Rapport co‐design‐sessies met jongeren, ouders, hulpverleners engamers(WP3)2sessies:Hasselt(22/01/2015),Brussel(29/01/2015)Project:PWOVroeginterventiebijriskantenproblematischgamegedragOrganisatie:SocialSpaceseneSocialWorkModeratoren Hasselt (locatie: Kindsheid Jesu): Huub Boonen, JennyStieglitz,DavyNijs,TomVandries,BenHagenaars,KristofVanWerdeModeratorenBrussel(locatie:VAD):HuubBoonen,JennyStieglitz

Inhoud1.Introductie 32.Methodologie 32.1Co‐designenprototyping 32.2Opzetco‐design‐sessie 42.3Participanten 72.4Verloopco‐design‐sessie 83Resultaten 84Conclusie 145Bijlage:Prototype 196Bronnen 25

1.IntroductieHet projectmatig wetenschappelijk onderzoek naar een inzetbarevroeginterventiestrategievoorriskantenproblematischgamegedragkentverschillendefasenofwerkpakketten.Hetvooropgestelde doelwasom in eeneerstewerkpakket tepolsen naar de noden en verwachtingen omtrent vroeginterventie en in een tweedewerkpakketbestaandevroeginterventiemethodenteevalueren.Uitliteratuuronderzoekbleekdathieraaneengebrekisindepraktijk.Bijgevolgwerdendedoelstellingenuitdeeerste twee werkpakketten samen behandeld in een aantal participatieve sessies.Middels twee mapping sessies, één met hulpverleners en één met ouders, een reeksinterviews met (ex‐)problematische gamers en een focusgroep met hulpverlenersbrachten we de noden en verwachtingen van de eindgebruikers van devroeginterventiestrategieinkaart.Tegelijk lietenwehenvroeginterventiemethodenen–strategieënwaarmeezijbekendzijninkaartbrengenenevalueren.Ineenderdewerkpakketwerdendebelangrijkstenodenverwerkttotco‐design‐sessies.Hetdoelvanhetderdewerkpakketishetontwerpenenevaluerenvanprototypesvoorde vroeginterventiestrategiemet behulp vanmethodenuit het veld van ‘ParticipatoryDesign’. ‘ParticipatoryDesign’ (PD) is een set van theorieën enpraktijken die uitgaanvanhetbetrekkenvandeeindgebruikers alsvolwaardigedeelnemers in hetontwerp‐enonderzoeksproces.PDgaatuitvandeovertuigingdatmensenhetrechthebbenomdeeltenemeninhetontwerpvanhettechnischesysteemvanhun(potentiële)zorg.PDstimuleert daarom een benadering waarbij het ontwerpen met (in plaats van voor)mensencentraalstaat.1Inhetderdewerkpakketwerddeinformatiediegegenereerdenverzameld is gedurende de overige werkpakketten gematerialiseerd door het makenvanprototypes.Ditgebeurde–opeenspeelsewijze–middelseenreeksvanco‐design‐sessies,waarindeonderzoekerssamenwerktenmetdeuiteindelijkegebruikersvandete ontwikkelen vroeginterventietool. Naast het materialiseren van bestaande noden,kondenooknieuwenodenenideeënaangereiktwordentijdensdezesessies.Ditrapportbespreektdeopzetenderesultatenvandieco‐design‐sessies.Alsconclusiepresenteertdit rapport de belangrijkste resultaten uit de co‐design‐sessies verwerkt tot eenprototypevoordevroeginterventietool.2.Methodologie2.1Co‐designenprototypingZoalsSandersandStappers(2008)aantonen,refereertco‐designnaar“thecreativityofdesigners and people not trained in design,working together in the design developmentprocess”2. Co‐design methoden helpen ons om juist die dingen die normaliter nietobserveerbaarzijnvooronderzoekenontwerpaandeoppervlaktetebrengen.Ditdoenzijdoordenon‐verbaleen implicieteaspectenvanhetdagelijkse leven toegankelijk temaken.VolgensSleeswijkVissergevendezemethodenonstoegangtot“ahiddenworldof user experience”.3 Daarom werden in het kader van het PWO ‘Vroeginterventie bijriskant en problematisch gamegedrag’ co‐design‐sessies ingeplandwaarin samenmetdeparticipantenaandeslagwerdgegaanomeersteprototypesuittewerkenopbasisvan de informatie uit de vorige werkpakketten. Co‐design‐sessies zijn workshopswaarindeonderzoekeren/ofontwerperendeparticipantopeengelijkniveaustaan:zezijnallenexpert.Hetdoelvandeco‐design‐sessieswasomnieuweideeëntegenererenen toteerste prototypes tekomenvoordevroeginterventietool.Ditgebeurdedoorop 1Ehn,P.&Badham,R(2002).‘ParticipatoryDesignandtheCollectiveDesigner.’InProceedingsoftheParticipatoryDesignConference(Malmö,Sweden,June23­25,2002).Malmö,Sweden,p1‐10.2Sanders,E.&Stappers,P.J.(2008).Co­creationandtheNewLandscapesofDesign.CoDesign,4(1).p5‐18. 3SleeswijkVisser,F.(2009).Bringingtheeverydaylifeofpeopleintodesign.PhDThesisTechnischeUniversiteitDelft,Delft

een low‐tech manier (met enkel pen en papier) te verkennen hoe bepaalde nodenvormgegeven kunnen worden in een tool zodat deze hanteerbaar is door deuiteindelijkegebruikers.2.2Opzetco‐design‐sessieDe noden die vormgegeven moesten worden tijdens de co‐design‐sessies, wordenhieronder opgelijst en verduidelijkt. Het is een samenvatting van tal van noden enbedenkingen die uit de eerste werkpakketten naar voor kwamen en uiteindelijkgebundeldwerdeninzeskernnoden.

NOOD 1: De tool moet ouders en/of gamers doen beseffen dat bepaaldesignalen/risicofactoreneenvoortekenkunnenzijnvoorproblematischgamegedragDetoolmoetmensenhelpenomaanvroegdetectietedoen.Datwilzeggendatdetool hen moet helpen met het op tijd opmerken van signalen van risicovolgamegedragenrisicofactorendiekunnenleidentotproblematischgamegedrag.Signalen zijn verandering in het gedrag, de gedachten, de gevoelsbeleving, detijdsinvulling of de sociale relaties van de gamer. Gamen krijgt een steedsbelangrijkere plaats inhet levenvande gamersener is steedsminder tijdvooranderedingen.Risicofactoren zijn factoren die meespelen in de ontwikkeling van eengameverslaving.Aanlegensituatieszijnbelangrijketriggers.Aanleggaatoverdepersoonlijkheid van het kind (bijvoorbeeld kinderen met een speelserementaliteit, met autisme of met drang naar prestatie). Situaties zijn bepaaldeomstandigheden,gebeurtenissenofveranderingeninhetlevenvandegamer,dierisicovolgamegedragversterken.Gamers en hun ouders moeten beseffen dat gamen op deze manier soms totproblemenkanleiden.Hoekandetoolditaanhenduidelijkmaken?NOOD 2:De toolmoet informatie aanbieden over alles watmet gamen temakenheeft(games,beleving,parentalcontrol,verslaving)Psycho‐educatieofhetgevenvaninformatieiseenbelangrijkenoodwaardetoolaan tegemoetmoet komen. Het gaat dan over informatie over games,maar ookoverdeomgangmetgamen.Welkegamesbestaaner,enwelkeinformatiestaaterallemaal op de verpakking van zo’n game? Hoe gaan kinderen normaal ommetgamen? Voor zowel ouders als hun kinderen is deze informatie belangrijk. Hoekunnenwedieinformatieopeenaantrekkelijkemanieroverbrengennaaroudersengamers,viadetool?NOOD3:Detoolmoetmensenbereikendiezelfnognietopzoekgaannaarinforondofhulpbijrisicovolgamegedrag,maardetooleigenlijkwelalkunnengebruikenBijsommigegamersbeginthetgamenaleenprobleemteworden.Alleenbeseffenze dit zelf niet altijd.Ookouders zienhet vaaknietop tijdalshet gamen een tebelangrijke plaats gaat innemen in het leven van hun kind. Of ze merken reedseerstesignalenop,maarhechtenerteweinigbelangaan.Dezegamersenoudersgaandanooknietopzoeknaareen tooldiehenkanhelpenwanneerhetgameneen probleem dreigt teworden.Maar eigenlijk hebben ze die toolwel al nodig.Hoekunnenweervoorzorgendatonzetoolookbijdiegamersenoudersgeraakt?

