Radyolojik Teknikler - I Radyografi – DR - CR

F.Ü. SHMYO Tıbbi Görüntüleme Teknikleri

2014

Selami SERHATLIOĞLU

X-IŞINI CİHAZININ TEMEL KISIMLARI

1. X-ışını tüpü2. Kontrol konsolü

3. Yüksek voltaj jeneratörü

X-IŞINI TÜPÜ PARÇALARI

• 1. Koruyucu Metalik Muhafaza

• 2. Cam Tüp• 3. Katod• 4. Anod

FİLAMAN

• Birçok x-ışını tüpünde yanyana yerleşitrilmiş çift filaman mevcuttur.

• Daha yüksek tüp akımları için büyük filaman kullanılır.

RADYOLOJİ

Enerji: x-ışını, ses, manyetik alan, radyo dalgaları

Doku: Atom numarası, elektron yoğunluğu, moleküler yapı, proton miktarı

(bilgi sinyali)

Kayıt: Film, uyarılabilen fosfor, dedektör, CCD kamera

Analog veya dijital görüntü

Radyolojik İncelemelerde; Radyan enerji kullanılarak görüntü elde edilir

Emisyon (Yayma): Enerji kaynağı vü-cuttadır RG ve MR' da olduğu gibi

Transmisyon (Geçme) X-ışınının vücudu geç-mesi, Radiografi ve BT’de olduğu gibi

Refleksiyon (Yansıma): Gönderilen enerji vücuttan yansır ve görüntü oluşturulur; US'de olduğu gibi.

DİJİTAL RADYOGRAFİ VE KESİTSEL GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ

• Dijital röntgen: – CR (Bilgisayarlı radyografi), – DR (Dijital röntgen)– Dijital mamografi– Dijital floroskopi– DSA (Dijital subtraksiyon anjiografi)

• US• BT• MRG• SPECT, PET

Radyolojik görüntünün iki Görüntü iki farklı özellikte elde edilir: Süperpoze Görüntü ve Kesit Görüntüsü

Süperpoze görüntü: Direkt radiografiKesit Görüntüsü: Bir düzlemde elde edilen görüntüdür. US , BT ve MR.

Uzayda ve vücudumuzda birbirine dik üç düzlem vardır.

1.Aksiyal düzlem (horizontal = yatay = transvers): Orta aksiyal düzlem vücudu alt ve üst olmak üzere ikiye ayırır2.Koronal düzlem: Vücudu ön ve arka olmak üzere ikiye ayırır3.Sagital düzlem (vertikal): Vücudu sağ ve sol olmak üzere ikiye ayırır.

o Radyografi: Film veya görüntü elde etmeo Radyogram: Görüntüleme işlemi sonucu elde

edilen filmo Dansite: Objenin x-ışını fotonlarına vermiş

olduğu görüntü özelliği sayesinde obje yoğunluğu o Distorsiyon: Objenin görüntüsünün orijinalinden

farklı olarak yansımasıo Radyolüsent (hipodens): X-ışını geçirgenliğinin

fazla olması. Siyahlaşma olarak görülür.o Radyoopak (hiperdens): X-ışını geçirgenliğinin az

olması. Beyazlaşma olarak görülür.o Kontrast: Zıtlık. İki komşu yapının arasındaki

görünüm farkı. Fark ne kadar fazla ise kontrast o kadar fazladır.

o Kontrast madde: Kontrast oluşturarak görülebilirliği ve ayırt edilebilirliği artıran maddelerdir.

Röntgenogramlarda ayrılabilen yoğunluklar

o Yumuşak dokular arasında kontrast farklılığı oluşturmak için “kontrast maddeler” kullanılır

• Pozitif kontrast maddeler: baryum, iyod,• Negatif kontrast maddeler: hava, CO2

o Kontrastlı tetkikler: İVP, Sistografi, RGP, HSG, İV kolanjiografi, PTK, Kistografi, Baryumlu tetkikler, Myelografi, kavernozografi, anjiografi, lenfanjiografi vs.

KONTRASTLI TETKİKLER

o Mammografi cihazı; düşük enerjili ve homojen x-ışını üretir

o Kullanılan film/kaset kombinasyonu farklıo Uzaysal/kontrast rezolüsyonu yükseko Memenin iç yapısı (süt bezleri, yağ dokusu,

vasküler yapılar) net olarak ortaya konuro Meme kanserinin tanısında

MAMMOGRAFİ

    

                                       

 

 

                                                

 

  

                                       

  

 

                                                

Konvansiyonel Dijital

Kseromammografi

• CR (Bilgisayarlı röntgen): X-ışınları depo fosfor plağına düşürülür ve latent imajı taşıyan bu plak lazer okuyucularla dijitalize edilir.

