règulas pro iscrìere su sardu ok
TRANSCRIPT
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
1/16
Operadore Sara Firinu
Ammenta: Ammenta: Ammenta: Ammenta:Su sardu est una limba neo-latina, ca benitdae su latinu, comente su catalanu, sucorsu, su frantzesu, su friulanu, s’ispagnolu,s’italianu, su ladinu, su portoghesu, surumenu.
Est faeddadu dae prus de unu millione depessones in Sardigna e duncas est sa minorialinguìstica prus manna de totu Itàlia. Salimba sarda est amparada siat dae s’Istadu!ege "#$%&&' siat dae sa (egione Sardigna!ege $)%&*' chi dant a su sardu sa matessidignidade de s’italianu. +a est gasi a beru Esi no est gasi, de chie est sa neghe
ando a nde faeddare duas estando a nde faeddare duas estando a nde faeddare duas estando a nde faeddare duas estm/gius00m/gius00m/gius00m/gius00
Sas limbas de minoria non bi1ent mai solasma agiomai semper paris cun sa limbaufitziale. S’iscopu de sos istados in ue sifaeddat una limba de minoria est cussu dearribare a su bilinguismu, est a nàrrere chiambas limbas, sardu e italianu, benintreconnotas a manera ufitziale dae s’istadu,
ambas duas benint impreadas pro faeddarede cale si siat argumentu sena chi unapotzat /ssere cunsiderada prus importante
de s’àtera. Arribare asu bilinguismu diat
ch/rrere nàrrere a t/nnere resurtadosmannos pro noissardos:
- s’impreufitianu de ambas limbas dae parte de totus2
- su reconnoschimentu ufitziale de susardu dae parte de s’Istadu Italianu2
- sa pres/ntzia de su sardu in cartellos,in sa toponomàstica e in cale si siatratza de a1isu2
- su bilinguismu in iscola2- una cuss/ntzia noa chi nos permitat
de bìdere su sardu comente limba enon prus comente dialetu de sagente pagu istudiada.
3ssere e nàschere bilingue cheret nàrrere a t/nnere una conca prus bona pro imparare,ammentare, repìtere, fintzas cando
s’imparant àteras limbas.E duncas..., proamus a fàghere supossìbile pro dare ufitzialidade a sa limbanostra, pro bi p4dere arribare.. a custubilinguismu. At à /ssere unu càminu longu,custu, longu meda e prenu de ostàculos edificultades de onni ratza2
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
2/16
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
3/16
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
4/16
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
5/16
S6 BE(6 3SSE(ES6 BE(6 3SSE(ES6 BE(6 3SSE(ES6 BE(6 3SSE(EI8@IAIB6I8@IAIB6I8@IAIB6I8@IAIB6
presentepresentepresentepresente@eo soue sesIssu % issa est8ois semusois seisIssos % issas sunt
imperfetuimperfetuimperfetuimperfetu@eo fiaue fiasIssu % issa fiat8ois fiamusois fiaisIssos % issas fiant
7assadu pr4ssimu7assadu pr4ssimu7assadu pr4ssimu7assadu pr4ssimuSo istaduSes istaduEst istadu
Semus istados-asSeis istados-asSunt istados- as
