quality tools ийту

Тусламж үйлчилгээний Тусламж үйлчилгээний чанар сайжруулахад чанар сайжруулахад хэрэглэх хэрэгсэл хэрэглэх хэрэгсэл

Чанар сайжруулах зарчим

•Гүйцэтгэлээ хэмжих •Асуудлын гол шалтгааныг

олох •Сайжруулах арга хэмжээ

авах •Амжилтаа бататгах

• Урт хугацаанд үргэлжилсэн өөрчлөлт, дэвшлийг бий болгохын тулд тоо мэдээлэл цуглуулж анализ хийх хэрэгтэй.

• Статистикийн арга хэрэгслүүд нь – Гүйцэтгэлийг хэмжих– Гүйцэтгэлийн байдлыг харуулах

зорилгоор хэрэглэгддэг /илүү, дутуу, сайн, муу гм/

Арга хэрэгслийн зорилго

• Шинэ санааг гаргах • Ангилал бий болгох • Эн тэргүүний асуудлыг

тодорхойлох • Шийдвэр гаргахад чиглэл өгөх • Асуудлын гол шалтгааныг олох • Үйл явцыг ойлгоход туслах

ЧАНАР САЙЖРУУЛАХАД ХЭРЭГЛЭДЭГ ХЭРЭГСЭЛ (1)

Хэмжих арга хэрэгслүүд

Мэдээллийг цуглуулах

арга хэрэгслүүд

Дүн шинжилгээ хийх арга

хэрэгслүүд

Үр дүнг нэгтгэн

харуулах арга

хэрэгслүүдТандалт судалгаа (survey)

1.Асуумж судалгаа2.Ярилцлага3.Бүлгийн ярилцлага4.Ажиглалт

+++++++++++++++

-----

-----

Оюуны дайрлага (brainstorming)

+++ ++ -

Оюуны бичлэг (brain-writing)

++ ++ +

Бүртгэл, тэмдэглэл (logs)

++ + +

Хяналтын хуудас +++ +++ ++Диаграм (flow chart)

++ +++ ++










Шалтгаан үр дагаврын диаграм (Загасны араг яс)

+++ +++ ++

Асуудлын дүн шинжилгээний диаграм

+++ +++ ++

Бөөрөнхий диаграм

- +++ +++

Паретын график - +++ +++










Баганан график

-+++ +++

Цэгэн диаграм -

+++ +++

Шугаман график к

- +++ +++

Хяналтын график

- +++ ++

ХИЧЭЭЛИЙН АГУУЛГА

• МЭДЭЭЛЭЛ ЦУГЛУУЛАХ ХЭРЭГСЭЛ– Тандалт судалгаа, асуумж судалгаа, ярилцлага,

зорилтот бүлгийн ярилцлага, ажиглалт, оюуны дайрлага

• ДҮН ШИНЖИЛГЭЭ ХИЙХ ХЭРЭГСЭЛ– Хяналтын хуудас, диаграм, шалтгаан үр дагаврын

диаграм, асуудлын дүн шинжилгээний диаграм • ҮР ДҮНГ НЭГТГЭН ХАРУУЛАХ ХЭРЭГСЭЛ

• Бөөрөнхий диаграм, паретын диаграм, баганан график • Ижил мэргэжлийн хүмүүсийн үзлэг• Чанарын аудит

Ìýäýýëýë öóãëóóëàõ• ×àíàðûí áîëîí òîîí ìýäýýëýë íü íºõöºë

áàéäëûã ¿íýëýõ, òààìàãëàëûã øàëãàí òóðøèõàä à÷ òóñòàé. Ìýäýýëëèéã ñòàòèñòèê ìýäýýëëèéí àëáà, ýì÷, àæèëëàãñàä, ¿éë÷ë¿¿ëýãñýäýýñ àâàõ áà ôîêóñ á¿ëãèéí òóñëàìæòàéãààð õýëýëö¿¿ëýã, ÿðèëöëàãà,àæèãëàëò, ä¿ðä òîãëîõ ã.ì. îëîí àðãààð öóãëóóëæ áîëíî.

Мэдээлэл цуглуулах арга үйл явц

Мэдээлэл цуглуулах үйл явцад дараахь үндсэн 5 асуултуудыг асуух ёстой:

• ЮУГ (Ямар мэдээллийг цуглуулах вэ?)

• ХЭРХЭН (Яаж цуглуулах вэ- арга, хэрэгсэл?)

• ХЭН (Мэдээллийг хэн цуглуулах вэ?)

• ХААНА (Мэдээллийг хаана цуглуулж, нэгтгэх вэ?)

• ХЭЗЭЭ (Мэдээллийг хэзээ цуглуулах вэ?)

Ìýäýýëëèéã õýðõýí öóãëóóëàõ âý?

Ìýäýýëëèéã öóãëóóëàõàä àíõààðàõ ç¿éë –

- Òîäîðõîé íýã ç¿éë, ¿éë ÿâöàä ÷èãëýñýí áàéõ

- Ìýäýýëëýýð þó îëæ àâàõàà òîãòîîñîí áàéõ

- Ãàðãàõ øèéäâýðýý óðüä÷èëàí òîéìîëñîí áàéõ

Тандалт судалгаа гэж ЮУ вэ?

Оролцогчдоосоо тодорхой асуулт асууж хариулт авах зарчимд суурилдаг судалгааны арга.

ЯАГААД Тандалт судалгааг ашигладаг вэ?

Тодорхой зорилтот бүлгийнхнээс мэдээлэл цуглуулах зорилгоор тандалт судалгааг ашиглана.

Тандалт судалгааг ХЭЗЭЭ ашиглах вэ?

Тулгамдсан асуудлын шалтгааны талаар мэдээлэл цуглуулахдаа

Тандалт судалгаа хийх

– Судалгааны зорилгыг тодорхойлох– Зорилтот бүлгийг тогтоох (байгаа мэдээлэл, санхүүгийн бололцоо,

зохион байгуулалтын асуудлуудыг харгалзан үзнэ)– Түүврийн хүн ам, түүвэрлэх аргыг тодорхойлох– Судалгааны аргыг сонгох– Түүврийн хэмжээг тооцох– Мэдээлэл цуглуулах арга хэрэгслийг сонгох (асуумж, ярилцлага,

бүлгийн ярилцлага, эсвэл ажиглалтын аргуудаас)– Аргачлалаа турших– Судалгааг явуулах– Мэдээллийг санд оруулж, нягтлах, цэгцлэх– Дүн шинжилгээ хийх

1.1 Тандалт судалгаа

ТӨРЛҮҮД

Бичмэл судалгаа

Шуудангийн судалгаа

Бүлгээр хариулах судалгаа

Аман судалгаа

Утсаар явуулах

Уулзах Бүлгийн ярилцлага

Цахим судалгаа

Интернетийн судалгаа

Цахим шуудангийн

АРГАЧЛАЛ

Асуумж

ЯрилцлагаБүлгийн ярилцлага

Ажиглалт

Давуу тал Сул тал

Шуудангийн судалгаа

-Зардал багатай-Оролцогчдын цаг завд тохирсон-Алдаа бага гарна

-Оролцооны хувь бага-Оролцогчдын бие дааж асуултад хариулах чадвараас их хамаардаг

Аман судалгаа

-Нүүр тулж ярилцах боломж-Оролцооны хувь өндөр-Цаг завд тохирсон

-Зардал өндөр-Алдаа гарах магадлал өндөр-Оролцогчийн зүгээс сөрөг хандлага гарах боломжтой

Цахим судалгаа

-Зардал багатай-Мэдээллийг хянах, дүн шинжилгээ хийхэд хялбар-Оролцооны хувь өндөр

-Хэрэглэж мэдэхгүй хүмүүсээс авах боломжгүй-Нууцлал багатай-Түүврийн хувьд хязгаарлагдмал

Санамжууд • Судалгааны асуумж аль болох БОГИНО байх ёстой. • Ярилцлагын хугацаа 45 минутаас хэтрэхгүй байвал

зохино. • Утасны ярилцлага 30 минутаас хэтрэхгүй. • Шуудангаар илгээх асуумж 5 хуудастай ихгүй байх

ёстой. • Заавал бичгээр зөвшөөрөл авна. • Мэдээллийг хэрхэн ашиглах болон нууцлалыг хэрхэн

хадгалах талаар тайлбарласан байх ёстой (тухайлбал нэр, хаягийг арилгана гм)

Асуумж гэж ЮУ вэ?Бичгээр (өөрөө бөглөх асуумж) буюу амаар (ярилцлага) хариулах

асуултууд бүхий мэдээлэл цуглуулах арга хэрэгсэл юм. • Нээлттэй асуумж:

– Чөлөөтэй хариулах боломжтой– Хариулагчийн өөрийн үгээр илэрхийлэгддэг– Хариулах хувилбаруудыг өгдөггүй– Нэгээс олон хариулттай байж болдог– Тухайн асуудлаархи оролцогчийн ойлголтыг бүрэн илэрхийлдэг

• Хаалттай асуумж: – Боломжит хариултын хувилбаруудыг санал болгодог– Олон сонголттой– Хариулагч аль нэг хариултыг сонгох ёстой

Асуумжийг ЯМАР ЗОРИЛГООР ХЭДИЙД хэрэглэх вэ?

