rachunkowość małych przedsiębiorstw

7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.

1/72


2/72

2

Spis treci

Rachunkowo maych przedsibiorstw. Ryczatowa forma rozlicze....................................1

OWIADCZENIE......................................................................................................................3

Wstp ..........................................................................................................................................4

I. Przedsibiorstwo w wiecie literatury przedmiotu .............................................................6

1.1. Definicja oraz pojcie przedsibiorstwa ......................................................................6

1.2. Zakres dziaa, Modele i typy przedsibiorstw......................................................... 10

1.3. Charakterystyka maych przedsibiorstw ..................................................................25

1.4. Znaczenie maych przedsibiorstw w gospodarce narodowej.................................. 32

II. Rachunkowo przedsibiorstwa ..................................................................................35

2.1 Formy opodatkowania maych przedsibiorstw ........................................................35

2.2. Karta podatkowa ........................................................................................................39

2.3. Ryczat od przychodw ewidencjonowanych ............................................................42

2.4. Podatkowa ksiga przychodw i rozchodw .............................................................47

III. Formy rozlicze maych przedsibiorstw na przykadzie firmy RESMED.......................54

3.1. Charakterystyka firmy RESMED .................................................................................54

3.2. Obliczenie podatkowej ksigi przychodw i rozchodw na podstawie osiganegodochodu przez firm RESMED ..............................................................................................57

3.3. Obliczenie zaliczki na zryczatowany podatek dochodowy na podstawie osiganegoprzychodu przez firm RESMED ...........................................................................................62

3.4 Wybr korzystniejszej formy ewidencji dziaalnoci gospodarczej na przykadzie firmyRESMED ................................................................................................................................65

Zakoczenie ..............................................................................................................................67

Bibliografia ................................................................................................................................69

Akty prawne .............................................................................................................................70

Wydawnictwo otwarte .............................................................................................................70

Spis tabeli .................................................................................................................................71

Spis rysunkw ...........................................................................................................................72


3/72

3

Katowice, dn. 28.05.2015 R.

DOROTA ULATOWSKAimi i nazwisko

Wydzia Finansw i Ubezpiecze

FINANSE I RACHUNKOWOKierunek

OWIADCZENIE

wiadom(a) odpowiedzialnoci prawnej owiadczam, e zoona praca licencjacka pt.:

Rachunkowo maych przedsibiorstw. Ryczatowa forma rozliczezostaa napisana przeze mnie samodzielnie.

Rwnoczenie owiadczam, e praca ta nie narusza praw autorskich w rozumieniuustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994,nr24, poz. 83) oraz dbr osobistych chronionych prawem.

Ponadto praca nie zawiera informacji i danych uzyskanych w sposb nielegalny i niebya wczeniej przedmiotem innych procedur zwizanych z uzyskaniem dyplomw lubtytuw zawodowych uczelni wyszej.

Wyraam zgod na przetwarzanie moich danych osobowych oraz nieodpatne udostpnienie

mojej pracy w celu oceny samodzielnoci jej przygotowania przez system elektronicznego

porwnywania tekstw oraz przechowywania jej w bazie danych tego systemu.

Owiadczam take, e wersja pracy znajdujca si na przedoonej przeze mnie

pytce CD jest zgodna z wydrukiem komputerowym pracy.

................................................................Podpis Autora

Prac wstpnie przyjmuj ..

Data Podpis Promotora


4/72

4

Wstp

W yciu gospodarczym wszystkich krajw bardzo wan rol odgrywaj mikro, mae i

rednie przedsibiorstwa. Funkcjonowanie takich firm jest przejawem przedsibiorczoci

spoeczestwa danego kraju. Ich cech charakterystyczn jest szybkie reagowanie na zmiany

preferencji i potrzeb otoczenia. Dziaajc w przemyle i usugach uzupeniaj ofert

podmiotw sektora publicznego i duych przedsibiorstw, dla ktrych czsto stanowi

zaplecze kooperacyjne. Mae i rednie przedsibiorstwa zapewniaj zatrudnienie wielu

pracownikom i tworz znaczc cz produktu krajowego brutto. Coraz czciej uczestnicz

te w midzynarodowy obrocie gospodarczym.

Do wyboru tematu pracy skonio mnie powszechno funkcjonowania maych

przedsibiorstw na rynku. Prag poszerzy w ten sposb zakres swojej wiedzy zarwno z

perspektywy osoby, ktra w przyszoci chciaa by zaoy wasn dziaalno gospodarcz jak

i osoba doradcy w tym zakresie. Pracujc na co dzie w mikro przedsibiorstwie mog w

sposb praktyczny oraz teoretyczny zaprezentowa zagadnienia zwizane z tematem pracy.

Powstanie licznych uproszcze dla nowych przedsibiorcw takich jak dotacje unijne,

ktrych uzyskanie jest stosunkowo proste, powstanie jednego okienka dla rejestrujcych

si przedsibiorstw oraz moliwo rejestracji elektronicznej, przyczynia si do zwikszenia

zainteresowania prac na wasny rachunek. Konsekwencja prowadzenia wasnej

dziaalnoci jest konieczno wyboru odpowiedniej formy opodatkowania na przykadzie

firmy RESMED pragn sprawdzi, ktra z form jest najkorzystniejsza dla tego typu

przedsibiorstwa.

Opracowanie skada si z trzech rozdziaw przedstawiajcych w sposb syntetyczny

najwaniejsze zagadnienia z zakresu podejmowania dziaalnoci gospodarczej.

W rozdziale pierwszym przedstawiono podstawowe zagadnienia zwizane z

dziaalnoci gospodarcz, a w szczeglnoci zwizane z tematyk maych przedsibiorstw, po

to by ukaza informacje jak rol odgrywaj w gospodarce krajowej. W rozdziale tymukazane zostan rwnie formy prawne prowadzenia przedsibiorstw oraz formy ewidencji


5/72

5

dziaalnoci.

W drugim rozdziale zostan przedstawione wybrane formy ewidencji dziaalnoci

gospodarczej, czyli podatkowa ksiga przychodw i rozchodw, karta podatkowa oraz ryczat

od przychodw ewidencjonowanych. Wskazane zostanie kto jest uprawniony do prowadzenia

ewidencji w ten sposb oraz jak powinien to robi, aby bez bdnie rozliczy si za dany

okres.

Ostatnia cz pracy to praktyczne zastosowanie powyszej teorii - zestawienie

podatkowej ksigi przychodw i rozchodw z ryczatem od przychodw ewidencjonowanych

na przykadzie mikro przedsibiorstwa RESMED Jolanta Sosna oraz ocena tych bada, a na

zakoczenie wycignicie wnioskw.


6/72

6

I. Przedsibiorstwo w wiecie literatury przedmiotu

1.1.

Definicja oraz pojcie przedsibiorstwa

W jzyku potocznym jak i w literaturze moemy spotka si z pojciem firma

uywanym jako synonim do pojcia przedsibiorstwo, tak te bd czyni w dalszym

opracowaniu. Jednak w Kodeksie Cywilnym1, moemy si spotka z jego okreleniem jako

pojcie prawne. Oznacza ono wwczas w przypadku osoby fizycznej imi i nazwisko (nie

wyklucza to doczenia do nazwy pseudonimu, okrelenia wykonywanej dziaalnoci lub

innego dobrowolnie wybranego okrelenia), firm osoby prawnej z kolei jest jej nazwa.

Stanisaw Sudo zaznacza, e pod jedn firm moe funkcjonowa wiele przedsibiorstw,

przy czym kade z nich musi mie jaki dodatek w nazwie i w logo, odrniajcy go od

innych przedsibiorstw tej samej firmy.2 Nazwa i logo firmy maj ogromne znacznie na

rynku w procesie identyfikacji oraz wyrnienia jej w obrocie gospodarczym i prawnym.

Mog wskazywa zarwno na pooenie geograficzne, zakres usug czy rodzaj prowadzonej

dziaalnoci oraz form prawn. Mona wic powiedzie za Iwon Markowicz, eFirma ma

walor dobra osobistego podmiotu (osoby fizycznej, osoby prawnej i jednostki

organizacyjnej niebdcej osob prawn, lecz wyposaonej w zdolno prawn) bdcegoprzedsibiorc i jako taka podlega ochronie prawnej.Zgodnie z przytoczonymi definicjami

pojcie firma stanowi odrbn kategorie, jednak w swojej pracy bd traktowa pojcie

firmy w sensu largo jako synonim przedsibiorstwa.

Trudno jest jednoznacznie zdefiniowa pojcie przedsibiorstwa, jest ono uprawiane

przez wiele dyscyplin naukowych, gdzie w kadej z nich definicja ta rni si mniej lub

bardziej od poprzedniej. W mojej pracy najbardziej zasadne jest jednak uycie jedynie

definicji przedsibiorstwa stosowanych w ekonomii i prawie gospodarczym.

Aby w peni zobrazowa pojcie przedsibiorstwa, naley przeanalizowa jego

rozumienie w ujciu tych dyscyplin naukowych. Podmiot naszych zainteresowa jest w rny

sposb definiowany nawet w tak zawonym obszarze przedmiotowym.

Za Romanem Milewskim w ujciu ekonomicznym moemy wyrni podejcie do

przedsibiorstwa jako wyodrbnion pod wzgldem ekonomicznym jednostk

1

Kodeks Cywilny,Ustawa z dnia 23.04.1964r., art. 431-5

2Przedsibiorstwo podstawy nauki o przedsibiorstwie. Teorie i praktyka zarzdzania, Dom OrganizatoraToru, Toru 1999, s. 38-39


7/72

7

prowadzc dziaalno produkcyjn, handlow lub usugow3. Stefan Marciniak z kolei

definiuj podmiot gospodarczy jako organizacje pod jednym zarzdem, wyodrbniona

ekonomicznie i prawnie, ktrej celem jest dziaalno gospodarcza przynoszca zyski

poprzez sprzeda produktw i usug.

4

Podejcie obydwu autorw rni si znaczco, zupenie odmiennie postrzegaj istot

pojcia. Pierwsza definicja jest zwiza i nawizuje jedynie do formy prowadzonej

dziaalnoci, mamy do czynienie z czysto ekonomiczn interpretacj. W przypadku S.

Marciniaka moemy zauway ujte w definicji aspekty zarwno ekonomiczne jak i prawne.

Nie zabrako w niej rwnie okrelenia celw jakie powinny przywieca prowadzonej

dziaalnoci oraz oglnego okrelenia elementw organizacyjnych firmy.

Obszern definicj pojcia moemy znale w pracy pod redakcj Janusza urka jego

zdaniem przedsibiorstwo naley traktowa jako podstawow samodzieln jednostk

gospodarcz, prowadzc dziaalno produkcyjn, usugow bd handlow na wasny

rachunek, wyodrbnion pod wzgldem ekonomiczno prawnym i organizacyjnym, ktra

dysponuje okrelonymi zasobami i czynnikw produkcji i ma na celu przede wszystkim ich

efektywne zagospodarowanie pod ktem osigania korzystnego wyniku finansowego i

zaspokajania potrzeb rynku, tj. indywidualnych konsumentw i przedsibiorstw5 Bardzo

dua szczegowo oraz szeroki wachlarz powiza w rnych wymiarach nauk

ekonomicznych sprawia, e jest ona najpeniejsz definicj dostpn w literaturze przedmiotu

tej dziedziny nauk.

Aby w peni zobrazowa przedsibiorstwo naley przeanalizowa jego znaczenie pod

wzgldem jego wielowymiarowoci6.

o Wymiar ekonomiczny bada efektywno wykorzystania zasobw (kapitau).

