riyaziyyat 4-cü sinif - · pdf filei bölmƏ. keçİlmİŞlƏrİn tƏkrari...
TRANSCRIPT
Elmiredaktorlar:
Pedaqoji elmlər dоktoru, professorYƏHYA KƏRİMOV ŞƏFİ OĞLU Bakı Dövlət Universiteti nəzdində "İnkişaf" REPM-in kiçik elmiişçisi, Gender və tətbiqi psixologiya kafedrasının müəllimiHƏBİB KƏRİMOV FİRUDİN OĞLU
Rəyçilər: Sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün 3nömrəli respublika xüsusi internat məktəbininmüəllimiBАHАR KƏRİMOVA ZƏNNUM QIZI Sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün 3nömrəli respublika xüsusi internat məktəbininmüəllimiİRADƏ DALQILICOVA ARİF QIZI Sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün 3nömrəli respublika xüsusi internat məktəbininmüəllimiМƏТАNƏТ QURBАNОVА MUSA QIZI
Riyaziyyat – 4. Eşitməsində çətinliyi olan uşaqlar üçün dərslik.M.Həsənova, C.Məmmədova, S.Bayramova.Bakı: "Çaşıoğlu-Multimedia", 2014. - 152 s. ISBN 978-9952-27-329-8
© "Аzərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi",2014
I BÖLMƏ. KEÇİLMİŞLƏRİN TƏKRARI
1-dən 100-ə QƏDƏR ƏDƏDLƏR
1.
– İndi hansı aydır?– Bu gün ayın neçəsidir?
– Bu gün həftənin hansı günüdür?– İndi neçənci ildir?
– Siz neçənci sinfi bitirdiniz?– İndi neçənci sinifdə oxuyacaqsınız?
2. Ədədləri oxuyun və jestlə göstərin:
9, 19, 90, 91, 4, 2, 24, 42, 14, 100
3. 1) Ədədləri sözlə yazın:
45, 5, 12, 54, 40, 62
2) Sözlə verilmiş ədədləri rəqəmlə yazın:
yetmiş, on bir, qırx altı, səkkiz, əlli üç, iyirmi doqquz, yüz, səksəndörd
4. 1) 1-dən 50-yə qədər ədədləri sıra ilə yazın;2) 50-dən 100-ə qədər ədədləri sıra ilə yazın.
5.1) 1-dən 20 qədər ədədlərin içərisindən tək ədədləri seçib yazın;
2) 20-dən 40-a qədər ədədlərin içərisindən cüt ədədləri seçibyazın.
5
6.1) 1-dən 20-yə qədər ədədləri 2-2 sayın;2) 1-dən 50-yə qədər ədədləri 5-5 sayın;
3) 1-dən 100-ə qədər ədədləri 10-10 sayın.
7. Sıranı tamamlayın.
8. Ədədləri onluq və təkliyə ayırın.
22, 81, 15, 30, 9, 47, 62, 53, 78, 90
9. Hesablayın:
1) Toplananlar 40 və 22-dir. Cəmi tapın;
2) Azalan 76, çıxılan 10-dur. Fərqi tapın;
3) 11 və 3 ədədlərinin cəmini 5 vahid artırın;
4) 27 və 7 ədədlərinin fərqini 5 vahid azaldın.
10.
16 + 028 – 016 – 1670 – 60
32 + 832 + 432 + 1732 + 10
54 – 454 – 4054 – 5054 – 14
31 – 642 – 729 – 984 – 20
11.
13 – 724 – 448 – 825 – 912 – 6
15 – 415 – 615 – 1015 – 915 – 13
18 – 7 + 921 – 6 + 719 – 10 + 316 – 9 + 820 – 12 + 4
6
12.71 + 2583 + 1252 + 27
54 + 1537 + 2261 + 24
65 + 2324 + 2551 + 34
13. Həll edin:
Ana ördəyin arxasınca 8 sarı və 7 boz rəngli bala ördək gedirdi.Cəmi neçə bala ördək gedirdi?
14. Taxıl yığımında 14 kombayn işləyirdi. Yük maşınlarıkombaynlardan 10 dənə az idi. Neçə yük maşını işləyirdi?
7
15.
9 + 98 + 85 + 56 + 6
36 + 981 + 725 + 642 + 9
11 – 695 – 772 – 984 – 5
14 – 221 – 923 – 833 – 7
16. Birinci sıraya 9 dairə, ikinci sıraya isə 6 dairə çəkin. Cəmi neçədairə çəkdiniz? Misalını yazın.
17. Hesablayın:
18. Cədvəlləri doldurun:
Toplanan 30 25 45 25Toplanan 3 50
Cəm 70 18 100 28
Azalan 55 15 100 70Çıxılan 44 4 20 50
Fərq 5 85
8
100 DAİRƏSİNDƏ TOPLAMA VƏ ÇIXMA
19. Hesablayın:
10 + 112 + 118 + 116 + 1
26 + 135 + 174 + 153 + 1
62 + 178 + 189 + 196 + 1
99 + 166 + 154 + 149 + 1
20.
11 – 123 – 129 – 137 – 1
35 – 148 – 152 – 177 – 1
62 – 171 – 181 – 192 – 1
74 – 155 – 189 – 1100 – 1
21.
10 + 111 – 130 + 131 – 1
20 + 121 – 140 + 141 – 1
50 + 151 – 170 + 171 – 1
80 + 181 – 190 + 191 – 1
22. Həll edin:
1) Asifin 20 manat pulu vardı. Atası ona 1 manat da verdi. Asifinneçə manat pulu oldu?
2) Asifin 21 manat pulu vardı. O, 1 manata dondurma aldı. Asifinneçə manat pulu qaldı?
23. Aşağıdakı misalları verilmiş nümunələrə uyğun həll edin:
43 + 2 43 + 2 = (40 + 3) + 2 = 40 + (3 + 2) = 45
43 +20 43 + 20 = (40 + 3) + 20 = (40 + 20) + 3 = 63
34 + 6 34 + 6 = (30 + 4) + 6 = 30 + (4 + 6) = 40
9
25 + 241 + 734 + 563 + 3
71 + 847 + 183 + 556 + 2
62 + 733 + 172 + 594 + 5
36 + 472 + 891 + 953 + 7
24.
21 + 642 + 231 + 752 + 3
48 + 225 + 534 + 628 + 2
77 + 337 + 343 + 781 + 9
94 + 656 + 498 + 248 + 3
25.48 + 148 + 248 + 20
56 + 356 + 456 + 40
35 + 235 + 535 + 50
27 + 227 + 327 + 30
26. Həll edin:
Uşaqlar Yeni il şənliyi üçün 12 dovşan, 7 tülkü maskasıdüzəltdilər. Onlar cəmi neçə maska düzəltdilər?
27.Riyaziyyat dərnəyində 6 qız və onlardan 4 nəfər çox oğlanməşğul olurdu. Riyaziyyat dərnəyində neçə oğlan məşğul
olurdu?
10
28. Aşağıdakı misalları verilmiş nümunələrə uyğun həll edin:
78 + 5
78 + 5 = (70 + 8) + 5 = 70 + (8 + 5) = 70 + 13 = 83
48 +2148 + 21 = (40 + 8) + (20 + 1) = (40 + 20) + (8 + 1) = 60 + 9 =
6917 +39
17 + 39 = (10 + 7) + (30 + 9) = (10 + 30) + (7 + 9) = 40 + 16 =40 + (10 + + 6) = (40 + 10) + 6 =50 + 6 = 56
18 + 418 + 1418 + 34
16 + 716 + 1716 + 47
19 + 819 + 1819 + 28
15 + 715 + 1715 + 37
29.7 + 317 + 347 + 3
7 + 1327 + 1387 + 13
9 + 119 + 129 + 1
9 + 1129 + 1189 + 11
30.18 + 729 + 3548 + 26
36 + 4927 + 2826 + 35
20 + 730 + 156 + 27
60 + 970 + 138 + 25
11
31.Həll edin:
Bir fermada 26 inək, o biri fermada ondan 5 ədəd çox inəksaxlayırlar. O biri fermada neçə inək var?
32.İki velosipedçi yola çıxdı. Birinci velosipedçi sağ tərəfə 54 m yol
getdi. İkinci velosipedçi sol tərəfə ondan 25 m çox yol getdi.İkinci velosipedçi neçə metr yol getdi?
33. Meyvə bağından əvvəl 47 kq, sonra isə 39 kq alma yığdılar.Meyvə bağından cəmi neçə kiloqram alma yığdılar?
12
34. Aşağıdakı misalları verilmiş nümunələrə uyğun həll edin:
48 – 3 48 – 3 = (40 + 8) – 3 = 40 + (8 – 3) = 45
48 –30 48 – 30 = (40 + 8) – 30 = (40 – 30) + 8 = 18
16 – 424 – 337 – 548 – 6
64 – 188 – 736 – 259 – 3
53 – 1026 – 2049 – 1084 – 40
68 – 5075 – 7066 – 2095 – 40
35.
26 – 634 – 457 – 761 – 1
28 – 855 – 562 – 299 – 9
38 – 834 – 367 – 729 – 9
24 – 1058 – 4024 – 158 – 4
36.
47 – 347 – 3095 – 195 – 10
96 – 496 – 4032 – 132 – 10
48 – 3026 – 1075 – 5094 – 60
37 – 2085 – 6078 – 6088 – 30
37. Həll edin:
37 m uzunluqda olan məftildən 6 m kəsdilər. Neçə metr məftilqaldı?
38. Qəzet köşkündə 59 qəzet var idi. 40 qəzet satıldıqdan sonraköşkdə neçə qəzet qaldı?
39. Aşağıdakı misalları verilmiş nümunələrə uyğun həll edin:
50 – 8 50 – 8 = (40 + 10) – 8 = 40 + (10 – 8) = 42
54 – 8 54 – 8 = 54 – (4 + 4) = (54 – 4) – 4 = 46
13
20 – 422 – 440 – 241 – 2
30 – 836 – 850 – 551 – 5
60 – 666 – 780 – 483 – 4
90 – 991 – 970 – 673 – 5
40.
98 – 598 – 5098 – 898 – 80
31 – 425 – 746 – 952 – 8
34 – 722 – 951 – 863 – 8
52 – 1052 – 252 – 852 – 20
41. Müqayisə edin:
> = < 30 + 2 □ 1030 + 2 □ 32
10 + 8 □ 2840 + 7 □ 47
25 □ 20 + 634 □ 30 + 1
42. Qarajda 37 maşın var idi. 9 maşın qarajdan çıxdı. Neçə maşınqaldı?
43. Azərbaycan əlifbasında 32 hərf var. Onlardan 9-u sait səslərdir.Samit səslərin sayı neçədir?
14
44. Aşağıdakı misalları verilmiş nümunələrə uyğun həll edin:
68 –25
68 – 25 = (60 + 8) – (20+ 5) = (60 – 20) + (8 – 5) = 40 + 3 = 43
70 –17
70 – 17 = 70 – (10 + 7) = (70 – 10) – 7 = 60 – 7 = 53
32 – 1456 – 1862 – 1943 – 15
52 – 1641 – 1563 – 1872 – 14
81 – 1473 – 1562 – 1653 – 19
36 – 2856 – 2861 – 2482 – 35
45.
51 – 3781 – 4692 – 5895 – 39
42 – 3475 – 2852 – 3835 – 17
42 – 2451 – 3763 – 3974 – 25
81 – 2763 – 2852 – 3473 – 35
46. Müqayisə edin:
> = < 36 – 19 □ 9 + 824 – 9 □ 50 – 35
42 – 26 □ 56 – 4134 + 8 □ 64 – 18
47. 37, 53, 62, 84, 95, 46 ədədlərinin hər birini 17 vahid azaldın.
48. Həll edin:
İməcilikdə 48 nəfər iştirak edirdi. Onlardan 33 nəfərə ağacəkmək, qalanlara isə ağacları sulamaq tapşırıldı. Neçə nəfər
ağacları sulamalı oldu?
15
49.İki növbəli sexdə 68 nəfər işləyirdi. Birinci növbədə işləyən
fəhlələrin sayı 34 nəfər olarsa, ikinci növbədə işləyən fəhlələrinsayı neçə nəfər olar?
50. Müqayisə edin:
> = <11 – 4 □ 33 – 2115 – 6 □ 17 – 812 – 7 □ 16 – 8
16 – 8 □ 18 – 914 – 6 □ 16 – 713 – 4 □ 15 – 6
51. Hesablayın:
94 – 5181 – 1670 – 38
56 – 4440 – 1860 – 24
55 – 3269 – 4730 – 26
68 – 2726 – 1370 – 58
52.95 – 945 + 1773 – 62
86 – 1837 + 2384 – 54
77 – 2733 + 2450 – 45
68 – 3627 + 1349 – 37
MƏCHUL ƏDƏDİN TAPILMASI
53. Həll edin:
6 + □ = 1414 – 6 = 86 + 8 = 14
7 + □ = 18 20 + □ = 60
54.□ + 15 = 2525 – 15 = 1010 + 15 = 25
□ + 2 = 18 □ + 10 = 70
55.□ – 3 = 66 + 3 = 99 – 3 = 6
□ – 35 = 50 □ – 40 = 50
16
56.14 – □ = 1014 – 10 = 414 – 4 = 10
39 – □ = 20 55 – □ = 50
57.
36 + x = 48x = 48 – 36x = 1236 + 12 = 48
8 + x = 18 40 + x = 80
58.
x – 10 = 20x = 20 + 10x = 3030 – 10 = 20
x – 35 = 50 x – 24 = 40
59.
45 – x = 30x = 45 – 30x = 1545 – 15 = 30
34 – x = 20 100 – x = 60
60. x – 16 = 13x – 12 = 12
x – 17 = 40x – 50 = 10
61. 36 – x = 1613 – x = 4
48 – x = 1072 – x = 30
62. x + 15 = 50x + 9 = 20
20 + x = 6042 + x = 80
63.
x + 13 = 49x – 60 = 2527 + x = 5064 + x = 100
43 – x = 14x + 29 = 50x – 34 = 6690 – x = 20
17
64. Şəkil üzrə məsələ qurun:
65.
66.Yeni dərs ilində məktəb kitabxanasına 100 ədəd dərslik
gətirdilər. Kitabxa-naçı 65 ədəd dərsliyi rəflərə yığdı. Rəfəyığılmamış neçə ədəd dərslik qaldı?
67.Uşaq bağçasına 42 çarpayı gətirdilər. Onlardan 20-si taxtaçarpayı, qalanları isə dəmir çarpayı idi. Bağçaya neçə dəmir
çarpayı gətirdilər?
68. Məchul ədədi tapın:
+ –3 14 20 30 55 16
2 9 40 25 14 28 6010 8 50 90 85 48 90
18
69.
+ –5 10 20 40 70 90 80
5 8 10 20 40 152 4 2 30 10 30 25
2-yə VURMA VƏ BÖLMƏ
70. Cədvəli doldurun:
vuruq 3 6 7 5 2 3vuruq 5 2 4 9 8 3hasil
Hasili vuruqlardan birinə böldükdə o biri vuruq alınır.
71. Nümunəyə uyğun həll edin:
6 ∙ 9 = 5454 : 6 = 954 : 9 = 6
7 ∙ 8 = 5656 : 7 = □56 : 8 = □
8 ∙ 9 = 7272 : 8 = □72 : 9 = □
8 ∙ 6 = 4848 : 8 = □48 : 6 = □
72. Cədvəli doldurun:
bölünən 15 8 27 45 18 16bölən 5 4 9 9 2 8qismət
73. Nümunəyə uyğun həll edin:
63 : 7 = 99 ∙ 7 = 6363 : 9 = 7
54 : 9 = 66 ∙ 9 = □54 : 6 = □
56 : 8 = 77 ∙ 8 = □56 : 7 = □
48 : 6 = 88 ∙ 6 = □48 : 8 = □
19
74.
1) 6 ədədini 3 vahid artırın;2) 6 ədədini 3 dəfə artırın;
3) 6 ədədini 3 vahid azaldın;4) 6 ədədini 3 dəfə azaldın.
75. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
2 + 2 = 42 + 2 + 2 =2 + 2 + 2 + 2 =2 + 2 + 2 + 2 + 2 =
2 ∙ 2 = 4.........
76.
2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 = 122 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 =2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 =2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 =2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2=
2 ∙ 6 = 12............
77. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
2 ∙ 2 = 42 ∙ 3 =2 ∙ 4 =2 ∙ 5 =2 ∙ 6 =2 ∙ 7 =2 ∙ 8 =2 ∙ 9 =2 ∙ 10 =
2 + 2 = 4........................
2-yə vurma cədvəli
2 ∙ 1 = 22 ∙ 2 = 4
2 ∙ 3 = 62 ∙ 4 = 8
2 ∙ 5 = 102 ∙ 6 = 12
2 ∙ 7 = 142 ∙ 8 = 16
2 ∙ 9 = 182 ∙ 10 = 20
20
78. Nümunəyə uyğun həll edin:
2 ∙ 2 = 42 ∙ 3 = 62 ∙ 4 =2 ∙ 5 =2 ∙ 6 =2 ∙ 7 =2 ∙ 8 =2 ∙ 9 =2 ∙ 10 =
3 ∙ 2 = 6.....................
4 : 2 = 26 : 2 = 3
...
...
...
...
...
...
...
6 : 3 = 2.....................
2-yə bölmə cədvəli
4 : 2 = 26 : 2 = 38 : 2 = 4
10 : 2 = 512 : 2 = 614 : 2 = 7
16 : 2 = 818 : 2 = 920 : 2 = 10
79. Həll edin:
2 ∙ (4 – 1)2 ∙ (20 – 12)
(12 – 2) : 2(20 – 6) : 2
(20 – 8) : 22 ∙ (14 – 5)
80. 16, 8, 4, 20, 6, 12 ədədlərinin hər birini 2-yə bölün:
2-yə bölünən ədədlər cüt ədədlərdir.
81. 2-yə bölünən ədədləri yazın:
82. Cədvəli doldurun:
a 2 5 4 3 6 9 8 7 102 ∙ a
21
83.
a 10 8 14 20 12 16 4 6 18a : 2
84. Məsələləri həll edin:
1) 2 komanda ipdartma yarışında iştirak edirdi. Hər komandada8 nəfər olarsa, yarışda neçə nəfər iştirak edər?
2) İpdartma yarışında 2 komandada 16 nəfər iştirak edərsə, hərkomandada neçə nəfər iştirak edər?
85. Şəklə əsasən məsələ qurub həll edin:
86. Müqayisə edin:
> = < 30 sm □ 2 dm45 l □ 50 l
100 □ 7988 □ 98
10 dm □ 100sm9 dm □ 9 sm
87. Həll edin:
15 – (2 + 8)17 – (6 + 4)18 – (9 + 1)
13 – (5 + 5)19 – (4 + 6)12 – (8 + 2)
16 – (3 + 7)13 – (7 + 3)11 – (8 + 2)
22
88. + 3729 + 75
18 + 4539 + 67
17 + 1648 + 24
69
89. - 4329 - 56
37 - 2217 - 81
56 - 4417 - 40
14
3-ə VURMA VƏ BÖLMƏ
90. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
3 + 3 = 63 + 3 + 3 =3 + 3 + 3 + 3 =3 + 3 + 3 + 3 + 3 =
3 ∙ 2 = 6.........
91. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 = 183 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 =3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 =3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 =
3 ∙ 6 = 18.........
92. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
3 ∙ 2 = 63 ∙ 3 =3 ∙ 4 =3 ∙ 5 =3 ∙ 6 =3 ∙ 7 =3 ∙ 8 =3 ∙ 9 =3 ∙ 10 =
3 + 3 = 6.........
3 + 3 + 3 + 3 + 3 + 3 = 18............
23
3-ə vurma cədvəli
3 ∙ 1 = 33 ∙ 2 = 6
3 ∙ 3 = 93 ∙ 4 = 12
3 ∙ 5 = 153 ∙ 6 = 18
3 ∙ 7 = 213 ∙ 8 = 24
3 ∙ 9 = 273 ∙ 10 = 30
93. Nümunəyə uyğun həll edin:
3 ∙ 2 = 63 ∙ 3 =3 ∙ 4 =3 ∙ 5 =3 ∙ 6 =3 ∙ 7 =3 ∙ 8 =3 ∙ 9 =3 ∙ 10 =
2 ∙ 3 = 6........................
6 : 3 = 29 : 3 = 3
...
...
...
...
...
...
...
6 : 2 = 3........................
3-ə bölmə cədvəli6 : 3 = 29 : 3 = 3
12 : 3 = 4
15 : 3 = 518 : 3 = 621 : 3 = 7
24 : 3 = 827 : 3 = 930 : 3 = 10
94. Hesablayın:
3 ∙ 73 ∙ 23 ∙ 53 ∙ 8
3 ∙ 43 ∙ 93 ∙ 33 ∙ 6
12 : 321 ∙ 36 : 318 : 3
15 : 39 : 324 : 327 : 3
95.3 ∙ (5 – 2)3 ∙ (18 – 14)3 ∙ (20 – 18)
(25 – 4) : 3(18 – 6) : 3(30 – 3) : 3
(20 – 8) : 33 ∙ (4 + 5)(12 + 3) : 3
96. 9, 15, 18, 12, 21, 27 ədədlərinin hər birini 3-ə bölün.
24
97. 3-ə bölünən ədədləri yazın.
98. Cədvəli doldurun:
a 5 7 10 8 3 6 9 2 43 ∙ a
99.
a 12 6 15 21 18 30 9 24 27a : 3
100 (yüz). Məsələləri həll edin:
1) 3 kisənin hər birinə 9 kq kartof yığdılar. Kisələrdəki kartofunçəkisi neçə kiloqram oldu?
2) Sahədən 27 kq kartof toplayıb, onu 3 kisəyə yığdılar. Hər kisəyəneçə kiloqram kartof yığdılar?
101. Həll edin:
50 – 450 – 4050 + 450 + 40
30 + 5030 + 530 – 130 – 10
20 + 850 – 960 + 3070 – 40
30 – 830 + 860 – 2060 + 20
25
102.26 m + 7 m17 m – 9 m34 m – 6 m
42 m – 9 m36 m + 14 m27 m – 14 m
32 m – 4 m28 m + 22 m51 m – 2 m
103. Müqayisə edin:
> = <3 ∙ 3 □ 3 ∙ 43 ∙ 5 □ 3 + 53 ∙ 7 □ 7 ∙ 3
3 + 3 + 3 □ 3 ∙ 23 ∙ 9 □ 3 + 910 – 3 □ 10 + 3
104. Həll edin:
+ 3945 - 60
45 + 4644 - 30
17 + 6129 - 70
46
+ 2852 + 56
37 + 5338 + 22
17 + 2316 + 62
39
4-ə VURMA VƏ BÖLMƏ
105. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
4 + 4 = 84 + 4 + 44 + 4 + 4 + 44 + 4 + 4 + 4 + 4
4 ∙ 2 = 8.........
106. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 = 244 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 =4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 =4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 =4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4=
4 ∙ 6 = 24............
26
107. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
4 ∙ 2 = 84 ∙ 34 ∙ 44 ∙ 5
4 ∙ 6 = 244 ∙ 74 ∙ 84 ∙ 94 ∙ 10
4 + 4 = 8.........
4 + 4 + 4 + 4 + 4 + 4 = 24............
4-ə vurma cədvəli
4 ∙ 1 = 44 ∙ 2 = 8
4 ∙ 3 = 124 ∙ 4 = 16
4 ∙ 5 = 204 ∙ 6 = 24
4 ∙ 7 = 284 ∙ 8 = 32
4 ∙ 9 = 364 ∙ 10 = 40
108. Nümunəyə uyğun həll edin:
4 ∙ 2 = 84 ∙ 34 ∙ 44 ∙ 54 ∙ 64 ∙ 74 ∙ 84 ∙ 94 ∙ 10
2 ∙ 4 = 8........................
8 : 2 = 4........................
8 : 4 = 2........................
4-ə bölmə cədvəli8 : 4 = 2
12 : 4 = 316 : 4 = 4
20 : 4 = 524 : 4 = 628 : 4 = 7
32 : 4 = 836 : 4 = 940 : 4 = 10
27
109. Həll edin:
4 ∙ 34 ∙ 94 ∙ 74 ∙ 5
4 ∙ 44 ∙ 64 ∙ 84 ∙ 2
16 : 424 : 436 : 48 : 4
12 : 428 : 420 : 432 : 4
4 ∙ (8 – 6)4 ∙ (20 – 15)4 ∙ (12 – 4)4 ∙ (20 – 13)
(27 – 15) : 4(18 – 2) : 4(35 – 3) : 4(31 + 5) : 4
(19 – 3) : 44 ∙ (7 + 2)(22 + 2) : 44 ∙ (11 – 3)
110. 12, 8, 20, 16, 24, 32 ədədlərinin hər birini 4-ə bölün.
111. 4-ə bölünən ədədləri yazın.
112. Cədvəli doldurun:
a 5 3 7 10 2 9 4 8 64 ∙ a
113.
a 16 12 20 8 32 36 24 40 28a : 4
114. Məsələni həll edin:
1) Maşına hər biri 4 kq tutan 9 banka bal yığdılar. Maşına cəmineçə kiloqram bal yığdılar?
2) 36 kq balı 4 kq tutan bankalarda maşına yüklədilər. Maşınaneçə banka bal yüklədilər?
28
115. Şəklə əsasən məsələ qurub həll edin:
116. Həll edin:
10 + 2530 + 1840 + 4750 + 39
70 + 1980 + 1260 + 2480 + 17
18 + (76 – 58)34 + (69 – 51)26 + (81 – 56)41 + (95 – 63)
97 – (47 + 47)53 – (18 – 17)68 – (39 + 29)77 – (28 + 29)
117. Müqayisə edin:
> = <16 : 4 □ 4 ∙ 424 : 4 □ 12 : 44 ∙ 5 □ 4 + 5
4 ∙ 6 □ 4 ∙ 740 : 4 □ 36 : 44 ∙ 7 □ 7 ∙ 4
118. Həll edin:
+ 5239 - 75
28 + 3613 - 88
53 + 2742 - 75
34
+ 6419 - 47
28 + 2968 - 96
72 + 5446 - 41
17
29
5-ə VURMA VƏ BÖLMƏ
119. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
5 + 5 = 105 + 5 + 55 + 5 + 5 + 55 + 5 + 5 + 5 + 5
5 ∙ 2 = 10.........
120. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 = 305 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 55 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 55 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 55 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5
5 ∙ 6 = 30............
121. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
5 ∙ 2 = 105 ∙ 35 ∙ 45 ∙ 55 ∙ 65 ∙ 75 ∙ 85 ∙ 95 ∙ 10
5 + 5 = 10.........
5 + 5 + 5 + 5 + 5 + 5 = 30............
5-ə vurma cədvəli
5 ∙ 1 = 55 ∙ 2 = 10
5 ∙ 3 = 155 ∙ 4 = 20
5 ∙ 5 = 255 ∙ 6 = 30
5 ∙ 7 = 355 ∙ 8 = 40
5 ∙ 9 = 455 ∙ 10 = 50
30
122. Nümunəyə uyğun həll edin:
5 ∙ 2 = 105 ∙ 35 ∙ 45 ∙ 55 ∙ 65 ∙ 75 ∙ 85 ∙ 95 ∙ 10
2 ∙ 5 = 10........................
10 : 2 = 5........................
10 : 5 = 2........................
5-ə bölmə cədvəli10 : 5 = 215 : 5 = 320 : 5 = 4
25 : 5 = 530 : 5 = 635 : 5 = 7
40 : 5 = 845 : 5 = 950 : 5 = 10
123. Həll edin:
5 ∙ 65 ∙ 25 ∙ 85 ∙ 4
5 ∙ 95 ∙ 35 ∙ 75 ∙ 5
30 : 545 : 535 : 520 : 5
15 : 540 : 510 : 525 : 5
124. 10, 15, 30, 45, 25, 50 ədədlərinin hər birini 5-ə bölün:
125.
5 ∙ (12 – 4)5 ∙ (16 – 9)5 ∙ (3 + 3)5 ∙ (1 + 4)
(18 – 9) ∙ 5(20 – 18) ∙ 5(39 – 4) : 5(40 + 5) : 5
(16 – 1) : 55 ∙ (4 + 5)(29 – 9) : 55 ∙ (31 – 26)
126. 5-ə bölünən ədədləri yazın.
127. Cədvəli doldurun:
a 10 2 3 6 9 5 7 8 45 ∙ a
31
128.
a 30 15 25 20 40 45 35 50 10a : 5
129. Məsələləri həll edin:
1) 5 kitab bağlaması yan-yana düzülüb. Hər bağlamada 8 kitabvar. Bağlamaların hamısında birlikdə neçə kitab var?
2) 40 kitabı 5 bağlama edib yan-yana düzdülər. Hər bağlamada neçəkitab oldu?
130. Hesablayın:
31 + (50 – 29)72 + (52 – 48)34 + (65 – 38)
71 – (35 + 26)68 – (34 + 34)90 – (57 + 15)
62 – (43 + 19)58 – (26 + 26)77 – (49 + 20)
131. Şəklə əsasən məsələ qurub həll edin:
132. Müqayisə edin:
> = <5 ∙ 2 □ 5 ∙ 330 : 5 □ 35 : 515 : 5 □ 5 ∙ 3
5 ∙ 7 □ 7 ∙ 525 : 5 □ 20 : 55 ∙ 9 □ 45 : 5
32
133. Həll edin:
+ 3762 - 74
51 + 3926 - 78
43 + 5031 - 70
22
+ 3448 - 52
28 + 8012 - 91
29 + 6911 - 48
16
ƏMƏLLƏR SIRASI
Mötərizəsiz ifadələrin qiymətini taparkən, yazıldığı sıra ilə soldansağa əvvəlcə vurma və ya bölmə, sonra isə toplama və ya çıxma
əməlləri yerinə yetirilir.
10 – ədədi ifadənin qiymətidir.Mötərizəsiz ifadələrdə əvvəlcə mötərizənin daxilindəki əməllər
yerinə yetiri-lir və mötərizəsiz ifadə alınır. Qalan əməllər mötərizəsizifadələrdə olduğu kimi yerinə yetirilir.
21 – ədədi ifadənin qiymətidir.
134. Nümunəyə uyğun həll edin:
2 ∙ 3 = 64 + 6 = 10
15 + 5 ∙ 2 18 + 3 ∙ 2
33
135. 2 ∙ 3 = 67 – 6 = 1
20 – 4 ∙ 2 36 – 3 ∙ 2
136. 12 : 4 = 32 + 3 = 5
5 + 15 : 5 10 + 12 : 3
137. 12 : 4 = 34 – 3 = 1
16 – 8 : 2 32 – 16 : 4
138.5 ∙ 8 = 40
4 ∙ (6 + 3) 6 ∙ (2 + 2)
139.24 : 4 = 6
35 : (15 – 10) 28 : (10 – 3)
140. Mötərizəli və mötərizəsiz misalları həll edin:
8 + 2 ∙ 5(8 + 2) ∙ 5
5 ∙ 4 + 35 ∙ (4 + 3)
24 : 3 + 124 : (3 + 1)
141.4 ∙ 3 + 153 ∙ 7 – 85 ∙ 2 + 26
5 ∙ 8 – 133 ∙ 2 + 124 ∙ 4 + 20
2 ∙ 8 + 103 ∙ 6 + 124 ∙ 5 + 35
142. 24 + 3 ∙ 82 ∙ 9 + 42
72 – 4 ∙ 84 ∙ 9 – 21
3 ∙ (24 – 16)(42 – 38) ∙ 8
34
143.
Aysel rəngli kağızlardan 9 qırmızı, 9 yaşıl üçbucaq kəsib, onlarıbərabər olmaqla 3 sıraya düzdü. Aysel hər sıraya neçə üçbucaq
düzdü?Məsələnin həllini belə yazın:
(9 + 9) : 3 və ya 9 ∙ 2 : 3144. Şəkillərə uyğun məsələ qurub həll edin:
Hər bir uşağa neçə oyuncaq düşər?
145.Fatimə tağdan 6 xiyar və 6 pomidor dərdi. Yuduqdan sonratərəvəzlərdən 2 qab salat düzəltdi. Hər qaba neçə tərəvəz
işləndi?
146.
12 : 4 ∙ 55 ∙ 6 : 3(18 – 13) ∙ 84 ∙ (12 – 5)
12 + 4 ∙ 570 – 3 ∙ 94 ∙ 8 + 1825 : 5 + 37
(29 – 25) ∙ 529 – 25 : 5(36 – 34) ∙ 836 – 4 ∙ 8
147. Müqayisə edin:
> = <
3 ∙ 4 □ 4 ∙ 32 ∙ 9 □ 3 ∙ 95 ∙ 1 □ 4 ∙ 44 ∙ 4 □ 2 ∙ 8
4 ∙ 3 □ 12 : 14 ∙ 3 □ 12 : 35 ∙ 4 □ 4 ∙ 54 ∙ 8 □ 5 ∙ 6
16 : 4 □ 8 : 28 : 2 □ 2 ∙ 24 ∙ 5 □ 2 ∙ 93 ∙ 9 □ 4 ∙ 8
35
148.
(17 + 11) : 440 – 7 ∙ 4(39 – 25) : 239 – 5 ∙ 2
(100 – 55) : 5100 – 45 : 5(65 – 35) : 565 – 35 : 5
36 + 14 – 1862 – 25 + 1328 : 4 ∙ 44 ∙ 9 : 4
149. Verilmiş parçaları ölçün və dəftərinizdə onların uzunluqlarıcəminə bərabər olan parça çəkin:
150.
1) 20 və 15 ədədlərinin fərqinin üzərinə 10 əlavə edin.2) 28 ədədindən 10 və 5 ədədlərinin cəmini çıxın.
3) 2 və 3 ədədlərinin cəmini 5 dəfə artırın.4) 17 və 14 ədədlərinin fərqini 4 dəfə artırın.5) 18 və 3 ədədlərinin cəmini 3 dəfə azaldın.6) 60 və 40 ədədlərinin fərqini 4 dəfə azaldın.
151. Hesablayın:
85 – (34 + 27)56 – (18 + 19)42 – (14 + 17)
70 + 30 – 4040 + 10 – 1020 + 20 – 30
75 – (34 + 26)81 – (29 + 35)72 – (18 + 28)
5 ∙ 10 : 55 ∙ 2 : 22 ∙ 6 : 3
87 – (31 + 29)70 – (15 + 48)95 – (47 + 27)
5 ∙ 5 : 55 ∙ 3 : 35 ∙ 4 : 5
36
I B. ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TƏKRAR
152. Verilmiş ədədlərin adlarını yazın.
1) 2, 5, 6, 8, 9, 32) 11, 16, 17, 12, 19, 10
3) 20, 40, 50, 30, 70, 80, 1004) 31, 45, 58, 76, 83, 99
153. Verilmiş ədədlərdən hansı böyükdür?
6 yoxsa, 8,18 yoxsa, 81,3 yoxsa, 63,
17 yoxsa, 47,41 yoxsa, 14,9 yoxsa, 99.
154. Hesablayın:
11 – 695 – 772 – 984 – 5
14 – 221 – 923 – 833 – 7
9 + 98 + 85 + 56 + 6
36 + 981 + 725 + 642 + 9
155.
16 – 416 – 616 – 1016 – 916 – 13
18 – 7 + 921 – 6 + 719 – 10 + 316 – 9 + 820 – 12 + 4
13 – 724 – 448 – 825 – 912 – 6
156. Ədədləri onluq və təkliyə ayırın:
13, 20, 36, 40, 47, 51, 93, 100
157.
1) Toplananlar 17 və 12-dır. Cəmi tapın.2) Azalan 53, çıxılan 11-dir. Fərqi tapın.
3) 27 və 5 ədədlərinin cəmini 6 vahid artırın.4) 68 və 8 ədədlərini 4 vahid azaldın.
37
158. Şəkillərə baxın.
Burada neçə uşaq var?
1. Neçə nəfər gəlir?2. İndi neçə uşaq oldu?
159. 1) Ağacın budağına 16 quş qonmuşdu. Bir quş da gəldi.Budaqda neçə quş oldu?
38
2) Ağacın budağına 16 quş qonmuşdu. 1 quş uçub getdi.Budaqda neçə quş qaldı?
160. Hesablayın:
63 + 199 – 114 – 116 + 1
71 – 119 – 127 + 167 + 1
35 – 153 + 147 – 196 + 1
57 + 165 – 183 + 138 – 1
161.
34 – 457 – 762 – 218 – 8
49 – 953 – 378 – 834 – 4
26 – 694 – 488 – 835 – 5
20 + 730 + 160 + 450 + 8
60 + 970 + 130 + 860 + 6
162. 10 + 510 + 50
20 + 720 + 70
20 + 120 + 10
30 + 3030 + 3
30 + 540 + 50
163. 50 + 2050 + 2
60 + 3060 + 3
70 + 170 + 10
80 + 4080 + 20
164. Vüsal həyətdə 25 dəqiqə velosiped sürdü, sonra 15 dəqiqədincəldi və evə getdi. Vüsal neçə dəqiqə həyətdə oldu?
165. Anbarda 100 kq tərəvəz var idi. Bundan 80 kq mağazalaragöndərdilər. Anbarda neçə kiloqram tərəvəz qaldı?
166. Hesablayın:
95 – 945 + 1773 – 62
86 – 1837 + 2384 – 54
77 – 2733 + 2450 – 45
68 – 3627 + 1349 – 37
39
167. Boş xanalara buraxılmış ədədləri yazın:
35 37 40 45 46
168. Cədvəli doldurun:
a 21 30 34 40 47 56
b 10 15 12 16 18 11
a + b
a - b
169. Məchul ədədi tapın:
6 + □ = 16□ + 10 = 20
30 + □ = 40□ + 25 = 65
5 + □ = 7□ + 8 = 10
170. 40 – x = 3281 – x = 80
40 + x = 4471 – x = 18
171. 42 + x = 5028 + x = 31
20 + x = 4156 – x = 33
172.
5 + x = 1715 + x = 2628 + x = 4036 + x = 95
50 – x = 1428 – x = 314 – x = 1397 – x = 45
x – 6 = 12x + 8 = 24x – 12 = 37x – 46 = 11
40
173. Cədvəli doldurun:
● 2 5 9 8 6 10 7 3 42
174. 2 sm uzunluğunda olan parçanı 2 dəfə artırsaq, neçə santimetruzunluğunda parça alınar?
175.
176. Cədvəli doldurun:
● 5 3 9 4 6 8 10 7 23
177. Bir budaqdan 3 kq alma yığılarsa, 5 belə budaqdan neçəkiloqram alma yığılar?
178.
