prospectus 2017-18 sr. sec -online
TRANSCRIPT
1
gzikp UgB ;e{b
gqk;g?eN;
;hBhno ;?ezvoh e'o;
2017-18
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov
;kfjp÷kdk nihs f;zx Bro, w'jkbh
N?bhø'B Bz L 0172-5227196-197
ø?e;L 0172-5227195
JhFw/bL [email protected]
t?Zp;kJhNL www.pseb.ac.in
2
;zd/ô
f;Zfynk fJZe'FfJZe Gog{o ;kXB j? fi; Bkb ;wki ftZu gfotosB
;zGt j?. fJ; dk wB'oE gqwkD iK ;oNhføe/N gqkgs eoBk jh BjhA ;r'A wB[Zy
B{z pj[gZyh ;{M dk XkoBh pBkT[Dk W. ;ot-ftnkge f;Zfynk dk Nhuk ;kv/
nZr/ tZvh u[D"sh j? feT[Afe ;kXB s/ ;j{bsK ;hfws j'D ekoB fJ; Nhu/ B{z
o;wh f;Zfynk Bkb g{ok BjhA ehsk ik ;edk. e"wh f;Zfynk Bhsh nXhB
T[bhe/ T[d/ôK dh g{osh bJh gzikp ftZu o;wh f;Zfynk gqDkbh d/ Bkb-Bkb
r?oFo;wh f;Zfynk gqDkbh ti'A gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov tb'A gzikp UgB ;e{b nXhB f;Zfynk
gqdkB ehsh ik ojh j?. fJ; gqDkbh okjhA o;wh f;Zfynk s'A tKM/ oj/ iK N[ZN u[Ze/ ftfdnkoEhnK, B"eoh
ô[dk b'eK fijBK B{z wip{oB nrb/oh gVQkJh pzd eoBh gJh j't/, xo'rh ezw eodhnK rqfjDhnK, c"ih
ns/ Bhw c"ih d;fsnK d/ itkB, nB[;{fus s/ gZSVhnK ikshnK, d{oFd[okv/ ofjzd/ b'e ns/ T[j b'e
i' ;wkfie ns/ nkofEe n"eVK ekoB f;Zfynk gqkgs BjhA eo ;e/, B{z w[V f;Zfynk irs Bkb i'fVnk
ik ;edk j?.
UgB ;e{b f;Zfynk gqDkbh ;t?FnfXn?B Ós/ ÷'o fdzdh j? ns/ n"eV g/ô nkT[D w"e/ nfXnkge
fJZe Go';/:'r ;bkjeko ti'A ezw eodk j? i' ftfdnkoEhnK d/ B/wpZX ;w/A s/ ;e{b ikD s'A pr?o jh
fJj ;gôN eodk j? fe gVQkJh fet/A, feZE/ ns/ fe; s'A eoBh j?. fJ; wzst dh g{osh bJh jh ;e{bK dh
n?eohfvN/ôB eoe/ gzikp UgB ;e{b d/ ftfdnkoEhnK bJh nfXn?B e/Ado ;Ekfgs ehs/ iKd/ jB
fiZE/ ftfdnkoEhnK bJh ftneshrs ;zgoe gq'rokw okjhA f;Zfynk gqdkB ehsh iKdh j?. gzikp UgB
;e{b d/ ftfdnkoEhnK bJh bkr{ gVQkJh ;ehw d/ ftfônK bJh o?r{bo ftfdnkoEhnK tkbk gkm-eqw
jh bkr{ W ns/ UgB ;e{b d/ e'o;K dh gohfynk gk; eoB Ós/ ;oNhføe/N th gzikp ;e{b f;Zfynk
p'ov tZb'A fdZsk iKdk W i' jo gZy'A o?r{bo ftfdnkoEhnK d/ ;oNhføe/N d/ pokpo W.
nk; eod/ jK fe ;kyosk d/ Nhu/ B{z g{ok eoB bJh UgB ;e{b f;Zfynk gqDkbh dk fJj
T[gokbk gVQkJh s'A tKM/ oj/ ftfdnkoEhnK B{z fJZe BthA fdôk gqdkB eo/rk ns/ ihtB iku f;yk e/
;øb ftnesh pD ;eD bJh BthA okj fdykJ/rk. fJ; f;Zfynk gqDkbh ftu j'o ;[Xko fbnkT[D fjZs
y/so s'A nkJ/ ;[MktK dk p'ov tb'A ;fseko ehsk ikt/rk.
u/now?B,
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov.
;kfjp÷kdk nihs f;zx Bro
3
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov
UgB ;e{b f;Zfynk gqDkbh
;hBhno ;?ezvoh e'o;
1a T[d/ô
1a1 okôNoh f;Zfynk Bhsh 1986 ftu ;kyosk ;pzXh ;ezbg dh gqsh g{osh bJh m'; :sB.
1a2 nfij/ ftfdnkoEhnK B{z ftZfdnk ;zpzXh nrtkJh d/Dk, fijV/ o;wh f;Zfynk gqDkbh okjhA
fe;/ ekoB ftZfdnk gqkgs eoB s'A tKM/ ofj iKd/ jB.
1a3 f;Zfynk dh wB[Zyh ihtB ftZu f;Zfynk dh fBozsosk ekfJw eoBk.
1a4 fuoekb s'A uZbh nk ojh o{VQhtkdh nfXnkge e/Ados gqDkbh ftZu e[M eqKshekoh
gfotosB eoe/ ;t?-nfXn?B okjhA ftfdnkoEhnK ftZu nksw ftôtk; dh GktBk
T[ikro eoBk. w"fbe fuzsB, gfjb ôesh, ezw eoB ftZu ;t?-wkD dh GktBk nkfd dk
nfj;k; eotk e/ ftfdnkoEhnK dh ôõ;hns dk ;ot-gZyh ftek; eoBk.
1a5 pj[s xZN õou/ Bkb ftZfdnk B{z jo fJZe ftfdnkoEh d/ do'-dhtko sZe gj[zukT[Dk.
2a soihjh ftfdnkoEh tor
fe;/ th ekoB o;wh f;Zfynk s'A tKM/ ofj u[Ze/ Twhdtko fit/A L
xo ftZu ezw eodhnK rqfjDhnK
ekoykfBnK ftZu ezw eod/ wid{o
ø"ih ns/ noXF;?fBe d;fsnK d/ itkB
y/shpkVh eod/ fe;kB
B"eoh ô[dk bVe/ ns/ bVehnK
nB[;{fus s/ gZSVhnK ikshnK
d{o d{okv/ ofjzd/ b'e
ftbZyD ;woZEk tkb/ ftfdnkoEh
3a e'o; dk ;wK
e'o; dk ;wK fJZe nekdfwe ;kb j't/rk. gqhfynk ;kbkBk gqDkbh nXhB (wkouFngo?b
wjhB/) o?r{bo ftfdnkoEhnK dh so÷ s/ jh j't/rh.
4a dkyb/ bJh :'rsktK
4a1 gzikp iK uzvhrVQ (:{aNha) dk t;Bhe j't/.
4
4a2 gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov dh w?fNqe[b/ôB iK fJ; d/ pokpo dh e'Jh gohfynk gk; ehsh
j't/ ns/ ;hBhno ;?ezvoh e'o; ftZu dkybk b?D ;w/A w?fNqe dh gohfynk gk; eoB s'A xZN
s'A xZN fJZe ;kb dh ftZE oZydk j't/.
iK
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov dh w?fNqe[b/ôB iK fJ; d/ pokpo dh e'Jh gohfynk gk; ehsh
j't/ ns/ ;hBhno ;?ezvoh e'o; dh gohfynk d/D ;w/A sZe d' nekdfwe ;kb dh ftZE
oZydk j't/.
iK
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov dh w?fNqe[b/ôB gohfynk ftZu xZN'FxZN d' nekdfwe ;kb
gfjbK ezgkoNw?AN$ohnghno nkJh j't/ ns/ dkybk b?D ;w/A sZe fJj
ezgkoNw?AN$ohnghno gk; eo bJh j't/. (ohnghno iK ezgkoNw?AN T[whdtkoK bJh 2 ;kb
dh ftZE ohnghno iK ezgkoNw?AN nkT[D tkb/ nekdfwe ;kb s'A frDh ikt/rh.)
iK
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov dh ;hBhno ;?ezvoh iK fJ; d/ pokpo dh gohfynk ftZu'A c/bQ j'
u[Zek j't/.
iK
;hBhno ;?ezvoh e'o; ftZu ezgkoNw?AN$oh-nghno d/ gqkgs ;ko/ w"e/ ;wkgs eo u[Zek
j't/.