Нээлттэй асуумж:– Судлаачийн хувьд харьцангуй шинэ

мэдээлэл авах шаардлагатай үед– Тухайн асуудлын талаарх мэдлэгээ сорих

үүднээс

Хаалттай асуумж: – Боломжит хариултуудыг мэдэх асуудлаар

байр суурь тогтоох үед– Оролцогчийн цагийг хэмнэх үүднээс– Оролцооны хувийг өндөр байлгах зорилгоор

тус тус ашиглаж болно.

Асуумж

АСУУМЖ

АРГА

Өөрөө бөглөх асуумж

Ярилцлага

Бичгэн асуумж

Нээлттэй асуумж

Хаалттай асуумж

ХЭРЭГСЭЛ

Зорилтууд

Арга/хэрэгслүүд

Асуумжийн үгийн сонголт

Дараалал, загвар

Батлуулах

Туршилт

Өөрчлөн засварлах

Эцэслэх

Хэрэгжүүлэх

Өөрөө бөглөх асуумж• Давуу талууд

– Мэдээлэл цуглуулагчийн тусгайлан сонгож, сургах шаардлагагүй

– Асуумж авч буй ярилцагчаас хамааралтай алдаа гарахгүй

– Нууцлал хангагдах тул илүү илэн далангүй хариулах боломжтой

– Дүн шинжилгээ хийхэд харьцангуй хялбар.

• Сул талууд – Бичиг үсэгт тайлагдаагүй хүмүүс бөглөх боломжгүй

– Оролцооны хувь бага

– Асуултыг буруу ойлгох магадлалтай

– Асуултад оролцогчийн үзүүлэх хариу урвалыг шинжлэх боломжгүй.

Àñóóìæèéã турших нь

•Áîëîâñðóóëñàí àñóóìæàà õ¿ì¿¿ñýýð áºãë¿¿ëæ àæèãëà.

•ßðèëöëàãà çîõèî.•Òóðøèëò õèé.

Асуумжийг турших нь• Асуумжийг турших зорилго нь:

– Асуултын хүчин төгөлдөр, найдвартай байдлыг сорих.– Асуумжийг бөглөх заавар, асуултууд болон хариулах

хувилбарууд хир ойлгомжтой боловсрогдсоныг тогтоох. – Асуултын дараалал оновчтой эсэхийг тодорхойлох. – Асуултуудын оносон байдал, хамаарал болон мэдрэг

байдлыг шалгах.

Судалгаанд хамрагдах хүн амын бүлэгтэй ойролцоо шинж төрх бүхий хэд хэдэн бүлгийг хамруулан асуумжийг туршиж үзнэ.

Асуумжийг турших нь

Асуумжийн төслийг хянан үзэж засаж сайжруулахад туршилтыг ашиглах ба шаардлагатай бол дахин туршиж болно.

Дараахь асуултуудыг асуух замаар асуумжийг чанарыг үнэлж болно. Үүнд: – Энэ асуултын талаар та ямар бодолтой байна?

– Үгийн сонголт, найруулгын хувьд ямар санагдаж байна?

– Та асуултад байгаа ..... (тодорхой үг) гэсэн үгийг юу гэж ойлгож байна вэ?

– Асуултыг нийтэд нь юу гэж ойлгож, тайлбарлах вэ?

Àíõààðàõ ç¿éë¿¿ä

• Òàéëáàðàà çºâ õèéõ• Áîãèíî ºã¿¿ëáýð õýðýãëýõ• Õî¸ðäìîë óòãàòàé àñóóëò

òàâèõààñ çàéëñõèéõ• Óäèðäàí ÷èãë¿¿ëýõ àñóóëò

òàâèõààñ çàéëñõèéõ• Çààâàð÷ëàãûã àñóóëòàí äîð ñàéí

áè÷

Àñóóìæèéã áýëòãýõ õýë

•Òîäîðõîé, îéëãîìæòîé áàéõ•È÷ýýõ àñóóëò òàâüæ áîëîõã¿é•Çîõèîã÷èéí íýðã¿é áàéõ•Ñýòãýãäëèéí àñóóëò

òàâèõààñ çàéëñõèéõ

Асуумжийн ЖИШЭЭ

Нээлттэй асуумж: • Тусламж үйлчилгээний чанарыг

сайжруулах төслийг хэрэгжүүлэх баг ямар ямар ур чадвартай байх шаардлагатай гэж та үзэж байна вэ?

• Эмнэлгийн нөхцөлд чанарыг сайжруулах төслийг удирдан хэрэгжүүлэхэд ямар асуудлуудыг анхаарах ёстой вэ?

Асуумжийн ЖИШЭЭХаалттай асуумж:

ТИЙМ/ҮГҮЙ

• Та эмнэлгийн Чанарын хорооны гишүүн үү?

ОЛОН СОНГОЛТТОЙ

• Аль нь өвчтөний сэтгэл ханамжийг хэмжих нийтлэг аргуудад хамаарах вэ? (нэгээс олон хариултыг сонгож болно)

– Өөрөө бөглөх асуумж– Ярилцлага – Оюуны дайралт– Бүдүүвч– Шалтгаан үр дагаврын диаграм

ЭРЭМБЭЛСЭН ХЭЛБЭР

• Эмнэлгүүд тусламж үйлчилгээний чанарыг сайжруулах талаар та ер нь юу гэж боддог вэ?

– Маш чухал

– Чухал

– Чухал биш

– Мэдэхгүй

Асуумжийн ЖИШЭЭ• Нээлттэй ба хаалттай асуумжийн хослол: • Та тамхи татдаг уу?

ТИЙМ ҮГҮЙ (Хэрэв үгүй бол Асуулт №4-т шилжинэ үү)

• Хэрэв “ТИЙМ” бол өдөрт дунджаар хэдэн ширхэг тамхи татдаг вэ?– Өдөрт 1-2– Өдөрт 3-5 – Өдөрт 6-10– Өдөрт 10-с олон ширхэг

• Та хир удаан тамхи татаж байна вэ? ____ өдөр _____ жил• Тамхичин байхаа болих шийдвэр гаргахад юу нөлөөлсөн

бэ?

Ярилцлага гэж ЮУ вэ?Нэг буюу бүлэг оролцогчдоос асуултыг амаар асуух замаар

мэдээлэл цуглуулах арга. • Ярилцлага ЯАГААД хэрэгтэй вэ?

Тусламж үйлчилгээний чанарын талаархи тодорхой нэг асуудлаар нилээд дэлгэрэнгүй мэдээлэл мэдээллийг өгч чадна. Ярилцаж буй хүний үзэл бодол, байр суурийг илэрхийлэхээс гадна баримтуудыг цуглуулан, урьдчилсан таамаглалуудыг сонсож судалгааны эхний үр дүнгүүд болон боломжтой шийдлүүдийн талаархи оролцогчийн хариуг мэдэх боломж олгодог.

• Ярилцлагыг ЯМАР ТОХИОЛДОЛД (ХЭЗЭЭ) ашигладаг вэ?– Асуудлын цар хүрээг тогтоох– Тухайн асуудлын талаархи бодит нотолгоо цуглуулах– Боломжит шийдлүүдийг үнэлэх– Баримт, үзэл бодол цуглуулах

Ярилцлагын ТӨРЛҮҮДЗАГВАРЧЛАГДААГҮЙ ЯРИЛЦЛАГА

Ийм төрлийн ярилцлагын үеэр асуух асуултуудыг урьдчилан бэлддэггүй. Ярилцлага өгч буй оролцогчийн аясаар аль болох уян хатан нээлттэй байх зорилготой. Иймд ярилцлагын үеэр ярилцлага өгч буй оролцогчийн өгсөн хариултаас хамааран ярилцлагыг удирдана.

ХАГАС ЗАГВАРЧЛАГДСАН ЯРИЛЦЛАГА

Заавал асуух шаардлагатай үндсэн цөөн асуултуудыг бэлтгэн дараалал болон цаг хугацааны хувьд уян хатан байдлаар асуух хэлбэр. Ярилцлагын явцад нэмэлт асуултуудыг асуух боломжтой. Оролцогч бүрээс тухайн асуудлаар тодорхой нэг хүрээнд мэдээлэл цуглуулах зорилгоор тэдгээр чиглүүлэх асуултуудыг ашигладаг. Асуудлаас хэт халихгүй байхын зэрэгцээ мэдээллийг илүү уян хатан байдлаар авах боломжтой байдаг.

ЗАГВАРЧЛАГДСАН ЯРИЛЦЛАГА

Нээлттэй буюу хаалттай хэлбэрийн асуултуудыг урьдчилан бэлдсэн байх ба оролцогч бүрээс ижил асуултуудыг өөрчлөхгүйгээр асуух ёстой. Ярилцлагын цагийг хэмнэх ач холбогдолтой бөгөөд цуглуулсан мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийхэд харьцангуй хялбар байдаг.

• Òóõàéëáàë, ÿðèëöàãà ºãºã÷ººñ Òàíû ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäàë ÿìàð áàéíà ãýæ áîäîæ áàéíà âý? Ñàéí, äóíä ýñâýë ìóó ãýæ áîäîæ áàéíà óó?

• Ýð¿¿ë áàéíà ãýäãèéí òà þó ãýæ îéëãîäîã âý?, òàíû ýð¿¿ë ìýíä ÿìàð áàéíà ãýæ òà áîäîæ áàéíà âý?

