Öğretmenlik mesleği - melike yigit koyunkaya,...
TRANSCRIPT
MESLEK
Meslek, belli bir eğitim ile kazanılan, sistemli bilgi ve becerilere dayalı, insanlara yararlı
mal üretmek ve hizmet vermek karşılığında para kazanmak için yapılan, kuralları
belirlenmiş iş demektir.
2
ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ
Öğretmenliğin bir meslek olup olmadığı hususunda geçmişte hep tartışmalar olmasına
karşın yasalarımızda buna yönelik bir takım hususlar belirlenmiştir.
3
ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ
Milli Eğitim Temel Kanununa göre öğretmenlik, devletin, eğitim, öğretim ve bununla
ilgili yönetim görevlerini üzerine alan bir ihtisas mesleğidir.
Öğretmenlik mesleği, eğitim sektörü ile ilgili olan sosyal, kültürel, ekonomik, bilimsel ve
teknolojik boyutlara sahip, alanda özel uzmanlık bilgi ve becerisini temel alan akademik
çalışma ve mesleki formasyonu gerektiren, profesyonel statüde uğraşı alanıdır.
4
YASALARIMIZDA ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ
1848 yılında Darülmuallimin adıyla bugünkü manada öğretmen yetiştiren ilk meslek
okulu kurulmuştur.
1850 yılında Darülmuallimin başına getirilen Ahmet Cevdet Efendi, Darülmuallimin için
bir nizamname kaleme almıştır. Bu nizamname ile Darülmuallimin köklü bir yasal ve
eğitimsel düzenlemeye tabi tutulurken aynı zamanda çağdaş anlamda öğretmenlik
mesleğinin temelleri oluşturulmuştur.
Bu nizamname, dolaylı olarak öğretmenliğin meslek olduğunu ve bu mesleğin bir
okulu olduğunu ifade etmektedir (Akyüz, 2006a).
5
YASALARIMIZDA ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ
1869 yılında çıkarılan Maarif-i Umumi Nizamnamesinde umumi mekteplere öğretmen
olmada öncelik hakkının Darülmuallimin’de eğitim görmüş muallimlere ait olduğu
belirtilmiştir.
6
YASALARIMIZDA ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ
1924 tarihli Orta Tedrisat Kanununun 1. maddesine göre, « muallimlik devletin umumi
hizmetlerinden sayılan bir meslektir» olarak tanımlanmıştır.
1926 tarihli Maarif Teşkilatına Dair Kanunun 12. maddesinde “maarif hizmetlerinde
asil olan muallimliktir “ denmiştir.
7
YASALARIMIZDA ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ
1973 tarihli ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunun 43. Maddesinde Öğretmenlik
Mesleği; devletin eğitim öğretim ve bununla birlikte yönetim işlerini üzerine alan
ihtisas mesleğidir. Şeklinde tanımlanmıştır.
8
GÜNÜMÜZDE ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ
Günümüzde öğretmenlik artık, alanda uzmanlık, akademik çalışma, mesleksel
formasyon ve üniversite diploması gerektiren kendine özgü bir profesyonel meslek
statüsü kazanmış bulunmaktadır.
9
ÖĞRETMENLİĞİN MESLEKLEŞME ÖLÇÜTLERİ
1. Toplumca ve devletçe meslek olarak tanınma ve kabul görme.
2. Belirli bir uzmanlık bilgi ve becerisini gerektirme
3. Mesleğe girişte belirli bir seçim ve denetimden geçme
4. Mesleksel kültüre sahip olma
5. Yasal, tüzük, yönetmelik, statü ve güvenceye kavuşma
6. Tanımlanmış bir hizmet alanı olma ve o alanda hizmet verme
10
ÖĞRETMENLİĞİN MESLEKLEŞME ÖLÇÜTLERİ
7. Verdiği hizmetten ötürü yetiştirdiği kişiye-ailesine-topluma-devlete karşı sorumlu
olmak
8. Yeterince geniş ve yaygın bir hizmet alanına sahip olma.
9. Mesleksel örgütlere sahip olma
10. Mesleğin gerektirdiği etik kurallara sahip olma
11. Meslekte çalışma özgürlüğüne sahip olma
11
ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
Öğretmenler devlet memurlarının çoğunluğunu oluşturur.
Ülkemizde 2013-2014 öğretim yılında ;
Okul öncesi eğitimde, İlkokulda, Ortaokulda ve ortaöğretimde 378.919′si erkek,
410.325′si bayan olmak üzere toplam 789.244 öğretmen bulunmaktadır.