NOOD4:Detoolmoetoudersen/ofgamersopeengepastemanier lerenreagerenoprisicovolgamegedragUit voorgaande verkennende sessies met ouders en hulpverleners, blijkt datoudershetvaakmoeilijkhebbenomintegrijpenwanneerzezichvragenstellenbijhetgamegedragvanhunkind.Zewetennietgoedwatnormaalgamegedragisenwatniet,waardoorhetmoeilijkwordtomtijdigintegrijpen.Ookwillenoudersgraag zicht krijgen op welke reactiewijzen een positief effect zullen hebben enwelkeniet.Detoolzououders,maarookgamers,moetenlerenomtijdigenopeengepastemaniertereagerenoprisicovolgamegedrag.(We weten uit voorgaand onderzoek wat werkt: bijvoorbeeld goede afsprakenmakenmetwederzijdse instemming, eenpositievehoudingaannemen, interessetonen,samenopzoekgaannaaralternatieveactiviteitenenbetekenisvollesocialecontacten. Sommige dingen werken niet en maken het probleem alleen maarerger: ruzie maken, niet naar elkaar luisteren, voortdurend misprijzen vangamegedrag.Hoekande toolaanoudersengamers lerenwatwelwerktenwatnietwerkt?)NOOD5:DetoolmoetenkeldoorverwijzennaarhulpindiennodigEenbelangrijkdoelvanvroeginterventieishethandelingsbekwaammakenvandeomgevingvandegamer.Ouderszijn somsoverbezorgdenstappen snel naardehulpverlening.Toch,wanneermensenechtniet instaatzijnomhungamegedragof dat van hun kind in de hand te krijgen, kan het zijn dat externe hulpnoodzakelijkis.Dezetoolmoetduidelijkmakenwelkehulpverleningbeschikbaaris, en of die op maat is van de vraag waar mensen mee zitten. Hoe kan ditgebeuren?NOOD6:DetoolmoetcommunicatieenwederzijdsbegriptussenoudersengamersbevorderenAlshetovergamengaatiservaakveelonbegriptussenoudersengamers.Gamershebbensomshetgevoeldathunoudersalleenmaarcommentaarhebbenophetgamen. Ouders weten soms niet goed hoe ze met het gamen om moeten gaan,omdatzeernietzoveelvankennen.Bijvroeginterventieiscommunicatietussenoudersengamersheelbelangrijk.Wederzijdsbegripisdaarbijessentieel.Hoekandetoolwederzijdsbegripencommunicatietussenoudersengamersbevorderen?

Dezezesnodenwerden tijdenstweeco‐design‐sessies,eenop22januari inHasselteneen op29 januari inBrussel, voorgelegd aan een heterogene groep participanten (zieverder).Dat gebeurdemiddelseen ondergrondvelwaaropde zesnoden geformuleerdstonden, evenals een zevende blanco nood. Per nood moesten de participanten eenoplossing verzinnen. Vervolgens moesten ze nadenken over hoe die oplossinguitgewerktkonworden.Departicipantenmoestenookstilstaanbijdevoorwaardenvandieoplossingomaan te sprekenbijdedoelgroep(oudersofgamers).Wevroegenhenook welke andere mensen uit de omgeving van de gamer deze oplossing kunnengebruiken en hoe. Na het beantwoorden van deze vragen gingen de participanten altekenendaandeslagmetpen,papierentoolsheetsomdeoplossingopdenoodenduseen eerste prototype van de tool te schetsen. De tool sheets zijn kaarten waaropmogelijketoolsafgebeeldstaan:eenlaptop,eengsm/smartphone,eengame,eenvideo,eeneventendrukwerk.Opdezelegetoolskondendeparticipantenverdertekenenom

hunoplossingenvoordenodentevisualiseren.Erwerdenooklegetoolssheetsvoorzienvooranderemogelijketools.Eenvoorbeeldvaneenondergrondvelendetoolsheetswordenhierondergetoond.

Figuur1Ondergrondvel

Figuur2ToolsheetsNetalsbijdeMAP‐it‐sessiesuitdevoorgaandewerkpakketten,werdvoordeco‐design‐sessies een scenario opgesteld dat de timing van de sessie aangeeft. Het scenariobestond voor de co‐design‐sessies uit vier rondes in kleinere groepjes en eengezamenlijkefeedbackronde.Elkkleinergroepjemochtvoordrienodeneenprototype‐tool uitwerken. Per nood kregen ze een ronde van 30 minuten de tijd voor hetbeantwoorden van de vragen en het schetsen van een prototype. De vierde rondeduurde slechts 15minuten en kon gebruiktwordenom een zevende, nieuwenood teformuleren,hiervooreen oplossing tebedenken eneenprototype te schetsen.Daarnavolgdeeenfeedbackronde.Tijdensdefeedbackrondekwamentweeofdriegroepjesbijelkaar om hun resultaten te presenteren en feedback te geven middels feedback‐stickers. Net als bij de MAP‐it‐sessies werd gewerkt met BOM‐, LIKE‐ enGEVARENDRIEHOEK‐stickers.2.3ParticipantenDe hierboven besproken opzet werd toegepast in twee co‐design‐sessies. De eerstesessie vond plaats op 22 januari 2015 in Hasselt, in de middelbare school KindsheidJesu.Opdezesessiewaren34participantenaanwezig,waaronder12professionelen(10(zorg‐)leerkrachten, een jongerenwerker van het JAC en een preventiewerker van deCAD–viervrouwenen6mannen),12ouders(2vadersen10moeders)vanbeginnendetot (ex‐)verslaafde gamers en 10 jongeren (jongens van 14 tot en met 15 jaar). Departicipanten werden verdeeld in zes homogene groepen: 2 groepen metprofessionelen,2groepenmetoudersen2groepenmetjongeren.Elkegroepkreegeenklaslokaal en een moderator toegewezen.Moderatoren voor de professionelen warenTomVandriesenHuubBoonen(beideonderzoekereSocialWork),voordeouderswarendatDavyNijs(coördinatoreSocialWork)enBenHagenaars(onderzoekerSocialSpaces)envoorde jongeren Jenny Stieglitz (onderzoeker Social Spaces) enKristof VanWerde(zorgleerkrachtKindsheidJesu).Dezelfde co‐design‐sessie vond plaats in Brussel bij de Vereniging voor Alcohol‐ enandere Drugproblemen op 29 januari 2015. Hier bestonden de participanten uit 4hulpverleners(eenpreventiewerkervandeCAD,eenstafmedewerkstervandeVAD,eenleerkracht secundair onderwijs en een psychologe van CGG‐Eclips uit Gent) en 2 ex‐verslaafdegamers.Geziendekleineregroepwarenslechtstweemoderatorenaanwezig:JennyStieglitzenHuubBoonen