4a3 ftfdnkoEh B/ gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok bJh rJh ;hBhno ;?ezvoh iK fJ; d/
pokpo dh gohfynk ;wkB ro[Zg Bkb iK fJ; s'A T[u/o/ gZXo dh gohfynk gk; Bk ehsh
j't/.
4a4 B?ôBb fJzB;NhfuT{N nkc UgB ;e{fbzr dk ftfdnkoEh sK jh gzikp UgB ;e{b d/
dkyb/ bJh :'r j't/rk i/eo T[j B?ôBb fJz;NhfuT{N nkc UgB ;e{fbzr d/ ;?ezvoh e'o;
ftZu fJZe tkoh dkõb j'D T[gozs ezgkoNw?AN$oh-nghno d/ ;ko/ w"e/ ;wkgs eo u[Zek j't/
ns/ T[; B{z c/bQ n?bkfBnk ehsk ik u[Zek j't/.
4a5 ftfdnkoEh B{z T[;/ f÷bQ/ ftZu ;fEs nfXn?B e/Ado ftZu dkybk fdZsk ikt/rk fi; f÷bQ/
dk T[j t;Bhe j?. i/eo fe;/ ftfdnkoEh d/ fBtk; ;EkB s'A T[; d/ f÷bQ/ ftZu ;fEs
nfXn?B e/Ado 15 feawha (;Ve o;s/) s'A d{o j? ns/ B/V/ d/ fe;/ f÷bQ/ ftZu ;fEs nfXn?B
e/Ado 15 feawha s'A B/V/ j? iK T[; f÷bQ/ ftZu e'o; dh ÷o{os nB[;ko nfXn?B e/Ado BjhA W
sK ftfdnkoEh pkjob/ f÷bQ/ ftZu dkybk b? ;edk j? go nfij/ ftfdnkoEhnK B{z d{;o/
f÷bQ/ ftZu dkybk b?D bJh ekoD dZ;d/ j'J/ ;p{s ti'A d;skt/÷ g/ô eod/ j'J/ doõk;s
5
d/Dh gt/rh i' fgzv d/ ;ogzu$Brogkfbek d/ e"A;bo nkfd s'A s;dhe j't/. T[;
ftfdnkoEh B{z nko÷h dkybk fdZsk ikt/rk. p'ov ftZu d;skt/÷K dh gVskb T[gozs
d;skt/÷ ;jh j'D s/ jh dkybk ckJhBb ;wfMnk ikt/rk.
;zpzXs f÷bQ/ d/ t;Bhe j'D tZi'A j/m fby/ d;skt/÷ wzBD:'r j'Dr/L-
(T) wkfgnK dk iK nkgDk okôB ekov i' dkyb/ ;w/A ubzs ftZu j't/.
(n) ftfdnkoEh dk t'No ekov iK gk;g'oN.
(J) T[; ;oekoh$noX ;oekoh ndko/ d/ ;woZE nfXekoh d[nkok ikoh ôBkysh ekov iK
;oNhføe/N fiZE/ T[whdtko B"eoh eodk j't/.
(;) wkfgnK dk iK nkgDk gZe/ gs/ dk jbchnk fpnkB gZe/ ekr÷ T[Zs/ i' ;zpzfXs fgzv d/
;ogzu$gzu, Brogkfbek iK Bro d/ e"A;bo nkfd d[nkok s;dhe ô[dk j't/.
(j) fe;/ ;oekoh$noX ;oekoh ndko/ d[nkok ikoh d;skt/÷ fi; T[s/ ftfdnkoEh d/
wkfgnK$;ogoZ;s dk gsk doi j't/.
5a f÷bQk e'v
tZy-tZy f÷fbnK bJh j/m fby/ nB[;ko e'v fBoXkfos jB. dkõbk økow God/ ;w/A mhe e'v
Gfonk ikt/L-
bVh
BzL
f÷bQk e'v
BzL
bVh
BzL
f÷bQk e'v
BzL
bVh
BzL
f÷bQk e'v
BzL
1a ;qh nzfwqs;o ;kfjp 010 9a ibzXo 080 17a o{g Bro 160
2a pfmzvk 020 10a eg{oEbk 090 18a ;kfjp÷kdk nihs f;zx
Bro
165
3a poBkbk 025 11a b[fXnkDk 100 19a ;zro{o 170
4a øohde'N 030 12a wkB;k 110 20a soB skoB 175
5a øfsjrVQ ;kfjp 040 13a w'rk 120 21a økf÷bek 045
6a føo'÷g[o 050 14a ;qh w[es;o ;kfjp 130 22a gmkBe'N 145
7a r[odk;g[o 060 15a ôjhd Grs f;zx Bro 140
8a j[fônkog[o 070 16a gfANnkbk 150
6
6a dkõb/ dhnK fwshnK ns/ øh;K L-
ftô/ô B'N L p'ov tZb'A p?Ae okjhA bJh rJh øh; jh ftfdnkoEh dh e[Zb dkybk øh; W. gqhfynk
øh; s'A fJbktk nfXn?B e/Ado B{z j'o e'Jh øh; Bk fdZsh ikt/.
dkõbk øh;K dk t/otk gqsh ftfdnkoEh øh;
fpBK b/N øh; s'A dkybk ch; 2100$F o[gJ/
n?;a;ha$pha;ha$ngzr bVe/ ns/ ;w{j bVehnK bJh dkõbk øh; 2050$F o[gJ/
tkX{ ftôk dkõbk øh; (gqsh ftôk) 300$F o[gJ/
BthA ofi;Nq/ôB øh; 250$- o[gJ/
ofi;Nq/ôB ikoh oZyD bJh ezNhfBT{ôB øh; 150$- o[gJ/
d{i/ okiK$p'ovK s'A nkJ/ ftfdnkoEhnK bJh ofi;Nq/ôB øh; 1500$- o[gJ/
økow i/eo vkT{Bb'v ehsk j't/ sK øh; 100$Fo[gJ/ gqsh økow
dkyb/ dh fwshnK (fpBQK b/N ch; ns/ ;w/s b/N ch;) ;pzXh ôfvT{b tZyo/ s"o s/
ikoh ehsk frnk j?, fJ; B{z u?Ze eoB bJh ch; ôfvT{b tkb/ fbze s/ efbZe ehsk ikt/.
B'NL
1 gzikp p'ov dh w?fNqe[b/ôB ftZu'A gk; iK ;hBhno ;?ezvoh ftZu c/bQ ftfdnkoEh :'rsk
g{oh eoB s/ w[Zy Bshik n?bkB/ ikD s'A 15 fdBK d/ nzdoFnzdo fpBK b/N øh; dkõbk b?
;ed/ jB.
2 UgB ;e{b gqDkbh ftZu ftfdnkoEh dk dkybk nfXn?B e/Ado okjhA Bk eoe/ nkg
ftfdnkoEh tZb'A p'ov dh t?Zp;kJhN s/ ik e/ nkBbkJhB ehsk ikt/rk. ftfdnkoEh
nkgD/ ;ko/ t/ot/ ftfônK ;w/s nkBbkJhB Go/rk. dkybk øh; p?AeK okjhA bJh ikt/rh.
p?AeK dh ;{uh ekbw BzL 8 ftZu doi W. g{ok økow GoB T[gozs ckJhBb ;pfwôB j'
ikt/rh ns/ ubkB dhnK fszB ekghnK iBo/N j'DrhnK s/ ftfdnkoEh d/ ;ko/ t/ot/ bke
j' ikDr/. ftfdnkoEh fJj ubkB Go e/ p?Ae ftZu øh; iwQK eotkJ/rk. ubkB dh fJZe
ekgh ftfdnkoEh nkgD/ e'b oZy/rk, fJZe ekgh p?Ae ftZu iwQK eotkJ/rk ns/ fJZe ekgh
pkeh d;skt/÷K d/ Bkb BZEh eo/rk i' fe nfXn?B e/Ado ftZu iwQk eotkJ/ ikD/ jB. øh;
iwQK j'D s'A d' fdB pknd ftfdnkoEh dk økow f;ZXk T[; B{z nbkN j'J/ nfXn?B e/Ado
ftZu vkT{Bb'v j' ;e/rk. ckow g{ok Go/ ikD s'A pknd ;fbZg iBo/N j't/rh, fi; T[Zs/
nbkN j'J/ nfXn?B e/Ado dk BK doi j't/rk. fJ; ;fbZg B{z b? e/ 7 fdB d/ nzdoFnzdo
nkgD/ nfXn?B e/Ado B{z ;zgoe ehsk ikt/. 7 fdBK sZe nfXn?B e/Ado B{z ;zgoe Bk eoB
7
s/ ftfdnkoEh dk dkybk oZd th j' ;edk W. nfXn?B e/Ado tZb'A dkybk økow dh
vkT{Bb'v ehsh fJZe ekgh b'VhAd/ d;skt/÷K (bVh BzL 7 nB[;ko ) ;w/s fBoXkfos fwsh
sZe p'ov dcso fty/ iwQK eotkJh ikt/rh.