12
ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
Öğretmenlerin büyük bir kısmı devlet memurudur.
Öğretmenler genelde alt ve orta sınıf ailelerdendir.
Öğretmenlik mesleğinin geliri düşük sayılabilir.
13
ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
Öğretmenlik sevgi ve özveri mesleğidir
Öğretmenlik mesleğinin statüsü çok yüksek değildir
Öğretmenlerin içinde yaşadıkları topluma karşı önemli görev ve sorumlulukları vardır
14
ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN STATÜSÜ
Toplumsal statü, bireyin toplum yapısı içinde işgal ettiği konum veya yerdir. İki tür statü
vardır;
Verilmiş statü: Bireyin hiçbir etkisi olmadan kazanılmış statüdür. Ör: Bireyin erkek
olarak doğması
Kazanılmış statü: Bireyin kendi çabasıyla elde ettiği statüdür. Ör: Belli bir eğitim
sonucunda öğretmen olmak, okul müdürü olmak.
15
MESLEĞİN STATÜSÜNÜ BELİRLEYEN UNSURLAR
Mesleğin gelir düzeyi
Mesleğe giriş için gerekli olan eğitimin süresidir
Mesleğin çalışma koşulları
Mesleki özerklik
Medyanın meslek ile veya mesleğin topluma sunduğu hizmet ile alakalı yayınlarının
etkisi
Mesleğin mesleki standartların geliştirilmesi durumu
Mesleğe atanmadaki standartlar
Mesleğe karşı toplumda oluşmuş kültürel saygınlık 16
ÖĞRETMENLİKK MESLEĞİNİTERCİH NEDENLERİ
Öğretmenlik mesleğinde güvenlik fazladır.
Öğretmenlik, entelektüel bir saygınlık taşır.
Bazıları için öğretmenlik mesleği, iktidar arzularının doyum sağlandığı alanı olarak
görülür.
Sürekli olarak çocuklarla ve gençlerle çalışılması ve böylece genç kalmak isteği de rol
oynamaktadır.
17
ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ
Öğretmen, kendilerine verilen sınıfın veya şubenin derslerini, programda belirtilen
esaslara göre planlamak, uygulama ve deneyler yapmak, ders dışında okulun eğitim-
öğretim ve yönetim işlerine etkin bir biçimde katılmak ve bu konularda kanun,
yönetmelik ve emirlerde belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür.
18
ÖĞRETMENİN GÖREVLERİNDEN BAZILARI
Her ders yılı başında, eğitim-öğretim sürecini planlama
Öğrenme ortamı hazırlama
Zümre öğretmenleriyle işbirliği içinde olma
Derste yoklama yapma
Laboratuvar, gezi, deney ve uygulamalarla ilgili müdüre rapor verme
Öğrencilerin notlarını not defterine işleme
Çizelgeye göre nöbet tutma
19
ÖĞRETMENİN GÖREVLERİNDEN BAZILARI
Öğretmen kurulu toplantılarına katılma
Okulun yönetim işlerine yardımcı olma
Komisyon, eğitici kol ve sınıf rehberlik çalışmalarına katılma
Tören ve milli bayramlara katılma
Tebliğler dergisini okuma ve imzalama
Verilen diğer görevleri yapma
20
ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ
Öğretmenin okuldaki görevleri şu şekilde belirlenmiştir:
1. Öğretmenler kendilerine verilen dersleri okuturlar. Serbest çalışma saatlerinde
öğrencileri gözlerler. Ders dışında okulun eğitim-öğretim ve yönetim işlerine de
katılırlar.
21
ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ
2. Öğretmenin öğretim işlerindeki görevleri şunlardır:
a- Öğretmenler her ders yılı başında yıllık eğitim planlarını yaparlar.
b- Etkili bir öğretim sağlayabilmek için, derslere hazırlıklı girmek ve okulda bulunan ders
araçlarından ve okul kitaplığında bulunan kitaplardan öğrencilerini yararlandırmakla
yükümlüdürler.
c- Öğrencilerini bireysel çalışmalara yöneltmek.
22
ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ
d- Aynı dersi okutan zümre öğretmenleri eğitim-öğretim yılı başında ve muhtelif
zamanlarda toplanarak eşgüdümüm sağlarlar
e- Derslerde öğrencilerine ödev ve araştırma konularını veriri ve bunları takip ederler
f-Verdikleri dersleri ve sınıf yoklamalarını her ders sınıf defterine yazarak imzalarlar.