Jak wiadomo jednym z celw przedsibiorstwa jest osiganie korzyci

majtkowych (generowanie zyskw) co przyczynia si do zwikszenia wartoci

firmy i przysparza zyskw jego wacicielom

3Podstawy ekonometrii, pod red. R. Milewskiego, PWN, Warszawa 1999, s. 163

4Makro-i mikroekonomia. Podstawowe problemy, pod red. S. Marciniaka, PWN, Warszawa 2006, s. 266-267

5

Przedsibiorstwo. Zasady dziaania, funkcjonowanie, rozwj, pod red. J. urka, Fundacja RozwojuUniwersytetu Gdaskiego, Gdask 2007, s. 166Typologia Przedsibiorstw, J. Engelhardt, CeDeWu, Warszawa 2009, s. 10-11


8/72

8

o Wymiar produkcyjny bada produktywno przetwarzania zasobw

energetycznych i materialnych w produkty o wartoci uytkowej, ktre s

szacowane przez rynek konsumencki. W klasycznym podejciu zasoby te to

czynniki uytkowe czyli ziemia, kapita i praca. Ziemie to inaczej dobra daneprzez natur nie wytworzone przez czowieka, kapita moe by rzeczowy lub

finansowy, a praca to ludzie wraz z ich umiejtnociami i dowiadczeniami. 7

o Wymiar prawny zdolno podmiotu do korzystania z praw i wywizywania

si z obowizkw. Zarwno osoby fizyczne jak i osoby prawne korzystaj z

oglnych regulacji prawnych dotyczcych prowadzenia dziaalnoci

gospodarczej.

o

Wymiar organizacyjny okrelona struktura przedsibiorstwa, ktra umoliwia

sprawny przepyw informacji oraz przebieg procesw decyzyjnych. Bardzo

istotnym jest wic ustalenia zasad organizacji oraz funkcjonowania wg.

Wewntrznych regulacji. Kryterium jego oceny jest wanie sprawno

decyzyjna.

o Wymiar spoeczno socjalny w ktrego skad wchodz ludzie ich

zachowania, motywacje, stosunki midzyludzkie, aspiracje, potrzeby,

zainteresowania i inne behawioralne potrzeby. W kadym przedsibiorstwie

zatrudnienie s ludzie pomidzy ktrymi zachodz rnorakie relacj i to

wanie one podstaw badania tego wymiaru.

o Wymiar etyczny w kadym zakadzie pracy powinny by przestrzegane

wszelkie normy zarwno etyczne jak i moralne, ktre w spoeczestwie

traktowane s jako wzorcowe. Kryterium oceny tego wariantu jest etyka pracy

i biznesu.8

Jak widzimy przedsibiorstwo ze wzgldu na swj charakter nie moe mie czysto

ekonomicznego podejcia. Powizania z innymi dziedzinami nauki oraz szeroki zakres relacji

opisany powyej moliwie najpeniej nawizuje do wszystkich uj przedsibiorstwa

spotykanych w naukach ekonomicznych . W tym ujciu przedsibiorstwo to system w

ktrego skad wchodz podsystemy (wymiary), kady z nich przedstawia jedn dyscyplin

7

Mikroekonomia, M. Rekowski, WROKOPA, Pozna 2008, s. 128Statystyczna analiza ywotnoci firm, I. Markowicz, Wyd. Naukowe Uniwersytety Szczeciskiego, Szczecin

2012, s. 39-40


9/72

9

funkcjonowania i wymaga zastosowania odpowiednie metody interpretacji.

Nie moemy zapomnie o literze prawa w kontekcie definicji przedsibiorstwa.

Polskie prawo w Kodeksie cywilnym przestawia nam pojcie przedsibiorstwa w ujciuprzedmiotowym. Art. 551 Przedsibiorstwo jest zorganizowanym zespoem skadnikw

niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. 9

Ustawa wskazuj szczegowo skadniki tego majtku, s to midzy innymi:

1) Nazwa przedsibiorstwa

2) Wasnoci zarwno ruchomoci jak i nieruchomoci

3)

Prawa wynikajce z umw najmu, dzierawy lub praw korzystania

4) Wierzytelnoci, prawa z papierw wartociowych i rodki pienine

5) Koncesje, licencje i zezwolenia

6) Prawa wasnoci przemysowej

7) Majtkowe prawa autorskie i prawa pokrewne

8) Tajemnice przedsibiorstwa

9) Dokumentacja i ksigi zwizane z prowadzeniem dziaalnoci

W tej formie przedsibiorstwo skada si z cile okrelonych skadnikw wymienionych w

ustawie.

Moemy zauway, e nie zostali w niej uwzgldnieni pracownicy, relacje spoeczne,

zasady etyczne, dowiadczenie, wiedza ani umiejtnoci, tym samym nie stanowi

elementw skadowych przedsibiorstwa. Definicja kodeksowa zawiera w swojej treci

zobowizania zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej, ktre przedsibiorstwo

ma obowizek przestrzega. Normy okrelaj dopuszczalne formy organizacyjne

przedsibiorstw, sposb rejestracji, zakres uprawnie decyzyjnych poszczeglnych organw,

jego skadniki, sposoby przekazania, a take zakazuje zbycia firmy. W kadym kraju

przedsibiorstwo posiada swoj szczegowo okrelon konstrukcj prawn, skonstruowan

wedug istniejcych ustawodawstw.

9Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 Kodeks cywilny, Dz. U. z 1964r, nr 16 poz. 93 z pniejszymi zmianami


10/72

10

1.2. Zakres dziaa, Modele i typy przedsibiorstw

Ekonomia wyrnia trzy podmioty w gospodarce rynkowej przedsibiorstwo,

gospodarstwo domowe i jednostki organizacyjne pastwa10. Gospodarstwo domowe zajmuje

si konsumpcj, ale dostarcza rwnie czynnik produkcji jakim jest wasna praca wiadczona

na rzecz przedsibiorstwa. W Pastwowych jednostkach organizacyjnych przebiega wtrny

podzia dochodw spoeczestwa. Jedynie przedsibiorstwo decyduje o aktywnoci

gospodarczej generujc dochd (now warto)11.

Zakres dziaa przedsibiorstwa moe si bardzo rni pomidzy poszczeglnymi

zakadami. Bez wtpienie kade przedsibiorstwo ma wasne cele, ktre wyznaczaj kierunek

dziaania i rozwoju. Cel jest to podany przyszy efekt kocowy do ktrego osignicia si

zmierza. L. Balcerowicz wymieniajc kryteria wasnoci przedsibiorstw jako ostatnie

wymienia cel przedsibiorstwa. Jego zdaniem jest to zmienna ekonomiczna (lub zmienna

odnoszca si do prowadzonej dziaalnoci), ktra jest gwnym przedmiotem

zainteresowania kierownictwa i stanowi gwne kryterium wyboru typu i kierunku

dziaania.12 W literaturze przedmiotu najczciej przyjmuje si maksymalizacj zysku,

zaspokojenie potrzeb konsumenta lub zwikszenia wartoci przemysowej firmy.13

Wyznaczanie celw w przedsibiorstwie ma ogromne znaczenie w procesie zarzdzania nim.

W modelach tradycyjnej firmy gdzie zakadano subiektywne motywy przedsibiorcy i

panowanie warunkw doskonaej konkurencji przedsibiorstwo mogo dy do

maksymalizacji zysku. Jednak gdy przedsibiorstwo wkroczy na rynek monopolistyczny, moe

obra dodatkowe cele midzy innymi rozwojowe lub zwikszenie dochodw zarzdu.

Przedsibiorstwo w swoich dziaaniach powinno zaspokaja rwnie potrzeby klientw,

pracownikw, dostawcw, akcjonariuszy lub spoecznoci lokalnej. Wkady wnoszone narzeczy tych ludzi stanowi niejednokrotnie cele waniejszy od zyskw.14

Janusz urek zaproponowa podzia celw przedsibiorstwa ze wzgldu na jego

10Ekonomia, Makroekonomia, pod red.David Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbusch, PWE Warszawa 2003,s. 2611Wspczesne teorie przedsibiorstwa, T. Gruszecki, PWN, Warszawa 2002, s. 2212

Socjalizm kapitalizm transformacja. Transformacja szkice z przeomu epok, L. Balcerowicz, PWN

Warszawa 1997, s. 110-11113Ekonomika i zarzdzanie ma firm, pod red. B.Piasecki, PWN, Warszawa-d 2001, s. 34-3514Zarzdzanie przez misje, P. Cardona i C. Reya, WKP, Krakw 2009, s.10


11/72

11

pozycj na rynku, wyrni on15:

Tabela 1 Cele przedsibiorstwa wg. J. urek

Cele wyznaczane przez przedsibiorstwo musz by cile powizane z warunkami

panujcymi na rynku midzynarodowym i krajowym ( s to nasze cele zewntrzne) oraz z

moliwociami panujcymi wewntrz przedsibiorstwa. Stopie realizacji celw

podstawowych jest uzaleniony od wykonania celw czstkowych. Cele czstkowe

uzalenione s od struktury przedsibiorstwa, wymagaj indywidualnej oceny w zalenoci

od funkcji i miejsca jakie w nim peni. Cele te musz wzajemnie si uzupenia i prowadzi

do spjnego dziaania caego przedsibiorstwa.Cel podstawowy w tradycyjnym modelu sprowadza si do maksymalizacji zysku,

jednak zdaniem autora naley je uzupeni o wielko i struktur przepyww pieninych

oraz maksymalizacj wartoci podmiotu gospodarczego.16Tym wanie celom powinna by

podporzdkowana wszelka dziaalno przedsibiorstwa. Osignicie powyszych celw

zaley od systemu zarzdzania, formy organizacyjnej przedsibiorstwa, polityki zatrudnienia

oraz zarzdzania zasobami ludzkimi.

Autorzy jako gwne cele przedsibiorstwa wymieniaj:

o Wzrost wartoci przedsibiorstwa z wzrostem wartoci firmy mamy do czynienia

gdy w toku dziaalnoci biecej oraz podejmowanych inwestycji stopa zwrotu

zainwestowanego kapitau bdzie wysza ni poniesione koszty zwizane z

dysponowaniem i pozyskaniem tego kapitau.

15Przedsibiorstwo-zasady dziaania, funkcjonowania, rozwj, pod. Red. J. urek, FRUG, Gdask 2007s. 37

16Tame, s. 38

Cele zewntrzne I Cele wewntrzne

cele czstkowe przedsibiorstwa

cele podstawowe przedsibiorstwa

Poprawa pozycji konkurencyjnej przedsibiorstwa na rynku


12/72

12

o Zdolno przedsibiorstwa do przetwarzania tworzenie nowych produktw z

wykorzystaniem innych dbr tworzenie nowych kombinacji produkcyjnych17

o

Maksymalizacja zyskw nadwyka przychodw nad kosztami, stratami iobcieniami podatkowymi to zysk. Przedsibiorstwo dy do generowania jak

najwikszych zyskw co stanowi podstaw wzrostu przedsibiorstwa.

o Wzrost wartoci rynkowej oznacza wzrost wartoci akcji firmy lub udziaw

(wypacanych dywidend) wacicieli przedsibiorstwa.

o Rozwj nowoczesnych technologii18 - wprowadzanie nowych technologii wpywa na

sukces rynkowy przedsibiorstwa. Wprowadzenie innowacyjnych rozwiza

gwarantuje im konkurencyjno oraz wzrost wartoci firmy.

Stanisaw Sudo w swojej ksice zaproponowa podzia celw przedsibiorstwa na

podstawowe, szczegowe i zadania z nich wynikajce prezentuje je wykres poniej19

Tabela 2 Cele przedsibiorstwa wg. S. Sudoa

17Podstawy nauki o przedsibiorstwie, pod red. J. Lichtarskiego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej,

Wrocaw 2001, s. 4818

Przedsibiorstwo i jego otoczenie w: Podstawy funkcjonowania przedsibiorstw, N. Grzenkowicz, J.Kowalczyk, A. Kusak, Z. Podgrski, M. Ambroziak, WWZ, Warszawa 2008s. 1219

Przedsibiorstwo. Podstawy nauki o przedsibiorstwie, S. Sudo, Dom organizatora, Toru 2002 s. 98

Maksymalizacja

zysku z dugimokresie

Cel gwny przedsibiorstwa: maksymalizacjadochodowoci kapitau w dugim okresie czasu

Zaspokojenie potrzeb odbiorcw przez wytworzenie dbri/lub wiadczenie usug

Misja przedsibiorstwa: szczeglna rola w zaspokajaniupotrzeb

Cel ( zadanie)

szczegoweCel ( zadanie)

szczegoweCel ( zadanie)

szczegowe

Maksymalizacja

wzrostu wartocirynkowej

przedsibiorstwa


13/72

13

Pierwszym znaczcym celem przedsibiorstwa jest maksymalizacja zyskw, pozyskanie

nadwyki przychodw nad kosztami, stratami i innymi obcieniami. Racjonalne

gospodarowanie zasobami wymaga od przedsibiorstwa aby cel ten realizoway w dugim

okresie czasu, mog to osign dziki:

o Pozyskiwaniu nowych klientw i utrzymywaniu dotychczasowych

o Pozyskiwanie nowych rynkw

o Dobra reputacja w spoeczestwie

o Stworzenia dogodnych warunkw dla pracownikw20

Przedsibiorstwo wielokrotnie musi rezygnowa z obecnych zyskw, wykorzysta je na

rozwj przedsibiorstwa aby w pniejszym okresie wygeneroway jeszcze wiksze zyski.

