roman urban

8/10/2019 Roman Urban

http://slidepdf.com/reader/full/roman-urban 1/17

ĐÔ THỊ LA MÃ CỔ ĐẠI

Sinh viên thực hiện: NGUYỄN TRUNG HIẾU Mã số sinh viên: 22144.57Lớp: 57KD5

Giáo viên hướng dẫn: ĐẶNG VIỆT DŨNG

1. Tóm tắt những

đặc điểm cơ bảnnhất của đô thị LaMã cổ đại. Đô thịLa Mã cổ đại cónhững tinh hoanổi bật nào?

2.

Phân tích một đôthị La Mã cổ đại để minh họa chocâu 1.



1 Title

Đ THỊ C ĐẠI LA M

MỤC LỤC

GIỚI THIỆU 2

I. NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN NHẤT CỦA ĐÔ THỊ CỔ ĐẠI LA MÃ 2

1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH CỦA ĐÔ THỊ CỔ ĐẠI LA MÃ 2

1.1. ĐẶC TRƯNG SINH THÁI TỰ NHIÊN: 2

1.2.

ĐẶC TRƯNG KINH TẾ - XÃ HỘI: 3

2. ĐÔ THỊ LA MÃ QUA CÁ THỜI KÌ 4

2.1.

THỜI KỲ VƯƠNG QUỐC (TK VIII – VI TCN) 4

2.2. THỜI KỲ CỘNG HÒA (TK VI – I TCN) 5

2.3. THỜI KỲ ĐẾ QUỐC (TK I TCN – IV SCN) 5

2.4. THỜI KỲ SỤP ĐỔ (SAU TK III SCN) 5

3.

NHỮNG NÉT ĐẶC TRƯNG CỦA ĐÔ THỊ LÃ MÃ CỔ ĐẠI 6 3.1.

HÌNH THÁI CÁC ĐÔ THỊ LA MÃ CỔ ĐẠI 6

3.2. NHỮNG NÉT ĐẶC TRƯNG CHÍNH CỦA ĐÔ THỊ LA MÃ CỔ ĐẠI 6

II. NHỮNG TINH HOA, THÀNH TỰU NỔI BẬT CỦA ĐÔ THỊ LA MÃ CỔ ĐẠI 6

1. VĂN HÓA, XÃ HỘI THỜi KỲ LA MÃ CỔ ĐẠI 6

2. CÁC PHÁT MINH VÀ THÀNH TỰU NGHỆ THUẬT 7

2.1. KIẾN TRÚC 7

2.2.

QUY HOẠCH 8

2.3. PHÁT MINH THÀNH TỰU 8

2.4.

MỘT SỐ CÔNG TRÌNH KIỆT TÁC CỦA LA MÃ CỔ ĐẠI 9

3. NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC 11

3.1. THỂ LOẠI TƯỢNG TRÒN 11

3.2. THỂ LOẠI CHẠM NỔI 11

III. CÁC ĐÔ THỊ TIÊU BIỂU CHO ĐÔ THỊ LA MÃ CỔ ĐẠI 12

1. THÀNH PHỐ TIMGAD 12

2. THÀNH PHỐ POMPEII 13

3. THÀNH ROME 13

IV. TỔNG KẾT 15



2 Title


GIỚ I THIỆU

Trước hết, với mọi người, đây là đề tài quá phổ biến, quá cũ, hầu như đa số những

người theo học các chuyên ngành liên quan đến kiến trúc và quy hoạch đều biết qua,song để có một cái nhìn tổng quát, hiểu sâu, hiểu rõ nó thì em nghĩ là “đa số” đókhông phải là số nhiều. Chính vì thế em mong rằng qua bài tiểu luận này, sẽ phầnnào giúp cho mọi người nói chung, những sinh viên theo học trong ngành nói riêng,và quan trọng nhất vẫn là em có thể biết thêm nhiều kiến thức và hiểu rõ hơn về Đôthị cổ đại La Mã của một Đế chế hùng mạnh một thời. Tin rằng nó sẽ mang lạithêm nhiều điều mới mẻ hơn các tiểu luận trước đây.

I.

NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN NHẤT CỦA ĐÔ

THỊ CỔ ĐẠI LA MÃ1.