23
ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ
3. Öğretmenlerin eğitim işlerinde ödevleri şunlardır:
a- Öğretmenler haftada en az bir gün nöbet tutarlar.
b- Öğretmenler kurulunca ya da okul yönetimince kendilerine verilen öğrenci
kurullarını yönetir ve her türlü eğitim çalışmalarına katılırlar.
c- Öğretmenler kurulu kararı ile kendilerine verilen sınıfın eğitim- öğretim işlerini
üzerlerine alırlar.
24
ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ
4. Öğretmenin yönetim işindeki görevleri şunlardır:
a- Okulun disiplin ve onur kurulu ile eğitim ve yönetim kurullarında kendine verilen
işleri yapmak.
b- Öğretmenler kurulu toplantısına katılmak.
c- Okul müdürünün uygun bulacağı şekilde okulun diğer yönetim işlerine yardımcı
olmak.
d- Düzenli olarak Tebliğler Dergisini takip etmek ve okumakla yükümlüdür.
25
ÖĞRETMENİN BAŞLICA ROLLERİ
Öğretmene yüklenen roller, kültürlere, toplumlara, zamana ve eğitim anlayışına göre değişiklik
göstermektedir.
Öğreticilik/Eğiticilik Rolü
Özel alan bilgisine sahip olma
Ders için gerekli materyalleri hazırlama
Çeşitli öğretim teknikleri deneme
Öğrenmeyi zenginleştirme
Sınıfı yönetme
26
ÖĞRETMENİN BAŞLICA ROLLERİ
Öğreticilik/Eğiticilik Rolü
Program geliştirme çalışmalarına katılma
Bilgi ve iletişim teknolojilerini başarılı bir şekilde kullanma
Öğrencileri güdüleme
Kendi dosyasında düzenli kayıtlar tutabilme
Danışmanlık yapma
Öğrencileri disipline sokma
Sınıfta çeşitli etkinlikler ve konularda karar verme
27
ÖĞRETMENİN BAŞLICA ROLLERİ
Temsilcilik Rolü
Yeni gelişmelere açık olma
Öğrenci aileleri ile çocukların gelişim süreçlerini tartışma.
Uygun kıyafet giyme
Liderlik rolü üstlenme
28
ÖĞRETMENİN BAŞLICA ROLLERİ
Liderlik Rolü
Öğrencilere öğrenme arzusu kazandırma
Öğrencilerin problemlerini çözebilmesine katkı sağlama
Öğrenmenin değerini ve önemini kavratma
Öğretme işini sınıflandırma
29
ÖĞRETMENİN BAŞLICA ROLLERİ
Sosyal Lider Rolü
Öğrenciler ve diğer görevlilerle iyi iletişim kurma
Takımla iyi ilişkiler kurarak çalışma
Yetişkinlerle iyi iletişim kurma
Espri anlayışına sahip olma
Toplumdaki sorunlara çözüm önerileri getirme
30
ÖĞRETMENİN BAŞLICA ROLLERİ
Model Olma Rolü
Uygun kıyafet giyme
Düzenli ve istikrarlı olma
Demokratik tutumlar sergileme
Söylemlerini davranışlarına yansıtma
31
ÖĞRETMENİN BAŞLICA ROLLERİ
Değişimci/Yenilikçi Rolü
Eğitim ve toplum alanında gelişmeleri yakından takip etme
Değişime ve yeniliklere karşı olumlu tutumlar sergileme
Öğrencileri değişime ve yeniliklere hazırlayabilme
Eğitim alanındaki değişiklikleri kolay uygulayabilme
32
ÖĞRETMENİN BAŞLICA ROLLERİ
Yargıçlık/Hakemlik Rolü
Öğrenciler arasında yaşanan sorunları objektif kriterler kullanarak çözümleyebilme.
İstenmeyen davranışları adil ve tarafsız davranarak giderebilme.
Doğru yargılarda bulunma.
Doğru kararlar alabilme.