Denie przedsibiorcw jedynie do osigania zyskw jest dziaaniem krtkoterminowym,

naley je optymalizowa tak aby byy one wyduone w czasie.

Zwikszenie wartoci biecej akcji lub innych udziaw wacicieli prowadzi do

maksymalizacji wartoci rynkowej firmy. Firma moe to osign przez rozbudow firmy,

wprowadzenie nowych technologii produkcyjnych, zmiany organizacyjno-prawne. Jest to

zwizane z duym nakadem kapitaowym, ale przedsibiorca moe liczy na zwrot inwestycji

w pniejszym okresie czasu.21

Za Stanisawem Sudoem moemy wymieni cechy odrniajce przedsibiorstwa od

innych podmiotw :

1. Zadaniem przedsibiorstwa jest prowadzenia dziaalnoci gospodarczej w sposb

dugotrway, a nie realizacj jednorazowego celu.

2. Zaspokaja swoimi wyrobami i/lub usugami potrzeby innych podmiotw.

Przedsibiorstwo powinno suy otoczeniu.

3. Prowadzi wymian produktw i/lub usug z innymi jednostkami gospodarczymi na

zasadzie kupna sprzeday.

4. Kade przedsibiorstwo posiada okrelone zasoby kapitaowe pochodzce od

waciciela lub wacicieli.

20Przedsibiorstwo. Teoria i praktyka zarzdzania, pod. Red. J. Konkoowicz-Pniewska, Warszawa 2011 s. 124

21Podstawy funkcjonowania przedsibiorstw, N. Grzenkowicz, EEZ, Warszawa 2008, s. 14


14/72

14

5. Samodzielnie podejmuje decyzje wiadomy wybr jednego z moliwych sposobw

postpowania

6. Koszty i obcienia podatkowe pokrywane s z wasnych przychodw

samofinansowanie7. Jest form instytucji zarobkujcej

8. Prowadzi dziaalno na wasne ryzyko22

Kade przedsibiorstwo musi posiada powysze cechy, one wanie odrniaj go od

pozostaych podmiotw dziaajcych w gospodarce.

W literaturze przedmiotu moemy spotka si z podziaem przedsibiorstw wedug

rnych kryteriw klasyfikacyjnych. W zalenoci od dobranych cech autorzy

przyporzdkowuj je do okrelonych typw lub rodzajw przedsibiorstwa. Jak podstawowe

podziay moemy wyrni23:

a) Forma organizacyjno prawna jako podstawowy podzia zostan omwione

szerzej poniej.

b) Rodzaj prowadzonej dziaalnoci

o

Przedsibiorstwo produkujce dobra rzeczowe

-przedsibiorstwa wydobywcze grnicze, energetyczne, zaopatrujce

w wod i gaz, gospodarstwa rolne, lene i rybackie;

- przedsibiorstwa przetwrcze produkcja materiaw

podstawowych, rodkw produkcji i inwestycji, przedsibiorstwa

budowlane, produkcja dbr konsumpcyjnych

o Przedsibiorstwo wiadczce usugi wyrniamy przedsibiorstwa

handlowe, komunikacyjne i transportowe, przedsibiorstwa bankowe,

ubezpieczeniowe, zaopatrujce w prd, gaz, wod, oczyszczanie

miasta, kanalizacja, inne przedsibiorstwa usugowe.24

c) Sektor wasnoci 25

22Przedsibiorstwo. Teoria i praktyka zarzdzania, pod. Red. J. Konkoowicz-Pniewska, Warszawa 2011 s. 40

23Typologia przedsibiorstw, J. Engelhardt, CeDeWu, Warszawa 2009, s. 79

24

Podstawy ekonomiki i zarzdzania przedsibiorstwem, pod red. J. Kortana, C.H. Beck, Warszawa 1997, s.106-10725

Ekonomika organizacja przedsibiorstw, cz. 1, S. Dbski, WSP, Warszawa 1997, s. 23


15/72

15

Tabela 3 Przedsibiorstwa wedug sektora wasnoci

-przedsibiorstwapastwowe-jednoosobowespki SkarbuPastwa-inne pastwowe

jednostkigospodarcze

-jednoosobowespki jednostekkomunalnych-inne jednostkikomunalne

-Spki handlowe zprzewag kapitauSkarbu pastwa,przedsibiorstwpastwowych,

jednoosobowychspek skarbupastwa, jednosteksamorzdowych

-Przedsibiorstwaosb fizycznych-Spki cywilne-Spki handlowe zkapitaemprywatnym-spdzielnie

-Przedsibiorstwa iinne zagranicznepodmioty-filie iprzedstawicielstwazagranicznych osbprawnych-Joint ventures zprzewag kapitauzagranicznego

-Spki handlowe z50% i wikszymudziaem kapitauprywatnego-Joint ventures zprzewag kapitauprywatnego-pozostae jednostkigospodarcze

d) Kryterium wielkoci

o rednie przedsibiorstwa zatrudnia poniej 250 pracownikw, roczne

obroty nie przekraczaj 50 milionw euro lub bilans poniej 43

milionw euro

o Mae przedsibiorstwo zatrudnia poniej 50 pracownikw, roczne

obroty nie przekraczaj 10 milionw euro lub bilans poniej 10

milionw euro

o Mikroprzedsibiorstwo zatrudnia poniej 10 pracownikw, roczne

obroty nie przekraczaj 2 milionw euro lub bilans poniej 2 milionw

euro26

e) Kryterium podmiotowoci

o Przedsibiorstwo jednozakadowe (skadaj si z jednego zakadu

produkcyjnego lub usugowego) i wielozakadowe (skada si z co

26Dz. Urz. WE L 63, 28.02.2014

Gospodarka Narodowa

Sektor publiczny

Wasnopastwowa

Wasnokomunalna

Wasnomieszana

Sektor prywatny

Wasnokrajowa

prywatna

Wasnozagraniczna

Wasnomieszana


16/72

16

najmniej dwch zakadw pooonych w dwch rnych lokalizacjach i

penice odrbne funkcje)

o Przedsibiorstwo sieciowe (przedsibiorstwa obejmujce jednolitym

systemem zarzdzania od kilkunastu do kilku tysicy placwek) iwirtualne (przedsibiorstwo powikszajce swoje zdolnoci

produkcyjne lub usugowe wczajc do swojej dziaalnoci sie,

niezalenych innych przedsibiorstw)

o Ugrupowania przedsibiorstw

kooperacyjne alians strategiczny (dugoterminowa celowa umowa

midzy przedsibiorstwami), konsorcjum (wsplne przedsiwzicia o

charakterze przejciowym), zrzeszenia (gwn funkcj zwizkw

pracodawcw s negocjacje z zwizkami zawodowymi oraz

opiniodawstwo, doradztwo oraz konsultacje w sprawie prowadzenia

dziaalnoci gospodarczej)

- grupy kapitaowe zgrupowanie przedsibiorstw realizujcych

wsplny cel gospodarczy, powizanych udziaowo lub akcyjnie z innym

przedsibiorstwem.27

f)

Obszar dziaania

o Krajowe kupuje wszystkie swoje zasoby i sprzedaje swoje produkty

na terytorium jednego kraju

o Midzynarodowe przedsibiorstwo zlokalizowane na terenie jednego

kraju ale cz zasobw lub sprzeday pochodzi z innego kraju

o Wielonarodowe przedsibiorstwo nabywajce surowce, zacigajce

poyczki, produkujce swoje surowce oraz sprzedajce je na rynku o

zasigu wiatowym

o Globalne przedsibiorstwo nie jest przywizane do kraju ojczystego,

przekracza granice pastwowe28

27

Typologia przedsibiorstw, J. Engelhardt, CeDeWu, Warszawa 2009, s. 98-115

28Podstawy zarzdzania organizacjami, R.W. Griffin, PWN, Warszawa 1996, s. 169


17/72

17

Kady podmiot gospodarczy prowadzcy dziaalno musi posiada okrelon form

prawn, ktra zobowizuje do wykonywania obowizkw i umoliwia skorzystanie z

przywilejw. Formy te s regulowane odrbnie w kadym kraju, jednak obecnie dy si do

harmonizacji norm prawnych, dlatego zrnicowanie pomidzy poszczeglnym pastwami

nie jest znaczce.

W polskim ustawodawstwie moemy wyrni nastpujce formy organizacyjno-

prawne

Tabela 4 Formy organizacyjno-prawne przedsibiorstw

Przedsibiorstwo osb fizycznych najstarsza forma prowadzenia dziaalnoci.

Zgodnie z ustaw dziaalno gospodarcza to zarobkowa dziaalno wytwrcza, budowlana,

handlowa, usugowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze z, a

Osoba

fizyczna

samodzielnie prowadzca

dziaalno gospodarcz

wsplnicy spkicywilnej

prawna

spka z ograniczon

odpowiedzialnoi

spka akcyjna

spdzielnia

przedsibiorstwopastwowe

uomna prawna

spka jawna

spka partnerska

spka komandytowa

spka komandytowoakcyjna


18/72


19/72

19

wspwacicielem majtku spki. Wszyscy wsplnicy odpowiadaj solidarnie za

zobowizania spki, caym wniesionym oraz osobistym majtkiem.32

Spka z ograniczon odpowiedzialnoci wsplnicy, ktrzy zakadaj spk z

ograniczon odpowiedzialnoci, wnosz do niej wkady pienine lub aport rzeczowe,

wartoci niematerialne i prawne, z tych elementw tworzony jest kapita zakadowy spki.

Wsplnicy otrzymuj imienne udziay, ktre nadaj im prawa i obowizki z nich wynikajce.

Majtek spki jest oddzielony od majtku osobistego, wsplnicy odpowiadaj za

zobowizania spki jedynie do wysokoci udziaw. Spka z ograniczon odpowiedzialnoci

ma obowizek powoywania organw zarzdu33:

o Zgromadzenie wsplnikw jest organem stanowicym w spce, powoywane

obligatoryjnie. Jest najwysz wadz w spce i ma moc uchwaodawcz, decyduje o

najwaniejszych sprawa spki. Kompetencje zgromadzenia wymienione s

enumeratywnie w kodeksie spek handlowy i dziel si na kompetencje

podstawowe oraz o charakterze fakultatywny. Nie jest to jednak katalog zamknity,

gdy umowa spki moe przyzna dodatkowy zakres dziaa ale nie moe on

narusza ustawowych.

o Zarzd penicy w spce funkcje wykonawcz, powoywany obligatoryjnie. Do

zarzdu mog by powoywanie wsplnicy lub osoby niebdce nimi, ale musz

posiada pen zdolno do czynnoci prawnych. Zarzd moe by jednoosobowy

bd wieloosobowy. Prowadzi biec dziaalno spki oraz reprezentuje j;

sposb reprezentacji okrela statut spki.

o Rada nadzorcza (peni funkcje kontroln stale) lub komisja rewizyjna (okresowo)

jest organem nadzoru, powoywana fakultatywnie34. Skada si z co najmniej trzech

osb, czonkami mog by wsplnicy jak i osoby trzecie o penej zdolnoci do

32Przedsibiorstwo-zasady dziaania, funkcjonowania, rozwj, pod. Red. J. urek, FRUG, Gdask 2007s. 23

33

Przedsibiorstwo. Teoria i praktyka zarzdzania, pod. Red. J. Konkoowicz-Pniewska, Warszawa 2011 s. 61-6234Kodeks handlowy wymaga obligatoryjnego powoania tego organu gdy wsplnikw jest ponad 25, a kapita

zakadowy przekracza 500000z Art. 213


20/72

20

czynnoci prawnych. Zarzd nie moe powoywa rady, gdy kontrolowany nie moe

powoywa kontrolujcego. Czonkw nadzoru odwouj uchwa wsplnicy.35

Spki z ograniczon odpowiedzialnoci mog by rnej wielkoci a minimalna wysokokapitau zakadowego wynosi 5000 z. Jest najpowszechniejsz forma prowadzenia

dziaalnoci gospodarczej w formie spek handlowych w Polsce.

