Projektowanie szpitali-aspekty higieniczne i zdrowotne

mgr inż. Iwona Nowacka – kierownik Oddziału Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w m. st. Warszawie

Warszawa, marzec 2011

Zakład opieki zdrowotnej

miejsce udzielania świadczeń zdrowotnychzakład pracy budynek użyteczności publicznej

Zakład opieki zdrowotnej – budynek użyteczności publicznej

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać

budynki i ich usytuowanie ( Dz. U. z 2002 r Nr 75, poz. 690 ze zmianami )

Zakład opieki zdrowotnej – zakład pracy

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy ( Dz. U. z 2003r Nr 169, poz. 1650 ze

zmianami )

Zakład opieki zdrowotnej – miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2

lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem

fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 )

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r

(Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 )Rozporządzenie :zawiera: - wymagania, jakim powinny odpowiadać pod

względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej

- przepisy przejściowe uchyla - rozporządzenie Ministra Zdrowia z 10

listopada 2006r w sprawie warunków , jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej ( Dz. U z 2006r Nr 213, poz. 1568 oraz Dz. U. z 2008r Nr 30 poz. 187 )

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r (Dz. U. z 2011r Nr 31, poz.

158 ) - przepisy przejściowe

Zakłady opieki zdrowotnej , które nie spełniają wymagań określonych w rozporządzeniu są zobowiązane :

przedstawić organowi prowadzącemu rejestr zoz program dostosowania zoz do wymagań rozporządzenia do dnia 30 czerwca 2012 r ( program musi być zaopiniowany przez właściwego inspektora sanitarnego)

dostosować pomieszczenia i urządzenia do wymagań rozporządzenia do dnia 31 grudnia 2016r

Program dostosowania

Program dostosowania dotyczy zakładów opieki zdrowotnej :prowadzących działalność w dniu wejścia w życie

rozporządzenia; których działalność prowadzona będzie w

pomieszczeniach w których w okresie 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie rozp. prowadzona była działalność : innego zakładu opieki zdrowotnej, indywidualnej praktyki lekarskiej , indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, grupowej praktyki lekarskiej, indywidualnej praktyki pielęgniarek, położnych, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarek, położnych lub grupowej praktyki pielęgniarek , położnych;

których budowę rozpoczęto i nie zakończono przed dniem wejścia w życie rozporządzenia.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r

(Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 )

Wybrane wymagania, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej:

ogólnoprzestrzenne;ogólnobudowlane;dla zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych;dla zespołu chirurgii jednego dnia;dla centralnej sterylizatorni.

Definicje Zakładem opieki zdrowotnej jest: szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład

pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium, prewentorium, hospicjum stacjonarne, inny niewymieniony z nazwy zakład przeznaczony dla osób , których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym , stałym pomieszczeniu;

przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium;

pogotowie ratunkowe; medyczne laboratorium diagnostyczne; pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji; zakład rehabilitacji leczniczej; ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych

jednostki wojskowej i innych służb mundurowych; stacja sanitarno-epidemiologiczna wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej jednostka organizacyjna publicznej służby krwi inny zakład spełniający warunki określone w ustawie ( art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r o zakładach

opieki zdrowotnej – Dz. U z 2007r Nr 14, poz. 89 )

Stacjonarny zakład opieki zdrowotnej - zakład przeznaczony dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym , stałym pomieszczeniu ( § 12 ust.1 pkt 9 rozp. Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r – Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 ).

Definicje

Pomieszczenie higieniczno-sanitarne - pomieszczenie wyposażone co najmniej w miskę ustępową, umywalkę , dozownik z mydłem w płynie, pojemnik z ręcznikami jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki

Pomieszczenie higieniczno-sanitarne wchodzące w skład izolatki w szpitalu - pomieszczenie wyposażone w umywalkę z baterią uruchamianą bez kontaktu z dłonią i dodatkowo w dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym uruchamiany bez kontaktu z dłonią, natrysk i płuczkę dezynfektor basenów , w przypadku stosowania basenów wielorazowego użytku lub urządzenie do dekontaminacji , które powinno być zainstalowane w sposób eliminujący zagrożenia dla pacjentów – w przypadku stosowania basenów jednorazowych.