3a ôBkysh ekov vkT{Bb'v eoe/ T[;B{z nfXn?B e/Ado w[yh s'A s;dhe eotk e/ nkgD/ e'b
oZy/rk. id'A th ftfdnkoEh nfXn?B e/Ado d/ ftZu nkT[Adk W sK ôBkysh ekov nkgD/
Bkb b? e/ nkt/ BjhA sK T[; B{z nfXn?B e/Ado ftZu gqt/ô eoB s'A o'fenk th ik ;edk W.
4a ;hBhno ;?ezvoh gohfynk bJh øh; o?r{bo gohfynkoEhnK d/ Bkb jh p'ov dh gohfynk
ôkyk tZb'A fBoXkos eoe/ ô?fvT{b ikoh ehsk ikt/rk. fJ; bJh ;w/A ;w/A s/ nkgD/
nfXn?B e/Ado Bkb ;zgoe eod/ ofjDk ukjhdk W.
5 u/nogo;B, gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov ftô/ô nfXekoK dh tos'A eod/ j'J/ dkybk øh;
ns/ dkybk fwshnK ftZu spdhbh eo ;ed/ jB.
7a dkyb/ ;w/A ftfdnkoEh d[nkok dkybk økow ( 2 gosK) Bkb BZEh ehs/ ikD tkb/
d;skt/÷ L-
bVh
BzL
d;skt/÷ c'N' ekghnK dh frDsh
1 ubkB dh ekgh d' ekghnK
2 dkyb/ ns/ iBw fwsh bJh :'rsk fB:w 4 nB[;ko g/ô ehs/ d;skt/÷ d'-d' c'N' ekghnK
3 ftfônK dk eo?fvN e?oh eoB bJh g/ô ehs/ ;oNhføe/N d' c'N' ekghnK
4 n?;a;ha$pha;ha$ngzr j'D dh ;{os ftZu n;b ;oNhføe/N ns/ d' c'N' ekghnK
5 f÷bQ/ dk t;Bhe j'D d/ ;p{s ti'A fB:w 4a5 nB[;ko e'Jh fJZe ;oNhføe/N d' c'N' ekghnK
6 nkgD/ fibQ/ s'A pkjob/ f÷bQ/ ftZu dkybk b?D bJh b'VhAd/ d;skt/÷ ns/ d' c'N' ekghnK
B'N L T[go'es d;skt/÷K d/ d' ;?ZN pDk e/ nfXn?B e/Ado ftZu iwQK eotkJ/ ikD.
8a p?AeK dh ;{uh
1a ;N/N p?Ae nkc gfNnkbk
2a gzikp B?ôBb p?Ae
8
9a gVQkJh ;ehw
;hBhno ;?ezvoh e'o; ftZu fszB ro[Zg bkr{ jBL fjT{w?BhNh÷, ekwo; ns/ fwôfos ro[Zg. ftfdnkoEh
fjT{w?BhNh÷ iK ekwo; iK fwôfos ro[Zg ftZu'A fe;/ fJZe ro[Zg dh u'D eo ;edk W.
9a1 gVQkJh ftô/L
e'v
BzL
ftô/ dk BK fbysh gq:'rh
;ha;haJh d/ nze i'
nB[gks nB[;ko
fdZs/ ikDr/
e[Zb nze
bk÷wh ftô/
001 nzro/÷h bk÷wh 65 - 10 75
002
003
gzikph bk÷wh (iK)
gzikp fj;Noh n?Av ebuo
65 - 10 75
B'NL gzikp fj;Noh n?Av ebuo ftôk o?r{bo ftfdnkoEhnK bJh bkr{ ôosK nXhB jh fbnk ik ;e/rk.
u'Dt/A ftô/
fjT{w?BhNh÷ ro[Zg (301) e'Jh fszB ftô/ u[D'
004 u'DthA gzikph 90 - 10 100
005 fjzdh 90 - 10 100
025 fJfsjk; 90 - 10 100
026 noE ôk;so 90 - 10 100
028 rfDs 90 - 10 100
031 okiBhsh ôk;so 90 - 10 100
032 ;wki ôk;so 90 - 10 100
035 Xow 90 - 10 100
036 ;zrhs (rkfJB) 60 30 10 100
037 ;zrhs (tkdB) 60 30 10 100
038 ;zrhs (spbk) 60 30 10 100
042 G{r'b 70 20 10 100
045 rqfj ftfrnkB 60 30 10 100
049 ;ohoe f;Zfynk ns/ y/vK 40 50 10 100
065 y/sh-pkVh 70 20 10 100
072 ezfgT{No n?gbhe/ôB 60 30 10 100
150 whvhnk ;Nvh÷ 70 20 10 100
ekwo; ro[Zg (303) bJh j/m fby/ uko ftô/ u[D'
9
141 fp÷B; ;Nvh÷-II 65 - 10 75
142 nekT{AN?A;h-II 50 - 10 75
143 fp÷a fJZeBa n?Av e[nKNha w?Ev÷ 65 - 10 75
144 czvkw?ANb nkc JhFfp÷B; 50 - 10 75
;kfJz; ro[Zg (302) ftZu'A e'Jh fszB ftô/ (f;oc O2 ;kfJz; ftZu c/bQ ftfdnkoEhnK bJh)
52 G"fse ftfrnkB 70 20 10 100
53 o;kfJD ftfrnkB 70 20 10 100
54 iht ftfrnkB 70 20 10 100
28 rfDs 90 - 10 100
fwôfos ro[Zg (306) e'Jh fszB ftô/
fJ; ro[Zg nXhB ftfdnkoEh fjT{w?fBNh÷ ro[Zg (301) ftZu'A d' ns/ ;kfJz; (302) ro[Zg ftZu'A
fJZe ftôk u[D ;edk W.
B'NL 1a ;hBhno ;?ezvoh gZXo s/ ;kfJz; ftô/ e/tb ;kfJz; ro[Zg ftZu'A c/bQ j'J/ ftfdnkoEh jh b?
;ed/ jB.
2a ;hBhno ;?ezvoh gZXo s/ rfDs ftôk b?D bJh ftfdnkoEh B{z w?fNqe[b/ôB gZXo s/ rfDs
ftôk gk; eoBk bk÷wh j't/rk.
3a fwôfos ro[Zg d/ ftô/ b?D dh ;[ftXk e/tb ;kfJz; ro[Zg Bkb n?chfbJ/fNv ns/ UgB
;e{b bJh n?eohfvfNv ;e{bK ftZu jh T[gbpX j't/rh.
4a ftfônK bJh nze tzv o?r{bo ftfdnkoEhnK tkbh jh j't/rh go UgB ;e{b d/
gqhfynkoEhnK B{z ;ha;haJha nXhB tZyo/ s"o s/ nze BjhA fdZs/ ikDr/ ;r'A ftfdnkoEhnK
tZb'A ftôktko gqkgs nzeK B{z, o?r{bo ftfdnkoEhnK d/ ;ha;haJh bJh fBoXkos nzeK d/
nB[gks ftZu tXk e/ gqkgs nze do;kJ/ ikDr/.
5a UgB ;e{b ftfdnkoEhnK B{z o?r{bo ftfdnkoEhnK bJh bkr{ d' bk÷wh ftfônK
(tksktoD f;Zfynk ns/ ezfgT{No ;kfJz;) s'A S'N fdZsh rJh W b/feB fJjBK B{z tkX{ ftô/
ti'A b? ;eD dk T[gpzX W.
6a ftfônK dh u'D GftZy iK T[u/oh ftZfdnk dh b'V B{z w[Zy oZy e/ ehsh ikt/. p/ôe gzikp
UgB ;e{b gqDkbh nXhB ;hBhno ;?ezvoh dk ;oNhføe/N gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d/
o?r{bo ftfdnkoEhnK B{z ikoh ;oNhføe/N d/ fpbe[b pokpo W ns/ T[u/oh ftZfdnk bJh
dkyb/ d/ :'r W go i/eo fe;/ seBheh iK ftô/ô feZs/ d/ e'o;K bJh frnkothA ns/
pkoQthA ftZu o?r{bo gVQkJh dh ôos j't/ sK T[; B{z dkybk b?D s'A gfjbK fXnkB ftZu
oZfynk ikt/.