Spka akcyjna rdem regulacji prawnych jest Kodeks Spek Handlowy. Wsplnicy

nie ponosz odpowiedzialnoci majtkiem osobistym za zobowizania spki. Ponosz ryzyko

wniesionego wkadu, ktrego doln granice okrela kodeks spek handlowych na poziomie

100000z36. Prowadzenie spki zajmuje si specjalny organ powoywany do tego zwany

zarzdem. Wsplnicy spki akcyjnej to akcjonariusze ich udziay podzielone s na akcje,

ktrych minimalna warto nominalna zosta okrelona na nie mniej ni 1 grosz.37Akcje s to

papiery wartociowe, ktre stanowi uamek kapitau spki, ktry jest naleny

akcjonariuszom, powiadcza wasnociowy udzia oraz jest zbywalnym papierem

wartociowym. Organy wystpujce w spce akcyjnej:

o

Walne zgromadzenie akcjonariuszy (w sytuacjach szczeglnych nadzwyczajne, rok

rocznie zwyczajne); na zgromadzeniach zwyczajnych zatwierdza si sprawozdania z

dziaalnoci sporzdzane przez zarzd, roczne sprawozdanie finansowe, rozpatruje si

ewentualny podzia zyskw lub sposb pokrycia strat, udziela si absolutorium

czonkom zarzdu, radzie nadzorczej i komisji rewizyjnej oraz podejmuje decyzje w

sprawie zwikszenia kapitau spki.

o Rada nadzorcza wybierana przez walne zgromadzenie, sprawuje stay nadzr nad

dziaalnoci spki, z swojej dziaalnoci musi wykona sprawozdanie w ktrym

uwzgldnia si nadzr nad prac zarzdu oraz sprawozdaniem finansowym. Wydaje

opini co do sposobu podziau zyskw lub strat.

35Prawo spek, pod red. W. Noszka Gabor, BRANTA, Bydgoszcz-Krakw 2006, s.387-409

36

Ustawa z dn. 15 wrzenia 2000, Kodeks spek handlowych, Dz. Z 2013r. poz. 103037Podstawy funkcjonowania przedsibiorstw, N. Grzenkowicz, EEZ, Warszawa 2008, s. 54


21/72

21

o Zarzd jest organem wykonawczym, powoywany przez rad nadzorcz lub walne

zgromadzenie. Peni funkcje reprezentacyjn, kieruje spk i dba o jej rozwj.38

Rada nadzorcza powinna nadzorowa prac zarzdu ale rwnie wspiera go wustalaniu najkorzystniejszych strategii przedsibiorstwa.

Spdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osb, o

zmiennym skadzie osobowym i zmiennym funduszu udziaowym, ktre w interesie swoich

czonkw prowadzi wspln dziaalno gospodarcz39. Gdy spka zostanie zarejestrowana

otrzymuje osobowo prawn. Czonkowie spdzielni wnosz udziay majtkowe stanowice

ich prywatn wasno. Podstaw funkcjonowania jest status uchwalony przez czonkw oraz

prawo spdzielcze. Organami wadzy w spdzielni s walne zgromadzenie, rada nadzorcza i

zarzd. Czonkowie s zarwno zaoycielami jak i pracownikami spdzielni pord nich

wyania si zarzd. Spdzielnie mog funkcjonowa na wielu paszczyznach dziaalnoci

gospodarczej zarwno w produkcji, obrocie towarw jak i w usugach.40

Przedsibiorstwo pastwowe jest samodzielnym, samorzdnym i

samofinansujcym si przedsibiorc posiadajcym osobowo prawn41. Organem

zaoycielskim moe by jedynie minister lub wojewoda. Przedsibiorstwo to posiada

pastwow osobowo prawn, jednak za zobowizania odpowiada samo, a nie jako Skarb

Pastwa. Przedsibiorstwa maja obowizek dokonywania wpat z zyskw opodatkowanych

podatkiem dochodowym na rzecz budetu Pastwa.42Przedsibiorstwa pastwowe w Polsce

moemy podzieli na:

o Przedsibiorstwa skarbu pastwa:

Dziaajce na podstawie ustawy o przedsibiorstwach pastwowych

Dziaajce na podstawie kodeksu spek handlowych ( jednoosobowe spki

38Przedsibiorstwo. Podstawy nauki o przedsibiorstwie, zarzdzanie przedsibiorstwem, S. Sudo, Polskie

wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa2006 s. 11439

Ustawa z dn. 16 wrzenia 1982, Prawo spdzielcze, Dz. U, 1982 Nr 30 poz. 210, Art. 1 40

Przedsibiorstwo. Podstawy nauki o przedsibiorstwie, zarzdzanie przedsibiorstwem, S. Sudo, Polskiewydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa2006 s. 9841

Ustawa z dn. 25 wrzenia 1981, o przedsibiorstwach pastwowych, Dz. U, 1981 Nr 24 poz. 12242Ustawa z dn. 31 stycznia 1989, o gospodarce finansowej przedsibiorstw pastwowych, Dz. U.1989 Nr

3poz.10, Art.12


22/72

22

skarbu pastwa)

o Przedsibiorstwa stanowice wasno pastwowych osb prawnych

o Przedsibiorstwa z przewag kapitau pastwowego 43

Spka jawna w Kodeksie spek handlowych jest to spka osobowa, ktra prowadzi

dziaalno gospodarcz pod wasn firm, a nie jest inn form spki handlowej. Zostaje

zawizania przez podpisanie umowy odpowiadajcej umowie spki cywilnej. Prowadzenie

spraw spki jest zarazem prawem i obowizkiem kadego wsplnika, umowa lub uchwaa

spki moe jednak stanowi inaczej i powierza obowizki zarzdu kilku wsplnikom. Jest to

odpowiednia forma prowadzenia wikszego przedsibiorstwa w sytuacji, gdy nie mona

zgromadzi odpowiedniej wielkoci kapitay, ktry jest niezbdny w przypadku tworzenia

spki kapitaowej.

Spka partnerska umowa powinna by zawarta w formie aktu notarialnego. Jest to

forma przeznaczona gwnie dla przedstawicieli wolnych zawodw, spka moe wykonywa

wicej ni jeden wolny zawd. Zarzdzanie tego rodzaju spk jest uzalenione od woli

wsplnikw. Poszczeglni partnerzy s odpowiedzialni jedynie za sprawy zwizane z oglnym

prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej na tych samych zasadach co spka jawna. Jednak

wsplnicy nie ponosz odpowiedzialnoci za zobowizania powstae na skutek wykonywania

przez pozostaych wsplnikw wolnego zawodu.44

Spka komandytowa jest form spki poredniczc pomidzy spk osobow i

kapitaow. W kadej spce wystpuje komplementariusz, ktry za zobowizania spki

odpowiada caym swym majtkiem oraz komandytariusz, ktrego odpowiedzialnoograniczona jest do sumy komandytowej okrelonej w umowie spki. Komplementariusze

peni w spce funkcje reprezentowania jej na zewntrz oraz maj prawo prowadzenia i

nadzorowania jej spraw. Komandytariusze maj ograniczon kontrol w sprawach spki,

mog j reprezentowa tylko w przypadku otrzymania penomocnictwa. Ta forma dziaalnoci

pozwala na dodatkowe zasilenia kapitau firmy ale jednoczenie pozostawia pen kontrol

43

Przedsibiorstwo. Teoria i praktyka zarzdzania, pod. Red. J. Konkoowicz-Pniewska, Warszawa 2011 s.4744Podstawy nauki o przedsibiorstwie, pod red. J. Lichtarskiego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej,

Wrocaw 2001, s.73


23/72

23

dotychczasowym wacicielom.45

Spka komandytowo akcyjna Uwaana za jedn z najbardziej rozwinitych form

spek osobowych. Wystpuj w niej dwie formy udziaowcw komplementariusze iakcjonariusze. Kompetencje i uprawnienia komplementariuszy s dokadnie takie same jak

wspce komandytowej. Akcjonariusze podobnie jak komplementariusze nie maj uprawnie

do prowadzenia praw spki oraz reprezentacji jej na zewntrz. Za zobowizania spki

odpowiadaj jedynie do wysokoci wkadu wniesionego w postaci akcji. Forma ta zostaa

stworzona z myl o firmach, ktre posiadaj stabiln pozycj na rynku jednak nie posiadaj

wystarczajcego kapitau na rozwj . Taki rodzaj dziaalnoci pozwala na uzyskanie znacznych

rodkw poprzez emisj akcj, ale jednoczenie komplementariusze zachowuj pena

kontrol nad spk 46

Podzia przedsibiorstw ze wzgldu na form organizacyjno-prawn jest podziaem

pierwotnym i podstawowym wobec innych podziaw i typologii. Kady podmiot ktrych

chce prowadzi dziaalno w danym kraju musi posiada okrelon przez ustawy form

prawn, z ktrej wynikaj wobec niego okrelone zobowizania i przywileje.

Obecnie w Polsce w rejestrach REGON podzia przedsibiorstw przedstawia si w

sposb nastpujcy:

45

Przedsibiorstwo i jego otoczenie w gospodarce rynkowej, J. Butra, A. Janowski, J. Kicki, S. Siewierski, K.Wanielista, Wydawnictwo PAN, Krakw 199946

Podstawy funkcjonowania przedsibiorstw, N. Grzenkowicz, EEZ, Warszawa 2008, s. 53


24/72

24

Rysunek 1 Spki zarejestrowane w rejestrze Regon wg. Form prawnych 47

Przedsibiorca moe wybra dowoln form organizacyjno-prawn rozpoczynajc

dziaalno gospodarcz, pod warunkiem, e speni wszystkie wymaganie okrelone przez

przepisy prawa. Podczas wyboru wane jest, aby kryteria ktre wykluczaj moliwo

utworzenia danej formy prawnej, zostay usunite lub pozostaje wybr innej formy.

Niezalenie od tego na jak form organizacyjno-prawn zdecyduje si przedsibiorca, musi

pamita, e nie zwalnia go to z obowizku prowadzenia ksigowoci. Rodzaj prowadzonej

dziaalnoci decyduje czy przedsibiorca jest zobligowany do prowadzenia penej lun

fakultatywnie uproszczonej formy rachunkowoci.

47Opracowanie wasne na podstawie, May rocznik statystyczny Polski 2013, Warszawa 2013 s. 506

2%

46%

5%

2%0%1%

44%

0%

Spki zarejestrowane w rejestrze REGONwg. Form prawnych 2012

1. Akcyjne

2.Z ograniczonodpowiedzialnoci3. Jawne

4. Komandytowe

5. Partnerskie

6. Komandytowo - Akcyjne


25/72

25

1.3. Charakterystyka maych przedsibiorstw

W literaturze przedmiotu problematyka mikro, maych i rednich przedsibiorstw jest

bardzo wanym elementem.

Przez lata pojawiay si rnorodneokrelenia: drobny wytwrca, przemys drobny,

pozarolnicza indywidualna dziaalno gospodarcza, small business, byo to zwizane z

reform gospodarcz w kraju, gdy nastpia transformacja polskiej gospodarki (przejcie z

gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej). Transformacja wywoaazmiany

w obszarze stosunkw wasnociowych: likwidowanie wasnoci pastwowej i zastpienie jej

wasnoci prywatn. Wywoane to byo stopniowym wypieraniem przez prywatne podmioty

gospodarcze podmiotw pastwowych przez tworzenie nowych jednostek gospodarczychlub przeksztacanie ju istniejcych.