CƠ SỞ HÌNH THÀNH CỦA ĐÔ THỊ CỔ ĐẠI LA MÃ

1.1. ĐẶC TRƯNG SINH THÁI TỰ NHIÊN:

Văn minh La Mã cổ đại hình thành trên bán đảo Italia bởi sự hung thịnh dần dầncủa thành Rome nhỏ bé, chỉ hơn 1km vuông, mà sau này trở thành thủ đô của đếquốc La Mã hùng mạnh nhất thế giới thời bấy giờ.

- Thành La Mã: ở miền trung bán đảo Ý là một vùng nông nghiệp trù phú, dâncư sống bằng nghề nông, nghề chài lưới, nghề thủ công và nghề làm muối.

-

Biên giới: vào TK thứ I TCN biên giới của đế quốc La Mã bao gồm toàn bộkhu vực Địa Trung Hải, Bắc Phi (vốn là lãnh thổ Hy Lạp cổ đại), vùng song Rhin(Pháp), Rhein (Đức), Riji (Hà Lan), Danube, Donau (Đức), Duna (Hungari), Dunai(Croatia, Jugoslavija, Bulgaria), nước Anh, lãnh thổ Tiểu Á.

- Khí hậu: La Mã thuộc vùng khí hậu Địa Trung Hải. - Tài nguyên: nhiều quặng mỏ kim loại và đá quí, cảng sâu thuận lợi cho việc

phát triển công thương nghiệp và hằng hải. - Sự phân bố dân cư:

+ Người Gallia chiếm cứ ở Bắc Italia. + Người Etrusques cư trú ở miền Trung của bán đảo.

+ Người Hy Lạp ở miền Nam bán đảo. + Người Italiot ở rải rác tại miền Trung và miền Nam bán đảo.



4 Title


+ Thần Zeus: thiên thần của người Hy Lạp thành thần Jupiter. + Thần Hera vờ thần Zeus trở thành thần Junnon – thần của nữ giới và

hôn nhân, gia đình.

+ Thổ thần Demeter trở thành thần Xeres – thần ngũ cốc. + Thần Venus – thần của sắc đẹp. + Thần Aphrodite – thần tình yêu. + Thần người La Mã tôn thờ nhất là thần Mars – thần chiến tranh và thần

Vesta – thần phúc họa trong gia đình.

2. ĐÔ THỊ LA MÃ QUA CÁ THỜ I KÌ

2.1.

THỜ I K Ỳ VƯƠNG QUỐC (TK VIII – VI TCN)- Đây là giai đoạn tồn tại của tổ chức dân chủ quân sự - hình thái quá độ từ xã

hội nguyên thủy sang xã hội có giai cấp nhà nước.



5 Title


Quản lí xã hội thị tộc của người Roma trong thời kỳ lịch sử này là 3 cơ quan: + Viện nguyên lão (Senat): là cơ quan quyền lực tối cao, có quyền quyết

định hầu hết các công việc quan trọng của người Roma.

+ Đại hội nhân dân – người Roma gọi là đại hội Curi: có quyền quyếtđịnh những vấn đề quan trọng trong đời sống xã hội như: tuyên chiến, xét xử,tế lễ hay bầu vua.

+ Vua (Rex): do đại hội Curi bầu ra cũng có thể bị đại hội Curi bãi miễn – thực chat chỉ là thủ lĩnh quân sự.

Trong thời kì này đô thị mang nặng tính chất phòng ngự quân sự.

2.2.

THỜ I K Ỳ CỘNG HÒA (TK VI – I TCN)- Đây là giai đoạn lãnh thổ Roma không ngừng được mở rộng. - Do xây dựng nhanh và địa hình phức tạp nên mặt bằng đô thị có dạng tự do,

thiếu một sự tổ chức có tính thống nhất. -

Các Forum La Mã thời kỳ này không được thiết kế trước mà là kết quả củaquá trình xây dựng các công trình kế tiếp nhau theo như cầu sử dụng và điều kiệnđịa hình nên mang nhiều đặc điểm tự nhiên giống các tổng thể công trình công cộngcủa Hy Lạp.

2.3.

THỜ I K Ỳ ĐẾ QUỐC (TK I TCN – IV SCN)- Đây là thời kỳ cải tạo và hoàn thiện Roma trên quy mô lớn Julius Caesar khởi

xướng. - Xây dựng Forum mới mang tên Caesar

-

Forum Caesar là tập hợp các công trình kiến trúc cũ và mới, được tổ chứctheo nguyên tắc đối xứng. Do đó tổng thể không gian kiến trúc là một bố cục chặtchẽ và có quy tắc, trong đó vai trò của công trình chính trong tổng thể được nhấnmạnh.