10
7a sk÷k ;fEsh ns/ gkmFeqw t/yD bJh p'ov dh t?p-;kJhN www.pseb.ac.in t/yh ikt/.
8a fB:wK ;pzXh fe;/ th spdhbh iK BthA ikDekoh bJh nkgDh E-mail ns/ p'ov dh
t?Zp;kJhN ;w/AF;w/A s/ u?Ze eod/ ofjDk ukjhdk W ns/ nfXn?B e/Ado Bkb brksko
;zgoe ftZu ofjDk ukjhdk W. fe;/ th BthA ;{uBk bJh gZsoFftjko BjhA ehsk ikt/rk.
10a tkX{ ftô/
gVQkJh ;ehw ftZu doi fB:wK nB[;ko u[D/ rJ/ ftfônK s'A fJbktk ftfdnkoEh fJ; gVQkJh
;ehw ftZu do;kJ/ rJ/ ftfônK ftZu tZX s'A tZX d' ftô/ ps"o ÒtkX{ ftôkÓ b? ;edk j?. fJjBK
tkX{ ftfônK d/ nze ;oNhføe/N ftZu sK do;kJ/ ikDr/ go fJjBK ftubh gqkgsh dk gk; økow{b/
iK ohnghno s/ e'Jh gqGkt BjhA gt/rk.
B'NL 1a ezfgT{No ;kfJz; (145) ns/ tksktoB f;Zfynk (139) d/ ftô/ th ftfdnkoEh tZb'A tkX{ ftô/ ti'A
bJ/ ik ;ed/ jB. tkX{ ftfônK dk Bshik ro/v ns/ nze d'jK ftZu do;kfJnk ikt/rk.
2a B/sojhD ns/ fbyD s'A Bekok j'J/ T[whdtkoK bJh fbykoh$gkme$b?p'oNoh ;jkfJe b?D dh
nkfrnk j't/rh. nfij/ T[whdtko fbykoh b?D bJh no÷h ;kd/ ekr÷ s/ ;pzXs f÷bQ/ d/ w[Zy
w?vheb nø;o e'b'A vkeNoh ;oNhføe/N ;oNhckJh eok e/ nkgD/ dkybk s/ gohfynk økow Bkb
G/iD.
11a eo?fvN e?oh ;[ftXk
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov ns/ gzikp oki ftZu ;fEs B?ôBb fJz;NhfuT{N nkø UgB ;e{fbzr
(NIOS) dk ftfdnkoEh j/m fbyhnK ôosK nB[;ko eo?fvN e?oh (gfjbK gk; ehs/ ftfônK dk
bkG) dh ;[ftXk b? ;edk j?L-
11a1 ftfdnkoEh gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d/ ;hBhno ;?ezvoh e'o; ftZu c/bQ j' u[Zek j't/ iK
T[; ftZu gqkgs ezgkoNw?AN$ohnghno d/ ;ko/ w"e/ ;wkgs eo u[Zek j't/.
fJj ôos gzikp oki ftZu ;fEs B?ôBb fJz;NhfuT{N nkc UgB ;e{fbzr d/ nfXn?B e/Ado
d/ ftfdnkoEh s/ th fJzBFfpzB bkr{ W.
11a2 gzikp ;e{b f;Zfynk p'''ov ns/ n?BankJhaUan?;a d/ gzikp oki nzdo ;fEs nfXn?B e/doK
d/ c/bQ ftfdnkoEh gk; eo u[Ze/ ftfônK ftZu'A tZX s'A tZX d' ftfônK ftZu eo?fvN e?oh b?
;ed/ jB. fJj bkG dkõb/ tkb/ ô?ôB s'A fgSb/ gzi nekdfwe ;kbK ftZu p'''ov d[nkok
nk:'fis gohfynktK bJh jh fdZsk ikt/rk Gkt ô?ôB 2017-18 ftZu dkõbk b?D tkb/
ftfdnkoEh nekdfwe ;kb 2012-13 bJh bJhnK gohfynktK ns/ T[; s'A pknd
tkbhnK gohfynktK bJh jh bkG b? ;eDr//. UgB ;e{b gqDkbh okjhA S/ w"e/ b? e/ pkoQthA
11
ftZu c/bQ ftfdnkoEh B{z d[pkok BtK dkybk b?D ;w/A eo?fvN e?oh dk bkG BjhA fdZsk
ikt/rk.
11a3 T[jBK ftfônK bJh jh eo?fvN e?oh dk bkG fdZsk ikt/rk fijV/ ftô/ gzikp ;e{b
f;Zfynk p'ov dh Ògzikp UgB ;e{bÓ f;Zfynk gqDkbh d[nkok bkr{ ;ehw nkc ;Nvh÷
ftZu doi j'Dr/ ns/ fijV/ ftfônK dh gohfynk p'ov tZb'A bJh rJh j't/ ns/ gk; th
ehsh j't/, T[; ftô/ dk Bshik nzeK ftZu x'fôs j'fJnk j't/.
11a4 eo?fvN e?oh eoB tkb/ ftfônK dh u'D ftfdnkoEh d[nkok jh ehsh ikt/rh.
11a5 B?ôBb fJz;NhfuT{N nkø UgB ;e{fbzr d/ ftfdnkoEh Bz{ bk÷wh ftfônK ftZu eo?fvN
e?oh dk bkG BjhA fdZsk ikt/rk. fJj ftô/ gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov s'A gk; eoB/ bk÷wh
j'Dr/ gozs{ gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d/ ftfdnkoEhnK B{z fJj bkG th gqkgs j't/rk.
11a6 eo?fvN e?oh bJh i/eo gfjbK gk; ehs/ ftfônK d/ nze ;w?;No gqDkbh nXhB gqkgs ehs/
jB sK d't/A ;w?;NoK bJh gqkgs ehs/ e[b nzeK B{z ;kbkBk gohfynk d/ nzeK nB[;ko
nB[gks ftZu spdhb eoe/ do;kfJnk ikt/rk. fJ;/ soQK i/eo g[okD/ ;kbK d/ ;kbkBk
gohfynk tkb/ ftfdnkoEhnK B{z eo?fvN e?oh b?D tkb/ ftfônK dh nze tzv ftZu e'Jh
coe j't/ sK T[; B{z w"i{dk nze nB[;ko nB[gks ftZu tXk$xNk e/ do;kfJnk ikt/rk.
i/eo fJ; tzv ftZu nze g{o/ BjhA tzv/ iKd/ sK T[jBK B{z okT{fvzr eoe/ g{o/ Bzpo brkJ/
ikDr/. go okT{fvzr eod/ ;w/A fJj fXnkB oZfynk ikt/rk fe nzeK dk i'V gfjbK gqkgs
ehs/ nzeK d/ pokpo jh oj/.
12a f;Zfynk ftXh
12a1 gkm-eqwL UgB ;e{b dh gVQkJh ;ehw nXhB tZy-tZy ftfônK bJh T[jh gkm-eqw bkr{
j't/rk i' gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d/ o?r{bo ftfdnkoEhnK bJh bkr{ j?. ;w/A-;w/A p'ov
d[nkok fJ; ftZu ehsh spdhbh UgB ;e{b dh ;hBhno ;?ezvoh gohfynk bJh th bkr{
j't/rh. fJj gkmFeqw p'ov dh t?Zp;kJhN s/ T[gbpX j't/rk.
12a2 gkm ;wZrohL ftfdnkoEhnK B{z nrtkJh d/D bJh gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok
ftôk tko gqekfôs gkm-;wZroh fdZsh ikt/rh, i' ftfdnkoEh nkgD/ nfXn?B e/Ado s'A
nkg ik e/ gqkgs eo/rk. p'ov tZb'A ftfdnkoEh B{z vke okjhA f;ZXh gkm-;wZroh BjhA G/ih
ikt/rh.