W literaturze przedmiotu moemy si spotka z rnorodnym definiowaniem poj

mikro, may i redni przedsibiorca Iwona Przychocka wymienia cechy charakterystyczne dla

takich form dziaalnoci:

o Obsuguj niewielk cz rynku, na ktrym dziaaj

o

Zarzdzane bezporednio przez wacicieli lub wspwacicieli

o Stanowi samodzieln jednostk organizacyjn, a zarzdzajcy ni

menaderowie lub waciciele podejmuj decyzje samodzielnie niezalenie od

zewntrznego nadzoru48

Znacznie szerzej cechy charakterystyczne odrniajce mikro, mae i rednie

przedsibiorstwa przedstawia Aurelia Bielawska:

o Wikszo MSP prowadzi dziaalno w formie przedsibiorstwa

jednoosobowego.

o Wiedza, dowiadczenie i posiadane przedmioty waciciela decyduj w

znacznej mierze o rozwoje prowadzonej przez niego dziaalnoci.

o MSP charakteryzuj si szybk reakcj na zmiany zachodzc na rynku. Mog

niemal natychmiast wprowadza nowe produkty, dostosowywa swoj si

wytwrcz do obecnego popytu.

o Najczciej bazuj na poszukiwaniu nisz rynkowych, w ktrych mog dziaa

48Mae i rednie przedsibiorstwa w Polsce, I. Przychocka, Sigma, Warszawa 2002, s. 7-8


26/72

26

bez obaw na konkurencj.

o Finansowane gwnie z kapitau wasnego wacicieli, co ogranicza tempo ich

rozwoju.

o

Waciciele MSP ceni sobie niezaleno ekonomiczn, dlatego rzadkofinansuj swoj dziaalno z obcych rde finansowania.49

Jako charakterystyczne cechy maego przedsibiorstwa moemy wymieni finansow

niezaleno, jedno i samodzielno zarzdzania, znikomy udzia w rynku oraz brak dostpu

do rynku kapitaowego.50Praktyczniejsze jest jednak zastosowanie klasyfikacji w ktrej bierze

si wartoci mierzalne takie jak liczba zatrudnionych pracownikw czy wielko obrotw.

Zgodnie z Dziennikiem Urzdowym Unii Europejskiej, Komisja wsplnot europejskich

zdefiniowaa pojcia mikro maych i rednich przedsibiorstw w zaleceniu nr C(2003)1422:

Liczba zatrudnionych osb oraz puapy finansowe okrelajce kategoryzacj przedsibiorstw:

1. Mikro, mae i rednie przedsibiorstwa to takie ktre zatrudniaj mniej ni 250 osb,

a ich obroty roczne nie przekraczaj 50 milionw euro i/lub ich roczna suma

bilansowa nie przekracza 43 milionw euro

2.

Mae przedsibiorstwo zatrudnia mniej ni 50 osoby, a jego obroty i/lub suma

bilansowa nie przekraczaj 10 milionw euro

3. Mikro przedsibiorstwo zatrudnia mniej ni 10 osb, a jego obroty i/lub suma

bilansowa nie przekracza 2 milionw euro51

Zalecenie to wyszczeglnia rwnie rodzaje przedsibiorstw, ktre s brane pod uwag

przy okrelaniu liczby zatrudnionych i kwot finansowych. Wyrnia ono:

o Przedsibiorstwa niezalene niezaklasyfikowane do przedsibiorstwa

partnerskiego lub powizanego

o Przedsibiorstwo partnerskie wszystkie przedsibiorstwa niezaklasyfikowane

jak powizane; Przedsibiorstwo to posiada samodzielnie lub w powizaniu z

jednym lub wicej przedsibiorstw 25% lub wicej udziaw w kapitale lub

49Finanse zagraniczne MSP: wybrane problemy, A. Bielawska, PWN, Warszawa 2006, s. 17-18

50

Tworzenie i rozwj maego przedsibiorstwa, T. Domaski, PWE, Warszawa 1991, s. 17-1851ZALECENIE KOMISJI z dnia 6 maja 2003 r. dotyczce definicji przedsibiorstw mikro, maych i rednich

(2003/361/WE) art. 2


27/72

27

prawie gosu w innej firmie.

o Przedsibiorstwa powizane to takie w ktrych zachodzi ktrakolwiek z relacji

-przedsibiorstwo ma wikszo praw gosu w innym przedsibiorstwie

- przedsibiorstwo ma prawo powoywa lub odwoywa wikszo czonkwinnego przedsibiorstwa

-przedsibiorstwo ma dominujcy wpyw na inne przedsibiorstwo

- przedsibiorstwo ktre jest wsplnikiem lub akcjonariuszem w wikszoci

gosw w innym przedsibiorstwie52

Kryteria ilociowe wykorzystuj bezwzgldne miary wielkoci, ale niezbdne jest

uwzgldnienie w procesie klasyfikacji dodatkowego kryterium jakociowego wyrnia si:

system zarzdzania firm, struktur wasnociow kapitau, udzia w rynku, struktur

organizacyjn53najistotniejsze spord tych kryteriw s:

o Niezaleno decyzyjna na wszystkie decyzje zapadajce w firmie nie maj

wpywu adne wadze administracyjne czy kierownictwo organizacji

gospodarczych. Nie maj oni rwnie prawa nadzoru nad prowadzon

dziaalnoci.

o Wzgldna niezaleno finansowa od duych przedsibiorstw - zaleno

powstaje gdy dua firma nabywa mniejszociowe udziay w kapitale. Pozwala

to na korzystanie przez ni z przywilejw maej firmy np. podatkowych.

o Ograniczona moliwo w zatrudnieniu specjalistw odpowiadajcych za

rne sfery dziaalnoci (rachunkowo, marketing, organizacja produkcji, HR

itp.)

o Ograniczony dostp do rde finansowych proponowanych przez rynek

kapitaowy.

o Cechy o charakterze ekonomicznym -niski udzia w runku

o Cechy o charakterze zarzdczym osobiste kierowanie firm przez waciciela

52ZALECENIE KOMISJI z dnia 6 maja 2003 r. dotyczce definicji przedsibiorstw mikro, maych i rednich

(2003/361/WE) art. 3

53

I. Emerling, J. Pfaff, M. Wjcik-Jurkiewicz, Prowadzenie ksig podatkowych i rachunkowych w maych irednich podmiotach gospodarczych, AE Katowice, 2001, s. 7


28/72

28

lub wspwacicieli, a nie za pomoc struktur kierowniczych

o Cechy o charakterze wacicielskim niezaleno zarzdcza w

przedsibiorstwie

o

Waciciel decyduje o strukturze spoecznej firmyo rdem finansowania dziaalnoci jest gwnie kapita wacicieli

o Charakterystyczna struktura organizacyjna osob decyzyjn jest waciciel

lub wspwaciciele.54

Mikro, mae i rednie przedsibiorstwa wpywaj na rozwj gospodarczy w kadym

kraju, bez wzgldu na jego wielko i system ustrojowy. Funkcjonowanie takich form

dziaalnoci wiadczy o tkwicym w spoeczestwie potencjale przedsibiorczym.

Przedsibiorczo to gotowo do podejmowania i rozwizywania nowych problemw w

sposb twrczy, umiejtno wykorzystania posiadanych zasobw, a zwaszcza wiedzy i

dowiadczenia do skorzystania z nadarzajcych si okazji.55 To wanie ta cecha w gwnej

mierze decyduje o przetrwaniu i funkcjonowaniu MSP na rynku.

Miejsce przedsibiorcy w teorii firmy jest zalene od liczby osb podejmujcych

decyzje oraz cele dziaalnoci firmy. Moemy wyrni nastpujce modele:

Tabela 5 Modele przedsibiorstw wg. B. Piaseckiego

1 Typ firmy jest jedna osoba decyzyjna, a celem firmy jest maksymalizacja zyskw. Model

charakterystyczny dla klasycznej teorii firmy.

54

Funkcjonowanie maych i rednich firm produkcyjnych w acuchu dostaw, D. Kisperska-Moro,E.Klosa,A.wierczek,R. Piniecki, UE w Katowicach, Katowice 2010, s. 18 -1955

Wprowadzenie do nauki o przedsibiorstwie, pod red. M. Brzeziski, Difin, Warszawa 2007, s. 19-26

Cel dziaalnoci firmy

Maksymalizacja zysku

Zaspokojenie innych

potrzeb

Liczba osb decyzyjnych

Jedna osoba

1 Typ firmy

3 Typ firmy

Wiele osb

2 Typ firmy

4 Typ firmy


29/72

29

o Funkcjonowanie w warunkach konkurencji doskonaej maksymalizacja zysku

przez wprowadzenie bardziej efektywnych procesw produkcyjnych oraz

lepsza organizacja. rdem zysku nie moe by niedoinformowanie klientw

w sprawie rodzaju, iloci, jakoci i ceny dbr proponowanych przezkonkurencje.

o Funkcjonowanie w warunkach konkurencji nie doskonaej rdem zysku jest

nierwny dostp do informacji wszystkich grup uczestniczcych w rynku.

2 Typ firmy jest wiele osb decyzyjnych w firmie, a jej gwnym celem jest maksymalizacja

zyskw. Forma spotykana na gruncie koncepcji zarzadzania uwzgldniajca odmienno

interesw wacicieli i menaderw. Waciciel dy do maksymalizacji zyskw, a menader

do maksymalizacji sprzeday lub wzrostu firmy (zapewniajcy pozycje albo status) lub wasna

wygoda oraz pozycja bez uwzgldniania interesw innych.

3 Typ firmy osob decyzyjn jest jedna osoba, ktra kieruje si w swoim dziaaniu:

o

Ograniczona skonno do ryzyka

o Skuteczne i/lub innowacyjne dziaanie

o Gotowo do ponoszenia odpowiedzialnoci

o Wybr konkretnych rezultatw

Denie do realizacji wyej wymienionych celw jest gwnym rdem dziaania. Zysk

jest jedynie miar sukcesu, a nie celem samym sobie.

4 Typ firmy wiele osb podejmuje decyzje w firmie oraz odrzuca si maksymalizacj zysku

jako cel dziaania. Behawiorystyczna koncepcja firmy w ktrej wiele osb prbuje zrealizowa

swoje indywidualne cele. Nie jedynie waciciel ale dynamika wzajemnych relacji decyduje o

rozwoju firmy, a organizacja jest instrumentem zwikszajcym skuteczno indywidualnych

dziaa.56

56Ekonomika i zarzdzanie ma firm, pod red. B. Piasecki, PWN, Warszawa-d 2001, s. 44-46


30/72

30

Bogdan Gregor proponuje kolejne klasyfikacje mikro, maych i rednich firm. Moemy

wyrni:

o Firmy rosnce zwizane z nowym rynkiem, a jedyn szans na ich przetrwanie jest

wzrost przedsibiorstwao Firmy stabilne znajdujce si w niszy w ktrej moliwoci wzrostu sprzeday s

ograniczone.

W zalenoci od cech osobowych waciciela, form stabiln wybior osoby o spokojnym

usposobieniu z nisk skonnoci do ryzyka. Wybior wic firm o zasigu lokalnym,

najczciej w formie usugowej. Osoby preferujce dynamiczne i ryzykowne ycie postawi

na stworzenie przedsibiorstwa rosncego wymagajcego wikszego nakadu kapitau czy

wykorzystujce bardziej skomplikowane techniki wytwarzania.

Kolejne typy firm charakteryzuj si krtkim cyklem ycia i wysok stabilnoci

o Firmy martwo urodzone nie osigaj fazy dojrzaoci w rozwoju produktu, co

skutkuje nie uzyskiwaniem wysokich dochodw. Tworzone przez osoby o wysokich

kwalifikacjach technicznych, ale nie przygotowanych do zarzdzania firm.

o

Firmy meteory bazuj na innowacyjnych pomysach. Te formy rozwijaj si bardzo

szybko, ale ze wzgldu na sabo rozwinite struktury organizacyjne szybko upadaj.

Ze wzgldu na procesy zaoycielskie wyrniamy

o Przedsiwzicia zastpujce prac zaoenie wasnej firmy w celu uniknicia

bezrobocia. Zakadane przez osoby zagroone utrat pracy lub ju zwolnione.

o Przedsiwzicie stylu ycia celowe porzucenie dotychczasowego zajcia w celu

osignicia niezalenoci i satysfakcji.

o Wysoko dochodowe stabilne mae przedsiwzicia

o Szybko rosnce zwizane z duym albo rozwijajcym si rynkiem, ktry umoliwia

ich gwatowny rozwj57

57Ekonomika i zarzdzanie ma firm, pod red. B. Piasecki, PWN, Warszawa-d 2001, s. 75-76


31/72

31

Charakterystyka rednich, maych i mikroprzedsibiorstw jest bardzo szeroka, dlatego nie

moemy jednoznacznie zdefiniowa i sklasyfikowa tego pojcia. Jednak akty prawne

narzucaj pewne kryteria ilociowe, ktre pomagaj podzieli mae formy prowadzonej

dziaalnoci oraz odrni je od przedsibiorstw duych.