2.4Verloopco‐design‐sessieEen week vooraf aan de co‐design‐sessie kregen de participanten een teaservraagtoegestuurd. Deze vraag moest hen warm maken voor de sessie door hen al evenalgemeentelatennadenkenovervroeginterventietools,zonderconcreetovergamentegaan.De teaservraag luiddealsvolgt: ‘Als jeopzoekbentnaarinformatie,hoekrijg jedie dan het liefst?’. De antwoorden op deze vraag worden niet geanalyseerd enmeegenomenindeverdereontwikkelingvande tool,maarkondenerwelvoorzorgendat de participanten met andere ideeën kwamen tijdens de eigenlijke sessie. Deteaservraagmoesthenaanzettenomalwatverderdandemeestvoordehandliggendeantwoordentedenken.De co‐design‐sessies zelf begonnen met een korte algemene inleiding aan alleparticipanten waarin de doelstellingen van de sessie aangehaald werden. Aan departicipantenwerdduidelijk gemaakt dat ze zoudenmeewerken aan de ontwikkelingvan een vroeginterventietool en ‘vroeginterventie’ werd gestitueerd: Er zijn reedsbeginnende signalen,maarer isnoggeen sprakevaneenechteverslaving.Ouderszittenopditmomentvaakmetvragen,maarhulpverlening ismogelijksnogeen stap tever. Indezefasemoetdetool,diewenugaanontwerpen,kunnenhelpen.Opvolgendenodenmoetdetoolzekereenantwoordbieden,maarhoe?Vervolgens werden de participanten ingedeeld in homogene groepen van 2 tot 5personen en namen ze in groep plaats aan een tafel (Brussel) of in een klaslokaal(Hasselt). Gezienhet grote verschil in aantal participanten verschilde de opzet vandesessie in Hasseltwat van die in Brussel. In Hasseltwerd gewerkt met zes homogenegroepen,verdeeldoverzesklaslokalenenzesmoderatoren.Elkegroepwerdnogmaalsverdeeldintweekleineregroepjes.Heteerstekleinegroepjebehandeldenood1totenmet3,hettweedekleinegroepjenood4totenmet6.Demoderatorbewoogzichtussende twee kleinere groepjes, die elk aan een andere tafel in het klaslokaal zaten. In defeedbackrondekwamendetweekleineregroepjesweersamen.InBrusselwarenslechtszes participanten aanwezig, ook zij werden verdeeld in homogene groepen. De groepgamerskreegeenvastemoderatortoegewezenenbehandeldenood1,3en4.Detweegroepen hulpverleners kenden een vliegende moderator. Zij behandeldenrespectievelijknood1,2en3ennood4,5en6.Tijdensdefeedbackrondekwamendedriegroepensamenomhunresultatenvoortestellenenfeedbacktegeven.3.ResultatenHoeweltijdensdeco‐design‐sessiesgezochtwerdnaaroplossingenvoorverschillendenoden,hoevenderesultatennietpernoodbesprokenteworden.Vaakwerdbinneneengroepjeeenzelfdetoolsteedsverderuitgewerktnaarmateeenvolgendenoodbehandeldwerd. Ook konden bepaalde ideeën een oplossing bieden voor verschillende noden.Daaromwordt indit rapport geenonderscheidmeergemaakt tussendeverschillendenoden. De resultaten van de co‐design‐sessies kunnen beter opgedeeldworden in devorm van de vroeginterventietool, functies die de tool moet bevatten, kenmerken ofvoorwaardenwaaraande toolmoetvoldoenenmanierenwaaropdetoolgebruiktkanwordendoordeomgeving.Denodenmoetenwel steeds inhet achterhoofd gehoudenwordentijdensdeuitwerkingvanhetprototype.Deuiteindelijketoolmoetnamelijknogsteedseenantwoordbiedenopallenoden.Qua vorm van de tool zijn alle participanten het eens over de voordelen van eenwebsite: de tool moet laagdrempelig en steeds bereikbaar voor iedereen zijn en eenwebsitekanaandievoorwaardenhetmeestvoldoen.Eenappkaneengoedeaanvulling

zijn op de website voor bepaalde functies, zoals registratie van het gamegedrag ofopvolgingvandeplanning(zieverder).DeprofessioneleninHasselt sprekenovereenhybridewebapp.Onlinetoepassingenalssocialemedia,chatfuncties,blogs,persoonlijkadviespermailenforakomenookaanbodbijalleparticipanten.DegroepjongereninHasseltwerktezelfseentooluitdievolledigverderbouwtophetideeomtewerkenmetsocialemediawaarbinnengameprofielenopgebouwdworden.Jongerenkunnenbinnendie sociale media informatie over hun gamegedrag delen, ze kunnen gevolgd enaangemoedigdwordendoorvrienden,ouderskunnenbetrokkenwordenindiennodig,etc.EengroepprofessioneleneneengroepoudersinHasselt leggende toolbinnengameszelf. Tijdens het laden van een game kan informatie gegevenworden over de risico’servan, tijdens het spelen kunnen waarschuwingsboodschappen opduiken, de gamingcommunityofclanwaarbinneneengamerzichbeweegtkaneenverantwoordelijkheidkrijgeninhetopvolgenvaniemandsgamegedrag.Omdezefunctiesmogelijktemaken,is echter ingang in de wereld van de game‐ontwikkelaars nodig, opdat zij willenmeewerken. Tijdens de co‐design‐sessie in Brussel wordt het idee geopperd omverantwoordegamersalsambassadeurstelatenoptredenopforavoorgamers.Offlinewordtdeschoolalsbelangrijkstespelergezien.InHasseltsprakenallegroepenover de zin van lespakketten rond gamen op school en info‐avonden voor ouders ofouders en gamers samen. Die info‐avonden kunnen zelfs geïnterpreteerd worden alsgame‐avonden waarop ouders en gamers samen gaan gamen, of toneelstukken. InBrussel wordt gesproken over doe‐cursussen rond gamen voor en door leerkrachten.DezecursussenzoudenviaSmartschoolverspreidkunnenworden.Eengsm‐vrijeschoolof het verbod op smartschool‐berichten na 18u zouden volgens de ouders in Hasseltdeelzijnvaneengoedevroeginterventiestrategie.Daarnaastzoudeschooloutreachendmoetenwerkenwanneersignalenzichtonen.Dejongerenziendeschoolagendaalseengoedcommunicatiemiddel tussendeschool, de jongerenendeouders.Daarinkunnenstandaard quotes rond gamen verwerkt worden. De professionelen in Hasselt vindenhet een goed idee om in elk CLB‐onderzoek een screening naar gamegedrag op tenemen.Ook buiten de school kan vroeginterventie plaatsvinden in de vorm van events: inBrusselwordeninfo‐sessiesinbedrijvenalseenoptiegezienomdrukbezetteouderstebereiken, de jongeren in Hasselt spreken over praatgroepen voor gamers (net als deprofessionelen in Brussel), gezinsgesprekken en persoonlijke contacten met eencompetentegesprekspartner.Hetisechterbelangrijkteonthoudendatweopzoekzijnnaarideeënvooreengoedevroeginterventietool,terwijldezelaatsteideeënmeerindelijnvandehulpverleningligging.TotslotwordeneenaantalofflinetoolsbesprokendoordeprofessioneleninHasseltenBrussel.Enkele ideeën zijneen scheurkalenderof koelkastmagnetenmetweetjes overgamenwaarrondoudersenjongerenmetelkaarininteractiekunnengaan,eenbordspelof een kaartspelmet begripsvragendiewederzijds gesteld kunnenworden.Algemeengezien staat indeze toepassingeneenperspectiefwisseldoorvragen tebeantwoordencentraal. Dit idee komt ook terug in de functies die aan een vroeginterventiewebsitetoegeschrevenworden(zieverder).Eenandereofflinetoepassingiseenzelfhulpboekjevooroudersdat inwachtzalenbijdedokterofautismecentragelegdkanwordenofbijKlasseVoorOudersmeegegevenkanworden.Departicipantenbesprekennaastoptiesvoordevormvandevroeginterventietoolookeenheelaantalmediadiekunnenbijstaanindealgemenebewustwordingrondgamenofdebekendmakingvandetool.Dezetoepassingensluitenmeeraanbijdepreventie,er

