rqokÕ =∂#= Ç¨Ï‰õΩ¯hÀã¨o jÇ¨Ïiﬂâ Å∞ „â...

P Œ~å≈xH˜ PK«~°}‰õΩ - qâßfi™êxH˜ =ºHÎ åfixH˜

=∞ èŒº JO «~°O ÖËx"å_®

rqOKÕ =∂#= ÇÏ‰õΩ¯HÀãO JÇÏiflâ◊Å∞ „â◊q∞Oz

Ñ@ì}O =ke ÑÖ¡"≥O@ uiy#"å_®

áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å ™ê èŒ#Ö’ ~å*Ïºxfl „ÑtflOz

Ç≤ÏOã¨‰õΩ QÆ∞Ô~·#"å_®

ÃãÅ=O@∂ =∞=∞‡ÅflO Œih =ke"≥o§#

áœ~° =∂#= ÇÏ‰õΩ¯Å ÉÏ@™êi

N ÔH. ÉÏÅQÀáêÖòã¨‡ $uÖ’

™ê„â◊√#Ü«∞<åÅ`À

Ñ¨ ~ü ÃãÊ H˜ì "£û08.10.2010

10.6.1952 08.10.2009

ISBN-978-81-905756-5-2

„Ñ¨K«∞~°} ãÖYº : 38JHÀì|~°∞ 2010

~å[ºO - ãOˆHΔ=∞O(LÑ¨<åº™êÅ∞)

HõO^•à◊ ÉÏÅQÀáêÖò

Ñä¡+¨~üû

Ñ¨ ~ü Ããû H˜ì "£û™ê=∂lHõ âßGO / ™êÇ≤Ï «ºO

ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£

™ÈÖò _ç¢ã≤ì|∂@~üûqâßÖÏO„ èŒ Ñä¡+≤OQ∑ Ç¨Ï∫ãπq*Ï˝<£Éèí=<£ - ÉÏºOH±¢ã‘ì\ò

ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ – 500 001

á¶È<£ <≥O. 040-24744580

"≥Å : 80/–

„Ñ≤O\ò ã¨áÈ~üì"Õ=∞# =ãO « ÅH;=∞#flO „|Ç¨Ï‡Ü«∞º

|∞H± "Õ∞HOQ∑qâıfiâ◊fi~°~å=ÙÃãÖò : 94906 34849

Hõ=~ü _ç*ˇ·<£~°=∞}rq

HÍiˆHK«~üâ◊OHõ~ü (™êHΔ)

HõOáÈlOQ∑NN „QÍÑ¶≤H±ûÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£

=Ú„^Œ}NN „Ñ≤O@~üû28-10-26/1,

J~°O_»Öò¿Ñ@

É["å_» - 2

0866-2433359

HõO^•à◊ ÉÏÅQÀáêÖò [##O - |àÏ§i (Hõ~å‚@Hõ)Ö’. «O„_ç áê~°÷<å äŒâ◊~°‡, «e¡

<åQÆ=∞}˜. [~°fleãπì "Õ=∞# =ãÖ « rq « ã¨Ç¨ÏK«i. K«kqOk Z"£∞.Zãπ.ã≤. (P~ü.W.ã≤-

=~°OQÆÖò) QÆ}˜ «OÖ’ _®Hõì~\ò - <åºÜ«∞"å Œ âßGO. HÍHõfÜ«∞ Ü« x=iû\˜Ö’

QÆ} «âßG Láê è•ºÜ«Ú_»∞ (1981-1985). PO.„Ñ. áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å ãOÑ¶∞OÖ’#∂ (1983-

1998), P «~åfi « z=i=~°‰õÄ =∂#=Ç¨Ï‰õΩ¯Å "ÕkHõÖ’ Ñ¨xKÕâß~°∞. ÖÏÜ«∞~üQÍ

„áêH©ìãπ KÕâß~°∞. KåÖÏHÍÅO q~°ãÖ ã¨Éèí∞º_»∞. „Ñ¨*Ï|O èŒ∞ J<Õ =Úã¨∞QÆ∞ ãÖã÷

1980Ö’ H˜_®flÑπ KÕã≤Ok. J<ÕHõ ã¨fi «O„ « ~°K«#Å`À áê@∞, z#fl Ñ¨„uHõÅÖ’ ‰õÄ_®

HÍÅ"£∞û ~åâß~°∞. WOw¡+μÖ’ D.Ñ≤._»|∞¡º WOHÍ W «~° =∂QÆ*·#¡ Ö’#∂, J<ÕHõ ≥Å∞QÆ∞

Ñ„uHõÖ’¡#∂ "åº™êÅ∞ ~åâß~°∞. ÉÏÅQÀáêÖò Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û ãÖ™ê÷Ñ¨Hõ ã¨Éèí∞º_»∞.

ÉÏÅQÀáêÖò WOw¡+π ~°K«#Å HÀãO : WWW.balagopal.org

l „HÜ«∂ «‡Hõ PK«~°}H x*Ï~ÚfH

H˘O_»QÆ∞~°∞Î ÉÏÅQÀáêÖò 7

l ~å[ºO - ãOHΔ=∞O 11

l Jaè=$kú q èŒfiOãO 45

l PÅ‡\˜ì 63

l ~åÜ«∞Åã‘=∞ ~å[H©Ü«∞ Pi÷Hõ rq «O 77

l "åHõÑe¡ - HÀ~°∞ìÅ∞ 101

l #HõûÖ·\ò L Œº=∞O 111

l J"≥∞iHÍ Ü«Ú^Àú<å‡ ŒO 123

l K≥·<å Pi÷Hõ Jaè=$kú - ã≤OÇ=Ö’Hõ#O 134

l ÉèíÜ«∂O„^èŒ„Ñ¨^Õâò 153

„HÜ«∂ «‡Hõ PK«~°}H x*Ï~ÚfH H˘O_»QÆ∞~°∞Î

ÉÏÅQÀáêÖòXHÀ¯ ãO= «û~°O "≥o§áÈ «∂ H˘O_»O « Œ∞óMÏxfl q∞yeÛáÈ`ÀOk. =∞#∞+μ

ÅO ŒiH© XˆH qÅ∞= LO_Õ ã¨=∂[O HÀãÖ Hõ$+≤ KÕã¨∂Î, ÉÏkè « „Ñ¨ÑÖK«O «~°Ñ¶Ù#

„HÜ«∂jÅOQÍ xÅ|_»¤ Ü≥∂ èŒ∞_»∞ ÉÏÅQÀáêÖò. =∞# HÍÅOÖ’ =∞# =∞ èÕº rqOz,

Ñ‘_ç « „Ñ¨[ÅHÀãÖ Ñ¨x KÕã≤# ÉÏÅQÀáêÖòk XHõ J~°∞ ≥·# =ºHÎ «fiO. ã¨=∂*Ï<Õfl

`«Ñ¨Ê =ºH˜ÎQÆ`«"≥∞ÿ# W`«~° "Õ\˜h `«#∞ Ñ¨\˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞. 2009 JHÀì|~°∞ 8#

J<å~ÀQÆºO`À K«xáÈ~Ú# ÉÏÅQÀáêÖò „Ñ¨[Å H˘~°‰õΩ, áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å H˘~°‰õΩ

Jq„âßO «OQÍ Ñ¨xKÕâß_»∞. PK«~°} - P Œ~å≈Å #_»∞=∞ "≥·~°∞ èŒº~°Ç≤Ï « rq`åxfl

QÆ_çÑ≤# ÉÏÅQÀáêÖò ZHõ¯_» PkèÑ¨`«ºO, J}z"Õ`«, Jã¨=∂#`« Å∞<åfl "å\˜x

„Ñ¨tflOKå_»∞, =∂\Ï¡_®_»∞, ~åâß_»∞.

ÉÏÅQÀáêÖò ~°K«#Å#∞ H˘O Œ~°O ãOÑÙ\ÏÅ∞QÍ Õ ŒÅK«∞‰õΩ<åflO. JO Œ∞Ö’

=∂ ÉÏ èŒº «QÍ =¸_»∞ ãÖÑ¨Ù\ÏÅ∞ ≥ã¨∞Î<åflO. «fi~°Ö’ Œo « L Œº=∂ÅÃÑ·<å,

Z"£∞.ZÖò. L^Œº=∂ÅÃÑ·<å ~åã≤# "åº™êefl fã¨∞‰õΩ~åÉ’`«∞<åflO. P Ô~O_»∞

ãÖÑ¨Ù\ÏÅ∞ H˘O`« „Ñ¨Ü«∞uflOz, gÖˇ·#O`« ã¨=∞„QÆOQÍ `Õ"åÅ<Õ L^ÕÌâ◊ºO`À

"å~Ú^•"ÕâßO. „Ñã∞Î åxH iHÍ~°∞¤ J~Ú# ÉÏÅQÀáêÖò LÑ<åº™êÖ’¡ "åº™êÅ∞QÍ

~åx q+Ü«∂Å#∞ H˘xflO\x „\Ï<£û¢Ãã· Éò KÕã≤ „ÑK«∞iã∞Î<åflO. ÉÏÅQÀáêÖò, «#

„Ñ¨ãÖQÍÖ’¡ ZHõ _® Juâ◊Ü≥∂‰õΩÎÅ∞ "å_Õ"å_»∞ HÍ Œ∞. «#∞ =∂\Ï¡_Õ „Ñü JOâßxfl

ZO « "åãÎ=OQÍ (x[ x~åú~°}QÍ) qâı¡+≤OKåÖ’ JO « "Õ∞~°‰õΩ KÕ¿ã"å_»∞. q+Ü«∂Å#∞

q=iOKÕÑC_»∞ HÍ~åºHÍ~°} ãO|O è•Åx KåÖÏ âß¢ã‘ÎÜ«∞OQÍ, ã¿ÇÏ «∞HõOQÍ q=iOz,

qâı¡+≤OKÕ"å_»∞. ™ê=∂lHõ J#∞Éèí"åxfl J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ H˘`«Î HÀ}ÏÅx

Pq+¨ iOKÕ"å_»∞. JO Œ∞ˆH PÜ«∞# „Ñ¨ãÖQÍÅH˜ PÜ«∞# ~°K«#Å‰õΩO_Õ â◊HÎ L#flk.

D „ÑãOQÍÅ∞ PÜ«∞# aè#fl ãO Œ~åƒùÖ’¡ KÕã≤#q. ÉÏÅQÀáêÖò K«i„ «#∞,

ã¨=∂*Ïxfl - ^•x Ñ¶∞~°¬}#∞ XHõ '=∞øeHõ qÅ∞=Å∞, <≥·uHõ „Ñ¨=∂}ÏÅ— K«„@O

#∞O_ç K«∂™ê_»∞. ™ê=∂lHõ ãÖ|O è•Å∞ L#flfHõiOK«_®xH˜ <≥·uHõ „Ñ¨=∂}ÏÅ∞

KåÖÏ J=ã~°=∞x |ÅOQÍ "åkOKå_»∞. D qâßfiãO =ÖË¡ „Ñ*ÏL Œº=∂Ö’¡, qÑ¡=

áÈ~å\ÏÖ’¡ `å=Ú U 'qÅ∞=Å— K«„@OÖ’ ÑxKÕ™êÎ~À „ÑHõ\Oz, `å=Ú K≥Ñ≤Ê#

„Ñ=∂}ÏÅ‰õΩ Ö’|_ç L Œº=∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKåÅ<Õ"å_»∞. nx=Å# L Œº=∂Å‰õΩ

XHõ ã¨Ê+¨ª`« =ã¨∞ÎO^Œx, "åà◊§ „Ñ¨=~°Î##∞ ã¨=∂[O J~°÷O KÕã¨∞H˘x, "åà◊§`À

K«iÛOK«_®xH˜ `À_»Ê_»∞ «∞O Œx ÉèÏqOKå_»∞. Ñ¨ ~ü ÃãÊ H˜ì "£û =¸_»∞ ŒâßÉÏÌÅ

„Ñ¨K«∞~°}Å Hõ$+≤Ö’ ÉÏÅQÀáêÖò XHõ ÉèÏQÆ™êfiq∞.'#∂~°∞ Ñ¨ÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~ÚPÖ’K«#Å∞ ãÖÑ¶∞i¬OK«h— J#fl ã¨∂ÊùiÎH˜ =∂ „Ñ¨K«∞~°}Å∞ ÀÇ¨Ï Œ Ñ¨_» åÜ«∞x #q∞‡,

«# x~°O «~° ãÇÏHÍ~åxfl JOkOKå_»∞. x*ÏxH Ñ~üÃãÊHì"£û ZO Œ∞HÀã"≥∂ q=iã∂Î

XHõ Kåi„ «Hõ "Õ∞xÃÑ¶™Èìx D q èŒOQÍ ~åâß_»∞ -

''=∂#=*Ïu Éèíq+¨º «∞Î#∞ QÆ∞iOz W"åfià◊ KåÖÏ K«~°Û [~°∞QÆ∞ «∂=ÙOk. U

~°Hõ=∞~Ú# Jã¨=∂# «QÍh, J}z"Õ «QÍh ÖËx ã¨=∂[O HÍ"åÅx JÉèí∞º ŒÜ«∞

"å^Œ∞ÅO^Œ~°∂ HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. HÍh P ã¨=∂[ ã¨fi~°∂Ñ¨ ã¨fiÉèÏ"åÅ#∞ QÆ∞iOz

UHÍaè„áêÜ«∞O =∞@∞ì‰õΩ JÉèí∞º ŒÜ«∞"å Œ∞ÅÖ’ ã¨~°fi„`å ÖË Œ∞. =∂~ü û ~°K«#Å`À

XHõ „áê=∂}˜Hõ=∞~Ú# ~°∂ÑÖ fã¨∞‰õΩ#fl K«~°Û D<å\˜H© =ÚyÜ«∞ÖË^Œ∞.

J}z"Õ «Ö’#∂ Jã=∂# «Ö’#∂ H˘ «Î HÀ}ÏÅ#∞ K«i„ « =ÚO Œ∞‰õΩ ≥KÕÛH˘nÌ K«~°Û

=∞iO « "å_çQÍ ™êQÆ∞ «∂=ÙOk. =∞iO « [\ÅO J=Ù «∂=ÙOk. H˘ «Î HÀ}ÏÅÖ’

H˘xfl x*ÏxH KåÖÏ áê «"Õ HÍ=_»O`À "å\x W<åflà◊¥§ ZO Œ∞‰õΩ K«∂_»ÖËHõáÈÜ«∂=∞#fl

q=∞~°≈ K«~°Û‰õΩ H˘O « "Õ_çx ‰õÄ_® KÕ~°∞ã¨∂Î LOk.

P K«~°ÛÖ’ J<ÕHõ ~°HÍÅ Œ$HõÊ ä•Å∞ QÆÅ =º‰õΩÎÅ∞ áêÖÁæO@∞<åfl~°∞. J<ÕHõ

L^Œº=∂Å∞ áêÖÁæO@∞<åfl~Ú. Jã¨=∂#`«‰õÄ, J}z"Õ`«‰õÄ H˘`«Î HÀ}ÏÅ#∞

Pq+¨ iOKÕ "å~°∞, WÑ¨Ê\˜H L#fl qÑ¡= ã≤ •úO`åÅ∞ "å\˜x PHõoOÑ¨Ù KÕã¨∞HÀÖË=<Õ

"å~°∞, JãÅ∞ H˘ «Î HÀ}ÏÅ Pq+¯~°}Ë x~°∞ÑÜ≥∂QÆ=∞~Ú# „ÑÜ«∂ã J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞,

WÑ¨Ê\˜H˜ L#fl ã≤ •úO`åÖË ™ê=∂lHõ rq «OÖ’x Jxfl áê~åfi ≈Å#∂ J=QÍÇ¨Ï#

KÕã∞HÀQÆÅ=#∞‰õΩ<Õ "å~°∞, JãÅ∞ 'ã≤ •úO «O— 'x~å‡}O— J<Õ"Õ =∂#= *Ïu qHÍ™êxH

J=~À èŒO J#∞‰õΩ<Õ "å~°∞, JÉèí∞º ŒÜ«∞O HÀãÖ WÑ¨Ê\˜ •HÍ [iy# „Ñ¨Ü«∞ «fl=∞O`å

=$^è• J#∞H˘<Õ"å~°∞, ^•x =∞Oz K≥_»∞Å#∞O_ç QÆ∞}áê~îåÅ∞ fã¨∞HÀQÆÅ

=∞#∞‰õΩ<Õ"å~°∞, ~å[H©Ü«∞ PK«~°}Ö’ x=∞QÆflO J~Ú#"å~°∞, PK«~°}`À xq∞ «ÎO

ÖËx"å~°∞...... WOHÍ J<Õ‰õΩÅ∞ W"åà◊ =∂#= Éèíq «"åºxfl QÆ∞iOz# D K«~°ÛÖ’

áêÖÁæO@∞<åfl~°∞.

D K«~°Û‰õΩ ãO|OkèOz 'Ñ¨ ~ü ÃãÊ H˜ì "£û— ‰õΩ XHõ Œ$HõÊ äŒO LOk. =∂#=

ã¨=∂[O QÆ∞iOp ^•x Éèíq+¨º «∞Î QÆ∞iOp |∞ Œ∞ú_ç #∞O_ç D<å\˜ •HÍ J<Õ‰õΩÅ∞

TÇ¨ÏÅ∞ KÕâß~°∞. ã≤^•úO`åÅ∞ KÕâß~°∞. Z=fi~°∂ HÍ^Œ#ÖËx P^Œ~å≈Å∞ =∞#

=ÚO Œ∞OKå~°∞. P P Œ~å≈Å#∞ ™êkèOKÕ =∂~åæÅ#∞ „ÑuáêkOKå~°∞. D J<Õfi+}‰õΩ

âß¢ã‘ÎÜ«∞ „áêuÑkHõ HõeÊOz <ÕÅq∂ Œ xÅÉ\ìOk =∂i¯ û[O. =∂~ü¯ û ~°K«#Å∞

KÕÜ«∞_»O "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ\ì# «~°∞"å « K«~°Û Ü«∂= «∂Î PÜ«∞# „ÑuáêkOz# J èŒºÜ«∞#

K«„@O K«∞@∂ì Ñï„Éèíq∞ã¨∂Î LOk. JOwHõiOKÕ "åà◊¥§, ã¨=iOKÕ"åà◊¥§,

u~°ã¨¯iOKÕ"åà◊¥§ JO^Œ~°∂ ^•x<Õ „Ñ¨=∂}OQÍ ã‘fiHõiOKå~°∞. W"åfià◊ `«∂~°∞Ê

Ü« ~°Ñπ, ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº, K≥·<å ÕâßÅÖ’ =ã∂Î#fl =∂~°∞ÊÅ Ñ¶e «OQÍ K≥Å~QÆ∞ «∞#fl

K«~°Û ã¨fiÉèÏ=O ‰õÄ_® WO Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ ÖË Œ∞. WHõ q∂ Œ@ LO_»É’ «∞O Œx "Õ∞=Ú

J#∞HÀ=_»O ÖË Œ∞.

WÑÊ\H© ã≤ •úO «O PK«~°}ÅH ãO|OkèOz# ã=∞ãºÅx =∂i¯ û[O JkèQÆ

q∞OzO Œx K≥Ñ¨ÊÖËO. áê « ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Ñï+¨ iOK«∞H˘<Õ „Hõ=∞OÖ’ H˘ «Î ã¨"åà◊√§

=∂i¯ û[O =ÚOy@ H˘ã¨∞Î<åfl~Ú. H˘`«Î x~°fiK«<åÅ∞, H˘`« Î „Ñüáê^Œ#Å∞,

„Ñ`åº=∂flÜ«∂Å∞ ~°∂á⁄O Œ∞ å~Ú. ™ê=∂lHõ Ñi=~°Î# HÀãO [~°∞QÆ∞ «∞#fl "≥Ú «ÎO

K«~°ÛÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞ =∂i¯ û[O QÆ∞iOz# K«~°Û ‰õÄ_®.

D K«~°ÛÖ’ Jxfl HÀ}ÏÅ‰õÄ JxfláÈHõ_»Å‰õÄ "ÕkHõ HõeÊOKåÅx 'Ñ ~ü ÃãÊ Hì"£û— ÉèÏqã¨∂Î LOk. Pi÷Hõ Ñïq∞ «∞Å =Å¡ Jxfl Ñ¨ÙãÎHÍÅ∞ „Ñ¨K«∞iOK« gÅ∞HÍ‰õΩ<åfl,

P kâ◊QÍ K«~°Û#∞ „ÑuáêkOKÕ ÑÙãÎHÍÅ#∞ „ÑK«∞iOKåÅ#∞ H˘O@∞<åflO. J}z"Õ «#∂,

Jã¨=∂#`«#∂ =ºuˆ~HÕKÕk U^Œ~Ú<å „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ ^Œ$HõÊ^äŒ"Õ∞. =∞øeHõOQÍ

JÉèí∞º^ŒÜ«∞ ^Œ$HõÊ^äŒ"Õ∞. PÃÑ·# Zxfl `Õ_®Å∞<åfl q#^Œy#^Õ, K«iÛOK«^Œy#^Õ,

J èŒºÜ«∞#O KÕÜ«∞ Œy# Õ. '#∂~°∞ ÑÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ãOÑ¶∞i¬OK«h—

Jx =∂"À XHõ Kåi„ «Hõ ãO Œ~°ƒùOÖ’ WzÛ# Ñ≤Å∞ÑÙ‰õΩ D xiÌ+ì=∞~Ú# J~°÷OÖ’

™ê~°fi„uHõ „áêuÑkHõ LO Œx 'Ñ¨ ~ü ÃãÊ H˜ì "£û— ÉèÏqã∂Î LOk. P J=QÍÇÏ#`À

„Ñ¨K«∞~°}Å∞ KÕÑ¨_»∞`«∞Ok. „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ ã¨fiÉèÏ=O Hõey# ã¨=∞~°ú=O`«=∞~Ú#

~°K«#Å#∞ „Ñ¨K«∞iOK«_»O ^•fi~å H˘#™êQÆ∞ «∞#fl '„ˆQ\ò _çÉË\ò—‰õΩ ^ÀÇ¨Ï ŒO KÕÜ«∂Åx

=∂ ãOHõÅÊO.——

ÉÏÅQÀáêÖò LÑ<åº™êÅ∞12

k k

qÅ∞"≥·# ~°K«#Å#∞, qÅ∞=Å H˘~°‰õΩ xÅ|_Õ ~°K«#Å#∞ „Ñ¨K«∞iOK«@O

=∂ ™ê=∂lHõ ÉÏ èŒº «QÍ "Õ∞O ÉèÏqã∞Î<åflO. P ÅHõΔº „ÑHõ@# "≥Å∞QÆ∞Ö’<Õ ÉÏÅQÀáêÖò

„ÑãOQÍÅx WÑC_»∞ „ÑK«∞iã∞Î<åflO. ÉÏÅQÀáêÖò ~°K«#Åx „ÑK«∞iOKÕ „ÑÜ«∞ «flOÖ’

q∞`«$Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°O =∞~°∞=ÖËxk. =ÚYºOQÍ "Õ=∞# =ã¨O`« ÅH˜;, =∞#flO

„|Ç¨Ï‡Ü«∞ºÅ∞ k"å~å„`åÅ∞ Hõ+ìÑ¨_®¤~°∞. D „Ñ¨K«∞~°} q+¨Ü«∞OÖ’ =∞~À #Å∞QÆ∞~°∞

q∞„ «∞Å∞ JOkOz# ã¨Ç¨ÏHÍ~°O =∞~°∞=ÖËxk. "å~°∞ qâıfiâ◊fi~°~å=Ù (NN „Ñ≤O@~üû -

q[Ü«∞"å_»), ~°gO Œ~ü Ô~_ç¤ (NN „QÍÑ¶≤H±û - ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £), ~°=∞}rq, ~åqHõO\˜

ã∞ è•Hõ~ü. D q∞„ «∞ÅO ŒiH© =∂ Hõ$ «[ «Å∞ ≥Å∞ÑÙH˘O@∞<åflO. LÑ<åºã ~°∂ÑOÖ’

L#fl"å\x K« Œ∞=ÙHÀ"åeû ~å=_»O H˘O « W|ƒO Õ HÍ=K«∞Û HÍx =∞~À =∂~°æO ÖËHõ

JÖÏQ „ÑK«∞iã∞Î<åflO. LÑ<åº™êÅ=@O =Å¡ ™ê è•~°} "åHõº xÜ«∞=∂Å LÅ¡OÑ¶∞#

H˘xfl KÀ@¡ [iyOk. HÍÅ=º=kè s`åº WO «Hõ<åfl ÉÏQÍ fã∞‰õΩ~å#∞ gÅ∞HÍ#O Œ∞‰õΩ

=∞xflOK«O_ç.

ÉÏÅQÀáêÖò „áê~°OaèOz# K«~°Ûx, PÖ’K«#Åx H˘#™êyOKÕ „Hõ=∞OÖ’

ÉèÏQÆOQÍ =∂ «~°Ñ¶Ù #∞Oz [iy# =∞~À „ÑÜ«∞`åflxfl ‰õÄ_® g∞`À ÑOK«∞ H˘O@∞<åflO.

=∂ ã¨Éèí∞ºÅ∞ q.Zãπ.„Ñ¨™ê^£ K˘~°=, ™œ[#ºO`À HÍHõfÜ«∞ Ü«¸x=iû\© „Ñ¨u

ãO= «û~°O =~°OQÆÖòÖ’ XHõ ™ê‡~°Hõ (ZO_À"≥∞O\ò) LÑ<åºãO [iQÖÏ U~åÊ@∞

KÕã≤Ok. WO^Œ∞‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiOz# Ü«¸x=iû\© JkèHÍ~°∞Å‰õΩ =∂ Hõ$`«[˝`«Å∞

≥Å∞Ñ¨ÙH˘O@∞<åflO.

ÉÏÅQÀáêÖò "≥eyOz# „Ñ*Ï™êfiq∞Hõ *’ºux, qÅ∞=Åx Hõ_» •HÍ HÍáê_»∞

‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ „Ñ¨Ü«∞uflã¨∂Î....

ÉÏÅQÀáêÖòH˜ =∂ „â◊ •úO[e Ñ¶∞\˜ã¨∞Î<åflO.

g∞

l. ÇÏ~°QÀáêÖò, q.Zãπ.„Ñ™ê £,_ç. #~°ã≤OÇÔ~_ç¤, P~ü.ÔH

ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ Ñ¨~üÃãÊH˜ì"£û08.10.2010

~å[ºO - ãOHΔ=∞O13

k k

~å[ºO–ãÖˆHΔ=∞OãOˆHΔ=∞=∞<Õ ÉÏ èŒº « =∂‰õΩ ÖË Œ∞ Jx „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ D~ÀA ã¨Ê+ìOQÍ

JO@∂ L<åfl~Ú. HÍx "åà◊§‰õΩ P ÉÏ èŒº « LOk Jx „Ñ[Å∞ ÉèÏqã∞Î<åfl~°∞, „Ñ*Ï

L^Œº=∂Å∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~Ú. „Ñ¨[Å∞, „Ñ¨*Ï L^Œº=∂Å∞ ÉèÏqOK«@O =∂„`«"Õ∞

HÍ‰õΩO_®, ÉèÏ~° « Õâßx ‰õΩO_Õ ~å*ÏºOQÆO ‰õÄ_® ÉèÏqã∞Î#flk, KåÖÏ=~°‰õΩ. ~å*ÏºOQÆO

ÉèÏqã∞Î#flk JO>Ë Z=~À ~å*ÏºOQÍxfl ~åã≤# "åà◊√§ ÉèÏqOKå~°∞ Jx HÍ Œ∞ J~°÷O.

~å*ÏºOQÆO "≥#HÍÅ ™ê=∂lHõ ãÖÑ¶¨∞~°¬}Å∞O\Ï~Ú, PHÍOHõΔÅ∞O\Ï~Ú. P

PHÍOHõΔÅ∂, HÀiHõÅ∂ XHõ ~å[H©Ü«∞ „Ñ¨„H˜Ü«∞ ^•fi~å ~å*ÏºOQÆOÖ’ ÉèÏQÆ=∞=Ù`å~Ú

HÍ|\ì D~ÀA JHõ™ê‡ «∞ÎQÍ =∂‰õΩ D ÉÏ èŒº « ÖË Œ∞ Jx „ÑÉèí∞`åfiÅ∞ „ÑHõ\OK«\ÏxH

gÅ∞ÖË^Œ∞. Jk ˆH=ÅO D<å\˜ „Ñ¨[Å PHÍOHõΔÅ‰õΩ =ºuˆ~HõO =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞.

QÆ «OÖ’ =∞# ã=∂[OÖ’ =ÚO Œ∞H˘zÛ# L Œº=∂Å∞, áÈ~å\ÏÅ∞, PHÍOHõΔÅ∞,

"å\˜ "å~°ã¨ åfixfl ==Ú‡KÕÜ«∞@O, u~°ã¨ iOK«@O J=Ù «∞Ok. JO Œ∞ˆH „Ñ¨ã¨∞Î «

„ÑÉèí∞ «fi q è•<åÅ‰õΩ =ºu~HõOQÍ PO^Àà◊# KÕÜ«∂eû# J=ã~°O KåÖÏ LOk.

QÆ «OÖ’ ™êkèOK«∞‰õΩ#fl@∞=O\ qÅ∞=Å#∂, „Ñ=∂}ÏÅ#∂, ÇÏ‰õΩ¯Å#∂ HÍáê_»∞

HÀ"åeû# J=ã~°O KåÖÏ LOk.

XH˘¯Hõ Œâ◊Ö’ H˘xfl L Œº=∂Å∞, áÈ~å\ÏÅ∞ =ÚO Œ∞H˘™êÎ~Ú. Jq H˘xfl

Ç¨Ï‰õΩ¯ Å#∂, „Ñ¨=∂}ÏÅ#∂, qÅ∞=Å#∂ =ÚO Œ∞‰õΩ ≥™êÎ~Ú. Jq =º=ã÷Ö’

~°Hõ~°HÍÅ ~°∂áêÅÖ’ xHΔÑÎ"≥∞ÿ HõxÑ≤™êÎ~Ú. "å\x =∞#O HÍáê_»∞H˘#fl"Õ∞~°H WOHO «

„Ñ¨QÆu, WOHÕ`« JÉèí∞º^ŒÜ«∞O ™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO. ™êkèOK«∞H˘#fl „Ñ¨QÆux

HÍáê_»∞HÀÖËHõáÈ Õ =∞m§ =∞m§ áê « "å\˜ HÀã¨"Õ∞ L Œº=∂Å∞ KÕÜ«∞=Åã≤ =ã¨∞ÎOk.

W"åfià◊ =∞#efl P ã≤÷uˆH <≥>Ëìã¨∞Î<åfl~°∞. KåÖÏ „Ñ¨ «ºHõΔOQÍ Wk HÍi‡Hõ ~°OQÆOÖ’

[~°∞QÆ∞`ÀOk. HÍi‡Hõ K«\ÏìÖ’¡ U K«\Ïìhfl WÑ¨Ê\˜ ^•HÍ =∂~°ÛÖË Œ∞ HÍh, PK«~°}Ö’

"å\˜x áê\ÕKåeû# J=ã¨~°O ÖË Œ∞ J<Õ Ñ¨ ŒúuÖ’ "≥Ú «ÎO ÖË|~ü _çáê~üì"≥∞O\ò,


k k

„Ñ¨Éèí∞ «fi=¸, HÀ~°∞ìÅ∂ =º=Ç¨Ïiã¨∞Î<åfl~Ú. ÃãO@~üÖ’ ¿ãì|∞Öò QÆ=~°fl"≥∞O\ò J<Õk

U~°Ê_ç Õ P K«\Ïefl ‰õÄ_® =∂ˆ~ÛÜ«∞=K«∞Û. JÑ¨C_»∞ HÍi‡‰õΩÅ∞ 50 Uà◊§„HÕ Œ, 70

Uà◊§ „HÕ Œ, #∂ˆ~à◊§ „HÕ Œ KÕã≤# áÈ~å\ÏÅ∞ =∞m§ KÕÜ«∂eû =ã¨∞ÎOk. 1990ÅÖ’,

21= â◊ å|ÌOÖ’ Uq∞ áÈ~å\ÏÅ∞ KÕ™êÎ~°O>Ë D â◊ å|ÌÑÙ áÈ~å\ÏÅ∞ HÍ Œ∞, QÆ «â◊ å|ÌÑÙ

áÈ~å\ÏÅ∞ KÕã¨∞HÀ"åeû =ã¨∞ÎOk WOH˘Hõ™êi. J>Ë¡ Jxfl ~°OQÍÅÖ’ ‰õÄ_®

[~°∞QÆ∞ «∞Ok. HÍ|\ì ™êkèOK«∞H˘#fl@∞=O\ „ÑQÆux =∞#O HÍáê_»∞HÀ=@O KåÖÏ

J=ã¨~°O. HÍáê_»∞‰õΩO>Ë =∞#O WOHÕ « „Ñ¨QÆux Éèíq+¨º üÖ’ ™êkèOK«∞HÀQÆÅ∞æ åO.

^•xH˜ „áêuÑ¨kHõ U~°Ê_»∞ «∞Ok. WÑ¨Ê\˜ •HÍ =∞#O ™êkèOK«∞‰õΩ#fl "å\˜Ö’¡ XHõ\˜

„Ñ¨Éèí∞`åfix‰õΩO_Õ D ãÖˆHΔ=∞=∞<Õ ÉÏ^èŒº`«. ãÖˆHΔ=∞=∞<Õ ^•xx ˆH=ÅO =∞#efl

HÍáê_»@O J<Õ J~°÷OÖ’ fã∞HÀ"åeû# J=ã~°O ÖË Œ∞. ~å*ÏºOQÆOÖ’QÍx, =∂=¸Å∞

PÖ’K«#Ö’QÍx J\Ï¡ ÖË Œk. HÍáê_®eûO Õ. „ÑÉèí∞ «fi=∞<Õk, ÑiáêÅ# =º=ã÷ J<Õk

|ÅÇ‘Ï#∞Å#∞ HÍáê_ç f~åeûO Õ. HÍx ãOHΔ=∂xH J~°÷O J^˘Hõ >Ë HÍ Œ∞. áêl\"£QÍ

‰õÄ_® ^•#fl~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.

=∞# ~å*ÏºOQÆOÖ’ L#fl@∞=O\ „Ñ≤Ü«∂O|∞Öò - JO>Ë =ÚO Œ∞=∂@Ö’

ZO^Œ∞HÀãÖ D ~å*ÏºOQÆO ~åã¨∞HÀ=_»O [iyOk, D ~å*Ïºxfl ZO^Œ∞HÀãÖ

<≥ÅH˘ÅÊ@O [iyOk J<Õ q=~°} LOk. U^À ÑiáêeOKåe, âßOuÉèí„ Œ «Å∞

<≥ÅH˘ÖÏÊe, Õâ◊ ã=∞„QÆ « ™ê~°fiÉè∫=∞`åfiÅ#∞ HÍáê_®e, •xHÀãO XHõ QÆ=~°fl"≥∞O\ò

HÍ"åe Jx =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞. ^•xH˜ H˘xfl ÅHΔÍºÅ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åflO =∞#O - ™ê=∂lHõ

<åºÜ«∞O, Pi÷Hõ <åºÜ«∞O, ~å[H©Ü«∞ <åºÜ«∞O. Justice Social Economical And

Political Jx g\x „áêuÑkHõQÍ Hõey#@∞=O\ ™ê=∂lHõ =º=ã÷#∞ xi‡OK«@O

HÀã¨"Õ∞ ~å*ÏºOQÍxfl ~åã¨∞‰õΩ<åfl=∞x P<å_Õ K≥Ñ¨C‰õΩ<åflO. W\Ï¡O\˜ „Ñ¨Hõ@#Å#∞

|∂@Hõ=∞x H˘>ËìÜ«∞=K«∞Û. ˆH=ÅO H˘O`«=∞Ok Pã≤ÎÑ¨~°∞Å∞, Éèí∂™êfi=ÚÅ∞,

ÃÑ@∞ì|_ç •~°∞¡ "åà◊§ ~å[ºO <≥ÅH˘ÅÊ_®xH˜ |∂@HõOQÍ W=hfl ~åã¨∞‰õΩ<åfl~°∞ Jx

H˘\ìáê~Ü≥ÚK«∞Û. HÍx •x=Å¡ „ÑÜ≥∂[#O ÃÑ ŒÌQÍ LO_» Œ∞. W=hfl ~åã∞HÀ"åeû#

ã≤÷u =zÛOn JO>Ë, ^•x "≥#HÍÅ „Ñ*Ï L Œº=∂Å q[Ü«∂Å∞ L<åfl~Ú, „Ñ[Å

PHÍOHõ ΔÅ∞<åfl~Ú, PHÍOHõ ΔÅ∞ ÃÑ\˜ ì# XuÎ_ç LOk, Jq ™êkèOK«∞H˘#fl

qÅ∞=Å∞<åfl~Ú. =∞# Œ$+≤ì "å\ g∞ Œ LO_®e.

ÑïáêeOKÕ "åà◊√§ ZO`« x*Ï~ÚfÑ¨~°∞Å<Õ ^•x g∞^Œ HÍ^Œ∞. "åà◊§Ö’

x*Ï~Úf LO_˘K«∞Û, LO_»HõáÈ=K«∞Û. Jk ™ê¿ÑH˜ΔHõOQÍ =∂~°∞`«∂ LO@∞Ok


k k

Ñiã≤÷ «∞Å#∞ |\ì. "åà◊§ ãOQÆ ≥\Ï¡ L<åfl, H˘xfl P Œ~å≈Å#∂, H˘xfl qÅ∞=Å#∂

=º=ã‘÷HõiOK«∞‰õΩ<åfl=∞O>Ë •x "≥#HÍÅ U^À XHõ ~°∂ÑOÖ’ „Ñ[Å q[Ü«∂Å∞<åfl~Ú,

Ñ‘_ç`« =~å æÅ q[Ü«∂Å∞<åfl~Ú, P Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ J=ã¨~°"≥∞ ÿ# „Ñ¨*ÏhHõO

™êkèOK«∞H˘#fl@∞=O\ q[Ü«∂Å∞<åfl~Ú. "å\x Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x =∞#O nxx

J~°÷O KÕã∞HÀ"åeû# J=ã~°O LO@∞Ok. J\Ï¡ K«∂ã≤#ÑC_»∞ Wk H=ÅO HÍáê_»@O,

ˆHΔ=∞O K«∂_»@O J<Õ J~°÷OÖ’ HÍ‰õΩO_® áêl\˜"£QÍ ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O, Pi÷Hõ

<åºÜ«∞O, ~å[H©Ü«∞ <åºÜ«∞O - g\˜x ã¨=∞‰õÄˆ~Û ™êOÑ¶≤∞Hõ =º=ã¨÷, ™ê=∂lHõ,

Pi÷Hõ, ~å[H©Ü«∞ =º=ã÷, ^•x ™ê èŒ# J<Õ qâßÅ ÅHΔÍºxfl Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ#flÑ¨C_Õ

D ãOHΔ=∞ ÉèÏ=# =∞#‰õΩ J~°÷O J=Ù «∞Ok. •xx PiìHõÖò 38 HÍ¡*ò 2Ö’ WOH˘OK≥O

xiÌ+ìOQÍ K≥áêÊ~°∞. 38 HÍ¡*ò 2Ö’ U=∞O\Ï~°O>Ë «# q è•<åÅ#∞ „Ñ¨Éèí∞ «fiO U

~°HõOQÍ ~°∂á⁄OkOK«∞HÀ"åÅO>Ë, Pi÷Hõ Jã¨=∂# «Å∞, ã≤÷u QÆ «∞ÅÖ’ Jã¨=∂#

«Å∞, J=HÍâßÅÖ’ Jã=∂# «Å∞, ™œHõ~åºÅÖ’ Jã=∂# «Å∞ - g\x `˘ÅyOKÕ

kâ◊QÍ #_»∞K«∞HÀ"åe Jx JO>Ë ÇÏ‰õΩ¯Å∞ HõeÊOKåe, ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ HõeÊOKåe,

J=HÍâßÅ∞ HõeÊOKåe, ã¨=∂#`«fiO HõeÊOKåe. =∞#O ãÖˆHΔ=∂xfl J~°÷O

KÕã¨∞H˘<Õ@Ñ¨C_»∞ P ~°HõOQÍ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe. ZO Œ∞HõO>Ë ÉèÏ~° « Õâ◊ K«i„ «Ö’

#∞Oz =ÚO Œ∞H˘zÛ#@∞=O\ P Œ~å≈Å∞ ~å*ÏºOQÆOÖ’H =zÛ# ãfi~°∂ÑO Jk

HÍ|\˜ì. W\Ï¡ K«∂ã≤#Ñ¨C_»∞, D #ÅÉèˇ·, Ü«∂Éèˇ· Uà◊§Ö’ U=∞~ÚOk, D ~ÀA

U=∞=Ù`ÀOk? „Ñ[Å #∞O_ç =ÚO Œ∞H˘zÛ# PHÍOHõΔÅ∞ U q èŒOQÍ ~å*ÏºOQÆ x~å‡ «Å

PÖ’K«#Å∞QÍ =∂~å~Ú J<Õk =∞#O K«∂ã∞HÀ "åeû# J=ã~°=ÚOk. ~å[ºO

J<Õk, ~å*ÏºOQÆO J<Õk, ~å[º=º=ã÷ J<Õk H=ÅO Pã≤Îx HÍáê_»\ÏxH, ãfiO «

Pã≤Îx, PkèÑ`åºxfl HÍáê_»\ÏxH =∂„ «"Õ∞ LOk J#∞‰õΩO>Ë, JO>Ë XHõ =~°æO

PkèÑ¨ åºxfl xÅÉˇ@ì_»O HÀãÖ =∂„ «"Õ∞ LOk J#∞H˘O>Ë - ^•x x~°fiK«<åxfl

JHõ¯_çH˜ =∞#O =ÚyOKÕ¿ãÎ, D ãÖˆHΔ=∞ ÉèÏ=# - ~å*ÏºOQÆOÖ’ LO_Õ

~°∂ÑOÖ’#∞<åfl, "Õ~ U ~°∂ÑOÖ’#∞<åfl - Jk =∞Ç J~Ú Õ F |∂@HõOQÍ, =~°æ

PkèÑ¨`åºxfl xÅÉˇ@∞ìHÀ=_»O HÀãÖ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ XHõ |∂@HõÑ¨Ù "åQÍÌ#OQÍ

HõxÑ≤OK«=K«∞Û ÖË • „Ñ[Å XuÎ_ç =Å¡ «ÑÊxãiÜ≥ÿ∞ "åà◊√¡ P"≥∂kOz# q+Ü«∂Å∞QÍ

HõxÑ≤OK«=K«∞Û.

D Ô~O_»= q+Ü«∞O ‰õÄ_® H˘O «=~°‰õΩ qâı¡+}Ö’ ãiáÈ=K«∞Û. „Ñ[Å XuÎ_ç

=Å¡ «Ñ¨ÊxãïÜ≥ÿ∞ "åà◊√¡ P"≥∂kOKå~°∞....W+ìOÖËHõáÈ~Ú<å J<Õk ‰õÄ_® H˘O «


k k

=~°‰õΩ qâı¡+¨}‰õΩ ãïáÈ=K«∞Û. HÍx <Õ##∞HÀ=_»O WOH˘OK≥O qâßÅOQÍ nxx

PÖ’zOKåÅx.

™ê=∂lHõ rq`åxH ãO|OkèOz# „Ñu =º=™ê÷ Jk Pi÷Hõ =º=ã÷ HÍ=K«∞Û,

~å[H©Ü«∞ =º=ã÷ HÍ=K«∞Û, ‰õΩ@∞O| =º=ã÷ HÍ=K«∞Û, U =º=ã÷~Ú<å HÍ=K«∞Û,

Jk U ~°∂ÑÖÖ’ LO_®b, U q èŒOQÍ LO_®b J<Õ •xH˜ ãÖ|OkèOz H˘xfl

qÅ∞=Å∂, H˘xfl „Ñ=∂}ÏÅ∂ K«i„ «Ö’ =ÚO Œ∞H˘ã∞ÎO\Ï~Ú. K«i„ « ÑÙ~ÀQÆ=∞#

„Hõ=∞OÖ’<Õ HÍ Œ∞, K«i„ « u~ÀQÆ=∞# „Hõ=∞OÖ’ ‰õÄ_® qÅ∞=Å∞ =ÚO Œ∞‰õΩ =™êÎ~Ú,

qÅ∞=Å∞ Ñ «#O J=Ù «∂ LO\Ï~Ú. D qÅ∞=Å∞ ~å=_®xH ã=∂[OÖ’ qq èŒ

=~åæÅ PkèÑ¨ «ºO, P PkèÑ¨ «ºOÃÑ· „ÑüÑ¶∞@<å „Ñ¨Ü«∞`åflÅ∞ - W=hfl •x "≥#HÍÅ

LO\Ï~Ú. ~å*ÏºxH ãO|OkèOz QÍx, Pi÷Hõ =º=ã÷‰õΩ ãO|OkèOz QÍh, "Õ~ U

=º=ã÷‰õΩ ãÖ|OkèOz QÍh UÜÕ∞ qÅ∞=Å∞, UU „Ñ¨=∂}ÏÅ∞ P ã¨=∂[OÖ’

LO\Ï~Ú J<Õ ^•x "≥#HÍÅ «ÑÊxãiQÍ qq èŒ =~åæÅ∞, „Ñ*Ï ã=¸ÇÅ∞, "åà◊§

J=ã~åÅ∞, XuÎà◊√§ LO\Ï~Ú. HÍx D qÅ∞=Å∂, „Ñ=∂}ÏÅ∂ H=ÅO P =~åæÅ

„Ñ¨Ü≥∂[<åÅ ŒQÆæ~ PyáÈ=Ù. Jq XHõ™êi =ÚO Œ∞H˘zÛ# «~°∞"å « "å\˜H˜ XHõ

Jã≤÷ «fiO LO@∞Ok. ™ê=∂lHõ PÖ’K«#Ö’, K≥· «#ºOÖ’ Jq XHõ ÉèÏQÆ=∞=Ù`å~Ú.

U J=ã~åÅ #∞Oz Jq ÑÙ\ÏìÜ≥∂ P J=ã~åÅ∞ fiáÈ~Ú# «~°∞"å « ‰õÄ_® D

qÅ∞=Å∞ H˘#™êQÆ∞`å~Ú, D „Ñ¨=∂}ÏÅ∞ H˘#™êQÆ∞`å~Ú. Jq P ã¨=∂[O

™êkèOK«∞‰õΩ#fl <åQÆiHõ å „Ñ¨=∂}ÏxH˜ XHõ ã¨∂zHõQÍ q∞QÆ∞Å∞`å~Ú. P <åQÆiHõ «

Ñ «# =∞~Ú#ÑC_»∞ P Ñ «#OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ Jq ‰õÄ_® Ñ «#=∞=Ù «∂ LO\Ï~Ú.

J\Ï¡ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ ~å[º=¸, ~å[º=º=ã¨÷ J<Õk =~°æ PkèÑ¨`åºxfl

HÍáê_»@O HÀãÖ Ñ¨Ù\ìO Õ Jx XÑ¨CH˘<åfl JO «=~°H J~°÷O KÕã¨∞‰õΩx T~°∞HÀÖËO.

qq èŒ =~åæÅ PkèÑ¨ «ºOÖ’ Õ_®Å∞O\Ï~Ú, P PkèÑ¨ «ºO K≥ÖÏ~ÚOKÕ

~°∂áêÅÖ’ Õ_®Å∞O\Ï~Ú, •xH „ÑuÑ¶∞@# LO@∞Ok, P „ÑuÑ¶∞@# ~°Hõ~°HÍÅ

~°∂áêÅ∞ fã¨∞‰õΩO@∞Ok, áêÅHõ=~åæÅ g∞ Œ ~°Hõ~°HÍÅ XuÎà◊√§ ÃÑ_»∞ «∞Ok, H˘ «Î

J=ã¨~åÅ#∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞H˘ã¨∞ÎOk. ^•O`À U=∞=Ù`«∞O^ŒO>Ë ~å[ºO Uq∞

KÕÜ«∂e, ~å[ºO U q èŒOQÍ LO_®e J#fl ^•xH ãO|OkèOz H˘xfl qÅ∞=Å∂,

„Ñ¨=∂}ÏÅ∂ K«i„ «Ö’ Ñ¨Ù_»∞ «∂ =ÚO Œ∞H˘™êÎ~Ú. „Ñü qÅ∞= Ñ¨Ù@∞ìHõ "≥#HÍÅ

U^À XHõ =~°æO, U^À XHõ „QÆ∂ÑÙ, Z=~À XHõi „ÑÜ≥∂[<åÅ∞ LO_»=K«∞Û. HÍx P

„ÑÜ≥∂[<åÅ∞ fiáÈ~Ú<å, P „ÑÜ≥∂[<åÅ∞ |ÅÇ‘Ï#=∞~ÚáÈ~Ú<å ã~, D qÅ∞=


k k

J<Õk W «~° PÖ’K«#ÅÖ’, W «~° J=ã~åÅ HÀãO, W «~° „ÑÜ≥∂[<åÅ HÀãO, Jk

J\Ï¡ H˘#™êQÆ∞ «∂ LO@∞Ok. Jk P ã=∂[O ™êkèOK«∞H˘#fl <åQÆiHõ «‰õΩ XHõ

„Ñ¨=∂}OQÍ xezáÈ`«∞Ok. Wk "≥#∞Hõ‰õΩ áÈ=_®xH˜ gÅ∞ ÖË^Œ∞. Wq

J=ã~°"≥∞ÿ#@∞=O\ P L Œº=∂Å∞, P áÈ~å\ÏÅ∞, P =~åæÅ∞, =~°æ „ÑÜ≥∂[<åÅ∞

ã=∞ã≤áÈ~Ú<å D qÅ∞= =∂„ «O "≥#∞Hõ‰õΩ áÈ=_®xH gÅ∞ ÖË Œ∞ J<Õ@@∞=O\

PÖ’K«<å ™ê÷~Ú ‰õÄ_® P ã=∂*ÏxH =ã∞ÎOk. =∞#O K«i„ «Ö’ "≥#H¯áÈ Õ, XHõÑC_»∞

~å*ÏºxH XH XHõ Hõ~°Î=ºO LO_Õk. J Õq∞\© JO>Ë P ã=∂[O Õ<≥Âfl Õ èŒ~°‡OQÍ<À,

K«@ìOQÍ<À ÉèÏqã¨∞ÎO^À ^•xx |Å„Ñ¨Ü≥∂QÆO`À J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O. Jk „ÔHÂã¨Î=

™êO„Ñ^•Ü«∞"≥∞ÿ<å, W™ê¡q∞H± ™êO„Ñ^•Ü«∞"≥∞ÿ<å, ÃÇ·ÏO Œ= ™êO„Ñ^•Ü«∞"≥∞ÿ<å ~åAQÍi

Hõ~°Î=ºO Uq∞\© JO>Ë P ã¨=∂[O Õ<≥Âfl Õ èŒ~°‡O Jx ÉèÏqã¨∞ÎO^À Jk É·aÖò

#∞Oz ~å=K«∞Û, Y∞~å<£ #∞Oz ~å=K«∞Û, Ç≤ÏO Œ∂ èŒ~°‡âß¢™êÎÅ #∞Oz ~å=K«∞Û, "Õ~

ZHõ _» #∞OK≥·<å ~å=K«∞Û - ^•xx ŒO_» „ÑÜ≥∂QÆO`À J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O. JHõ _»

=∞#‰õΩ XHõ =~°æ „ÑÜ≥∂[#"≥∂, XHõ =~°æ PkèÑ`åºxfl HÍáê_»@"≥∂ =∞#‰õΩ ãÊ+ìOQÍ<Õ

HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.

=∞# ÉèÏ~°fÜ«∞ ÃÇ·ÏO Œ= ™êO„Ñ¨ •Ü«∞OÖ’x èŒ~°‡âß¢™êÎÅÖ’H˜ áÈ Õ W «~°

ÕâßÅ HõO>Ë ‰õÄ_® Z‰õΩ¯=QÍ ŒO_» „Ñ¨Ü≥∂QÍxfl #=Ú‡‰õΩ#flk J Õ. W «~° ÕâßÅÖ’

É·aÖò, Y∞~å<£, "å\˜ Ñ¨q„ « «...."å\˜x Z‰õΩ¯=QÍ #=∂‡~°∞. =∞# "åà◊√§ #=∞‡ÖË Œ∞

Jx QÍ Œ∞, #=∂‡~°∞. P ÉkiOÑÙ#∞ ‰õÄ_® LÑÜ≥∂yOKå~°∞. HÍx JO «HõO>Ë

Z‰õΩ¯=QÍ ~åA ŒO_»O LÑÜ≥∂yOKå_»∞. ŒO_»"Õ∞ ~åA, ~å*Ë ŒO_»=∞x =∞#∞=Ù

JO\Ï_»∞. "å_ç KÕuÖ’ #∞#fl ÖÏiî LO Õ J Õ ~åA J<åfl~°∞. ÖÏsîÜÕ∞ ~åA, ~å*Ë

ÖÏsî. JO « Œ∂~°O áÈ~Ú#@∞=O\ èŒ~°‡ âßGHÍ~°∞Å∞ "Õ~ ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ =∞#‰õΩ

HõxÑ≤OK«~°∞, W™ê¡OÖ’ QÍx, „ÔHÂãÎ=OÖ’QÍx. JO>Ë "åà◊√§ KåÖÏ =∞Oz"åà◊√§ Jx

HÍ Œ∞, Õ_®Å∞ K≥Ñ¨Ù «∞<åfl#∞. XHõ ã¨=∂[O Õ<≥Âfl Õ huQÍ ÉèÏqã¨∞ÎO^À, P hux

J=∞Å∞ KÕÜ«∞@"Õ∞ ~åA Hõ~°Î=ºO J<Õ Œâ◊ #∞Oz ~å*Ïºx ‰õΩO_Õ Hõ~°Î"åºÅ∞ „Hõ=∞OQÍ

ÃÑ~°∞QÆ∞ «∂ =KåÛ~Ú, qãÎ~°} K≥O Œ∞ «∂ =KåÛ~Ú. JÖÏO@ÑC_»∞ "å\x H=ÅO

|∂@Hõ=∞x, ˆH=ÅO |∞HÍ~ÚOÑ¨x J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O ã¨iHÍ Œ∞. <åQÆiHõ « ÃÑiˆQ

„Hõ=∞OÖ’ ÑiáêÅ<å =º=ã÷ J<Õ •xH U"Õ∞q∞ Hõ~°Î"åºÅ∞O\Ï~Ú, U"Õ∞q∞ qÅ∞=Å∞

Jk áê\OKåe, U"Õ∞q∞ „Ñ=∂}ÏÅ#∞ áê\OKåe J<Õk „Hõ=∞OQÍ qãÎiã∂Î =zÛOk.

J\Ï¡ =ÚO Œ∞H˘zÛ# XH˘¯Hõ „Ñ=∂}ÏxH, XH˘¯Hõ qÅ∞=‰õΩ "≥#HÍÅ U^À XHõ


k k

=~°æO, Jk ÃÑ\ì# XuÎ_ç LO>Ë LO_˘K«∞Û#∞ QÍx, P =~åæÅ∞ áÈÜ«∂Hõ, P XuÎ_çÅ∞

áÈÜ«∂Hõ ‰õÄ_® P qÅ∞=Å∞ q∞ye áÈ`å~Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë Jq <åQÆiHõ`«Ö’

ÉèÏQÆ=∞~ÚáÈ`å~Ú. Jq =∂#= K≥· «#ºOÖ’ ÉèÏQÆ=∞~Ú áÈ`å~Ú. <≥·uHõãOã¯$uÖ’

ÉèÏQÆ=∞~ÚáÈ`å~Ú. J\Ï¡ =ÚO Œ∞H˘zÛ#@∞=O\ J<ÕHõ JOâßÅÖ’ W"åfià◊ "Õ∞=Ú

áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L Œº=∞OÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ K≥¿ÑÊ ~°∂Öò PÑ¶π ÖÏ J<Õ HÍ<≥ûÑπì XHõ\˜.

~åA J~Ú<å, ~å[º=∞~Ú<å ŒO_®xfl W+ìO =zÛ#@∞¡ „ÑÜ≥∂yOK«\ÏxH

gÅ∞ÖË Œ∞. JO Œ~°∂ XÑCH˘<Õ F K«@ìO ã=∂[OÖ’ LO_»QÍ, P K«@ìO „ÑHÍ~°O

=∂„ «"Õ∞ „ÑÜ≥∂yOKåe. JO Œ~°∂ XÑCH˘<Õ K«@ì=∞O>Ë Uq∞\© JO>Ë „Ñ[Å∞ F@∞¡

"Õã≤ Z#∞flH˘<Õ JÃãOc¡Å∂, áê~°¡"≥∞O\òÅ∂, "åà◊√§ «Ü«∂~°∞ KÕ¿ã K«\ÏìÅ∞ =∂„ «"Õ∞

JO Œ~°∂ XÑCH˘<Õ K«@ìO. W\Ï¡ H˘xfl qÅ∞=Å∞O\Ï~Ú. Wëêì#∞™ê~°O ŒO_» „ÑÜ≥∂QÆO

K≥Ü«∞ºK«∞Û ~åA J<Õ áê «HÍÅÑÙ qÅ∞=Å∞ áÈ~Ú, XHõ K«@ìO „ÑHÍ~°O =∂„ «"Õ∞

KÕÜ«∂Å<Õ qÅ∞= =ÚO Œ∞H˘zÛOk. Jk JHõ _ç À PyáÈ Œ∞. P K«@ìO U ~°HõOQÍ

LO_®e, Uk |_ç Õ Jk K«@ìO HÍ=K«∞Û<å JO>Ë J\Ï¡ HÍ=_®xH gÅ∞ÖË Œ∞.

„áê äŒq∞Hõ xÜ«∞=∂Å∞ H˘xfl LO\Ï~Ú. ã¨Ç¨Ï[ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ H˘xfl LO\Ï~Ú. P

ãÇÏ[ÇÏ‰õΩ¯Å‰õΩ Ö’|_ç =∂„ «"Õ∞ K«\ÏìÅ∞O_®e, •xH Ö’|_ç =∂„ «"Õ∞ ÑiáêÅ#

™êQÍe Jx XHõ qÅ∞= =ÚO Œ∞H˘ã∞ÎOk. J\Ï¡ ~å[º=∞<Õk Uq∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞,

Uq∞ KÕÜ«∞‰õÄ_» Œ∞, ^•x Hõ~°Î"åºÖËO\˜, ^•x qÅ∞=ÖËO\˜, „Ñ¨=∂}ÏÖËO\˜ J<Õk

K«i„ «Ö’ =∂~°∞ «∂ =zÛOk. ^•O\’¡ ÉèÏQÆOQÍ P èŒ∞xHõ HÍÅOÖ’ 19= â◊ å|ÌO,

20= â◊ å|ÌOÖ’ Ô~O_»∞ H˘ «Î Hõ~°Î"åºÅ∞ ~å*ÏºxH˜ =KåÛ~Ú. XHõ ã¨=∂[O Õ<≥Âfl Õ

huQÍ, èŒ~°‡OQÍ, K«@ìOQÍ ÉèÏqã∞ÎO^À ^•xx |Å„ÑÜ≥∂QÆO`À J Œ∞ÑÙ KÕÜ«∞_»O,

J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O J<Õ Hõ~°Î=ºO`À áê@∞ - Jk áÈÖË Œ∞, Jk H˘#™êQÆ∞ «∂<Õ LOk.

Jk K«\ÏìxH˜ Ö’|_ç =∂„ «"Õ∞ [~°QÍe. P K«@ìO ‰õÄ_® ã¨Ç¨Ï[ Ç¨Ï‰õΩ¯Å‰õΩ Ö’|_ç

LO_®e J<ÕHÍHõ D ÑO ä q∞‡^À â◊ å|ÌO, W~°=Ü≥∂º â◊ å|ÌOÖ’ H˘ «ÎQÍ U"≥ÚzÛOk

JO>Ë, =ÚYºOQÍ "≥#∞Hõ|_ç# ÕâßÅÖ’ Jaè=$kú Hõ~°Î=ºO =zÛOk. ~À_»∞¡ "ÕÜ«∂e,

Ô~·ÖËfiÖ·#∞¡ "ÕÜ«∂e, á¶êºHõìsÅ∞ Hõ\Ïìe, L «ÊuÎ KÕÜ«∂e, ÉèÏs Ñi„â◊=∞Å∞ #_»áêe,

Pi÷Hõ, áêi„âßq∞Hõ, =º=™êÜ«∞ Jaè=$kú ™êkèOKåÅ<Õ Hõ~°Î=ºO ‰õÄ_® ~å*ÏºxH˜

=zÛOk. <Õ##∞‰õΩ<Õk, W~°=Ü≥∂º â◊`å|ÌOÖ’ =¸_»= „Ñ¨Ñ¨OK« ^ÕâßÅÖ’ Wk

=ÚO Œ∞H˘zÛOk. Wk ~å=_®xH HÍ~°}ÏÅ∞ ÖË=x <Õ#∞ J#_»OÖË Œ∞, ~å=_®xH

KåÖÏ HÍ~°}ÏÅ∞O\Ï~Ú.


k k

WHõ _ç ÃÑ@∞ì|_ç •s =~°æO ŒQÆæ~° Z‰õΩ¯= ÃÑ@∞ì|_ç ÖË Œ∞, áêâßÛ «º ÃÑ@∞ì|_ç

^•~°∞Å∞ KåÖÏ |ÅOQÍ L<åfl~°∞ HÍ|\ì gà◊√§ «=∞ ŒQÆæ~° ÃÑ@∞ì|_çÖËx HÍ~°}OQÍ

~å[ºO g∞ Œ D ÉèÏ~°O ÃÑ\Ïì~°∞ J<Õ qâı¡+¨} LOk. Jk "åãÎ=O ‰õÄ_® HÍ=K«∞Û.

HÍx ^•x`À U=∞~ÚOk JO>Ë ~å*ÏºxH˜ XHõ H˘ «Î Hõ~°Î=ºO =zÛOk. ˆ~Ñ¨Ù D

J=ã¨~°O fiáÈ~Ú<å ‰õÄ_® P Hõ~°Î=ºO J\Ï¡Q H˘#™êQÆ=K«∞Û. ZO Œ∞HõO>Ë ^•xH˜

H˘ «Î HÍ~°}ÏÅ∞, H˘ «Î Éèí∂q∞HõÅ∞ ÖË • =∞#∞+μÅ PÖ’K«#ÅÖ’, K≥· «#ºOÖ’, ™ê=∂lHõ

huÖ’ ^•xHÀ QÆ∞iÎOÑÙ =KÕÛ¿ãÎ - Jk J\Ï¡ xezáÈ=K«∞Û. ÑOK« =~°¬ „Ñ}ÏoHõÅ∞,

áê¡xOQ∑ Hõg∞+¨<£, ÉèÏs Ñï„â◊=∞Å∞, Ô~·ÖËfiÖˇ·#∞Å∞, ~À_»∞¡ WÑ¨Ê\˜H˜ ‰õÄ_® ZO`«

=keOK«∞‰õΩ<åfl, H˘O « Jaè=$kúx „Ñ¨Éèí∞ «fiO `å<Õ KÕ™êÎ#x J#=Åã≤ =™ÈÎOk.

J\Ï¡ =ÚO Œ∞H˘zÛ# "å\˜Ö’ XHõ\˜ ãÖˆHΔ=∞=∞<Õk. W"åfià◊ =∞#O =∂\Ï¡_»∞‰õΩ<Õ

@@∞=O\ D qÅ∞= ŒO_»O`À J}z"ÕÜ«∞_»O =∂„ «"Õ∞ ~åA Hõ~°Î=ºO J<Õ ^•xH

Ñ¨ÓiÎ aè#fl"≥∞ÿ# Hõ~°Î"åºxfl `≥zÛÃÑ\˜ìOk. Wk ~å=_®xH˜ ~°Hõ~°HÍÅ Kåi„`«Hõ

HÍ~°}ÏÅ∞O\Ï~Ú. "å\Ö’H =∞#O áÈ#=ã~°O ÖË Œ∞. Jk U=∞O@∞Ok JO>Ë

K«\Ïìxfl |Å „ÑÜ≥∂QÆO`À J=∞Å∞ KÕ¿ãÎ ãiáÈ Œ∞, KÕÜ«∂eûO Õ, HÍx Jk ãiáÈ Œ∞.

Jaè=$kú fã∞H˘¿ãÎ ãiáÈ Œ∞ Jk KÕÜ«∂eûO Õ, HÍx Jn ãiáÈ Œ∞. ~å[º=∞<Õk,

~å[º =º=ã÷, ÑïáêÅ<å =º=ã÷ J<Õq UO KÕÜ«∂ÅO>Ë ™ê=∂lHõ ãÖˆHΔ=∂xfl

‰õÄ_® K«∂_®e. ™ê=∂lHõ ãOHΔ=∂xfl K«∂_»@O JO>Ë J~°÷O UOk? U"Õ∞q∞ Ñ#∞Å∞

KÕ¿ãÎ ™ê=∂lHõ ãOHΔ=∂xfl KÕã≤#@∞ì J=Ù «∞Ok? Jxfl ÕâßÅÖ’#∞#fl ™ê=∂lHõ

ãÖˆHΔ=∞ ÉèÏ=#Å#∞ fã¨∞‰õΩO>Ë HõxÑ≤OKÕ Õq∞\˜ JO>Ë JÑ¨Ê\˜ ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ

=º=ã÷Ö’ Z=Ô~· Õ |ÅÇ‘Ï#∞Å∞QÍ LO\Ï~À, Z=Ô~· Õ |Ç≤Ï+¯$ «∞Å∞QÍ LO\Ï~À,

Z=Ô~· Õ u~°ã¯$ «∞Å∞QÍ LO\Ï~À, Z=iÔH· Õ ÇÏ‰õΩ¯Å∞ ÖË‰õΩO_®, J=HÍâßÅ∞ ÖË‰õΩO_®,

ã¨ Œ∞áêÜ«∂Å∞ ÖË‰õΩO_® LO\Ï~À.... "åà◊§‰õΩ H˘O « Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ HõeÊOK«_»O QÍh,

J=HÍâßÅ∞ HõeÊOK«_»O QÍh, "åà◊§ ãO~°HõΔ} K«∂ã∞HÀ=_»O QÍh, "åà◊§ J}z"Õ «#∞

=ºu~HOK«_»O QÍh - D ~°Hõ"≥∞ÿ# Hõ~°Î"åºÅ∞ ãOHΔ=∞ Hõ~°Î"åºÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ =∂~å~Ú.

Jk J"≥∞iHÍÖ’ #Å¡ *ÏfÜ«ÚÅ ãO~°HõΔ} HÍ=K«∞Û, ^•^•ÑÙ Jxfl ÕâßÅÖ’ ¢ã‘ÎÅ

ãO~°HõΔ} HÍ=K«∞Û, ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’<≥· Õ Pk"åã∞Å∞, Œo «∞Å∞, "≥#∞Hõ|_ç# ‰õΩÖÏÅ∞,

¢ã‘ÎÅ∞, Z=Ô~=Ô~· Õ P ™ê=∂lHõ Pi÷Hõ =º=ã÷Ö’ |ÅÇ‘Ï#∞Å∞QÍ LO\Ï~À, "åà◊§

ãO~°HõΔ} K«∂_»=Åã≤# Hõ~°Î=ºO XHõ\ ~å*ÏºxH W~°=Ü≥∂º â◊ å|ÌOÖ’ =ÚO Œ∞H˘zÛ

#@∞=O\˜ XHõ qÅ∞=. ~å=_®xH˜ HÍ~°}"Õ∞"≥∞ÿ<å HÍ=K«∞Û - HÍi‡Hõ áÈ~å\ÏÅ∞


k k

#_çz<å~Ú, Ñ‘_ç « =~°æáÈ~å\ÏÅ∞ #_çz<å~Ú, P áÈ~å\ÏÅ #∞Oz =ÚO Œ∞H˘zÛ#

qÅ∞=ÖË W=hfl ‰õÄ_®. W"åfià◊ ~å[º=∞<Õ ÉèÏ=#Ö’ W=hfl ‰õÄ_® XHõ ÉèÏQÆO.

~å[ºO JO>Ë áÈbã¨∞ Hõãì_ô JO>Ë W"åà◊ XÑ¨CH˘<Õ ã≤÷uÖ’ Z=fi~°∂ ÖË~°∞.

XHõÑC_»∞ g∞~°∞ =∞#∞ èŒ~°‡ âßGO K«kq<å, áêâßÛ «º ÕâßÅÖ’ ^•x ã=∞HÍb#

K«@ìOQÍx, âßã<åÅ∞ QÍx, "å\H ãO|OkèOz# ã≤ •úO`åÅ∞ K«kq<å ~å[º=∞O>Ë

áÈbãπ¿ãì+¨<£. XHõ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë ~å[º"Õ∞q∞ KÕã¨∞ÎO ŒO>Ë áÈbã¨∞ _»∂º\©,

Ãã·#ºO _»∂º\©. Õâ◊O ãiÇÏ Œ∞ÌÅ#∞ Ñ~å~Ú"åà◊§ #∞Oz HÍáê_»∞ «∞Ok, Õâ◊O âßOu

Éèí„ Œ «Å#∞ Õâ◊O Ö’Ñë u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ ^•~°∞¡ #∞Oz, <Õ~åÅ∞ KÕ¿ã "åà◊§ #∞Oz

HÍáê_»∞ «∞Ok. State is equal to Policeman. Jk áÈ~ÚáÈ~Ú W"åfià◊ ZHõ _ç

^•HÍ =zÛO ŒO>Ë ~å[ºO H=ÅO áÈbã∞ _»∂º\© HÍ Œ∞, XHõ ~°HõOQÍ áÈbã∞ _»∂º\©H

q~°∞ Œú"≥∞ÿ#@∞=O\˜ ãÖˆHΔ=∞ _»∂º\© ‰õÄ_®. XHõ ~°HõOQÍ Jx ZO Œ∞HõO@∞<åfl#O>Ë,

Éèí„ Œ «#∞ HÍáê_Õ áÈbãπ _»∂º\© H˘xfl ãÖ Œ~åƒùÅÖ’ P Éèí„ Œ « =Å# #+ìáÈÜÕ∞"åà◊§

g∞ Œ, P Éèí„ Œ « =Å# ÇÏ‰õΩ¯Å∞ ÖË‰õΩO_® áÈÜÕ∞"åà◊§ g∞ Œ J}z "Õ «QÍ =∂~°∞ «∞Ok.

<å‰õΩ D =º=ã÷Ö’ <åºÜ«∞OÖË Œ∞, <Õ#∞ <åºÜ«∞O HÍ"åÅx |Ü«∞@‰õΩ áÈ Õ "åà◊√§

144 ÃãHõΔ<£ LÅ¡OÑ¶≤∞OKå=x ÖÏsî Kèås KÕ™êÎ~°∞. á¶êºHõìsÖ’ L^ÀºQÍÅ∞ fã≤"Õã∞Î<åfl~°∞.

"Õ~ L^ÀºQÍÅ∞ HõeÊOK«O_»O>Ë, Ñi‡+<£ ÖË‰õΩO_® T~yOÑÙ f™êÎ~å Jx ÖÏsî

Kèå~ü KÕ™êÎ~°∞. Éèí„ Œ «#∞ HÍáê_Õ _»∂º\©<Õ z=~°‰õΩ U=∞=Ù «∞Ok JO>Ë Jã¨=∂# «Å∞

J#∞ÉèíqOKÕ "åà◊§ g∞ Œ J}z"Õ «QÍ =∂~°∞ «∞Ok. D áÈbã¨∞ _»∂º\© Àáê@∞

nxH ÑÓiÎ aè#flOQÍ Jã=∂# «Å∞ J#∞ÉèíqOKÕ "åà◊§ ãOHΔ=∞O‰K«∂_»@O ‰õÄ_®

~å[ºO _»∂º\©ÜÕ∞ J<Õ ÉèÏ=# D ~ÀA ~å[ºO J<Õ HÍ<≥ûÑπìÖ’ ÉèÏQÆO. <Õ##∞HÀ=_»O

D ~°Hõ"≥∞ÿ# HÍ<≥ûÑπì ÉÏQÍ |ÅÑ_Õ „Hõ=∞OÖ’ ~å[º=∞<Õk W"åfioì J}z"Õ « ™ê èŒ#OQÍ

HÍ‰õΩO_®, HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ |ÅÇ‘Ï#=∞~ÚáÈÜÕ∞ J=HÍâ◊O ‰õÄ_® LOk. XHõ ™êiQÍ

"≥Ú`«ÎO áÈ=_»O HÍ‰õΩO_®, H˘`«Î H˘`«Î qÅ∞=Å∞, „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ"≥∞ÿ# qÅ∞=Å∞,

<åQÆiHõ"≥∞ÿ# qÅ∞=Å∞, =∂#gÜ«∞"≥∞ÿ# qÅ∞=Å∞, ^•O\’¡ ÉèÏQÆ=∞"åÅ<Õ XuÎà◊√§

U"≥· Õ =ÚO Œ∞H˘ã∞ÎO\ÏÜ≥∂ -J"Õ JOu=∞OQÍ ~å*Ïºxfl |ÅÇ‘Ï#Ñ~°ÛQÆÅ∞QÆ∞`å~Ú.

P ~°HõOQÍ<Õ ~å[º=∞<Õk HÍÅ „Hõ=∞OÖ’ ÖË‰õΩO_® áÈQÆÅ∞QÆ∞ «∞O Õ"≥∂. Jk «~°∞"å «

ãÖQÆu J#∞HÀO_ç.

JO Œ∞=Å¡ D ~ÀA =∞#O ãOHΔ=∂xfl QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞ «∞<åflO JO>Ë,

Kåi„ «HõOQÍ ~å[º=º=ã÷ J<Õ •xH˜ =zÛ# XHõ <åQÆiHõ å qÅ∞= QÆ∞iOz ‰õÄ_®


k k

=∞#O =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞<åflO Jx. H=ÅO W"åfioì ¿Ñ Œ „Ñ*ÏhHõO J=ã~°O QÆ∞iOz

=∂„ «"Õ∞ =∂\Ï¡_»@O ÖË Œ∞. K«i„ « „Hõ=∞OÖ’ ~å[º=º=ã÷ J<Õ •xH˜ #∂ «#OQÍ

=zÛ KÕi#@∞=O\ XHõ <åQÆiHõ å qÅ∞= QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞ «∞<åflO. ^•xx D

~ÀA D =∂#= <åQÆiHõ`«Ö’ U ~å[º=¸ HÍ^Œ#\ÏxH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞. Z=Ô~·<å

HÍ ŒO@∞<åfl~°∞ JO>Ë J~°÷O <åQÆiHõ å „Hõ=∞OÖ’ =∞#O ™êkèOK«∞‰õΩ#fl XHõ q[Ü«∂xfl

u~°ã¯iOK«_»O J=Ù «∞Ok.

HÍx W"åfià◊ Uq∞ [~°∞QÆ∞`ÀO ŒO>Ë P ãÖˆHΔ=∞=∞<Õ qÅ∞=#∞ ~å*ÏºxH˜

ÖË‰õΩO_® KÕ¿ã „Ñ¨Ü«∞ «flO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. W~°=Ü«∞º= â◊ å|ÌOÖ’ ~°Hõ~°HÍÅ "å=∞Ñ¨HõΔ

L^Œº=∂Å #∞Oz, „Ñ¨*ÏL^Œº=∂Å #∞Oz, HÍi‡Hõ L^Œº=∂Å #∞Oz

=ÚO Œ∞H˘zÛ#@∞=O\ D ÉèÏ=# - "åà◊√§ ^•xx U ~°HõOQÍ ÉèÏqOK«∞‰õΩ<åfl, "åà◊§

ã≤ •úO`åÅÖ’ ^•xH˜ U ~°∂ÑÖ WK«∞Û‰õΩ<åfl [iyOk Uq∞\© JO>Ë ~å[º=º=ã÷‰õΩ

ãÖˆHΔ=∞=∞<Õ ÉÏ èŒº « XHõ\˜ LOk J<Õ <åQÆiHõ å qÅ∞= =ÚO Œ∞H˘zÛOk. ^•xx

Hõ~°H±ìQÍ 20= â◊ å|ÌO z=i ÉèÏQÆOÖ’<Õ ãÖÑ¨Ó~°‚OQÍ u~°ã¨ iOK«_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk.

Jk ˆH=ÅO XHõ ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞, „Ñ¨ÑÖK« "åºÑÎOQÍ [~°∞QÆ∞`ÀOk.

W"åfià◊ #∂ «# „Ñ¨ÑÖK« Pi÷Hõ =º=ã÷ Jx J"≥∞iHÍ "åà◊√§ U ≥· Õ =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl~À,

P #∂ «# „Ñ¨ÑÖK« Pi÷Hõ =º=ã÷ "≥#∞Hõ XHõ ~å[H©Ü«∞ ã≤ •úO «O ‰õÄ_® LOk. P

~å[H©Ü«∞ ã≤ •úO «O Uq∞\ JO>Ë „ÑÉèí∞ «fiO J<Õk áÈbãπ _»∂º\© =∂„ «"Õ∞ KÕÜ«∂e

Jx. =∞m§ "≥#∞Hõ‰õΩ "≥o§áÈ=_»=∞#fl=∂@. ~å[º==ã÷, ÑïáêÅ<å =º=ã÷ áÈbãπ

_»∂º\© =∂„ «"Õ∞ KÕÜ«∂e. q∞ye#=hfl ‰õÄ_® „ÃÑ·"Õ@∞QÍ Z=i Ü≥∂QÆº «, Z=i

™ê=∞~°÷ºO, Z=iH KÕ «<≥·#k, Z=iH KÕ «QÍxk "åiH q_çzÃÑ\Ïìe. JÑC_Õ ã=∂[O

ÉÏQÆ∞O@∞Ok J<Õ@@∞=O\˜ ã≤ •úO «O D ~ÀA Jk =∞m¡ „Ñ¨ÑÖK« "åºÑÎOQÍ

=ÚO^Œ∞H˘™ÈÎOk. Jk W"åfià◊ g∞‰õΩ „Ñ¨ÑÖK« ÉÏºO‰õΩ "åà◊§ ã¨ÅÇ¨ÅÖ’,

WO@~ü<Õ+#Öò =∂x@s Ñ¶O_£ "åà◊§ ãÅÇÅÖ’, Jxfl\HõO>Ë q∞Oz W"åfià◊ H˘ «ÎQÍ

=zÛ# =~°Öò¤ „>Ë_£ P~°æ<≥·*Ë+¨<£ - W.T.O "åà◊§ ã¨ÅÇ¨ÅÖ’ =∞#‰õΩ KåÖÏ ã¨Ê+ìOQÍ

HõxÑ≤™ÈÎOk.

W.T.O "åà◊§ QÆ∞iOz =∞#HÕHÍ Z‰õΩ¯= ≥eÜ«∞ Œ∞. Éèíq+¨º «∞ÎÖ’ KåÖÏ

≥Å∞ã∞HÀÉ’`åO. W"åfià◊ =∞#O World Bank, IMF JO@∞<åflO QÍx WOHõ S Õà◊§

«~°∞"å « W.T.O. J<Õ JO\ÏO. ZO Œ∞HõO>Ë "åà◊§ "≥Ú «ÎO PÖ’K«<å q è•#O

JO`å ‰õÄ_® Õâ◊O Ö’Ñ¨Å, „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ‰õΩ ãÖˆHΔ=∞ ÉÏ èŒº « Ug∞ ÖË Œ∞, "≥Ú «ÎO


k k

„ÃÑ·"Õ@∞ Ñ~°O Jx K≥ÑÊ_»"Õ∞. ãOHΔ=∂xfl „ÃÑ·"Õ@∞ ~°OQÍxH JÑÊyOKåeûO Õ. #∞=Ùfi

áÈbãπ _»∂º\© =∂„ «O KÕ¿ãÎKåÅ∞. „Ñ¨ÑÖK« "å}˜[ºO ¿Ñi@, World Trade ¿Ñ~°∞

g∞ Œ, D PÖ’K«<å q è•<åxfl "åà◊√¡ J=∞Å∞ KÕÜ«∞\ÏxH˜ „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. GATT

QÆ∞iOz =∞#O =∂\Ï¡_»∞‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞ - KåÖÏ =∞Ok =HõÎÅ∞ K≥¿ÑÊ LO\Ï~°∞,

GATT Ö’ „Ñ è•#OQÍ JÉèíºO «~°Hõ~°OQÍ U=ÚOk Jx JO>Ë „ÑÑOK« "å}[ºO

¿Ñ~°∞ g∞ Œ JO «~°æ « ~å[H©Ü«∞ Pi÷Hõ q è•<åxfl "åà◊√§ =∂ˆ~Û „Ñ¨Ü«∞ «flO KÕã¨∞Î<åfl~°x.

GATT "å~°ã¨ «fiOQÍ W.T.O. LOk. W=hfl =∞#O Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìHÀ"åe.

W"åfià◊ =∞#O K«O„^ŒÉÏ|∞ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞‰õΩ<åfl, ^Õ"≥Q“_» QÆ∞iOz

=∂\Ï¡_»∞ ‰õΩ<åfl, „ÑÑOK«O "≥Ú «ÎO g∞ Œ<Õ D â◊ å|ÌOÖ’ =ÚO Œ∞H˘zÛ# XHõ |Å"≥∞ÿ#

<åQÆiHõ å qÅ∞=#∞ u~°ã¯iOK«_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Jk Uq∞\ JO>Ë ~å[º =º=ã÷

J<Õ •xH XHõ ãOHΔ=∞ ÉÏ èŒº « LOk. ãOHΔ=∞=∞O>Ë H=ÅO HÍáê_»@O J<Õ <≥y\"£

Ãã<£ûÖ’ =∂„`«"Õ∞ HÍ‰õΩO_® - ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ, ~å[H©Ü«∞ Jã¨=∂#`«Å#∞

`˘ÅyOK«_®xH À_»Ê_Õ@@∞=O\ J=HÍâßÅ∞ HõeÊOKåe, ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ HõeÊOKåe,

Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ HõeÊOKåe J<Õ áêl\˜"£ ÉÏ èŒº «. D Hõ~°Î=ºO ÉèÏ~° « ~å*ÏºOQÆOÖ’

PiìHõÖò 38 HÍ¡*ò 2Ö’ XHõ P ÕtHõ ã¨∂„ «OQÍ LO Œx ‰õÄ_® K≥Ñ≤Ê L<åfl#∞. <åOk

„Ñ¨™êÎ=#Ö’ Wk ã¨Ê+ìOQÍ LOk. ~å*ÏºOQÆO ~åã≤#Ñ¨C_»∞ ~å*ÏºOQÆ Ñï+¨ üÖ’

nxg∞^Œ KåÖÏ K«~°ÛÅ∞ [iy<å~Ú. JO^Œ∞Ö’ D „Ñ¨™êÎ=# LOk. JOÉË^Œ¯~ü

LÑ<åºãOÖ’<Õ, PÜ«∞# „_®Ñ¶≤ìOQ∑ Hõq∞\© K≥·~°‡<£QÍ WzÛ#@∞=O\ LÑ<åºãOÖ’<Õ

- ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆOÖ’ g∞Ö’ KåÖÏ =∞OkH˜ `≥Å∞ã¨∞#∞ - áê~üì 3, áê~üì 4

=ÚYº"≥∞ÿ#q. áê~ü ì–3Ö’ „áê^äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞O\Ï~Ú. áê~ü ì 4Ö’ P^ÕtHõ

ã∂„`åÅ∞O\Ï~Ú. áê~üì 3Ö’ #∞#fl „áê äŒq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯Å∞ HÀ~°∞ìÅ ^•fi~å J=∞Å∞

KÕã¨∞HÀQÆey# „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞. áê~üì 4Ö’x P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ∞ HÀ~°∞ìÅ ^•fi~å

J=∞Å∞KÕã∞HÀÖË=Ú QÍx, ~å*ÏºOQÆO Uq∞ K≥ÑÙ «∞O ŒO>Ë, Õâ◊ ÑiáêÅ#Ö’ "å\H

=∞øeHõ"≥∞ÿ# „áê è•#ºO LOk. They are fundamental to the governance of the

country JO@∞Ok ~å*ÏºOQÆO.D P ÕtHõ ã∂„`åÅÖ’ U=ÚO\Ï~Ú JO>Ë =∞#g∞

~ÀA ãÖˆHΔ=∞O ¿Ñ~°∞ g∞^Œ U Ç¨Ï‰õΩ¯Å<≥·`Õ ÉèÏqã¨∞Î<åfl"≥∂, U J=HÍâßxfl, U

ã¨ Œ∞áêÜ«∂xfl ÉèÏqã¨∞Î<åfl"≥∂ J=hfl ‰õÄ_® D áê~üì 4Ö’ L<åfl~Ú. áê~üì 3Ö’

‰õÄ_® H˘xfl L<åfl~Ú. ÖË=xHÍ Œ∞. HÍx ãÖˆHΔ=∂xH˜ ãÖ|OkèOz# q+¨Ü«∂Å∞

áê~üì 4Ö’ Z‰õΩ¯=QÍ L<åfl~Ú. ZO Œ∞HÀãO g\x ÃÑ\Ïìeû =zÛOk? ÃãÊ~Ú<£


k k

~å*ÏºOQÆOÖ’ "≥Ú@ì"≥Ú Œ@ D P ÕtHõ ã∂„`åÅ<Õ KåÑì~ü XHõ\ ÃÑ\Ïì~°@. «~°∞"å «

S~°¡O_£ ~å*ÏºOQÆOÖ’ LO_çO Œx, "å\x K«∂ã≤ =∞# ÉèÏ~° « ~å*ÏºOQÆOÖ’ ~åÜ«∞_»O

[iyO Œx K≥ÑÙ`å~°∞. ~å*ÏºOQÆ Hõ~°ÎÅ∞ Jxfl ~å*ÏºOQÍÅ#∞ K«kq ~åâß~°∞ HÍ|\ì,

™êÊx+π ~å*ÏºOQÆO, Si+π ~å*ÏºOQÆOÖ’ LO_Õ@@∞=O\ D JOâßÅ#∞ ÉèÏ~° «

~å*ÏºOQÆOÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞.

ZO Œ∞‰õΩ Wq J=ã~°"≥∞ÿ#q J<Õ q+Ü«∂xfl =∂\Ï¡_»∞ «∂ JOÉË Œ ~ü -

=∞# ~å*ÏºOQÆO Uq∞ KÕã∞ÎO ŒO>Ë, áê~°¡"≥∞O@s „Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’

<≥ÅH˘Å∞Ê «∞Ok JO\Ï_»∞. áê~°¡"≥∞O@s „Ñ*Ï™êfi=∂ºxH ‰õΩ¡ÑÎOQÍ XHõ =∂@Ö’

JOÉË Œ ~ü WzÛ# x~°fiK«#O Uq∞\ JO>Ë XHõ =∞x+≤H XHõ F@∞. J^˘Hõ >Ë HÍ Œ∞

HÍx, ‰õΩ¡Ñ‘ÎHõiOKÕ@Ñ¨C_»∞ KåÖÏ q+¨Ü«∂Å∞ áÈ`å~Ú. W"åfià◊ 18ãÖIIÅ =Ü«∞ã¨∞û

^•\˜ Õ Z=iÔH·<å XHõ F@∞ =ã¨∞ÎOk. #∞=Ùfi HÀ\©â◊fi~°∞_»∞ QÍx, aèHõΔ‰õΩ_»∞ QÍx,

Z=Ô~·<å QÍx XHõ F@∞ h‰õΩ =ã∞ÎOk. HÍx XHõ =∞x+≤H XHõ F@∞xKÕÛ D áê~°¡"≥∞O@s

„Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl ÕxHÀãO =∞#O <≥ÅH˘Å∞Ê ‰õΩ<åfl=∞O>Ë „Ñu =∞x+≤H© XHõ qÅ∞=xKÕÛ

Pi÷Hõ=º=ã÷ HÀãÖ <≥ÅH˘Å∞ÊH˘<åflO Jx JOÉË Œ ~ü JO\Ï_»∞. One man one

Vote J<Õ D áê~°¡"≥∞O@s „Ñ*Ï™êfi=∞ºO ÕxHÀãO JO>Ë One man one Value

WKÕÛ@@∞=O\ Economic Democracy ™êkèOK«_»O HÀãO gxx <≥ÅH˘Å∞Ê‰õΩ<åflO

Jx JO\Ï_»∞ PÜ«∞#. Economic Democracy JO>Ë Social Democracy ‰õÄ_®

^•O\’¡ Hõe¿ã LO@∞Ok.

„Ñü =∞x+≤H˜ ã¨=∂#OQÍ XHõ F@∞ WKÕÛ D áê~°¡"≥∞O@s „Ñ¨*Ï™êfi=∞º

=º=ã÷ „Ñu =∞x+≤H ã=∂#OQÍ XH qÅ∞=xKÕÛ Pi÷Hõ =º=ã÷‰õΩ ^•i fÜ«∂e,

Pi÷Hõ ™êOÑ¶≤∞Hõ =º=ã¨÷ ^•HÍ ^•ifÜ«∂e. JO^Œ∞HÀãÖ nxx <≥ÅH˘ÖÏÊO Jx

JOÉË Œ ~ü «# ~å*ÏºOQÆ Ñi+ ü LÑ<åºãOÖ’ JO\Ï_»∞. „Ñu =∞x+≤H XHõ ã=∂#

qÅ∞=x"åfie J<Õ D P Œ~°≈O ™ê èŒ# HÀãO „ÑÉèí∞ «fiO U"Õ∞q∞ KÕÜ«∂Å<Õk =∞#O

áê~üì–4Ö’x P ÕtHõ ã∂„`åÅ *Ïa`åÖ’ ~åã∞H˘<åfl=∞x K≥Ñ≤Ê JO\Ï_»∞. JO>Ë D

~å*ÏºOQÍxfl ~åã≤#ÑC_»∞ ~å*ÏºOQÆO ~åÜ«∞_»=¸ JO>Ë JOÉË Œ ~ü XHõ _Õ ~åâß_»x

HÍ Œ∞, JOÉË Œ ~ü Q˘Ñ¨Ê"å_Õ HÍ Œx HÍ Œ∞. x*ÏxH˜ ‰õΩÅx~°∂‡Å<å ã≤ •úO «"Õ «ÎQÍ

=∂„ «"Õ∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ‰õΩO_®, XHõ ~å_çHõÖò _≥"≥∂„HÍ\òQÍ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩO>Ë PÜ«∞#

PÖ’K«#Å∞ ZO « qÅ∞"≥·#"À QÆ∞iÎOK«=K«∞Û. J~Ú Õ =~°æáÈ~å@O <ÕÑ äŒºO #∞Oz

=zÛ# ã≤^•úO`åÅ∞ =∂„`«"Õ∞ JÅ"å@∞ HÍ=_»O =Å¡ aè#fl"≥∞ÿ# ã≤^•úO`åÅ#∞


k k

Q“~°qOK«_»O =∞#q∞OHÍ <Õ~°∞ÛHÀÖË Œ∞. JOÉË Œ ~üÖÏO\ ~å_çHõÖò _≥"≥∂„HÍ\òx J~°÷O

KÕã∞HÀ"åÅO>Ë H˘O « aè#flOQÍ PÖ’zOK«@O <Õ~°∞ÛHÀ"åe. PÜ«∞# «# „Ñuáê Œ#

ÅÖ’ D One man one Value =∂@ JO\Ï_»∞. J~Ú Õ D ~°Hõ"≥∞ÿ# PÖ’K«#Å∞

JOÉË Œ ~ü‰õΩ ~å=_®xÔH·<å, JÑ¨Ê\˜ ~å*ÏºOQÆ Ñï+¨ ü P"≥∂kOK«\ÏxÔH·<å, ^•x

"≥#HÍÅ L#fl <ÕÑ äŒºO Uq∞\ JO>Ë ÉèÏ~° « *ÏfÜ«∞ L Œº=∞O. H=ÅO ~å[H©Ü«∞

™êfi «O„ «ºO HÀãÖ [iy# L Œº=∞O HÍ Œ∞ Jk. ÉèÏ~° « *ÏfÜ«∞ L Œº=∞OÖ’

HÍi‡Hõ áÈ~å\ÏÅ∞, Ô~· åOQÆ áÈ~å\ÏÅ∞, Pk"åã‘ áÈ~å\ÏÅ∞, Œo «∞Å áÈ~å\ÏÅ∞,

¢ã‘ÎÅ áÈ~å\ÏÅ∞, "≥∞ÿ<åi\©Å áÈ~å\ÏÅ∞ [iQÍ~Ú. „a\©+μ "åà◊√§ É·\H "≥o§áÈ"åÅ<Õ

~å[H©Ü«∞ _ç=∂O_£Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ J=hfl [iQÍ~Ú. W"åfià◊ HÍ¡ã¨∞ÅÖ’ K≥¿ÑÊ áê~î°º

Ñ¨ÙãÎHÍÅÖ’ D JOâßÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ ~å=Ù. ~å[H©Ü«∞OQÍ HÍO„ÔQã¨∞ "åà◊√¡ [iÑ≤#

*ÏfÜ≥∂^Œº=∞O =∂„`«"Õ∞ Z‰õΩ¯=QÍ „Ñ¨™êÎ=#‰õΩ =ã¨∞ÎOk. ^•x`Àáê@∞, ^•xH˜

J#∞ãO è•#OQÍ, XH˘¯Hõ ÑC_»∞ •xx q=∞i≈ã∂Î, •xx =ºu~Hã∂Î, Wk ãiáÈ Œ∞

Jx =∂\Ï¡_»∞ «∂ JOÉË Œ ~ü QÍx, H˘xfl ãÖ Œ~åƒùÅÖ’ Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞ QÍx P

~°HõOQÍ #_»z# áÈ~å@O JO`å ‰õÄ_® =∞# áê~îåºOâßÅÖ’ ÉèÏQÆO HÍÖË^Œ∞.

WÑ¨C_çÑ¨C_»∞ =∂~°∞ÊÅ∞ =¿ãÎ <Õ#∞ K≥Ñ¨ÊÖË#∞. <Õ#∞ HÍ¡ã¨∞ Ñ¨ÙãÎHÍÅ∞ K«kq KåÖÏ

HÍÅO J~ÚOk.

