t

Dr Norman R. Relkin është neurologbihejvoral, profesor i neurologjisë klinikepranë Kolegjit mjekësor “Weill Cornell”në Nju Jork. Dr Relkin është i njohur nënivel ndërkombëtar për shkak sekërkimet e tij gjatë 15 viteve të funditkanë ndikuar në përmirësimin ediagnostikimit, trajtimit dhe parandalimittë sëmundjes së Alzheimerit

A mund të na thoni diçka rreth neurologjisë bihejvorale. Cili ështëdefinicioni i saj dhe kur është formuar ajo?Dr Relkin: Neurologjia bihejvorale është një degë (fushë) emjekësisë që përqendrohet në çrregullimet kognitive dhebihejvorale të shkaktuara nga sëmundjet sistemike dhe të trurit.Rrënjët e neurologjisë bihejvorale shkojnë deri në fillim tëshekullit XX në Evropë, ku shumë mjekë merrnin mësime tënjëkohësishme në të dy fushat: neurologji e psikiatri. Neurologjiabihejvorale në formën moderne të saj, i ka fillet në vitet 1960 dheu zhvillua krahas përparimeve në neuroimazheri,neurofarmakologji dhe neuro-shkencë .

Rëndom, pas specializimit të përgjithshëm në neurologji, duhenedhe dy vjet shtesë të sub-specializimit për t’u bërë neurologbihejvoral. Ekzistojnë edhe programe komparabile për psikiatër, tëtipit të neuropsikiatrisë, apo të neurologjisë-dhe-psikiatrisë. DrRelkin: Është vlerësuar se rreth 5-10% të pacientëve që trajtohente neurologët dhe psikiatrit kanë një diagnozë të dyfishtë. Këtapacientë mund të jenë të vështirë që të diagnostikohen, apotrajtohen, nëse shikohen vetëm nga perspektiva e njërës ngafushat. Ka shumë sëmundje të përgjithshme mjekësore që mundtë kenë simptomatologji psikike, duke përfshirë edhe çrregullimete metabolizmit (psh, sëmundja Korsakoff), sëmundjet ngjitëse(encefaliti herpetik), sëmundjet e kolagjenit dhe vaskulare (psh:lupus cerebritis), neoplastike dhe paraneoplastike (psh: encefalitilimbik) etj. tjera të demencës.

A mendoni se ndarja e neurologjisë dhe psikiatrisë nga njëratjetra ishte një veprim i drejtë?Dr Relkin: Ka dallime në grupet e pacientëve të këtyre dy fushave,sikur që ka dallime edhe në sëmundjet dhe trajtimin e tyre, tëcilat e bëjnë të logjikshme ndarjen e neurologjisë dhe psikiatrisë.Por, mendoj se do të ishte më me vend që neurologët dhepsikiatrit të specializonin bashkë, e më pas, si sub-specializim, tëpërcaktoheshin për neurologji, a psikiatri.A keni më shumë pacientë neurologjikë, a psikiatrikë?Dr Relkin: Unë punoj në Departamentin e neurologjisë, prandajpacientët e mi teknikisht konsiderohen neurologjikë, por në faktpacientët e mi drejtohen te unë njësoj, si nga neurologët,psikiatrit dhe mjekët e praksës së përgjithshme.

A mund të na e përshkruani ndonjë rast interesant të ndonjëpacienti, i cili në fillim është konsideruar psikotik, por që më vonëishte parë se vuante nga ndonjë sëmundje ‘organike’?Dr Relkin: Më kujtohen shumë raste të tilla. Njëri kishte të bënte

me një njeri të moshës së mesme, i cili ishte hospitalizuar në njëspital psikiatrik për disa javë, me halucinozë dhe ideacionepsikotike që ishin refraktare ndaj barnave. Më vonë u pa se ai njerivuante nga epilepsia e lobit temporal. Në këtë rast, simptomat ularguan plotësisht me largimin e mjekimit me antipsikotikë tipikëdhe me fillimin e trajtimit me antiepileptikë. Një rast tjetër, që mëbie ndërmend tani, kishte të bënte me një burrë të moshuar, i cilimanifestonte halucinacione vizive dhe episode të ngjashme mefugën, të cilat më vonë u pa se ishin simptoma të demencës metrupëza të Lewy-t (DLB). Simptomat e këtij pacienti u larguan përnjë periudhë rreth një vjeçare, pasi kishte filluar që të merrte njëinhibitor të acetilkolinesterazës, por më vonë u rikthyen përsëri,për shkak të përkeqësimit të DLB. Ajo që i bën këto raste tëveçanta është fakti se mjekimi konvencional kundër psikozave nukkishte dhënë rezultat, bile kishte ndikuar që pacientët tëpërkeqësoheshin edhe më shumë. Trajtimi efektiv u bë emundshme vetëm pasi që u bë diagnostikimi korrekt.