41
179.● 2 4 6 7 5 9 10 3 84
180. Nadirin 4 manat pulu var. Mehdinin pulu ondan 3 dəfə çoxdur.Mehdinin neçə manat pulu var?
181.
182.● 3 5 2 7 4 8 6 9 105
183. Bir qarpızın çəkisi 5 kq-dır. Eyni çəkidə olan 4, 5, 6 belə qarpızınçəkisi neçə kiloqram olar?
184.
42
185. Hesablayın:
16 + 19 – 728 + 34 – 6280 – 36 – 1890 – 19 – 11
26 + 26 – 5271 – 43 + 2865 – 38 + 4917 + 17 – 34
35 – 35 + 5268 – 34 + 071 – 53 + 844 – 27 + 7
186.(46 + 6) + 2(46 – 6) + 20(23 – 3) + 40
(23 + 5) – 10(34 + 5) – 20(55 + 3) – 20
(35 – 5) + 1(35 – 5) + 10(51 – 1) + 50
187.4 ∙ (8 – 6)4 ∙ (20 – 15)4 ∙ (12 – 4)
5 ∙ (12 – 4)5 ∙ (16 – 9)5 ∙ (3 + 3)
3 ∙ (5 – 2)3 ∙ (18 – 14)3 ∙ (20 – 18)
188.
(27 – 15) : 4(18 – 2) : 4(35 – 3) : 4(31 + 5) : 4
(25 – 4) : 3(18 – 6) : 3(30 – 3) : 3(45 – 30) : 3
(18 – 9) ∙ 5(20 – 18) ∙ 5(39 – 4) : 5(40 + 5) : 5
189. - 4324 - 48
27 - 7734 - 52
16 - 8225 - 95
18 - 6632 - 45
27
190. + 4327 + 54
38 + 6723 + 55
21 + 6035 + 71
17 + 3737 + 51
18
43
II BÖLMƏ. VURMA VƏ BÖLMƏ (DAVAMI)
6-ya VURMA VƏ BÖLMƏ
191. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
6 + 6 = 126 + 6 + 66 + 6 + 6 + 66 + 6 + 6 + 6 + 6
6 ∙ 2 = 12.........
192. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 = 366 +6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 =6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 =6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 =6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 =
6 ∙ 6 = 36............
193. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
6 ∙ 2 = 126 ∙ 36 ∙ 46 ∙ 5
6 + 6 = 12.........
44
194. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
6 ∙ 6 = 366 ∙ 76 ∙ 86 ∙ 96 ∙ 10
6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 = 36............
6-ya vurma cədvəli
6 ∙ 1 = 66 ∙ 2 = 126 ∙ 3 = 186 ∙ 4 = 246 ∙ 5 = 30
6 ∙ 6 = 366 ∙ 7 = 426 ∙ 8 = 486 ∙ 9 = 546 ∙ 10 = 60
195. Nümunəyə uyğun həll edin:
6 ∙ 2 = 126 ∙ 36 ∙ 46 ∙ 56 ∙ 66 ∙ 76 ∙ 86 ∙ 96 ∙ 10
2 ∙ 6............
12 : 6 = 2............
12 : 2 = 6............
6-ya bölmə cədvəli
12 : 6 = 218 : 6 = 324 : 6 = 4
30 : 6 = 536 : 6 = 642 : 6 = 7
48 : 6 = 854 : 6 = 960 : 6 = 10
45
196. Nümunəyə uyğun həll edin:
2 ∙ 6 = 126 ∙ 2 = 1212 : 2 = 612 : 6 = 2
3 ∙ 6 = 18 4 ∙ 6 = 24 5 ∙ 6 = 30
197. Hesablayın:
6 ∙ 36 ∙ 56 ∙ 86 ∙ 4
6 ∙ 26 ∙ 76 ∙ 96 ∙ 6
24 : 642 : 612 : 654 : 6
48 : 618 : 630 : 636 : 6
198.
6 ∙ (20 – 16)6 ∙ (17 – 9)6 ∙ (25 – 19)6 ∙ (34 – 27)
30 : 6 ∙ 412 : 4 ∙ 615 : 5 ∙ 642 : 6 ∙ 2
20 : 4 ∙ 612 : 2 ∙ 66 ∙ 4 : 32 ∙ 6 : 4
(30 – 6) : 6(60 – 6) : 6(72 – 42) : 6(52 – 4) : 6
199. 6-dan 60-a qədər 6-ya bölünən ədədləri yazın.
200 (iki yüz). 1) 6 və 7 ədədlərinin hasilindən 2 çıxın.2) 48-in 6-ya bölünməsindən alınan qismətdən 4 çıxın.
201. Cədvəlləri doldurun:
x 9 7 5 3 1 06 ∙ x
x 24 30 36 42 48 54x : 6
46
202. Məsələləri həll edin:
1) Həyətin təmizlənməsində iştirak edən 30 nəfər 6 qrupabölündü. Hər qrupda neçə nəfər oldu?
2) 12 l südü bərabər olmaqla 6 bankaya tökdülər. Hər bankadaneçə litr süd oldu?
203. Yeməkxanada qoyulmuş 6 stolun hər birinin ətrafında 6 nəfəroturub, yemək yeyirdi. Yeməkxanada neçə nəfər yemək yeyirdi?
204. Şəklə əsasən məsələ qurub həll edin:
205. Nümunəyə əsasən misalları həll edin:
20 : 4 ∙ 2 = 10
1) 20 : 4 = 52) 5 ∙ 2 = 10
12 : 2 + 13 =......
3 ∙ 4 – 8 =
...
...
28 : 4 ∙ 5 =......
5 ∙ 7 – 15 =
...
...
14 : 2 ∙ 3 =......
206.
1) 5, 6, 7, 8 ədədlərinin hər birini 6 vahid artırın.2) 5, 6, 7, 8 ədədlərinin hər birini 6 dəfə azaldın.
3) 54, 36, 48, 42 ədədlərinin hər birini 6 vahid azaldın.4) 54, 36, 48, 42 ədədlərinin hər birini 6 dəfə azaldın.
47
207. Müqayisə edin:
> = <9 □ 1612 □ 1820 □ 20
28 □ 2432 □ 3616 □ 16
208. Cədvəlləri doldurun:
+ 6 12 18 24 16 31 43 52 946
209.
- 17 28 36 12 6 40 55 100 156
210.
∙ 2 3 4 5 6 7 8 9 106
211.
: 6 12 18 24 30 36 42 48 54 606
7-yə VURMA VƏ BÖLMƏ
212. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
7 + 7 = 147 + 7 + 77 + 7 + 7 + 77 + 7 + 7 + 7 + 77 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7
7 ∙ 2 = 14............
48
213. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 = 497 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 77 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 77 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7
7 ∙ 7 = 49.........
214. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
7 ∙ 2 = 147 ∙ 37 ∙ 47 ∙ 57 ∙ 6
7 + 7 = 14............
215. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
7 ∙ 7 = 497 ∙ 87 ∙ 97 ∙ 10
7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 =49
7-yə vurma cədvəli
7 ∙ 1 = 77 ∙ 2 = 147 ∙ 3 = 217 ∙ 4 = 287 ∙ 5 = 35
7 ∙ 6 = 427 ∙ 7 = 497 ∙ 8 = 567 ∙ 9 = 637 ∙ 10 = 70
216. Nümunəyə uyğun həll edin:
7 ∙ 2 = 14 2 ∙ 7 = 14 14 : 7 = 2 14 : 2 = 7
49
7 ∙ 37 ∙ 47 ∙ 57 ∙ 67 ∙ 77 ∙ 87 ∙ 9
... ... ...
7-yə bölmə cədvəli
14 : 7 = 221 : 7 = 328 : 7 = 4
35 : 7 = 542 : 7 = 649 : 7 = 7
56 : 7 = 863 : 7 = 970 : 7 = 10
217. Nümunəyə uyğun həll edin:
2 ∙ 7 = 147 ∙ 2 = 1414 : 2 = 714 : 7 = 2
3 ∙ 7......
4 ∙ 7......
5 ∙ 7......
6 ∙ 7......
218. Hesablayın:
7 ∙ 27 ∙ 67 ∙ 47 ∙ 7
7 ∙ 87 ∙ 37 ∙ 57 ∙ 9
42 : 735 : 714 : 728 : 7
63 : 721 : 756 : 749 : 7
219.
(100 – 44) : 77 ∙ (35 – 26)7 ∙ (47 – 39)7 ∙ (24 – 18)
42 : 7 ∙ 321 : 3 ∙ 735 : 5 ∙ 814 : 7 ∙ 5
8 ∙ 7 + 47 ∙ 7 – 97 ∙ 9 + 1
220. 7-dən 70-ə qədər 7-yə bölünən ədədləri yazın.
50
221. 14, 21, 35, 42, 49 ədədlərinin hər birini 7-yə bölün.
222. Cədvəlləri doldurun:
x 6 5 4 3 27 ∙ x
a 42 7 14 21 28 35a : 7
223.Məsələni həll edin:
Ana Zərifəyə, Arifəyə və Nailəyə biri 7 manatdan don aldı. Ana3 dona neçə manat pul verdi?
224.– Bir həftədə neçə gün var?– Üç həftədə neçə gün var?– Beş həftədə neçə gün var?
225. 14 gündə neçə həftə var?
226. 7 qız birlikdə 21 yolka oyuncağı düzəltdilər. Hər qız neçəoyuncaq düzəltdi?
227. Vaqif hər birində 7 misal olmaqla 4 sütun misal həll etdi. Vaqifneçə misal həll etdi?
228. Şəklə əsasən məsələ qurub həll edin:
51
229. Həll edin:
(3 + 2) ∙ 4(2 + 4) ∙ 2(6 + 2) ∙ 1(9 + 1) ∙ 5(1 + 1) ∙ 3
(6 + 3) ∙ 4(5 + 4) ∙ 2(9 + 1) ∙ 3(8 + 2) ∙ 5(7 + 3) ∙ 7
(2 + 2) ∙ 6(7 + 3) ∙ 3(4 + 5) ∙ 2(6 + 1) ∙ 4(1 + 0) ∙ 1
230.
Boş xanada buraxılmış ədədin yerinə ardıcıl olaraq 9, 15, 26, 94ədədlərini yazın və alınmış ifadələrin qiymətini tapın:
□ + 6Nümunə: 9 + 6 = 15
231.
Boş xanada buraxılmış ədədin yerinə ardıcıl olaraq 8, 43, 36,100 ədədlərini yazın və alınmış ifadələrin qiymətini tapın:
□ – 8Nümunə: 8 – 8 = 0
232. Müqayisə edin:
> = <7 sm □ 14 sm70 sm □ 7 dm49 sm □ 50 sm
15 sm □ 18 sm20 sm □ 2 dm7 sm □ 13 sm
233.
∙ 3 6 2 5 4 8 10 9 77
234.
: 7 14 21 28 35 42 49 56 637
52
235. Həll edin:
4 ∙ 3 + 382 ∙ 9 + 159 ∙ 5 + 267 ∙ 7 + 185 ∙ 5 + 25
5 ∙ 9 – 273 ∙ 6 – 97 ∙ 10 – 558 ∙ 5 – 161 ∙ 1 – 1
5 ∙ 6 + 273 ∙ 4 + 427 ∙ 3 + 196 ∙ 4 + 381 ∙ 0 + 15
3 ∙ 9 – 179 ∙ 8 – 486 ∙ 8 – 257 ∙ 7 – 198 ∙ 8 – 16
8-ə VURMA VƏ BÖLMƏ
236. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
8 + 8 = 168 + 8 + 88 + 8 + 8 + 88 + 8 + 8 + 8 + 8
8 ∙ 2 = 16.........
237. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 88 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 88 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 88 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 88 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8+ 8
...
...
...
...
...
238. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
8 ∙ 28 ∙ 38 ∙ 48 ∙ 5
8 + 8 = 16
53
239. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
8 ∙ 68 ∙ 78 ∙ 88 ∙ 98 ∙ 10
8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 = 48
8-ə vurma cədvəli8 ∙ 1 = 88 ∙ 2 = 168 ∙ 3 = 248 ∙ 4 = 328 ∙ 5 = 40
8 ∙ 6 = 488 ∙ 7 = 568 ∙ 8 = 648 ∙ 9 = 728 ∙ 10 = 80
240. Nümunəyə uyğun həll edin:
8 ∙ 2 = 168 ∙ 38 ∙ 48 ∙ 58 ∙ 68 ∙ 78 ∙ 88 ∙ 9
2 ∙ 8 = 16 16 : 8 = 2 16 : 2 = 8
8-ə bölmə cədvəli16 : 8 = 224 : 8 = 332 : 8 = 4
40 : 8 = 548 : 8 = 656 : 8 = 7
64 : 8 = 872 : 8 = 980 : 8 = 10
241. Nümunəyə uyğun həll edin:
2 ∙ 8 = 168 ∙ 2 = 1616 : 2 = 816 : 8 = 2
3 ∙ 8 = 4 ∙ 8 5 ∙ 8 6 ∙ 8 7 ∙ 8
54
242. Hesablayın:
8 ∙ 48 ∙ 7
8 ∙ 28 ∙ 6
8 ∙ 58 ∙ 9
8 ∙ 38 ∙ 8
56 : 864 : 8
72 : 840 : 8
32 : 824 : 8
243.
8 ∙ 8 – 3480 – 8 ∙ 68 ∙ 4 + 28100 – 8 ∙ 9
100 – 5 ∙ 5(28 + 12) : 8(36 + 36) : 88 ∙ 7 + 24
38 + 8 ∙ 48 ∙ 9 – 488 ∙ 7 + 8 ∙ 28 ∙ 7 – 8 ∙ 5
244. 8-dən 80-nə qədər 8-ə bölünən ədədləri yazın.
245. 16, 32, 40, 48, 54 ədədlərinin hər birini 8-ə bölün.
246. Cədvəlləri doldurun:
x 6 1 2 3 4 58 ∙ x
a 48 56 64 72 80 16a : 8
247.Məsələni həll edin:
Hər sırada 8 şitil olmaqla, 4 sıra kələm şitili əkdilər. Nə qədərkələm şitili əkdilər?
248. Jalə xala 8 manat ödəyib, 4 m parça aldı. Parçanın 1 metri neçəmanatdır?
249. 1) 7 və 8 ədədlərinin hasilindən 6 və 5 ədədlərinin hasilini çıxın.2) 64 və 40 ədədlərinin fərqini 8-ə bölün.
55
3) 5 və 4 ədədlərinin cəmini 8-ə vurun.4) 7 ədədini 10 və 3 ədədlərinin fərqinə vurun.
250. Şəklə əsasən məsələ qurub həll edin:
251. Hesablayın:
24 + 17 + 1324 + 18 + 1424 + 20 + 16
24 + 19 + 1659 – 9 – 930 + 8 + 9
45 – 16 – 528 + 17 + 1270 – 17 – 27
252. Müqayisə edin:
> = <(16 + 13) □ (16 – 13)
9 + (6 + 3) □ (9 + 6) – 3(6 + 7) – 3 □ (6 – 3) + 8
40 + 18 □ 30 + 1816 + 14 □ 16 + 3063 – 20 □ 63 – 30
253.
+ 24 17 30 45 18 50 23 728
56
254.
- 18 32 48 72 16 24 40 808
255. Həll edin:
58 – (29 + 29)64 – (31 + 27)63 – (17 + 23)85 – (34 + 35)
(54 + 4) – 40(47 + 2) – 30(63 + 5) – 30(14 + 5) – 9
(92 + 2) – 40(56 + 3) – 20(44 + 5) – 30(72 + 4) – 50
256.4 ∙ (2 + 4)4 ∙ (5 + 1)2 ∙ (2 + 2)
3 ∙ (2 + 7)4 ∙ (3 + 5)5 ∙ (3 + 1)
2 ∙ (4 – 1)7 ∙ (1 + 2)6 ∙ (8 – 4)
8 ∙ (3 + 3)8 ∙ (2 + 6)8 ∙ (5 – 2)
9-a VURMA VƏ BÖLMƏ
257. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
9 + 9 = 189 + 9 + 99 + 9 + 9 + 99 + 9 + 9 + 9 + 9
9 ∙ 2 = 18
258. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 99 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 9 ∙ 6 = 54
57
9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 99 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9
9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9
259. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
9 ∙ 2 = 189 ∙ 39 ∙ 49 ∙ 5
9 + 9 = 18
260. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
9 ∙ 6 = 549 ∙ 79 ∙ 89 ∙ 99 ∙ 10
9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 =54
9-a vurma cədvəli9 ∙ 1 = 99 ∙ 2 = 189 ∙ 3 = 279 ∙ 4 = 369 ∙ 5 = 45
9 ∙ 6 = 549 ∙ 7 = 639 ∙ 8 = 729 ∙ 9 = 819 ∙ 10 = 90
261. Nümunəyə uyğun həll edin:
9 ∙ 2 = 189 ∙ 39 ∙ 49 ∙ 59 ∙ 69 ∙ 79 ∙ 89 ∙ 9
2 ∙ 9 = 18 18 : 9 = 2 18 : 2 = 9
58
9-a bölmə cədvəli18 : 9 = 227 : 9 = 336 : 9 = 4
45 : 9 = 554 : 9 = 663 : 9 = 7
72 : 9 = 881 : 9 = 990 : 9 = 10
262. Nümunəyə uyğun həll edin:
2 ∙ 9 = 189 ∙ 2 = 1818 : 2 = 918 : 9 = 2
3 ∙ 9 =.........
4 ∙ 9.........
5 ∙ 9.........
6 ∙ 9.........
7 ∙ 9.........
8 ∙ 9.........
263. Hesablayın:
9 ∙ 39 ∙ 69 ∙ 29 ∙ 9
9 ∙ 59 ∙ 79 ∙ 49 ∙ 8
45 : 972 : 918 : 936 : 9
27 : 963 : 981 : 954 : 9
264. Hesablayın:
81 : 9 ∙ 59 ∙ 6 – 9 ∙ 2100 – 9 ∙ 7100 – 9 ∙ 3
6 ∙ 9 + 9 ∙ 2(48 + 33) : 99 ∙ (61 – 54)36 : 9 + 9 ∙ 6
80 – 9 ∙ 29 ∙ 5 – 9 ∙ 29 ∙ (72 – 68)86 – 9 ∙ 5
265.
1) 9-dan 90-na qədər 9-a bölünən ədədləri yazın.2) 18, 36, 54, 72 ədədlərinin hər birini 9-a bölün.
3) 36 ilə 81 arasındakı 9-a bölünən ədədlərin hər birini 20 vahidazaldın.
4) 9, 27, 45, 63 ədədlərinin hər birini 9 vahid artırın.
266. Cədvəlləri doldurun:
a 2 8 6 1 99 ∙ a
59
a 45 18 72 36 54a : 9
267. Dəftərdə 9 sm uzunluğunda parça çəkib, bu parçanı 3 dəfəartırsaq, neçə santimetr uzunluqda parça alınar? Həllini yazın.
268. 9 sinif otağının hər birinə 2 kitab şkafı qoydular. Sinifotaqlarına neçə şkaf qoydular?