33
ÖĞRETMENİN BAŞLICA ROLLERİ
Ana Baba Rolü
Özellikle okul öncesi ve ilköğretimde
Öğrencilere ilgi, şefkat ve nasihat gibi davranışlar gösterme
Öğrencilere giyimi, yemesi, içmesi gibi etkinlerde yardımcı olma
34
ÖĞRETMENİN ÇEVRESEL ROLLERİ
1. Çevre kalkınmasına katılma ve katkı sunma rolü
2. Çevre liderlik rolü
3. Toplumsal yabancılık rolü
4. Ahlak savunucusu rolü
5. Kültürlülük rolü
6. Çocuk eğitimi rolü
35
ÖĞRETMENİN SORUMLULUKLARI
1. Mesleki gelişim sorumluluğu
2. Öğrenciyi tanıma sorumluluğu
3. Karar verme sorumluluğu
4. Plan yapma sorumluluğu
5. Öğretim sorumluluğu
6. Strateji- yöntem ve teknik seçme sorumluluğu
7. Materyal geliştirme ve kullanma sorumluluğu
8. Sınıf yönetimi sorumluluğu
9. Okul-aile ve toplum ilişkilerini geliştirme
sorumluluğu
10. İzleme , ölçme ve değerlendirme sorumluluğu
36
ÖĞRETMENİN TAŞIMASI GEREKEN YETERLİKLER
Genel Kültür Bilgisi: Bir öğretmeninin sahip olması gereken genel kültür bilgisi
yeterliliğinin oranı %15- 20 ’tir.
Alan Bilgisi: Alanıyla ilgili bilgilere sahip olma. %50 - 60
Öğretmenlik Meslek Bilgisi: %25 – 30
Öğretmen adaylarının eğitim fakültelerinde gördüğü derslerin ağırlıkları bu oranlara
göre dağıtılmaktadır.
37
ETKİLİ BİR ÖĞRETMENİN TAŞIMASI GEREKEN BAŞLICA NİTELİKLER
Etkili öğretmenin temel özelliklerini şöyle sıralayabiliriz;
Öğretmen sınıfta yaratıcı bir ortam oluşturmalıdır.
Dersini ilgi çekici ve güçlü bir şekilde sunmalıdır.
Öğrencilere yardım etmelidir.
Öğrencilere öğrenme hususunda yardım etmelidir.
38
ETKİLİ BİR ÖĞRETMENİN TAŞIMASI GEREKEN BAŞLICA NİTELİKLER
Öğretmen hoşgörülü, sevecen, anlayışlı ve esprili olmalıdır.
Açık fikirli, cesaretlendirici ve destekleyici olmalıdır.
Genel kültür sahibi olmalıdır.
Meslek bilgisine sahip olmalı ve kendini yenilemelidir.
Öğretmen öğretme bilgisine sahip olmalıdır.
Öğretmen, öğrenciyi bilgi edinme sürecinde aktif tutmalıdır.
39
ÖĞRETMENLERİN MESLEKİALANDAKİYETERLİK DURUMLARI
Yeterlik nedir?
Bir meslek alanına özgü görevlerin yapılabilmesi için gerekli olan mesleki bilgi, beceri ve
tutumlara sahip olma durumu.
Öğretmen yeterlikleri:
Öğretmenlik mesleğini etkili ve verimli biçimde yerine getirebilmek için sahip olunması
gereken genel bilgi, beceri ve tutumlar.
MEB yapmış olduğu çalışmalar sonucunda bir öğretmenin taşıması gereken yeterlik
alanlarını belirlemiştir.
41
Eğitimin temel
bileşenleri merkezde
öğrenci olmak üzere
programlar, öğretmen
ve okuldur.
Bu sistem başta
küreselleşme olmak
üzere doğrudan veya
dolaylı birçok dış
faktörden
etkilenmektedir.
42
ÖĞRETMENLERİN NİTELİĞİNİARTTIRMAYA YÖNELİKYAPILAN
ÇALIŞMALAR
Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri
Özel Alan Yeterlikleri
Okul Temelli Mesleki Gelişim (OTMG)
43
ÖĞRETMENLERİN NİTELİĞİNİARTTIRMAYA YÖNELİKYAPILAN
ÇALIŞMALAR
MEB tarafından, eğitimin niteliğinin arttırılması ve gelişim ihtiyacının karşılanmasına
yönelik olarak öncelikle Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri ve Özel Alan
Yeterlikleri hazırlanmıştır.
Bu yeterliklerin okul ortamında uygulanmasında öğretmenlere rehber olması için
Okul Temelli Mesleki Gelişim Modeli oluşturulmuştur. ve alanda pilot
uygulamasına başlanmıştır.
44
ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ GENEL YETERLİKLERİ
6 ana yeterlik alanı,
31 alt yeterlik alanı
233 performans göstergesi
ile belirlenmiştir.