Ne shpesh trajtojmë pacientë epileptikë (për episodet etyre psikotike) me antipsikotikë. A është me vend kjo gjë. Amendoni se antipsikotikët e përkeqësojnë epilepsinë?Dr Relkin: Disa antipsikotikë mund ta ulin pragun për ataqe(epileptike) dhe përdorimi i tyre mund të jetë shumëproblematik te pacientët me predispozitë për epilepsi. Poashtu, disa antiepileptikë mund ta nxisin paraqitjen epsikozës te disa pacientë të ndjeshëm, gjatë një fenomeniqë quhet ‘normalizim i dhunshëm’. Megjithatë, barnatantiepileptike mund të jenë shumë të dobishme nëstabilizimin e humorit, uljen e shpërthimeve agresive dhepër trajtimin e disa simptomave të tjera te pacientëtpsikotikë. Sikur edhe të gjitha barnat tjera që përdorim,barnat antiepileptike duhet të përdoren me maturi .Gjatë Seminarit të psikiatrisë në Salzburg (të vitit 2009) juthatë se pacientët me demencë me trupëza të Lewy-t (DLB)kanë periudha kohore kur nuk manifestojnë simptoma. Simund të shpjegohet kjo, kur dihet fakti që ata kanëndryshime strukturore në trurin e tyre? Si munden ata tëfunksionojnë normalisht, qoftë edhe për një interval tëshkurtër kohor, duke pasur ndryshime të tilla në tru? DrRelkin: Fluktuimi (luhatja) i simptomave është njëra ngakarakteristikat madhore të pacientëve me DLB dhe mund tëparaqitet moment pas momenti, orë pas ore, apo meintervale kohore që përfshijnë ditë të tëra, deri te disa javë.Edhe pse baza patofiziologjike e fluktuimit të kognicionit nëDLB nuk dihet me saktësi, duhet të kemi parasysh se, gjatë24 orëve, sa ka dita, të gjithë ne kalojmë nëpër gjendjet ekthjelltësisë së plotë kur jemi zgjuar, deri te gjendjet epavetëdijes së thellë.

Fluktuimi i vetëdijes dhe gjendjes së zgjimit ështëkarakteristikë esenciale e funksionimit të trurit. Nësëmundjet sikur që është DLB, vjen deri te çrregullimi ikëtyre cikleve normale. Rezultat i kësaj mund të jetëndonjë lloj i deliriumit intermitent, që mund ta bëjëpacientin të duket edhe më keq sesa që në të vërtetëështë, bazuar në shkallën e sëmundjes strukturore nëtrurin e tij.Cili është mesazhi juaj për psikiatrit e Kosovës?Dr Relkin: Shpresoj se kjo që diskutuam rrethneurologjisë bihejvorale të ketë nxitur kureshtjen tuajpër të mësuar më shumë rreth kësaj fushe dhe do tëshërbejë si vërejtje se, të menduarit “jashtë kornizave”të çrregullimeve primare psikiatrike ndonjëherë mundtë ketë rëndësi të madhe për pacientët dhe mjekët etyre për përfitimet dhe efektet anësore të tyre.

Diamanti më i madh...është një Planet i tërë?!

Studiuesit kanë gjetur planetinekzotik komplet prej diamanti qëorbiton rreth një ylli pranë Tokës.Planeti i ri është shumë i dendurnë përbërje më shumë se cdoplanet i vërejtur më parë dheështë komplet prej karboni.

Për shkak se molekulat janë kaq të ngushta dhe tëmbushura ndërmjet tyre, studiuesit kanë llogaritur seato mund të jenë kristal natyral, që përbëjnë në tëvërtetë diamantin. Studimi u udhëhoq nga ProfesorMatthew Bailes i Universitetit të Teknologjisë tëSwinburne në Australi dhe është botuar në revistën‘Shkencë’. “Historia e zhvillimit dhe dendësia emrekullueshme e këtij planeti të con në të gjithapërfundimet se ai është i përbërë i gjithi nga karboni,dmth një diamant i madh që rotullohet rreth një yllineutron çdo dy orë në një orbitë të tij, në mënyrë tëngushtë me sistemin tonë diellor," tha Bailes.

Fakte që nuk i dinit për veten !Trupi i njeriut është një makineri perfekte e mbushurme lëngje, e cila lëviz dhe përzien kimikate nga më tëndryshmet me përpikshmëri, duke koordinuar dhekrijuar çdo gjë, që nga kujtesa e deri tek mukoza.

Fakte që nuk i dinitpër veten

Trupi i njeriut është njëmakineri perfekte embushur me lëngje, e cilalëviz dhe përzien kimikatenga më të ndryshmet mepërpikshmërinë më tëmadhe, duke koordinuardhe krijuar çdo gjë, që ngakujtesa e deri tek mukoza.