• Ýíý ñóäàëãààã õ¿ì¿¿ñ ººðèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí òàëààð ÿìàð ä¿ãíýëò õèéäýã òóõàé ñóäëàõààð ÿâóóëæ áàéãàà þì. Òà ººðèéí ºâ÷íèé áîëîí ººðèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí òàëààð þó ãýæ áîääîã òóõàéãàà ÿðèíà óó?

Зорилтууд

Арга/хэрэгслүүд

Ярилцлагын зорилго

Туршилт

Өөрчлөн засварлах

Эцэслэх

Хэрэгжүүлэх

Загвар

Ярилцлагын арга

Зохион байгуулалтын асуудлууд

Зөвшөөрөл авах

ЯРИЛЦЛАГАЯрилцлагын давуу талууд • Бичиг үсэг мэдэхгүй хүмүүст тохиромжтой• Асуултыг тодруулж авах боломжтой• Оролцооны хувь өндөр• Дутуу хариултын тоо цөөн• Хэл ярианы болон хэл ярианы бус хариу урвалуудыг зэрэг

ажиглах боломжтой• Àæèãëàëòààð èëðýõã¿é ç¿éëèéã ñóäëàõ áîëîìæòîé • ªíãºðñºí ¿éë ÿâäëûã ñóäëàõ - ¿éë ÿâöûã á¿ðýí ñóäëàõ • Óÿí õàòàí, ìýäýýëëèéã áîãèíî õóãàöààíä öóãëóóëàõ• ßðèëöàã÷ ººðèéí ¿çýë áîäëûã ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ

Ярилцлагын сул талууд• Ярилцагчийн зан чанар нөлөөлж болзошгүй• Ярилцагчийг тусгайлан сургах шаардлагатай• Цаг их шаарддаг• Үнэ өртөг өндөртэй

ЗБЯ гэж ЮУ вэ?Чиглүүлэгчийн удирдлага дорт харьцангуй

ижил төстэй шинж бүхий 6-10 хүний бүрэлдэхүүнтэй жижиг бүлэгтэй судалгааны сэдвээр ярилцлага хийх арга бөгөөд заавал хөндлөнгийн ажиглагч (тэмдэглэл хөтлөгч) байх шаардлагатай.

ЗБЯ ЯАГААД хэрэгтэй вэ?• Тухайн бүлгийн үзэл баримтлал, байр

суурь, санаа бодлын талаархи мэдээллийг дэлгэрэнгүй авах

• Асууж, хариулах харилцаа илүү чухал ба “зөв” эсвэл “буруу” хариулт гэж байхгүй. Бүлгийн гишүүд тухайн сэдвээр хоорондоо чөлөөтэй ярилцах боломжтой.

Зорилтот бүлгийн ярилцлага (ЗБЯ)

Удирдамжтай

Бичлэг хийнэЧиглүүлэгчтэйАжиглагчтай

ЗОРИЛТОТ БҮЛГИЙН ЯРИЛЦЛАГА

АРГА

ХЭРЭГСЭЛ

Бүлэг хүмүүстэй ярилцах

ЗБЯ-ыг ХЭЗЭЭ ашиглах вэ?• Санал бодол тогтоох судалгаа/өрхийн

судалгаанд• Судалгааны асуумж боловсруулах зорилгоор• Мэдлэг, итгэл үнэмшил, хандлага болон зан

үйлийн талаар мэдээлэл цуглуулахад• Маргаантай асуудлуудыг судлах зорилгоор• Эрүүл мэндийн боловсрол, сургалт

сурталчилгааны агуулга боловсруулахад ЗБЯ-ыг ХЭРХЭН зохион байгуулах вэ? • Оролцогчдыг тодорхойлон, чиглүүлэгч болон

тэмдэглэл хөтлөгчийг томилох• ЗБЯ-ын асуултууд/чиглэлийг боловсруулах• Холбогдох газруудаас зөвшөөрөл авах,

бүлгийг цуглуулах зохион байгуулалтын асуудлуудыг шийдвэрлэх

ЗБЯ

Давуу талууд• Үзэл санаа, зарчим, байр суурийн талаар дэлгэрэнгүй

мэдээлэлтэй болно. • Агуулгад дүн шинжилгээ хийх замаар тоон мэдээлэл олох

асуултыг боловсруулах боломж олгодог. • Зохион байгуулахад харьцангуй хялбар• Уян хатан

Сул талууд• Дуу цөөнтэй ярилцагчдааас бага мэдээлэл олж авна. • Давамгайлах хандлагатай оролцогчийг зохицуулахад

түвэгтэй. • Хүн амын томоохон бүлэгт хамаарах дүгнэлт гаргахад

ашиглахад тохиромжгүй.

Зорилтот бүлгийн гишүүд

• Судалгааны зорилтот бүлгийг төлөөлж чадахуйц байх ёстой.

• Судалгааны зорилтод нийцүүлэн зорилтот бүлгийнхэнд тавигдах нийтлэг шаардлага, шинж чанаруудыг сайтар тодорхойлсон байх шаардлагатай.

• Нас, хүйс, яс үндэс, орлого, харьяалал (хот/хөдөө), боловсролын түвшин зэрэг үзүүлэлтүүд бүхий сонгох шалгуур боловсруулж болно.

• Аль болох ижил шинж төрхтэй байх нь чухал. • Сонгогдсон шинж чанарынхаа дагууу бүлэгт

хуваарилагдах ёстой. • Судалгаанд шаардлагатай мэдээлэл цуглуулахад

дунджаар 6-8 ЗБЯ-ыг зохион байгуулдаг.

ЗБЯ явуулах орчин

• Мэдээллийг чөлөөтэй саад тасалдалгүй цуглуулах орчин нөхцөл бүрдүүлэх нь чухал.

• Зохион байгуулалтын хувьд бэлтгэх (хангалттай орон зай, сандал, дуу хураагч, хангалттай тооны хуурцаг, уух юм бэлдэх)

• Дуу хураагчийн найдвартай ажиллагааг туршиж үзсэн байх ёстой.

• Нэг удаагийн ярилцлага дунджаар 1.5-2 цаг үргэлжилдэг.

ЗБЯ-ын чиглүүлэгч• ЗБЯ-ын оролцогчидтой аль болох төстэй шинж чанартай

байх, тухайлбал, бүлгийн гишүүдтэй хүйсийн хувьд ижил нас ойролцоо байх гм.

• Тухайн бүлгийн хүмүүстэй ижил үг хэллэг хэрэглэдэг байх.

• Ярилцаж буй сэдвийн талаар сайн ойлголттой байх. • Уян хатан бөгөөд мэдрэмжтэй байх. • Хошин шогийн мэдрэмж сайтай, бүлгийн санаа бодлыг

нэгтгэн дүгнэх чадвартай байх. • Ярилцлагыг удирдан явуулах арга барил эзэмшсэн,

оролцогчдыг жигд оролцох нөхцлийг бүрдүүлэх ур чадвартай байх.

• Оролцогчидтой харилцаа холбоо тогтоох чадвартай байх. • Оролцогчийн санал бодол, хариултыг үнэлэх, шүүмжлэх

хандлага гаргадаггүй байх. • “Зөвлөх, шинжээч” мэт аяг гаргахгүй, ярилцлага

хэлэлцүүлгийг асуулт хариулт болгож хувиргадаггүй байх.

ЗБЯ • Оролцогчидтой мэндлэн урьж, танилцах, бие

халаах дасгал хийлгэнэ. • ЗБЯ-ын зорилго, ярилцах сэдвийг

танилцуулна. • Ярилцлагын бичлэг хийх тухай мэдээлж,

мэдээллийн нууцыг хадгалан, зөвхөн судалгааны зорилгоор ашиглах болохыг тайлбарлан ойлгуулна. Гэвч оролцогчдын ихэнх нь зөвшөөрөхгүй буюу дургүй байвал дуу хураагчийг ашиглахгүй байх бэлтгэлтэй байх.

• Удирдамжийг ягштал баримталж сэдэв орхигдуулахгүй ярилцах.

• Бүх оролцогчдод тодорхой хувь нэмрээ оруулсанд талархал илэрхийлэх ёстой.

Жишээ

• Хэвтэн эмчлүүлэгчийн сэтгэл ханамжийн стандартчилагдсан судалгаа боловсруулахад санал авах ЗБЯ

• Хүн амын дунд хэрэгжүүлсэн чанар сайжруулах төслийн үр дүнг үнэлэх ЗБЯ.

Ажиглалт гэж ЮУ вэ?

Хүмүүс, юмс, үзэгдлийг сонгон шинж төрх, зан үйлийг нь системтэйгээр харж, тэмдэглэх арга.

Ажиглалт ЯАГААД хэрэгтэй вэ?• Ажиглалтын арга хэрэгсэл болсон хяналтын

хуудас ашиглан мэдээллийг системтэй цуглуулах.

• Дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах. • Шинэ мэдээллийг эрэлхийлэх. • Нэмэлт мэдээлэл цуглуулах. • Мэдлэг, ойлголтыг үнэлэх. • Бүлгүүдийн харилцаа хамаарлыг дүгнэх

Ажиглалт

Удирдамжтай

Бичлэг хийнэЧиглүүлэгчтэйАжиглагчтай

АЖИГЛАЛТ

АРГА

ХЭРЭГЛЭЛ

Оролцогчийн ажиглалт

Хөндлөнгийн ажиглалт

Ажиглалтыг ХЭЗЭЭ ашиглах вэ?

• Асуумж судалгаагаар олсон мэдээллийн бодитой эсэхийг үнэлэх.

