quinto sertorio
TRANSCRIPT
Izaskun Sarasketa Gartzia
Lander Ozkorta Escribano
Historiako ikasleak
Letren Fakultatea
UPV/EHU
Sarrera
• Lanaren antolaketa
• Iturri historikoak
• Problematika
Testuinguru historikoa
• Hispaniako errealitatea:
– Geografia
– Demografia
Testuinguru historikoa
• Erromako presentzia Hispanian
– Altxamenduak
– Deditioren adibideak
• Alkantarako brontzea,
K.a. 104.
Testuinguru historikoa
• Silaren diktadura Erroman
– Boterera ailegatzea
– Politika: erreformak eta
errepresioa
Quintus Sertorius •(Nursia, Sabina, Italia 124/121-
Osca, Hispania Citerior, 72
Karrera militarra;•Mariorekin guda cimbrioak (105-
102), •tribuno bezala Hispaniara (97-94) •ondoren quaestor bezala Galia
Cisalpinara (90)
Popular eta optimateen guda zibilean parte hartu zuen, Marioren
jarraitzailea zenez popularren aldean egin zuen guda Sila aurrean ( 88-87)
Erroma bereganatuz
•Mariok Hispaniara bidali zuen Hispania Citeriorreko praetor
izendatuz (83)
Sila boterera itzultzeak Afrikara erbesteratzera eraman zuen
Hispaniara itzuli zen (80) lusitaniarrek deiturik Silaren aurka egiteko.
GUDA SERTORIARRAK
Alderdiak• POPULAR • OPTIMATE
Cayo Mario Lucio cornelio sila
«Hay que ser remero antes de empuñar el gobernalle».
Fuente: Apiano, Guerras civiles, 1. Notas: Citando a Teófanes, al recibir la cabeza del
joven cónsul Mario.
«Con el ruido de la guerra no oigo el de las leyes».
Nota: en respuesta a los que le reprendieron el haber otorgado la ciudadanía romana en agradecimiento por su ayuda a los mercenarios
bárbaros que le sirvieron en la guerra de la Galias, saltándose el derecho romano.
«Odiado por sus enemigosy temido por sus amigos».
Epitafio de Mario.
«Si tú eres un buen comandante, oblígame a luchar, aunque no quiera».
Nota: en respuesta a Silo, un general itálico, quién le había dicho:
«Mario, si eres un buen comandante, sal y lucha».
Fuente: Adrian Goldsworthy, Grandes generales del ejército romano, capítulo 5.
monarkia mantendu nahi zuten
Eliteari boterea indartu (familiak)
Herria ahuldu eta pobretu
Monarkiaren aurka.
Klase ezberdintazunen
aurka. Eliteen boterea ahuldu nahi
Herriari botera eman nahi
K.A. 82
* OSCA
Eragin Esparru
a
* OSCA
Guda Sertoriarren hastapena, Quinto Sertorio penintsula iberiarrera sartzen da. Berton ezarri eta eragin esparrua sortzen du herri Zeltibero eta hiritar
erromatar batzuen artean
K.A. 81
L. Livio Salinato
r
C Annio
Luco
* CARTAGO NOVA
* OSCA* OSCA* OSCA
C Annio Lusco penintsula dator popularren aurka egiteko, L Livio
Salinator bere aurka doa eta Pirinioetan egiten dute topo azken
honek galduz. Ondorioz Quinto Sertorio Cartago Novara doa, nondik Mauritaniara doa aurre ezin duelako
egin. Behin indartuta Sertorio penintsulara itzultzen da
K.A. 80
Sertoriok bere gudarostea indartzen duen bitartean bere eragina gero eta handiagoa
egin ari da Lusitaniar eta Iberiarren artean
K.A. 79
* CORDUBA
M. Domicio Calvino
L.Thorio Balbo
Hirtuyelo
METELLINUM ** CONSABURA
Q. Cecilio Metelo
* CORDUBA
* CONSABURA
Q Cecilio Metelo Peninstulara da bidalia Silaren aginduz, Optimate aldekoa. Corduban ezartzen da.
Hirtuleyo, Sertorioren “Lugartenientea”, M Domicio Calvino, Citeriorreko prokontsula, garaitzen du eta bitartean Sertoriok bera egiten du
L Thorio Balborekin
Garai honetatik aurrera Sertoriok gerrilla gerra baliatzen du guda egiteko modu bezala. Bitartean Metelok Metelinum fundatzen du zilarraren bidea eta Guadianaren arroa babesteko.
LUSITANIA
BAETIKA
CITERIOR
CITERIOR
Hirtuleyo
K.A. 77
LUSITANIA
Q. Cecilio Metelo
Metelo gelditzeko Lusitaniara doa Hirtuleyo, bitartean
Sertoriok Citerior bereganatzeko baliatzen du distrakzioa. Citerior laster Sertorioren aldeko eragin
esparru bilakatu zen
K.A. 76
Q. Cecilio Metelo
Hirtuleyo
Cneo Pompeyo
Marco Perpenna Veiento
Erreño
* Italica
* Segobriga
Metelok ezin du garaipena lortu, ondorioz senatu optimateak
Pompeyo bidaltzen du.
Ahulezia baliatuz Sertorio Levantera bideratzen du bere eragin esparruaren hedapena.
Hirtuleyo ordea ahulezia ikusirik italica bereganatzera doa,
porrotean lortuz eta Segobrigara atzeratuz
* SEGOBRIGA
Q. Cecilio Metelo
* SEGOBRIGA Cneo Pompeyo
* VALENTIA
* POMPAELO
K.A. 75
Metelok Italicako garaipena baliatuz Hirtuyelo atzetik Segobrigara doa eta hemen Hirtuyelo hilez garaipena lortu zuen.
Pompeyo lebanteko popularren armada eraso eta garaitzen ditu.
Galeren ondorioz Sertoriok Pompeyon aurka jotzen du garaipena lortuz, ondorioz Pompeyo atzeratzen da
Pompaelo sortuz.
K.A. 74
* POMPAELO
Q. Cecilio Metelo
* OSCA
K.A. 73 K.A. 72
Pompeyo erasotzaile rola hartzen du.
Aliatu sertoriarren galerak Zeltiberiarren galera dakar alde
popularrean
Oscan galeraren azken puntuan eraila da Sertorio bere jarraitzaileen eskuetan
K.A. 72
* OSCA
* VALENTIA
Sertorio eraila badira hiri batzuk bere alde jarraitzen
dutenak. Hauek laster izango dira Pompeyoren eskuetan
Gerraren ondorio historikoak
• Sertorioren amaiera• Sertorioren tropak eta indigenak
(salbuespenak)• Erromatarkuntza prozesua (hiriak,
harremanak)• Gerraren ondorengo garaia