Të gjitha llojet e lëkurave pa përjashtim do të dukeshin tëbardha nëse trupi nuk do t'i shtonte ngjyrat. Enët egjakut që ndodhen shumë afër sipërfaqes së lëkurës ishtojnë asaj një ngjyrë të kuqe të lehtë, e cila del më nëpah kur ndihemi të turpëruar. Një pigment i verdhë iprodhuar nga vetë trupi i jep një ngjyrë më natyrale dhenë fund, melamina ngjyrë sepie, e cila krijohet sikundërpërgjigje ndaj rrezeve ultravjollcë bën që ngjyra elëkurës të nxihet. Këto katër tonalitete përzihen nëproporcione të ndryshme tek çdo njeri, duke krijuarkështu ngjyra të ndryshme lëkure për të gjithë në Tokë.

Lëkura ka katër ngjyra

Këtu janë analizuar disa nga misteret e çuditshme,komplekse dhe jashtëzakonisht të bukura që përcaktojnëmirëfuksionimin e trupit njerëzor.

Ngrohja globale, 8 ushqime drejt zhdukjes

Sipas revistës ambientalisteamerikane ‘Good’, disa ushqimejanë të destinuara të zhdukenshekullin e ardhshëm për shkaktë ndryshimeve klimatike.Ndryshime klimaterike do tëndikojnë në ekonominë globalenëse nuk do të merren masapërsa u përket politikaveambientale.

Revista ka listuar tetë ushqime që janë të rrezik zhdukjeje.Rritja e temperaturës së planetit thahtesirat, reshjet emedha përmbytjet dhe periudhat e gjata të thatësirësndikojnë negativisht në prodhimin e mjaltit, kafesë, kakaos,drithërave e vreshtave.

DrithëratNë 18 muaj e fundit të gjithë kemi qenëdëshmitarë të shtrenjtimit të bukës. Nëkrahasim me një vit më parë, në mbarëbotën çmimi i drithërave është dyfishuarpër shkak të thatësirës e zjarreve në Rusidhe përmbytjeve në Australi. Ekspertëtthonë se ky është vetëm fillimi. Në 20vitet e ardhshme, çmimi i bukës mund tërritet me 90 për qind.

KafejaNdryshimi i cikleve të reshjeve çon nëzhvendosjen e plantacioneve të kafesë(Brazil, Vietnam e Afrikë) drejt lartësivemë të mëdha. Kjo do të thotë më shumëvështirësi kultivimi dhe transporti,rrjedhimisht ngritje e çmimit. Ndërkohë,kompanitë amerikane si Maxëell House eFolgers e kanë rritur çmimin me 25 përqind në krahasim me një vit më parë.

ÇokollataRritja e temperaturës me 3 gradë do tëreduktojë në mënyrë drastike kultivimine kakaos në Gana dhe Costa d’Avorio,duke e rënduar ekonominë e këtyrevendeve, e cila varet nga eksportet.

MjaltiNjë nga treguesit kryesorë të efektevenegative që kanë ndryshimet klimatikeështë edhe rënia në mënyrë dramatike enumrit të bletëve dhe si pasojë eprodhimit të mjaltit.

KikirikëtSHBA-të kanë vërejtur njërënie të numrit të rrënjëvetë bimës së preferuar,rrjedhimisht çmimi i gjalpitështë ngritur menjëherë.Prodhimi vjetor në jug tëvendit ka qenë i dobët përshkak të verës së nxehtë etë thatë.

VeraNgrohja globale bëhetpërgjegjëse për reduktiminme 50 për qind tëprodhimit të rrushit qëpërdoret për verë, brendavitit 2040 në Kaliforni.

AgaveThatësira në veri të Meksikësrrezikon të shkatërrojë prodhimine agaves, bima e cila shërben përprodhimin e tekilës.

Përse nuk bëhemi superinteligjentë?

Truri njerëzor është një ngakrijimet më terheqese dhe metë jashtëzakonshme, mënyra efunksionimit të tij ende nuknjihet plotësisht. Kapaciteti iskajshëm i trurit njerëzor ështëi panjohur, madje mendohet sepjesa më e madhe e njerëzvepërdorin vetëm 2-3 përqind tëtrurit të tyre gjatë gjithë jetës.

Gjenitë më të mëdhenj të historisë dhe mendjet më tëndritura deri më sot kanë arritur të përdorin maksimalishtvetëm 10 përqind të kapacitetit. Imagjinoni për njëmoment se çfarë do të mund të kishte arritur njeriu po tëishte i aftë të përdorte 100 përqind të superfuqisë së trurittë tij. E paimagjinueshme! Por a mundet njeriu mekalimin e kohës të evoluojë inteligjencën e tij? A kaevoluar inteligjenca me kalimin e kohëve? Në krahasimme brezat antikë të civilizimit si egjiptianët e lashtë, tëcilët ndërtuan piramidat pa përdorimin e asnjë kompjuteriapo makine llogaritëse, do të ishte e drejtë të thuhet sesot nuk jemi më të zgjuar se homologët tanë tëlashtësisë?