• Асуумж боловсруулахад. • Илрүүлэх судалгаанд.

Ажиглалтын ТӨРЛҮҮДОролцогчийн ажиглалт• Ажиглагч ажиглан буй үйл явцдаа оролцох хэлбэр. Хөндлөнгийн ажиглалт• Ажиглагч болж байгаа үйл явцыг хөндлөнгөөс

чимээгүй ажиглан, зохих тэмдэглэлийг хөтлөх хэлбэр.

ХЭРХЭН ажиглах вэ?

• Судалгааны зорилгыг тодорхойлох. • Тохирох арга, хэрэгслийг сонгох. • Мэдээллийн анхдагч эх үүсвэрийг тогтоох. • Ажиглалтыг төлөвлөн

– ХЭНИЙГ (түүврийн бүлэг)– ХААНА (байр, нөхцөл)– ЮУГ (ямар зан үйл үйл явцыг)– ХЭЗЭЭ (ажиглах хугацаа, тохиромжтой үеийг сонгох)– ХЭРХЭН (ажиглалтын арга/хэрэгсэл/хэмжигдэхүүн) гэдгийг

тодорхойлох.• Ажиглалтыг чиглүүлэх зорилгоор хяналтын хуудас

боловсруулах.• Холбогдох газруудаас зөвшөөрөл авах. • Ажиглалтыг явуулах.

АжиглалтДавуу талууд• Илүү бодитой мэдээллийг авах• Нэмэлт мэдээлэл цуглуулах боломж• Зохион байгуулахад хялбар• Уян хатан• Харьцангуй хямд

Сул талууд• Ажиглагчаас хамааран алдаа гарах боломжтой• Оролцогч ажиглалтад байгаагаа мэдэж байгаа тул хичээх• Ёс зүйн асуудлууд хөндөгддөг• Ажиглагчийг сайтар сургаж бэлтгэх шаардлагатай байдаг• Стандартчилахад түвэгтэй

Жишээ

• Эмч өвчтөнтэйгээ хэрхэн харьцаж байгааг оролцогчийн ажиглалтын эсвэл хөндлөнгийн ажиглалтын аргаар судлах

• Эмч, эмнэлгийн ажилтны гарын ариун цэвэр сахилтын байдлыг ажиглах

Бүртгэл, тэмдэглэл хөтлөх

Бүртгэл, тэмдэглэл гэж ЮУ вэ?• Тодорхой нэг мэдээллийн цаг хугацааг

тогтоосон эсвэл тодорхой үйл явдлын дарааллыг тогтоож бүртгэсэн баримт.

Бүртгэл, тэмдэглэл ЯАГААД хэрэгтэй вэ?• Ерөнхий хандлага, давтамжийг тодорхойлох

үүднээс үйл явдлын дараалал, цаг хугацааг тэмдэглэсэн бүртгэлийг хөтөлдөг.

Бүртгэл тэмдэглэлийг ХЭЗЭЭ ашиглах вэ?• Асуудлыг тодорхойлох, мэдээллийг цуглуулах,

мэдээллийг танилцуулахад ашиглана.

Өвчний түүхийг хянахдаа

ашиглах бүртгэлийн хуудасӨвчний

түүхийн №Хянагч Огноо Цаг Илрүүлсэн зөрчил

1234567 Туяа 31/8/07 8:30 Лабораторийн хариу байхгүй

4567890 Гэрэл 1/9/07 9:30 Гарын үсэггүй3256701 Бат 30/8/07 11:0

0Шилжүүлэггүй

4100056 Болд 31/8/07 10:00

Лабораторийн хариу байхгүй

3255671 Саран 9/1/07 9:00 Бүртгэлийн дугаар дутуу

Бүртгэл тэмдэглэлДавуу тал• Мэдээллийг системтэйгээр ойлгомжтой

байдлаар дүрслэн харуулах боломжтой.

Сул тал• Зааварчилгаа заавал өгөх шаардлагатай • Зааварчилгааг мөрдөн дагах

шаардлагатай

Дүн шинжилгээ хийх

• Хяналтын хуудас • Диаграм flow chart • Шалтгаан үр дагаврын диаграм

буюу загасан нуруу • Асуудлын дүн шинжилгээний

диаграм

Хяналтын хуудас гэж ЮУ вэ?

Хяналтын хуудас нь мэдээлэл цуглуулах, дүгнэлт тайлбар өгөхөд ашиглагддаг арга хэрэгсэл юм. Тодорхой үйл явдлын давтамжийг бүртгэж авах зорилгоор хийгдсэн маягт бөгөөд үсгэн буюу тоон өгөгдөхүүний аль алийг цуглуулахад ашиглаж болно.

Хяналтын хуудас ЯАГААД хэрэгтэй вэ?• Аливаа үйл явцыг хэмжих, тухайн үйл явцын ерөнхий

шинж төрх, хандлагыг илэрхийлэх тоо цуглуулахад ашиглах боломжтой

• Нөөцийн хуваарилалттай холбоотой асуултуудад хариулахуйц мэдээлэл цуглуулахад ач холбогдолтой.

Хяналтын хуудсыг ХЭЗЭЭ ашиглах вэ?• Шийдвэрлэх шаардлагатай асуудлыг тодорхойлох,

мэдээлэл цуглуулах, мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийхэд.• Тохиолдож буй асуудлуудын төрлүүдийг тогтоох мэдээлэл

цуглуулахад.

Хяналтын хуудсыг ХЭРХЭН боловсруулах

вэ?• Зорилтоо тодруулах

– “Ямар асуудал гарсан бэ”– “Яагаад мэдээлэл цуглуулах шаардлагатай болов”– “Цуглуулсан мэдээллийг хэн ашиглах вэ”– “Мэдээллийг хэн цуглуулах вэ”

• Цуглуулах мэдээллийн төрлийг зөвшилцөн тохиролцох. • Мэдээллийг ямар хугацаанд цуглуулахаа шийдэх. • Шаардлагатай бол түүврийн хэмжээг тогтоох. • Мэдээлэл цуглуулагчийг сонгох. • Хяналтын хуудасны загварыг боловсруулах• Маягтыг туршиж үзэх• Хяналтын хуудсыг тараан, мэдээллийг цуглуулах

– Мэдээллийг цуглуулах– Шинэ тохиолдол бүрийг тухай бүр хяналтын хуудас ашиглан бүртгэх

• Хуудас бүрийг нэгтгэн, нэгдсэн хүснэгтийг өгөгдлийн бүлэг төрөл бүрээр боловсруулах• Цуглуулсан мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийж, дүгнэлт боловсруулах

ҮСГЭН ӨГӨГДЛИЙН ХЯНАЛТЫН ХУУДАС

Эм өгөхөд гарсан алдааны төрөл

АВС эмнэлэг Хамарсан хугацаа: 2007 оны 1 ба 2 дугаар сарууд

Алдааны төрөл Тоо Дүн

Туншил бурууТун алгассанБуруу уусмалд хийсэнБуруу цагт өгсөнКонцентраци зөрсөнБуруу аргаар өгсөн

IIIII IIIII IIIII IIIII IIIIIIIIII IIIII IIIII IIIIIIIIII IIIII IIIIIIII IIIIIIII

252013841

ТООН ӨГӨГДЛИЙН ХЯНАЛТЫН ХУУДАС

Амбулаторийн хүлээлгийн хугацаа

АВС эмнэлэг Хамарсан хугацаа: 2007 оны 1 ба 2 дугаар сарууд

Хүлээлгийн хугацаа

Тоо Дүн

<30 минут30-45 минут46-60 минут>60 минут

IIIII IIIII IIIII IIIII IIIII IIIII IIIII IIIIIIIII IIIII IIIII

1524114

Хяналтын хуудасны давуу тал• Гүйцэтгэлийг хэмжихэд шаардлагатай

мэдээллийг бодитойгоор дүрслэн харуулах.

• Аливаа үйл явц, үр дагаварын талаархи мэдээллийг тодорхой бүртгэн авдаг.

Хяналтын хуудасны сул тал• Цаг хугацаа их шаарддаг• Зааварчилгаа заавал өгөх

шаардлагатай • Зааварчилгааг мөрдөн дагах

шаардлагатай

Диаграм гэж ЮУ вэ?

Аливаа үйл явц хэрхэн өрнөхийг үе шатаар нь дараалуулан харуулсан дүрслэл бүхий график.

Төрлүүд: – Дээрээс доош чиглэлтэй– Дэлгэрэнгүй нарийвчилсан– Матрицын

2.1 Диаграм

Дээд түвшний буюу дээрээс доош (хамгийн энгийн нь )

Дэлгэрэнгүй нарийвчилсан

Матрицын (тухайн шатанд оролцох хүмүүсийг тодорхойлж өгсөн)

ДИАГРАМ

ТӨРЛҮҮД

Диаграм ЯАГААД хэрэгтэй вэ?

• Үйл явцын хэрхэн өрнөх дүр зургийг гаргах• Давхцал, үр дүнгүй дамжлага, үл

ойлголцлол, хүлээгдлийг илрүүлэх, хяналтын шатуудыг тодорхойлох.

• Үйл ажиллагааны шуурхай үр дүнтэй байдлыг сайжруулах.

• Аливаа үзэгдлийг үүсгэсэн шалтгааны талаар таамаглал дэвшүүлэх.

• Оролцогчдын хооронд харилцааг сэргээж, тухайн үйл явцын талаар нийтлэг ойлголтыг бий болгох.