7assadu imperfetu7assadu imperfetu7assadu imperfetu7assadu imperfetu5ia istadu5ias istadu
5iat istadu5iamus istados-as5iais istados-as
5iant istados-as
5uturu enidore'5uturu enidore'5uturu enidore'5uturu enidore'@eo apo a /ssereue as a /ssereIssu % issa at a /ssere8ois amus a /ssereois ais a /ssereIssos % issas ant a /ssere
98LI68IB698LI68IB698LI68IB698LI68IB6presentepresentepresentepresente@eo siaue siasIssu % issa siat8ois siamusois siaisIssos % issas siant
7assadu7assadu7assadu7assadu@eo sia istaduue sias istadu
Issu % issa siat istadu-a8ois siamus istados-asois siais istados-asIssos % issas siant istados%as
68@IMI98A!E68@IMI98A!E68@IMI98A!E68@IMI98A!E7resente7resente7resente7resente
@eo dia /ssereue dias /ssereIssu % issa diat /ssere
8ois diamus /ssereois diais /ssere
Issos % issas diant /ssere
7assadu7assadu7assadu7assadu@eo dia /ssere istaduue dias /ssere istaduIssu % issa diat essere istadu-a8ois diamus /ssere istados-as
ois diais /ssere istados-sIssos % issas diant /ssere istados-as
I+7E(AIB6I+7E(AIB6I+7E(AIB6I+7E(AIB65orma positi1a5orma positi1a5orma positi1a5orma positi1aSiasSiatsiamusSiaissiant
5orma negati1a5orma negati1a5orma negati1a5orma negati1a8on sias
8on siat8on siamus8on siais8on siant
I85I8I@6I85I8I@6I85I8I@6I85I8I@67resente7resente7resente7resente 3ssere
7assadu7assadu7assadu7assadu 3ssere istadu
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
6/16
LE(8@I6LE(8@I6LE(8@I6LE(8@I67resente7resente7resente7resente Essende
7assadu7assadu7assadu7assadu Essende istadu
7A(IMN7I6 7ASSA@67A(IMN7I6 7ASSA@67A(IMN7I6 7ASSA@67A(IMN7I6 7ASSA@6Istadu
S6 BE(6 DE(ES6 BE(6 DE(ES6 BE(6 DE(ES6 BE(6 DE(E
A difer/ntzia de s’italianu, in sardu su 1erbu;àere= non portat mai sa lìtera ;h= in dae inantis ca non b’at perìgulu de dducunf
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
7/16
Issos % issas diant àere àpidu
I+7E(AIB6I+7E(AIB6I+7E(AIB6I+7E(AIB65orma positi1a5orma positi1a5orma positi1a5orma positi1a Apas Apat Apamus Apais Apant
5orma negati1a5orma negati1a5orma negati1a5orma negati1a8o apas8o apat8o apamus8o apais8o apant
I85I8I@6I85I8I@6I85I8I@6I85I8I@67resente7resente7resente7resente Dere7assadu7assadu7assadu7assadu àere àpidu
LE(8@I6LE(8@I6LE(8@I6LE(8@I6
7re7re7re7resentesentesentesente Aende7assadu7assadu7assadu7assadu Aende àpidu
7A(IMN7I6 7ASSA@67A(IMN7I6 7ASSA@67A(IMN7I6 7ASSA@67A(IMN7I6 7ASSA@6 Dpidu
BE(9S I8BE(9S I8BE(9S I8BE(9S I8 FFFFA(E: A(E: A(E: A(E:>? 98I6LAMI98E>? 98I6LAMI98E>? 98I6LAMI98E>? 98I6LAMI98E
-antare-antare-antare-antarecomente finas: andare, istimare, faeddare,comente finas: andare, istimare, faeddare,comente finas: andare, istimare, faeddare,comente finas: andare, istimare, faeddare,colare, leare, pesare, cumandare'.colare, leare, pesare, cumandare'.colare, leare, pesare, cumandare'.colare, leare, pesare, cumandare'.