B'N L ftfdnkoEhnK dh xZN frDsh j'D ekoD nekdfwe ;kb 2017-18 bJh ezfgT{No
n?gbhe/ôB÷, rfDs, G{r'b, whvhnk ;Nvh÷ ns/ ;kfJz; ftfônK dh gkmF;wZroh p'ov
tZb'A w[jZJhnk BjhA eotkJh ikt/rh. ftfdnkoEh p'ov tb'A f;ckoô ehshnK g[;seK d/
12
nkXko s/ jh gVQkJh eoBr/. nfXn?B e/Ado w[yh UgB ;e{b d/ ftfdnkoEhnK B{z fJjBK
ftfônK dh gVQkJh o?r{bo ftfdnkoEhnK dh soi s/ jh eotkT[Dr/.
12a3 nKsfoe-w[bKeD-gZsoL jo/e ftô/ dh gkm-;wZroh d/ nzs ftZu d' nKsfoe-w[bKeD-
gZso j'Dr/. ftfdnkoEh fJjBK d/ T[Zso fbyD T[gozs ;zpzfXs nfXn?B e/AdoK ftZu j/m
fbyhnK fwshnK sZe iwQK eotkJ/rkL-
gfjbK w[bKeD-gZso 22 Btzpo, 2017
d{;ok w[bKeD-gZso 31 iBtoh, 2018
fJjBK gZsoK dk w[bKeD eoB T[gozs nfXn?B e/AdoK d/ ;zpzfXs nfXnkge ftfdnkoEh
B{z fNZgDh ;fjs nrtkJh d/Dr/.
12a4 ftneshrs ;zgoe gq'rokw (ghH;hHghH) L ftfdnkoEh B{z nrtkJh d/D fjZs ns/
ftfdne n"eVK d{o eoB bJh dkõb/ tkb/ ;kb ftZu 30 fdBK d/ ftneshrs ;zgoe
gq'rokw (gha;hagh) brkJ/ ikDr/. gfjbk 12 fdBK bJh nes{po s'A Btzpo wjhB/ ftZu
ns/ d{ik 18 fdBK bJh d;zpo-iBtoh wjhB/ ;e{b ;w/A s'A pknd iK n?stko iK S[ZNhnK
tkb/ fdB brkJ/ ikDr/. fwshnK, ;wK ns/ NkJhw N/pb ;pzXh ikDekoh nfXn?B e/Ado
d[nkok ftfdnkoEh B{z fdZsh ikt/rh. fJ; dh nr/sh ;{uBk p'ov B{z G/ih ikt/rh ns/
ftfdnkoEhnK B{z th ;{fus ehsk ikt/rk. fJ; d"okB j/m fby/ nB[;ko gqw[Zy ekoi ehs/
ikDr/ L-
(T) UgB ;e{b f;Zfynk gqDkbh ;zpzXh nrtkJh.
(n) gkm-;wZroh dh tzv.
(J) ftfdnkoEhnK d/ ftZfdne ftek; ftZu ofj rJhnK xkNK ;zpzXh ikDekoh d/Dh.
(;) tZy-tZy ftfônK d/ fbysh gkm-eqw nB[;ko nrtkJh.
(j) tZy-tZy ftfônK d/ gq:'rh gkm-eqw bJh nfXn?B e/Ado dh gq:'rôkbk ftZu
gq:'r eoBk ns/ T[jBK ;zpzXh foekov, gq:'rh ekgh dh fsnkoh nkfd.
(e) ftfdnkoEhnK d/ nekdfwe ns/ ;fj-nekdfwe ftek; fjZs tZy-tZy
fefonktK dk nk:'iB.
(y) fBoXkfos ;w/A d"okB ftfdnkoEhnK dh gqhfynk øh; p'ov fty/ fBoXkfos ftXh
nB[;ko iwQK eotkT[Dh.
(r) w[bKeDFgZso dk ftôb/ôD ns/ T[; d/ nkXko s/ ftfdnkoEhnK B{z nrtkJh
d/Dk.
(x) p'ov dh gohfynk s'A gfjbK ;zg{oB gkm-eqw T[Zs/ nXkfos nzdo{Bh N?;N ns/ N?;N
ftZu gqkgsh d/ nkXko s/ nrtkJh d/Dk.
13
(C) gohfynk ftZu ;cbsk bJh ;[Mkn.
12a5 nzdo{Bh N?;NL ftfdnkoEhnK dh gohfynk gqsh gfogZesk ns/ ;t?-w[bKeD fjZs
nfXn?B e/Ado tZb'A ftneshrs ;zgoe gq'rokw d"okB d' nzdo{Bh N?;N j/m nB[;ko
nk:'fis ehs/ ikDr/LF
gfjbk N?;N Btzpo ns/ d{ik N?;N iBtoh d/ wjhB/.
12a6 jk÷ohnKL ftneshrs ;zgoe gq'rokw d"okB gq:'rh ftfônK ftZu 75# ns/ fbysh
ftfônK ftZu 50# jk÷ohnK bk÷wh jB. jk÷oh xZN j'D dh ;{os ftZu ftfdnkoEhnK dk
T[whdtkoh jZe oZd ehsk ik ;edk j?/. ftô/ô jkbsK ftZu ftu jk÷ohnK ;zpzXh S'N b?D
fjZs nr/sh gqtkBrh bJh ftfdnkoEh nkgDh gqsh p/Bsh/ nfXn?B e/Ado okjhA T[g
vkfJo?eNo, UgB ;e{b, gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov B{z G/i ;edk j?.
12a7 bkfJpq/oh ns/ gq:'rôkbkL ftfdnkoEh nkgD/ nfXn?B e/Ado dh bkfJpq/oh ns/
gq:'rôkbk dh b'V nB[;ko tos'A eo ;edk j?.
12a8 fJb?eNqkfBe wkfXnw okjhA nrtkJhL p'ov d[nkok ftfdnkoEhnK B{z ;{uBk ns/
nrtkJh fjZs nõpkoK, ;zuko wkfXnwK L o/vhU, N?bhft÷B, n?i{ ;?ZN, nkvhU ns/
thvhU e?;/N; ns/ ;havha nkfd dh tos'A bJh ;zGt ;[ftXk gqdkB eoB dh :'iBk j?.
12a9 ;fj nekdfwe ftek;LUgB ;e{b d/ ftfdnkoEh ubd/ nekdfwe toQ/ d"okB nkgD/
nfXn?B e/Ado okjhA f;Zfynk ftGkr, gzikp ;oeko d[nkok ;e{bK d/ ftZfdne ns/
wkBf;e ftek; fjZs nk:'fis ;fjFnekdfwe fefonktK ftZu Gkr b? ;eDr/.
12a10 oki gZXoh y/v w[ekpfbnK ftZu gqshfBXsk L UgB ;e{b d/ ftfdnkoEhnK B{z oki
ftZu f;Zfynk ftGkr d[nkok nk:'fis y/v w[ekpfbnK ftZu gqshfBXsk d/D fjZs :'iBk
T[bheh ik ojh W.
13a gohfynk fB:w L
13a1 gohfynk nk:'iBL p'ov d[nkok jo ;?ôB ftZu o?r{bo ftfdnkoEhnK d/ Bkb jh UgB
;e{b gqDkbh d/ ftfdnkoEhnK dh th ;kbkBk gohfynk bJh ikt/rh. ;kbkBk gohfynk
wkou-ngo?b ns/ nB[g{oe gohfynk nr;s-;szpo ftZu nk:'fis ehsh ikt/rh.
13a2 gohfynk dk wkfXnwL UgB ;e{b ftZu gVQkJh dk wkfXnw gzikph j't/rk. p'ov d[nkok
gkm-;wZroh ns/ nfXn?B e/AdoK ftZu ftneshrs ;zgoe gq'rokw d"okB nrtkJh
gzikph wkfXnw ftZu jh fdZsh ikt/rh. gohfynk dk wkfXnw ftfdnkoEh nkgDh ;[ftXk
nB[;ko fit/A fe gzikph$fjzdh$nzro/÷h e'Jh th oZy ;edk j?. wkfXnw e'v fJ; gqeko
jBL-
14
gzikph 201 fjzdh 202 nzro/÷h 203
13a3 gohfynk fwsh ns/ ;wKL p'ov d[nkok gzikp UgB ;e{b d/ ftfdnkoEhnK bJh ;kbkBk
ns/ nB[g{oe (ohnghno) gohfynk o?r{bo ftfdnkoEhnK bJh nk:'fis ehsh ikD tkbh
gohfynk d/ Bkb jh bJh ikt/rh. fJjBK gohfynktK bJh v/NôhN p'ov d[nkok fBoXkfos
ehsh ikt/rh. gqhfynk fwshnK ns/ gqhfynk øh;$økow dh ikDekoh bJh nkgD/ nfXn?B
e/Ado Bkb ;zgoe ehsk ikt/.