Диаграмыг ХЭЗЭЭ ашиглах вэ?

• Тулгамдсан асуудал тодорхойлох, мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийх, арга хэмжээ төлөвлөж буй үед:

• Үйл явдлын өнөөгийн дүр зургийг гаргах• Цаашид хэрхэн сайжруулж болохыг тогтоох• Үйл явцын гол гол бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг тодорхойлоход дэмжлэг

үзүүлэх• Давхцлыг арилгах, чухал үйл явцыг орхигдуулахаас сэргийлэх• Тодорхой нөөцийг гаргаж чадах гишүүдийг тодорхойлох• Хяналт-шинжилгээ хийх шаардлагатай үйл явцуудыг сонгох• Өвчтний, мэдээллийн, материалын, эмнэлгийн тусламж

үйлчилгээний урсгал дангаараа буюу хавсран хэрхэн явагддагийг судлахад ашиглана.

Диаграмм гаргах болсон зорилтоо харилцан тохиролцож, хамгийн тохиромжтой хэлбэрийг сонгох

АЛХАМ 1

Диаграммаар илэрхийлэх үйл явцын эхлэх ба дуусах цэгийг тогтоож харилцан тохиролцох

Үйл явц эхэлснийг (дууссаныг)хэрхэн таних вэ?

Орц болон эцсийн гарц үр дүн нь юу байв?

АЛХАМ 2

Дараахь асуултуудыг асуун диаграммын бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг тогтоох:

Тухайн шатанд хэн орцыг хариуцаж байна вэ? Хэн хэрэглэх вэ?

Орцыг хэрхэн ашиглах вэ? Орцыг бүрэн ашиглахын тулд ямар ямар шийдвэрүүд гаргах шаардлагатай байна?Тухайн шатнаас ямар гарц/үр дүн гарах вэ? Уг үр дүнг хэн ямар зорилгоор ашигладаг вэ?

АЛХАМ 3

Диаграммын эхний хувилбарыг хянан үзэж, үйл явцын үе шатууд нь логик холбоо дараалалтай дүрслэгдсэн эсэхийг нягтлана. Тодорхой бус хэсгийг дараа тодруулахаар орхин, үүлний зургаар төлөөлүүлэн илэрхийлж болно.

АЛХАМ 4

Нэгээс хоёр хоногийн дараа диаграммыг бүлгээрээ хянан үзэж, үр дүнд нь бүгд сэтгэл ханамжтай байгаа эсэхийг тогтооно. Тухайн үйл явцад оролцогч бүрээс тэдний хийдэг үйл ажиллагааг бодитой тусгаж чадсан эсэхийг лавлана. аасууна.

АЛХАМ 5

Диаграммд нийтлэг ашиглагддаг

тэмдэглэгээ, зураг

Даалгавар/Үйл ажиллагаа/Гүйцэтгэл/Үе шат Орц/Бүтээгдэхүүн(гарц)/ Мэдээлэл

Шийдвэр гаргах цэг

Лавлахад хандах

Тухайн үйл ажиллагаанд мөрдөх баримт бичиг

Дараагийн хуудастай холбох тэмдэг

Эхлэл/Төгсгөл/Тасалдал

Ажлын урсгалын чиглэл

Тодорхой бус байдал

Дээд түвшний буюу дээрээс доош чиглэлтэй

диаграмм

• Уг диаграммаар үйл явцын томоохон үе шатуудыг л харуулдаг. Үе шат болон дэд үе шат бүрийн завсрын бүтээгдэхүүнүүдийг агуулсан байж болно.

Дээд түвшний буюу дээрээс доош чиглэлтэй

диаграммАлхам 1

Тайланг төлөвлө

х

Алхам 2

Тайланг эмхэтгэх

Алхам 3

Тайланг бичих

Алхам 4

Тайланг гаргах

1. Зорилго болон зорилтуудыг тодруулах.

2. Тайлангийн үндсэн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг тодорхойлно.

1. Үндсэн бүлгүүдийг тодорхойлно.

2. Сэдвүүдийн дарааллыг тогтооно.

3. Холбогдох баримтуудыг цуглуулна

1. Тайланг бичнэ.

2. Дараалал, бүрэн бүтэн байдлыг нь хянана.

3. Утгын хувьд нягтлана.

4. Нэгтгэнэ

1. Тайлангийн хэвлэлийн эхийн загвар бэлтгэнэ

2. Эхийг бэлтгэнэ.

3. Эхийг дуусгах4. Эхтэй тулган

засварлана

Нарийвчилсан диаграмм

• Тухайн үйл явцын үе шат, үйл ажиллагаа бүрийг дэлгэрэнгүйгээр дүрслэн харуулсан байх ба шийдвэр гаргах шатууд, хүлээх хугацаа болон эргэн мэдээлэх сувгуудыг нарийвчлан тусгасан байна.

Өвчтөнийг хүлээлгийн танхимд

Өвчтөнтэй мэндлэх

Үзлэгийн цаг

Бүртгүүлэх

Даатгалын маягт бөглөх

Карттай

Картыг туслах эмч рүү

Туслах эмч завтай

Ерөнхий үзлэг

Үзлэгийн өрөө чөлөөтэй

Өвчтөнийг үзлэгийн өрөөнд

Сувилагч руу илгээх

“Хуваарьт ороогүй үйлчлүүлэгч” удирдамж

баримтлах

Карт

нээх

Хүлээх

ТИЙМ

ҮГҮЙ

ҮГҮЙ

ТИЙМ

ҮГҮЙ

ҮГҮЙ

ТИЙМ

Матрицын диаграмм

• Үйл явцын үе шат бүрд оролцогчдыг матриц хэлбэрээр харуулах арга ба хэн ямар үйлчилгээг хэнд үзүүлж байгааг тодорхойлох бололцоог олгодог.

Матрицын диаграммАлимаа Гэрлээ Туяа

Диаграммын давуу талууд

• Үйл явцыг байгаагаар нь бодитой дүрслэн харуулж, зөв ойлголттой болоход тусалдаг.

• Аливаа үйл ажиллагааг төлөвлөх, улам боловсронгуй болгоход ашиглах боломжтой.

• Тухайн үйл явцад гардан оролцдог хүмүүсийг оролцуулах нь чухал.

• Бэрхшээлтэй болон шийдвэрлэхэд түвэгтэй асуудлуудыг илрүүлэхэд ач холбогдолтой.

• Сайжруулах боломж бололцоог тодорхойлоход тустай.

Шалтгаан үр дагаврын диаграмм

гэж ЮУ вэ?Шалтгаан үр дагаврын диаграмм нь тодорхой үр дагаварт

хүргэсэн байж болох олон шалтгаануудыг харуулдаг. Шалтгаан үр дагаврын диаграммыг дүрслэн харуулах 2

арга байдаг. Үүнд: – Төрлөөр – хэлбэрийн хувьд төстэй харагддаг тул загасан

нуруу диаграмм хэмээн нэрлэгддэг (Ишикава диаграмм). – Шалтгааны гинжин хэлхээс – шалтгааны мод гэж нэрлэдэг.

Хэрэгцээ шаардлагаасаа шалтгаалан аль аргыг хэрэглэхийг баг өөрөө сонгоно. Хүмүүс, эд материал, тоног төхөөрөмж гэхчилэн шалтгааны төрлөөр нь ангилан харуулдаг бол шалтгааны мод тухайн үр дагавар үүсгэхэд хүрсэн үйл явдлуудын (шалтгаануудын) гинжин хэлхээ хамаарлыг сайн харуулдаг.

2.2 Шалтгаан үр дагаврын диаграмм

Төрлөөр:

Загасан нуруу диаграмм буюу Ишикава диаграмм

Шалтгааны гинжин хэлхээс:

Шалтгаан үр дагаврын мод

ШАЛТГААН ҮР ДАГАВРЫН ДИАГРАММ

2 АРГА ЗАМ

Шалтгаан үр дагаврын диаграмм ЯАГААД хэрэгтэй вэ?

Аливаа үр дагавар, тулгамдсан асуудлыг тогтоон, шалтгааныг тодруулахад ашиглана.

Шалтгаан үр дагаврын диаграммыг ХЭЗЭЭ ашиглах вэ?

• Тулгамдсан асуудлыг тодорхойлох, мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийхэд

• Шалтгааныг тогтоон нэгдсэн зөвшилцлөлд хүрэхэд

• Түвэгтэй асуудал тулгамдаад байгаа үйл явцад анхаарлыг чиглүүлэхэд

• Бүртгэгдсэн тохиолдлын талаар цуглуулсан баримт мэдээллийг зохион байгуулалттайгаар нэгтгэн дүгнэлт гаргах боломж олгодог.

Тулгамдсан асуудлаа хэлэлцэн хүлээн зөвшөөрч, үр дагавар болгон диаграммд оруулна. Аль болох тодорхой байх ёстой.

АЛХАМ 1

Түүнийг үүсгэсэн байж болох шалтгаануудыг оюуны дайралтаар тодорхойлон, хэд хэдэн үндсэн бүлэгт хуваана. Шалтгааныг тодруулах явцад нэмж буюу хасах боломжтой. Бүлэг бүрийг диаграмм дүрслэлд багтаах ёстой.

АЛХАМ 2

Тодорхой шалтгаануудыг тогтоон, холбогдох бүлэг, дэд бүлгүүдэд хамаатуулан диаграммд оруулна. Нэгээс олон бүлэгт хамаарах шалтгааныг аль алинд нь багтаах ёстой.