kan nog niet echt van vroeginterventie gesprokenworden, maar ze bevatten wel eendoorverwijzingnaarbijvoorbeeldeenvroeginterventiewebsiteof‐app.Een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling van de tool is een bewustmakings‐,sensibiliserings‐ of bekendmakingscampagne, die via verschillende media kanaangebracht worden. De jongeren in Hasselt spreken over advertenties ofboodschappenvanalgemeennutoptelevisie(voorafgaandeaanjeugdprogramma’s),opyoutube(voorafgaandeaanfilmpjesomtrentgamesofgamen)enopderadio(ditwordtookinBrusselalsideegeopperd).DeprofessioneleninHasselthalendaarbijaandatdeeigenlijkevroeginterventietoolvermeldmoetwordenbijdieboodschappen.Ooksocialemedia, games, de krant, het nieuws en flashy media als de msn‐startpagina kunnenkanalen voor dergelijke advertenties of boodschappen zijn. De school speelt ook hiereenbelangrijkrol:erkanbijvoorbeeldelkjaareenlesgegevenwordenoverdetool.Terbewustwording kunnen papieren media ingezet worden. Folders over gamen,vroeginterventieendetoolkunnenaangebodenwordenbijdeaankoopvaneenspel,opbeurzenvangames,opdeparkingvanlan‐partieseninwachtzalen.Afficheskunnenterbewustwording gericht opgehangen worden op openbare plaatsen en in bedrijven.Informatie over gamen en de vroeginterventietool kan opgenomen worden in decampagnesofboekjesvandemutualiteiten,injongerentijdschriften,gamemagazinesenfolders die studenten meekrijgen bij inschrijving aan een nieuwe school. In Brusselwordthet ideegeopperdomvoorbewustmaking tezorgenviaeenpopulairestand‐upcomedian die het themamaatschappijkritisch aansnijdt of een reportage à la Jambersdieeenkijkbiedtophetlevenvaneengamerenzijnfamilie.Belangrijkvooreenbewustmakingscampagneisdatdeboodschappen‘uppoppen’zodatookmensendiezelfnietopzoekgaannaareenvroeginterventietoolmaarerwelbaatbijzoudenhebben,bereiktworden.Omdiecampagnemaarookeenaantalideeënvoordetoolzelftekunnenlatenwerkeniseenimpactvanuitdewetgevingnodig.Wanneerscholen een rol moeten krijgen als vroeginterventiespecialist, moeten zij daartoeaangestuurdworden.Omdetooloptenemeninboodschappenvanalgemeennutisooksteun vanuit de overheid vereist. Ouders vinden het belangrijk dat er meer openheidkomt over de classificatie van spellen, dat er normen komen omtrent welke gamesgeschikt zijn voorwelke doelgroependatde tool eventueelautomatischmeegeleverdwordt bij aankoop van spellen.Ookditmoet opgenomenworden in dewetgeving omuitvoerbaartezijn.Naast de vorm van de tool en de bekendmaking ervan werden tijdens de co‐design‐sessies inHasselt enBrussel eenheel aantal functies aangegeven die zeker in de toolopgenomenmoetenworden.Iedereenisheterovereensdatdetooleenvragenlijstmoetbevatten.Voorjongerenkanditeenscreeningslijst zijndiehungamegedragendedaarmeegepaardgaanderisico’sbevraagt en in kaart brengt, ouders kunnen bevraagd worden naar hun visie op hetgamegedrag vanhun kind en eventueel geprobeerde interventies.De vragenlijst dientopgesteldtezijnmiddelseenboomstructuur,waarbijdevolgendevraagbepaaldwordtdoor het antwoord op de vorige. Op die manier kan gedifferentieerd worden tussenoudersengamersenkandevragenlijst leeftijdsspecifiekwerken.DeoudersinHasseltvinden het belangrijk dat ook het sociale leven en de interesses van de gameropgenomenworden indescreening.Nahet invullenvandevragenlijstmoet feedbackgegeven worden. Gamers kunnen te zien krijgen wat de ernstigheidsgraad van hetproblematischeaspectvanhungamegedragis.DejongereninHasseltopperenhetideeomopbasisdaarvaneengameprofieloptebouwenopsocialemedia.Defeedbackmoetadvies bevatten over manieren om het gamegedrag in de hand te houden. Indien hetgamegedragnadetestproblematischblijkt,moetdoorverwijzingaangebodenworden.