Izolatka – pomieszczenie przeznaczone do odosobnienia osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną , w celu umożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby - § 12 ust. 1 pkt 5

Izolatka w szpitalu składa się z : pomieszczenia pobytu pacjenta, pomieszczenia higieniczno-sanitarnego dostępnego z pomieszczenia pobytu pacjenta , śluzy umywalkowo-fartuchowej pomiędzy pomieszczeniem pobytu pacjenta a ogólną drogą komunikacyjną - § 20 ust. 1

Wymagania ogólnoprzestrzenne

Lokalizacja zakładu opieki zdrowotnej :

a. Zoz powinien być zlokalizowany w samodzielnym budynku lub zespole budynków;

b. Dopuszcza się lokalizowanie zoz w budynku o innym przeznaczeniu , pod warunkiem:

całkowitej izolacji stacjonarnego zoz od pomieszczeń budynku wykorzystywanych do innych celów;

całkowitej izolacji przychodni od innych pomieszczeń w budynku mieszkalnym;

całkowitej izolacji przychodni od innych pomieszczeń w budynku użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego i innych, z wyłączeniem węzłów komunikacji pionowej i poziomej w tym budynku, wspólnych dla wszystkich użytkowników , niebędących komunikacją wewnętrzna przychodni.

Wymagania ogólnoprzestrzenne

Kształt i powierzchnia pomieszczeń zakładu opieki zdrowotnej powinny umożliwiać prawidłowe

rozmieszczenie , zainstalowanie i użytkowanie urządzeń aparatury i sprzętu , stanowiących jego

niezbędne funkcjonalne wyposażenie

Wymagania ogólnobudowlane

W pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi w budynku zakładu opieki zdrowotnej poziom

podłogi powinien znajdować się co najmniej 0,3 m powyżej terenu urządzonego przy budynku

§ 73 ust 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia z dnia 12 kwietnia 2002 r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - Dz. U. z 2002 r Nr 75, poz. 690 ze zmianami

Zespół pomieszczeń pielęgnacyjnych

W skład zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych wchodzą w szczególności: pokoje łóżkowe; punkt pielęgniarski z pokojem przygotowawczym pielęgniarskim; gabinet diagnostyczno-zabiegowy; pomieszczenia higieniczno-sanitarne, w tym co najmniej jedno

przystosowane dla osób niepełonosprawnych, w szczególności poruszających się na wózkach inwalidzkich;

brudownik.

Pomieszczenia , w których są wykonywane badania lub zabiegi powinny być wyposażone w:

umywalki z baterią z ciepłą i zimną wodą; dozownik z mydłem w płynie; dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym oraz pojemnik z ręcznikami

jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki; zlew z baterią w przypadku wykonywania badań lub zabiegów przy użyciu

narzędzi i sprzętu wielokrotnego użycia ( jeśli mycie narzędzi i sprzętu nie jest organizowane w oddzielnym pomieszczeniu ).

Zespół chirurgii jednego dnia

Zespół chirurgii jednego dnia jest przeznaczony do udzielania świadczeń zdrowotnych o charakterze

chirurgicznym w ciągu jednego dnia z możliwością czasowego pobytu w zespole

nieprzekraczającego 24 godzin

Zespół chirurgii jednego dnia

Zespół chirurgii jednego dnia powinien spełniać odpowiednio wymagania dla :

oddziału przyjęć ( punkt rejestracji pacjentów i poczekalnia, pomieszczenie zapewniające przeprowadzenie badań związanych z przyjęciem pacjenta, co najmniej jedno pomieszczenie higieniczno-sanitarne wyposażone dodatkowo w natrysk przystosowane dla osób niepełnosprawnych , w tym poruszających się na wózkach inwalidzkich);

zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych ( pokoje łóżkowe , punkt pielęgniarski z pokojem przygotowawczym pielęgniarskim, gabinet diagnostyczno zabiegowy, pomieszczenia higieniczno-sanitarne, w tym co najmniej jedno przystosowane dla osób niepełnosprawnych , w szczególności poruszających się na wózkach inwalidzkich, brudownik);

bloku operacyjnego;

Blok operacyjnyW skład bloku operacyjnego wchodzą:

śluza dla pacjentaśluzy szatniowe pracownikówpomieszczenie

przygotowawcze dla pracowników

co najmniej jedna sala operacyjna

magazyn czystej bieliznypomieszczenia dla

pracowników z pomieszczeniem higieniczno-sanitarnym

pomieszczenie porządkowe

śluza materiałowamagazyn sprzętu i

aparaturypomieszczenie

przygotowania pacjentasala wybudzeńmagazyn bielizny brudnej

Blok operacyjny

Ewakuacja brudnych narzędzi, brudnego sprzętu, brudnej bielizny, odpadów pooperacyjnych z bloku operacyjnego może odbywać się:

1. w szczelnych opakowaniach transportowych:przez śluzę materiałową ;przez śluzę pacjenta;

2. poprzez część brudną bloku .

