prostat brakiterapisi için hasta seçimi y öntemler sonuçlar
DESCRIPTION
Prostat brakiterapisi için hasta seçimi y öntemler sonuçlar. Dr. Işık Aslay İÜ İstanbul Tıp Fak İÜ Onkoloji Enst. Prostat kanseri tedavisinde BT nin gelişimi. 1913-Pasteau ve Degrais: Ra-226 1957- Flask: Au-198 1972- Hilaris ve Whitmore:I-125,suprapubik - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Prostat brakiterapisi için hasta seçimi
yöntemler sonuçlar
Dr. Işık AslayİÜ İstanbul Tıp FakİÜ Onkoloji Enst.
Prostat kanseri tedavisinde BT nin gelişimi
1913-Pasteau ve Degrais: Ra-226• 1957- Flask: Au-198
• 1972- Hilaris ve Whitmore:I-125,suprapubik
• 1981-Kumar: C-arm fluoroskopi, I-125
• 1983- Holm: TRUS klavuzlugu, transperineal
• 1985- Nag: C-arm+ TRUS
• 1987- Blasko: Yöntemin geliştirilmesi
• 2003- Vari-seed 7.1 eşzamanlı planlama
BT+MR fusionu
Transperineal brakiterapinin avantajları
• Ayaktan tedavi yapılabilir.
• Erken iyileşme ve günlük aktiviteye dönüş
mümkündür.
• Laparotominin morbiditesi ortadan kalkar.
• Prostat apeksi dahil olmak üzere tümör
kontrol dozu sağlanabilir.
Diğer tedavilere göre geç morbidite daha düşüktür:
mesane V100 rektum V100
EKRT 5.1 cc 2.9cc BT 0.29 cc 0.25 cc
Int J Radiat Oncol Biol Phys . 2000; 46: (4) 851-858
Brakiterapi konformal bir tedavidir.
Düzensiz hedef volüme göre tedavi bireyselleşebilir
Radyoaktif materyalin hedef volümün içi veya çok yakınına yerleştirilmesi olanağı vardır.
Küçük volümlerde yüksek doz verilebilir.
•Uygulamada kanama minimaldir.
Doz dağılımı homojen değildir.Tanımlanan doz hedef volümün aldığı minimum dozdur.
Teorik olarak tümörün anoksik ve radyodirençli
komponentine daha yüksek doz verilir.
Transperineal brakiterapinin avantajları
• Üriner inkontinans oluşmaz.
• Erektil fonksiyon yüksek oranda korunur.
• Maliyet (göreceli) düşüktür.
Dezavantajı:
Ekibin deneyim ve becerisine bağlı olması!
Prostat BT si hangi hastalara uygulanabilir?
Genel prensipler (1) :
• Tanı biyopsi ile doğrulanmış olmalıdır.
• Uzak metastaz olmamalıdır.
• 5 yıl sağ-kalım beklentisi olmalıdır.
• 70 yaş üstü için değerlendirilme hastaya göre yapılmalıdır.
• Hasta genel veya epidural anestezi alabilmelidir.
Prostat BT si hangi hastalara uygulanabilir?
Genel prensipler (2) :• Prostat volümü büyük ve küçük (50-20 cc)
olmamalıdır.• Prostatit ve yoğun kalsifikasyon
olmamalıdır.• Prostatik üretra eğriliği olmamalıdır.
Pubik ark engeli olmamalıdır.
Androjen blokajı ile brostat volümü küçültülebilir.
Mid-Sagittal MRI
Medyan lob hipertrofisi olmamalıdır.
Kapsül invazyonu kontrendikasyon oluşturmaz.
Tek başına BT (monoterapi)
• PSA 20 ng/ml altında olmalıdır. (PSA 10-20 ng/ml:?)• GS 2-7 olabilir.
• T1,T2ve seçilmiş T3 evresi hastaları “yalnız BT” için uygundurlar.
↓• Uygulama öncesi TURP olmamalıdır (göreceli).
• Ayrıca seçilmiş hasta grubunda ERT başarısızlığında da artan yan etki ile kullanılabilir.
Orta riskli grupta •ERT • androjen blokajı• biyokimyasal kontrol, hastalığa spesifik ve genel sağkalım üzerine etkisi
RTOG 0232 randomize Faz III çalışması (www.RTOG.org).
ERT+BT (Kombine tedavi)
• 46-50 Gy ERT sonrası veya öncesi uygulanabilir.
• PSA>20ng/ml (>10 ng/ml ?), GS>7 olabilir.
• V S tutulumu olabilir (HDR).
• İnfl. barsak hastalığı olmamalıdır.