45
YETERLİK ALANLARI VE ALT YETERLİKLER
A- Kişisel ve Mesleki Değerler-Mesleki Gelişim
A1- Öğrencilere Değer Verme, Anlama ve Saygı Gösterme
A2- Öğrencilerin Öğrenebileceğine ve Başaracağına İnanma
A3- Ulusal ve Evrensel Değerlere Önem Verme
A4- Öz Değerlendirme Yapma
A5- Kişisel Gelişimi Sağlama
A6- Mesleki Gelişmeleri İzleme ve Katkı Sağlama
A7- Okulun İyileştirilmesine ve Geliştirilmesine Katkı Sağlama
A8- Mesleki Yasaları İzleme, Görev ve Sorumlulukları Yerine Getirme 46
YETERLİK ALANLARI VE ALT YETERLİKLER
B- Öğrenciyi Tanıma
B1- Gelişim Özelliklerini
B2- İlgi ve İhtiyaçları Dikkate Alma
B3- Öğrenciye Değer Verme
B4- Öğrenciye Rehberlik Etmek
47
YETERLİK ALANLARI VE ALT YETERLİKLER
C- Öğrenme ve Öğretme Süreci
C1- Dersi Planlama
C2- Materyal Hazırlama
C3- Öğrenme Ortamlarını Düzenleme
C4- Ders Dışı Etkinlikleri
C5- Bireysel Farklılıkları Dikkate Alarak Öğretimi Çeşitlendirme
C6- Zaman Yönetimi
C7- Davranış Yönetimi
48
YETERLİK ALANLARI VE ALT YETERLİKLER
D- Öğrenmeyi, Gelişimi İzleme ve Değerlendirme
D1- Ölçme ve Değerlendirme Yöntem ve Tekniklerini Belirleme
D2- Değişik Ölçme Tekniklerini Kullanarak Öğrencinin Öğrenmelerini Ölçme
D3-Verileri Analiz Ederek Yorumlama, Geri Bildirim Sağlama
D4- Sonuçlara Göre Öğretme-Öğrenme Sürecini Gözden Geçirme
49
YETERLİK ALANLARI VE ALT YETERLİKLER
E- Okul-Aile ve Toplum İlişkileri
E1- Çevreyi Tanıma
E2- Çevre Olanaklarından Yararlanma
E3- Okulu Kültür Merkezi Durumuna Getirme
E4- Aileyi Tanıma ve Ailelerle İlişkilerde Tarafsızlık
E5- Aile Katılımı ve İşbirliği Sağlama
50
YETERLİK ALANLARI VE ALT YETERLİKLER
F- Program ve İçerik Bilgisi
F1- Türk Milli Eğitimin Amaç ve İlkeleri
F2- Özel Alan Öğretim Programı Bilgisi ve Uygulama Becerisi
F3- Özel Alan öğretim Programını İzleme, Değerlendirme ve Geliştirme.
51
ÖZEL ALAN YETERLİKLERİ
Okul Öncesi
Sınıf Öğretmenliği
Hayat Bilgisi
Türkçe
Matematik
Sosyal Bilgiler
Müzik
İngilizce
Fen ve Teknoloji
Özel Eğitim
Teknoloji Tasarım
Beden Eğitimi
Görsel Sanatlar
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi
Bilişim Teknolojileri
52
ÖZEL ALAN YETERLİKLERİ
Belirlenen yeterliklerin,
Öğretmen yetiştirme ve istihdam etme politikalarının belirlenmesinde,
Öğretmenlerin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitiminde,
Öğretmenlerin seçiminde,
Öğretmenlerin iş başarımlarının değerlendirilmesinde,
Öğretmenlerin kendilerini tanıma ve geliştirmelerinde
kullanılması düşünülmektedir.53
OKUL TEMELLİ MESLEKİ GELİŞİM
Okul Temelli Mesleki Gelişim;
öğretmenlerde yeniliği, değişimi destekleyecek, özgüveni ve memnuniyeti arttıracaktır.
öğretmenlerde sürekli öğrenme oluşumunu destekleyecektir.
kurumda öğrenme kültürünün oluşumunu sağlayacaktır.
öğretmenler arasında iş birliğini arttıracaktır.
Öğretmenlerde sürdürülebilir liderlik ve rehberlik rollerinin oluşumunu
destekleyecektir.
54
Okul Temelli Mesleki
Gelişim ile
hedeflenen, okul
paydaşlarının
tümünün öğrenmeyi
öğrenmelerini ve
yaşam boyu
öğrenmenin hayata
geçirilmesini
sağlamaktır.