269. Qadınlar bayramında Orxan 45 dənə qızılgülü bərabər bölərək9 qıza bağış-ladı. Hər bir qıza neçə qızılgül düşdü?
270. Hesablayın:
8 ∙ 4 + 287 ∙ 5 + 166 ∙ 7 + 284 ∙ 4 +15
9 ∙ 2 + 262 ∙ 7 + 382 ∙ 6 + 546 ∙ 5 + 26
4 ∙ 6 – 93 ∙ 10 – 178 ∙ 8 – 247 ∙ 6 – 29
9 ∙ 4 – 185 ∙ 7 – 96 ∙ 10 – 415 ∙ 6 – 19
271. Hesablayın:
65 – 56 + 7174 – 69 + 5862 – 36 + 4134 – 0 + 16
42 – 27 + 5371 – 34 + 5632 – 18 + 7763 – 49 + 25
100 – 43 + 2380 – 0 + 1690 – 48 + 072 – 34 + 27
272.Məsələni həll edin:
54 dovşanı bərabər olmaqla 6 qəfəsə saldılar. Hər qəfəsə neçədovşan saldılar?
60
273. Həll edin:
4 ∙ 3 + 382 ∙ 9 + 159 ∙ 5 + 267 ∙ 7 + 185 ∙ 5 + 25
5 ∙ 9 – 273 ∙ 6 – 97 ∙ 10 – 558 ∙ 5 – 167 ∙ 1 – 1
5 ∙ 6 + 273 ∙ 4 + 427 ∙ 3 + 196 ∙ 4 + 384 ∙ 10 + 15
3 ∙ 9 – 179 ∙ 8 – 486 ∙ 8 – 257 ∙ 7 – 198 ∙ 8 – 16
274. Məchul ədədi tapın.
9 ∙ x = 18 7 ∙ x = 35 x ∙ 4 = 28 9 ∙ x = 36 8 ∙ x = 32
275.(9 + 9) + 7 və ya (9 ∙ 2) + 7 misallarına
əsasən üçbucağın tərəflərinin cəmini tapınvə cavabları müqayisə edin:
276. Müqayisə edin:
> = < 9 ∙ 9 □ 8 ∙ 9 + 89 ∙ 9 □ 9 ∙ 8 + 9
24 : 6 □ 25 : 542 : 7 □ 49 : 7
24 : 3 □ 3 ∙ 328 : 4 □ 3 ∙ 2
61
277.
∙ 9 2 5 3 7 4 8 10 69
278.
: 18 72 27 90 81 54 36 63 459
279. Hesablayın:
100 – (5 ∙ 6)9 ∙ 3 + 2334 + (8 ∙ 5)5 ∙ 6 – 29
5 ∙ 5 + 286 ∙ 9 – 3721 + (9 ∙ 4)50 – 7 ∙ 7
34 + (5 ∙ 8)100 – (7 ∙ 6)51 + 3 ∙ 6(1 + 7) ∙ 4
280. Hesablayın:
(6 + 8) : 7(14 + 21) : 7(21 + 12) : 6(27 + 3) : 6
(27 + 3) : 5(15 + 35) : 5(20 + 20) : 8(15 + 5) : 5
(48 + 16) : 8(25 + 17) : 7(12 + 9) : 3(9 + 23) : 4
281. Hesablayın:
(30 – 23) ∙ 5(42 – 36) ∙ 8(100 – 97) ∙ 9(50 – 44) ∙ 5(27 – 18) ∙ 3
(100 – 98) ∙ 9(60 – 57) ∙ 8(34 – 27) ∙ 5(42 – 38) ∙ 9(54 – 46) ∙ 7
(40 – 31) ∙ 2(50 – 42) ∙ 3(30 – 22) ∙ 5(41 – 39) ∙ 7(91 – 89) ∙ 9
62
1-i VURMA VƏ 1-ə BÖLMƏ
1 ∙ 1 = 11 ∙ 2 = 1 + 1 = 2
1 ∙ 3 = 1 + 1 + 1 = 31 ∙ 4 = 1 + 1 + 1 + 1 = 4
1 ∙ 5 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 51 ∙ 6 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 6
1 ∙ 7 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 71 ∙ 8 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 8
1 ∙ 9 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 91 ∙ 10 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1
= 10
1 ∙ 1 = 12 ∙ 1 = 23 ∙ 1 = 34 ∙ 1 = 45 ∙ 1 = 56 ∙ 1 = 67 ∙ 1 = 78 ∙ 1 = 89 ∙ 1 = 910 ∙ 1 =
10
1-i istənilən ədədə vurduqda həmin ədəd alınır.1∙ 4 = 4
İstənilən ədədi 1-ə vurduqda həmin ədəd alınır.4 ∙ 1 = 4
282. Həll edin:
1 ∙ 22 ∙ 11 ∙ 33 ∙ 1
1 ∙ 44 ∙ 11 ∙ 55 ∙ 1
1 ∙ 66 ∙ 11 ∙ 77 ∙ 1
1 ∙ 88 ∙ 11 ∙ 99 ∙ 1
283. Həll edin:
1 ∙ (6 – 5)1 ∙ (4 – 3)
1 ∙ (13 – 12)1 ∙ (16 – 15)
1 ∙ (11 – 10)1 ∙ (20 – 19)
284. Həll edin:
2 ∙ (3 – 2)4 ∙ (8 – 7)5 ∙ (9 – 8)
3 ∙ (12 – 11)7 ∙ (18 – 17)8 ∙ (21 – 20)
6 ∙ (33 – 32)9 ∙ (47 – 46)10 ∙ (75 – 74)
63
285. Həll edin:
6 ∙ (28 – 27)9 ∙ (32 – 31)8 ∙ (65 – 64)7 ∙ (90 – 89)
10 ∙ (69 – 68)2 ∙ (87 – 86)4 ∙ (55 – 54)3 ∙ (40 – 39)
5 ∙ (21 – 20)1 ∙ (14 – 13)3 ∙ (30 – 29)7 ∙ (40 – 39)
286. Həll edin:
(70 – 69) ∙ 1(50 – 49) ∙ 8(90 – 89) ∙ 9(81 – 17) ∙ 1
(85 – 84) ∙ 2(40 – 39) ∙ 6(71 – 70) ∙ 9(26 – 25) ∙ 1
11 ∙ (20 – 19)20 ∙ (34 – 33)35 ∙ (100 – 99)55 ∙ (30 – 29)
287. Məsələni həll edin:
8 qızın hər biri 1 yaylıq tikdi. Qızlar cəmi neçə yaylıq tikdilər?
288. Poçtalyon 6 zərfin hər birinə 1 marka yapışdırdı. O, neçə markayapışdırdı?
289. Bir önlük tikmək üçün 1 m parça lazımdır. 4, 5, 7, 9 belə önlüktikmək üçün neçə metr parça lazımdır?
64
290.1) 25 və 24 ədədlərinin fərqini 4 dəfə artırın.2) 17 və 16 ədədlərinin fərqini 5 dəfə artırın.3) 50 və 49 ədədlərinin fərqini 1 dəfə artırın.
291. Toplamanı vurma ilə əvəz edin:
3 + 3 + 39 + 9 + 9 + 96 + 6 + 6 + 6 + 61 + 1 + 1 + 1 + 1
5 + 5 + 5 + 51 + 1 + 1 + 1 + 1 + 12 + 2 + 2 + 2 + 2 + 24 + 4 + 4 + 4
292. Cədvəli doldurun:
∙ 9 7 3 5 6 4 8 21
293.
∙ 10 11 20 22 30 33 40 441
294. Həll edin:
6 + 3 + 112 – 4 + 1
15 + 4 + 123 – 3 – 1
38 – 1 + 149 + 2 + 1
295.(3 + 7) ∙ 1(13 + 2) ∙ 1(27 + 3) ∙ 1
(47 – 3) ∙ 1(56 – 4) ∙ 1(70 – 10) ∙ 1
(80 – 7) ∙ 1(96 + 4) ∙ 1(100 – 9) ∙ 1
296. Müqayisə edin:
> = < 1 ∙ 42 □ 42 ∙ 11 + 48 □ 1 ∙ 48
37 ∙ (1 + 0) □ (1 – 0) ∙ 371 ∙ 64 – 10 □ 64 – 9
65
297. Dağda xizəklə 8 oğlan və 7 qız sürüşürdü. Sonradan 5 nəfər dəonlara qoşuldu. Dağda cəmi neçə uşaq sürüşürdü?
298. Alıcı 24 manata çilçıraq və 6 manata stolüstü lampa aldı. Alıcınə qədər pul xərclədi?
299. Kitabın 54 səhifəsi var. Oğlan kitabın 20 səhifəsini oxudu.Oxunmamış neçə səhifə qaldı?
300 (üç yüz). Həsənin 8 yaşı var. Babası ondan 7 dəfə böyükdür.Babanın neçə yaşı var?
301. Tamamlayın.
5 ∙ 1 = 1 ∙ 53 ∙ 1 = 1 ∙ ...
2 ∙ 5 = 5 ∙ ...8 ∙ 1 = 1 ∙ ...
8 ∙ 5 = 5 ∙ ...1 ∙ 7 = 7 ∙ ...
302. Həll edin:
(26 + 7) + 4(38 + 9) + 2(49 + 5) + 125 + ( 17 + 5)
(58 + 26) – 836 + (12 + 4)(64 + 9) + 616 + (4 + 28)
(58 + 14) – 857 + (3 + 12)(69 + 24) – 4(69 + 24) – 9
303.49 + 7 – 328 + 9 – 559 + 8 – 6
24 + 7 – 148 + 5 – 357 + 7 – 4
36 + 9 – 548 + 7 – 577 + 4 – 1
66
304. + 7412 + 69
14 + 3146 + 72
9 + 6429 + 32
58
- 8257 - 34
18 - 7348 - 65
37 - 9669 - 51
24
VURMA CƏDVƏLİ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
3 6 9 12 15 18 21 24 27 30
4 8 12 16 20 24 28 32 36 40
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
6 12 18 24 30 36 42 48 54 60
7 14 21 28 35 42 49 56 63 70
8 16 24 32 40 48 56 64 72 80
9 18 27 36 45 54 63 72 81 90
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
67
ƏDƏDİ 1-ə VƏ ÖZÜNƏ BÖLMƏ
1 ∙ 1 = 1 1 : 1 = 11 ∙ 2 = 21 ∙ 3 = 31 ∙ 4 = 41 ∙ 5 = 51 ∙ 6 = 61 ∙ 7 = 71 ∙ 8 = 81 ∙ 9 = 9
1 ∙ 10 = 10
2 ∙ 1 = 23 ∙ 1 = 34 ∙ 1 = 45 ∙ 1 = 56 ∙ 1 = 67 ∙ 1 = 78 ∙ 1 = 89 ∙ 1 = 9
10 ∙ 1 = 10
2 : 1 = 23 : 1 = 34 : 1 = 45 : 1 = 56 : 1 = 67 : 1 = 78 : 1 = 89 : 1 = 9
10 : 1 = 10
2 : 2 = 13 : 3 = 14 : 4 = 15 : 5 = 16 : 6 = 17 : 7 = 18 : 8 = 19 : 9 = 1
10 : 10 = 1
İstənilən ədədi 1-ə böldükdə həmin ədəd alınır.7 : 1 = 7
İstənilən ədədi özünə böldükdə 1 alınır.7 : 7 = 1
305. Nümunəyə uyğun həll edin:
1 ∙ 5 = 55 : 1 = 55 : 5 = 1
1 ∙ 3...
1 ∙ 6...
1 ∙ 8...
1 ∙ 2 1 ∙ 7 1 ∙ 9 1 ∙ 4
306.5 : 11 ∙ 55 ∙ 1
8 : 11 ∙ 88 ∙ 1
7 : 11 ∙ 77 ∙ 1
3 : 11 ∙ 33 ∙ 1
2 : 11 ∙ 22 ∙ 1
307.
4 : (7 – 6)4 ∙ (7 – 6)5 : (10 – 9)5 ∙ (10 – 9)
6 : (16 – 15)6 ∙ (16 – 15)7 : (22 – 21)7 ∙ (22 – 21)
8 : (20 – 19)8 ∙ (20 – 19)9 : (31 – 30)9 ∙ (31 – 30)
68
308. Dəftərinizdə 8 sm uzunluğunda parça çəkin. Parçanı 8 bərabərhissəyə bölün. Neçə sm uzunluğunda parça alındı?
309. 5 nəfər 5 ata mindi. Neçə atlı oldu?
310. Seymurun 40 qəpik pulu vardı. O, 30 qəpiyə dondurma aldı.Onun nə qədər pulu qaldı?
311. Teymur kağızdan əvvəl 4 qayıq, sonra isə 16 qayıq düzəltdi.Teymur cəmi neçə qayıq düzəltdi?
312. Həll edin:
24 : 4 = 66 ∙ 4 =24 : 6 =
32 : 8 =4 ∙ 8 =32 : 4 =
42 : 6 =7 ∙ 6 =42 : 7 =
65 : 7 =8 ∙ 7 =56 : 8 =
313. 6 ∙ 918 ∙ 1
48 : 871 ∙ 1
49 : 7 + 48 : 68 ∙ 8 + 6 ∙ 6
(19 – 18) ∙ 7 – 314 : (21 –20) : 7
69
314. _ ∙ 1 = 3_ ∙ 7 = 7
6 : _ = 15 : _ = 5
7 : _ = 72 ∙ _ = 2
4 ∙ _ = 49 ∙ _ = 9
_ : 8 = 14 : _ = 4
_ ∙ 5 = 59 : _ = 1
315. Cədvəli doldurun:
: 6 8 5 4 3 9 2 71
316.
: 10 12 21 33 45 72 80 71
317. 1 ∙ 44 : 1
1 ∙ 66 : 1
1 ∙ 1010 : 1
1 ∙ 99 : 1
318.
55 – 28 + 3763 – 0 – 2634 + 28 + 6246 + 15 – 60
34 – 34 + 2819 + 32 – 019 + 0 + 4273 – 54 + 37
319. Şəklə əsasən məsələlər qurub həll edin. Cavabları müqayisəedin:
70
320. 8 qızın hər biri 1 stəkan çiyələk yığdı. Qızlar birlikdə neçəstəkan çiyələk yığdılar?
321. Şəkildəki düzbucaqlıların və kvadratların sayını göstərin.
322. 6 : 2 =9 : 3 =
12 : 3 =18 : 3 =
(12 + 13) : 5(17 + 3) : 4
(20 – 4) : 4(29 – 9) : 5
323. Həll edin:
+ 5417 + 42
35 + 1414 + 29
35 + 3447 - 45
13 - 5714 - 39
28
324.
+ 4712 - 58
34 + 2723 - 36
18 + 4813 - 53
42 + 6422 - 73
45
71
0-ı VURMA VƏ 0-a VURMA
0 ∙ 1 = 00 ∙ 2 = 0 + 0 = 0
0 ∙ 3 = 0 + 0 + 0 = 00 ∙ 4 = 0 + 0 + 0 + 0 = 0
0 ∙ 5 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 00 ∙ 6 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 0
0 ∙ 7 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 00 ∙ 8 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 0
0 ∙ 9 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 00 ∙ 10 = 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0
= 0
1 ∙ 0 = 02 ∙ 0 = 03 ∙ 0 = 04 ∙ 0 = 05 ∙ 0 = 06 ∙ 0 = 07 ∙ 0 = 08 ∙ 0 = 09 ∙ 0 = 010 ∙ 0 =
0
0-ı istənilən ədədə vurduqda 0 alınır.0 ∙ 5 =0
İstənilən ədədi 0-a vurduqda 0 alınar.5 ∙ 0 = 0
325. Vurmanı toplama ilə əvəz edin:
1 ∙ 3 = 1 + 1 + 1 = 32 ∙ 43 ∙ 53 ∙ 2
0 ∙ 4 = 0 + 0 + 0 + 0 = 00 ∙ 2 =0 ∙ 5 =0 ∙ 6 =
326. Həll edin:
0 ∙ 10 ∙ 30 ∙ 6
0 ∙ 40 ∙ 20 ∙ 20
0 ∙ 50 ∙ 100 ∙ 30
0 ∙ 90 ∙ 80 ∙ 50
327.
0 ∙ (5 + 4)0 ∙ (7 + 3)0 ∙ (9 + 1)0 ∙ (5 + 5)
0 ∙ (10 – 6)0 ∙ (15 – 9)0 ∙ (24 – 19)0 ∙ (4 + 4)
0 ∙ (4 + 2)0 ∙ (8 + 2)0 ∙ (6 + 3)0 ∙ (2 + 7)
72
328.2 ∙ 03 ∙ 010 ∙ 0
4 ∙ 05 ∙ 020 ∙ 0
6 ∙ 08 ∙ 03 ∙ 0
1 ∙ 09 ∙ 040 ∙ 0
329.
7 ∙ 02 ∙ 08 ∙ 010 ∙ 0
(12 – 5) ∙ 0(11 + 5) ∙ 0(9 + 6) ∙ 0(12 – 5) ∙ 0
(8 + 4) ∙ 0(17 + 3) ∙ 0(12 + 8) ∙ 0(20 – 7) ∙ 0
(14 + 8) ∙ 0(20 + 6) ∙ 0(11 + 9) ∙ 0(24 – 8) ∙ 0
330. Cədvəli doldurun:
vuruq 1 5 0 3 7 9 4 1 8 6
vuruq 2 1 5 3 1 0 1 3 2 0
hasil
231.
1) 7 – 7 misalının cavabını 1 vahid artırın.2) 8 ∙ 0 misalının cavabını 5 dəfə artırın.3) 9 – 5 misalının cavabını 0-a vurun.
4) 0-ı 10 – 6 misalının cavabına vurun.
332. Mağazaya hər biri 9 kq konfet tutan 8 qutu gətirdilər.Mağazaya neçə kiloqram konfet gətirdilər?
333. Düşərgədə 47 uşaq dincəlirdi. Onlardan 18-i oğlan, qalanlarıqızdır. Düşərgədə neçə qız dincəlirdi?
334.0 ∙ 30 ∙ 150 ∙ 41
(8 – 8) ∙ 00 ∙ (25 + 4)0 ∙ 17 + 50
1 ∙ (25 – 5) : 4(20 + 4) ∙ 1 : 6(5 – 5) ∙ 3 ∙ 8
36 – 27 : 3 + 6(36 – 27) : 3 +636 – 27 : (3 +6)
73
335. Anar çaydan 6 balıq, Azad isə ondan 3 dəfəçox balıq tutdu. Azad neçə balıq tutdu?
336. Bir qutuda 10 yumurta olarsa, 3, 4, 5, 8 beləqutuda neçə yumurta olar?
337.
1) 18-i 1 dəfə artırın.2) Azalan 30, çıxılan isə 10-dur. Fərqi tapın;
3) Birinci toplanan 14, ikinci toplananməlum deyil, cəm isə 40-dır. İkinci
toplananı tapın;
4) 80-i 20 vahid azaldın;5) 38 ədədi 30-dan neçə vahid çoxdur?
6) 99-u 1 vahid artırın;7) 7 onluq və 1 təkliyi olan ədədi yazın;
8) 20 ədədindən 10 və 5 ədədlərinin cəmini çıxın;9) 30 və 5 ədədlərinin cəmindən 3 ədədini çıxın.
338. Misalları sütun şəklində həll edin:
35 + 2459 – 2459 – 35
68 – 3254 + 2349 – 17
32 + 2778 – 3669 – 44
64 + 3288 – 6649 – 18
339.Şahmat oyununda 8 oğlan və 8 qız yarışırdı. 6 şahmatçı
oynamaq üçün növbəyə durmuşdu. Yarışda neçə şahmatçıiştirak edəcəkdir?