•Enerji I 125 27 keV
Pd 103 21 keV
•Yarı hayat I 125 60 gün
Pd 103 17 gün
•Kaynak şiddetleri
Tipik değerleri
I 125 0.5U (0.4 mCi)
Pd 103 1.8 U (1.4 mCi)
KaynaklarLDR:doz hızı< 200cGy/saat
Enerj doz hızı :
I-125:27 keV,7cGy/h,
RBE:1.4
Pd-103: 21keV,20cGy/h,
RBE:1.9
Yarı hayat: I-125 60gün Pd-103 17gün
Kaynak şiddetleri:
I-125 0.5U (0.4mCi)
Pd-103 1-8U(1.4mCi)
HDR:doz hızı >200cGy/dak.
Ir-192
Doz tanımlamaları:AAPM (AmericanAssocıaton of Physicist in Medicine)-1995,
TG-43 NIST-99(National Inst. of Standards and Technology),
ABS konsensusu-2000,ABS/ ESRTO/ EAU/ EORTC-2000.
• Periferde tanımlanan minimum doz:
LDR I-125 Pd-103
• Monoterapi: 145 Gy 125 Gy
• ERT+BT: 110 Gy 100 Gy
• HDR : ERT+BT: 18-30 Gy/3-4f
Prostat brakiterapisi ekibi
• Ürolog
• Brakiterapist-radyasyon onkoloğu
• Radyolog
• Tıbbi radyo- fizik uzm.
• Anestezi uzmanı
• Brakiterapi hemşiresi
Hastanın hazırlığı• PSA
• TRUS ve biyopsi• Rektal muayene• Kemik sintigrafisi• IPSS• Urodinami testleri• Erektil
disfonksiyon değerlendirmesi
• Pelvik BT/MR• Akciğer grafisi
Planlama
HDR BT uygulamaları• Kiel Üniversitesi: BT ERT esnasında iki ayrı aplikasyon ile her biri
CTV=PTV volümü 15 Gy kapsıyacak şekilde 6-12 igne kullanarak vermektedir.
• Göteborg Üniversitesi: 6-15 iğne, periferik ağırlıklı, iki fraksiyonda 10 ar Gy den toplam 20 Gy . Ayrıca TRUS esnasında hipoekoik görülen alanları biyopsi bulguları ile karşılaştırarak makroskopik tümör alanlarında 15 Gy lik doz verirken rektum dozunu 6 Gy, üretra dozunu ise 8-9 Gy de tutacak sekilde ön planlama yapmaktadır.
• William Beaumont Hastanesi: 14-18 iğne ile ERT nin birinci ve üçüncü haftalarında iki ayrı implantta 9.5’er Gy tanımlanan PTV=CTV’ e vermektedir.
• Seattle Prostat Inst.: Tek aplikasyonla toplam 40 saatte ve 4 fraksiyonda ve fraksiyonlar asası minimum 6 saat olacak şekilde aplikasyon yapılmakta, her fraksiyonda periferi kapsayan doz (matched peripheral dose=MPD) 3-4 Gy olarak verilmektedir. Uretral doz MPD un %120 si olarak tanımlanmaktadır. BT den 2 hafta sonra ERT ile 50.4 Gy/28 f da verilmektedir.
• Hsu ve ark. ise 18 Gy dozu 24 saatte ve araları 6 saatten az olmıyan 3 fraksiyonda pelvik veya 7 alanlı konformal prostat tedavisi sonrası ek doz olarak vermektedir.