I8@IAIB6I8@IAIB6I8@IAIB6I8@IAIB67resente7resente7resente7resente@eo canto
ue cantasIssu % issa cantat8ois cantamusois cantadesIssos % issas cantant
ImperfetuImperfetuImperfetuImperfetu@eo cantaiaue cantaiasIssu % issa cantaiat8ois cantaiamusois cantaiaisIssos % issas cantaiant
7assadu pr4ssimu7assadu pr4ssimu7assadu pr4ssimu7assadu pr4ssimu@eo apo cantaduue as cantaduIssu % issa at cantadu8ois amus cantaduois ais cantadu
Issos % issas ant cantadu
7assadu imperfetu7assadu imperfetu7assadu imperfetu7assadu imperfetu@eo aia cantadu
ue aias cantaduIssu % issa aiat cantadu8ois aiamus cantaduois aiais cantaduIssos % issas aiant cantadu
5uturu enidore'5uturu enidore'5uturu enidore'5uturu enidore'
Deo apo a cantareTue as a cantareIssu / issa at a cantareNois amus a cantareBois ais a cantareIssos / issas ant a cantare
5uturu anteriore5uturu anteriore5uturu anteriore5uturu anterioreDeo apo a àere cantaduTue as a àere cantaduIssu / issa at a àere cantaduNois amus a àere cantaduBois ais a àere cantaduIssos / issas ant a àere cantadu
CONGIUNTIVUPresenteDeo canteTue cantesIssu / issa cantetNois cantemusBois canteis
Issos / issas cantent
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
8/16
PassaduDeo apa cantaduTue apas cantaduIssu / issa apat cantaduNois apamus cantaduBois apais cantaduIssos / issas apant cantadu
CUNDITZIONALEPresente
Deo dia cantareTue dias cantareIssu / issa diat cantareNois diamus cantareBois diais cantareIssos / issas diant cantare
PassaduDeo dia àere cantaduTue dias àere cantaduIssu / issa diat àere cantaduNois diamus àere cantaduBois diais àere cantaduIssos / issas diant àere cantadu
IMPERATIVUForma positivaCantaCantetcantemusCantadecantent
Forma neativaNon cantesNon cantet
Non cantemusNon canteisNon cantent
INFINIDUPresente CantarePassadu Àere cantadu
GER!NDIUPresente Cantende
Passadu Aende Cantadu
PARTITZ"PIU PA##ADU Cantadu
VER$O# IN %ERE& '(CONIUGATZIONE
T)mere*Comente +inas& p,rdere- m.ere- /0rrere-
e//12
I8@IAIB6I8@IAIB6I8@IAIB6I8@IAIB67resente7resente7resente7resenteDeo timoTue times
Issu / issa timetNois timimusBois timidesIssos / issas timent
ImperfetuImperfetuImperfetuImperfetuDeo timiaTue timiasIssu / issa timiatNois timìamusBois timiaisIssos / issas timiant
7assadu pr4ssimu7assadu pr4ssimu7assadu pr4ssimu7assadu pr4ssimuDeo apo tìmidu
Tue as tìmiduIssu / issa at tìmiduNois amus tìmiduBois ais tìmiduIssos / issas ant tìmidu
7assadu imperfetu7assadu imperfetu7assadu imperfetu7assadu imperfetu
Deo aia tìmiduTue aias tìmiduIssu / issa aiat tìmidu
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
9/16
Nois aiamus tìmiduBois aiais tìmiduIssos / issas aiant tìmidu
Futuru *3enidore1Deo apo a tìmereTue as a tìmereIssu / issa at a tìmereNois amus a tìmereBois ais a tìmere
Issos / issas ant a tìmere
Futuru anterioreDeo apo a àere tìmiduTue as a àere tìmiduIssu / issa at a àere tìmiduNois amus a àere tìmiduBois ais a àere tìmiduIssos / issas ant a àere tìmidu
CONGIUNTIVUPresenteDeo timaTue timasIssu / issa timat
Nois timamusBois timaisIssos / issas timant
PassaduDeo apa tìmiduTue apas tìmiduIssu / issa apat tìmiduNois apamus tìmiduBois apais tìmiduIssos / issas apant tìmidu
CUNDITZIONALEPresenteDeo dia tìmereTue dias tìmereIssu / issa diat tìmereNois diamus tìmereBois diais tìmereIssos / issas diant tìmere
PassaduDeo dia àere tìmiduTue dias àere tìmiduIssu / issa diat àere tìmiduNois diamus àere tìmiduBois diais àere tìmiduIssos / issas diant àere tìmidu
