Su Kaynakları ve Suyun Kullanımı: Endüstriyel

Prof. Dr. Ülkü Yetiş

ODTÜ, Çevre Mühendisliği Bölümü

21.Yüzyılda Su Yönetimi“Bütünleşik Su Yönetimi Çerçevesinde Türkiye’de ve Dünyada Su”

4 Haziran 2013

Ana Başlıklar

• Endüstriyel Prosesler ve Su

• Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı

• Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı

• Nasıl azaltılabilir ?

Endüstriyel FaaliyetlerSu Kullanımı

• Hammadde

• Solvent

• Soğutma suyu

• Taşıma suyu

• Enerji kaynağı

Endüstriyel Su• Ülkeden ülkeye değişmekle birlikte,

ortalama; suyun % 20’si endüstriyel amaçla kullanılıyor;

• Endüstriyel su tüketim değerleri, enerji amaçlı tüketimi de içeriyor;

• Küçük ölçekli sanayi kuruluşlarının kullandığı su, içme ve kullanma suyu içerisinde;

• Endüstriyel su tüketimini tam olarak bilebilmek zor....

Endüstriyel Su İhtiyacı

Kalite?

1 kg pamuklu dokumanın (1 adet jean pantolon) su ayak izi:11,000 litre

Pamuklu Kumaş Üretimi

Sektörel Su Tüketimi

Ana Başlıklar

• Endüstriyel Prosesler ve Su

• Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı

• Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı

• Nasıl azaltılabilir ?

Endüstriyel Su Kullanımı

Dünya ortalaması : % 22Gelişmiş ülkelerde; 59%

Gelişmekte olan ülkelerde; % 8

http://academic.evergreen.edu/g/grossmaz/SCHROEBJ/

Artış hızı çok yüksek

Dünya’da Durum

http://dx.doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2012.10.018

Global Evsel ve Endüstriyel(imalat sanayi ve enerji)

Su Kullanımı (1950 and 2010)

UN World Water Development Report

• Endüstriyel faaliyetlerden 300-500 milyon ton ağır metal, solvent, toksik çamur vb sulara karışıyor...

• Gelişmekte olan ülkelerde; endüstriyel atıkların %70’i içme suyu kaynaklarına deşarj ediliyor...

• Su kıtlığı ciddi bir risk;

• Coğrafi ve mevsimsel farklılıklar nedeniyle bu risk bazı ülkelerde/bölgelerde daha yüksek;

• İçme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılanamadığı yerde endüstri için su, çok daha zor temin edilebilir...

Gelişme trendleri• Eğer, mevcut talep ve tüketim

devam ederse endüstri her geçen gün daha ciddi su yokluğu sorununu yaşayacak

• 2025 yılında Dünya nüfusunun 2/3’ü su kıtlığı yaşayacak

• Çin, Endonezya ve Hindistan’da su şimdiden önemli bir sorun

• Globalleşme, ucuz işgücü nedeniyle daha da çok artan su talebi

İklim değişikliği• Su arzında azalma• Endüstri üzerinde artan güvenilir su kaynağı ihtiyacı baskısı• İklim değişikliğinin yeri va zamanı öngörülemeyen etkileri

• Pekçok sanayileşmiş ülkede (Orta Enlem ve Kuzey Yarımküre) artan su stresi

• Bazı bölgelerde diğer sektörlerin su talepleri ile çelişme

SONUÇ: YER DEĞİŞTİRME...

• Bazı az gelişmiş ülkeler zaten iklim değişikliğinin etkisinde

• Su kıtlığı yaşanmayan bazı ülkelerde ise ucuz işgücü nedeniyle çokuluslu firmalar yatırım yapmış durumda ve hala yapıyor

• Bu ülkelerde su altyapısının geliştirilmesi gerek

• Ürünlerin pazarlandığı gelişmiş ülkelerden kaynaklanan talepler, bu ülkelerde ekosistemin korunmasına ilişkin baskılar

SONUÇ : GELİŞEN STANDARTLAR

Ana Başlıklar

• Endüstriyel Prosesler ve Su

• Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı

• Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı

• Nasıl azaltılabilir ?

Sektörlere göre çekilen su miktarı

(1000 m3/yıl)Su kaynaklarından çekilen

Sektörler arası transfer edilen(1)

 Miktar (%)

Toplam 11 744 668 100 170 394

Belediyeler 4 787 439 40,8 7 795

Köyler 1 014 851 8,6 2 062

İmalat sanayi işyerleri

1 503 126 12,8 133 539

Termik santraller 4 273 874 36,4 11 545

Organize sanayi bölgeleri

111 857 1,0 14 156

Maden işletmeleri

53 521 0,5 1 297(1) Diğer sektörlerden temin edilen su miktarını içermektedir.Not: Tablolardaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

TUİK, 2010

Kaynağına göre çekilen su miktarı

Su kaynaklarından çekilen 1000 m3/yıl %

Kaynak 1 789 924 15,2

Deniz 4 961 308 42,2

Göl ve gölet 149 570 1,3

Akarsu 324 631 2,8

Baraj 2 416 303 20,6

Kuyu 2 084 875 17,8

Diğer(1) 18 058 0,2

TOPLAM 11.744.668

(1) Yağmur suyu, ocak suyu vb. kaynakları içermektedir.