• Dijital röntgen: Görüntü doğrudan dijitalize edilir.

DİJİTAL RADYOGRAFİ

o Televizyon kamera çıkışının dijitalize edildiği floroskopi sistemidir.

o X-ışını-obje-imaj güçlendirici-TV kamera-Analog dijital çevirici

o Kontrastlı tetkikler: İVP, Sistografi, RGP, HSG, İV kolanjiografi, PTK, Kistografi, Baryumlu tetkikler, Myelografi, kavernozografi, anjiografi, lenfanjiografi vs.

DİJİTAL FLOROSKOPİ

o Günümüzde dijitalize cihazlar kullanılmaktadır (DSA: Digital Subtraction Angiography)

o Kateter kullanılarak intravasküler kontrast madde verilerek arteriografi veya venografi yapılır

o İnvaziv bir yöntemo Anjiografi cihazları x-ışını ile çalışıro Vasküler lezyonların (AVM, anevrizma, AVF, oklusiv

vasküler hastalıklar, vasküler tümörler) tanısıda kullanılır

o Vasküler lezyonların radyolojik tedavisinde etkin rol alır

ANJİOGRAFİ (DSA)

ANJİOGRAFİ (DSA)

PANOGRAFİ• X-ışını demetinin daraltılması ile, saçılan radyasyon en

aza indirilmektedir. • Görüntü 12x30 cm boyutlarındaki radyografik filmler

üzerinde oluşturulur.

o Kateter kullanılarak intravasküler kontrast madde verilerek arteriografi veya venografi yapılır

o İnvaziv bir yöntemo Anjiografi cihazları x-ışını ile çalışıro Günümüzde dijitalize cihazlar kullanılmaktadır (DSA:

Digital Subtraction Angiography)o Vasküler lezyonların (AVM, anevrizma, AVF, oklusiv

vasküler hastalıklar, vasküler tümörler) tanısıda kullanılır

o Vasküler lezyonların radyolojik tedavisinde etkin rol alır

ANJİOGRAFİ (DSA)

• Konvansiyonel radyografiler de dijitalize edilmiştir• Dijital görüntü: Sütün ve sıralardan oluşan sayısal görüntü• Dijital görüntü: Bilgisayar ortamında arşivlenir, lokal veya geniş

bilgisayar ağları ile hastane içi, ülke içi, hatta ülkeler arası görüntü transferi yapılabilir.

• US, MR, BT ve Anjiografi dijital görüntülerdir.• Film ve banyo masrafı büyük ölçüde ortadan kalkmaktadır.

DİJİTAL RADYOGRAFİ

GİRİŞİMSEL YÖNTEMLERo Vasküler

o Endovasküler balon ve stent anjioplasti: Arteryel ve venözo Transkateter kemoembolizasyono Endovasküler embolizasyon: Tümör, AVF, AVM, kanama,

anevrizmao Tromboliziso Venöz kateterler

o Nonvaskülero Biyopsi: Tru-cut, Aspirasyono Perkütan drenaj (Abse, kist, sıvı)o Bilyer sistem: PTK, PBD, Balon ve stent kolanjioplasti, taş

ekstraksiyonuo Özofagus girişimlerio Genitoüriner girişimler: Perkütan nefrostomi, taş

ekstraksiyonu, trakt dilatasyonu, üreteral stent, fallopyan tüp rekanalizasyonu

Vasküler

Nonvasküler

SİSTEMLER BAZINDA ALGORİTMİK YAKLAŞIM

Organlar- Sistemler Kullanılacak Radyolojik YöntemlerKemikler X-Ray-CT/MR-RGEklemler X-Ray-MR-CT(Travmada)Yumuşak Dokular US-MR – CT (Kalsifikasyon ve taze kanamada CT)Meme Mammografi-US-MRMediastende CT-MRAkciğerler X-Ray-CT- MRMR (Göğüs duvarı invazyonu, mediastinal ve hiler vasküler yapıların ayırımında)Göğüs duvarı lezyonları ve plörezi USKalp Telegrafi /BT Anjiografi / MR - US / RGDamarlar Doppler US / BT Anjiografi / Anjiografi(girişimsel) / MRSindirim Sist. Ba’lu grf / CT-US (endoskopikduvar ve çevre invazyonu)Hepatobiliyer US / CT / MRDalak, Pankreas US / CT / MRÜriner sistem US / IVP/ CTGenital sistem US / MRBeyin CT / MROmurilik MR / CT