İzleme
• PSA• Klinik• IPSS• Urodinami testleri• Üriner sist. US• Erektil disfonksiyon
değerlendirmesi
PROGNOSTİK GRUP: PSA 10, GS6
KURULUŞ % % MEDYAN 5 YIL(%)
N 1c/2a 2b/3c PSA GS YAŞ DOZ KB BK HSK GS
ARIZONA Sid 345 67 33 6.0* 73 85 98** 84
SEATTLE Sid 431 5.5 5 69 88
KIEL HDR 57 30 70 6.0 2 68 70.0 1.8 95 98 83
W.BEAUMONT HDR 26 23 77 6.0 6 65 63.5 0.0 100 100 100
FOX CHASE 3-D 409 87 13 68 73.5 83
WAYNE ST. -nötron 80 84
W.BEAUMONT EBRT 372 84 16 6.0 6 72 66.6 7.0 71 77 83
BAYLOR-RP 758 68 32 5.5 6 62 1.4 94 97
W.BEAUMONT.-RP 157 6.1 5 67 84 80 95
PROGNOSTİK GRUP: PSA 10-20, GS6
KURULUŞ % % MEDYAN 5 YIL(%)
N 1c/2a 2b/3c PSA GS YAŞ Doz KB BK HSK GS
ARIZONA Sid 95 64 36 14.0 74 58 93** 83
SEATTLE Sid 137 13.0 5 70 83
KIEL HDR 24 13 87 14.1 2 68 70.0
W.BEAUMONT HDR 20 70 30 13.0 6 68 63.5 6 63 90 95
FOX CHASE 3-D 203 80 20 70 75.0 73
WAYNE ST nötron 24 75
W.BEAUMONT EBRT S 156 70 30 13.0 6 74 66.6 10 59 63 74
BAYLOR -RP 142 61 39 12.9 6 64 4 87 97
W.BEAUMONT -RP
merkez Ort.yaş
PreopPSAng/ml
N-tedavi
evre BKPSA
5yılHSK %
10yılHSK %
Baylor Coll.JUrol1994:152-1843
6343-79
%68<10%32>10
500RP
T1-T3 > 0.6 76 73
JohnHop.UrolClinNAm1993:20,713
59 %78 <10%22 >10
955RP
T1-T2 >0.2 83 70
UCLA JUrol1994:152,1821
Ort:11.9 601RP
T1-T2 >0.4 69 47
SeattleCancer 1998:83,5-989
7053-92
Ort:11 152BT
T1-T3 >0.5 74 66
SeattleCancer 1998:83,5-989
70553-87
ort15.6 54ERT+BT
T1-T3 >0.5 80 76
Radikal prostatektomi ve BT±ERT sonuçları
Prostat brakiterapisinde erken yan etkiler
• Üriner irritasyon bulguları Pollakiüri, dizüri, noktüri
• Akut üriner retansiyon (%6-15):
İğne sayısı
• Lee ve ark. retansiyonun kullanılan iğne sayısının 33 üzerine çıkması ile anlamlı ölçüde ilgili olduğunu bildirmiştir.
Int J Radiat Oncol Biol Phys . 2000; 48: (5) 1457-1460.
sid sayısı
Kullanılan kaynak sayısı: 88 altı ve üstü
Total aktivite: 37mCi altı ve üstü
üriner reaksiyon üzerine etkili bulunmuştur. Int J Radiat Oncol Biol Phys . 2000; 47: (2) 353-360.
IPSS semptom skoru ve Q max
Skor 8 in altında ise aplikasyon sonrası acut retansiyon ve uzun dönemde üretrit riski düşüktür.
Qmax ml/s 10 un altında olması ise yüksek erken ve geç uriner problemin habercisidir.
Geç yan etkiler : üriner 1
RTOG, G1-2:%20 (12ay) G3:%3-6,LDR %9, HDR
Geç yan etkiler 2
• Üretral striktür-üretra dozu (MPD%150 si altı olmalı)-prostat hacmi-toplam aktivite-aplikasyon sayısı (HDR)3f:%11, 2f:%0 -radyoizotop tipi
Geç yan etkiler 3
sid dağılım yöntemi
RTOG, G3 üniform:%11,
perifer:%4
Geç yan etkiler 4
• Proktit• (G2:%2, G3:%05/5y)
V50 < 4cc olduğu zaman G2 proktit <%5 iken volümün büyümesi ile %20 üzerine çıkmaktadır.
V150<0.4cc ise rektal reaksiyonların kabuledilebilir düzeyde olduğu görülmüştür.
G2 proktitlerin %14 ü birinci yıl, %72 si ikinci yıl %14 i üçüncü yıl
oluşmuştur.J Radiat Oncol Biol Phys . 2000; 48 (1) 119-124
Geç yan etkiler
Erektil disfonksiyon (%30/5y) Penil bulbus dozu
Bulbus D50= %40mPD, D25=%60mPD
Proksimal krus D50=%28 mPD, D25=%40mPD
Int J Radiat Oncol Biol Phys . 2001; 50 (3) 597-604
Geç yan etkiler
Erektil disfonksiyon(%30/5y)--androjen blokajı
(1116hasta, BT:%76, ERT+BT:%56,AB+BT:%52, AB+ERT+BT:%29,Porter,IJROBP50-5-1235-2001)
Geç yan etkiler
İnkontinans:%6
-Önceki TURP
Geç yan etkiler
• Sid embolisi• Serbest sid:%11-27
• Strend:%07
Sonuçlar
• RP, 3-D RT, BT erken evre prostat Ca da benzer gruplarda benzer SK sonuçlarına sahiptir.
• Tedavi seçimine hastayla birlikte karar verilmelidir.
• BT, komplikasyonları düşük, hayat kalitesini yüksek tutan bir tedavi yöntemidir.
Burhanettin Ardagil,2005