Shkencëtarët kalojnë shpejtësinë e dritësIshte Albert Ajnshtain, i cilipropozoi më shumë se 100 vjetmë parë, se asgjë nuk mund tëudhëtojë më shpejt se shpejtësiae dritës. Por, para disa ditësh, uzbulua se personi që përcaktoiligjet e natyrës mund të ketëgabuar. Bota e shkencës u shokua

kur punonjësit e laboratorit më të madh të fizikës nëbotë deklaruan se kishin regjistruar grimca subatomikeqë udhëtonin me shpejtësi më të madhe se ajo e dritës.

Nëse zbulimet provohen të jenëtë vërteta, atëherë do të rrëzojnënë tokë një nga shtyllat kryesoreqë mban në këmbë ModelinStandard të Fizikës, i cili shpjegonedhe mënyrën se si universi dhegjithçka në të funksionon. Teoriae Relativitetit të Ajanshtajnit, e

propozuar në vitin 1905, thekson qartë se asgjë nëunivers nuk mund të udhëtojë më shpejt se drita nëvakuum. Por, studiuesit e laboratorit të CERN-it në afërsitë Gjenevës pretendojnë se kanë regjistruar disaneutrino, lloje shumë të vogla grimcash, që udhëtojnëmë shpejt se barriera prej 186,282 milje (299,792kilometra) për sekondë.

Rezultati i ka mahnitur aq shumë studiuesit, saqëshkencëtarëve të Amerikës dhe Japonisë u ështëkërkuar që të verifikojnë rezultatet para se tëshpallen si zbulime.

Antonio Ereditato (shkenctar)një zëdhënës i studiuesve tëCERN-it tha: "Ne kemi besimshumë të madh tek rezultatetqe kemi kryer ne kemikontrolluar dhe rikontrolluarshumë herë për çdo gjë qëmund të kishte ndryshuarmatjet tona, por nuk gjetëmasgjë".

Së shpejti do të mund të regjistrojmë ëndrratA keni ëndërruar ndonjëherë të regjistronit ëndrrat tuajadhe t'i ktheni në videoklip? Teknologjia që do t'uamundësojë këtë dëshirë është shumë afër: shkencëtarët eUC Berkeley zbuluan një mënyrë për ta kthyer mënyrën sesi mendja jonë interpreton stimujt vizualë në një videodhe rezultati është mahnitës...

Të rejat që priten në të ardhmen e afërtLeximi i mendimit, prodhimiautonom i energjisë së banesës,tërheqja e parave nga bankomatime anë të leximit të retinës osekomandës zanore, duken ide tëmarra nga ndonjë film fantastiko-shkencor por që mund të bëhenpjesë e të përditshmes tonëbrenda pak vjetëve. Ky ështëparashikimi që bën IBM me “5 në5”, studimi vjetor mbi të rejat qëmund të na ndryshojnë jetën vitete ardhshme. Kërkimi në bazohet

në analizat e ecurisë së tregjeve dhe në atë se çfarëështë duke u përpunuar në laboratorët e kolosëveinformatikë. Për 2017 na presin jo pak surpriza fillojnëme leximin e mendimit, afër aplikimit material falëkufjeve speciale që interpretojnë aktivitetin cerebraldhe e transformojnë në komanda për pc, smartphone, .

Kërkimi në fjalë bazohet në analizat e ecurisë së tregjevedhe në atë se çfarë është duke u përpunuar nëlaboratorët e kolosëve informatikë. Për 2017 na presinjo pak surpriza fillojnë me leximin e mendimit, afëraplikimit material falë kufjeve speciale që interpretojnëaktivitetin cerebral dhe e transformojnë në komandapër pc, smartphone, etj.

E veçantë dhe ideja se do tëmund të prodhojmë vetëenergjinë për banesën tonëfalë një aparati në gjendje tëkapë energjinë kinetike dhenxehtësinë e prodhuar ngaaktiviteti I dhenë e duke etransformuar atë ne energjielektrike.

Mundësia që ti themilamtumirë password-eve dhetë identifikohemi nëpërmjetleximit të retinës ose tëdhënave të tjera biometrike,ADN në vend të kodeve dhenepermjet zerit.

Është viti i gjashtë që IBM vijon në përpunimin e këtijkërkimi dhe publikon rezultatet e tij, me njëfarë suksesiduhet thënë. Edhe pse në disa raste siç ishte ai iparashikimit të 2006 për një internet në 3D që doli ipavërtetë, në shumicën e rasteve studimi mbiparashikimet e të rejave teknologjike në pesë vitet eardhshme i kryer nga kompania amerikane ka rezultuar isuksesshëm.

Zbulohet jeta e pertejme

Anesteziologu amerikan Dr.Stuart Hameroff i Universitetittë Arizonës rrëfeu mbi teorinëshkencore, e cila konfirmonekzistencën e jetës së përtejmedhe të shpirtit të pavdekshëm.

Sipas fjalëve të tij kur zemra e një personi ndalon sërrahuri informacioni i ruajtur në tru nuk vdes, porvazhdon të përhapet në të gjithë Universin. Kur mjekët ekthejnë njeriun në jetë ky informacion kuantik, që kaqenë në Kozmos, rikthehet sërish në trup. Për rrjedhojëtë kësaj njeriu e mban mend këtë përvojë të pazakontë.Sipas shkencëtarëve, kjo teori shpjegon faktin se tëmbijetuarit nga vdekja klinike kujtojnë "dritën e bardhë"ose "tunelin", në të cilin ata kanë qenë.