Oudersmoetennadetestfeedbackkrijgenoverdeinvloedvanhungedaneinterventiesenadviesovermogelijkeandereinterventies.Eeninteressant ideedat inverschillendegroepennaarvoorkomt,isomdevragenlijstzooptestellendatoudersenjongerenmetelkaarincontactmoetentreden.Erkunnenbijvoorbeeldvragengesteldwordenwaarbijdeenedoelgroepzichmoetinleveninhetperspectiefvandeandere.Ofdezelfdevragenkunnengesteldwordenaanbeidedoelgroepen,omdaarnaeenvergelijkingtussenhunvisies tekunnenmaken.Departicipanten inBrussel ziendevragenlijstalseenquiz inspelvorm,waarbijturnbasedoptweetoestellenofgezamenlijkopééntoestelgespeeldwordt.Indienoptweeverschillendetoestellengespeeldwordt,isheteenoptieomenkeldefeedbackopdeantwoordenvandeander(ouderofkind)tetonen.Bijgevolgmoetenouder en kind met elkaar in gesprek gaan om eigen feedback te weten te komen. Defeedback op deze vragenlijsten moet tips bevatten over aanknopingspunten voor eenonderling gesprek. Verschillende participanten vinden het een goed idee om deresultaten over het gamegedrag van de jongere te vergelijken met die vanleeftijdsgenoten. Bij het meermaals invullen van de test zouden ook de nulmeting enverdereevolutiesvergelekenmoetenworden.Eentweedebelangrijkefunctievandetooldievaakaangehaaldwordt,iseengeleidelijkstappenplan dat ook advies geeft. Dat advies betreft vooral alternatievevrijetijdsinvullingen. Via de tool moet een dag‐, week‐ of maandplanning opgesteldkunnen worden, die rekening houdt met levensdomeinen die nog goed gaan eninteressesvandegamer.Deouderszoudenbovendienbetrokkenmoetenwordenbijdieplanning.De tool zelfmoetopvolgenofde jongerezichaande planninghoudten zijngamegedrag registreren. Indien ermeer dan afgesproken gespeeldwordt, kande toolwaarschuwingsboodschappenbieden(‘Hebjeeraangedachtomietsmetjevriendentegaan doen vandaag?’), rechtstreeks doorverbinden naar een informatiepagina op eenvroeginterventiewebsite of een smartschoolbericht naar de ouders sturen. Niet enkelhet aantal game‐uren moet geregistreerd worden, maar de totale online‐tijd en hetverloopvanandereactiviteiten(doorheendejaren).DeoudersinHasselthalenfunctiesbinnen de tool aan die verbonden zijn aan de planing en het registreren van hetgamegedrag:een zandloperdie aftelt hoe lang iemandnogmag spelen,een creditcardmetgame‐ureneneenautomatischeuitvalknopindienhetvooropgesteldeaantalgame‐uren overschreden wordt. Anderzijds zien zij voordelen in het net niet restrictiefwerken, maar het gamen positief te benaderen. Zowel de ouders in Hasselt als departicipanteninBrusselsprekenovergamificationvanhetechtelevenviadieplanning.Eenderdebelangrijkefunctievandetoolbiedteenantwoordopdenoodaaninformatievan ouders.De tool kan in de vormvan eenwebsite een paginamet FACTS en FAQ’sbevatten.Informatieoverwaaromgamenaantrekkelijkis,isdaarbijbelangrijk(verderenodige informatiekanondermeeruit demapping sessiemet ouders gehaaldworden).Net als in demapping sessiewordt bevestigddat leeftijdsgebonden info belangrijk is.Ouderswillengraageengestructureerdzichtopdehulpverleningkrijgen.DejongereninHasselthalenaandatcontactgegevensnaarhulpverleningdaarbijduidelijkvermeldmoeten worden, indien mogelijk locatiegebonden stellen de participanten in Brussel.Tijdens de co‐design‐sessies werd vooral gekeken naar hoe de nodige informatieovergebracht moet worden. Een website met een boomstructuur lijkt het meestgeschikt. De ouders en professionelen in Hasselt halen het belang van een goedezoekbalkbinneneenwebsiteaan.Daarnaast zijn departicipantenhet erovereensdateen website niet te veel tekst mag bevatten, het visuele is erg belangrijk. Ze zieninformatie het liefst overgebracht worden via filmpjes. Om informatie te geven overreactiewijzen op risicovol gamegedrag spreken verschillende participanten overfilmpjeswaarin goodpractices of netbadpractices getoondworden.Tekstueel adviesbij die filmpjes kan echter een noodzakelijke aanvulling zijn. De participanten vindenhet belangrijk om informatie te ondersteunen met cijfers uit onderzoeken of

statistieken.Ookdiecijferskunnenviaeenfilmpjeopeengrafischemanieraangebrachtworden.Aan alle tafels wordt gesproken over de impact van getuigenissen. Dat kunnengetuigenissenzijnvan(ex‐)verslaafdegamers,andereouders,ervaringsdeskundigenofbekende figuren die aanspreken bij jongeren. Die getuigenissen kunnen in de klas oftijdenseeninfomomentplaatsvinden,maarommensengemakkelijktebereikenkunnenzeeveneensindevormvanfilmpjesopeenvroeginterventiewebsitegeplaatstworden.Via de vroeginterventietool moeten vooral de ouders in contact kunnen treden metlotgenoten of indien nodig, professionelen. Dat kan via een website met een forum(waaropeventueeleenhulpverleneraanwezigis),eenvraagbaak(viamailofchat),eengroepschatofeenblogmetervaringsverhalen.Tot slot werden een heel aantal ideeën geopperd voor functies op een website diebijstaan in de bewustmaking en vroegdetectie. Bij verschillende ideeën wordengamepersonages, game‐elementen of games ingezet ter bewustwording. Deprofessionelen in Hasselt spreken over een soort pacman‐spel waarbij anderelevensdomeinenopgegetenmoetenworden.InBrusselwordteenvariantvoorgesteldinde vorm van een shootergame waarin levensopportuniteiten moeten wordenweggeschoteninruilvoorgame‐uren.Opdezemanierontstaateenconfrontatietussenhet inzicht in risicofactorenenhetgedragvaneengamer.Verschillendeparticipantenspelen met het idee om de leefomgeving van een gamer in een spel of filmpje teverwerken om zo bij te staan in de vroegdetectie. Aan de hand van een herkenbaaruitgeblustgamepersonage,bijvoorbeeldeenoververmoeideMario,ofeenwegtikkendelevensbalk kunnen de gevolgen van overmatig gamen in beeld gebracht worden. Deouders in Hasselt spreken over een inleefspel voor ouders dat signalen van risicovolgamegedrag in beeld brengt. De professionelen in Brussel merken op datwe moetenoppassen met het tonen van excessen in dergelijke toepassingen, het beeld moetherkenbaarblijven.Opdat de tool en de functies binnen de tool aanspreken bij de doelgroep, is hetbelangrijk dat met een aantal voorwaarden of kenmerken rekening gehouden wordt.Tijdens de co‐design‐sessies werden een hele reeks voorwaarden en kenmerkenopgesomddiemeegenomenmoetenwordenindeverdereontwikkelingvandetool.Dat de tool niet te veel tekst mag bevatten maar vooral visueel opgebouwd moetworden,werdreedsaangehaald.Maarookwanneerwewerkenmetfilmpjes,mogendieniet te lang duren. Visueel werken kan bijvoorbeeld ook door beelden (foto’s ofillustraties) aangevuldmet tekstballonnen te tonen.Welkevormde tool ookkrijgt,delay‐out is erg belangrijk. Deze moet aantrekkelijk zijn voor alle doelgroepen, endaarvoor ishetbest tedifferentiëren tussen oudersen jongeren.Voor jongerenwerkteen opvallende, catchy, flashy tool. De jongeren in Hasselt halen als voorbeeld hetspelletje ‘Dumb Ways to Die’ aan, dat via sociale media massaal gedeeld werd. Voorouders is het vooral belangrijk dat een website of app gebruiksvriendelijk enoverzichtelijk is.Voorgamersmoethetwoord ‘verslaving’absoluutvermedenworden,bijoudersmaghetalmeerletterlijkoverderisico’svangamengaan.Hoedanookzijnde participanten het erover eens dat informatie genuanceerd gebracht moet worden,zondertemoraliserenofstigmatiseren.Ookmagniettesnelenduidelijkdoorverwezenwordennaardehulpverleningbinneneenvroeginterventietool.Zoals eerder aangehaald moet de tool bereikbaar zijn voor iedereen, daarom spreekteenwebsite of app erg aanbij de participanten.Dezemoet vooral gratis te gebruikenzijn. Een website moet bovendien hoog scoren in zoekmachines. Om de tool zo