2.4.

THỜ I K Ỳ SỤP ĐỔ (SAU TK III SCN)Thế kỉ III sau Công nguyên, chính quyền La Mã bắt đầu bước vào giai đoạn suy

yếu. Chiến tranh quanh Địa Trung Hải không còn cung cấp đủ số lượng nô lệ chocác đại điền trang và các khu mỏ để bù lại số lượng nô lệ đã chết. Số nô lệ còn lạido cuộc sống quá cực khổ nên cũng nổi loạn hay bỏ trốn rất nhiều. Nền kinh tế bị

khủng hoảng, quân đội suy yếu. Nhân cơ hội đó, các bộ tộc Germanie từ bên ngoàitràn vào cướp phá. Năm 330, Hoàng đế La Mã Constantinus I đã dời đô từ Rômasang Constantinopolis thuộc khu vực Byzantium. Năm 395, đế quốc La Mã bị chiara làm hai, Đông La Mã và Tây La Mã. Nhà nước Tây La Mã định đô ở Ravenna,sau đó vào năm 476 thì bị người Germanie tiêu diệt. Còn nhà nước Đông La Mã lấyConstantinopolis làm kinh đô, thì đến năm 1453 bị đế quốc Ottoman thôn tính.



6 Title


3.

NHỮNG NÉT ĐẶC TRƯNG CỦA ĐÔ THỊ LÃ MÃ CỔ ĐẠI

3.1. HÌNH THÁI CÁC ĐÔ THỊ LA MÃ CỔ ĐẠI

Qua những dấu vết của các đô thị La Mã cổ đại có thể định hình cấu trúc của các

đô thị La Mã cổ đại theo 3 loại như sau: - Đô thị công nghiệp và buôn bán: Đô thị Panmina, Austiam, Lambasis,… Vị trí ở các vùng cảng biển, nơi có nhiều quặng mỏ, ít đồng bằng, nơi tập trung

đông giới quý tộc hoạt động trong lĩnh vực thương nghiệp trên biển và tập trung rấtnhiều nô lệ phục vụ trong các cơ sở chế biến thủ công nghiệp.

- Đô thị hành chính và văn hóa: Roma, Athenes, Alechxandia,… Thủ phủ của các thành bang với những Forum, đền thờ, các công trình sinh hoạt

văn hóa thể thao tập trung tại trung tâm đô thị. - Đô thị kiểu doanh trại: Timgad,… Đô thị mang nặng tính chất phòng về, trung tâm đô thị là nơi đặt các công trình

chỉ huy quân sự. Các khu ở còn lại là nơi ở của bình lính.

3.2.

NHỮNG NÉT ĐẶC TRƯNG CHÍNH CỦA ĐÔ THỊ LA MÃ CỔ ĐẠI

Việc tổ chức đô thị thường gắn liền với việc tỏ chức phòng ngự về quân sự:- Đô thị thường có tường thành bao quanh kiến cố.- Khu vực trung tâm được chia thành các khu chức năng sinh hoạt rõ rệt. - Các trục định hướng của đô thị không bị chi phối bởi các quan niệm tôn giáo.

Đô thị có 2 trục định hướng chính: + Trục Bắc Nam trục Cardo

+ Trục Đông Tây trục Decumanus. - Dân cư phát triển bám theo các trục chính và trung tâm sinh hoạt công cộng

của đô thị, đường trong các khu dân cư bố trí theo dạng ô cờ, mỗi ô phố có kíchthước từ 70 x 70 (m) đến 150 x 150 (m).

- Mật độ dân cư 250 – 500 người/ha, dân số từ 20.000 đến 100.000 người.

II.

NHỮ NG TINH HOA, THÀNH TỰ U NỔI BẬT CỦA ĐÔ THỊ LA MÃCỔ ĐẠI

1. VĂN HÓA, XÃ HỘI THỜ i K Ỳ LA MÃ CỔ ĐẠI

Nền mỹ thuật La mã được hình thành do nhiều nguồn ảnh hưởng. Có hai nguồn nghệ thuật chính tạo nên dòng văn hoá La mã cổ đại là Hy Lạp và nghệ thuật của người Êtơrúcxcơ, một tộc người sống ở các quốc gia đô thị ở Bắc mỹ và chịu ảnh hưởng của người Hy Lạp, họ có thành tựu về đúc đồng. Điều đó góp phần tạo nênsự phát triển của La mã về điêu khắc, nhất là tượng chân dung. Người La mã đã họctheo người Hy Lạp rất nhiều lĩnh vực về thần thoại, văn học, sử thi… Mặc dù vậy,trong nghệ thuật và nhiều lĩnh vực khác La mã có những sáng tạo riêng và góp rấtlớn cho khoa học và nghệ thuật tạo hình. Nhất là nghệ thuật kiến trúc.