25 theniet me te bukura nga Albert Ajnshtajn

1. Kur mberriti ne SHBA,Ajnshtajnit, i dhane nje pyetesorper te kompiluar. Nder te gjithapyetjet te cilave i duhej dhenepergjigje, njera pyeste: “Cilesrace i perkisni?”. Dhe ai iupergjigj: “Races njerezore”.

2. Ne qofte se Teoria ime e Relativitetit do te jete evertete, Gjermania do te thote se jam gjerman ndersaFranca do te thote se jam qytetar i Botes. Nese teoria nukdo te jete e vertete, Franca do te thote se jam gjermanndersa Gjermania do te thote se jam hebre.

3. Eshte me e lehte te thyesh nje atom sesa nje Paragjykim4. Derisa te kete njerez do te kete luftra.5. Cmenduri eshte te besh gjithmone te njejten gje dhe tepresesh rezultate te ndryshme.6. Semundje shume e keqe racizmi. Por mbi te gjitha e cuditshme: semur te bardhet, por vret te zinjte.

7. Kompjuterat jane shume te shpejte, precize dhebudallenj. Njerezit jane shume te ngadalte, shume pakprecize dhe inteligjente. Se bashku perbejne nje fuqi qe e kalon imagjinaten.8. Bota eshte nje vend i rrezikshem, jo per shkak te atyreqe bejne veprime te keqija por per shkak te atyre qeshikojne pa thene gje.9. Nuk e di se me cfare lloj armesh do te luftohet ne Luftene Trete Boterore, por di qe ne te Katerten do te luftohetme gure dhe me shkopinj.

10. Ndryshimi midis gjenialitetit dhe budallallekut eshtese gjenialiteti ka limit.11. Paqja nuk mund te mbahet me force, por mund tearrihet vetem duke kuptuar njeri-tjetrin.12. Jeta eshte si te ecesh me biciklete: ne qofte se do tejesh ne ekuiliber duhet te levizesh.13. Nuk e ke kuptuar me te vertete nje gje nese nuk je ne gjendje t’ia shpjegosh gjyshes tende.14. Nuk mendoj asnjehere per te ardhmen. Ajo arrin aqshpejt…15. Mos u shqeteso per veshtiresite e tua ne matematike, te siguroj se te miat jane akoma me temedha.

16. Nuk mund te zgjidhet nje problem me te njejtinmentalitet qe e ka krijuar ate.17. Asgje nuk eshte me praktike se nje teori e mire.18. Per sa kohe qe ligjet e matematikes i referohenrealitetit, ato nuk jane te qarta, dhe per sa kohe jane teqarta, ato nuk i referohen realitetit.19. Ne qofte se do te lindja perseri, do te beheshahidraulik.20. Ne qofte se te dhenat dhe teoria nuk perputhen, ndrysho te dhenat.21. Ne qofte se ne momentin e pare nje ide nuk eshteabsurde, atehere nuk ka asnje shans qe ajo te realizohet.22. Eshte me mire te jesh optimist dhe t’a kesh gabim sesate jesh pesimist dhe te kesh te drejte.23. Vetem dy gjera nuk kane kufij, Universi dhebudallalleku njerezor, dhe per te parin nuk jam i sigurt.24. E rendesishme eshte te mos ndalosh se beri pyetje.25. Te gjithe e dine qe nje gje eshte e parealizueshme, derisa arrin nje qe nuk e di dhe e realizon.

Bime me vlera sheruese

Bimet,per vlerat e tyre sheruese, jane perdorur prejnjerezve,qe ne lashtesi. Ja disa:

HudhraPermirson qarkullimin e gjakut dhepakeson gazrat ne stomak dhezorre e kuron semundjet e zemresduke penguar ngurtesimet e enevete gjakut.Hudhra ul temperature etrupi,lehteson reumatizmen dhepengon semundjen e lekures.Njeriuqe ushqehet me hudhra eshte Ifuqishem dhe plot gjalleri dhe tekai pakesohen mundesite e krijimitte gureve ne veshka.

UlliriEshte bime mijeravjecare.ai rritet nezonen bregdetare te vendit tone.Vajidhe fruit I ullirit ka vlera te lartasheruese,ai kalon shpejt ne pjese tendryshme te organizmit,duke zbuture dhen freski lekures.E mbronstomakun nga semundja eulcers.Nese vaji I ullirit pihet melimon menjanon kapsllekun.Ullirindihmon rruget urinare,pakesonsemundjet e zemres dhe zbardh

dhembet,kur mbahet ne goje.

Qepa

Zgjeron bronket dhe ndihmonte shikosh me mire.Per keteqepa pritet ne katersh dhe lihetne uje,qe duhet te pihet nemengjes. Qepa neutralizonhelmet ne zorre,qeteson nervatdhe shton oreksin.