toegankelijkmogelijktehouden,ishetbestomgeenverplichteregistratieintevoegen.Aangezienhetomvroeginterventie gaat,moetde toolhet gevoelgevenvrijblijvend tezijn. Voor jongeren is het belangrijk om niet te restrictief te werken, vinden deprofessionelen. Anderzijds verlangen enkele ouders wel naar een tool die het gamenlimiteert. Met de dualiteit tussen een vrijblijvende tool die ieder op zijn tempo kanraadplegen of een toolwaarbinnen bepaalde functies niet zomaarweggeklikt kunnenworden (denk aan waarschuwingsboodschappen in games) moet rekening gehoudenworden in de ontwikkeling. Kan een tool zowel restrictief als niet‐restrictief zijn, ofsprekenwehierovertweeverschillendetools?Nagenoeg alle participanten vinden eenpositieve benadering belangrijk.De toolmoetstimuleren,motiverenombijvoorbeeldvooropgesteldedoelstellingenofplanningenaantehouden.Datkandooreenbeloningssysteemintevoegen,indevormvanbijvoorbeeldeenspaarsysteem(zeggendeouders)ofeenlevelsysteem(voegendejongerentoeaanhun ideerond een gameprofielop socialemedia).Ouderswillenbovendiendatvia detoolduidelijk gemaaktwordtaan jongerendatouderseveneenspositiefwillenzijnenhetgoedvoorhebbenmethunkind.De toolmoet nietenkelpositief zijn,ermag zelfshumor in zitten. Dat kan middels de eerder besproken ludieke games terbewustwording, door het gebruik van absurde slogans, verborgen boodschappen ofwoordspelingen. Toch moetenwe oppassen dat de tool geen excessen toont, het gaatnamelijkovervroeginterventie,nietoververslaving.Dejongerenhalenaandateeninteractievetoolbeterwerkt,deprofessionelenbeamendit. Zij opperenhet idee omde tool personaliseerbaar temaken, bijvoorbeeld door tewerkenmeteenavatardiemeeevolueertmetdegamer.Inhetkadervanscreeningenregistratievangamegedragheersteendiscussieoverdematevananonimiteitwaaraande toolmoetvoldoen.Eenaantal jongerenopperenhetidee om de omgeving van de gamer te betrekken bij zijn gamegedrag middels eengameprofiel op sociale media. De tool werkt dan niet anoniem. Vrienden kunnen degamer aanmoedigen om goed gedrag vol te houden, ouders kunnen op die maniergeïnformeerd worden indien het gamen uit de hand dreigt te lopen. Tijdens defeedbacksessieonderdejongeren,waarbijditideetotdiscussieleidt,wordtbeslotendatindatgevalmetprivacy‐instellingengewerktmoetworden,opdatjongerenzelfkunnenbeslissenwelkeinformatiegedeeldwordtenmetwie.Ookdeprofessionelenvindenhetbelangrijkomrekeningtehoudenmetdeprivacyvandegamer.Degroepoudersvindtdat deomgeving vande jongerederesultatenvandescreeningmoetkunnen inkijkenmits toestemming van de jongeren. Leerkrachten moeten die resultaten kunnenmeenemeninoudercontactenmitstoestemmingvandeouders.Tot slot merken de jongeren nog op dat de tool geen storende advertenties magbevatten,deprofessionelenwijzenophetbelangvaneentooldiesteedsuptodateis.Zowel uit de mapping sessies, de focusgroep, de interviews als de co‐design‐sessiesblijkt dat de tool zich in eerste instantie tot ouders moet richten, tot gamers, of totouders en gamers samen. Toch kan de tool ook gebruikt worden door de verdereomgevingvaneengamer.Dedirecteomgevingvaneengamermoetinzichtkrijgenindeleefwereld van een gamer en de tool aanreiken indien nodig. Ze moeten in staatgebrachtwordenomsignalenteherkennen.Detoolkanmensenhelpenomoudersaante spreken indien nodig en hen de juiste tips te geven. Jeugdwerkers moetengestimuleerd worden om samen met jongeren de screeninglijsten in te vullen.Preventiewerkers moeten de tool verspreiden en bekend maken. De tool kan doorhulpverlenersalsnaslagwerkgebruiktwordendoornaastdeinformatieookresultaten

vanonderzoekentebevatten.Hulpverlenerskunnendetoolindiennodigaanreikenbijeenandereaanmeldingdanomtrentproblematischgamen.4.ConclusieUit de twee co‐design‐sessies in Hasselt en Brussel zijn een heleboel ideeën voor devroeginterventietoolvoortgekomen.GeziendetimingenopzetvanditPWO,ishetnietmogelijkeomallevoorstellenuittewerken.Tochmogenwedeaangereikteideeënnietnegeren, gezien ze de visie en verwachtingen van de eindgebruikers van de toolweerspiegelen. Een hele hoop ideeën zijn uiteindelijk geïntegreerd in een prototypevoor de tool dat in een volgende evaluatieve sessie kritisch bekeken zal worden. Deandereideeën,diegeenplaatskregenindetoolmaarwelergwaardevolzijn,wordenindezeconclusiebesproken.Uit alle mogelijke vormen voor de toolwerd gekozen voor een online portaal, om deredenen die in de resultaten reeds aangehaald werden. Door de tool online uit tebouwen,isdezehetgemakkelijkstbereikbaarvooriedereen.Viaeenwebsitekunnenweveel informatieoverbrengen,endatopeenvisuelemanier.Filmpjesengameskunnengeïntegreerd worden en er kan interactief gewerkt worden, bijvoorbeeld metvragenlijstenenoefeningen.Hetonlineportaaldatwewillenuitbouwen,moetaansprekendoorrekeningtehoudenmet de verwachtingen en noden van de doelgroep. Jongeren hebben echter anderenoden dan ouders en worden aangesproken door andere media dan ouders. Uit demappingsessiesbleekdateenvandebelangrijkstefunctiesvanvroeginterventieisomouders en de directe omgeving van de gamer te informeren enopvoedingsondersteuningtebieden.Daaromzaldetoolzichineerste instantierichtentot ouders en de direct omgeving. De integratie van filmpjes, games en interactieveelementen die meer gericht zijn op een jong publiek moet ervoor zorgen dat ookjongeren betrokken kunnen worden door hun ouders. Op die manier wil de tool decommunicatietussenoudersenjongerenbevorderen.Het prototypevoorde tool, eenonlineportaal,kangezienwordenals eenwebsite dienaast eigen inhoud ook links bevat naar andere zinvolle informatie rond gamen dieonlinetevindenis.Inbijlagekaneenaanzetvoordewebsitegevondenworden,waarbijde verschillende mogelijke pagina’s getoond worden met de inhoud die ze moetenbevatten.Opdestartpaginavandewebsitevindenwedeknoppen‘Allesovergamesengamen’, ‘Wat is verantwoord gamen?’, ‘Hoe herken ik risicovol gamegedrag?’, ‘Tips &tools voor verantwoord gamen’, ‘TEST JEZELF’, ‘Kijk en leer’, ‘Deel en leer’, ‘Speel enleer’,‘Linksenleestips’en‘Overgamewijs.be’.‘Allesovergamesengamen’Achter deze knop kan allerlei nuttige informatie over games en gamen gevondenworden.Middelseenboomstructuurkandoorgekliktwordennaargewensteinformatie,maarsteedsblijftineenzijbalkduidelijkwaardebezoekerzichbevindtopdewebsite.Zoalsblijktuitdeco‐design‐sessiesishetbelangrijkommetnietteveelteksttewerken.Veel informatiewordt daarom aangevuldmet filmpjes. Toch achtenwehet belangrijkom bepaalde zinvolle informatie ook in tekstvorm weer te geven, zodat oudersdiagonaalkunnenscreenenofdeinformatievoorhenzinvolis.Detekstmagniettelangzijn en moet altijd in begrijpelijke taal zijn opgesteld. Dit deel van de tool moet eenantwoordbiedenopNOOD2.Naast de informatie bevat dit luik van de website ook oefeningen. Ouders wordenbijvoorbeeld gevraagd omuit te zoekenwelke gameshun kinderen spelen, daarbij de