Sự phát triển và giàu có của La mã góp phần thúc đẩy sự ra đời và đạt đến đỉnhcao của một số loại hình nghệ thuật mang đặc điểm đặc trưng của La mã. Vì vậy có



7 Title


thể khẳng định rằng, nền văn hoá La mã là nơi hội tụ của nhiều tinh hoa văn hoá củanhiều vùng khác nhau trên thế giới. Song nó vẫn có những sáng tạo riêng rất về nghệthuật.

2.

CÁC PHÁT MINH VÀ THÀNH TỰ U NGHỆ THUẬT

2.1.

KIẾN TRÚCCó thể nói nghệ thuật kiến trúc La mã đã phát triển phù hợp với nhu cầu của

người La mã. Nó có nhiều điểm khác với Hy Lạp và nhất là Ai Cập. ở Hy Lạp nhữngcông trình xây dựng to lớn và tráng lệ thì nhà ở La mã lại nhỏ bé khiêm tốn. ở AiCập cũng chỉ chú ý đến các kiến trúc “nhà ở cho linh hồn”, và thần linh, còn nhàcho con người cũng đơn giản. Với La mã thì khác, họ xâm chiếm được vùng nào,họ cho xây dựng, quy hoạch đô thị, tạo tiện nghi cho cuộc sống của mình. Trongkiến trúc La mã, kiến trúc thế tục được đặc biệt chú trọng và phát triển.

Các thể loại kiến trúc phong phú. Trong đó nổi lên là các kiến trúc công cộngnhư trụ sở Viện nguyên lão, đề thờ, cửa hàng, kho chứa, nhà tắm… Ngoài ra còn cókiến trúc phục vụ cho nhu cầu về mặt tinh thần cho con người, nhất là để tôn vinhchiến công, chiến tích của các hoàng đế La mã, như các khải hoàn môn, trụ biểu,đấu trường, nhà hát… Bên cạnh đó họ còn sáng tạo trong thể loại nhà ở tập thể. Đitheo với kiến trúc, trong quy hoạch đô thị người La mã đã chú ý đến các công trìnhcấp thoát nước.

Kiến trúc La mã có nhiều đặc điểm khác hoàn toàn Hy Lạp. Nếu kiến trúc HyLạp có vẻ đẹp đơn giản, bình dị với đường thẳng là chính thì kiến trúc La mã lại cóvẻ đẹp hùng vĩ, đồ sộ với những vòm cuốn, vòng cung nhiều loại: Trong nghệ thuật

kiến trúc, thể loại kiến trúc dân dụng phát triển nhất và đã để lại trên đất ý ngày naynhiều công trình danh tiếng, chứng tỏ tài năng về mặt kiến trúc của người La mã cổđại.

La Mã có niềm tự hào về các công trình kiến trúc của họ, khi mà có sự kết hợpcác kiến thức truyền thống của nền văn minh Hy Lạp kinh điển. Tuy nhiên, do sự

bành trướng của cộng hòa La Mã, mà các công trình xây dựng của Roma gần nhưcùng kiểu của Hy Lạp đương thời. Mặc dù vậy, vẫn có sự khác nhau giữa hai trường

phái La Mã và Hy Lạp về kiểu cách trong xây dựng, La Mã vay mượn cứng nhắc sựchính xác, đề án phác thảo, tính cân xứng từ Hy Lạp. Ngoài ra từ hai kiểu cột mớilà kiến trúc hỗn hợp và kiểu Toscana, một nữa là kiểu mái vòm với phong cách từ

Etruscan, Roma đã có khá nhiều cách tân vào cuối thời Cộng hòa La Mã. Điểm đặc biệt ở thời gian thế kỷ 1 TCN, La Mã đã bắt đầu biết dùng bê tông,

thay thế cho đá cẩm thạch như nguồn vật liệu xây dựng chính và cho phép xây dựngnhiều công trình kiến trúc phức tạp hơn. Đồng thời ở thế kỷ 1 TCN, Vitruvius lầnđầu tiên cho ghi chép các kiến thức kiến trúc xây dựng vào sử học. Về sau thế kỷthứ 1 CN, La Mã cũng bắt đầu cho sản xuất thủy tinh ngay sau khi Syria phát hiệnra chúng. Đồ chạm khảm cũng theo đoàn quân viễn chinh ở Hy Lạp quay về La Mã.Rất nhiều vật dụng của La Mã được sản xuất từ bê tông.