D XuÎà◊§ Ñ¶e «OQÍ<Õ ~å*ÏºOQÆ Ñï+¨ ü „Ñü=∞x+≤H© ã¨=∂# qÅ∞=xKÕÛ

P Œ~°≈O =∞#‰õΩO_®Åx ÉèÏqOzOk. Social, Economical, Political Justice #∞

W=fiQÆÅ Preamble Z ≥· Õ ~åã∞H˘<åfl~À ^•xx JOÉË Œ ~ü One Man One Value

JO\Ï_»∞. P ~°Hõ"≥∞ÿ#k ~å"åe J#O>Ë =∞#O U^À XHõ ~å*ÏºOQÍxfl ~åã∞H˘x -

ˆHO„^•xH˜ D JkèHÍ~åÅ∞O\Ï~Ú, ~å¢ëêìxH˜ D JkèHÍ~åÅ∞ LO\Ï~Ú, Wk

HO„ ŒO eã∞ì, Wq ~å¢ëêìÅ eã∞ì, Wk Zy‰õÄº\"£, Wk Aº_ô+≤Ü«∞Öò, Wk Öl¿ã¡K«~ü

- W\Ï¡ ~åã¨∞H˘#fl ~å*ÏºOQÆO ãïáÈ Œ∞. J\Ï¡ ~åã¨∞‰õΩO>Ë =∞#O HÀ~°∞‰õΩ<Õ „Ñü

=∞x+≤H˜ ã¨=∂# qÅ∞=xKÕÛ ã¨=∂[O =ã¨∞ÎO^Œx #=∞‡Hõ"Õ∞=ÚOk? =∞#O D

~å*ÏºOQÆO ÕxHÀãÖ ~åã¨∞‰õΩ<åfl=∞x K≥Ñ¨ÙÎ<åfl"≥∂ - P ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ, ~å[H©Ü«∞

<åºÜ«∞O =ã∞ÎO Œ<Õ #=∞‡Hõ"Õ∞=ÚOk? Administrative Constitution =∂„ «"Õ∞

~åã∞‰õΩO>Ë, ÑiáêÅ<å Ñ~°OQÍ q èŒ∞Å qÉèí[#, JkèHÍ~åÅ qÉèí[#, JkèHÍ~åÅ

Ñïq∞ «∞Å∞ - Wq =∂„ «"Õ∞ ~å*ÏºOQÆOÖ’ ~åã¨∞‰õΩO>Ë ãïáÈ Œ∞. HÍ|>Ëì =∞#O

J#∞‰õΩ#fl ÅHΔÍºxfl ™êkèOKÕ@@∞=O\ "å\x ‰õÄ_® ~åã∞HÀ"åÅx K≥Ñ≤Ê D P ÕtHõ


k k

ã∂„`åÅ *Ïa`å ~åÜ«∞_»O [iyOk. ^•O\’¡ =∞#O WO «‰õΩ =ÚO Œ∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ

^•^•ÑÙQÍ ãOHΔ=∞=∞<Õ ¿Ñ~°∞ g∞ Œ =∞#O UÜÕ∞ q+Ü«∂Å#∞ D ~ÀA _ç=∂O_£

KÕã¨∞Î<åfl"≥∂, ãÖˆHΔ=∞ ~å[º=∞<Õ ÉèÏ=#Ö’ ~å*ÏºxH˜ UU ÉÏ èŒº «Å∞ L<åflÜ«∞x

K≥Ñ≤Ê J#∞‰õΩO@∞<åfl"≥∂, J=hfl ‰õÄ_® L<åfl~Ú. U ~°∂ÑOÖ’ L<åflÜ«∞O>Ë, Õâ◊

ÑïáêÅ#‰õΩ Wq =∞øeHõO, Wq „áê äŒq∞HõO J#∞‰õΩ<ÕÖÏ. JO>Ë g\˜ "≥Å∞QÆ∞Ö’ Õâ◊

ÑiáêÅ# ™êQÍe. g\x ™êkèOKÕ suQÍ Õâ◊ ÑiáêÅ# ™êQÍe. U áêsì J~Ú<å

ÑiáêeOK«=K«∞Û. Jk U ~°HõOQÍ<≥·<å ™êkèOK«=K«∞Û. JOÉË Œ ~ü P =∂>Ë JO\Ï_»∞.

ã=∂# «fiO U ~°HõOQÍ ~å"åe J<Õ ^•xÖ’ aè#fl"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∂Å∞<åfl~Ú. =ÚO Õ

XHõ ™È+ë+¨μì ~å*ÏºOQÍxfl ~å¿ãã≤ ^•xx |Å „Ñ¨Ü≥∂QÆO`À J=∞Å∞ KÕ¿ãÎ P

~°HõOQÍ ã¨=∂#`«fiO =ã¨∞ÎO^Œx #"Õ∞‡"åà◊√§ H˘O`«=∞Ok L<åfl~°∞. UHõ áêsì

xÜ«∞O «$ «fiO ^•fi~å =ã∞ÎO Œx #"Õ∞‡ "åà◊√§ H˘O «=∞Ok L<åfl~°∞. "Õ~ ~°∂áê#

=ã¨∞ÎO Œx #"Õ∞‡"åà◊√§ H˘O «=∞Ok L<åfl~°∞.

„Ñu =∞x+≤H ã=∂# qÅ∞=xKÕÛ ã=∂*Ïxfl U ~°∂ÑOÖ’ ™êkèOK«∞HÀ"åÖ’

=∞#O „Ñ¨*ÏhHÍxH˜ =kÖË •ÌO. ^•xHÀãÖ ~å[H©Ü«∞ „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºxfl W^•ÌO. „Ñü

=∞x+≤H© XHõ F@∞xKÕÛ ~å[H©Ü«∞ „Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl WzÛ nx •fi~å g∞~ U ~°∂ÑOÖ’

„Ñü =∞x+≤H˜ ã¨=∂# qÅ∞=xKÕÛ P^Œ~°≈ ã¨=∂*Ïxfl ™êkèOK«∞HÀ=K«∞Û<À g∞ˆ~

x~°‚~ÚOK«∞HÀO_ç Jx „Ñ[Å‰õΩ =kÖË •ÌO. HÍx D P Œ~å≈xfl =∂„ «O ~å*ÏºOQÆOÖ’

ÃÑ_»^•O J<åfl_»∞. U áêsì J~Ú<å <åk D =∂~°æO, <åkOH˘Hõ =∂~°æO Jx

K≥ÑCHÀ=K«∞Û. P =∂~åæÅ#∞ |\ì „Ñ[Å∞ Z#∞flHÀ=K«∞Û. HÍx D P Œ~å≈xfl =∂„ «O

~å*ÏºOQÆOÖ’ ÃÑ_» •O J<åfl_»∞. JO>Ë áêÑO "åà◊√§ P ~ÀA J\Ï¡ ÃÑ_ç Õ Jk

LO@∞O Œ<À, ~å[H©Ü«∂ÅÖ’H =KÕÛ "åà◊§O Œ~°∂ •xx Q“~°q™êÎ~°<À, •xH aè#flOQÍ

#_»∞K«∞‰õΩO\ÏO J<Õ a.*Ë.Ñ≤. ÖÏO\ áêsì ~å Œ<À, nxH aè#flOQÍ #_»∞K«∞‰õΩO\ÏO

Jx U áêsìÅ∞ J#=<À P ~ÀA #q∞‡#@∞ìOk. "≥Ú`åÎxH J~Ú Õ XHõ qâßfiãO`À

"åà◊√§ - *ÏfÜ≥∂ Œº=∞O q∞QÆ å L Œº=∂Å #∞Oz =ÚO Œ∞ H˘zÛ# L`åûÇÏO

LO@∞OkQÍ, P L`åûÇÏO`À "åà◊√§ - ~å*ÏºOQÆOÖ’ QÆ\ìQÍ ~å¿ã¿ãÎ JO Œ~°∂

^•xx Q“~°q™êÎ~°x J#∞H˘<åfl~°∞ áêÑO. "åà◊§#∞ =∞#O «ÑCÑ\Ïìeû# J=ã~°O

ÖË Œ∞. «ÑC U=∞<åfl LO>Ë =∞# Õ. JO>Ë P XuÎ_çx =∞#O H˘#™êyOK«ÖËHõ áÈÜ«∂O.

P ~ÀA ~å*ÏºOQÆ x~Ìâ◊‰õΩÅ g∞ Œ „Ñ[Å L Œº=∂Å #∞Oz, PHÍOHõΔÅ #∞Oz

ZO « XuÎ_ç =zÛO^À, JO « XuÎ_çx =∞#O H˘#™êyOK«ÖËHõ áÈ «∞<åflO. "≥Ú`åÎxH


k k

D~ÀA Jk =∞# «ÑÊ~Ú Õ HÍ=K«∞Û. P ~°HõOQÍ D P ÕtHõ ã∂„`åÅ *Ïa`å

~åÜ«∞_»O [iyOk. ^•x „Ñ¨Hõ¯<Õ „áê^äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å *Ïa`å LO@∞Ok. Jq

Enforciable by Courts. D „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å *Ïa`åÖ’ JÑ¨Ê\˜H˜ ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’

L#fl@∞=O\˜ ã¨fiO « Pã≤Î =º=ã÷, ã¨fiO « "åºáê~åÅ =º=ã÷ - g\˜H˜ ‰õÄ_® KÀ@∞

HõeÊOK«_»O [iyOk.

áê~üì–3Ö’ LO_Õ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ÅÖ’ J «º=ã¨~° "≥∞ÿ#@∞=O\˜ „áê äŒq∞Hõ

Ç¨Ï‰õΩ¯Å`À áê@∞, <åQÆiHõ ã¨=∂[O =zÛ# «~°∞"å « D Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ «Ñ¨ÊxãïQÍ

LO_®e J<Õ qÅ∞= XHõ\ =KÕÛã≤Ok. Rule of lawÖ’ ÉèÏQÆOQÍ Z=fiih ‰õÄ_®

J„Hõ=∞OQÍ tHΔOK«\ÏxH gÅ∞ÖË Œ∞, Z=fiih ‰õÄ_® „‰õÄ~°OQÍ tHΔOK«_®xH gÅ∞ÖË Œ∞,

ÉèÏ= „Ñ¨Hõ@<å ¿ãfiK«Ûù `˘ÅyOK«\ÏxH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞, ãÖÑ¶¨∂Å∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯

LO_®e, ã=∂"ÕâßÅ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ ÇÏ‰õΩ¯ LO_®e. D ~°Hõ"≥∞ÿ# <åQÆiHõ «‰õΩ «ÑÊxãi

J=ã~°"≥∞ÿ# Jxfl ÇÏ‰õΩ¯Å`À áê@∞, D áê~üì 3Ö’ ™⁄O « Pã≤Î ÇÏ‰õΩ¯#∞ XHõ „áê äŒŒq∞Hõ

Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ, W+ì"≥ÚzÛ# "åºáê~°O KÕã¨∞HÀ=_»O ‰õÄ_® XHõ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ D

Ô~O_»∂ ^•<À¡ KÕ~°Û_»O [iyOk. ã¨fiO « Pã≤Î W+ì"≥ÚzÛ# "åºáê~°O KÕã¨∞HÀ=_»O

J<Õq „áê äŒèŒq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯Å∞QÍ ÃÑ>Ëìã≤, "å\x HÀ~°∞ìÅ •fi~å J=∞Å∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ=K«∞Û

Jx J=HÍâ◊O WKÕÛã≤, P ÕtHõ ã∂„`åÅÖ’ ãOHΔ=∞=∞<Õ •xfl - •O\’¡ =ÚYº"≥∞ÿ#q

PiìHõÖò 38,39 - ÃÑ>Ëìã≤, "å\˜Ö’ ã¨=∂# «fiO kâ◊QÍ „Ñ¨Éèí∞ «fiO Hõ$+≤ KÕÜ«∂e.

ã=∂# J=HÍâßÅ∞, ã=∂# „ÑuÑuÎ, ã=∂# ã≤÷uQÆ «∞Å∞, ã=∂# ã Œ∞áêÜ«∂Å∞,

ã=∂# ™œHõ~åºÅ∞ - g\ kâ◊QÍ „ÑÉèí∞ «fiO «# q è•<åÅ#∞ ~°∂á⁄OkOKåe Jx

ÃÑ>Ëì¿ãÎ, ~åQÆÅ ã¨=∞ã¨ºÖËq∞\˜ J<Õq ~å*ÏºOQÆO ~åã≤#Ñ¨C_»∞ "åà◊§‰õΩ ã¨Ê+ìOQÍ

J~°÷O HÍÖË Œ∞. «~°∞"å « ã¨Ê+ìOQÍ J~°÷O J=Ù «∂=KåÛ~Ú.

ãÖˆHΔ=∞O HÀãÖ U K«@ìO KÕã≤<å <å "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù ≥|ƒ uxOk Jx,

Pi÷Hõ J=HÍâßÅ HÀãÖ, Pi÷Hõ ã¨=∂# «fiO HÀãÖ U K«@ìO KÕã≤<å <å Pã≤Î Ç¨Ï‰õΩ¯

≥|ƒuxOk Jx J= «Å "≥·ÑÙ #∞Oz "å Œ#Å∞ ~å=_»O "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\ì<å~Ú. •O`À

KåÖÏ HÍÅO áê@∞ ÉèÏ~° « ~å*ÏºOQÍxH ãO|OkèOz HÀ~°∞ìÅÖ’QÍx, |Ü«∞@QÍx,

~å[H©Ü«∂ÅÖ’ QÍx - g∞Ö’ H˘O « =Ü«∞ã∞û Z‰õΩ¯=Ù#fl "åà◊§‰õΩ - WOk~åQÍOnè

HÍÅOÖ’ K«~°Û *ÏÑHõO LO@∞Ok. "Õ∞=∞O`å JÑC_»∞ ÃÇ·Ï ã∂¯Å∞ J~ÚáÈ~Ú,

HÍÖËrÖ’ KÕ~°∞ «∞#fl H˘ «Î. <Õ<≥· Õ Q˘Ñ¨Ê WOk~åQÍOkè Jaè=∂xx Ñ≤Ü«Úã≤Ö’ KÕi#

H˘ «ÎÖ’. U=∞O>Ë P"≥∞ ÃÑ@∞ì|_ç •~°∞Å#∞ ≥|ƒfã≤O Œx. <Õ#∞ ZãπZãπZÖòã≤ Ñ¨ÓiÎ


k k

KÕã≤# ãO= «û~°OÖ’ P"≥∞ ÉÏºO‰õΩÅ#∞ *ÏfÜ«∞O KÕã≤Ok. ÉÏºO‰õΩÅ#∞ *ÏfÜ«∞O

KÕã≤ "≥Ú «ÎO a~å¡ \Ï\ÏÅ ÃÑ@∞ì|_ç JO`å „Ñ¨Éèí∞ «fiO KÕuÖ’ ÃÑ\ì =∞#HõO`å

WKÕÛã¨∞ÎOk, „Ñ¨[ÅO ŒiH© WKÕÛã¨∞ÎOk Jx K≥Ñ≤Ê Pâ◊ Ñ¨_ç# "åiÖ’ <Õ#∞ ‰õÄ_®

L<åfl#∞. P ~ÀAÅÖ’ WOk~åQÍOkè ^•xfl ÉÏÇ@OQÍ ã=∂[O K«~°ÛQÍ ÃÑ\ìOk.

U=∞x ÃÑ\ìOk JO>Ë D ~å*ÏºOQÆOÖ’x áê~üì-3 J<Õk Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ#k. áê~üì-4

Q˘Ñ¨Êk. HÍx HÀ~°∞ìÅ∞ „áê^äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å ¿Ñ~°∞g∞^Œ P^ÕtHõ ã¨∂„`åÅ#∞ ^≥|ƒ

fã¨∞Î<åfl~Ú Jx K≥Ñ≤ÊOk. HÍx „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ÅÖ’ LO_Õ ã¨fiO « Pã≤ÎÇ¨Ï‰õΩ¯,

"åºáê~° Ç¨Ï‰õΩ¯ J<Õ "å\˜ g∞ Œ K«~°Û ÃÑ@ìÖË Œ∞. „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ <å‰õΩ J_»¤O

Jx =∂„ «"Õ∞ K≥Ñ≤ÊOk. Jx K≥Ñ≤Ê Z=∞Ô~˚hû ‰õÄ_® ÃÑ\ìOk z=~°‰õΩ. JÑ¨C_»∞ KåÖÏ

=∞OkH˜ J~°÷O J~ÚOk. P"≥∞ =∂\Ï¡_çO Õq∞\˜, KÕã≤O Õq∞\˜? „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å

Ö’x Pã≤ÎÇ¨Ï‰õΩ¯, "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù J<Õq `«Ñ¨ÊxãïQÍ – ãÖˆHΔ=∂xH˜, ™ê=∂lHõ

ã¨=∂#`åfixH˜, Pi÷Hõ ã¨=∂#`åfixH˜, „Ñ¨*Ï™êfi=∞º Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞<åxH˜ P@OHõ"Õ∞. HÍx

"≥Ú «ÎOQÍ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Åhfl <åHõ_»¤O =ã¨∞Î<åfl~Ú Jx K≥Ñ≤Ê P"≥∞ Z=∞Ô~˚hû

ÃÑ\ìOk. JÑ¨Ê\’¡ ÃÑ ŒÌ ãÖ"å ŒO ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ #_çKÕk.

ãÖˆHΔ=∂xfl ™êkèOK«\ÏxH˜ „Ñ¨Éèí∞ «fiO Uq∞ KÕã≤<å "åà◊√§ Ç¨Ï‰õΩ¯Å ¿Ñ~°∞

g∞ Œ HÀ~°∞ì‰õΩ áÈ «∞<åfl~°∞. H˘xfl Ñ¶∞@#Å∞ [iy#q J\Ï¡. J~Ú Õ Jxfl ÇÏ‰õΩ¯Å∂

HÍ Œ∞. Pã≤Î ÇÏ‰õΩ¯ PiìHõÖò 31Ö’ LO_Õk. «~°∞"å « WOk~åQÍOkè •xx fã≤"Õã≤Ok.

PiìHõÖò 31 „Ñ¨HÍ~°O Pã≤Î XHõ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯. Pã≤Î „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ JO>Ë JO ŒiH©

Pã≤Î LO_®Å#∞ ‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ J#∞HÀ=K«∞Û Z=Ô~·<å. JO ŒiH© Pã≤Î LO_®Å<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯

LO>Ë JÉèíºO «~°O ÖË Œ∞. HÍx JO ŒiH© LO_»HõáÈ=_»"Õ∞ Pã≤Î ‰õΩO_Õ „Ñ ÕºHõ ÅHõΔ}O.

Pã≤Î „áê^äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ JO>Ë J~°÷O Uq∞@O>Ë Pã≤Î L#fl"å_ç #∞Oz P Pã≤Î

Ñ‘ÔHÜ«∞º\ÏxH˜ gÅ∞ ÖË Œ∞. Jk „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯. Jk PiìHõÖò 31Ö’ LO_Õk.

J\Ï¡Q PiìHõÖò 19 HÍ¡A 1, ã¨Éò HÍ¡A G Ö’<À, ÕO\’¡<À "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù LOk.

W+ì"≥ÚzÛ# =$uÎQÍx, W+ì"≥ÚzÛ# "åºáê~°O QÍx KÕã∞HÀ=K«∞Û Jx. =$uÎ, "åºáê~°O

Hõe¿Ñ¿ããïH˜ W+¨ì"≥ÚzÛ# =$uÎ KÕã¨∞HÀ=_» =∞<Õk =∞Oz Ç¨ÏˆH¯ Hõ^•, <å‰õΩ

W+ì"≥ÚzÛ# =$uÎ <Õ#∞ KÕã∞‰õΩO>Ë, h=Ù KÕã∞HÀ\ÏxH gÅ∞ ÖË Œ∞ Jx P ÕâßÅ∞

ÃÑ_ç Õ <å‰õΩ HÀÑÖ =ã¨∞ÎOk Hõ • J#∞‰õΩ<åflO. HÍx <å "åºáê~°O ≥|ƒ f¿ã Ñ¨x

„Ñ¨Éèí∞ «fiO KÕ¿ãÎ <å Ç¨Ï‰õΩ¯ ≥|ƒ uxO Œx <Õ#O\Ï#∞ Jx "åºáê~°ã¨∞ÎÅ∞ XHõ™êi

HÀ~°∞ì‰õΩ áÈÜ«∂~°∞. ZÑ¨C_»O>Ë Hõhã¨ "Õ «<åÅ K«@ìO KÕã≤#Ñ¨C_»∞. Hõhã¨ "Õ «<åÅ


k k

K«\Ïìxfl 1948Ö’ "≥Ú Œ\™êi KÕâß~°∞. JO>Ë 1947Ö’ ™êfi «O„ «ºO =zÛOk, 1948Ö’

nxfl KÕâß~°∞. WOHÍ ~°Hõ~°HÍÅ L Œº=∂Å∞ áÈ~å\ÏÅ∞ #_»∞ã∞Î<åfl~Ú. ™êfi «O„ «ºO

=zÛOk H=ÅO _èçb¡Ö’ ã~åÌ~ü Ñ>ËÖò, [=ÇÏ~ü ÖÏÖò <≥„Ç˙Å‰õΩ Ñ Œ=ÙÅ∞ ~å=\ÏxH

HÍ Œ∞, =∂‰õÄ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ HÍ"åÅx „Ñ¨[Å∞ HÀ~°∞ «∞<åfl~°∞. HÍ|\ì Hõhã¨ "Õ «<åÅ

K«@ìO KÕâß~°∞. "≥O@<Õ HÀ~°∞ì‰õΩ áÈÜ«∂~°∞ ÃÑ@∞ì|_ç •~°∞Å∞. <å‰õΩ "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù

LO Œx h=Ù JO@∞<åfl=Ù. <å "åºáê~°O ¿ãfiK«ÛùQÍ KÕã¨∞HÀ"åÅO>Ë ‰õÄe "åà◊§‰õΩ

<Õ#∞ ZO « W=fiQÆey Õ JO « W™êÎ#∞. ‰õÄe"å_çH WO « W=fi=eã≤O Õ #∞=Ùfi JO>Ë

<å "åºáê~°O ≥|ƒ ux, <å "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù áÈ~Ú#>Ëì. =∞i "å_çH˜ Hõhã¨ "Õ «<åÅ∞

WÜ«∂ºÅx „áê äŒq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯ÅÖ’ LO^•, ÖË Œ∞. Jk P ÕtHõ ã∂„`åÅÖ’ LOk.

P ÕtHõ ã∂„`åÅÖ’ PiìHõÖò 43 U^À LOk, <≥O|~ü QÆ∞~°∞ÎÖË Œ∞ - «~°∞"å « K≥ÑÙ`å#∞

HÍ"åÅO>Ë - g∞‰õΩ ^•O\’¡ U=ÚO@∞Ok JO>Ë Living Wage LO_®e Jx

LOk. Hõhã "Õ «#O HÍ Œ∞, |uH "Õ «#O LO_®e Jx LOk. J^˘Hõ P ÕtHõ

ã¨∂„`«O.

WÑ¨Ê\˜H© =∞# ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ „>Ë_£ Ü« xÜ«∞<£û KåÖÏ HÍÅOQÍ Hõhã¨

"Õ «#O HÍ Œ∞, „|uH "Õ «#O HÍ"åe Jx PO^Àà◊# KÕã∞Î<åfl~Ú. D Hõhã "Õ «#O

JO>Ë J~°÷"Õ∞q∞@O>Ë, ^•xfl gà◊√§ Z\Ï¡ ÖˇHõ ÃÑ_»∞Î<åfl~°O>Ë - XHõ ÉèÏ~°º, Éèí~°Î,

W ŒÌ~°∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ LO>Ë JO ŒiH© uO_ç u#_®xH ãiáÈ~Ú#O « =ã∞ÎO^•

ÖË • Jx ÖˇHõ ÃÑ_»∞ «∞<åfl~°∞. uO_ç =∂„ «"Õ∞ „| «∞‰õΩ HÍ Œ∞, Living Wage JO>Ë

J~°÷"Õ∞q∞\˜ JO>Ë uO_ç, |@ì, K« Œ∞=Ù, "≥· ŒºO, H˘OK≥O â◊√„ÉèíOQÍ LO_Õ Ñïã¨~åÅ∞.

W=hfl ÖˇHõ ÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë Living Wage J=Ù «∞Ok. HÍx „|uH "Õ «#O LO_®Å<Õk

P ÕtHõ ã¨∂„ «O =∂„ «"Õ∞. Õâ◊ ÑïáêÅ#Ö’ Jk „áê äŒq∞Hõ"Õ∞ HÍx Jk Ç¨Ï‰õΩ¯

HÍ Œ∞. Uk Ç¨Ï‰õΩ¯? "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù Ç¨Ï‰õΩ¯. "åºáê~°¿ãfiK«Ûù Ç¨Ï‰õΩ¯ HÍ|>Ëì Hõhã¨

"Õ «<åÅ∞, „|uˆH "Õ «<åÅ∞ K«@ìOHÍ Œ∞, Hõhã¨ "Õ «<åÅ K«@ìO KÕã≤<å ‰õÄ_® <å

"åºáê~° ¿ãfiK«Ûù ≥|ƒuO Œx HÀ~°∞ì‰õΩ áÈ Õ Jk Hõ~°Hì QÆ • Jx HÀ~°∞ìÅ∞ J<åfl~Ú.

J\Ï¡ [iy#Ñ¨C_»∞ - JO>Ë P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ J=∞Å∞‰õΩ, Pi÷Hõ J=HÍâßÅ‰õΩ, Pi÷Hõ

Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞#O, Pi÷Hõ ã¨=∂# «fiO, Hõhã¨"Õ «<åÅ∞ - "å\˜H˜ "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù, Pã≤Î

Ç¨Ï‰õΩ¯ J_»¤O =zÛ#Ñ¨C_»O`å ‰õÄ_® HÀ~°∞ìÅ∞ "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù#∂, Pã≤Î Ç¨Ï‰õΩ¯#∂

~°HΔã∂Î =KÕÛ@ÑÊ\H, WOk~åQÍOkè ~å[H©Ü«∂Å‰õΩ XHõ ÉèÏ=*ÏÅO ˘iHOk. P"≥∞‰õΩ

Uq∞ ˘iHÕk JO>Ë - <å‰õΩ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ J_»¤O =ã¨∞Î<åfl~Ú Õâßxfl _≥=ÅÑπ


k k

KÕ •Ì=∞O>Ë. <Õ#∞ „Ñ[Å‰õΩ "Õ∞Å∞ KÕ •Ì=∞O>Ë „áê äŒq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯Å∞ J_»¤O =ã∞Î<åfl~Ú,

P Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ fã≤ "ÕÜ«∂e. Z=∞Ô~˚hû ÃÑ_»`å#∞ JOk. JÑ¨Ê\’¡ KåÖÏ

K« Œ∞=Ù‰õΩ#fl@∞=O\ Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞ è•=ÙÅ∞ ‰õÄ_® - =ÚYºOQÍ CPI áêsìH K≥Ok#

"åà◊√§ - „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ JxflO\˜h u\Ïìeû# J=ã¨~°O ÖË Œ∞. "å\˜Ö’ =∞Oz

Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ KåÖÏ L<åfl~Ú, "å\˜Ö’ Pã≤Î Ç¨Ï‰õΩ¯ XHõ ^•x g∞ Œ =∂\Ï¡_»=∞O>Ë

P"≥∞ "≥Ú «ÎO „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ Ñ‘H™êÎ#O@∂ LOk Jx K≥Ñ¨Ê_®xH˜ ‰õÄ_®,

Páê\˜ q[˝ « ‰õÄ_® ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚOk P ~ÀAÅÖ’. P"≥∞#∞ "å=∞Ñ¨HõΔ "Õ∞ è•=ÙÅ∞

Z=~°∂ «Ñ¨C Ñ¨@ìÖË Œ∞. Z=∞Ô~˚hûx ‰õÄ_® ã¨=∞i÷OKå~°∞.

J~Ú Õ U=∞=Ù «∂ =zÛO ŒO>Ë HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ D Ñ¶∞~°¬} Ñ¶e «OQÍ HÀ~°∞ìÅ

"≥·Yi „Hõ=∞OQÍ =∂~°∞ «∂ =zÛOk. WOk~åQÍOkè «# ~å[H©Ü«∂Å HÀã"Õ∞ J#∞HÀO_ç,

„Ñ¨[Å XuÎ_ç =ÖË¡ J#∞HÀO_ç, „Ñ¨*Ï L Œº=∂Å „Ñ¨ÉèÏ="Õ∞ J#∞HÀO_ç, "≥Ú`åÎxÔH· Õ

ZHõ _» #∞Oz „ÑÉèÏ=O Ñ_çOk J<Õk XHõ JOâ◊"≥∞ÿ Õ, Jk U =∂~°∞Ê fã∞H˘zÛOk

J<Õk WOH˘Hõ JOâ◊O. P Õ_® áê\OKåÅx "≥Ú Œ\’¡ ‰õÄ_® K≥áêÊ#∞. P =zÛ#

=∂~°∞Ê H=ÅO XHõ =~°æO „Ñ¨Ü≥∂[#O HÀãÖ =zÛOk Jx Ñ¶ÙÖò™êìÑπ ÃÑ>Ëì¿ãÎ =∞#‰õΩ

P =∂~°∞Ê Ñ¨ÓiÎQÍ J~°÷OHÍ Œ∞. P ~°HõOQÍ =zÛ# =∂~°∞Ê P «~°∞"å « XHõ <åQÆiHõ å

qÅ∞=QÍ U~°HõOQÍ Jk =º=ã‘÷Hõ$ «O J=Ù «∞Ok, Jk U ~°HõOQÍ XHõ qÅ∞=QÍ

ã=∂[OÖ’ q∞yeáÈ «∞Ok, Jk U ~°HõOQÍ ™ê=∂lHõ rq`åefl fiÛ k Œ∞Ì «∞Ok,

~°∂á⁄Okã∞ÎOk J<Õk KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ# JOâ◊O. Jk ZHõ _» #∞Oz ÑÙ\ìOk J<Õ

JOâ◊O XHõ >ËHÍ Œ∞ - WOk~å QÍOkè ~å[H©Ü«∂ÖÏ - P"≥∞ ‰õΩ@∞O| ~å[H©Ü«∂ÖÏ,

xÜ«∞O «$ «fi ~å[H©Ü«∂ÖÏ - "≥Ú`åÎxH H˘xfl =∂~°∞ÊÅ#∞ P"≥∞ KÕã≤Ok. x*ÏxH

[=ÇÏ~üÖÏÖò <≥„Ç˙ HÍÅO #∞OKÕ H˘xfl =∂~°∞ÊÅ∞ =ã∂Î =zÛ<å~Ú. =∞#"åà◊√§

P^ÕtHõ ã¨∂„`åÅ J=∞Å∞ HÀãÖ KÕã≤# "≥Ú@ì "≥Ú^Œ\˜ Ñ¨x Éèí∂ãÖã¨¯~°}ÅÖ’

"≥Ú Œ\˜ "≥∞@∞ì.

=∞# Õâ◊OÖ’ Éèí∂ãÖã¨ ~°}Å∞ =¸_»∞ Œá¶êÅ∞QÍ [iQÍ~Ú. "≥Ú Œ\˜k

*Ïw~°∞Å∞, D<å=Úefl ~° Œ∞Ì KÕÜ«∞_»O. Estates Abolition JO\Ï~°∞. Ô~O_»=k

H“Å∞^•s K«@ìO. JO>Ë H“Å∞^•~°∞Å‰õΩ Éèí„ Œ « HõeÊOKÕ K«@ìO. =¸_»=k Éèí∂ QÆi+ì

Ñiq∞u K«@ìO ÖË • Land Ceiling K«@ìO. =¸_»∞ Œâ◊ÅÖ’#∂ =∂ Pã≤÷ Ç¨Ï‰õΩ¯

áÈ~ÚO^Œx K≥Ñ≤Ê J_»∞¤~å=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~°∞ Éèí∂™êfi=ÚÅ∞. *Ïw~åÌ~°∞¡,

[g∞O^•~°∞¡, D<åO^•~°∞¡, `åÅ∞‰õΩ^•~°∞¡ ~°Hõ~°HÍÅ ¿Ñ~°¡ À LO_Õ"åà◊√§ XHõÑ¨C_»∞.


k k

"åà◊§O^Œ~°∂ ÑÖ_çOKÕ Ô~·`«∞‰õÄ, Ñ¨#∞fl =ã¨∂Å∞ KÕã¨∞‰õΩ<Õ „Ñ¨Éèí∞`åfixH© =∞^èŒº#

Intermediates QÍ LO\Ï~°∞. XHõ 30, 40 „QÍ=∂ÅÖ’ ÑO_çOKÕ Ô~· «∞ÅO Œ~°∂, P

„QÍ=∂Å g∞ Œ ÃÑ «Î#O KÕ¿ã [g∞O^•~°∞Å‰õΩ, *Ïw~åÌ~°∞Å‰õΩ Ñ¨#∞flÅ∞ K≥e¡¿ãÎ "åà◊√§

^•<À¡ HÍãÎ LOK«∞‰õΩx q∞ye# ^•xfl „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ W™êÎ~°∞. JO>Ë Ô~· «∞Å „â◊=∞

Ñ¨#∞flÅ ~°∂ÑÖÖ’ „Ñ¨Éèí∞`åfixˆH HÍ‰õΩO_® g_çH˜ ‰õÄ_® áÈ «∞O Œx "≥Ú «ÎO ~° Œ∞Ì

KÕâß~°∞. "≥O@<Õ HÀ~°∞ì‰õΩ áÈÜ«∂~°∞ [g∞O^•~°∞¡, *Ïw~åÌ~°∞¡. áÈ~Ú U=∞<åfl~°∂, =∂

Pã≤Î Ç¨Ï‰õΩ¯ áÈ~ÚO^Œ<åfl~°∞. PiìHõÖò 19, PiìHõÖò 31, PiìHõÖò 14HÕ^Œ, 14

U=∞O@∞Ok? K«@ìO JO^Œsfl ã¨=∂#OQÍ K«∂_®ÅO@∞Ok. K«@ìO JO^Œsfl

ã=∂#OQÍ K«∂_®Åx K≥ÑÙ «∂ *Ïw~åÌ~°∞Ö·# =∂‰õΩ #+ìO KÕ¿ãÎ Z\Ï¡ Jx *Ïw~åÌ~°∞¡

HÀ~°∞ì‰õΩ áÈÜ«∂~°∞. K«@ìO JO Œsfl ã=∂#OQÍ K«∂_®ÅO@∞O Œx ã=∂# «fiO ÖËx

"åà◊√§ HÀ~°∞ì‰õΩ áÈÖË Œ∞. L#fl"åà◊√§ áÈÜ«∂~°∞ HÀ~°∞ì‰õΩ. #∞=Ùfi *Ïw~°¡#∞ =∂„ «"Õ∞

~° Œ∞Ì KÕ¿ãÎ Z\Ï¡QÆ, q∞ye# ¢ÃÑ·"Õ@∞ Pã¨∞ÎÅ#∞ JO`å J\Ï¡Q ÃÑ\ì Jx "åà◊√§

HÀ~°∞ì‰õΩ áÈÜ«∂~°∞. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì JÑ¨Ê\’¡ PiìHõÖò 14, PiìHõÖò 19, PiìHõÖò 31 Jhfl

LÅ¡OÑ¶≤∞OÑ¨ |_®¤~Ú Jx H˘>Ëì¿ãÎ, P «~åfi « ~å*ÏºOQÍxfl ã¨=iOKå~°∞. <Õ#∞

ZO Œ∞‰õΩ K≥|∞ «∞<åfl#O>Ë D =∂@ ãÖˆHΔ=∂xH© Pã≤Î Ç¨Ï‰õΩ¯H© Ñ¶∞~°¬} KåÖÏHÍÅO

áê@∞ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# Ñ¶∞~°¬}QÍ =ÚO Œ∞‰õΩ =zÛOk. "≥Ú Œ\’¡ Pã≤Î ÇÏH¯ „Ñ è•#=∞x

HÀ~°∞ìÅ∞ JO@∂ =KåÛ~Ú. áê~°¡"≥∞O@∞, HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ HÀ~°∞ìÅ∞ ‰õÄ_® "≥·Yi =∂~°∞ÛH˘x

Pã≤Î ÇÏ‰õΩ¯‰õΩ „áê=ÚYºO «yæOz «yæOz W"åoì ÉèÏ~° « ~å*ÏºOQÆ Ñiã≤÷u Uq∞@O>Ë

„Ñ¨*Ï ãÖˆHΔ=∞O HÀãÖ -JO>Ë P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ∞ áê~üì 4 Ö’ L#fl@∞=O\ U JOâ◊O

HÀã¨"≥∞ÿ<å - „Ñ¨Éèí∞ «fiO UO KÕã≤<å ã¨~ Pã≤Î "åºáê~° Ç¨Ï‰õΩ¯Å‰õΩ Jk P@OHõ=∞x

K≥Ñ≤Ê HÀ~°∞ìÅ∞ H˘>ËìÜ«∞_®xH˜ gÅ∞ÖË Œ∞. W"åeì Ñïã≤÷u Jk. Wk K≥Ñ¨Ê_»O HÀãÖ D

K«i„ « K≥|∞ «∞<åfl#∞.

nxfl QÆ∞iOz WO «¿ãÑ¨Ù ZO Œ∞‰õΩ K≥Ñ¨CHÀ"åÅO>Ë „Ñ¨Éèí∞ «fiO D ~ÀA -

"Õ∞"Õ∞O KÕÜ«∂e _»|∞ƒÅ∞ ÖË=Ù =∂ ŒQÆæ~° - g∞~°∞ QÆ#Hõ åQÆHõáÈ Õ <å ŒQÆæ~° Ô~q#∂º

ÖË Œ∞, ~À_»∞¡ "Õ •Ì=∞O>Ë ÃÑ·ãÅ∞ ÖË=Ù, ae¤OQÆ∞Å∞ Hõ_» •=∞O>Ë ÃÑ·ãÅ∞ ÖË=Ù, ã∂¯à◊¡‰õΩ

ÃÑ·ã¨ÖË¡=Ù J#_®xH˜ gÖË¡^Œ∞. ~À_»∞¡ "ÕÜ«∞@O, ã¨∂¯à◊√§ "ÕÜ«∞_»O, =∞^Œºáê#O

x¿+kèOK«_»O, ¿Ñ Œ"åà◊¡‰õΩ ™ê¯Å~ü+≤ÑπÅ∞ W=fi_»O - W=hfl ‰õÄ_® P ÕtHõ ã∂„`åÅÖ’x

ãÖˆHΔ=∞ ÉÏ èŒº «Å∞. P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ J=∞Å∞ HÀãÖ „Ñ¨Éèí∞ «fiO U K«~°º KÕÑ¨\ì<å

Jk Z=fii Pã≤ÎH© "åºáê~åxH© J_»¤"≥Úã∞ÎO Œx HÀ~°∞ì‰õΩ áÈ=_®xH gÅ∞ÖË Œ∞. HÀ~°∞ìÅ∞


k k

XÑ¨CHÀ=Ù. Jn W"åoì Ñïã≤÷u. Wk K≥Ñ¨Ê_»O HÀã¨"Õ∞ D =∂@ K≥|∞ «∞<åfl#∞. gà◊§

|∂@HÍxfl =∞#O ZO_»QÆ\Ïìe. XHõÑC_»∞ D Ñiã≤÷u ÖË Œ∞. Jk ÖËx ~ÀAÅÖ’

KåÖÏ Ñ¶∞~°¬} [iyOk. P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ‰õÄ, Pã≤Î Ç¨Ï‰õΩ¯‰õÄ =∞ èŒº [iy# Ñ¶∞~°¬}#∞

P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ‰õÄ, „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å‰õΩ =∞ èŒº [iy# Ñ¶∞~°¬}QÍ WOk~åQÍOkè

K«∂Ñ≤Ok. «# xÜ«∞O «$ «fi ~å[H©Ü«∂Å#∞ #_»∞ÑÙ‰õΩOk. Jk "Õ~ K«i„ «. Jk

Ñ¨Hõ # ÃÑ@ìO_ç. nO\’¡ ÉèÏQÆOQÍ UO KÕã¨∞H˘KåÛ~°O>Ë ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°}QÍ 9th

Schedule fã¨∞H˘KåÛ~°∞. 1st Schedule 2nd Schedule 3rd Schedule ÖÏQÍ 9th

Schedule #∞ KÕ~åÛ~°∞. D 9th Schedule J<Õ *Ïa`åÖ’ U K«\ÏìÅ<≥· Õ ÃÑ@ì_»O

[~°∞QÆ∞ «∞O^À - XHõ K«\Ïìxfl KÕã≤ 'This act is hereafter placed in 9th Schedule

Jx JO>Ë JÑC_»∞ 9th ScheduleÖ’ ÃÑ\ì# P K«\Ïìxfl, ^•x=Å¡ PiìHõÖò 14QÍx,

19 QÍx, 31 QÍx ÉèíOQÆ=∞=Ù «∞O Œx - „ÑtflOK«\ÏxH gÅ∞ÖË Œ∞. Pã≤ÎÇÏ‰õÄ¯ "åºáê~°

¿ãfiK«ÛùÅ #∞Oz P ÕtHõ ã∂„`åÅ#∞ HÍáê_»@O HÀãO KÕã≤# "≥Ú@ì"≥Ú Œ\ ~å*ÏºOQÆ

ã¨=~°} Jk. g∞‰õΩ ÉÏQÍ ≥e¿ã LO@∞Ok. =∞O_»Öò Hõg∞+¨<£ K«\Ïìxfl ‰õÄ_®

W"åà◊ 9th Schedule Ö’<Õ ÃÑ\Ïì~°∞. W"åà◊ P J=ã¨~°O ÖË Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë HÀ~°∞ìÅ∞

‰õÄ_® P "≥·Yix =∂~°∞Û ‰õΩ<åfl~Ú.

W"åà◊ g∞~°∞ P 9th Schedule *Ïa`å QÍx K«kq Õ Jxfl Éèí∂ãOã¯~°}

K«\ÏìÅ∂ ^•O\’¡ LO\Ï~Ú. Éèí∂ ãOã¯~°}Å HÀãO KÕã≤# Jxfl K«\ÏìÅ∞ JO>Ë

Estates Abolition HÍhÜ«∞O_ç, H“Å∞^•s K«\ÏìÅ∞ HÍhÜ«∞O_ç, Land Ceiling

K«\ÏìÅ∞ HÍhÜ«∞O_ç - W=hfl ‰õÄ_® ~å*ÏºOQÆOÖ’x 9th ScheduleÖ’ LO\Ï~Ú.

JÖÏ ZO^Œ∞HÀãÖ ÃÑ\Ïìeû =zÛO^ŒO>Ë Pã≤ÎÇ¨Ï‰õΩ¯ #∞Oz P^ÕtHõ ã¨∂„`åÅ#∞

HÍáê_»@O HÀãO† ã=∂# «fi ™ê èŒ#, ã=∂# J=HÍâßÅ∞, Pi÷Hõ ã=∂# «fiO "≥·ÑÙ

„Ñ¨Éèí∞`«fiO áÈ"åe J<Õ ^•xx HÍáê_»@O HÀãÖ P Ñ¨x KÕ™ê~°∞. P `«~°∞"å`«

HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ WOk~åQÍOkè WOH˘Hõ Ñx ‰õÄ_® KÕã≤Ok. P"≥∞ PiìHõÖò 31x f¿ãã≤Ok,

~° Œ∞Ì KÕ¿ãã≤Ok. JO>Ë Pã≤Î Ç¨Ï‰õΩ¯ XHõ „áê äŒq∞Hõ"≥∞ÿ# Ç¨Ï‰õΩ¯ J<Õk W"åfià◊ ÖË Œ∞.

Jk áÈ~ÚOk HÍx "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù XHõ „áê äŒq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯ J<Õk WOHÍ LOk.

PiìHõÖò 19 Pã≤ÎÇ¨Ï‰õΩ¯ „áê äŒq∞HõÇ¨Ï‰õΩ¯ J<Õk áÈ~Ú<å „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ L#fl

"åºáê~° ¿ãfiK«Ûù#∞ "åà◊√¡ "å_»∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞, "å_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞ ‰õÄ_®.

L^•ÇÏ~°}‰õΩ =∞#O á⁄Å∂º+<£ QÆ∞iOz HÀ~°∞ì‰õΩ áÈ`åO J#∞HÀO_ç, Ñ¶ÖÏ<å á¶êºHõìs

"åà◊√§ D ~°HõOQÍ HÍÅ∞ëêºxfl |Ü«∞@‰õΩ ÑO¿ÑÜ«∞_»O =Å# KåÖÏ =∞Ok P~ÀQÍºÅ∞


k k

<åâ◊#O J=Ù «∞<åfl~Ú, K«xáÈ «∞<åfl~°x =∞#O QÍx HÀ~°∞ì‰õΩáÈ Õ, HÀ~°∞ìQÍx U Œ<åfl

L «Î~°∞fi W"åfiÅx „ÑÜ«∞ «flO KÕ¿ãÎ <å "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù ≥|ƒuxOk JO\Ï_»∞. "åºáê~°

¿ãfiK«Ûù WÑ¨Ê\˜H© „áê äŒq∞Hõ Ç¨ÏˆH¯. nx "≥#Hõ KåÖÏ LOk. K≥áêÎ#∞ «~°∞"å « -

J~Ú Õ P"≥∞ Uq∞ KÕã≤O ŒO>Ë, Pã≤÷ÇÏ‰õΩ¯ J<Õ •xx ~å*ÏºOQÆO #∞Oz f¿ãã≤Ok.

f¿ãã≤ UO KÕã≤O^ŒO>Ë 31 f¿ãã≤ 31 Z, 31 a, 31 ã≤ Jx =¸_»∞ ÃÑ\˜ìOk.

g@xflO\ ™ê~åOâ◊O Uq∞\ JO>Ë P ÕtHõ ã∂„`åÅ#∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O HÀãO

„Ñ¨Éèí∞ «fiO U Ñ¨<≥·<å KÕ¿ãÎ, Jk ~å*ÏºOQÆOÖ’x PiìHõÖò 14‰õΩ QÍx, 19‰õΩ QÍx

q~°∞ ŒúO Jx HÀ~°∞ì‰õΩ áÈ=_®xH gÅ∞ ÖË Œ∞ Jx. WO «‰õΩ=ÚO Œ∞ K≥Ñ≤Ê# q+Ü«∞"Õ∞.

J~Ú<å ^•x g∞ Œ ã∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìÖ’ KåÖÏ q"å^•Å∞ #_çKå~Ú. q∞#~åfi q∞Öòû J<Õ

ˆHã¨∞Ö’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ‰õÄ_® XÑ¨CH˘Ok Wk ~å*ÏºOQÆ| Œú"≥∞ÿ# ã¨=~°} Jx K≥Ñ≤Ê.

q∞#~åfi q∞Öòû Hã∞ f~°∞Ê „ÑHÍ~°O D ~ÀA PiìHõÖò 31 Z,a,ã≤ =¸_»∂

~å*ÏºOQÆ | Œú"Õ∞. "å\˜ „Ñ¨HÍ~°O P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ J=∞Å∞ HÀãÖ „Ñ¨Éèí∞ «fiO U Ñ¨x

KÕã≤<å - JO>Ë U ~°Hõ"≥∞ÿ# Ñ¨#∞flÅ∞ =ã¨∂Å∞ KÕã≤<å, U "åºáê~°O g∞^Œ U

xÜ«∞O„ «}Å∞ ÃÑ\ì<å, UO *Ëã≤<å ã~, <å "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù ≥|ƒuOk, <å Pã≤ÎÇÏ‰õΩ¯

áÈ~ÚOk Jx HÀ~°∞ì‰õΩ áÈ=_®xH˜ gÅ∞ÖË Œ∞. =∞ Œºáê# x¿+ èŒO ‰õÄ_® P ÕtHõ

ã¨∂„`åÅÖ’ XHõ\˜. Ô~"≥#∂º ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ"åÅx =∞^Œºáê# x¿+^èŒO HÀãÖ

K«O„ ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞ Z=fiig∞ Œ U Ñ¨#∞fl "Õã≤<å <å "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù ≥|ƒuOk

Jx HÀ~°∞ì‰õΩ áÈ=_®xH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞. JO`« JkèHÍ~°O PiìHõÖò 31 HÍ¡*ò a „HÕ^Œ

K«O„ ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞‰õΩOk. PÜ«∞<Õ"≥∂ <å ŒQÆæ~° ÃÑ·ã¨Å∞ ÖË=Ù JO@∞<åfl_»∞. <å

ŒQÆæ~° _»|∞ƒÅ∞ ÖË=Ù, g∞~°∞ `åQÆHõáÈ Õ <Õ<≥\Ï¡ ÑïáêeOKÕk ~å¢ëêìxfl JO\Ï_»∞.

g∞~°∞ `åQÍe, g∞~°∞ ÖÏ@s \ÔH¯@∞¡ H˘#∞HÀ¯"åe, =∂‰õΩ _»|∞ƒe"åfie, "Õ∞=Ú

ÑiáêeOKåe, ÖËHõáÈ Õ =∂~°æ"Õ∞Ok JO\Ï_»∞. =∞#"Õ∞q∞ K≥áêÊÅO>Ë PiìHõÖò 31

a „ÑHÍ~°O #∞=Ùfi D ~åROÖ’#∞#fl „Ñu XHõ ~°∂ ãO= «û~åxH ÅHõΔ~°∂áêÜ«∞Å∞,

Ñ¨kÅHõΔÅ HõO>Ë Z‰õΩ¯= P^•Ü«∞O =KÕÛ „Ñü XHõ¯_»∞ P^•Ü«∞OÖ’ 10%

„Ñ¨Éèí∞`åfixH˜KÕÛÜ«∂ºÅx #∞=Ùfi K«@ìO KÕ~Ú - U HÀ~°∂ì hHõ_»¤O ~å Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë

~å*ÏºOQÆO JO « =∂iOk. HÀ~°∞ìÅ∞ JO «QÍ =∂~å~Ú. q∞#~åfi q∞Öòû Hã∞Ö’ D

~å*ÏºOQÆ ã=~°} K≥Å∞¡ «∞Ok Jx ã∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì Ñ¶ÙÖò ÉOKü „ÑHõ\OzOk Jx K≥ÑÊ_»O

HÀãO <Õ#∞ D =∂@Å∞ K≥ÑÙ «∞<åfl#∞. P ~°Hõ"≥∞ÿ# =∂~°∞ÊÅ∞ HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ ~å=_»O

"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~Ú.


k k

ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WOHÍ ‰õÄ_® H˘xfl Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ«∞@O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ìOk.

L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù LOk. "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù XHõ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ Jx

PiìHõÖò 19 Clause 1 sub clause 9 Jx U^À LO@∞Ok. HÍx •xH© q∞#Ç~ÚOÑÙ

Å∞O\Ï~Ú, „ÑüÇ¨Ï‰õΩ¯‰õΩ H˘xfl q∞#Ç¨~ÚOÑ¨ÙÅ∞O\Ï~Ú. H˘xfl ã¨¿ÇÏ`«∞Hõ"≥∞ÿ#

q∞#Ç¨~ÚOÑ¨ÙÅ∞ LO\Ï~Ú. XHõ q∞#Ç¨~ÚOÑ¨Ù Uq∞\˜ JO>Ë „Ñ¨*Ï

„Ñ¨Ü≥∂[<åÅHÀãÖ „Ñ¨Éèí∞`«fiO "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù#∞ J^Œ∞Ñ¨Ù KÕÜ«∞=K«∞Û Jx XHõ

q∞#Ç~ÚOÑÙ ~å*ÏºOQÆO ~åã≤#ÑC_Õ LOk. D „Ñ*Ï „ÑÜ≥∂[<åÅ∞ JO>Ë Uq∞\

J<Õ K«~°Û ã¨∞„Ñ‘"£∞ HÀ~°∞ìÖ’ KåÖÏ™ê~°∞¡ =zÛOk. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì z=~°‰õΩ ^•xx Z\Ï¡

ÕeÛOk JO>Ë P ÕtHõ ã¨∂„`åÅhfl „Ñ¨*Ï „Ñ¨Ü≥∂[<åÅÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞, W\Ï¡ ‰õÄ_®

ã¨∞„Ñ‘"£∞ HÀ~°∞ì "åºMÏº#O KÕã≤Ok. "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù XHõ „áê^äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ Jx

~å*ÏºOQÆ"Õ∞ K≥Ñ¨Ù`«∞Ok. „Ñ¨*Ï „Ñ¨Ü≥∂[<åÅHÀãÖ ¿ÇÏ`«∞|^Œú"≥∞ÿ# Ñïq∞`«∞Å∞

ÃÑ@ì=K«Ûx ~å*ÏºOQÆ"Õ∞ K≥Ñ¨Ù «∞Ok. "≥Ú Œ\’¡ „Ñ¨*Ï „Ñ¨Ü≥∂[#O JO>Ë Uq∞\˜

JO>Ë ã∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì KåÖÏ ãO‰õΩz «OQÍ "åMÏºxOKÕk. „Ñ «ºHõΔ"≥∞ÿ# „Ñ*Ï „ÑÜ≥∂[#O

U^À XHõ@∞O_®e. =∞# Hõà◊§‰õΩ HõxÑ≤OKÕ „ÑÜ≥∂[#O LO_®e, ÖËHõáÈ Õ XÑCHÀ Œ∞

~å*ÏºOQÆO J<Õk. «~°∞"å « ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì "≥·Yi =∂~°∞ÛH˘x UO K≥Ñ≤ÊOk JO>Ë

P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ∞ U"≥·<å „Ñ¨*Ï „Ñ¨Ü≥∂[<åÅÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞. JO>Ë P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ

J=∞Å∞ HÀãO "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù#∞ J Œ∞ÑÙ KÕÜ«∞=K«∞Û JOk. J\Ï¡ ‰õÄ_®, =∞m§

WOH˘Hõ ~°∂ÑÖÖ’ ‰õÄ_® P Ç¨Ï‰õΩ¯ =∞#‰õΩOk. W"åfià◊ W\Ï¡ KÕã¨∂Î =KåÛ~°∞.

D ~°Hõ"≥∞ÿ# =∂~°∞ÊÅ<Õq ‰õÄ_® „Hõ=∞OQÍ HÀ~°∞ìÅÖ’ ~å=_®xH HÍ~°}"Õ∞q∞\

JO>Ë |Ü«∞\˜ ã¨=∂[OÖ’ D ã¨fiO « Pã≤Î J<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯, "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù J<Õ ¿ãfiK«Ûù

D Ô~O_»∂ ãxflÇ≤Ï «OQÍ =Ú_çÑ_ç LO\Ï~Ú. ZO Œ∞HõO>Ë ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷Ö’

Pã≤Î "åºáê~°O HÀã"Õ∞ LO@∞Ok. H=ÅO Pã≤Î HÀãO HÍ Œ∞. Pã≤Î ÃÑ@∞ìH˘x "åºáê~°O

HÀãÖ ^•xx "å_»∞H˘O\Ï_»∞. JO Œ∞=Å# Pã≤ÎÇ¨Ï‰õΩ¯, "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù J<Õq Hõe¿ã

LO\Ï~Ú. Wq U „Ñ¨*ÏhHÍxÔH·`Õ `«=∞ r=<åxH˜, rq`åxH˜, Hõhã¨ LáêkèH˜,

„| «∞‰õΩ‰õΩ „Ñ¨=∂ ŒHõ~°OQÍ «Ü«∂~°=Ù «∞<åflÜ≥∂, "åà◊§O Œ~°∂ ~°Hõ~°HÍÅ ~°∂áêÅÖ’

L Œº=∂Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. P KÕ¿ã L Œº=∂Å#∞Oz =ÚO Œ∞ H˘KÕÛ PHÍOHõΔÅhfl

‰õÄ_® W+ìO L<åfl, ÖËHõáÈ~Ú<å ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ q è•#OÖ’ ÉèÏQÆO HÍ=Åã≤#

J=ã¨~°O U~°Ê_»∞ «∞Ok. "å\˜ „Ñ¨ÉèÏ=O HÀ~°∞ìÅÃÑ· ‰õÄ_® LO@∞Ok. HÀ~°∞ìÅ∞ ‰õÄ_®

«ÑÊxãiQÍ "å\x "åºMÏºxOKåeû# J=ã~°O U~°Ê_»∞ «∞Ok.


k k

Z=iÔH· Õ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ J=ã¨~°"≥∂, "åà◊√¡ KÕ¿ã L Œº=∂Å „Ñ¨ÉèÏ=O HÀ~°∞ìÅÃÑ·

KåÖÏ |ÅOQÍ LO@∞O Œx =∞#O *ÏÑHõO ÃÑ@∞ìHÀ"åeû# J=ã~°O LOk. [_ôÅ∞

‰õÄ_® ¿ÑÑ¨~°∞¡ K« Œ∞=Ù`å~°∞. K« Œ=‰õΩO_® Ug∞ LO_»~°∞. "åàı¡ À Q“#∞ "Õã¨∞H˘x,

É’#∞Ö’ ÉOz g∞ Œ ‰õÄ~˘ÛO\Ï~°∞ HÍ|\ì g@xfl\H© Jf «=∞~Ú# =º‰õΩÎÅx =∞#O

J#∞‰õΩO>Ë KåÖÏ á⁄~°áê@∞. Jxfl ~°HÍÅ ™ê=∂lHõ „ÑÉèÏ"åÅ∞ "åà◊¡ g∞ Œ LO\Ï~Ú.

XHõ ¿ÑÑ¨~ü K« Œ=@O =∂„ «"Õ∞HÍ Œ∞, "åà◊√¡ Ñ¨Ù\ì# ãÖã¨ $u, "åà◊¡‰õΩÅO, "åà◊¡

=~°æO, "åà◊¡ Pã¨∞ÎÅ∞, "åà◊¡ ãÖ|O è•Å∞ Jhfl LO\Ï~Ú. |Ü«∞@ ãÖÑ¶∞@#Å

„ÑÉèÏ=O KåÖÏ |ÅOQÍ LO@∞Ok. XHõ i[~fi+<£Å q+Ü«∞OÖ’ HÀ~°∞ìÅ "≥·Yi

Z\Ï¡ =∂~°∞`«∂ =zÛO^À K«∂¿ãÎ ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞O `≥Å∞ã¨∞ÎOk. ^Œo`«∞Å∞,

"≥#∞Hõ|_ç# ‰õΩÖÏÅ‰õΩ K≥Ok# "Õ∞ è•q =~°æO ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ H˘OK≥O =ÚO Œ∞H˘zÛ

|ÅOQÍ =∂\Ï¡_»@O "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ@ì_»O, HÀ~°∞ìÅ "≥·Yi =∂~°@O =∞#‰õΩ ã=∂O «~°OQÍ

HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. Jk TiˆH ~åÖÏ. D XuÎ_ç «Ñ¨Êx ãïQÍ Ñ¨xKÕã¨∞ÎOk. J\Ï¡QÆO>Ë

[_ôÅ Q˘ÑÊ «#O, PÖ’K«##∞ =∞#O XÑCHÀ ‰õÄ_» Œx HÍ Œ∞. ZO «=~°‰õΩ XHõ =∞x+≤

Q˘Ñ¨Ê`«<åxfl XÑ¨C‰õΩO\Ï=∞O>Ë ã¨=∂[OÖ’ =ã¨∞Î#fl =∂~°∞ÊÅ#∞ QÆ∞iÎOz,

„QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH ã≤ ŒúOQÍ LO>Ë P =ºHÎx Q˘ÑÊ"å_»∞QÍ ÉèÏqOKåeû# J=ã~°O LOk.

P ãÖã≤ Œú «#∞ P =ºHÎ Ü≥ÚHõ =ºHÎQÆ « B#fl «ºOQÍ =∞#O ÉèÏqOK«=K«∞Û. HÍx

ã=∂[O #∞Oz XuÎ_ç J<Õk KåÖÏ J=ã~°O. HÀ~°∞ìÅ #∞Oz =KÕÛ f~°∞ÊÅ∞ QÍx,

"åºMÏº<åÅ∞ QÍx, =∂~°∞ÊÅ∞ QÍx, ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ q è•<åÅ∞ QÍx, JÃãOc¡Ö’,

áê~°¡"≥∞O@∞ÅÖ’ KÕ¿ã K«\ÏìÅ∞ QÍx P ~°Hõ"≥∞ÿ# =∂~°∞ÊÅ∞ KåÖÏ =ã∞Î#flq. H˘xfl

H˘xfl L^•ÇÏ~°}Å∞ "å@xfl\’¡ fã∞‰õΩO@∂=¿ãÎ, rqOKÕ ÇÏ‰õΩ¯ Jx XHõ@∞Ok

ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆOÖ’. Jk „áê^äŒq∞Hõ Ç¨ÏˆH¯ =∞i. WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡

Pã≤ÎÇ¨Ï‰õΩ¯ JO>Ë JO ŒiH© Pã≤Î LO_®Å<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯HÍ Œ∞, L#fl"å_ç Pã≤ÎH˜ ~°HõΔ}

HõeÊOKÕ ÇÏ‰õΩ¯. J>Ë¡ rqOKÕ ÇÏ‰õΩ¯. q#_®xH ÉÏQÆ∞O@∞Ok D =∂@. Jk

LO>Ë =∞Oz Õ Hõ •. JO\Ï"≥∂ J#"≥∂ J<Õ Ñiã≤÷u Z=iÔH·<å ZO Œ∞‰õΩ LO_®e?

HÍh aèHõΔQÍà◊√¡ LO_®eû# J=ã¨~°O ÖË Œ∞. ÉèÏ~° « ~å*ÏºOQÆOÖ’ rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯

JO>Ë K«@ìO x~ÌtOz# Ñ¨ Œú «∞ÅÖ’ «ÑÊ W «~°„`å Z=fii „áê}ÏÅ∞ fÜ«∞_®xH

gÅ∞ÖË Œx. Life or liberty „áê}OQÍx, ¿ãfiK«ÛùQÍx, except according to procedure

laid down by law f¿ãÜ«∞_®xH˜ gÅ∞ÖË Œ∞ J#flO « =~°H rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ ÉèÏ~° «

~å*ÏºOQÆOÖ’ L#flk. Jk =∞Oz Õ.


k k

=∞#O W"åfià◊ Z<£H“O@~üû QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl=Ú. "å\ q+Ü«∞OÖ’

WO «HõO>Ë ÃÑ ŒÌ Ç¨Ï‰õΩ¯ =∞#‰õΩ J=ã¨~°O ÖË Œ∞. K«@ìO xˆ~ÌtOz#k U=∞x - Ç¨Ï «º

KÕã≤# "åà◊¡#~Ú<å, HÀ~°∞ìÖ’ x~°∂Ñ} J~Ú# «~°∞"å Õ tHΔOKåÅx. =∞i Jk

‰õÄ_® ÖË‰õΩO_® Z\Ï¡ HÍÖËÛ™êÎ=Ù J<Õ Hõ^• =∞#O J_»∞QÆ∞`«∞#flk. Z<£H“O@~üû

=ºuˆ~HÕK«_®xH˜, ÖÏHõÑπ Ç¨Ï «ºÅ∞ =ºuˆ~HÕK«_®xH˜ =∞#‰õΩ D rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯

ãiáÈ «∞Ok. HÍx Jxfl\H© Jk ãiáÈ Œ∞ Hõ •. r=#O, rq «O J<Õ •xH J<ÕHõ

J~å÷Å∞<åfl~Ú. qâßÅ"≥∞ÿ# J~å÷Å∞<åfl~Ú. "å\H˘KÕÛ@ÑÊ\H PiìHõÖò 21Ö’ LO_Õ

rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ ãïáÈ=_»O ÖË Œ∞. JÑ¨C_≥\Ï¡ KÕÜ«∂e? Hõ~°∞=Ù =ã¨∞ÎOk. „Ñ¨Éèí∞ «fiO

U K«~°ºÅ∂ KÕÑ@ì Œ∞. „áê*‰õΩìÅ∞ =∞OE~°∞ J=Ù`å~Ú, Hõ@ì~°∞. uO_çÖËHõ =∞#∞+μÅ∞

K«zÛáÈ «∂ LO\Ï~°∞, Ñâ◊√=ÙÅ∞ K«zÛáÈ «∂ LO\Ï~Ú, „ÑÉèí∞ «fiO uO_çyO[Å∞

ã~°Ñ¶~å KÕÜ«∞ Œ∞. KåÖÏ=∞Ok K«zÛáÈ`å~°∞. D ~°HõOQÍ áÈ~Ú# „áê}ÏÅ q+Ü«∞OÖ’

HÀ~°∞ìÅ∞ Ug∞ KÕÜ«∞ÖË"å? PiìHõÖò 21Ö’ LO_Õ rqOKÕ ÇÏ‰õΩ¯ KåÖÏ Ñiq∞ «OQÍ

LOk, Uq∞ KÕÜ«∂e? W@∞=O\ „Ñâ◊flÅ∞ KåÖÏ HÀ~°∞ìÅ =ÚO Œ∞‰õΩ ~å=_»O "≥Ú ŒÅ∞

ÃÑ\Ïì~Ú. D „Ñ¨â◊flÅ∞ ÖË=nã≤# "åà◊√¡ UO KÕã¨∂Î =KåÛ~°O>Ë P ÕtHõã¨∂„`åÅÖ’

W=hfl L<åfl~Ú Hõ •! L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ P ÕtHõ ã¨∂„`åÅÖ’ XHõ PiìHõÖò ã¨=∂[OÖ’

JO ŒiH© ¢ã‘ÎÅÔH·<å, Ñ¨Ù~°∞+¨μÅÔH·<å «y# r=#O LO_Õ@@∞¡ „Ñ¨Éèí∞ «fiO K«∂_®e

JO@∞Ok. Z_çHfi\ò g∞<£û PÑ¶π Ö·"£bÇ¨ï_£ - r=<åxH˜ «y# P è•~°O LO_Õ@@∞¡

„Ñ¨Éèí∞ «fiO K«∂_®e J<Õk XHõ P ÕtHõ ã¨∂„ «O PiìHõÖò 42 J#∞‰õΩO\Ï...D P ÕtHõ

ã¨∂„ «O LOkQÆ • Jx HÀ~°∞ì‰õΩ áÈ Õ "≥Ú Œ\’¡, HÀ~°∞ìÖË=∞<åflÜ«∞O>Ë, Jk P ÕtHõ

ã∂„ «O =∂„ «"Õ∞. "Õ∞=Ú J=∞Å∞ KÕÜ«∞ÖËO, "Õ∞=Ú J=∞Å∞ KÕÜ«∞QÆey#q „áê äŒq∞Hõ

Ç¨Ï‰õΩ¯ÖË, "≥o§á⁄O_ç WHõ _»#∞Oz Jx HÀ~°∞ìÅ∞ J<åfl~Ú. «~°∞"å « HÀ~°∞ìÅ "≥·Yi

=∂iOk. WÑ¨C_≥\Ï¡ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl ~°O>Ë, XHõ „áê^äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Ö’

LÑ¨Ü≥∂yOz# =∂@Å‰õΩ J~° ÷O K≥Ñ¨CH˘<Õ@Ñ¨C_»∞, P^ÕtHõ ã¨∂„`åÅ#∞

LÑ¨Ü≥∂yOK«∞H˘x J~å÷xfl qãÎ$ « Ñ¨~°K«∞ HÀ=K«∞Û J<åfl~°∞.

Ö·Ñ¶π JO>Ë „| «∞‰õΩ Jx =∂„ «"Õ∞ HÍ‰õΩO_® áê~°∞ì 4 Ö’H˜ áÈ~Ú, P ÕtHõ

ã∂„`åÅÖ’ K≥Ñ≤Ê# q+Ü«∂Å#∞ ÖHõ Ö’xH fã∞H˘x nxx qãÎ$ « Ñ~°∞K«∞HÀ=K«∞Û

Jx ÉèíQÆ=uQÍ~°∞, Hõ$+‚Ü«∞º~üQÍ~°∞, z#flÑ¨ÊÔ~_ç¤ QÍ~°∞ "≥∞Å¡QÍ H˘ «Î J~å÷xfl WO Œ∞Ö’

„Ñ"Õâ◊ÃÑ\Ïì~°∞. J\Ï¡ „Ñ"Õâ◊ÃÑ_»∞ «∂ =zÛ UO KÕâß~°O>Ë H˘kÌH˘kÌQÍ P ÕtHõ ã∂„`åÅ#∞

‰õÄ_® „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ÅÖ’H˜ fã¨∞H˘zÛ f~°∞ÊÅ∞ W=fi_»O <Õ~°∞Û‰õΩ<åfl~°∞. <Õ#∞


k k

=∞iH˘xfl L^•Ç¨Ï~°}Å∞ W™êÎ#∞. Z=iÔH·<å «=∞ W+ìO =zÛ# "åºáê~°O KÕã¨∞H˘<Õ

Ç¨Ï‰õΩ¯ LOk Jx K≥áêÊ#∞QÆ^•. WO`«=~°‰õΩ =∞#O ^•x QÆ∞iOz <≥y\˜"£QÍ

=∂\Ï¡_»∞‰õΩ<åflO, Jk XHõ ˆHã¨∞Ö’ áêl\˜"£QÍ =zÛOk. L «Î~°„Ñ¨ ÕâòÖ’x J@g

„áêO «OÖ’ XHõ yi[# ≥QÆ x=ã≤™ÈÎOk. "åà◊√¡ |∞@ìÅ∞ «Ü«∂~°∞KÕã≤ J=Ú‡‰õΩO\Ï~°∞.

Jk "åà◊¡ =$uÎ. "åºáê~°O. J~Ú Õ "åà◊¡ ã¨=∞ã¨º UO@O>Ë "åà◊¡ yi[# QÆ∂_ÕxH˜

~À_»∞¤ ÖË^Œ∞. "åà◊√¡ JÅÇ¨ÉÏ^£Ö’ J=Ú‡‰õΩO\Ï ~°#∞‰õΩO^•O. JÅÇ¨ÉÏ^£‰õΩ

áÈ"åÅO>Ë "åà◊¡‰õΩ ~À_»∞¡ ÖË=Ù. ~À_»∞¡ ÖËHõáÈ`Õ |∞@ìÅ∞ Z\Ï¡ fã¨∞‰õΩáÈ~Ú

J=∂‡ÅHõ _»? XHõ „\ÏHõì~À, ÖÏsÜ≥∂ ~å"åe, |∞@ìÅ∞ "Õã∞‰õΩ áÈ"åe. JHõ _»

J=∂‡e. Z=iHÀ XHõ PÖ’K«# =zÛOk. =∂ T~°∞‰õΩ ~À_»∞¤ HÍ"åe Jx J_»QÍÅx?

„Ñ¨u „QÍ=∂xH˜ ~À_»∞¡ "ÕÜ«∂Åx =∞#‰õΩ „áê^äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ Ug∞ ÖË^Œ∞. LO>Ë

ÉÏQÆ∞O_»∞#∞. =∞#=∞O`å HÀ~°∞ìÅÖ’ ˆHã¨∞ÖËÜ«∞‰õΩO_®<Õ ~À_»∞¡ =zÛ LO_Õq.

WÑ¨C_»~Ú Õ ~À_»∞¡ "ÕÜ«∞=∞x èŒ~åfl KÕÜ«∂e. >ˇO@∞¡ "ÕÜ«∂e, ≥|ƒÅ∞ u<åe.

JÖÏ KÕ¿ãÎ g∞<å QÍiÖÏO\˜ áÈbã¨∞ PÑ¶‘ã¨~°¡‰õΩ HÀÑ¨O =ã¨∞ÎOk - =∂ T~°∞‰õΩ ~À_»∞¤

HÍ"åe J<Õk „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ HÍ Œ∞ HÍ|\ì. Z=iH˜ W+ì"≥ÚzÛ# =$uÎ "åà◊√§

KÕã¨∞HÀ=K«∞Û Jx „áê^äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ÅÖ’ LO^Œ<åfl~°∞ QÆ^•, <å =$uÎ |∞@ìÅ∞

«Ü«∂~°∞KÕã≤ J=Ú‡HÀ=_»O, <å "åºáê~°O |∞@ìÅ∞ «Ü«∂~°∞ KÕã≤ J=Ú‡HÀ=_»O.

~À_»∞¤ ÖËHõáÈ Õ <Õ#∞ J=Ú‡HÀÖË#∞. HÍ|\ì =∂‰õΩ ~À_»∞¤ "ÕÜ«∂Åx "åà◊√¡ JÅÇ¨ÉÏ £

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ Hã∞ "Õâß~°∞. JO>Ë Uq∞\ J~°÷O? Wk ZO Œ∞‰õΩ K≥ÑÙ «∞<åfl#O>Ë nxÖ’x

ã∂„ «O J~°÷O KÕã∞‰õΩO>Ë =∞#‰õΩ LÑÜ≥∂QÆHõ~°OQÍ LO@∞Ok. W+ìO =zÛ# =$uÎx

"åºáê~åxfl KÕã¨∞HÀ=_»O XHõ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ J#fl KÀ@ =$uÎ JO>Ë Uq∞\˜?

"åºáê~°O JO>Ë Uq∞\? =$uÎh "åºáê~åhfl KÕã∞HÀ=_»O JO>Ë Uq∞\? |∞@ìÅ∞

KÕÜ«∞_®xH gÅ∞ÖË Œ∞ g∞~°∞ D T~À¡ Jx QÆ=~°fl"≥∞O\ò åvk¿ãÎ PiìHõÖò 19 „ÑHÍ~°O

"≥O@<Õ HÀ~°∞ì P~°¤~ü Wã¨∞ÎOk. |∞@ìÅ∞ KÕã¨∞HÀO_ç g∞~°∞ JO@∂. J=Ú‡HÀ=_®xH˜

~À_»∞¤ ÖË Œ∞ =∂‰õΩ JO>Ë HÀ~°∞ì <Õ#∞ Ug∞ KÕÜ«∞ÖË#O>Ë Z\Ï¡? JO>Ë |∞@ìÅ∞

«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞HÀ=_»O J<Õ ^•O\’¡ ^•xx J=Ú‡‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O ‰õÄ_® ÉèÏQÆO - to

be read into this JO\Ï~°∞ ÖÏÖ’.

J\Ï¡ áê~üì 4Ö’x =ÚHõ Å∞ ÖÏH˘¯zÛ áê~üì 3Ö’ KÕ~°∞Û‰õΩO@∂ =KåÛ~Ú

HÀ~°∞ìÅ∞ "≥∞Å¡QÍ. J\Ï¡ KÕã¨∂Î =zÛ U=∞<åfl~°O>Ë J=Ú‡‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O "åà◊§‰õΩ

ÖËHõáÈ Õ "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù ÖË#>Ë¡ HÍ|\ì "åà◊§‰õΩ ~À_»∞¡ "ÕÜ«∂e J<åfl~°∞. ã¨~ P


k k

=ÚYº=∞O„u, =∞# K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞ ÖÏˆQ, _»|∞ƒÅ∞ ÖË=x J<åfl_»∞.

WÑ¨Ê\˜=~°‰õΩ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì P~ü.a.S.x #∞=Ùfi _»|∞ƒÅ∞ =Ú„kOz W"åfiÅx P~°¤~ü

W=fiÖË Œ∞. W=fi@O ™ê èŒºO ‰õÄ_® HÍHõáÈ=K«∞Û. HÍx W^˘Hõ „Ñ≤xûÑ¨Öò K≥Ñ¨Ù «∞Ok.

„Ñ≤xûÑ¨Öò Uq∞@O>Ë ãÖˆHΔ=∞O J<Õk „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ÅÖ’ ÉèÏQÆO HÍHõáÈ~Ú<å,

„áê äŒq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯ÅÖ’ LÑÜ≥∂yOz# =∂@Å‰õΩ qâßÅ"≥∞ÿ# "åºMÏº#O W=fi_»O

^•fi~å ãÖˆHΔ=∂xfl ^•O\’¡H˜ fã¨∞H˘KÕÛ „Ñ¨Ü«∞`«flO HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ HÀ~°∞ìÅ∞ KÕã¨∂Î

=KåÛ~Ú. ÉèíQÆ=u Q˘Ñ¨Ê"å_Õ, Hõ$+‚Ü«∞º~ü Q˘Ñ¨Ê"å_Õ, z#flÑÔ~_ç¤ Q˘Ñ¨Ê"å_Õ, HÍh "åà◊¡

Q˘ÑÊ «<åxfl ZÖÏ QÆ∞iÎã∞Î<åfl"≥∂, JÖÏQ „Ñ*ÏL Œº=∂Å#∞Oz, „Ñ[Å #∞Oz

=zÛ# XuÎ_ç nxH˘Hõ =ÚYºHÍ~°}=∞x QÆ∞iÎ¿ãÎ, Éèíq+º «∞ÎÖ’ =∞#q∞OHÍ ZO «

XuÎ_ç ÃÑ\ÏìÖ’ J~°÷O J=Ù «∞Ok.

J\Ï¡ KåÖÏ q+¨Ü«∂Å∞ "åà◊√¡ KÕã¨∞‰õΩO@∂ =KåÛ~°∞. L^•Ç¨Ï~°}H˜ DHõfiÖò

¿Ñ Ñ¶~ü DHõfiÖò =~ü LOk. Jk „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯HÍ Œ∞. ã¨=∂# Ñ¨xH˜ ã¨=∂#

"Õ «#=∞<Õk =∞# ŒQÆæ~° „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ HÍ Œ∞. Jk P ÕtHõ ã¨∂„ «O =∂„ «"Õ∞. Wk

KåÖÏ KÀ@¡ ¢ã‘ÎÅ‰õΩ ã¨=∞ã¨º. XˆH~°Hõ"≥∞ÿ# Ñ¨x KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞ P_»"åà◊¥¡, =∞QÆ"åà◊¥¡.

HÍh P_»"åà◊¡‰õΩ «‰õΩ¯= r «O W™êÎ~°∞. Ñx XHõ>Ë LO@∞Ok. Wk „áê äŒq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯QÍ

ÖË^Œ∞. P^ÕtHõ ã¨∂„`«OQÍ =∂„`«"Õ∞ LOk. „Ñ¨Éèí∞`«fiO UO KÕÜ«∂e? =∞~ÀKÀ@

H˘O`«=∞Okx Ñ¨~°‡<≥O\ò =~°¯~°ûh, H˘O^Œix HÍºA=Öò =~°¯~üû Jh fã¨∞H˘x

Ñ¨~°‡<≥O\ò =~° ~üû U Ñ¨x KÕ™êÎ~À gà◊¥§ J Õ Ñ¨x KÕã≤<å, "åà◊§‰õΩ «‰õΩ¯= ‰õÄe

Wã¨∞ÎO\Ï~°∞. KåÖÏ HÍ=∞<£QÍ [~°∞QÆ∞ «∞O@∞Ok Wk. J@∞=O\˜ ˆHã¨∞Å∞ HÀ~°∞ì‰õΩ

=zÛ#ÑC_»∞ - equal pay for equal work is not a fundamental right, it is not a

justifiable right - HÀ~°∞ìÅ∞ ^•xx J=∞Å∞ KÕÜ«∞ÖË=Ù, g∞~°∞ L^Œº=∞O

KÕã¨∞‰õΩO\Ï~À, Uq∞ KÕã¨∞‰õΩO\Ï~À KÕã¨∞HÀO_ç Jx HÀ~°∞ìÅ∞ J<Õq.

WÑC_»∞ ZO « =∂~å~°∞ JO>Ë ^•^•ÑÙ D~ÀA equal pay for equal work

XHõ fundamental right QÍ =∂iáÈ~ÚOk. Z\Ï¡ KÕ™ê~°∞ nxx JO>Ë =∞#‰õΩ PiìHõÖò

14 LOk. 14 U=∞O@∞Ok JO>Ë K«@ìO JO Œih ã=∂#OQÍ K«∂_®e JO@∞Ok.

K«@ìO JO Œih ã¨=∂#OQÍ ãÖ~°HΔOKåe JO@∞Ok. nxH˜ q~°∞ ŒúOQÍ U „Ñ¨Éèí∞ «fi

~°OQÆ ãÖ™ê÷ =º=Ç¨ÏiOK«\ÏxH˜ gÅ∞ÖË Œ∞ J<Õ ^•xfl „Hõ=∞ „Hõ=∞OQÍ ÖÏy ÖÏy

QÆ=~°fl"≥∞O\òÖ’ Ñ¨xKÕ¿ã"åà◊√§ Z=Ô~·<å, QÆ=~°fl"≥∞O\ò HÍ~ÀÊˆ~+¨<£Ö’ Ñ¨xKÕ¿ã"åà◊√§

Z=Ô~·<å, Z~Ú_≥_£ ãOã÷Ö’ ÑxKÕ¿ã "åà◊√§ Z=Ô~·<å, „ÑÉèí∞ «fiO ÃÑ¶·<å<£û U H˘OK«"≥∞ÿ<å


k k

L#fl ãÖã÷ÅÖ’ Ñ¨x KÕ¿ã"åà‹¡=Ô~·<å Jq K«@ìÑ¨~°OQÍ U~°Ê_ç# „Ñ¨Éèí∞ «fi ãÖ|Okè «

ãOã÷Å∞ HÍ|\ì, JHõ _» ÑxKÕ¿ã"åà◊√§ ã=∂# ÑxH ã=∂# "Õ «#O á⁄O^•Åx

W"åfià◊ K≥Ñ¨Ù`«∞<åfl~°∞. Ñ¨ÓiÎQÍ ¢ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÖˇ·`Õ g∞ˆ~g∞ K≥Ü«∞ºÖË~°∞, HÍh

„Ñ¨Éèí∞ «fiO`À U H˘OK≥O ãÖ|O èŒ=Ú#fl ãÖã÷Ö·<å - Ü« x=iû\© HÍ=K«∞Û, HÍÖËr

HÍ=K«∞Û, Z~Ú_≥_£ ãÖã÷ HÍ=K«∞Û, áêHΔHõOQÍ QÆ=~°fl"≥∞O\ò HÍ~˘Êˆ~+¨<£ HÍ=K«∞Û -

"å\˜Ö’ HÀ~°∞ì‰õΩáÈ~Ú ã¨=∂# Ñ¨xH˜ ã¨=∂# "Õ «#O J<Õk ≥K«∞ÛHÀQÆÅ∞QÆ∞`åO.

W\Ï¡ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ ZO Œ∞‰õΩ Wã¨∞Î<åfl#O>Ë, ãÖˆHΔ=∞=∞<Õ ÉèÏ=# "≥Ú@ì"≥Ú Œ\

~å*ÏºOQÍxfl ~åã≤#Ñ¨Ù_»∞, JÑ¨C_»∞#fl@∞ =O\˜ ™ê=∂lHõ Pi÷Hõ =º=ã÷Ö’ ÖË Œ∞.

JO^Œ∞ˆH ãÖˆHΔ=∂xfl XHõ Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ ~å*ÏºOQÆOÖ’ ~å¿ãã≤ "≥Ú`«ÎO ^•xx

=∂ˆ~ÛÜ«∂ÅO>Ë Jk ~å[H©Ü«∞OQÍ ™ê^èŒºÑ¨_»∞`«∞O^Œx K≥Ñ≤Ê ~å*ÏºOQÆHõ~°ÎÅ∞

J#∞HÀÖË Œ∞. =∞OKÀ K≥_À...J#∞HÀÖË Œ∞ "åà◊√¡ HÍ|\ì "åà◊√§ UO *Ëâß~°∞ JO>Ë U^À

XHõ ~å*ÏºOQÍxfl ~åã≤, JkèHÍ~° qÉèí[#, ÉÏ èŒº «Å qÉèí[#, JkèHÍ~åÅ Ñiq∞ «∞Å∞

ÃÑ>Ëìã≤ g∞~°∞ ÑïáêeO K«O_ç J#‰õΩO_® - ™êfi «O„ «ºO ZO Œ∞HÀãÖ =∞#‰õΩ, „Ñü

=∞x+≤H© ã=∂# qÅ∞=xKÕÛ ã=∂[O HÀãO Hõ •, ^•xx ™êkèOKÕ H˘xfl ÅHΔÍºÅ#∞

P ÕtHõ ã∂„`åÅ *Ïa`åQÍ ~å*ÏºOQÆO Ö’ ÃÑ_» •O J#∞H˘<åfl~°∞. ÃÑ\Ïì~°∞. J~Ú Õ

"å\x =º=ã‘÷Hõ$ «O KÕÜ«∞_»O ™ê èŒºO HÍ Œ∞ J#∞‰õΩ<åfl~°∞ HÍ|\ì "å\x ÇÏ‰õΩ¯Å∞QÍ

ÃÑ@ìÖË^Œ∞. "Õ\˜x =º=ã‘÷Hõ$`«O KÕÜ«∞_»O "åiH˜ ™ê^èŒº"≥∞ÿOk? Pã≤Î Ç¨Ï‰õΩ¯#∞

=º=ã‘÷Hõ$ «O KÕÜ«∞_»O ™ê èŒºO J~ÚOk. "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù#∞ =º=ã‘÷Hõ$ «O KÕÜ«∞_»O

J=ã~°=¸ J~ÚOk, ™ê èŒº=¸ J~ÚOk. "å\x KÕ™ê~°∞. nxH© ^•xH© "≥·~°∞ èŒºO

KåÖÏHÍÅO áê@∞ ÉèÏ~° « ~å[H©Ü«∂ÅÖ’, HÀ~°∞ìÅÖ’ #_çzOk. #_çz#ÑC_»∞ Uq∞

[iyOk JO>Ë, `˘e<å_»∞ "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù, Pã≤Î Ç¨Ï‰õΩ¯ J"Õ ÔQÅ∞ã¨∂Î =KåÛ~Ú.

HÍx «~°∞"å « HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ ~å*ÏºOQÆOÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ =KåÛ~Ú. HÀ~°∞ìÅ "åºMÏº#OÖ’

=∂~°∞ÊÅ∞ =KåÛ~Ú. HÀ~°∞ìÅ "≥·YiÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ =KåÛ~Ú.

W"åfià◊ KåÖÏ Œ∂~°O áÈ~Ú HÀ~°∞ìÅ∞, ~å*ÏºOQÆOÖ’x P ÕtHõ ã∂„`åÅÖ’

L#fl@∞ =O\˜ XH˘¯Hõ¯ q+¨Ü«∂hfl „áê^ä Œq∞Hõ Ç¨Ï‰ õΩ¯Å *Ïa`åÖ’xH˜

fã¨∞‰õΩ=ã¨∞Î<åfl~Ú. <ÕxO «‰õΩ =ÚO Œ∞ rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ „Ñ¨™êÎqOKå#∞. K«@ìO

„ÑHÍ~°O «ÑÊ W «~°„`å Z=i „áê}O fã≤"ÕÜ«∞_®xH gÅ∞ÖË Œ∞† rqOK«@O JO>Ë

„|uH LO_»@O, being clinically alive J<Õ J~°÷OÖ’ LÑÜ≥∂yã∂Î =zÛ# =∞#

HÀ~°∞ì, „Hõ=∞OQÍ "åºMÏº<åxfl ZO « •HÍ fã¨∞‰õΩáÈ~ÚO ŒO>Ë, LxflHõ$+‚<£ ˆHã¨∞Ö’


k k

q Œº ‰õÄ_® rq «OÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞ HÍ|\ì q Œº‰õÄ_® „áê äŒq∞Hõ Ç¨ÏˆH¯ J<åfl~Ú. q Œº

Z\Ï¡ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ J~ÚOk? rq «O, ¿ãfiK«Ûù J<Õ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ U"≥· Õ

L<åflÜ≥∂ "å\˜Ö’ q Œº ‰õÄ_® ÉèÏQÆ"Õ∞, P~ÀQÆºO ‰õÄ_® ÉèÏQÆ"Õ∞, Ñïâ◊√„Éèí"≥∞ÿ#

Ñïã¨~åÅ∞ ‰õÄ_® ÉèÏQÆ"Õ∞, "å\˜Ö’ x"åãÖ ‰õÄ_® ÉèÏQÆ"Õ∞. W\Ï¡ „Hõ=∞OQÍ HÀ~°∞ìÅ∞

"åºMÏº<åeK«∞Û‰õΩO@∂ =ã∞Î<åfl~Ú. LxflHõ$+‚<£ Hã∞Ö’ q Œº ‰õÄ_® •xÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞

J<åfl~°∞ Hõ •, «~°∞"å « "≥∂Ç≤Ïx *~Ú<£ Hã∞Ö’ HÍÉ’Å∞ ^•xx H˘OK≥O =∂iÛ

„áê äŒq∞Hõ q Œº =∂„ «"Õ∞ rqOKÕ ÇÏ‰õΩ¯Ö’ ÉèÏQÆO Jx ã∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì Ñ¶ÙÖòÉOKü J#flk.

JO>Ë „áê äŒq∞Hõ q Œº «ÑÊxãiQÍ JO ŒiH© LO_®Å<Õ ãOHΔ=∞ÅHõΔºO U ≥· Õ LO^À,

W"åfià◊ Jk „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ÅÖ’ ÉèÏQÆO Jx K≥Ñ≤Ê =∞# HÀ~°∞ìÅ∞ "åºMÏºxã¨∞Î

<åfl~Ú.

x"åãÖ Hõey LO_»@O „áê^äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ J<Õk KåÖÏHÍÅO „HÕ^Œ@

FÖÏæ>ˇeãπ Hã¨∞Ö’ =zÛOk. JÑ¨C_»∞ =∞Ç¨~åR‰õΩ J|∞ÌÖò ~°Ç¨Ï=∂<£ JO «∂ÖËQÍ~°∞

=ÚYº=∞O„uQÍ LO_Õ"å~°∞. PÜ«∞#‰õΩ XHõ =~å¬HÍÅOÖ’ ÉÁOÉÏ~Ú #QÆ~åxfl

ã∞O Œ~°OQÍ «Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂Å<Õ HÀiHõ =zÛOk. "Õãq HÍÅOÖ’ =zÛ<å Ñ~°"åÖË Œ∞.

=~å¬HÍÅOÖ’ HÀiHõ =zÛOk. ÉÁOÉÏ~Ú #QÆ~°OÖ’ g∞‰õΩ ≥Å∞™È ≥eÜ«∞^À [<åÉèÏÖ’

40 âß «O K«@ìq~°∞ Œú"≥∞ÿ# x~å‡}ÏÅÖ’ LO\Ï~°∞. "åà◊√¡ ˘OQÆÅ∞ HÍ Œ∞. |OkáÈ@∞¡

HÍ Œ∞. JO`å ‰õÄeKÕã¨∞‰õΩx „|uˆH"åà◊√¡. "åà◊¡H˜ K«@ìO ã÷ÖÏÅ∞ K«∂Ñ≤OK«ÖË Œ∞ HÍ|\ì

K«@ìq~°∞ ŒúOQÍ "åà◊√¡ „| «∞‰õΩ «∞<åfl~°∞. ¿Ñ"£"≥∞O\òû g∞^•, WHõ _® JHõ _® Jxfl

KÀ\Ï¡ LO\Ï~°∞. g∞~°∞ ÉÁOÉÏ~Ú #QÆ~åxH áÈ Õ _»ÉÏƒ~‰õΩÅ∞, ã≤x=∂ áÈãì~°∞¡,

«_çHõÅhfl ‰õÄ_® Wà◊√§QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. =∞#O J Õ À ã≤x=∂ áÈãì~ü J#∞‰õΩO\ÏO.

HÍx ^•x "≥#HÍÅ WÅ∞¡O@∞Ok. WO\˜Hõk QÀ_». W\Ï¡ „| «∞‰õΩ «∞<åfl~°∞ 40 âß «O

„Ñ*ÏhHõO. gà◊¡O Œih «i"Õ∞ã≤, ÉÁOÉÏ~Ú #QÆ~åxfl ã∞O Œ~°OQÍ «Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂Åx

JO «∂ÖË QÍi HÀiHõ. PÜ«∞# ÉÁOÉÏ~Ú =ÚxûÑÖò HÍ~˘Ê~+<£ "åiH K≥áêÊ_»∞.

=ÚxûÑ¨Öò HÍ~˘Êˆ~+¨<£ "å~°∞ XHõ <À\©ã¨∞ *Ïs KÕã≤, "åà◊¡O Œih JHõ _» #∞O_ç

|Ü«∞\˜H˜ "≥à◊¡=∞<åfl~°∞. "åàı¡"≥∂ ‰õÄeKÕã¨∞H˘x „|uˆH "åà◊√¡. "≥o¡áÈ~Ú ZHõ _» ‰õÄe

KÕ™êÎ~°∞? ÉÁOÉÏ~ÚÖ’x „|Ç‡O_»"≥∞ÿ# ae¤OQÆ∞Å∞ Hõ>Ëìn gàı¡, P |OQÍ¡ÖÖ’ Ñ#∞Å∞

KÕ¿ãn gàı¡, HÍ~°∞¡ „_≥Â"£ KÕ¿ãn gàı¡, eÑ¶πì PÑ¨~@~°∂û gàı¡, JO@∞¡ `À"Õ∞n gàı¡,

á¶êºHõìsÖ’ ‰õÄe KÕ¿ã"åà◊¥¡, HÍi‡‰õΩÅ∂ gàı¡. x=ã≤OKÕk ÉÁOÉÏ~ÚÖ’, ÑxKÕ¿ãk

ÉÁOÉÏ~ÚÖ’. ãÖáêkOz# ‰õÄe =zÛ áÈ=_®xH˜, |`«Hõ_®xH˜ ã¨∞=∂~°∞QÍ


k k

ãiáÈ «∞Ok. x"åãO 40 H.g∞. Œ∂~°OÖ’ J~Ú Õ ~å#∂ áÈ#∂ "≥Ú «ÎO ‰õÄe

JO`å J~ÚáÈ «∞Ok. >ÿ"£∞ ‰õÄ_® "≥Ú «ÎO J~ÚáÈ «∞Ok. P~ÀQÆºO ‰õÄ_® <åâ◊#O

J=Ù «∞Ok. HÍ|\ì =∞=∞‡efl `˘ÅyOK«_®xH gÅ∞ÖË Œ∞ Jx HÀ~°∞ì‰õΩ áÈÜ«∂~°∞.

ZHõ _» |_ç Õ JHõ _» x=ã≤OKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ g∞‰õΩ ÖË Œ∞ Hõ • Jx HÀ~°∞ì JOk. D Õâ◊OÖ’,

=∞# ~å*ÏºOQÆOÖ’ The right to reside any where you want to is a fundamental

right, but the right to reside is not a fundamental right. ZHõ _≥·<å x=ã≤OKÕ

Ç¨Ï‰õΩ¯ =∞#‰õΩ<åfl, x=ã≤OKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ =∞#‰õΩ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ HÍ Œ∞. D Ñïq∞ «∞Å∞

QÆ∞iOz PÖ’zOK«O_ç.

ZHõ _≥·<å x=ã≤OKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ LO_»_»O XHõ q+¨Ü«∞"Õ∞. ^•xx Q“~°qOKåe.