BoronicaLufton kolesterolin,ngaperzierja e boronices dherrushit luftohen semundjetkerpudhore duke ndihmuar neuljen e kolesterolit .Boronicaeshte githashtu e pasur meantioksidues,te cilat luftojnemolekulat e qelizave dhe AND-se se demtuar, qe do te cojnene kancer malinj ,semundjezemre,diabet neqoftese nuk dote rindreqeshin.

Dinosauret - Zhdukja e Dinosaureve

Skeletet me te vjetra tedinosaureve jane gjetur tefosilizuara ne shkembinjte eArgjentines edhe Brazilit. meprimitivi quhet Euraptor qeishte nje dinosaur i vogelmishngrenes. Skeleti i tij tregondisa forka te avancuara gje qeben te mendosh se mund teekzistojne edhe forma meantike dinosauresh.

Dinosauret kane jetuar reth 65 milione vjet me pare.Shume shkencetare mendojne se zogjte jane pasardhes tedinosaureve mishngrenes. Megjithate kjo teori eshteakoma e diskutueshme edhe nuk bazohet ne fakte te forta.Pallentollogjistet mendojne se koha kur dinozauret kanejetuar ndahet ne 3 periudha.1- Triassik (250 milione vjet me pare)2- Jurasik (150 milione vjet me pare)3- Cretacious (70 milione vjet me pare)

Megjithate ajo qe ben me shumepershtypje edhe qe akoma nuk ieshte dhene pergjigje ose tepakten jane hedhur shume tezaper te eshte : Pse Dinosauret uZhduken? Kesaj pyetje sic thame ijane atribuar shume teori.

Gjate periudhes Triassike bota mendohet te kete pasurvetem nje kontinent madhor. ndarja e ketij kontinentimendohet te kete filluar gjate periudhes Jurassike ku edheshpjegohet pse dinosauret u ndane ne kontinente tendryshme sic shpjegon edhe fakti i gjetjes se tyrekudo. Periudha e fundit do te shenoje fillimin eshkaterrimit te dinosaureve edhe zhdukjen e tyre totale .

Nje nga teorite me te qendrueshme eshte meteori qe krijoinje krater ja nje kontinent ne faqen e rruzullit tokesor. Keteteori e mbron ajo qe ndodhi ne 1994 kur meteore mepermasa te stermedha goditen Jupiterin duke shkaktuarkratere te paimagjinueshme. Permasa e nje meteorit kaptepermasat e rruzullit tokesor. faktore te tjere si shperthimi igazeve vullkanike, ftohja e klimes dhe si rrjedhojendryshimi i nivelit te detit, si dhe shkalla e ulet eriprodhimit(Dinosauret kishin veti te riprodhoheshin ralle.)qe solli ne zhdukjen. Faktor tjeter mendohet te jete edhendryshimi i orbites se tokes nga nje fushe magnetike. tetera keto teori megjithe bazat ne evenimente te ndryshmeprape e lene te papergjigjur pyetjen. Kush i zhdukudinosauret?

Nje nga henat e saturnitEnkeladus,eshte duke nxjerreshtellunga gjigande avulluji.Zbulimi te jep te kuptoshse Enkeladusi I vogel mund tekete nje oqean te lengshemnen siperfaqen e akullt.Ajomund te mbeshtese jetenprimitive, te ngjashme mehenen Europa,po te Jupiterit.

Hena E Saturnit Nxjerr Avuj Uji

SHkenctaret e kane ditur prej kohesh se henat e saturnitkane uje.Uji I lenget eshte celes I kerkesave per jete.Jane gjetur disa hena,me te cilat gjendet uji I lenget dheelemente kimike te nevojshem per te krijuar jeten, dukefutur edhe Europen. SHkencetaret jane shume kureshtarenga shtellungat ne vetvete, nje gejzer gjigant me avull ujidhe nje pjese e vogel akulli.Kjo ndodh ne baze teshtellungave gjigante te gazit te dale nga Poli I Jugut IEnkeladusit. Shtellunga ishte sa gjysma e madhesise sehenes .uji del jashte kesaj hene. Kjo zgjidh disa te fshehtanga vrojtimet e bera nder vite.

Gjeni lind apo bëhesh? Një diskutim shumë i vjetër, i cilikëtë radhë ka marrë përgjigjen"shkencore". Studimi i parëanalitik i këtij problemi ështëverdikti që kanë dhënë ekspertët:gjeni bëhesh (ose më mirë linddhe bëhesh). Një dozë e talentitnatyral është patjetër enevojshme, por kjo nuk mjafton,duhet që ta kultivosh me shumëstudim dhe ta zhvillosh me kalimine viteve me shumë punë.