Шалтгаан бүр нэгдүгээр алхамаар тогтоосон үр дагавартай логикийн хувьд шууд холбоотой байгаа эсэхийг сайтар магадлах нь зүйтэй.

АЛХАМ 3

“Яагаад” “өөр юу байж болох вэ” гэдэг асуултыг тодорхойлсон шалтгаан бүрийн хувьд анхдагч суурь шалтгаан тодортол давтан асуух шаардлагатай. Суурь буюу үндсэн шалтгаанд (а) “үр дагавар”-ын шууд тайлбар болж чадах, (б) арилгасан тохиолдолд үр дагавар арилах нөхцөл бүрдэхүйц шалтгаануудыг хамааруулна. Шалтгаан үр дагаврын хэлхээний логик холбоог давтан шалгаж, шаардлагатай бол засварлана.

АЛХАМ 4

Шалтгаан байх магадлал өндөр хэд хэдэн хүрээг сонгон авах хэрэгтэй. Үндэслэлийг сонсож, нягталсны дараа санал хураалтаар сонголтыг хийж болно.

АЛХАМ 5

Загасан нуруу диаграмм буюу Ишикавагийн

диаграмм• Тодорхой асуудалд хүргэсэн байж

болзошгүй шалтгаануудыг тодорхойлоход туслах зорилготой бөгөөд уг асуудлыг тойрсон шалтгаануудын талаар мэдлэгийг хуримтлуулан, хэд хэдэн бүлгийн хүрээнд авч үзэх боломж олгодог. Үүнд:

• Хүний нөөц, арга, эд материал, хэмжих үзүүлэлтүүд, тоногт төхөөрөмж

• Үйлчлүүлэгч, ажилтнууд, нийлүүлэлт, орчин, үйл явц

• Юу, хэрхэн, хэзээ, хаана

Загасан нуруу диаграмм буюу Ишикавагийн

диаграммТехникийн

Утсаа авахгүй байх

Материалын

Хүмүүс Арга

Автомат хариулагчтай

Шугам чөлөөгүй

Утасны жагсаалт

шинэчлэгдээгүй Утасны жагсаалт

Жагсаалтад буруу бичигдсэн

Ажлын бус цагаар дуудлага ирсэн

байх

Өөр шугамаар ярьж байсан

Хуралтай байсан

Цайны цаг

Ажил хэргийн яриа

Хувийн яриа

Дуудлага эргэн чиглүүлэх үйлчилгээ

“0” гарц хийгдээгүй

Үйлчилгээний ажилтнууд автомат

хариулагчтай

Шалтгааны мод

• Шалтгаануудын гинжин хэлхээ, хамаарлыг тодруулах зорилготой. Үр дагавраас эхлэн ерөнхий шалтгаанууд болон тэдгээрээс салбарлах шалтгаан бүрийг “яагаад” “юу нөлөөлөв” зэрэг асуултыг асуух замаар тогтоодог. “Таван яагаад” гэж нэрлэгддэг арай энгийн аргын дүрслэлтэй хэлбэр гэж ойлгож болно. Шалтгаануудын шатлалын гарган, үндсэн суурь шалтгааныг харуулах боломжийг олгодог.

“Таван яагаад”-ын жишээ

Асуулт 1: Яагаад өвчтөнд буруу эм өгсөн бэ?

Хариулт 1: Жор буруу байсан болохоор

Асуулт 2: Яагаад жор буруу байсан бэ?

Хариулт 2: Эмч нь буруу шийдвэр гаргасан болохоор

Асуулт 3: Яагаад эмч буруу шийдвэр гаргасан бэ?

Хариулт 3: Өвчтөний талаархи мэдээлэл өвчний түүхэнд бүрэн бичигдээгүй байсан

Асуулт 4: Яагаад өвчний түүх дутуу бичигдсэн байсан бэ?

Хариулт 4: Туслах эмч сүүлийн лабораторийн шинжилгээний дүнг хийгээгүй байсан

Асуулт 5: Яагаад шинжилгээний дүнг түүхэнд нэмж хийгээгүй байсэн бэ?

Хариулт 5: Лаборант шинжилгээний хариуг хүлээн авах руу утсаар хэлсэн бөгөөд хүлээн авахынхан туслах эмчид хэлэхээ мартсан байсан

Шийдвэр: Лабораторийн шинжилгээний хариуг хүргэдэг шинэ системтэй болох

Шалтгааны мод

Үр дагавар

Яагаад?

Яагаад?

Яагаад?

Яагаад?

Яагаад?

“Буруутныг бүү хай, харин залруулах арга замыг хай”

Асуудлын дүн шинжилгээний диаграмм

гэж ЮУ вэ?Тодорхой үр дагаварт хүргэсэн байж болох

шалтгаануудыг болон тэдгээр шалтгаануудын харилцаа хамаарлыг харуулан диаграмм.

Асуудлын дүн шинжилгээний диаграмм ЯАГААД хэрэгтэй вэ?

• Шийдвэрлэх шаардлагатай тулгамдсан асуудал, үр дагаврыг тодорхойлж, тухайн асуудлыг үүсэхэд хүргэсэн шалтгаанууд, тэдгээрийн хоорондын харилцаа хамаарлыг тогтоох ач холбогдолтой.

Асуудлын дүн шинжилгээний диаграммыг

хэрхэн ЗУРАХ вэ? • Гол тулгамдсан асуудлыг диаграммын голд

байрлуулна. Сул цаас ашиглан оролцогч бүр тухайн асуудлыг үүсэхэд нөлөөлсөн гол шалтгааныг юу гэж үзэж байгаагаа бичнэ. Дараа нь цааснуудыг гол асуудлаа тойруулан байрлуулна. Эдгээр шалтгаануудын хоорондын хамаарлыг сумаар илэрхийлнэ.

• Оролцогчдын бичсэн бүх санааг диаграммд тусгах нь чухал гэдгийг анхаар. Задлан шинжлэх чадвараа дайчлахыг дэмжин, шалтгаануудын хамаарлыг зааж буй сум хаашаа чиглэлтэй байхыг лавлаж байх хэрэгтэй. Эхний дүн шинжилгээнд зөвхөн 1 диаграмм буюу 1 том цаас ашиглахыг хичээх нь зүйтэй. Ингэснээр бусад оролцогчдын бодол санааг зэрэг харах боломж бүрдэнэ.

Асуудлын дүн шинжилгээний

диаграммыг хэрхэн ЗУРАХ вэ?

• Диаграмм бэлэн болоход хэлэлцүүлж эхэлнэ. Хэрэв шаардлагатай бол шалтгаануудын байршлыг солих, дахин зурах зэрэг засваруудыг хийнэ. Нөлөөлж буй хүчин зүйлүүдийг үйлчилгээ, хүний нөөцийн, хүн амын, өвчлөлтэй холбоотой хүчин зүйлүүд зэргээр ангилж бүлэглэх ёстой. Эхний нэг хоёр удаагийн оролдлогоор бүрэн төгс дүн шинжилгээ хийж дуусна гэж төсөөлөх хэрэггүй. Тухайн асуудлын гүнд орж, ойлгож, диаграммыг эцэслэх хүртэл олон дахин хэлэлцэж, өөрчлөх шаардлагатай болдог.

ТЭМДЭГЛЭГЭЭ: E - Тулгамдан асуудалA, B, C, D – Тухайн асуудалд шууд нөлөөлж буй шалтгаанAC, CB, CC, CD – Дам шалтгаанууд

В

Е

А

С D CC CD

CA

CA CB

CB

Мэдээллийг дүрслэн харуулах

хэрэгслүүд Үзүүлэлт Арга хэрэгсэл Шаардлагатай мэдээлэл

Үзэгдлийн давтамжХувиар илэрхийлэх Цар хүрээг харьцуулах

Баганан графикБөөрөнхий диаграммПаретын график

Ангилал тус бүрийн нэгдсэн дүн

Цаг хугацаан дахь өөрчлөлт буюу хандлага

Шугаман графикГүйдэг графикХяналтын график

Цаг хугацааны дарааллаар бүртгэгдсэн үзүүлэлтүүд

Тархалт Цаг хугацаанаас үл хамааралт

хэлбэлзлэлГистограмм Дөч түүнээс дээш тооны

үзүүлэлтүүд

Хамаарал Хоёр үзүүлэлтүүдийн

хоорондын хамаарлыг тогтоох

Цэгэн диаграмм

Бөөрөнхий диаграмм гэж ЮУ

вэ?Нэг бүхэл зүйлийн бүрэлдэхүүн хэсэг

болсон үзүүлэлтүүдийг дүрслэн харуулах график.

ЯАГААД хэрэгтэй вэ?• Нэг бүхлийг бүрдүүлж буй

бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн ялгааг харьцуулан харуулах зорилгоор ашиглана. Баганан графикны оронд хэрэглэж болно.

ХЭЗЭЭ ашиглах вэ?• Тулгамдсан асуудал тодорхойлох, мэдээлэлд дүн

шинжилгээ хийх, мэдээллийг дүрслэн харуулахад. • Тулгамдсан асуудлыг сонгох, дүн шинжилгээ хийх,

шалтгааныг баталгаажуулах, арга хэмжээг хэлэлцэхэд.