55
yaşam boyu öğrenme
Öğrenen öğretmen Öğrenen öğrenci
Öğrenen veli Öğrenen okul toplumu
OKUL TEMELLİ MESLEKİ GELİŞİM
Kaynakların etkili kullanımı,
Sorumluluk,
Bireysel mesleki gelişim planı hazırlama ve uygulama,
Deneyim paylaşımı ve rehberlik,
Yeni yaklaşımlarda bilinçlenme,
Yansıtma,
Deneyim ve bilgi paylaşımı
Okul-çevre işbirliği
sağlanacaktır. 56
OKUL TEMELLİ MESLEKİ GELİŞİM MODELİNİN ÖZELLİKLERİ
1. Öğretmen mesleki gelişim hedeflerini, öğrencilerinin öğrenme ihtiyaçları
doğrultusunda kendisi belirler.
2. Öğretmen mesleki gelişimini görevi başında, çalıştığı okulda ve eğitim-öğretim
sürecini aksatmadan gerçekleştirir.
3. OTMG uygulamalarının bakanlık bütçesine maliyeti düşüktür. Maliyet ve kaynaklar,
öğretmen ile okul yöneticisi tarafından belirlenir.
4. OTGM çalışmalarında öğretmen, gelişim planını ve içeriğini kendisi hazırlar.
5. Öğretmen kendi gelişim modelini kendisi oluşturur. Kendi mesleki gelişim planını
hazırlama, uygulama, izleme, yorumlama ve değerlendirme süreçlerinin etkin
katılımcısıdır. 57
OKUL TEMELLİ MESLEKİ GELİŞİM MODELİNİN ÖZELLİKLERİ
6. Öğretmen, mesleki gelişimini planlama, uygulama, izleme, sonuçlarını yorumlama ve
değerlendirme süreçlerini okul yöneticisiyle birlikte kanıtlara dayalı yürütür.
7. Öğretmen bireysel mesleki gelişim uygulamaları sonucunda belirlemiş olduğu
yeterlik alanının yanı sıra başka yeterlik alanlarında da gelişim sağlar.
8. Öğretmen yansıtıcı bir yaklaşımla, mesleki gelişiminin öğrenci öğrenmelerine
yansımasını izler, bir sonraki gelişim hedeflerini bu doğrultuda belirler.
9. Kaynak kullanımı, daha etkin, verimli ve ekonomiktir.
58
ÖĞRETMENLERİN MESLEK ÖRGÜTLERİ
1. Dünya öğretmen sendikaları federasyonu (DÖSF)
2. Uluslararası hür öğretmenler sendikaları federasyonu (UHÖSF)
3. Dünya eğitim meslek örgütleri konfederasyonu veya öğretim mesleği örgütleri
dünya konfederasyonu (DEMÖK/ÖMÖDK)
59
1. DÜNYA ÖĞRETMEN SENDİKALARI FEDERASYONU (DÖSF)
1946 yılında kurulan FISE’nin kökleri 1928’lere kadar iner.
DSF üyesi olup sosyalist, kapitalist ülkelerden ve 3. Dünya ülkelerinde 121 örgütü
vardır, üye sayısı 20 milyon kadardır.
Küba, SSCB, Nijer, Kolombiya, Şili vb. ülkelerin öğretmen sendikaları FISE’ ye bağlıdır.
TÖB-DER’in FISE üyeliği oybirliğiyle kabul edilmiş ama hükümetten gerekli izin ve
onay alınmadığı için üyelik başvurusu askıda kalmıştır.
60
2. ULUSLARARASI HÜR ÖĞRETMEN SENDİKALARI FEDERASYONU
(UHÖSF)
Kapitalist ve 3. Dünya ülkelerinden özellikle Avrupa ve K. Amerika’ dan öğretmen
örgütleri buna bağlıdır.
Amerikan öğretmenler sendikası, Fransa ulusal eğitim federasyonu, Belçika
öğretmenler sendikası, Norveç öğretmenler sendikası, İngiltere ulusal öğretmenler
sendikası vb. buraya bağlıdır.
61
3. DÜNYA EĞİTİM MESLEK ÖRGÜTLERİ KONFEDERASYONU
(DEMÖK)
WCOTP, 1951 yılında kurulmuş olup yaklaşık 12 milyon (1988 için) üyeye sahiptir.
Herhangi bir üst örgüte bağlı olmamakla birlikte başta ETUCE olmak üzere pek çok
örgütle yakın ilişkileri vardır.
Temel örgütlenme alanı eğitimdir.
Üyeleri arasında IFFTU veya FISE’ ye de bağlı olan sendikalar bulunduğu gibi bağımsız
sendikalar da bulunur.