IMPERATIVUForma positivaTimeTimatTimamusTimideTimant
Forma neativaNon timasNon timatNon timamusNon timaisNon timant
GER!NDIUPresente TimendePassadu Aende tìmidu
PARTITZ"PIU PA##ADUTìmidu
VER$O# IN %IRE& 4(CONIUGATZIONE
Finire*/omente +inas& +uire- +addire- /osire1
INDICATIVUPresenteDeo finoTue finisIssu / issa finitNois finimusBois finidesIssos / issas finint
Imper+etuDeo finiaTue finiasIssu / issa finiatNois finiamusBois finiaisIssos / issas finiant
Passadu pr.ssimuDeo apo finiduTue as finiduIssu / issa at finiduNois amus finiduBois ais finiduIssos / issas ant finidu
Passadu imper+etuDeo aia finidu
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
10/16
Tue aias finiduIssu / issa aiat finiduNois aiamus finiduBois aiais finiduIssos / issas aiant finidu
Futuru *$enidore1Deo apo a finireTue as a finireIssu / issa at a finire
Nois amus a finireBois ais a finireIssos / issas ant a finire
5uturu anteriore5uturu anteriore5uturu anteriore5uturu anterioreDeo apo a àere finiduTue as a àere finidu
Issu / issa at a àere finiduNois amus a àere finiduBois ais a àere finiduIssos / issas ant a àere finidu
CONGIUNTIVUPresenteDeo fina
Tue finasIssu / issa finatNois finamusBois finaisIssos / issas finant
Passadu
Deo apa finiduTue apas finiduIssu / issa apat finidu
Nois apamus finiduBois apais finiduIssos / issas apant finidu
CUNDITZIONALEPresenteDeo dia finireTue dias finireIssu / issa diat finireNois diamus finire
Bois diais finireIssos / issas diant finire
PassaduDeo dia àere finiduTue dias àere finiduIssu / issa diat àere finiduNois diamus àere finiduBois diais àere finiduIssos / issas diant àere finidu
IMPERATIVUForma positivaFiniFinat
finamusFinideFinant
Forma neativaNon finasNon finatNon finamusNon finaisNon finent
INFINIDUPresente FinirePassadu àere finidu
GER!NDIUPresente FinendePassadu Aende finidu
PARTITZ"PIU PA##ADUFinidu
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
11/16
SAS 68S98A8ESSAS 68S98A8ESSAS 68S98A8ESSAS 68S98A8ES
Sas cunsonantes: @ 5 L chi s’agatant aSas cunsonantes: @ 5 L chi s’agatant aSas cunsonantes: @ 5 L chi s’agatant aSas cunsonantes: @ 5 L chi s’agatant acumentzu de sas paràulas s’iscrientcumentzu de sas paràulas s’iscrientcumentzu de sas paràulas s’iscrientcumentzu de sas paràulas s’iscrient
semper, mancari chi cando si faeddatsemper, mancari chi cando si faeddatsemper, mancari chi cando si faeddatsemper, mancari chi cando si faeddatnon sunt pronuntziadas:non sunt pronuntziadas:non sunt pronuntziadas:non sunt pronuntziadas:
Naramus
Aristanis est una idda mannaIn Aristanis 35at una omo arta 67
metrosAtos in domo non nde t,nio
#erra sa enna8
MA99
Is/rivimusAristanis est una 3idda manna
In Aristanis 35at una domo arta 67
metrosGatos in domo non nde t,nio#erra sa :enna8
Si podent iscrìere finas d4pias sasSi podent iscrìere finas d4pias sasSi podent iscrìere finas d4pias sasSi podent iscrìere finas d4pias sascunsonacunsonacunsonacunsonantes @ ! + 8 ( S ebbiantes @ ! + 8 ( S ebbiantes @ ! + 8 ( S ebbiantes @ ! + 8 ( S ebbia
7ro ti nd’ammentare, sunt sas cunsonantesde sas paràulas: !ana sarda, + e .!ana sarda, + e .!ana sarda, + e .!ana sarda, + e .Sas àteras cunsonantes non s’adopiant ca insardu non b’at ;opositziones funtzionales=:d4pias o nono, su significadu non mudat.+anu F mannu % caru F carru % seda Fsedda si nde pones duas, su significadumudat.otu F tottu % bucca F buca % a11elenare Fa1elenare mancari nde p4ngias duas, susignificadu non mudat.