8 Title


Một trong những giá trị kiến trúc của người La Mã cổ đại thể hiện qua các cầuvòm bằng đá. Nhờ những chiếc cầu này mà hệ thống giao thông nối liền các vùngcủa đế chế La Mã trở nên thuận lợi.

Công trình kiến trúc La Mã nổi tiếng hay được nhắc đến là đền Parthenon, đấutrường Côlidê và Khải hoàn môn. Kiến trúc sư La Mã nổi tiếng thời đó là Vitruvius. Điêu khắc La Mã có cùng phong cách với điêu khắc Hy Lạp. Những bức tượng

còn lại ở thành Roma và những phù điêu trên Khải hoàn môn là hiện vật tiêu biểucho điêu khắc La Mã.

2.2.

QUY HOẠCHQuy hoạch thành phố La Mã cổ đại là việc rất quan trọng đối với sự tăng trưởng

và phát triển của đế chế La Mã thời bấy giờ. Mô hình lưới mà họ đã sử dụng để mởrộng ra từ một diễn đàn khu vực trung tâm thường được xây dựng dọc theo một consông. Việc sử dụng phường pháp quy hoạch lưới cho phép tất cả các con đường củamột thành phố dẫn đều đến trung tâm của Rome nơi chúng ta sẽ tìm thấy các tòa nhàthành phố, các Basilica, đền thờ, phòng tắm, các khu chợ sầm uất, thực phẩm vànước, đặc biệt là nô lệ.

2.3.

PHÁT MINH THÀNH TỰ U Người La Mã đã phát triển một hệ thống cầu dẫn nước tuyệt vời vận chuyển nước

từ xa lên tới ba mươi dặm. Nhờ có hệ thống cầu dẫn nước nên đa số dân quý tộc đềucó nước chảy trực tiếp đến nhà của họ nhưng muốn sử dụng thì họ phải mua nướctại chợ. Hệ thống dẫn nước được xây dựng từ những mái vòm và được hỗ trợ bởicác trụ đá để phù hợp với chiều cao của các ngọn đồi và tạo độ nghiêng cho nước

chảy xuống. Dòng chảy di chuyển về phía thành phố và cung cấp nước cho nhàriêng, nhà tắm công cộng và hệ thống đài phun nước với một lượng nước rất dồidào. Nếu lượng mưa sụt giảm thì hệ thống này sẽ cắt lưu lượng nước đến nhà củacông dân tư nhân đầu tiên, tiếp theo là các phòng tắm công cộng và cuối cùng mớilà đài phun nước. Bao quanh thành phố được bọc bởi thành trì để bảo vệ khỏi kẻ thù

bên ngoài, thành có một rãnh đào để đảm bảo việc bảo vệ Pomarium, một vị thầnLa Mã. Cổng ở tất cả các bên của bức tường đều mở hướng về Forum của thành phố.

Mô hình phát triển tại thành phố đã được sao chép lại, ghi lại sự mở rộng của đếquốc và những con đường có trật tự, các tòa nhà và phòng tắm phản ánh vinh quangcủa Roma. Sự vinh quang của Roma càng được thể hiện rõ hơn ở phòng tắm. Việc

phát minh ra phòng tắm với sàn sưởi ấm của La Mã là một ngạc nhiên về thời gianvà là một ý tưởng tuyệt vời thời bấy giờ. Ngày nay, nhiều gia đình được xây dựngứng dụng công nghệ của La Mã này, một trong số đó là tắm hơi. Ngoài ra còn có hệthống thông khí từ lò đốt gỗ đến khu vực nhiệt độ thấp hơn cũng có khả năng cho

phép nhiều khu vực trong bồn tắm được sưởi ấm vào mùa đông.Bê tông cũng là một phát minh tuyệt vời, việc xây dựng thành phố, xây dựng đế

chế với phát minh này đã làm thay đổi cả thế giới. Nó có khả năng để đúc thành mộtkhuôn và trở thành bất kỳ hình dạng nào chúng ta muốn. Và nó trở thành lợi thếtrong kho vũ khí của đế chế La Mã. Việc sử dụng bê tông trong xây dựng nhà thờ ,nhà cửa, công trình, thành phố vẫn còn làm chúng ta kinh ngạc đến ngày hôm nay.