İmalat Sanayi Su Göstergeleri  2000 2004 2008 2010

Proses suyu 526 982 312 550 352 743 470 058

Takviye kazan suyu 56 468 46 790 43 736 37 259

Takviye soğutma suyu 748 219 746 780 777 463 970 751

Evsel su 82 756 72 410 76 271 102 025

Diğer(2) 39 636 36 530 61 535 50 756

Tüketilen su miktarı (bin m3/yıl)

1 454 061

1 215 060

1 311 748

1 630 849

(1) DSİ sulama kanalı, köy şebekesi, serbest bölge şebekesi, başka işyeri, damacana vb. kaynaklardan temin edilen suları içermektedir. (2) Başka işyerine verilen, klimalarda kullanılan, yangın suyu, vb. su kullanımlarına ait miktarları içermektedir.

Çekilen Su Miktarı

  2000 2004 2008 2010Şehir şebekesi 23 514 50 330 33 052 47 342Kaynak 86 235 6 670 52 730 38 951Deniz 636 952 656 450 658 650 821 324Göl 33 469 23 990 16 372 14 152Akarsu 86 983 68 270 54 523 64 220Baraj 87 485 86 470 79 435 98 353Kuyu 469 350 267 220 334 115 466 026Tanker 29 839 14 940 12 496 13 523OSB şebekesi - - 68 086 62 366Diğer(1) 16 037 49 280 4 420 10 408

Çekilen su miktarı (bin m3/yıl)

1 469 862 1 223 620 1 313 878 1 636 666

(1) DSİ sulama kanalı, köy şebekesi, serbest bölge şebekesi, başka işyeri, damacana vb. kaynaklardan temin edilen suları içermektedir.

(2) Başka işyerine verilen, klimalarda kullanılan, yangın suyu, vb. su kullanımlarına ait miktarları içermektedir.

Kaynağına göre çekilen su miktarı

Yıllara göre değişim

Mevcut Durum

• Su fiyatları – Düşük ya da bedava– Su kullanımının iyileştirilmesine

yönelik teşvikler sınırlı

– Geri dönüşüm maliyetleri yüksek

• Küçük ve orta işletmeler– Atıksu arıtma var/çalıştırılmıyor

– Atıksu geri kullanımı çok çok sınırlı

– Su kullanım pratiklerinin iyileşme gereksinimi var

Sapanca GölüSakarya Büyükşehir Belediyesi Su ve

Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürü

http://www.haberler.com/sapanca-golu-nden-endustriyel-kullanim-amacli-su-4421476-haberi/

•İnsani tüketim öncelikli kullanılması, planlanması ve önceliklendirilmesi gereken Sapanca Gölü'nün endüstriyel kullanımın baskısı altındadır.

•Gölün hem Sakarya hem de Kocaeli için içme suyu açısından vazgeçilmez nitelik taşımaktadır. Bölgemizin artan nüfusu ve su talebinin artmasıyla göldeki su bütçesi artık limit olarak zorlanmaya başlamıştır.

•Sapanca Gölü gibi insani tüketim öncelikli planlanması, kullanılması ve önceliklendirilmesi gereken bir su kaynağından endüstriyel kullanım kesinlikle elini çekmelidir.

•"Bütün doğal su kaynaklarının ekolojik sürdürülebilirliği, ekolojik dengesinin korunması açısından 'su bütçesi' dediğimiz, giren ve çıkan su miktarının doğru ve etkin olarak yönetilmesi gerekiyor. Türkiye'deki birçok su kaynağı su bütçesi etkin olarak yönetilemediği için, su bütçesi aşıldığı ve uzun vadeli sürdürüldüğü için elden çıkmıştır.

Sapanca Gölü tehdit altında...

Dünyanın içilebilir özelliğe sahip sayılı göllerinden biri olan Sapanca Gölü, endüstriyel

amaçlı kullanım ve yağışlardaki düşüş nedeniyle tehdit altında bulunuyor.

Her yıl 30 milyon metreküp civarında su, endüstriyel kullanım amacıyla çekiliyor. Bu su,

yıl içinde Kocaeli'ye içme suyu olarak tahsis edilen miktarla aynı oranda ve Sakarya'nın da

içme suyu olarak kullandığı miktarın yarısı oranında bulunuyor.

http://www.sabah.com.tr/YesilEkran/2011/12/23/sapanca-golu-tehdit-altinda

Ana Başlıklar

• Endüstriyel Prosesler ve Su

• Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı

• Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı

• Nasıl azaltılabilir ?

Su Ayakizi Azaltımı

Teşekkürler...