32/72

32

1.4. Znaczenie maych przedsibiorstw w gospodarce narodowej

Mikro, mae i rednie przedsibiorstwa bez wtpienia stanowi podstaw gospodarki

wszystkich krajw europejskich. Takie formy przedsibiorstw generuj nowe miejsca pracy,

wykazuj wiksz odporno na kryzysy gospodarcze, ze wzgldu na wysok elastyczno w

dostosowaniu do zmieniajcych si warunkw na rynku. Small business rozwijaj

gospodark gwnie w skali lokalnej, wykorzystuj lokalne surowce i produkty, zasoby

ludzkie, prowadz dziaalno w sektorach gdzie jest duy popyt co zwiksza ich szanse na

przetrwanie. Rozwj tych przedsibiorstw jest uznawany za miar wzrostu gospodarczego

oraz objaw zdrowej konkurencji.

Okres transformacji po 1989 i wprowadzenie zasad gospodarki rynkowej spowodowayupadek wielu zakadw przemysowych. Stopniowo postpowaa prywatyzacja zakadw, pod

koniec lat 90 sektor prywatny siga prawie 70% ogu zatrudnienia. Spadek produkcji

najsilniej odczu sektor hutnictwa elaza, grnictwa i przemysu wkienniczego. W

momencie przystpienia polski do Unie Europejskiej powstaa swoboda wymiany towarw,

usug i kapitaw. Dziki takiemu rozwizaniu przedsibiorcy uzyskali swobod w dostpie do

rynkw. Zmiany spoeczno gospodarcze przyczyniy si do rozwoju sektora mikro, maych i

rednich przedsibiorstw.58

Polityka gospodarcza wspiera rozwj tego sektora ze wzgldu na wzmocnienie

konkurencyjnoci na rynku, utrzymywanie cen na odpowiednio niskim poziomie, a co za tym

idzie umocnienie konkurencyjnoci na rynkach zagranicznych. Maj one rwnie znaczcy

wpyw na agodzenie rozmiarw i skutkw bezrobocia (ponad 2/3 zatrudnionych w Polsce

pracuje w mikro, maych i rednich przedsibiorstwach). 59 Jednak miejsca pracy w MSP s

mniej korzystne z punktu widzenia pracownikw ze wzgldu na nisze pace, gorsze warunki

BHP, ochrony cywilno-prawnej, dostpu do szkole i stabilizacji zatrudnia.

PKB to miernik poziomu i wzrostu gospodarczego dlatego udzia sektora w MSP w sposb

syntetyczny odzwierciedla jego znaczenie w gospodarce. Aktywno tego sektora przekada

si na wzrost gospodarczy. Dzieje si to gwnie przez tworzenie nowych miejsc pracy,

podnoszenie wydajnoci pracy w gospodarce, wprowadzanie na rynek innowacyjnych

58Ekonomika i zarzdzanie ma firm, pod red. B. Piasecki, PWN, Warszawa-d 2001, s.65

59Przedsibiorstwo XXI wieku. Szanse i zagroenia, pod red. B. Lubas, B. Piasny, KUL, Lublin 2012, s. 20


33/72

33

produktw i usug, podtrzymywanie konkurencji oraz tworzenie sieci wsppracy. 60

Rysunek 2Udzia w tworzeniu PKB grup przedsibiorstw wedug liczby pracujcych wPolsce 2011 61

Struktura branowa jest bardzo zrnicowana pod wzgldem prowadzonej dziaalnoci.

W 2011 najwicej maych i rednich przedsibiorstw 46,5% og funkcjonowao w usugach,

do wysokie udziay miay rwnie w handlu bo a 29,5%. W ostatnich latach

zaobserwowalimy wysoki wzrostu udziau dziaalnoci tego sektora wanie w usugach oraz

tendencj spadkow w sektorze przemysu. Drobna przedsibiorczo stanowi podstaw

wspomagajc funkcjonowanie duych przedsibiorstw i sektora publicznego.

Niejednokrotnie wsppracuj z duymi przedsibiorstwami, w tym take zagranicznymi,stanowic zaplecze, ktre wspiera ich funkcjonowanie.

Rysunek 3 Struktura MSP w Polsce wedug obszarw dziaalnoci 201162

60Dziaalno maych i rednich przedsibiorstw na rynkach zagranicznych, J. Bednarz, E. Gostomski,

wyd.Uniwersytetu Gdaskiego, Gdask 2009,s.2661

Raport o stanie sektora maych i rednich przedsibiorstw w Polsce w latach 2011-2012, Polska Agencja

Rozwoju Przedsibiorczoci, Warszawa 2013, s. 1662Raport o stanie sektora maych i rednich przedsibiorstw w Polsce w latach 2011-2012, Polska Agencja

Rozwoju Przedsibiorczoci, Warszawa 2013, s. 20


34/72

34

Struktura geograficzna maych i rednich przedsibiorstw w Polsce nie jest

rwnomierna. Najwiksz liczb tych przedsibiorstw mamy w wojewdztwie Mazowiecki,

Wielkopolskim, Zachodniopomorskim i Pomorskim. Najmniej za mamy w Podkarpackim,

Lubelskim i Opolskim. Dokadne dane prezentuje mapa

63

Rysunek 4 Struktura geograficzna maych i rednich przedsibiorstw w Polsce

MSP stymuluj rozwj gospodarczy, zwaszcza na szczeblu lokalnym i regionalnym, a

take na obszarach wiejskich gdzie wskanik bezrobocia jest bardzo wysoki, a lokalizacja nie

jest atrakcyjna ekonomicznie dla rozwoju duych przedsibiorstw.

Mikro, mae i rednie przedsibiorstwa w duym stopniu ksztatuj gospodark

narodow, tworz nowe miejsca pracy i wpywaj tym na poziom rozwoju gospodarczego

kraju i dobrobyt spoeczestwa. Czym wicej firm na rynku z sektora MSP tym wiksza

konkurencja, a to z kolei wpywa na popraw efektywnoci funkcjonowania przedsibiorstw

oraz doskonalsze zaspokajanie potrzeb. Ten sektor kreuje przedsibiorczo w

spoeczestwie, otwiera drog do samozatrudnienia i daje ludziom szanse na rozwj. W celu

uwidocznienia znaczenia tych przedsibiorstw dla polskiej gospodarki warto przytoczy kilkainformacji. W 2011 liczba aktywnych przedsibiorstw wynosia 1,78 mln firm. Mikro, mae i

rednie firmy stanowiy 99,8% oglnej liczby dziaajcych przedsibiorstw w Polsce. Sektor

MSP jest zdominowany przez mikroprzedsibiorstwa, ktre stanowi 95,2%. Przedsibiorstwa

w Polsce generuj (71,8%)PKB, udzia sektora MSP w jego tworzeniu to 47,3%. Z czego

29,4% generuj mikroprzedsibiorstwa, 7,8% mae przedsibiorstwa, a rednie 10,1%.64

63

Raport o stanie sektora maych i rednich przedsibiorstw w Polsce w latach 2011-2012, Polska AgencjaRozwoju Przedsibiorczoci, Warszawa 2013, s. 8064

Raport o stanie sektora maych i rednich przedsibiorstw w Polsce w latach 2011-2012, Polska Agencja


35/72

35

Fortma organizacyjno prawna

Osoby prawne

Osoby fizyczne prowadzcedziaalno gospodarcz

jednoosobowo lub w formiespki osb fizycznych

Opodatkowanie podatkiem dochodowym

Podatek dochodowy od osb prawnych

Jeeli ich przychody zapoprzedni rokobrotowy nieprzekroczyy

rwnowartoci wwalucie polskiej1 200 000 euro

Jeeli ich przychody zapoprzedni rok

obrotowy przekroczyyrwnowarto wwalucie polskiej1 200 000 euro

Karta podatkwa

Ryczat ewidencjonowany

zasady oglne

zasady oglne

Opodatkowanie

podatkiem dochodowym

Ksigi rachunkowe

Brak obowizkuewidencji podatkowej

Ewidencja przychodw

Podatkowa ksigaprzychodw i rozchodw

Ksigi rachunkowe

II. Rachunkowo przedsibiorstwa

2.1

Formy opodatkowania maych przedsibiorstw

Wszystkie przedsibiorstwa funkcjonujce na rynku krajowy maj obowizek

wybrania formy organizacyjno-prawnej, a to wie si z wyborem okrelonej formy

opodatkowania oraz prowadzeniem ewidencji ksigowej.65

Tabela 6 Formy organizacyjno-prawne przedsibiorstw

Podatki wpywaj na sytuacj finansow przedsibiorstw, dotyczy si to zarwno

maych jak i duych przedsibiorstw. Obcienia fiskalne bez wtpienia maj ogromny wpyw

na funkcjonowanie i egzystencj maego przedsibiorstwa. Polskie ustawodawstwo o

podatku dochodowym od osb fizycznych okrela formy opodatkowania. W naszym kraju

przedsibiorca moe wybiera z pord:

o Ksigi rachunkowe - przychody powyej 5059560 z zobowizuj do

prowadzenia ksig rachunkowych (handlowych). Podatek dochodowy oblicza si

na zasadach oglnych wedug obowizujcej skali podatkowej.

Rozwoju Przedsibiorczoci, Warszawa 2013, s. 12-2065Rachunkowo maych przedsibiorstw, pod red. J. Pfaffa, wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,

Katowice 2012, s. 13


36/72

36

o Ksika przychodw i rozchodw - w przypadku gdy przychody mieszcz si w

przedziale 633450 z 5059560 z moemy wybra KPiR. Podatek dochodowy

opacany jest na zasadach oglnych wedug obowizujcej skali podatkowej.

o

ryczat od przychodw ewidencjonowanych - do 633450 z przychodu zesprzeday towarw i usug, osignitego w 2013 roku i bez ogranicze dla firm

nowo otwartych w tym roku, podatek dochodowy opacany jest jak ryczat od

przychodw ewidencjonowanych. Limit stosuje si dla wszystkich prowadzonych

przez jednostk dziaalnoci oraz odrbnie dla kadej ze spek w ktrych jest si

wacicielem.

o karta podatkowa - podatek dochodowy opacany jest staym miesicznym

ryczatem, ustalanym wedug Stawki podatku dochodowego opacanego w formie

karty podatkowej. Prawo do takiej formy opodatkowania maj jedynie niektre

zawody.66

Na 2014 rok obowizuje nastpujca skala podatkowa

Tabela 7 Skala podatkowa na 2014 rok

Kwota wolna od podatku na rok 2014 wynosi 3091 zotych.