62
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ
Öğretmenlik ve etik birbirine çok yakın kavramlardır.
İdeal bir öğretmen, yalnız kusursuz öğretme yetenekleri ile değil, aynı zamanda yaşama biçimi ile de örnek alınacak ahlaki bir modele dönüşür.
Yani bu anlamda öğretmen, öğrettiklerini örnek olarak yaşayan ideal biridir (Pieper,1999,118).
Öğretmenlik yalnızca birtakım bilgilerin aktarılmasını kapsayan bir meslek olmanın ötesinde ,genç nesillere değerler kazandırılması hedefini de içeren bir meslektir.
63
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
1. Profesyonellik ilkesi:
Öğretmenlik meslek etiğinden bahsedebilmek için öncelikle ,öğretmenin işinde profesyonel olması gerekir.
Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği görevleri belirtilen standartlar içinde yapabilecek yeterlilikte olmayan bir öğretmenin meslek etiği ilkelerinden söz etmek imkansızdır.
64
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
Öğretmenin profesyonel davranışları;
Görevle ilgili bilgi, beceri ve tutumları eksiksiz kazanmış olmak
Hizmeti zamanında ve kusursuz sunmak
Mesleği daha iyi yapabilmek için sürekli olarak özeleştiri ve değerlendirme yapmak
Hizmette kaliteyi sağlamak
Mesleğinin yöntem ve tekniklerini sürekli olarak geliştirmek
65
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
2. Hizmette Sorumluluk:
Öğretmen bir kamu hizmeti olarak eğitimde üzerine düşen büyük sorumluluğun bilinci
içinde olmalıdır.
Öğretmenler davranışlarından ve bunların topluma maliyetinden kendileri ve toplum
adına sorumluluk duymalıdır.
Öğretmenler kamu görevlileri olarak eylem ve kararlarının doğuracağı sonuçlar
konusunda topluma hesap verebilmektedir.
Sorumluluk, belirli bir görevin istenilen nitelik ve nicelikte yerine getirilmesidir.
66
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
3. Adalet:
Öğretmen her türlü eyleminde adil olmak ve öğrenciler arasındaki ilişkilerde de adaleti
sağlamak sorumluluğuna sahiptir.
Öğrencilere söz hakkının adil olarak paylaştırılmasından başlayıp, sınıf içi ve dışı etkinliklere
katılıma kadar uzayan her türlü etkinlikte adaletin sağlanması son derece önemlidir.
Öğretmen sınıf içindeki öğrenme fırsat ve olanaklarından öğrencilere adil yararlanma hakkı
tanımalıdır.
Öğretmen değerlendiren ve öğrenci performansı hakkında yargılarda bulunan biri olarak,
değerlendirmede adaleti sağlamalıdır.67
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
4. Eşitlik :
Eşitlik yararların, sıkıntıların, hizmetlerin dağıtılmasında sınırların belirlenmesini içerir.
Temel Bireysel Eşitlik: Bir okula kaydolan bütün öğrenciler eşittir. Öğretmen
sınıfındaki bütün öğrencilerine eşit davranmalıdır.
Kısmi Eşitlik: Farklı guruplara eşitlik sağlanması için farklı davranılmasını içerir. Buna
göre sınıftaki bütün öğrenciler eşittir ancak sınıfta bir engelli öğrenci varsa ona farklı
davranılarak onu diğer öğrencilerle eşit hale getirebilirsiniz.
68
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
Blokların Eşitliği: Toplumda doğal olarak ortaya çıkmış bloklar vardır. Kadın-erkek,
yaşlı-genç gibi.
Günlük uygulamalara bakıldığında öğrencilerin pek çok eşitsizliğe maruz kaldığı
görülebilir.
Bazı öğretmenlerin başarılı öğrencilerle daha çok ilgilenip, onlara daha çok zaman ayırdıkları, oysa başarısı
düşük öğrencilerin bu durumda daha da başarısız oldukları bir gerçektir.
69
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
Öğrencilerin velilerinin meslekleri de bir başka eşitsiz davranış nedenidir. Üst sosyo-
ekonomik düzeyden ve öğretmenlere katkı sağlayacak (doktor, avukat, esnaf, politikacı)
mesleklere sahip velilerin öğrencilerine, bazı öğretmenlerin daha yakın ve ilgili
davranabildikleri görülmektedir (Aydın, 2003, 64).
70
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
5. Sağlıklı ve güvenli ortamın sağlanması:
Öğretmenlerin en temel etik sorumluluklarından biri de sınıf ortamında düzen ve
disiplini sağlayarak, öğrenci sağlığını ve güvenliğini tehdit edecek her türlü unsurun
ortadan kaldırılmasını sağlamaktır.