340.Bostanı sulamaq üçün ata 20 vedrə, oğul isə bundan 7 vedrə az
su gətirdi. Oğul neçə vedrə su gətirdi? Ata və oğul birlikdəneçə vedrə su gətirdilər?
341. Müqayisə edin:
> = < 1 ∙ 66 □ 0 + 661 + 66 □ 66 ∙ 1
0 ∙ 25 □ 25 ∙ 00 + 25 □ 25 – 0
32 □ 7 ∙ 59 ∙ 4 □ 5 ∙ 7
74
0-a BÖLMƏNİN MÜMKÜNSÜZLÜYÜ VƏ 0-ı BÖLMƏ
0-a bölmək olmaz!a : 0
0-ı istənilən ədədə böldükdə 0 alınır.0 : 5 = 0
342. Nümunəyə uyğun həll edin:0 : 4 = 04 ∙ 0 = 00 ∙ 4 = 0
0 : 8...
0 : 3......
0 : 10...
0 : 7......
0 : 1...
0 : 10......
0 : 9...
0 : 5......
343.0 : 130 : 80 : 10
0 ∙ 50 ∙ 76 ∙ 0
7 : 114 : 117 : 1
2 : 23 : 320 : 20
1 ∙ 81 ∙ 2118 ∙ 1
344.Birinci maşınla 35 kisə taxıl, ikinci ilə bundan 7 kisə çox, üçüncü
ilə 10 kisə az taxıl daşıdılar. Üçüncü maşınla neçə kisə taxıldaşıdılar?
345.0 : (25 – 2)0 ∙ (19 – 1)(74 – 3) ∙ 0
48 – 8 ∙ 117 – 1 ∙ 926 – 7 : 1
(42 + 6) : 87 ∙ (16 – 9)14 : ( 22 – 8)
47 – (29 – 21) :839 + (13 – 8) :155 – (31 – 30) ∙5
346. Tamamlayın._ ∙ 23 = 2314 ∙ _ = 14
_ ∙ 47 = 025 ∙ _ = 0
13 : _ = 127 : _ = 27
_ : 41 = 0_ ∙ 1 = 53
75
347. Şəklə əsasən məsələ qurub həll edin:
348. Tamamlayın.24 : _ = 6 _ : 7 = 4 _ ∙ 6 = 42 72 : _ = 8
349. Həll edin:
0 : 170 : 630 : 970 : 13
1 ∙ 471 ∙ 9327 ∙ 139 ∙ 1
24 ∙ 038 ∙ 00 ∙ 430 ∙ 75
15 :129 : 143 : 4326 : 26
5 ∙ 1 + 0 : 45 ∙ 6(27 – 26) ∙ 7 + 0 ∙93 : 1 + (14 – 14) ∙281∙ 23 ∙ 0 + 41 : 41
350. Cədvəli doldurun:bölünən 0 13 16 0 1 33
bölən 5 1 2 9 1 33qismət
351.
8 ∙ 8 – 3480 – 8 ∙ 68 ∙ 4 + 28100 – 8 ∙ 9
8 ∙ 6 – 03 ∙ 9 – 156 ∙ 10 – 347 ∙ 5 – 30
9 ∙ 1 – 05 ∙ 9 – 146 ∙ 6 – 188 ∙ 3 – 1
100 – 8 ∙ 5(28 + 12) :8(36 + 36) :88 ∙ 7 + 24
76
352. Müqayisə edin:
> = <1 ∙ 1 □ 2 ∙ 10 ∙ 1 □ 3 ∙ 14 ∙ 4 □ 5 ∙ 4
16 : 1 □ 16 ∙ 10 + 17 □ 1 ∙ 171 ∙ 9 □ 2 ∙ 8
CƏMİN ƏDƏDƏ VURULMASI
Şəkildəki meyvələrin sayını iki üsulla tapaq:
Birinci üsul:Boşqabdakı meyvələrin sayı:(3 + 2) ∙ 4 = 5 ∙ 4 = 20
Meyvələrin sayı:20
İkinci üsul:Boşqabdakı meyvələrin sayı:3 ∙ 4 + 2∙ 4 = 12 + 8 = 20
Meyvələrin sayı:20
Nəticə: (3 + 2) ∙ 4 = 3 ∙ 4 + 2 ∙ 4 = 20
Cəmi ədədə vurarkən toplananların hər birini həmin ədədəvurmaq və alınan nəticələri toplamaq lazımdır.
353. Nümunəyə uyğun həll edin:
1) (4 + 2) ∙ 3 = 6 ∙ 3 = 18 2) (4 + 2) ∙ 3 = 4 ∙ 3 + 2 ∙ 3 = 12 + 6 =18
(5 + 4) ∙ 3(4 + 4) ∙ 2
(8 + 1) ∙ 5(3 + 3) ∙ 4
(2 + 6) ∙ 5(6 + 1) ∙ 4
77
354. (2 + 3) ∙ 2 misalından alınan cavabın sayına uyğun bayraq vəulduz şəkli çəkin.
355. Məsələni həll edin:
6 güldanın hər birində 5 qərənfil və 2 qızılgül var. Güldanlardacəmi neçə gül var?
356. 3 uşağın hər birinin əlində 3 sarı, 2 yaşıl şar var. Uşaqlarda cəmineçə şar var?
78
357. Həll edin:
(2 + 8) ∙ 4(1 + 3) ∙ 5
(1 + 7) ∙ 2(7 + 4) ∙ 6
(6 + 4) ∙ 5(3 + 7) ∙ 8
358.2 ∙ 9 + 23 ∙ 7 + 34 ∙ 2 + 7
2 ∙ 7 + 23 ∙ 6 + 45 ∙ 5 + 3
27 : 9 ∙ 132 : 4 ∙ 328 : 7 ∙ 9
359.(2 + 7) ∙ 2(1 + 9) ∙ 3(6 + 0) ∙ 3
(1 + 6) ∙ 6(2 + 3) ∙ 4(5 ∙ 0) ∙ 4
(1 + 2) ∙ 5(3 + 7) ∙ 2(9 – 2) ∙ 1
360. Nümunəyə uyğun həll edin:
1) 5 ∙ (3 + 2) = 5 ∙ 5 =25
2) 5 ∙ ( 3 + 2) = 5 ∙ 3 + 5 ∙ 2 = 15 + 10= 25
4 ∙ (2 + 4)1∙ (5 + 1)2 ∙ (2 + 2)
3 ∙ (2 + 7)4 ∙ (3 + 5)5 ∙ (3 + 1)
2 ∙ (4 + 1)7 ∙ (1 + 2)6 ∙ (8 + 1)
361.
33 – 6 ∙ 519 + 9 ∙ 743 – 9 ∙ 357 + 4 ∙ 6
19 + 56 : 727 + 54 : 672 : 9 + 564 : 8 + 3
90 – 8 ∙ 672 – 6 ∙ 652 + 6 ∙ 719 + 7 ∙ 4
362. Hesablayın:
2 ∙ (7 + 2)3 ∙ (5 + 2)4 ∙ (3 + 5)
8 ∙ 7 + 7 ∙ 24 ∙ 3 + 5 ∙ 19 ∙ 7 – 4 ∙ 6
28 : 4 + 49 : 715 : 3 + 24 : 642 : 7 + 63 : 9
79
363. Məsələni həll edin:Dərzi 1 paltara 3 böyük, 2 kiçik düymə tikdi. 6 belə paltara neçə
düymə lazım olar?
364. Gül dükanında satıcı 1 buketə 4 zanbaq, 3 nərgiz bağladı. 4belə buket bağlamaq üçün neçə gül lazım olar?
365.
4 ∙ (1 + 9)6 ∙ (3 + 7)3 ∙ (2 + 4)5 ∙ (2 + 3)
(3 + 4) ∙ 5(1 + 8) ∙ 2(2 + 1) ∙ 4(6 + 1) ∙ 8
5 ∙ (6 + 4)9 ∙ (2 + 8)8 ∙ (6 + 1)1 ∙ (5 + 5)
80
366.
36 : 6 ∙ 56 ∙ 4 : 832 : 8 ∙ 76 ∙ 3 : 2
1 ∙ 4 + 12 ∙ 6 + 849 : 7 – 324 : 8 ∙ 7
48 – 6 ∙ 881 + 3 ∙ 312 : 6 : 156 : 7 : 4
367. Müqayisə edin:
> =<
(2 + 4) ∙ 2 □ (2 + 4) ∙ 3(1 + 3) ∙ 4 □ (1 + 3) ∙ 6(7 + 2) ∙ 3 □ (4 + 5) ∙ 3(5 + 4) ∙ 4 □ (5 + 4) ∙ 2
12 □ 1820 □ 1514 □ 1411 □ 9
33 □ 4558 □ 16100 □ 8071 □ 51
368.
1) 5 və 2 ədədlərinin cəmini 2-yə vurun.2) 4 və 5 ədədlərinin cəmini 1-ə vurun.3) 6 və 2 ədədlərinin cəmini 5-ə vurun.4) 2 və 2 ədədlərinin cəmini 4-ə vurun.
CƏMİN ƏDƏDƏ BÖLÜNMƏSİ
Məsələni 2 üsulla həll etmək olar.Birinci üsul(8 + 6) : 2 = 14 : 2 =7İkinci üsul8 : 2 + 6 : 2 = 4 + 3 = 7
Nəticə: (8 + 6) : 2 = 8 : 2 + 6 : 2 = 4 + 3 = 7
81
Cəmi ədədə bölərkən toplananların hər birini həmin ədədəbölmək (əgər bu mümkündürsə) və alınan nəticələri toplamaqolar.
369. Nümunəyə uyğun həll edin:1) (4 + 6) : 2 = 10 : 2 = 5
2) (4 + 6) : 2 = 4 : 2 + 6 : 2 = 2 + 3 = 5(6 + 8) : 7(14 + 21) : 7
(18 + 12) : 6(27 + 3) : 6
(3 + 5) : 2(8 + 4) : 3
370. Həll edin:
(6 + 9) : 31) (6 + 9) : 3 = 15 : 32) (6 + 9) : 3 = 6 : 3 + 9 : 3
(4 + 8) : 41) (4 + 8) : 4 = 12 : 42) (4 + 8) : 4 = 4 : 4 + 8: 4
371. Bu misallar yalnız belə həll olunur:
(8 + 4) : 3 = ?(8 + 4) : 3 = 12 : 3 = 4
(3 + 5) : 2 = ?(3 + 5) : 2 = 8 : 2 =4
(7 + 5) : 4 = ?(7 + 5) : 4 = 12 : 4 = 3
372. Həll edin:(14 + 2) : 2(7 + 8) : 3(9 + 3) : 3(7 + 5) : 4
(6 + 3) : 3(9 + 1) : 2(9 + 9) : 6(6 + 6) : 4
(2 + 10) : 6(9 + 5) : 7(8 + 6) : 2(10 + 8) : 9
373.Məsələni həll edin:
Sahibə xala 12 alma, 8 armud yudu. Onları bərabər şəkildə 2vazaya qoydu. Hər vazada neçə meyvə oldu?
82
374.Quşlar üçün bir oğlan 9 dənlik, o biri oğlan 7 dənlik düzəldib,
bərabər şəkildə 4 ağacdan asdılar. Onlar hər ağacdan neçədənlik asdılar?
375. Şəklə əsasən məsələ qurun. Məsələni 2 üsulla həll edib yazın.
376.Yarışda 32 oğlan və 32 qız iştirak edirdi. Onlar bərabər sayda
olmaqla 8 komandaya bölündülər. Hər komandada neçə nəfəroldu?
377. Həll edin:
(7 + 7) : 7(24 + 4) : 7(40 + 8) : 6(30 + 6) : 6
(22 + 3) : 5(15 + 5) : 5(20 + 28) : 8(30 + 5) : 5
(19 – 3) : 44 ∙ (7 + 2)(22 + 2) : 44 ∙ (11 – 3)
378.
(40 – 35) ∙ 7(24 + 16) : 8(50 – 26) : 3(72 – 64) ∙ 3
(3 + 6) ∙ 7 + 24(7 + 2) ∙ 8 – 32(6 + 4) ∙ 2 + 31(5 + 3) ∙ 8 – 47
(16 + 8) : 4(11 + 13) : 6(9 + 21) : 3(18 + 14) : 8
379. Müqayisə edin:
> = <(3 + 5) : 2 □ (4 + 5) : 312 : 3 □ 12 : 4(3 + 6) : 3 □ 7 ∙ 3
15 □ 1816 □ 1621 □ 25
83
380.
1) 6 və 8 ədədlərinin cəmini 7-yə bölün.2) 15 və 5 ədədlərinin cəmini 4-ə bölün.3) 27 və 3 ədədlərinin cəmini 6-ya bölün.
4) 9 və 3 ədədlərinin cəmini 3-ə bölün
381. Həll edin:
(20 – 8) : 33 ∙ (4 + 5)(12 + 3) : 3
8 ∙ 9 – 488 ∙ 7 + 8 ∙ 28 ∙ 7 – 8 ∙ 5
38 + 8 ∙ 419 + 7 ∙ 322 + 4 ∙ 8
382. Məchul ədədi tapın:
x : 5 = 7x + 15 = 32
x : 9 = 3100 – x = 42
42 : x = 7x + 26 = 40
32 : x = 8x – 14 = 42
383.
1) 27 və 12 ədədlərinin cəmini və fərqini tapın.2) 48 və 16 ədədlərinin cəmini və fərqini tapın.3) 57 və 17 ədədlərinin cəmini və fərqini tapın.4) 63 və 20 ədədlərinin cəmini və fərqini tapın.
TƏNLİK
Məchulu olan bərabərliyətənlik deyilir.
Məchul ədəd (x) – axtarılan ədəddir.Tənliyin həlli o ədədə deyilir ki, həmin ədədi məchulun yerinə
yazdıqda doğru bərabərlik alınsın. Tənliyi həll etmək, onun həllinitapmaq deməkdir.
x + 6 = 15 tənliyində x-ın yerinə 9 yazsaq, 9 + 6 = 15 doğrubərabərliyi alarıq. Deməli, x = 9 tənliyin həllidir və belə yazılır:
x + 6 = 15x = 15 – 6
x = 99 + 6 = 15
84
384. Nümunəyə əsasən həll edin:
10 + x = 18x = 18 – 10x = 810 + 8 = 18
x + 10 = 12 x + 20 = 30 26 + x = 50
385. 78 + x = 15x + 16 = 40
x + 24 = 4638 + x = 64
x + 28 = 6064 + x = 100
386. Nümunəyə əsasən həll edin:
x – 2 = 6x = 6 + 2x = 88 – 2 = 6
x – 7 = 14 x – 6 = 5 x – 15 = 15
387.
16 – x = 8x = 16 – 8x = 816 – 8 = 8
13 – x = 9 22 – x = 20 35 – x = 25
388. Həll edin:
x – 75 = 2546 – x = 24
x – 27 = 6092 – x = 60
x – 37 = 5390 – x = 55
389. Nümunəyə əsasən həll edin:
3 ∙ x = 12x = 12 : 3x = 43 ∙ 4 = 12
x ∙ 5 = 25 3 ∙ x = 18 5 ∙ x = 10
85
390. Həll edin:
5 ∙ x = 20x ∙ 4 = 16
8 ∙ x = 16x ∙ 3 = 12
7 ∙ x = 148 ∙ x = 16
391. Nümunəyə əsasən həll edin:
14 : x = 7x = 14 : 7x = 214 : 2 = 7
24 ∙ x = 8 35 : x = 7 48 : x = 6
392. Nümunəyə əsasən həll edin:
x : 7 = 2x = 2 ∙ 7x = 1414 : 7 = 2
x : 5 = 2 x : 8 = 5 x : 3 = 5
393. Həll edin:
12 : x = 6x : 2 = 6
15 : x = 3x : 5 = 2
18 : 8 = 5x : 4 = 3
16 : x = 4x : 2 = 8
394. x-i tapın:
x – 15 = 45x – 36 = 24x – 18 = 40
x – 32 = 64x – 42 = 15x – 20 = 45
x – 18 = 30x – 12 = 28x – 34 = 66
395.36 + x = 48x + 52 = 86x + 13 = 49
27 + x = 5042 + x = 80x + 53 = 70
54 + x = 80x + 48 = 10027 + x = 100
86
396. 2 ∙ x = 8x ∙ 9 = 72
x ∙ 5 = 453 ∙ x = 30
4 ∙ x = 24x ∙ 6 = 42
397. 18 : x = 927 : x = 3
30 : x = 6x : 2 = 7
45 : x = 912 : x = 4
398.Məsələləri həll edin:
Nahardan sonra Nailə 12 boşqabın 9 dənəsini yudu.Yuyulmamış neçə boşqab qaldı?
399. Bir kiloqram konfet 8 manatdır. Noğul ondan 2 manat ucuzdur.Bir kiloqram noğul neçə manatdır?
400
(dörd yüz). Canlı guşədə içərisindəiki quş olan bir neçə qəfəs var.
Quşların sayı 12 olarsa, guşədə neçəqəfəs olar?
401. Validə biri 5 qəpikdən bir neçə açıqca aldı. O, açıqcalara 30qəpik ödədi. Validə neçə açıqca aldı?
402. Şəkilləri verilmiş həndəsi fiqurların adlarını dəftərinizə yazın:
87
403. x-i tapın:
78 + x = 90x – 22 = 688 ∙ x = 2435 : x = 7
x + 24 = 46x – 34 = 56x ∙ 5 = 3050 : x = 5
x + 28 = 60x – 28 = 424 ∙ x = 2042 : x = 7
404. Şəklə əsasən məsələ qurub həllini yazın:
405.
1. Bölünən 24, qismət 4-dür. x-i tapın.2. Vuruqlardan biri 7, hasil 21-dir. x-i tapın.
3. Toplananlardan biri 18, cəm 25-dir. x-i tapın.4. Azalan 37, fərq 30-dur. x-i tapın.
406. Həll edin:
3 ∙ 6 + 216 ∙ 5 + 407 ∙ 3 + 39
5 ∙ 5 + 04 ∙ 1 + 267 ∙ 5 + 18
54 – 9 ∙ 247 – 5 ∙ 636 – 4 ∙ 9
34 – 4 ∙ 345 – 5 ∙ 926 – 3 ∙ 3
88
407. Sütun şəklində həll edin:
30 + 3610 + 25
10 + 1870 + 29
80 + 1740 + 21
40 + 3230 + 58
408.Məsələni həll edin:
Təranə evi səhər saat 8-də yığışdırmağa başladı və saat 9-daişini bitirdi. Təranə evi neçə saata yığışdırdı?
409. Həll edin:
7 ∙ 78 ∙ 59 ∙ 9
5 ∙ 99 ∙ 47 ∙ 9
6 ∙ 95 ∙ 310 ∙ 10
12 : 321 : 36 : 3
15 : 39 : 324 : 3
3 ∙ 83 ∙ 618 : 3
89
ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TƏKRAR
410. 1-dən 5-ə qədər vurma cədvəlini yada salın.
411. 6-dan 9-a qədər vurma cədvəlini yada salın.
412. Hesablayın:
6 ∙ 212 : 66 ∙ 318 : 6
15 : 36 ∙ 742 : 642 : 7
6 ∙ 424 : 66 ∙ 954 : 9
6 ∙ 636 : 66 ∙ 530 : 5
413.