• Мэдээллийг илүү ойлгомжтой болгох зорилгоор. • Багийн гишүүддээ болон менежеруудэд болон бусад

сонирхогч талуудад үр дүнг танилцуулахад. • Бүлгүүдийн хоорондын ялгаатай байдлыг харьцуулж

харахад. • Бүлэглэсэн мэдээллийг илэрхийлэхэд. • Нэг бүхлийг бүрдүүлж буй бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн

ялгааг харьцуулан харуулахад тус тус ашиглана.

Бөөрөнхий диаграммыг ХЭРХЭН

байгуулах вэ?• Бөөрөнхий диаграммыг бүрдүүлж буй

бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн нийлбэр 100% байх ёстой.

• Хэт шавааралдахаас сэргийлэн бөөрөнхий диаграммд 6-с олон төрлийн өгөгдөхүүнийг оруулахаас зайлсхийх нь зүйтэй.

• Нийт бүхлийн дотор ямар байр суурьтай байгааг илэрхийлэх зорилгоор бүрэлдэхүүн тус бүрийн эзлэх хувийг харуулдаг.

• Хэрэв аль нэг төрлийн авах утга нь 0 тэй тэнцүү байгаа тохиолдолд бөөрөнхий диаграммыг ашиглаж болохгүй.

Амбулаториор үйлчлүүлэгсдийн бүтэц

долоо хоногоор

НЯРАЙ15%

АХМАД 5%

ХҮҮХЭД 20%

НАСАНД ХҮР60%

НАСАНДХҮРХҮҮХЭД

НЯРАЙ

АХМАД

Ôàðåòîãèéí ãðàôèêèéí àðãà

• Äîãîëäëûí ãîëëîõ øàëòãààíûã îëæ òîäðóóëàõàä Ôàðåòîãèéí áîëîâñðóóëñàí ãðàôèêèéí àðãà îíöãîé áàéð ýçýëäýã. 1897 îíä Èòàëèéí ýäèéí çàñàã÷ Â. Ôàðåòî ýíý àðãûã áîëîâñðóóëñàí áàéíà. 1907 îíä Àìåðèêèéí ýäèéí çàñàã÷ Ì. Ñ. Ëîðåíö ýíý àðãûã áîëîâñðîíãóé áîëãîæýý.

• Îíöëîã íü: - Òîäîðõîé íºëººëæ áàéãàà îëîí øàëòãààíààñ àëü

íü ãîëëîõ áîëîõûã áèä òààìàãëàõààñ õýòýðäýãã¿é áàéñíûã ººð÷èëæ ÷àäñàí.

- ×àíàðûã ñàéæðóóëàõ áàéíãûí áîëîí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíä õýðýãëýõ áîëîìæòîé.

Ôàðåòî график гэж ЮУ вэ?

• Паретын графикт аливаа үйл явдлын тохиолдлын давтамжийг буурах дарааллаар харуулдаг. Ингэснээр аль нь тэргүүлэх ач холбогдолтойг тодорхойлох боломжтой болдог. Төрөл бүрийн тулгамдсан асуудлууд, тэдгээрийн шалтгаануудын ач холбогдлыг харьцуулахад ашиглана. Давтамж, өртөг, хугацаа гм сонирхсон үзүүлэлтийн утгаар нь бүлгүүдийг ихээс нь бага руу босоо багана ашиглан жагсаан харьцуулсан дүрслэл бөгөөд аливаа юмс үзэгдэлд хэд хэдэн хүчин зүйл нөлөөлж байгаа тохиолдолд зөвхөн цөөн тоотой хэд нь тухайн үр дагавар гарахад зонхилон нөлөөлдөг гэж үздэг Паретын зарчимд үндэслэдэг. Уг онолын дагуу өдөр тутам ажиглагддаг хэлбэлзлэлийн 80% нь уг хэлбэлзлэлийг үүсгэж буй шалтгаануудын ердөө 20%-ийнх нь нөлөөний үр дүн байдаг гэж үздэг юм байна.

Ôàðåòî график ЯАГААД хэрэгтэй

вэ?Тэргүүлэх ач холбогдолтойг нь

сонгох өөрөөр хэлбэл олон дотроос хамгийн чухал гэсэн цөөхнийг олж тогтооход ашиглана. 80-20-ийн дүрмийн дагуу тулгамдсан асуултуудын жагсаалтыг хязгаарлан цөөлөхөд хэрэглэгддэг.

Ôàðåòî графикийг ХЭЗЭЭ ашиглах вэ?

• Тулгамдсан асуудлыг тодорхойлох, мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийх, үр дүнг үнэлэхэд

• Тэргүүлэх ач холбогдолтой асуудал руу анхаарлыг хандуулахад

• Хүчин зүйлүүдийг эрэмбэлж, энгийн график дүрслэлд оруулахад

Ôàðåòîãèéí ãðàôèêèéã á¿òýýõ

• Áýëòãýõ ¿å øàòóóä

1-ð ¿å. ßìàð àñóóäàë ñóäëàõàà îëæ òîãòîîõ. ßìàð òºðëèéí ìàòåðèàë öóãëóóëàõàà

òîäîðõîéëîõ. ßìàð õóãàöààíä õýí öóãëóóëàõ

Æèøýý íü: ñóäëàõ àñóóäàë íü: Áèîõèìèéí øèíæèëãýý áóðóó ãàðäàã

Øàëòãààí íü:1. Óðâàëæèéã áóðóó áýëòãýñýí2. Øèíæèëãýý õèéõ ñòàíäàðòã¿é3. Øèíæèëãýýíèé ýòàëîí áàéõã¿é4. Ëàáîðàíò íàðûí ìýäëýã ìóó5. Óðâàëæ íü äóòàãäàëòàé6. Øèíæèëãýýíèé äýýæèéã áóðóó áýëòãýñýí7. Äýýæèéã áóðóó õàäãàëñàí8. Òîíîã òºõººðºìæ äóòàãäàëòàé9. Óðâàëæèéí ÷àíàð õàíãàëòã¿é

Ñóäàëãààã äýýðõ àñóóäëààð ÿâóóëæ äàðààõü áàéäëààð òîîí ìýäýýëëèéã

öóãëóóëàõ

Øàëòãààí ºäºð 1 2 … … 31Á¿ã

äËàáîðàíò íàðûí ìýäëýã ìóó / / / / / / / / / / / 42

Óðâàëæ íü äóòàãäàëòàé / / / / / / / / / 45

Øèíæèëãýý õèéõ ñòàíäàðòã¿é / / / / / / / / /

/ / / / / 68

Óðâàëæ íü ÷àíàðûí øààðäëàãà õàíãàõã¿é

/ / / / / / / / / / / / / / / 78

Øèíæèëãýýíèé ýòàëîí áàéõã¿é / / / / / / / / 55

Øèíæèëãýýíèé äýýæèéã áóðóó áýëòãýñýí / 5

Äýýæèéã áóðóó õàäãàëñàí / 6

Òîíîã òºõººðºìæ äóòàãäàëòàé / 4

……………… / 3

…………………. / 2

2-ð ¿å

• Øàëãàõ õóóäñàíä öóãëóóëñàí ìýäýýëëèéã èõýýñ íü áàãà ðóó äàðààëóóëàí áàéðëóóëàõ

• ªñºí íýìýãäñýí ä¿íã ãàðãàõ

Àæèãëàëòûí ä¿í

Àæèãëàëòûí ºñºí íýìýãäñýí ä¿í

Óðâàëæ íü ÷àíàðûí øààðäëàãà õàíãààã¿é 78 78

Øèíæèëãýý õèéõ ñòàíäàðòã¿é 68 78+68 = 146

Øèíæèëãýýíèé ýòàëîí áàéõã¿é 55

146+55 = 201

Óðâàëæ íü äóòàãäàëòàé 45

201+45 = 246

Ëàáîðàíò íàðûí ìýäëýã ìóó 43246+43 =

289

Äýýæèéã áóðóó õàäãàëñàí 6 289+6 = 295

Øèíæèëãýýíèé äýýæèéã áóðóó áýëòãýñýí 5 295+5 = 300

Òîíîã òºõººðºìæ äóòàãäàëòàé 4 300+4 = 304

……. 3 304+3 = 307

…… 2 307+2 = 306

3-ð ¿å

Àæèãëàë-òûí ä¿í

àæèãëàëòûí ºñºí íýìýãäýõ ä¿í

Àæèãëàëòûí õóâü

Àæèãëàëòûí ºñºí

íýìýãäñýí ä¿íãèéí õóâü

Óðâàëæ íü ÷àíàðûí øààðäëàãà õàíãààã¿é 78 78 25.2 25.2Øèíæèëãýý õèéõ

ñòàíäàðòã¿é 68 146 22 47.2Øèíæèëãýýíèé ýòàëîí

áàéõã¿é 55 201 17.8 65

Óðâàëæ íü äóòàãäàëòàé 45 246 14.6 79.6

Ëàáîðàíò íàðûí ìýäëýã ñóë 43 289 13.9 93.5

Äýýæèéã áóðóó õàäãàëñàí 6 295 1.9 95.4Øèíæèëãýýíèé äýýæèéã

áóðóó áýëòãýñýí 5 300 1.6 97

Òîíîã òºõººðºìæ äóòàãäàëòàé 4 304 1.3 98.3

…….. 3 307 1 99.3

………. 2 309 0.6 99.9

Ä¿í 309 309 100 100

4-ð ¿å

• Ôàðåòîãèéí ãðàôèêèéã 2 òýíõëýãò áàéãóóëíà. /Íýã òàëûí òýíõëýãò àæèãëàëòûí òîîãîîð, íºãºº òýíõëýãò ºñºí íýìýãäñýí õóâèàð/