10 Title


Khải hoàn môn Septimius Severus (203)

Khải hoàn môn Titus

Aqueduct Pont du Gard

Khải hoàn môn:

Thường được bố cục 3cổng vòm. Nổi bật là

cổng chính ở giữa, hai bên là hai cổng nhỏ.Chúng thường có kíchthước lớn, độ rộng và sửdụng nhiều vòm, vòngcung, thường được xây

bằng gạch, đá vôi, ngoài bọc bằng đá cẩm thạch…Khải hoàn môn thườngđược xây dựng để tôn

vinh và ghi lại chiếnthắng của các hoàng đếLa mã. Vì vậy trang trí ởđây là phù điêu và chỉ phủkín mặt ngoài kiếntrúc. Nó không mang giá trị vật chất cụ thể mà là biểu trưng chocác hoàng đế, khẳng định quyền bá chủ dành cho người chiến thắng: Khải hoàn mônTrajan (114 – 129), Titus, Septimius Severus (203)…

Trong tất cả thể loại kiến trúc Lamã, họ đều sử dụng vòm cuốn nhiềukiểu. Người La mã tỏ ra có biệt tài

trong việc xây dựng mái vòm với kỹthuật điêu luyện, có sự kết hợp củanhiều vật liệu: Gạch, đá… Họ xâydựng nhiều nhà tắm công cộng,

phong tranh, thư viện, … phục vụ chonhu cầu của con người.

Cầu dẫn nước: Qua sôngGard, cao 49m, dài 274m, gồm 3 tầng

móng, lớp dưới có 6 cống vòm, lớp 2 có11 cổng vòm, trên cùng là 35 cổng vòm,các cổng vòm này không giống nhau.Cầu móng có độ nghiêng thích hợp để lúcnào cũng có nước chảy. Được xây bằnggạch, đá để mộc. Điều này tạo vẻ đẹp chotác phẩm nghệ thuật này. Do tướng quânvà thống đốc La mã Aguriba, bạn và anh



11 Title


em cọc chèo với hoàng đế Augustua xây dựng. Với việc xây dựng các hệ thống cầu dẫn nước, người La Mã cũng đã thiết lập

nên 1 nền tảng kỹ thuật mà hơn 1000 năm sau vẫn chưa ai vượt qua được.

3. NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC

3.1. THỂ LOẠI TƯỢ NG TRÒNỞ La mã tượng chân dung, mà nhất là chân dung các hoàng đế đặc biệt phát triển.

Thành tựu này khởi nguồn từ một tục lệ lâu đời của người La mã, tục lệ mang tínhtín ngưỡng, tôn giáo: Tục lệ thờ cúng tổ tiên, cha mẹ. Trong nhà người La mã cổ cómột chiếc tủ đựng chân dung bằng sáp của những người thân đã qua đời. Giống nhưngười Ai Cập cổ, họ tin rằng những chân dung hình ảnh đó có linh hồn. Họ cũng tinrằng những con người đó vẫn tồn tại và hiện diện trong cuộc sống gia đình, tham giavào mọi sinh hoạt của những người còn sống. Khi có tang lễ, người ta khiêng cả

chiếc tủ đựng chân dung thờ đó đi theo đám tang.Lúc đầu người ta dùng sáp nóng đổ lên mặt người hòng có sự chính xác và chândung

giống thực một cách tối đa. Sau này họ tạo ra được các pho tượng, vẫn mangtheo tinh thần trọng thực. Nhờ những hiểu biết về cấu trúc và đặc điểm của đầungười qua việc đổ trực tiếp bằng sáp nóng. Có thể nói tượng chân dung La mã mangtính tả thực cao độ và là tượng mang tính đặc tả tính cách nhân vật. Tuy nhiên cũngkhông thể bỏ qua sự kết hợp với tính chất lý tưởng hoá trong một số bức tượng chândung của La mã cổ đại. Tính chất đó có thể biểu hiện ở hình dáng, trang phục, haycác pho tượng nhỏ kèm theo.