ZO Œ∞HõO>Ë KåÖÏ ÕâßÅÖ’ XHõ „áêO`åxH áÈ=_®xH gÅ∞ÖË Œ∞ Jx x¿+ è•Å∞

LO\Ï~Ú. J\Ï¡ ÖË Œ∞ ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’. g∞‰õΩ KÕ «<≥· Õ Ç¨Ï~åº<å áÈ~Ú LO_˘K«∞Û

HÍ"åÅO>Ë. H˘xfl „áêO`åÅÖ’ =∂„ «O Pk"åã∞Å ÇÏ‰õΩ¯Å ãO~°HõΔ}‰õΩ Ñiq∞ «∞Å∞

ÃÑ\Ïì~°∞. <åQÍÖÏO_£Ö’ ‰õÄ_®. "ÕÔ~Hõ _® Ñïq∞ «∞Å∞ ÖË=Ù. JO «=~°‰õΩ Jk =∞Oz

Ç¨ÏˆH¯, HÍx x"åãÖ U~°Ê~°K«∞H˘<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯, right to reside, right to have a house

is not a fundamental right =∞# Õâ◊OÖ’. rqOKÕ ÇÏ‰õΩ¯ JO>Ë r=#O á⁄O Õ

ÇÏ‰õΩ¯ LO_®Åx, =∞i r=#O á⁄O Õ ÇÏ‰õΩ¯ JO>Ë r=#O á⁄O Œ_®xH J=ã~°"≥∞ÿ#

Ñ¨x ‰õÄ_® ^•O\’¡ ÉèÏQÆ"Õ∞#x, HÍ|\˜ì "åà◊√¡ `«=∞ x"åãÖ KåÖÏ ã¨g∞ÑÖÖ’

LO_®Å#∞ HÀ=_»O Hõ~°ˆHì Jx HÀ~°∞ì f~°∞Ê WzÛOk. ã¨ˆ~ D f~°∞ÊÅhfl ‰õÄ_®

PK«~°}Ö’ J=∞Å∞ HÍ=_»O ÖË Œ<Õk "Õ~ ãÖQÆu. ZO Œ∞HÀãÖ K≥Ñ¨Ù «∞<åfl#O>Ë

ãÖˆHΔ=∞=∞x K≥Ñ≤Ê =∞#"Õ∞ ≥· Õ W"åfià◊ J#∞‰õΩO@∂ L<åfl"≥∂–™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ,

~å[H©Ü«∞ <åºÜ«∞O, J=HÍâßÅ∞, ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞, Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞, ã¨=∂#"≥∞ÿ# Ñ¨xH˜

ã¨=∂#"≥∞ÿ# "Õ «#O, ¢ã‘ÎÅÔH·<å, Ñ≤Å¡ÅÔH·<å, Ñ¨Ù~°∞+¨μÅÔH·<å JO ŒiH© Hõhã¨ r=<åxfl

á⁄O Œ_®xH J=HÍâßÅ∞, Adequate Means of Livelihood, Ñ≤Å¡efl ZH±ûáê¡~Ú\ò

KÕÜ«∞‰õΩO_® LO_»@O – W=hfl "≥∞Å¡"≥∞Å¡QÍ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Ö’¡ ÉèÏQÆ=∞=Ù «∂

=KåÛ~Ú.

~å*ÏºOQÆOÖ’x „áê äŒq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯ÅÖ’ Ñ≤Å¡Å‰õΩ ãO|OkèOz U=ÚOk JO>Ë

14ãÖII =Ü«∞ã¨∞û Ö’Ñ¨Ù#fl Ñ≤Å¡Å#∞ „Ñ¨=∂ ŒHõ~°"≥∞ÿ#@∞=O\˜ Ñ¨#∞ÅÖ’ ÃÑ@ì‰õÄ_» Œ∞

Jx LOk. U ÑxÖ’ ÃÑ@ì‰õÄ_» Œ∂ J<Õk ÖË Œ∞ ~å*ÏºOQÆOÖ’. „Ñ¨=∂ ŒHõ~°"≥∞ÿ#@∞

=O\ Ñ#∞ÅÖ’ ÃÑ@ì_®xH gÅ∞ÖË Œ∞ Jx =∂„ «"Õ∞ ~å*ÏºOQÆOÖ’ „áê äŒq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯QÍ


k k

LOk. P^ÕtHõ ã¨∂„`åÅÖ’ U=ÚO@∞Ok, Ñ≤Å¡Å Ñ¨ã≤`«<åxfl Z=fi~°∂ ‰õÄ_®

ZH±ûáê¡~Ú\ò K≥Ü«∞º‰õΩO_® K«∂_®e. Ñã≤ «<åxfl, Ñ≤Å¡Å Ü≥ÚHõ P ™œ‰õΩ=∂~åºxfl

Z=fi~°∂ ZH±ûáê¡~Ú\ò K≥Ü«∞º‰õΩO_® K«∂_®Åx P ÕtHõ ã∂„`åÅÖ’ LOk. P ÕtHõ

ã∂„`åÅÖ’ LO_Õ D JOâßxfl, HÀ~°∞ìÖ·<å, =∞#"≥∞ÿ<å KÕÜ«∂eû#k Uq∞@O>Ë -

Ñ≤Å¡Å ™œ‰õΩ=∂~åºxfl, ã¨∞xfl « åfixfl, "åà◊¡ Ñ¨ã≤ «<åxfl Z=fi~°∂ ‰õÄ_® ZH±ûáê¡~Ú\ò

K≥Ü«∞º‰õΩO_® K«∂_®Å<Õ •xx Z\Ï¡ÔQ·<å ÖÏyÖÏy 14 HõO>Ë Ö’ÑÙ =Ü«∞ã∞û#fl "åà◊§x

„Ñ=∂ ŒHõ~°"≥∞ÿ# Ñ#∞ÅÖ’ ÃÑ@ì_®xH gÅ∞ÖË Œ∞ J<Õ •O\’¡ "≥∞Å¡QÍ KÕ~åÛe fã∞H˘zÛ.

P „ÑÜ«∞ «flO t=HÍt á¶êºHõìsÅ q+Ü«∞OÖ’ [iyOk. JHõ _» ã∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì "åºMÏº#O

UO *Ëã≤Ok JO>Ë, „Ñ¨=∂ ŒHõ~°"≥∞ÿ# Ñ¨x JO>Ë Uq∞\˜? ÉÏ¡ãπì Ñ¶~flãπÅ ŒQÆæ~° Ñ¨x

=∂„`«"Õ∞ J#∞HÀ"åeû# J=ã¨~°OÖË^Œ∞, "åà◊§ P~ÀQÍºxH˜ Ç¨xHõ~°"≥∞ÿ#k U^≥·<å

„Ñ¨=∂ ŒHõ~°=∞x K≥Ñ≤Ê "≥∞e¡QÍ P ÕtHõ ã¨∂„`åxfl fã¨∞H˘zÛ „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ÅÖ’

H˘OK≥O, H˘OK≥O *’_çOKÕ „Ñ¨Ü«∞ «flO KÕã≤, "≥∞Å¡"≥∞Å¡QÍ •xx qâßÅO KÕã¨∞‰õΩO@∂

=zÛOk. W=hfl XHõ Ñ¨Hõ [~°∞QÆ∞ «∂<Õ L<åfl~Ú. KåÖÏ HÍÅOQÍ [~°∞QÆ∞ «∂<Õ

L<åfl~Ú. HõÔ~‰õΩìQÍ K≥Ñ¨CHÀ"åÅO>Ë ZÑ¨C_≥· Õ #∂ «# Pi÷Hõ q è•#O Jx =∞<À‡Ç¨Ï<£

ã≤OQ∑QÍ~°∞, Ñ≤.q.#~°ã≤OÇ~å=ÙQÍ~°∞ "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì~À JÑÊ\H ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ K«@ìO

Ñiã≤÷u Uq∞\, ~å*ÏºOQÆO Ñiã≤÷u Uq∞\ JO>Ë - P ÕtHõ ã∂„`åÅÖ’L#fl ãOHΔ=∞

K«~°ºÅ J=∞Å∞‰õΩ K«@ìOQÍx, HÀ~°∞ìÅ∞ QÍx, ~å*ÏºOQÆOQÍx ZHõ _® J_»¤O ~å=<Õ

Ñïã≤÷u =KÕÛã≤Ok. „Ñ¨*Ï L Œº=∂Å XuÎ_ç =Å¡, „Ñ¨[Å XuÎ_ç =Å¡, HÀ~°∞ìÅÖ’

H˘O « PÖ’K«<å Ñ¨~°∞Ö·#@∞=O\˜ <åºÜ«∞=¸~°∞ÎÅ∞ ~å=_»O =Å¡, áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å

L Œº=∂Å∂, =∞Ç≤ÏàÏ L Œº=∂Å∂, ~°Hõ~°HÍÅ L Œº=∂Å∂ XuÎà◊√§ ÃÑ@ì_»O =Å#

P =∂~°∞ÊÅ∞ =KåÛ~Ú.

W"åfià◊ U"≥∞ÿáÈ~ÚOk JO>Ë K«@ìOÖ’ ~å*ÏºOQÆOÖ’ „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ Ug∞

J_»¤OÖË Œ∞, ~å[H©Ü«∞ ãÖHõÅÊ"Õ∞ J=ã¨~°O. 1950ÅÖ’ =∂‰õΩ ~å[H©Ü«∞ ãÖHõÅÊO

LOk, K«@ì"Õ∞ =∂‰õΩ J_»¤OQÍ LOk Jx =∞# ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ =∂\Ï¡_Õ"åà◊√¡.

[=Ç¨Ï~üÖÏÖò <≥„Ç¨ =∂\Ï¡_Õ"å_»∞. PÜ«∞# ¿Ñ¶=∞ãπ HÍ"≥∞O\ò XHõ@∞Ok - =∞#O

~å*ÏºOQÆO J<Õ ^Õ"åÅÜ«∂xfl xi‡Oz ^Õ=`å q„QÆÇ¨xfl „Ñü+≤ìOKÕ Ö’Ñ¨Å

ŒÜ«∂ºÖÁzÛ ‰õÄ~°∞Û<åfl~Ú J#<åfl_»∞. <å *ÏÑHõOÖ’ PÜ«∞# ZÑC_»∞ D =∂@

J<åfl_»O>Ë, PiìHõÖò 14#∞ "å_»∞H˘x Éèí∂™êfi=ÚÅ∞ Z¿ãì\ò ZÉÏe+<£‰õΩ =ºu~HõOQÍ

HÀ~°∞ìÖ’ ˆHã¨∞ "Õã≤#Ñ¨C_»∞. '=∞#"Õ∞"≥∂, D Õ"åÅÜ«∂xfl „Ñ¨[Å‰õΩ Ç¨Ï‰õΩ¯e^•Ì=∞x


k k

xi‡OKåO. n<À¡ D Éèí∂™êfi=ÚÅ∞ =zÛ ‰õÄ~˘Û<åfl~°∞— Jx. [=ÇÏ~üÖÏÖò <≥„Ç˙

#∞Oz WOk~åQÍOkè ^•HÍ "åà◊¡ «~° "Õ∞Ok, "åà◊¡ ~å[H©Ü«∞"Õ∞Ok JO>Ë - "åà◊√¡

#=∂‡~å ÖË • J#flk q+Ü«∞O HÍkHõ _» - "åà◊√¡ LÑÜ≥∂yOz# á⁄e\HõÖò áÈeq∞H±û

Uq∞\˜ JO>Ë - „Ñ¨*Ï ãÖˆHΔ=∂xH˜, ã¨=∞ ã¨=∂[ ™ê èŒ#‰õΩ "Õ∞=Ú Hõ$+≤ KÕÜ«∂e

J#∞‰õΩO@∂ LO>Ë D ~å*ÏºOQÆO J_»¤O =™ÈÎOk, D HÀ~°∞ìÅ∞ J_»¤O =ã∞Î<åfl~Ú

Jx. "åà◊√¡ U HÍ~°}OQÍ J<åfl~À QÍx P =∂@ J<åfl~°∞. ^•xÃÑ·# ãO"å ŒO

™êyOk. Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅÖ’ XHõ „Ñ è•#"≥∞ÿ# ÉèÏQÆO D "å Œ#`À<Õ "åà◊¡ À LOk.

D ~å*ÏºOQÆO, D HÀ~°∞ìÅ∞ ÃÑ@∞ì|_ç •~°∞Å#∞ ãáÈ~°∞ì KÕã∞Î<åfl~Ú. =∞#O D

Õâßxfl JÉèí∞º ŒÜ«∞ Ñ¨ äŒOÖ’ fã¨∞‰õΩáÈ ŒÅK«∞‰õΩO>Ë <≥„Ç¨ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ =∞#O

ãÇÜ«∞O KÕÜ«∂e Jx K≥Ñ≤Ê ã≤.Ñ≤.S. áêsì "åà◊√¡ JO_»QÍ LO@∂ =KåÛ~°∞. P

„Hõ=∞OÖ’<Õ ~å*ÏºOQÆO =∂iOk. HÀ~°∞ìÅ "≥·Yi =∂iOk. HÀ~°∞ìÅ "≥·Yi ZHõ _ç •HÍ

=∂iO^ŒO>Ë, W"åfià◊ P^ÕtHõ ã¨∂„`åÅ J=∞Å∞‰õΩ „Ñ¨Éèí∞`«fiO UO KÕã≤<å ã¨ˆ~

~å*ÏºOQÆO J_»¤"≥ÚKÕÛ Ñïã≤÷u ÖË Œ∞. ™È+ë[O Õ=_®xH˜ W<åflà◊¥§ =∂‰õΩ HÀ~°∞ìÅ∞

J_»¤=Ú<åfl~Ú J#fl"åà◊√¡ WÑ¨C_»∞ =∂‰õΩ P L ÕÌâ◊O ÖË Œ∞ JO@∞<åfl~°∞. "åà◊§H˜

|Çïâß ZÑC_»∂ P L ÕÌâ◊O ÖË Õ"≥∂. JÑC_»∞ HÀ~°∞ìÅ∞ J_»¤O L<åfl~Ú, ~å*ÏºOQÆO

J_»¤O LO Œ<åfl~°∞. WÑ¨C_»∞ "åà◊§‰õΩ ãÖHõÅÊ"Õ∞ Ñ¨ÓiÎQÍ áÈ~ÚOk. W"åà◊ ãÖ"å ŒO

U"≥∞ÿáÈ~ÚO ŒO>Ë XHõ"≥·Ñ¨Ù =~°Öòì „>Ë_£ P~°æ<≥·*Ë+¨<£., „Ñ¨ÑÖK« ÉÏºO‰õΩ, S.ZO.ZÑ¶π.,

"åà◊√§ xˆ~Ìtã¨∞Î#fl@∞=O\˜ ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ q^è•<åÅ‰õÄ, W=`«Å"≥·Ñ¨Ù „Ñ¨[Å

J=ã¨~åÅ∂, „Ñ¨[Å PHÍOHõΔÅ∂, „Ñ¨*ÏL^Œº=∂Å _ç=∂O_£û, "å\˜`À áê@∞

~å*ÏºOQÆOÖ’, HÀ~°∞ìÅ f~°∞ÊÖ’ L#fl@∞=O\ „ÑQÆujÅ"≥∞ÿ# JOâßÅ∂ <≥ÅH˘#fl

Ñiã≤÷u LOk.

~°OQÆO =∂iOk. HÀ~°∞ìÅ∂ ~å*ÏºOQÆO XHõ Ñ¨Hõ , JÉèí∞º ŒÜ«∞O XHõ „Ñ¨Hõ

J<Õ Ñ¨ Œúu`À K«∂Ñ≤OK«|_çOk XHõÑ¨C_»∞. Jk J=Ù<å HÍ^• J<Õ K«~°Û KåÖÏ ÃÑ ŒÌ

K«~°Û. ^•xÖ’H˜ áÈ ŒÅK«∞HÀÖË Œ∞ <Õ#∞. P ~°Hõ"≥∞ÿ# áÈeq∞H±û ™êyOk KåÖÏ HÍÅO.

W"åà◊ áÈeq∞H±û U"≥∞ÿOk - HÀ~°∞ìÅ∞ =∂~å~Ú. ~å*ÏºOQÆO =∂iOk. KåÖÏ=~°‰õΩ

Œ$HõÊ è•Å∞ =∂i<å~Ú. HÀ~°∞ìÅ f~°∞ÊÅ∞ ãOHΔ=∂xH J#∞‰õÄÅOQÍ L<åfl~Ú. „Ñ[Å

PHÍOHõΔÅ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ L<åfl~Ú. nxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ Õâ◊ ~å[H©Ü«∞ =º=ã÷ Pi÷Hõ

q è•<åÅ∞, ™êOÑ¶≤∞Hõ q è•<åÅ∞ JO>Ë uiy K«~°ÛO`å "≥Ú Œ\˜H˜ áÈ~ÚOk.

L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ XHõÑ¨C_»∞ KÒHõ _çáÈÅÖ’ aÜ«∞ºO J=∞‡\ÏxH˜ „Ñ¨Éèí∞ «fiO


k k

Öˇg aÜ«∞ºO ã¨~°Ñ¶~å K≥Ü«∂ºe Jx q∞Å∞¡Å‰õΩ P ÕâßÅ∞ *ÏsKÕ¿ãÎ, q∞Å∞¡Å∞

HÀ~°∞ì‰õΩ áÈ~Ú<å~Ú - =∂ "åºáê~°¿ãfiK«Ûù‰õΩ P@OHõO Jx. "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù JO>Ë

<Õ#∞ q∞Å∞¡Ö’ P_ç# aÜ«∂ºxfl <å W+ìO =zÛ# ~@¡‰õΩ <Õ#∞ J=Ú‡‰õΩO\Ï |*Ï~À¡.

^•xH Ög Jx HõOÑÅûsQÍ 4 ~°∂áêÜ«∞ÅHÀ 3 ~°∂áêÜ«∞ÅHÀ W"åfiÅx P~°¤~ü *Ïs

KÕ¿ãÎ <å "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù‰õΩ JO>Ë „áê äŒq∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯‰õΩ Wk P@OHõO Jx K≥Ñ≤Ê

J<åfl~°∞. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ HÀ~°∞ ìÅ∞ ‰õÄ_® q∞Å∞¡ Ü«∞[=∂#∞Å "å^Œ#Å`À

JOwHõiOKå~Ú. «~°∞"å « UO KÕ™ê~°O>Ë W<£ Ñä¡H± WO„@ãπì „Ñ¨Éèí∞ «fiO "åºáê~°

¿ãfiK«Ûù#∞ J Œ∞Ñ¨Ù KÕ≥Ü«∞=K«∞Û J<åfl~°∞. „Ñ¨*Ï „Ñ¨Ü≥∂[<åÅÖ’ P ÕtHõ ã¨∂„`åÅ∞

Jhfl ‰õÄ_® =™êÎ~Ú. P ÕtHõ ã∂„`åÅÖ’ „Ñu XHõ iH© Hõhã r=# „Ñ=∂}ÏÅ∞O_®e

Jx ‰õÄ_® LOk. Hõhã r=# „Ñ=∂}ÏÅHÀãO KÒHõaÜ«∞ºO J=ã~°O HÍ|\ì Ög

aÜ«∞ºO ã¨~°Ñ¶~å ãÔ~·# Õ Jx HÀ~°∞ì f~°∞Ê WzÛOk.

JO>Ë ~å*ÏºOQÆOÖ’x "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù‰õÄ, KÒHõaÜ«∂ºxH© =∞ èŒº Ñ¶∞~°¬}

`˘Åy áÈ~ÚOk. WÑC_® Ñ¶∞~°¬} ZHõ _çH áÈ~ÚOk? WTO‰õΩ áÈ~ÚOk. WTO

U=∞O@∞On - D ~ÀA #∞=Ùfi KÒHõaÜ«∞ºO J=∞‡\ÏxH gÅ∞ÖË Œ∞ JO@∞Ok.

"åºáê~° ¿ãfiK«Ûù ãOÑÓ~°‚OQÍ LO_®e JO@∞Ok. ¿ãfiKåÛù "å}[ºO L#flÑC_Õ Õâ◊O

ÉÏQÆ∞O@∞Ok. |*Ï~À¡ ZO`« Z‰õΩ¯= ^èŒ~° LO>Ë JO`« Z‰õΩ¯= ^èŒ~°‰õΩ h=Ù

H˘#∞‰õΩ¯O>Ë<Õ h‰õΩ ÉÏ^èŒº`« LO@∞Ok. KÒHõQÍ ^˘iH˜`Õ u<Õ"å_çH˜, ÉÏ^èŒº`«

≥eÜ«∞ Œ∞. Tà’¡ "åà◊√¡ JO\Ï~°∞ QÆ • Ô~O_»∞ ~°∂áêÜ«∞Å‰õΩ, =¸_»∞~°∂áêÜ«∞Å‰õΩ

W¿ãÎ ¿Ñ Œ"åà◊√§ ÑxKÕÜ«∞_»O =∂<Õ™êÎ~°x. JÖÏQÆ#fl=∂@. c Œ"åà◊§ QÆ∞iOz Z=i ≥·<å

J Õ ÖÏlH± - WTO ≥·<å GATT ≥·<å „Ñ¨ÑÖK« ÉÏºO‰õΩ ≥·<å. ãäû_ô À #∞=Ùfi Uk

WzÛ<å ã¨ˆ~ fã¨∞‰õΩ<Õ"å_çH˜ ÉÏ^èŒº`« LO_»^Œx "åà◊¡ `«~°¯O. HÍ|\˜ì ãäû_ô

W=fi‰õÄ_» Œ∞. ãÖÑ¨Ó~°‚"≥∞ÿ# "å}˜[º ¿ãfiK«Ûù "åà◊¡‰õΩ LO_®e Jx =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl~°∞

"åà◊√§. P =∂@ÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ D KÒHõ aÜ«∞ºO J<Õ ^•x ^èŒ~°

ÃÑOK«∞ ‰õΩO@∂, ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ ZHõ _ç •HÍ fã¨∞‰õΩáÈ`å~°O>Ë, KÒHõ J<Õ =∂>Ë

ÖË‰õΩO_® KÕ¿ã¿ãÎ JÑ¨C_»∞ "≥Ú`«ÎO f¿ãÜ«∞=K«∞Û J<Õ^•HÍ. XHõ¯™êiQÍ KÒHõ

Œ∞HÍ}ÏÅ#∞ f¿ã¿ãÎ Q˘_»= J=Ù «∞Ok Hõ •. JO Œ∞‰õΩ =∞# "åà◊√§ UO *Ëâß~°∞?

Ô~O_»∞ ~°∂áêÜ«∞Å #∞O_ç =¸_»∞#fl~° ~°∂áêÜ«∞Å‰õΩ, "≥∞Å¡QÍ 4.50‰õΩ,

S Œ∞~°∂áêÜ«∞Å 50 ÃÑ·ãÅ‰õΩ JÖÏ ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ áÈÜ«∂~°∞. JHõ _çH áÈ Õ UOk,

|*Ï~°∞‰õΩáÈ`Õ UOk Jx „Ñ¨[Å∞ J#∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ - g∞~°∞ ~å=_»O ÖË^Œ∞ =∂


k k

KÒHõ_çáÈ‰õΩ, ˆ~+¨<£ HÍ~°∞¤Å∞ "Õãπì J=Ù «∞<åfl~Ú - Jx "å\˜x =¸¿ãÜ«∞ =K«∞Û.

WÑ¨C_»∞ ~å*ÏºOQÆO HÍ Œ∞, K«@ìOHÍ Œ∞, "åºáê~° ¿ãfiK«Ûù HÍ Œ∞ J_»¤O =ã¨∞Î#flk.

„ÑÑOK« ÉÏºO‰õΩ P ÕâßÅ∞, _»|∞¡º\"À P ÕâßÅ∞, JO «~åfÜ«∞OQÍ ~å[ºO KÕã∞Î#fl@∞

=O\˜ #∂ «# „Ñ¨ÑÖK« Pi÷Hõ =º=ã÷ P ÕâßÅ∞.

„ÑÉèí∞ «fi Pã∞Ñ„ «∞Å∞, „ÑÉèí∞ «fi ã∂¯à◊√§, "å@xfl\H ãO|OkèOz „Ñ ÕºHõ"≥∞ÿ#

|_≥\ò H\Ï~ÚOÑ¨ÙÅ∞O_®e. ^•xHÀãÖ Ããã¨∞û =ã¨∂Å∞ K≥Ü«∞º=K«∞Û. "åºáê~°ã¨∞ÎÅ

g∞ Œ =ã¨∂Å∞ KÕ¿ãÎ, ^•xx Hõ=∞i¬Ü«∞Öò \ÏH±ûÖ’, ¿ãÖòû \ÏH±ûÖ’ Hõe¿Ñ¿ãÎ Jk

"åºáê~° ¿ãfiK«Ûù‰õΩ P@OHõO HÍ Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë K« Œ∞=Ù J<Õk P ÕtHõ ã¨∂„ «O HÍ|\ì

Ñä¡H± WO„>ˇãπìÖ’ L#fl>Ë¡ Jx HÀ~°∞ìÅ∞ f~°∞ÊÅ∞ Wã¨∂Î =™êÎ~Ú. W"åfià◊ ~å[H©Ü«∞

q è•#"Õ∞ =∂iáÈ`ÀOk. U=∞x =∂iáÈ`ÀOk JO>Ë '„Ñ¨Éèí∞ «fi~°OQÆOÖ’ K« Œ∞=Ù

K≥¿ÑÎ ÑÖ «∞à◊√§ K« Œ∞=Ù K≥Ñ¨Ê~°∞, Ñ≤Å¡Å∞ K« Œ∞=ÙHÀ~°∞. ¢Ñ¶‘ J~Ú Õ Z=fiiH© ÉÏ èŒº «

LO_»^Œ∞. _»|∞ƒ ÃÑ\˜ì H˘#∞‰õΩ¯O>Ë<Õ ÉÏ^èŒº`« `≥Å∞ã¨∞ÎOk. HÍ|\˜ì, „ÃÑ·"Õ@∞QÍ

K« Œ∞=ÙHÀO_ç g∞~°∞.— JO>Ë "≥Ú «ÎO «~° O, K«~°Û =∞m¡ "≥#Hõ‰õΩ fã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~°∞.

<Õ#∞ JO Œ∞H JO@∞<åfl#∞. ãOHΔ=∞ ~å[º =∞<Õk U^À XHõ =~°æ~å[ºO, =~°æ ÑiáêÅ#,

"åà◊√§ |∂@HõOQÍ „Ñ"Õâ◊ ÃÑ\ì#@∞=O\ XHõ "Õ∞e=Úã∞QÆ∞ JO>Ë UO „ÑÜ≥∂[#O

ÖË Œ∞ - J^˘Hõ <åQÆiHõ å qÅ∞=QÍ, „Ñ¨ÑÖK« <åQÆiHõ «Ö’ ÉèÏQÆOQÍ, ~å*ÏºxH˜– ŒO_»

„Ñ¨Ü≥∂QÆO =∂„ «"Õ∞ ÉÏ èŒº «QÍ L#fl ~å*ÏºxH˜ HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ =zÛ#@∞ ~°Hõ"≥∞ÿ#

Pi÷Hõ =º=ã÷ LO_»_®xH gÅ∞ÖË Œ∞ J<Õk PiìHõÖò 39 HÍ¡*ò B and CÖ’ L#fl@∞=O\

XHõ P ÕtHõ ã¨∂„ «O. „ÃÑ·"Õ@∞ Pã≤Îx ~° Œ∞Ì KÕã¨∂Î WOk~åQÍOnè 31Z, 31a, 31ã≤

ÃÑ\ì#Ñ¨C_»∞ =zÛ# ã¨=~°} Uq∞@O>Ë WÑ¨C_»∞ <Õ#∞ K≥Ñ≤Ê# Õâ◊ ãÖÑ¨ Œ H˘kÌ

=∞Ok KÕuÖ’ ˆHO„nHõ$`«O HÍ=_®xH˜ gÅ∞ÖË^Œ<Õk. "≥∞*Ïi\© „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ‰õΩ

#+ìHõ~°OQÍ Ñi}q∞OK«\ÏxH gÅ∞ÖË Œ∞. D P ÕtHõ ã∂„`åÅ#∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O

HÀãO „ÑÉèí∞ «fiO Uq∞KÕã≤<å Jk „áê äŒq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯Å‰õΩ ÉèíOQÆHõ~°O Jx „ÑtflOK«\ÏxH

gÅ∞ÖË Œ∞ Jx K≥Ñ≤Ê P"≥∞ ~å*ÏºOQÆ ã=~°} *Ëã≤Ok. P ~å*ÏºOQÆ ã=~°} J=∞Å∞

J~ÚºOk q∞#~åfi q∞Öòû ˆHã¨∞Ö’. Jk ~å*ÏºOQÆ | Œú"Õ∞#x ã¨∞„Ñ‘OHÀ~üì f~°∞Ê

WzÛOk. W"åfià◊ „ÑÉèí∞`åfixH Ug∞ J_»¤O ÖË Œ∞ - ~å[H©Ü«∞ ãOHõÅÊO «ÑÊ. ãOHõÅÊO

U"≥∞ÿáÈ~ÚOk JO>Ë 39B x Cx "≥Ú «ÎO Ñ¨Hõ # ÃÑ>Ëìã≤ Õâ◊ãÖÑ¨ Œ H˘kÌ=∞Ok

KÕuÖ’ LO>Ë<Õ JO ŒiH© =∞Ozk J<Õ ã∂„ «O W"åfià◊ =ÚO Œ∞H˘zÛOk. Õâ◊ ãOÑ Œ

H˘kÌ=∞Ok KÕuÖ’ HO„nHõ$ «=∞~Ú Õ<Õ JO ŒiH© =∞Ozk, "åà◊√§ „|Ç‡O_»OQÍ _≥=ÖÑπ


k k

KÕ™êÎ~°∞, q∞ye# "åà◊§‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ "≥∞ «∞‰õΩÖË™êÎ~°∞. JÑ¨C_Õ uO_ç ^˘~°∞‰õΩ «∞Ok.

XH™êi JO ŒiH© HÍ"åÅO>Ë Ug∞ ˘~°Hõ Œ∞. H˘O «=∞Ok KÕuÖ’ HO„nHõ$ «O HÍ=_»O

"≥∞*Ïi\© „ÑÜ≥∂[<åÅ‰õΩ ÉèíOQÆHõ~°=∞<Õ PÖ’K«<Õ «ÑC. Pã∞ÎÅ∞ ÃÑOK«∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O

ZO «QÍ LO>Ë Jaè=$kú JO «QÍ LO@∞Ok. D ã∂„`åÅ<Õ W"åfià◊ „ÑÑOK«OÖ’

#∂ «# Pi÷Hõ =º=ã÷ ¿Ñ~°∞g∞ Œ =º=ã‘÷Hõ$ «O KÕ¿ã „Ñ¨Ü«∞ «flO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. ^•xÖ’

ÉèÏQÆOQÍ D P ÕâßÅ∞ =ÚO Œ∞H˘ã∞Î<åfl~Ú. •O`À U=∞=Ù «∞Ok JO>Ë KåÖÏ HÍÅO

áê@∞ ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ „Ñ¨*Ï L Œº=∂Å∞ áÈ~å_ç ™êkèOK«∞‰õΩ#fl@∞=O\˜ D ãÖˆHΔ=∞

qÅ∞=Åhfl ‰õÄ_® "å\˜H˜ =º=ã÷Ö’ ™ê÷#O ÖË‰õΩO_® áÈÜÕ∞ Ñïã≤÷u LOk.

D <ÕÑ äŒºOÖ’ =∞#g∞~ÀA W"åfioì Ñiã≤÷ «∞ÅxflO\ QÆ∞iOz PÖ’zOKåeû#

J=ã¨~°O LOk. U"≥· Õ ~å*ÏºOQÆOÖ’ Ñ¶O_»"≥∞O@Öò @∞ k QÆ=Ô~fl<£û PÑ¶π k HõO„\©

Jx K≥ÑÊ|_®¤Ü≥∂, P ãOHΔ=∞ ã∂„`åÅ∞ - H=ÅO ~å*ÏºOQÆOÖ’ K≥áêÊ~°∞ HÍ|\ì,

~å*ÏºOQÆO Ñ¨q„ «O HÍ|\ì Jx HÍ Œ∞ - ~å*ÏºOQÆOÖ’ K≥Ñ¨Ê_®xH˜ "≥#HÍÅ K«i„ «

LOk HÍ|\ì, „Ñ*Ï áÈ~å\ÏÅ <ÕÑ äŒºO HÍ|\ì ^•x QÆ∞iOz ≥Å∞ã∞HÀ"åe. =∞#

ÑÓsfi‰õΩÅ áÈ~å\ÏÅ#∞ =∞#O ™⁄O «O KÕã∞‰õΩO@∂ "å\ "≥Å∞QÆ∞Ö’ =∂„ «"Õ∞

ÑïáêÅ# ™êQÍÅx HÀ~åe. ^•x HõO>Ë aè#flOQÍ áÈÜÕ∞k D ~å*ÏºOQÍxfl

u~°ã¯iOKÕ@@∞=O\ ÑiáêÅ#.

=∂=¸Å∞QÍ<Õ áÈ~å\ÏÅ∞ L Œº=∂Å∞ KÕ¿ãÎ JO@∞O\Ï~°∞ - K«@ì „ÑHÍ~°O

<≥ÅH˘ÅÊ|_ç#@∞=O\˜ JkèHÍ~åxfl kèHõ¯iOK«_®xHÀ, ‰õÄÅ^˘Ü«∞º_®xHÀ h=Ù

„Ñ¨Ü«∞ «flO KÕã¨∞Î<åfl=x Hã¨∞Å∞ ÃÑ_» å~°∞. h Œã¨Å∞ ÖÏÑ¶Ùb¡ Z™êìa¡+π¤ J ä•i\© U<å

D ~ÀA? ÖÏ JO>Ë Uq∞\? Constitution is the fundamental law. K«\ÏìxH˜ F

ÑÙ<åk ~å*ÏºOQÆO. ~å*ÏºOQÆOÖ’ KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ#k P ÕtHõ ã∂„`åÅ∞. ^•O\’¡

KåÖÏ H©ÅHõ=∞~Ú#k PiìHõÖò 39 B and C. JO>Ë Õâ◊ ãÖÑ¨ Œ H˘kÌ=∞Ok KÕuÖ’

ˆHO„nHõ$ «=∞~Ú "≥∞*Ïi\© „Ñ¨[Å‰õΩ #+ìHõ~°OQÍ Ñï}q∞OK«‰õÄ_» Œ∞ J<Õk. ^•xH˜

aè#fl"≥∞ÿ# q^è•<åÅ#∞ #∞=Ùfi KÕã¨∂Î L#flÑ¨C_»∞ h^Œã¨Å∞ D~ÀA Lawfully

constituted authority ÜÕ∞<å? D ~ÀA nxx =ºuˆ~HÕK«_»O <Õ~ °O

HÍQÆÅ∞QÆ∞ «∞O^•? h K«@ìO „ÑHÍ~°"≥∞ÿ<å ã~ J<Õ „Ñâ◊fl ŒQÆæ~° "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\ì, ~å*ÏºOQÆO

g∞ Œ X@∞ì ÃÑ\ì ÑïáêeOKÕ "åà◊√§ ~å*ÏºOQÍxH˜ Ñ¨ÓiÎQÍ aè#fl"≥∞ÿ# q è•<åÅ#∞

PK«iOK«_®xH˜ Ç¨Ï‰õΩ¯ LO@∞O^•? Jk ÑïáêÅ# J=Ù «∞O^•? Jxfl áêsìÅ∞

~år<å=∂ KÕã≤, |Ü«∞@H˘zÛ, D ~å*ÏºOQÆO ÉÏQÍÖË Œ∞, D áê~üì 4 "≥Ú «ÎO JO`å


k k

f¿ã^•ÌO, ãÖˆHΔ=∂xH˜ J=HÍâ◊OÖËx ~å*ÏºOQÆO ~åã¨∞‰õΩO^•=∞x K≥Ñ≤Ê F@¡‰õΩ~°O_ç,

ZxflHõÅ‰õΩ ~°O_ç - JÑ¨C_»∞ HÍ"åÅO>Ë „Ñ¨[Å∞ K≥áêÎ~°∞ «=∞‰õΩ HÍ=Åã≤# Õq∞\’.

~å*ÏºOQÍxH ãO|O èŒO ÖËx ÑiáêÅ# JO>Ë ‰õΩ Œ~° Œ∞. D ~å*ÏºOQÆO`À =∂‰õΩ

Ug∞ ãO|O èŒOÖË Œ∞. „áê äŒq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯Å#∞ Q“~°qOK«O. áÈbã∞ ~å[ºO #_»∞ÑÙ`åO.

P ÕtHõ ã∂„`åÅ#∞ ÑÓiÎQÍ ÑHõ ‰õΩ ÃÑ\ì •xH aè#fl"≥∞ÿ# Pi÷Hõ q è•<åxfl #_»∞ÑÙ`åO

Jx K≥Ñ≤Ê |Ü«∞@H˘zÛ g∞~°∞ F@¡HÀãÖ ~°O_ç. ZxflHõÅHÀãÖ ~°O_ç. JÑ¨C_»∞ „Ñ¨[Å∞

«=∞ f~°∞Ê Uq∞ K≥ÑÙ`å~À q#O_ç Jx =∞#O ~å[H©Ü«∞áêsìÅ‰õΩ K≥áêÊeû# J=ã~°O

LOk.

JO Œ∞=Å# ãOHΔ=∞O JO>Ë D ~ÀA xiÌ+ìOQÍ XH˘¯Hõ KÀ@ XH˘¯Hõ

ã¨=∞ã¨º LOk. g∞‰õΩ ˆ~+¨<£ HÍ~°∞¤Å∞ WÜ«∞ºÖË Œx, ‰õΩÅO ãïìÑ¶≤H\ò WÜ«∞º_»O

ÖË^Œx, Wà◊¡ ã¨÷ÖÏÅ HÀãÖ JÑ≤¡ˆH+¨<£ ÃÑ@∞ìH˘x Ô~O_Õà◊§~Ú<å =¸_Õà◊¡~Ú<å

W=fi_»OÖË Œ∞ Jx - „Ñ¨Éèí∞ «fiO Zãπ.ã≤., a.ã≤. HÍÅhÅ‰õΩ âßOHõΔ<£ KÕã≤# _»|∞ƒ KåÖÏ

«‰õΩ¯=QÍ LO\’O Œx, Jk Wà◊√§ Hõ@∞ìHÀ=_®xH ãiáÈ=_»OÖË Œ∞ Jx - WÖÏ

J<ÕHõ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ =ÚO^Œ∞H˘ã¨∞Î<åfl~Ú. "å@xfl\˜ "≥#HÍÅ q^è•<åÅ∞<åfl~Ú. P

q è•<åÅ "≥#HÍÅ ~å*ÏºOQÆO LOk. P ~å*ÏºOQÆO "≥#HÍÅ „Ñ[Å L Œº=∂Å∞,

áÈ~å\ÏÅ#∞Oz =zÛ# PHÍOHõΔÅ∞<åfl~Ú. D "≥Ú «ÎO eOH±#∞ Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x

=∞#O PÖ’zOKåeû# J=ã~°O LOk. ãOHΔ=∞ ~å*Ïºxfl WHõ _»∞#fl áÈãì~üûÖ’

K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ "åà◊§ aèHõΔQÍ HÍ‰õΩO_® =∞#O QÆ`«OÖ’ ™êkèOK«∞H˘x, D ~ÀA

HÀ~°∞‰õΩO@∞#fl XHõ ÇÏ‰õΩ¯QÍ xÅÉ\Ïìeû# J=ã~°O KåÖÏ LOk.

��(qâßYÑ@flOÖ’ Ñ≤_çZãπÜ«Ú x~°fiÇ≤ÏOz# ''~å[ºO – ãOHΔ=∞O——

Ããq∞<å~ü „áê~°OÉèí LÑ¨<åºãÖ – "Õ∞ 1996)


k k

Jaè=$kú q èŒfiOãOH˘xfl =∂@Å‰õΩ J~å÷Å∞ ZO «QÍ =∂iáÈ`åÜ«∞O>Ë ^•xH "Õ~ J~°÷O LO_çOk

XHõÑC_»∞ Jx =∞#"Õ∞ =∞iÛáÈ`åO. Ñk Ñk¿ÇÏ#∞ Uà◊√§QÍ ã~°mHõ~°} J#fl=∂@

XHõ\˜ "å_»∞ «∞<åflO. =∂=¸Å∞QÍ ≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨Ö’ ã¨~°à◊O JO>Ë =∞Oz=∂@.

ã¨∞ÅÉèíOQÍ LOk, <Õ~°∞QÍ LOk, u#flQÍ LOk, ã¨∞Å∞=ÙQÍ LOk J<Õ J~°÷O

=ã∞ÎOk. J>Ë¡ "å_Õ "åà◊§O JO Œ~°O z#flÑC_»∞. WÑÊ\H© "å_» åO H˘xfl ãO Œ~åƒùÖÖ’.

HÍh ã~°mHõ~°} J<Õk XHõ ÉèíÜ«∞ÃÑ>Ëì =∂@ J~ÚáÈ~ÚOk WÑC_»∞.

Uq∞\© ã~°mHõ~°}? ÃÑ@∞ì|_ç •s HõOÃÑhÅ‰õΩ, HõOÃÑhÅ∞ ÃÑ@∞ìHÀ=_®xH, "åºáê

~åÅ∞ K≥Ü«∞º_®xH L#fl x|O èŒ#Å#∞ "åà◊§‰õΩ ã~°à◊O KÕâß~°∞. nx=Å¡ "åà◊√§

HõOÃÑhÅ∞ ã∞ÅÉèíOQÍ ÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û. J#∞=∞ «∞Å∞ ã∞ÅÉèíOQÍ =™êÎ~Ú. kQÆ∞=∞ «∞Å∞

ã∞ÅÉèíOQÍ KÕã∞HÀ=K«∞Û. HÍÅ∞+º xÜ«∞O„ «} É’~°∞¤, HÍi‡HõâßY JkèHÍ~°∞Å∞ JO Œ~°∂

"åà◊§‰õΩ ã∞ÅÉèíOQÍ Jxfl Ñi‡+#∞¡ W™êÎ~°∞. WÖÏ "åà◊§‰õΩ Jxfl\h ã~°à◊O KÕÜ«∞_®<Õfl

ã¨~°mHõ~°} J<åfl~°∞ HÍ|\˜ì =∞#‰õΩ Jk Hõiî#OQÍ `«Ü«∂~°~ÚºOk. JO^Œ∞=Å¡

ã¨~°mHõ~°} K≥_»¤=∂@ J~ÚºOk.

WÑ¨C_»∞ Jaè=$kú ‰õÄ_® J\Ï¡O\˜ =∂>Ë J~ÚáÈ~ÚOk. "Õ∞=Ú ã¨∂¯Ö’¡,

HÍÖËrÖ’ L#flÑC_»∞ Jaè=$kú HÍ"åÅx PO^Àà◊# KÕâßO. qâßYÑ@flOÖ’ L‰õΩ¯

á¶êºHõìs HÍ"åe Jx PO^Àà◊# KÕâßO. <Õ#Ñ¨C_»∞ u~°∞Ñ¨uÖ’ K« Œ∞=Ù‰õΩ<Õ"å_çx.

qâßYÑ@flO ZHõ _»∞O^À <å‰õΩ ≥Å∞ã#∞HÀO_ç QÍh, "Õ~ <å q∞„ «∞Ö=fiiH© ≥eÜ«∞ Œ∞

- ''qâßY L‰õΩ¯ PO„ èŒ∞Å Ç¨Ï‰õΩ¯—— Jx QÀ_»Åg∞ Œ ~å¿ã"åà◊§O. Jaè=$kèú JO>Ë

=∂=¸Å∞QÍ XHõ Œ$â◊ºO, XHõ z„ «O =∞#‰õΩO@∞Ok. Uq∞\Ï z„ «=∞O>Ë ~À_»∞¡ÖËx

„QÍ=∂Å‰õΩ ~À_»∞¤ =ã¨∞ÎOk. |ã¨∞ûÖËx TiH˜ |ã¨∞û =ã¨∞ÎOk. ã¨∂¯Öò ÖËx T~°∞‰õΩ

ã¨∂¯Öò =ã¨∞ÎOk. Pã¨∞Ñ¨„u =ã¨∞ÎOk. XHõ á¶êºHõìs =¿ãÎ XHõ =O Œ=∞OkH˜ L^ÀºQÍÅ∞

=™êÎ~Ú. "≥#Hõ|_ç# „áêO`åÅÖ’, =º=™êÜ«∞O JO «QÍ y@∞ìÉÏ@∞ HÍ#@∞=O\


k k

P „áêO`åÅÖ’ =º=™êÜ«∂xfl =keÃÑ\ì XHõ á¶êºHõìsÖ’ Ñx KÕã∞H˘<Õ J=HÍâßÅ∞

Åaè™êÎ~Ú. Jaè=$kú JO>Ë D z„ «O LO_Õk HÍ|\ì Jaè=$kú HÍ"åÅ<Õ "åà◊§O.

JÑ¨C_»∞ =∞#O =¸~°∞öÅ=∂? ÖË • z#flÑ¨C_»∞ =∂‰õΩ HÍ"åÅx, WÑ¨C_»∞ g∞‰õΩ

=ã¨∞ÎO>Ë = ŒÌO@∞<åfl=∂ - Jk ‰õÄ_® PÖ’zOK«∞HÀ"åe.

ã=∞ãº ZHõ _˘zÛO ŒO>Ë Õxfl Jaè=$kú JO@∞<åfl"≥∂ ^•x J~°÷O =∂iOk.

JO Œ∞=Å¡ Jk W"åfià◊ XHõ ÉèíÜ«∞ÃÑ>Ëì =∂@~ÚºOk. „QÍ=∂Å‰õΩ ~À_»∞¡ HÍ"åe,

ã¨∂¯à◊√§ HÍ"åe, |ã¨∞ûÅ∞ HÍ"åe J<Õk WÑ¨Ê\˜H© Jaè=$ Õú. "å\˜H˜ Jq JHõ ~°ÖË Œx

„Ñ¨Éèí∞ «fiO ‰õÄ_® Ug∞ K≥Ñ¨Ê Œ∞. J~Ú Õ W@∞=O\˜ ã¨ Œ∞áêÜ«∂Åx „Ñ¨Éèí∞ «fi"Õ∞ XHõ

ÑxQÍ ÃÑ@∞ìH˘x HõeÊOK«∞ H˘O@∂ áÈ Õ L#fl _»|ƒO`å ^•xH J~ÚáÈ «∞Ok. ^•x

| Œ∞Å∞ „Ñ¨Éèí∞ «fiO «# ŒQÆæ~° L#fl x èŒ∞Å∞, «# ŒQÆæ~°∞#fl *Ïu ãÖÑ¨ Œ#∞ ÃÑ@∞ì|_ç

^•~°∞Å‰õΩ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÉèÏsQÍ ÃÑ@ì_®xH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# =ã¨ «∞Å∞, ã¨ Œ∞áêÜ«∂Å∞

HõeÊOK« _®xH˜ Y~°∞ÛÃÑ_ç Õ, "åàÁ§zÛ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÃÑ_ç Õ, •x`À ãÖÑ¨ Œ ÃÑiy Õ,

P ÃÑiy# ãOÑ Œ #∞Oz „Ñ*ÏhHÍxH Ñ¶e`åÅ∞ „Ñ «ºHõΔOQÍ<À, Ñ~ÀHõΔOQÍ<À =™êÎ~Ú.

Jk ã¨~°~Ú# Jaè=$kú ÑÖ ä• J<Õk W"åfià◊ „Ñ¨Éèí∞ «fiO =∂\Ï¡_»∞ «∞#fl=∂@. JHõ _»

=∞#‰õΩ Õ_® =™ÈÎOk.

=∞# ÕâßxH˜ „Ñ¨}ÏoHõ ãÖÑ¶∞O XHõ@∞Ok. áê¡xOQ∑ Hõg∞+¨<£ JO\Ï~°∞. 11=

áê¡xOQ∑ Hõg∞+¨<£ iáÈ~°∞ì "≥Ú#fl =zÛOk. J~Ú Õà◊§HÀ™êi „Ñ¨}ÏoHõ ãÖÑ¶∞O XHõ

x"ÕkHõ «Ü«∂~°∞KÕã∞ÎOk. Õâßxfl U q èŒOQÍ Jaè=$kú KÕÜ«∂e Jx "åà◊√§ H˘xfl

~å™êÎ~°∞. ^•O\’¡ ÉèÏQÆOQÍ Jaè=$kú, „Ñ¨QÆu - g\˜H˜ x~°fiK«#O, ã¨∂zHõÅ∞ ~å™êÎ~°∞.

ã∂zHõ JO>Ë Uq∞\? J~Ú Õà◊¡ HO Œ J~ÚáÈ~Ú# 8= ÑOK«=~°¬ „Ñ}ÏoHõ‰õΩ, P

`«~åfi`« J~ÚáÈ~Ú# 9= ÑÖK«=~°¬ „Ñ¨}ÏoHõ‰õΩ =∞^èŒº Uq^èŒ"≥∞ÿ# =∂~°∞ÊÅ∞

=KåÛ~Ú? U"≥∞ÿ<å Jaè=$kú [iyO^•? „ÑQÆu =zÛO^•? g\H H˘Å| ŒÌÅ∞ HÍ"åe

QÆ •, P H˘Å| ŒÌÖË ã¨∂zHõÅ∞. JÑ¨Ê\’¡ U"Õ∞q∞ ã¨∂zHõÅ∞O_Õq? L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ

^•i„ Œº ˆ~Y‰õΩ kQÆ∞=# LO_Õ"åà◊§ ãÖMº ZO « «yæOk? J^˘Hõ ã¨∂zHõ. ZO «

Jaè=$kú =zÛO Œ#_®xH J^˘Hõ H˘Å| ŒÌ, XHõ H˘Å=∂#O.

„Ñ¨ã¨∂u ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨~°~Ú# "≥· Œº ã¨ Œ∞áêÜ«∞O ÖËHõ, ã¨~°~Ú# Pã¨∞Ñ¨„u ÖËHõ

ZO «=∞Ok P_»"åà◊√§ HÍ#∞ÊÖ’¡ K«xáÈ «∞<åfl~°∞? P ãOYº U=∞~Ú<å «yæO^•?

"≥~Úº HÍ#∞ÊÅ‰õΩ K«xáÈÜÕ∞ P_»"åà◊√§ 60 LO>Ë WÑ¨C_»∞ 40H˜ «yæO^•, =O Œ‰õΩ


k k

ÃÑiyO^•? J^˘Hõ ã∂zHõ. ÉÏÅºO QÆ_»=Hõ=ÚO Õ K«xáÈÜÕ∞ Ñ≤Å¡Å∞ - W<£á¶êO\ò

"≥∂~åìe\© JO\Ï~°∞ WOw¡+¨μÖ’ - J Õ=∞<åfl «yæO^•? ÖËHõ ÃÑiyO^•? JHõΔ~åã¨º «,

ã¨∂¯Å∞‰õΩ Ç¨[~°=Ù «∞#fl Ñ≤Å¡ÅãÖYº W`åºk ã¨∂zHõÅhfl ~åã¨∞H˘x "å\˜ Àáê@∞

WOHÀ ã¨∂zHõ ‰õÄ_® ÃÑ>Ëì"å~°∞. J Õq∞ ã¨∂zHõ JO>Ë "≥Ú «ÎOQÍ Pi÷Hõ =$kú~@∞

ZO « LOk Jx? JO>Ë "≥Ú «ÎOQÍ Õâ◊OÖ’ [iˆQ L «ÊuÎ - ¢ÃÑ·"Õ@∞ ~°OQÆO,

„Ñ¨Éèí∞ «fi ~°OQÆO, =º=™êÜ«∞ ~°OQÆO, áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆO, Ç¨ÏŸ@à◊√§ Jhfl HõÅ∞Ñ¨ÙH˘x

[iQ L «ÊuÎ LO@∞Ok QÆ • - P ã∂÷Å *ÏfÜ«∞ L «ÊuÎ, l._ç.Ñ≤. JO\Ï~°∞

WOw¡+μÖ’ - Jk ZO « ÃÑiyOk Jx. Jk ‰õÄ_® XHõ ã∂zHõQÍ LO_Õk.

WÑ¨C_»∞ „Ñ¨ÑÖK« ÉÏºO‰õΩ UO K≥Ñ≤ÊO ŒO>Ë, g∞~°∞ Wxfl ã¨∂zHõÅ∞ ÃÑ@∞ìH˘x,

Wxfl H˘Å=∂<åÅ∞ ÃÑ@∞ìH˘x, nxH 15 HÀ@∞¡, ^•xH 30 HÀ@∞¡, nxH 40 HÀ@∞¡

W\Ï¡ Y~°∞ÛÃÑ@∞ì‰õΩO@∂ =¿ãÎ ^Õâ◊O Jaè=$kú HÍ^Œ∞. Jaè=$kú HÍ=_»=∞O>Ë

„ÑÑOK«ÉÏºO‰õΩ z„ «"Õ∞q∞\? Õâ◊O J"≥∞iHÍ HÍ"åe, WO_çÜ«∂ J"≥∞iHÍ ÖÏQÆ∞O_®e.

WOQÍ¡O_»∞ ÖÏQÆ∞O_®e, „á¶ê<£û ÖÏQÆ∞O_®e. J\Ï¡ g∞ Õâ◊O HÍ"åÅO>Ë g∞~°∞ Ñ¨k

Ñ¨<≥flO_»∞ ã¨∂zHõÅ∞ ÃÑ@∞ìH˘x - „Ñ¨ã¨∂u =∞~°}ÏÅ∞ «yæOK«_®xH˜ D 500 HÀ@∞¡

Y~°∞Û ÃÑ_»∞ «∞<åflO, ÉÏÅº =∞~°}ÏÅ∞ «yæOK«_®xH D 700 HÀ@∞¡ Y~°∞Û ÃÑ_»∞ «∞<åflO,

JHõΔ~åã¨º`« ÃÑOK«_®xH˜ D "≥~Úº HÀ@∞¡ Y~°∞ÛÃÑ_»∞`«∞<åflO - W\Ï¡ Y~°∞Û

ÃÑ@∞ì‰õΩO@∂áÈ Õ g∞‰õΩ Ñ¶e «O ~å Œ∞. g∞~°∞ UO KÕ™êÎ~°O>Ë ÃÑ>Ëì Y~°ÛO`å ‰õÄ_®

=∞# =ÚMË+π JOÉÏhQÍ~°∞ ÖËHõáÈ Õ JhÖò JOÉÏhQÍ~°∞ ÖËHõáÈ Õ lO^•ÖòQÍ~°∞,

q∞@ìÖòQÍ~°∞, ÖËHõáÈ Õ "åà◊§ J"≥∞iHÍ q∞„ «∞Å∞... gà◊§O`å L<åfl~°∞ Hõ • ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’

ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÃÑ@ì_®xH˜ – "åà◊§‰õΩ =ã¨ «∞Å∞ KåÖÏ HÍ"åe. "åà◊§‰õΩ J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ#

~À_»∞¡ HÍ"åe. J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ# q=∂<å„â◊Ü«∂Å∞ HÍ"åe. qâßÅ"≥∞ÿ# Éèí∂ÉèÏQÆO HÍ"åe.

W\Ï¡O\ QÆ «∞‰õΩ ~À_»∞¡O_Õ T~°∞¡ "åà◊§‰õΩ = Œ∞Ì. "åà◊§‰õΩ JO «~åfÜ«∞ „Ñ=∂}ÏÅ∞QÆÅ

\∫<£+≤ÑCÅ∞ HÍ"åe, JO «~åfÜ«∞ „Ñ=∂}ÏÅ∞ QÆÅ #QÆ~åÅ∞ HÍ"åe. <ÕÅg∞ Œ

Ô~·à◊√§áÈ Õ KåÅ Œ∞. =∂ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ Œ∞Ö’ WÑ¨C_»∞ QÍÖ’¡ „Ñ¨Ü«∂}ÕKÕ Ô~·Å∞ =ã¨∞ÎO Œ@.

g∞~°∞ Ñ¨ Õà◊§ «~°∞"å « ÃÇ·Ï„^•ÉÏ Œ∞‰õΩ =¿ãÎ P Ô~·Ö’¡ áÈ=K«∞Û– "Õ∞=∞Hõ _» LO>Ë

WOHÍ, g∞~°∞ WOHÍ LO>Ë, ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ WOHÍ LO>Ë JÑ¨Ê\˜H˜. JO`«~å˚fÜ«∞

„Ñ¨=∂}ÏÅ∞ QÆÅ W<£„á¶ê¢ãìHõÛ~ü JO>Ë 24 QÆO@Å∞ HõÔ~O\ò HÍ"åe. J_çy#O « hà◊√¡

HÍ"åe. Ñ¨Hõ <Õ F_» ~=Ù HÍ"åe. „Ñü lÖÏ¡‰õΩ XHõ q=∂<å„â◊Ü«∞O HÍ"åe. g\˜g∞ Œ

Y~°∞Û ÃÑ@ìO_ç g∞~°∞. J#=ã¨~°OQÍ "Õ~"å\˜g∞ Œ Y~°∞Û ÃÑ\Áì Œ∞Ì. g\˜g∞ Œ g∞~°∞


k k

Y~°∞ÛÃÑ_ç Õ ÃÑ ŒÌ ÃÑ ŒÌ ÃÑ@∞ì|_ç •s HõOÃÑhÅ∞ - ã¨fi ÕjÜ«∞=¸, q ÕjÜ«∞=¸ -

=zÛ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÃÑ_» å~°∞.

JÖÏQ g∞ Õâ◊OÖ’ HÍi‡Hõ K«\ÏìÅ∞ KåÖÏ Hõiî#OQÍ L<åfl~Ú - UO Hõiî#OQÍ

L<åflÜ≥∂? HÍi‡Hõ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ Z=~°∂ =∂\Ï¡_»~°∞QÍh, "åà◊√§ J#∞‰õΩO@∞ <åfl~°∞

Hõiî#OQÍ L<åfl~Ú WHõ _» Jx. L^ÀºQÆO #∞Oz f¿ãÜ«∂ÅO>Ë Hõ+ìO, i„>OKü

KÕÜ«∂ÅO>Ë Hõ+ìO, ÖË PÑ¶π KÕÜ«∂ÅO>Ë Hõ+ìO. g∞ Õâ◊OÖ’ J=hfl ã¨~°oOK«O_ç.

ã~°mHõ~°} JO>Ë J~°÷O Wk. JO Œ∞H =∞#‰õΩ K≥_»¤=∂@ J~ÚáÈ~ÚOk Jk. Ñ#∞O>Ë

Ñ¨x W™êÎ_»∞ ÖËHõáÈ Õ WO\˜H˜ ÑÖÑ≤OKÕ™êÎ_»∞. ÃÇ·Ï~ü JO_£ ÃÑ¶·~ü JO\Ï~°∞ WOw¡+¨μÖ’.

KåÖÏ „áêãÜ«ÚHõÎ"≥∞ÿ# =∂@. J@∞=O\ HÍi‡Hõ ãO|O è•Å∞O_®e. _»|∞ƒ nxg∞ Œ

Y~°∞ÛÃÑ_ç Õ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÉèÏsQÍ =™êÎ~Ú. L «ÊuÎ „|Ç¨‡O_»OQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok.

=$kú~@∞ „|Ç¨‡O_»OQÍ LO@∞Ok. ãÖÑ¨ Œ ÉÏQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok. Jk ZÑ¨C_À

XHõÑ¨C_»∞ „HÕkH˜ áÈ‰õΩO_® áÈ Œ∞ QÆ •. ÃÑ·# ÃÑOK«∞H˘O@∂ áÈ Õ ZÑ¨C_À XHõÑ¨C_»∞

„HÕkH˜ *ÏÅ∞"åi HÕ Œ L#fl Ñ¨k=∞OkH˜ JO Œ‰õΩO_® áÈ Œ∞. P ~°HõOQÍ ¿Ñ Œ

„Ñ¨*ÏhHÍxH˜ ‰õÄ_® U^À XHõ ~ÀA uO_ç ^˘~°∞‰õΩ «∞Ok. Ñ¨#∞Å∞ ^˘~°∞‰õΩ`å~Ú. D

„Hõ=∞OÖ’ UO ˘iH Õ Jk ˘iH#>Ëì. ÖËHõáÈ Õ K≥Ü«∞ºQÆeyO Õq∞ ÖË Œ∞. J#=ã~°OQÍ

g∞~°∞ ãOHΔ=∞O Jx, |Çï=ÚY"≥∞ÿ# Jaè=$kú Jx, qâßÅ"≥∞ÿ# „áêuÑkHõ Jx

DÖ’QÍ Y~°∞ÛÅ∞ ÃÑ@∞ìHÀ= Œ∞Ì Jx „ÑÑOK« ÉÏºO‰õΩ K≥Ñ≤ÊOk. =∞# "åà◊§‰õΩ Jk

ÉÏQÆ∞Ok. =∞#"åà◊§O>Ë "åà◊§ "åàı§ JO Œ~°∂ ‰õÄ_®. =∞#"åà◊√¡ JO>Ë J~°÷O UO ŒO>Ë

HO„ Œ Ha<≥\ò, ~åR Ha<≥\òÖ’ LO_Õ "åà◊§"åà◊√§. J~Ú Õ D HõOÃÑhÅ‰õΩ „Ñ «ºHõΔOQÍ

U*ˇO@∞¡ HÍHõáÈ Õ "åà◊§‰õΩ HÍO„\ÏHõì~°∞¡. _èçb¡Ö’ LO>Ë U*ˇO@∞¡, ÃÇ·Ï„^•ÉÏ Œ∞Ö’

LO>Ë HÍO„\ÏHõì~°∞¡, ŒàÏ~°∞Å∞. JO Œ∞=Å¡ "åà◊√§ W"åfià◊ Jaè=$kú Jx Õxx JO@∂

L<åfl~°O>Ë „QÍ=∂xH˜ ~À_»∞¤ "ÕÜ«∞_»"≥∂, |ã¨∞ûÅ∞ "ÕÜ«∞_»"≥∂, ã¨∂¯Ö’, Pã¨∞Ñ¨„`À

Hõ@ì_»"≥∂ HÍ Œ∞ - gà◊§‰õΩ =∞øeHõ ã¨ Œ∞áêÜ«∂Å∞ HõeÊOK«_»O g∞ Œ Y~°∞Û ÃÑ@ì_®xfl

Jaè=$kú JO@∞ <åfl~°∞. JO Œ∞‰õΩ =∞#‰õΩ Hõ_»∞Ñ¨Ù =∞O_»∞ «∞Ok. Jaè=$kú JO>Ë

HÀÑÖ =ã¨∞ÎOk W"åfià◊.

"å~°∞ K≥¿ÑÊ "å Œ<Õq∞\˜? Ãã*ò q+¨Ü«∞OÖ’ KÕã¨∞Î#fl "å Œ# Uq∞\˜? =∞#‰õΩ

Ü«Ú. H˘`«ÎÑë¡, `˘O_»Oy =∞O_»ÖÏÅ Ãã*ò q+¨Ü«∞OÖ’ UO K≥áêÊ~°∞? g∞‰õΩ

L^ÀºQÍÅ∞ =™êÎ~Ú, g∞‰õΩ Láêkè Åaèã∞ÎOk. Wk KåÖÏ ÑxHõ@∞ìH˘x ZO Œ∞‰õΩ


k k

K≥|∞ «∞<åfl~°O>Ë „QÍg∞} „áêO`åÅÖ’ =ÚYºOQÍ z#fl Ô~· «∞Å∞, =º=™êÜ«∞‰õÄe

‰õΩ@∞OÉÏÅ "åà◊§‰õΩ, D =º=™êÜ«∂xfl =keÃÑ\˜ì Ñ¨xKÕã¨∞‰õΩO>Ë Ç¨~ÚQÍ

| «HõQÆÅ∞æ åO Jx XHõ Pâ◊ LO@∞Ok «ÑÊxãiQÍ. ZO Œ∞HõO>Ë =º=™êÜ«∞=∞<Õk

ÉÏQÍ Éèí∂"≥∞‰õΩ¯= LO>Ë "Õˆ~ ãÖQÆuQÍh ÖËHõáÈ`Õ KåÖÏ ã¨=∞™êº`«‡Hõ"≥∞ÿ#

q+¨Ü«∞=∞k. U~ÀE ÑÖ@ ÑÖ_Õk ≥eÜ«∞ Œ∞, ÑÖ_»Hõ áÈÜÕ∞k ≥eÜ«∞ Œ∞. èŒ~°

ÑeHk ≥eÜ«∞ Œ∞, ÑÅHõxk ≥eÜ«∞ Œ∞, =~°¬O =KÕÛk ≥eÜ«∞ Œ∞, ~åxk ≥eÜ«∞ Œ∞.

<≥Å <≥ÖÏ r «O =KÕÛ L^ÀºQÆO - JO Œ∞<å KåÖÏ=∞Ok L^ÀºQÆ∞Å∞ Ñ<Õg∞ KÕÜ«∞~°∞.

Ô~· «∞Å∞ ‰õÄ_® K«∂ã∂Î LO\Ï~°∞ Hõ •. HÍ|\ì L^ÀºQÆ=∞O>Ë Ç~ÚQÍ „| «Hõ=K«∞ÛQÆ •

J<Õk "åiH˜ LO@∞Ok. ^•xx ^Œ∞~å‡~°æOQÍ "å_»∞H˘x ~å[âıY~°Ô~_ç¤QÍ~°∞

U=∞O@∞<åfl~°O>Ë - ÅHõΔÅ∞ kQÆ_»∞ PÜ«∞# – 25 ÅHõΔÅ L^ÀºQÍÅ∞, 30 ÅHõΔÅ

L^ÀºQÍÅ∞ =™êÎÜ«∞x K≥|∞ «∞<åfl_»∞. JHõ _Õ =∞#É’\ "åà◊√§ qâı¡+} KÕã≤ J_»QÍeû#

„Ñ¨â◊fl Uq∞@O>Ë, PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’ W"åfioìH˜ 58 Ãã*òÅ∞ P"≥∂ ŒO á⁄O^•~Ú. Õâ◊OÖ’

=∞#O <≥O|~ü 2. =∞Ç~åR <≥O|~ü 1. =∞# "≥#Hõ «q∞à◊<å_»∞, q∞ye# "åà◊√§

áÈ\©Ñ_»∞ «∂ ÃÑ·H ÃÑ·H =ã∞Î<åfl~°∞. D 58 Ãã*ò ÅÖ’ 50 ÅHõΔÅ L^ÀºQÍÅ∞ =™êÎÜ«∞x

~å[âıY~°Ô~_ç¤QÍ~°∞ =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl~°∞. HÍx D 58 Ãã*ò ÅÖ’ 37 Ãã*òÅ∞ S.\˜.

~°OQÍxH K≥Ok#q. S.\ JO>Ë W<£Ñ¶¨~‡+<£ >HÍflÅr. W<£Ñ¶¨~‡+<£ >HÍflÅl ~°OQÆOÖ’

L^ÀºQÍÅ∞ Ñ Œ∞Å ãOYºÖ’ «ÑÊ =O ŒÅ ãOYºÖ’ ‰õÄ_® ~å=Ù. WHõ "ÕÅ ãOYº,

ÅHõΔ ãOYº =∞iÛáÈO_ç.

„Ñ¨`«ºHõΔOQÍ J|^•úÅ∞ K≥Ñ¨Ù`«∞<åfl~°∞ gà◊√¡. XHõ¯ PO„^èŒ„Ñ¨^ÕâòÖ’<Õ HÍ^Œ∞,

^Õâ◊"åºÑ¨ÎOQÍ, K≥·<å`À áÈÅ∞ã¨∂Î KåÖÏ™ê~°∞¡ K≥Ñ¨Ù`å~°∞. P áÈeHõ =∞OzK≥_»∞

WOH˘Hõ™êi ZÑ¨C_≥·<å =∂\Ï¡_»∞‰õΩO^•O QÍh, K≥·<å JO`å J Œ∞ƒù «OQÍ LO Œx

<Õ<Õg∞ J#_»O ÖË Œ∞. HÍx K≥·<åÖ’ =∂#∞ºá¶êºHõÛiOQ∑ Ãã*òÅ∞ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO. JO>Ë

L`«Ê`«∞ÎÅ#∞ Z‰õΩ¯= KÕ¿ã@@∞=O\˜ Ãã*òÅq. L^ÀºQÍÅ∞ Z‰õΩ¯= =KÕÛ

J=HÍâ◊=ÚO ŒHõ _». J~Ú<å KåÖÏ ã¨=∞ã¨ºÅ∞<åfl~Ú. Ãã*òÅÖ’ Hõhã¨ "Õ «<åÅ∞

ŒHõ _»O ÖË Œ∞. P «‡ÇÏ «ºÅ∞ [~°∞QÆ∞ «∞<åfl Ü«∞x ‰õÄ_® KåÖÏ q=∞~°≈Å∞ =ã∞Î<åfl~Ú.

Jk Ñ¨Hõ¯# Éˇ\˜ì =∞# Ãã*òÅÖ’ =∂#∞ºá¶êHõÛiOQ∑ Ãã*òÅ∞ KåÖÏ `«‰õΩ¯=.

WO@Öˇ‰õΩÛ=Öò „áêÑ¨sì, <åÖˇ_£ WO_»¢ã‘ì, ã¨sfiã¨∞ WO_»¢ã‘ì– g\˜H˜ ãÖ|OkèOz#

Ãã*òÖË ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Z‰õΩ¯=. Wq L^ÀºQÍÅ∞ KåÖÏ «‰õΩ¯= HõeÊ™êÎ~Ú. P =KÕÛ

H˘xfl L^ÀºQÍÅ∞ ‰õÄ_® ÉÏQÍ K«^Œ∞=ÙH˘x _ç„wÅ∞#fl@∞=O\˜ Ñ¨@ì} „áêO`åÅ


k k

J„QÆ‰õΩÖÏÅ èŒ#=O «∞Å Ñ≤Å¡Å‰õΩ =∂„ «"Õ∞ Œ‰õΩ¯`å~Ú «Ñ¨Ê, "Õ~ „Ñ¨ÑÖKåxH˜,

Z=Ô~· Õ Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’Ê`å~À "åà◊§‰õΩ ŒH¯ „Ñ¨ã¨HÎ ÖË Œ∞.

Ô~O_»=k, ÇÏ‰õΩ¯Å L Œº=∞OÖ’ ÑxKÕ¿ã@ÑC_»∞ "Õ∞=Ú Ñ Õ Ñ Õ K≥¿ÑÊ Õ =∞O>Ë

„Ñ¨Éèí∞ «fiO =∂\Ï¡_Õ ŒO`å J| Œú=∞x H˘\ì áêÔ~Ü≥Úº Œ∞Ì ZÑ¨C_»∞ ‰õÄ_®. HÍh Uq∞

^•zÃÑ\Ïì~À K«∂^•ÌO. „Ñ¨Éèí∞ «fiO H˘xfl "åãÎ"åÅ∞ K≥|∞ «∞Ok, H˘xfl áêHΔHõ "åãÎ"åÅ∞

K≥|∞`«∞Ok. H˘xfl =„H©Hõ~°}Å∞ K≥Ñ¨Ù`«∞Ok. KåÖÏ ^•zÃÑ_»∞`«∞Ok. ^•zÃÑ>Ëì

"å\˜QÆ∞iOz =∞#O „Ñ¨â◊flÅ∞ "ÕÜ«∞_»O <Õ~°∞Û‰õΩO>Ë Jxfl q+¨Ü«∂Å∞ |Ü«∞@‰õΩ

=™êÎ~Ú. „Hõ=∞OQÍ |Ü«∞@‰õΩ =™êÎ~Ú. =∞# PÖ’K«# ÑiÑÓ~°‚O J=Ù «∞Ok.

ZÑC_≥·<å „ÑÉèí∞ «fiO Ñk"ÕÅ ZHõ~åÅ∞ fã∞‰õΩO@∞<åfl=Ú, WHõ _˘Hõ Ãã*ò =ã∞ÎOk,

Ñ¶ÖÏ<å Ñï„â◊=∞ =ã¨∞ÎOk, 25 "ÕÅ L^ÀºQÍÅ∞ =™êÎ~ÚHõ _» J#flÑ¨C_»∞ - WÑ¨C_»∞

P Ñk"ÕÅ ZHõ~åÅÖ’ ZO «=∞Ok ÑxKÕã∞H˘x „| «∞‰õΩ «∞<åfl~°∞? P ãOYº ZO Œ∞‰õΩ

K≥Ñ¨Ê Œ∞ „Ñ¨Éèí∞ «fiO? P 10 "ÕÅ ZHõ~åÅ∞ =º=™êÜ«∂xHÀ, Ñ¨â◊√=ÙÅ "Õ∞ «HÀ, ÖËHõáÈ Õ

KÕÑ¨Å∞ Ñ¨@∞ìHÀ_®xHÀ, |@ìÅ∞ «∞HÀ¯_®xHÀ, ~°Hõ~°HÍÅ "å\˜H˜ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞ «∂<Õ

LO@∞Ok Hõ^•. 25 "ÕÅ L^ÀºQÍÅ∞ HõeÊã¨∞Î<åfl#x K≥Ñ¨Ù`«∞#fl"å_çq Zxfl"ÕÅ

L^ÀºQÍÅ∞ áÈQ˘_»∞ «∞<åfl"À K«∂ã∞HÀ=^•Ì? L^ÀºQÆ=∞O>Ë r «O =KÕÛ L^ÀºQÍÖË

HÍ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞.

HÍx XHõ Ãã*ò<À, á¶êºHõ ìs<À ÃÑ_»∞`«∞#flÑ¨C_»∞ Zxfl"ÕÅ =∞Ok Láêkè

áÈQ˘_»∞ «∞<åfl=∞#fl ãÖYº ZÑ¨C_»<åfl „Ñ¨Éèí∞ «fiO W=fiQÍ K«∂âß~°O_ô? "åà◊√§ Z\Ï¡

=∂\Ï¡_» å~°O>Ë â◊¥#ºOÖ’ #∞Oz Wã∞Î#fl@∞¡ K≥ÑÙ`å~°∞. "åà◊√§ Ãã*òHã∞Î#fl@∞=O\,

Ñi„â◊=∞ Hã∞Î#fl@∞=O\ Éèí∂q∞ â◊¥#ºOÖ’ L#fl@∞¡, WÑC_»∞ JHõ _» Ug∞ ÖË#@∞ì,

ÑÖ@ ÑÖ_»#@∞ì, Ñ¨x ^˘~°Hõ#@∞ì, MÏmQÍ L#fl@∞ì =∂\Ï¡_» å~°∞. "åãÎ"åxHõ\Ï¡

MÏmQÍ L#fl *ÏQÍ ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ ZHõ _®‰ÖË Œ∞. ä•~ü Z_®iÖ’ ‰õÄ_® ÖË Œ∞.

XO>Å#∞ ÀÅ∞‰õΩx uiQ XHõ =∞x+~Ú<å LO\Ï_»∞ ä•~ü Z_®iÖ’. ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’

Éèí∂q∞ Ü≥ÚHõ J=ã~°O ZO « LO ŒO>Ë ZHõ _» U H˘OK≥O Ñ¶Å=Ú<åfl ^•xx

fã∞H˘x „|uH"åà◊√§ D Õâ◊OÖ’ KåÖÏ=∞Ok L<åfl~°∞. J@∞=O\ Õâ◊O =∞#k.

=∞#O "≥Ú@ì"≥Ú Œ@ J_»QÆ=Åã≤Ok, áÈQ˘_»∞ «∞#fl "å\ ãOYº K≥ÑC, #∞=Ùfi W™êÎ#x

K≥ÑÙ «∞#fl ãOYºÖ’ "åãÎ=OQÍ ZOuã∞ÎOn, Zxfl J|^•úÅ∞ K≥ÑÙ «∞#fln "Õ∞=Ú

K≥ÑÙ`åO. W"åfià◊ HÍH<å_», Ü«Ú. H˘ «ÎÑe¡, ˘O_»OyÖ’x D 10"ÕÅ ZHõ~åÅ Ãã*òÖ’,


k k

"åà◊√§ U=∞x K≥Ñ¨Ù «∞<åfl~°∞? 50 "ÕÅ L^ÀºQÍÅ∞ =™êÎÜ«∞<Õk W"åfià◊ P HÍH˜<å_»

Ãã*ò eq∞>_£ «=∞ WO@~°flÖò _®‰õΩº"≥∞O\òÖ’ ~åã∞‰õΩ<åfl~°∞. 16 „QÍ=∂Å Éèí∂=ÚÅ∞

"åà◊√§ fã¨∞H˘x 50 "ÕÅ L^ÀºQÍÅ∞ HõeÊ™êÎ~°@. XHõ"Õà◊ HõeÊOz<å ‰õÄ_® P 50

"ÕÅ∂ ™ê÷x‰õΩÅHg∞ ~å=Ù QÆ ŒO_ô. •O\’¡ XHõ "≥~Úº =™êÎÜ≥∂, Ô~O_»∞ "ÕÅ∞ =™êÎÜ≥∂,

=¸_»∞ "ÕÅ∞ =™êÎÜ≥∂, Jk ÑHõ # ÃÑ@ìO_ç. P 16 „QÍ=∂Å∞ W"åfià◊ 50 "ÕÅ

=∞OkH˜ uO_ç ÃÑ@ì_»O ÖË •? ZO Œ∞‰õΩ ÃÑ@ì=Ù? 50 "ÕÅ =∞Ok HõO>ˇ Z‰õΩ¯=

=∞OkH uO_çÃÑ_»∞ «∞#fl „QÍ=∂Å#∞ #∞=Ùfi f¿ãã≤, 50 "ÕÅ =∞OkH #∞=Ùfi Ñx

HõeÊã¨∞Î<åfl #x K≥Ñ≤Ê P 50 "ÕÅÖ’ 40 "ÕÅ=∞Ok |Ü«∞\˜ "åà◊¡<Õ ≥zÛ ÃÑ_» å"å?

XHõ"Õà◊ Ñk"ÕÅ =∞Ok ™ê÷x‰õΩÅ‰õΩ L^ÀºQÍÅ∞ =zÛ<å Uq∞ q∞ye#@∞ì? 40 "ÕÅ

=∞Ok x~°∞^ÀºQÆ∞ Ö·#@∞ì ÖˇHõ . JO ÕQÆ •. JO>Ë Uq∞ [~°∞QÆ∞ «∞Ok W"åfià◊?

"åà◊√§ Jaè=$kú ¿Ñ~°∞g∞ Œ Láêkè HõeÊOK«_»O ÖË Œ∞. L#fl Láêkè Ñ‘Hã¨∞Î<åfl~°∞.

^•xfl ^•zÃÑ_»∞`«∂ J|^•úÅ∞ =∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl~°∞. P J|^•úÅ∞ |Ü«∞\˜H˜ fã≤,

"åã¨Î"åÅ#∞ "≥eH˜fã≤ K≥Ñ¨Ê_» =∞<Õk Ç¨Ï‰õΩ¯Å ãÖÑ¶¨∂Å∞, W`«~° ãÖÑ¶¨∂Å∞,

L Œº=∂Å∞, ~å[H©Ü«∞ L Œº=∂Å =ÚYº"≥∞ÿ# Hõ~°Î"åºÅÖ’ XHõ\. J|^•úÅ#∞,

J"åãÎ"åÅ#∞ "≥eH˜ fã≤ „Ñ¨[Å =ÚO Œ∞ K«~°Û‰õΩ ÃÑ@ì_»O KåÖÏ J=ã¨~°O.

Ô~O_»=k, „Ñ¨Éèí∞ «fiO 10 "ÕÅ ZHõ~åÅ∞ WKÕÛã¨∞ÎOk XHõ HõOÃÑhH˜. HÍy «OÖ’

Uq∞ K«∂Ñ≤ã∞ÎOk? l~å~Úf Éèí∂=ÚÅ#∞ =∂„ «"Õ∞ K«∂Ñ≤ã∞ÎOk. Wk =∂„ «"Õ∞

„Ñ*ÏhHÍxH uO_çÃÑ>Ëì Éèí∂=∞~Ú#@∞ì. l~å~Úf Éèí∂q∞ HÍx „ÑÉèí∞ «fi Éèí∂q∞#O`å

Z=iH© K≥Ñ¨Ê‰õΩO_®<Õ WKÕÛã¨∞ÎOk. =∂ Éèí∂q∞ "Õ∞=Ú WKÕÛâßO JO@∞Ok.

J#O «Ñ¨Ù~°O lÖÏ¡Ö’ ÖËáêHΔ <åÖˇ_£ Ãã*ò Jx XHõ\˜ =™ÈÎOk. 11,500 ZHõ~åÅ

Éèí∂q∞. Wk JO`å QÆ=~°fl"≥∞O@∞ Éèí∂q∞ HÕ Œ ÖˇHõ . JO>Ë P 11,500 ZHõ~åÅ∞

WÑ¨Ê\˜^•HÍ MÏmQÍ Ñ¨_»∞<åflÜ«∂? JO`«\Ï =º=™êÜ«∞O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Z=~°∞

=º=™êÜ«∞O KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞? „Ñ¨Éèí∞ «fi"Õ∞ JÃã·<£ "≥∞O\ò, _çá¶ê~°"£∞ Ñ¨\ÏìezÛ#

¿Ñ Œ „Ñ¨*ÏhHõO KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. QÆ=~°fl"≥∞O\ò UO K≥Ñ¨Ù`ÀOk - <å Éèí∂q∞x <Õ#∞

WKÕÛã∞Î<åfl#∞, HÍ|\ì <Õ<å ÖHõ Å∞ K«∂Ñ≤OK«#Hõ ~°ÖË Œ∞, JHõ _» ZO «=∞Ok Láêkè

á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞, ZO`«=∞OkH˜ Láêkè áÈ`«∞O^À J"Õg∞ `«#∞ K≥Ñ¨Ê#Hõ¯~°ÖË^Œ∞

J#∞‰õΩO\’Ok. UO =∂\Ï¡_»∞ «∞Ok - <åÖˇ_£Ãã*ò =ã¨∞ÎOk, L^ÀºQÆO =ã¨∞ÎOk

Jx K≥Ñ¨Ù`ÀOk. UO L^ÀºQÆO Jx K≥|∞`ÀOk? W#Êùˆ~‡+¨<£ >ˇHÍflÅrÖ’QÍh,

|Ü≥∂>HÍflÅrÖ’ QÍx JuH˘kÌ=∞Ok Ñ@ì} „áêO « J„QÆ‰õΩÖÏÅ‰õΩ K≥Ok#@∞=O\


k k

èŒ#=O «∞Å Ñ≤Å¡Å‰õΩ =∂„ «"Õ∞ L^ÀºQÍÅ∞ =™êÎ~Ú. "Õ~ "åà◊§‰õΩ ~å=Ù. áÈÜÕ∞k

=∂„ «O 11500 ZHõ~åÅÖ’ JÃã·<£"≥∞O\ò Ñ\ÏìÅ`À =º=™êÜ«∞O KÕã∞‰õΩO@∞#fl@∞

=O\ H˘xfl "ÕÅ =∞Ok ¿Ñ Œ „Ñ*ÏhHõO „| «∞‰õΩÅ∞. Jk |O[~°∞ Éèí∂=∞~Ú<å ã~

Ñâ◊√=ÙÅ∞ "Õ∞ÑÙ‰õΩ<Õ "åà◊§ Láêkè UO HÍ"åe? g∞ Œyæ~° «yæáÈ~ÚOk HÍx, ≥ÅOQÍ},

~åÜ«∞Åã‘=∞ „áêO`åÅÖ’ `å\˜K≥@¡, D`«K≥@¡ HõÅ∞¡ fã¨∞‰õΩ<Õ KåÖÏ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ

‰õΩÖÏÖË L<åfl~Ú. J^˘Hõ ÃÑ ŒÌ Láêkè. P „áêO`åÅÖ’ ‰õΩO\Å∞QÍx K≥~°∞=ÙÅQÍx

LO>Ë JHõ _» KÕÑ¨Å∞ Ñ¨@∞ì‰õΩ<Õ"åà◊√§, |@ìÅ∞ «∞‰õΩ¯<Õ"åà◊√¡ ZO Œ~À LO\Ï~°∞. D

‰õΩÅ =$ «∞ÎÅhfl ‰õÄ_® =∞# ÃÇ·ÏO Œ= ã¨=∂[OÖ’ J@ì_»∞QÆ∞ ‰õΩÖÏÅ"åàı§ KÕ™êÎ~°∞.

"åà◊§ r=#O "≥Ú «ÎO ≥|ƒ uO@∞O Œ<Õk ZHõ _® K≥ÑÊ‰õΩO_» |∞HÍ~Úã∂Î „ÑÉèí∞ «fiO

nxx Jaè=$kú Jx =∂\Ï¡_»∞ «∞Ok. =∞#=∞O Œ∞Hõ<Õ – JãÅ∞ Jaè=$kú QÆ∞iOz

g∞ J=QÍÇÏ# Uq∞\? g∞ #=¸<å Uq∞\?– J<Õ „áê äŒq∞Hõ „Ñâ◊fl "Õ™êÎO. „Ñ «ºHõΔOQÍ

„ÑÉèí∞ «fiO ~°Hõ~°HÍÅ ~°∂áêÅÖ’ „Ñ*ÏhHõO rq`åÅ∞ ÉÏQÆ∞ KÕÜ«∂eû# J=ã~°"Õ∞g∞

ÖË^Œ∞. ÃÑ@∞ì|_ç^•i HõOÃÑhÅ∞ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÃÑ@ì\ÏxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# =∞øeHõ

ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ HõeÊ¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞Ok. ^•xflOKÕ „Ñ¨*ÏhHÍxH˜ Jaè=$kú =ã¨∞ÎO^Œ<Õ

PÖ’K«# Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ# PÖ’K«#. Jk =∞# q=∞~°≈Ö’ XHõ =ÚYº=∞~Ú# ÉèÏQÆO.

Ô~O_»=k, „Ñ «ºHõΔOQÍ r=#O HÀÖ’Ê=@O =∂„ «"Õ∞ HÍ‰õΩO_®, =ÚYºOQÍ g∞

„áêO «OÖ’, f~°„áêO «OÖ’ =∞ «ûºHÍ~°∞Å‰õΩ ~åQÆÅ „Ñ¨=∂ ŒO ZO « ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ

LO_»É’ «∞O ŒO>Ë "≥Ú «ÎO HÀ™êÎ „áêO «O JO`å ‰õÄ_® Ñi„â◊=∞Å∞ ~åÉ’ «∞<åfl~Ú.

JO Œ∞Ö’ äŒ~°‡Öò áê¡O@∞Å∞ KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ =™êÎ~Ú – <≥Å∂¡~°∞ #∞Oz NHÍ‰õΩà◊O

^•HÍ. WHõ _» ZO Œ∞‰õΩ ÃÑ_»∞ «∞<åfl~°∞? äŒ~°‡Öò áê¡O\ò ÃÑ@ì_®xH˜ ÉÁˆQæq∞ ^˘~°Hõ Œ∞

WHõ _». =∞# ~åROÖ’ ÉÁQÆ∞æ ≥ÅOQÍ}Ö’ LOk. P ÉÁQÆ∞æ ãiáÈHõáÈ Õ =∞ èŒº„Ñ Õâò,

Kè«fÎãπQÆ_è£ #∞Oz Õ"åe. Jq WOHÍ KåÖÏ Œ∂~°OÖ’ L<åfl~Ú – <≥Å∂¡~°∞‰õΩQÍx,

NHÍ‰õΩàÏxH˜QÍx. =∞i WHõ _≥O Œ∞‰õΩ ÃÑ_»∞ «∞<åfl~°∞? XHõ>Ë XHõ\˜ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞.

äŒ~°‡Öò áê¡O\ò‰õΩ hà◊√¡ HÍ"åe. WHõ _» ã¨=Ú„ ŒO LOk. P hà◊√§<åfl~Ú. D hà◊√¡

^Œ∂~°„áêO`åxH˜ fã¨∞‰õΩáÈ"åeû=¿ãÎ YÔ~Û‰õΩ¯=. HÍ|\˜ì ^ŒQÆæ~À¡ hà◊√§O>Ë Y~°∞Û

«‰õΩ¯==Ù «∞Ok J<Õ UÔH·Hõ q+¨Ü«∞O ÃÑ@∞ìH˘x Wã¨∞Î<åfl~°∞. Jhfl ¢ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÖË.

g\=Å¡ =KÕÛ@@∞=O\ HÍÅ∞+ºO KåÖÏ ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ LO_»É’ «∞Ok.

=∞^èŒº„Ñ¨^ÕâòÖ’ 12"ÕÅ "≥∞QÍ"å@¡ ^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`«∞Î#∞ L`«ÊuÎ KÕ¿ã „áêO`«O

XHõ@∞Ok. KåÖÏ HõOÃÑhÅ∞ L<åfl~Ú JHõ _». JHõ _» ZO « „Ñ=∂ ŒHõ~°=∞~Ú#


k k

HÍÅ∞+¨ºO =zÛO^À XHõ™êi K«∂¿ãÎ NHÍ‰õΩà◊O lÖÏ¡, <≥Å∂¡~°∞ lÖÏ¡ÅÖ’ UO

[~°∞QÆÉ’ «∞On J~°÷=∞=Ù «∞Ok. JO Õ q Œ∞º Œ∞ «ÊuÎ ™ê=∞~°÷ºO LO_»É’ «∞#fl D

„áêO «=∞O`å ‰õÄ_® Z@∞=O\ HÍÅ∞ëêºxfl ÉèíiOK«=Åã≤ =ã∞ÎO^À? P HÍÅ∞ëêºxH

„Ñ è•# ÉÏkè «∞Å∞ =∞ «ûºHÍ~°∞Å∞ HÍÉ’`å~°∞. ZO Œ∞HõO>Ë =∞# HÍÅ∞+º xÜ«∞O„ «}

=∞O_»e D Ñi‡+#∞¡ Uq èŒOQÍ Wã∞ÎO ŒO>Ë #∞=Ùfi |Ü«∞\H =keÃÑ>Ëì@@∞=O\

=º~°÷ Ñ¨ •~å÷Å#∞ â◊√kú KÕã≤ ã¨=Ú„ ŒOÖ’H˜ =kÖËÜü∞ Jx K≥Ñ≤Ê Wã¨∞ÎOk. â◊√kú ZO «

KÕ™êÎ_»∞? ã¨=∞„QÆOQÍ KÕ™êÎ_®? ^äŒ~°‡Öò áê¡O@~Ú<å H˘O`« KÕã¨∞ÎOk. ^äŒ~°‡Öò

áê¡O\òÅ`Àáê@∞, HÀãìÖò HÍi_®~üÖ’ ÉèÏQÆ=∞~Ú D „áêO «OÖ’ ~°™êÜ«∞# Ñi„â◊=∞Å∞,

=∞O^Œ∞Å Ñï„â◊=∞Å∞ ~å#∞<åfl~Ú. ~°™êÜ«∞# Ñï„â◊=∞Å, =∞O^Œ∞Å Ñï„â◊=∞Å

HÍÅ∞+ºO "Õ∞=Ú ÃÇ·Ï„^•ÉÏ Œ∞Ö’ K«∂ã∞Î<åflO. ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ Õâ◊OÖ’<Õ „_»Q∑ WO_»¢ã‘ìÖ’

<≥O|~ü =<£. Ñ¨\Ï<£K≥~°∞ „áêO`«O g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞, KåÖÏ=∞Ok =ã¨∞ÎO\Ï~°∞

ÃÇ·Ï„^•ÉÏ £‰õΩ. ‰õÄHõ\òÑe¡H ŒQÆæ~ LO@∞Ok. P HÍÅ∞+ºO =¸ã‘#kx ZO « èŒfiOãO

KÕã≤O^À, P „áêO «OÖ’ K≥~°∞=ÙÅ∞ Z\Ï¡ èŒfiOãO JÜ«∂ºÜ≥∂ "Õ∞=Ú K«∂ã∂Î<Õ

L<åflO. Ç¨Ï‰õΩ¯Å ãÖÑ¶¨∂Å∞QÍ 30 Uà◊√§QÍ P „áêO`åÅ‰õΩ áÈ`«∂<Õ L<åflO.

Ñ¶≤~åº Œ∞Å∞ KÕã¨∂Î<Õ L<åflO. ˆHã¨∞Å∞ "Õã¨∂Î<Õ L<åflO. J~Ú<å HÍÅ∞+¨ºO =ã¨∂Î<Õ

LOk. ZO Œ∞HõO>Ë xÑ¨Ù}∞ÖË K≥Ñ¨Ù`å~°∞ ~°™êÜ«∞# HÍÅ∞+¨ºO, á¶ê~å‡ ã¨∂º\˜HõÖò

HÍÅ∞+¨ºO ZO « â◊√kú KÕã≤<å Ñ¨kâß «O q∞ye áÈ «∞O Œx. ˆ~Ñ¨Ù gà◊√§ HÍÅ∞ëêºxfl

«∂=ÚÖ’¡H <≥\ì ã=Ú„ ŒOÖ’H =kÖËã∂Î LO>Ë ~åÉ’ÜÕ∞ ~ÀAÅÖ’ P ã=Ú„ ŒOÖ’

KÕÑ¨Å∞ ^˘~°∞‰õΩ`åÜ«∂? [Å r"åÅ Ñ¨Ù#~°∞ «ÊuÎ [~°∞QÆ∞ «∞O^•? „Hõ=∞OQÍ Jhfl

K«zÛáÈ`å~Ú. „\ÏÅ~°∞¡ "Õã∞H˘x, "≥∞+≤<£ É’@∞¡ "Õã∞H˘x Œ∂~°OáÈÜÕ∞ "å_çH KÕÑÅ∞

^˘~°H˘K«∞Û. HÍx ŒQÆæ~À¡ KÕÑ¨Å∞ Ñ¨>Ëì@@∞=O\˜ D „áêO « =∞ «ûºHÍ~°∞Öˇ=iH˜ ‰õÄ_®

r=#O q∞QÆÅ Œ∞. JO>Ë „Ñ¨ «ºHõΔOQÍ Láêkè HÀÖ’Ê=@"Õ∞ HÍHõ HÍÅ∞+¨ºO ^•fi~å,

Ñ¨~åº=~°} q èŒfiOãÖ ^•fi~å ‰õÄ_® HÀÖ’Ê=_»O.

„ÑHõ$u J<Õk „Ñ*ÏhHÍxH r=<å è•~°O. ãÇÏ[ =#~°∞Å ÀÑ≤_ô QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞

«∞<åflO JO>Ë =∂ QÍºã¨∞ fã¨∞‰õΩáÈ «∞<åfl_»∞, =∂ hà◊√§ fã¨∞‰õΩáÈ «∞<åfl_»<Õ HÍ Œ∞

– „Ñ¨Hõ$u g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç |uˆH Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ ‰õÄ_® fã¨∞‰õΩÉ’`«∞<åfl_»x. Jk

™ê~°=O «"≥∞ÿ# <ÕÅ ~°∂ÑÖÖ’ HÍ=K«∞Û, KÕÑ¨Å∞ Ñ¨@∞ì‰õΩ<Õ hà◊§ ~°∂ÑÖÖ’ HÍ=K«∞Û.