Wysoko kosztw uzyskania przychodw ze stosunku pracy na rok 2013 i

2014 wynosi:

o Z jednego stosunku subowego, pracy, spdzielczego oraz pracy nakadczej

111,25 z (na miesic), rocznie 1335 z

66Przegld Podatku Dochodowego nr 24 (360) z dnia 20.12.2013

Podstawa obliczenia podatku

ponad

85 528 z

podatek

do

85 528 z

liniowy

Podatek wynosi

18 % minus kwotazmniejszajca podatek

556,02 z

14 839,02 + 32% nadwykiponad 85 528 z

19%


37/72

37

o Rwnoczenie z kilku stosunkw subowych, pracy, spdzielczych oraz pracy

nakadczej rocznie nie moe przekroczy 2002,25 z

o Z jednego stosunku gdy miejsce zamieszkania znajduje si poza miejscem zakadu

pracy, a pracownik nie uzyskuje dodatku za rozk 139,06 z miesicznie, rocznienie wicej ni 1668,72 z

o Rwnoczenie z kilku stosunkw gdy miejsce zamieszkania znajduje si poza

miejscem zakadu pracy, a pracownik nie uzyskuje dodatku za rozk , rocznie nie

wicej ni 2502,56 z67

Skadki na ubezpieczenie spoeczne dla przedsibiorcw opacajcych na zasadach

oglnych. Najnisza podstawa wymiaru skadek wynosi 2247,60 z68, skadki na

ubezpieczenie od podanej stawki wynosz:

Tabela 8 Wysoko skadek na ubezpieczenie

Skadki na ubezpieczenie zdrowotne wyliczane na postawie przecitnego

miesicznego wynagrodzenia, wcznie z wypatami z zysku za IV kwarta 2013 wyniosy

4005,97 z.69Minimalna podstawa i kwoty skadek ksztatuj si nastpujco :

67Ustawa z dn. 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osb fizycznych, Dz. U. z 2012, poz. 36168

Monitor Polski z dn. 13 grudnia 2013 w sprawie ograniczenia rocznej podstawy wymiaru skadek, Mon. Pol. Z

2013, poz. 102869Monitor Polski z dn. 28 stycznia 2014 w sprawie przecitnego wynagrodzenia w sektorze przedsibiorstw,Mon. Pol. Z 2014, poz. 95

Rodzaj ubezpieczenia

emerytalne

rentowe

chrobowe

wypadkowe

Stawka %,

19,52

8,00

2,45

Wysokoci stp procentowych skadkiwypadkowej

01.01.2014-31.12.2014 w z

438,73

179,81

55,07

X


38/72

38

Tabela 9 Skadki na ubezpieczenie zdrowotne

Skadki na Fundusz Pracy ustalane od podstawy wymiaru skadek na ubezpieczenie

emerytalne i rentowe. W roku 2014 stawka to 2,45% kwotowo wynosi 55,07 z.70

Przedsibiorcy rozpoczynajcy oraz prowadzcy dziaalno gospodarcz w Polsce

mog wybra nastpujc form opodatkowania: zasady oglne w formie progresywnej,

zasady oglne w formie liniowej, ryczat od przychodw ewidencjonowanych oraz kart

podatkow. Decyzj dotyczc wyboru oraz zmiany formy opodatkowania przedsibiorca ma

obowizek dostarczy do waciwego urzdu skarbowego w terminie do 20 stycznia roku

podatkowego. Wybr odpowiedniej formy ma znaczenie przy obowizku prowadzenia

okrelonej ewidencji do celw podatkowych.

70http://www.wskazniki.gofin.pl

Okres

kwota 75% przecitnego miesicznegowynagrodzenia

Stawka %

Kwota w z

Stawka % do odliczenia od podatku

Kwota w z

01.01.2014-31.12.2014

3004,48 z

9

270,40

7,75

232,85
http://www.wskazniki.gofin.pl/http://www.wskazniki.gofin.pl/


39/72

39

2.2. Karta podatkowa

Karta podatkowa jest przykadem podatku ryczatowego, charakteryzujcym si

znacznymi ograniczeniami w prowadzeniu ewidencji podatkowej oraz nieskomplikowan

form rozliczenia z urzdem skarbowym. Podatnicy korzystajcy z tej formy rozlicze s

zwolnieni z obowizku prowadzenia ksig, skadania zezna podatkowych i wpacania zaliczek

na podatek dochodowy. Maj oni obowizek wydawania rachunku lub faktury stwierdzajcy

sprzeda wyrobw, towarw lub wykonania usugi oraz przechowywania ich w kolejnoci

chronologicznej przez okres piciu lat.71 Ponadto niektrzy s zobowizaniu w przypadku

zatrudnienia pracownikw do prowadzenia ewidencji zatrudnienia oraz kart przychodw

pracownikw. Ta forma podatkowa nie zwalnia z podatku VAT oraz innych podatkw i opat

fiskalnych.

Podatnicy ktrzy mog korzysta z tej formy rozlicze stanowi katalog zamknity,

ktry okrelony jest w ustawie o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych

przychodw osiganych przez osoby fizyczne w artykule 23.

Ustawa okrela rwnie dodatkowe wymagania ktre musi spenia przedsibiorca aby

prowadzi rozliczenie w formie karty podatkowej.

o Zakres prowadzonej dziaalnoci wymienione w art. 23

o Zatrudnienie na poziomie od 0 do 5 pracownikw

o Inne wymogi zoenie wniosku o zastosowanie tej formy podatkowej (Pit-16),

podatnik moe prowadzi tylko jeden rodzaj dziaalnoci, maonek nie moe

rozlicza si w formie karty z tej samej dziaalnoci, przedmiotem dziaalnoci

nie s towary akcyzowe, usugi wiadczone s dla ludnoci, dziaalno

wykonywana jest na terytorium RP.72

Podatek dochodowy jest ustalany kwotowo, stawka uzaleniona jest od rodzajuprowadzonej dziaalnoci, liczby zatrudnionych osb oraz liczby mieszkacw miejscowoci w

ktrej dziaa przedsibiorca. Wysoko skadek zostaa cile okrelona w zaczniku 3 do

ustawy o zryczatowanym podatku dochodowym. W formie tabeli zostaa zaprezentowana

wysoko miesicznych skadek. Przykadowa wysoko podatku do zapacenia w 2013 roku

71Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodw

osiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930 art. 24ust. 172Rachunkowo maych przedsibiorstw, pod red. J. Pfaffa, wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,



40/72

40

dla lusarza i Kowala przedstawia tabela poniej73.

Tabela 10 Przykadowa wysoko skadek karty podatkowej

Lp. Zakres dziaalnoci Oznaczeniestawek

W miejscowoci o liczbie mieszkacwDo 5 000 5000 50 000 Powyej

50 000

1 Usugi lusarskie 0 225 262 2871 386 418 481

2 492 566 6423 616 704 784

8 Usugi Kowalskie 0 114 128 137

1 225 262 287

2 308 333 355

3 340 371 402

Naczelnik urzdu skarbowego uwzgldniajc wniosek przedsibiorcy wydaje decyzj,

ktra okrela wysoko podatku dochodowego, odrbnie na kady rok podatkowy. Stay

wymiar skadki moe by dla przedsibiorcy pozytywny gdy oczekuje wzgldnej stabilnoci

jak i negatywny bo bez wzgldu na efektywno prowadzonej dziaalnoci obcienie

podatkowe istnieje. Wybierajc t form opodatkowania podatnik ma mniejszy wpyw na

wysoko skadek, nie ma moliwoci ksztatowania go przez przychody i koszty, znacznie

ograniczone jest korzystanie z ulg podatkowych.74 Podatnik moe ubiega si o dodatkowe

ulgi, obnienia systemowe oraz uznaniowe w wysokoci 10%, 20% lub 80%. Zgodnie z

przepisami o wiadczeniach opieki zdrowotnej podatnik moe obniy kwot podatku o

wysoko skadki odprowadzanej na ubezpieczenie zdrowotne. 75 Jedynym obowizkiem

ewidencyjnym spoczywajcym na podatniku jest zoenie PIT-16A o wysokoci skadki na

ubezpieczenie zdrowotne zapaconego i odliczonego od karty podatkowej w kolejnych

miesicach. Dokument ten skadany jest do waciwego urzdu skarbowego po upywie roku

podatkowego do 31 stycznia. W przypadku zawieszenia dziaalnoci w danym roku

podatkowym nie pobiera si opat za cay okres przerwy trwajcy minimum 10 dni. Podatnik

musi zawiadomi urzd najpniej w dniu rozpoczcia przerwy i w dniu poprzedzajcym jej


osiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930art. Zacznik nr 374

Ekonomika i zarzdzanie ma firm, pod red. B.Piasecki, PWN, Warszawa-d 2001, s. 45375Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodwosiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930art.31


41/72

41

zakoczenie.76

Karta podatkowa ze wzgldu na swoj przystpno i prostot powinna sta si

narzdziem sprzyjajcym rozwojowi maych firm. Jak widzimy w tabeli poniej od lat panuje

tendencja malejca uytkownikw tej formy rozliczenia.

77

Tabela 11 Tempo zmian maych firm na przestrzeni lat

Rok Liczba podatnikw Tempo zmian (wg. Bazy zmiennej w %)

2004 154 968 -

2005 145 171 -6,3

2006 136 242 -6,2

2007 130 190 -4,4

2008 127 299 -2,2

2009 126 562 -0,6

2010 122 883 -2,9

2011 117 911 -4,0

2012 112 975 -4,2

W badanym okresie liczba podatnikw zmniejszya si o . Moe to wynika z faktu, e

od 2002 podatnicy korzystajcy z karty podatkowej po przekroczeniu 150 tys z. s

zobowizani do rozliczania si z podatku od towarw i usug, a tym samym prowadzenia

penej ewidencji na potrzeby tego podatku.

76

Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodwosiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930 art.33-3477

Studia BAS, Biura analiz sejmowych kancelarii sejmu, ISSN 2082-0658, nr 1(37)2014, s.116


42/72

42

2.3. Ryczat od przychodw ewidencjonowanych

Ryczat od przychodw ewidencjonowanych jest kolejn form uproszczonego

podatku dochodowego osb fizycznych. W przypadku tej formy rozliczenia podstaw

opodatkowania jest przychd, a nie dochd. Podatnik aby rozliczy si z urzdem skarbowym

musi prowadzi ewidencj przychodw, wykaz rodkw trwaych i wartoci niematerialnych i

prawnych o wartoci przekraczajcej 3,5 tys. Z oraz ewidencj wyposarzenia o wartoci

przekraczajcej 1,5 tys. z. W ewidencji przychodw podatnik wykazuje wszystkie dokumenty

potwierdzajce przychd w firmie. Wysoko podatku stanowi procent od wartoci tych

przychodw.78 Szczegowe zasady stosowania ryczatu reguluje ustawa o zryczatowanym

podatku dochodowym od niektrych przychodw osiganych przez osoby fizyczne.

Tak form opodatkowania mog wybra osoby fizyczne i ich spki cywilne

bd jawne, ktre osigny przychody z pozarolniczej dziaalnoci gospodarczej. Za przychd

uznaje si nalene kwoty, pomniejszone o zwrcone towary, udzielone bonifikaty i skonta. W

przypadku sprzeday towarw objtych podatkiem VAT przychd pomniejsza si o naleny

podatek. Opodatkowaniu ryczatem mog podlega take przychody z tytuu najmu,

podnajmu, dzierawy, poddzierawy lub innych umw o podobnym charakterze oraz osoby

fizyczne bdce osobami duchownymi. 79 Kolejnym warunkiem, ktry naley speni aby

skorzysta z tej formy opodatkowania to wysoko przychodw nie przekraczajca 150000

euro w roku poprzedzajcym rok podatkowy. Kurs euro oblicza si z dat 1. padziernika roku,

ktry poprzedza rok podatkowy. Dla podatnika prowadzcego samodzielnie dziaalno jest

to ta kwota a w przypadku wsplnikw to suma ich przychodw nie moe przekracza tej

kwoty. Podatnik rozpoczynajcy dziaalno w roku podatkowym i nie korzystajcy z

opodatkowania w formie karty podatkowej rwnie moe skorzysta z takiej formy

rozliczenia.