Tượng Hoàng đế Ô guýt ở Prima - Poóta 20 - 17: Nhà điêu khắc đã rất giỏi khithể hiện các nếp gấp mềm mại, buông rủ trên cánh tay trái của Ô guýt, tay phải Ôguýt giơ cao, tay trái cầm cây gậy quyền lực dưới chân phải là biểu tượng tiểu thầntình yêu cưỡi trên cá đô phin (cá heo). Đấy chính là nét lý tưởng hoá trong các photượng La mã. Tuy vậy dù dưới hình thức nào thì các pho tượng đó vẫn mang tínhhiện thực. Dưới các hình thức đó, các công dân La mã vẫn nhận ra những nét tínhcách riêng của các vị hoàng đế của mình. Bên cạnh các chân dung hoàng đế La mãvừa mang tính hiện thực vừa mang tính lý tưởng hoá còn có một loại chân dunghoàn toàn mang tính hiện thực một cách sâu sắc. Loại chân dung này mang đậm chấtLa mã hơn. Chân dung kiểu này trong nghệ thuật điêu khắc Hy Lạp chưa thấy xuất

hiện.

3.2. THỂ LOẠI CHẠM NỔI Nghệ thuật La mã mang tính chất tôn vinh ca ngợi các hoàng đế La mã, hoặc họ

được thần thánh che trở, hoặc họ là những bậc vĩ nhân. Trong những bức chạm nổimang tính chất lịch sử đó, với chủ đề xoay quanh chuyện thần thoại, mang tính tậpthể và khái quát chung, ở La mã lại là vai trò tôn vinh cá nhân. Điều này được thểhiện trong các trụ tưởng niệm, hay phù điêu trang trí ở bề mặt các khải hoàn môn.

Một hình thức thứ hai sử dụng diện phù điêu trang trí nhiều là những cái quáchdùng trong các tang lễ. Hình thức này mang theo phong cách của từng xưởng sản



12 Title


xuất, từng vùng trên đất La mã. Điều này cũng quy định sự khác nhau giữa các mảng phù điêu. Có thể dùng

nhiều hình tượng nhân vật, sắp đặt các hình tượng thưa hay dày thể hiện những

đoạn thần thoại, hay các vị thần, hoặc trang trí bằng các tràng hoa và nhiều hìnhtượng khác rất phong phú.

III. CÁC ĐÔ THỊ TIÊU BIỂU CHO ĐÔ THỊ LA MÃ CỔ ĐẠI

1.

THÀNH PHỐ TIMGAD- Thành phố Timgad thuộc đất nước Angieria ở Bắc phi được xây dựng vào

năm 100 SCN dùng để phòng thủ quân sự ở vùng phía Bắc dãy núi Aures. - Mặt bằng hình chữ nhật (gần vuông 327x324(m)), xây dựng trên một địa hình

bằng phẳng, chung quanh có tường thành bao bọc với cổng thành kiên cố. - Có hai trục chính theo hướng Đông-Tây và Bắc-Nam.

Bản đồ quy hoạch thành phố Timgad

- Trung tâm đô thị gồm nhiều công trình công cộng như: hội tường, điện

Capitole, đền thờ, thư viện, khu chợ, Forum (diện tích 50x43m), Baxillica, nhà tắmcông cộng, khải hoàn môn, nhà hát kiểu nửa hình tròn,…

- Dân cư được tổ chức trong các ô phố hình bàn cờ.



13 Title


2.

THÀNH PHỐ POMPEII- Thành phố được xây đựng vào thế kỉ thứ VII – V trước CN trong thời kì Hy

Lạp trên sườn dốc cao hơn mặt biển 42m.Mặt bằng được bao bọc bởi 2 lớp tường

thành xây bằng đá kiên cố.

Bản đồ quy hoạch thành phố Pompeii

- Tổng thể thành phố Pompeii được chia ra làm 2 khu vực: + Khu trung tâm sinh hoạt công cộng: được chọn vị trí trên địa hình cao, hệ

thống giao thông không theo quy luật trực giao. Khu trung tâm công cộng baogồm các công trình: đền thờ thần Apollo (thần bảo hộ thành phố), viện nguyênlão, đền thờ thần Vespasianus, tòa án, nhà họp hội đồng, thư viện, kho bạc, khohang, xưởng thủ công. Các công trình này được đắt bao quanh Forum hình chữnhật 38x142m với các hiên cột thức chạy chu vi.

