REHBERLİK VE MODELLERİ

REHBERLİK?

• Rehberlik seçimler ve uyum yapmada, problem çözmede bir kişinin diğerine verdiği yardımdır

• Rehberlik problem çözebilmesi, bağımsız hale gelebilmesi ve içinde yaşadığı toplumun sorumlu bir üyesi olabilmesi için bireye verilen yardım sürecidir.

• Rehberlik, demokratik ortam içinde bireyin kapasite ve yeteneklerini en uygun biçimde geliştirmeyi amaçlayan ve uzman kişilerce verilen tüm eğitim programının bir parçası olarak sunulan hizmetlerdir

• Rehberlik kendini anlaması, ev, okul ve topluma en iyi uyum yaparken kendi kendini yönetebilmesi için bireylere yardım etme sürecidir.

• Rehberlik kendini ve kendi dünyasını anlaması için bireye yardım etme sürecidir

• Rehberlik,ferdin en verimli bir şeklide gelişmesi ve tatminkar intibaklar sağlamasında gerekli olan tercihleri, yorumları, planları yapmasına ve kararları vermesine yarayacak bilgi ve hünerleri kazanması ve bu tercih ve kararları yürütmesi için ferde yapılan sistemli ve profesyonel yardımdır

Rehberliği şöyle tarif edebiliriz :Bireyin-kendini anlaması-problemlerini çözmesi-gerçekçi kararlar alması-kapasitelerini kendine en uygun düzeyde

geliştirmesi-çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapmasıve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzman

kişilerce bireye verilen yardım hizmetidir

Daha kısa bir ifadeyle rehberlik, bireyin kendi başına yürüyebilen birkimse haline gelmesine yardım oluşumudur.

Ama bu "yardım", hiçbir zaman bireyin yapamadığı bir işi ona"yapıvermek" değildir. Aritmetikte veya basit bir resim ödeviniçizmekte güçlüğü olan bir çocuğa rehberlik etmek, onungüçlüklere uğradığı noktaları bularak o noktalardaki zorlukları vebecerisizlikleri nasıl yeneceği hususunda ona yol göstermek,gerekli açıklamaları yapmak ve yeterli bilgileri vermektir.

Rehberliğin İlkeleri

1. Rehberlik bir süreçtir,2. Rehberlik bireye yardım etme işidir,3. Rehberlik yardımı bireye dönüktür,4. Rehberlik bilimsel ve profesyonel bir yardımdır,5. Rehberliğin esası bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir.

6. Eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır.

7. Kendini tanıma temeldir

8.Rehberlik bireyi merkeze alır

9.Rehberlik hizmetlerinde gizlilik esastır

10.Rehberlik gönüllülüğü gerektiren bir hizmet alanıdır

11.Rehberlik bireyin gelişimini ve uyumunu sağlayan bir hizmet alanıdır

12.Rehberlik hizmeti herkese verilir

13.Rehberlik hizmeti süreklidir

14.Bireysel farklılıklara saygı esastır

15.Rehberlik hizmetlerinde bireye farklı seçenekleri sunma ve bireyin kendisi ile ilgili kararları alabilmesine yardım faaliyetidir

16.Rehberliğin birinci işlevi bireyin kendisini tanımasını sağlamadır

17. Rehberlik uygulamaların her okulun ihtiyacına göre değişir

18.Rehberlik ekip çalışması gerektirir

19.Rehberliğin temelinde demokratik ve insancıl bir anlayış vardır.

REHBERLİK NE DEĞİLDİR?

• a)- Rehberlik çocuğun elinden tutup yürütmek, bütün ihtiyaçlarını karşılamak değildir.

• b)- Rehberlik öğrenciyi korumak, her sıkıntıdan kurtarmak, problemlerini çözmek için doğrudan yardım yapma değildir.

• c)- Rehberlik öğrenciye öğüt vermek, telkinde bulunmak, tavsiye yapmak değildir.

• d)- Rehberlik öğrencilere test uygulamak, anket yapmak, fiş doldurmak dosya tutmak gibi rutin işler değildir.

• e)- Rehberlik okulda disiplini sağlama, öğrencileri tehdit etme, kontrol altında bulundurma, onları yargılama işi değildir.

• f)- Rehberlik idarenin istek ve arzularını öğrencilere empoze etmek, öğrenci ile okul idaresi arasında aracılık etmek işi değildir.

• g)- Rehberlik öğrencilerin devamsızlıklarını incelemek, karne yazmak sekreterlik yapmak değildir.

• h)- Rehberlik öğrenciyle ahbaplık etmek, sohbet yapmak, dertleşmek değildir.

• I)- Rehberlik bilgi vermek, ikna etmek inandırarak ve önderlik ederek çocukların davranışlarını etkilemek değildir.