Kjo vlen për shkencën në përgjithësi dhe për artet kreative, duke filluar që nga shahu dhe disiplina të tjera sportive. Përta afirmuar këtë të fundit ka dalë një libër: "The CambdrigeHandbook of Expertise and Expert Performance", i ciliështë publikuar në këto ditë në "Cambridge University Press". Tezat janë se aftësia, të cilën në shumë raste ne e përcaktojmë si talent ose gjeni, nuk është fryt i një dhuratetë Zotit , por është rezultati i një kombinimi të aftësisë sëlindur dhe instruksioneve të larta dhe një pune shumë tëmadhe. Gjenialiteti nuk është gjë tjetër veçse një përzierjemes talentit të lindur, studimit dhe aplikimit për tëprodhuar rendiment shumë të lartë pune. Sipas Ernest Hemingway (në fushën humaniste) dhe Thomas Edison (përatë shkencore) tregohet se gjeni është 1 për qind talent (frymëzim krijues) dhe 99 për qind punë. "New Scientist" tregon "formulën e gjenialitetit": 1 për qind fat, 29 për qindshkollë e mirë dhe 70 për qind punë.

Udhetimi ne kohe!Do ngelet Sci-Fiction apo realitet ?

Sa here njerezimi ka dyshuar mbimundesine dhe aftesin eshkencetareve per te krijuardicka qe koha e ka vertetuar tesukseseshme?Ne vite te panumerta, ngaexperienca jone njerzore kemimesuar se c’do gje e imagjinuarnga njeriu nje dite mund tekthehet ne realitet.

Nese shekuj me pare do shtrohej qeshtja e shkeljes seHenes nga kemba e njeriut, udhetimi i njeriut nehapesire, apo disa nga arritjet me te medha te shkencestone, per ate kohe do tingellonte e pamundur. Sidoqoftete tilla gjera jane parashikuar kohe me pare dhe koha eka vertetuar te jene te realizueshme. Dikur eshteshikuar vetem si fantazi dhe Sci-Fiction,pormomentalisht udhetimi ne kohe eshte thjeshte njeproblem engjinierik. Fizikantet e brumosur nga ligjet eNewtonit besonin se koha levizte ne nje vije te drejte, testabilizuar, te pandrysheshem, tamam si nje shigjete.Pastaj vjen Ainjshtani me teorite e tij qe tregojne sekoha vershon me teper ne trajten e nje lumi. Fizikantet ebrumosur nga ligjet e Newtonit besonin se koha leviztene nje vije te drejte, te stabilizuar, te pandrysheshem,tamam si nje shigjete. Pastaj vjen Ainjshtani me teoritee tij qe tregojne se koha vershon me teper ne trajten enje lumi.

Ronald Mallett: udhetimi ne kohembase i mundur brenda ketij shekulli

Vrimat e zeza, ëormholes dhetelat kozmike –secila nga ketofenomene eshte propozuar simetode per udhetimin nekohe, por asnjera nuk eshteshikuar si e arritshme per (tepakten) nje sere arsyesh.Nderkohe qe teorikisht atomund te ndryshojne haps-kohe, te gjitha kerkojne nje sasimase apo energjie krejtesishtte pa imagjinueshme...

Ne nje shkrim me siper kam thene qe po ti besoshkonspiracistave udhetimi ne kohe ekziston. Ndersa tani ethem me bindje qe jo vetem ekziston prej disa dekadavepor edhe praktikohet ne ato nivele qe une dhe ti dhe tetjeret nuk kemi per tu futur dot kurre. Eshte i njejtiskenar qe po ndiqet me Marsin. Prej dhjetra vjeteshthuhej qe ishte nje planet i shkrete, pa jete, i kuq etj.Ndersa po ashtu prej dhjetra vjetesh kishte nga ata qebertisnin qe kjo ishte genjeshter dhe se gjerat pofshiheshin. Me ne fund u detyruan te pranonin qe kaatmosfere, ka pak ajer ndersa kohet e fundit nxorren dhefotot me perrenjte e ujit qe kishin rrjedhur neper shpatekodrash. Praktike e njohur per te perballur masat me njete vertete qe nuk e ‘perballojne’ dot. Edhe lajmin perudhetimin ne kohe ka muaj te tere qe eshte lajmeruar qedo shpallet si i mundshem madje dhe i shpejte ne afat.

Zbulimet e Leonardo da Vinçi

Italiani Leonardo da Vinçi(1452-1519) njihet si ndërzbuluesit më të mdhenjë.Ai zbuloj shumë makinadhe mjete të cilat nuk janëndërtuar gjatë kohës kur aiishte ende gjallë.

-Ventillimin,- Busollën,- Aeroplanin,- Helikopterin,- Instrumentemekanike muzikore-Armën shumëtytëshe,- Skenën rrutulluese- Orën me zile,

- Teshat zhytëse- Gazë maskën- Parashutën- Turbinën me ujë- Orën- Vinçin- Tankun- Syzet- Makinën me avullë-Teleskopin

Shkencëtarët krijuan tru Cyborg

Cyborg, është një term i cilipërdoret dhe e ndeshimshpeshherë në filmatkinematografik fantastiko-shkencor, por së shpejti aido të jetë realitet.