P~ÀQÍºxfl HÍáê_Õ QÍe ~°∂ÑOÖ’ HÍ=K«∞Û. J<ÕHõ ~°HÍÅ r=<åxH J=ã~°=∞~Ú#

ãOÑ Œ xKÕÛ J_»=ÙÅ ~°∂ÑOÖ’ HÍ=K«∞Û. QÍeQÍh, hà◊√¡QÍh, <ÕÅQÍh, K≥@∞¡QÍh


k k

- Wq ˆH=ÅO „Ñ¨Hõ$u HÍ Œ∞. „Ñ¨*ÏhHÍxH˜ r=<å è•~°O. „Ñ¨Éèí∞ «fiO Œ$+≤ìÖ’ Ô~O_Õ

Ô~O_»∞ H@ysÅ∞. Ñ\ÏìÅ∞O>Ë l~å~Úf Éèí∂q∞, #+ìÑiÇ~°O W™êÎ=Ú. q∞yeOk

=º=™êÜ«∂xH ÑxH~åx =$ è•Éèí∂q∞. Jk =∂ Õ HÍ|\ì Z=iH© Ug∞ W=fi#Hõ ~¡ Œ∞.

HÍx "åãÎ"åxH J ŒO`å ‰õÄ_® r=<åxH P è•~°"≥∞ÿ# <ÕÖË. P ãÊ$ÇÏ ZHõ _® LO_» Œ∞

"åà◊§‰õΩ. ≥eÜ«∞HõHÍ Œ∞, ÖˇHõ ÖË Œ∞. ^•xfl ^•zÃÑ>Ëìã≤ g∞‰õΩ Ñ¨\Ïì LO^•, J~Ú Õ

#+ìÑ¨iÇ¨~°O W™êÎO f¿ãã¨∞HÀ, "≥o§áÈ WHõ _»#∞Oz JO\Ï~°∞. ZHõ _çH˜ áÈ`å_»∞

J «#∞? ZO «=∞Ok ZHõ _çH áÈ`å~°∞? ZO «=∞Ok P _»|∞ƒ fã∞H˘x "åºáê~åÅ∞

KÕã¨∞H˘x ÉÏQÆ∞Ñ¨_»QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞? ZO «=∞Ok P _»|∞ƒ fã¨∞H˘x =∞m§ Éèí∂=ÚÅ∞

H˘#∞H˘¯x =º=™êÜ«∞O KÕÜ«∞QÆÅQÆ∞`å~°∞?

XHõ „QÍ=∞OÖ’ W ŒÌ~°∞ Ô~· «∞Å ŒQÆæ~° Éèí∂q∞ fã¨∞H˘x «Ö’ Ô~O_»∞ÅHõΔe¿ãÎ WOH˘Hõ

„QÍ=∞OÖ’ H˘#∞HÀ¯QÆÅ~°∞. 10 "ÕÅ ZHõ~åÅ Éèí∂=ÚÅ∞ f¿ãã¨∞H˘x _»|∞ƒe¿ãÎ

K«∞@∞ìÑ¨Hõ Å Éèí∂=ÚÅ èŒ~°ÅO`å ‰õÄ_® Ñ¨kÔ~@∞¡ ÃÑiyáÈ`å~Ú. ≥eã≤# "åãÎ"åÖË

W=hfl ‰õÄ_®. [~°∞QÆ∞ «∞#fl "åãÎ"åÖË. QÆ=~°fl"≥∞O\ò UO =∂\Ï¡_»∞ «∞Ok W"åfià◊?

K«@ìO „Ñ¨HÍ~°O ~å=Åã≤# •x HõO>Ë Ô~O_»∞ Ô~@∞¡ Z‰õΩ¯= Wã¨∞Î<åflO Hõ • JO@∞Ok.

Wã¨∞Î<åfl~°∞ H˘xflKÀ@¡, W=fi_»O ÖË Œx QÍ Œ∞. WOHõ Ç¨~ÚQÍ | «∞‰õΩáÈ JO\Ï~°∞.

#∞=Ùfi Ç~ÚQÍ J<Õ Ö’ÑÖË èŒ~°Å∞ <åÅ∞QÆ∞ Ô~@∞¡ ÃÑiyáÈÜ«ÚO\Ï~Ú. ZO Œ∞HõO>Ë

XHõ_çH˜ W=fi_»O ÖË Œ∞ #∞=Ùfi. ZO «=∞Ok H˜ã¨∞Î<åfl=Ù? 10 "ÕÅ ZHõ~åÅ‰õΩ Wã¨∞Î<åfl=Ù.

10"ÕÅ ZHõ~åÅ Ô~· «∞Å∞ _»|∞ƒ fã∞H˘x |Ü«∞@ H˘#∞‰õΩ¯O^•=∞xáÈ Õ Éèí∂=ÚÅ

^èŒ~°Å∞ T~°∞‰õΩO\ÏÜ«∞O_ç? ˆ~@∞¡ ÉÏQÍ ÃÑiy áÈ`å~Ú. HÍ|\˜ì JO^Œi

J#∞Éèí="Õ∞O ŒO>Ë Éèí∂¿ãHõ~°}Ö’ Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’Ê~Ú# "åà◊√§ Z‰õΩ¯= #+ìÑiÇ~°O

WzÛ<å ‰õÄ_® «‰õΩ¯= Éèí∂"Õ∞ H˘#∞HÀ¯QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞. ã¨=∂#OQÍ HÍ Œ∞ QÆ •

ã¨QÆO ‰õÄ_® H˘#∞HÀ¯ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. WHõ q∞ye# „Ñ¨*ÏhHõO - Éèí∂=ÚÅ∞ ÖËx

"åà◊√§, KåHõe"åà◊√§, =∞OQÆe"åà◊√§, =º=™êÜ«∞ ‰õÄe KÕã¨∞‰õΩ<Õ"åà◊√§, U"≥∞ÿáÈ`å~°∞

"åà◊§O`å? JO>Ë, "åà◊§#∞ aHÍ~°∞Å∞QÍ =∂iÛ, qâßÅ „Ñ*ÏhHÍxH r=<å è•~°"≥∞ÿ#

„Ñ¨Hõ$ux ÃÑ@∞ì|_çH˜ XHõ =#~°∞QÍ K«∂_»@O J<Õk Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ# PÖ’K«#. J Õ

ÃÑ ŒÌ ^ÀÑ≤_ç.

XHõ „áêO «O =#~°∞Å∞ fã∞HÀÉ’ «∞<åfl~°∞ ÖË • WOH˘Hõ „áêO «O =#~°∞Å∞ fã∞HÀ

É’ «∞<åfl~°∞ J<Õk HÍkHõ _». „ÑHõ$u, As such „ÑHõ$u J<Õ Õ „Ñ*ÏhHÍxH r=<å è•~°O.

„Ñ*ÏhHÍxH r=<å è•~°=∞~Ú# „ÑHõ$ux ÃÑ@∞ì|_çH =#~°∞QÍ K«∂Ñ≤Oz, ÃÑ@∞ì|_çH


k k

JÑ¨ÊyOKÕã≤, _»|∞ƒeã¨∞Î<åflO QÆ •, HÍÅh QÆ\ì™êÎO QÆ •, g∞~°Hõ _» | «HõO_ô Jx

«i"Õ∞™êÎ#O>Ë, J Õ ^ÀÑ≤_ç. WOHõ "Õ~ ^ÀÑ≤_ç QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»=Åã≤# J=ã¨~°O

ÖË Œ∞. =∞i Jaè=$kú ZÑ¨C_»∞ =ã¨∞ÎOk? ZÖÏ =ã¨∞ÎOk? ZHõ _» =ã¨∞ÎOk? JO>Ë

W=hfl J~°÷OÖËx =∂@Å∞. J"≥∞iHÍÖ’ [~°QÆÖË •? WOQÍ¡O_»∞Ö’ [~°QÆÖË •? JO>Ë

P ÕâßÅ∞ D "≥∂_»ÖòÖ’ =$kú K≥O ŒQÆeQÍ~Ú JO>Ë "å\H =ÅãÅ∞O_Õq. P

=ÅãÅ#∞ ÀK«∞‰õΩx, =Åã ÕâßÅ =#~°∞Å#∞ ÀK«∞H˘x •xfl ãÑ≤¡"≥∞O\ò KÕã∞H˘x

«=∞ ÕâßÅ#∞ Jaè=$kú KÕã¨∞HÀQÆeQÍ~°∞. Jk WÑ¨C_»∞ U ÕâßxH© ™ê èŒºO HÍ Œ∞. D

#=¸<åÖ’ Jaè=$kú K≥Ok JO^Œi rq`åÅ∞ ÉÏQÆ∞ KÕÜ«∞_»O W"åfià◊ Z=iH©

™ê èŒº=∞ÜÕ∞º q+¨Ü«∞O HÍ Œ∞.

W"åfià◊ =∞#‰õΩ =Åã¨Å∞ = Œ∞Ì. HÍ"åÅ#∞‰õΩ<åfl Jq ÖË=Ù. ÉèÏ~° « Õâ◊O ÖÏO\˜

ÕâßÅÖ’ „Ñ[Å ≥·#Ok# rq`åxfl, r=# „Ñ=∂}ÏÅ#∞ „Ñ «ºHõΔOQÍ ÃÑOKÕ Jaè=$ Õú

Jaè=$kú «Ñ¨Ê, "Õ~ #=¸<å Jaè=$kú J<Õk ™ê èŒºO HÍ Œ∞. ^•xH˜ J#∞|O èŒOQÍ

Ñ¨i„â◊=∞Å∞ ÃÑ@∞ì. Z=fi~°∂ = ŒÌ#_»OÖË Œ∞. XˆH XHõ w@∞~å~Ú ÃÑ@∞ìHÀ. #∞=Ùfi XHõ

Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∞O KÕÑ@ì_»O =Å# Z=fii r=#"≥∞ÿ<å ≥|ƒ uO>Ë uiy JO Õ

r=<åxfl á⁄O Õ~°HõOQÍ "åà◊§‰õΩ ÑÙ#~å"åãO HõeÊOK«QÆÅ"å, HõeÊOK«ÖË"å? W"åfioìH©

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ P ~°Hõ"≥∞ÿ#@∞ =O\˜ K«@ìO ÖË Œ∞. W"åfioìH© ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Jaè=$kú

HÀãO Z=Ô~·<å Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’Ê Õ, Z=Ô~·<å r=#O HÀÖ’Ê Õ uiy JO « Éèí∂q∞

ÖËHõ JO « r=#O J Õ "≥∂`å Œ∞Ö’ "åà◊√§ á⁄O^•e Jx K≥¿ÑÊ K«@ìO ÖË Œ∞. U=ÚOk?

=∂Ô~¯\ò ~@∞ „Ñ¨HÍ~°O „Ñ¨Éèí∞ «fiO #+ìÑ¨iÇ¨~°O Wã¨∞ÎOk. UO KÕã¨∞H˘O\Ï"À KÕã¨∞HÀ

J<Õ =∂@a~°∞ã∞ «#O LOk. áê~°¡"≥∞O\òÖ’ =¸_»∞ ãO= «û~åÅ∞QÍ Ô~O_»∞ aÅ∞¡Å∞

ÃÑO_çOQ∑Ö’ L<åfl~Ú. =¸_Õà◊√§QÍ ZÑ¨C_»∞ K«~°Û =zÛ<å „Ñ¨ è•#=∞O„u QÍ~°∞ UO

=∂\Ï¡_»`å~°∞ - H˘`«Î Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO KÕã¨∞Î<åfl=Ú, H˘`«Î Ñ¨Ù#~å"åã¨ K«@ìO

KÕã¨∞Î<åfl=Ú, ÉèíÜ«∞Ñ¨_˘ Œ∞Ì g∞~°∞ JO\Ï_»∞. K≥Ü«∞º_»∞ ^•xfl. Jq =¸_Õà◊√§QÍ

J\Ï¡Q ÃÑO_çOQ∑Ö’ L<åfl~Ú. D =¸_Õà◊§Ö’ ÅHõΔÖÏk „Ñ*ÏhHÍxfl x~åfiã≤ «∞Å∞

KÕ¿ã@@∞=O\ Éèí∂¿ãHõ~°} =∂„ «O [iyáÈ «∂<Õ LO@∞Ok. áÈh P K«\ÏìÖË=∞<åfl

ÉÏQÆ∞<åflÜ«∂? =∂ |∞Ö\<£Ö’ ^•x g∞ Œ qâı¡+} ~åâß=Ú. P K«\ÏìÅ∞ W"åfià◊

L#fl K«\ÏìÅHõO>Ë "≥∞~°∞QQÍh, =∞m§ JO Õ r=# „Ñ=∂}Ïxfl HõeÊOKÕ K«\ÏìÅ∞

HÍ=Ù Jq. ~ÑÙ D aÅ∞¡Å∞ K«\ÏìÅ~Ú<å Jaè=$kúHÀãO r=#O HÀÖ’Ê~Ú# "åà◊§‰õΩ


k k

JO Õ r=<åxfl uiy HõeÊ™êÎO J<Õ âßã¨#Ñ¨~°"≥∞ÿ# Éèí~À™ê, Ç¨g∞ "åà◊¡‰õΩ ÖË Œ∞. Wk

™êQÆ_®xH˜ gÅ∞ÖË Œ∞.

Ñk¿ÇÏ<Õà◊§HO Œ XHõ Ñiâ’ èŒ‰õΩ_»∞ KåÖÏ q=~°OQÍ Ñiâ’kèOz XHõ =∂@ K≥áêÊ_»∞.

JO Œ~°∂ KåÖÏ ã≤QÆ∞æ À «Å=OK«∞HÀ"åeû# =∂@. D J~°"≥· ãO= «û~åÅ ÉèÏ~° « Õâ◊

„ÑQÆuÖ’ Éèí∂¿ãHõ~°}=Å¡ Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’Ê~Ú x~åfiã≤ «∞Ö·# „Ñ*ÏhHõOÖ’ 40 âß «O

=∞Ok Pk"åã∞Å∞ Jx K≥áêÊ_»∞. Õâ◊ [<åÉèÏÖ’ Pk"åã∞Å∞ ZO «=∞O^À ≥Å∞™ê?

HÍh „áê*‰õΩìÅHÀãO, Ñi„â◊=∞ÅHÀãO, r=<åxfl HÀÖ’Ê~Ú x~åfiã≤ «∞Å∞ J~Ú#

"åà◊§Ö’ "≥~ÚºH <åÅ∞QÆ∞=O ŒÅ =∞Ok Pk"åã∞Å∞. JO>Ë D Õâ◊O Jaè=$kú

J~ÚOk -Pk"åã∞Å#∞ Kå=Q˘\ì. W"åfià◊ ÉèÏ~° « Õâ◊O „ÑÑOK«OÖ’<Õ XHõ Jaè=$kú

K≥Ok# Õâ◊OQÍ QÆ∞iÎOÑÙ á⁄OkOk JO@∞<åfl~°∞. JO>Ë Pk"åã∞Å rq`åÅ#∞

<åâ◊#O KÕã≤ "åà◊§#∞ aHÍ~°∞Å∞ KÕã≤ ^Õâ◊O D ™ê÷~ÚH˜ =zÛO^ŒO>Ë ZO`«

Å*ÏHõ~°=∞~Ú# Ñiã≤÷u Wk! P ~ÀA "åà◊§H =∂\Ï¡_®¤xH <À~°∞ ÖË Œ∞, "åà◊§ «~°Ñ¶Ù#

=∂\Ï¡_Õ L Œº=∂Å∞ ÖË=Ù. W"åfià◊ J~Ú<å HõhãO "Õ∞ÖÁ¯O^•O. Jaè=$kú J<Õk

„Ñ¨ «ºHõΔOQÍ „Ñ¨[Å r=# „Ñ¨=∂}ÏÅ∞ ÃÑOKÕ Õ HÍ"åe «Ñ¨Ê h =∞#ã¨∞Ö’ ã≤ •úO «O

XHõ\˜ ÃÑ@∞ìH˘x, ÃÑ@∞ì|_»∞^•~°∞Å‰õΩ =ã¨ «∞Å∞ HõeÊOK«∞H˘O@∂ áÈ Õ - ^•x=Å¡

Jaè=$kú =ã¨∞ÎO Œ<Õk =\ì J| ŒúO. U "Õ∞~°ÔH·<å Z=i<≥·<å #∞=Ùfi q™ê÷Ñ≤ «∞Å#∞

K≥Ü«∞º=Åã≤ =¿ãÎ, x~åfiã≤ «∞Å#∞ K≥Ü«∞º=Åã≤ =¿ãÎ P „Ñ¨*ÏhHõO XHõ ã¨=∂[OQÍ

=∞m§ =∞~˘HõKÀ@ W"åfià◊√#fl r=# „Ñ=∂}ÏxH XHõ ~°∂áê~Ú ‰õÄ_® «QÆæ‰õΩO_®

„|uH@@∞=O\ ÑÙ#~å"åãO #∞=Ùfi HõeÊOK«QÆey Õ<Õ K≥~Úº, ÖËHõáÈ Õ K≥Ü«∞º_®xH

gÅ∞ÖË Œ∞ J<Õk XHõ _ç=∂O_£QÍ =ÚO Œ∞‰õΩ ~å=Åã≤# J=ã~°O LOk. W"åfià◊

=∞#O =∂\Ï¡_»∞ «∞#fl@∞=O\ r=# =#~°∞Å ^ÀÑ≤_ç „Ñ è•#OQÍ W Õ.

ÔH.l.ÉËã≤<£ QÆ∞iOz q∞„ «∞Å∞ á⁄ Œ∞ÌxflOz WzÛ# x<å^•Å∞ qO@∞<åfl=Ú. ¿ÑÑ~À¡

K«∂ã¨∞Î<åflO. HÍx "≥Ü«∞º=Åã≤# „Ñ¨â◊fl Uq∞\˜? "Õã¨∞Î#fl „Ñ¨â◊fl Uq∞\˜? ™ê÷xHõ =#~°∞Å

g∞ Œ Ç¨Ï‰õΩ¯ ™ê÷x‰õΩÅˆH W"åfie JO@∞<åfl~°∞. PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’ WO\Õ\˜H© QÍºã¨∞

WzÛ# «~°∞"å « |Ü«∞\H áÈ"åÅx P"Õâ◊OQÍ JO@∞<åfl=ÚQÍh, H˘OK≥O PÖ’z¿ãÎ,

JO^Œ~°∂ W^Õ JO>Ë =#~°∞Å∞ ÖËx „áêO`åÅ∞ U=∞=Ù`å~Ú? ^Õâ◊OÖ’ ZHõ¯_»

=#~°∞Å∞<åfl Jk Õâ◊ãÖÑ¨ Œ. „Ñ¨[Å ãÖÑ¨ Œ. ™ê÷xHõ „Ñ¨[Å ãÖÑ¨ Œ HÍ Œ∞, „Ñ¨[Å

ãOÑ Œ. =#~°∞Å∞ ZHõ _»∞<åfl "å\ Ñ¶e «O Õâ◊=∞O`å ‰õÄ_® ã=∂#OQÍ á⁄O ŒQÆÅQÍe

J<Õk „Ñ¨*Ï «O„ « ã¨∂„ «O «Ñ¨Ê ZHõ _» =#~°∞Å∞O>Ë JHõ _ç "åà◊§ˆH ŒHÍ¯Å#flk


k k

„Ñ¨*Ï`«O„`« ã¨∂„`«O HÍ^Œ∞. JÑ¨C_Õ=∞=Ù`«∞Ok JO>Ë =#~°∞Å∞ ÖËx „áêO`åÅ∞

Ô~O_»=„âı}˜ áœ~°∞Å∞QÍ | «HÍeû =ã¨∞ÎOk. Jk <åºÜ«∞O HÍ Œ∞. ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞Å∞

„Ñ¨[Å ãÖÑ¨ Œ, ™ê÷xHõ „Ñ¨[Å ãÖÑ¨ Œ =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞, "≥Ú «ÎO Õâ◊ „Ñ¨[Å ãÖÑ¨ Œ.

^•x Ñ¶e`åxfl Õâ◊ „Ñ¨*ÏhHõO JO Œ~°∂ ‰õÄ_® ã¨=∂#OQÍ á⁄O ŒQÆÅQÍÅ<Õk XHõ

„Ñ¨*Ï «O„ « ã¨∂„ «O.

ÔH.l. ÉËã≤<£ QÆ∞iOz "≥Ü«∞º=Åã≤# „Ñ¨â◊fl Jk HÍ Œ∞. L Œº=∞O K≥Ü«∞º=Åã≤Ok

JO Œ∞‰õΩ HÍ Œ∞. U=∞x „ÑtflOKåe =∞#O? q∞„ «∞Å∞ =∂\Ï¡_»∞ «∂ KåÖÏ=∞Ok

K≥áêÊ~°∞ ‰õÄ_®. FZ<£lã≤ J<Õk KåÖÏ <≥·Ñ¨Ù}ºOQÆÅ ãÖã÷. ZO « <≥·Ñ¨Ù}ºO LOn

JO>Ë Pã≤Ü«∂Ö’, P„Ñ¶≤HÍÖ’ J<ÕHõ ÕâßÅ∞ «=∞ ÕâßÅÖ’ LO_Õ ÃÑ„\’eÜ«∞O,

ã¨Ç¨Ï[ "åÜ«Ú=ÙÅ#∞ Ñïâ’kèOz "≥eH˜ fÜ«∞_®xH˜ FZ<£lã≤H˜ HÍO„\Ï‰õΩìÅ∞

Wã∞Î<åfl~Ú. J@∞=O\ FZ<£lã≤ WO_çÜ«∂H JHõ ~°ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚO^•? WO_çÜ«∂H

iÅÜ«∞<£û HÍ=eû=zÛO^•? ZO Œ∞‰õΩ J=ã¨~°=∞~ÚºOk? XZ<£lã≤H˜ ™ê=∞~°÷ºO

LOk, <Õ~°∞Ê LOk. HÍh "åà◊√§ Ha<≥\òÖ’ L#fl"åà◊§‰õΩ |O èŒ∞=ÙÅ∞ HÍ~°∞, Ha<≥\òÖ’

L#fl "åà◊§‰õΩ ~å[H©Ü«∞ q∞„ «∞Å∞ HÍ~°∞. J^˘Hõ „Ñ¨Éèí∞ «fi HõOÃÑh. HÍ|\ì ^•xflOz

Hõg∞+¨<£û Z‰õΩ¯= ~å=Ù. ¢ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÔH· Õ Hõg∞+¨#∞¡ =™êÎ~Ú. W^˘Hõ J<åºÜ«∞O.

Ô~O_»=k, |Ü«∞@‰õΩ fã≤#@∞=O\ P QÍºã∞ èŒ~° ZO « LO_®e J<Õk Z=~°∞

x~°‚ ~Úã¨∞Î<åfl~°∞? =∞# ~åROÖ’ J<ÕHõ ¢ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÅ∞ q^Œ∞º`ü L`«ÊuÎ

KÕã¨∞Î<åfl~Ú. „\Ï<£ûHÀ "åà◊§ Œyæ~° H˘#∞‰õΩ¯x _ç™ê¯"£∞‰õΩ J=Ú‡ «∞Ok. _ç™ê¯"£∞

=∞#Hõ=Ú‡`«∞Ok. ^èŒ~° Z=~°∞ x~°‚~Úã¨∞Î<åfl~°∞? ZÅ¢H˜ìã≤\˜ Ô~QÆ∞ºÖË@s Hõg∞+¨<£

XHõ@∞Ok. P Hõg∞+<£ ãO= «û~åxH XHõ™êi ‰õÄ~°∞ÛO@∞Ok. ‰õÄ~˘Ûx UO KÕã∞ÎOk?

„\Ï<£ûHÀ "åà◊√§, _çã¯"£∞ "åà◊√§, *<£HÀ "åà◊√§, ¢ÃÑ·"Õ@∞ L «ÊuÎ •~°∞Å∞ – =∂ YiÛO «,

=∂ Hõ~ÚºOkO « Jx K≥ÑÙ`å~°∞. «#∞ ãaû_ô WOu™êÎ#x „ÑÉèí∞ «fiO K≥|∞ «∞Ok.

„Ñ¨*ÏhHÍxH˜ <À\©ã¨∞ áÈ «∞Ok. „Ñ¨[Å∞ =™êÎ~°∞. <å}º"≥∞ÿ# ã¨~°Ñ¶~å W=fi_»O ÖË Œ∞

gà◊√§, 7 QÆO@Å HõÔ~O\ò W=fi_»O ÖË Œ∞ gà◊√§. Ñ¨sHõΔÅÑ¨C_»∞ HõÔ~O\ò f¿ãã¨∞Î<åfl~°∞.

WÖÏ =∞# Hõ+ì"Õ∞^À =∞#O K≥Ñ¨C‰õΩO\ÏO. JO`å qx XHõ ã¨fi «O„ «"≥∞ÿ# ãÖã÷QÍ

ZÅ¢H˜ìã≤\˜ Ô~QÆ∞ºÖË@s Hõg∞+¨<£ ^èŒ~° x~°‚~Úã¨∞ÎOk. <åºÜ«∞OQÍ [~°∞QÆ∞`«∞O^•?

<åºÜ«∞OQÍ [~°QÆ •? "Õ~ q+¨Ü«∞O. HõhãÖ XHõ <åºÜ«∞"≥∞ÿ# =º=ã÷ Jk.

=∞i QÍºã¨∞ èŒ~° ‰õÄ_® J\Ï¡Q x~°‚Ü«∞O HÍ"åe Hõ •. ÃÑ„\’eÜ«∞O Ô~QÆ∞ºÖË@s


k k

Ü«∂H±ì XHõ@∞Ok. ^•xHÕ Œ ÃÑ„\’eÜ«∞O Ô~QÆ∞ºÖË@s Hõg∞+¨<£ XHõ\˜ U~åÊ@∞KÕã≤

QÍºã¨∞ èŒ~°#∞ "åà◊√§ x~°‚~ÚOKåe. HÍx JÖÏ [~°QÆ_»OÖË Œ∞. Z=~°∞ x~°‚~Úã¨∞Î<åfl~°∞

Jx JO>Ë ˆHO„^Œ ˆHa<≥\òÖ’ H˘O`«=∞Ok =∞O„`«∞Å∞ Empowered Group of

Ministers (EGOM) J<Õ XHõ =∞O„ «∞Å |$O ŒO x~°‚~Úã∞ÎOk. Z=~°∞ P =∞O„ «∞Å∞

JO>Ë =∞# HõO ŒiH© ≥Å∞ã¨∞. HO„ Œ Ha<≥\ò =∞O„ «∞ÅO Œ~°∂ ‰õÄ_® XHõ_»∞ =ÚMË+π

JOÉÏhH˜, XHõ_»∞ JhÖò JOÉÏhH˜, XHõ_»∞ #g<£ q∞@ìÖò‰õΩ, WOH˘Hõ_»∞ lO^•Öò‰õΩ

J=Ú‡_»∞áÈ~Ú#"åà◊√§. "åà◊√§ Z\Ï¡ x~°‚~Ú™êÎ~°∞? =∞#O _ç=∂O_£ KÕÜ«∞=Åã≤Ok

QÍºã¨∞ èŒ~°#∞ x~°‚~ÚOK« =Åã≤Ok ˆHO„ Œ ˆHa<≥\òÖ’x Ñ≤_çÔH_»∞ =∞Ok =∞O„ «∞Å∞

- =Ú~°m^Õ=~å, „Ñ¨}Éò=ÚYs˚† gà◊√§ HÍ^Œ∞ – XHõ ã¨fi`«O„`«"≥∞ÿ# ÃÑ„\’eÜ«∞O

Ô~QÆ∞ºÖË@s Hõg∞+¨<£ LO_®e, P Hõg∞+¨<£ „Ñ¨*ÏhHÍxH˜ <À\©ã¨∞ W"åfie. =∞#‰õΩ

<À\©ã∞ W"åfie. =∞# Jaè„áêÜ«∂Å∞ q<åe. P «~°∞"å « x~°‚~ÚOKåe Jx.

=¸_»=k XHõ™êi QÍºã¨∞ |Ü«∞@‰õΩ =zÛ# «~°∞"å « ^•x =∂Ô~¯\ÕQ∑Ö’

iÅÜ«∞<£û "åiH˜ U=∂„`«O „Ñ¨"Õ∞Ü«∞O LO_»\ÏxH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞. W"åfià◊ Ñïã≤÷u

Uq∞@O>Ë ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fiO Z=fiiH˜=∞‡O>Ë "åà◊§H˜zÛ PÃÑ·# =∂Ô~¯\ÕQ∑

KÕã∞‰õΩO\Ï_»∞ "å_»∞. •xH ~°Hõ~°HÍÅ «QÍ^•Å∞. <åH=fiÖË ŒO>Ë <åH=fiÖË Œx HÀ~°∞ìÖ’

Hã∞Å∞. |Ü«∞\H f¿ãO «=~°H – iÅÜ«∞<£û‰õΩ J~Ú<å, FZ<£lã≤‰õΩ J~Ú<å ÉÏ èŒº «.

=∂Ô~¯\ÕQ∑ JO`å ‰õÄ_® „Ñ¨Éèí∞`«fi"Õ∞ K«∂ã¨∞HÀ"åe. D _ç=∂O_£ „Ñ¨^è•#OQÍ

=ÚO Œ∞‰õΩ fã∞‰õΩ~å"åe. nxHÀãO =∞#O PO^Àà◊# K≥Ü«∂ºeû# J=ã~°=ÚOk.

Jã¨Å∞ „áê äŒq∞HõOQÍ<Õ W"åfià◊ iÅÜ«∞<£û H˜zÛ# HÍO„\Ï‰õΩì ~° Œ∞Ì K≥Ü«∞ºO_ç.

"åà‹¡\Ï¡QÆ∞ Y~°∞Û J_»∞QÆ∞`å~°∞, HÀ~°∞ì‰õΩ áÈ Õ "åà◊¡‰õΩ ÑiÇ~°O =ã∞ÎOk. WKÕÛ¿ãÜ«∞O_ç.

=∞Ç¨~åRÖ’ Z„<å<£ J<Õ HõOÃÑh`À XHõ J„y"≥∞O\ò KÕã¨∞‰õΩ#fl „Ñ¨Éèí∞ «fiO "å_çH˜

=Ú_çã¨~°∞‰õΩ W=fiÖËHõ, "å_»∞ L «ÊuÎ "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ@ìHõ - P J„y"≥∞O@∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ

"å_çH "ÕÅHÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å „Ñ*Ï èŒ#O =∞Ç~åR QÆ=~°fl"≥∞O@∞ W"åfieû =zÛOk.

J@∞=O\˜ Ñ¶∞’~åÅ∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú. HÍ|\ì, ÔH.l. ÉËã≤<£ QÍºã¨∞#∞ uiy FZ<£lã≤H˜

JÑ¨ÊyOK«O_ç J<Õ _ç=∂O_£ „Ñ¨ è•#OQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ ~å"åe.

=#~°∞Å<Õq ZÑC_»∂ ‰õÄ_® "≥Ú «ÎO ÕâßxH K≥O Œ∞`å~Ú. Õâ◊OÖ’x „Ñ*ÏhHÍxH

JO ŒiH© =#~°∞ÅÃÑ·# ã=∂#"≥∞ÿ# Ñ¶ÅO á⁄O Õ ÇÏ‰õΩ¯O@∞Ok «ÑÊ Z=i =#~°∞Å∞

"åiH J#flk ãÔ~·#k HÍ Œ∞. Pk"åã‘ „áêO`åÅÖ’ ™ê÷xHõ =#~°∞Å∞ ™ê÷x‰õΩÅH Jx

ZO Œ∞HõO\Ï=∞O>Ë "åà◊§ Pi÷Hõ rq`åxH HÍ Œ∞, "åà◊§ ãOã¯$uH ‰õÄ_® P =#~°∞Å∞


k k

=Ú_çÑ_ç LO\Ï~Ú. |Ü«∞@ „áêO`åÅÖ’ =#~°∞Å<Õq Pi÷Hõ rq`åxH =∂„ «"Õ∞

P è•~°O. Pk"åã¨∞Å‰õΩ J\Ï¡ HÍ Œ∞. "åà◊§ ã¨Oã¨ $f, "åà◊§ ™ê=∂lHõ JÅ"å@∞¡,

PK«~°}, PKå~åÅ∞ Jhfl ‰õÄ_® "åà◊§ =#~°∞Å`À =Ú_çÑ¨_ç LO\Ï~Ú HÍ|\ì

"åà◊§ =#~°∞ÅÃÑ·# "åà◊§ˆH Ü«∂[=∂#ºO LO_®e «Ñ¨Ê "Õ~"åiH˜ HÍ Œ∞. ^•xfl

™ê è•~°} ã∂„ «OQÍ KÕ¿ã¿ãÎ Hõ+ìO. U =#~°∞Å∞ ÖËx „áêO`åÅ∞ KåÖÏ L<åfl~Ú.

ÉÁQÆ∞æ ÖËxq, QÍºã¨∞ ÖËxq, ÃÑ„\’Å∞ ÖËxq, hà◊√§ ÖËxq – "åà◊√§ | «Hõ#Hõ ~°ÖË •

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’? "åà◊§‰õΩ ZHõ _»#∞Oz =#~°∞Å∞ =™êÎ~Ú? "åà◊√§ ÃãHõO_£ HÍ¡ãπ

ã≤\[<£û J~ÚáÈ~å? Wk ã~°~Ú#@∞=O\ "≥·Yi HÍ Œ∞. ÃÑ@ì=Åã≤# _ç=∂O_£

U=∞O\O>Ë - iÅÜ«∞<£û#∞ ÑHõ ‰õΩ ÃÑ@ìO_ç. FZ<£lã≤x fã∞HÀO_ç. èŒ~°Å∞ ãfi «O„ «

Ô~QÆ∞ºÖË@s Hõg∞+¨<£ x~°‚~ÚOKåÅx K≥Ñ¨ÊO_ç. QÍºã¨∞ÃÑ·#, =∂Ô~¯\˜OQ∑ÃÑ·#

„Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ J[=∂~Ú+‘ LO_®Å<Õ _ç=∂O_£ =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ~°O_ç. P

_ç=∂O_£ À PO^Àà◊# KÕ •Ì=∞<Õk W"åfià◊ L Œº=∞HÍ~°∞ÅH˜ =∂#= Ç¨Ï‰õΩ¯Å "ÕkHõ

q[˝Ñ≤Î.

=∞#O ÇÏ‰õΩ¯Å∞QÍ =∂\Ï¡_»∞ «∞#flq, [#O #∞Oz ÇÏ‰õΩ¯Å∞QÍ =ÚO Œ∞H˘ã∞Î#flq

– g\˜x Z\Ï¡ =„H©HõiOz ‰õΩkOz K«\ÏìÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~À ‰õÄ_® ≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. ÃÑ·H˜

WzÛ#>Ëì JxÑ≤ã¨∞ÎOk Ç¨Ï‰õΩ¯. Ô~O_Õ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ K≥Ñ≤Ê <Õ#∞ =Úy™êÎ. W"åfià◊

„Ñ¨Éèí∞ «fiO PÇ¨~° Éèí„ Œ « K«@ìO XHõ\˜ KÕ™ÈÎOk. XHõ ~°HõOQÍ =∞Oz Õ. W"åfioì •HÍ

K«=Hõ aÜ«∞ºO áêÅã‘Å∞ LO_Õq. PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’ Ô~O_»∞ ~°∂áêÜ«∞Å‰õΩ HÖ’ aÜ«∞ºO

áêÅã‘ LOk - `≥Å¡HÍ~°∞¤ L#fl"åà◊§‰õΩ. `«q∞à◊<å_»∞Ö’ =¸_»∞ ~°∂áêÜ«∞Å∞,

ÑO*ÏÉòÖ’ XHõ ~°∂áê~ÚH HÖ’ aÜ«∞ºO, QÀ èŒ∞=∞Å∞ WÖÏ U"À L<åfl~Ú. «ÑCHÍ Œ∞

HÍh, W"åfioì •Hõ D K«=Hõ aÜ«∞ºO q è•#O JO`å áêÅã‘QÍ LOk. áêÅã‘QÍ

LO>Ë U=∞=Ù «∞Ok JO>Ë W"åfià◊ LO_˘K«∞Û ~ÑÙ fÃãÜ«∞º=K«∞Û. K«@ìOQÍ LO>Ë

Jk ÇÏ‰õΩ¯QÍ LO@∞Ok. HÍ|\ì Jk K«@ìO KÕÜ«∞_®xfl =∞#O PÇfix™êÎO. «¿ÑÊg∞

ÖË Œ∞ ^•O\’¡. K«@ìO KÕÜ«∂eûO Õ. HÍh ˆHO„ Œ „Ñ¨Éèí∞ «fiO U=∞x K«@ìO KÕã¨∞ÎOk?

^•i„ Œº~Y‰õΩ kQÆ∞=# LO_Õ „Ñu ‰õΩ@∞OÉÏxH HÖ’ =¸_»∞ ~°∂áêÜ«∞ÅH 25

ˆHrÅ∞ - Jk aÜ«∞º"≥∞ÿ`Õ aÜ«∞ºO, QÀ^èŒ∞=∞Öˇ·`Õ QÀ^èŒ∞=∞Å∞ - ã¨~°Ñ¶¨~å KÕ™êÎO

Õâ◊"åºÑÎOQÍ Jx JO@∞<åfl~°∞. 20 W"åfiÖÏ, 30 W"åfiÖÏ, 35 W"åfiÖÏ J<Õk

Ñ¨Hõ # Éˇ@ìO_ç. ^•i„ Œº ~Y x~°fiK«<åxfl, HO„ Œ „Ñ¨Éèí∞ «fiO U ~°HõOQÍ KÕã¨∂Î LOk

J#O>Ë P x~°fiK«<åxfl ‰õΩkOKÕã≤, «yæOKÕã≤ H˘kÌ=∞Ok =∂„ «"Õ∞ Œi„ Œ∞Å∞ Õâ◊OÖ’


k k

LO_Õ@@∞ì, "åà◊§H =∂„ «"Õ∞ JO Õ@@∞ì •xx x~°fizOKåÅx „ÑÜ«∞ «flO KÕã∞Î<åfl~°∞.

WHõ _» =∞m§ „Ñ¨ÑÖK« ÉÏºO‰õΩ P ÕâßÅ∞ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú. „Ñ¨ÑÖK« ÉÏºO‰õΩ Ñ¨ Õ Ñ¨ Õ

UO K≥Ñ¨C‰õΩO@∂ =zÛO^ŒO>Ë, 1990ÅÖ’ "åà◊√§ WO_çÜ«∞<£ ZHÍ#g∞Ö’

«Å Œ∂iÛ#ÑÊ\#∞Oz UO K≥ÑÙ «∞<åfl~°O>Ë - JÑÊ\^•HÍ =∞#‰õΩ#fl PÖ’K«#ÖËq∞\?

"≥Ú «ÎOQÍ Õâ◊OÖ’ ~°Hõ~°HÍÅ "≥#HõÉÏ@∞ «#O LOk. ~°Hõ~°HÍÅ ¿Ñ ŒiHõO LOk.

„Hõ=∞OQÍ D ¿Ñ ŒiHÍxfl, "≥#HõÉÏ@∞ «<åxfl «yæOK«∞‰õΩO@∂ JO Œix ã¨=∂#O

KÕã¨∞HÀ"åe - i[ˆ~fi+¨<≥¡Â<å, K«=Hõ aÜ«∞º"≥∞ÿ<å, ˆ~+¨<£ ëêÑ¨ÙÖ·<å W=hfl ^•xHÀã¨"Õ∞

J#fl PÖ’K«# =∞#‰õΩOk. HÍx „ÑÑOK« ÉÏºO‰õΩ PÖ’K«# su Uq∞\? "åà◊√§

K≥Ñ≤ÊO Õq∞\ =∞# "åà◊§‰õΩ JO>Ë, WO «‰õΩ =ÚO Õ K≥áêÊO – W\Ï¡ KÕã∞‰õΩO@∂áÈ Õ

=#~°∞Å∞ =$ è• J=Ù`å~Ú. h =#~°∞Å∞ ÕxHÀãO „Ñ è•#OQÍ LO_®e? ÃÑ@∞ì|_ç

^•~°∞Å‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# =∞øeHõ ã¨ Œ∞áêÜ«∂Å∞ HõeÊOK«_®xH˜ „Ñ¨ è•#OQÍ LO_®e.

ãÖˆHΔ=∂xH˜ H˘OK≥O =∂„ «"Õ∞ Y~°∞Û Éˇ\Ïìe.

ãÖˆHΔ=∂xH˜ H˘OK≥O =∂„ «"Õ∞ ÃÑ\ÏìÅO>Ë g∞ˆ~q∞ KÕÜ«∂e? \ÏÔ~æ>ˇ_£ "åà◊§‰õΩ

=∂„ «"Õ∞ g∞~°∞ ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ HõeÊOKåe. JO>Ë "≥Ú «ÎOQÍ "≥#Hõ|_ç# "åà◊§‰õΩ

H˘OK≥O H˘OK≥O WK«∞Û‰õΩO@∂áÈ^•O. JO Œ~°∂ „Hõ=∞OQÍ ÃÑ·H˜ =™êÎ~°∞, "≥Ú «ÎOQÍ

"≥#HõÉÏ@∞ «<åxfl «yæOK«∞ ‰õΩO@∂ áÈ^•=∞x Y~°∞ÛÃÑ@ì= Œ∞Ì g∞~°∞. Z=ig∞ Œ

g∞~°∞ Y~°∞ÛÃÑ\ÏìÅO>Ë W"åfià◊ #∞=Ùfi J#flO ÃÑ@ìHõáÈ Õ ˆ~Ñ¨Ù K«zÛáÈ`å_Õ "å_çH˜

=∂„ «O J#flO ÃÑ@∞ì. W"åfià◊ #∞=Ùfi Pã¨∞Ñ¨„uH˜ fã¨∞H˘x áÈHõáÈ Õ ~Ñ¨Ù K«zÛáÈ`å_Õ

"å_çH =∂„ «"Õ∞ Pã∞Ñ„u ¿ã=Å∞ JOk~Úº. JO>Ë ÑÓiÎQÍ aHÍ~°∞Å∞ J~Ú#

"åà◊§‰õΩ =∂„ «"Õ∞ Ñïq∞ «O HÍ"åe #∞=Ùfi WKÕÛ@@∞ =O\˜ ã¨ Œ∞áêÜ«∂Å∞. PÃÑ·#

h _»|ƒO`å ‰õÄ_® ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å‰õΩ ÃÇ·Ï"ÕÅ∞, q=∂<å „â◊Ü«∂Å∞ W=hfl

HõeÊOK«_®xH Y~°∞Û ÃÑ\Ïìe. =∞øeHõ ã Œ∞áêÜ«∂Ö HÀã"Õ∞ Y~°∞Ûx ÃÑ\Ïìe Jx

Hõ • „Ñ¨ÑÖK« ÉÏºO‰õΩ P Õâ◊O. ^•O\’¡ ÉèÏQÆOQÍ "åà◊√§ UO *Ëã¨∞Î<åfl~°∞ JO>Ë XHõ

ÑHõ <Õ"≥∂ K«@ìO KÕã∞Î<åfl~ PÇ~° Éèí„ Œ «‰õΩ Jx K≥ÑÙ «∂, WOH˘Hõ ÑH¯"≥∂ ¿Ñ Œ"åà◊§

x~°fiK«<åxfl =∂~Ûã∞Î<åfl~°∞. Ô~O_»∞ ÑÓ@ÖÏ J=∂‡, <å~Ú<å, Ñ≤Å¡Å∂ WO « J#flO

u#_®xH˜ ãïáÈÜÕ∞ P^•Ü«∞O ÖËx"åà◊√§ ‰õÄ_® "åà◊¡ ÖˇHõ Ö’H˜ ~å=_»O ÖË Œ∞.

JO «HõO>Ë WOHÍ «‰õΩ¯= LO>Ë<Õ "åà◊¡ Œ$+≤ìÖ’ ¿Ñ Œ"åà◊√§. =∞#∞+¨μÖˇ=Ô~·<å Ô~O_»∞

ÑÓ@ÖÏ J#flO u#QÆÅQÍe, Ñ≤Å¡Å#∞ ã∂¯Å∞‰õΩ ÑOÑ≤OK«QÆÅQÍe, LO_»\ÏxHÀ

x"åãÖ Hõey LO_®e, Hõhã¨"≥∞ÿ#, â◊√„Éèí"≥∞ÿ# rq «O QÆ_»áêe. JÖÏ QÆ_»Ñ¨ÖËx


k k

"å~°O ŒiH© „ÑÉèí∞ «fiO Pã~å LO_®ÅO>Ë H˘O « J~°÷=ÚOk ^•O\’¡. HÍx ÉÏQÍ

‰õΩkOKåÅ<Õ PÖ’K«# KÕã¨∞Î<åfl~°∞. D "≥·Yi g∞ Œ W"åfià◊ KåÖÏ q=∞~°≈ J=ã¨~°O.

XH˘¯Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯, Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ =∞#=∞_çQk, _ç=∂O_£ KÕ¿ãk HõeÊã¨∞Î<åfl~°∞ HÍx ^•xx

Z\Ï¡ =„H©Hõi™êÎ~À, ‰õΩk™êÎ~À - J~°÷O KÕã∞HÀHõáÈ Õ, PÖ’zOK«HõáÈ Õ KåÖÏ #+ìáÈ`åO.

q^•º Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ K«@ìO KÕâß~°∞. =∞Oz^Õ HÍx ~å*ÏºOQÆO Uq∞ K≥Ñ≤ÊOk?

Ñ¨ •flÅ∞ˆQà◊§ =Ü«∞ã¨∞û =~°‰õΩ Ñ≤Å¡ÅO ŒiH˜ x~°ƒO èŒOQÍ K« Œ∞=Ù HõeÊOK«=∞O>Ë ^•x

L ÕÌâ◊"Õ∞q∞\˜? „Ñ¨Éèí∞ «fiO «# ÉÏ èŒº «QÍ P Ñ¨x KÕÜ«∂Åx. W"åfiàıO KÕâß~°∞?

"Õ∞=Ú K« Œ∞=Ù‰õΩ#fl ~ÀAÅÖ’, WHõ _» ÃÑ ŒÌ"åà◊§O Œ~°∂ K« Œ∞=Ù‰õΩ#fl ~ÀAÅÖ’ T~À¡

XH ã∂¯Å∞ LO_Õk. ÃÇ·Ï„^•ÉÏ Œ∞, qâßYÑ@flO ÖÏO\ ã≤\©Å#∞ q∞#Ç~Ú¿ãÎ

QÆ=~°fl"≥∞O\ò ã∂¯àı§ LO_Õq. JO Œ~°O P ã∂¯ÖòH áÈÜÕ∞"åà◊§O. T~À¡ HÀ\©â◊fi~°∞_À,

ÅHΔÍkèHÍ~À LO>Ë "åà◊√§ HÍ~À¡ =KÕÛk, "Õ∞=Ú Ãã·H˜Öòg∞ Œ áÈÜÕ∞"åà◊§O. JO Õ Õ_®

«Ñ¨Ê, JO Œ~°O XˆH ã¨∂¯Å∞‰õΩ áÈÜÕ∞"åà◊§O. XˆH ÑÖ «∞Å∞ ŒQÆæ~°, XˆH ã≤Å|ãπ

K« Œ∞=Ù‰õΩx XH ÑsHõΔÅ∞ ~å¿ã"åà◊§O. J~Ú<å Jã=∂#OQÍ LO_Õk. W"åfià◊ ã∂¯à◊√§

U=∞Ü«∂º~Ú? ~°Hõ~°HÍÅ ã∂¯à◊√§. g∞ ‰õΩÖÏxfl |\ì, g∞ _»|∞ƒ#∞ |\ì, g∞ ÇÏŸ^•#∞

|\ì g∞~°∞ ã¨∂¯Å∞ ZOK«∞HÀ=K«∞Û. J@ì_»∞QÆ∞ =~°æ „Ñ¨*ÏhHõO JO>Ë Zã‘ûÅ∞, Zã‘ìÅ∞,

ÉÏQÍ "≥#Hõ|_ç#@∞=O\˜ a.ã≤ ‰õΩÖÏÅ∞ =∂„ «"Õ∞ W"åfià◊ „Ñ¨Éèí∞ «fi ã¨∂¯à◊§‰õΩ áÈ «∂

L<åfl~°∞. nxx ÉÏQÆ∞ K≥Ü«∞º‰õΩO_® #∞=Ùfi q^•º ÇÏ‰õΩ¯ HõeÊ™êÎ#O>Ë U=∞<åfl

J~°÷O LO^• ^•xH?

Ñ¨ Õ Ñ¨ Õ _ç=∂O_£ KÕã¨∞Î<åfl~Ú q^•º Ç¨Ï‰õΩ¯Å ãÖÑ¶∂Å∞ – HÍ=∞<£ ã¨∂¯Öò

ã≤ãìO ~å"åe WO_çÜ«∂Ö’ Jx. J"≥∞iHÍÖ’ LOk Jk. JO « èŒ#=O «∞Å Õâ◊O,

HÀ\©â◊fi~°∞Å Õâ◊O J~Ú<å J"≥∞iHÍÖ’ JO Œ~°∂ XˆH ã¨∂¯ÖòH˜ áÈ`å~°∞. PÜ«∂

„áêO`åÅÖ’ LO_Õ <≥·|~üÇ¨ï_£ ã¨∂¯Å∞ˆH áÈ`å~°∞. XˆH ã≤Å|ãπ K« Œ∞=Ù`å~°∞. XˆH

\©K«~°∞ K« Œ∞=Ù K≥Ñ¨Ù`å~°∞. XˆH Ñ¨sHõΔÅ∞ ~å™êÎ~°∞. Jxfl\’¡ J"≥∞iHÍ =∞#‰õΩ #=¸<å.

HÍx nxH˜ =∂„ «O = Œ∞Ì. WHõ _» =∞#"Õ∞O J_»∞QÆ∞ «∞<åflO? XˆH „Ñ¨Éèí∞ «fi ã¨∂¯à◊√¡

ÃÑ@∞ì. ≥Å∞QÆ∞Ö’ K≥Ñ¨C, «q∞à◊OÖ’ K≥Ñ¨C, =∞~åsîÖ’ K≥Ñ¨C, ™ê÷xHõ ÉèÏ+¨Ö’ K≥Ñ¨C.

J Õ ã≤Å|ãπ, J Õ \©K«~°∞¡, J Õ ã¨∂¯ÖòÖ’ JO Œ~°∂ K« Œ∞=ÙHÀ"åe. JÑ¨C_»∞ #∞=Ùfi

«Ñ¨ÊxãïQÍ JO ŒiH© K« Œ∞=Ù K≥áêÎ=O>Ë J~°÷=ÚOkQÍh, q^•º=º=ã÷#∞ "≥Ú «ÎOQÍ

D ~°HõOQÍ =sæHõiOKÕã≤, ‰õΩÖÏxfl|\ì, _»|∞ƒ#∞ |\ì, ÇÏŸ^•#∞|\ì ZOK«∞HÀ=K«∞Û

#∞=Ùfi Jx K≥¿ÑÊã≤, W"åfià◊ D K«@ìO KÕ¿ãÎ J~°÷"Õ∞q∞\˜? k‰õΩ¯ÖËx Ñ≤Å¡Å‰õΩ K« Œ∞=Ù


k k

K≥Ñ¨Êx ã¨∂¯à◊§Ö’ "Õ∞=Ú |Å=O «OQÍ K« Œ∞=Ù K≥Ñ¨Ù`å=Ú Jx K≥Ñ¨Ù «∞<åfl~°∞ "åà◊√¡.

Jn K«@ìO W"åfià◊. KåÖÏ ÇÏ‰õΩ¯Å∞ HõeÊã∞Î#fl>Ëì JxÑ≤ã∞ÎOk ¿ÑÑ~À¡ "å~°ÎÅ∞ K«kq Õ.

HÍx "åà◊√§ D Ç¨Ï‰õΩ¯ÅxflO\˜h ‰õÄ_® =„H©HõiOz, ‰õΩkOz, «Å¡„HÕ Œ∞Å∞ KÕã≤,

J=∞Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°<Õk J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe. xO_≥·# =∞x+≤QÍ |uˆH, xO_≥·# =∞x+≤QÍ

ZkQ J=HÍâ◊O JO ŒiH© ã=∂#OQÍ LO_®e J<Õ =∂#= ÇÏ‰õΩ¯Å x~°fiK«<åxfl

"Õ∞=Ú Jaè=$kúH Wã∂Î L<åflO. Jaè=$kúH x~°fiK«#O =∂ Œ$+≤ìÖ’ Uq∞\© J#O>Ë

„Ñü =∞x+≤H©, W"åfioì ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ LO_Õ@@∞=O\˜ Jaè=$kú™ê÷~ÚÖ’ ZO`«

xO_»∞QÍ |uH J=HÍâ◊O LO@∞O^À, ZO « xO_»∞QÍ ZkQ J=HÍâ◊O LO@∞O^À

Jk „Ñu XHõ iH ã=∂#OQÍ ŒHÍ¯e. ‰õΩÅ=∞x QÍ Œ∞, P_® =∞QÍ JxHÍ Œ∞,

Ñ¨@ì}"åã¨∞Å∞, „QÍg∞}"åã¨∞Å∞ JxQÍ Œ∞, Pk"åã¨∞Å∞, WOH˘Hõ~°∞ JxQÍ Œ∞ –

JO ŒiH© ã=∂#OQÍ ŒHÍ¯e. J@∞=O\ Jaè=$kú =∞#‰õΩ HÍ"åe. ^•xH aè#flOQÍ

„Ñ¨*ÏhHÍxH˜ Hõhã¨ r=#O HõeÊã¨∞Î#fl „Ñ¨Hõ$u =#~°∞Å#∞ "≥Ú`«ÎO fã¨∞H˘x

ÃÑ@∞ì|_ç •s HõOÃÑhÅ ÖÏÉèÏÅ "Õ@‰õΩ JÑ¨ÊyOKÕã≤ g∞ Kå=Ù g∞~°∞ Kå=O_ç,

aHÍ~°∞Å∞QÆO_ç J<Õ Jaè=$kú ÑÖ ä•#∞ J#∞ã¨ iã¨∞Î<åfl~°∞. ^•xfl JO Œ~°O QÆ\ìQÍ

=ºuˆ~H˜ •ÌO. Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ HõeÊã¨∞Î<åfl=∞x K≥Ñ¨Ù «∂ U ~°HõOQÍ "å\˜x "åà◊√¡ ‰õΩkOz,

=„H©HõiOz, «Å¡HÕ Œ∞Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~À ^•xfl QÆ∞iÎOz, qâı¡+≤Oz =ºuˆ~H˜ •ÌO. „Ñ¨[Å

Hõhã¨ r=# „Ñ¨=∂}ÏÅ#∞, ã¨=∂# Jaè=$kú Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ HÍáê_»∞‰õΩO^•=∞x, D

„Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’ Jxfl L^Œº=∂Å∂ Hõeã≤~å"åÅx HÀ~°∞`«∂ <Õ#∞ ÃãÅ=Ù

fã¨∞‰õΩO@∞<åfl#∞.

��(=∂#=Ç¨Ï‰õΩ¯Å "ÕkHõ |Ç≤Ï~°OQÆã¨Éèí ''Jaè=$kú – ã¨Ç¨Ï[=#~°∞Å ^ÀÑ≤_ç—— –

J=∞ÖÏÑÙ~°O, 23–8–2009)


k k

PÅ‡\˜ìWHõ _» U Q˘_»"å HÍ Œ∞. HÍ#=ã¨~°O ÖË Œ∞. t"år~å=ÙQÍ~°∞ PO„ è• „Ñüxkè,

<Õ#∞ Hõ~å‚@Hõ „Ñüxkè HÍ"åeû# J=ã¨~°=¸ ÖË Œ∞. JO>Ë Z=Ô~·<å HõxÃÑ\ì ^•_ç

KÕ¿ã =ÚO Õ <Õ<Õ K≥¿ÑÊ¿ãÎ =∞Ozk. =∂k ~åÜ«∞Åã‘=∞ „áêO «"Õ∞ HÍHõ =∂ J=∞‡=∞‡k

HÀÖÏ~üò lÖÏ¡, Hõ~å‚@Hõ. <Õ#∞ Ñ¨Ù\ìOk |àÏ§i. PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’ KÕ~°=Åã≤, KÕ~°ÖË Œ∞

Jx t"år~å=ÙQÍ~°∞ K≥Ñ≤Ê# |àÏ§iÖ’ <Õ#∞ ÑÙ\Ïì#∞. J~Ú Õ <Õ#∞ K≥¿ÑÊ =∂@Å‰õΩ

Wk HÍ~°}O HÍ Œ∞.

K«i„ « J<Õk K«∂¿ã"åà◊§#∞ |\ì, K≥¿ÑÊ"åà◊§#∞ |\ì KåÖÏ =∂~°∞ «∞Ok.

~åÜ«∞Å ã‘=∞‰õΩ hà◊√§ ÖËHõáÈ=_®xH˜, #ÖÁæO_»Ö’ á¶È¡~Àã≤ãπ ~å=_®xH˜ "Õ~ "Õ~

HÍ~°}ÏÅ∞ ‰õÄ_® KåÖÏ K≥Ñ¨CHÀ=K«∞Û. #n[ÖÏÅ ã¨=∞ã¨º ^•x`À ÑïK«Ü«∞O

ÖËx"åà◊§‰õΩ J~°÷O HÍ=_»O H˘OK≥O Hõ+ìO. \ZOã≤Å∞, ‰õÄºÃã‰õΩ¯Å∞ Jx Uq∞>Ëq∞\’

JO@∂ LO\Ï~°∞. Jk ã∞ÅÉèíOQÍ q∞OQÆ∞_»∞ Ñ_» Œ∞. \ZOã≤ JO>Ë 100 HÀ@¡

Ñ¶∞#ÑÙ@_»∞QÆ∞Å∞. JO>Ë ÃÑ ŒÌ ae¤OQ∑ xO_Õ hà◊√§ Jx TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. XHõ \ZOã≤

ZO`å JO>Ë 10 "ÕÅ ZHõ~åÅ P~°∞ «_ç ™êQÆ∞‰õΩ ãiáÈÜÕ∞ JO «. JO « hà◊√¡ XHõ

ae¤OQ∑Ö’ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO>Ë Jk XHõ \ZOã≤. =∞#O =O ŒÅ \ZOã≤Å QÆ∞iOz

=∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞<åflO. JO « Ñi=∂}O h\QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞<åflO.

Hõ$ëê‚#k`À ã¨=∞ã¨º Uq∞@O>Ë #kÖ’ hà◊√§ «‰õΩ¯=, J=ã¨~°O Z‰õΩ¯=. P

#k Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO "≥∞ÿ •<åÅÖ’ „Ñ¨=Ç≤Ïã¨∞ÎOk. QÀ^•=i Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO J_»=ÙÅÖ’

„Ñ¨=Ç≤Ïã¨∞ÎOk. Hõ$ëê‚ #k Ñ¨s"åÇ¨ÏHõ „áêO «OÖ’ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO W «~°„`å ‰õÄ_®

"≥#Hõ|_ç# „áêO «O. JO>Ë =~°¬áê «O Z‰õΩ¯=QÍ ÖËx „áêO «OÖ’ „Ñ¨=Ç≤Ïã¨∞ÎOk.

QÀ^•=i J\Ï¡ HÍ‰õΩO_® W «~°„`å ‰õÄ_® H˘O « =~°¬áê «O Z‰õΩ¯=QÍ LO_Õ „áêO «OÖ’

„Ñ¨=Ç≤Ïã¨∞ÎOk. JO^Œ∞=Å¡ Hõ$ëê‚#k [ÖÏÅ QÆ∞iOz H˘O`« H˘\Ï¡@ ã¨Ç¨Ï[O.

<åHÍ¯"åÅO>Ë <åHÍ¯"åÅx JO Œ~°∂ H˘@∞ìHÀ=_»O ãÇÏ[O. D H˘\Ï¡@ [~°QÆ‰õΩO_®


k k

LO_®ÅO>Ë ÑÖK«∞HÀ_®xH˜ XHõ ã¨¿ÇÏ`«∞Hõ"≥∞ÿ# „áêuÑ¨kHõ LO_®e. Z=iH˜

JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ hà◊√§ "åà◊√§ =ÚO Œ∞ "å_»∞H˘x, „áê*‰õΩìÅ∞ Hõ>Ëìã∞HÀx, "Õ∞=Ú

„áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Hõ@∞ì‰õΩ<åfl=Ú HÍ|\ì <å‰õΩ hà◊√§ WÜ«∂ºeûO Õ Jx «~°"å « „\˜|∞º#Öò

ŒQÆæ~° "åkOK«_»O Z‰õΩ¯=QÍ [~°∞QÆ∞ «∂ =ã¨∞Î#flk. ÖË • „\˜|∞º#Öò XHõ J"å~°∞¤

W¿ãÎ P J"å~°∞¤#∞ Z=iH Àz# "Õ∞~°‰õΩ, Z=iH Àz# Ñ ŒúuÖ’ "åà◊√§ Ju„Hõq∞Oz

Z Œ∞\˜ "åà◊§ g∞ Œ =∂„ «O xO ŒÅ∞ "ÕÜ«∞_»O - Wk ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞ «∂ LOk. Wk

XHõ <åQÆiHõ ã¨=∂[OÖ’ LO_»=Åã≤# Ñ¨ Œúu HÍ Œ∞ - JO Œ∞Ö’#∂ =∞#O XHõ

ÃÑ¶_»~°Öò =º=ã¨÷QÍ ~°∂á⁄O^•e J#∞‰õΩO@∞<åflO HÍ|\˜ì . =∞Ç¨~åR, Hõ~å‚@Hõ,

PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò - D =¸_»∞ ~å¢ëêìÅ∞ Hõ$ëê‚ Ñ¨s"åÇ¨ÏHõ „áêO «OÖ’ LO_Õ ~å¢ëêìÅ∞.

Hõ$ëê‚#n [ÖÏÅ∞ U ~°HõOQÍ ÑÖK«∞HÀ"åÅ<Õ ^•xH˜ „áêuÑ¨kHõ „Ñ¨[Å J=ã¨~°O,

ÉèÏ+ HÍ Œ∞. ≥Å∞QÆ∞ HÍ Œ∞, Hõ#fl_»O HÍ Œ∞, WOH˘Hõ\ HÍ Œ∞, „Ñ[Å J=ã~°O „áêuÑkHõ.

D J=ã~°O J#∞‰õΩO>Ë ãÇÏ[OQÍ<Õ "å~°∞ K≥Ñ≤Ê#@∞ì P „áêO «OÖ’ ÑO_Õ ÑO@

ÖËq∞\, "å\H hà◊√§ ZO « HÍ"åe J<Õ Õ HÍ‰õΩO_® P „áêO «OÖ’ W «~° [Å=#~°∞Å∞

U=Ú<åfl~Ú? Éèí∂QÆ~°ƒù [ÖÏÅ∞ ZO «∞<åfl~Ú? =ÚO Œ∞ #∞Op K≥~°∞=ÙÅ∞ U=∞<åfl

L<åflÜ«∂ JHõ _»? Hõ$ëê‚#kÖ’ Hõe¿ãq HÍ‰õΩO_®, "Õ~ "åQÆ∞Å∞ U=∞<åfl L<åflÜ«∂?

"å\˜ #∞O_ç hàı§"≥∞ÿ<å =™êÎÜ«∂? W=hfl ‰õÄ_® ÖˇHõ Ö’H˜ fã¨∞H˘x ÑÖK«∞‰õΩO>Ë

ÉÏQÆ∞O@∞Ok. WÑC_»∞#fl@∞=O\ ÑOÑHõOÖ’ JO>Ë |Kå= ü J"å~°∞¤Ö’ =∞#‰õΩ

«‰õΩ¯= WKåÛ~°∞. Hõ~å‚@Hõ, =∞Ç¨~åR‰õΩ Z‰õΩ¯= WKåÛ~°∞. JO>Ë HÍ~°}O JO «‰õΩ

=ÚO^Õ =∞#O Z‰õΩ¯= "å_»∞‰õΩO@∞<åflO. "åà◊√§ `«‰õΩ¯= "å_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.

=ÚO Œ∞#∞Op L#fl@∞=O\˜ „áê*ˇ‰õΩìÅ "å_»HõO fã¨∞‰õΩO>Ë P~°÷~ü HÍ@<£ Hõ$ëê‚

_≥ÖÏì =~ü û Hõ\ì#ÑC_Õ "≥Ú@ì"≥Ú Œ\ "å_»HõO "≥Ú ŒÅ~ÚºOk. Jk PO„ èŒ „áêO «OÖ’

=zÛOk. «~°"å « <åQÍ~°∞# ™êQÆ~ü =zÛOk. Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO =∞#O JÑÊ\H „áê*‰õΩìÅ∞

Hõ@∞ìH˘x "å_»∞‰õΩO@∞<åflO.

HÍ|\ì |Kå= ü J"å~°∞¤ UO KÕã≤O ŒO>Ë L#fl „áê*ˇ‰õΩìÅ‰õΩ "å_»∞‰õΩO@∞#fl

^•xx Y~å~°∞ KÕã≤ PÃÑ·# q∞ye# ^•xx ÑOzOk. J\Ï¡ ÑOz#ÑC_»∞ =∞#‰õΩ

«‰õΩ¯= =zÛOk, "åà◊§‰õΩ Z‰õΩ¯= =zÛOk. ZO Œ∞HõO>Ë =∞#O =ÚO Õ Z‰õΩ¯=

"å_»∞‰õΩO@∞<åflO HÍ|\˜ì. HÍh "≥Ú`«ÎO g∞^Œ =∞#ˆH Z‰õΩ¯= =zÛOk. 2060

\˜ZOã≤ÅÖ’ 800 PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò‰õΩ, 700 Hõ~å‚@Hõ‰õΩ, 560 =∞Ç¨~åR‰õΩ. Wq xHõ~°

[ÖÏÅ∞. JO>Ë 75âß «O dependability "Õ∞~°‰õΩ ÖˇHõ¯ Hõ\˜ì# [ÖÏÅ∞. #∂~°∞


k k

ãO= «û~åÅÖ’ 75 Uà◊√§ «ÑÊxãiQÍ WO « hà◊√§ LO\Ï~Ú J#∞H˘x, P hà◊√§

=∂„ «"Õ∞ fã¨∞H˘x •xx ÑÖKå~°∞. Jq 800 PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò‰õΩ, 700 Hõ~å‚@Hõ‰õΩ, 560

=∞Ç~åR‰õΩ =zÛ#~Ú. PÃÑ·# ‰õÄ_® ZÑC_»∂ H˘O « hà◊√§ LO\Ï~Ú– JÑC_»ÑC_»∂

JO «HõO>Ë «‰õΩ¯= J~Ú Õ HÍ=K«∞Û– D hà◊§#∞ q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞ JO\Ï~°∞. ^•<Õfl

Surplus Water JO\Ï~°∞. ^•<Õfl Flood Water JO\Ï~°∞. ^•xx H˘O « =sæHõ~°}

t"år~å=ÙQÍ~°∞ KÕâß~°∞ HÍh PK«~°}Ö’ P =sæHõ~°} Z=fi~°∂ K≥Ü«∞º_»O ÖË Œ∞.

xHõ~° [ÖÏÅx |Kå= ü K≥Ñ≤Ê# 2060 \ZOã≤Å‰õΩ q∞Oz L#fl ŒO`å ‰õÄ_® q∞QÆ∞Å∞

[ÖÏÖË. nxH ãO|OkèOz XHõ JãO «$Ñ≤Î Hõ~å‚@HõÖ’, =∞Ç~åRÖ’ LOk J<Õk

=∞#O J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe. |Kå=`ü J"å~°∞¤#∞ ZO`«QÍ `≥Å∞QÆ∞"åà◊§O Own

KÕã∞‰õΩO@∞<åfl"≥∂, =∞Ç~åR"åà◊√§, Hõ~å‚@Hõ "åà◊√§ Own KÕã∞HÀ=_»O ÖË Œ∞. "åà◊§‰õΩ

JãÖ`«$Ñ≤Î ZO^Œ∞HõO>Ë Z‰õΩ¯= hà◊√§ =KÕÛk Ñ¨_»=∞@ Hõ#∞=∞Å∞ Jx WO^•Hõ

t"år~å=ÙQÍ~°∞ ‰õÄ_® K≥áêÊ~°∞. HÍh Z‰õΩ¯= "å_»∞‰õΩO@∂ L#flk HO Œ L#fl

PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò. hà◊√§ Ñ¨Ù>Ëìk =∂ =∞Ç¨~åRÖ’, ÖË • H˘O « Hõ~å‚@HõÖ’ - PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò

Z‰õΩ¯= Z\Ï¡ "å_»∞‰õΩO@∞Ok Jx "åà◊§ "å Œ#. "åà◊§ "å Œ##∂ =∞#O q<åe -

XÑ¨CH˘<åfl, XÑ¨CHÀHõáÈ~Ú<å. Z‰õΩ¯= hà‹§\Ï¡ "å_»∞‰õΩO\Ï~°∞? JO>Ë kQÆ∞=‰õΩ

áÈÜÕ∞H˘nÌ U=∞=Ù «∞O ŒO>Ë "Õ~ "Õ~ hà◊§O`å =zÛ HõÅ∞™êÎ~Ú. ÃÑ·#∞Oz =zÛ#

hà◊§‰õΩ HOk #∞Oz "åQÆ∞Å∞, =OHõÅ∞, LÑ# Œ∞Å #∞Oz, J_»=ÙÅ #∞Oz hàÁ§zÛ

HõÅã≤ #k "≥_»Å∞Ê J=Ù «∞Ok. hà◊√§ Z‰õΩ¯= LO\Ï~Ú. HÍ|\ì kQÆ∞=# L#fl"å_çH

Z‰õΩ¯= hà◊√§ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO\ÏÜ«∞x Z‰õΩ¯= "å_»∞H˘#_»O, Jk Z\Ï¡

ãÔ~·# Œ=Ù «∞Ok J<Õk "åà◊§ "å ŒO. q<åe =∞#O ^•xx. ÃÑ·# J=ã¨~°O Z‰õΩ¯=

LO_ç, HO Œ ÅÉèíº « Z‰õΩ¯= LO>Ë HO Œ#∞Oz ÃÑ·H •xx "≥#H¯ ÑOÑ≤OKÕ =∂~°æO

U"≥∞ÿ<å PÖ’zOK« QÆÅ∞QÆ∞`å=∂, Y~°∞Û ÃÑ_» å=∂ - J=ã~°"≥∞ÿ Õ *ÏfÜ«∞ ã=∞ãºQÍ

fã∞H˘x Jk ‰õÄ_® PÖ’zOKåe J<Õk "åà◊§ "å Œ#.

ã~ "åà◊√§ J#flk U=∞@O>Ë D 75% ÅÉèíº « „áêuÑkHõ g∞ Œ xHõ~° [ÖÏÅ∞

Jx U"≥· Õ ÑOK«_»O [iyO^À Jq áÈ#∞ L#fl q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ g∞ Œ =¸_»∞

~å¢ëêìÅ‰õÄ ã=∂# ÇÏ‰õΩ¯ WzÛ LO_®e J<Õk P<å_»∞ "åà◊√§ ÃÑ\ì# „Ñuáê Œ#,

WÑ¨Ê\˜H© "åà◊§‰õΩ#fl JãÖ «$Ñ≤Î. |Kå= ü UO KÕã≤<å_»O>Ë q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ g∞ Œ

Z=fiiH© ÇÏ‰õΩ¯ LO_» Œ∞. JO>Ë Z=fi~°∂ „áê*‰õΩìÅ∞ Hõ@∞ìHÀ_®xH gÅ∞ÖË Œ∞. J~Ú Õ

PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò "åà◊√§ ^•xfl LÑ¨Ü≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û. L#fl „áê*ˇ‰õΩìÅ ^•fi~å HÍh, eÑ¶Ùì


k k

ã‘¯=ÚÅ ^•fi~å HÍh, `å`å¯eH õ" ≥∞ ÿ# U~åÊ@¡ ^•fi~å HÍh "å\˜x

LÑ¨Ü≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û. JO Õ «Ñ¨Ê „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Hõ@∞ìHÀ=_®xH˜ gÅ∞ÖË Œ∞ q∞QÆ∞Å∞

[ÖÏÅg∞ Œ. Jk ‰õÄ_® PO„ èŒ„Ñ Õâò H P ÇÏ‰õΩ¯ LO@∞Ok. ÃÑ·"åà◊√§ å`å¯eHõ"≥∞ÿ#

U~åÊ@¡ ^•fi~å ‰õÄ_® P hà◊¡#∞ "å_»∞HÀ_®xH˜ gÅ∞ÖË Œ∞. nxÑ¨\¡ JãÖ «$Ñ≤Î H˘O «

LOk Hõ~å‚@HõÖ’, =∞Ç~åRÖ’ KåÖÏ LOk. nxH WzÛ# P~°∞æº"≥∞O\ò Uq∞@O>Ë

=~°¬O «‰õΩ¯=QÍ L#fl ãÖ= «û~åÅÖ’ HÕk"åà◊§‰õΩ hà◊√§ Z‰õΩ¯=QÍ ~å=Ù HÍ|\ì

"åà◊§‰õΩ J=ã¨~°O LO@∞On J<Õk. HÍh Catchment JO`å ÃÑ·<Õ ÖË Œ∞ Hõ •.

Catchment #k "≥Ú^Œ\˜ #∞Oz z=i =~°‰õΩ LO@∞Ok. Catchment JO`å

"≥Ú «ÎOÃÑ·<Õ LO>Ë JÑ¨C_»∞ ÃÑ·"åà◊§‰õΩ =KÕÛã¨∞ÎOk, HÕk "åà◊§‰õΩ ~å‰õΩO_® áÈ «∞Ok

J#∞HÀ=K«∞Û. Catchment JO`å J\Ï¡ Ug∞ÖË Œ∞. =∞# Nâ‹·ÅO #Å¡=∞Å J_»=ÙÅ∞

ã¨∞=∂Ô~·# Catchment Hõ$ëê‚#kH˜. «∞OQÆÉèí„^• #k Hõ$ëê‚#kÖ’H˜ PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’<Õ

=zÛ HõÅ∞ã¨∞ÎOk. HÍ|\ì «∞OQÆÉèí„ ŒÖ’ =KÕÛ á¶È¡ JO`å PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’ =zÛ Hõe¿ã Õ.

cè=∂ #k ^•^•ÑÙ =∞# =∞ÇÏ|∂Éò#QÆ~ü É’~°¤~üÖ’ =zÛ Hõ$ëê‚ #kÖ’ HõÅ∞ã∞ÎOk.

100 \˜ZOã≤Å∞ =∂„ «"Õ∞ PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’ HõÅ∞™êÎÜ«∞x t"år~å=ÙQÍ~°∞ J<åfl~°∞.

<å‰õΩ ≥eã≤# ÖˇHõ 340 \˜ZOã≤Å =~°‰õΩ PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’ =zÛ HõÅ∞ã¨∞ÎOk. JO>Ë

PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’ ‰õÄ_® ã¨∞=∂~°~Ú# Catchment LOk. Catchment ÃÑ·# =∂„ «"Õ∞

LO_Õ@@¡~Ú Õ JÑ¨C_»∞ =~°¬O «‰õΩ¯= L#fl ãÖ= «û~åÅÖ’ HÕk "åà◊§‰õΩ hà◊√§

LO_»=Ù HÍ|\ì =∂=¸Å∞ ãO= «û~åÅÖ’ q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞ "åàı§ "å_»∞HÀx"åfie

J<Õ «~° OÖ’ J~°÷O LO@∞Ok. Catchment ÃÑ·#∞Oz HÕ Œ=~°‰õΩ LO_Õ@Ñ¨C_»∞

«‰õΩ¯=~Ú#Ñ¨C_»∞ ÃÑ·# «‰õΩ¯= J=Ù «∞O^À, HÕ Œ «‰õΩ¯= J=Ù «∞O^À, JÖÏˆQ

«‰õΩ¯= J~Ú# ãÖ= «û~°OÖ’ =∞#‰õΩ ãïQÍæ ~å=K«∞Û, "åà◊§‰õΩ «‰õΩ¯= HÍ=K«∞Û,

J@∞=O@ÑC_»∞ =∂=¸Å∞ ãO= «û~åÅÖ’ q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞ JO Œ~°∂ ZO Œ∞‰õΩ

"å_»∞HÀ‰õÄ_» Œ∞ J<Õk XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# "å Œ#. "åà◊√§, Hõ~å‚@Hõ "åà◊√§ ÃÑ_»∞ «∞<åfl~°∞

Wk. "åà◊√§ W"åfià◊ JO@∞#flk Uq∞@O>Ë g∞Ô~\Ï¡ÔQ· Õ ≥Å∞QÆ∞QÆOQÆ, QÍÖË~°∞ -

#QÆi, ÇÏO„n - h"å J<Õ ¿Ñ~°¡ g∞ Œ g∞‰õΩ ÇÏ‰õΩ¯ÖËx q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ g∞ Œ ÇÏ‰õΩ¯Å∞

HõeÊOK«∞H˘x « Œ∞Ñï J"å~°∞¤ HÀãÖ "å Œ# «Ü«∂~°∞ KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~À "Õ∞=Ú

‰õÄ_® =∂‰õΩ Ç¨Ï‰õΩ¯ÖËx q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞ HÀãÖ PÅ‡\ì Hõ@∞ìH˘x Éèíq+¨º ü HÀãÖ

"å Œ# «Ü«∂~°∞ KÕã∞‰õΩO@∞<åfl=∞x "åà◊√¡ JO@∞<åfl~°∞. ≥Å∞QÆ∞ QÆOQÆ‰õΩ ãO|OkèOz

t"år~å=ÙQÍ~°∞ K≥¿ÑÊk =∞#"åà◊√§ ≥eÜ«∞Hõ ÖË • ≥eq «‰õΩ¯=QÍ Jk q∞QÆ∞Å∞


k k

[ÖÏÅ∞ J<åfl~°∞ Jx. Jk "åãÎ=O HÍ Œ∞. q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ<Õ "å_»∞‰õΩO@∞<åflO

=∞#O. =¸_»∞ ~å¢ëêìÅ HÀ\ÏQÍHÍHõ, 5\ZOã≤Å∞, 5\ZOã≤Å∞, 5\ZOã≤Å∞ P 15

HÍHõ WOH˘Hõ 14.8 \ZOã≤Å∞ ≥Å∞QÆ∞QÆOQÆÖ’ "å_»∞‰õΩO@∂ L<åflO. 29.8 \ZOã≤Å∞

≥Å∞QÆ∞QÆOQÆ ™ê=∞~°÷ºO. JO>Ë ^•^•Ñ¨Ù 30 J#∞HÀO_ç. JO Œ∞Ö’ ã¨QÆO |Kå= ü

J"å~°∞¤ „Ñ¨HÍ~°O D =¸_»∞ ~å¢ëêìÅ∞ 5, 5, 5 WzÛ<å~Ú =∞„^•ã¨∞‰õΩ ho§=fi_®xH˜.

q∞ye# ã¨QÆO Hõ~°∂flÅ∞, Hõ_»Ñ¨, <≥Å∂¡~°∞ lÖÏ¡Å‰õΩ hà◊√§ WKÕÛ^•xH˜ =∞#"åà◊√§

ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~°∞. nxfl WÑ¨Ê\˜H© =∞#O XÑ¨CHÀÖË Œ∞.

PÅ‡\ì q+Ü«∞OÖ’ _®‰õΩº"≥∞O@∞¡ K«∂Ñ≤OK«O_ç JO>Ë Hõ~å‚@Hõ K«∂Ñ≤OK«_»O

ÖË Œ∞. Hõ~°Hì K«∂Ñ≤OK«_»O ÖË Œ∞. =∞#O UO KÕã¨∞Î<åflO? =∞#O ≥Å∞QÆ∞ QÆOQÆ „áê*ˇ‰õΩì

_®‰õΩº"≥∞O@∞¡ K«∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl=∂ Hõ~å‚@Hõ‰õΩ? =∞#=¸ K«∂Ñ≤OK«_»O ÖË Œ∞. D ^˘OQÆ

=º=Ç~°O JO ŒiH© JÅ"å@~ÚºOk. „\|∞º#Öò ZO Œ∞‰õΩ ÃÑ@∞ìHÀÖË Œ∞? |Kå= ü

J"å~°∞¤ =zÛ# «~°"å « J"å~°∞¤ J=∞Å∞‰õΩ ãO|OkèOz XHõ xëêÊHΔHõ=∞~Ú# J ä•i\©,

XHõ „\˜|∞º#Öò XHõ\˜ ZO Œ∞‰õΩ ÃÑ@∞ìHÀÖË ŒO>Ë =∞# JÅã¨ «fi"≥∂, | ŒúHõ"≥∂, =∞#

"åà◊§‰õΩ ≥eÜ«∞HõáÈ=_»"≥∂ HÍ Œ∞ - HÍ~°}O JO Œ~°∂ ^˘OQÆÅ∞ HÍ|\ì. ^˘OQÆÅ∞

áÈbãπ¿ãì+¨<£ ÃÑ@∞ìHÀ~°∞ Hõ •. JHõ _» =∞#g∞ Œ ‰õÄ_® ˆHã¨∞Å=Ù`å~Ú. ã¨=∞ã¨º#∞

J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O J=ã¨~°O. ã¨=∞ã¨º UO ŒO>Ë Hõ$ëê‚#kÖ’ hà◊√§ «‰õΩ¯=, J=ã¨~°O

Z‰õΩ¯= HÍ|\ì JO Œ~°∂ ^˘OQÆ «#O K≥Ü«∂ºe ^•<Õfl Z\’¡Hõ\Ï¡. HÍ|\ì Z=fiiH©

„\˜|∞º#Öò =^Œ∞Ì. KÕ`«<≥·#HÍ_çH˜ ^˘OQÆ`«#O KÕã¨∞‰õΩO@∂ LO^•O =∞#=Ú.

Z^Œ∞\˜"å_»∞ KÕã≤#Ñ¨C_»∞ =∂„`«O Q˘_»=KÕ^•ÌO - D ~°Hõ"≥∞ÿ# "≥·Mi LOk

JO ŒiÖ’#∂. =∞#O ≥Å∞QÆ∞QÆOQÆ‰õΩ ãQÆO hà◊√§ q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏefl - JO>Ë „áê*‰õΩìÅ∞

Hõ@∞ìHÀ=_®xH˜ gÖË¡x [ÖÏefl "å_»∞‰õΩO@∞<åflO. ~åÜ«∞Åã‘=∞ HÀã¨=∞x Hõ_»∞ «∞#fl

QÍÖË~°∞ - #QÆi, Ç¨ÏO„n - h"å.... „Ñ¨HÍâ◊O lÖÏ¡Ö’x áê « ~åÜ«∞Åã‘=∞ „áêO`åxH˜

H˘ «ÎQÍ „Ñ¨áÈ*ò J~Ú# "≥eQ˘O_» „áê*ˇ‰õΩì - g@xfl\˜H© HõeÑ≤ 140 \˜ZOã≤Å∞ hà◊√§

HÍ"åe. ^•O\’¡ Ñ¨ À =O «∞ ‰õÄ_® P "åQÆ∞Ö’¡ ÖË=Ù. QÍÖË~°∞ - #QÆi J<Õ •O\’¡

hà◊√§ HõxÑ≤OKÕk Hõ+ìO ZÑC_»~Ú<å ã~. P ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ\ì, =∞#"åà◊√§ KÕã∞Î#fl ÕO@O>Ë

QÍÖË~°∞ J<Õ XHõ "åQÆ∞ g∞ Œ XHõ „áê*ˇ‰õΩì, WOH˘Hõ "åQÆ∞g∞ Œ XHõ „áê*ˇ‰õΩì, WOˆH^À

ÃÑ ŒÌ HÍÅ∞= Jx XHõ „áê*ˇ‰õΩì. JHõ _Õg∞ hà◊√§O_»=Ù. J~Ú<å „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Hõ>Ëìã≤,

i[~åfiÜ«∞~°∞ ÃÑ ŒÌk Hõ\ì Nâ‹·ÅO #∞O_ç Hõ$ëê‚#kÖ’x q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞ fã∞‰õΩáÈ~Ú

^•xÖ’ HõÅáêe. Wq q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞. „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Hõ@∞ì‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ÖËx q∞QÆ∞Å∞


k k

[ÖÏÅ∞ HÍ|\ì UO KÕ™êÎ~°∞ JO>Ë P "åQÆ∞Å∞ K«∂Ñ≤™êÎ~°∞. D "åQÆ∞ g∞ Œ Hõ_»∞ «∞<åflO

HÍh, "Õ∞=Ú Hõ$ëê‚ #k q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÖËg∞ "å_»∞HÀ=_»O ÖË Œ∞ Jx =∞#"åà◊√§

P~°∂æº KÕ™êÎ~°∞. D Ñ¨x KÕã≤Ok ~åÜ«∞Åã‘=∞ "åà◊√§. <Õ#∞ ZO Œ∞‰õΩ K≥Ñ¨ÙÎ<åfl#O>Ë

D =∂@....D Ñx K≥Ü«∂ºe Jx PO^Àà◊# KÕã≤Ok ~åÜ«∞Åã‘=∞ "åàı§. Nâ‹·ÅO

i[~åfiÜ«∞~°∞ #∞Oz ≥Å∞QÆ∞QÆOQÆ HÀãÖ áÈuÔ~_ç¤áê_»∞ ÃÇÏ_£ Ô~QÆ∞ºÖË@~ü Jx K≥Ñ≤Ê

HÍÅ= Ñ¨Hõ ‰õΩ fâß~°∞. ^•x ™ê=∞~°÷ºO 11 ‰õÄºÃã‰õΩ¯Å∞ LO>Ë KåÅ∞ ≥Å∞QÆ∞QÆOQÆ

HÀãO. HÍx ^•xx 40 ‰õÄºÃã‰õΩ¯Å‰õΩ ÃÑOzOk ~åÜ«∞Åã‘=∞ L Œº=∞HÍ~°∞Å∞.

~åÜ«∞Åã‘=∞ JO>Ë g∞‰õΩ ≥Å∞ã∞ - ÉÏO|∞Å∞ fã∞H˘x áÈ`å~°∞. ÉÏO|∞Å∞ fã∞H˘x

áÈ~Ú ÃÑ^ŒÌ |O_»~å~Ú JHõ¯_Õã≤ nxfl g∞~°∞QÍx 11 ‰õÄºÃã‰õΩ¯Å∞ #∞Oz 40

‰õÄºÃã‰õΩ¯Å‰õΩ ÃÑOK«HõáÈ Õ "Õ∞=Ú ÉÏO|∞ÖËã≤ nxx Ñ¨QÆ∞ÅQ˘\ì ÃÑOK«∞`å=Ú

Jx ZO.q.~°=∞}ÏÔ~_ç¤, ~å[âıY~°Ô~_ç¤, ~å[QÀáêÅÔ~_ç¤ Q˘_»= KÕã≤ ÃÑOz<å~°∞. =∞i

D ÖˇHõ ~åã≤ WzÛ<å=∂ Hõ~å‚@Hõ‰õΩ? "Õ∞q∞\Ïì ÃÑOz<å=Ú, 11 ‰õÄºÃã‰õΩ¯Å∞

ãïáÈHõ 40 ‰õÄºÃã‰õΩ¯Å∞ ÃÑOK«∞‰õΩ<åfl=Ú, á⁄~°áê@~ÚºO^Œx Hõ~å‚@Hõ

QÆ=~°fl"≥∞O@∞‰õΩ =∞# QÆ=~°fl"≥∞O@∞ Ug∞ WÜ«∞ºÖË Œ∞. Jk „|Ç¨‡O_»OQÍ J\Ï¡Q

LOk. g∞~°∞ áÈuÔ~_ç¤áê_»∞ áÈ~Ú ÃÇÏ_£ Ô~QÆ∞ºÖË@~ü#∞ HÍ"åÅO>Ë K«∂ã≤~°O_ç. Jk

„|Ç‡O_»OQÍ ÃÑiy LOk. ZO Œ∞HÀãO ÃÑiy LOk? ZÑÊ\Hõ~Ú<å ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’

U"À hà◊√§ ÖËx "åQÆ∞Å∞ K«∂Ñ≤Oz „áê*‰õΩìÅ∞ Hõ\ì Hõ$ëê‚#kÖ’Oz hà◊√§ fã∞‰õΩáÈ"åe.

Wk ˘OQÆ «#O J=Ù «∞Ok. ˘OQÆÅ∞ U=∞O\Ï~°∞? ¿Ñ Œ"å_çx ˘OQÆ «#O ZO Œ∞‰õΩ

KÕ™êÎ=Ü«∂º JO>Ë èŒ#=O «∞Å∞ Pã≤Î JO`å P„Hõq∞OK«∞‰õΩ<åfl~°∞ HÍ|\ì ˘OQÆ «#O

KÕÜ«∞Hõ «Ñ¨Ê Œ∞ JO\Ï~°∞. JO>Ë ~åÜ«∞Åã‘=∞ Ñïã≤÷u UO@O>Ë Hõ$ëê‚lÖÏ¡ "åà◊√§

xHõ~° [ÖÏÅO`å fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞ HÍ|\˜ì ^˘OQÆ`«#O KÕÜ«∞_»O =∂‰õΩ `«Ñ¨Ê=^Œ∞.

~åÜ«∞Åã‘=∞ Ñiã≤÷ Õ Jk. Hõ$ëê‚#k xHõ~°[ÖÏÅ‰õΩ ãO|OkèOz 800 \ZOã≤Å∞

U"≥·`Õ PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò "å\Ï‰õΩ =zÛO^À ^•O\’¡ ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ =KÕÛ^•xHõO>Ë

=¸_»∞Ô~@∞¡ Hõ$ëê‚ lÖÏ¡ fã∞‰õΩO@∞#flk. Hõ$ëê‚lÖÏ¡ JO>Ë <åQÍ~°∞#™êQÆ~ü, Hõ$ëê‚_≥ÖÏì

„áê*ˇ‰õΩì HõeÑ≤ fã¨∞‰õΩO@∞#flk. ^•O\’¡ 1/3= =O`«∞ =∂„`«"Õ∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ

=ã∞ÎOk. HÍ|\ì ~åÜ«∞Åã‘=∞ "åà◊√§ UO KÕÜ«∂e? ˘OQÆ «#O KÕÜ«∂eûO Õ. Pã≤ÎÖËx

"åà◊√§ ^˘OQÆ «#O KÕÜ«∞Hõ «Ñ¨Ê Œ∞ Hõ •. ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ ÃÑ>Ëì "å Œ# W Õ. =∞#O

iáÈ~°∞ìÅ∞ fã¨∞‰õΩáÈ~Ú Hõ~å‚@Hõ‰õΩ WzÛO Õg∞ ÖË Œ∞.

D =∂@ <Õ#∞ ZO Œ∞HõO@∞<åfl#O>Ë D ~ÀA PÅ‡\ìH ãO|OkèOz Ô~O_»∞


k k

q+¨Ü«∂Å∞<åfl~Ú. XHõ\˜ ™êQÆ∞ qã‘Î~°‚O ÃÑOK«∞HÀ=_»O HÀãÖ "åà◊√§ H˘O « Z‰õΩ¯=

hà◊√§ - JÑÊ~ü Hõ$ëê‚‰õΩ H\Ï~ÚOz# 155 \ZOã≤Å HõO>Ë Z‰õΩ¯= 173 HÀ ÕxHÀ

"åà◊√§ ÃÑOK«∞‰õΩO\Ï =∞O@∞<åfl~°∞. nxH˜ "åà◊¡H˜ hà‹§Hõ _»q Jx XHõ „Ñ¨â◊fl. XHõ\˜

"åà◊§‰õΩ Return Flow HO Œ 34 \ZOã≤Å‰õΩ ÇÏ‰õΩ¯ LOk. P 34 \ZOã≤Å∞

"åà◊√§ JÑÊ~ü Hõ$ëê‚Ö’<Õ LÑÜ≥∂yOK«∞ ‰õΩ<Õ@@¡~Ú Õ "åà◊√§ J#∞‰õΩ#fl@∞ìQÍ ™êQÆ∞#∞

ÃÑOK«∞HÀ=K«∞Û. JÑ¨C_»∞ Jk =∞#‰õΩ Hõ+ìO HÍ Œ∞. |Kå= ü J"å~°∞¤‰õΩ =ºuˆ~Hõ"Õ∞g∞

HÍ Œ∞. "åà◊√§ D Ñ¨x KÕ™êÎ~À, U Ñ¨x KÕ™êÎ~À =∞#‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë "åà◊¡

L ÕÌâßºÖËq∞\’ =∞#‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞. =∞#O Logical QÍ PÖ’z¿ãÎ J™ê èŒºO J~Ú Õ

HÍ Œ∞. 155 \ZOã≤Å∞ U"≥· Õ JÑÊ~ü Hõ$ëê‚‰õΩ |Kå= ü J"å~°∞¤Ö’ H\Ï~ÚOK«|_®¤Ü≥∂

^•xH 34 \ZOã≤Å Return Flow JO>Ë T@[ÅO - T@ [ÅO Z‰õΩ¯= Hõ~å‚@HõH

H\Ï~ÚOK«|_çOk. =∞#‰õΩ 11 \ZOã≤ÖË =zÛOk. •xx HõÅ∞ÑÙ‰õΩO>Ë "åà◊√¡ PÅ‡\ì

HO Œ HÍÅ∞=Å∞ «=ÙfiH˘x XHõ 3,40,000 ZHõ~åÅ‰õΩ hà◊√§ áêiOK«∞H˘<åflã~ ™ê èŒº"Õ∞

J=Ù «∞Ok. J™ê èŒº"Õ∞g∞ HÍ Œ∞. JO Õ KÕã¨∞Î<åfl~å, WOˆH"≥∞ÿ<å KÕã¨∞Î<åfl~å =∞#‰õΩ

`≥eÜ«∞^Œ∞. "åà◊√§ Ñïâ◊√^Œ∞úÅx <Õ<Õg∞ J#_»O ÖË^Œ∞. K≥Ü≥ÚºK«∞Û "åà◊√§

K≥Ü«∞º ŒÅ∞Û‰õΩO>Ë. D ~°HõOQÍ ÃÑOK«∞HÀ ŒÅ∞Û‰õΩO>Ë "åà◊§HÍ Ç¨Ï‰õΩ¯Ok. ^•O\’¡

«¿ÑÊg∞ ÖË Œ∞. "åà◊√§ WkHÍHõáÈ Õ WOH˘Hõ\˜ KÕã¨∞Î<åfl~å Jx K«∂_»\ÏxH˜ =∂~°æO

U=ÚOk? =∞#"åà◊√§ |Ü«∞Å∞ ÕiáÈ~Ú, MLAÅ∞, MPÅ∞ áÈ~Ú JHõ _» Dam

K«∂™⁄KåÛ~°∞. gà◊§‰õΩ Dam JO>Ë Uq∞\’ ≥eÜ«∞ Œ∞, ÃÇ·Ï\ò JO>Ë Uq∞\’ ≥eÜ«∞ Œ∞,

hà◊√§ JO>Ë Uq∞\’ ≥eÜ«∞ Œ∞. K«∂ã≤=¿ãÎ Uq∞ ≥Å∞ã¨∞ÎOk? JO Œ∞ˆH „\˜|∞º#Öò

XHõ\˜, Hõ$ëê‚ i=~ü "åºb J ä•i\©QÍh, "Õ~ xëêÊHΔHõ „\˜|∞º#Öò QÍh, XHõ Ñïëê¯~°

Ü«∞O„`åOQÆO ÃÑ@∞ìH˘x JO^Œ~°∂ ^•xH˜ Hõ@∞ì|_ç LO_®e. ÃÑ@∞ìHÀ=_®xH˜

JÉèíºO «~°O ÖË Œ∞ HÍh "å_ç‰õΩO_®Å <å‰õΩ =∂„ «O = Œ∞Ì. áÈbãπ¿ãì+¨<£ "å_ç‰õΩO_®Å

<å‰õΩ =∂„ «O = Œ∞Ì. J\Ï¡ HÍ Œ∞ JO ŒiH© =iÎOKÕ@@∞=O\˜ XHõ xëêÊHΔHõ J ä•i\©x

ÃÑ@∞ìHÀ"åe. JÖÏ ÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë "åà◊√¡ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. PÅ‡\˜ìH˜ gà◊√§ 155

\˜ZOã≤Å‰õΩ 34 \˜ZOã≤Å∞ =∂„`«"Õ∞ HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx ^•x „Ñ¨HÍ~°O =∂„`«"Õ∞

ÃÑOK«∞‰õΩO@∞<åfl~å? ÖËHõáÈ Õ "Õ~ U=∞<åfl KÕã¨∞Î<åfl~å J<Õk K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.