REHBERLİĞİN AMACI

• "Rehberliğin amacını; bireyin, kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir" şeklinde tanımlayabiliriz. Bundan yola çıkarak rehberliğin amacı ile ilgili şu maddeler sıralanabilir :

1.Kendini tanıması, 2.Çevrede kendisine açık olan fırsatları öğrenmesi, 3.Gizil güçlerini geliştirmesi, 4.Çevresine uyum sağlaması.

MASLOW

Kendini gerçekleştirme ihtiyacı

Saygı ihtiyacı

Ait olma ve sevgi ihtiyaçları

Güvenlik ihtiyaçları

Fizyolojik ihtiyaçlar

• Bu ihtiyaçlar hiyerarşisinde bireyin fizyolojik ihtiyaçları ile güvenlik ihtiyaçları gibi alt düzey ihtiyaçları rehberlik hizmetlerinin konusu iken ait olma, sevgi, saygı ve kendini gerçekleştirme üst düzey ihtiyaçlar olup daha çok psikolojik danışma hizmetlerinin görev alanına girmektedir.

• Fizyolojik ihtiyaçlar: Temel içgüdüsel ihtiyaçlardır. Yemek, içmek, uyumak, solumak gibi ihtiyaçlar bu kategori için örnek olarak gösterilebilir.

• Güvenlik ihtiyaçları: İnsanlar, can ve mal varlıklarının korunmasına ihtiyaç duyarlar.

• Sevgi ve aidiyet ihtiyacı: Sevme, sevilme, bir gruba mensup olma, yardımseverlik, şefkat türündeki ihtiyaçlar bu gruba örnek gösterilebilir.

• Saygı ihtiyacı: İnsanlar sevmek, sevilmek dışında kendilerine saygı duyulmasını da isterler. Tanınma, sosyal statü sahibi olma, başarı elde etme, takdir edilme gibi ihtiyaçlara yönelirler.

• Kendini gerçekleştirme ihtiyacı: Alt kategorilerdeki ihtiyaçlarını karşılamış olan birey son aşamada ideallerini ve yeteneklerini gerçekleştirme ihtiyacı duyar.

PSİKOLOJİK TEMELLER

• Bireysel farklar

• Bireydeki nitelik farklılıkları

• Bireydeki nitelik ile meslekler arsındaki ilişki

• Davranım

• Ruh sağlığına verilen önemin artması

• Kişilik

• Genç kuşaklarda oluşan duygusal sorunlar

• Madde kullanımının artması

SOSYOLOJİK TEMELLER

Toplumun karmaşıklığı

Kentleşme ve değişen iş hayatı

Aile yapısı ve fonksiyonu

Kadının iş hayatına girmesi

Kuşaklararası çatışma

Dinsel inançlarda ve değer hükümlerindeki değişmeler

Kültür boşluğu

Yabancılaşma

FELSEFİ TEMELLER

Psikolojik hizmetlerin felsefî temelleri, kısaca şöylebelirtilebilir: Rehberlik ve danışma programı için kişi,üstün bir değere sahiptir. Her birey, kendine has birbütündür. Psikolojik hizmetler programının amaçları, birtaraftan toplumun ideal ve ihtiyaçları, diğer taraftanbireyin en iyi şekilde büyüyüp gelişmesi fikrindendoğmaktadır.

Bireye psikolojik yardımda bulunarak bu amaçlaraerişmeye çalışırken, felsefenin daima çabaharcadığı akılcılığı, yâni bilimsel metotları kullanır.Bu çalışmalarda rehberlik ve danışma, eğitiminayrılmaz bir parçası ve onun bir tamamlayıcısıdır.

REHBERLİK MODELLERİ

• 1) Parson Modeli : Amaç bireyin kişilik özellikleri ile işin niteliklerinin eşleştirilerek, bireye en uygun çalışma alanının belirlenmesidir.

• 2) Rehberliği Eğitim Süreci İle Kaynaştıran Model : Rehberlik eğitimin bir parçasıdır, amacı bireyin okula ve okul dışındaki çevresine uyumuna yardımcı olmaktır.

• 3) Rehberliği Klinik Yaklaşım Olarak Gören Model : Rehberlik hizmetlerinde bireyin sorununun nedenini ortaya çıkararak sorunun çözümüne yönelik yardımlar önermek esastır.

• 4) Rehberliği Karar Vermeye Yardım Süreci Olarak Gören Model : Rehberlik, toplumun bireye sunduğu eğitsel, mesleki ve benzeri seçenekler arasından bireyin kendisine en uygun olanın hangisi olduğuna karar vermesine yardım etme sürecidir.

• 5) Gelişimsel Model : Rehberlik, bireylerin içinde bulundukları gelişimsel dönemin ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik çalışmaları kapsar.