Z opodatkowania w formie zryczatowanej od przychodw ewidencjonowanych mog

skorzysta:80

78Jednoosobowa firma , D. Modzikowska i B. Lunden, BL Info Polska, Gdask 2006, s.135-136


osiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930 art.14

80Rachunkowo maych przedsibiorstw, pod red. J. Pfaffa, wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,



43/72

43

Dziaalnopodatnika w

poprzednim roku

wycznie samodzielnie

wycznie w formiespki

jednoczenie:- samodzielnie i

- w formie splki

Przychody

podatnika wpoprzenim roku

nie przekracza wyznczonego limitu

powyej wyznaczonego limitu

nie przekracza wyznczonego limitu

powyej wyznaczonego limitu

nie przekracza wyznczonego limitupowyej wyznaczonego limitu

nie przekracza wyznczonego limitupowyej wyznaczonego limitu

Opodatkowanie

ryczatemewidencjonowanym

podlega

nie podlega

podlega

nie podlega

podlega

nie podlega

Tabela 12 Warunki skorzystania z form zryczatowanych

Podatnicy, ktrzy chc rozlicza si w tej formie lub z niej zrezygnowa s zobowizani

zoy pisemne owiadczenie do naczelnika urzdu skarbowego waciwego wedug miejsca

zamieszkania podatnika do dnia 20 stycznia roku podatkowego. Osoby rozpoczynajce swoj

dziaalno takie owiadczenie skadaj do dnia poprzedzajcego dzie rozpoczcia

dziaalno, nie pniej jednak ni w dniu uzyskania pierwszego przychodu. W przypadku

dziaalnoci prowadzonej w formie spki, kady z wsplnikw skada owiadczenie we

wasnym imieniu do waciwego urzdu skarbowego. 81

Z opodatkowania w formie ryczatu od przychodw ewidencjonowanych nie mog

skorzysta podatnicy ktrzy:

o Opacaj podatek w formie karty podatkowej

o Korzystaj z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego

o Osigaj w caoci lub w czci przychody z tytuu: prowadzenia apteki,

lombardw, kupna i sprzeday wartoci dewizowych, dziaalno gospodarcza

w formie wolnych zawodw, wiadczenie usug architektonicznych i

inynierskich, dziaalno w zakresie handlu czci i akcesoriw do pojazdw

mechanicznych

81Dylematy ksztatowania struktury kapitau w przedsibiorstwie, pod red. J. Ostaszewski, wyd. SGH,

Warszawa 2009,s. 120


44/72

44

o Wytwarzaj wyroby objte podatkiem akcyzowym (z wyjtkiem energii

elektrycznej)

o Podejmuj wykonywanie dziaalnoci, po zmianie dziaalnoci:

Samodzielnie na dziaalno prowadzon w formie spki zmaonkiem

W formie spki z maonkiem na dziaalno jednoosobow

Samodzielnie przez jednego maonka na dziaalno

prowadzon samodzielnie przez drugiego maonka

o Rozpoczyna dziaalno samodzielnie lub w formie spki, jeeli podatnik lub

co najmniej jeden ze wsplnikw (w roku podatkowym lub poprzedzajcym

rok podatkowy), wykonywa w zakresie stosunku pracy lub spdzielczego

stosunku pracy czynnoci, ktre wchodz w zakres dziaalnoci prowadzonej

przez podatnika lub jego wsplnika.82

Rysunek 5 Przykadowe owiadczenie o wyborze formy opodatkowania

82

Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodwosiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930art.8


45/72

45

Przepisy ustawy o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodw

osiganych przez osoby fizyczne okrela stawki ryczatu, ktre zale od rodzaju prowadzonej

dziaalnoci. Poszczeglne stawki prezentuj si w sposb nastpujcy:

o

20% przychodw osiganych w zakresie wolnych zawodw zdefiniowanych

w ustawie o zryczatowanych podatkach

o 17% przychody ze wiadczenia okrelonych, wskazanych przez

ustawodawc np. reprodukcja komputerowych nonikw informacji,

porednictwo w sprzeday pojazdw mechanicznych, porednictwo w

handlu hurtowym, hotelarstwo, agencje pracy tymczasowej, pomocy

spoecznej, usug fotograficznych.

o 8,5% przychody z dziaalnoci usugowej i gastronomicznej (przy sprzeday

napojw alkoholowych powyej 1,5%), usugi wychowania przedszkolnego,

przychody z dziaalnoci ogrodw botanicznych i zoologicznych, prowizje

uzyskane przez komisanta, prowizje uzyskane przez kolportera prasy.

o 5,5% przychody z dziaalnoci wytwrczej, robt budowlanych, prowizje ze

sprzeday biletw jednorazowych, znaczkw pocztowych, etonw itp.

o

3% przychody z dziaalnoci handlowej, gastronomicznej (z wyjtkiemsprzeday napojw alkoholowych powyej 1,5%), ze wiadczenia usug

zwizanych z produkcj zwierzc, z dziaalnoci rybakw morskich i

zalewowych.

W wyjtkowych sytuacja podatnik musi zastosowa stawk 10% dotyczy odpatnego

zbycia: rodka trwaego, skadnika majtku (warto pocztkowa nie przekracza 3500

ale nie jest nisza ni 1500 z), wartoci niematerialne i prawne.83

Podstaw opodatkowania ryczatu jest przychd, ktrego nie mona pomniejszy o

koszty uzyskania przychodw. Korzystajc z opodatkowania w tej formie nie ustala si

dochodu, ale mona dokonywa odlicze od przychodw. Podatnik, ktry zdecyduje si na

rozliczenie w formie ryczatu moe korzysta z ulg i odlicze przewidzianych w Ustawie o

podatku dochodowym od osb fizycznych oraz ma prawo uwzgldni skadki na

83

Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodwosiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930 art.10


46/72

46

ubezpieczenie spoeczne.84 Podstawowym odliczeniem jest skadka na ubezpieczenie

zdrowotne w wysokoci 7,75% podstawy wymiaru skadki.

Tabela 13 Schemat obliczania ryczatu od przychodw ewidencjonowanych

Podatnik ma obowizek prowadzenia ewidencji przychodw, na podstawie ktrego

ustala co miesic kwot podatku podlegajcego wpacie na rachunek waciwego urzdu

skarbowego do 20 dnia nastpnego miesica. Natomiast za grudzie do 31 stycznia, na ktry

to przypada termin rozliczenia rocznego wykazywanego w PIT -28.85Podatni moe rozlicza

si rwnie kwartalnie pod warunkiem osignitych dochodw w roku poprzedzajcym

poniej 25000 euro. Wybierajc t form nie moemy rozlicza si wsplnie z maonkiem

albo w sposb przewidziany dla osb samotnie wychowujcych dzieci.

84Ustawa z dn. 13 padziernika 1998, o systemie ubezpiecze spoecznych, Dz. U. z 1998 Nr 137 poz.887, z

pniejszymi zmianami.

85Rachunkowo maych przedsibiorstw, pod red. J. Pfaffa, wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,


Przychody

- odliczenia od przychodw

= podstawa opodatkowania

x stopa podatku

= kwota ryczatu od przychodw ewidencjonowanych

- odliczenia od ryczatu

= ryczat do zapaty w Urzdzie Skarbowym


47/72

47

2.4. Podatkowa ksiga przychodw i rozchodw

Obowizek prowadzenia podatkowej ksigi przychodw i rozchodw wynika

bezporednio z przepisw prawnych zawartych w ustawie o podatku dochodowym od osbfizycznych. Szczegowe informacje na temat prowadzenia PKPiR zawarte si w

rozporzdzeniu Ministra Finansw z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia

podatkowej ksigi przychodw i rozchodw (Dz. U. nr 152, poz. 1475, ze zm.).

Rozporzdzenie to okrela nie tylko obowizki jakie musi spenia podatki ale reguluje

rwnie wymogi formalne dotyczce, jakie ksiga powinna spenia.

Rysunek 6 Wzr ksigi przedstawia rysunek

WZR

Strona tytuowa podatkowej ksigi przychodw i rozchodw

PODATKOWA KSIGA PRZYCHODW I ROZCHODW

..

Imi i nazwisko (firma)

Adres

Rodzaj dziaalnoci

Lp.Data zdarzenia

gospodarczego

Nr dowodu

ksigowego

Kontrahent

Opis zdarzenia

gospodarczego

Przychd

Imi i

nazwisko

(firma)

adres

Warto

sprzedanych

towarw i

usug

Pozostae

przychody

Razem

przychd (7+8)

z gr z gr z gr

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Suma strony

Przeniesieniez poprzedniej

strony

Razem odpocztku roku


48/72

48

Zakup towarw

handlowych i

materiaw wg

cen zakupu

Koszty

uboczne

zakupu

Wydatki

(koszty)

Uwagi

Wynagrodzenia

w gotwce i w

naturze

Pozostae

wydatki

Razem wydatki

(12+13)

Z Gr z gr z gr z gr z gr z gr

10 11 12 13 14 15 16

rdo: Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia

podatkowej ksigi przychodw i rozchodw, op. cit., zacznik nr 186

Podatkowa ksiga przychodw i rozchodw moe by prowadzona samodzielnie przez

podatnika, zlecone do biura rachunkowego lub zlecone pracownikowi rozporzdzenie nie

obliguje do zatrudnienia osb o okrelonych kwalifikacjach. PKPiR jest ewidencj, na

podstawie ktrej podatnik okrela wysoko uzyskanych zyskw lub strat. Ksiga ta musi by

prowadzona w sposb rzetelny czyli musi odzwierciedla stan faktyczny.

Zgodnie z obowizujcym prawem, podatkow ksig przychodw

i rozchodw, wedug artykuu 24a ust.1, mog prowadzi: osoby fizyczne, spki cywilne

osb fizycznych, spki jawne osb fizycznych oraz spki partnerskie wykonujce dziaalno

gospodarcz87, ktre:

W poprzednim roku podatkowym, nie przekroczyy 1.200.000 euro przychodu

ze sprzeday, wedug kursu z dnia 30 wrzenia tego roku,

a prowadz pozarolnicz dziaalno gospodarcz

Przychody z gospodarstwa rolnego prowadzonego osobicie lub z udziaem

czonkw rodziny (pozostajcych we wsplnym gospodarstwie domowym)

nie przekroczyy przychodw w wysokoci 10.000 z. Nie mona zatrudnia

86Rozporzdzeniu Ministra Finansw z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej ksigi

przychodw i rozchodw (Dz. U. nr 152, poz. 1475, ze zm.)87Ustawa o podatku dochodowym od osb fizycznychz dnia 26 lipca 1991 r., Dz.U. 1991 Nr 80 poz. 350, ze zm.,art. 24a ust. 1


49/72

49

w gospodarstwie rolnym pracownikw oraz czonkw rolniczych spdzielni

produkcyjnych.88

Podatkow ksig przychodw i rozchodw maj obowizek prowadzi rwnie osoby,

ktre wykonuj dziaalno na podstawie umw agencyjnych, umw na warunkach zlecenia,

osoby, ktre prowadz dziay specjalne produkcji rolnej oraz duchowni, ktrzy zrzekli si

rozliczania za pomoc zryczatowanego podatku dochodowego.89 Rozporzdzenie90

przewiduje moliwo uzyskania zwolnienia z obowizku prowadzenia PKPiR w

uzasadnionych przypadkach jak stan zdrowia, wiek, rodzaj i rozmiar wykonywanej

dziaalnoci.

Zaoenie podatkowej ksigi przychodw i rozchodw rozpoczyna si z dniem 1.stycznia

roku podatkowego lub w dniu rozpoczcia dziaalnoci gospodarczej. Podatnicy powinni

zawiadomi naczelnika urzdu skarbowego waciwego ze wzgldu na miejsce zamieszkania

w formie pisemnej, w cigu 20 dni od dnia zaoenia ksigi.

Podatnik jest zobowizany przechowywa ksigi do czasu przedawnienia zobowizania

podatkowego91, czyli z upywem piciu lat liczc od koca roku podatkowego

w ktrym upyn termin patnoci podatku.92Na przykad ksig prowadzon w 2014 roku,

podatnik powinien przechowywa do koca 2020 roku.

Dowodami ksigowymi, na podstawie ktrych mona dokonywa zapisw

w podatkowej ksidze przychodw i rozchodw s midzy innymi:93

1. Faktury VAT, faktury VAT RR

2. Rachunki

3. Dokumenty celne

88Rachunkowo maych przedsibiorstw, T. Kiziukiewicz, K. Sawicki, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,

Warszawa 2012, str. 6489

Ustawa o podatku dochodowym od osb fizycznychz dnia 26 lipca 1991 r, op. cit., art. 24a ust. 290

Rozporzdzeniu Ministra Finansw z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej ksigiprzychodw i rozchodw (Dz. U. nr 152, poz. 1475, ze zm.)91

Ordynacja podatkowaz dnia 29 sierpnia 1997 r., Dz.U. 1997 Nr 137 poz. 926, ze zm., art. 86 ust. 192

Tame, art. 70 ust. 193S. Dziudzik,Podatkowa ksiga przychodw i rozchodw leksykon, Wydawnictwo PRESSHOUSE, Wrocaw

2009 r., str. 88


50/72

50

4. Noty i Faktury korygujce

5. Raporty fiskalne

6. Dzienne zestawienia sprzeday

7.

Listy pac8. Rachunki za umow zlecenie czy umow o dzieo

9. Paragony

10.Dowody wewntrzne

Ewidencja przychodw w podatkowej ksice przychodw i rozchodw.Przychodem

z dziaalnoci gospodarczej zgodnie z ustaw o podatku dochodowym od osb fizycznych to

kwoty nalene, nawet jeli nie zostay faktycznie otrzymane pomniejszone o warto

zwrconych towarw, udzielonych bonifikat oraz otrzymanych skont. Dla przedsibiorcw

objtych podatkiem VAT przychodem bdzie kwota ze sprzeday pomniejszona o naleny

podatek VAT.94 Dat powstania przychodu jest dzi

rachunkowość małych przedsiębiorstw

Documents