pegi‐normentebekijkenentebeslissenofdegamesgeschiktzijnvoorhunkinderen.OpdiemanierproberenwetebeantwoordenaanNOOD6.‘Watisverantwoordgamen?’Inprincipevaltditluikookonderhetinformatievedeelvandewebsite.Maarweachtenhet belangrijk dat het ‘verantwoord gamen’ benadrukt wordt binnen devroeginterventietool.‘Hoeherkenikrisicovolgamegedrag?’Ditdeelvandetoolmoetdevroegdetectiebevorderen.Wewerkenhiermetillustratieswaarinsignalenvanofrisicofactorenvoorrisicovolgamegedragverborgenzitten.Alsdebezoeker een signaal kan aanklikken, verschijnt een tekstkader met uitleg over datsignaalopdeillustratie.Ouderswordenuitgedaagdomsamenmethunkindofbijwijzevanwedstrijdtegenhunzoveelmogelijksignalentevinden.Opdiemanierproberenwete beantwoorden aan NOOD 6. De tool biedt ook de mogelijkheid om meteen allesignalenenrisicofactorenendebijhorendeinformatietezientekrijgen.DitdeelvandetoolmoeteenantwoordbiedenopNOOD1.‘Tips&toolsvoorverantwoordgamen’In dit luik worden tips voor verantwoord gamen en reactiewijzen op risicovolgamegedrag aangeleerd. Dat gebeurt middels filmpjes die good practices of badpractices tonen, aangevuldmet tekstueel advies.Hulpmiddelenworden aangereikt. Erwordt bijvoorbeeld doorverwezen naar inzetbare restrictieve hulpmiddelen alsshutdown8 en TimeSlot en bestaande tools die alternatieve vrijetijdsbestedingenaanreiken zoals doit.z‐apps.eu. Toch leggen we de focus vooral op het belang vanonderling afsprakenmaken. De tool moet in eerste instantie de communicatie tussenouderengamerbevorderen(NOOD6),endaarfocussendefilmpjesop.Ookdeoefeningdie op deze pagina vermeld wordt zet ouders vooral aan om na te denken over huneigenreactiewijzenenbetere reactiewijzen tebedenken,die ookbesprokendienen tewordenmet hun kind. Deze pagina bevat eveneens een gestructureerd overzicht vanmogelijke professionele begeleiding, maar ook daarbij wordt gepolst of ouders depositief onthaalde reactiewijzen die op deze website besproken worden eerst getesthebben. Op die manier proberen we te beantwoorden aan NOOD 5. Ook op NOOD 4moetditdeelvandetoolmoeteenantwoordbieden.‘TESTJEZELF’Achterdezeknopbevindt zichdevragenlijst,dieopgebouwd is aandehandvan tweeluiken:eenvoorouders eneen voorgamers. Gamerskrijgenvragenoverhun leeftijd,over hoeveel ze gamen, welk soort spellen ze spelen, over het kunnen stoppen metgamen, over andere activiteiten, over hun eigenhouding ten opzichte vanhet gamen,hun gevoelens/gedachten ten opzichte vanhet gamen, over de redenen tot gamen, depositieve gevolgen ervan en over reacties/houding van de omgeving op hungamegedrag.Zekrijgenookvragenoverwatzijvindenvandiereacties/houdingenoverwelke afspraken/reactiewijzen van hun ouders over hun gedrag (uit een lijst) zij welaanvaardbaarzoudenvinden.Ouders krijgen gelijkaardige vragen over het gamegedrag van hun kind. Daarnaastwordt gepolst naar wat zij reeds ondernomen hebben indien het gamen uit de handdreigde te lopen,wathielpenwatniet,hoezij zichvoeldenbijdieondernemingenenwelkeafspraken/reactiewijzen(uiteenlijst)zijwelzienzittenomtoetepassen.Na het invullen vande test, krijgt de deelnemer eerst persoonlijke feedback.We gaannietcategoriserenaangezienwenietwerkenmeteenklinischopgesteldevragenlijst.Defeedbackdientsteedsgenuanceerdgebrachtteworden.Jongerenkrijgeneenoverzicht

vanhet soort spellendatzij graagspelenmetinformatiedaarovereneen linknaardepagina op de website waar meer informatie staat. Ze krijgen feedback over hungamegedrag en advies en feedback over hun inzicht in de houding van hun ouders.Ouders krijgen feedback over hun houding ten aanzien van het gamegedrag van hunkind.Zekrijgenookfeedbackoverdedoorhuntoegepastereactiewijzenenadvies.Aanbeidepartijenwordtvoorafgaandaanhet invullenvande testmeegedeelddatdeinformatiediezijinvoerengedeeldzalwordenmetdeanderepartij.Nahetzienvanhuneigen feedback,kunnen zehun feedbackookvergelijkenmet dievande andere partij.Indien ze erg van mening verschillen, wordt geadviseerd om te kijken naar deantwoordendiezebeidegegevenhebben.Alsdeantwoordenergverschillen,wordenzegestimuleerdommetelkaaringesprektegaandaarover.OpdiemanierproberenwetebeantwoordenaanNOOD6.In de feedback kan doorverwezen worden naar professionele begeleiding, maar ditproberen we in eerste instantie te vermijden. We weten niet of de test hiervoorgenuanceerd genoeg zal zijn. Om in te schatten of professionele hulpverleningaangewezen is, is eenmenselijke analyse vande test noodzakelijk. In de feedback zalduseerstaangeradenwordenommetelkaar(ouderenkind)ingesprek tegaanofomdeinformatieopdepagina‘Tips&toolsvoorverantwoordgamen’doortenemenentoetepassen.Opdiemanierproberenwe tebeantwoordenaanNOOD5. Doorverwijzingnaar hulpverlening is dus een stap die aangeraden wordt indien de problemenaanhouden en reeds verschillende stappen van vroeginterventie ondernomenwerdenzonderresultaat.‘Kijkenleer’Deze pagina verzamelt gestructureerd alle video’s die doorheen de website aan bodkomen. Voor de uitwerking van die filmpjes zal samengewerkt moeten worden metstudentenofprofessionelefilmmakers,afhankelijkvanhetbudgetendemogelijkheden.‘Deelenleer’Deze pagina bevat FAQ’s en een forumwaarop ouders met elkaar in contact kunnentreden omervaringen te delen en vragen te stellen. Afhankelijk vanhet budget en demogelijkhedenkanaanprofessionelengevraagdwordenomafentoereactiestepostenopvragenvanouders.‘Speelenleer’Indeco‐design‐sessieskwameneenaantalzeerinteressanteideeënvoorspelletjesaanboddiekunnenbijstaanindebewustwording,vroegdetectieofvroeginterventie.Indienmogelijkwordendezespelletjesuitgewerktenverzameldopdezepagina.‘Linksenleestips’Dezepaginabevatexternelinksenleestips.Dezepaginakansteedsaangevuldwordenmet nieuwe interessante onderzoeken uit het veld. De bedoeling is om een Vlaamsportaal te worden rond vroeginterventie bij gamen. Samenwerking met andereonderzoeksgroepenofscholenkanhierergzinvolzijn.‘Overgamewijs.be’DezepaginaverteltmeeroverhetPWOVroeginterventiebijrisicovolenproblematischgamegedrag en de achtergrond van de website. Onze missie wordt hier eveneensverduidelijkt.Eenbelangrijkenoodwaaraanhethierbovenbesprokenprototypenognietvoldoet, ishetbereikenvanmensendiezelfnognietopzoekgaannaarinformatie,maardiewelal