6 ∙ (3 + 2)6 ∙ (7 + 2)6 ∙ (5 + 3)6 ∙ (15 – 10)
(17 – 14) ∙ 6(20 – 15) ∙ 6(18 – 14) ∙ 6(36 – 30) ∙ 6
6 ∙ (5 + 5)(9 – 6) ∙ 6(8 – 5) ∙ 66 ∙ ( 18 – 9)
414.
Məsələləri həll edin:1) Ana 18 kotlet bişirdi və onları bərabər sayda 6 boşqaba
qoydu. Hər boşqabda neçə kotlet oldu?2) Ana 6 boşqabın hər birinə 3 kotlet qoydu. Ana neçə kotlet
bişirmişdi?
415.
1) 7-yə bölünən ədədlər hansılardır?2) 7 və 4, 7 və 6, 7 və 7-nin hasili neçədir?
3) 28 : 7, 35 : 7, 49 : 7 misalında qismət neçədir?4) 2, 5, 8, 9, 10 ədədlərinin hər birini 7 dəfə artırın.
5) 14, 28, 42, 56, 70 ədədlərinin hər birini 7 dəfə azaldın.6) 11, 23, 32, 47, 53 ədədlərinin hər birini 7 vahid artırın.
416.
7 ∙ (2 + 3)7 ∙ (3 + 6)7 ∙ (13 – 3)7 ∙ (4 + 2)
(50 + 13) : 7(60 – 4) : 7(20 + 1) : 7(40 – 5) : 7
(40 + 2) : 77 ∙ (6 + 2)(80 – 10) : 77 ∙ (10 – 4)
90
417. Cədvəlləri doldurun:
∙ 6 2 7 3 0 18
: 24 32 16 80 8 08
418.Məsələləri həll edin:
1) 5 qızın hər biri 8 qaz yemlədi. Qızlar neçə qaz yemlədilər?2) 40 qaza 5 qız yem verdi. Hər bir qız neçə qaza yem verdi?
419. 8, 16, 24, 32, 48, 56 ədədlərinin hər birini 8-ə bölün.
420. 3, 5, 6, 7, 9, 10 ədədlərinin hər birini 8-ə vurun.
421. Cədvəli doldurun:
+ 8 11 15 20 31 43 50 919
422.
- 45 54 100 12 28 36 67 729
423.
∙ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 109
91
424.
: 9 18 27 36 45 54 63 72 81 909
425.Bacının 9 yaşı var. Ortancıl qardaş ondan 2 yaş böyükdür.
Böyük qardaş isə bacıdan 2 dəfə böyükdür. Qardaşların neçəyaşı var?
426. Həll edin:
1 ∙ (9 – 2)1 ∙ (6 + 2)1 ∙ (8 – 4)1 ∙ (5 + 3)
1 ∙ (15 – 5)1 ∙ (17 + 1)1 ∙ (16 – 3)1 ∙ (14 + 3)
1 ∙ (19 – 4)1 ∙ (13 + 7)1 ∙ (25 – 6)1 ∙ (19 + 4)
427.
(70 – 69) ∙ 8(50 – 49) ∙ 7(54 – 53) ∙ 4(30 – 29) ∙ 3
(71 – 70) ∙ 7(100 – 99) ∙ 5(40 – 39) ∙ 2(64 – 63) ∙ 9
(81 – 80) ∙ 6(12 – 11) ∙ 4(20 – 19) ∙ 1(32 – 31) ∙ 2
428.
4 : (7 – 6)5 : (10 – 9)6 : (3 – 2)7 : (11 – 10)
8 : (21 – 20)9 : (32 – 31)2 : (11 – 10)3 : ( 19 – 18)
8 : (49 – 48)5 : (54 – 53)6 : (91 – 90)2 : (43 – 42)
429. Müəllim 17 dəftəri 17 şagird arasında bərabər böldü. Hərşagirdə neçə dəftər düşdü?
430. Həll edin:
1 ∙ 4 =4 : 1 =
1 ∙ 6 =6 : 1 =
1 ∙ 10 =10 : 1 =
1 ∙ 9 =9 : 1 =
92
431._ ∙ 5 = 54 : _ = 16 ∙ _ = 6
_ : 9 = 110 : _ = 107 ∙ _ = 7
11 ∙ _ = 1130 ∙ _ = 3040 : _ = 1
432. 0-ı istənilən ədədə və ya istənilən ədədi 0-a vurduqda nə alınır?
433. 0 ∙ 67 ∙ 0
10 ∙ 020 ∙ 0
0 ∙ 400 ∙ 35
8 ∙ 00 ∙ 5
9 ∙ 00 ∙ 7
434.
0 ∙ (5 + 4)0 ∙ (7 + 2)0 ∙ ( 10 – 4)0 ∙ ( 26 – 9)
(12 – 5) ∙ 0(41 + 9) ∙ 0(17 + 2) ∙ 0(19 – 9) ∙ 0
0 ∙ (4 + 4)0 ∙ (22 – 20)(20 + 6) ∙ 0(54 – 4) ∙ 0
435. Ədədi 0-a bölmək olarmı?
436. 0-ı istənilən ədədə böldükdə nə alınır?
437. 0 : 40 : 10
0 : 20 : 12
0 : 50 : 9
0 : 70 : 11
438.
5 ∙ 2 + 702 ∙ 8 + 326 ∙ 3 + 403 ∙ 9 + 13
2 ∙ 7 + 417 ∙ 4 + 256 ∙ 6 + 148 ∙ 3 + 27
5 ∙ 3 + 254 ∙ 7 + 222 ∙ 5 + 655 ∙ 7 + 18
7 ∙ 6 + 186 ∙ 8 + 224 ∙ 3 + 159 ∙ 4 + 25
439. Cədvəli doldurun:
vuruq 3 0 6 8 10 4 5 1vuruq 1 9 0 2 1 6 8 2hasil
93
440.1 ∙ 3 + 327 ∙ 2 + 282 ∙ 3 + 32
4 ∙ 3 + 5 ∙ 37 ∙ 5 + 3 ∙ 54 ∙ 4 + 2 ∙ 2
3 ∙ 6 + 13 ∙ 62 ∙ 4 + 20 ∙ 44 ∙ 3 + 14 ∙ 3
441. Həll edin:
(5 + 4) ∙ 3(8 + 1) ∙ 5(6 + 2) ∙ 4
(3 + 3) ∙ 7(5 + 3) ∙ 8(7 + 2) ∙ 3
4 ∙ (3 + 5)5 ∙ (3 + 1)6 ∙ (8 + 2)
1 ∙ (5 + 5)9 ∙ (2 + 8)5 ∙ (3 + 3)
442.
a 70 56 47 37 41 27 73 92b 40 16 8 9 16 8 29 40
a – b
443.
a 8 18 28 4 14 23 13b 3 3 3 6 6 4 4
a + b
444. Həll edin:
(3 + 3) : 2(4 + 5) : 3(6 – 4) : 2(7 + 7) : 7
(10 + 5) : 3(5 + 3) : 4(18 – 6) : 3(18 – 6) : 3
(14 + 7) : 2(30 + 2) : 4(19 + 8) : 9(50 – 5) : 9
445.Sinifdə 6 oğlan və 4 qız var. Müəllim hər bir şagirdə 2 karandaş
və 1 xətkeş payladı. Müəllim şagirdlərə neçə karandaş, neçəxətkeş payladı?
94
446.
a 18 15 12 16 20 14b 3 5 2 8 4 7
a : b
447. Tənlik nəyə deyilir?
448. 56 ∙ x = 836 – x = 15
x ∙ 8 = 72100 – x = 40
8 ∙ x = 32x – 45 = 25
x : 8 = 8x + 28 = 40
449. x ∙ 8 = 4042 + x = 70
8 ∙ x = 56x + 25 = 45
x : 8 = 4x – 24 = 40
72 : x = 890 – x = 30
450. 3 ∙ x = 27x ∙ 5 = 30
6 ∙ x = 36x ∙ 4 = 36
14 : x = 2x : 3 = 12
x : 5 = 424 : x= 6
451. > = < 14 : 1 □ 14 ∙ 127 : 1 □ 27 – 1
7 + 0 □ 7 ∙ 00 : 13 □ 0 ∙ 13
6 : 2 □ 8 : 25 ∙ 10 □ 10 ∙ 6
95
III BÖLMƏ. CƏDVƏLDƏNKƏNAR VURMA VƏBÖLMƏ
SONU “0”-la BİTƏN ƏDƏDİN VURULMASI VƏ BÖLÜNMƏSİ
3 onluq 3 onluq30 30
3 onluq + 3 onluq = 6 onluq30 + 30 = 60
3 onluq ∙ 2 = 6 onluq30 ∙ 2 = 60
2 ∙ 3 onluq = 6 onluq2 ∙ 30 = 60
Misal belə oxunur:“Otuz vur iki bərabərdir altmış”
96
30 ∙ 2 = 60 olduğu üçün6 onluq : 2 = 3 onluq
60 : 2 = 30
Misal belə oxunur:“Altmış böl iki bərabərdir otuz”
452. Nümunəyə uyğun həll edin:
20 ∙ 4
2 onluq ∙ 4 = 8 onluq20 ∙ 4 = 80
4 ∙ 2 10 ∙ 5 30 ∙ 3
453. Nümunəyə uyğun həll edin:
40 : 2
4 onluq : 2 = 2 onluq40 : 2 = 20
30 : 3 60 : 2 60 : 3
454. 1 kibrit qutusu 10 qəpikdir. 3, 5, 7, 9 belə kibrit qutusu neçəqəpikdir?
455. 1 duz qutusu 20 qəpikdir. 2, 3, 4, 5 belə duz qutusu neçə qəpikolar?
456. 7 qutunun hər birində 10 yumurta var. Bu qutularda cəmi neçəyumurta var?
457. Həll edin:
10 ∙ 520 ∙ 4
30 ∙ 34 ∙ 20
3 ∙ 3050 ∙ 2
8 ∙ 1010 ∙ 8
5 ∙ 2020 ∙ 5
97
458. 40 : 460 : 2
80 : 2100 : 5
90 : 370 : 7
50 : 540 : 5
30 : 620 : 2
459.
1) 46 və 4 ədədlərinin cəmini 5-ə bölün.2) 23 və 7 ədədlərinin cəmini 3-ə vurun.
3) 80 ədədini 3 və 1 ədədlərinin cəminə bölün.4) 77 və 7 ədədlərinin fərqini 7-yə bölün.
460.
40 ∙ 230 : 310 ∙ 720 ∙ 5
20 ∙ 260 : 380 : 4100 : 2
100 : 520 ∙ 430 ∙ 390 : 3
(72 – 42) ∙ 3(24 + 36) : 6(72 + 28) : 5(68 – 38) : 3
461. Nümunəyə uyğun həll edin:
100 : 2010 onluq : 2 onluq = 5onluq100 : 20 = 5
100 : 2080 : 40
60 : 2030 ∙ 2
5 ∙ 2090 : 30
462. 1) 90 ədədini almaq üçün 30-u hansı ədədə vurmaq lazımdır?2) 20 ədədini almaq üçün 60-ı hansı ədədə bölmək lazımdır?
463. 3 yeşiyin hər birində 30 kq üzüm var. Yeşiklərdə cəmi nə qədərüzüm var?
464. Sabir kitabın 80 səhifəsini eyni sayda olmaqla 4 günə oxudu. O,hər gün neçə səhifə oxudu?
98
465. Cədvəlləri doldurun:
: 1 2 4 8 1080
∙ 0 1 2 3 4 520
466. Həll edin:
20 ∙ 3 + 1680 : 8 + 4410 ∙ 7 + 24100 : 5 – 16
(53 + 17) : 70(48 + 12) : 30(93 – 33) : 6(84 – 44) ∙ 2
(44 + 36) : 20(27 + 33) : 30(54 – 4) : 5(22 + 28) : 50
467.60 : 3040 : 2050 : 10
80 : 2080 : 4090 : 10
90 : 3090 : 9060 : 20
100 : 2070 : 10100 : 50
468. Şəkillərə uyğun misal qurub yazın.
469. 1 toyuq bir ayda 3 kq dən yeyərsə, 10, 20, 30 toyuq bir aydaneçə kiloqram dən yeyər?
470. Əmək dərsində 10 qızın hər biri kukla üçün 2 ədəd don tikdilər.Qızlar cəmi neçə don tikdilər?
99
471. Həll edin:
20 ∙ 4 + 2210 ∙ 9 – 7730 ∙ 2 + 33
80 : 8 ∙ 360 : 6 ∙ 830 ∙ 4 – 66
54 + 12 – 24100 – 77 + 1290 – 50 + 44
472.
(26 + 14) : 20(84 – 24) : 30(100 – 70) : 3(22 + 48) : 7
60 : (96 – 90)80 : (24 + 16)100 : (16 + 4)90 : (63 – 33)
16 : 4 ∙ 816 : 8 ∙ 920 : 5 ∙ 424 : 6 ∙ 7
473. 5 ∙ x = 10 x ∙ 5 = 20 35 – x = 30 28 – x = 12
İKİRƏQƏMLİ ƏDƏDİN BİRRƏQƏMLİ ƏDƏDƏVURULMASI VƏ BÖLÜNMƏSİ
474. Nümunəyə uyğun həll edin:
12 ∙ 2 = 2412 ∙ 2 = (10 + 2) ∙ 2 = 10 ∙ 2 + 2 ∙ 2 = 20 + 4 = 24
18 ∙ 3 =14 ∙ 2 =
24 ∙ 2 =33 ∙ 3 =
32 ∙ 3 =23 ∙ 4 =
475.
12 ∙ 217 ∙ 318 ∙ 523 ∙ 413 ∙7
21 ∙ 432 ∙ 323 ∙ 324 ∙ 432 ∙ 3
25 ∙ 319 ∙ 411 ∙ 917 ∙ 429 ∙ 3
22 ∙ 312 ∙ 525 ∙ 419 ∙ 349 ∙ 2
100
476. Leylanın 90 qəpiyi vardı. O, hər biri 15 qəpiyə olan 2 dəftər aldı.Leylanın neçə qəpiyi qaldı?
477. 1 zərfin qiyməti 12 qəpikdir. 4, 5, 6, 7 belə zərf neçə qəpik olar?
478. Arif evdən məktəbə 20 dəqiqəyə gedir və həmin vaxtı sərf edibevə qayıdır. Arif gedib-qayıtmağa nə qədər vaxt sərf edir?
479. Yay düşərgəsində dincələn 4 dəstənin hər birində 24 uşaq var.4 dəstədə cəmi neçə uşaq var?
480. Müqayisə edin:
> = <26 ∙ 3 □ 16 ∙ 313 ∙ 4 □ 15 ∙ 432 ∙ 3 □ 22 ∙ 3
11 ∙ 7 □ 11 ∙ 529 ∙ 2 □ 18 ∙ 217 ∙ 5 □ 17 ∙ 3
16 ∙ 3 □ 16 + 319 ∙ 1 □ 19 ∙ 025 ∙ 4 □ 25 + 4
481. Həll edin:
(6 + 3) ∙ 4(5 + 2) ∙ 3(4 – 1) ∙ 2
3 ∙ (2 + 7)6 ∙ (4 + 1)4 ∙ (7 – 1)
4 ∙ ( 9 + 1)6 ∙ (7 + 3)9 ∙ (6 + 4)
482.8 ∙ 46 ∙ 73 ∙ 9
11 ∙ 812 ∙ 814 ∙ 3
24 ∙ 2 – 4635 ∙ 2 – 6442 ∙ 2 – 18
25 ∙ 3 – 14 ∙ 327 ∙ 2 + 21 ∙ 243 ∙ 2 + 7 ∙ 2
101
483. Uşaqların 50 mismarı var idi. Onlar 3 quş dənliyi düzəltdilər. Hərbir dənliyə 16 mismar işlətdilər. Uşaqların neçə mismarı qaldı?
484. Həll edin:
8 ∙ 2 + 5 ∙ 89 ∙ 5 + 3 ∙ 56 ∙ 4 + 9 ∙ 37 ∙ 2 + 8 ∙ 2
72 : 9 + 16 : 43 ∙ 5 + 25 : 518 : 3 + 48 : 825 : 5 + 32 : 4
24 : 3 + 5 ∙ 332 : 8 + 9 ∙ 745 : 9 + 4 ∙ 972 : 8 + 2 ∙ 6
vuruq 26 13 17 11 42 36 29 34vuruq 2 3 4 6 2 2 3 2hasil
485. Həll edin:
48 : 436 : 3
24 : 255 : 5
86 : 293 : 3
84 : 499 : 9
93 : 382 : 2
486. Hər birində eyni miqdarda olmaqla 9 yeşikdə 72 kq portağalvardı. Bir yeşikdə neçə kiloqram portağal vardı?
102
487. Hər birində 8 kq olmaqla 9 yeşik portağal satışa çıxarıldı.Satıldıqdan sonra 4 yeşik qaldı. Neçə kiloqram portağal qaldı?
488. Həll edin:44 : 439 : 355 ∙ 566 : 3
77 : 728 : 248 : 226 : 2
63 : 388 : 288 : 488 : 8
99 : 399 : 984 : 284 : 4
489. 36 : 276 : 4
48 : 391 : 7
96 : 684 : 6
95 : 584 : 7
42 : 368 : 4
490. Mebel fabrikində 3 günə 45 stol düzəltdilər. Bir günə neçə stoldüzəltdilər?
491.38 : 292 : 457 : 3
30 : (63 – 57)24 ∙ (22 – 16)36 : (34 – 28)
(21 + 21) : 6(27 + 27) : 6(24 + 24) : 6
492. Rəngsaz 2 günə 88 parta rənglədi. O, bir günə neçə partarənglədi?
103
493. Həll edin:
90 : 670 : 530 : 2
80 : 540 : 560 : 3
50 : 590 : 5100 : 4
494. İstirahətə gedən turistlər meşənin kənarında bərabər sıralarda13 narıncı, 17 yaşıl çadır qurdular. Hər sırada neçə çadır oldu?
495. Cədvəli doldurun:
:
28 36 42 64 60 90 982 3 2 4 5 6 7
496.> =<20 + 20 + 20 □ 30 + 3030 + 30 + 30 □ 50 + 50
30 ∙ 3 □ 40 ∙ 210 ∙ 6 + 10 □ 10 ∙8
104
497. + = - :
1 □ 7 = 75 □ 0 = 0
8 □ 8 = 14 □ 4 = 16
10 □ 5 = 1510 □ 2 = 8
498.
Nümunəyə uyğun bölməni vurma ilə yoxlayın.
36 : 2 = 1818 ∙ 2 = 36
36 : 236 : 436 : 6
81 : 381 : 972 : 8
42 : 642 : 242 : 3
64 : 272 : 684 : 4
499.
Nümunəyə uyğun vurmanı bölmə ilə yoxlayın.
22 ∙ 4 = 8888 : 4 = 22
22 ∙ 448 ∙ 2
4 ∙ 156 ∙ 13
13 ∙ 217 ∙ 3
2 ∙ 143 ∙ 15
500 (beş yüz).60 – 36 : 285 – 64 : 4100 – 90 : 6
36 : 3 – 84 : 742 : 2 – 56 : 496 : 6 + 12 : 6
28 ∙ 319 ∙ 411 ∙ 5
501. Sütun şəklində həll edin:
20 + 3630 + 1950 + 4370 + 12
50 + 2660 + 1940 + 3970 + 25
30 + 4880 + 1520 + 2440 + 45
105
QALIQLI BÖLMƏ14 almanı kəsmədən 4 uşaq arasında bərabər bölək:
Deməli, 14 almanı kəsmədən 4 uşaq arasında bərabər bölsək,hər uşağa 3 alma düşər və iki alma artıq qalar. Bunu belə
yazmaq olar.14 : 4 = 3 (qalıq 2) və oxunuşu belədir:
14-dü 4-ə böldükdə, qismət 3, qalıq isə 2 olur.