SA 7(E79SIMI98ESA 7(E79SIMI98ESA 7(E79SIMI98ESA 7(E79SIMI98E
;@E=;@E=;@E=;@E=Si de1et iscrìere semper, mancari non si
pronuntziet cando si faeddat
Naramus#a mamma ;e M>a ;e a33a
MA92
Is/rivimus
#a mamma de M>a de a33a
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
12/16
SA B9A!ESA B9A!ESA B9A!ESA B9A!E
7A(ALOLIA7A(ALOLIA7A(ALOLIA7A(ALOLIAIn sardu sas paràulas finint belle semper cununa cunsonante ma, cando si faeddat,capitat de annànghere una 1ocale a s’
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
13/16
MMMM FFFF MMMM
In sardu sa lìtera ;M= non s’adopiat mai.7ro inditare ca su sonu est ;sonoro =, est anàrrere chi, cando pronuntziamus, sascordas 1ocales sunt a fundu a fundu e trement, iscri1imus M.+anzanu, anzenu, ànzelu,
Iscri1imus ;M=, fintzas a cumentzu deparàula, cando su sonu est ;sordo =, est anàrrere chi sas cordas 1ocales non trement:tziu, artziare, putzu, betzu.
SA !ìE(A ;Q=SA !ìE(A ;Q=SA !ìE(A ;Q=SA !ìE(A ;Q=
ando s’iscriet in sardu sa lìtera ;Q= nonbenit impreada, duncas Q6 R 1ocaleQ6 R 1ocaleQ6 R 1ocaleQ6 R 1ocale furriat
in 6 R6 R6 R6 R 1ocale.1ocale.1ocale.1ocale. Iscri1imus cuadru cuadru cuadru cuadru , nonuadru.
S’AB3(I6 ;89 %S’AB3(I6 ;89 %S’AB3(I6 ;89 %S’AB3(I6 ;89 % 898898898898
% 8989=% 8989=% 8989=% 8989=S’a1/rbiu ;89= benit impreadu in dae inantis de paràulas chi incumentzant cun1ocale sende chi impreamus ;898= in daein antis de paràulas chi incumentzant cun
consonante.+a iscri1umus 89 in dae in antis de sospron
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
14/16
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
15/16
S’A(S’A(S’A(S’A(N6!6N6!6N6!6N6!6
omente in italianu,s’artìculu determinati1us’artìculu determinati1us’artìculu determinati1us’artìculu determinati1u inditat pessone,cosa o animale determinada, est a nàrrereconnota dae chie faeddat o ascurtat:Su cane est in foras . ischimus de cale canesemus faeddende, mancari chi nd’amus giai
faeddadu'2ma benit impreadu fintzas pro inditare cosaschi sunt
-
8/18/2019 Règulas pro iscrìere su sardu OK
16/16
SA +EDESISA +EDESISA +EDESISA +EDESI
In sardu non s’impreat sa +etàtesi, francucussos casos in ue sa metàtesi est presente in totus sas 1ariantes comente intreu, freàrgiu.Sa paràula metàtesi benit dae su grecu echeret nàrrere WtrasposizioneW, p4nnere a pustis.@uncas b’at una metàtesi cando benit mudadus’4rdine de duos fonemas. In linguìstica sametàtesi inditat su cambiamentu de postu delìteras o sìllabas in una paràula. apitat cando inuna paràula bi sunt sonos chi nde tirant o nderefudant àteros.
apitat belle semper cun sa lìtera ;r=
lat. p " tram' pedra non perda'e duncas:bidru non birdupradu non pardu
SA SE+ISA SE+ISA SE+ISA SE+I
68S98A8E ;X=68S98A8E ;X=68S98A8E ;X=68S98A8E ;X=Sa semicunsonante prepalatale s’iscriet cunsa lìtera ;X ;comente in sas paràulas maUu,massaUu, ruUu . @d’agatamus belle semper inmesu ma, a bortas, dda podimus agatare acumentzu de paràula comente in unoscantos n