Ôàðåòî ãðàô èêûí çàãâàð

25,2

47,2

65

79,6

10099,398,39795,493,5

0

20

40

60

80

100

120

Àæèãëàëòûí òî î ãî î ð ª ñºí í ýì ýãäñýí õóâèàð

ФАРЕТО график

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Тун буруу Тун алгассан Буруу уусмал Буруу цагт Концентраци

зөрсөн

Буруу аргаар

өгсөн

Бусад

0

20

40

60

80

100

120

Алдааны хэлбэр

Давта

мж

Хув

ь

Тайлбар • 1-р жишээн дээрээс харахад

Лабораторийн ажилтны мэдлэг муу гэдэг шалтгаан хүртэл эхний 5 шалтгааныг арилгахад чиглэсэн арга хэмжээ авна

• 2-р жишээн дээрээс харахад тун алгассан, тун алгассан, буруу уусмал гэсэн 3 шалтгааныг арилгахад чиглэсэн арга хэмжээ авна

Èæèë ìýðãýæèë, èæèë çèíäààíû õ¿ì¿¿ñèéí ¿çëýã

/Peer review/Áýëòãýë àæèë – • ¯çëýãò îðîëöîõ ýì÷ íàðûã ñîíãîí òýäýíä

¿çëýã ÿâóóëàõ àðãà, àíõààðàõ àñóóäàë çýðãèéã òîäîðõîé òàéëáàðëàæ ºãºõ:

• ¯çëýãýýð èëýðñýí äóòàãäëûã òóõàéí øàëãóóëæ áàéãàà ýì÷ íàðààñ ººð õ¿ì¿¿ñò ìýäýýëýõã¿é áîëîõûã îéëãóóëàõ

• Äóòàãäëûã òàñëàí çîãñîîõ òàëààð øàëãóóëæ áóé ýì÷ íàðòàé ñàéí ÿðèëöàæ øèéäâýðëýõ àðãà çàìûã õàìòðàí îëîõ

• Òóõàéí äóòàãäàë ãàðàõàä òîãòîëöîîíû ÿìàð àëäàà áàéãààä îíöãîé àíõààðàë õàíäóóëàõ

Äàâóó òàë• Øàëãóóëñàí áîëîí øàëãàñàí ìýðãýæèëòí¿¿ä

õàìòäàà àæëàà ñàéí õèéõèéí à÷ õîëáîãäëûã îéëãîíî.

• Øàëãàëò õèéõ áîëîí ìýðãýæëèéí óð ÷àäâàð íü äýýøèëíý.

• ¯çëýã ÿâóóëàõûí òóëä óðüä÷èëàí áîëîâñðóóëñàí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò íü öààøèä òóõàéí òóñëàìæ, ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ õºø¿¿ðýã áîëíî.

• Òîãòîëöîîíû àëäààã îëæ ñóðàõ, õóâü õ¿íä àëäààã òîõîõ àðãà áàðèëààñ ñàëæ ÷àäíà.

Ñóë òàë• Öàã, õ¿÷ èõ øààðääàã• Óðàìøóóëëûí òîãòîëöîî áàéõã¿éãýýñ

òîìèëîãäñîí õ¿ì¿¿ñ àæèëëàõ ñîíèðõîë áàãà áàéæ áîëíî.

• ¯ð ä¿í ìóóòàé áàéæ áîëíî /à÷ õîëáîãäëûã îéëãîîã¿éãýýñ, ýìíýëãèéí áè÷èã áàðèìòûí õºòëºëò ìóóãààñ áîëîí áóñàä øàëòãààíààñ/

¯çëýã çîõèîí áàéãóóëàõàä àíõààðàõ àñóóäëóóä

• Øàëãàëòûí ÿâöàä àæèëòíû íýð öîõîæ, àæëûí äîãîëäëûí òàëààð ÿðèõ ¸ñã¿é.

• ¯çëýãýýð èëýðñýí äîãîëäëûã ýìíýëãèéí çàõèðãààíä ìýäýýëýõã¿é.

• ¯çëýãýýð èëýðñýí äîãîëäëûã çºâõºí øàëãàñàí, øàëãóóëñàí õ¿ì¿¿ñèéí õ¿ðýýíä ø¿¿í ÿðèëöàíà.

• Ýíýõ¿¿ ¿çëýãèéí ä¿íã àæèëòíóóäûí àæëûã ä¿ãíýõ, öàëèí õºëñèéã íýìýõ, áóóðóóëàõ, øàãíàæ óðàìøóóëàõ çýðýãò õàðãàëçàí ¿çýæ áîëîõã¿é.

¯çëýã ÿâóóëàõ õ¿ðýý• Ýì÷ ýì÷èéíõýý àæèëä ¿çëýã õèéõ• Ñóâèëàã÷ ñóâèëàã÷èéíõàà • Àñðàã÷ àñðàã÷èéíõàà• Èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòàí íýãíèéõýý

àæèëä• Íýã ýìíýëãèéí ýì÷ íàð íºãºº

ýìíýëãèéíõýý ýì÷ íàðûí àæèëä ¿çëýã õèéæ çºâëºí ÿðèëöàõ ã.ì.

Ãóðâàí ýì÷èéí á¿ðýëäýõ¿¿íòýé êîìèññ ºâ÷íèé ò¿¿õýíä øàëãàëò

õèéõ:• Áýëòãýë àæëûí õ¿ðýýíä øàëãóóðàà òîãòîîõ: òóõàéëáàë,

• Õýâò¿¿ëñýí øàëòãààí íü çºâ áàéñàí, ýñýõ?• Õýâò¿¿ëýõèéí ºìíº øààðäëàãàòàé øèíæèëãýý

õèéëãýñýí, ýñýõ?• Õýâòñýíýýñ õîéø øààðäëàãàòàé øèíæèëãýý

õèéëñýí,ýñýõ?• Çºâëºõ ýì÷èéí çºâëºìæèéã öàã òóõàéä íü àâñàí,

ýñýõ?• Îíîøèéã öàãò íü òàâüñàí, ýñýõ?• Ýì÷èëãýý îíîâ÷òîé þó?• Ìåíåæìåíò íü çºâ ¿¿? ã.ì.• Îíîî: õàìãèéí ñàéí áîë 1, ìóó áîë 3 îíîî ºã÷ ä¿ãíýíý

×àíàðûí àóäèòÁýëòãýë ¿å

• Õÿíàëò õèéõ ñýäâèéã ñîíãîõ• Øàëãàõ ãàçðûí ýðñäëèéã òîäîðõîéëæ

¿íýëãýý ºãºõ• Òîîí ìýäýýëýë, ã¿éöýòãýëèéí ò¿âøèíã

¿íýëýõýä çîðèóëñàí õ¿ñíýãò, õÿíàëòûí õóóäàñ çîõèîõ

• ßìàð ñòàíäàðò, ÿìàð àðãààð øàëãàõàà òîãòîîõ

• ßìàð ¿åä, þóã õàìààðóóëàõàà òºëºâëºõ

• Õÿíàëòûã õýí ã¿éöýòãýõýý òîãòîîõ• Çºâëºõ àæèëëóóëàõ ýñýõýý øèéäýõ• Øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòýý áîëîâñðóóëàõ,

áàòëàõ• ßìàð òóñëàõ ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýð

øààðäëàãàòàéã òîãòîîõ (òàéëàí, òýìäýãëýë, ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä, áàðèìòûí øàëãàëò, àñóóìæ, ÿðèëöëàãà ãì.)

• Øààðäëàãàòàé ìýäýý ìýäýýëëèéã øàëãàõ ãàçðààð ãàðãóóëàí àâíà.

Øàëãàëò õèéõ ¿å• Áýëòãýë ¿åä öóãëóóëñàí ìàòåðèàëä

¿íýëãýý ºãºõ• Áèåýð î÷èæ øàëãàõ ãàçðàà òîãòîîæ

øàëãà• ¯ð ä¿íã ñòàíäàðòòàé õàðüöóóë• Õ¿íäðýë áýðõøýýë þóí äýýð áàéãààã

òîãòîî

• Íèéòëýã àëäàà äóòàãäëûã èëð¿¿ë• Øèéäâýðëýõ áîëîìæèéã ñóäàë.• Äóòàãäëûã àðèëãàõ òàëààð

òààìàãëàë, ä¿ãíýëò äýâø¿¿ëæ áèåë¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã çîõèîí áàéãóóë.

×àíàðûã ñàéæðóóëàõ àðãà áàðèëóóä

Íèéëìýë, íýãäìýë áàéäëûã ñàéæðóóëàõ

Àñóóäëûã ìàø áîãèíî õóãàöààíä áàãààðàà

øèéäâýðëýõ

Àñóóäëûã ãàíöààðàà øèéäâýðëýõ

¯éë àæèëëàãàà ñàéæðàõ

Àñóóäëûã áàãààðàà ñèñòåìòýé øèéäâýðëýõ

×àíàðûã òàñðàëòã¿é ñàéæðóóëàõ

Õè

Õè

Õè

Õè

Òº

Òº

Òº

Òº

Ñó

Ñó

Ñó

Ñó

Õý

Õý

Õý

Õý

quality tools ийту

Documents