13a4 gohfynk øh;L UgB ;e{b gqDkbh d/ T[whdtkoK dh gohfynk øh; o?r{bo ftfdnkoEh
bJh fBoXkos doK ns/ fwshnK nfXn?B e/AdoK okjhA iwQK ehsh ikt/rh. fJ; pko/ ;zpzXs
nfXn?B e/Ado gk;'A ;{uBk gqkgs ehsh ik ;edh j?//. tkX{ ftôk gohfynk øh; o?r{bo
ftfdnkoEh tkbh jh j't/rh.
13a5 gohfynk bJh :'rsk L p'ov dh ;kbkBk gohfynk d/D bJh j/m fby/ nB[;ko :'rsktK
g{ohnK eoB tkb/ ftfdnkoEh :'r j'Dr/L
(i) dkyb/ bJh fBoXkos ôosK g{ohnK j'D d/ ;p{s tZi'A b'VhAd/ d;skt/÷ g/ô eo fdZs/
j'D.
(ii) fB:wK nB[;ko pDdh dkõbk, gohfynk, ofi;Nq/ôB nkfd øh;K iwQK eotk fdZshnK
j'D.
(iii) nfXn?B e/Ado d[nkok nk:'fis ftneshrs ;zgoe gq'rokwK ftZu fB:wK
nB[;ko jk÷ohnK g{ohnK j'D.
(iv) gkm ;wZroh ftZu ôkfwb w[bKeD gZsoK dhnK T[Zso-ekghnK nfXn?B e/Ado
ftZu fBôfus fwsh sZe iwQK eotk fdZshnK rJhnK j'D.
T[go'es ftZu'A e'Jh fJZe th ôos g{oh Bk eoB tkb/ ftfdnkoEh B{z o'b Bzpo ikoh BjhA
ehsk ikt/rk ns/ T[; dh gohfynk ;zpzXh gksosk th oZd ehsh ik ;edh W.
14a gk; økow{bk L
gohfynk gk; eoB bJh UgB ;e{b d/ gohfynkoEh B{z gzikph s/ nzro/÷h bk÷wh ftfônK s'A
fJbktk fjT{w?fBNh÷, ;kfJz; ns/ fwôos ro[Zg ftZu u[D/ rJ/ fszB ns/ ekwo; ro[Zg ftub/ uko/
ftfônK ftZu'A gk; j'Dk bk÷wh j't/rk. UgB ;e{b d/ gohfynkoEhnK B{z nKsfoe
w[bKeD$;ha;haJha nXhB tZyo/ s"o s/ nze BjhA fdZs/ ikDr/. fJjBK gohfynkoEhnK tZb'A fbysh
gohfynk ftZu gqkgs nzeK B{z o?r{bo ftfdnkoEhnK bJh ftôktko ;ha;haJha nXhB oZy/ nzeK d/
nB[gks ftZu tXk e/ e[b gqkgs nze do;kJ/ ikDr/.
ftfdnkoEhnK tZb'A gqkgs ehs/ nzeK d/ Bkb ro/v th do;kJ/ ikDr/ i' j/m fby/ nB[;ko j'Dr/L-
15
bVh BzL nze ro/v
1 90# ns/ fJ; s'A T[go U ro/v (nfs T[Zsw)
2 75# ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 90# s'A xZN J/ ro/v (T[Zsw)
3 60# ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 75# s'A xZN ph ro/v (pj[s nZSk)
4 45# ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 60# s'A xZN ;h ro/v (nZSk)
5 33# ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 45# s'A xZN vh ro/v (n";s)
6 33# s'A xZN Jh ro/v (n;zs'ôiBe)
14a1 gk; nzeL fe;/ th ftô/ ftZu''A gk; j'D bJh xZN'-xZN 33# nze gqkgs eoB/ ÷o{oh j'Dr/.
fijV/ ftô/ ftZu fbysh ns/ gq:'rh d't/A g/go j'Dr/, T[jBK ftZu gk; j'D bJh
ftfdnkoEh Bz{ fbysh ns/ gq:'rh d't/A g/goK ftZu tZy'-tZyo/ 33# nze gqkgs eoB/
g?Dr///.
14H2 gohfynk gk; eoB d/ w"e/L ftfdnkoEh B{z gohfynk gk; eoB bJh dkyb/ T[gozs 7 w"e/
fdZs/ ikDr/. gfjbk w"ek dkyb/ tkb/ nekdfwe ;kb dh ;kbkBk gohfynk (wkou) d"okB
fdZsk ikt/rk. fJ; w"e/ ftZu gohfynkoEh B{z eo?fvN e?oh ehs/ rJ/ ftfônK s'A fJbktk
u[D/ rJ/ ftfônK ftZu xZN'FxZN fJZe ftôk gk; eoBk ÷o{oh W. UgB ;e{b ;ehw nXhB
dkyb/ T[gozs i/eo ftfdnkoEh gfjb/ w"e/ ftZu fJZe th ftô/ dh gohfynk gk; BjhA eodk
sK T[; dk Bshik c/bQ x'fôs eo fdZsk ikt/rk. i/eo gohfynkoEh fJZe th ftôk gk; eo
b?Adk W sK T[; dk Bshik ohnghno x'fôs ehsk ikt/rk. T[; B{z ohnghno tkb/ ftô/ gk;
eoB bJh nkT[D tkb/ fszB ;kbK ftZu 6 w"e/ fdZs/ ikDr/. i/eo T[j pkeh ofjzd/ 6
w"fenK ftu th nkgDh gohfynk gk; eoB'A n;woE ofjzdk j? sK T[; B{z c/bQ x'fôs eo
fdZsk ikt/rk ns/ T[; B{z Bt/A f;foUA w[V dkybk b?Dk gt/rk.
ohnghno gohfynkoEh i/eo gfjbK fdZsh gq:'rh gohfynk ftZu gk; W sK gq:'rh
gohfynk bJh gfjbK tkb/ nze jh oZy/ ikDr/. nfij/ gohfynkoEh i/eo w[V gq:'rh
gohfynk d/Dh ukj[zd/ j'D sK T[j dkybk$gohfynk økow ftZu ;gôN s"o s/ nzfes eo/rk.
14H3 ro/; nzeL gohfynk gk; eoB bJh gohfynkoEh B{z nghno j'J/ ftfônK d/ e[Zb nzeK d/
1# sZe ro/; nze fdZs/ ikDr/.
15H ;oNhføe/N L
gk; ftfdnkoEhnK B{z gzikp UgB ;e{b d/ ftfdnkoEhnK ti'A gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov
d[nkok ;oNhføe/NFewFBzpo ekov G/i/ ikDr/. fJj ;oNhføe/NFewFBzpo ekov gzikp ;e{b
16
f;Zfynk p'ov d[nkok o?r{bo ftfdnkoEhnK bJh ikoh ;hBhno ;?ezvoh gohfynk d/ ;oNhføe/N iK
fJ; d/ pokpo wzBh iKdh gohfynk d/ ;oNhføe/N d/ jo gZy'A pokpo j'Dr/.
16a gohfynk ;pzXh j'o fB:wL
gohfynk, nDT[fuZs ;kXB, d[ofttjko ns/ j'o B[es/$ôosK i' gqk;g?eN; ftZu ôkwb BjhA jB,
;zpzXh T[jh ftfB:w bkr{ j'Dr/ i' o?r{bo ftfdnkoEhnK s/ bkr{ jB.
17a p'ov dhnK g{oe ôeshnKL
i/eo T[go'es fB:wK ftZu e'Jh th gfotosB iK e'Jh j'o fB:w ôkwb eoBk j't/ sK u/now?B,
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov T[fus fBoDk b? ;ed/ jB.
18H ftnkfynkL
fJjBK fB:wK dh ftnkfynk eoB ;zpzXh e'Jh ôzek j't/ sK p'ov dk fBoDk nzfsw j't/rk.
B'NLF
1a p'ov tZb'A p?Ae okjhA bJh øh; jh ftfdnkoEh dh e[Zb dkybk øh; W. p'ov d[nkok
fBoXkfos gqhfynk øh; s'A fJbktk e'Jh j'o øh; nfXn?B e/Ado B{z Bk fdZsh ikt/.
2a p'ov tb'A fBoXkos øh;K s'A tZX øh; iK e'Jh j'o czv nkfd ftfdnkoEh tb'A nfXn?B
e/Ado ftu iwQK BjhA eotkfJnk ikt/rk. nfijk eoB dh ;{os ftZu ftfdnkoEh dk
T[whdtkoh jZe, nfXn?B e/Ado dh wkBsk th oZd ehsh ik ;edh j?.