Bölmə zamanı alınanqalıq
böləndən kiçikolur.
502. Şəkillərə əsasən yazılışları izah edin.
8 : 3 = 2 (qalıq 2)
9 : 2 = 4 (qalıq 1)
12 : 3 = 4 (qalıq0)
106
4 : 3 = □ (qalıq □)
11 : 5 = □ (qalıq □)
13 : 2 = □ (qalıq □)
8 : 4 = □ (qalıq □)
503. Yazılışları tamamlayın.
504. Nümunəyə uyğun həll edin:
3 : 2 = 1 (qalıq1)3 : 24 : 35 : 3
5 : 26 : 46 : 5
8 : 38 : 58 : 7
9 : 49 : 79 : 8
505. 1-dən 10-a qədər ədədlər içərisində 3-ə bölünən ən böyükədəd hansıdır?
506. 1-dən 20-yə qədər ədədlər içərisində 6-ya bölünən ən böyükədəd hansıdır?
507. 1-dən 38-ə qədər ədədlər içərisində 5-ə bölünən ən böyükədəd hansıdır?
508. 1-dən 50-ə qədər ədədlər içərisində 7-yə bölünən ən böyükədəd hansıdır?
107
509. Həll edin:
8 : 412 : 5
7 : 57 : 2
7 : 29 : 4
11 : 313 : 3
12 : 315 : 5
510.4, 27, 42, 76, 18, 35, 81, 57, 92, 74 ədədlərini seçib, 1-ci sırada
2-yə qalıqsız bölünən ədədləri, 2-ci sırada 2-yə qalıqlı bölünənədədləri yazın.
511.Pənah 16 karandaşı 3 dostu arasında bərabər sayda olmaqla
böldü. O, qalan karandaşları özü götürdü. Pənaha neçəkarandaş düşdü?
512. Müəllim 25 dəftəri 2 şagird arasında böldü. Hər şagirdə neçədəftər düşdü və müəllimdə neçə dəftər qaldı?
513. 43 l südü 5 litr tutan qablara tökdülər. Hər qabda neçə litr südoldu. Neçə litr süd artıq qaldı?
514. 17 konfeti 3 uşaq arasında bərabər bölsək hər uşağa 5 konfetdüşər. Neçə konfet artıq qalar?
515. Həll edin:
37 : 348 : 547 : 3
70 : 671 : 785 : 6
74 : 463 : 635 : 2
34 : 367 : 643 : 6
52 : 283 : 535 : 3
516.
(24 + 13) : 5(49 + 23) : 3(50 + 45) : 6(29 + 11) : 4
(100 – 2) : 5(100 – 8) : 6(100 – 11) : 8(100 – 23) : 3
81 : 253 : 376 : 584 : 4
108
517. x-i tapın:
x + 5 = 208 + x = 18
12 + x = 16x + 9 = 20
x – 14 = 46x – 45 = 55
518.60 – 1 – 949 + 1 – 660 – 1 – 30
56 + 3056 + 347 – 256 – 3
47 – 2055 + 8 – 547 + 246 – 7 + 9
519. Dəftərinizdə 14 sm uzunluğunda parça çəkin. Onu 3 bərabərhissəyə bölün. Neçə santimetr artıq qaldı?
520.1) Bölünən 33, bölən 8, qismət 4-dür. Qalığı tapın.2) Bölünən 50, bölən 7, qismət 7-dir. Qalığı tapın.3) Bölünən 65, bölən 8, qismət 8-dir. Qalığı tapın.
521.(8 + 4) ∙ 3(9 + 7) ∙ 6(11 + 4) ∙ 3
(48 + 24) : 4(12 + 36) : 6(52 + 8) : 6
1 ∙ (46 + 24)(52 + 21) ∙ 10 ∙ (25 + 25)
522. 50 : 4 35 : 6 24 : 8 84 : 4
523.
1) 27-ni 4-ə böldükdə qalıq neçə olar?2) 36-nı 5-ə böldükdə qalıq neçə olar?3) 19-u 2-yə böldükdə qalıq neçə olar?
4) 15-i 6-ya bölsək qalıq neçə olar?
109
60 :12
və 76 :19şəkilli misalları həll etmək üçün elə ədəd
İKİRƏQƏMLİ ƏDƏDƏ BÖLMƏ
tapmaq lazımdır ki, böləni (12-ni və 19-u) həmin ədədə vurduqdabölünən (60 və 76) alınsın.
60 : 12 = 512 ∙ 2 = 2412 ∙ 3 = 3612 ∙ 4 = 4812 ∙ 5 = 60, yəni 60 : 12 =
5
76 : 19 = 419 ∙ 2 = 3819 ∙ 3 = 5719 ∙ 4 = 76, yəni 76 : 19 = 4
524. Nümunəyə uyğun həll edin:12 ∙ 2 = 2424 : 2 = 1224 : 12 = 2
12 ∙ 3 14 ∙ 4 16 ∙ 5 18 ∙ 3
525. Nümunəyə uyğun həll edin:
34 : 17 =217 : 2 = 34 54 : 18 85 : 17 76 : 19
526. Həll edin:
48 : 1272 : 18
36 : 1890 : 15
64 : 3242 : 14
98 : 756 : 4
527. 75 : 576 : 4
24 : 239 : 3
46 : 277 : 7
98 : 756 : 4
528. Boşqabda 48 gavalı vardı. 16 uşaq eyni sayda gavalı yedi. Həruşaq neçə gavalı yedi?
110
529. 85 m parçadan 17 dənə pərdə tikdilər. Hər pərdəyə neçə metrparça işləndi?
530. 75 qəpiyə 25 düymə alsaq, 1 düymənin qiyməti neçə qəpikolar?
531. Ata paltar asmaq üçün 36 m ipi 3 sıra bağladı. Hər sıranınuzunluğu neçə metr oldu?
532. 48 : 1672 : 18
81 : 2760 : 12
52 : 1374 : 37
91 : 1398 : 49
533.
58 : 2 – 1772 : 24 + 1732 : 2 ∙ 543 + 36 : 12
46 : 23 + 1896 : 16 + 2772 : (35 – 17)6 ∙ 14 : 4
99 : 11 ∙ 992 : 23 ∙ 2457 : 19 ∙ 225 ∙ (2 + 8)
534.
1) 13 ədədi 50-də neçə dəfə yerləşir?2) 9 ədədi 38-də neçə dəfə yerləşir?
3) 16 ədədi 87-də neçə dəfə yerləşir?4) 13 ədədi 71-də neçə dəfə yerləşir?
535.(12 + 9) : 3(42 + 6) : 6(18 + 26) : 9
(10 + 25) : 5(8 +14) : 2(21 + 14) : 7
(6 + 24) : 6(16 + 20) : 4(32 + 16) : 8
111
536.
7 ∙ 89 ∙ 48 ∙ 66 ∙ 53 ∙ 42 ∙ 8
8 ∙ (6 + 4)7 ∙ ( 5 + 3)4 ∙ (6 + 2)3 ∙ (7 + 2)2 ∙ (3 + 4)5 ∙ (3 + 1)
(2 + 4) ∙ 5(7 + 3) ∙ 8(5 + 4) ∙ 5(6 + 1) ∙ 3(8 + 1) ∙ 7(4 + 2) ∙ 4
537. 2 kanistrin hər birində 20 l benzin var. Maşının çəninə 30 lbenzin tökülərsə, neçə litr benzin artıq qalar?
538.(28 + 28) : 8(68 + 13) : 9(72 – 23) : 7
(25 + 7) : 8(20 + 4) : 4(16 + 16) : 2
68 + 2532 + 5719 + 60
539. 40 : x = 82 ∙ x = 18
3 ∙ x = 21x : 4 = 8
7 ∙ x = 2830 : x = 6
540.
1) 10 və 8 ədədlərinin cəmini onların fərqinə bölün.2) 8 və 2 ədədlərinin cəmini onların fərqinə vurun.
3) 50 və 25 ədədlərinin cəmini 5-ə bölün.4) 60 və 20 ədədlərinin fərqini 2-yə vurun.
541. Cədvəlləri doldurun:
a 9 93b 10 10 8
a ∙ b 30 93 64
112
a 90 70b 7 7 40
a : b 30 7 2
542. Müqayisə edin:
> = < 20 ∙ 4 □ 25 ∙ 4100 : 4 □ 100 : 5
79 ∙ 1 + 0 ∙ 5 □ 79 : 1 – 0 :543 + 0 ∙ 1 □ (43 + 0) ∙ 1
ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TƏKRAR
543. Nümunəyə uyğun həll edin:
20 ∙ 52 onl ∙ 5 = 10 onl20 ∙ 5 = 100
30 ∙ 3 10 ∙ 7 50 ∙ 2 20 ∙ 4
544. Nümunəyə uyğun həll edin:
60 : 36 onl : 3 = 2 onl60 : 3 = 20
40 : 2 50 : 10 80 : 4 100 : 2
545.20 ∙ 530 ∙ 340 ∙ 2
7 ∙ 103 ∙ 2050 ∙ 2
80 : 40100 : 50100 : 10
60 : 250 : 590 : 3
10 ∙ 10 : 280 : 4 ∙ 340 ∙ 2 : 10
546.36 : 9 ∙ 2015 ∙ 4 : 3048 : 6 ∙ 9
80 : 2 – 70 : 7100 – 81 : 9 ∙ 107 ∙ 7 + 3 ∙ 7
78 – 90 : (73 – 43)10 ∙ (43 – 38) – 45(100 – 20) : (48 – 8)
547.70 – 50 + 12(70 – 50) + 1270 – (50 +12)
29 ∙ 1 – 18 ∙ 01 ∙ 47 – 0 : 11(39 – 27) ∙ 1 ∙ 0
88 – 63 : 7 – 5092 + 40 : 5 – 9960 : 3 – (25 – 9)
113
548. Müqayisə edin:
8 ∙ 1 □ 8 + 18 : 1 □ 8 – 1
5 ∙ 9 + 9 □ 5 ∙ 104 ∙ 8 – 8 □ 4 ∙ 7
5 ∙ 0 □ 1 ∙ 50 : 9 □ 1 ∙ 9
549. Həyətdə 60 toyuq, bundan 5 dəfə az qaz və qazlardan 2 dənəçox ördək var. Həyətdə neçə ördək var?
550. Nümunəyə uyğun həll edin:
14 ∙ 2 = (10 + 4) ∙ 2 = 10 ∙ 2 + 4 ∙ 2 = 20 + 8 = 2823 ∙ 325 ∙ 4
17 ∙ 318 ∙ 2
13 ∙ 621 ∙ 4
22 ∙ 324 ∙ 4
551. Nümunəyə uyğun həll edin:
48 : 4 = (40 + 8) : 4 = 40 : 4 + 8 : 4 = 10 + 2 = 1255 : 582 : 2
44 : 493 : 3
86 : 248 : 2
33 : 368 : 2
114
552. Nümunəyə uyğun həll edin:
84 : 6 = (60 + 24) : 6 = 60 : 6 + 24 : 6 = 10 + 4 = 1438 : 258 : 3
36 : 248 : 3
78 : 668 : 4
90 : 690 : 5
553. Həll edin:
80 : 550 : 2
40 ∙ 2100 : 2
30 ∙ 390 : 3
50 : 590 : 3
554. 25 qadın, 35 kişi paltosunu 4 asılqana bərabər şəkildə asdılar.Hər asılqandan neçə palto asdılar?
555. Qalıqlı bölməni həll edin:
83 : 878 : 9
65 : 847 : 5
47 : 3071 : 10
37 : 483 : 4
54 : 546 : 7
556.
1) Bölmə zamanı alınan qalıqlar nədən kiçik olur?2) 9-a bölmə zamanı qalıqda hansı ədədlər alına bilər?
3) 8-ə bölmə zamanı qalıqda 5, 6, 7 alına bilərmi?4) 2-yə bölmə zamanı hansı qalıq alına bilər?
5) 3-ə bölmə zamanı hansı qalıqlar alına bilər?
115
6) 6-ya bölmə zamanı qalıqda 3 alına bilərmi?7) 3-ə bölmə zamanı qalıqda 4 alına bilərmi?8) 3-ə bölmə zamanı qalıqda 3 alına bilərmi?
557. Qalıqlı bölməni yerinə yetirin:
17 : 518 : 7
21 : 824 : 5
31 : 333 : 9
51 : 853 : 7
67 : 3089 : 40
558.4 ∙ 10 : 8100 : 5 : 580 : 4 : 4
42 : 7 : 324 : 8 ∙ 305 ∙ 6 : 10
7 ∙ 3 ∙ 114 : 1 : 75 ∙ 8 : 4
96 – ( 67 – 53) :2(79 – 61) : 3 +8490 + (27 – 17) :5
559. Müqayisə edin:
> = < 17 ∙ 5 □ 17 ∙ 448 : 4 □ 48 : 3
55 : 5 □ 66 : 655 : 11 □ 66 : 11
560. Günel 23 qəpiyə 4 şar aldı. Günelin neçə qəpik pulu qaldı?
561. Nümunəyə uyğun həll edin:
16 ∙ 2 = 3232 : 2 = 1632 : 16 = 2
15 ∙ 3 16 ∙ 4 14 ∙ 6 21 ∙ 3
562. Nümunəyə uyğun həll edin:
54 : 18 = 318 ∙ 2 = 3618 ∙ 3 = 54
48 : 12 58 : 12 44 : 11 72 : 18
563. 39 : 1369 : 23
57 : 1948 : 16
56 : 1476 : 19
81 : 2796 : 24
100 : 2565 : 13
116
564. 20 : 1030 : 10
40 : 1040 : 20
50 : 1060 : 10
60 : 2060 : 30
70 : 1090 : 30
565.54 : 1891 : 1351 : 17
65 : 1356 : 2856 : 14
96 : 4885 : 1736 : 12
74 : 3760 : 1275 : 25
92 : 2394 : 4757 : 19
566.5 ∙ 145 ∙ 113 ∙ 16
7 ∙ 146 ∙ 124 ∙ 17
24 ∙ 326 ∙ 416 ∙ 5
78 : 294 : 254 : 3
98 : 256 : 465 : 5
567. Teatra 96 nəfər tamaşaçı gəldi. Hər sırada 16 nəfər oturdu.Tamaşaçılar neçə sırada oturdular?
568.
(60 : 5) ∙ 7(80 : 5) ∙ 6(70 : 5) ∙ 6(91 : 7) ∙ 3
(51 : 3) + ( 95 : 5)(96 : 4) + (84 : 7)(48 : 3) – (42 : 3)(98 : 7) – (78 : 6)
117
IV BÖLMƏ. MİNLİK
100-DƏN 1000-Ə QƏDƏR YUVARLAQ ƏDƏDLƏR
1onluq 10 on
6onluq 60 altmış
1yüzlük 100 yüz
7yüzlük 700 yeddi yüz
8yüzlük 800 səkkiz yüz
9yüzlük 900 doqquz yüz
10yüzlük 1000 min
121
122
569. Ədədlərin adlarını yazın.
10 – ________20 – ________30 – ________40 – ________50 – ________
60 – ________70 – ________80 – ________90 – ________100 – ________
570.
100 – ________200 – ________300 – ________400 – ________500 – ________
600 – ________700 – ________800 – ________900 – ________1000 – ________
123
571. Yazılışları ədədlə ifadə edin.yüz – ___________iki yüz – ___________üç yüz – ___________dörd yüz – __________beş yüz – ___________
altı yüz – ___________yeddi yüz – ___________səkkiz yüz – ___________doqquz yüz – __________min – __________
572. 100-dən 500-ə qədər 100-100 sayın.
573. 500-dən 1000-ə qədər 100-100 sayın.
574. 1000-dən 500-ə qədər 100-100 tərsinə sayın.
575. 500-dən 100-ə qədər 100-100 tərsinə sayın.
576.
Ədədlərin adlarını deyin. Qarşılarında neçə yüzlük olduğunuyazın.
100, 200, 300, 400, 500, 600, 700, 800, 900, 1000
100 – 1 yüzlük
577. Tamamlayın:
200 500
700 300 900
578.100 400 700 1000
579. Bir bağlamada 100 dəftər var. 3, 4, 5, 7, 9, 10 belə bağlamadaneçə dəftər olar?
124
580. Hesabalayın:
11 + 3685 + 1342 + 27
28 + 4743 + 3433 + 46
74 + 1823 + 1989 + 7
581.77 – 3452 – 1648 – 24
82 – 2595 – 1866 – 32
43 – 2754 – 3867 – 23
582. Şəkillərə əsasən ədədlərin adlarını yazın.
125
583. Həll edin:44 : 282 : 255 : 11
96 : 3298 : 4988 : 22
20 : 5 ∙ 836 : 9 ∙ 205 ∙ 20 : 50
60 – 60 : 10(12 + 18) : 290 : 3 + 70
584.
1) 17, 19, 20, 23 ədədlərinin hər birini 3 dəfə artırın.2) 17, 19, 20, 23 ədədlərinin hər birini 3 vahid artırın.
3) 45, 50, 55, 100 ədədlərinin hər birini 5 dəfə azaldın.4) 45, 50, 55, 100 ədələrinin hər birini 5 vahid azaldın.
585.
96 : 3298 : 4926 : 1345 : 15
4 ∙ 255 ∙ 206 ∙ 1617 ∙ 3
42 ∙ 2 – 8016 ∙ 3 + 5079 – 3 ∙ 1988 – 44 : 2
69 ∙ 1 – 42 : 650 : 1 + 50 ∙ 180 : 8 – 81 : 940 ∙ 2 + 5 ∙ 4
586.
Şəkillərə əsasən məsələ qurub həlledin:
1) Stəkan və fincan birlikdəneçəyədir?
2) Fincan stəkandan nə qədərbahadır?
3) Stəkan fincandan nə qədərucuzdur?
1000 DAİRƏSİNDƏ YUVARLAQ ƏDƏDLƏRİ TOPLAMA VƏÇIXMA
126
hesablamanı sütun şəklində yazmaq daha əlverişlidir.
320 + 130 = 450
hesablamanı sütun şəklində yazmaq daha əlverişlidir.
127
hesablamanı sütun şəklində yazmaq daha əlverişlidir.
587. Hesablayın:
5 yüzlük + 2 yüzlük3 yüzlük – 1 yüzlük
9 yüzlük + 7 yüzlük1 minlik – 6 yüzlük
5 yüzlük – 4 yüzlük5 yüzlük + 4 yüzlük
588.
1) 100-ün üzərinə 1000-ə qədər yüz-yüz gəlin2) 1000-dən 100-ə qədər yüz-yüz çıxın.
3) 40-ın üzərinə 100-ə qədər on-on gəlin.4) 100-dən 10-a qədər on-on çıxın.
589. Ədəd oxu üzərində verilmiş onluqların artmasına fikir verin vəona əsasən misalları yazın.
Nümunə: 0 + 10 = 10
590. Ədəd oxu üzərində verilmiş onluqların azalmasına fikir verin vəona əsasən misalları yazın.
Nümunə: 100 – 10 = 90
128
591. Ədəd oxu üzərində verilmiş yüzlüklərin artmasına fikir verin vəona əsasən misalları yazın.