Hõ~å‚@Hõ QÆ=~°fl"≥∞O@∞‰õΩ ã¨~°~Ú# ã¨ÅÇ¨^•~°∞Å∞ ÖË~°∞ HÍh ~åÜ«∞Åã‘=∞

"åà◊§<≥=i#<åfl J_çy LO>Ë "åà◊√§ WOH˘Hõ ã¨ÅÇ¨ WzÛ LO Œ∞~°∞ Dáê\˜H˜. JHõ _»

U^À XHõ "åQÆ∞ LO_»HõáÈ Œ∞. hà◊√§ ÖËx "åQÆ∞ XHõ\˜. #∞=Ùfi ^•xfl K«∂Ñ≤Oz P


k k

hà◊¡#∞ "Õ∞=Ú HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩO\ÏO PÅ‡\ìÖ’ Jx K≥Ñ≤Ê LO_˘K«∞Û. h‰õΩ |∞kúÖË Œ∞

Jx K≥Ñ≤Ê LO_Õ"åà◊√§. =∞#O QÍÖË~°∞ - #QÆiÖ’ J Õ Ñ¨x KÕã¨∞Î<åflO. Ç¨ÏO„n -

h"åÖ’ J Õ Ñ¨x KÕã¨∞Î<åflO. "≥eQ˘O_»Ö’#∂ J Õ Ñ¨x KÕã¨∞Î<åflO. WOHÍ Z<Àfl

KÕÜ«∞É’`åO ~åÜ«∞Åã‘=∞ lÖÏ¡ÅÖ’. K≥Ü«∞ºHõáÈ Õ ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ hà◊√§ ~å=Ù.

Ô~O_»=k Ñ=~ü [#~+<£ HÀãO WOHÍ Z‰õΩ¯= ÃÑOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°<Õk. WHõ _»

ã¨=∞ã¨º Uq∞@O>Ë ÃÑOK«∞‰õΩ#fl ŒO`å ‰õÄ_® "åà◊√§ Ñ¨=~ü [#ˆ~+¨<£ HÀã¨=∞x K≥Ñ≤Ê

«ÑÊx ãiQÍ ™êQÆ∞H "å_»∞‰õΩO\Ï~°∞ Jx =∞#O J#∞H˘x =O Œ \ZOã≤Å xÅfi

™ê=∞~°÷ºO LO>Ë 150 \˜ZOã≤Å =~°‰õΩ ^•xfl ÃÑOK«∞HÀ=K«∞Û HÍ|\˜ì JO`«

"å_»∞‰õΩO\Ï~°∞. WO`« áÈ`«∞Ok =∞#‰õΩ Jx JÖÏ =ÚO^Õ TÇ≤ÏOK«∞HÀ_»O

J~°÷=O «"≥∞ÿ# Õ<å Jx <Õ#∞ J_»∞QÆ∞ «∞<åfl#∞ t"år~å=ÙQÍix.

150 \˜ZOã≤Å∞ áêiOK«∞HÀ^ŒÅK«∞‰õΩO>Ë #∂~°∞ \˜ZOã≤Å i[~åfiÜ«∞~°∞

HÍ"åÅ#flk Hõ~°Hì. HÍ|\ì #∂~°∞ \ZOã≤Å i[~åfiÜ«∞~°∞ LO>Ë #∞=Ùfi P\’"Õ∞\H±QÍ

150 \˜ZOã≤Å∞ áêiOK«∞HÀÉ’`«∞<åfl=Ù Jx J#∞=∂xOK«_»O Hõ~°ˆHì<å? <Õ#∞

ÉOQÆ∞à◊¥~°∞Ö’ XHõ WO[h~°∞`À =∂\Ï¡_»∞ «∞O>Ë - ÉOQÆ∞à◊¥~°∞ "åà◊§`À =∂\Ï¡_»|\ì

H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ "åà◊√§ Z\Ï¡ K«∂ã¨∞Î<åfl~°<Õk <Õ#∞ K≥Ñ¨ÊQÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl#∞. PÜ«∞#

XHõ =∂@ J<åfl_»∞ - 260 "≥∞QÍ"å@¡ L «ÊuÎ HÀãO JO « KÕÜ«∂eû# J=ã~°O

ÖË^Œ∞ Jx. ZO^Œ∞‰õΩ xÅfi KÕã¨∞Î<åfl~°x J_çy`Õ ^•x HÕ^Œ WOH˘xfl "Õ∞=Ú

Hõ@∞ì‰õΩO@∞<åflO Hõ • "å\˜ @Ô~ƒÂ#∞¡ uÑ¨Ê_®xH˜ JO Œ∞HÀãÖ "Õ∞=Ú Z‰õΩ¯= hà◊√¡

ÃÑ@ì=Åã≤ =ã∞Î#flk for the sake of pressure J<åfl_»∞. <Õ#∞ WO[h~ü#∞ HÍ#∞

HÍ|\ì <å‰õΩ P "å Œ# «áÈÊ XáÈÊ ≥eÜ«∞ Œ∞. "åà◊§H˜ À XHõ "å Œ# LOk. <Õ<≥· Õ

W@∞=O\˜q Jhfl ‰õÄ_® "åà◊√¡ x*Ï~ÚfQÍ K≥Ñ¨Ù «∞<åfl~å ÖË • J<Õ Œ$+≤ì #∞Oz

K«∂_®Å#∞‰õΩO\Ï#∞. "åà◊√§ 60 \ZOã≤Å ™ê=∞~°÷ºO =∂„ «"Õ∞ LO_»=Åã≤# PÅ‡\ìx

WÑ¨C_»∞ 250 \˜ZOã≤Å‰õΩ ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ L<åfl~°∞. H˘O`« ÃÑOK«∞‰õΩ<Õ

PÜ«∞Hõ@∞ìHÀãÖ. JO «=~°ÔH· Õ 34 \˜ZOã≤Å =~°‰õΩ - <Õ#∞ WO «‰õΩ=ÚO Õ K≥áêÊ#∞

i@~üfl á¶È¡Ö’ "åà◊§‰õΩ Ç¨Ï‰õΩ¯ LOk HÍ|\ì «¿ÑÊO ÖË Œ∞. HÍx JO «‰õΩq∞Oz "åà◊√§

ÃÑ@∞ì‰õΩO@∞<åfl~°∞. ^•xfl "åà◊√§ Ñ¨=~ü [#ˆ~+¨<£ HÀã¨"Õ∞ "å_»∞HÀ=_»O ÖË Œ∞. 250

\˜ZOã≤Ö’, 400 \˜ZOã≤Ö’ "åà◊√§ "å_Õã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°x =∞#O TÇ≤ÏOK«∞HÀ"åÖÏfl.

ÖËHõáÈ Õ ÃãO„@Öò QÆ=~°fl"≥∞O\ò‰õΩ ãÇÏHõiOz =∞# ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì P~°¤izÛOk, ã∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì


k k

‰õÄ_® ã∂zOzOk, WÑC_»~Ú<å ã~ XHõ „\|∞º#Öò U~åÊ@∞ KÕã∞‰õΩx YzÛ «OQÍ

"åà◊√§ nxH Hõ@∞ì|_ç LO_Õ@@∞ì =∞#O K«∂_»ÖË=∂? x*ÏxH "åà◊√§ 250 \ZOã≤Å

^•HÍ ^•zÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl, ^•xfl LÑ¨Ü≥∂yOK«∞HÀHõáÈ`Õ =∞#‰õΩ `«‰õΩ¯= JÜÕ∞ºk

H˘OK«"Õ∞. ÉèÏs =~å¬Å∞ L#fl@∞=O\ ãO= «û~°=ÚÖ’ =∂„ «"Õ∞ g∞~°∞ xÅfi KÕÜ«∂Åx

"åà◊§‰õΩ =ÚO Õ XHõ HõO_ô+¨<£ ÃÑ>Ëì¿ãÎ, P ãÖ= «û~°=Ú "åà◊√§ 250 \˜ZOã≤Å∞

ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl •x#∞Oz Pq~°ÜÕ∞º 25, 30 \ZOã≤Å∞ =∂„ «"Õ∞ =∞#‰õΩ ãO= «û~åxH

«QÆ∞æ å~Ú. Jk ÃÑ ŒÌ ã¨=∞¿ãºg∞ HÍ Œ∞. J™ê èŒºO Ug∞ HÍ Œ∞.

WOH˘Hõ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® K≥Ñ¨CHÀ"åe. D JÑ¨Ê~ü Hõ$ëê‚ „áê*ˇ‰õΩì ÖË • PÅ‡\ì

LO_Õ c*ÏÑ¨Ó~ü lÖÏ¡ áê « ÃÇ·Ï„^•ÉÏ Œ∞ ~åROÖ’x lÖÏ¡. =∞~å~îåfi_», Hõ~å‚@Hõ,

≥ÅOQÍ} Z\Ï¡ LO@∞O^À c*ÏÑÓ~ü J>Ë¡ LO@∞Ok. KåÖÏ "≥#Hõ|_ç# „áêO «O.

™êQÆ∞h~°∞ KåÖÏ J=ã~°=Ú#fl „áêO «O. "åà◊√§ «=∞‰õΩ#fl@∞=O\ i@~üfl á¶È¡x

‰õÄ_® LÑÜ≥∂yOK«∞H˘x |Kå= üÖ’ =∞OE~°∞ HÍHõáÈ~Ú<å, „áê*‰õΩì =∞OE~°∞

HÍHõáÈ~Ú<å, =∞OE~°∞ J~Ú# i@~üfl á¶È¡ x LÑÜ≥∂yOK«∞H˘x H˘O « PÜ«∞Hõ@∞ì

ÃÑOK«∞‰õΩO>Ë, |Kå= ü J"å~°∞¤ ÑikèÖ’ L#flO « HÍÅO =∞#O JÉèíºO «~°O K≥áêÊeû#

J=ã¨~°O ÖË Œ∞. HõÔ~O@∞ „á⁄_»HõΔ<£ HÀãÖ "åà◊√§ WOHÍ Z‰õΩ¯= xÅfi KÕã¨∞‰õΩO>Ë

"åà◊√§ HõÔ~O@∞ „á⁄_»HõΔ<£ HÀãÖ =∂„ «"Õ∞ ^•xx "å_»∞H˘<Õ@@∞ì K«∂_»@O =∞#‰õΩ

™ê èŒº"Õ∞. XHõ „\˜|∞º#Öò U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩO>Ë - •O\’¡ ≥Å∞QÆ∞"åà◊√§ = Œ∞Ì, Hõ#fl_»O

"åà◊√§, «q∞à◊√Å∞ ‰õÄ_® = Œ∞Ì, ÉOQÍbÅ#∞ ÃÑ@∞ì‰õΩO^•O HÍ"åÅO>Ë. ÉOQÍbÅ<À,

ÑO*ÏcÅ<À ÃÑ@∞ì‰õΩO^•O „\|∞º#ÖòÖ’. P ~°Hõ"≥∞ÿ# U~åÊ@∞ KÕã∞HÀ=_»O J™ê èŒºO

HÍ Œ∞. "åà◊§ "≥#∞HõÉÏ@∞ «<åxfl Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x D U~åÊ@∞ =∞#O KÕã¨∞HÀÖË=∂

Jx XHõ „Ñâ◊fl. ™ê èŒº=∞=Ù «∞O Œx <Õ##∞‰õΩO\Ï#∞. =∞# ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ‰õÄ_® J Õ K≥Ñ≤ÊOk.

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì z=~°H˜ U=∞O ŒO>Ë Ô~O_»∞ ~åR „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∂ |Kå= ü J"å~°∞¤H˜ Hõ@∞ì|_ç

LO\Ï=∞x Çg∞ Wã∞Î<åfl~Ú HÍ|\ì #∞=Ùfi ˘OQÆ #∞=Ùfi ˘OQÆ Jx "Õ∞O ÕÅÛ=Ú,

W ŒÌ~°∂ Hõeã≤ XHõ „\˜|∞º#Öò ÃÑ@∞ìHÀO_»x =∞# ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì f~°∞Ê WzÛOk. ^•x

„Ñ¨HÍ~°O ‰õÄ_® ™ê èŒº=∞x <Õ##∞‰õΩO\Ï#∞.

Ô~O_»=k WÑC_»∞ 2000 ãO= «û~°O =KÕÛ@ÑÊ\H D J"å~°∞¤ J~ÚáÈ «∞Ok.

|Kå= ü J"å~°∞¤ >ÿ"£∞ J~ÚáÈ «∞Ok. H˘ «Î J"å~°∞¤ ~å"åe. D H˘ «Î J"å~°∞¤#∞

Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x <Õ#∞ WO «‰õΩ=ÚO Œ∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ ã¨$+≤ìOK«∞‰õΩO@∂


k k

L<åfl~°∞. |Kå= ü J"å~°∞¤ P >ÿ"£∞Ö’ LÑÜ≥∂yOz# Ñ Œúu Uq∞@O>Ë WÑÊ\‰õΩ#fl

„áê*‰õΩìÅ#∞ Y~å~°∞ KÕ™êÎ=Ú. q∞ye# ^•xx divide KÕ™êÎ=Ú. g∞ „Ñüáê Œ#Å

„Ñ¨HÍ~°"Õ∞ divide KÕ™êÎ=Ú J<åfl~°∞. ~åÉ’ÜÕ∞ J"å~°∞¤Ö’#∂ J Õ J#É’`å~°∞ HÍ|\ì

WÑ¨C_Õ Hõ>Ëìã¨∞‰õΩO^•O „áê*ˇ‰õΩìÅ#∞. JO Œ∞ˆH QÍÖË~°∞ - #QÆiH˜ Ñ¨Ù<åk~å~Ú, Ç¨ÏO„n

- h"å‰õΩ Ñ¨Ù<åk~å~Ú, "≥eQ˘O_»‰õΩ Ñ¨Ù<åk ~å~Ú, PÅ‡\ì‰õΩ Ñ¨Ù<åk ~å~Ú. ~åà◊√§

|O_»Å∂ "Õã¨∞Î<åfl~°∞. Construction J=Ù «∞O^À ÖË À, hà◊√§ L<åflÜ≥∂ ÖË"À Z=iH©

≥eÜ«∞ Œ∞. ~åà◊√§ Ñ_ç Õ „áê*‰õΩì LOk, WO « PÜ«∞Hõ@∞ì LOk, =∂H~Úº Jx

H˘\Ï¡@‰õΩ ‰õÄ~ÀÛ"åe. H˘\Ï¡@‰õΩ ‰õÄ~˘Û<Õ P >ÿ"£∞Ö’ Hõ~å‚@Hõ, PO„ è• J#fl q+Ü«∞O

H˘OK≥O ¿ãÑÙ ÑHõ ‰õΩÃÑ\ì JãÅ∞ Hõ$ëê‚#k [ÖÏÅ∞ U „áêuÑkHõ g∞ Œ ÑOK«∞HÀ"åe?

J<Õ •x QÆ∞iOz XHõ ÑÙ#~åÖ’K«# J=ã~°=∞<Õk "Õ∞=Ú ÉèÏqã∞Î<åflO. ~åÜ«∞Åã‘=∞

L Œº=∞HÍ~°∞Å∞ |ÅOQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ "≥_»∞ «∞<åfl~°∞. K«~°ÛHÀãÖ XHõ 10 xq∞ëêÅ∞

g∞‰õΩ ^•xfl q=iOz <Õ#∞ =Úy™êÎ#∞.

~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ hà◊§ q+Ü«∞OÖ’ ZÑC_»∞ J<åºÜ«∞O [iyO ŒO>Ë «∞OQÆÉèí„ Œ

g∞ Œ ÃÑ ŒÌ „áê*ˇ‰õΩì Hõ\ìOK«∞HÀ=_»OÖ’ ~åÜ«∞Åã‘=∞ L Œº=∞HÍ~°∞Å∞ qÑ¶Å"≥∞ÿ<å~°∞,

JÑ¨Ê\˜ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ qÑ¶Å"≥∞ÿ<å~°∞ Jx t"år~å=ÙQÍ~°∞ J<åfl~°∞. J^˘Hõ JOâ◊O.

|àÏ¡i lÖÏ¡ PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’ HõÅÑ¨ ÖË ŒO>Ë Jk XHõ~°∞ WKÕÛk XHõ~°∞ fã¨∞H˘<Õk

HÍÖË Œ∞, [<åÉèÏ „áêuÑkHõ g∞ Œ áÈÜ«∂~°∞. lÖÏ¡Å ÑÙ#ifiÉèí[#Ö’ |àÏ§i\∫<£

≥Å∞QÆ∞ "≥∞*Ïi\© HÍh „QÍ=∂ÅO`å Hõ#fl_»O "≥∞*Ïi\© „QÍ=∂ÖË. JO Œ∞=Å¡ |àÏ§i

PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò‰õΩ ~å=_»O ™ê èŒºO HÍÖË Œ∞. áêe\˜H±û Ug∞ #_»=ÖË Œ∞ Jx <Õ#∞ J#_»O

ÖË Œ∞. áêe\˜H±û H˘O « #_çz<å Ãã<≥ûãπ ÖˇHõ Å „Ñ¨HÍ~°O HõÔ~ˆHì. áÈh JHõ _» „áê*ˇ‰õΩì

Hõ@ì_»O =Å¡ LÑ¨Ü≥∂QÆO UO ~åÖË • ≥Å∞QÆ∞"åà◊§‰õΩ JO>Ë ™ê÷xHõ ≥Å∞QÆ∞ "åà◊§‰õΩ

~åÖË Œ∞ HÍh, Hõ$ëê‚, QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡ "åà◊√§ KåÖÏ=∞Ok J@∞áÈ~Ú Éèí∂=ÚÅ∞

H˘#∞‰õΩ¯<åfl~°∞. Ç¨ÏŸãπ¿Ñ@, |àÏ§i, ã≤O èŒ#∂~°∞, QÆOQÍ=u "≥Ú «ÎO JO`å "åàı§

Éèí∂=ÚÅ∞ H˘#∞H˘¯x L<åfl~°∞. „Ñ¨Ü≥∂[#O ~å‰õΩO_® Ug∞ áÈÖË Œ∞ ≥Å∞QÆ∞"åà◊§‰õΩ.

WÑ¨C_»∞ D Q˘_»= =¿ãÎ, "åà◊§#∞ «xfl «i"Õ∞¿ãÎ "åà◊√§ =∞m§ WHõ _»‰õΩ =™êÎ~°∞ -

q[Ü«∞"å_»HÀ, QÆ∞O@∂~°∞HÀ. Jk "Õˆ~ ãÖQÆu. ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ J<åºÜ«∞O

[~°QÆ_»=∞<Õk ZÑC_»∞ "≥Ú ŒÅ~ÚºOk JO>Ë ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ LO_Õk Ô~O_Õ Ô~O_»∞

# Œ∞Å∞ Hõ$ëê‚#k, ÃÑ<åfl. ÃÑ<åfl#k J~Ú Õ Hõ_»Ñ lÖÏ¡Ö’, J#O «ÑÙ~°O lÖÏ¡Ö’


k k

ZHõ _» K«∂ã≤<å „Ñ=Ç≤Ïã∂Î LO@∞Ok. ^•x LÑ# Œ∞Å∞ „Ñ=Ç≤Ïã∂Î LO\Ï~Ú.

Hõ~°∂flÅ∞ lÖÏ¡Ö’ «∞OQÆÉèí„ Œ KåÖÏ ÉèÏQÆO ã¨g∞ÑÖQÍ áÈ «∞Ok. Hõ$ëê‚#k J «ºkèHõ

ÉèÏQÆO „Ñ¨=Ç≤ÏOKÕk =∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’. P ãÖQÆu KåÖÏ =∞OkH˜

≥eÜ«∞HõáÈ=K«∞Û. Hõ$ëê‚#k JO>Ë Hõ$ëê‚ lÖÏ¡Ö’ J#∞‰õΩO\ÏO =∞#O. Jk J «ºkèHõ

ÉèÏQÆO „Ñ¨=Ç≤ÏOKÕk =∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’. "åà◊§‰õΩ D ~ÀA "≥Ú@ì"≥Ú Œ\˜™êi

E~åÅ „áê*ˇ‰õΩì =zÛOk. Wxfl Uà◊√§ "åà◊§‰õΩ U „áê*ˇ‰õÄì ~åÖË Œ∞. Hõ$ëê‚#kÖ’

K«∞Hõ hà◊√§ "åà◊§‰õΩ LÑÜ≥∂QÆOÖ’H ~åÖË Œ∞. D ~ÀA =zÛOk. D E~åÅ‰õΩ

‰õÄ_® PÜ«∞Hõ@∞ì «‰õΩ¯=, <åQÍ~°∞˚# ™êQÆ~üHÕ Œ Hõ$ëê‚ _≥ÖÏì À áÈe¿ãÎ. E~åÅ

QÆ∞iOz ‰õÄ_® Hõ~å‚@Hõ "åà◊§‰õΩ J#∞=∂<åÅ∞ L<åfl~Ú. g∞~°∞ K«∂Ñ≤ã∞Î#fl PÜ«∞Hõ@∞ì

x[O HÍ Œ∞, g∞~°∞ K«∂Ñ≤ã¨∞Î#fl hà◊√§ g∞‰õΩ#fl D 17 \˜ZOã≤Å‰õΩ Ñïq∞ «O HÍ=_»O

ÖË Œ∞, g∞~°∞ ‰õÄ_® q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞ "å_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞ Jx Hõ~å‚@Hõ JO@∞Ok.

ÖˇHõ Å∞ K«∂Ñ≤OK«O_ç JO@∞Ok. =∞# ŒQÆæ~° ÖˇHõ Å∞ ÖË=Ù. K«∂Ñ≤OK«O =∞#O.

"åàı§HÍ Œ∞ =∞#=¸ K«∂Ñ≤OK«O. Z=fi~°∂ K«∂Ñ≤OK«~°∞.

ÑÙezO «Å =∞OE~°∞ J~ÚºOk. ÑÙezO «Å LO_Õk #Å¡Q˘O_», QÆ∞O@∂~°∞

lÖÏ¡Å ãïÇ¨Ï Œ∞ÌÖ’. Hõ$ëê‚#k #ÖÁæO_», QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡Å#∞ "Õ~°∞ KÕã¨∂Î áÈ «∞Ok.

=ÚxQk QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡Ö’ H˘OK≥O, #ÖÁæO_» lÖÏ¡Ö’ H˘OK≥O. hà◊√§ =KÕÛk Hõ$ëê‚

lÖÏ¡Ö’ WÑ¨Ê\˜H© hà◊√§ ~åx „áêO`åÖ·# #OkQÍ=∞, HõOzHõK«~°¡ P „áêO`åxH˜.

H˘O « QÆ∞O@∂~°∞ ‰õÄ_® =¿ãÎ ~å=K«∞Û. J~Ú Õ Ñ¨ÙezO «Å‰õΩ hà◊√§ ZHõ _çq Jx

~åÜ«∞Åã‘=∞ "åà◊√§ J_»∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞. =∂ Ç¨ÏO„n - h"å‰õΩ W=fi_®xH˜ hà◊√§ ÖË=Ù.

=∂ QÍÖË~°∞ - #QÆiH hà◊√§ ÖË=Ù. =∞i ÑÙezO «Å‰õΩ hà◊√§ ZHõ _ç#∞Oz =KåÛÜ«∞O>Ë

Hõ$ëê‚#k _≥ÖÏì#∞ P èŒ∞hHõ~°} KÕã∂Î L<åflO ^•x=Å# hà◊√§ q∞QÆ∞Å∞`å~Ú. P

hà◊√§ LÑÜ≥∂yã∞Î<åfl=Ú J<åfl~°∞. D =∂@#∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞ "åàı§ #=∞‡_»O ÖË Œ∞.

J| ŒúO JO@∞<åfl~°∞. WHõ Hõ~å‚@Hõ "åà◊§‰õΩ WOÔHO « J#∞=∂#O LO_®e? #∞=Ùfi

ZHõ¯_»#∞Oz hà◊√¡ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl=Ù, h‰õΩ Ç¨Ï‰õΩ¯ ÖËx surplus water #∞=Ùfi

"å_»∞‰õΩO@∞<åfl=Ù. Consistent QÍ PO„ èŒ„Ñ Õâò D Ñx KÕã∂Î LOk. J Õ J#∞=∂#O

WOHÍ Z‰õΩ¯= Hõ~å‚@Hõ‰õΩ, =∞Ç~åR‰õΩ LOk. J>Ë¡ =∞#‰õÄ J#∞=∂#O LOk

PÅ‡\ì q+¨Ü«∞OÖ’. #∞=Ùfi XHõ =∂@ K≥Ñ≤Ê WOH˘Hõ Ñ¨x KÕã¨∞Î<åfl=Ù, Ñ¨=~ü [#ˆ~+¨<£

HÀã¨=∞x K≥Ñ≤Ê #∞=Ùfi ™êQÆ∞HÀãÖ "å_»∞HÀÉ’ «∞<åfl=Ù, P x~åú~°}‰õΩ =ÚO Õ =KÕÛã≤


k k

"≥Ú «ÎO Hõ$ëê‚ lÖÏ¡, Y=∞‡O lÖÏ¡ Z\Ï¡ <åâ◊#O J~ÚáÈ`å~Ú Jx TÇ≤Ïã¨∂Î

‰õÄ~ÀÛ‰õΩO_® x"åiOK«_®xH˜ =∞#O UO K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú, U

~°Hõ"≥∞ÿ#@∞=O\˜ „\˜|∞º#ÖòûQÍh, J^ä•i\©QÍh U~åÊ@∞ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å=∞x

PÖ’zOKåe. P „áê*ˇ‰õΩì WOHÍ x~å‡}O Ug∞ HÍÖË^Œ∞. WÑ¨Ê\˜ÔH·<å Ô~O_»∞

QÆ=~°fl"≥∞O@∞¡ XÑ¨C‰õΩO>Ë =∞#ÖÏO\˜ "åà◊§O Œ~°O XuÎ_ç ÃÑ\ì WHõ _» ≥Å∞QÆ∞ Jx

HÍ Œ∞, Hõ#fl_» Jx HÍ Œ∞ <åºÜ«∞O HÍ"åe =∞#‰õΩ. P <åºÜ«∞O U „áêuÑ¨kHõ g∞ Œ

[~°QÍe? 2000 ãÖ=`«û~°O `«~°"å`« #n [ÖÏÅ∞ =∞m¡ ÑÖK«∞‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞,

~åÜ«∞Åã‘=∞ L Œº=∞HÍ~°∞Å #∞Oz XHõ „ÑáÈ[Öò =ÚO Œ∞‰õΩ ~å"˘K«∞Û. U=∞#O>Ë

Hõ$ëê‚ #n[ÖÏÅ g∞ Œ, Hõ$ëê‚, QÆ∞O@∂~°∞, „Ñ¨HÍâ◊O lÖÏ¡Å"åà◊§ ‰õΩO_Õ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞

ã¨QÍxH˜ «yæOK«∞HÀ"åe. ZO Œ∞HõO>Ë g∞‰õΩ JHõ _» Éèí∂QÆ~°ƒù [ÖÏÅ∞ ã¨∞=∂~°∞QÍ

L<åfl~Ú. K≥~°∞=ÙÅ∞ L<åfl~Ú. g∞ ÑÖ@Å∞ H˘O`« =∂~°∞ÛHÀ"åeû ~å=K«∞Û.

WÑ¨C_»∞#flO « Ñ¨Ù+¨ ÅOQÍ ÑÖ@Å∞ JÑ¨C_»∞O_»HõáÈ=K«∞Û. XHõ 25 âß «O «Q æK«∞Û

g∞‰õΩ. «yæ<å «yæOK«∞HÀ"åe. Nâ‹·ÅO ŒQÆæ~° WOHÍ Z‰õΩ¯= P¿Ñã≤ JHõ _» #∞Oz

áÈuÔ~_ç¤áê_»∞ ÃÇÏ_£ Ô~QÆ∞ºÖË@~ü - "Õ∞=Ú =ÚO Õ "≥_»Å∞ÊKÕã≤ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åflO Hõ •

^•xfl Ô~_ôQÍ, ZÑC_≥·<å g∞ g∞ Œ XuÎ_ç ÃÑ\ì ™êkèOK«∞HÀ=K«Ûx - •x`À fã∞‰õΩáÈ`åO

"Õ∞=Ú ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ hà◊√§. Wn ~åÜ«∞Åã‘=∞ "åà◊§ _ç=∂O_»∞. Wk ~åÉ’ «∞Ok.

Wk ã‘iÜ«∞ãπ _ç=∂O_£. W"åfià◊ „Ñ ÕºHõ ≥ÅOQÍ}, „Ñ ÕºHõ ~åÜ«∞Åã‘=∞ L Œº=∂Å∞

KåÖÏ ã‘iÜ«∞ãπ _ç=∂O_£û`À =ÚO Œ∞‰õΩ ~åÉ’ «∞<åfl~Ú. PÖ’zOK«HõáÈ Õ „ÑÜ≥∂[#O

ÖË Œ∞. "≥Ú#fl WHõ _» HÍÖÏÌiÖ’ HÍÅ∞ÊÅ∞ [iQÍ~Ú. x_» Œ"ÀÅ∞ ŒQÆæ~° ÉÏ=ÙÅ‰õΩ

ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ "≥∂\Ï~°¡‰õΩ HõÔ~O\ò Kås˚Å∞ ÃÑOz Õ "Õ∞=Ú Hõ@ì=Ú Jx Q˘_»= KÕâß~°∞.

K«O„ ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ U=∞<åfl _»O>Ë JHõ _»ãÅ∞ ÉÏ=ÙÅ∞ ZHõ _» L<åfl~Ú, "≥∂\Ï~°∞¡

ZHõ _» L<åfl~Ú - JO`å J| ŒúO J<åfl_»∞. <å‰õÄ J Õ PÖ’K«# =zÛOk. x["Õ∞

ÉÏ=ÙÅ∞ ZO Œ∞‰õΩ LO\Ï~Ú? Jk 15 HÖ’g∞@~°¡ Œ∂~°OÖ’ LOk HÍ@<£ Hõ\ì#

P#Hõ@ì #∞Oz. „|Ç¨‡O_»"≥∞ÿ# P#Hõ@ì. J~Ú Õ P#Hõ@ì hà◊√§ Ô~O_»∞ ÑÖ@ÅˆH

=™êÎ~Ú. =¸_À ÑÖ@‰õΩ "åà◊√§ ÉÏq h~°∞ ÃÑ@∞ì‰õΩO@∞<åfl~°∞. JHõ _» Éèí∂QÆ~°ƒù

[ÖÏÅ∞ ÑÙ+¯ÅOQÍ L<åfl~Ú. ZO « Ö’ «∞‰õΩ áÈ Õ g∞‰õΩ hàÁ§™êÎÜ«∞x J_çQÍ#∞,

ZO Œ∞HõO>Ë #ÖÁæO_»Ö’ 400 J_»∞QÆ∞Å∞ áÈ"åe. J#O «ÑÙ~°OÖ’ 450 J_»∞QÆ∞Å∞

áÈ"åe. Ö’ «∞‰õΩ áÈÜÕ∞k UO ŒO_ô, J~°\˜É’ Œ H˘>Ëì¿ãÎ hà◊√§ ÃÑ·H =™êÎ~Ú J<åfl_»∞.


k k

hà◊√§ ÃÑ·H =™êÎ~Ú, "Õ∞=Ú Ö’ÑëH˜ áÈ#Hõ ˆ~¡ Œ∞ JO@∞<åfl~°∞ "åà◊√§. <≥Å‰õΩ ÅHõΔÅ

~°∂áêÜ«∞Å HõÔ~O@∞ aÅ∞¡Å∞ Hõ>Ëì "≥∂\Ï~°∞¡ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~°∞ HÍÖÏÌiÖ’. ≥ÅOQÍ}

"åà◊§~Ú<å, ~åÜ«∞Åã‘=∞ "åà◊§~Ú<å J_çQk Uq∞@O>Ë h‰õΩ HÍÅ∞= hàı§ HÍ‰õΩO_®

WO « Éèí∂QÆ~°ƒù[ÖÏÅ∞ L<åfl~Ú. =∂‰õΩ =∂„ «O Ug∞ ÖË‰õΩO_® ZO Œ∞‰õΩ áÈ"åe?

g∞‰õΩ Éèí∂QÆ~°ƒù[ÖÏÅ∞ JO « ÉÏQÆ∞#flÑ¨C_»∞ Jq "å_»∞HÀO_ç g∞~°∞, #k hà◊√§ =∂‰õΩ

=keÃÑ@ìO_ç. ~åÜ«∞Åã‘=∞ HõO>Ë HÀ™êÎ lÖÏ¡ÅÖ’ =~°¬áê «O Ô~O_»∞ Ô~@∞¡ Z‰õΩ¯=

LOk. JHõ _» 600 q∞.g∞. Å∞ J~Ú Õ WHõ _» 1200 q∞.g∞. LO@∞Ok. J~Ú<å

Hõ$ëê‚ #k [ÖÏÅÖ’ =¸_»∞ Ô~@∞¡ "åàı§ "å_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.

áÈÅ=~°O „áê*‰õΩì g∞ Œ WÑC_»∞ PO^Àà◊# "≥Ú ŒÅ~ÚºOk ÑtÛ=∞ QÀ^•=i

lÖÏ¡Ö’. "Õ∞=Ú áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å ãOÑ¶∞O XHõ x~°‚Ü«∞O fã∞‰õΩ<åflO áÈÅ=~°O „áê*‰õΩì#∞

=ºuˆ~HÕKåÅx. ZO^Œ∞‰õΩ =ºuˆ~HÕKåÅO>Ë q∞„`«∞Å∞ K≥áêÊ~°∞ PÅ‡\˜ì Hõ_ç`Õ

ÉÏQÆÖòHÀ\ò =ÚxyáÈ «∞O Œx. J\Ï¡ áÈÅ=~°O Hõ_ç Õ‰ ÕgÑ@flO =ÚxyáÈ «∞Ok.

áÈÅ=~°=¸ =ÚxyáÈ «∞Ok. ÃÑ·H Éèí„^•K«ÅO =~°‰õΩ ‰õÄ_® =ÚxyáÈ «∞Ok. Õ=Ù_»∞

LO_»_»∞. N~å=Ú_»∞ LO_»_»∞ Éèí„^•K«ÅOÖ’. JO`å =ÚxyáÈ`å~°∞. =∂ =~°OQÆÖò

lÖÏ¡Ö’ U@∂~°∞ <åQÍ~°O =ÚxyáÈ`«∞Ok. QÆ∞_»∞Å∞ =ÚxyáÈ`åÜ«∞x HÍ^Œ∞,

"ÕÖÏkQÍ HÀÜ«∞, H˘O_»Ô~_ç¤, QÀO_»∞ „Ñ*ÏhHõO =ÚxyáÈ`å~°∞. x~åfiã≤ «∞Å∞ J=Ù`å~°∞.

"åà◊√§ ZHõ _çHáÈ~Ú iHΔÍÅ∞ ˘‰õΩ¯HÀÖË~°∞. "Õ~ ‰õÄe KÕã∞HÀÖË~°∞. Ug∞ KÕã∞HÀÖË~°∞.

áÈÅ=~°O ZO Œ∞HÀãO =™ÈÎOk? [OQÍÔ~_ç¤QÆ∂_≥O, zO «ÅÑÓ_ç, #OkQÍ=∞ JO>Ë

Hõ$ëê‚, ÑtÛ=∞ QÀ^•=i lÖÏ¡ÅÖ’ WÑÊ\H© WOHÍ #n [ÖÏÅ∞ ~åx „áêO`åÅ‰õΩ

hà◊√§ WKÕÛ^•xH˜. JHõ _» „|Ç¨‡O_»"≥∞ÿ# Éèí∂QÆ~°ƒù [ÖÏÅ∞ L<åfl~Ú. Ñ¶ãπì HÍ¡ã¨~Ú#

<ÕÅ Jk. =∞Oz =∂q∞_ç `À@Å∞, r_ç =∂q∞_ç `À@Å∞ ÑO_çOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.

Uq∞ J=ã~°O "åà◊§‰õΩ? áÈÅ=~°O „áê*‰õΩì Hõ\ì yi[#∞Å∞ JO Œih =ÚOz hà◊√§

≥K«∞ÛHÀ"åÖÏfl? #n[ÖÏÅ∞, Éèí∂QÆ~°ƒù [ÖÏÅ∞, =~°¬áê «=Ú, K≥~°∞=ÙÅ∞, WOHÍ Hõ@ìQÆÅ

z#fl z#fl „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Jhfl ‰õÄ_® ÖˇHõ Ö’H˜ fã¨∞HÀ"åe. h\˜ =#~°∞ XHõ „Ñ¨Hõ$u

=#~°∞. QÍe Z\Ï¡ „ÑHõ$u =#~À hà◊√§ J\Ï¡ „ÑHõ$u =#~°∞. Jk JO ŒiH© ã=∂#OQÍ

JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_®e. W^˘Hõ =∞øeHõ"≥∞ ÿ# „Ñ¨*Ï™êfi=∞º ã¨∂„`«O Jx

<Õ##∞‰õΩO@∞<åfl#∞. Jk JO^ŒiH© ã¨=∂#OQÍ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_®e. D

„áêuÑ¨kHõ g∞ Œ PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò‰õΩ ãÖ|OkèOz <å JOK«<å Uq∞@O>Ë Jxfl ~°HÍÅ


k k

h\˜ =#~°∞Å#∂ HõeÑ≤ JO Œ~°∂ JO ŒiH© ã¨=∂#OQÍ "å_»∞H˘<Õ@@¡~Ú Õ „Ñü

ZHõ~åxH˜ XHõ ÑÖ@‰õΩ ™êQÆ∞h~°∞ W=fiK«∞Û. D =∂@ H˘xfl „áêO`åÅ "åà◊§H˜ ÃÑ ŒÌ

q+Ü«∞OQÍ JxÑ≤OK«HõáÈ=K«∞Û HÍh J#O «ÑÙ~°O lÖÏ¡, =∞ÇÏ|∂Éò#QÆ~ü lÖÏ¡ÅÖ’

D =∂@O>Ë "åà◊√§ ZO « P#O ŒÑ_» å~À. "åà◊§‰õΩ Jk „áê}OQÍ ÖËK˘zÛ#@∞ìQÍ

JxÑ≤ã¨∞ÎOk. hà◊√§ J<Õ =#~°∞#∞ ÑÖK«∞HÀ=_»O XHõ „Ñ¨*Ï™êfi=∞º ã¨∂„ «OQÍ Jxfl

„áêO`åÅ "åà◊√§ - XHõ „áêO`åxH =ºu~HõO, WOH˘Hõ „áêO`åxH J#∞‰õÄÅ=∞x

HÍ Œ∞ - XÑ¨CHÀ"åe.

��(qâßYÑ@flOÖ’ Ñ≤_çZãπÜ«Ú x~°fiÇ≤ÏOz# ''~å[ºO–ãOHΔ=∞O——

Ããq∞<å~ü – "Õ∞ 1996)


k k

~åÜ«∞Åã‘=∞ ~å[H©Ü«∂i÷Hõ qâı¡+}<åHzÛ# \ÏÑ≤H± Uq∞\ J<Õk á⁄ Œ∞ÌxflOz KåÖÏ=∞Ok ‰õΩ «∂ÇÏÅOQÍ

L#fl@∞ì<åfl~°∞. áÈuÔ~_ç¤áê_»∞ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_» å"å Jx J_çQÍ~°∞ KåÖÏ =∞Ok.

=∂\Ï¡_»`å#∞ `«Ñ¨Êxã¨iQÍ. ZO^Œ∞HõO>Ë ~åÜ«∞Åã‘=∞ ã¨=∞ã¨ºÖ’¡ ™êQÆ∞h~°∞

=ÚYº"≥∞ ÿ#k HÍ|\˜ ì. ~å[âıY~° Ô~_ç ¤ KÕã¨∞ Î#fl [Å ~å[H©Ü«∂Å QÆ∞iOz

=∂\Ï¡_»∞HÀ=Åã≤O Õ, «Ñ¨Ê Œ∞.

~å[H©Ü«∞, Pi÷Hõ qâı¡+} JO>Ë =∂=¸Å∞QÍ =∂i¯ ûã∞ì ÑiÉèÏ+Ö’ XHõ

J~°÷O LOk – =~°æO „áêuÑkHõ# =º=ã÷#∞ qâı¡+≤OK«_»O J<Õk. HÍx <Õ#∞ Jk

KÕÜ«∞É’=_»O ÖË^Œ∞. ^•xH˜ KåÖÏ HÍ~°}ÏÅ∞ L<åfl~Ú. J=hfl ZO^Œ∞‰õΩQÍx

P~ü.Zãπ.~å=ÙQÍ~°∞ XHõ =∂@ J<åfl~°∞. =∞#O ã=∞ãº QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞‰õΩ<Õ @ÑC_»∞

=~åæxfl =∞iÛáÈ`«∞<åfl=∞x. Jk <åºÜ«∞"≥∞ÿ# Jaèâ◊Oã¨<Õ† =~°æO XHõ¯>Ë HÍ^Œ∞–.

™ê=∂lHõ, ™êOÑ¶≤∞Hõ JO «~åÅ∞ KåÖÏ L<åfl~Ú. HÍ|\ì =~°æ qâı¡+¨} HÍ‰õΩO_®

™êOÑ¶≤∞Hõ x~å‡}Ïxfl „áêuÑ¨kHõQÍ KÕã¨∞‰õΩ#fl qâı¡+¨} J<Õ J~°÷OÖ’ H˘O «=~°‰õÄ

=∂\Ï¡_» å#∞. ^•xÖ’ =~°æO LO@∞Ok, ‰õΩÅO LO@∞Ok, „áêO`åÅ∞ LO\Ï~Ú

- LÑ„áêO`åÅ∞ LO\Ï~Ú, Jhfl LO\Ï~Ú.

=¸_»=k ~å"≥∂‡Ç¨Ï<£ „Ñ¨™êÎqOz# ~åÜ«∞Åã‘=∞ S_≥O\˜\©, QÆ∞iÎOÑ¨Ù. ^•x

QÆ∞iOz <Õ#∞ =∂\Ï¡_»#∞. ZO Œ∞HõO>Ë Jk „Ñ¨[ÅÖ’ qãÎ$ «OQÍ ÖË Œ∞. „Ñ¨[ÅÖ’

qãÎ$ «OQÍ ÖËxk =∂\Ï¡_»∞HÀ‰õÄ_» Œ<Õg∞ HÍ Œ∞ HÍh •xH ˘O Œ~° ÖË Œ∞. ≥ÅOQÍ}Ö’

„Ñ¨[ÅÖ’ `≥ÅOQÍ}Ï QÆ∞iÎOÑ¨Ù qã¨ Î$`«OQÍ LOk. HÍ|\˜ ì ^•x QÆ∞iOz

=∂\Ï¡_»∞HÀ=_»=∞<Õk «Ñ¨Êxã¨i, ~°K«~Ú «Å~Ú<å Z=Ô~·<å ã¨~. ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ

P `˘O Œ~° Ug∞ÖË Œ∞.

<åÅ∞QÆ=k, K«O„ ŒâıY~ü H˘OK≥O QÍÉèí~åQÍ ™êÇ≤Ï «ºO QÆ∞iOz =∂\Ï¡_» å"å

Jx J_çQÍ_»∞. <Õ#∞ =∂\Ï¡_»#∞. á⁄~°ÉÏ@∞# ‰õÄ_® ™êÇ≤Ï «ºO „Ñ¨™êÎ=# ~å Œ∞ <Õ#∞


k k

=∂\Ï¡_Õ ^•O\’¡ D <åÅ∞QÆ∞ Çg∞Å`À <Õ#∞ K≥ÑÊ ŒÅ∞Û‰õΩ#fl q+Ü«∂Å∞ K≥áêÎ#∞.

WOH˘Hõ\˜ ‰õÄ_® LOk. `≥ÅOQÍ}, ~åÜ«∞Åã‘=∞ Jx =∂\Ï¡_Õ@Ñ¨C_»∞

ãÇÏ[OQÍ<Õ Jaè=$kú, "≥#∞HõÉÏ@∞ «#O J<Õ Ñ^•Å∞ =™êÎ~Ú, P ÉèÏ=#Å∞ =™êÎ~Ú.

U J~°÷OÖ’ „ÑÜ≥∂yã∞Î<åflO J<Õk ‰õÄ_® =ã∞ÎOk. P~ü.Zãπ.~å=ÙQÍ~°∞ XHõ „¿Ñ¶"£∞=~ü

WKåÛ~°∞. <Õ#∞ ^•xx „ÑÜ≥∂yOK«#∞. =∂=¸Å∞QÍ „Ñ*Ï «O„ « L Œº=∂Å∞, „Ñ*Ï

L Œº=∂Å∞ XHõ J~°÷OÖ’ LÑÜ≥∂yã∞Î<åfl~Ú D =∂@Å#∞. =∂‰õΩ Jaè=$kú ÖË Œ∞,

"Õ∞=Ú "≥#∞Hõ|_ç L<åfl=Ú Jx XHõ „áêO «"≥∞ÿ<å, XHõ lÖÏ¡ J~Ú<å J#flÑC_»∞ U

J~°÷OÖ’ „ÑÜ≥∂yã∞Î<åfl =∞O>Ë Ô~O_»∞ ÑÓ@ÖÏ u#_®xH uO_ç, P uO_ç ÃÑ@ìQÆÅ

=#~°∞Å∞, Láêkè – L^ÀºQÍÅ∞, Ñx, K« Œ∞=Ù‰õΩ<Õ J=HÍâßÅ∞, "≥· Œº ã Œ∞áêÜ«∂Å∂,

~åÉ’ÜÕ∞ «~°O WOH˘OK≥O ÉÏQÍ | «Hõ_®xH H˘OK≥O q∞QÆ∞Å∂– D "Õ∞~°‰õΩ LO_®e,

Jk =∂‰õΩ ÖË Œ∞ J<Õ J~°÷OÖ’ "å_»∞ «∞<åfl=Ú. W=hfl ‰õÄ_® „Ñ¨ã¨∞Î «O L#fl Pi÷Hõ

=º=ã÷ K«„@OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ J_»∞QÆ∞ «∞<åfl=Ú. nx "≥Å∞Ñ¨Å HÍ Œ∞. „Ñ¨ã¨∞Î «O L#fl

D Pi÷Hõ =º=ã÷ K«„@"Õ∞ «Ñ¨C HÍ=K«∞Û. «Ñ¨C J#_®xH˜ KåÖÏ HÍ~°}ÏÅ∞ L<åfl~Ú.

J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© [~°∞QÆ∞ «∞#fl ãÖ"å ŒO nO\’¡ ÉèÏQÆOQÍ<Õ [~°∞QÆ∞`ÀOk HÍ|\ì <Õ#∞

‰õÄ_® ^•xH˜ Ñïq∞`«=∞ÜÕ∞º Jaè=$kú, "≥#∞HõÉÏ@∞`«#O J<Õ =∂@Å#∞

„ÑÜ≥∂y™êÎ#∞. P~ü.Zãπ.~å=ÙQÍ~°∞ LÑÜ≥∂yOz# „¿Ñ¶O=~ü Ö’ J~Ú Õ ≥ÅOQÍ}

most developed area J=Ù «∞Ok. g∞‰õΩ ÃãÑ¨~\ò ¿ãì\ò ZO Œ∞‰õΩ JO>Ë ≥|ƒÅ∞

Ñ¨_»`å~Ú JHõ¯_». JO^Œ∞=Å¡ WÑ¨C_»∞#fl@∞=O\˜ ~å[H©Ü«∞ ãÖ"å^ŒOÖ’

JO «~åƒùQÆOQÍ, P „¿Ñ¶"£∞=~ü Ö’<Õ D q+Ü«∂Å#∞ „ÑÜ≥∂y™êÎ#∞.

D HÀ}O #∞O_ç.. JO>Ë uO_ç, Ñx, Hõhã"≥∞ÿ# r=# ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ J<Õ

HÀ}O #∞O_ç ~åÜ«∞Åã‘=∞#∞ K«∂ã≤#Ñ¨ Ù_ »∞.. . h\˜ÖËq∞ J<Õk KåÖÏ

„Ñ¨^è•#"≥∞ÿ#@∞=O\˜ ÅHõΔ}OQÍ =∞#‰õΩ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. ~åÜ«∞Åã‘=∞#∞ "≥Ú`«ÎOQÍ

fã¨∞‰õΩO>ˇ ‰õÄ_® =~°¬áê «O ÉÏQÍ «‰õΩ¯= LO_Õ <ÕÅ Jk. P ‰õΩi¿ã =~å¬xfl ‰õÄ_®

xÅ∞ÑÙHÀQÆÅ, P ~°Hõ"≥∞ÿ# =∞\ì ÖË#@∞=O\.. <ÕÅ. JãÖË =~°¬áê «O «‰õΩ¯=. •x=Å¡

Éèí∂QÆ~°ƒù [ÖÏÅ∞ ÑÓiÎQÍ J_»∞QÆO\áÈ~Ú LO_»@O, ^•x=Å¡ "å\x ÉÏQÍ ÃÑ·H

fã∞‰õΩx=zÛ ÑO@Å∞ ÑO_çOK«@=∞<Õk KåÖÏ Hõ+ì «~°O J~ÚOk–Pi÷HõOQÍ#∂,

W`«~°„`å ‰õÄ_®. áÈh „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ# #^Œ∞ÖË"≥∞ÿ<å L<åflÜ«∂ P [ÖÏÅ g∞^Œ

P è•~°Ñ¨_»\ÏxH˜ JO>Ë ÃÑ<åfl#k XHõ >Ë JHõ _» „Ñ¨ è•#"≥∞ÿ# #k. QÀ^•=i f~°O

#∞Oz K«∂¿ãÎ Hõ$+¨‚ XHõ ™ê~°Ç‘Ï#"≥∞ÿ# #kQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. Hõ$+¨‚ X_»∞¤# xÅ|_ç


k k

K«∂¿ãÎ ÃÑ<åfl WOHÍ ™ê~°Ç‘Ï#"≥∞ÿ# #kQÍ Hõ#|_»∞ «∞Ok. J~Ú<å ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ

L#flk J Õ. Hõ_»Ñ¨lÖÏ¡ "≥Ú «ÎO ÃÑ<åfl ÉËã≤<£Ö’<Õ LOk. J#O «Ñ¨Ù~°O „Ñ¨ è•#OQÍ

ÃÑ<åfl ÉËã≤<£Ö’, áêHΔHõOQÍ Hõ$ëê‚ ÉËã≤<£Ö’ LOk. Hõ~°∂flÅ∞ H˘OK≥O Z‰õΩ¯=QÍ Hõ$ëê‚

ÉËã≤<£Ö’ L<åfl, QÆ}hÜ«∞OQÍ ÃÑ<åfl ÉËã≤<£Ö’#∂ LOk. z «∂Î~°∞‰õΩ „Ñ¨ è•#OQÍ

L#flk ÃÑ<åfl LÑ# Œ∞ÖË. q∞ye#=hfl ‰õÄ_® ã∞=~°‚=ÚdÖÏO\q JHõ _» ÑÙ\ì,

JH õ¯_ Õ ã ¨=Ú„^ ŒOÖ’ H õÅ∞™ê Î~Ú. D <ÕÅÅ∞–XH õ¯ ÃÑ<åfl É Ëã ≤< £

q∞#Ç¨~ÚOz–q∞yeO ŒO`å ‰õÄ_® Z„~°<ÕÅÖË. ÃÑ<åfl ÉËã≤<£ =∂„ «"Õ∞ #Å¡ ˆ~QÆ_ç

<ÕÅÅ∞. Z„~°<ÕÅÅ∞ h\˜x Z‰õΩ¯= xÅ∞Ñ¨ÙHÀÖË=Ù. JO Œ∞=Å¡ ‰õΩi¿ã H˘O « =~°¬O

‰õÄ_® P <ÕÅ#∞ ™ê~°=O`«O KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. Jk q∞#~°Öòûx r~°‚O KÕã¨∞HÀÖË^Œ∞.

~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ ãO|OkèOz Wk Éè∫uHõ"≥∞ÿ#@∞=O\ "åãÎ=O. x*ÏxH ~åÜ«∞Åã‘=∞H

HÍ Œ∞... =∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~ü, #ÖÁæO_», ~°OQÍÔ~_ç¤ lÖÏ¡Ö’¡#∂, „Ñ¨HÍâ◊O lÖÏ¡Ö’ L#fl

=∂~å¯Ñ¨Ù~°O _çq[#∞ „áêO «O – W ŒO`å ‰õÄ_® 700 q∞.g∞HõO>ˇ «‰õΩ¯= ã¨QÆ@∞

=~°¬áê «O LO_Õ „áêO «O. H˘O «"Õ∞~°‰õΩ =∞Ç¨Ï|∂Éò #QÆ~üÖ’ ™ê~°=O «"≥∞ÿ# <ÕÅÅ∞

L#flÑÊ\H© "≥Ú «ÎO g∞ Œ ™ê~°Ç‘Ï#"≥∞ÿ#@∞=O\ <ÕÅÅ∞ L#fl „áêO «"Õ∞ W ŒO`å.

Kåi„ «Hõ HÍ~°}ÏÅ =Å¡ W"åfià◊ g\x H˘O « ~åÜ«∞Åã‘=∞ Jh, H˘O « ≥ÅOQÍ}

Jh, H˘O « PO„ è• „áêO «=∞h =∂\Ï¡_»∞ ‰õΩO@∞<åfl=Ú. P K«i„ «#∞ W"åfià◊ HÍ Œx

„ÑÜ≥∂[#O ÖË Œ∞, Jk "åãÎ=O.

x*ÏO #"å|∞ 1800Ö’ ~åÜ«∞Åã‘=∞#∞ Dãπì WO_çÜ«∂ HõOÃÑhH˜

WKÕÛÜ«∞‰õΩO_® «<Õ ÑiáêeOz LO>Ë W"åfià◊ D „áêO`åxH H˘O « Z‰õΩ¯= <åºÜ«∞O

[iQ J=HÍâ◊O LO_Õk. peHõÅ∞ ÖË‰õΩO_® LO_Õk. D „áêO «O JO`å ‰õÄ_®

<≥·ãiæHõOQÍ, „ÑHõ$us`åº J##∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# rq « Ñiã≤÷ «∞Å∞ LO_Õ@∞=O\ „áêO «O.

Œ∞~° Œ$+ì=âß «∂Î Kåi„ «Hõ HÍ~°}ÏÅ∞ ‰õÄ_® ^•xH˜ `À_»Ü«∂º~Ú– Jk q_çáÈ~Ú

LOk"åfià◊. ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õÄ, ŒHΔ} ≥ÅOQÍ}‰õÄ =∞ èŒº ÕfiëêÅ∞ ‰õÄ_® Z‰õΩ¯=QÍ

HõxÑ≤ã¨∂Î L<åfl~Ú. P K«i„ «#∞ HÍ Œx „Ñ¨Ü≥∂[#O ÖË Œ∞. XHõ "åãÎ=OQÍ ^•xfl

JOwHõiOK«Hõ «Ñ¨Ê Œ∞.

~åR[<åÉèÏÖ’ ~åÜ«∞Åã‘=∞ [<åÉèÏ#∂, ~åRO qã‘Î~°‚OÖ’ ~åÜ«∞Åã‘=∞

qã‘Î~å‚hfl fã¨∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ qã‘Î~°‚O x+¨ÊuÎHõO>ˇ [<åÉèÏ x+¨ÊuÎ •^•Ñ¨Ù =¸_»==O «∞

«‰õΩ¯= LOk. ~åRO "≥Ú «ÎO qã‘Î~°‚OÖ’ ~åÜ«∞Åã‘=∞ qã‘Î~å‚hfl, ~åR[<åÉèÏÖ’

~åÜ«∞Åã‘=∞ [<åÉèÏ#∂ áÈeÛ K«∂ã∞‰õΩO> Wk =¸_»==O «∞ «‰õΩ¯= LO ŒO>Ë


k k

JO « «‰õΩ¯=QÍ [<åÉèÏ#∞ áÈ+≤OK«QÆÅ <ÕÅ WHõ _» LOk J<Õk =∞#‰õΩ J~°÷O

J=Ù «∞Ok. WHõ _» [# ™êO„ Œ « ‰õÄ_® KåÖÏ «‰õΩ¯= q∞QÆ å „áêO`åÅ`À áÈe¿ãÎ.

<ÕÅ áÈ+≤OK«ÖË Œ∞ HÍ|>Ëì [<åÉèÏ «‰õΩ¯= LOk. WOH˘Hõ~°HõOQÍ fã¨∞‰õΩO>ˇ ‰õÄ_®

™êQÆ∞Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ# Éèí∂q∞ "≥Ú «ÎO qã‘Î~°‚OÖ’ ZO « LOn JO>Ë ~åR x+ÊuÎHõO>Ë

25 âß «O «‰õΩ¯= ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ LOk. |O[~°∞Éèí∂q∞, ™êQÆ∞Ü≥∂QÆºOHÍx Éèí∂q∞

fã∞‰õΩ<åfl ~åR x+ÊuÎ À áÈe¿ãÎ 25âß «O Z‰õΩ¯= ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ LOk. áÈh

™êQÆ∞Ü≥∂QÆºO HÍHõáÈ~Ú<å Ñâ◊√áÈ+}‰õΩ ÑxH=KÕÛ@@∞=O\ ÑzÛHõ |Ü«∞àÏ§ JO>Ë

Jq ‰õÄ_® ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ =¸_À=O «∞ «‰õΩ¯"Õ. JO>Ë „Ñ è•#OQÍ Ñâ◊√áÈ+}‰õΩQÍh,

=º=™êÜ«∂xH˜QÍh Ñ¨xH˜~å#@∞=O\˜ Éèí∂=ÚÖË KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ L<åfl~Ú.

JO Œ∞Ö’#∂ Ju «‰õΩ¯= ™êQÆ∞Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ# Éèí∂q∞ L#flk Hõ_»Ñ¨lÖÏ¡Ö’. lÖÏ¡

"≥·âßÅºO, ™êQÆ∞ Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ# Éèí∂=ÚÅ "≥·âßÅºO x+¨ÊuÎ fã¨∞‰õΩ<åfl Ju «‰õΩ¯=

LO_Õk ~åRO "≥Ú «ÎO g∞ Œ Hõ_»Ñ¨ lÖÏ¡Ö’<Õ. KåÖÏ ÃÑ ŒÌZ «∞Î# i[~°∞fi á¶êÔ~ã¨∞ì

L#fl Y=∞‡OHõO>ˇ ‰õÄ_® Hõ_»Ñ¨lÖÏ¡Ö’ ™êQÆ∞Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ# Éèí∂q∞ «‰õΩ¯=QÍ LOk.

J~Ú<å ~å[âıY~°Ô~_ô¤, ~°=∞}ÏÔ~_ô¤...D Ô~_ô¤ P Ô~_ô¤ gà◊√§ KÕã≤# Ñ¶∞#HÍ~°ºO

Uq∞\© JO>Ë `«‰õΩ¯=QÍ L#fl P ™êQÆ∞Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ# Éèí∂q∞H˜ Z‰õΩ¯= hà◊√§

W=fiQÆeQÍ~°∞. J#O`«Ñ¨Ù~°O HõO>ˇ _»|∞ÖòQÍ hà◊√§ W=fiQÆeQÍ~°∞ Jk... "åà◊§

~å[H©Ü«∂Å∞.. «~åfi « K≥áêÎ#∞ – Jk U~°HõOQÍ "åà◊√¡ D Ñ¨#∞Åhfl KÕÜ«∞QÆeQÍ~°∞

J<Õk.

J#O «Ñ¨Ù~°OÖ’ =∞s Ñ¶∞’~°"≥∞ÿ# Ñ¨iã≤÷u... JHõ _» ã¨QÆ@∞ =~°¬áê «O 550

q∞.g∞. ÃÑ·QÍ ™ê~°Ç‘Ï#"≥∞ÿ# <ÕÅÅ∞. JO Œ∞H Z_®i J~ÚáÈ~ÚOk Jx «~°K«∞QÍ

JO@∂ LO\ÏO J#O «ÑÙ~°O lÖÏ¡ QÆ∞iOz. W=hfl XHõ ÑHõ . D HÍ~°}OQÍ<Õ

Éèí∂QÆ~°ƒù [ÖÏÅ∞ ‰õÄ_® "≥~Úº J_»∞QÆ∞Å^•HÍ áÈ~ÚOk ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’. ≥ÅOQÍ}Ö’

‰õÄ_® KåÖÏ „áêO`åÖ’¡ 600 J_»∞QÆ∞Å ^•HÍ áÈ~ÚOk HÍh ~åÜ«∞Å ã‘=∞Ö’

=ÚYºOQÍ ~åÜ«∞KÀ\, =∞ Œ#ÑÖ¡, "åÜ«∞ÖÏÊ_»∞–JO>Ë Hõ_»Ñ lÖÏ¡ «∂~°∞Ê„áêO «O,

z «∂Î~°∞–Hõ_»Ñ¨#∞ P#∞‰õΩx L#fl „áêO «OÖ’ ^•^•Ñ¨Ù "≥~Úº J_»∞QÆ∞Å∞ áÈ Õ «Ñ¨Ê

hà◊√§ ~å=Ù. JHõ _˘Hõ Ô~· «∞ "Õ∞O =∂\Ï¡_»∞ «∂ LO>Ë... #=Ùfi‰õΩO@∂ XHõ=∂@

J<åfl_»∞... JO>Ë JO « Hõ+ìOÖ’#∂ XHõ Sense of Humour LO@∞Ok. - "≥~Úº

J_»∞QÆ∞Å∞ áÈ~Ú<å ~åÖË Œ∞ ™ê~°∂, P¿Ñã≤<å#∞. WOH˘OK≥O áÈ Õ ÃÑ„\’Å∞ ˘iH Õ"≥∂

<å‰õΩ... J<åfl_®Ü«∞#.


k k

nx=Å¡ hà◊√§ |Ü«∞@‰õΩ fÜ«∞_»=¸ Hõ+¨ì"Õ∞, HõÔ~O\ò Y~°∂Û Z‰õΩ¯=

J=Ù «∞Ok. ZO « „Ñ¶‘QÍ HõÔ~O@∞ W™êÎO J<åfl–JO « ÃÇÏg "≥∂\Ï~°∞¡ ÃÑ_ç Õ... «~°K«∞QÍ

HõÔ~O@∞ áÈ`«∂ LO@∞Ok. "ÀÖËìl `Õ_®Å∞ ‰õÄ_® Z‰õΩ¯= LO\Ï~Ú. Jk

™ê èŒº=∞ÜÕ∞º =º=™êÜ«∞O HÍ Œ∞. g∞~°∞ XHõ"Õà◊ J#=K«∞Û – KåÖÏ=∞Ok JO@∂

LO\Ï~°∞ ‰õÄ_® – W=hfl L#flÑÙ_»∞ ^•xH «y#@∞=O\ ÑO@ÖË ÑO_çOK«∞‰õΩx

| «HõÖË~å Jx. WÑ¨Ù_»∞ P~ü.Zãπ.~å=ÙQÍ~°∞ J#fl^•O`À Wk HõÅ∞ã¨∞ÎOk XHõ ~°HõOQÍ.

H˘xfl assume KÕã¨∞‰õΩO@∞<åflO =∞#O. ÑÖ_ç¿ãÎ =_Õ¡ ÑÖ_çOKåe, KÕ¿ãÎ L^ÀºQÆ"Õ∞

KÕÜ«∂e, á¶êºHõìs <ÒYsÜÕ∞ HÍ"åe J#∞‰õΩO@∂ L<åflO =∞#O. <Õ#∞ WO «‰õΩ=ÚO Õ

J<åfl#∞. . . .W"åfià ◊ L#fl Pi÷H õ =º=ã¨ ÷ K « „@OÖ’ É èÏQ ÆOQÍ< Õ =∞#O

=∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞<åfl=∞x. D ãO"å ŒO •O\’¡ ÉèÏQÆOQÍ<Õ [~°∞QÆ∞ «∂ LOk. HÍ|\ì

^•xfl <Õ#∞ assume KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl. ã¨[˚Å∞ ÑÖ_çOK«∞HÀ=K«∞Û, *Á#flÅ∞

ÑÖ_çOK«∞HÀ=K«∞Û, |`«H˘K«∞Û – U=∞=Ù`«∞On JO>Ë Ug∞ q∞QÆÅ^Œ∞. Un

J=Ú‡_»∞áÈ Œ∞, Ñ≤Å¡efl K«kqOK«@O ™ê èŒºO HÍ Œ∞. Ñ≤Å¡Å∞ ‰õÄ_® WO[hiOQ∑

«Ñ≤Ê Õ K« Œ∞=ÙHÀ~°∞. Jk ‰õÄ_® | «∞ˆH J#∞HÀ~°∞. J#∞‰õΩO>Ë ÉÏQÍ<Õ LO_»∞, HÍh

J#∞HÀ=_»O ÖË Œ∞ W"åfià◊. HÍ|\ì =_Õ¡ ÑÖ_çOK«∞HÀ"åe. Jq ÑÖ_»HõáÈ Õ "Õ~°∞â◊#QÆ

ÑO_çOK«∞HÀ"åe. ã<£Ñ¶¨¡=~ü ÑO_çOK«∞HÀ"åe. ~åÜ«∞Åã‘=∞ =º=™êÜ«∞O W"åfià◊ ZO «

Jã≤÷~°=¸ JO>Ë U HÍ~°}OQÍ <≥·<å _ç¢ã≤ì|∂º+<£ =∂Ô~¯@∞¡ ≥|ƒuO>Ë ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’

=∞m§ HΔÍ=∞O ~åQÆÅ Œ∞. HΔÍ=∂Å∞ QÆuOzáÈÜ«∂~Ú, =∂Ô~¯\ò ÃÑiyOk, ~°"å}Ï

ã¨ Œ∞áêÜ«∞O ÃÑiyOk, „Ñ¨*Ï ÑÖÑ≤}© =º=ã÷ XHõ\˜ =KÕÛã≤Ok – HÍ|\ì ZO «

Hõ~°∞"˘zÛ<å HΔÍ=∂Å∞ ~å=Ù, ZHõ _» #∞OK≥·<å =™êÎ~Ú è•#ºO JO@∞<åfl~°∞. Jk

"åãÎ="Õ∞ H˘O «=~°‰õΩ. HÍx W"åfià◊ #_»∞ã¨∞Î#fl Pi÷Hõ ãÖã¨ ~°}Ö’¡ ÉèÏQÆOQÍ „Ñ¨*Ï

ÑÖÑ≤}©=º=ã¨ ÷#∞ `«yæOz, ÉÏQÍ `«yæOz =¸¿ã¿ãÎ... U HÍ~°}OQÍ<≥ ·<å

„\Ï<£ûáÈˆ~ì+¨<£QÍh ^≥|ƒuO>Ë, ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# HΔÍ=∞O ~åQÆÅ^Œ∞.

ZO^Œ∞HõO>Ë WHõ¯_» uO_çyO[Å∞ ÑÖ_çOK«>Ë¡^Œ∞. `≥ÅOQÍ}, PO„^è• – Ô~O_»∞

„áêO`åÖ’¡ W"åfioìH© 70 âß «O uO_çyO[Å∞ ÑO_çã∞Î<åfl~°∞. ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ •^•ÑÙ

70 âß «O #∂<≥yO[Å∞ ÑÖ_çã¨∞Î<åfl~°∞– Jk Ñ¨b¡Å∞ HÍ=K«∞Û, ã¨<£Ñ¶¡=~ü HÍ=K«∞Û.

=∞#O =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞#fl Pi÷Hõ =º=ã÷ K«„@OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ nxH˜ „Ñ¨ åº=∂fl

Ü«∞OQÍ =KÕÛ „Ñâ◊fl Uq∞\© JO>Ë – á¶êºHõìsÅ∞ U=∞<åfl L<åflÜ«∂, L^ÀºQÍÅ∞

U=∞<åfl =ã¨∞Î<åflÜ«∂–„Ñ¨Éèí∞`Àfi^ÀºQÍÅ∞ Z\Ï¡QÆ∂ ÖË=Ù– á¶êºHõìsÖ’ Ñ¨#∞ÖË=∞<åfl


k k

^˘~°∞‰õΩ «∞<åflÜ«∂ J#fl „Ñ¨â◊fl D K«„@OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ =ã¨∞ÎOk. <Õ#∞ WO «‰õΩ =ÚO Õ

J<åfl, D K«„\Ïxfl assume KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl. ^•O\’¡ ÉèÏQÆOQÍ<Õ =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∂

L<åflO =∞#O – "≥#∞HõÉÏ@∞ «#"≥∞ÿ<å, Jaè=$ ≥úÂ<å... á¶êºHõìsÅ∂, á¶êºHõìsÖ’¡ K«∂Ñ≤OKÕ

Ñh–W"Õ=∞<åfl ÃÑiy#Ü«∂º J#fl „Ñâ◊fl nO`Àáê@∞ J#∞|O èŒOQÍ =ã∞ÎOk. W"åfià◊

L#fl@∞=O\ Jaè=$kú x~°fiK«#OÖ’ •xfl Ö≥Hõ Ö’H fã∞‰õΩO@∂ L<åflO. •x‰õÄ¯_®

["å|∞ Uq∞\© JO>Ë– ~åR [<åÉèÏÖ’ ~åÜ«∞Åã‘=∞ [<åÉèÏ 19 âß «O LOk. ~åR

á¶êºHõìsÖ’¡ ~åÜ«∞Åã‘=∞ á¶êºHõìsÅ ãÖYº 11 âß «O =∂„ «"Õ∞. á¶êºHõìs HÍi‡‰õΩÅ

âß «O 5 =∂„ «"Õ∞. g∞‰õΩ _Ò\ò ~å=K«∞Û– á¶êºHõìsÅ ãÖYº 11 âß «O, HÍi‡‰õΩÅ

ãÖYº 5 âß`«O ZO^Œ∞Hõ=Ù`å~°∂ Jx. JO>Ë z#flq W=hfl ‰õÄ_®. <åÑ¨~å~Ú

áêe+≤OQ∑ q∞Å∞¡Å∞... KåÖÏ L<åfl, JO Œ∞Ö’ ÑxKÕ¿ã"åà◊§ ãOYº KåÖÏ «‰õΩ¯=

LO@∞Ok. JO Œ∞=Å¡ á¶êºHõìsÅ ãOYº H˘OK≥O Z‰õΩ¯=QÍ Hõ#Ñ_ç<å– z#flq∞Å∞¡Å∞

™Èì<£ áêe+≤OQ∑ q∞Å∞¡Å∞ ÖËHõáÈ Õ... Ö·"£∞™Èì<£ á¶êºHõìsÅ∞ HÍ=_»O =Å¡ WOHÍ «‰õΩ¯=

HÍi‡‰õΩÅ∞ LO\Ï~°∞. =º=™êÜ«∞s`åº "≥#∞HõÉÏ@∞ «#O`À áê@∞, áêi„âßq∞HõOQÍ

Láêkè KåÖÏ «‰õΩ¯=. W"åfià◊√#fl Ñïã≤÷ «∞Ö’¡ Wk «Ñ¨Ê "Õ~ Láêkè =∂~åæÅ<Õq

ÖË=Ù. 1980 #∞Oz ‰õÄ_® ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ KåÖÏ=∞Ok ~°K«#Å∞ KÕã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl~°∞–

~åÜ«∞Åã‘=∞ U q èŒOQÍ Jaè=$kú HÍ"åe Jx. XHõ „Éèí=∞ XHõ\ - Jáê~°"≥∞ÿ# Yx[

ãOÑ Œ ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ LO Œx, ^•xx Jaè=$kú KÕ¿ãÎ ÉÏQÆ∞O@∞O Œx JO@∂

LO\Ï~°∞. <å‰õΩ ≥eã≤ J@∞=O\˜ Õn ÖËkHõ _». ãÖYº ~åã¨∞‰õΩO>ˇ J<ÕHõ ~°HÍÖ·#

Yx*ÏÅ∞ L<åfl~Ú HÍh Jáê~°"≥∞ÿ# Õg∞ ÖËkHõ _». LO_Õk Ö·"£∞™Èì<£ XHõ >Ë. _À<£Ö’,

ÖËHõáÈ Õ =∞# `å_çÑ¨„u, H˘eq∞QÆ∞O_»¡, H˘O_®Ñ¨Ù~°O – P „áêO`åÖ’¡LOk. "å\˜ À

=Ú ŒÌ#∂~°∞, Z„~°QÆ∞O@¡ =O\˜ „áêO`åÖ’¡ ã≤"≥∞O\ò á¶êºHõìsÅ∞ #_»∞™êÎ L<åfl~Ú.

JO «HõO>ˇ ÃÑ ŒÌ Z‰õΩ¯"Õg∞ ÖË Œ∞. Ô~O_Àk WO\˜ x~å‡}OÖ’ Ñ¨xH˘KÕÛ ~°Hõ~°HÍÅ

™ê¡Éò ™Èì<£û. J"Õg∞ ‰õÄ_® ÃÑ ŒÌQÍ Pi÷Hõ =º=ã÷ Ñ¨ÙOAHÀ=_®xH˜ Ñ¨xH˘KÕÛq HÍ=Ù.

WHõ q∞ye# Yx*ÏÅ∞ KåÖÏ H˘kÌH˘kÌQÍ L<åfl~Ú. J"Õg∞ ÃÑ ŒÌQÍ Pi÷Hõ Jaè=$kúH

P è•~°O HÍQÆÅq HÍ=Ù. J~Ú<å XHõ „Éèí=∞ XHõ\˜ ~åÜ«∞ã‘=∞Ö’ LOk. «=∞‰õΩ

Jáê~°"≥∞ÿ# Yx[ ãOÑ Œ LO Œx, J~Ú<å «=∞#∞ Z=~°∂ Ñ\ìOK«∞HÀ=_»O ÖË Œ∞,

J##∞‰õΩO@∞<åfl~°∞ "åà◊√§. "åãÎ=OQÍ S Õ ÖË=Ù. =∞i Z\Ï¡ | «HÍe JO>Ë =#~°∞Å∞

É·@#∞O_ç =¿ãÎ «ÑÊ ~åÜ«∞Åã‘=∞ ÉÏQÆ∞Ñ_Õ J=HÍâ◊O ÖË Œ∞. h\ =#~°∞Å∞ HÍx=fiO_ç,

ÃÑ@∞ì|_ç =#~°∞Å∞ HÍx=fiO_ç, WOH ≥·<å HÍx=fiO_ç. ≥ÅOQÍ} =#~°∞Å∞ LO_ô,


k k

"å\x qxÜ≥∂yOK«x HÍ~°}O =Å¡ Jaè=$kú K≥O Œx „áêO «"≥∞ÿ Õ, ~åÜ«∞Åã‘=∞

=#~°∞Å∞ ÖËHõ "å\x fã∞‰õΩ~åÖËHõ áÈ=_»O =Å¡ J<åºÜ«∞O [iy# „áêO «O. P

Õ_® LOk Ô~O_»∞ „áêO`åÖ’¡.

XH XHõ q+Ü«∞OÖ’ „a\©+π ÑiáêÅ#Ö’ LO_»@O =Å¡ W"åfioì P èŒ∞xHõ

rq`åxH «y#@∞=O\ áêÅ<å=º=Ç~åÅ∞, WOw¡+μ K« Œ∞=ÙÅ∞ Jg JÅ"å@∞

HÍ=_»O =Å¡ q Œº XHõ ^•O\’¡ ~åÜ«∞Åã‘=∞ ≥ÅOQÍ} HõO> ‰õÄ_® ÉÏQÍ Jaè=$kú

J~ÚOk, ^•^•ÑÙ PO„ èŒ „áêO «O`À ã=∂#OQÍ. JO Œ∞=Å¡ g∞‰õΩ ÃÇ·Ï^•~åÉÏ £Ö’

KåÖÏ KÀ@¡ ~åÜ«∞Åã‘=∞ "åà◊√§ L^ÀºQÍÖ’¡ HõxÑ≤™êÎ~°∞. ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì xO_® ~åÜ«∞Åã‘=∞

ÖÏÜ«∞~°∞¡ HõxÑ≤™êÎ~°∞. WHõ _» H˘\Ï¡@Å∞ Z‰õΩ¯=, e\˜Q+¨<£û Z‰õΩ¯= Hõ#∞Hõ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì

xO_® ~åÜ«∞Åã‘=∞ ÖÏÜ«∞~°∞¡ HõxÑ≤™êÎ~°∞. XH ‰õΩÅO J#∞HÀO_ç JO`å, HÍh "≥Ú`åÎxH

HõxÑ≤™êÎ~°∞ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’.

J^˘Hõ q+Ü«∞OÖ’ Kåi„ «Hõ HÍ~°}ÏÅ =Å¡ =zÛ# Jaè=$kú LOk. Ô~O_»∞

„Ñ¨ è•#"≥∞ÿ# „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ L<åfl~Ú. «∞OQÆÉèí„^• _®ºO #∞Oz J#O «Ñ¨Ù~°O lÖÏ¡‰õΩ

XHõ ÃÇ·ÏÖˇ"≥Öò HÍÅ∞=, Hõ~°∂flÖò‰õΩ XHõ Ö’Öˇ=Öò HÍÅ∞= fâß~°∞. ã¨∞OˆHã¨∞Å∞ ŒQÆæ~°

ÔH.ã≤.ÔH<åÖò‰õΩ _®ºO Hõ\Ïì~°∞. ~å[H©Ü«∞ áê~°≈fiOÖ’ =zÛ#Ñ¨Ù_»∞ K≥|∞`å#∞. D

ÔH.ã≤. ÔH<åÖò#∞ =ÚYºOQÍ Hõ_»Ñ¨lÖÏ¡ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ KåÖÏ ã¨=∞~° ÷=O`«OQÍ

HÍáê_»∞‰õΩO@∂ =KåÛ~°∞. =∞# ~åROÖ’ Hõ$ëê‚_≥ÖÏì, QÀ^•=i _≥ÖÏì, =Oâ◊ è•~° ¿ãì*ò–1

– D =¸_çO\˜ À ã¨=∂#OQÍ HÍáê_»|_»¤ „áê*ˇ‰õΩì JO>Ë ÔH.ã≤.ÔH<åÖò. ZÑ¨C_»∂

‰õÄ_® ^•x PÜ«∞Hõ@∞ìHõO>Ë Z‰õΩ¯= hà◊√§ fã¨∞‰õΩO@∂<Õ L<åfl~°∞. J~Ú<å

KåÅ ŒO@∂<Õ LO\Ï~°∞ ZÑC_»∂. WOHÍ ÔH.ã≤.ÔH<åÖò ÉÏQÆ∞KÕ™êÎ#x [ÅÜ«∞[OÖ’

J Œ#OQÍ ‰õÄ_® ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl_»∞ ~å[âıY~°Ô~_ç¤. K≥Ü≥Úº ŒÌx HÍ Œ∞ HÍh ã¨=∞ Œ$+≤ì

LO_®ÖÏ, JHõ ~¡ • J#flk „Ñâ◊fl. W"åfià◊ áÈ~°∞=∂q∞à◊§ „áêO`åxH áÈ~Ú K«∂¿ãÎ

J~°÷=∞=Ù «∞Ok, ZO « Œ∞~°ƒù~°OQÍ LOk JHõ _» rq «O J<Õk. Jxfl „áêO`åÅ‰õΩ

XH ~°Hõ"≥∞ÿ# „áê=ÚMÏºxflzÛ J=ã~åxfl |\ì KÕÕÜ«∂e. K≥Ü«∞ºHõáÈ=_»O ãÇÏ[OQÍ<Õ

P„QÆÇ¨ÏO ≥Ñ≤Êã¨∞ÎOk. «Ñ¨C ‰õÄ_® HÍ Œk.

«∞OQÆÉèí„ Œ ÃÇ·Ï Ö"≥Öò, Ö’Ö"≥Öò ÔH<åà◊√§ ÉÏQÍ áê_»~Ú<å, "å\x Ñ\ìOK«∞‰õΩ<Õ

Ñ¨iã≤÷u ÖË Œ∞. «∞OQÆÉèí„ Œ _®ºOÖ’ Ñ¨Ó_çHõ KåÖÏ LO_»@O =Å¡ hà◊√§ xÅ=_»O

ÖË Œ∞. HÍ|\ì HÍÅ∞=Ö’¡H˜ áÈÜÕ∞Ö’Ñ¨Ù<Õ Jk á⁄~ ¡KÕÛ™ÈÎOk. «∞OQÆÉèí„ Œ ÃÇ·ÏÖˇ"≥Öò


k k

ÔH<åÖò, Ö’Öˇ"≥Öò ÔH<åÖò Ô~O_»∂ ‰õÄ_® H˘O « Hõ~åfl@Hõ‰õΩ, H˘O « =∞#‰õΩ =™êÎ~Ú.

JO Œ∞KÕ « Hõ~åfl@Hõ "åàı§ ã=∂O «~° HÍÅ= f^•Ì=∞x KåÖÏHÍÅOQÍ XHõ „Ñuáê Œ#

KÕã¨∞Î<åfl~°∞. Wk KåÖÏ ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. HÍx PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò XÑ¨CHÀ=_»O ÖË Œ∞.

ZO Œ∞HõO>Ë P hà◊√§ J#O «Ñ¨Ù~åxH˜ áÈ «∞Ok. J#O «Ñ¨Ù~°O JO>ˇ Ñ¨\ìOÑ¨Ù ÖË Œ∞.

~å[âıY~°Ô~_ç¤H© ÖË^Œ∞, Z=iH© ÖË^Œ∞. nxH˜ Y~°ÛHõ¯ˆ~¡^Œ∞. ã¨QÆO ã¨QÆO

Ñ¨OK«∞HÀ=K«∞Û, ÉèÏs „áê*ˇ‰õΩìÅHõ ˆ~¡ Œ∞. WÑ¨Ê\˜H HÍÅ∞= LOk. J~Ú<å K≥Ü«∞º~°∞.

~å[âıY~°Ô~_ç¤ [Å ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ H©ÅHõ"≥∞ÿ# JOâ◊O Uq∞@O>ˇ HÍO„\ÏHõì~°¡‰õΩ ÉèÏsQÍ

ÃÑ·ã¨ÖÁKÕÛ Ñ¨#∞Å∞ =∂„ «"Õ∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú. _®ºO WÑ¨Ê\˜H LOk HÍ|\ì Z‰õΩ¯=

ÃÑ·ãÅ∞ ~å=Ù. PkÖÏÉÏ £ lÖÏ¡Ö’ ÃÑ#∞QÆOQÆ „áê*‰õΩì XHõ\ LOk. ãO Œ~°ƒùO HÍ|\ì

K≥|∞ «∞<åfl#∞ – ~å[âıY~°Ô~_ç¤ ~å[H©Ü«∂Å#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜. =∞Ç¨~åRÖ’

„áê*ˇ‰õΩì Hõ>Ëìâß~°∞ "åà◊√§ Y~°∞Û ÃÑ@∞ì‰õΩx. "åàı§q∞ J_»∞QÆ∞ «∞ <åfl~°O>Ë - =∂‰õΩ

ÃÑ·ã¨Å∞ H˘O « W=fiO_ç, XHõ HÍÅ∞= «=ÙfiH˘x á⁄O_ç. PkÖÏÉÏ £ lÖÏ¡Ö’ *·Å<£,

ÉËÖÏ, åOã‘ ÉÏQÍ "≥#∞Hõ|_ç# =∞O_»ÖÏÅ∞. JHõ _» 40 "ÕÅ ZHõ~åÅ‰õΩ hàÁ§™êÎ~Ú

Jx. HÍx "≥Ú «ÎO [ÅÜ«∞[˝OÖ’ Jk ZHõ _® HõxÑ≤OK« Œ∞. U=∞O>ˇ HÍO„\ÏHõì~°¡‰õΩ

Ug∞~å^Œ∞. "åi [Å~å[H©Ü«∂Å#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"å ÅO>ˇ Wk ‰õÄ_® ^Œ$+≤ìÖ’

ÃÑ@∞ìHÀ"åe. J#O «Ñ¨Ù~åxH˜KÕÛ HLC ŒQÆæ~° #∞O_ç PkÖÏÉÏ £H˜KÕÛ ÃÑ#∞QÆOQÆ

=~°‰õΩ ZO Œ∞‰õΩ "å\˜ „Ñ¨™êÎ=# LO_» Œ∞ JO>ˇ ~å[âıY~°Ô~_ç¤QÍi =∞#ã¨∞ xO_®

LO_Õk ã≤qÖò HÍO„\ÏHõì~°∞ Ü≥∂QÆHΔ=∂Å∞ =∂„ «"Õ∞. P HÍO„\ÏHõì~°∞‰õΩ Ñ¨xH˜~åx

„áê*ˇ‰õΩì "åiH˜ JHõ ˆ~¡ Œ∞. Jk Ñ¨Hõ # ÃÑ_» •O. JO Œ∞=Å¡ U"≥∞ÿOn JO>ˇ #n[ÖÏÅ

#∞O_ç WÑ¨Ê\˜H Hõ\ì# „áê*ˇ‰õΩìÅ ^•fi~å U "Õ∞~°ÔH· Õ „Ñ¨Ü≥∂[#O =zÛ LO_»QÆÅ^À

P "Õ∞~°‰õΩ ‰õÄ_® ~åx Ñ¨iã≤÷u W"åà◊ U~°Ê_çOk ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’. ã¨=∞ã¨º =ÚO Œ∞‰õΩ

Z\Ï¡ áÈ «∞Ok J<Õ ^•x HõO> =ÚO Œ∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞ ™ê=∂lHõ ã≤÷ux H˘O « J~°÷O

KÕã∞‰õΩO> ÉÏQÆ∞O@∞Ok. ~å"≥∂‡ÇÏ<£ „Ñ™êÎqOKå~°∞ – ~åÜ«∞Åã‘=∞ J#QÍ<Õ á¶êHõΔ<£Å∞

Jx XHõ HÍiHK«~ü «Ü«∂~°~ÚOk Jx. HÍiHK«~ü J~Ú# =∂@ "åãÎ="Õ∞ HÍ=K«∞Û

HÍh "åãÎ=O ‰õÄ_® Jk. D "åãÎ=O =Å¡ KåÖÏ #+ìáÈ~ÚOk ~åÜ«∞Åã‘"Õ∞, "Õ~

Z=~°∂ HÍ Œ∞.

Hõhã¨"≥∞ÿ# „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ ~å[H©Ü«∞ =º=ã÷HÍh, WO «HõO>ˇ "≥∞~°∞ÔQ·# rq «O

™êkèOK«∞HÀ=_®xH - x~°fiK«<åÖ’¡H áÈ‰õΩO_® Jaè=$kú JO^•O @∂H©QÍ– J=ã~°"≥∞ÿ#


k k

L Œº=∞ K≥· «#ºOQÍh, „Ñ*ÏL Œº=∂Å XuÎ_ç HÍh ÖËHõáÈ=_»O ~åÜ«∞Åã‘=∞ Jaè=$kú

HÍHõáÈ=_®xH˜ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# HÍ~°}O. WHõ _»∞#fl ÃÑ «ÎO^•s =~°æO `å=Ú U"≥· Õ

=ÚYº=∞x J#∞‰õΩ<åfl~À "å\x ~åR ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ XuÎ_ç ÃÑ\ì, ^Ò~°#ºO ‰õÄ_®

KÕã≤ ™êkèOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. g∞~°∞ Hõ_»Ñ¨#∂, =∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~ü#∂ áÈe¿ãÎ =~°¬áê`«O

Hõ_»ÑÖ’#∂, =∞ÇÏ|∂Éò#QÆ~üÖ’#∂ •^•ÑÙ XHõ>Ë. HÍ|\ì <≥·ãiæHõ"≥∞ÿ# J##∞‰õÄÅ «

Ô~O_»∞ „áêO`åÅ [#r=#OÖ’#∂ XHõ>Ë. HÍh Hõ_»Ñ¨lÖÏ¡‰õΩ =∞# k#Ñ¨„uHõÅ

ÑïÉèÏ+¨Ö’ ã¨=∞~°÷=O «"≥∞ÿ# <åÜ«∞‰õΩÅ∞ – ~“_ô <åÜ«∞‰õΩÅ∞ JO^•O "åà◊§x –

L<åfl~°∞. =∞ÇÏ|∂Éò #QÆ~üH ÖË~°∞. =∞ÇÏ|∂Éò#QÆ~ü‰õΩ ™ê è•~°} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞

‰õÄ_® ÖË~°∞. HÍ|\ì =∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~ü‰õΩ cè=∂ „áê*ˇ‰õΩì ~åÖË Œ∞. E~åÅ ã¨QÆO, ã¨QÆO

[iy PyáÈ~ÚOk. ÔH.ã≤.ÔH<åÖò =∂„ «O Éèí„ ŒOQÍ «Ü«∂~°~ÚOk.

P <åÜ«∞‰õΩÅ‰õΩ KÕ «#~Ú#k Uq∞@O>Ë `å=Ú HÍ"åÅx J#∞‰õΩ#fl^•xfl

~°Hõ~°HÍÅ ~°∂áêÖ’¡ ^Ò~°#ºO KÕÃã·<å, XuÎ_ç ÃÑ>ìÂ<å ≥K«∞Û‰õΩO@∞<åfl~°∞ "åà◊√§. ã¨~

^•x=Å¡ ÉÏQÍ "≥#∞Hõ|_ç# „áêO`åÅ‰õΩ hà◊√§ H˘xfl =KåÛ~Ú, HÍ Œ#_»O ÖË Œ∞. HÍh

D ~°Hõ"≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∂Å∞ ™êy Õ – ZÑ¨C_≥· Õ XuÎ_çÃÑ>Ëì"åà◊√§, ^Ò~°#ºO KÕ¿ã"åà◊√§

™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~À, "Õ~ "åà◊√§ ™êkèOK«ÖË~À.... JÑC_»∞ Jã=∂# «Å∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú.

Jk ÖËx"åà◊§ =∞ èŒº Jã=∂# «Å∞. ÖËq∞Ö’ Jã=∂# «Å∞ ÃÑiy Õ Jk =∞iO «

Z‰õΩ¯=QÍ q^ÕfiëêxH˜, #ëêìxH˜ ^•i fã¨∞ ÎOk. W"åfià◊ J^Õ [~°∞QÆ∞`«∂

LOk.„Ñ¨*Ï`«O„`« "å`å=~°}OQÍh, „Ñ¨*Ï`«O„`« ~å[H©Ü«∂Å‰õΩ XHõ ™ê÷#OQÍh

~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ KåÖÏ «‰õΩ¯=. XHõÑC_»∞ Hõ=¸ºxã∞ì áêsì |ÅO KåÖÏ LO_çOk

~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’. "≥Ú Œ\˜ =¸_»∞ <åÅ∞QÆ∞ áê~°¡"≥∞O\ò ZxflHõÖ’¡ Hõ_»Ñ¨ ZO.Ñ≤ -

ã≤.Ñ≤.SH˜ K≥Ok# =ºˆHÎ. HÍx Z\Ï¡ ÔQeKå~°∞ JO>Ë D ~°Hõ~°HÍÅ á¶êºHõΔxã¨∞ìÅ`À

=∞Oz ãO|O è•Å∞ ÃÑ@∞ìH˘x, =∞Oz"å_»∞ JxÑ≤OK«∞ H˘x. #∞=Ùfi, <Õ#∞ H˘@∞ìHÀ=_»O

ZO Œ∞‰õΩ, "å_çH˜ F@∞¡ "Õ¿ãÎ ãïáÈ «∞Ok Hõ • J#∞‰õΩ<åfl~°∞ "≥Ú Œ\’¡. HÍÅ„Hõ=∞OÖ’

Jk ‰õÄ_® ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚOk– P Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìÅ „Ñ¨ÉèÏ=O ‰õÄ_® ÖË‰õΩO_®

áÈ~ÚOk. P Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ ‰õÄ_® „QÍg∞} „áêO`åÅ H˘KÕÛãïH˜,

„QÍ=∞ ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ á¶êºHõΔxã¨∞ìÅ∞QÍ =º=Ç¨ÏiOK«_»O "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~°∞.

™êÇ≤Ï «ºHÍ~°∞Å‰õΩ HÀÑÖ ~å=K«∞Û. ~åK«=∞Å∞¡ ~å=∞K«O„^•Ô~_ç¤ QÆ∞iOz XHõ

Hõ äŒ K≥áêÎ~°∞, Hõ_»Ñ¨Ö’<Õ K≥áêÎ~°∞. KåÖÏ K« Œ∞=Ù‰õΩ#fl"å_»∞. <Õ#∞ K«∂àı§ Œ∞ ZÑ¨C_»∂.

HÍx PÜ«∞# QÆ∞iOz qO>Ë <≥=∞‡^Œã¨∞Î_»∞, ÃÑ^ŒÌ=∞x+≤ Jx J#∞‰õΩO\ÏO.


k k

ÑÙe"≥O Œ∞Å‰õΩ áÈ Õ =∂„ «O... PÜ«∞# Tà’§ L#flÑÙ_»∞ Z=~À=zÛ - J<åfl J= «e

"åà◊√¡ F@∞¡ "Õã¨∞Î<åfl~°∞ JxK≥Ñ≤ Õ, U<å H˘_»∞‰õΩ~å F@∞¡ "Õ¿ãk Jx PÜ«∞# H˘_»=e

fã¨∞‰õΩx áÈÜ«∂_»O\Ï~°∞. JO>Ë Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞, <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ‰õÄ_®

„QÍg∞} „áêO`åÅ =Ú~îåHõHõΔÅ "å`å=~°}O H˘KÕÛ@Ñ¨Ê\˜H˜ JO`«HõO>ˇ aè#flOQÍ

=º=Ç¨ÏiOK«ÖËx Ñïã≤÷u. Ö’ «∞QÍ qâı¡+≤ã¨∂Î "Õ∞O iáÈ~°∞ìÅ∞ "Õ™êO, XHõ™êi K«kq Õ

J~°÷O J=Ù «∞Ok – Hõ=¸ºxã∞ì ~å[H©Ü«∂Å∞ Uq èŒOQÍ «=∞H ≥eÜ«∞‰õΩO_® D

á¶êºHõΔ#∞¡ ÃÑ~°QÆ_®xH˜ ^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕâßÜ«∞#flk =∞#‰õΩ K«i„`«Ö’ KåÖÏ ã¨Ê+¨ìOQÍ<Õ

HõxÑ≤ã∞ÎOk. ~å"≥∂‡ÇÏ<£ J<åfl~°∞ á¶êºHõΔ#∞¡ JO>Ë H=ÅO ÇÏ «ºÅ∞HÍ Œ∞, JkèHÍ~åxfl,

=#~°∞Å#∂ QÆ∞ÃÑÊ\’¡ ÃÑ@∞ìHÀ=_®xH˜ XHõ ™ê èŒ#O Jx. `˘e<å_»∞ Jk HÍ Œ∞.