Shkencëtarë të Universitetit të Tel Aviv, zëvendësuan pjesëproblematike të trurit të gjallë të njeriut me mikroçip,duke e kthyer atë një nga zbulimet më të mëdhashkencore.Qarqet që ata instaluan në tru, mund të zëvendësojnëfunksionet motorike të lëvizjes, si qerpikët e syve etjdhe shkencëtarët shpresojnë se ky zbulim do tindihmojmë ata të përballojnë sëmundje të tilla si,Parkinson etj.Ideja bazohet në zëvendësimin e qarqeve problematik,me mikroçip të cilët do të kryejnë të njëjtin funksion.“Imagjinoni që në tru ekziston një rajon i vogël, i cilifunksionon shumë dobët, ose thuajse nuk funksiononfare dhe ne kuptojmë arkitekturën e rajonit tëshkatërruar.Kështu ne do mundohemi ta zëvendësojmë këtë rajonproblematik të trurit me pjesë elektronike, që takthejmë atë në funksion të plotë”, deklaroi për BBCprofesori Matti Mintz.

Peshku trashanik “Siluris Glanis”

Shkencetaret kane arritur neperfundim se perkunder kokesse madhe, eshte peshku mebudalla ne Bote, sepse nepranvere ku bene nxehte, nebreg te lumit rriten shelgjetdhe ne uje bien thuprat e ketijdruri se bashku me gjethet,

peshku trashanik me ngutesi i perbin duke menduar sebie ushqimi I tyre i preferuar. Ne lukth keto fije teshelgjes leshojne alkool qe e ben peshkun te humbur.

Samsung ka krijuar llampën36 vjet të qëndrueshme

Ndërrimi i llampave elektrike së shpejtido të mbetet çështje e së kaluarës, sepse“Samsung” ka prezantuar një llampë tëre, të kursyeshme, e cila do të qëndrojë36 vjet. Ekspertët e kësaj kompanie e kanë promovuar llampën LED e cilamund të jetë e qëndrueshme deri në 40 mijë orë, që është 40 herë më shumë se

llampat e rëndomta. E vetmja e metë e kësaj llampe derimë tash mund të jetë çmimi i saj, sepse një këso llampeaktualisht shitet mbi 60 euro.

Kina prezantoi avionin gjuajtes pa pilot "Pterodactyl-I"

Kina paraqiti ne sallonin aviaciono-kozmik ne Zhuhaiavionin e ri gjuajtes pa pilot “Pterodactyl-I”.Aparati ka nje gjatesi prej 9 metra, permasat e kraheve -

14 m, pesha - 1.1 ton. "Pterodactyl-I" eshte i afte tengrihet deri ne lartesine 5.3 mije metra, zoteronlargesine e fluturimit deri ne kater mije kilometra.Shpejtesia maksimale - 280 km/h.

Aparati eshte i pajisur me mjete aramatimi ajrore,qe jane te vendosura ne shtylla poshte kraheve.Kostoja e nje aparati te tille, sipas vleresimeve te

eksperteve, nuk duhet te jete me shume se 1milion dollare, gje qe e ben ate shume me te lirese sa homologet e vet perendimore.Sipas mendimit te specialisteve, Kina mund tebehet lojtari i ri serioz ne tregun e dominuar ngaSHBA dhe Izraeli.

Del Windows 8, revolucioni me i ringa Microsoft per kompjuterat tuaj

Dalja e Windows 8 eshteparashikuar per 26 tetor . Ngadita, e premte 26 tetor,perdoruesit e interesuar mund teprovojne me ne fund sistemin mete ri operativ te Microsoft.Duhet te permbaje te gjithaefektet e nje revolucioni tevertete per kompjutera, qeMicrosoftka pasur ndermend te

beje me kete sistem te rinovuar operativ, qe ofronshume karakteristika te reja per perdoruesit, nga njenderfaqe e re grafike qe premton shume deri ne disaaplikacione interesante qe mund te shkarkohen nedyqanet Microsoft.

Pra, ka gjithcka per te gjitha shijet. Gjate javeve teardhshme do te jene me shume se 1100 modele teprodukteve teknologjike, mes notebook, desktopkompjuteri, pajisje te gjitha-ne-nje dhe tablete per teperdorur Windows 8, nje numer qe tregon vullnetin dhedeshiren e Microsoft per te realizuar nje sistem te rioperativ te afte per te integruar mundesi dhe oferta ngakompjutera fikse me ata te ofruar nga teknologjia elevizshme. Kete e shpjegoi vete Microsoft, gjateprezantimit te Windows 8 dje. Silvia Candiani, drejtoreshemarketingu dhe operimi ne Microsoft, tha:Me lancimin e Windows 8, Microsoft i prezanton gjithebotes nje version te rishpikur te Windows. Per tablete apoPc, permes funksioneve per lehtesim apo per rikrijimin epermbajtjes, per pune apo per argetim, Windows 8propozon nje pervoje te personalizuar qe pershtatetpersosshmerisht me nevojat dhe stilin tuaj".