Nümunə: 200 + 100 = 300
592. Ədəd oxu üzərində verilmiş yüzlüklərin azalmasına fikir verin vəona əsasən misalları yazın.
Nümunə: 900 – 100 = 800
593.
100 + 100200 + 100300 + 100500 + 100
500 – 100400 – 100600 – 100200 – 100
800 – 100400 + 100700 – 100900 + 100
594.
200 + 200500 + 300600 + 200300 + 700
900 – 400800 – 500700 – 300600 – 200
500 + 500900 – 3001000 – 700200 + 800
595.100 +100 +10300 +500 + 20400 – 100 + 40
220 + 510650 + 240810 + 180
630 – 420380 – 110760 – 540
596.Həll edin:
İdman dərsində oğlanlar 200 m, qızlar isə 100 m məsafəqaçdılar. Onlar birlikdə neçə metr məsafə qaçdılar?
129
597. Bir topda 300 m məftil var idi. Ustalar 200 m məftil işlətdikdənsonra topda neçə metr məftil qaldı?
598. 3 yeşikdə 200 kq alma var idi. 1-ci yeşikdə 30 kq, 2-ci yeşikdə70 kq alma varsa, 3-cü yeşik neçə kiloqramdır?
599.
1) 430, 520, 240, 670, 880, 900 ədədlərinin hər birini 10 vahidartırın.
2) 760, 310, 480, 550, 640, 730 ədədlərinin hər birini 10 vahidazaldın.
3) 100, 300, 500, 700, 900 ədədlərinin hər birinin üzərinə 100əlavə edin.
4) 200, 400, 600, 800, 1000 ədədlərin hər birindən 100 çıxın.
600 (altı yüz). Müqayisə edin:
> = <500 □ 200700 □ 800600 □ 300
400 □ 400100 □ 3001000 □ 100
601.340, 820, 950, 630, 890 ədədlərinin hər birini nümunədəki kimi
cəm şəklində göstərin.Nümunə: 340 = 300 + 40
602. Həll edin:430 + _ = 500 720 + _ = 800
130
540 + _ = 600 610 + _ = 700
603. 530 – _ = 500450 – _ = 400
870 – _ = 800390 – _ = 300
604. Hesablayın:
+ 10050 + 460
40 - 99090 - 1000
300 - 86030
+ 330170 + 820
100 - 690330
605. Misalları sütun şəklində həll edin:
100 + 40270 + 60200 + 70
900 – 80480 – 80560 – 500
420 – 30870 – 50960 – 80
500 + 200800 + 70300 + 0
606. Cədvəli doldurun:
toplanan 230 560 780 940 120 450
toplanan 220 140 20 60 550 100
cəm
607.
azalan 630 890 500 710 150 1000
çıxılan 230 610 100 160 70 500
fərq
131
UZUNLUĞUN ÖLÇÜLMƏSİ.KİLOMETR
Böyük məsafələri kilometrlə ölçürlər.
1 kilometr 1000 metrdir: 1 km = 1000m
1 santimetr 10 millimetrdir. 1 sm = 10mm
608. Verilmiş parçaları mm, sm, dm ilə ölçün.
609. Ölçüləri millimetrlə yazın.
2 sm3 sm5 sm
1 sm 5 mm1 sm 4 mm6 sm 8 mm
6 sm 6 mm7 sm 2 mm9 sm 8 mm
610. Ölçüləri santimetrlə yazın.
1 m3 m9 m
70 mm20 mm80 mm
6 dm7 dm10 dm
611. Ölçüləri destimetrlə yazın.
40 sm50 sm100 sm
30 sm70 sm90 sm
20 sm10 sm60 sm
612.Həll edin:
Uzunluğu 1 km olan yolun 500 metrinə asfalt çəkdilər. Asfaltçəkilməmiş neçə metr yol qaldı?
133
613.Bakıdan Siyəzənə gedən yolun uzunluğu 100 km, SiyəzəndənQubaya isə 60 km-dir. Bakıdan Qubaya yolun uzunluğu neçə
kilometrdir?
614. Yolun uzunluğu 100 m-dir. Yolun kənarına hər 20 m-dən birişıq dirəyi qoydular. Neçə yerə işıq dirəyi qoyuldu?
615.Uşaqlar məktəbin dəhlizinin və idman zalının uzunluğunu
ölçdülər. Onların ümumi uzunluğu 40 m oldu. İdman zalınınuzunluğu 15 m-dir. Dəhlizin uzunluğu neçə metrdir?
616. Məktəb dirriyinin eni 45 m, bağın eni isə ondan 15 m enlidir.Məktəb bağının eni neçə metrdir?
617. Həll edin:
20 m + 15 m40 m – 30 m85 m + 5 m
100 m – 60 m200 m + 50 m1000 m – 100 m
12 sm + 3 sm48 sm – 3 sm30 sm + 30 sm
618. Müqayisə edin:
> = <1 km □ 1000 m10 dm □ 1 m1000 m □ 600 m
7 m □ 70 dm8 m □ 800 sm90 m □ 80 m
134
619. Həll edin:
64 : 8 – 649 : 7 – 481 : 9 – 3
38 + 64 : 845 + 81 : 939 + 72 : 9
100 – 7 ∙ 4100 – 6 ∙ 5100 – 9 ∙ 7
620. Qalıqlı bölməni yerinə yetirin.
46 : 739 : 5
73 : 885 : 9
26 : 355 : 6
67 : 2051 : 21
96 : 3083 : 40
621. 34 : 8 = 4 (qalıq □)53 : 20 = 2 (qalıq □)
79 : 8 = □ (qalıq 7)47 : 6 = □ (qalıq □)
622.28 : 14 + 45 : 370 : 10 – 40 : 844 : 11 + 32 ∙ 3
(88 +12) : 50(73 + 13) : 303 ∙ (47 – 17)
26 + 48 : 8 – 3092 + 30 : 10 + 5(60 + 20) : 40 – 2
623. 500 + 100300 + 400
800 – 200700 – 300
900 – 200900 + 100
200 + 500+100600 + 300 –200
624. 24 : x = 6 10 + x = 19 x – 3 = 10 50 : x = 10
KÜTLƏNİN ÖLÇÜLMƏSİ.KİLOQRAM. QRAM
Cisimlərin kütləsini kiloqram və qramla ölçürlər.
1 kiloqram 1000 qramdır. 1 kq = 1000q
Yarım kiloqram 500 qramdır.
135
625. Aşağıdakı şəkillərin hər birində göstərilmiş daşların ayrılıqdakütlələri cəmini tapın.
626.
Həll edin:1) Birinci pətəkdən 25 kq bal, ikinci pətəkdən bundan 5 kq azbal götürdülər. İkinci pətəkdən neçə kiloqram bal götürdülər?
2) Birinci pətəkdən 25 kq bal, ikinci pətəkdən isə 20 kq balgötürdülər. Pətəkdən cəmi neçə kiloqram bal götürdülər?
627. Balqabağın çəkisi 12 kq-dır. Qarpızın çəkisi ondan 5 kq çoxdur.Qarpızın çəkisi neçə kiloqramdır?
136
628. Bir kisə kartofun çəkisi 45 kq-dır. Bir kisə çuğundur ondan 15kq ağırdır. Çuğundurn çəkisi neçə kiloqramdır?
629.4 kq + 5 kq11 kq + 3 kq18 kq + 4 kq
20 kq – 8 kq35 kq – 7 kq50 kq – 30 kq
12 kq + 4 kq – 8 kq47 kq + 6 kq – 10 kq53 kq + 2 kq – 5 kq
630. Hesablayın:
500 = □ yüzlük600 = □ yüzlük3 yüzlük = □
200 = □ yüzlük400 = □ yüzlük8 yüzlük = □
900 = □ yüzlük700 = □ yüzlük9 yüzlük = □
631. 690 + 10420 + 70
830 – 500760 – 300
310 + 80430 + 50
890 – 300920 + 80
632. Müqayisə edin:
1 kq □ 1000 q300 q □ 400 q2 kq □ 3 kq
500 □ yarım kq200 □ 100 q600 □ 500 q
633. Şəkillərə əsasən ərzaqların kütləsini tapın:
137
634. Cədvəlin boş xanalarını doldurun:
toplanan 40 70 20 100 200 50 90 600toplanan 30 100 80 200 70 60 40 400
cəm
635. Şəklə əsasən məsələ qurub həll edin:
12 kq ? kq
636. Cədvəlləri doldurun:
toplanan 40 70 20 100 200 50 90 600toplanan 30 100 80 200 70 60 40 400
cəm
azalan 500 420 1000 150 750 600 240 100çıxılan 40
fərq 300 500 100 200 400 80 50
637. Həll edin:
(35 + 38) – (25 + 17)(42 + 49) – (50 + 4)
(61 – 38) + (93 – 26)(53 – 27) + (86 – 37)
138
(60 + 19) – ( 47 + 1)(57 + 22) – (33 + 12)
(46 – 19) + (74 – 13)(72 – 14) + ( 43 – 14)
638.
96 : 1676 : 1996 : 2481 : 2758 : 29
66 : 2254 : 1899 : 3355 : 1188 : 44
75 : 15 ∙ 1336 : 18 ∙ 1548 : 16 ∙ 1481 : 27 ∙ 1166 : 11 ∙ 12
639. + 10050 - 200
100 + 500300 - 600
400 - 10001000
+ 850150 + 190
200 - 10050
640.
139
ÇOXBUCAQLI.ÇOXBUCAQLININ PERİMETRİ
Çoxbucaqlının tərəfləri düz xətt parçalarından ibarət olur. Tərəflərinsayı ilə bucaqların sayı eyni olur. Çoxbucaqlının ən azı 3 tərəfi olur.Çoxbucaqlılar bucaqlarının sayı ilə adlandırılır.
I üsul: 4 + 4 + 4 + 4 = 16(sm)II üsul: 4 ∙ 4 = 16 (sm)
Cavab: 16 sm.
641. 1) Hansı fiqurlar çoxbucaqlıdır?2) Hansı fiqurlar çoxbucaqlı deyil?
642.
1) Hər çoxbucaqlının neçə tərəfi var?2) Hər çoxbucaqlının neçə bucağı var?
3) Bu çoxbucaqlılardan hansılar üçbucaqlıdır?4) Bu çoxbucaqlılardan hansılar dördbucaqlıdır?
643.Dəftərinizdə şəkillərdəki kimi nöqtələr götürün. Bu nöqtələri
elə birləşdirin ki, 1-ci şəkildə üçbucaq, 2-də dördbucaqlı, 3-dəisə beşbucaqlı alınsın.
141
644. Üçbucağı ölçün. Onun tərəflərinin uzunluğu cəmini(perimetrini) tapın.
645. Hər bir üçbucağın tərəflərini ölçün və perimetrini tapın.
646. Fiqurların tərəflərini ölçün və perimetrlərini tapın.
647. Fiqurların perimetrlərini tapın.
648.Həll edin:
Rəna 4 kvadrat, 2 dairə, 5 üçbucaq, 2 düzbucaqlı çəkdi. O, neçəçoxbucaqlı çəkdi?
649. Sinif otağının eni 4 m, uzunu 6 m-dir. Sinif otağının perimetrinimüxtəlif üsullarla hesablayın.
142
650. Dəftərinizdə tərəfləri 5 sm, 7 sm olan düzbucaqlı çəkin və onunperimetrini hesablayın.
651. Dəftərinizdə tərəfləri 3 sm, 6 sm və 5 sm olan üçbucaq çəkin vəonun perimetrini hesablayın.
652. Dəftərinizdə tərəfləri 2 sm, 4 sm, 1 sm, 3 sm, 4 sm olanbeşbucaqlı çəkin və onun perimetrini hesablayın.
653. Müqayisə edin:
> = <12 ∙ 4 □ 12 ∙ 311 ∙ 2 □ 11 ∙ 932 ∙ 2 □ 38 ∙ 2
18 ∙ 3 □ 18 ∙ 217 ∙ 2 □ 22 ∙ 321 ∙ 2 □ 5 ∙ 7
654. Həll edin:
40 – 3 + 1621 + 9 – 14
36 + 4 – 2792 – 7 – 32
36 + 24 – 1792 – 56 + 14
655. 72 : 2472 : 36
60 : 1599 : 11
88 : 2255 : 11
75 : 1596 : 16
99 : 3398 : 49
656. x-i tapın:
4 ∙ x = 32 x : 4 = 3 x ∙ 4 = 24 x ∙ 4 = 36
657. 100 – 5 ∙ 6100 – 7 ∙ 6
6 ∙ 9 – 266 ∙ 8 – 16
70 : 7 – 10 ∙ 15 ∙ 7 + 3 ∙ 7
658. Zooparkda yaşayan filə bir gündə 7 kq qara çörək, 2 kq ağçörək verilir. Bu hesabla fil 11 günə neçə kiloqram çörək yeyər?
143
659.Bakıdan Ağsuya 160 km, Ağsudan Ağdama 200 km, Ağdamdan
Şuşaya 40 kilometrdir. Bakıdan Şuşaya qədər olan məsafənitapın.
660. Həll edin:
5 + 76 + 89 + 4
13 – 416 – 914 – 7
3 + 9 + 04 + 6 – 109 + 9 – 0
77 – 7 + 3080 + 20 – 40100 – (45 + 5)
661.200 + 100700 – 3001000 – 400
520 + 30440 – 40790 – 90
800 + 70580 – 20990 + 10
ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TƏKRAR
662. 100-dən 1000-ə qədər yuvarlaq ədədləri yazın.
663. 10 onluq neçə yüzlükdür?
664. 1 minlikdə neçə yüzlük var?
665. 100-dən 1000-ə qədər ədədlərin hər birinin adını yazın.
666. 400-ün üzərinə 1000-ə qədər yüz-yüz əlavə edin.
667. 1000-dən 300-ə qədər yüz-yüz çıxın.
668. 50-nin üzərinə 100-ə qədər on-on əlavə edin.
669. 100-dən 40-a qədər on-on çıxın.
144
670. Tamamlayın:
100 300 800
671. 2 yüzlüyü 4 onluğu, 5 yüzlüyü 0 onluğu, 8 yüzlüyü 5 onluğu, 6yüzlüyü 4 onluğu olan ədədləri deyin.
672.200 + 200300 + 300500 + 400
400 + 100600 + 200700 + 300
100 + 100 + 300300 + 200 + 200500 + 300 + 200
673.1000 – 200900 – 100500 – 200
300 – 200400 – 100800 – 300
600 – 400 – 200300 – 100 – 1001000 – 300 – 500
674.100 + 80200 + 40300 + 60
200 + 70400 + 30600 + 20
800 + 50 + 20500 + 70 + 10400 + 80 + 20
675.570 – 70330 – 20440 – 10
680 – 30900 – 60790 – 30
880 – 20 – 10950 – 20 – 30660 – 40 – 20
676. Cədvəli doldurun:
toplanan 30 80 90 10 3 30 25 28toplanan 20 40 30 30
cəm 70 48 18 100 65 28
145
677.
678.2 ∙ 5 + 1004 ∙ 5 + 2006 ∙ 5 + 600
400 + 8 ∙ 5500 + 10 ∙ 2700 + 4 ∙ 10
1000 – 10 ∙ 8900 – 5 ∙ 8500 – 10 ∙ 6
679. Cədvəli doldurun:
azalan 99 85 70 96 50 29 55 42çıxılan 9 80 50 4 50 21 44 5
fərq
680.
600 – 20 : 2100 + 40 : 2500 – 60 : 3400 + 80 : 4
100 : 5 + 50100 : 10 + 990100 : 2 + 720400 – 90 : 3
681. Böyük məsafələri nə ilə ölçürlər?
682. 1 kilometr neçə metrdir?
683. 1 metr neçə santimetrdir?
684. 1 destimetr neçə santimetrdir?
146
685.10 m + 20 m100 m + 200 m300 m – 100 m
10 sm + 50 sm20 km + 30 km600 m – 400 m
686.Rayon mərkəzindən kəndə qədər yolun uzunluğu 8 km-dir.
Avtobus 3 dəfə kəndə gedib qayıdarsa, cəmi neçə kilometr yolgetmiş olar?
687. Sərnişin avtobusu 1 saata 50 km yol gedərsə, 3 saata neçəkilometr yol gedər?
688.Yolsalanlar birinci gün 40 m, ikinci gün 50 m, üçüncü gün isə bu
iki gündəkindən 30 m az yol saldılar. Yolsalanlar üçüncü günneçə metr yol saldılar?
689. Kamil 40 m məsafəni 10 saniyəyə qaçdı. O, 1 saniyəyə neçəmetr qaçmışdı?
690. Cisimlərin kütləsini nə ilə ölçürlər?
691. 1 kiloqram neçə qramdır?
692. Yarım kiloqram neçə qramdır?
147
693. Ədədləri yazın.
694.2 qr + 3 qr + 15 qr100 qr + 20 qr + 50 qr30 qr + 20 qr + 40 qr
100 kq + 200 kq + 10 kq200 kq + 200 kq + 20 kq900 kq – 300 kq – 100 kq
695.
Həll edin:Oğlanlar 18 kq, qızlar isə bundan 3 dəfə çox dərman bitkisi
topladılar. Uşaqlar cəmi neçə kiloqram dərman bitkisitopladılar?
696. 1 kisədə 20 kq düyü olarsa, 2, 3, 4, 5 belə kisədə neçə kiloqramdüyü olar?
697.
a 14 16 25 19 32 48 13 21b 2 4 3 4 2 2 3 4
a ∙ b
698. 64 : 8 + 6 ∙ 57 ∙ 8 – 8 ∙ 5
(90 – 84) ∙ 928 : (48 – 41)
96 – (17 – 11) ∙ 196 – ( 17 – 11) ∙ 0
148
699.Həll edin:
Nərgiz tortun xəmirinə 300 qr un, 200 qr şəkər tozu, 200 qryağ, 100 qr xama işlətdi. Nərgiz cəmi neçə qram ərzaq işlətdi?
700 (yeddi yüz). Çoxbucaqlıların tərəfləri nədən ibarət olur?
701. Çoxbucaqlılar nəyin sayı ilə adlandırılır?
702. Perimetr nədir?
703. Fiqurları ölçün və perimetrlərini tapın:
704. Fiqurları ölçün. Perimetrini millimetrlə hesablayın:
705. Tərəfləri 3 sm, 5 sm, 2 sm olan üçbucaqlı çəkin və perimetrinitapın.
706. 1 tərəfi 2 sm olan altıbucaqlı fiqur çəkin və onun perimetrinihesablayın:
707.8 sm + 20 sm10 sm + 60 sm100 sm – 70 sm
10 m + 90 m100 m + 300 m600 m – 200 m
149
708.
(37 + 33) : 5(39 + 27) : 6(56 – 28) : 2(92 – 15) : 7
(70 : 5) + (100 : 4)(80 : 5) + (88 : 8)(90 : 2) – (30 : 2)(100 : 5) – (70 : 5)
(22 ∙ 3) : 3(15 ∙ 4) : 2(24 ∙ 4) : 3(12 ∙ 3) : 2
709. Müqayisə edin.
90 : 9 □ 90 : 7080 : 8 □ 100 : 10
6 + 3 □ 6 ∙ 318 : 2 □ 8 ∙ 1
0 : 6 □ 0 ∙ 68 : 8 □ 8 – 8
710.
710. Cədvəlin boş xanalarını doldurun.
vuruq 40 20 1vuruq 2 4 35 21 21hasil 100 40 0 21
150