3H i/eo e'Jh nfXn?B e/Ado fBoXkos øh; Bkb'A finkdk øh; dh wzr eodk j? sK fJ; dh
fbysh fôekfJs ;eZso, gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov, n?;HJ/Hn?;HBro B{z ehsh ikt/.
4a fe;/ gqeko dh n"eV, ;gôNheoB bJh UgB ;e{b d/ N?bhc'B BzL 0172-30472-385-
386 s/ ;zgoe ehsk ik ;edk j?.
ftfdnkoEhnK bJh jdkfJsK
1 nkBbkJhB dkybk økow GoB s'A gfjbK ;kohnK jdkfJsK gVQ e/ :ehBh pDk fbnk ikt/
fe s[;hA fB:wK nB[;ko dkybk b?D d/ :'r j'. fJZe tko G/ih rJh øh; fe;/ jkbs ftZu
tkg; iK n?vi;N BjhA ehsh ikt/rh.
2 dkybk økow ftZu ;ko/ sZE fit/A fe ftfdnkoEh dk BK, fgsk$wksk dk BK, iBw fwsh,
eo?fvN e?oh bJh u[D/ ftô/, e?Nkroh (1 iK 2 iK 3) fi; nXhB gqhfynk d/Dh W ns/ g{o/
ftfônK nkfd pko/ sZ;bh eoB T[gozs jh øh; GokJh ikt/. økow ftu j'Jh rbsh bJh
p'ov f÷zw/tko BjhA j't/rk.
17
3 ch; Go b?D T[gozs dkybk ckow ;pzXs nfXn?B e/Ado ftZu jh vkT{Bb'v ehsk ik
;e/rk.
4 dkõbk økow$ch; GoB s'A pknd 7 fdBK nzdo b''VhAd/ d;skt/÷K ns/ ubkB dhnK d'
ekghnK, ;w/s :'rsktK ns/ fojkfJôh go{c, nkgD/ nfXn?B e/Ado ftZu iwQK eotkJhnK
ikD.
5 ftfdnkoEh dk dkybk T[d'A sZe nko÷h j't/rk id'A sZe nfXn?B e/Ado tZb'A ftfdnkoEh
d[nkok Go/ t/oftnK$:'rsktK dh gVskb Bk eo bJh ikt/. gVskb T[gozs :'rsk ;jh
j'D s/ jh ftfdnkoEh dk dkybk ;zg{oB ;wfMnk ikt/rk.
6 ôBkysh ekov vkT{Bb'v eoe/ nfXn?B e/Ado fty/ iwQK eotkfJnk ikt/. fJj ekov
nfXn?B e/Ado d/ w[yh d[nkok gVskb ns/ gqsh j;skyo eoB T[gozs ftfdnkoEh B{z
tkg; ehsk ikt/rk. fJj ekov dkybk b?D T[gozs T[d'A sZe wzBD:'r j't/rk id sZe
ftfdnkoEh gohfynk gk; BjhA eo b?Adk iK ezgkoNw?AN$ohnghno bJh T[;B{z fdZs/ ;ko/
w"e/ ;wkgs BjhA j' iKd/. ftfdnkoEh d/ c/bQ j' ikD dh ;{os ftZu ekov oZd ;wfMnk
ikt/rk.
7 UgB ;e{b ftZu dkybk b?D T[gozs fe;/ j'o ;z;Ek ftZu dkybk Bk fbnk ikt/ ns/ Bk jh
o?r{bo s"o s/ dkybk fbnk ikt/. nfijk eoB dh ;{os ftZu ;ko/ dkyb/ oZd ehs/ ik
;ed/ jB .
8 ;wkBsk gZso th ;pzXs nfXn?B e/Ado tZb'A fJZem/ p'ov s'A T[gbpX eotkJ/ ikDr/ ns/
nfXn?B e/Ado tZb'A jh p'ov dh ;pzXs ôkyk ftZu iwQk eotkJ/ ikDr/.
9 ftfdnkoEhnK d/ dkybk økowK ftZu ofj rJhnK so[NhnK$T{DskJhnK ;pzXs nfXn?B
e/Ado tZb'A fBoXkfos ô?fvT{b nB[;ko p'ov dh gqhfynk ôkyk ftZu ik e/ do[;s
eotkJhnK ikDrhnK. ;'X bJh dkyb/ dh fpBK b/N ch; nzfsw fwsh s'A pknd 15 fdB
dk ;wK fdZsk ikt/rk. b/N ch; Bkb dkyb/ dh nzfsw fwsh s'A pknd ;'X eotkT[D bJh
5 fdB dk ;wK fdZsk ikt/rk.
10 fJZe tko dkybk b?D s'A pknd ftfdnkoEh dk nfXn?B e/Ado T[d'A sZe BjhA pdfbnk
ikt/rk, id sZe T[j gohfynk gk; BjhA eo b?Adk iK gk; j'D bJh oh-nghno bJh fdZs/
;ko/ w"e/ ;wkgs BjhA j' iKd/ iK T[; B{z c/bQ x'fôs BjhA eo fdZsk iKdk. T[j nkgDk
ohnghno dk gohfynk økow$øh; th T[;/ nfXn?B e/Ado w[yh s'A s;dhe eotk e/ ;pzXs
nfXn?B e/Ado okjhA p'ov B{z G/i/rk. j'o fe;/ nfXn?B e/Ado d/ w[yh d[nkok s;dhe ehsk
gohfynk økow wzBD :'r BjhA j't/rk.
18
11 ohnghno dh gohfynk d/D bJh gohfynk økow s/ øh; Bshik x'fôs j'D s'A 15 fdB d/
nzdo-nzdo fpBK b/N øh; Bkb Gfonk ik ;edk W.
12 ftfdnkoEh tZb'A g/ô sZEK d/ nkXko s/ jh T[; B{z dkybk fdZsk ikDk j?. :'rsk ;zpzXh fe;/
soQK dh rbs fpnkBh ftfdnkoEh, ;wki ns/ UgB ;e{b d/ T[d/ô B{z Ykn bk ;edh j?.
i/eo e'Jh sZE iK so[Nh ofj iKdh W iK e'Jh d;skt/÷ rbs brkJ/ iKd/ jB sK fJ; dh
;w[Zuh f÷zw/tkoh ftfdnkoEh dh j't/rh.
13 ftfdnkoEh ;w/AF;w/A s/ p'ov dh t?Zp;kJhN, nkgDh Email ns/ Spam mail th ÷o{o u?Ze
eo b?D.
19
nkBbkJhB dkybk økow GoB dh gVkntko gqfefonkL
B'NL dkybk økow GoB s'A gfjbK gqk;g?eN; ns/ T[; ftZu fdZshnK g{ohnK jdkfJsK B{z fXnkB Bkb
gVQ fbnk ikt/.
1a gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov dh t?Zp;kJhN www.pseb.ac.in s/ ikU.
2a Online Admission Form s/ efbZe eo'.
3a ;pzXs ebk; s/ efbZe eoe/ ofi;No eo'.
4a økow d/ T[Zgo do;kJhnK jdkfJsK gVQ e/ "I accept and apply for Online Admission" s/ efbZe
eo'.
5a fJ; T[gozs dkybk økow ftZu fdZs/ ;ko/ t/ot/ Go'. w'pkJhb Bzpo, JhFw/b n?vo?; ns/ nXko
ekov BzL GoB/ nsh ÷o{oh jB.
6a ;hBhno ;?ezvoh ôq/Dh ftZu dkybk b?D tkbk ftfdnkoEh nkgD/ ro[Zg dh u'D pj[s fXnkB Bkb
Go/ feT[Afe fJZe tko økow Go/ ikD s'A pknd ro[Zg ftZu spdhbh eoBh ;zGt BjhA j' ;e/rh.
7a ;ko/ t/ot/ GoB T[gozs ftfdnkoEh Login eo ;e/rk. Login Details T[; d/ JhFw/b n?vo?; ns/
økow ftZu Go/ w'pkJhb Bzpo s/ w?;/i d[nkok gqkgs j't/rh.
8a Login eoB T[gozs økow 4 Steps ftZu Gfonk ik ;e/rk.
9a dkybk ckow ftZu ftfdnkoEh nkgDk gZek c'B Bzpo Go/ fi; B{z gqhfynk gk; eo b?D sZe
pdfbnk Bk ikt/. c'B Bzpo pdb ikD dh ;{os ftZu ;{uBk s[ozs nfXn?B e/Ado B{z fdZsh ikt/.