`˘e<å_»∞ „QÍ=∂ÅÖ’ ÃÑ «Î#O HÀãÖ áÈ\© LO_Õk. XHõ Ô~_ç¤ W@∞"≥·Ñ¨Ù LO>Ë, XHõ

Ô~_ç¤ P"≥·Ñ¨Ù.. ÃÑ «Î#O h^•, <å^•... Tà’§ ÃÑ ŒÌiHõO... h^• <å^• Jx H˘\Ï¡@Å∞

LO_Õq. "åà◊√§ QÆ=∞xOzO Õq∞@O>Ë D H˘\Ï¡@Ö’¡ ÉèÏQÆOQÍ „QÍ=∂xfl peÛ HõO„\’Ö’¡

ÃÑ@∞ìHÀQÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞. ã¨QÆO „QÍ=∞O, =ÚáêÊ=Ù =O «∞ „QÍ=∞O qO\Ï~°∞ K≥Ñ≤Ê#

=∂@ J#flÑÙ_»∞ nxfl ~å[H©Ü«∂Ö’¡ ZO Œ∞‰õΩ „ÑÜ≥∂yOK« ‰õÄ_» Œ∞ J#fl PÖ’K«#

1960Å xOp =zÛOk. ~å[H©Ü«∂Ö’¡ nxfl „ÑÜ≥∂y¿ãÎ WOHõ U Çg∞h W=fi#Hõ ~¡ Œ∞.

U KÕuÉ’~°∂ "ÕÜ«∞#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞. F ~À_»∂¤ "Õ~ÚOK«#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞. ZxflHõÖ’¡ ÔQÅ∞ã¨∂Î

LO_»=K«∞Û. ã≤qÖò HÍO„\Ï‰õΩìÖ’¡ nxfl „Ñ¨Ü≥∂y¿ãÎ Z=sfl J_»∞HÀ¯#Hõ ˆ~¡ Œ∞. Z=iH©

_»|∞ƒezÛ =∂xÊOK« #Hõ ~°ÖË Œ∞. ^Ò~°#ºOQÍ HÍO„\Ï‰õΩìÅ∞ KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.

D J=QÍÇÏ# 1960, 70Å #∞Op ÃÑiyOk. Z=∞Ô~hû «~åfi « "≥Ú Œ\ «~°O

<åÜ«∞‰õΩÖ·# "≥·.Zãπ.~å[âıY~°Ô~_ç¤ n<À¡ „Ñ¨ è•#∞_»∞. ZO.q. ~°=∞}ÏÔ~_ç¤, q∞QÆ å"åà◊√§

nxfl ÃÑ ŒÌZ «∞Î# JÃãOc¡, áê~°¡"≥∞O\ò ~å[H©Ü«∂Ö’¡H˜ fã¨∞‰õΩ=zÛ XHõ q<åâ◊Hõ~°"≥∞ÿ#

"å`å=~°}Ïxfl ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ «Ü«∂~°∞KÕ™ê~°∞. ~å[âıY~°Ô~_ç¤ J~Ú Õ Hõ_»Ñ¨lÖÏ¡H

Ñïq∞`«O HÍÖË^Œ∞. Hõ~°∂flÅ∞, J#O`«Ñ¨Ù~°O ZHõ¯_≥·`Õ JHõ¯_» `«# =∞#∞+¨μÅ‰õΩ

=ºuˆ~HõOQÍ Z=~°∂ Z ŒQÆ_®xH˜ gÖË¡ Œ∞. Z=_≥·<å =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ#"å_»∞ XHõ „áêO «OÖ’

UHõ„w=OQÍ <åÜ«∞‰õΩ_çQÍ LO>Ë "å_çH˜ =ºuˆ~HõOQÍ XHõ}˜‚ Ñ¨Ù\˜ìOKåe. XHõ}˜‚

Ô~K«ÛQ˘\Ïe. "å_çH˜ ÉÏO|∞e"åfie. "å_çH˜ ^è≥·~°ºq∞"åfie. Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕÜ«∞_®xfl

„áÈ «ûÇ≤ÏOKåe. Z Œ∞\˜"å}‚ <åâ◊#O K≥Ü«∂ºe. KÕã¨∞‰õΩO@∂ =KåÛ_»∞. WHõ _» <Õ#∞

K≥Ñ¨Ê ŒÅK«∞‰õΩ#fl XHõ q+¨Ü«∞O KåÖÏ=∞OkH˜ |Ç¨ïâ◊ H˘O « W|ƒOk HõeyOKÕk

Uq∞@O>Ë Wk H=ÅO <åÜ«∞‰õΩÖ’¡ =∂„ «"Õ∞ LOk J#∞‰õΩO>Ë á⁄~°áê@∞. H=ÅO


k k

<åÜ«∞‰õΩÖ’¡ =∂„ «"Õ∞ D ~°Hõ"≥∞ÿ# ãÖã¨ $u LO Œx J#∞HÀ= Œ∞Ì. ^Ò~°#ºO KÕã≤,

U"≥∞ÿ<å KÕã≤ ™êkèOK«∞HÀ=K«∞Û. «¿ÑÊg∞ÖË Œ∞. XHõ Ñ Œúu J=ã~°O ÖË Œ∞, XHõ „Ñ=∂}O

J=ã¨~°O ÖË Œ∞ J<Õ èÀ~°}˜ JO ŒiÖ’ LOk. W"åfià◊ ~å[âıY~°Ô~_ç¤ Z\Ï¡ ~å¢ëêìxfl

Ñiáêeã∞Î<åfl~À K«∂ã∞Î<åflO. =∞#O JO@∂ LO\ÏO Z\Ïì KÕ™êÎ=Ü«∂º D Ñx

#∞=Ùfi? #n[ÖÏÅ q+Ü«∞OÖ’ Z=i "å\Ï ZO`À x~°‚~ÚOz# «~åfi Õ „áê*‰õΩì

Hõ@∞ì JO>Ë PÜ«∞#‰õΩ J~°÷O HÍ Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë U ≥·<å XHõ Ñ¨x KÕÜ«∞_®xH˜ XHõ

xÜ«∞=∞O LO_®e J<Õ ÉèÏ=# J~°÷OHÍ^Œ∞ PÜ«∞#H˜. JkèHÍ~°O LOk, <Õ#∞

KÕ™êÎ#O\Ï_»∞. xÜ«∞=∞| ŒúOQÍ ÑiáêÅ# K≥Ü«∂ºe, xÜ«∞=∞| ŒúOQÍ | «HÍe J#fl

ÉèÏ=<Õ ÖËHõáÈ=_»O PÜ«∞# XHõ¯_ç „Ñ¨`ÕºHõ`Õg∞ HÍ^Œ∞. ™ê^è•~°} ™ê=∂lHõ

ãÖã¨ $uÖ’<Õ XHõ JOâ◊OQÍ LOk HÍ|\ì "åà◊§k ™êkèOK«∞HÀ QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞,

K≥Ü«∞ºQÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞. „Ñ¨[Å∞ gà◊§ ŒQÆæiH˜ áÈHõáÈ Õ - «Ñ¨C =∂~°æ"≥∞ÿ<å XÑ¨C

=∂~°æ"≥∞ÿ<å <å J=ã¨~°O f~åeûO Õ Jx „Ñ¨[Å∞ XHõ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ ŒQÆæ~°‰õΩ áÈHõáÈ Õ

<åÜ«∞‰õΩÅ∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ HÍ~°∞. áÈ`å~°∞ [#O "åi ŒQÆæiH˜. KåÖÏHÍÅO #∞O_ç D

=∂@ JO@∂ L<åfl#∞. xÜ«∞=∞| Œú"≥∞ÿ# rq «O LO_®e. ™ê=∂lHõ rq «O P

~°HõOQÍ<Õ LO_®e, P ~°HõOQÍ<Õ ã=∞ãºÅ∞ Ñiëê¯~°O HÍ"åe J#fl ãOã¯$u Jaè=$kú

HÍHõáÈ Õ á¶êHõΔx[O áÈ Œ∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’. ^•xfl áÈQ˘@ì_®xH˜ U"Õ∞~°‰õΩ ~å[H©Ü«∞

L Œº=∂Å∞ Hõ$+≤ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å~Ú J#flk „Ñâ◊fl. Jk [~°QÆ#O «HÍÅO <åÜ«∞‰õΩÅ#∞

ZO « u\ì<å, á¶êHõΔxã¨∞ìÅ#∞ ZO « u\ì<å =∞#O u\ì# "åà◊§"Õ∞ J=Ù`åO. u\ì

#O Œ∞‰õΩ =∞#efl Q“~°q™êÎ~°∞ ‰õÄ_®.

<å‰õΩ ÉÏQÍ *Ï˝Ñ¨HõO – JÑ¨Ê\’¡ ãÖ èŒºQÍi <åÜ«∞Hõ «fiOÖ’ Hõ~°∂flÅ∞ lÖÏ¡Ö’

=∞Oz L Œº=∞O #_çzOk, Éèí∂™êfi=∞º ™êÜ«Ú èŒ =Ú~îåÅ =ºu~Hõ áÈ~å@O Jx.

"Õ∞O ^•O\’¡ áêÖÁæ<åfl=Ú. HÀ~ÚÅ‰õΩO\¡Ö’ g∞\ÕQ∑ ÃÑ\ì#Ñ¨Ù_»∞ ÃÑ ŒÌ"åàÁ§zÛ

U_»∞ã¨∂Î `«ÅK«∞‰õΩ<åfl~°∞ - W\Ï¡ =∂\Ï¡_˘K«Ûx `≥eÜ«∞^Œ∞ =∂Hõx. Jk ‰õÄ_®

Jp"£"≥∞O\ò. HÍ^Œx <Õ##_»O ÖË^Œ∞. HÍh JHõ¯_Õ PyáÈ‰õÄ_»^Œ∞. „Ñ¨*Ï rq`«

ãOã¨ $uÖ’<Õ „Ñ*Ï™êfiq∞Hõ qÅ∞=Å#∞ ÃÑOá⁄OkOK«HõáÈ Õ á¶êHõΔx[O áÈ Œ∞. Jk

Ñ¨Hõ¯# ÃÑ\˜ì P ãÖã¨¯$u J<Õk ™ê^è•~°} ™ê=∂lHõ rq`«OÖ’ LO_»|>Ëì D

<åÜ«∞‰õΩÅ PkèÑ «º=∞<Õk, á¶êºHõΔx[O J<Õk =i÷Å¡QÆÅ∞QÆ∞`ÀOk. nxfl áÈQ˘@ì_®xH

U HÍ~åºK«~°}, U ~°K«# - Z=~°∂ KÕã¨∞Î#fl@∞ì <åÔH·`Õ JxÑ≤Ü«∞º_»O ÖË^Œ∞.

L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ KåÖÏ KÀ@¡ K≥Ñ¨Ù «∞O\Ï#∞, g∞\ÕQ∑Ö’¡ ‰õÄ_®. z «∂Î~°∞ lÖÏ¡Ö’


k k

^•=∞Å K≥~°∞=Ù #∞Oz Ñ‘ÖË~°∞ ŒQÆæ~° XHõ „QÍ=∂xH˜ áÈ"åeû=zÛ#Ñ¨C_»∞ |ãπ ÖËHõ

U^À áœ¢bì"åº<£ áÈ`«∞O>Ë ZHÍ¯#∞. JHõ¯_» Öˇ"≥Öò „HÍã≤OQ∑ ˆQ\ò LOk. ^Œã¨~å

ÑÖ_»QÆ ŒQÆæ~°Ñ¨_»¤ ~ÀAÅq. P Q\ò=∂<£ Q\ò "Õ¿ãã≤ - Ô~·Å∞ ~å=_»O ÖË Œ∞ - _»|∞ƒÅ∞

=ã∂Å∞ KÕã∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. 10 ~°∂, 20 ~°∂áêÜ«∞Å∞... ~ÀE =zÛ áÈ`å=Ù Hõ •

Jx. q∞QÆ`å KÀ@¡ ‰õÄ_® KÕ™êÎ~°∞... HÍx ZÑ¨Ù_»∞ KÕ™êÎ~°∞? Ô~·ÖÁzÛ#Ñ¨Ù_»∞ ˆQ\ò

"Õã≤L#flÑÙ_»∞ ~ÀE =KÕÛ |O_˘¿ãÎ <å‰õΩ =∂=¸eÜ«∞º=Ü«∂º Jx J_»∞‰õΩ¯O\Ï~°∞.

Jk =∂=¸ÖË, JÅ"å>Ë Jk. WHõ _» JÖÏ HÍ Œ∞. Q@∞ <å KÕuÖ’ LOkQÍ "Õ¿ã™êÎ,

"Õã≤ fã¨∞‰õΩO\Ï ÃÑ·ã¨ÖËfl#∞. KåÖÏ z#fl q+¨Ü«∞"Õ∞. HÍx Jk HõÅÛ~üÖ’ ÉèÏQÆO

J~Ú#Ñ¨Ù_»∞ U=∞=Ù «∞O ŒO>Ë PkèÑ¨ «º ~å[H©Ü«∂Å∞, ÃÑ «ÎO^•s ~å[H©Ü«∂Å∞,

^Ò~°#ºO KÕã≤ U ≥·<å ™êkèOK«∞HÀ=K«Û<Õ ~å[H©Ü«∂Å‰õΩ XHõ Ñ¨Ù<åk U~°Ê_»∞ «∞Ok.

Jk U~°Ê_çOk.

Wk ~åÜ«∞Åã‘=∞#∞ ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ <åâ◊#O KÕã≤Ok. ~åÜ«∞Åã‘=∞ˆH #+ìO

KÕã≤Ok. "Õ~ "åà◊√§ JO@∞<åfl~°∞, "≥H˜ iã¨∞Î<åfl~°∞ Jx HÀÑ¨"≥Ú¿ãÎ UO „Ñ¨Ü≥∂[#O?

#+¨ìáÈ~ÚOk ~åÜ«∞Åã‘=∞. ^•xfl áÈQ˘@∞ìHÀ"åe. Z\Ï¡ áÈQ˘@∞ì‰õΩO\Ï=∞#flk

PÖ’zOK«∞HÀ"åe. =∞m§ =∞m§ P <åÜ«∞‰õΩÅ "≥#HÍÖË áÈ «∂ LO_»@O HÍ Œ∞.

|Çï[# ã=∂*ò áêsì, |Çïâ◊ 1994 ZxflHõÅÑC_»#∞‰õΩO\Ï#∞, XHõ "≥Å∞QÆ∞ "≥eyOk.

P ~ÀAÖ’¡ "åà◊¡‰õΩ.... g∞~°∞.... TÇ≤ÏOK«QÆÅ~å.... "åà◊¡‰õΩ ÃÑ ŒÌ PÑ¶‘ã¨∞ ZHõ _»∞O Œx?

|Çï[# ã=∂*ò áêsì Œo «∞Å áêsì. Uq∞ PÑ¶‘ã∞Å∞O\Ï~Ú ^•xH? XHõ z#fl

=ÚiH˜"å_»Ö’, ã¡"£∞Ö’ ^•xH˜ XHõ ~°∂O LO_Õk. ZxflHõÅ∞ =KÕÛãïH˜ Hõ_»Ñ¨Ö’

<åÅ∞QÆ∞ ~°∂"£∞Å PÑ¶‘ã∞ J~ÚOk. Z=iKåÛ~°Ü«∂º JO>Ë "≥·.Zãπ. WKåÛ_»∞. PÜ«∞#

Ñ≤eÛ J<åfl_»@ – PÑ¶‘ã¨∞ ÃÑ@∞ìHÀO_ç. ~å[H©Ü«∂Å∞ J=ã¨~°O Hõ • K≥Ü«∞ºO_ç Jx.

PÜ«∞# J#_»O Pâ◊Û~°ºO HÍ^Œ∞, "åà◊√§ fã¨∞HÀ=_»O Pâ◊Û~°ºO. ^•xfl

=ºuˆ~HÕKÕ@@∞=O\˜ ~å[H©Ü«∞ ãÖã¨ $u ÃÑOá⁄OkOK«HõáÈ Õ Hõ+ìO J=Ù «∞Ok.

D ÃÑ`«ÎO^•s, J„Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ ~å[H©Ü«∂Å∞ rq`åÅ∞ ÉÏQÆ∞ KÕã¨∞HÀ=_®xH˜

J=ã¨~°"≥∞ÿ# – <Õ#∞ qÑ¨¡"åÅ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»_»O ÖË^Œ∞ – rq`åxfl ÉÏQÆ∞

KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# Hõhã¨ „Ñ¨*Ï`«O„`« PK«~°}‰õΩ ‰õÄ_® P@OHõOQÍ

L<åflÜ«∞<Õk "åãÎ=O.

U Ü« xÜ«∞<£‰õΩ á⁄O_ç, Ü« xÜ«∞<£ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ D Ô~_ç¤, P Ô~_ç¤– JO>Ë

<Õ#∞ ‰õΩÖÏÅ QÆ∞iOz =∂„ «"Õ∞ =∂\Ï¡_»O ÖË Œ∞. ‰õΩÅO QÆ∞iOz =∂\Ï¡_» å HÍx


k k

Jk =∂„ «"Õ∞ =∂\Ï¡_»@O ÖË Œ∞. WHõ _» Ô~_ç¤ Z=~°∞ JO>Ë Z=~À á¶êºHõΔxã∞ì. HÍ~°}O

J_çy`Õ U=∞O\Ï~°∞ Ü«¸xÜ«∞<£ <åÜ«∞‰õΩÅ∞? Z=~À XHõi ^ŒQÆæ~°H˜ áÈHõáÈ`Õ

J= «e"å_»∞ WOH˘Hõi ŒQÆæ~°‰õΩ áÈ`å_»∞ Hõ • JO\Ï~°∞. J= «e"å_»∞ áÈHõ=Ú#∞¿Ñ

<Õ#∞ áÈ Õ <å „ÑÜ≥∂[<åÅ∞ HÍáê_»|_» å~Ú Hõ • JO\Ï_»∞. UO [~°∞QÆ∞ «∞Ok

z=iH˜? H˘\Ï¡@ J=Ù «∞Ok. g∞~°∞ K«™êÎ~°∞. ÖË • *·Å∞H˜ áÈ`å~°∞. "åà◊√§ ÉÏQÍ<Õ

LO\Ï~°∞. Jk ‰õÄ_® =ÚYº"≥∞ÿ# q+Ü«∞O HÍ Œ∞. „Ñ*Ï «O„ « "å`å=~°}O èŒfiOãO

J=Ù «∞Ok. Jk WÑÊ\H èŒfiOã=∞~ÚºOk. ^•xH J#∞|O èŒOQÍ K≥ÑCHÀ=Åã≤#

q+¨Ü«∞O U=∞O>ˇ KåÖÏ «~°K«∞QÍ ~åÜ«∞Åã‘=∞ „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ QÆ∞iOz qO@∂

LO\ÏO =∞#O. ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ "Õ∞Å∞ KÕ™ê~°<À, "Õ∞Å∞ KÕÜ«∞ÖË Œ<À, ~åÜ«∞Åã‘=∞

„ÑÜ≥∂[<åÅ∞ W=<À, J=<À JO@∂ LO\Ï~°∞. W ŒO`å ‰õÄ_® XHõ „áêO`åxH

K≥Ok# =∂@Å∞ =∂„ «"Õ∞##fl ãOQÆux QÆ∞iÎOKåe. |Ü«∞\"åà◊√§ ~åÜ«∞Åã‘=∞

Jx q<Õ ŒO`å ‰õÄ_® Hõ_»Ñ¨lÖÏ¡ Ñ¨_»=∞\˜ ÉèÏQÆO, Hõ~°∂flÅ∞ lÖÏ¡ «∂~°∞Ê ÉèÏQÆO.

áêÅH˘O_» #∞Oz Z„~°=∞Å H˘O_»Å^•HÍ =∞ èŒº LO_Õ „áêO «O. J@∞#∞O_ç –

#O^•ºÅ, Pà◊¡QÆ_»¤, HÀ~ÚÅ‰õΩO@¡, [=∞‡Å=∞_»∞QÆ∞† W@∞#∞O_ç „á⁄^Œ∞Ì@∂~°∞,

"≥∞ÿ Œ∞‰õÄ~°∞, Ñ¨Ùe"≥O Œ∞Å, Hõ_»Ñ¨ – D „áêO «O. W ŒO`å ‰õÄ_® ÃÑ<åfl#k Ñ¨s"åÇ¨ÏHõ

„áêO «O. ‰õΩO Œ∂ Ñ¨s"åÇ¨ÏHõ „áêO «O. #Å¡~QÆ_ç <ÕÅÅ∞#fl „áêO «O. ™ê~°=O «"≥∞ÿ#

<ÕÅÅ∞#fl „áêO «O. ÔH.ã≤.ÔH<åÖò hàÁ§KÕÛ „áêO «O. "≥∞ÿÅ=~°O „áê*‰õΩì hàÁ§KÕÛ „áêO «O.

WHõ _»∞O_Õ Ô~_ç¤ ‰õΩÅã¨∞ÎÖˇ=Ô~· Õ L<åfl~À "åà◊§ PkèÑ¨ «ºO ~åÜ«∞Åã‘=∞ ¿Ñ~°∞g∞ Œ

#_»∞ã∂Î LO@∞Ok. <å‰õΩ ÉÏQÍ *ÏÑHõO. Œo`À Œº=∞ HÍ~°ºHõ~°Î XHõ~°∞ nxH Ô~_ç¤™êÎ<£

Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì_»∞. D Ô~_ç¤™êÎ<£ "åH¯ ~åÜ«∞Åã‘=∞ "åHõ ~Ú q#|_»∞ «∂ LOk.

P~ü.Zãπ.~å=ÙQÍ~°∞ J<åfl~°∞ - =∞iÛáÈ= Œ∞Ì =~°æ qâı¡+¨}#∞ Jx. Wk ‰õÄ_® XHõ

=~°æ"Õ∞#x <Õ##∞‰õΩO\Ï#∞. =~°æ=∞O>Ë XHõ ™êOÑ¶≤∞Hõ x~å‡}O. ^•xH˜ =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ#

"å‰õΩ¯#∞ ZHõ _® |ÅOQÍ ~åhÜ«∞ÖË Œ∞.

ZO «=∞OkH ≥Å∞ã∞ #ÖÁæO_» lÖÏ¡ =Ú#∞QÀ_»∞, <å~åÜ«∞}ÑÙ~°O „áêO`åÖ’¡

L#fl@∞¡QÍ Hõ~°∂flÅ∞ lÖÏ¡Ö’x ÑuÎH˘O_» åÅ∂HÍÖ’ ‰õÄ_® á¶È¡Ô~·_£ ã=∞ãº LO Œx?

Z=~°∂ =∂\Ï¡_»ÖË Œ∞ ^•x QÆ∞iOz. =∂\Ï¡_Õ <À~°∞ ÖËkHõ _». ~åÜ«∞Åã‘=∞ QÆ∞iOz

Q˘O «∞ zOK«∞‰õΩ<Õ"åà‹§=~°∂ =∂\Ï¡_»~°∞ ^•x QÆ∞iOz. J Õ ~°HõOQÍ =∂~å¯Ñ¨Ù~°O

„áêO «OÖ’#∂ á¶È¡Ô~·_£ ã=∞ãº LOk. Jn Z=~°∂ =∂\Ï¡_»~°∞. D "å~Úãπ JO`å,

Q˘O «O`å ‰õÄ_® Ô~_ç¤™êÎ<£ #∞OKÕ =ã¨∞ÎOk. |Ü«∞\˜ "åà◊√§ Z=~°<åfl =∂\Ï¡_ç<å D


k k

Q˘O «∞`À<Õ =∂\Ï¡_» å~°∞. D „áêO «O QÆ∞iOKÕ =∂\Ï¡_» å~°∞. Jk ‰õÄ_® KåÖÏ

#+ìO KÕã≤Ok. ZO Œ∞HõO>Ë [Å~å[H©Ü«∂ÖË"≥· Õ ~å[âıY~°Ô~_ç¤ KÕã¨∂Î<åfl_À J ŒO`å

‰õÄ_® Ô~_ç¤™êÎ<£‰õΩ ho§KÕÛ"Õ. QÍÖË~°∞ - #QÆÔ~·<å, ≥Å∞QÆ∞QÆOÔQ·<å, QÆO_çHÀ>ÿ<å– z=iH˜

P „áêO`«O #∂\˜H ˜ #∂~°∞âß` «O ™êQ Æ∞h~ °∞ ÅaèOKÕ „áêO`«OQÍ

=∂~°Û^ŒÅ∞K«∞‰õΩ<åfl_®Ü«∞#. LO_»_≥‰ õΩ¯= HÍÅO HÍh LO>Ë =∂„`«O

=∂~°Û ŒÅ∞Û‰õΩ<åfl_®Ü«∞#. D Ñ¨iã≤÷ «∞Ö’¡ ZÖÏ =ÚO Œ∞‰õΩ áÈ"åe ~åÜ«∞Åã‘=∞?

WO`«‰õΩ =ÚO^Õ K≥áêÊ#∞, Yx*ÏÅ∞ L<åflÜ«∞<åfl~°∞ HÍh ÃÑ^ŒÌQÍ ÖËqHõ¯_».

ZO.q.~°=∞}ÏÔ~_ç¤QÍi Ñ¨ÙãÎHÍÅ∞ K«kq Õ Jáê~°"≥∞ÿ# Yx[ ã¨OÑ¨ Œ LO Œx ~åã¨∂Î

LO\Ï_®Ü«∞#.

~åÜ«∞Åã‘=∞ QÆ∞iOz 'Hõ ŒeHõ— Jx XHõ Ñ¨„uHõ =ã¨∞ÎOk. <Õ#∞ "åà◊§x «Ñ¨C

Ñ¨@ì_»O ÖË Œ∞ HÍx Ö·"£∞ ™Èì<£, ™ê¡Éò ™Èì<£ «Ñ¨Ê JHõ _» "Õ~g∞ ÖË=Ù. Jq Ô~O_»∂

‰õÄ_® ÃÑ ŒÌÜ≥∞ «∞Î# áêi„âßq∞HõOQÍ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_Õ Yx*ÏÅ∞ HÍ=Ù. ã¨fi «Ç¨QÍ h\˜

=#~°∞Å∞ ÖË=Ù. D =∞ èŒº HÍÅOÖ’ JO@∞<åfl~°∞ - =#~°∞ÖË LO_»#Hõ ~° ÖË Œ∞.

<åÖˇ_£ WO_»¢ã‘ì ‰õÄ_® ~å=K«∞Û Jx. W"åfià◊ q*Ï˝#"Õ∞ XHõ =#~°∞. HÍ|\ì Z_®iÖ’

‰õÄ_® _≥=ÅÑπ"≥∞O\ò ~å=K«∞Û Jx JO@∞<åfl~°∞. HÍx [=∞‡Å=∞_»∞QÆ∞Ö’,

~åÜ«∞KÀ\Ö’, L~°=H˘O_»Ö’ S.\. WO_»¢ã‘ìãπ ÃÑ>Ëì "åà◊§#∞ <ÕxO «=~°‰õΩ K«∂_»ÖË Œ∞.

=zÛ#Ñ¨C_»∞ K«∂^•ÌO. ^•xfl #=Ú‡‰õΩO>Ë KåÖÏ Hõ+¨ìO. =∞iOHõ ZHõ¯_»∞flOz

~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ _≥=ÅÑπ"≥∞O\ò ~å"åÅ#flk KåÖÏ ÃÑ ŒÌ „Ñ¨â◊fl. ™êQÆ∞h~°∞ =∞iO «

Z‰õΩ¯=QÍ ~å=_»O - Wk [~°Hõ áÈ Õ WHõ =ÚO Œ∞‰õΩ áÈÜÕ∞ J=HÍâ◊O LO_» Œ∞.

Jk =∂„ «O "åãÎ=O. Jk ZHõ _» #∞Oz ~å"åe? WHõ =∞# ~åR [Å ~å[H©Ü«∂Å

ŒQÆæ~°‰õΩ =™êÎ#∞.

~å[âıY~°Ô~_ç¤QÍ~°∞ [ÅÜ«∞[˝O ¿Ñ~°∞ g∞ Œ U"≥· Õ =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl_À D [Å

~å[H©Ü«∂Å =Å¡ [~°∞QÆ∞ «∞#fl =ÚYº"≥∞ÿ# #+ìO ≥ÅOQÍ}, ~åÜ«∞Åã‘=∞ =∞ èŒº

XHõ q Õfi+ÑÓi «"≥∞ÿ# "å`å=~°}O ÃÑ~°QÆ_»O. nO\’¡ ÃÑ «ÎO^•s ~å[H©Ü«∂Ö’¡ LO_Õ

"åà◊√§ =∂„ «"Õ∞ áêÖÁæO>Ë Pâ◊Û~°º"Õ∞g∞ ÖË Œ∞ HÍh „Ñ¨*Ï «O„ « L Œº=∂Å∞ ‰õÄ_®

ÉèÏQÆ=∞=Ù «∞<åfl~Ú. „Ñ¨*Ï «O„ « ÉèÏ"åÅ∞QÆÅ ~å[H©Ü«∞ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞, ~°K«~Ú «Å∞,

"Õ∞ è•=ÙÅ∞ ‰õÄ_® ÉèÏQÆ=∞=Ù «∞<åfl~°∞. XHõ z#fl á¶ê~°∞‡ÖÏ À\˜ #_»∞™ÈÎOk D Ñ¶∞~°¬}

JO`å ‰õÄ_®. J= «Å"≥·Ñ¨Ù ≥ÅOQÍ}Ö’ q^•º™êQÆ~°~å=ÙQÍ~°∞ Hõ$ëê‚#k q∞QÆ∞Å∞


k k

[ÖÏÅÖ’ ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ XHõ K«∞Hõ ‰õÄ_® ÇÏ‰õΩ¯ ÖË Œ∞ JO@∞<åfl~°∞. xHõ~° [ÖÏÖ’¡

|Kå= ü J"å~°∞¤ WzÛOk HÍ|\ì LO Œ<åfl~°∞. q^•º™êQÆ~°~å=Ù QÍiH˜ Jk ‰õÄ_®

W+ìO ÖË Œ∞ HÍh |Kå= ü J"å~°∞¤ WzÛOk HÍ|\ì LO Œx J<åfl~°∞.

q^•º™êQÆ~°~å=ÙQÍ~°∞ \˜.P~ü.Zãπ.<åÜ«∞‰õΩ_»∞ =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞. \˜.P~ü.Zãπ

™êQÆ∞h\ ã≤ •úO «"Õ «Î =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞. ≥ÅOQÍ} L Œº=∂xH ™êQÆ∞h\ ã≤ •úO «"Õ «Î.

PÜ«∞# Jaè„áêÜ«∂xfl D q+Ü«∞OÖ’ «ÑC J#fl"åà◊§<≥=sfl K«∂_»ÖË Œ∞ ≥ÅOQÍ}Ö’.

W@∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞ H˘KÕÛãïH˜ ZO.q.~°=∞}ÏÔ~_ç¤, ~å[âıY~°Ô~_ç¤ "åà◊§ HÍÅO #∞Oz

Hõ$ëê‚#k q∞QÆ∞Å∞ [Å=∞O`å ~åÜ«∞Åã‘=∞H, ≥ÅOQÍ} QÀ^•=i`À ãiÃÑ@∞ìHÀ"åe

JO@∂ =ã¨∞Î<åfl~°∞. Ñ¨ÓiÎQÍ Ñ¨~°ã¨Ê~° q~°∞ Œú"≥∞ÿ# PÖ’K«#Å∞. ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ ‰õÄ_®

Hõ$ëê‚#k q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞ "≥Ú`«ÎO ~åÜ«∞Åã‘=∞ˆH J<Õ Jaè„áêÜ«∞O `«Ñ¨C

J#fl"åà◊§#∞, „Ñ¨*Ï «O„ « "å Œ∞Å`À ã¨Ç¨, WÑ¨Ê\˜ •HÍ K«∂àı§ Œ∞. =∂É’\˜ "åà◊§O

=∂\Ï¡_ç`Õ HÀÑÖ. Hõ_»Ñ¨Ö’ <Õ#O>Ë KåÖÏ ^Õfi+Ö LOk. áÈuÔ~_ç¤áê_»∞#∞

=ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl_»∞, Hõ_»Ñ¨‰õΩ J<åºÜ«∞O KÕã¨∞Î<åfl_»∞ Jx. <Õ<ÕO PÑ¨ÖË Œ∞ ^•xfl. «Ñ¨C

JO@∞<åfl#O`Õ. "Õ∞O KÕÜ«∞QÆeyOk ÃÑ^ŒÌQÍ Ug∞ ÖË^Œ∞. Jk "Õˆ~ ãÖQÆu. D

"å`å=~°}O áÈ"åb Jx JO>Ë Hõ$ëê‚ [ÖÏÅ‰õΩ ãO|OkèOz# XHõ "åãÎqHõ"≥∞ÿ#

„Ñ¨*Ï «O„ « ã¨fiÉèÏ=O Hõey# K«~°Û J=ã¨~°O. KåÖÏ q=~°OQÍ =∂\Ï¡_»∞HÀ=K«∞Û HÍh

‰õΩ¡Ñ¨ ÎOQÍ =∂\Ï¡_»`å#∞. =∞~À™êi ZÑ¨C_≥ ·<å nxg∞^Œ =∂\Ï¡_»∞HÀ=K«∞Û

24QÆO@Å¿ãÑ¨Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë Wk ~åÉ’ÜÕ∞ ~ÀAÖ’¡ KåÖÏ H©ÅHõ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O

J=Ù «∞Ok. ≥ÅOQÍ} PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ L<åfl, "ÕÔ~·<å „Ñ¨[Å =∞ èŒº -

"≥#∞Hõ|_ç# „áêO`åÅ „Ñ¨[Å =∞ èŒº - q=HõΔ‰õΩ QÆ∞Ô~·# „áêO`åÅ „Ñ¨[Å =∞ èŒº -

q ÕfiëêÅ∞ KåÖÏ KåÖÏ #+ìHõ~°O. KåÖÏ ÉÏ è•Hõ~°O. ^•xH˜ Wk ^ÀÇ¨Ï ŒO KÕã¨∞ÎOk.

~å[âıY~°Ô~_ç¤ PÜ«∞# PÖ’K«# K≥Ñ¨ÓÎ =ã¨∞Î<åfl~°∞. ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ KåÖÏ=∞Ok

PÜ«∞#‰õΩ FH JO@∞<åfl~°∞. Z@¡~ÚáÈ~ÚO ŒO>Ë Hõ$ëê‚[ÖÏÅ QÆ∞iOz ã∂„ «| ŒúOQÍ

=∂\Ï¡_ç Õ ≥ÅOQÍ} q∞„ «∞ÖË"≥∂ ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ Ç¨Ï‰õΩ¯ LO Œx J<åeû =ã¨∞ÎOk.

HÍ|\ì Ãã·ÖˇO\òQÍ LO^•=∞#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. ~åÜ«∞Åã‘=∞ q∞„ «∞ÖË"≥∂ ZO Œ∞‰õΩ

J#=ã¨~°OQÍ– ~å[âıY~°Ô~_ç¤ U^À KÕã¨∞Î<åfl_»∞ Hõ • K≥Ü«∞ºxÜ«∞º~å Œ∞ - =∂\Ï¡_ç Õ

«áÈÊ XáÈÊ J#=Åã≤ =ã¨∞ÎO Œx gà◊√§ ‰õÄ_® Ãã·ÖˇO\òQÍ LO@∞<åfl~°∞. P q èŒOQÍ

~å[âıY~°Ô~_ç¤ ÖÏÉèíÑ¨_»∞`«∂ L<åfl_»∞. Z\Ï¡ ÖÏÉèíÑ¨_»∞`«∞<åfl_»O>Ë Ñ¨ÓiÎQÍ

J¿ÇÏ «∞Hõ"≥∞ÿ#, J<åºÜ«∞"≥∞ÿ# "≥·Yix Ô~O_»= Hõ$ëê‚ „\˜|∞º#Öò ŒQÆæ~° fã¨∞HÀ=_»O


k k

^•fi~å. PÜ«∞#‰õΩ hà◊§Hõ¯~°ÖË^Œ∞. HÍO„\Ï‰õΩìÅ∞ HÍ"åe. HÍO„\Ï‰õΩìÅ∞ =∂„`«O

J^Œ∞ƒù`«OQÍ WKÕÛã¨∞‰õΩO@∂ áÈ`«∞<åfl_»∞. q∞„`«∞Å‰õΩ *Ë|∞Å∞ xO_»∞`«∞<åfl~Ú.

#+ì=∞O`å [iyáÈ`ÀOk. =∞#"≥∞=fi~°O =∂\Ï¡_»O. „Ñ¨*Ï «O„ « â◊‰õΩÎÅ∞ =∂\Ï¡_»=Ù.

PÜ«∞# U=∞O@∞<åfl_»∞ JHõ _»‰õΩ áÈ~Ú - Hõ$ëê‚ #k g∞ Œ q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ P è•~°OQÍ

J<ÕHõ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ "Õ∞=¸ Hõ\ìã¨∞Î<åfl=Ú Jx K≥Ñ¨Ù «∞<åfl_»∞. WÑ¨Ê\˜H HÍÅ∞=Å∞

«"Õfiã¨∞Î<åfl~°∞. ~åROÖ’ ZHõ _çH˜áÈ~Ú<å WHõ ~å[âıY~°Ô~_ç¤ HÍÅ∞=ÖË HõxÑ≤™êÎ~Ú.

=~°OQÆÅ∞¡ áÈ Õ HÍHõfÜ«∞ tkäÖÏÅ∞ LO\Ï~Ú. WOHÀ Ñ Õà◊§‰õΩ ~å[âıY~°Ô~_ç¤

tkäÖÏÅ∞ LO\Ï~Ú. ZHõ _»‰õΩ áÈ~Ú<å HÍÅ∞=Å∞O\Ï~Ú. J~°÷O HÍ Œ∞ Z=iH©

‰õÄ_®. JÑ¨C_»∞ K«i„ «HÍ~°∞Å∞ K≥áêÊe - D HÍÅ∞=ÖËq∞\x. Hõ$ëê‚ „\˜|∞º#Öò‰õΩ

áÈ~Ú U=∞O\Ï _®Ü«∞# - Wxfl „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Hõ_»∞ «∞<åflq∞Hõ _»....=∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~ü‰õΩ

<≥>ìOáê_»∞, HõÅfi‰õΩiÎ, #ÖÁæO_»‰õΩ Nâ‹·ÅO Z_»=∞QÆ@∞ì HÍÅ∞=, Zeq∞<Õ\ =∂ èŒ=Ô~_ç¤

HÍÅ∞=, ^•xH˜ =∞~À XHõ `ÀHõ =~° Œ HÍÅ∞= ‰õÄ_®. Jã¨ÖË ÖË Œ∞ ^•xHÀ `ÀHõ ‰õÄ_®.

QÍÖË~°∞ – #QÆi Hõ_»Ñ¨‰õΩ, Ç¨ÏO„n – h"å Hõ~°∂flÅ∞‰õΩ, J#O «Ñ¨Ù~åxH˜ *Ï~ÚO@∞QÍ,

„Ñ¨HÍâ◊O lÖÏ¡ =∂~å¯Ñ¨Ù~°O „áêO`åxH˜ "≥Å∞Q˘O_» Jx XHõ „áê*ˇ‰õΩì... WÖÏ. x#fl

Z„~°Q˘O_»áêÖˇO áÈÜ«∂O "Õ∞=Ú. JHõ _» #Å¡=∞Å¡ J_»=ÙÅÖ’ ‰õÄOaOQ∑ ¿Ñ~°∞

g∞^Œ K≥OK«∞Å#∞ áÈbã¨∞Å∞ ÉˇkiOz - g∞~°∞ MÏm KÕÜ«∞O_ç, ÖËHõáÈ`Õ Wà◊√§

«QÆÅÉ_» å=Ú JO>Ë áêÑO JO Œ~°∂ áêiáÈÜ«∂~°∞. JHõ _ç "åà◊§`À =∂\Ï¡_»∞ «∂

ZÑ¨C_»∞ ÉÏQÆ∞Ñ¨_» å~°O>Ë "≥Å∞Q˘O_» =ã¨∞ÎOk ™ê~ü J<åfl~°∞. "≥Å∞Q˘O_» ZÑ¨C_»∞

=ã¨∞ÎO^À! Z\Ï¡ Hõ_»`å_»∞ ~å[âıY~°Ô~_ç¤ "≥Å∞Q˘O_»#∞. Jk =KÕÛ „áê*ˇHÍì! =KÕÛ

hàÏ§! HÍÅ∞=Å∞ =™êÎ~Ú QÍºÔ~O\©QÍ. Z=i *Ë|∞Å∞ xO_®Ö’ Jq xO_»∞`å~Ú.

W=hfl PÜ«∞# Ô~O_»= Hõ$ëê‚ „\|∞º#Öò ŒQÆæ~°‰õΩ áÈ~Ú UO K≥|∞`å_»O>Ë– J=hfl

q∞QÆ∞Å [ÖÏÅ „áê*‰õΩìÖ, ÇÏ‰õΩ¯Å_»QÆ=Ú HÍ|\ì g∞~°∞ nx QÆ∞iOz Ñ\ìOK«∞HÀ= Œ∞Ì

JO>Ë "åà◊√¡ J Œ∞ƒù «O J<åfl~°∞. KåÖÏ ÉÏ=ÙOk J<åfl~°∞. JHõ _» „a*Ë+π q∞„âßÜ≥∂

Z=~À L<åfl~°∞, PÜ«∞# ã∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì [_ç. PÜ«∞#ÔH·<å ÀKåeQÆ •, ÇÏ‰õΩ¯ J_»QÆ‰õΩO_®

„áê*ˇ‰õΩì ZÖÏ Hõ_»∞`«∞<åfl=x! PÜ«∞# J_»QÆÖË^Œ∞. ~å[âıY~°Ô~_ç¤ˆHO HÍ"åe?!

Hõ~å‚@Hõ"å_»∞ XHõ JÑ≤¡H+¨<£ "Õâß_»∞. PO„ è• „áê*ˇ‰õΩìÅ ÃÑ· ¿ãì W=fiO_ç Jx. DÜ«∞<ÕO

J<åfl_»∞ – ÇÏ‰õΩ¯ J_»QÆ#<åfl_»∞. ÇÏ‰õΩ¯ J_çy Õ Hõ • ¿ãì W"åfie? ÇÏH¯ J_»QÆ#ÑC_»∞

ZO Œ∞‰õΩ áÈ J<åfl_»∞. =∞i UO KÕÜ«∞ ŒÅK«∞‰õΩ<åfl_»∞ DÜ«∞#? XHõ>ËO K≥Ñ¨Ù`å_»∞

XHõ „ÑHõ , =zÛ#ÑÙ_Õ =™êÎ~ÚÖË Jx.


k k

Hõ_»Ñ¨lÖÏ¡ "åà◊√§ ‰õÄ_® =zÛ#Ñ¨Ù_»∞ =ã¨∞ÎOkÖË, Ñ¨^Õà◊§H˜ XHõ™êi =¿ãÎ

=∂„ «"Õ∞q∞ JO\Ï~°∞. Ñ Õà◊§‰õΩ XHõ™êi =¿ãÎ Ô~· «∞Å∞ Ô~_ôQÍ LO\Ï~å– Éèí∂=ÚÅ∞<åfl

‰õÄ_® P hà◊√§ =zÛ#Ñ¨Ù_»∞ ÑÖ@Å∞ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞HÀ=_®xH˜? PÜ«∞<å Ô~·`Õ,

™ê èŒº=∞=Ù «∞O^• J\Ï¡ "å_»∞HÀ=_»O Ñ¨ Õà◊§‰õΩ? =¿ãÎ Z=iH˜ ÑÖK«∞`å=Ù #∞=Ùfi?

Zxq∞k K≥áêÊ#∞ <Õ#∞ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞, Zxq∞k „áê*ˇ‰õΩìÅÖ’ Z=iH˜ ÑÖK«∞`å=Ù?

ÕxH˜ =ÚOk™êÎ=Ù, ÕxH˜ "≥#H˜™êÎ=Ù, Z=iH˜ ZOu™êÎ=Ù? h ŒQÆæ~° K«@ìO ÖË Œ∞.

l."À. ÖË Œ∞. XHõ q è•#O ÖË Œ∞. H˘@∞ìHÀ"åe JO Õ Hõ •? WÑ¨Ê\˜H =∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~ü,

Hõ~°∂flÅ∞ "åà◊√¡ H˘@∞ì‰õΩO@∂ L<åfl~°∞. WOHÍ H˘@∞ìHÀ"åÖ<å? WÑ¨Ê\˜H Hõ_»ÑÖ>Ë

Õfi+O =KÕÛã≤Ok ~åR=∞O`å ‰õÄ_®, "åà◊§HO KÕÜ«∞HõáÈ~Ú<å ‰õÄ_®. WOHÍ ÃÑ~°QÍe

Hõ • Õfi+Ö - ~å[âıY~°Ô~_ç¤ ~å[H©Ü«∂ÖË Jq. á¶êºHõΔ<£ ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ „áê äŒq∞Hõ

ã∂„ «O Uq∞@O>Ë „Ñ[Å∞ ZO « H˘@∞ì‰õΩO>Ë <åÜ«∞‰õΩÅ∞ JO « ÉÏ=ÙO\Ï~°x.

g∞~°∞ ÑÙe"≥O Œ∞Å‰õΩ áÈ~Ú~°O_ç. U"≥·<å <åÅ∞QÆ∞ „QÍ=∂Å∞ „ÑâßO «OQÍ L<åflÜ«∞O>Ë

~å[âıY~°Ô~_ç¤ "≥ «∞‰õΩ`å_»∞– Z=ix ÖË=Q˘\ÏìÅ JHõ _» Jx. „Ñ¨âßO «OQÍ LO>Ë

F@∞¡ ~å=Ù, „Ñ¨âßO «OQÍ LO>Ë QÆ∞OÑ¨Ù ~å Œ∞. H˘@∞ì‰õΩO>Ë QÆ∞OÑ¨Ù =ã¨∞ÎOk. XHõ_çfl

ÖË=Q˘\Ïìe, ÉÏO|∞ÖËÜ«∂e, HÍhO„_® <Õ#∞ K«∂ã∞‰õΩO\Ï Jx K≥áêÊe.

n<Õfl PÜ«∞# WÑC_»∞ ~åR~å[H©Ü«∂Ö’¡ „ÑÜ≥∂yã∞Î<åfl_»∞. Jk =∞#O J~°÷O

KÕã∞HÀÖËHõáÈ «∞<åfl=Ú. Ô~O_»=k U=∞O\Ï_»∂ JO>Ë ~å[âıY~°Ô~_ç¤ - Wk KåÖÏ=∞Ok

#=Ú‡ «∞<åfl~°∞ ã‘iÜ«∞ãπQÍ - QÀ^•=i #∞Oz 200 \ZOã≤Å∞ Hõ$ëê‚ÉËã≤<£H =™êÎ~Ú.

P Ô~O_»∞ =O ŒÅ \˜ZOã≤Å`À Zxq∞k „áê*ˇ‰õΩìÅ‰õΩ «ÖÏ 20, 30 W¿ãÎ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞

Ñ¨Ó~°Î=Ù`å~Ú Hõ • J<Õk Ô~O_»= "å Œ#. KåÖÏ=∞OkÖ’ Wk ãÔ~·# Õ Hõ •, L «Î~°

≥ÅOQÍ}Ö’ J#=ã~°OQÍ nxx ZO Œ∞‰õΩ =ºu~Hã∞Î<åfl~°∞ J<Õ Jaè„áêÜ«∞O LOk.

KåÖÏ=∞OkH q+Ü«∂Å∞ ≥eÜ«∞Hõ Jaè„áêÜ«∞Ñ_»∞ «∞<åfl~°∞. •xÖ’ =¸_»∞ ~°HÍÅ

#ëêìÅ∞<åfl~Ú.

QÀ^•=i #∞Oz Ô~O_»∞=O ŒÅ \˜ZOã≤Å h~°∞ Hõ$ëê‚ÉËã≤<£H˜ =KÕÛ¿ãÎ ^•xflOz

~åÜ«∞Åã‘=∞ H˜™êÎ#O\Ï_»∞. PÜ«∞# Z\˜¡™êÎ_»∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞H˜ =∂„`«"Õ∞?

=∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~üH˜ ZO^Œ∞H˜Ü«∞º=Ù? #ÖÁæO_»H˜ ZO^Œ∞H˜Ü«∞º=Ù? W^ŒO`å ‰õÄ_®

Hõ$ëê‚ÉËã≤<£ HÍ^•! fã¨∞‰õΩ~å=_»O JO@∂ [iy`Õ =∞Ç¨Ï|∂Éò #QÆ~ü H˜"åfie,

#ÖÁæO_»H"åfie #∞=Ùfi - Zxq∞k „áê*‰õΩìÅ∞ L<åfl~Ú Hõ •! 2 =∞ÇÏ|∂Éò#QÆ~ü, 3


k k

#ÖÁæO_», 1 Hõ_»Ñ¨, 1 J#O «Ñ¨Ù~°O, Hõ~°∂flÅ∞, XHõ>Ë"≥∂ =∂~å¯Ñ¨Ù~°O _çq[#∞‰õΩ

JO ŒiH© W"åfieQÍ #∞=Ùfi....J\Ï¡ K≥Ñ¨Ê_»∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞ˆH W™êÎ#O\Ï_»∞. ã¨~ Jk

áÈhÜ«∞O_ç. P 200 \ZOã≤Å∞ =¿ãÎ UO [~°∞QÆ∞ «∞O^À =∞#O ≥Å∞ã∞HÀ"åe.

=¸_»∞ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú. XHõ\˜ =∞#‰õΩ =∂„ «"Õ∞ ≥eq LO Œ#∞‰õΩO>Ë

«Ñ¨C. |Kå= ü „\˜|∞º#ÖÑ¨C_Õ Hõ~å‚@Hõ "åà◊√¡ XHõ „Ñ¨â◊fl "Õâß~°∞. =∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~üx

K«∂Ñ≤Oz, J#O «Ñ¨Ù~åxfl K«∂Ñ≤Oz hà◊√§ KåÖÏ J_çyOk PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò „Ñ¨Éèí∞ «fiO

=∞=∞‡efl. gà◊√§ ~ÑÙ QÀ^•=i #∞Oz hà◊√¡ |kb KÕÜ«∞É’`å~°∞. JÑC_»∞ =∂H=fi~°∞

^•xfl J<åfl~°∞. JO>Ë |Kå= ü J"å~°∞¤Ö’ UO ~åâß~°O>Ë– ZÑ¨C_≥·<å QÀ^•=i ÉËã≤<£

#∞Oz Hõ$ëê‚ ÉËã≤<£‰õΩ PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò hà◊√§ QÍh | ŒÖÏ~Ú¿ãÎ ^•O\’¡ "å\Ï Hõ~å‚@Hõ,

=∞Ç¨~åR ‰õÄ_® á⁄O^Œ=K«∞Û Jx ~åã≤ LOk. P 200 \˜ZOã≤Å∞ =¿ãÎ UO

[~°∞QÆ∞ «∞Ok JO>Ë - Hõ$ëê‚[ÖÏÅÖ’ 90 \˜ZOã≤Å∞ Hõ~å‚@Hõ, =∞Ç¨~åR "å\Ï‰õΩ

=ã¨∞ÎOk. 110 =∂„ «"Õ∞ =∞# "å\Ï J=Ù «∞Ok. Wk XHõ „áê äŒq∞Hõ "åãÎ=O. HÍx

JO ≥·<å =zÛOk Hõ • J<˘K«∞Û g∞~°∞. Ô~O_»=k U=∞ø «∞Ok JO>Ë, P =KÕÛ 110

\ZOã‘Å∞ ZHõ _çH˘™êÎÜ«∞q? „ÑHÍâ◊O ÉÏº~lH <åQÍ~°∞# ™êQÆ~ü‰õΩ =™êÎ~Ú. áÈÅ=~°O

#∞Oz 80 U"≥∂ „ÑHÍâ◊O ÉÏº~rH, Œ∞=Ú‡QÆ∂_≥O #∞Oz 120 ™êQÆ~ü‰õΩ. Jq ÃÑ·H

áÈ=ÙHõ •. Hõ~å‚@HõH˜, =∞Ç¨~åRH˜ Z@¡ áÈ`å~Ú? Jq áÈ=Ù. =∞i "åà◊√§ "å\Ï Z\Ï¡

fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. ÃÑ·# P¿Ñ™êÎ~°∞. Uq∞ P¿Ñ™êÎ~°∞ "åà◊√§ - «∞OQÆÉèí„ Œ #∞O_ç HÕkH˜

=KÕÛ hà◊§#∞ P¿Ñ™êÎ~°∞.

«∞OQÆÉèí„ Œ #∞Oz J#O «ÑÙ~åxH ÃÇÏKüZÖòã≤ fã∞‰õΩáÈÜÕ∞ hà◊√§ P¿Ñ™êÎ~°∞.

«∞OQÆÉèí„ Œ #∞O_ç P~ü_çZãπ ~å*’e|O_» _≥·=~°¬<£ ã‘ O‰õΩ =KÕÛ h~°∞ P¿Ñ™êÎ~°∞.

«∞OQÆÉèí„ Œ#∞O_ç Hõ~°∂flÅ∞ ZÖòZÖòã≤H˜ =KÕÛ hà◊√§ P¿Ñ™êÎ~°∞. E~åÅ "≥àı§ hà◊√§

P¿Ñ™êÎ~°∞. „Ñü ãÖ=`«û~°O PÑ¨HõáÈ=K«∞Û. HÍx Hõ~°∞=Ù ãÖ=`«û~°OÖ’ =∂„`«O

QÍº~°O\©QÍ P¿Ñ™êÎ~°∞. JÑ¨C_»∞ UO [~°∞QÆ∞ «∞Ok? Hõ~°∞=Ù „áêO`åÅ ¿Ñ~°∞g∞ Œ

QÀ^•=i ÉËã≤<£#∞Oz Hõ$ëê‚ ÉËã≤<£H˜ „\Ï<£ûÑ¶~ü KÕã≤, Hõ~°∞=Ù ãÖ= «û~°OÖ’ Hõ~°∞=Ù

„áêO`åÅ „áê*‰õΩìÅ‰õΩ "≥àÏ¡eû# hà◊√§ PyáÈ`å~Ú. Z=iH ÑÙ+¯ÅOQÍ LO\Ï~Ú?

Hõ$ëê‚ _≥ÖÏìH =∂„ «O QÍº~°O\©QÍ hà◊√§O\Ï~Ú. ™êQÆ~ü ‰õΩ_ç HÍÅ∞=, Z_»=∞ HÍÅ∞=Ö’

‰õÄ_® QÍº~°O\©QÍ hà◊√§O\Ï~Ú. ÃÑ·# =∂„ «O hà◊√§ PyáÈ`å~Ú. Wk Ô~O_»=k.

=¸_»=k L «Î~° ≥ÅOQÍ} "å Œ∞Å∞ KÕã∞Î#fl <åºÜ«∞"≥∞ÿ#@∞=O\ Ñ¶≤~åº Œ∞.


k k

QÀ^•=iÖ’ hà◊√§ J#O «OQÍ L<åflÜ«∞x ~åÜ«∞Åã‘=∞ "åà◊√¡ J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.

J#O`«OQÍ Ug∞ ÖË=Ù JHõ¯_». 680 \˜ZOã≤Å∞ q∞ye L<åfl~ÚÑ¨C_»∞. 680

\˜ZOã≤ÅÖ’ 325 áÈÅ=~°O ^•fi~å fã¨∞HÀÉ’ «∞<åfl~°∞. ^•O\’¡ XHõ K«∞Hõ ‰õÄ_®

≥ÅOQÍ}‰õΩ ~å Œ∞. QÀ^•=s #n Ñs"åÇÏHõ „áêO «O Y=∞‡O, =~°OQÆÖò, HõsO#QÆ~ü,

PkÖÏÉÏ^£, x*Ï=∂ÉÏ^£, "≥∞^ŒH± lÖÏ¡Å∞. 325 \˜ZOã≤Å∞ áÈÅ=~°O ^•fi~å

fã¨∞‰õΩO>Ë XHõ K«∞Hõ ‰õÄ_® D lÖÏ¡Å‰õΩ ~å Œ∞. J ŒO`å ‰õÄ_® HÀ™êÎ lÖÏ¡Å‰õΩ

áÈ «∞Ok. 680Ö’ 325 áÈ Õ ZO « q∞yeO ŒO_ç? 355 q∞yeOk. P 355Ö’ 120

W@∞ ^Œ∞=Ú‡QÆ∂_≥O #∞O_ç Hõ$ëê‚ÉËã≤<£‰õΩ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. JO>Ë 235

q∞QÆ∞Å∞ «∞Ok. L «Î~° ≥ÅOQÍ}‰õΩ q∞yÖËk 235. Z=iÔH·<å HÀÑÖ =ã¨∞ÎOk. =∂

Ñ¨Hõ # áÈÜÕ∞ hà◊√§ H˘O « fã¨∞‰õΩO>Ë fã¨∞HÀ, =∂`À ã¨=∂#OQÍ Hõ$ëê‚ ÉËã≤<£H˜

ÑÖÑ≤™êÎ=Ù. =∂`À ã¨=∂#OQÍ HÕ Œ "å_»∞‰õΩO\Ï=Ù, =¸_»∞ =O «∞Å∞ ÑÖz =∂‰õΩ

XHõ =O «∞ W™êÎ=Ù J#O> Z\Ï¡? XHõ lÖÏ¡ Ô~O_»∞ lÖÏ¡Å∞ HÍ=Ù. Y=∞‡O, =~°OQÆÖò,

HõsO#QÆ~ü, x*Ï=∂ÉÏ^£, PkÖÏÉÏ^£, "≥∞^ŒH± P~°∞ lÖÏ¡Å∞. ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ

JÉèíºO «~åÅ∞ LO\Ï~Ú. WHõ _˘Hõ „Ñâ◊fl ≥ÅOQÍ} "åà◊§#∞ ‰õÄ_® J_»QÍe. U=∞O>

~å[âıY~°Ô~_ç¤ QÀ^•=i ÉËã≤<£, Hõ$ëê‚ÉËã≤<£ hà◊√§ ~åÜ«∞Åã‘=∞H J#flÑC_»∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞H

Jx Z@¡O\Ï=Ù, #ÖÁæO_» =∞ÇÏ|∂Éò#QÆ~üÅ‰õΩ ‰õÄ_® W"åfie J<Õ | Œ∞Å∞ JãÅ∞

W=fi<Õ= Œ∞Ì JO@∞<åfl~°∞ "åà◊√§. P \’<£ ZO Œ∞‰õΩ =™ÈÎOk? QÀ^•=s [ÖÏÅ∞

Hõ$ëê‚ ÉËã≤<£HõO@∂ =¿ãÎ ~åÜ«∞Åã‘=∞H˜ =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞, #ÖÁæO_»H˜"åfie #∞=Ùfi,

=∞ÇÏ|∂Éò#QÆ~ü H"åfie #∞=Ùfi J<Õ | Œ∞Å∞ „\Ï<£ûÑ¶~üx "≥Ú «ÎO =ºu~H™êÎO "Õ∞=Ú

JO@∞<åfl~°∞. WO « „\Ï<£ûÑ¶~ü HÍ Œ∞ H˘OK≥O fã¨∞HÀO_ç g∞~°∞ – P H˘OK≥OÖ’ ŒHΔ}

≥ÅOQÍ}‰õΩ ‰õÄ_® W=fiO_ç J<Õ "å Œ# HÍ‰õΩO_®, Jã¨ÖË W=fi_®xH˜ gÅ∞ÖË Œ∞

J#fl "å Œ# ZO Œ∞H˘™ÈÎOk?

Wk <Õ#∞ ≥ÅOQÍ}Ö’ ‰õÄ_® JO@∂<Õ L<åfl#∞. ≥ÅOQÍ} L Œº=∞O

L «Î~° ≥ÅOQÍ} L Œº=∞OQÍ<Õ LOk. QÀ^•=i ÉËã≤<£ L Œº=∞OQÍ<Õ LOk. Jk

Hõ$ëê‚ ÉËã≤<£ L Œº=∞OQÍ ‰õÄ_® LO_ç LO>Ë, ŒHΔ} ≥ÅOQÍ} L Œº=∞OQÍ ‰õÄ_®

LO_ç LO>Ë "åà◊§ JÉèíºO`«~°O W\Ï¡ =zÛ LO_Õk HÍ^Œ∞. ~å[âıY~°Ô~_ç¤

~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ =∂„ «"Õ∞ J#_®xH gÅ∞ÖË Œ∞. ~åÜ«∞Åã‘=∞, ŒHΔ} ≥ÅOQÍ} Ô~O_»∂

Hõ$ëê‚ ÉËã≤<£ „áêO`åÖË. Ô~O_»∂ HõeÑ≤ =∂\Ï¡_®e. W=hfl q=iã¨∂Î KåÖÏ¿ãÑ¨Ù


k k

=∂\Ï¡_˘K«∞Û. HÍx UO K≥Ü«∂ºe J#fl „Ñâ◊flQÍh "Õ¿ãÎ <Õ#∞ KåÖÏ HÍÅOQÍ JO@∞#flk

XHõ\ - WO «¿ãÑÙ =∞#O =∂\Ï¡_»∞ «∞#flk Hõ$ëê‚ #kÖ’x q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ QÆ∞iOz.

D q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞ ≥ÅOQÍ}HÍ! ~åÜ«∞Åã‘=∞HÍ? |kb KÕÜ«∂ÖÏ =^•Ì D =∂@Å∞

=∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl=Ú. HÍx xHõ~° [ÖÏÅ#∞ ÑÙ#óÑOÑ≤}© KÕÜ«∂e "Õ~ =∂~°æO Un

ÖË Œ∞ Jx <å L ÕÌâ◊ºO. P Ñ¨Ù#ó ÑÖÑ≤}© „áêuÑ¨kHõ HÍºKü"≥∞O\ò Z=ik, Z=i

HÍºKü"≥∞O\ò Z‰õΩ¯=ÙO>Ë "åiˆH Z‰õΩ¯= ~å"åe Jx HÍ‰õÄ_» Œ∞. =∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~ü

q∞„ «∞Å∞ KåÖÏ=∞Ok WHõ _»∞<åfl~°∞. "åà◊√§ JO@∂ LO\Ï~°∞– Hõ$ëê‚#k „Ñ=Ç≤ÏOKÕk

=∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~üÖ’ HÍ|\˜ì =∂ˆH Z‰õΩ¯= ~å"åe Jx. Wk J=Ù<å HÍ^•

J#∞‰õΩ<Õ=ÚO Œ∞ =∞#O QÆ=∞xOKåeûOk HÍºKü"≥∞O\ò P~°∞æº"≥∞O\ò J~Ú Õ hà◊§hfl

Hõ~å‚@Hõq =∞#q HÍ=Ù. =∞#O ≥ÅOQÍ}, ~åÜ«∞Åã‘=∞, PO„ è• JO@∞#fl hà◊§hfl

Hõ~å‚@Hõ hà◊√§, 20ÅHõΔÅ ZHõ~åÅ ™êQÆ∞‰õΩ =∞#O Hõ~å‚@Hõ hà◊√§ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl=Ú

- "åi HÍºKü"≥∞O\ò hà◊√§. P „áêuÑ¨kHõ HÍ Œ∞ <Õ#∞ ÃÑ_»∞ «∞#flk. Jxfl „áêO`åÅ‰õΩ

JO Œi „Ñ*ÏhHÍxH h\ g∞ Œ ÇÏ‰õΩ¯ ã=∂#OQÍ LO_®e Jx. P „Ñuáê Œ#

LO_®Å #O> ZHõ _» =~°¬áê «O «‰õΩ¯= LO> JHõ _» #n[ÖÏÅ∞ Z‰õΩ¯= W"åfie.

™êOHuHõ ™ê è•º™ê è•ºÅ∞ ZÑC_»∂ LO\Ï~Ú. =ÚYºOQÍ "≥Å∞Q˘O_» „áê*‰õΩì‰õΩ

™êOˆHuHõOQÍ KåÖÏ Hõ+ìOQÍ LO@∞Ok W=fi_»O. ã¨∂„ «„áêÜ«∞OQÍ ™êQÆ∞h\˜g∞ Œ,

`åQÆ∞h\˜ g∞^Œ ã¨=∂#"≥∞ÿ# Ç¨Ï‰õΩ¯ LO_®e JO>Ë ZHõ¯_» =~°¬áê`«O `«‰õΩ¯=

LO@∞O^À, ZHõ _» h\x xÅ∞ÑÙ‰õΩ<Õ Soil Retention ÔHáêã≤\© «‰õΩ¯= LO@∞O^À,

ZHõ _» Éèí∂QÆ~°ƒù[ÖÏÅ∞ =∞s Ö’ «∞QÍ LO\ÏÜ≥∂ P „áêO`åxH Z‰õΩ¯= #n [ÖÏÅ∞,

=~°¬áê`«O Z‰õΩ¯= LO_Õ „áêO`åÅ‰õΩ `«‰õΩ¯= #n[ÖÏÅ∞ J<Õ „áêuÑ¨kHõQÍh

ÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë – ~°Hõ~°HÍÅ Kåi„ «Hõ HÍ~°}ÏÅ =Å¡ W"åfià◊ D Zxq∞k „áê*ˇ‰õΩìÅ∞

eãì=Ù\ò KÕâß=Ú. J=hfl ‰õÄ_® XHõ ÇÏ‰õΩ¯QÍ<Õ ÉèÏqOK«_»O ÉÏ=ÙO@∞Ok. J Œ#OQÍ

JO>Ë Hõ+ìO. <≥>ìOáê_»∞, HõÅfi‰õΩiÎ, Nâ‹·ÅO Z_»=∞QÆ@∞ì HÍÅ∞=, Zeq∞<Õ\ =∂ èŒ=Ô~_ç¤

HÍÅ∞=, ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ Ç¨ÏO„n–h"å, QÍÖË~°∞ – #QÆi, „Ñ¨HÍâ◊O lÖÏ¡‰õΩ ™êOˆHuHõOQÍ

™ê èŒº=∞~Ú Õ "≥eQ˘O_» „áê*ˇ‰õΩì– g@xfl\˜x Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ<Õ ÉèÏqOK«_»O ÉÏ=ÙO@∞Ok.

=∞i hà◊√§ Z\¡"åfie g\˜H˜? ZÑ¨C_˘¿ãÎ JÑ¨C_ç™êÎ=∞#flk ãïÜ≥ÿ∞#k HÍ Œ∞.

QÀ^•=i ÉËã≤<£ #∞Oz „\Ï<£ûÑ¶~ü ‰õÄ_® ãïÜ≥ÿ∞#k HÍ Œ∞. Jq Ô~O_»∂ ãïÜ≥ÿ∞#q

HÍ#Ñ¨Ù_»∞ ZHõ _»#∞O_ç =™êÎ~Ú JO>Ë, Hõ$ëê‚ _≥ÖÏìH˜KÕÛ "å\Ï#∞ Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ

«yæOK«_»O J=ã~°O. ™ê èŒº"Õ∞ Jk. XHõ\ Éè∫uHõOQÍ<Õ h\ Ñi=∂}Ïxfl «yæOK«_»O.


k k

ã¨∞O Œ~°Ü«∞ºQÍ~°∞ ‰õÄ_® J<åfl~°x K≥Ñ¨Ù`å~°∞ – Hõ$ëê‚ _≥ÖÏì "åã¨∞Å∞ Ñ¨O@ =∂iÊ_çH˜

Ô~_ô HÍHõáÈ Õ ÃÑ·"åà◊§‰õΩ <åºÜ«∞O [~°QÆ Œ∞ Jx. Jk "åãÎ="≥∞ÿ# "≥·Yˆ~. <åºÜ«∞"≥∞ÿ#

"≥·Yˆ~! •x=Å¡ ZO « =ã¨∞ÎOk JO>Ë 80 \˜ZOã≤Å∞ =∂„ «"Õ∞ =ã¨∞ÎOk. ZO Œ∞HõO>Ë

™êQÆ~ü‰õΩ ZQÆ∞=# #kÖ’H˜ =zÛ KÕ~ hà◊§Ö’ kQÆ∞=# xHõ~° [ÖÏÅ∞QÍ Hõ$+‚ _≥ÖÏì‰õΩ

ZO « áÈ`å~Ú JO>Ë 80 \ZOã≤Å∞ =∂„ «"Õ∞ áÈ`å~Ú. WOHÍ «yæÜ«∂ºe JO>Ë

XH XHõ =∂~°æO áêÖË~°∞ g∞ Œ QÍh, =¸ã‘#k g∞ Œ QÍh H˘ «Î „áê*‰õΩì Hõ\ì «yæOK«=K«∞Û.

HÍh Jq WÑC_»∞ J=Ù`åÜ≥∂ ÖË À K≥ÑÊ_»O Hõ+ìO. HÍx P 80 \ZOã≤Å∞ KåÅ=Ù.

™êQÆ~ü ZQÆ∞=# – JO>Ë ™êQÆ~ü _®ºO#∞ QÀ_»QÍ =∂~åÛe. Q@∞¡ LO_»=Ù. ^•xH

kQÆ∞=# =KÕÛ hà◊√§ =∂„ «"Õ∞ Hõ$ëê‚ _≥ÖÏì‰õΩ áÈ`å~Ú. q∞ye# ŒO`å ‰õÄ_® ™êQÆ~ü,

™êQÆ~ü ZQÆ∞=# LOK«∞‰õΩO>Ë 80 \ZOã≤Å∞ J Œ#OQÍ =™êÎ~Ú. HÍh Jq ‰õÄ_®

KåÅ=Ù. WÑ¨Ê\˜H =∞#O q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Ô~O_»∞ Hõ>Ëìã¨∞Î<åfl=Ú. XHõ\˜

≥Å∞QÆ∞QÆOQÆ ^•^•ÑÙ J~ÚáÈ~ÚOk. Ô~O_Àk Zeq∞<Õ\ =∂ èŒ=Ô~_ç¤ HÍÅ∞= – Jk

‰õÄ_® ^•^•ÑÙ J~ÚáÈ~ÚOk.

Zeq∞<Õ\ =∂ èŒ=Ô~_ç¤ HÍÅ∞=Ö’ [iy# =∞~˘Hõ J<åºÜ«∞"Õ∞Ok JO>Ë,

Ãã·ÖO\òQÍ Z=~°∂ =∂\Ï¡_»‰õΩO_® ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £‰õΩ 16 \ZOã≤Å∞ fã∞H˘ã∂Î L<åfl~°∞.

¿Ñ~°∞ K≥Ñ≤ÊO Õ"≥∂ #ÖÁæO_» lÖÏ¡. #ÖÁæO_» lÖÏ¡Ö’x á¶È¡Ô~·_£ „áêO`åÅ∞ =Ú#∞QÀ_»∞,

<å~åÜ«∞}ÑÙ~°O =∞O_»ÖÏÅ‰õΩ ho§Ü«∂ºe, JHõ _» á¶È¡Ô~·_£ f„=OQÍ LOk Jx

K≥Ñ≤Ê - ^•xHÀã¨O Zeq∞<Õ\˜ =∂^èŒ=Ô~_ç¤ HÍÅ∞= Hõ\˜ì, 4 \˜ZOã≤Å∞ =∂„`«"Õ∞

ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞‰õΩ Jx K≥Ñ≤Ê WÑ¨C_»∞ 16 \˜ZOã≤Å∞ ^˘OQÆ «#OQÍ fã¨∞‰õΩ=ã¨∞Î<åfl~°∞.

J~Ú<å Z=fi~°∂ =∂\Ï¡_»~°∞. ZO «=∞Ok #ÖÁæO_» "åà◊√§ =∂\Ï¡_ç<å ã~ L Œº=∞OQÍ

~åÖË^Œ∞. P HÍÅ∞= J~ÚáÈ~ÚOk. JO>Ë W"åà◊ `≥Å∞QÆ∞QÆOQÆ ¿Ñ~°∞g∞^Œ 30

\˜ZOã≤Å∞ J Œ#OQÍ fã¨∞‰õΩáÈ «∞<åfl~°∞. Hõ_»Ñ¨‰õΩ, <≥Å∂¡~°∞‰õΩ, z «∂Î~°∞‰õΩ ‰õÄ_®

fã¨∞‰õΩáÈ`«∞<åfl~°∞ ^•xx. Zeq∞<Õ\˜ =∂^èŒ=Ô~_ç¤ HÍÅ∞= ¿Ñ~°∞g∞^Œ =∞~À 25

\ZOã≤Å∞ áÈ «∞<åflÜ«∞O>Ë, 55 \ZOã≤Å‰õΩ WÑÊ\H [iyáÈ~ÚOk x~å‡}O.

HÍ|\ì 80 \˜ZOã≤Å∞ =∂„ «"Õ∞ ™êQÆ~ü ŒQÆæ~° PÑ≤ Õ KåÅ Œ∞. <≥>ìOáê_»∞QÍh

HõÅfi‰õΩiÎQÍh, Nâ‹·ÅO Z_»=∞QÆ@∞ì HÍÅ∞=QÍh, Ç¨ÏO„n – h"åQÍh, QÍÖË~°∞ – #QÆi

QÍh ÑÓiÎHÍ"åÅO>Ë, "å\H hà◊√¡ ~å"åÅO>Ë •xH XHõ>Ë XHõ =∂~°æO „Ñuáêkã∞Î<åfl~°∞

KåÖÏ HÍÅOQÍ. xHõ~° [ÅO J<Õ •xx JOK«<å "Õ¿ã@ÑC_»∞ _çÃÑO_»ae\© á¶êºHõì~ü

XHõ\ fã∞‰õΩO\Ï~°∞. U=∞x JO>Ë <åÅ∞yO@ =¸_»∞ ãO= «û~åÅ∞ J~Ú Õ 75%


k k

_çÃÑO_»ae\ JO@∞<åfl~°∞. JO>Ë <åÅ∞yO@ =¸_»∞ ãO= «û~åÅ∞ QÍº~°O\©QÍ

LO@∞#fl hà◊§H „áê*‰õΩìÅ∞ Hõ@∞ì‰õΩO\Ï=Ú Jx. ^•x<Õ xHõ~° [ÅO JO@∞<åfl~°∞.

J"Õ 2080 \ZOã≤Å∞ L<åflÜ«∞x JO@∞<åfl~°∞. ^•xfl Z=~°∂ ¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ#k

HÍ Œ∞ Jx J#_»O ÖË Œ∞QÍh Hõ$ëê‚#k g∞ Œ L#fl Ñïã≤÷ux Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ#flÑ¨C_»∞

=∞#OQÍh •xx 60%H «yæ¿ãÎ, <åeæO@ =¸_Õà◊√§ HÍ Œ∞ SkO@ =¸_Õà◊√§ QÍº~°O\©

LO@∞Ok Ô~· «∞‰õΩ JxQÍx «yæ¿ãÎ =∞~˘Hõ 200 \ZOã≤Å‰õΩ „áê*‰õΩìÅ∞ Hõ@∞ìHÀ=K«∞Û.

P Ô~O_»∞ =O ŒÅ \ZOã≤Å‰õΩ D Jxfl „áê*‰õΩìÅ‰õΩ ãiáÈ`å~Ú. XHÀ^•xH 30,

40 QÍh H\Ï~Ú¿ãÎ, 3 ÅHõΔÅ, 4 ÅHõΔÅ ZHõ~åÅ‰õΩ hà◊√§ W=fi_®xH, SkO@ =¸_Õà◊√§

hà◊√§ JOkÜ«∞º_®xH˜ Jk ãïáÈ «∞Ok. HÍ|\ì Hõ$ëê‚ _≥ÖÏì‰õΩ ™êQÆ~ü kQÆ∞= #∞Oz

áÈÜÕ∞ 80 \˜ZOã≤Å∞ PÑ≤ Õ ™êQÆ~ü ŒQÆæ~° P 80 \˜ZOã≤Å∞{ _çÃÑO_»ae\© 75

#∞O_ç 60âß «O ^•HÍ «yæOK«_»O ^•fi~å =KÕÛ@@∞=O\ =∞~˘Hõ 200 \ZOã≤Å

xHõ~° [ÖÏÅ#∞ HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩO>ˇ D Jxfl „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Hõ@∞ìHÀ=K«∞Û.

nxH˜ ‰õÄ_® =∞# Hõ$ëê‚_≥ÖÏì "åã¨∞Å∞ XÑ¨CHÀ"åeûO Õ. ™êQÆ~ü ‰õΩ_ç HÍÅ∞=,

Z_»=∞ HÍÅ∞= "åà◊√§ ‰õÄ_® JÑ¨C_»∞ XÑ¨CHÀ=Åã≤O Õ. "åà◊§ Éèí~À™ê «QÆ∞æ «∞Ok

QÍh hà◊√§O\Ï~Ú. "åà◊§‰õΩ ‰õÄ_® ÖËx ãÖ= «û~åÅÖ’ =~°¬áê «O g∞ Œ P è•~°Ñ¨_»Hõ

`«Ñ¨Ê^Œ∞. JÑ¨C_»∞ JO^ŒiÖÏQÍ "åà◊√§ ‰õÄ_® |`«HÍe. nxH˜ "åà◊√§ JOwHõi¿ãÎ

ÉÏQÆ∞O@∞Ok QÍh Œ∞~° Œ$+ì=âß «∞Î D K«~°Û „Ñ*Ï «O„ « L Œº=∂ÅÖ’ ‰õÄ_® ÃÑ@ì_»O

™ê èŒºO HÍ=_»O ÖË Œ∞. ZO Œ∞HõO>ˇ ≥ÅOQÍ}Ö’ "≥·Yi q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞ "≥Ú «ÎO

≥ÅOQÍ}H#x, ~åÜ«∞Åã‘=∞ "≥·Yi q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞ "≥Ú «ÎO ~åÜ«∞Åã‘=∞H#x.

Ô~O_»∂ J"åãÎqHõ"≥∞ÿ# PÖ’K«#Å∞. D Jxfl „áê*ˇ‰õΩìÅ =∞ èŒº "å\˜x ÑÖK«∞HÀ"åe.

q∞QÆ∞Å∞ HÍ‰õΩO_® LO_®e, xHõ~°[ÖÏÖË HÍ"åe JO>Ë D ~°Hõ"≥∞ÿ# =∂~åæÅ∞

J#∞ãiOKåe J<Õ „Ñuáê Œ# ÃÑ\Ïìe. •x g∞ Œ K«~°Û [iÑ≤ XHõ "≥·Yi fã∞HÀQÆey Õ

„Ñ¨*Ï «O„ « L Œº=∞HÍ~°∞Å∞ - „Ñ¨[Å#∞ q_»Q˘\ì ÕfiëêÅ#∞ ÃÑOKÕ ~å[H©Ü«∂Å‰õΩ

q~ °∞^ Œ ú" ≥ ∞ ÿ# "å`å=~ °}Ïxfl " ≥#∞H õ|_ç# „áêO`åÅ =∞^è Œº =∞#O

ÃÑOá⁄OkOK«QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú. z=iQÍ áÈuÔ~_ç¤áê_»∞ QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê =Úy™êÎ#∞.

~å[âıY~°Ô~_ç¤QÍ~°∞ áÈuÔ~_ç¤áê_»∞ ÃÇÏ_£ Ô~QÆ∞ºÖË@~ü ™ê=∞~å÷ºxfl ÃÑOK«∞ «∞<åfl_»∞

JO>Ë Z‰õΩ¯= hà◊√§ fã∞HÀ=\ÏxH ÃÑOK«∞ «∞<åfl_»∞. PÜ«∞# K≥ÑÙÎ#fl "å Œ# Uq∞\?

=~å¬Å∞ Ñ¨_®¤Hõ Hõ$ëê‚ #kÖ’ Wk=~°‰õΩ 45 ~ÀAÅ‰õΩ hà◊√§ =KÕÛ=O@ fiHõQÍ.


k k

WÑ¨C_»∞ PÅ‡\ì Hõ\ì# «~°∞"å « 33 ~ÀAÅÖ’ =KÕÛã¨∞Î<åflÜ«∞O@. Z=~°∞ K≥áêÊ~À

<å‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞QÍx x["Õ∞#x J#∞‰õΩO^•O H˘O «¿ãÑÙ. 45 ~ÀAÅÖ’ "≥∞Å¡QÍ

=KÕÛq WÑ¨C_»∞ 33 ~ÀAÅÖ’ =KÕÛã¨∞ÎO>Ë. =∞i ≥Å∞QÆ∞QÆOQÆ‰õΩ, QÍÖË~°∞ – #QÆiH˜

hà◊√§ fã¨∞HÀ"åe Hõ •! =zÛ "≥o§áÈ`å~Ú Hõ • J=hfl ‰õÄ_® «fi~°QÍ fã¨∞HÀHõáÈ Õ.

33 ~ÀAÅÖ’ „HOkH áÈ`å~Ú Jq. «fi~°QÍ fã∞HÀ"åÅO>Ë ™ê=∞~°÷ºO ÃÑOK«∞HÀ"åe.

JO Œ∞Hõx ÃÑOK«∞ «∞<åfl#∞ J<åfl_»∞. ÉÏQÍ<Õ LOk. P q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ g∞ Œ Wxfl

„áê*ˇ‰õΩìÅ∞ L<åfl~Ú Hõ •! <≥>ìOáê_»∞ LOk, HõÅfi‰õΩiÎ ZuÎáÈ «Å Ñ¨ äŒHõO LOk.

Nâ‹·ÅO Z_»=∞QÆ@∞ì HÍÅ∞= LOk, Zeq∞<Õ\˜ =∂^èŒ=Ô~_ç¤ HÍÅ∞= LOk.

~åÜ«∞Åã‘=∞H˜ Ç¨ÏO„n – h"å LOk. „Ñ¨HÍâ◊O lÖÏ¡‰õΩ "≥eQ˘O_» „áê*ˇ‰õΩì LOk.

"å\H hà◊√¡áÈÜÕ∞ „áê*‰õΩìÅ =¸u "≥_»Å∞Ê KÕÜ«∞"å #∞=Ùfi? Jq =¸u LO_Õq

HÍ=#∞HÀO_ç† eÑ¨ÙìÅ∞ J~Ú Õ Z‰õΩ¯= "≥∂\Ï~°∞¡ ÃÑ@∞ì. <≥>ìOáê_»∞‰õΩ Ô~O_»∞Ô~@∞¡

"≥∂\Ï~°∞¡ âßOHõΔ<£ KÕ~Ú. HõÅfi‰õΩiÎH˜ Ô~O_»∞Ô~@∞¡ Z‰õΩ¯= "≥∂\Ï~°∞¡ âßOHõΔ<£ KÕ~Ú.

Jq KÕÜ«∞‰õΩO_® Wk =∂„ «O KÕ™êÎ Jx #∞=fiO> ãÇÏ[OQÍ<Õ JO ŒiH© HÀÑO

=ã∞ÎOk. z#fl L^•ÇÏ~°} K≥¿ÑÎ |Çïâ◊ WOHÍ ÉÏQÍ J~°÷=∞=Ù «∞Ok. \ZOã≤Å∞,

"≥∂\Ï~°∞¡ JO>Ë J~°÷O HÍHõáÈ=K«∞Û. z#fl HÍÅ∞= áÈ «∂ LO@∞O ŒO_ç XHõKÀ@ -

Zxq∞k=∞Ok Ô~·`«∞Å∞O\Ï~°∞. ~ÀAÖ’ J~°÷QÆO@ =∂„`«"Õ∞ hà◊√§ áÈ`å~Ú P

HÍÅ∞=Ö’. Zxq∞k =∞OkH© ÇÏ‰õΩ¯Ok. XHÍÜ«∞# |ÔH\ò À fã∞‰õΩO\Ï_»∞. XHÍÜ«∞#

@∂ºÉò ÃÑ\ì <˘Å∞¡‰õΩO\Ï_»∞ <À\`À. "≥Ú «ÎO Zxq∞k =∞On fã∞‰õΩO@∂ L<åfl~°∞.

J~°÷QÆO@ =KÕÛk áê=ÙQÆO@Ö’ "≥o§áÈ`å~Ú hà◊§O`å. JHõ™ê‡ «∞ÎQÍ =∂iáÈ~ÚOk

JO`å. ~å[âıY~°Ô~_ç¤QÍ~°∞ K≥áêÊ~°∞ HÍ|\ì =∂iáÈ «∞Ok Ñ¨iã≤÷u. PÅ‡\ì =KÕÛã≤Ok

HÍ|\ì áê=Ù QÆO@Ö’ "≥o§áÈ`å~Ú hà◊§O`å ‰õÄ_®. "åà◊§Ö’ XHÍÜ«∞# PÜ«∞#

|O èŒ∞=Ù. PÜ«∞#‰õΩ Ô~O_À |ÔH\ò W™êÎ_»∞ - #∞=Ùfi Ô~O_»∞ |ÔH@∞¡ ÃÑ@∞ìHÀ JO\Ï_»∞.

q∞ye# "åà◊§H˜ Ug∞Ü«∞_»∞. U=∞#∞‰õΩO\Ï~°∞ "åà◊√¡? =∂ "å\Ï "Õ∞=Ú

fã∞HÀÖËHõáÈQÍ Ô~O_À |ÔH¯\ò À PÜ«∞# =∂ "å\Ï ‰õÄ_® fã∞‰õΩO\Ï_Õ"≥∂#x

_Ò\ò ~å^• Z=iÔH·<å. z#fl q+¨Ü«∞=∞k. ZO Œ∞‰õΩ Hõ_»Ñ¨ "åà◊§H˜ J~°÷O HÍkk?

Hõ_»ÑÖ’ _≥"≥∂„Hõã‘ ÖË‰õΩO_® áÈÖË Œ∞ Hõ •. D Ö’QÍ ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ „| Œ~üû U=∞O\Ï~°O>Ë

fã∞‰õΩ<Õq q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ∞ J~Ú#ÑÙ_»∞ JO « HOk #∞O_ç ZO Œ∞‰õΩ ÃÑ·#∞O_ç

fã∞HÀ~å^• JO@∞<åfl~°∞. Wk ™êOHuHõ q+Ü«∞O. Wk á⁄<åflÅ ÅHõ;Ü«∞º, [<å~°Ì<£Ô~_ç¤

¿ãìl ZH˜¯ u@∞ì‰õΩO>ˇ JÜÕ∞ºkHÍ^Œ∞. WO[h~°∞¡ K≥áêÊe. ¿ãìl ZH˜¯ ã¨"åà◊√§

qã¨∞~°∞‰õΩ<Õ, ~år<å=∂ KÕã¨∞‰õΩ<Õ q+¨Ü«∞O HÍ Œk.


k k

D H˘\Ï¡@Å∞ âßâ◊fi «OQÍ LO_»É’ «∞<åfl~Ú. HÍ|\ì XHõ i=~ü"åb J ä•i\©

(x"å~°}Ï Ü«∞O„ «OQÆO)ÃÑ@∞ì‰õΩO> =∞Ozk. JO>Ë D Hõ$ëê‚ [ÖÏÖ’¡– q∞QÆ∞Å∞

[ÖÏÅ∞, xHõ~°[ÖÏÅ∞ ZÖÏ ÑOKåe, Z=iH ÑOKåe, U Q@∞ ZÑC_»∞ ≥~°"åe, U

ˆQ@∞ ZÑ¨C_»∞ =¸Ü«∂e.... É·Ô~_ç¤ ~å[âıY~°Ô~_ç¤ÖÏO\˜ "åà◊√¡ =zÛ ˆQ@∞ Ñ¨QÆÅH˘>Ëì

„Ñ¨=∂ ŒO XHõ\˜ LO@∞Ok HÍ|\ì JÖÏO\˜ J ä•i\© XHõ\˜ LO_®e. ^•O\’¡

~åÜ«∞Åã‘=∞ "åàÁ§^Œ∞Ì, `≥ÅOQÍ} "åàÁ§^Œ∞Ì, PO„^è•"åàÁ§^Œ∞Ì, ÉˇOQÍÖò "åà◊§x

ÃÑ@∞ì‰õΩO^•O HÍ"åÅO>Ë. WO[h~°¡x ‰õÄKÀÉ\ì x~°‚Ü«∞O KÕÜ«∞=∞O^•O. xÜ«∞=∂Å∞

H¡Ü«∞~üQÍ LO_®e. l.F.Å∞ H¡Ü«∞~üQÍ LO_®e! Jq J=∞Å∞ HÍ"åe! J@¡~Ú Õ<Õ

H˘\Ï¡@Å∞ ÖË‰õΩO_® LO@∞Ok. „áê äŒq∞HõOQÍ h\ ÇÏ‰õΩ¯ J<Õk JO ŒiH© ã=∂#OQÍ

LO_®e J<Õ „áêuÑkHõ g∞ Œ ≥ÅOQÍ}, ~åÜ«∞Åã‘=∞Å =∞ èŒº L#fl D «QÍ^•

Ñiëê¯~°"≥∞ÿ Õ ÉÏQÆ∞O@∞Ok Jx K≥ÑÓÎ <Õ#∞ ÃãÅ=Ù fã∞‰õΩO@∞<åfl#∞.

��(q~°ãO 15= ~åR ™êÇ≤Ï «º áê~î°âßÅ– Hõ~°∂flÅ∞ 13,14 [#=i 2007)


k k

"åHõÑë¡ - HÀ~°∞ìÅ∞ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì #∞Oz U^À XHõ P~°¤~ü =ã¨∞ÎOk† ^À+¨μÅ#∞ JÔ~ã¨∞ì KÕ™êÎ~°∞† <Õ~°

Ñiâ’ èŒ#, <Õ~° qKå~°} [~°∞QÆ∞`å~Ú J#fl XHõ Jaè„áêÜ«∞O LO_çOk W<åflà◊¥¡.

HÍx ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì KåÖÏ qz„ «OQÍ, Pâ◊Û~°ºOQÍ, "åHõÑë¡Ö’ U"≥∞ÿ<å [iyO^À ÖË À

"Õ∞=Ú K≥Ñ¨ÊÖËHõ áÈ «∞<åflO HÍ|\ì Hã¨∞ =¸¿ãã¨∞Î<åfl=Ú Jx Hã¨∞ =¸¿ãÜ«∞_»O`À

ã¨=∞ã¨º =∞m§ "≥Ú Œ\˜H˜ =zÛOk. <Õ~°O [~°QÆÖË Œ∞ Jx "Õ∞=Ú J#∞‰õΩO@∞<åfl=Ú

HÍ|\ì =¸¿ãã∞Î<åfl=Ú JO>Ë Jk J| Œú"≥∞ÿ<å Jk XHõ f~°∞Ê J#∞HÀ=K«∞Û. HÍx

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì <Õ~°O [~°QÆÖË Œ∞ Jx K≥Ñ¨ÊÖË Œ∞. [iyO Œh K≥Ñ¨ÊÖË Œ∞. =∂‰õΩ J~°÷O HÍ=_»O

ÖË Œ∞ HÍ|\ì ˆHã¨∞ =¸¿ãã¨∞Î<åfl=Ú J<Õk <åºÜ«∞™ê÷<åÅ áê„ « QÆ∞iOz ≥eã≤#

"åà◊§H˜ Z=iÔH·<å KåÖÏ Pâ◊Û~°º=¸, ÉÏ è•, P"Õ Œ<å HõeyOKÕ@@∞=O\˜ q+¨Ü«∞O.

J~Ú<å ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì#∞ Z=~°_çQÍ~°∞ <Õ~°O [iyO^• ÖË • #∞=Ùfi K≥ÑC Jx.

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì _»∂º\© Uq∞\˜? Jxfl =º=ã÷Å∂ ã¨„Hõ=∞OQÍ Ñ¨x KÕ¿ã@@∞¡ K«∂_»@"Õ∞

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì KÕÜ«∂eû# Ñ¨x. XHõ <Õ~°O [iy#Ñ¨C_»∞ áÈbã¨∞Å∞ ZÑ¶π.S.P~ü #"≥∂ Œ∞

K≥Ü«∂ºe, Kåi˚+‘@∞ "≥Ü«∂ºe - Jk "åà◊§ _»∂º\©. _®Hõì~°∞¡, "≥· Œ∞ºÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ

"≥· Œº Ñ¨sHõΔÅ∞ [~°áêe, P iáÈ~°∞ì "åà◊√§ W"åfie - Jk "åà◊§ _»∂º\©. D Ö’Ñ¨Ù#

"Õ∞l¢¿ãì@∞ HÀ~°∞ì ^À+¨μÅ‰õΩ i=∂O_£ WzÛ "åà◊√§ `«Ñ≤ÊOK«∞H˘x áêiáÈ‰õΩO_®,

<Õ~°Ñïâ’ èŒ#‰õΩ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ@@∞¡ K«∂_®e - Jk HÕk HÀ~°∞ì _»∂º\©.

Zãπ.ã≤., Zãπ.\˜. ˆHã¨∞ HÍ|\˜ì „Ñ¨Éèí∞`«fi"Õ∞ 1989Ö’ *Ïs KÕã≤# r."À. „Ñ¨HÍ~°O

ÉÏkè`«∞~åà◊§‰õΩ `«HõΔ}O H˘O`« Pi÷Hõ ã¨Ç¨Ü«∞O WzÛ, Kåi˚+‘@∞ "Õã≤# `«~°"å`«

=∞iH˘O « WzÛ, "åà◊√§QÍh Ñ¨Ù#~å"åãÖ HÀ~°∞‰õΩO>Ë Ñ¨Ù#~å"åãÖ W"åfie - Jk

„ÑÉèí∞ «fiO _»∂º\©. gà◊§O Œ~°∂ gà◊§ gà◊§ _»∂º\©Å∞ ã„Hõ=∞OQÍ KÕ¿ã@@∞¡ K«∂_»@"Õ∞

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì _»∂º\©. ~å*ÏºOQÆOÖ’ ^•x áê„ Õ Jk.