kunnen gebruiken. Deze nood kunnen we voor een stuk in handen van de preventieleggen.Maaraangezienwetijdensdeco‐design‐sessieseenhelehoopideeëntoegereiktkregen over het bereiken van mensen, mogen we onze verantwoordelijkheid in hetdelen van die informatie niet ontlopen. Inwat volgtworden de ideeën opgesomd diezeer zinvol zijn om uit te werken, maar die (op dit moment) praktisch of budgettairgezien niet ontwikkeld kunnen worden binnen het ontwerp van onzevroeginterventietool. Zij kunnen wel meegenomen worden in decommunicatie/projectvoorstellenvoorverdereontwikkeling.Een eerste cluster ideeën omhelst vormingsmomenten. Er werd voorgesteld omeducatievepakkettenuittewerken,dieopschoolaangebodenkunnenwordenopeenprojectdag. Erwas het voorstel om leerlingen een toneelstuk te laten volgenwaar deimpact van gaming op het alledaagse leven uitgebeeld wordt, met nabespreking. Inbeidegevallenzoudenerklasgesprekkenaangebodenkunnenworden,maardiekunnenook los daarvan georganiseerd worden, indien nodig. Een vierde idee dat uit de co‐design‐sessies naar voor kwam is een game‐avond te organiseren, waar bezoekersvragenkunnenstellenaandegamersenwaarookgetuigenissengebrachtwordenvanex‐gameverslaafden.Dithebbenwereedsuitgetestoponzeinfo‐avondsamenmetCADLimburg,genaamd‘GameninBeeld’.Er zijn heel wat ideeën geformuleerd over het ontwikkelen van een app. De app‐voorstellen zijn alle gericht op ondersteuning van planning, oplossingen zoeken voorvrijetijdsinvulling en hebben de meerwaarde dat het offline leven aangevuld kanworden met gamification‐aspecten (beloningen, achievements, targets, skills,vergelijkenderanking,etc.).Mitstoestemmingvandegamerzouereenparentalcontrolop kunnen gezet worden, zodat ouder en gamer samen kunnen denken over deplanning.Deappzouvoorstellenkunnengenererenophetmomentdaternoodaanis,momentenvanverveling,momentenvanaanhoudendgamegedrag,etc.Eenanderideeiseenappteontwikkelenmeteenspelinquizvorm,waarbijoudersenjongerenelkaarkunnen uitdagen om elkaars gedachtengang in te schatten. Dit laatste idee kan inuitgewerktevormplaatskrijgenbinnenonsonlineportaal,onderhetluik‘Speelenleer’.Ook analoge toepassingen werden voorgesteld om het gamegedrag ter sprake tebrengeninhuishoudens.Zowerdeenkaartspelbedachtmetbegrips‐eninzichtsvragen.Er werd voorgesteld om een emotiekaart voor jongeren en ouders te introduceren,waarbij emoties visueel gemaakt kunnen worden, als er niet gesproken wordt. Eenander idee is een scheurkalender, met grappen, denkvragen en doe‐opdrachten overgamingenvrijetijd,alsookaansprekendekoelkaststickersdiediscussieopgangkunnenbrengen.Erisveelgesprokenoverhoedevroeginterventiebekendgemaaktzoumoetenworden.Hiervoor wordt gewezen naar de kracht van social media‐ads en game‐ads.Bewustmakingsboodschappenvanalgemeennutzoudenwelkomzijn.Ookhetideevanpostersmetuitdagendeboodschappenoverimpactvangaminginscholenisnaarvoorgeschoven.Hetuitwerkenvaneenfolderdiemeegegevenkanwordenaanoudersdieerbaatbijkunnenhebben, iseenmustvolgensvelen.Hetthemakanookbinnengebrachtworden in jeugd‐ en kinderprogramma’s zodat kinderen er met hun ouders overspreken.IndatkaderzijnerreedsgesprekkenmetKetnetomeendocumentairetedoenmetKarrewiet.Eenanderideeisdatgameseenkwaliteitslabelzoudenkunnenkrijgenalszeeengamewijsbeleidmeeondersteunenengamershelpenomwijstegamen.Hiervooriswetgevingwaarschijnlijkonontbeerlijk.Samenwerkingtussenverschillendehogescholen is daarbij een mogelijkheid om meer pushkracht te hebben, maar ookanderestakeholderssamenzoudenmoetenkunnenwegenophetbeleid.

Gameswerdenookvoorgesteldombewustmakingteverhogen.Dezezoudenalsteaserkunnentoegevoegdwordenopdesiteofviasocialmediaverspreidworden.Eenaantalvoorbeeldenzijn:‐Pacmandiehetsocialelevenenookalternatieveactiviteitenopeet.‐eenFPS,waarbijjelevensopportuniteitenkanwegschieten,omsneltelevellen.‐eeninleefspel,waarbijrisico’sensignalenvanovermatiggamenuitgebeeldwordenendezoektochtnaareenbredereinteressesfeervooropstaat.‐hetcreërenvaneenavatardiedeeigenevolutievolgt,aandehandvanvragen.Ditzoumoetenwerkenalsmotiverendetool.

5.Bijlage:Prototype

6.BronnenEhn, P. & Badham, R (2002). ‘Participatory Design and the Collective Designer.’ InProceedings of the ParticipatoryDesign Conference (Malmö, Sweden, June 23­25, 2002).Malmö,Sweden,p1‐10.Sanders, E. & Stappers, P.J. (2008). Co­creation and the New Landscapes of Design.CoDesign,4(1),p5‐18.SleeswijkVisser,F. (2009).Bringing theeveryday lifeof people intodesign.PhDThesisTechnischeUniversiteitDelft,Delft.