Centralna sterylizatornia

organizacja centralnej sterylizatorniwarunki pracy

Centralna sterylizatornia – organizacja

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r - Część XIII

Ust. 7 Centralna sterylizatornia powinna być podzielona na trzy strefy

: brudną, czystą, sterylną.

Ust. 9 Rozwiązanie przestrzenne centralnej sterylizatorni powinno

zapewniać ruch postępowy obrabianych materiałów od strefy brudnej do sterylnej.

 Ust. 10 Wejście personelu centralnej sterylizatorni ze strefy czystej do

strefy brudnej i sterylnej powinno prowadzić przez śluzy umywalkowo-fartuchowe.

Centralna sterylizatornia – organizacja

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r - Część XIII

Ust. 12 Między strefą sterylną a ogólnodostępną szpitala powinno znajdować

się pomieszczenie do wydawania materiałów sterylnych.

Ust. 15. Na terenie centralnej sterylizatorni między strefą brudną i

pomieszczeniem do wydawania materiałów sterylnych montuje się przelotową myjnię –dezynfektor, przeznaczoną do mycia wózków i innych elementów transportowych. Dopuszcza się wykonanie w tym miejscu dwóch pomieszczeń : jednego do mycia i dezynfekcji manualnej ( ręcznej) i drugiego do suszenia mytych sprzętów.

Centralna sterylizatornia - warunki pracy

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003r Nr 169, poz. 1650 ze zmianami )

§ 45 ust. 3 - Stanowiska pracy, na których wykonywane prace powodują występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny być tak usytuowane i zorganizowane , aby pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach nie byli narażeni na te czynniki.

Załącznik nr 3 - Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 )

Część XIII ust. 17 i 18 ( sterylizacja tlenkiem etylenu lub formaldehydem )

Obszary zakładów opieki zdrowotnej

Ze względu na specyfikę zakładów opieki zdrowotnej konieczne jest wyodrębnienie w nich obszarów o określonych wymaganiach higienicznych:

obszar medyczny;obszar administracyjno-techniczny. 

Strefy czystości obszaru medycznego

Najważniejszy z punktu widzenia rozprzestrzeniania się zakażeń jest obszar medyczny.

Strefy czystości obszaru medycznego:strefa ogólnej czystości ( np. sale chorych, pokoje

personelu medycznego, komunikacja wewnątrz oddziału, kuchenki oddziałowe)

strefa czystości ciągłej ( np. magazyny zasobów czystych, magazyny materiałów sterylnych)

strefa czystości zmiennej ( np. sale operacyjne, sale zabiegowe )

strefa ciągłego skażenia ( np. składy brudnej bielizny, pomieszczenia gromadzenia odpadów, kabiny wc )

  

Pomieszczenia higienicznosanitarne w zoz

Dla pracowników zoz: według rozporządzenia Ministra

Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy ( Dz. U z 2003 r Nr 69, poz. 1650 ze zm.) z uwzględnieniem Ustawy z dnia 8 kwietnia 2010r o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ( DZ. U. Nr 81, poz. 529 )

według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładów opieki zdrowotnej

Dla pacjentów zoz i osób odwiedzających:

według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładów opieki zdrowotnej;

według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( § 84 i § 85 )

Ustawa z dnia 4 lutego 2011r o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3

( Dz. U. z 2011 r , Nr 45 , poz. 235)

Art. 66

W ustawie z dnia 30 sierpnia 1991r o zakładach opieki zdrowotnej ( Dz. U z 2007 r , Nr 14 , poz. 89 ze zmianami )

uchyla się: art. 2 ust.1 pkt 7; art. 32b; art. 34b; art. 48a ust.1 pkt 2