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì#∞ =∞#O J_çyOk «=∞ qkè x~°fiÇÏ}#∞ áÈbã∞Å∞ K≥Ü«∞º_»O


k k

ÖË Œ∞ - K≥~ÚºOK«O_ç "åà◊§ KÕ « Jx, «# qkè x~°fiÇ¨Ï}#∞ „Ñ¨Éèí∞ «fiO K≥Ü«∞º_»O

ÖË Œ∞ - K≥~ÚºOK«O_ç ^•x KÕ « Jx. J`åºKå~°O [iyOk Jx Ñ ŒH˘O_»∞ =∞Ok

=∞Ç≤Ïà◊Å∞ Ñ¶≤~åº Œ∞ KÕã≤#ÑC_»∞, UU =º=ã÷Å∞ P Ñ¶≤~åº Œ∞ g∞ Œ U"Õ∞q∞ K≥Ü«∂ºÖ’

"åà‹§=fi~°∂ J"Õg∞ K≥Ü«∞ºÖË Œ∞. JO`å Ñ_»∞H˘<åfl~°∞, x„ ŒáÈ «∞<åfl~°∞, <Õ~åxfl x~°¡HõΔºO

KÕã¨∞ Î<åfl~°∞. "åà◊§KÕ`« K«@ìO "åà◊§‰õΩ xˆ~ÌtOz#@∞=O\˜ ÉÏ^è Œº`«Å#∞

x~°fiiÎOÑK≥Ü«∞ºO_ç Jx ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì‰õΩ áÈ Õ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ‰õÄ_® «# _»∂º\© =∞iÛáÈ~ÚOk.

«#∞ ZO Œ∞HÀãO LO^À ÃÇ·ÏHÀ~°∂ì =∞iÛáÈ~ÚOk.

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì Hã¨∞ fã¨∞‰õΩ#fl"≥O@<Õ UO K≥áêÊe? KåÖÏ™ê~°∞¡ J<åflO D =∂@

- g∞~°∂ J<åfl~°∞, "Õ∞=¸ "≥Ú Œ\#∞Op JO@∂<Õ L<åflO - P ~ÀA ‰õÄOaOQ∑‰õΩ

áÈ~Ú# áÈbã∞Å∞ Z=~°∞? "åà◊§ ¿Ñ~°∞¡ |Ü«∞@ ÃÑ\Ïìe Jx ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì P ÕtOKåe

Jx J_çQÍO. P Ñ¨x ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì K≥Ü«∞ºÖË Œ∞. "åà◊§ ¿Ñ~°∞¡ Z=iH˜ ≥Å∞™êÎ~Ú? =∞#‰õΩ

≥eÜ«∞ Œ∞. ÉÏkè «∞~åà◊§‰õÄ ≥eÜ«∞ Œ∞ Hõ •. =∞i ≥eã≤Ok Z=iH˜? áÈbã¨∞ÅˆH

Hõ •. áÈbã¨∞Å‰õΩ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì P Õâ◊O WzÛ "åà◊§ ¿Ñ~°∞¡ |Ü«∞@ÃÑ@∞ì, ZÑ¶π.S.P~üÖ’

"åà◊¡ ¿Ñ~°∞¡ ~å~Ú, i=∂O_£‰õΩ Ñ¨OÑ¨Ù J<˘K«∞Û Hõ •! "Õ~ Z=Ô~·<å ~Ñπ KÕã≤<å, =∞~°¤~ü

KÕã≤<å, <Õ~°O KÕã≤<å UO [~°∞QÆ∞ «∞Ok? JÔ~ã¨∞ì KÕ™êÎ~°∞, i=∂O_£ KÕ™êÎ~°∞. P Ñ¨<Õ

K≥Ü«∂ºe g∞~°∞ Jx ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì áÈbã¨∞ Zãπ.Ñ≤.x QÍh, „ˆQÇ¨Ï∫O_£û Zãπ.Ñ≤.x QÍh

P^ÕtOK«=Åã≤ LO_çOk. P Ñ¨x ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì K≥Ü«∞ºÖË^Œ∞. "≥O@<Õ ÉÏkè`«∞~åà◊§

"åOQÆ∂‡ÖÏÅ∞ #"≥∂ Œ∞ K≥~Úº Jx P Õâ◊O WÜ«∞º=Åã≤ LO_çOk. P Ñx ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì

K≥Ü«∞ºÖË Œ∞. "≥Ú@ì"≥Ú Œ@ [~°QÆ=Åã≤Ok XHõ Ñ¶≤~åº Œ∞ KÕã≤#Ñ¨C_»∞ - Ñ¶≤~åº Œ∞

KÕã≤#"å_»∞, ™ê‰õΔΩÅ∞, ÉÏkè`«∞Å∞ "åà◊§O^Œi "åOQÆ∂‡ÖÏÅ∞ #"≥∂^Œ∞ K≥Ü«∂ºe.

"åà◊√§ q+Ü«∞O =∞iÛáÈÜÕ∞ Ö’ÑÅ, "åà◊√§ ÉèíÜ«∞Ñ_çáÈÜÕ∞ Ö’ÑÅ, "åà◊√§ ÉkiáÈÜÕ∞

Ö’ÑÅ, "åà◊§#∞ ÉkiOKÕ Ö’ÑÅ, "åà◊§#∞ WOH˘Hõ ~°HõOQÍ <À~°∞ =¸~ÚOKÕ Ö’ÑÅ

«fi~° «fi~°QÍ "åà◊§ "åOQÆ∂‡ÖÏÅ∞ #"≥∂ Œ∞ K≥Ü«∂ºe. áÈbã∞Å∞ K≥Ü«∞ºÖË Œ∞. P

Ñ¨x K≥Ü«∞º=∞<Õ P Õâ◊=Ú ÃÇ·ÏHÀ~°∂ì W=fiÖË Œ∞. ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì UO KÕã¨∂Î =zÛO ŒO>Ë

gà◊§ Ñ¶≤~åº Œ∞ x[=∂ HÍ^• Jx `å#∞ ÑijeOK«_»O "≥Ú ŒÅ∞É\ìOk. «# _»∂º\©

Jk HÍ Œ∞. qz„ «OQÍ ÉÏkè «∞~åà◊√¡ ^À+¨μÅ~Ú ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. ^À+¨μÅ∞ ¿ãfiK«ÛùQÍ

L<åfl~°∞. <Õ~°O KÕã≤<À_»∞ ¿ãfiK«ÛùQÍ L<åfl_»∞. <Õ~åxH QÆ∞~°~Ú# "åà◊√§ À+μÅÜ«∂º~°∞.

x["≥∞ÿ# Ñ¶≤~åº^•, J| Œú"≥∞ÿ# Ñ¶≤~åº^• Jx Ñ¨ijeã¨∞Î<åfl~°∞. Jxfl Ñ¶≤~åº Œ∞Å∂ J>Ë¡

KÕ™êÎ~å? Pk"åã¨∞Å g∞ Œ J_»qÖ’ K≥@∞¡ #iHÍ~°x Hã¨∞ ÃÑ_» å~°∞. áÈ_»∞ H˘\Ïì~°x


k k

ˆHã¨∞ ÃÑ_» å~°∞. ^À+¨μÅ∞ Pk"åã¨∞ÖÏ, á¶êÔ~ã¨∞ì "åàÏ§? Pk"åã¨∞ÖË J=Ù`å~°∞ HÍx

á¶êÔ~ã¨∞ì "åà◊√§ HÍ~°∞ Hõ •. á¶êÔ~ã¨∞ì "åà◊√§ ã¨„Hõ=∞OQÍ ˆHã¨∞ ÃÑ\Ïì~å Jx Ñïâ’ èŒ#

KÕ™êÎ~å Z=Ô~·<å? P Pk"åã¨∞Å g∞ Õ ˆHã¨∞ ÃÑ_» å~°∞. *·Å∞‰õΩ ÑÖÑ≤™êÎ~°∞. <Õ~°

qKå~°} U^À [~°∞QÆ∞ «∞Ok. ãïQÍæ KÕâß~å ÖË • J<Õk HÀ~°∞ì x~°‚Ü«∞O KÕã¨∞ÎOk.

Wn ZHõ _≥·<å [iˆQk.

HÍx "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ@ì_»O ÃÑ@ì_»"Õ∞ WzÛ# Ñ¶≤~åº Œ∞ Ô~·\Ï HÍ^• J<Õk HÀ~°∞ì

ÑijÅ# KÕÜ«∞_»O KåÖÏ J<åºÜ«∞"≥∞ÿ# "≥·Yi. Ñ Õ Ñ Õ JO@∂ =KåÛO - Pk"åã∞Å∞

HÍHõáÈ Õ, Pk"åã‘ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ HÍHõáÈ Õ WÖÏ [iˆQkHÍ Œx. "Õ~ Z=fi~°~Ú<å D

~°Hõ"≥∞ÿ#@∞=O\˜ Ñ¶≤~åº Œ∞ KÕ¿ãÎ ã‘iÜ«∞ãπQÍ fã¨∞‰õΩ<Õ "åà◊√§. JÔ~ã¨∞ìÅ∞ KÕ¿ã"åà◊√§.

ˆHã¨∞ ÃÑ>Ëì"åà◊√§. <Õ~° qKå~°} [iˆQk. WO « x~°¡HõΔºO, WO « Ö’‰õΩ= ZO Œ∞‰õÄ

JO>Ë Pk"åã∞Å∞ HÍ|\ì, Pk"åã‘ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ HÍ|\ì. U*hûÖ’ |uH J=∂Ü«∞‰õΩÅ∞

HÍ|\ì. P Ö’‰õΩ=, x~°¡HõΔºO Zãπ.S‰õΩ LO>Ë Œ∞~å‡~°∞æ_»∞ J#∞‰õΩO\ÏO. áÈbã¨∞

=º=ã÷ ãOã¯$ Õ J\Ï¡ LOk J#∞‰õΩO\ÏO. W «~° JkèHÍ~°∞Å‰õΩ LO>Ë áêÅ<å

=º=ã÷ ãOã¯$u J\Ï¡ LOk J#∞‰õΩO\ÏO. <åºÜ«∞™ê÷#O "≥·Y~ J\Ï¡ LO>Ë UO

KÕÜ«∂e? ~åR =∂#= ÇÏ‰õΩ¯Å Hõg∞+<£ "≥·Ys J Õ ~°HõOQÍ LO>Ë UO KÕÜ«∂e?

JÑ¨C_»∞ U=∞#∞HÀ"åe.... "≥Ú «ÎO ã¨=∂[O W\Ï¡ LO Œ<Õ J#∞HÀ"åe. "≥Ú «ÎO

ã¨=∂[O D ~°HõOQÍ U_çÛOk. "åà◊¡ Œ$+≤ìÖ’ =∞#∞+¨μÅO Œi qÅ∞"å XHõ \˜ HÍ Œ∞.

ÉÏÉÏ™êÃÇÏÉò JOÉË Œ ~ü‰õΩ ÑÓÅ=∂Å "ÕâßO WÑC_Õ. PÜ«∞# Ñ Õ Ñ Õ J<åfl_»∞ -

=∞#∞+μÅO ŒiH© XH qÅ∞= LO_Õ ã=∂[O HÍ"åe =∞#‰õΩ Jx. JO ŒiH© uO_ç

HÍ"åe, JO ŒiH© |@ìÅ∞ HÍ"åe, JO ŒiH© Ñ#∞Å∞ HÍ"åe - J=hfl [~°QÍÅO>Ë

"å\ =¸ÅO JO ŒiH© XH qÅ∞= W=fi_»OÖ’ LOk J<åfl_»∞. JO ŒiH© XH qÅ∞=

LO_Õ ã=∂[O HÍ"åe Jx PÜ«∞# HÀ~°∞‰õΩ<åfl_»∞. JO Œ∞HÀã"Õ∞ ~å*ÏºOQÆO ~åâß#∞

J<åfl_»∞ PÜ«∞#. ~å*ÏºOQÆOÖ’ HÀ~°∞ìÅ∞ ÃÑ\ÏìO, ZxflHõÅ∞ ÃÑ\ÏìO, áê~°¡"≥∞O@∞,

JÃãOc¡ W=hfl ZO Œ∞HÀãO ÃÑ\Ïì=Ú JO>Ë JO ŒiH© XH qÅ∞= LO_Õ ã=∂[O

~å=_»O HÀãO J<åfl_»∞. Jk WÑÊ\H© ~åÖË Œ∞. Œi^•ÑÙÖ’¡H ‰õÄ_® ~åÖË Œ∞ J#_®xH

D "åHõÑë¡ J`åºKå~°O L^ŒO`«O KåÖÏ Ñ¶¨∞’~°"≥∞ÿ#, ÉÏ^è•Hõ~°"≥∞ÿ#@∞ =O\˜

L^•Ç¨Ï~°}.

z=~°H˜ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì UO KÕã≤Ok? WHõ _» Zãπ.ã≤., Zãπ.\˜. K«@ìO ≥eã≤# "åà◊√§

KåÖÏ=∞Ok L<åfl~°∞. g∞‰õΩ ≥Å∞ã∞, P K«@ìO HO Œ #"≥∂ Œ∞ J~Ú# <Õ~°OÖ’ <Õ~°


k k

Ñïâ’ èŒ#, W «~° K«~°ºÅ∞ U"≥· Õ KÕÑ¨\ÏìÖ’ Jq ã¨„Hõ=∞OQÍ KÕÑ¨@ìx JkèHÍi ‰õÄ_®

<Õ~°ã¨∞Î_Õ Jx LO Œx. "Õ~ U K«@ìOÖ’ J\Ï¡ ÖË Œ∞. ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ L#fl K«@ìOÖ’,

~å*ÏºOQÆOÖ’ „Ñ¨Éèí∞ «fi L^Àºy «# _»∂º\© KÕÜ«∞HõáÈ Õ <Õ~°O HÍ Œ∞. KÕ¿ãÎ KÕ™êÎ_»∞

ÖËHõáÈ Õ ÖË Œ∞. J~Ú<å r «O =ã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. XHõ Zãπ.ã≤., Zãπ.\˜. K«@ìOÖ’

=∂„ «"Õ∞ „Ñ¨ ÕºHõOQÍ Uq∞ ~åâß~°∞ JO>Ë D K«@ìO HÕ Œ XHõ <Õ~°O #"≥∂ Œ∞ J~Ú Õ

P <Õ~°O q+¨Ü«∞OÖ’ Z=Ô~=~°∞ U"Õ∞q∞ K≥Ü«∂ºÖ’, Z=Ô~=~°∞ U"Õ∞q∞ áê„`«

x~°fiiÎOKåÖ’, Jk x~°fiiÎOK«HõáÈ Õ ‰õÄ_® <Õ~°"Õ∞† ^•xH˜ XHõ ãÖ= «û~°O *·Å∞ tHõΔ

Jx ~åâß~°∞. D ãÖQÆu ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì‰õΩ ≥eÜ«∞^•? ~åR =∂#= Ç¨Ï‰õΩ¯Å Hõg∞+¨<£‰õΩ

≥eÜ«∞^•? ZÑ¶π.S.P~ü #"≥∂ Œ∞ KÕã≤# «~°"å « <Õ~°Ñïâ’ èŒ# K≥Ü«∞º#@∞=O\˜ P

áÈbã¨∞ JkèHÍi nx HÕ Œ <Õ~°ã¨∞Î_Õ Hõ •? ZÑ¶π.S.P~ü #"≥∂ Œ∞ KÕã≤# «~°"å «

r."À.3 „Ñ¨HÍ~°O ÉÏkè «∞~åà◊§‰õΩ #+ì ÑïÇ¨~°O W=fi#@∞=O\˜ „Ñ¨Éèí∞ «fi JkèHÍ~°∞Å∞

- "åà◊¥§ <Õ~°ã¨∞ÎÖË Hõ •? „ˆQÇ¨Ï∫O_£û Œà◊O JHõ _»H˜ áÈ~ÚOk Jx XÑ¨CH˘O@∂

‰õÄ_® "åà◊§ ¿Ñ~°∞¡ |Ü«∞@ ÃÑ@ì#@∞=O\˜ „ˆQÇ¨Ï∫O_£û Zãπ.Ñ‘ - J «#∂ <Õ~°ã¨∞Î_Õ

Hõ^•? gà◊§O^Œ~°∂ <Õ~°ã¨∞ÎÖË. gà◊§g∞^Œ ‰õÄ_® ˆHã¨∞ ÃÑ@ìO_»<Õ P^Õâ◊O ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì

W=fi=Åã≤ LO_≥. =∞i ZO Œ∞‰õΩ W=fiÖË Œ∞ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì? P =∂„ «O K«\ÏìÅ∞ ≥eÜ«∞x

[_ôÖËg∞ ÖË~°∞. Z=iH˜ "å\˜x =iÎOÑ¨KÕ™êÎ~°∞, Z=iH˜ "å\˜x =iÎOÑ¨ KÕÜ«∞~°<Õk

x~°‚~ÚOK«∞‰õΩO\Ï~°∞ "åà◊√§. ZÑ¨C_»∞ =iÎOÑ¨KÕ™êÎ~°∞, ZÑ¨C_»∞ =iÎOÑ¨KÕÜ«∞~À ‰õÄ_®

"åà◊√§ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. Wk KåÖÏ Œ∞~° Œ$+ìHõ~°O.

~å[H©Ü«∂Å‰õΩ, „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ J=ã¨~åÅ‰õΩ, „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ‰õΩ LO_Õ@@∞=O\˜

XuÎà◊§‰õΩ Jf «OQÍ <åºÜ«∞=º=ã÷ Ñ¨x K≥Ü«∂ºe, JÑ¨C_»Ñ¨C_»∞ KÕã¨∞ÎOk. JO Œ∞ˆH

WOH˘kÌQÍ Q“~°=O q∞yeLOk. JÑC_»ÑC_»∞ „ÑÉèí∞`åfixH W|ƒO Œ~Ú# f~°∞ÊÅ∞

Wã∂Î LO\Ï~°∞. JO Œ∞H P Q“~°=O WOHÍ q∞yeLOk. HÍh WHõ _»H˘KÕÛãiH

„Ñ¨Éèí∞ «fi Ü«∞O„`åOQÆO ŒQÆæ~° "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ\ì <åºÜ«∞=º=ã÷ •HÍ XˆH XHõ PÖ’K«#.

„ˆQÇ¨Ï∫O_£û áÈbã¨∞Å#∞ JÔ~ã¨∞ì KÕ¿ãÎ, "åà◊¡ =∞<ÀÃã÷Â~°ºO ≥|ƒuO>Ë - #HõûÖ·@¡ g∞ Œ

áÈbã¨∞Å∞ KÕã¨∞Î#fl Ü«Ú ŒúO, „Ñ¨Éèí∞ «fiO KÕã¨∞Î#fl Ü«Ú ŒúO PyáÈ «∞O Õ"≥∂, ≥|ƒ

uO@∞O Õ"≥∂ Jx. HÍh ^•xH©, "åHõÑë¡ Hã¨∞‰õΩ Uq∞ ãÖ|O èŒO? P ÉèíÜ«∂<Àfl, P

PO^Àà◊#<À, P â◊OHõ<À g∞~°∞ J_»¤O ÃÑ@∞ìH˘x Ñ¨ ŒH˘O_»∞ =∞Ok ¢ã‘ÎÅ∞ «=∞ÃÑ·#

J`åºKå~°O [iyOk Jx K≥ÑÙ «∞O>Ë <Õ~°Ñiâ’ èŒ# [iÑ≤OK«=Ú, [~°Ñ=Ú JO>Ë


k k

Jk U ~°HõOQÍ <åºÜ«∞O J=Ù «∞Ok. h áÈ~å@O #∞=Ùfi KÕã∞HÀ, #HõûÖ·@¡ g∞ Œ.

ã¨~°~Ú#@∞=O\˜ Ñ¨ Œú «∞Å^•fi~å, „Hõ=∞tHõΔ} Hõey#@∞=O\˜ áÈbã¨∞ Ü«∞O„`åOQÆO

^•fi~å, „Ñ¨[Å#∞ J`åºKå~åÅ‰õΩ, Ç≤ÏOã¨‰õΩ QÆ∞i KÕÜ«∞x áÈbã¨∞ Ü«∞O„`åOQÆO

^•fi~å P Ñ¨x K≥~Úº. Z=fi~°∂ HÍ^Œ#~°∞. HÍh ^•xHÀãÖ XHõ ~“_ç =¸Hõ#∞

«Ü«∂~°∞KÕã≤...."åà◊√§ „Ñ¨[Å#∞ Ç≤ÏOã≤Oz<å, "ÕkèOz<å, J`åºKå~åÅ∞ KÕã≤<å Hã¨∞

ÃÑ@ì=Ú, qKå~°} [~°Ñ=Ú - P Ñx KÕ¿ãÎ "åà◊§ =∞<ÀÃã÷Â~°ºO ≥|ƒuO>Ë f„="å^•xH

=ºuˆ~HõOQÍ KÕã¨∞Î#fl =∞Ç¨Ï «Î~° HÍ~°º„Hõ=∞O ≥|ƒuO@∞On J#O>Ë =∞i „Ñ¨[Å∞

nO\’¡ áê=ÙÖÏ? „Ñ[ÖË=∞<åfl Q˘„Ô~Å∞, "Õ∞HõÖÏ? |e Ñâ◊√=ÙÖÏ? KåÖÏ J<åºÜ«∞"≥∞ÿ#

"≥·Yi Wk. „ÑÉèí∞`åfix‰õΩO>Ë U"≥∂ J#∞HÀ=K«∞Û, <åºÜ«∞™ê÷<åxH W Õ "≥·Yi LO>Ë

U=∞#∞HÀ"åe?

"Õ∞=Ú KåÖÏ ˆHã¨∞Å∞ "Õã¨∞ÎO\ÏO HÀ~°∞ìÖ’. <åºÜ«∞™ê÷<åxfl "Õ∞=Ú U"Õ"À

JÉèíºi÷™êÎO - J=hfl =∞=∞‡efl J_»QÆ= Œ∞Ì, XHõ>Ë J_»QÆO_ç =∞=∞‡efl. K«@ìO Uq∞\’

K≥ÑÊO_ç. P K«\Ïìxfl J=∞Å∞ KÕÜ«∞=∞x P ÕâßÅ∞ W™êÎO - JO\Ï~°∞. "Õ~ q+Ü«∂Å∞

=∂ ŒQÆæiH˜ fã¨∞‰õΩ~å= Œ∞Ì JO\Ï~°∞. „Ñ¨[Å «~°Ñ¶Ù# J_»∞QÆ∞`å=Ú JÑ¨C_»Ñ¨C_»∞.

U=∞x? JÜ«∂º! K«@ìO ÑïkèˆH Ñïq∞`«O HÍ=^Œ∞Ì g∞~°∞, K«\Ïìxfl ^•\˜áÈ~Ú

K«∂_»O_ç, „Ñ¨[Å HõëêìÅ∞ K«∂ã≤ H˘OK≥O JkèHõOQÍ XHõ L «Î~°∞fi W=fiO_ç Jx HÀ~°∞ì#∞

J_çy Õ =∂ <åºÜ«∞=¸~°∞ÎÅ∞ U=∞O\Ï~°∞? =∂‰õΩ J=hfl K≥á⁄Ê Œ∞Ì g∞~°∞† g∞

HõëêìÅ∞, g∞ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ =∂Hõ#=ã¨~°O. =∂‰õΩ K«@ìO XHõ>Ë HÍ"åe. K«@ìO J=∞Å∞

KÕ~ÚOK«_»O XHõ >Ë =∂ _»∂º\© Jx =∂‰õΩ K≥áêÎ~°∞. =∞i „ÑÉèí∞`åfixH P =∂@

K≥Ñ¨ÊÖËHõáÈÜ«∂ˆ~ "åà◊√¡? „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ ZO Œ∞‰õΩ K≥Ñ¨ÊÖËHõáÈÜ«∂~°∞ "åà◊√¡? ZÑ¶π.S.P~ü

#"≥∂^Œ∞ KÕã≤ "åà◊§#∞ JÔ~ã¨∞ì K≥~Úº, ¿Ñ~°∞¡ |Ü«∞@ÃÑ@∞ì, Kåi˚+‘@∞ "≥~Úº,

<Õ~°Ñïâ’ èŒ# qâßYÑ¨@flOÖ’ LO_Õ Zãπ.ã≤., Zãπ.\˜. „Ñ¨ ÕºHõ HÀ~°∞ì KÕã¨∞ÎOk Jx

ZO Œ∞‰õΩ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì P Õâ◊O W=fiÖËHõáÈ~ÚOk? KåÖÏ J<åºÜ«∞"≥∞ÿ#@∞=O\ "≥·Yi

Wk. z=~°‰õΩ ã≤aã≤S_ç <Õ~°Ñiâ’ èŒ# KÕã≤ Ô~O_»∞ "å~åÅÖ’ x"ÕkHõ W=fi=∞<åfl~°O@.

KåÖÏ Pâ◊Û~°º=∞xÑ≤OzOk <å‰õΩ nxfl K«∂ã≤#Ñ¨C_»∞. Ô~O_»∞ "å~åÅÖ’ Z\Ï¡

=Úy™êÎ~°∞ "åà◊√§? JO>Ë g∞ Jaè„áêÜ«∞O Uq∞\˜? U^À XHõ iáÈ~°∞ì ÃÑ¶·Öò

K≥Ü«∞º=∞<å? "åà◊√§ P „Ñ¨HÍ~°"Õ∞ x"ÕkHõ WKåÛ~°∞. ã≤aã≤S_ç <Õ~°Ñïâ’ èŒ# Z\Ï¡

™êyO ŒO>Ë <Õ~°O KÕã≤#"å_ç g∞ Œ HÍ Œ∞, Ñ¶≤~åº Œ∞ ^•~°∞Åg∞ Œ Ñïâ’ èŒ# KÕâß~°∞.

'"≥Ú Œ\’¡ UO K≥áêÊ~°∞ - QÆ∞~°∞Î Ñ@ìQÆÅO J<åfl~°∞. «~°"å « UO K≥áêÊ~°∞ - QÆ∞~°∞ÎÑ@ìÖËO


k k

J<åfl~°∞— Jx ã≤aã≤S_ç <≥ÑÖ "åà◊¡g∞ Õ ÃÑ\ìOk. J=Ù#∞ HÍÅO QÆ_çzOk. [iy#

≥Å¡"åi =ÚMÏÅ∞ *Ï˝Ñ¨HõO LO_ç QÆ∞~°∞Î Ñ¨_» å=∞x è≥·~°ºOQÍ J<åfl~°∞. =¸_»∞

<≥ÅÅ∞ HÍ=ã¨∞ÎOk, U"≥∂ QÆ∞~°∞ÎÑ¨@ìÖË"Õ∞"≥∂ J#_»O `«áêÊ! J~Ú<å W^ŒO`å

ZO Œ∞‰õΩ? "åà◊§#∞ „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ@ìO_ç. QÆ∞~°∞Î Ñ¨@ìQÆÅ~À ÖË À ÕeáÈ «∞Ok Hõ •. D

g∞=∂Oã¨ ZO^Œ∞‰õΩ? "åà◊§¿Ñ~°∞¡ z=~°‰õΩ ~åR yi[# ãÖˆHΔ=∞ âßY HÍ~°º^Œi≈

<åyÔ~_ç¤QÍ~°∞ «# x"ÕkHõÖ’ |Ü«∞@ÃÑ\Ïì~°∞. P ~ÀA ‰õÄOaOQ∑‰õΩ áÈ~Ú#@∞=O\

P „QÇÏ∫O_£û ã≤|ƒOk Z=~°∞ Jx PÜ«∞# ≥eÜ«∞*Ëâß~°∞. "åà◊√§ "åà◊§#∞ fã∞H˘zÛ

D Ñ¨ ŒH˘O_»∞ =∞Ok ¢ã‘ÎÅ =ÚO Œ∞ „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ\ì QÆ∞~°∞Î Ñ¨_» å~å ÖË • Jx J_çy

K«∂_˘K«∞ÛQÍ! "åà◊√§ K≥¿ÑÊ "åà◊√§ Hõ •. QÆ∞~°∞ÎÑ¨_» å~À ÖË À ÕeáÈÜÕ∞k JHõ _Õ. P

Ñ¨x KÕÜ«∞‰õΩO_®, "≥Ú Œ>Ë"≥∂ QÆ∞~°∞ÎÑ¨_» å=¸ J<åfl~°∞, WÑ¨C_Õ"≥∂ QÆ∞~°∞ÎÑ¨@ìÖË=¸

JO@∞<åfl~°∞ HÍ|\˜ì =∂‰õΩ J#∞=∂#OQÍ LOk J<åfl~°∞. "≥O@<Õ `ÕeáÈÜÕ∞

q+Ü«∂xH D «~° "≥∞O Œ∞‰õΩ? WO Œ∞Ö’ g∞=∂Oã U=ÚOk?

JHõ _» Ñ_çL#fl QÍAÅ∞ P"≥∞ Ãã·Aq HÍ Œ∞ Jx J_»QÆ@"Õ∞q∞\? J~Ú<å

#∞=Ùfi ZÑC_»∞ K«∂âß=Ù P QÍAÅ#∞– Ô~O_»∞#fl~° <≥ÅÅ «~°∞"å «. Hõ$„u=∞OQÍ

JHõ¯_» QÍAÅ∞ Ñ¨QÆÅQ˘\˜ì "Õ¿ã L^ÕÌâ◊ºO L#fl"åà◊√§ P"≥∞ x["≥∞ÿ# QÍAÖË

"≥Ü«∞ºQÆÅ~°∞ Hõ •. z#flQÍAÅ∞ ≥zÛ "Õ™êÎ~å, Hõ$„u=∞OQÍ "≥Ü«∞º ŒÅ∞Û‰õΩO>Ë! z#fl

QÍAÅ∞ Z=~°∞ "Õã≤ LO_»=K«∞Û#∞? Ñ¶≤~åº Œ∞ «ÑC Jx ~°∞A=Ù KÕ¿ã L ÕÌâ◊ºO

L#fl"åà◊√§ "Õã≤ LO_»=K«∞Û#∞ Hõ •. h‰õΩ P J#∞=∂#O ZO Œ∞‰õΩ ~åÖË Œ∞? ÉÏkè «∞Å

g∞ Œ J#∞=∂#O ZO Œ∞‰õΩ =zÛOk h‰õΩ? ZO Œ∞HõO>Ë PÜ«∞# Œ~åºÑÙÎ KÕã∞Î#flk

^À+¨μÅ#∞ HÍ Œ∞, Ñ¶≤~åºkx. KåÖÏ qz„ «OQÍ LOk. XHõ Ñ¶≤~åº Œ∞ =zÛ#Ñ¨C_»∞ <Õ~°

Ñïâ’ èŒ# [~°QÍeûOk ^À+≤ÃÑ·#, Ñ¶≤~åºkÃÑ·# HÍ Œ∞. HÍh ã≤aã≤S_ç Ñ¶≤~åºkÃÑ·#

Œ~åºÑ¨ÙÎ KÕã¨∂Î LOk, ^À+≤ÃÑ·# HÍ Œ∞. D Ô~O_»∞ "åHÍºÅ∞ K≥Ñ≤Ê <åyÔ~_ç¤QÍ~°∞ «#

x"ÕkHõÖ’ <Õ~°O [iy#>Ëì ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞ J#_®xH˜ K«∂Ñ≤Oz# P è•~åÅ∞ Ñ¨Hõ ‰õΩ

ÃÑ>Ëìã≤ - ''XHõ z#flÉÏƒ~Ú K≥áêÊ_»∞, <Õ#∞ K«∂âß#∞—— Jx, ''11, 12 Uà◊§ Ñã≤ÉÏÅ∞_»∞

J|^Œ úO K≥áê Î_»∞ Jx <Õ#∞ J#∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞ HÍ|\˜ ì [iyO^Œx <Õ#∞

J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞—— Jx <åyÔ~_ç¤QÍ~°∞ J<åfl~°∞– =∞i ã≤aã≤S_çH P =∂@ ÀK«ÖË Œ∞.

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì‰õÄ ÀK«ÖË Œ∞. ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ŒQÆæ~° Ô~O_»∞ iáÈ~°∞ìÅ∞ L<åfl~Ú. ã≤aã≤S_ç iáÈ~°∂ì

LOk. yi[# ãÖˆHΔ=∞âßY HÍ~°º Œi≈ <åyÔ~_ç¤QÍi x"ÕkHÍ LOk. HÍx ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì

=∂Hg∞ J~°÷O HÍ=_»OÖË Œ∞ JOk. J~°÷O HÍHõáÈ Õ UO K≥Ü«∂ºe Jk? z#fl q+Ü«∞O


k k

Wk. z#fl `«~°¯"Õ∞ Wk. nxH˜ Ö’`«~Ú# PÖ’K«<Õg∞ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞, ~å*ÏºOQÆO

K« Œ=#Hõ ˆ~¡ Œ∞, =∞#O JOÉË Œ ~°¡O HÍ#Hõ ~°ÖË Œ∞.

ã≤aã≤S_ç "åà◊√§ Ug∞ [~°QÆÖË Œ∞ J<åfl~°∞. Ñ¶≤~åºn^•~°∞Å∞ [iyOk J<åfl~°∞.

HÀ~°∞ì <å‰õΩ J~°÷O HÍÖË^Œ∞ JOk. =¸¿ã™êÎ~å ˆHã¨∞? ã≤aã≤S_ç HõO>Ë, WOHÍ

x+¨ÊHõΔáê «OQÍ <Õ~°Ñïâ’ èŒ# K≥Ü«∞ºQÆÅ ãÖã÷‰õΩ JÑ¨ÊyOz #∞=Ùfi Ñïâ’ èŒ# K≥~Úº

Jx K≥áêÊe. P PÖ’K«# ZO^Œ∞‰ õΩ ~å^ Œ∞ <åºÜ«∞™ê ÷<åxH ˜? KåÖÏ

J<åºÜ«∞"≥∞ÿ#@∞=O\˜ "≥·Mi <åºÜ«∞™ê÷#O „Ñ¨ Œi≈OzOk. HÀ~°∞ìH áÈHõáÈ Õ Z\Ï¡

LO_Õ À J\Ï¡ LOk W"åfià◊. WO « Hõ+ìÑ_ç HÀ~°∞ì‰õΩáÈ~Ú Hã∞"Õã≤, ˘e<å\ #∞O_ç,

ˆHã¨∞"Õã≤# ~ÀA #∞Oz Ñ¶≤~åºn^•~°∞ÖË =Ú^•Ì~ÚÅ∞ J~Ú#@∞ìQÍ, "åàı§

^À+μÅ~Ú#@∞ìQÍ HÀ~°∞ìÖ’ qKå~°} [iyOk. g∞ Ñ¶≤~åº Œ∞ <åºÜ«∞=∂ HÍ^•, x[=∂

HÍ^• "Õ∞=Ú ÕÅ∞™êÎO....HÍ^À J=Ù<À K≥Ñ¨ÊÖËHõ áÈ «∞<åflO HÍ|\ì =¸¿ã™êÎO ˆHã¨∞

J<Õ "≥·Yi HÀ~°∞ìÅ∞ „Ñ¨ Œi≈OK«_»O =Å¡ W"åfià◊ z=iH˜ =∞m§ "≥Ú Œ@H˘zÛOk Hã¨∞.

ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì z#fl P Õâ◊O WzÛ LO_®eûOk - <Õ~°Ñiâ’ èŒ# [~°ÑO_ç, iáÈ~°∞ì

ÃÑ¶·Öò K≥Ü«∞ºO_ç Jx. XHõ"Õà◊ áÈbã¨∞Å∞ HÍh, ã≤aã≤S_ç HÍh Ñ¶≤~åº Œ∞ J"åãÎ=O

JO>Ë P HÍÑ‘Å∞ ÉÏkè «∞~åà◊§‰õΩ W=fiO_ç. "åà◊√§ ^•x g∞ Œ - K«@ìO ÑïÉèÏ+¨Ö’

„á⁄>ˇãπì Ñ≤\˜+¨<£ - Wk «Ñ¨C_»∞ x"ÕkHõ Jx "åà◊√§ •xg∞ Œ Ñ≤\˜+¨<£ "Õã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.

ÖÏÜ«∞~ü#∞ ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞, ˆHã¨∞ #_»∞Ñ¨Ù‰õΩO\Ï~°∞. Wk =∂=¸Å∞QÍ [iˆQk.

z=~°‰õΩ =∞#O JHõ _çH =KåÛO. q∞„ «∞Å∞ J_»∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞ U=ÚOk WOHÍ, UO

K≥Ü«∂ºe Jx.

ã¨~ ã≤.a.S Ñïâ’ èŒ# HÍ"åe Jx J_çQÍ=Ú. ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì P P Õâ◊O W=fiÖË Œ∞

HÍx, W=fiHõáÈ~Ú<å „Ñ¨Éèí∞ «fiO P Ñ¨x WÑ¨Ê\˜H© KÕÜ«∞=K«∞Û. „ÑüÑ¨HõΔ áêsìÅ∞ =iH˜

=∞ ŒÌ «∞ èŒ~° HÍ"åÅx, WOH˘Hõ@x, =∞~˘Hõ@x U ™ê÷~ÚÖ’ PO^Àà◊# KÕã∞Î<åflÜ≥∂

- J=hfl J#=ã~°=∞x <Õ#∞ J#_»O ÖË Œ∞ - P ™ê÷~ÚÖ’<Õ D Ñ ŒH˘O_»∞ =∞Ok

Pk"åã‘ =∞Ç≤Ïà◊Å Ñ¶≤~åº Œ∞, «=∞ÃÑ·# J`åºKå~°O [iyOk J#fl Ñ¶≤~åº Œ∞ g∞ Œ

‰õÄ_® [~°QÍe. nxÃÑ·# ~åR „ÑÉèí∞ «fi"Õ∞ ZO Œ∞HõO>Ë ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ÕÅÛÖË‰õΩO_® L<åfl#x

K≥Ñ≤ÊOk HÍ|\ì - ˆHO„^•xH˜ Öˇ@~ü ~åã≤ ã≤aS KÕ « Œ~åºÑ¨ÙÎ [iÑ≤OKåe. „ÑüÑ¨HõΔ

áêsìÅhfl =ÚO Œ∞H˘zÛ Pk"åã‘ SHõº"ÕkHõ, W «~° ãÖÑ¶∂Å∞, Ç¨Ï‰õΩ¯Å ãÖÑ¶∂Å∞

JO Œi`À#∂ Hõeã≤ D _ç=∂O_»∞ ÃÑ\ì, XuÎ_çÃÑ\ì ã≤aS Œ~åºÑÙÎ [iQÖÏ KÕÜ«∂e.


k k

J^˘Hõ ~å[H©Ü«∞ L Œº=∞OQÍ ^•xx =∞#O H˘#™êyOKåe. KÕ •ÌO. J™ê èŒº"Õ∞g∞

HÍ^Œ∞.

ÑtÛ=∞ ÉOQÍÖòÖ’ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì #Ok„QÍ"£∞ HÍÅ∞ÊÅ‰õΩ ãO|OkèOz D P Õâ◊O

WzÛOk. Jk W=fiHõáÈ~Ú<å HO„ Œ„Ñ¨Éèí∞ «fiO W=fi_®xH˜ Ô~_ôQÍ LOk. P x~°‚Ü«∞O

~å[H©Ü«∞OQÍ ‰õÄ_® fã∞HÀ=K«∞Û#∞ HÍ|\ì, =ÚYºOQÍ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì Z@∂ ÕÅÛÖË#∞

Jx K≥Ñ≤Ê =¸¿ãã≤Ok HÍ|\ì =∞#O P L Œº=∞O KÕ •Ì=Ú. XHõ"≥·ÑÙ P „ÑÜ«∞ «flO

KÕ •Ì=Ú. WOH˘Hõ"≥·ÑÙ =∂=¸Å∞QÍ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ XHõ=∂~°æO ÉÏkè «∞~åàı§

=ÚO Œ∞‰õΩ =zÛ "åà◊§Ö’ XHõ ~°∞ ¢ÃÑ·"Õ\ò HõOÃÑ¡~ÚO\ò "Õã≤ nxx H˘#™êyOK«_»O.

Z\Ï¡QÆ∂ ã≤aã≤S_ç "åà◊§ iáÈ~°∞¤ XHõ@∞Ok WÑC_»∞. •xx ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì K«∂ã≤# «~°"å «

"åà◊√§ g∞ áê_Õ~°∞ "≥ÚÉ·Öò "Õ∞l¢¿ãì\ò HÀ~°∞ìÖ’ ÃÑ¶·Öò KÕ™êÎ~°∞, "≥ÚÉ·Öò "Õ∞l¢¿ãì\ò K«@ì

„Ñ¨HÍ~°O J~Ú Õ. "åiH˜ D K«@ìO ≥eÜ«∞HõáÈ Õ <Õ<Õg∞ K≥Ü«∞ºÖË#∞. J>Ë¡ J<åeû

=ã∞ÎOk. ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìH ≥eÜ«∞HõáÈ Õ WOHÍ "Õ∞l¢¿ãì\ò‰õΩ ≥eÜ«∞HõáÈ=_»OÖ’ Pâ◊Û~°º"Õ∞g∞

ÖË Œ∞. K«@ì „Ñ¨HÍ~°O J~Ú Õ "å~°∞ Ñ¶≤~åºkH˜ JO>Ë Z.Ñ≤ yi[# ãÖÑ¶∂xH˜ HÍÑ‘

ÑÖÑ≤OKåe, "å~°∞ fã¨∞H˘zÛ g∞‰õΩ W™êÎ~°<Õ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. ^•x g∞ Œ JO>Ë

ã≤aã≤S_ç x"ÕkHõ g∞ Œ =∞# JÉèíºO «~åÅ∞ ≥eÜ«∞KÕã∂Î q=~°OQÍ Ñ ŒH˘O_»∞ =∞Ok

¢ã‘ÎÅ "åOQÆ∂‡ÖÏÅ#∞ [ «KÕã≤ "Õ∞l¢¿ãì\ò HÀ~°∞ìÖ’ ÃÑ¶·ÖòKÕã≤, ¢ÃÑ·"Õ\ò ˆHã¨∞QÍ ^•xfl

H˘#™êyOK«=K«∞Û. q_çQÍ J~Ú<å =∞#O ¢ÃÑ·"Õ@∞ˆHã¨∞ "Õã¨∞HÀ=K«∞Û. P x~°‚Ü«∞O

QÍx g∞~°∞ fã¨∞‰õΩO>Ë "Õ∞=Ú =∂#= Ç¨Ï‰õΩ¯Å "ÕkHõ `«~°Ñ¶¨Ù#, =∂ q∞„`«∞Å∞

áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ãÖÑ¶∞O "å~°∞, JO Œ~°O Hõeã≤ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ™êÎ=Ú. qâßYÑ¨@flOÖ’

<åºÜ«∞"å Œ∞Å∞ L<åfl~°∞, <Õ#∂ =™êÎ#∞. WHõ _Õ ‰õÄ~°∞ÛO^•=Ú. "åOQÆ∂‡ÖÏÅ∞

«Ü«∂~°∞ KÕã≤, Ñ¶≤~åº Œ∞ «Ü«∂~°∞KÕã≤ "Õ •Ì=Ú, ¢ÃÑ·"Õ@∞ ˆHã¨∞QÍ H˘#™êy^•Ì=Ú.

=∞~˘Hõ"≥·ÑÙ ã≤aã≤S_ç KÕ « Œ~åºÑÙÎ HÀãO PO^Àà◊# H˘#™êy^•ÌO. ZO Œ∞HõO>Ë

ã≤aã≤S_ç x"ÕkHõ#∞ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì P"≥∂kOK«ÖË Œ∞ HÍ|\ì† P"≥∂kOKå#∞ Jx Ug∞

J#ÖË Œ∞ HÍ|\ì† Ñ¨Hõ ‰õΩ ÃÑ\ìOk HÍ|\ì† P PO^Àà◊# H˘#™êy^•Ì=Ú.

â◊OHõ~°<£QÍi KÕ « ZOHõfi~Ús KÕ~Ú¿ãÎ ÉÏQÆ∞O_»∞#x J_çQÍ~°∞. â◊OHõ~°<£QÍix

Z=~°∂ J_çy#@∞¡ ÖË Œ∞ WÑÊ\^•HÍ. x*ÏxH PÜ«∞# P~ÀQÆºO JãÅ∞ ÉÏQÍÖË Œ∞.

J~Ú#ÑÊ\H© XHõ =∞K«Û ÖË#@∞=O\, „Ñ[Å#∞ „¿Ñq∞OKÕ JkèHÍiQÍ PÜ«∞#‰õΩ#fl

QÆ∞iÎOÑ¨Ù, ¿Ñ~°∞ s`åº Jn KÕ •ÌO. HÍh K«@ìÑ¨~°OQÍ tHõΔÑ¨_Õ qKå~°} HÍ Œ∞ Jk. tHõΔ


k k

Ñ¨_®e JO>Ë áÈbã¨∞Å∞ Œ~åºÑ¨ÙÎ K≥Ü«∂ºe ÖË • ÉÏkè «∞Å~Ú<å ã¨~ HÀ~°∞ìÖ’ Hã¨∞

"Õã¨∞HÀ"åe. J ≥· Õ<Õ tHõΔ‰õΩ ^•i fã¨∞ÎOk. â◊OHõ~°<£QÍ~°∞ qKå~°} [iÑ≤ x"ÕkHõ

WzÛ<å, <åyÔ~_ç¤QÍi x"ÕkHõ J~Ú<å x[OQÍ J<åºÜ«∞O [iyO Œ<Õ Jaè„áêÜ«∞O

ã¨=∂[OÖ’ HõeyOK«_®xH˜ =∂„ «"Õ∞ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_» å~Ú. "åà◊√§ ÃÑ ŒÌ =∞#∞+¨μÅ∞.

<åyÔ~_ç¤ QÍiH˜ PÑ¶‘ã¨~°∞QÍ =∞Oz ¿Ñˆ~ LOk. â◊OHõ~°<£QÍi ™ê÷~Ú HÍ Œ#∞HÀO_ç.

â◊OHõ~°<£QÍiH˜ WOHÍ =∞Oz ¿Ñ~°∞Ok. PÜ«∞#QÍh XHõ Ñïâ’ èŒ# [iÑ≤ "åãÎ"åÅ#∞

|Ü«∞@‰õΩ fã∞H˘¿ãÎ ã=∂[OÖ’ XHõ QÆ∞iÎOÑÙ =ã∞ÎOk. x["Õ∞ J<åºÜ«∞O [iyOk

WHõ _», =º=ã÷ qÑ¶ÅO J~ÚºOk <åºÜ«∞O K≥Ü«∞º_»OÖ’ Jx. JO «=~°H Jq

LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_» å~Ú. tHõΔ Ñ¨_®e P Ñ¶∞’~åxH˜ áêÅÊ_ç# "åà◊§‰õΩ, P J`åºKå~åxH˜

áêÅÊ_ç# "åà◊§‰õΩ JO>Ë ^•xH˜ Ô~O_Õ Ô~O_»∞ =∂~åæÅ∞. XHõ\˜ ã≤aS ^Œ~åºÑ¨ÙÎ

[iÑ≤OKåe ÖË • ÉÏkè «∞~åà◊√§ ¢ÃÑ·"Õ\òH¿ã "Õã≤ H˘#™êyOKåe. D Ô~O_»∂ ‰õÄ_®

g∞~°∞ fã∞‰õΩ<Õ x~°‚Ü«∂xfl |\ì, WHõ _»∞#fl@∞=O\ Pk"åã‘ ãOã÷Å∞, ÉÏkè «∞~åà◊√§,

"åHõÑe¡ „QÍ=∞ã∞ÎÅ x~°‚Ü«∂xfl |\ì LO@∞Ok. g∞~°∞ x~°‚Ü«∞O fã∞HÀO_ç, JO Œ~°O

ã¨Ç¨ÏHõi™êÎ=Ú.

#Ü«∞O HÍQÆÅ ~ÀQÍÅ =Å¡ =∞#∞+¨μÅ∞ "ÕÅ ãÖYºÖ’ K«xáÈ=_»=∞<Õk

g∞~°∞ K«∂ã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞ KåÖÏ HÍÅOQÍ. "Õ∞=Ú KåÖÏ ÉÏ èŒÑ¨_»∞ «∞<åflO - Ug∞

KÕÜ«∞ÖËHõ xã¨ûÇ¨Ü«∞OQÍ LO_çáÈ «∞<åflO. "åHõÑë¡ q+¨Ü«∞OÖ’ J\Ï¡ HÍ‰õΩO_®

Ñ@∞ì ŒÅQÍ WHõ _» •HÍ L Œº=∂xfl fã∞H˘KåÛ~°∞ JO Œ~°∂ Hõeã≤. „Ñ è•#OQÍ WHõ _ç

Pk"åã‘ ãÖÑ¶¨∂Å∞, "åHõÑë¡ =∞Ç≤Ïà◊Å∞, "åHõÑë¡ „QÍ=∞ã¨∞ÎÅ∞, "åiH˜ JO_»QÍ

xÅ|_ç#@∞=O\˜ „Ñ¨*Ï ãÖÑ¶∂Å∞, g∞_çÜ«∂, Ñ¨„uHõÅ∞ WHõ _» •HÍ fã¨∞H˘KåÛ~Ú.

WHõ _» =∞#O =kÖËÜ«∞‰õΩO_® =ÚO Œ∞‰õΩ fã∞‰õΩáÈ~Ú, „Ñ*Ï K≥· «#ºO=Å¡, ãOHõÅÊO

=Å¡, Ñ¨@∞ì ŒÅ=Å¡ „Ñ¨Éèí∞ «fi Ü«∞O„`åOQÆO #∞Oz <åºÜ«∞=º=ã÷ •HÍ, «=∞ qkè

Uq∞\©, «=∞ Hõ~°Î=ºO Uq∞\© Jx JO Œ~°∂ =∞iÛáÈ~Ú<å ‰õÄ_® "åà◊§KÕ « "åà◊§

q^èŒ∞Å∞ *Ï˝Ñ¨HõO KÕ~ÚOK«QÆÅ=Ú, x~°fiiÎOÑ¨ KÕ~ÚOK«QÆÅ=Ú J<Õ ãÖˆH`åxfl

„ÑÉèí∞`åfixH ÑOÑÙ^•O. WÑÊ\^•HÍ KÕã∂Î =zÛOk =kÖËÜ«∞‰õΩO_® •xfl =ÚO Œ∞‰õΩ

fã¨∞‰õΩáÈ^•=Ú. HõhãÖ WHõ g∞ Œ>ÿ<å ã¨~ D =º=ã÷‰õΩ, D =º=ã÷Ö’ JkèHÍ~°O

LO_Õ =º‰õΩÎÅ‰õΩ, JkèHÍ~°O K≥ÖÏ~ÚOKÕ ÃÑ ŒÌ =∞#∞+¨μÅ‰õΩ -<åºÜ«∞=¸~°∞ÎÅ`À

ã¨Ç¨ - Pëê=∂+‘QÍ fã≤ áêÔ~Ü«∞º_®xH˜ gÅ∞ ÖË^Œ∞ gà◊§#∞, UO [iy<å

K≥Å∞¡ «∞OkÖË, UO KÕã≤<å K≥Å∞¡ «∞OkÖË J#∞HÀx=fi‰õÄ_» Œ∞. JÃãOc¡Ö’ K«~°ÛÅ∞


k k

fã∞HÀO_ç, Ãã„Hõ>ËiÜ«∞\òÖ’, „ÑÉèí∞ «fi PÑ¶‘ã∞Ö’¡ JkèHÍ~°∞Å "≥·Yi fã∞HÀO_ç, HÀ~°∞ìÖ’¡

<åºÜ«∞=¸~°∞ÎÅ "≥·Yi fã¨∞HÀO_ç - XHõ>Ë ^èÀ~°}˜. |Å=O`«∞Å ã¨=∞ã¨ºÅ∞,

^èŒ#=O`«∞Å ã¨=∞ã¨ºÅ∞ "åà◊§ ^ŒQÆæ~°‰õΩ=¿ãÎ - JÃãOc¡ HÍx=fiO_ç, „Ñ¨Éèí∞`«fi

HÍ~åºÅÜ«∂Å∞ HÍx=fiO_ç, HÀ~°∞ìÅ∞ HÍx=fiO_ç - KåÖÏ *Ï„QÆ «ÎQÍ =º=Ç¨Ïi™êÎ~°∞.

HÍ ŒO>Ë U=∞=Ù`ÀOk? g_çH |Å=ÚOk. g_çH ãO|O è•Å∞ U"À L<åfl~Ú. g_»∞

XuÎ_ç ÃÑ@ìQÆÅ_»∞. <å L^ÀºQÆO áÈ «∞O Õ"≥∂, ##∞fl „\Ï<£ûÑ¶~ü KÕ™êÎ~"≥∂ J#fl

ÉèíÜ«∞O "åà◊§Ö’ LO@∞Ok. ~°K«Û KÕ™êÎ~°∞, JÅ¡i KÕ™êÎ~°∞, <Õ#∞ <å _»∂º\ ã„Hõ=∞OQÍ

K≥Ü«∞ºÖË Œ∞ Jx K≥Ñ≤Ê <åg∞ Œ XHõ #Å¡=∞K«Û =KÕÛ@@∞ì KÕ™êÎ~"≥∂ J#fl ÉèíÜ«∞O

LO@∞Ok. J@∞=O\ "åà◊§ ã=∞ãºÅ∞ "åà◊√§ Ñ\ìOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. n~°…OQÍ K«iÛ™êÎ~°∞,

x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. HÀ~°∞ìÅ∞ f~°∞ÊÅ∞ Wã¨∂Î LO\Ï~Ú. |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ

q+Ü«∂xH =KÕÛ@ÑÊ\H - "Õ∞=Ú K«∂ã∂Î<Õ LO\ÏO, HÀ~°∞ìÅÖ’ K«∂™êÎO, |Ü«∞@

K«∂ã¨∂Î<Õ LO\ÏO - Ô~O_»∞ xq∞ëêÅÖ’, =¸_»∞ xq∞ëêÅÖ’ x~°‚Ü«∂Å∞

[iyáÈ`«∞O\Ï~Ú. U=ÚOkÖË, Ñ¶¨~åfiÖË^Œ∞ÖË, ^•@"ÕÜ«∞ =K«∞ÛÖË, Ñ¨Hõ¯‰õΩ

ÃÑ\ì=K«∞ÛÖË, "å~Ú^• "≥Ü≥ÚºK«∞ÛÖË. J\Ï¡ ™êQÆ_®xH gÅ∞ÖË Œ∞ J#fl XHõ ÉèíÜ«∞O,

XHõ ÃÇÏK«ÛiHõ WÑ¨Ê\˜^•HÍ "åHõÑ¨e¡ ÉÏkè`«∞~åà◊√§, "åà◊§‰õΩ JO_»QÍ xÅ|_»¤

L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ Wã¨∂Î =KåÛ~°∞. D =~°=_çx z=~°^•HÍ fã¨∞H˘x áÈ^•=Ú.

[iy#@∞=O\˜ Ñ¶∞’~°O Uq∞\© J<Õk |Ü«∞@‰õΩ ~å"åe. KÕã≤# "åà◊§‰õΩ tHõΔ Ñ¨_®e.

ÉÏkè «∞~åà◊§‰õΩ <åºÜ«∞O [~°QÍe. ^•xHÀã¨O =∞#O „Ñ¨Ü«∞ «flO KÕ •ÌO.

��(Pk"åã≤ SHõº áÈ~å@ ãq∞u – áê_Õ~°∞, 18–11–2007)


k k

#HõûÖ·\ò L Œº=∞O#HõûÖˇ·\ò L^Œº=∂xH˜ ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ <ÕÑ¨^äŒºO LOk Jx JO@∂

LO\ÏO. <ÕÑ äŒºO L#fl=∂@ "åãÎ="Õ∞. HÍh P <ÕÑ äŒºO #∞OKÕ <Õ~°∞QÍ P L Œº=∞O

ÑÙ@ìÖË Œ∞. ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ <ÕÑ äŒºO XHõ ãO Œ~°ƒùO. •x`À áê@∞ ~å[H©Ü«∞ x~°‚Ü«∞O

‰õÄ_® XHõ ãÖ Œ~°ƒùO. ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Hõ=¸ºxã¨∞ì qÑ¡=O ÖË • ™È+ëã¨∞ì ÑïáêÅ#,

™È+ëã¨∞ì ã¨=∂[O J<Õq áê~°¡"≥∞O@s ÑÖ ä• ^•fi~å ~å=Ù, "å\˜H˜ „Ñ¨ «ºHõΔOQÍ<Õ

™êÜ«Ú èŒáÈ~å@O J=ã~°O J<Õ x~°‚Ü«∞O fã∞HÀHõáÈ Õ #Hõûe[O =KÕÛk HÍ Œ∞.

HÍh P x~°‚Ü«∞"Õ∞ ^•xH˜ HÍ~°}O HÍ Œ∞. Jk ~å[H©Ü«∞ x~°‚Ü«∞O. XHõ ™ê=∂lHõ

ãO Œ~°ƒùO ‰õÄ_® LO_çOk. Jk ÑtÛ=∞ ÉOQÍÖòÖ’ Uq∞\, cÇ~üÖ’ Uq∞\ -

J<Õk J\Ï¡ LOz, PO„ èŒ„Ñ Õâò‰õΩ =KÕÛ@ÑÊ\H Ô~O_»∞ „Ñ è•#"≥∞ÿ# ãO Œ~åƒùÅ∞<åfl~Ú.

XHõ\˜, Pk"åã‘ „áêO`åÅÖ’ L#fl Ñïã≤÷ «∞Å∞† Ô~O_»=k ≥ÅOQÍ} "≥∞ÿ •#

„áêO`åÅÖ’ W"åfià◊ =∞#O TÇ≤ÏOK«ÖË#@∞=O\˜ f„="≥∞ÿ# Ñ¶¨Óº_»Öò ^ÀÑ≤_ç,

‰õΩÅÃÑ «Î#O. Ô~O_À =¸_À ‰õΩÖÏÅ "åà◊√§ Pi÷HõOQÍ, ~å[H©Ü«∞OQÍ =∂„ «"Õ∞ HÍ‰õΩO_®,

™ê=∂lHõOQÍ ‰õÄ_® ãÖÑ¨Ó~°‚OQÍ „Ñ¨[Å „â◊=∞#∞, "åà◊§ P «‡Q“~°"åxfl «=∞ QÆ∞Ñ≤Ê\’¡

ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl ãÖ Œ~°ƒùO – D Ô~O_»∂ LO_Õq.

Pk"åã‘ „áêO`åÅ =∂@H˘¿ãÎ W"åfià◊ =∞#O Pk"åã∞Å ÇÏ‰õΩ¯Å QÆ∞iOz

„Ñ è•#OQÍ =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞#fl q+Ü«∂ÖËg P ~ÀAÖ’¡ ÖË=Ù. x*ÏxH J=hfl ‰õÄ_®

NHÍ‰õΩà◊ áÈ~å@O Ñ¶ë`«"Õ∞. NHÍ‰õΩà◊ áÈ~å@O =Å¡ =zÛ#@∞=O\˜ „Ñ¨`«ºHõΔ

„ÑÜ≥∂[#O Uq∞\© JO>Ë 1/70 K«@ìO, ITDA ÖÏO\ =º=ã÷Å∞, yi[# ãÇÏHÍ~°

HÍ~˘Êˆ~+¨#∞¡ Ñ¨\˜+ìO HÍ=_»O. W"åfià◊ J=hfl H˘O « "Õ∞~°Hõ~Ú<å L<åfl~Ú JO>Ë,

"å\HÀãO #HõûÖ·@∞¡ áÈ~å@O K≥Ü«∞ºÖË Œ∞HÍh, "åà◊§ áÈ~å@O Ñ¶e «"Õ∞ Jk. JO «‰õΩ

=ÚO Œ∞ Pk"åã∞Å‰õΩ K«@ìÑ~°"≥∞ÿ#@∞=O\ ~°HõΔ}QÍx, ÇÏ‰õΩ¯Å∞QÍx KåÖÏ «‰õΩ¯=

LO_Õq, <å=∞=∂„ «OQÍ LO_Õq. "å\˜H˜ ‰õÄ_® J=∞Å∞ J<Õk LO_Õk HÍ Œ∞.


k k

≥ÅOQÍ} lÖÏ¡ÖÖ’ =ÚYºOQÍ Ô~O_»∞ =¸_»∞ ‰õΩÖÏÅ∞ - "≥Å=∞, Ô~_ç¤,

„ÉÏÇÏ‡} - D ‰õΩÖÏÅ PkèÑ¨ «ºO ãOÑÓ~°‚OQÍ LO_Õk. ‰õÄeH ÑxKÕ~ÚOK«∞H˘x

«‰õΩ¯= ‰õÄe W=fi_»=∞<Õ Õ HÍ Œ∞, Jxfl~°HÍÅ „â◊=∞ ^ÀÑ≤_ô – =∂=¸Å∞QÍ Ñ¶Óº_»Öò

J<Õ =∂@ "å_»`åO =∞#O - KåÖÏ qã¨Î$`«OQÍ LO_Õk. `≥ÅOQÍ} "≥∞ÿ^•#

„áêO`åÅÖ’ #HõûÖ·\ò L Œº=∞O „Ñ è•#"≥∞ÿ# Ñ¶e «O D ™ê=∂lHõ ãO|O è•Å#∞

«Å¡„HÕ Œ∞Å∞ K≥Ü«∞º_»O. XHõ W~°"≥· J~Ú Œ∞, =ÚÃÑ¶·Ê ãÖ= «û~åÅ„HÕ Œ ≥ÅOQÍ}

K«∂ã≤#@∞=O\ "åà◊√§, WHõ _» „|uH#@∞ =O\ "åà◊√§ P =∂~°∞Ê#∞ W"åfià◊ ãÊ+ìOQÍ

*Ï˝Ñ¨H õO KÕã¨∞HÀQÆÅ~°∞, QÆ∞iÎOK«QÆÅ~°∞. ™ê=∂lHõ ãÖ|O^è•Å∞ Ñ¨ÓiÎQÍ

«Å¡„HÕ Œ∞Å~Ú<å~Ú. <À~°∞ÖËx"åà◊√§ <À~°∞#fl"åà◊§Ü«∂º~°∞. =∂‰õΩ KåÖÏ <À~°∞Ok

J#∞‰õΩ#fl "åà◊√§ „QÍ=∂ÖË q_çzÃÑ\ì "≥o§áÈÜÕ∞ Ñïã≤÷u =zÛOk. Jk #HõûÖ·\ò

L^Œº=∞O – <å ^Œ$+≤ ìÖ’ J~Ú`Õ – D ™ê=∂lHõ q[Ü«∞O z~°™ê÷~ÚQÍ

xezáÈÜÕ∞@@∞=O\ HõO„\|∂º+<£, P L Œº=∞ q[Ü«∞O. <À~°∞ÖËx „Ñ*ÏhHÍxH

P «‡Q“~°"åxfl, <À~°∞#∞ WzÛOk.

Pi÷Hõ „ÑÜ≥∂[#O ZO`˘zÛO^À K≥ÑÊÖË=Ú. ZO Œ∞HõO>Ë Éèí∂q∞HÀãO áÈ~å@O

„Ñ è•#O Jx #HõûÖ·@∞¡ ÉèÏqOz#ÑÊ\H©, U*hû „áêO`åÅÖ’, Pk"åã‘ „áêO`åÅÖ’

Pk"åã‘ÜÕ∞ «~°∞Å #∞Oz Éèí∂=ÚÅ∞ ÃÑ ŒÌQÍ ÖÏHÀ¯ÖËHõáÈ~Ú<å, „ÑÉèí∞ «fi Jnè#OÖ’x

J@g Éèí∂=ÚÅ#∞ KåÖÏ ÃÑ ŒÌZ «∞Î<Õ Pk"åã¨∞Å‰õΩ P<å_»∞ "åà◊√§ ÑÖK«QÆeˆQ~°∞.

Pk"åã¨∞Å∞ J_»qH˘@∞ìH˘x =º=™êÜ«∞O KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. KåÖÏ x~°ƒO^èŒO

J#∞ÉèíqOKå~°∞ JO Œ∞‰õΩ. Ñ¨ ÕÑ¨ Õ J@gâßY"åà◊√§, áÈbã¨∞Å∞ "åà◊¡g∞ Œ|_»@O,

H˘@ì_»O, «#fl_»O, Wà◊√§ HÍÅÉˇ@ì_»O, ˆHã¨∞Å∞ ÃÑ@ì_»O [~°∞QÆ∞ «∂<Õ LO_çOk.

J~Ú Õ W"åfià◊ H˘ «ÎQÍ =zÛ#@∞ =O\ J@gÇÏ‰õΩ¯Å K«@ìO Ñ¶e «OQÍ #HõûÖ·\ò

L Œº=∞O ^•fi~å ™êkèOK«∞‰õΩ#fl @∞=O\ P J_»q Éèí∂q∞H Pk"åã∞Å∞ |Çïâß

Ñ\Ïì á⁄O ŒQÆÅ~°∞. JO Œ~°∂HÍHõáÈ~Ú<å H˘O «=∞O Œ~Ú<å á⁄O Œ∞`å~°∞. P ~°HõOQÍ

J^˘Hõ q[Ü«∞OQÍ - K«@ìÑ~°=∞~Ú# q[Ü«∞OQÍ - ‰õÄ_® K≥ÑCHÀ=K«∞Û, L Œº=∞O

#_çÑ≤# "åà◊§ L ÕÌâ◊ºO JkQÍHõ áÈ~Ú#Ñ¨Ê\˜H©.

"≥∞ÿ •# „áêO`åÅÖ’ =∂„ «O Éèí∂q∞ áÈ~å@O ÃÑ ŒÌQÍ [iyO Œx K≥ÑÊÖË=Ú.

ZO «"Õ∞~°Hõ~Ú Õ ™ê èŒºO J=Ù «∞O Œ<À, ™ê èŒºO HÍ"åÅ<À "åà◊√§ ÉèÏqOKå~À •O\’¡

XHõ z#fl x+ÊuÎ =∂„ «"Õ∞ "åãÎ"åxH ™ê èŒº=∞~ÚºOk. Jk ‰õÄ_® Éèí∂™êfi=ÚÅ∞


k k

P Éèí∂=ÚÅ∞ q_çzÃÑ\ì "≥o§áÈ=_»O =Å¡ =∂„ «"Õ∞ [iyOk. •xx ¿Ñ Œ „Ñ*ÏhHÍxH

ÑOK«_»O QÍh, "åà◊√§ •xx xÅÉ@∞ìHÀ=_»O QÍh [~°QÆÖË Œ∞. U ~°HõOQÍ J~Ú Õ<ÕO,

Éèí∂=ÚÅ∞ ¿Ñ Œ "åà◊§‰õΩ ŒHÍ¯~Ú QÆ •, Jk "åà◊§^•fi~å [~°QÆ‰õÄ_» Œ#∞‰õΩO>Ë

„ÑÉèí∞ «fiO «#^•fi~å KÕã≤ LO_»=K«∞Û#∞... Ñ\ÏìezÛ LO_»=K«∞Û#∞...ã‘eOQ∑ K«\ÏìÅ∞

ã„Hõ=∞OQÍ J=∞Å∞KÕã≤ J Õ Éèí∂q∞x `å#∞ ¿Ñ ŒÅ‰õΩ ÑOz LO_»=K«∞Û#∞ QÍx P

Ñ¨x KÕ¿ãÎ #HõûÖ·@¡‰õΩ q[Ü«∞O J=Ù «∞Ok J<Õ@@∞=O\˜ XHõ «Ñ¨C_»∞ ÉèÏ=#`À

KÕÜ«∞ÖË Œ∞. P Éèí∂=ÚÅO`å ‰õÄ_® c_»∞Éˇ>Ëì Ñ¨iã≤÷u HõeÊOzOk. W"åfioìH© H˘xfl

"ÕÅ ZHõ~åÅ∞ c_»∞Ñ_Õ L<åfl~Ú ≥ÅOQÍ} lÖÏ¡ÖÖ’. HÍ|\ì ¿Ñ ŒÅ‰õΩ Éèí∂q∞

KåÖÏ =zÛO^Œx K≥Ñ¨ÊÖË=Ú. H˘O`« =zÛOk. Éèí∂™êfi=ÚÅ Éèí∂=ÚÅ∞ QÍh,

„Ñ¨Éèí∞ «fiÉèí∂=ÚÅ∞ QÍh H˘O «"Õ∞~°‰õΩ =∂„ «"Õ∞ P„Hõq∞OK«∞HÀ QÆeQÍ~°∞. ‰

‰õÄe ˆ~@∞¡, «∞xHÍ‰õΩ ˆ~@∞¡ H˘O « ÃÑiQÍ~Ú QÍh, |Ç¨ïâß Jq W «~°„`å

‰õÄ_® ÃÑiy LO_Õ"Õ<Õ"≥∂. „Ñ¨ è•#"≥∞ÿ# q[Ü«∞O =∂„ «O ™êfiÉèÏqHõOQÍ, ã¨fi «Ç¨QÍ

H˘O^Œ~°∞ Z‰õΩ¯= H˘O^Œ~°∞ `«‰õΩ¯= J<Õ@@∞=O\˜ P Ñ¶¨Óº_»Öò ÉèÏ=*ÏÖÏxfl

«Å¡„H˜O Œ∞Å∞ KÕã≤, JO Œ~°∂ ‰õÄ_® - =∂Å, =∂kQÆ, a.ã≤ ‰õΩÖÏÅ∞, Pk"åã‘

„Ñ*ÏhHõO ‰õÄ_® – "Õ∞=¸ =∞#∞+μÅ"Õ∞, "Õ∞=¸ ã=∂#∞Å"Õ∞, "Õ∞=¸ x~°‚Ü«∂Å∞

KÕ™êÎ=Ú, Uk =∞OKÀ Uk K≥_À K≥|∞`å=Ú J<Õ@@∞=O\ P P «‡ è≥·~åºxfl L Œº=∞O

W=fiQÆeyOk. Jk KåÖÏ áêl\"£ HõO„\|∂º+<£.

Z\ÁpÛ W ŒO`å ‰õÄ_® XHõ ~å[H©Ü«∞ =ÓºÇ¨ÏOÖ’ JO «~åƒùQÆOQÍ [iyOk.

JÖÏ [~°QÆ‰õÄ_»^Œx HÍ^Œ∞QÍh, [iy# =∂@ "åã¨Î=O. [~°Q˘KåÛ, [~°QÆ‰õÄ_»^•

J<Õk WHõ _» q+Ü«∞O HÍ Œ∞. [iyOk. P =ÓºÇÏO Uq∞\© J#O>Ë W@∞=O\

z#fl z#fl =∂~°∞ÊÅ∞ KÕã∞‰õΩO@∂áÈ Õ ã=∂[O =∂~°∞ «∞O^• JO>Ë =∂~° Œ∞. P

=∂~°∞ÊÅ∞ ‰õÄ_® ÉèÏ~°`«~å[ºO ÃÑ·# XHõ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å\Ïxfl xi‡Oz, ^•xx

‰õÄÅ^Àã≤ „Ñ*Ï~å*Ïºxfl xi‡OKÕ@@∞=O\ „Hõ=∞OÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞ Jx =∂"À~Úã∞ìÅ∞

– W"åfià◊ =∂"À~Úã¨∞ìÅO@∞<åflO "åà◊§#∞, P ~ÀAÅÖ’ #HõûÖˇ·\ò áêsìÅ<Õk,

M.L.áêsìÅ<Õk - "åà◊§ J=QÍÇÏ#Ö’ JO «~åƒùQÆOQÍ [iQÍ~Ú. ^•x=Å¡ "åà◊√§ -

H˘O « Ç≤ÏOã#∞ „ÑÜ≥∂yOK«_»O, P ãO Œ~åƒùxH J=ã~° =∞~Ú# ^•xx q∞Oz

‰õÄ_® „ÑÜ≥∂yOK«_»O - ZO Œ∞HõO>Ë XHõ ~å[H©Ü«∞ ÅHõΔºO ‰õÄ_® •xH J#∞|O èŒOQÍ

LOk HÍ|\ì. Jn [iyOk.


k k

„Ñ¨Éè í∞`«fiO nxx ˆH=ÅO ¿Ñ^ŒÅ áÈ~å@OQÍ K«∂_»‰ õΩO_®, ^•x

"≥#‰õΩ#fl@∞=O\˜ ~å*H©Ü«∞ áÈ~å\Ïxfl ÅHõΔºOQÍ ÃÑ@∞ìH˘x KåÖÏ f„="≥∞ÿ#

J}z"Õ «#∞ „ÑÜ≥∂yOzOk - x*ÏxH #HõûÖ·@∞¡ WOHÍ ÃÑ ŒÌQÍ Ç≤ÏOã KÕÜ«∞_»O

"≥Ú ŒÅ∞ÃÑ@ìHõ =ÚO Õ, „Ñ¨ è•#OQÍ "åà◊√§ Ô~· «∞ – ‰õÄb ãÖÑ¶∂Å∞, ÖËHõáÈ Õ yi[#

ãÖÑ¶∂Å ^•fi~å Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl HÍÅOÖ’<Õ. =∞Ç¨ J~Ú Õ ZÑ¨C_≥·<å XHõ <å@∞ÉÏO|∞

«ÑÊ "Õ~ PÜ«Ú è•Å∞ „ÑÜ≥∂yOKÕ "åà◊√§ HÍ Œ∞. P ~ÀAÖ’¡, J@∞=O\ ãO Œ~°ƒùOÖ’

‰õÄ_®– JÑ¨Ê\˜ «HõΔ} Ñïã≤÷ «∞Å`À Ug∞ ãÖ|O èŒO ÖË#@∞=O\˜ x~°ƒO è•xfl...

„QÍ=∂Ö’¡ áÈbã¨∞ HÍºOÑ¨ÙÅ∞ ÃÑ\˜ì, qÑ¨s`«OQÍ z„`«Ç≤ÏOã¨Å∞ÃÑ\˜ì, ‰õÄeˆ~@∞¡

ÃÑOK«=∞x J_çy#"åà◊§#∞, Éèí∂=ÚÅ∞ ÑOK«=∞x J_çy# "åà◊§#∞, ˘~°Å ÃÑ «Î<åxfl

=ºu~HOz# "åà◊§#∞ KåÖÏ Ç≤ÏOã≤OKå~°∞. =~°OQÆÖòÖ’ „Ñ «ºHõΔOQÍ K«∂™ê=Ú "Õ∞=Ú

P ~ÀAÅÖ’. =~°OQÆÖò, HõsO#QÆ~üÅÖ’ Z=Ô~·<åã~, J~ Uq∞\ WO « x~°ƒO èŒO?

ZO Œ∞‰õΩ ÃÑ\ÏìeHõ _»? Jx J_çy Õ „ÑÉèí∞ «fiO ŒQÆæ~° ["åÉËg∞ ÖË Œ∞QÍh, XHõ n~°…HÍÅ

~å[H©Ü«∞ ÅHõΔºO ^•x "≥#HÍÅ∞O_çOk. D #HõûÖ·\ò L Œº=∞O |ÅÑ¨_»‰õÄ_» Œ∞.

n~°…HÍeHõOQÍ D „ÑÉèí∞ «fiO ÑiáêÅ<å Éèí„ Œ «‰õΩ Jk ÉèíOQÆHõ~°O J=Ù «∞Ok, #+ìHõ~°O

J=Ù «∞Ok, Ç¨x KÕã¨∞ÎOk J<Õ L ÕÌâ◊ºO`À KÕâß~°∞. KåÖÏ Œ∂~°O "≥o§O Œk.

JHõ _» #∞Oz "≥Ú ŒÅ~Ú – JO>Ë #HõûÖ·\ò L Œº=∞O J<Õk „Ñ[ÅÖ’

Ñ¨xKÕã¨∂Î, „Ñ¨*ÏãÖÑ¶¨∂Å ^•fi~å Ñ¨xKÕã¨∂Î, Pk"åã‘ „áêO`åÅ~Ú<å, =~°OQÆÖò,

HõsO#QÆ~ü, x*Ï=∂ ÉÏ £, "≥∞ ŒH±ÖÏO\ lÖÏ¡ÅÖ’x "≥∞ÿ •# „áêO`åÅ~Ú<å, "åiH

=∂#ã≤Hõ |ÖÏhfl, ™ê=∂lHõ ã=∂# «#∂, H˘O «"Õ∞~°‰õΩ Pi÷Hõ „ÑÜ≥∂[<åÅ#∂

Wã¨∞Î#fl@∞=O\˜ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ KåÖÏ f„="≥∞ÿ#@∞=O\˜ J}z"Õ`«#∞ „Ñ¨Éèí∞`«fiO

„ÑÜ≥∂yOK«_»O`À |Çïâß XHõ x~°‚Ü«∞O - •xx U ~°HõOQÍ Z Œ∞~À¯"åÅ<Õ x~°‚Ü«∞O

"åà◊√§ KÕâß~°∞. Jk KåÖÏ H©ÅHõO. "åà◊√§ P Œâ◊Ö’ |Å„Ñ¨Ü≥∂QÆO`À uÑ≤ÊH˘\Ïìe,

≥|ƒ#∞ ≥|ƒ`À uÑ≤Ê H˘\Ïìe J<Õ x~°‚Ü«∞O fã∞HÀ=_»O, P x~°‚Ü«∂xfl J=∞Å∞

KÕÜ«∞_»O [iyOk. ^•x`À „Hõ=∞OQÍ "åi PÜ«Ú èŒ ãOÑuÎ ÃÑ~°QÆ_»=¸, =∞ixfl

PÜ«Ú è•Å#∞ "åà◊√§ „ÑÜ≥∂yOK«_»=¸ [iyOk. •xH „ÑÉèí∞ «fiO HõhãO WÑÊ\ÔH·<å

'<Õ#∞ «Ñ¨CKÕâß#∞, <Õ#∞ KÕã≤# «Ñ¨C=Å¡ "åà◊√§ WÑ¨C_»∞ uiy ^•_»∞Å∞ "≥Ú ŒÅ∞

ÃÑ_»∞ «∞<åfl~°∞, Wk „áê}ÏxH˜, rq`åÅH˜ Ç¨x Hõeyã¨∞ÎOk HÍ|\ì "≥#H˜ «QÆ∞æ •O—

Jx J#∞HÀÖË Œ∞. =∞iO «QÍ x~°ƒO è•xfl ÃÑOzOk. Ü«∂O\© #HõûÖ·\ò ™ê¯fi_»∞¡ U~åÊ@∞


k k

KÕã≤Ok. =∂=¸Å∞QÍ =∞ã¨ \ò LO_Õ áÈbã¨∞¿ãì+¨<£Ö’ „Hõ=∞OQÍ ÃãÖòÊù Ö’_çOQ∑

Ô~·Ñ¶≤Öòû, WOH˘O`« HÍÅO `«~°∞"å`« A.K.47Å∞ =KåÛ~Ú. "åà◊¥§ J@∞=O\˜

PÜ«Ú è•ÖËfl ãOáêkOK«∞ ‰õΩ<åfl~°∞. JO>Ë „ÑÉèí∞ «fi J}z"Õ «#∞ WHõ _» „áê~°OÉèíOQÍ

K≥Ñ¨CHÀ=K«∞Û<Õ"≥∂QÍh, P J}z"Õ «#∞ Z Œ∞~À¯=_®xH˜ "åà◊√§ ZOK«∞‰õΩ#fl =∂~°æO,

^•xx Z Œ∞~À¯=_®xH˜ „Ñ¨Éèí∞ «fiO ZOK«∞‰õΩ#fl =∂~°æO, uiy "åà◊√§ ZOK«∞‰õΩ#fl

=∂~°æO...W^˘Hõ =ÅÜ«∂xfl «Ü«∂~°∞ KÕã≤ KåÖÏ Œ∂~°O fã∞‰õΩáÈ~ÚOk.

W"åfià◊ #HõûÖ·\ò L Œº=∞O - `å`å¯eHõOQÍ<Õ HÍ=K«∞Û - WO «QÍ ZÑ¨C_»∂

QÆ «OÖ’ ≥|ƒu#ÖË Œ∞. HÍh JO «=∂„ «O`À J~ÚáÈ~ÚO Œx ‰õÄ_® Ug∞ HÍ Œ∞.

ZO Œ∞HõO>Ë XHõÑ¨Ê\˜ Ñïã≤÷u U"≥∂QÍh, QÆ « Ñ¨k¿ÇÏ#∞ Ñ¨ ŒÇ¨~°∞ ãÖ= «û~åÅ∞QÍ

„ÑÉèí∞`åfiÅ∞ J#∞ã iã∞Î#fl@∞=O\ q è•<åÅ∞ Z\Ï¡ L<åflÜ«∞O>Ë - =∂‰õΩ ÉÏQÍ

*ÏÑHõO..."≥Ú Œ\’¡ "Õ∞=Ú Z<£H“O@~°∞¡, z„ «Ç≤ÏOãÅ∞ «ÑC J#flÑC_»∞ "åà◊√§ Ç≤ÏOã

KÕã≤#ÑC_»∞ „ÑÉèí∞ «fiO ZO Œ∞‰õΩ KÕÜ«∞‰õÄ_» Œ∞ Jx QÆ\ìQÍ "å Œ# ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl =~åæÅ∞

‰õÄ_®, W"åfià◊, „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ q è•<åÅ∞ D q èŒOQÍ LO>Ë K≥Ü«∞ºHõ UO*Ë™êÎ~°∞

J<Õ@@∞=O\˜ XHõ =¸_£Ö’H˜ =ã¨∞Î<åfl~°∞. QÆ « 30 ãÖ= «û~åÅ`À áÈe¿ãÎ W"åfià◊

„ÑÉèí∞ «fi Œ∞+ÊiáêÅ##∞ Ç≤ÏO™ê «‡HõOQÍ Z Œ∞~À¯=_»O J<Õ q+Ü«∞OÖ’ ™ê=∂lHõ

Jaè„áêÜ«∞O H˘O « J#∞‰õÄÅOQÍ<Õ «Ü«∂~°~ÚºOk. =∞OKÀ K≥_À "Õ~ ãOQÆuQÍh,

J#∞‰õÄÅOQÍ «Ü«∂~°~Ú# =∂@ "åãÎ=O.

HÍ|\ì =∞m§ ~å Œ∞ L Œº=∞O J<Õ Õg∞ ÖË Œ∞QÍh, J@∞"≥·Ñ¨Ù „Ñ¨Éèí∞ «fiO

=∂„ «O nxx, nx‰õΩ#fl@∞=O\ ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ =¸ÖÏÅ#∞ Ñ ÕÑ Õ XHõ ~˘\©<£QÍ

JO@∞#fl Ñ¨Ê\˜H˜ ‰õÄ_®, „Ñ¨ è•#OQÍ J}z"Õ « ^•fi~å Z Œ∞~À¯"åÅx ÉèÏqã¨∞Î#flk.

„ÑÉèí∞`åfixH U~°Hõ"≥∞ÿ# huQÍx, xÜ«∞=∂Å∞QÍx, K«@ìOQÍx, qÅ∞=Å∞QÍh Ug∞

LO_»_»O ÖË Œ∞. ~å*ÏºOQÍxfl Q“~°qOK«_»O ÖË Œ∞. XHõÑC_»∞ Ü«∂O\© #HõûÖ·\ò ™ê¯fi_»∞¡,

WÑC_Õ"≥∂ „QÇÏ∫O_£û, WOHÍ =ÚO Œ∞‰õΩ áÈ Õ ¢ÃÑ·"Õ@∞ QÍºOQÆ∞Åx HÀ„ÉÏÅh ÖËHõáÈ Õ

„w<£>ÿQÆ~üûx ~°Hõ~°HÍÅ ¿Ñ~°¡ À QÍºOQÆ∞Å#∞ «Ü«∂~°∞KÕã≤ J\Ï¡ Z Œ∞~˘¯<Õ@@∞=O\˜

=ÓºÇ¨xfl „Ñ¨Éèí∞ «fiO XHõ Ñ¨Hõ ~°zOzOk. ZO « KÕã≤#Ñ¨Ê\˜H˜ ‰õÄ_® =∞m§ L Œº=∞O

~å Œx HÍ Œ∞QÍh, ZÑ¨C_»∞ =zÛ<å ‰õÄ_® "åà◊§ q è•<åÅÖ’ QÍx =∂~°∞ÊÖËHõáÈ Õ

ÖË • „Ñ¨Éèí∞ «fi ã¨ÊO Œ#Ö’ =∂~°∞Ê ÖËHõáÈ Õ, Ñ¨ ÕÑ¨ Õ W^˘Hõ – „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ "åà◊§‰õΩ

=∞ èŒº – _çOQ∑_®OQ∑ ÉÏº\Öò JO\Ï~°∞ WOw¡+μÖ’ - JO>Ë #∞"åfi <Õ<å J<Õ@@∞=O\


k k

XHõ Ñ¶∞~°¬}QÍ «Ñ¨Ê, =∞m§ „Ñ¨[Å ŒQÆæiH˜ áÈ~Ú, „Ñ¨[Å ™ê=∂lHõ ã≤÷uQÆ «∞Å∞, "åà◊§

=∞<À è≥·~°ºO - g\x ÃÑOKÕ@@∞ =O\ ~°∂ÑO fã∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O LO^• JO>Ë -

W"åfià◊~Ú Õ Jk „Ñ¨âßfl~°úHõ"Õ∞.

„Ñ ÕºHOz =∞# ~åRO ã∂ÊùiÎ À #HõûÖ·\ò L Œº=∞O "åºÑ≤Oz#@∞=O\

Xi™êû, *Ï~°öO_£, Kè«fÎãπQÆ_è£ÖÏO\ „áêO`åÅ#∞ XHõ™êi K«∂¿ãÎ WHõ _» KÕã≤# •xHõO>Ë

‰õÄ_® =∞iO « Z‰õΩ¯= Ç≤ÏOã¨, =∞iO « qãÎ$ «™ê÷~ÚÖ’ Ç≤ÏOã¨, JHõ _» KÕÜ«∞_»O

[~°∞QÆ∞ «∂=ÙOk. =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ „Ñ¨[Å#∞ ã¨g∞HõiOz, Ô~· «∞ ‰õÄb ã¨OÑ¶∂Å •fi~å

Pi÷Hõ ™ê=∂lHõ áÈ~å\ÏÅ∞ KÕã¨∞‰õΩO@∂ |ÅÑ¨_Õ Œâ◊ ^•\˜áÈ~ÚOk - "Õ~ Œâ◊‰õΩ

KÕ~å=∞x J#∞‰õΩO@∞ <åflˆ~"≥∂. "åà◊§ JOK«<å Jk. U q èŒOQÍ P JOK«<å‰õΩ

=ã¨∞Î<åfl~ÀQÍh ™ê=∂lHõ „Ñ¨Ü≥∂[ <åxfl, Pi÷Hõ „Ñ¨Ü≥∂[<åxfl "åà◊√¡ „Ñ¨*ÏhHÍxH˜

W=fiQÆÅ ã≤÷u uiy =ã∞ÎO^• JO>Ë H˘O « ãO ÕÇÏOQÍ<Õ LOk.

D Ö’ÑÅ ã=∂[=¸ =∂iOk. H˘O «=~°‰õΩ "åà◊§ áÈ~å@O =Å¡ =∂iOk.

KåÖÏ ~å[H©Ü«∞ J=QÍÇÏ# ÃÑiyOk. ≥ÅOQÍ} lÖÏ¡ÅÖ’ W"åfià◊ =∞#O Zxfl

~°HÍÅ ~å[H©Ü«∞ J=QÍÇ¨Ï#Å QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞<åfl"≥∂ ^•xH˜ „Ñ¨ è•#OQÍ

#HõûÖ·\ò L Œº=∞"Õ∞ HÍ~°}O. ≥ÅOQÍ} ~åRO XHõ\ HÍ"åÅ#fl PHÍOHõΔ |ÅOQÍ

LO Œ#fl‰õÄ_® - P PÖ’K«#, P ≥eq Õ@Å∞, P qâı¡+}, <åºÜ«∞O – J<åºÜ«∞O,

J}z"Õ « – „ÑuÑ¶∞@# J#fl qâı¡+} ≥ÅOQÍ} „áêO`åxH <ÕiÊOzOk #HõûÖ·\ò

L^Œº=∞"Õ∞. HÍ~°ºHõ~° ÎÅ∞ ‰õÄ_® XHõÑ¨C_»∞ #HõûÖˇ·\ò L^Œº=∞O`À ~°Hõ~°HÍÅ

ãO|O è•Å∞#fl@∞=O\ "åàı§. P ≥eq Õ@Å∞, ~å[H©Ü«∞ ≥eq Õ@Å∞, qâı¡+}Ï

™ê=∞~°÷ºO, XHõ J=QÍÇÏ# ≥ÅOQÍ} lÖÏ¡Å#∞ ÖË • =∞# ~åROÖÏO\ ~å¢ëêìÅ#∞,

Hõ=¸ºxã¨∞ì L^Œº=∂Å∞, #HõûÖˇ·\ò L^Œº=∂Å∞ ÖËx ~å¢ëêìÅ`À, „áêO`åÅ`À

áÈeÛ#ÑC_»∞ P Õ_® =∞#‰õΩ ÉÏQÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk. <åºÜ«∞O – J<åºÜ«∞O, J}z"Õ «

– „Ñ¨uÑ¶¨∞@# J<Õ K«„@OÖ’ PÖ’zOK«_»=∞<Õk ã¨=∂[ Ñ¨Ù~ÀQÆuH˜ KåÖÏ

LÑÜ≥∂QÆHõ~°O. •xfl <ÕiÊOzOk #HõûÖ·\ò L Œº=∞O "åà◊¡‰õΩ. |Çïâß =ÚO Œ∞#∞Oz

Hõ=¸ºxã∞ì „ÑÉèÏ=O L#fl ~åRO HÍ=_»O =Å¡ ‰õÄ_® Jk =zÛ LO_»=K«∞Û#∞.

J^˘Hõ ÑHõ [iyOk.

HÍh =∞~˘Hõ Ñ¨Hõ - D =∞ èŒº HÍÅOÖ’ KåÖÏ™ê~°∞¡ JxÑ≤ã¨∞ÎOk - ≥ÅOQÍ}

lÖÏ¡ÅÖ’ Ô~· «∞Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ P «‡Ç¨Ï «ºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩO@∞#fl „áêO`åÅ#∞ K«∂¿ãÎ,


k k

Jhfl ‰õÄ_® #HõûÖ·@¡ „áê|ÅºO ÉÏQÍ |ÅOQÍ LO_ç#@∞=O\ „áêO`åÖË. W"åfià◊

ã≤OQÆˆ~}˜ „áêO`«OÖ’ ã≤OQÆˆ~}˜ Ü«∂[=∂#ºO KåÖÏ ÃÑ^ŒÌZ`«∞Î# „QÍ=∂Å‰õΩ

„QÍ=∂Å#∞ ÖË¿Ñã≤ FÃÑ<£HÍãπì "≥∞ÿxOQ∑ ¿Ñ~°∞ g∞ Œ, |Ç¨ïâß Ô~O_»∞=¸_»∞ ÅHõΔÅ

ZHõ~åÅ∞ f¿ãã∞‰õΩ<Õ PÖ’K«# KÕã∂Î LOk. J ŒO`å #HõûÖ·@¡ „áê|ÅºO |ÅOQÍ

LO_ç#@∞=O\˜ „áêO`åÖË. J<ÕHõ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ UO K«∂ã¨∞Î<åfl=Ú J#O>Ë,

WHõ _ÕQÍ Œ∞, "Õ~ U*hû „áêO`åÅÖ’ ‰õÄ_® - qâßYÑ@flO QÍh, «∂~°∞ÊQÀ^•=i

QÍh - UO HõxÑ≤ã∞ÎO ŒO>Ë WO « L Œº=∞O [iy# „áêO`åÅÖ’ „Ñ[Å∞ W"åfià◊

ãÎ|ÌOQÍ ZO Œ∞‰õΩ<åfl~°∞ J<Õ „Ñ¨â◊fl Ñ¨ ÕÑ¨ Õ =ÚO Œ∞‰õΩ =ã¨∞ÎO@∞Ok. JHõ _» [#O`À

=∂\Ï¡_ç#Ñ¨C_»∞ "åà◊√§ H˘O`« #=Ùfi`å~°∞, ~°Hõ~°HÍÅ "åºMÏº<åÅ∞ KÕ™êÎ~°∞.

=∂Hõ#∞Éèí=O J~ÚºOk L Œº=∂Å∞ KÕ¿ãÎ x~°ƒO èŒO =ã∞ÎO Œx, áÈbã∞Å∞ =™êÎ~°x

J~Ú LO_˘K«∞Û. HÍh =∂H=∞xÑ≤ã∞ÎO ŒO>Ë, JO «HõO>Ë‰õÄ_®, D ™êÜ«Ú èŒ áÈ~å@

~å[H©Ü«∂Å∞ fã¨∞‰õΩ#fl@∞=O\˜ ~°∂ÑÖ =Å¡ „Ñ¨[Å∞ «=∞HÀãÖ å=Ú KÕã¨∞HÀ=_»O

J<Õ •xHõO>Ë ‰õÄ_® Z=~À KÕã≤ÃÑ>Ëì"åà◊√§ XHõ~°∞<åfl~°∞, "åà◊§‰õΩ =∞#O P„â◊Ü«∞q∞™êÎO,

"åà◊§‰õΩ =∞#O J#∞K«~°∞Å∞QÍ LO\ÏO, "åà◊§‰õΩ HÍ=Åã≤#@∞=O\ JO_» ŒO_»Å∞

W™êÎO J<Õ "≥·YiÖ’H˜ =KåÛ~°x. L Œº=∞HÍ~°∞ÖË „Ñ¨[Å∞, „Ñ¨[ÖË L Œº=∞ HÍ~°∞Å∞

Jx WÑÊ\H© ã≤ •úO «Ñ~°OQÍ, ÉèÏ=*ÏÅÑ~°OQÍ #HõûÖ·@∞¡ K≥ÑC‰õΩO@∂ L#flÑÊ\H©,

L Œº=∞HÍ~°∞Å∞, „Ñ[Å∞ J<Õq Ô~O_»∞ "Õ~ "Õ~ =~åæÅ∞ ÖË • Ô~O_»∞ "Õ~"Õ~ q+Ü«∂Å∞.

W"åfià◊ P L Œº=∞HÍ~°∞Å∞ ÖË~°∞ - áÈbã¨∞Å∞ qÑ¨s «OQÍ x~°ƒO èŒO ÃÑ@ì_»O =Å¡,

KåÖÏ Œ∞~å‡~°æOQÍ fã¨∞‰õΩáÈ~Ú HÍeÛáêˆ~ã≤ Z<£H“O@~ü Hõ äŒÅÅ¡_»O =Å¡. Jã¨Å∞

~åROÖ’H˜ XHõ =ÚYº <åÜ«∞‰õΩ_»∞ Z=Ô~·<å =¿ãÎ H˘kÌ ~ÀAÅÖ’Ñ¨Ù Ñ¨ã≤QÆ\ì "åà◊§#∞

Ñ@∞ìHÀ=_»O, K«O¿ÑÜ«∞_»O - JO « qãÎ$ «=∞~Ú#@∞=O\ XHõ W<£á¶ê~°‡~ü =º=ã÷#∞

‰õÄ_® áÈbã¨∞Å∞ «Ü«∂~°∞ KÕã¨∞ ‰õΩ<åfl~°∞.

g\ HÍ~°}OQÍ W"åfià◊ L#fl Ñiã≤÷u Uq∞\© J#O>Ë - XHõ áÈ~å@„áêO «O,

L Œº=∞ „áêO «O, L Œºq∞Oz# J#∞Éèí=O L#fl „áêO`åÅÖ’ ‰õÄ_® „Ñ¨[Å‰õΩ

LO_»=Åã≤ #@∞=O\ =∞<Àx|ƒ~°=¸, |Å=¸ HõO>Ë ..."åà◊√§ L<åfl~°∞, "åà◊√§

KÕâß~°∞, WÑC_»∞ "åà◊√§ ÖË~°∞...J<Õ XHõ xãûÇÜ«∞ « KåÖÏ Pâ◊Û~°ºHõ~°OQÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk.