Step-I (Fill up the following details)
fJ; ftZu ftfdnkoEh Click here to fill Application form s/ efbZe eoe/ Previous Details
ekbw ftZu ftfdnkoEh nkgDh e?Nkroh, p'ov, o'b Bzpo, ;?ôB, gfjb/ ;e{b dk BK nkfd t/ot/
Go/rk.
Previous Information ekbw ftZu ftfdnkoEh dk BK, fgsk dk BK, wksk dk BK, iks, ftbZyD
;woZEk, Xow, iBw fwsh nkfd t/ot/ Go e/ Save Details s/ efbZe eoe/ t/ot/ Save eo/rk. ;ko/
t/ot/ ;jh soQK GoB s'A pknd Successfully Inserted dk w?;/i nk ikt/rk, fi; B{z OK eoB s'A
pknd jh ftfônK dh u'D dk ekbw fdy ;e/rk.
fJ; s'A pknd (Click here to fill Subject Details) s/ efbZe eoe/ ftfdnkoEh ftô/ Go/rk.
Step-II (Upload Photograph, Signature)
fJ; ftZu ftfdnkoEh Click here to upload/change Photograph, Signature) s/ efbZe eoe/
nkgDh c'N' ns/ j;skyo (do;kJ/ rJ/ neko nB[;ko) ngb'v eo/rk.
Step-III (Payment Options)
20
fJ; ftZu ftfdnkoEh (Click here to Pay Application Fee) s/ efbZe eoe/ fdZs/ rJ/ d' p?AeK
ftZu'A ;[ftXk nB[;ko e'Jh th fJZe p?Ae u[D e/ pDdh øh; dk ubkB Generate eo ;e/rk. øh;K dk
t/otk Check Fee details s/ efbZe eoe/ d/fynk ik ;edk W. fJZe tko ubkB Generate j'D s'A
pknd Application Form Lock j' ikt/rk ns/ Edit BjhA ehsk ik ;e/rk.
ubkB Generate j'D s'A pknd Final Submission j' ikt/rh. Step-IV (Choose Study Centres)
øh; iwQK j'D s'A pknd jh ;Nvh ;?ANo (nfXn?B e/Ado) u[DB bJh (Click here to choose Study
Centre) dh Option y[Zb/Qrh.
ftfdnkoEh øh; iwQK eotkT[D s'A pknd (Click here to choose Study Centre) s/ efbZe eoe/
fibQk nB[;ko fdZs/ rJ/ ;?ANoK dh ;{uh ftZu'A T[gbpXsk nB[;ko nfXn?B e/Ado u[D ;edk W.
;?ANo nbkN j'D fgZS'A dkybk økow nbkN ehs/ nfXn?B e/Ado ftZu jh vkT{Bb'v ehsk ik ;e/rk.
fJ; d/ Bkb jh ôBkysh ekov th vkT{Bb'v eo fbnk ikt/.
dkõbk økow$ch; GoB s'A pknd 7 fdBK nzdo b''VhAd/ d;skt/÷K ns/ ubkB dhnK d' ekghnK,
;w/s :'rsktK ns/ fojkfJôh go{c (gqk;g?eN; d/ gzBk BzL 6 s/ bVh BzL 7 nB[;ko), nkgD/
nfXn?B e/Ado ftZu iwQK eotkJhnK ikD.
ôBkysh ekov jdkfJsK nB[;ko ;?ANo s'A s;dhe eotk fbnk ikt/.
gk;tov pdbD bJh ftfdnkoEh (Click here to Change Password) s/ efbZe eoe/ gk;tov
pdb ;edk W.
9a ftfdnkoEh ;w/AF;w/A s/ nkgDh Spam mail th ÷o{o u?Ze eo b?D.
ftfdnkoEhnK bJh fXnkB d/D :'r rZbK
1 uzrh ftZfdnk d/D ftZu nfXn?B e/Ado wjZstg{oB G{fwek fBGk ;ed/ jB, go nfijk
ftfdnkoEhnK d/ ;fj:'r ns/ fwbtosB s'A fpBK ;zGt BjhA. fijV/ ftfdnkoEh nfXn?B
e/AdoK d/ fB:wK dh T[bzxDk eoBr/ T[jBK fto[ZX nB[ôk;Bh ekotkJh eod/ j'J/ T[jBK dk
dkybk th oZd ehsk ik ;edk j?.
2 nkBbkJhB dkyb/ d"okB nbkN j'J/ nfXn?B e/Ado Bkb nZr/ ehsh ikD tkbh ekotkJh
bJh ;zgoe ehsk ikt/.
3 ftfdnkoEh T[;/ ;w/A ns/ T[;/ fdB jh nfXn?B e/Ado ftZu ikDr/ i' fe nfXn?B e/Ado d/
w[yh d[nkok T[jBK bJh fBoXkos ehsk iKdk j?.
21
4 id'A th ftfdnkoEh nfXn?B e/Ado d/ ftZu nkT[Adk W sK ôBkysh ekov nkgD/ Bkb b? e/
nkt/ BjhA sK T[; B{z nfXn?B e/Ado ftZu gqt/ô eoB s'A o'fenk th ik ;edk W.
5 dkybk b?D T[gozs ftfdnkoEh ;ko/ ;kb dhnK fefonktK nkfd pko/ nkgD/ nfXn?B e/Ado
s'A ikDekoh gqkgs eoBr/ ns/ ;w/AF;w/A s/ fdZshnK jdkfJsK dk gkbD eoBr/.
6 ftfdnkoEh e/tb T[;/ gkm ;wZroh dk nfXn?B eoBr/ fijVh UgB ;e{b tZb'A T[jBK
bJh G/ih iKdh j? iK fijVh nfXn?B e/AdoK d/ nfXnkge T[jBK B{z dZ;d/ jB. T[j
pk÷koh rkJhvK ns/ ;;s/ ybkf;nK dh tos'A Bk eoB.
7 ftfdnkoEh nfXn?B e/Ado d/ ;wkB s/ ikfJdkd dk fXnkB oZyDr/ ns/ g{o/ nB[ôk;B
ftZu ofjDr/.
B'NL- 1) nfXn?B e/Ado ftZu dkybk b?D bJh nekdfwe ;kb 2017-18 bJh UgB ;e{b
d/ e'o;K bJh n?eohfvN ehs/ nfXn?B e/AdoK dh ;{uh t/yh ikt/.
2) tZy tZy ftfônK dk gkmFeqw x'yD bJh nekdfwe ôkyk tZb'A t?Zp;kJhN s/ g';N
ehs/ gkmFeqw d/y/ ikD.
dkyb/ ;w/A ftfdnkoEh d[nkok dkybk økow Bkb BZEh ehs/ ikD tkb/ d;skt/÷
bVh
BzL
d;skt/÷ c'N' ekghnK dh
frDsh
1 ubkB dh ekgh d' ekghnK
2 dkyb/ ns/ iBw fwsh bJh :'rsk fB:w 4 nB[;ko g/ô ehs/ d;skt/÷ ns/ d'-d'
c'N' ekghnK
3 ftfônK dk eo?fvN e?oh eoB bJh g/ô ehs/ ;oNhføe/N d' c'N' ekghnK
4 n?;a;ha$pha;ha$ngzr j'D dh ;{os ftZu n;b ;oNhføe/N ns/ d' c'N' ekghnK
5 f÷bQ/ dk t;Bhe j'D d/ ;p{s ti'A fB:w 4a5 nB[;ko e'Jh fJZe ;oNhføe/N ns/ d' c'N' ekghnK
6 nkgD/ fibQ/ s'A pkjob/ f÷bQ/ ftZu dkybk b?D bJh b'VhAd/ d;skt/÷ ns/ d' c'N' ekghnK
B'N L T[go'es d;skt/÷K d/ d' ;?ZN pDk e/ iwQK eotkJ/ ikD.
dkyb/ T[gozs ftfdnkoEh d[nkok nfXn?B e/Ado gk;'A gqkgs ehs/ ikD tkb/ d;skt/÷
1a :'rsk, sfj;hb d/ t;Bhe n?;a;ha$pha;ha$ngzr j'D dh ;{os ti'A g/ô n;b ;oNhføe/N .
2a nfXn?B e/Ado w[yh d[nkok s;dhe ehsk ôBkysh ekov.
3a eo?fvN e?oh b?D bJh g/ô ehsk frnk n;b ;oNhføe/N.