71
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
6. Yolsuzluk yapmamak:
Maddi kazançlar sağlanabileceği gibi gibi parasal olmayan özel amaçlar da sağlanabilir.
Öğretmenin mesleğini kullanarak kendi kitabını yada ders materyallerini üstü kapalı ve zorlamayla satması
Öğrenci velilerinden pahalı hediyeler kabul etmesi beklenebilir.
Yolsuzluk bir çıkar karşılığında kamu yetkilerinin yasa dışı kullanımı olarak tanımlanabilir.
72
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
7. Dürüstlük, Doğruluk ve Güven:
Etik davranış başkalarıyla ilişkilerde dürüst olmayı gerektirir.
İçten ve dürüst davranmayan öğretmenler güven ortamını ortadan kaldırırlar.
Öğretmenler mesleki etkinlikleri yerine getirirken öncelikle kendilerine güvenmelidirler.
Bu özgüven onların toplumun güvenine ve saygısına layık olmalarını da sağlayacaktır.
73
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
8. Tarafsızlık:
Bireylerin nesnel olabilmeleri, karşılarındaki birey yada olaylar hakkında kendi ilgi,
gereksinim ve korkularını işe karıştırmadan, bu görüntüleri çarpıtmadan aradaki
farklılığın görülmesini gerektirir.
Nesnel olabilmek kişinin duygularını değil, aklını kullanmasını gerektirir.
Öğretmenin tarafsızlığı mesleki ve etik açısından son derece önemlidir.
74
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
9. Mesleki Bağımlılık ve Sürekli Gelişme:
Öğretmenler bir lider olarak hem kendi mesleki bağlılık ve gelişmesini hem de öğrencilerin mesleki bağlılık ve gelişmesini sağlamaya çalışmalıdır.
Mesleki bağlılığın bir gereği olarak sürekli gelişmeyi sağlamak için öğretmenlerin;
Meslekleri ile ilgili yeniliklere açık olması,
Mesleki performanslarını artırabilmek için kendilerine sağlanan eğitim olanaklarından en iyi şekilde yararlanması,
Mesleki yayınları ve teknolojik gelişmeleri sürekli izlemesi,
Yeni gelen meslektaşlarının işe ve çevreye uyumlarına yardımcı olması gerekir.75
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
10. Saygı
Öğretmenin insanın değerine ve bütünlüğüne saygı göstermesi gerekir.
Bu anlamda öncelikle öğrencinin varlığına ve bütünlüğüne saygı gösterilmesi gerekmektedir.
Öğrencilerin dayak, şiddet, hakaret, isim takma, belli özelliklerinden dolayı aşağılanma gibi
öğretmen davranışlarına maruz kalması etik açıdan son derece yanlıştır.
Öğrenci saygı gösterilerek, saygı duymayı öğrenecektir ve bunu yapacak olan kişide
öğretmendir.
Öğretmenin kendisinin bu tür davranışları, öğrencinin varlığı ve bütünlüğünde giderilmesi
olanaksız yaralar açmaktadır. 76
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
Yine öğrencilere ait gizli ve mahrem bilgileri diğer öğrenciler yada öğretmenlerle paylaşmak, öğrencinin yada ailesinin özel yaşamına karşı saygı göstermemek de etik dışı bir davranış olarak değerlendirilmelidir.
Öğretmenlik etiğinde bir başka unsurda velilere karşı gösterilmesi gereken saygıdır.
Öğretmenlerin etik bir yükümlülük içinde saygı göstermeleri gereken bir diğer grupta meslektaşlarıdır. Öğretmenlerin birbirlerinin yeterlilik ve kişiliklerine saygı göstermeleri beklenmektedir.
Bunun bir gereği olarak birbirleri hakkında sınıf içinde yada dışında, öğrenci yada velilerin yanında olumsuz yorumlar ve dedikodu yapmaktan kaçınmalıdırlar.
77
ÖĞRETMENLİK MESLEK ETİĞİ İLKELERİ
11. Kaynakların Etkili Kullanımı:
Kurumsal ve kamusal kaynakların etkili kullanımı öğretmenlerden beklenen bir başka
önemli etik davranıştır.
En kıt ve değerli kaynak zamandır. Bu açıdan öğretim ve eğitim zamanının etkili kullanımı
öğrencilerin yararını en üst düzeye çıkaracaktır.
78