+ Khu dân cư: được xây dựng theo quy tắc hình học với những ô phố vuông,

mạng lưới giao thông theo hình ô cờ, nhà được xây dựng liền kề quay mặt ra 4con đường chính. - Thành phố Pompeii được người Hy Lạp và La Mã quan tâm như một nơi

thắng cảnh vừa có cảng biển giao lưu về kinh tế thuận lợi. - Năm 79 thành phố đã bị chôn vùi dưới lớp nam thạch dày 6m trong 1500 năm

và mới được khai quật vào năm 1748.

3.

THÀNH ROME- Khi các bộ tộc Latin định cư ở bên bờ sông Tibre, nơi đây được cộng đồng

người La Mã cho xây dựng thành bang lấy tên vị vua Romulus để đặt tên cho thành



14 Title


phố thủ phủ thành bang của mình (năm 753 TCN). Rome nằm trên một địa thế kháđặc biệt với 8 ngọn đồi cùng hướng vào một đất bằng phăng có tên là Palatinus.

Bản đồ quy hoạch thành Rome - Trong thời kỳ thống trị của người Hy Lạp, Rome đã được kiến thiết theo kiểu

thức của người Etrusques có quy mô nhỏ 285ha với vòng tường bao quanh theo dạngtự do với vùng đồi cao nhất Capitol là Acropole và khu bằng phẳng của vùng

Palatinus là khu vực Agora và khu dân cư buôn bán sầm uất.

Ảnh phục dựng thành phố Rome

- Rome được người La Mã xem như thủ phủ của các thời kỳ hoàng kim của

người La Mã nên được các lãnh tụ của các triều đại quan tâm kiến thiết nhiều công



15 Title


trình công cộng hoành tráng. Đặc biệt là các Forum của các vị Hoàng đế La Mã từthời Cộng Hòa. Người La Mã đã cho xây dựng những công trình công cộng phụ vụcho những ý tưởng đề cao quyền lực và sức mạnh ấy. Ở khu vực đồi Aventinus là

đấu trường Maximus (năm 329 TCN) ở khu vực Campus Martius là đấu trườngFlammius (221 TCN), khải hoàn môn và hàng hiên cột hoành tráng Metelus (149TCN), nhà hát Pompeiius (50 TCN), Basilica (tòa án),…

Mô hình phục dựng quy hoạch thành phố Rome

IV.

TỔNG K ẾTCái nhìn tổng quan về đô thị La Mã cổ đại, nó được chia thành 2 loại chính:

+ Lọai 1 chiếm đa số là các thành phố phát triển tự phát, qua nhiều thế kỉ tạothành một tổ chức phức tạp, không thống nhất.

+ Loại thứ 2 phát triển có chủ ý, dựa trên một mô hình nhất định.-

Dạng Castrum dựa trên mô hình phát triển của doanh trại quân đội viễn chinhRoman.

- Hầu hết các thành phố của Roman được phát triển dựa trên hai cực trên,...- Mỗi thành phố có 1 forum, nhà hát, nhà tắm, chợ,… - Rất nhiều thành phố xây dựng lại phiên bản địa phương các công trình nổi tiếng tại

Roma.- Trung tâm của thành phố là các công trình công cộng, thường là các forum hoặc

nhà hát.



16 Title


Tài liệu tham khảo

- Vi.Wikipedia.org – En.wikipedia.org

+ Văn minh La Mã cổ đại - Culture of ancient Rome

+ La Mã cổ đại – Ancient Rome+ Roma - Rome

- Articles:

+ http://alliepuppo.wordpress.com/2013/02/01/221-history/

- Bài giảng: + Kiế n trúc Roman - Thầy Nguyễn Mạnh Trí – BM LT&LSKT, ĐHXD. + Lược khảo lịch sử đô thị - Ths-kts. N guyễn Dương Tử

- Một số tài liệu khác trên Internet

http://vi.wikipedia.org/wiki/V%C4%83n_minh_La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i#C.C3.A1c_m.E1.BB.91c_l.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD



http://en.wikipedia.org/wiki/Culture_of_ancient_Rome



http://vi.wikipedia.org/wiki/La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i#S.E1.BB.A5p_.C4.91.E1.BB.95



http://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_Rome


http://vi.wikipedia.org/wiki/Roma



http://en.wikipedia.org/wiki/Rome



http://alliepuppo.wordpress.com/2013/02/01/221-history/










roman urban

Documents