D „Ñ¨ ÕºHõ Pi÷Hõ =∞O_»à◊√§, Ãã*òÅ∞ W@∞=O\˜ "å\˜H˜ =ºuˆ~HõOQÍ "Õ~ ~å¢ëêìÅ∞

[~°∞ÑÙ «∞#fl áÈ~å\ÏÅ#∞, L Œº=∂Å#∞ K«∂ã≤#ÑC_»∞ JHõ _»∞#fl =∞<À x|ƒ~°O

=∞# ŒQÆæ~° Hõ#|_»@OÖË Œ∞. ZHõ _» Hõ#|_»@O ÖË ŒO>Ë #HõûÖ·@¡ „Ñ¨ÉèÏ=O KåÖÏ


k k

|ÅOQÍ L#fl „áêO`åÅÖ’<Õ Hõ#|_»@O ÖË Œ∞. JO>Ë, ZHõ _À Ö’ÑO LOk. P

L Œº=∞O fã∞‰õΩ#fl@∞=O\ ~°∂ÑOÖ’<Õ LOk. ˘e<å_»∞ P Ñiã≤÷u LO_ÕkHÍ Œ∞.

x~°ƒO èŒ=¸, x~°ƒO è•xH˜ „ÑüÑ¶∞@<å, ^•xH˜ =∞àÏ§ Z‰õΩ¯= x~°ƒO èŒ=¸, =∞àÏ§

Z‰õΩ¯= „ÑüÑ¶∞@# - D Ãã·Ê~°Öò - D =ÅÜ«∞O ÃÑ·H˜áÈÜÕ∞ „Hõ=∞OÖ’ ZHõ _À XHõ

QÍºÑπ ÖÏO\k U~°Ê_»@O =Å¡ QÍ=K«∞Û. =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕ q+Ü«∞O Uq∞@#O>Ë

áÈ~å@O KÕ¿ã "åà◊√§ KÕ™êÎ~°∞, "åà◊√§ KÕ¿ãÎ =∞#‰õΩ Ñ¶e «O =ã¨∞ÎOk J<Õ "≥·Yi.

Ô~O_»∞ =¸_»∞ ãO Œ~åƒùÅÖ’ J_»QÆ_»O [iyOk, ‰õÄe~@∞¡ ÉÏQÍ «‰õΩ¯= L<åfl~Ú

Hõ • Jx. 'WOHÍ áÈãì~°∞¡ Ñ_»ÖË, áÈãì~°∞¡ Ñ_ç Õ =™êÎ~Ú— J<åfl~°∞ - áÈãì~°∞¡ "Õ¿ã\"åà◊√§

Z=~À LO\Ï~°∞, "åà◊√§ "Õ¿ãÎ - ‰õÄe ˆ~@∞¡ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. ÖË‰õΩO>Ë Jq ÃÑ~°QÆ=Ù

J<Õ@@∞ =O\˜ =∂@ <Õ#∞ =~°OQÆÖòÖ’ Ô~O_»∞=¸_»∞™ê~°∞¡ q<åfl. Wk H˘O`«

#+ìHõ~°"≥∞ÿ#@∞=O\˜ Ñïã≤÷u.

|Ç¨ïâß XHõ Ñ¨Ù#óã¨g∞HõΔ „Ñ¨[Å∞ KÕã¨∞HÀ"åe. P L Œº=∂Å∂ KÕã¨∞HÀ"åe.

JOu=∞OQÍ U L Œº=∞"≥∞ÿ<å - L Œº=∂Å∞ LO_˘K«∞Û, áÈ=K«∞Û, ≥|ƒu<˘K«∞Û,

=∞m§ ~å=K«∞Û#∞ HÍh - Jk Ñ¨x KÕã≤# „áêO`«OÖ’ „Ñ¨[Å‰õΩ =∞<Àx|ƒ~°O

W=fiQÆey`Õ... ã¨=∞™⁄º¿ãÎ "Õ∞=Ú Hõ^Œ∞Å∞`åO, "Õ∞=Ú XHõ@=Ù`åO, Ñïëê¯~°O

KÕã∞‰õΩO\ÏO, áÈ~å\O KÕ™êÎO J<Õ@@∞=O\ P ãOã¯$u, •xH HÍ=Åã≤#@∞=O\

P «‡Ãã÷Â~°ºO WKÕÛ L Œº=∂ Ö· Õ...P L Œº=∞O XHõ"Õà◊ UHÍ~°}OQÍ Œ∂~°"≥∞ÿ<å

U=∞~Ú<å ã~ - Ñ¶e`åxfl q∞yeOz áÈ «∞Ok.

P Ñ¶e «O |Çïâß #HõûÖ·\ò L Œº=∞O q∞yeOK«ÖË Õ"≥∂ #xÑ≤ã∞ÎOk. ™ê=∂l

HõOQÍ, "≥Ú Œ\’¡<Õ K≥áêÊ#∞ - D L Œº=∞O «Å¡„HO Œ∞Å∞ KÕã≤Ok ã=∂*Ïxfl. <À~°∞ÖËx

"åà◊§‰õΩ <ÀizÛOk, xÅÉ\ìOk, P =∂~°∞Ê fã∞H˘zÛOk. Pi÷HõOQÍ H˘O «"Õ∞Å∞

KÕã≤Ok. ~å[H©Ü«∞OQÍ q[ « KåÖÏ WzÛOk, PÖ’K«# KåÖÏ WzÛOk, qâı¡+}

KåÖÏ WzÛOk. HÍh z=iH XHõ |Å"≥∞ÿ#@∞=O\ L Œº=∞O ÑxKÕã≤# „áêO`åÅÖ’,

=ÚYº"≥∞ÿ# Ñ¶e «O U ≥· Õ LO_»=Åã≤ LO_≥<À, Jk „Ñ[Å‰õΩ ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚOk.

"Õˆ~ UnQÍHõ áÈ~Ú<å, W"åfià◊ P áêsì ÖËHõáÈ~Ú<å, L^Œº=∂ÖË¡Hõ áÈ~Ú<å

"Õ∞=Ú<åflO, "Õ∞=Ú L^Œº=∞O KÕã¨∞‰õΩO\ÏO, "Õ∞=Ú áÈ~å_»∞`åO, "Õ∞=Ú

q_çzÃÑ@ìO, <åºÜ«∞O H˘~°‰õΩ "Õ∞=Ú H˘\Ï¡_»∞`å=∞<Õ@@∞=O\˜ ãÖã¨¯$ux

W=fiÖËHõáÈÜ«∂~°∞. JHõ _» #∞Oz "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\ì =∞m§ "åà◊√§ ÑÙ#~åÖ’K«# KÕã∞HÀ"åe


k k

`å=Ú J#∞ãiOz# q è•<åÅ#∞. Ñ Õ Ñ Õ q=∞~°≈ ZÑC_»∞ =zÛ<å ‰õÄ_® x~°ƒO èŒO

LOk HÍ|\ì D ÑxKÕâß=Ú, x~°ƒO èŒO Z Œ∞~À¯=_®xH KÕÜ«∞=Åã≤ =zÛOk «ÑÊ

=∂ J=QÍÇ¨Ï# Ö’ÑÖ HÍ Œ∞ Jx JO@∂ LO\Ï~°∞. x~°ƒO è•xH˜ XHõ ~°HõOQÍ

=∂„`«"Õ∞ ã¨ÊOkOKåÅ<Õg∞ ÖË^Œ∞. WOH˘Hõ~°HõOQÍ ‰õÄ_® ã¨ÊOkOz LO_»=K«∞Û.

"Õ~~°HõOQÍ ãÊOkOz LO>Ë U Ñ¶e «O LO_Õk J#O>Ë Jk PÖ’zOK«∞HÀ"åeû#

JOâ◊O. "åà◊√¡ ZOK«∞‰õΩ#fl =∂~åæÅ Ñ¶e «"Õ∞ QÍ=K«∞Û, x[OQÍ ~åQÆÅ Ñ¶e`åxfl

q∞yeOK«‰õΩO_® P L Œº=∞O W"åfià◊ Œ∂~°O J~ÚºOk. uiy ~å=K«∞Û#∞, ~å Œ<Õg∞

HÍ Œ∞ QÍh, uiQ˘zÛ<å ‰õÄ_® =∞m§ W Õ ~°Hõ"≥∞ÿ#@∞=O\˜ ÑÖ ä•Ö’ #_ç¿ãÎ W Õ

~°Hõ"≥∞ÿ# Ñ¶ë`åÖ’, Ñ¶ë`åÅ ~åÇ≤Ï`«º"≥∂ =∞#‰õΩ z=iH˜ HõxÑ≤¿ãÎ Jk |Ç¨ïâß

JOu=∞OQÍ XHõ <≥QÆ\"£ HÍ"≥∞O\òQÍ<Õ q∞yeáÈÜÕ∞ J=HÍâ◊O LOk. WÑC_»∞ =∞#

Õâ◊"Õ∞HÍ Œ∞, „Ñ¨ÑÖK« "åºÑÎOQÍ #Ü«∂ L^•~°"å ŒO J<Õ@@∞=O\˜ P Ñ¶≤ÖÏã¨Ñ¶‘Ö’

KåÖÏ H©ÅHõ"≥∞ÿ# PÖ’K«# Uq∞@#O>Ë Z=i =#~°∞Å`À "åà◊√§ «=∞‰õΩ#fl ™ê=∞~°÷ºO

"Õ∞~°‰õΩ „Ñ¨Ü≥∂[#O á⁄O Œ∞ «∂ áÈ`å~°∞. =#~°∞Å∞ ÖËx"åà◊√§ K«¿ãÎ K«™êÎ~°∞, „|uH˜ Õ

„|`«∞‰õΩ`å~°∞. =#~°∞Å∞#fl "åà◊ ¡ #∞Oz U=∞~Ú<å H˘O`« ~åe`Õ gà◊√§

U~°∞H˘xuO\Ï~°∞ J<Õ XHõ Ñ¶≤ÖÏãÑ¶‘ XHõ\ W"åfià◊ „ÑÑOK« "åºÑÎOQÍ Pi÷Hõ =º=ã÷#∞

âßã≤ã¨∂Î LOk. =#~°∞Å∞ J<Õ "å\˜x „Ñ¨Éèí∞ «fiO „Ñ¨Ü«∞ «fl Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ „Ñ¨*ÏhHÍxH˜

r=<åxfl HõeÊOKÕ ~°∂ÑOÖ’ Jaè=$kú K≥Ü«∂ºÅ<Õ PÖ’K«# ÑÓiÎQÍ ÑHõ HáÈ~Ú

=#~°∞Å∞ L#fl"å_ç Õ ™⁄ «∂Î, ÖËx "åà◊§‰õΩ ÖË=Ù, "åà◊§‰õΩ „| «∞‰õΩ LO_Õn ÖËxn

Ñiã≤÷ «∞Å#∞ |\ì LO@∞Ok J<Õ Jaè„áêÜ«∞O =zÛOk.

D <ÕÑ äŒºOÖ’ JãO «$Ñ≤Î KåÖÏ LOk. P JãO «$Ñ≤Îx =ÚYºOQÍ =∞#

~åROÖ’ QÆ « J~Ú^•~°∞ ãO= «û~åÅ∞QÍ - K«O„ ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ ÑiáêÅ#Ö’x

z=i Ô~O_»∞ ãO= «û~åÅ∞ ÖHõ É@∞ìH˘x ~å[âıY~°Ô~_ç¤ ÑiáêÅ#x =∞#O QÍh

K«∂ã¨∞‰õΩO>Ë KåÖÏ ÃÑ ŒÌZ «∞Î# „Ñ¨*ÏhHõO rq`åxH˜ J=ã¨~°=∞~Ú# =∞øeHõ Éè∫uHõ

=#~°∞Å#∞ |Å=O «OQÍ "åà◊§‰õΩ HÍ‰õΩO_® KÕã≤ Jaè=$kú ¿Ñ~°∞g∞ Œ "å\x HÍ~˘Ê~\ò

HõOÃÑhÅ KÕuÖ’ ÃÑ_»∞ «∂ L<åfl~°∞. Jk Ãã*ò HÍhÜ«∞O_ç ÖË • ã≤OQÆ~} HÍ~˘Ê~+<£

"åà◊§ FÃÑ<£ HÍãπì QÆ#∞Å∞ HÍhÜ«∞O_ç, HÀãìÖò HÍi_®~üQÍh J Õ KÕã¨∂Î L<åfl~°∞.

ZO « „ÑuÑ¶∞@# J~Ú Õ ~å=eã≤ LO_çO^À Jk ~åHõáÈ=_®xH „Ñ[ÅÖ’

L#fl x¿ãÎ[O XHõ>Ë HÍ‰õΩO_» |Å"≥∞ÿ# „Ñ*ÏL Œº=∞O Un ÖËHõáÈ=_»O ZO « Ö’\’

W"åfià◊ ã¨Ê+ìOQÍ =∞#‰õΩ HõxÑ≤ã¨∂Î LOk. =∞i W"åfià◊ ~åQÆÅ∞QÆ∞ «∞O^• J@∞=O\˜


k k

L Œº=∞O XHõ\? ~å=_®xH Zxfl ~°HÍÅ J"åO «~åÅ∞<åfl~Ú? ZO Œ∞HõO>Ë =∞#

"å=∞ÑHõΔ L Œº=∂ ÅÖ’ "≥Ú Œ\#∞Op ‰õÄ_® HõÅ∞ÑÙH˘xáÈ~Ú SHõºOQÍ |ÅOQÍ

L=∞‡_çQÍ LO_ÕHõO>Ë ‰õÄ_® Z=iH˜ "åà◊√§ pÅ∞ÛH˘x áÈÜÕ∞@@∞=O\˜ áÈHõ_Õ

Z‰õΩ¯=. Jk W"åfià◊ KåÖÏ Œ∂~°OáÈ~ÚOk. Jk XHõ\ [iyOk. Ô~O_»=k XHõ<å\

`≥ÅOQÍ}#∞ QÍx, XHõ<å\˜ Pk"åã‘ „áêO`åxfl QÍx, PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò#∞ QÍx

"åºMÏºxOK«∞HÀ=_®xH˜ LÑ¨Ü≥∂yOz#@∞ =O\˜ P ã≤^•úO`« K«„@O W"åfià◊

Ñ¨xH˘ã¨∞ÎO^•? D "åãÎ"åxfl qâı¡+≤OK«_®xH˜ U ~°Hõ"≥∞ÿ#@∞ =O\˜ K«„@O HÍ"åe, U

~°HõOQÍ „Ñ¨*ÏhHÍxfl ã¨g∞HõiOKåe? ZO Œ∞HõO>Ë XHõ Œ∞~å‡~°∞æ_≥·# ^˘~°#∞ «O Õ,

H˘_ç Õ, K«O¿Ñ¿ãÎ, ÖËHõáÈ Õ ÉkiOz <À~°∞=¸~ÚOKÕ¿ãÎ ÖË • [#=∞O`å XHõ@~Ú

WHõ ™êQÆ Œ∞ h è•+‘ìHÍÅ∞ Jx JO>Ë Jk PyáÈÜÕ∞ J=HÍâ◊O LO@∞Ok. HÍh

ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ J\Ï¡O\˜k HÍ Œ∞. ™ê„=∂[º"å Œ=∞<Õk, ÃÑ@∞ì|_ç •i =º=ã÷

J<Õk XHõ =ºHÎQÍ Œ∞ ^•xH˜ „Ñüxkè. Jk XHõ =ºHÎ HÍ Œ∞, XHõ KÀ@∞, XHõ ã÷ÅO

HÍ Œ∞ -J^˘Hõ qãÎ$ «"≥∞ÿ# ™ê=∂lHõ ãO|O èŒO. P qãÎ$ «"≥∞ÿ# ™ê=∂lHõ ãO|O è•xH

=ºu~HõOQÍ KÕ¿ã áÈ~å\=∞<Õk KåÖÏ "≥∞Å‰õΩ=`À, KåÖÏ q[ « À =º=ÇÏiOKåeû#

J=ã¨~° =ÚO@∞Ok. ^•xH˜ HÍ"åeû# ã≤^•úO`«O ‰õÄ_® =∞iO`« QÍ_è »`«

ãOáê~ÚOK«∞HÀ"åeû# J=ã~°O LOk. J@∞=O\ L Œº=∂Å∞ W"åfià‹· Õ Hõ#|_»@O

ÖË Œ∞. J~Ú Õ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞¡ |Ç¨ïâß WOHÍ KåÖÏ [~°QÆÉ’`å~Ú. =∞m§ "å=∞Ñ¨HõΔ

L Œº=∂Å∞, #HõûÖ·@∞ L Œº=∂Å∞ „Ñ"ÕtOz, H˘O « |ÅO ãOáê~ÚOK«∞HÀQÆey Õ

P u~°∞QÆ∞ÉÏ@¡‰õΩ "åà◊√¡ JO_»QÍ LO\Ï~°∞ QÍh, "åi PÖ’K«<ås`«∞Å∞,

PK«~°}s`«∞Å∞ KåÖÏ Ö’`«∞QÍ Ñ¨Ù#óã¨g∞H˜ΔOK«∞H˘x, WÑ¨Ê\˜ Ñïã≤÷`«∞Å‰õΩ

J#∞QÆ∞}OQÍ `«Ü«∂~°∞KÕã¨∞HÀHõáÈ`Õ Ñ¶ë`«O ZO`«∞O@∞O^À K≥Ñ¨Ê_»O Hõ+¨ìO.

„Ñ¨ã¨∞Î åxH˜ K≥Ñ¨Ê=∞O>Ë =∂„ «O x~åâı „Ñ¨ è•#"≥∞ÿ#@∞=O\˜ ã¨ÊO Œ#QÍ LO@∞Ok

<å =~°ÔH· Õ.

=∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ QÍHõ W «~° Z"£∞.ZÖò áêsìÅ "åà◊√§ "≥Ú Œ\˜ #∞Op ‰õÄ_®

„Ñ¨[Å#∞ ã¨g∞HõiOKåe J<Õ ÑÖ ä•#∞ J#∞ãïã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ • J#fl „Ñ¨â◊fl ‰õÄ_®

=ã¨∞ÎOk. HÍh x*ÏxH˜ P áêsìÅ∞ ‰õÄ_® HÍ~°}"Õ∞ ≥·<å QÍhÜ«∞O_ç ZO « qãÎ$ «OQÍ

ã¨=∞ã¨º Å∞<åflÜ≥∂ JO`« qã¨Î$`«OQÍ "åºÑ≤OK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞‰õΩ

"åºÑ≤OK«ÖËHõáÈ «∞<åfl~°∞? ZO Œ∞‰õΩ „Ñ¨[Å#∞ ã¨g∞HõiOK«ÖËHõáÈ «∞<åfl~°∞? ÖËHõáÈ Õ


k k

„Ñ¨[ÖË ã¨g∞Hõ$ «O HÍ=_»O ÖË •? D „Ñ¨â◊flÅ‰õΩ ["å|∞Å∞ PÖ’z¿ãÎ KåÖÏ Ö’ «∞QÍ

áÈ=eû=ã¨∞ÎOk.

XHõ<å_»∞ „Ñ[ÅÖ’ =∞# n~°…HÍeHõ"≥∞ÿ#@∞=O\ ÉÏQÆ∞HÀãO, ~Ñ\ ÉÏQÆ∞HÀãO

W"åfià◊ `åºQÆO KÕ •Ì=Ú J<Õ@@∞=O\ XHõ ~å[H©Ü«∞ QÆ∞}O, ™ê=∂lHõ QÆ∞}O

‰õÄ_® |ÅOQÍ LO_çOk. ZHõ _À Jk ‰õÄ_® ≥|ƒ uxOk.

��(ÃÇÏKü.Z"£∞.\˜.q WO@~°∂fiº – 2008)


k k

J"≥∞iHÍ Ü«Ú^Àú<å‡ ŒOW~åH± „Ñ¨ è•#OQÍ Z_®i Õâ◊O. =∞# =∂ki ã¨ã¨ºâßº=∞Å"≥∞ÿ# Õâ◊O HÍ Œ∞.

K«=Ú~°∞ J=Ú‡‰õΩx W «~° J=ã¨~åÅ∞ kQÆ∞=∞u KÕã¨∞‰õΩx |uˆH Õâ◊O. K«=Ú~°∞

ÉÏQÍ LOk HÍ|\ì, JO`å ÉÏQÆ∞O>Ë ãOÑ#fl Õâ◊OQÍ<Õ LO_»QÆÅ Œ∞. HÍx J"≥∞iHÍ

Ü«Ú ŒúO „ÑHõ\Oz POHõΔÅ∞ qkèOzOk. Uq èŒOQÍ qkèOzOk JO>Ë x «º rq «

J=ã¨~åÅ∞ ‰õÄ_® kQÆ∞=∞u KÕã¨∞HÀ_®xH˜ gÅ∞ÖËx Ñ¨ ŒúuÖ’ POHõΔÅ∞ qkèOz "åà◊§

P~ÀQÍºxH˜, PÇ¨~åxH˜, "≥· •ºxH˜ HÍ=eû# =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ‰õÄ_® "åà◊§‰õΩ ŒHõ ‰õΩO_®

KÕã≤, U_»∞#fl~° ÅHõΔÅ=∞Ok Ñ¨ã≤Ñ≤Å¡Å∞ J<å~ÀQÆº HÍ~°}OQÍ K«xáÈÜÕ∞ÖÏ KÕâß~°∞.

Wk UNESCO "åà◊§ JOK«<å. <å JOK«<å HÍ Œ∞. ã¨ •ÌO Ç¨ï¿ãû<£ JOK«<å HÍ Œ∞.

UNESCO JO>Ë SHõº~å[ºã¨q∞u ã¨Oã÷.

POHõΔÅ∞ ÃÑ\ìOk J"≥∞iHÍ. SHõº~å[ºã¨q∞u KÕ Õ POHõΔÅ∞ ÃÑ\ìOzOk.

g\˜ J=∞Å∞#∞ Ñ¨~°º"ÕH˜ΔOKÕ ÉÏ^èŒº`« ‰õÄ_® SHõº~å[ºã¨q∞u^Õ. ~°ëêº ÉÏQÆ∞#fl

~ÀAÅÖ’ J"≥∞iHÍ, ~°ëêºe ŒÌ~°∂ ^•x`À Ñ¶Ù\òÉÏÖò P_»∞‰õΩ<åfl~°∞. J"≥∞iHÍ D

ÑHõ ~°ëêº P ÑHõ . WÑC_»∞ XHõ>Ë \©"£∞ Ñ¶Ù\òÉÏÖò P_»∞ «∂ LOk SHõº~å[ºãq∞u`À.

S Õà◊§ HO Œ=~°‰õΩ J"≥∞iHÍ å#∞ KÕÜ«∞ ŒÅ∞Û‰õΩ#fl Jxfl Œ∞~å‡~åæÅ∞ SHõº~å[ºãq∞u

^•fi~å KÕ~ÚOKÕk. WÑC_»∞ SHõº~å[ºãq∞u`À xq∞ «ÎO ÖË‰õΩO_® KÕ™ÈÎOk. W~åH±ÃÑ·#

ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# POHõΔÅ∞ ÃÑ\˜ìOz, Ñ¨ã≤Ñ≤Å¡Å "≥·^•ºxH˜ J=ã¨~°=∞~Ú#@∞=O\˜

=∞O Œ∞Å∞ ‰õÄ_® ŒHõ ‰õΩO_® KÕã≤ nxfl J=∞Å∞ KÕ¿ã ÉÏ èŒº « SHõº~å[ºã¨q∞uH˜

JÑÊy¿ãÎ •xH W<£KåiQÍ L#fl XHõ JkèHÍi ~år<å=∂ KÕâß_»∞. U=∞<åfl_»∂ JO>Ë

''Wq POHõΔÅ∞ HÍ Œ∞. This is Genocide—— J<åfl_»∞ - ''*Ïu ÇÏ##O Wk. =∂

*Ïux "≥Ú «ÎO ÇÏ «ºKÕ¿ã Ñx Wk. <Õ#∞ Ñ~°º"ÕHΔOK« ÖË#∞ nxfl—— Jx ~år<å=∂

KÕâß_»∞. PÜ«∞# ™ê÷#OÖ’ WOH˘Hõix ÃÑ\Ïì~°∞. Ô~O_Õà◊√§ J~Ú<åHõ PÜ«∞# ‰õÄ_®

~år<å=∂ KÕâß_»∞ - '<å =ÚO Œ∞ "å_»∞ K≥Ñ≤Ê# Õ Ô~·@x.— WÑ¨C_»∞ HÀÑ¶‘ J#fl<£


k k

~år<å=∂ KÕ¿ãÎ, Ü«Ú ŒúO PQÆ Œ∞ HÍh J"≥∞iHÍ UO KÕ™ÈÎO^À W~åH±Ö’ J<Õ q+Ü«∞O

=∞iO « |@ì|Ü«∞Å=Ù «∞Ok.

J"≥∞iHÍ, J"≥∞iHÍ‰õΩ `À_»∞QÍ „a@<£. J~Ú<å W"åfià◊ <Õ#∞ „Ñ¨ è•#OQÍ

=∂\Ï¡_®Å#∞‰õΩ#flk Jk HÍ^Œ∞. J"≥∞iHÍ ^Ò~°˚<åºÅ∞ J#O`«"≥∞ÿ#q. "åàı§^À

Precision Bombing =∂ ŒQÆæ~° LOk. ZHõ _≥Hõ _» PÜ«Ú è•Å∞ «Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~À

"å\˜ g∞ Œ =∂„ «"Õ∞ ^•_ç KÕã¨∞Î<åfl=Ú JO@∞<åfl~°∞ QÍh JO « Precision "åà◊§

ŒQÆæ~° Ug∞ ÖË Œ∞. ™ê è•~°} x~åÜ«Ú èŒ∞Ö·# áœ~°∞Å#∞ K«OÑ¨Ù «∞<åfl~°∞. QÆ « Ü«Ú ŒúO

Ö’#∂ K«zÛáÈÜ«∂~°∞. J\Ï¡Q WÑ¨C_»∂ K«ã¨∞Î<åfl~°∞. PÑ¶…x™êÎ<£Ö’ ‰õÄ_® KåÖÏ

=∞Ok K«xáÈÜ«∂~°∞. "≥Ú «ÎO ÖHõ D =∞ èŒº<Õ |Ü«∞\H =zÛOk. World Trade

Center g∞ Œ PÖòM· • "åà◊√§ ‰õÄ_® Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ#^•_ç KÕâß~°∞. WHõ _Õ À "Õ∞=Ú

XHõi Ç≤ÏOã¨#∞ ã¨=∞i÷™êÎ=Ú, Ô~O_À"åà◊§ Ç≤ÏOã¨#∞ =ºuˆ~H˜™êÎ=Ú J#∞‰õΩO>Ë KåÖÏ

á⁄~°áê@∞. World Trade Center ÃÑ·# [iy# ^•_ç YzÛ «OQÍ Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ#k.

=¸_»∞ "ÕÅ =∞Ok, <åÅ∞QÆ∞ "ÕÅ =∞Ok K«xáÈÜ«∂~°x JOK«<å. HÍh P ¿Ñ~°∞

ÃÑ@∞ìH˘x PÑ¶¨…x™êÎ<£ÃÑ·# J"≥∞iHÍ KÕã≤# Ü«Ú^ŒúOÖ’ W~°"≥· Ô~O_»∞ "ÕÅ =∞Ok

K«xáÈÜ«∂~°∞. "åà◊¡Ö’ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO x~åÜ«Ú èŒ∞Ö·# áœ~°∞Å∞ J<Õk D =∞ èŒº<Õ

|Ü«∞@H˘zÛOk. Z=~À KÕã≤Ok HÍ Œ∞ áêâßÛ «º qÖËY~°∞ÖË ÖˇHõ Å∞ Hõ\Ïì~°∞. W"åfià◊

W~åH±Ö’ ‰õÄ_® JO`Õ. Hõ~°‰õΩìQÍ Ãã·xHõ \ÏÔ~æ@¡#∞ =∂„`«"Õ∞ H˘@ìQÆÅ Precision

J"≥∞iHÍ ŒQÆæ~° Ug∞ ÖË Œ∞, Z=fii ŒQÆæ~å ÖË Œ∞. Jk X\ì J| ŒúO. KåÖÏ=∞Ok

áœ~°∞Å#∞ K«OÑ≤ Õ<Õ, ^•O\’¡ ÉèÏQÆOQÍ H˘O «=∞Ok Ãã·x‰õΩÅ∞ K«™êÎ~°∞. P ~°Hõ"≥∞ÿ#

Ü«Ú ŒúO KÕã¨∞Î#flk J"≥∞iHÍ WÑ¨C_»∞. KåÖÏ Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. HÍx <Õ#∞

W"åfià◊ =∂\Ï¡_®Å#∞‰õΩ#flk Jk HÍ Œ∞.

Tˆ~yOÑ¨Ù "≥Ú^ŒÅ∞HÍHõ=ÚO^Œ∞ Hõ_»Ñ¨ #∞Oz XHõ q∞„`«∞_»∞ =KåÛ_»∞.

qÖËYiQÍ =zÛ<å"å T~yOÑÙ HÀãO =zÛ<å"å JO>Ë Ô~O_»∂ HÍ Œ∞, D T~yOÑÙÖ’

Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ∞ ZO «=∞Ok L<åfl~À K«∂^•Ì=∞x =zÛ<å#∞ J<åfl_»∞. x[OQÍ<Õ Z‰õΩ¯=

ÉèÏQÆO =Úã≤¡OÅ∞ L<åfliHõ _». Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ∞<åfl~°∞, HÍx H˘O «=∞O Õ L<åfl~°∞. <Õ#∞

=zÛ# "åà◊§#∞ «ÑC Ñ@ì_»O ÖË Œ∞. ~åx"åà◊§ QÆ∞iOz <å‰õΩ <Õ#∞ „Ñâ◊fl "Õã∞‰õΩO@∞<åfl.

h g∞\OQ∑H "Õ∞O ~å"åÖÏ JO\Ï~"≥∂QÍx, <å g∞\OQ∑‰õΩ Jx HÍ Œ∞. Wk ZO Œ∞‰õΩ

«=∞ ã=∞ãºQÍ D Õâ◊OÖ’x =Úã≤¡"Õ∞ «~°∞Å∞ J#∞HÀ=_»O ÖË Œx? D „ÑÑOK«OÖ’x

=Úã≤¡"Õ∞`«~° ^ÕâßÅ∞ `«=∞ ã¨=∞ã¨ºQÍ ZO^Œ∞Hõ#∞HÀ=_»O ÖË^Œx? Wk =Úã≤¡OÅ


k k

ã=∞ãºQÍ ZO Œ∞Hõ#∞ ‰õΩO@∞<åfl~°∞ JãÅ∞? J"≥∞iHÍ =Úã≤¡O ÕâßÅ g∞ Œ =∂„ «"Õ∞

^•_ç KÕ™ÈÎOk J#∞‰õΩO@∞<åfl~å Z=~°~Ú<å ã~? J Õ J#∞‰õΩ<åfl Jn J<åºÜ«∞"Õ∞.

„Ñ¨ÑÖK«=∞O «\Ï KåÖÏÃÑ ŒÌ ãÖYºÖ’ „Ñ¨[Å∞O_Õ =∞ «O W™ê¡O. P „Ñ¨[Å∞ |uˆH

ÕâßÅ g∞ Œ =∂„ «"Õ∞ ^•_ç KÕã≤ J}z"ÕÜ«∂Åx J"≥∞iHÍ XHõ"Õà◊ J#∞‰õΩ<åfl Jk

KåÖÏ J<åºÜ«∞"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞. HÍh Jk ‰õÄ_® "åãÎ=O HÍ Œ∞. =∞# „Ñ¨Éèí∞ «fiO

U=∞#∞‰õΩO\’Ok? WÑÊ\ =~°‰õΩ ãÊ+ìOQÍ XHõ =∂@ =∂\Ï¡_»ÖË Œ∞. "å*òáêÜü∞QÍh,

J^•fih QÍh "≥Ú Œ@ U=∞<åfl~°∞ - Ü«Ú ŒúO =¿ãÎ ÃÑ„\’Å∞ èŒ~°Å∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`åÜÕ∞"≥∂

J<åfl~°∞. =∞# TiÖ’ ÖÏs HõOÃÑhÅ Ü«∞[=∂#∞Å∞ LO\Ï~°∞ QÆ^•, "åà◊√§

J#∞‰õΩO\Ï~°∞ WÖÏ. ÖÏs „\Ï<£ûáÈ~üì Ü«∞[=∂xH "≥Ú Œ@ U"≥Úã∞ÎOk PÖ’K«# -

_ôçlÖò èŒ~° ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞O Õ"≥∂ Jx. Õâ◊ „Ñ¨ è•#=∞O„u ‰õÄ_® J>Ë¡ J#∞‰õΩO>Ë Z@¡?

XHõ ~å[H©Ü«∞ áêsì <åÜ«∞‰õΩ_»∞ J~Ú LO_ç ™êOã¨¯$uHõ *ÏfÜ«∞ "å^ŒO J<Õ

ã≤^•úO`«O ÃÑ@∞ìH˘x LO_Õ h‰õΩ JO`«HõO>Ë Q˘Ñ¨Ê PÖ’K«#Å∞ ~å"å? ^èŒ~°

ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞O Õ"≥∂ J<Õ ^•xHõO>Ë, =∞#∞+¨μÅ∞ K«™êÎ~°<Õ ÉÏ èŒ ÖË • h‰õΩ? Jã¨Å∞

„Ñ¨ÑÖK«OÖ’ âßO Õ ÖË‰õΩO_® áÈ «∞O Œ<Õ ÉÏ èŒ ÖË • h‰õΩ? ÕâßÅ ™ê~°fiÉè∫=∞ «fiO

J<Õ =∂@‰õΩ J~°÷O ÖË‰õΩO_® áÈ «∞O Œ<Õ ÉÏ èÕg∞ ÖË • h‰õΩ? ÃÑ„\’Å∞ èŒ~°Å∞

ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú J<å ÉÏ èŒÑ_» å=Ù #∞=Ùfi? "å*òáê~Ú QÍ~°∞ =∞#ã∞Ö’ U=∞#∞‰õΩO@∂

LO_˘K«ÛO>Ë - K«KÕÛk =Úã≤¡OÖËQÆ • Jx.

J"≥∞iHÍ ãOÜ«ÚHõÎ ~å¢ëêìÅ∞ Jx Ñ≤Å∞=|_Õ U.S. J<Õ D ÕâßxH 150

Uà◊§ Ü«Ú^•úÅ K«i„ « LOk. XHõ =Úã≤¡O ÕâßÅ g∞ Œ =∂„ «"Õ∞ ^•_ç KÕÜ«∞ÖË Œ∞

J"≥∞iHÍ. 1846Ö’, 156 Uà◊§ HÕ Œ "≥Ú@ì"≥Ú Œ\˜ Ü«Ú ŒúO KÕã≤Ok "≥∞H˜ûHÀ g∞ Œ.

U=∞x Ü«Ú ŒúO KÕã≤Ok? q™êÎ~°"≥∞ÿ#@∞=O\, ™ê~°=O «"≥∞ÿ# Éèí∂=ÚÅ∞<åfl~Ú g∞

ŒQÆæ~°, =∂HÍ¯"åe Jx. =∂HÍ¯"åe HÍ|\ì =∂H˜Ü«∞ºx"å_»∞ Œ∞~å‡~°∞æ_»∞, HÍ|\ì

"Õ∞=Ú P„Hõq∞OK«∞‰õΩO\ÏO J<åfl~°∞. JHõ _» "≥Ú ŒÅ~ÚºOk. "≥Ú@ì"≥Ú Œ@ J"≥∞iHÍ

KÕã≤# Ü«Ú^•úÅhfl ‰õÄ_® ¢ÔH·ãÎ= ÕâßÅ`À<Õ. ¢ÔH·ãÎ= ÕâßÅ∞ JO>Ë ~å*ÏºÅ∞ ¢ÔH·ãÎ=

~å*ÏºÅ∞ HÍ=Ù QÍh, ¢ÔH·ãÎ=ÙÅ∞ |uH ÕâßÅ∞ Jx. ~å*ÏºÅ∞ Ãã‰õΩºÅ~ü ~å*ÏºÅ∞

HÍ=K«∞Û. "å=∞Ñ¨HõΔ ~å*ÏºÅ∞ HÍ=K«∞Û. =∞ « ~å*ÏºÅ∞ XHõ\˜ Ô~O_»∂ U=∞<åfl LO>Ë

LO_˘K«∞Û. "≥∞H˜ûHÀ, ÃÇ·Ïf, ‰õÄºÉÏ, xHõ~åQÆ∞"å, QÍfi@=∞ÖÏ, Ç¨ÏŸO_»∂~åãπ - XHõ\˜

HÍ Œ∞, ŒHΔ} J"≥∞iHÍ, =∞ èŒº J"≥∞iHÍ Jxfl ÕâßÅÖ’ XHõ>Ë XHõ áê~ÚO@∞.


k k

J Õq∞@O>Ë <å‰õΩ =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ# „Ñ¨Éèí∞ «fiO ZHõ _® LO_»\ÏxH˜ gÅ∞ ÖË Œ∞. <å‰õΩ

J#∞‰õÄÅOQÍ LO>Ë #∞=Ùfi Œ∞~å‡~°∞æ_»∞q J~Ú<å Ñ¶~åfiÖË Œ∞.

ã¨^•ÌO Ç¨ï¿ãû<£ ^ŒQÆæ~° PÜ«Ú^è•Å∞ L<åfl~Ú Jx PÜ«∞##∞ kOKÕã≤

WOH˘Hõ_çx ‰õÄ~ÀÛÉˇ_» å_»∞. =∞i "å_ç ŒQÆæ~° PÜ«Ú è•Å∞ LO_»"å? "å_ç ŒQÆæ~å

PÜ«Ú è•Å∞ LO\Ï~Ú QÆ •. J~Ú<å Ñ¶~åfiÖË Œ∞. „ÑÉèí∞ «fiO <å‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ

LO_®Å. #∞=Ùfi U"≥∞ÿ<å KÕã∞HÀ. <å‰õΩ =ºu~HõOQÍ LO>Ë #∞=Ùfi UO KÕã≤<å <Õ#∞

XÑ¨CHÀ#∞. PÑ¶…x™êÎ<£Ö’ U=∞~ÚO ŒO_ô? UO K≥Ñ¨ÙÎ<åfl~°∞ ÃãÃÑìO|~ü 11 «~åfi « -

X™ê=∂ a<£ ÖÏ_≥<£#∞ Ñ¨@∞ìH˘<ÕO « =~°‰õΩ x„ ŒáÈ=Ú J<åfl~°∞. J «#∞ ^˘~°HõÖË Œ∞.

PÖòM· •‰õΩ ãO|OkèOz XHõ =ÚY∞º_»∞ WÑÊ\^•HÍ ˘~°HõÖË Œ∞. =ÚÖÏ¡ =∞ÇÏ=∞‡ £

X=∞~ü ^˘~°HõÖË^Œ∞. `åe|<£‰õΩ ãÖ|OkèOz# XHõ¯ =ÚY∞º_»∂ ^˘~°HõÖË^Œ∞.

=∞izáÈ~Ú<å"å PÑ¶…x™êÎ<£#∞, W~åH± g∞ Œ‰õΩ =KåÛ=Ù. UO =∂iOk, „Ñ¨Éèí∞ «fiO

=∂iOk? h‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# QÆ=~°fl"≥∞O@∞ =zÛOk. J#∞‰õÄÅ „ÑÉèí∞ «fiO =zÛ#

«~°∞"å « PÖòM· •#∞ tHΔOK«HõáÈ~Ú<å Ñ¶~åfiÖË Œ∞. X™ê=∂ a<£ ÖÏ_≥<£ ˘~°Hõ áÈ~Ú<å

Ñ¶¨~åfiÖË^Œ∞, =ÚÖÏ¡ =∞Ç¨Ï=∞‡^£ X=∞~ü JHõ¯_Õ HÍ|∂ÖòÖ’ L<åfl Ñ¶¨~åfiÖË^Œ∞.

QÆ=~°fl"≥∞O@∞ <å‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ LO_®Å, Wk K≥Ñ¨Ê~å^• |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ.

'„Ñ¨ÑÖK«OÖ’ Jxfl „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ <å‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ LO_®e. <å‰õΩ =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ#k

LO>Ë <Õ#∞ XÑCHÀ#∞— - Jn J"≥∞iHÍ K≥ÑÊ ŒÅ∞Û‰õΩ#fl ãO Õâ◊O.

Wk J~°÷O HÍ‰õΩO_® U^À =Úã≤¡OÅ#∞ K«OÑ¨Ù «∞<åfl_»∞ÖË, =Úã≤¡O ÕâßÅ

g∞ Œ =∂„ «"Õ∞ ^•_ç KÕ™êÎ_»∞ÖË Jx J^•fih, "å*òáê~ÚÅ∞ J#∞‰õΩO>Ë Jk KåÖÏ

Ñ¶∞’~°=∞~Ú #@∞=O\ á⁄~°áê@∞ J=Ù «∞Ok. U q+Ü«∞OÖ’<≥·<å ~ÑÙ WO_çÜ«∂

g∞ Œ "åà◊¡‰õΩ HÀÑÖ ~å=K«∞Û. =∞#"åà◊√§ ‰õÄ_® J}∞ÉÏO|∞ «Ü«∂~°∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞

Hõ •. J"≥∞iHÍH˜ W+ìO ÖË Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë J"≥∞iHÍ‰õΩ «# ŒQÆæ~° =∂„ «"Õ∞ ÉÏO|∞

LO_®e. "Õ~ Ug∞ ÖË Œ∞. J}∞ÉÏO|∞Å Ñ@¡ ã∂„ «„áêÜ«∞"≥∞ÿ# =ºu~Hõ « J"≥∞iHÍ‰õΩ

U<å_»∂ ÖË^Œ∞. <å ^ŒQÆæ~° =∂„`«"Õ∞ LO_®Å. "Õˆ~"åà◊§ ^ŒQÆæ~° LO_˘^Œ∞Ì. ^•xH˜

#∂ºH¡Ü«∞~ü <å<£-„á⁄eÑ¶≤~+<£ Jx ¿Ñ~˘Hõ\. HÍ|\ì J"≥∞iHÍ‰õΩ W+ìO ÖË Œ∞ WO_çÜ«∂

ŒQÆæ~° J}∞ÉÏO|∞Å∞ LO_»@O. HÍx =∞#"åà◊√§ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~°∞. ™êOã¯$uHõ *ÏfÜ«∞

"å Œ"≥∂, ÃÇ·ÏO Œ= *ÏfÜ«∞ "å Œ"≥∂ U^À XHõ\˜ ^•xH˜ XHõ ÉÏO|∞ HÍ"åe. ˆ~Ñ¨Ù

J"≥∞iHÍ "å_»∞ JO\Ï_»∞, W>Ë¡ ã^•ÌO Çï¿ãû<£ À J#fl>Ëì, h ŒQÆæi J}∞ÉÏO|∞#∞


k k

fã∞H˘xáÈ~Ú |OQÍàÏMÏ «OÖ’ áê~~Ú Jx. JÑC_»∞ "å*òáê~Ú U=∞O\Ï_»∞ -

<Õ#∞ áêˆ~Ü«∞#∞. =∂ QÀÖÏfiÅ¯~ü K≥áêÊ_»∞. XHõ¯>ˇÿ<å ã¨ˆ~ ÃÑ@∞ìHÀáÈ`Õ #∞=Ùfi

=∞QÆ"å_ç"Õ HÍ=Ù, h‰õΩ áœ~°∞+Ö ÖË#>Ëì Jx K≥áêÊ_»∞. JO Œ∞ˆH XHõ\˜ ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï

- JO\Ï_»∞. JÑC_»∞ |∞+π U=∞O\Ï_»∞ - J^•fih, "å*òáê~ÚÅ∞ "≥o§áÈO_ç WO_çÜ«∂

#∞Oz JO\Ï_»∞. áÈ`å~å =∞i? JÑ¨C_»∞ |∞kú =ã¨∞ÎOk g∞‰õΩ. WHõ _» ã¨=∞ã¨º

W~åH± HÍ Œ∞, =Úã≤¡OÅ∞ HÍ Œ∞. Wk J"≥∞iHÍ JÇ¨ÏOHÍ~°O ã¨=∞ã¨º.

ZO Œ∞‰õΩ WO « `˘O Œ~° Ñ¨_»∞`ÀOk J"≥∞iHÍ JO>Ë 1989 =~°‰õΩ ™ÈqÜ«∞\ò

~°ëêº XHõ\˜ LO_çOk „Ñ¨ÑÖK«OÖ’. J ÕO ÃÑ ŒÌ =∞Oz Õâ◊=∞x HÍ Œ∞ HÍh, «#

„Ñ¨Ü≥∂[<åÅ HÀã¨"≥∞ÿ<å H˘xfl\˜H˜ J_»¤O Ñ¨_»∞ «∂ LO_Õk. =∞# T~°∞Ö’ W ŒÌ~°∞

á¶êºHõΔxã¨∞ìÅ∞ LO>Ë „Ñ¨[Å‰õΩ H˘O « ¿ãfiK«Ûù LO@∞Ok Hõ •. XHõ ˆ~ LO>Ë Jã¨Å∞

LO_» Œ∞. JO Õ QÆ ŒO_ô ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ ‰õÄ_®. W ŒÌ~°∞ á¶êºHõΔxã∞ìÅ∞O>Ë D Ô~_ç¤QÍ~°∂,

P Ô~_ç¤QÍ~°∂ H˘@∞ì‰õΩO\Ï~°∞, =∞#‰õΩ H˘O « ¿ãfiK«Ûù =ã¨∞ÎOk =∞ èŒºÖ’. XHõ ˆ~ LO>Ë

=∞#O J~ÚáÈ`åO. „á⁄ Œ∞Ì@∂~°∞ "åã∞Å‰õΩ <Õ#∞ K≥áêÊeû# J=ã~°O ÖË Œ∞ P

ãÖQÆu. J\Ï¡<Õ 89 =~°‰õΩ ~°ëêº XHõ\˜ LO_Õk. JÑ¨C_»∞ „Ñ¨ÑÖK« „Ñ¨*ÏhHÍxH˜

XHõ™êi gà◊¡ ŒQÆæ~°‰õΩ, XHõ™êi "åà◊¡ ŒQÆæ~°‰õΩ áÈ «∞O>Ë - D Ô~_ç¤ ŒQÆæ~°‰õΩ, P Ô~_ç¤

ŒQÆæ~°‰õΩ áÈ~Ú#@∞ì - H˘OK≥O ¿ãfiK«Ûù LO_Õk. HÍx 89Ö’ ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº áÈ~ÚOk,

J"≥∞iHÍ XHõ >Ë q∞yeOk. J"≥∞iHÍ‰õΩ ÉÏQÍ ≥Å∞ã∞ Wk âßâ◊fi «OQÍ LO_»É’ÜÕ∞

Ñïã≤÷u HÍ Œx. =∞m§ WOH˘Hõ_»∞ Z=_À =™êÎ_»∞. D Ö’Ñ¨Å „Ñ¨ÑÖKåxfl "≥Ú «ÎO

K«Hõ Éˇ>Ëìã¨∞HÀ"åÅ. D Ö’Ñ¨Å „Ñ¨ÑÖK«=∞O «\Ï «# Hõ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# QÆ=~°fl"≥∞O@∞¡

ÃÑ>Ëìã¨∞‰õΩO>Ë WOH˘Hõ Õâ◊"Õ∞n Z ŒQÆ‰õΩO_® K«∂ã¨∞HÀ=K«∞Û. J"≥∞iHÍ‰õΩ HÍ"åeûOk

J Õ. ^•O`Àáê@∞ K«=Ú~°∞, ~°Hõ~°HÍÅ Yx*ÏÅ∞, P Yx[ xHΔáêÅ∞O_Õ ÕâßÅ∞,

PYiH˜ =∞Oz hà◊√§‰õÄ_® - =∞#O WOHÍ Ñ¨ÓiÎQÍ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞,

=∞Ozh\H ZO « ã=∞ãº ~åÉ’ «∞Ok ~åÉ’ÜÕ∞ ~ÀAÅÖ’ JO>Ë... JÔ~O\©<å Jx

XHõ Õâ◊O LOk ŒHΔ} J"≥∞iHÍÖ’. q™êÎ~°"≥∞ÿ# =∞Ozh\˜ =#~°∞Å∞#fl Õâ◊O Jk.

=∞Ozh\˜ =#~°∞Å∞ LO_»_»"Õ∞q∞\˜ J#∞HÀ=^Œ∞Ì g∞~°∞. P ~ÀAÅ∂ =™êÎ~Ú.

=∞Ozh\ =#~°∞Å∞ U Õâ◊OÖ’ LO>Ë P Õâ◊O g∞ Œ ‰õÄ_® Ü«Ú ŒúO [iQ ~ÀAÅ∞

=™êÎ~Ú. JÔ~O\©<å #∞Oz XHÍ"≥∞ =zÛOk "≥Ú#fl. ÃÇ·Ï„^•ÉÏ Œ∞Ö’ Pã≤Ü«∞<£ ™È+Öò

á¶È~°"£∞ Jx K≥Ñ≤Ê g∞\ÕQÆ∞Å∞ ÃÑ_ç Õ P"≥∞ =zÛ XHõ =∂@ K≥Ñ≤ÊOk. ''~åÉ’ÜÕ∞

~ÀAÅÖ’ K«=Ú~°∞ HÀãO HÍ Œ∞ =∞Ozh\ HÀãO Ü«Ú^•úÅ∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú. =∂


k k

^ŒQÆæ~° „|Ç¨‡O_»"≥∞ÿ# =∞Ozh\˜ =#~°∞Å∞<åfl~Ú, J"≥∞iHÍ =ã¨∞ÎO^Õ"≥∂#x

ÉèíÜ«∞Ñ¨_»∞`«∞<åflO.——

ZO Œ∞HõÜ«∂º h‰õΩ WO « K«=Ú~°∞, ZO Œ∞‰õΩ h‰õΩ WO « ÃÑ„\’Å∞ JO>Ë

„ÑÑOK«O "≥Ú «ÎO LÑÜ≥∂yOKÕ@@∞=O\ ÃÑ„\’Å∞Ö’ 25 âß «O XHõ J"≥∞iHÍÖ’

=∂„ «"Õ∞ Y~°Û=Ù «∞Ok. JO « ÃÑ„\’Å∞ "åà◊√§ `åQÆ∞`å~°∞. WO\Õ\˜H˜ Ô~O_»∞ HÍ~°∞¡,

=¸_»∞ HÍ~°∞¡, <åÅ∞QÆ∞ HÍ~°∞¡, «O„_çH HÍ~°∞, «e¡H HÍ~°∞, H˘_»∞‰õΩ‰õΩ HÍ~°∞, ‰õÄ «∞~°∞‰õΩ

HÍ~°∞. qÑs «OQÍ "åà◊√§ WO èŒ<åxfl LÑÜ≥∂y™êÎ~°∞. P r=# „Ñ=∂}O J<Õk

≥|ƒ u#_®xH gÅ∞ÖË Œ∞. P qÖÏã=O «"≥∞ÿ# J"≥∞iHõ#¡ rq «O U ≥· Õ LO^À -

HÍ~°∞¡ XHõ >Ë HÍ Œ∞, Jxfl ~°HÍÅ∞QÍ ‰õÄ_® J «ºO « Ys ≥·# r=# „Ñ¨=∂}Ïxfl

"åà◊√§ <≥ÅH˘Å∞Ê‰õΩ<åfl~°∞. Jk ã∞~°HΔ «OQÍ LO_®e. JO>Ë WO èŒ<åÅ g∞ Œ „ÑÑOK«

"åºÑÎOQÍ ÑÓiÎQÍ xÜ«∞O„ «} HÍ"åe.

J «ºO « qÖÏã=O «"≥∞ÿ# rq`åxH J=ã~°=∞~Ú# Yx*ÏÅ g∞ Œ "åà◊¡‰õΩ

ÑÓiÎ xÜ«∞O„ «} HÍ"åe. ~ÑÙ =∞Ozhà◊¡ g∞ Œ ‰õÄ_® xÜ«∞O„ «} HÍ"åe. HÍx

„ÑÑOK«=∞O`å J"≥∞iHÍ ~å¢ëêìÅÖ’ HõeÑ≤ "Õã∞HÀ"åÅO>Ë Hõ+ìO HÍ|\ì J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#

QÆ=~°fl"≥∞O@∞¡ ÃÑ@∞ì‰õΩO@∂ áÈ"åe „Ñ¨ÑÖK«=∞O`å ‰õÄ_®. 150 Uà◊√§QÍ J"≥∞iHÍ

D Ñ¨x KÕã¨∞‰õΩO@∂ =™ÈÎOk «# ™ê÷~ÚÖ’. ŒHΔ} J"≥∞iHÍÖ’ KÕã≤Ok. =∞ èŒº

J"≥∞iHÍÖ’ KÕã≤Ok. «∂~°∞Ê Pã≤Ü«∂Ö’ KÕã≤Ok. WÑC_»∞ ÑtÛ=∞ Pã≤Ü«∂‰õΩ =zÛOk.

HÍ|\ì Wk =Úã≤¡OÅ ã¨=∞ã¨º HÍ Œ∞. W™ê¡q∞H± ÕâßÅ ã¨=∞ã¨ºHÍ Œ∞. W™ê¡O ã¨=∞™êº

HÍ Œ∞. JO Œ∞ˆH WHõ _çH˜ =Úã≤¡OÅ∞ =∂„ «"Õ∞ ~å"åeû# J=ã¨~°O HÍ Œ∞, JO Œ~°∂

~å"åe. Wk „Ñ¨ÑÖK«O ã¨=∞ã¨º.

"≥Ú Œ\˜ „Ñ¨ÑÖK« Ü«Ú ŒúO J~ÚáÈ~Ú# «~°∞"å «, ÅHõΔÖÏkQÍ „Ñ¨*ÏhHõO

K«zÛáÈ~Ú# P Ü«Ú^ŒúO `«~°∞"å`« JO^ŒiH© U=∞xÑ≤OzO^ŒO>Ë ^Õâ◊O Ö’Ñ¨Å

QÆ=~°fl"≥∞O@∞ ÖËHõáÈ Õ =∞#O «@∞ìHÀÖË"Õ∞....ÑïáêÅ# ÖËHõáÈ ÕÕ, „Ñ¨Éèí∞ «fiO ÖËHõáÈ Õ,

áÈbãπ ¿ãì+¨<£ ÖËHõáÈ Õ, âßã¨#ã¨Éèí ÖËHõáÈ Õ, K«\ÏìÅ∞ ÖËHõáÈ Õ |Å=O «∞Å ~å[ºO

J~ÚáÈ`«∞O^Œx ÉèíÜ«∞Ñ¨_»`å"Õ∞. JÖÏO\˜k XHõ\˜ „Ñ¨ÑÖK«OÖ’ LO_˘^•Ì

J#∞‰õΩ<åfl~°∞. Õâ◊O Ö’Ñ¨Å U q èŒOQÍ J~Ú Õ |ÅÇ‘Ï#∞Å‰õΩ Éèí„ Œ « HõeÊOKÕ XHõ

ÑiáêÅ# HÍ"åÖ’fl „ÑÑOK«OÖ’ ‰õÄ_® XHõ\ HÍ"åe Hõ • Jx K≥Ñ≤Ê JÑÊ\’¡ bQ∑

PÑ¶π <Õ+¨<£û Jx XHõ •xx ã¨$+≤ìOKå~°∞. Jk ã¨„Hõ=∞OQÍ Ñ¨x KÕÜ«∞ÖË Œ∞. Ô~O_»=

„Ñ¨ÑÖK« Ü«Ú ŒúO =zÛOk. Ô~O_À „Ñ¨ÑÖK« Ü«Ú ŒúOÖ’ "≥Ú Œ\˜ „Ñ¨ÑÖK« Ü«Ú ŒúO


k k

HõO>Ë Ñ¨kÔ~@∞¡ Z‰õΩ¯=QÍ „áê}#+¨ìO [iyOk. ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ K«zÛáÈÜ«∂~°∞

=∞#∞+μÅ∞ – ÕâßÅ Ö’ÑÅ, ÕâßÅ =∞ èŒº Ü«Ú^•úÅÖ’. Ü«Ú ŒúO J~ÚáÈ~Ú<åHõ

=∞m§ ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞ JO Œ~°∂. |Å"≥∞ÿ# ÕâßÅ∞ |ÅÇ‘Ï# ÕâßÅg∞ Œ •_»∞Å∞ KÕã∂Î<Õ

LO>Ë, K«OÑ¨Ù`«∂<Õ LO>Ë ZÖÏ? =∞m§ XHõ JO`«~å˚fÜ«∞ "ÕkHõ#∞ U~åÊ@∞

KÕã¨∞‰õΩO^•=Ú, Z=fi~°∂ Ü«Ú^•úÅ∞ K≥Ü«∞º_®xH˜ gÅ∞ÖË^Œx...J#∞‰õΩ<åfl~°∞. U

ã=∞ãº L<åfl ÕâßÅ=∞ èŒº =∂ JO «~åfÜ«∞ "ÕkHõH ~å"åe, JHõ _Õ =∂\Ï¡_»∞HÀ"åe.

JHõ _»#∞OKÕ Ñiëê¯~°O HÍ"åe. PYi Ñiëê¯~°OQÍ =∂„ «"Õ∞ Ü«Ú Œú=∞<Õk LO_®e

Jx SHõº~å[ºã¨q∞u U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.

JÑC_»∞ D |Å"≥∞ÿ# ÕâßÅ∞ UO KÕâß~Ú? SHõº~å[ºãq∞uÖ’ JkèHõ|ÖÏxfl

«=∞ˆH Hõ@ìÉˇ@∞ì‰õΩ<åfl~Ú. U=∞x "åkOKåÜ«∞O>Ë „Ñ¨ÑÖK« ÕâßÅhfl ‰õÄ_® W\Ï¡

ãÉèí∞ºÅ∞QÍ LO>Ë, KåÖÏ z#fl z#fl ÕâßÅ∞O\Ï~Ú, Ñk"ÕÅ=∞Ok [<åÉèÏ LO_Õ

ÕâßÅ∞, ÅHõΔ=∞Ok [<åÉèÏ LO_Õ ÕâßÅ∞ LO\Ï~Ú, "åà◊§‰õΩ ÉÏ èŒº « U=ÚO@∞Ok?

"åà◊§‰õΩ UO ≥Å∞ã¨∞ÎOk? "åà◊¥§ XHõ>Ë, J"≥∞iHÍ XHõ>Ë, ~°ëêº XHõ>Ë, K≥·<å XHõ>Ë,

WO_çÜ«∂ XHõ>Ë JO>Ë Z\Ï¡? J\Ï¡ HÍ Œ∞. ÃÑ ŒÌq HÍ|\ì ÃÑ ŒÌ ÕâßÅ‰õΩ g\’

Ç¨Ï‰õΩ¯ LO_®e. "å\˜H˜ Éèí„ Œ å =∞O_»eÖ’ âßâ◊fi «"≥∞ÿ# ã¨Éèíº «fiO LO_®e. U

Õâ◊O ÃÑ·<≥·<å Ü«Ú ŒúO KÕ¿ã x~°‚Ü«∞O Éèí„ Œ å =∞O_»e KÕÜ«∂e, ^•O\’¡ âßâ◊fi «OQÍ

J"≥∞iHÍ, ~°ëêº, K≥·<å, WOQÍ¡O_£, „á¶ê#∞û LO\Ï~Ú, Jq x~°‚Ü«∞O KÕ™êÎ~Ú J<Õ

XHõ J<åºÜ«∞"≥∞ÿ#@∞ =O\ +~° «∞#∞ P~ÀA ÃÑ\Ïì~°∞. HÍ~°}O UO K≥áêÊ~°∞ JO>Ë

z#fl ÕâßÅ∞, J„Ñ¨ è•#"≥∞ÿ# ÕâßÅ∞ "å\˜H˜ qK«HõΔ} U=ÚO@∞Ok? "å\˜H˜ ÉÏ èŒº «

U=ÚO@∞Ok? - Jx. WÑC_»∞ =∞#‰õΩ ãÊ+ìOQÍ UO J~°÷O J=Ù «∂Ok JO>Ë

"å\˜H Z‰õΩ¯= qK«HõΔ} LOk, "å\˜H Z‰õΩ¯= ÉÏ èŒº « LOk.

D ÃÑ ŒÌ ÕâßÅ∞, |Å"≥∞ÿ# ÕâßÅ‰õΩ U=ÚOn JO>Ë ™êfi~°÷O =∂„ «"Õ∞ LOk.

"åà◊§ ™êfi~°úO, "åà◊§ ã¨fi„Ñ¨Ü≥∂[#O, "åà◊§ JkèHÍ~°O, "åà◊§ |ÅO ^•xHÀãÖ "åà◊√§

U=∞~Ú<å KÕã¨∞‰õΩO@∂ áÈ`«∂ L<åfl~°∞. W"åfià◊ =∞#É’\˜ ^ÕâßÅ∞ J~°÷O

KÕã¨∞HÀ"åeûOk Uq∞@O>Ë SHõº~å[ºã¨q∞u Ñ¨ÓiÎQÍ Ñ¨`«#O J~ÚáÈ~ÚOk.

Ü«Ú^•úÅ#∞ PÑ¨_»O HÀãÖ =zÛ# ãÖã÷ SHõº~å[ºã¨q∞u. W"åfià◊ SHõº~å[ºã¨q∞u

UO KÕ™ÈÎO ŒO>Ë #∞=Ùfi Ü«Ú ŒúO KÕã∞HÀ, <Õ#∞ «~°∞"å « =∞O Œ∞e™êÎ#∞ JO@∞Ok.

h Ü«Ú ŒúOÖ’ K«zÛáÈ~Ú# "åà◊§‰õΩ <Õ#∞ fã∞‰õΩáÈ~Ú J#flO W™êÎ#∞, <Õ#∞ =∞O Œ∞Å∞

W™êÎ#∞, <Õ#∞ "åà◊¡#∞ ¢ÃãìK«~°¡ g∞ Œ Ñ_Õã≤ ÇãÊ@Öò‰õΩ «~°e™êÎ#∞ JO\’Ok. Ô~_£„HÍãπ


k k

KÕã∞ÎOk P Ñ#∞Å∞. #∞"≥fiO Œ∞‰õΩ K≥Ü«∂ºe? Ô~_£„HÍãπ LO_Õ Õ •xHÀãO. Ü«Ú^•úxfl

PÑ¨_»O HÀãÖ Ñ¨Ù\ì# =º=ã÷ áê_≥ "≥∂¿ã =º=ã÷QÍ =∂~°@O KåÖÏ J<åºÜ«∞"≥∞ÿ#

Ñïã≤÷u.

=∞#É’\˜ ^ÕâßÅ∞ J~° ÷O KÕã¨∞HÀ"åeûOk Uq∞@O>Ë „Ñ¨ÑÖK«OÖ’

|Å=O «∞x Õ ~å[ºOQÍ LO>Ë, Pi÷HõOQÍ, ~å[H©Ü«∞OQÍ, Ãã·xHõOQÍ Jxfl ~°HÍÅ∞QÍ

|ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ# =∞# Õâ◊O ÖÏO\ ÕâßÅ QÆ Õq∞\? P *Ïa`åÖ’ WO_çÜ«∂ #O|~ü

=<£QÍ LO@∞Ok. D ≥eqÖË‰õΩO_®, D PÖ’K«# ÖË‰õΩO_® K«KÕÛk =Úã≤¡OÖË J<Õ

"≥·MiÖ’ =∞# áêÅ‰õΩÅ∞ L<åfl~°∞. =∞#ˆHO QÍ Œ∞ÖË, J"≥∞iHÍ "å_çH˜ =∞#‰õΩ ¿ãflÇ¨ÏO

ÉÏQÍ LOk J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. J Õ "åº™êÅ∞ ~åã¨∞Î<åfl~°∞ Ñ¨„uHõÅÖ’ – WÑ¨C_»∞

J"≥∞iHÍ‰õΩ =Úã≤¡OÅ=Å¡ „Ñ¨=∂^ŒO LO_Õ ^ÕâßÅ∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Åx. =Úã≤¡OÅ=Å¡

„Ñ¨=∂ ŒO JO>Ë Uq∞\’ <åHõ~°÷O HÍÖË Œ∞. ~°ëêº, K≥·<å, WO_çÜ«∂, W„*ÏÜ≥∞Öò,

J"≥∞iHÍ JO Œ~°∂ Hõeã≤ „ÑÑOKåxfl UÖÏÅO@ WÑC_»∞. Z@∞=O\ Ñiã≤÷uÖ’

J~Ú<å J<åºÜ«∞"≥∞ÿ# PÖ’K«# Wk. JÖÏO\k =∞#O XHõ |ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ# Õâ◊OQÍ

L#flÑC_»∞ ÑÓiÎQÍ ÑxH=∂e# PÖ’K«#. =∞#É’\ ÕâßÅ∞ UO HÀ~°∞HÀ"åe JO>Ë

U L^ÕÌâ◊ºO`À, U ÅHõΔºO`À, U *Ï„QÆ`«Î`À XHõ<å_»∞ bQ∑ PÑ¶π <Õ+¨<£û, `«~°"å`«

SHõº~å[ºã¨q∞u U~°Ê_ç<åÜ≥∂ ^•xx Ñ¨Ù#~°∞ ŒúiOz „Ñ¨ÑÖK«™ê÷~ÚÖ’ „Ñü ÕâßxH˜

XHõ F@∞ =∂„ «"Õ∞ WKÕÛ ã≤÷u LO_®Åx. Z=fiiH© g\’ Ñ=~ü LO_»‰õÄ_» Œ∞,

Z=fiiH© „Ñ¨ ÕºHõ"≥∞ÿ# JkèHÍ~åÅ∞ LO_»‰õÄ_» Œ∞. Õâ◊OÖ’ LO_Õ „Ñü áœ~°∞_çH˜ XHõ

F>Ë Hõ^• - aèHõΔQÍ_çHõ~Ú<å XHõ¯ F>Ë, ÅHΔÍkèHÍi Hõ~Ú<å XHõ¯ F>Ë. J\Ï¡

„ÑÑOK« ÕâßÅÖ’ ‰õÄ_® „Ñu ÕâßxH XH F@∞ LO_Õ@@∞=O\ XHõ „Ñ*Ï™êfiq∞Hõ"≥∞ÿ#

JO «~å˚fÜ«∞ "ÕkHõ XHõ\˜ LO_®e. ã¨ •ÌO Ç¨ï¿ãû<£ g∞ Œ h‰õΩ HÀÑ¨=Ú<åfl, |∞+π

g∞^Œ <å‰õΩ HÀÑ¨=Ú<åfl JHõ¯_çˆH áÈ~Ú K≥Ñ¨CHÀ"åe. P "ÕkHõ JO^Œih Ñ≤ez

Ñïëê¯~°O K≥Ü«∂ºe. P Ñïëê¯~åxH˜ JO^Œ~°∂ `«Å"˘yæ LO_®e. `«Å"˘yæ

LO_»HõáÈ Õ Ü«∂= ü „ÑÑOK«=¸ XHõ@~Ú P Õâßxfl U ~°HõOQÍ tHΔOKåÖ’ P

~°HõOQÍ tHΔOKåe. ^•xÖ’ Ü«Ú Œú=∞<Õk LÑ¨Ü≥∂yOK«<Õ ‰õÄ_» Œ∞. P XHõ Õâ◊O

q∞#Ç~ÚOz q∞ye# "åà◊√§ XÑCH˘O>Ë =∂„ «"Õ∞ U"≥∞ÿ<å K≥Ü«∂ºe. Jk ‰õÄ_®

JO «~å˚fÜ«∞ "ÕkHõ K≥Ü«∂ºe. "Õ~ Õn K≥Ü«∞º_®xH˜ gÅ∞ ÖË Œ∞. D ~°Hõ"≥∞ÿ# =º=ã÷

HÀãO =∞#O „ÑÜ«∞ «flO KÕ¿ãÎ =∞#É’\ |ÅÇ‘Ï#=∞~Ú# ÕâßxH - =∞# ™êfi~°÷"Õ∞

„Ñ¨ è•#=∞#∞‰õΩ<åfl, =∞# QÆ∞iOKÕ PÖ’zOK«∞‰õΩ<åfl ‰õÄ_® - Jk «y#@∞=O\˜

PÖ’K«# J=Ù «∞Ok.


k k

D PÖ’K«# Ug∞ ÖË‰õΩO_® W"åfià◊ ÉèÏ~° « Õâßx‰õΩ#fl q ÕâßOQÆ q è•#O

Uq∞\˜ JO>Ë XHõ<å_»∞ <≥„Ç¨ |u‰õΩ#flHÍÅOÖ’ - <≥„Ç¨ KåÖÏ Q˘Ñ¨Ê"å_»xHÍ Œ∞,

KåÖÏ Ö’áêÅ∞ PÜ«∞#Ö’#∂ LO_ÕqHÍh, H˘O «=~°‰õΩ J~Ú<å XHõ PÖ’K«#

LO_Õk PÜ«∞#‰õΩ – J„QÆ~å*ÏºÅ JkèHÍ~° ÑikèH "≥Å∞ÑÅ LO_Õ |ÅÇ‘Ï# ÕâßÅ#∞

SHõºO KÕã≤ XHõ Jb# L Œº=∞O #_»áêÅ<Õ PÖ’K«# XHõ\ LO_Õk. P Jb#

L Œº=∞O HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ ™ÈqÜ«∞\ò J#∞‰õÄÅ L Œº=∞OQÍ =∂iáÈ~ÚOk. Jk

"Õ~ ãÖQÆu HÍx PÖ’K«# J~Ú<å LO_Õk. W"åfià◊ =∞#"åà◊§‰õΩ#fl UÔH·Hõ q ÕâßOQÆ

q è•#O Uq∞\© JO>Ë Uq∞ [iy<å áêH™êÎ<£ HõO>Ë H˘OK≥O Z‰õΩ¯= „ÑÜ≥∂[#O

=∞#‰õΩ [~°QÍe, "Õ~ Ug∞ PÖ’K«# ÖË Œ∞. U"≥∞ÿ<å [~°QÆhÜ«∞O_ç, Z=_≥·<å ÉÏO|∞

"ÕÜ«∞hÜ«∞O_ç, Z=_≥·<å Kå=hÜ«∞O_ç, W~åH± Ü«Ú ŒúO HÍx=fiO_ç, ÃãÃÑìO|~ü 11

HÍx=fiO_ç, PÑ¶…x™êÎ<£ Ü«Ú ŒúO HÍx=fiO_ç. XHõ>Ë PÖ’K«# _èçb¡Ö’ - áêH˜™êÎ<£‰õΩ

Z‰õΩ¯= „ÑÜ≥∂[#=∂, =∞#‰õΩ Z‰õΩ¯= „ÑÜ≥∂[#=∂? WÑC_»∞ XHõ"Õà◊ =∞#OQÍh

|∞+π W~åH±ÃÑ·# Ü«Ú ŒúO KÕÜ«∞_»O J<åºÜ«∞O JO>Ë "å_»∞ áêH™êÎ<£‰õΩ J#∞‰õÄÅO

J=Ù`å_®? HÍ‰õÄ_» Œ∞ JO>Ë =∞#"Õ∞ =ÚO Œ∞ "å_ç ŒQÆæ~°‰õΩ áÈ"åe. g∞‰õΩ *Ï˝Ñ¨HõO

LO_˘K«∞Û PÑ¶…x™êÎ<£ g∞ Œ Ü«Ú ŒúO "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ\ì#Ñ¨C_»∞ =∞#Å∞fl Ñ¨\ìOK«∞HÀÖË Õ

Jx ÉÏ èŒ Ñ¨_®¤~°∞ =∞#"åà◊√§. áêH˜™êÎ<£ ŒQÆæ~° ã¨Ç¨Ü«∞O fã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞, J"≥∞iHÍ

q=∂<åÅ∞ =zÛ JHõ _» Py PÑ¶…x™êÎ<£ ÃÑ·# ^•_»∞Å∞ KÕã∞Î<åfl~Ú. J~ =∞#efl

J_»QÆÖË Õ. q=∂<åÅ∞ PQ^•xH ã÷ÅO K«∂Ñ≤OKÕ"åà◊§"Õ∞ Jx ÉÏ èŒÑ_®¤~°∞ P ~ÀA#.

|∞ Œ∞úO^• U=∞~Ú<å? h‰õΩ XHõ hu ÖË •? qÅ∞=Å∞ ÖË"å? P Œ~å≈Å∞ ÖË"å?

=∂\Ï¡_ç Õ QÍOnè JO\Ï"Õ #∞=Ùfi, =∂\Ï¡_ç Õ J «∞º#fl «"≥∞ÿ#, Ju „áêp#"≥∞ÿ#

ãOã¯$u JO\Ï"Õ, WOQÍ¡O_£Ö’ J"≥∞iHÍÖ’ QÀK«∞Å∞ «ÑÊ Ug∞ ÖËx ~ÀAÅÖ’

=∂‰õΩ Q˘Ñ¨Ê Q˘Ñ¨Ê <åQÆiHõ`«Å∞ LO_Õq JO\Ï"Õ. "åã¨ Î=O ‰õÄ_® Jk.

U=∞~ÚáÈÜ«∂~Ú h PÖ’K«#Åhfl ‰õÄ_®. „ÑÑOK«™ê÷~ÚÖ’ U |Å"≥∞ÿ# Õâ◊O

‰õÄ_® U |ÅÇ‘Ï#=∞~Ú# Õâß#fl~Ú<å Ug∞ K≥Ü«∞º_®xH gÅ∞ ÖË#@∞=O\ =º=ã÷

HÀãO Hõ • =∞#O Hõ$+≤ KÕÜ«∂e. J"≥∞iHÍ W~åH±ÃÑ·# Ü«Ú ŒúO K≥Ü«∞º_®xH gÅ∞ÖË Œ∞.

‰õΩ~°∞ÌÅ g∞ Œ ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# J}z"Õ « W~åH± „Ñ¨Ü≥∂y™ÈÎOk, @s¯ „Ñ¨Ü≥∂y™ÈÎOk,

Jk [~°QÆ_®xH gÅ∞ ÖË Œ∞. |Å=O «∞Å∞ |ÅÇ‘Ï#∞ÅÃÑ·# U ~°Hõ"≥∞ÿ# J}z"Õ «

„ÑÜ≥∂yOK«_®xH gÅ∞ ÖË#@∞=O\ XHõ x["≥∞ÿ# „Ñ*Ï™êfiq∞Hõ JO «~åfÜ«∞ =º=ã÷

HÀãÖ Hõ$+≤ KÕ¿ãÎ XHõ =∞Oz Ñ¨x HÀãÖ KÕã≤#@∞ì, XHõ P Œ~å≈xH˜ xÅ|_ç#@∞ì,


k k

hH=∞<åfl qÅ∞=Å∞ L#fl@∞ì J=Ù «∞Ok. Ñ„uHõÅÖ’ =ã∞Î#fl@∞ =O\ "å~°ÎÅhfl

‰õÄ_® J"≥∞iHÍ#∞ Z=_»∂ PÑ¨ÖË_»∞, «~åfi « Z=_»∞ Jx "åº™êÅ∞ ~åã¨∞Î<åfl~°∞.

W~å<å «~åfiu QÆ∞i? PÑ¶…x™êÎ<£ J~ÚáÈ~ÚOk. W~åH± J~ÚáÈ «∞Ok. «fi~°QÍ

HÍHõáÈ=K«∞Û ZO Œ∞HõO>Ë PÑ¶…x™êÎ<£Ö’ "åà◊§‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# QÆ=~°fl"≥∞O@∞ ˘iHOk,

W~åH±Ö’ "≥O@<Õ Z=fi~°∂ ^˘~°HõÖË Œ∞ "åà◊§‰õΩ. J"≥∞iHÍ ã¨=∞ã¨º UO ŒO>Ë ˆ~Ñ¨Ù

XHõ"Õà◊ ÉÏQÍÌ £#∞ P„Hõq∞OK«∞‰õΩ<åfl P ã≤OÇ¨ã¨#O g∞ Œ Z=ix ‰õÄ~ÀÛÉˇ\ÏìÅ<åfl

Z=fi_»∂ ÖË_»∞ WÑ¨C_»∞ JHõ¯_». Z=~Àfl Ñ¨@∞ì‰õΩO\Ï~°∞ ÖËO_ç. ^˘~°∞‰õΩ`å~°∞.

^˘~°Hõ‰õΩO_® Ug∞ áÈ~°∞...ã≤OÇ¨ã¨#O K«∂Ñ≤¿ãÎ =KÕÛ "åà◊√§ KåÖÏ=∞O Õ LO\Ï~°∞.

Jxfl PÜ«Ú^è•Å∞ W~åH±Ö’<Õ LO\Ï~Ú, ZHõ¯_çH©áÈ=Ù. ~°™êÜ«∞xHõ

PÜ«Ú è•Å∞, Jhfl JHõ _Õ LO\Ï~Ú. QÆ=~°fl"≥∞O@∞ =∂i Õ KåÅ∞ JO Õ. ã^•ÌO

Çï¿ãû<£ áÈ~Ú, J"≥∞iHÍ‰õΩ ''r ÇïE~ü—— J<Õ"å_»∞ LO>Ë KåÅ∞. WOHg∞ J=ã~°O

ÖË Œ∞. Uq∞ PÜ«Ú è•ÅO_ç? W~åH± Ãã·O\˜ã¨∞ìÅ∞ U=∞<åfl HõxÃÑ\Ïì~å? JO`å g∞

Ãã·O\˜ã¨∞ìÖË HõxÃÑ\Ïì~°∞. „Ñ¨Ñ¨OK«OÖ’ Z=fi_ç ŒQÆæ~°∞#fl U PÜ«Ú èŒ"≥∞ÿ<å HõxÃÑ\ìOk

≥Å¡"åàı§. #Å¡"åà◊√§ H˘#∞‰õΩ¯<åfl~°∞. =∂É’\˜ "åà◊§O H˘#∞‰õΩ¯<åflO g∞ ŒQÆæ~°. g∞‰õΩ

ÖÏÉèÏÅ∞ =KåÛ~Ú. Jxfl PÜ«Ú è•Å∞ HõxÃÑ\ìOk g∞~. ÖÏÉèÏÅ HÀãO J=Ú‡‰õΩOn

g∞~. g∞ ŒQÆæ~° L<åfl~Ú HÍ|\ì <åâ◊#O KÕ™êÎ=Ú JO@∞#flk g∞~. UO <åºÜ«∞=∞O_ô

Wk? "Õ∞=Ú - 'h HõOÃÑhÅ∞ =¸¿ãÜü∞. J"≥∞iHÍÖ’, WOQÍ¡O_£Ö’ LO_Õ PÜ«Ú èŒ

L «ÊuÎ HõOÃÑhefl =¸¿ã¿ãÎ âßO «OQÍ LO@∞Ok „ÑÑOK«=∞O`å ‰õÄ_®— - J#O>Ë.

ã^•ÌO Çï¿ãû<£ J~Ú<å X™ê=∂ a<£ ÖÏ_≥<£ J~Ú<å Z=fi~°∂ áÈ#=ã~°OÖË Œ∞.

JO Œ~°∂ Ç~ÚQÍ Z=iáê\H "åà◊√¡ LO_˘K«∞Û, #∞=Ùfi PÜ«Ú è•Å∞ WÜ«∞ºHõáÈ Õ.

1981 #∞Oz 88 =~°‰õΩ W^Õ ã¨^•ÌO Ç¨ï¿ãû<£ J"≥∞iHÍ‰õΩ, „a@<£‰õΩ

J#∞‰õÄÅOQÍ W~å<£ÃÑ·# Ü«Ú ŒúO KÕâß_»∞. PÜ«∞#‰õΩ PÜ«Ú è•Å∞ WzÛOk Z=~°∞?

J"≥∞iHÍ WzÛOk „a@<£ WzÛOk. =∂~°æ~\ò ä•K«~ü ã¨ •ÌO Ç¨ï¿ãû<£‰õΩ 34HÀ@¡

áœO_»¡ JÑC WzÛOk. PÜ«Ú è•Å∞ H˘#∞HÀ¯=∞x – =∂"åà◊§"Õ, =∂ HõOÃÑhÅ"Õ

H˘#∞HÀ¯=∞x. =∂ HõOÃÑhÅ‰õΩ ÖÏÉèíO LO@∞Ok. #∞=Ùfi Ü«Ú Œú=¸ KÕÜ≥ÚK«∞Û

JOk. WÑ¨C_Õ"≥∂ #∞=Ùfi ^Œ∞~å‡~°∞æ_çq JO\Ï"å? ZO^Œ∞‰õΩ? "åà◊√§ K≥Ñ≤Ê#@∞ì

W~å<£ÃÑ·# Ü«Ú ŒúO KÕ¿ãÎ =∞Oz"å_»∞. L<åfl~ÚQÆ • <å ŒQÆæ~° Jx ‰õΩ"≥·\ò ÃÑ·#

Ü«Ú ŒúO KÕ¿ãÎ K≥_»¤"å_»∞. Z=~°∞ Z=_çÃÑ·# Ü«Ú ŒúO KÕã≤<å K≥_»¤"å_Õ. ã^•ÌO Çï¿ãû<£#∞

á⁄y_Õ L ÕÌâ◊O <åˆHg∞ ÖË Œ∞. PÜ«∞# XHõ xÜ«∞O «. |∞+π HõO>Ë ÃÑ ŒÌ xÜ«∞O «.


k k

É¡~Ú~ü xÜ«∞O « HÍ ŒÅ∞Û‰õΩ#fl"å_»∞. „ÑÑOK«OÖ’ xÜ«∞O «ÖË LO_˘ Œ∞Ì JO>Ë <å‰õΩ

KåÖÏ ãO`À+=Ú. W~åH±#∞ x~åÜ«ÚnèHõiOKåe. W~åH± PÜ«Ú è•Å∞ ZHõ _≥Hõ _»

^•z ÃÑ\˜ìO^À W#ÃãÊHõì~° ¡‰õΩ K«∂Ñ≤OKåe. HõÔ~ˆHì, =∞i #∞=Ùfi K«∂Ñ≤™êÎ"å?

SHõº~å[ºã¨q∞u W<£ÃãÊHõì~°∞¡ J"≥∞iHÍ ŒQÆæ~°‰õΩáÈ~Ú, *Ïi˚|∞+π ŒQÆæ~°‰õΩ áÈ~Ú

Jhfl K«∂Ñ≤OK«∞, g∞ PÜ«Ú è•Å∞ ZHõ _»∞<åflÜ≥∂ "≥ «∞‰õΩ`åO JO>Ë "å_»∞ «xfl

`«iq∞"Õ™êÎ_»∞ JHõ¯_» #∞Oz. W~åH± =∂„`«"Õ∞ ZO^Œ∞‰õΩ K«∂Ñ≤OKåe? W~åH±#∞

=∂„`«"Õ∞ ZO^Œ∞‰õΩ x~åÜ«ÚnèHõiOKåe? 50 Uà◊√§QÍ SHõº~å[ºã¨q∞u,

WÑ¨C_»∞#fl@∞=O\˜ |ÅÇ‘Ï# ã≤ ÷uÖ’ HÍ^Œ∞, H˘OK≥O ÉÏQÆ∞#fl ~ÀAÅÖ’

„Ñ¨ÑÖK«"åºÑÎOQÍ x~åÜ«ÚnèHõ~°} HÀãÖ J<ÕHõ K«~°ÛÅ∞, Hõq∞\©Å∞, f~å‡<åÅ∞,

iáÈ~°∞ìÅ∞ fã¨∞H˘zÛOk. XHõ¯<å_»∞ ‰õÄ_® "å\˜x Q“~°qOK«xk J"≥∞iHÍÜÕ∞.

SHõº~å[ºãq∞uÖ’ U~ÀA f~å‡#O ÃÑ\ì<å - PÜ«Ú è•Å∞ «yæOKåÅO>Ë ‰õÄ_®

XÑCHÀxk J"≥∞iHÍÜÕ∞. JO Œ~°∂ «# K≥ÑC KÕ «Ö’¡ LO_®Å#∞‰õΩO@∞Ok J"≥∞iHÍ.

nxx =ºu~H^•ÌO. ÕâßÅ ™ê~°fiÉè∫=∞`åfixfl HÍáê_»∞‰õΩO^•O. XHõ ™ê~°fiÉè∫=∞

^Õâ◊O =∞~˘Hõ ™ê~°fiÉè∫=∞ ^Õâ◊OÃÑ·# ^•_»∞Å∞QÍh, Ü«Ú^•úÅ∞QÍh, J}z"Õ`«QÍh

K≥Ü«∞º_®xH gÅ∞ÖË Œ∞ - Ãã·xHõOQÍ J~Ú<å, Pi÷HõOQÍ J~Ú<å. =∞# áêÅ‰õΩÅ‰õΩ

J~°÷O HÍx XHõ q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë K«=Ú~°∞ XHõ >Ë HÍ Œ∞. hà◊√§ XHõ >Ë HÍ Œ∞.

W"åfià◊ J"≥∞iHÍÖ’ L#fl@∞=O\˜ HõOÃÑhÅ‰õΩ ã¨~°∞‰õΩÅ∞ ZQÆ∞=∞u KÕã¨∞HÀ=_®xH˜

‰õÄ_® =∞#ÃÑ·# POHõΔÅ∞ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞. g∞~°∞ aÜ«∞ºO kQÆ∞=∞u KÕã¨∞HÀO_ç.

QÀ èŒ∞=∞Å∞ kQÆ∞=∞u KÕã∞HÀO_ç. Ü«∂Ñ≤Öò ÑO_»∞¡ kQÆ∞=∞u KÕã∞HÀO_ç Jx |Å=O «O

KÕã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞ˆH Ü«∂Ñ≤Öò ÑÖ_»∞¡ =ã¨∞Î<åfl~Ú P¢¿ãìeÜ«∂ #∞Oz, WOHÍ

ZHõ _≥Hõ _À #∞OKÀ =ã∞Î<åfl~Ú. =∞# Ç≤Ï=∂K«Öò „Ñ Õâò, HÍj‡~°∞ Ô~· «∞Å∞ U_»∞ã∞Î<åfl~°∞.

=∞Oz =∞Oz Ü«∂Ñ≤à◊√§ =∂q. =∂‰õΩ H˘O_» „áêO «O #∞Oz "≥∞ÿ •<åxH áÈÜÕ∞^•xH

ãÔ~·# ~À_»∞¡ ÖË=Ù, „\Ï<£ûáÈ~üì ÖË Œ∞. K«eHÍÅO =¿ãÎ WHõ _» #∞Oz XHõ ÖÏs Hõ ŒÅ Œ∞.

D Ö’Ñ¨Ù# P¢¿ãìeÜ«∂ Ü«∂Ñ≤Öò Ñ¨à◊√§ =ã¨∞Î<åfl~Ú. "Õ∞O U=∞~ÚáÈ"åe Jx

JO@∞<åfl~°∞. ˆ~Ñ¨Ù ZÑ¨C_≥·<å =∂ Õâ◊OÖ’ Ô~· «∞Å∞ Q˘_»= ÃÑ_»∞ «∞<åfl~°∞ HÍ|\ì,

PO^Àà◊# KÕã∞Î<åfl~°∞ HÍ|\ì g∞ Ü«∂Ñ≤Öò Ñà◊√§ "Õ∞=Ú H˘#∞HÀ¯=Ú JO>Ë |∞+π

U=∞O\Ï_»∞? H˘#∞‰õΩ¯O\Ï"å, ÖË^•?– ÖËHõáÈ`Õ x#∞fl kOKÕ™êÎ#∞ JO\Ï_»∞.

PÜ«Ú è•Å∞ =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞. „Ñ¨ÑÖpHõ~°} J<Õ ¿Ñ~°∞g∞ Œ J<ÕHõ ~°HÍÅ POHõΔÅ∞

ÃÑ_»∞ «∞<åfl~°∞. =∞#‰õΩ HõÔ~O@∞ KèåsÅ∞ ÃÑiyOk ZO Œ∞‰õΩ? „ÑÑOK« ÉÏºO‰õΩ K≥Ñ≤ÊOk


k k

HÍ|\ì ÃÑiQÍ~Ú. "Õ~g∞ HÍ~°}O ÖË Õ! [#O F@∞¡ "ÕÜ«∞~"≥∂ J#fl ÉèíÜ«∂xH,

[#O u~°QÆ|_» å~"≥∂ J#fl ÉèíÜ«∂xH. ~ÑÙ =∞#"åà◊√¡ D =∂~°∞ÊÅ‰õΩ XÑCHÀÖË Œ#∞HÀ

- J"≥∞iHÍ "å_»∞ U=∞O\Ï_»∞ JO>Ë h Pi÷Hõ q è•<åÅ∞ <åHõ#∞‰õÄÅOQÍ =∂~°∞™êÎ"å

ÖËHõ Ü«Ú ŒúO KÕÜ«∞=∞O\Ï"å? JO\Ï_»∞.

ÕâßxH ™ê~°fiÉè∫=∞ «fiO LO_®e. P ™ê~°fiÉè∫=∞ «fiO Õâ◊OÖ’x „Ñ*ÏhHõO

KÕ «∞Ö’¡ LO_®e. xÜ«∞O «Å KÕ «∞Ö’¡ HÍ Œ∞. xÜ«∞O «Å∞ LO_»\ÏxH gÅ∞ÖË Œ∞.

U Õâ◊O ‰õÄ_® =∞~˘Hõ Õâ◊O ÃÑ·# ÃÑ «Î#OHÍh, ^•^•yiHÍh, QÆ∂O_®~Ú[O HÍh

K≥Ü«∞º_®xH˜ gÅ∞ÖË Œ∞. „Ñ¨ÑÖK«™ê÷~ÚÖ’ ÕâßÅ =∞ èŒº ã¨=∞ã¨ºÅ∞ U"≥∞ÿ<å =¿ãÎ

âßOuÜ«Ú «OQÍ Ñiëê¯~°O K≥Ü«∞º_®xH XHõ x["≥∞ÿ# „Ñ*Ï™êfiq∞Hõ =º=ã÷ LO_®e.

J=hfl ‰õÄ_® èŒfiOãÖ KÕã≤ UÔH·Hõ ~“_ô¿ãì\òQÍ W"åfià◊ J"≥∞iHÍ =ÚO Œ∞H˘zÛOk.

#∂@Ü«∂Éèˇ· Uà◊√§QÍ J Õ Ñx KÕã∂Î =zÛOk. •xfl W"åfià◊ Ñ~åHÍ+ì‰õΩ fã∞H˘zÛOk.

Jxfl „áêO`åÅÖ’#∂ KÕã≤Ok. ŒHΔ} J"≥∞iHÍÖ’#∂ KÕã≤Ok. =∞ èŒº J"≥∞iHÍÖ’#∂

KÕã≤Ok. Pã≤Ü«∂Ö’#∂ KÕã≤Ok. Ü« ~°ÑπÖ’#∂ KÕã≤Ok. W"åfià◊ ÑtÛ=∞ Pã≤Ü«∂‰õΩ

=zÛOk. W™ê¡OHÀ, =Úã≤¡OÅHÀ, =Úã≤¡O ÕâßÅHÀ „Ñ¨ ÕºHõ"≥∞ÿ# Ñïã≤÷u Ug∞ HÍ Œ∞

Wk. nxfl J~°÷O KÕã¨∞‰õΩx „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ"≥∞ÿ #@∞=O\˜ „Ñ¨ÑÖK« =º=ã÷ - x["≥∞ÿ#,

ãÖÑ¨Ó~°‚, ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# x~åÜ«ÚnèHõ~°} HÀãÖ Hõ$+≤KÕ^•ÌO. XHõ¯ W~åH± =∂„`«"Õ∞

PÜ«Ú è•Å∞ = Œ∞Å∞HÀ"åÅx HÍ Œ∞. „ÑÑOK«OÖ’ Jxfl ÕâßÅ∞ ‰õÄ_® PÜ«Ú è•Å∞

= Œ∞Å∞HÀ"åe. U •^•yi, U ÃÑ «Î#O ÖË#@∞=O\ JO «~åfÜ«∞ =º=ã÷ - •xHÀãO

JO Œ~°O Hõ$+≤ KÕ •ÌO. J@∞=O\ ÅHõΔºO HÀãO J"≥∞iHÍ Ü«Ú^Àú<å‡^•xH =ºu~HõOQÍ

=∞# „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ xÅ|_®Åx _ç=∂O_£ KÕ^•ÌO. D^•_çH˜ QÆ∞~°~Ú# W~åH©

„Ñ¨*ÏhHõ"≥∞ÿ<å, "≥Ú#fl\˜ PÑ¶…<£ „Ñ¨*ÏhHõ"≥∞ÿ<å, ~Ñ¨Ù W~å<£ HÍ=K«∞Û, *’~å¤<£ HÍ=K«∞Û,

Z=~°<åfl HÍ=K«∞Û, L «Î~° H˘iÜ«∂ HÍ=K«∞Û, P „Ñ*ÏhHÍxH =∞#‰õΩ KÕ «<≥·#@∞=O\

Ñ ŒúuÖ’ J<åºÜ«∞O Jx K≥|∞^•O. JO «HõO>Ë PK«~°} Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ#@∞=O\ =∂~°æO

U Œ~Ú<å LO>Ë Jk ‰õÄ_® PÖ’z^•ÌO.

��(J"≥∞iHÍ Ü«Ú Œú =ºuˆ~Hõ "ÕkHõ – „á⁄ Œ∞Ì@∂~°∞, 5–4–2003)


k k

K≥·<å Pi÷HÍaè=$kú - ã≤OÇ=Ö’Hõ#O<Õ#∞ =∂\Ï¡_Õ •xH˜ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ãÖÑ¶∂xH˜ Ug∞ ãÖ|O èŒO ÖË Œ∞. Wq

ˆH=ÅO <å =ºHÎQÆ « Jaè„áêÜ«∂Å∞ =∂„ «"Õ∞. K≥·<å Pi÷HÍaè=$kú - ã≤OÇ¨=Ö’Hõ#O

Jx J<åfl~°∞. H˘O «=~°‰õΩ q~î°Öò~å[<£QÍ~°∞ P Hõ~°Î"åºxfl «#∞ =∂\Ï¡_Õ „Hõ=∞OÖ’

ÑÓiÎ KÕâß~°∞. K≥·<å Pi÷HÍaè=$kú, "åi Pi÷Hõ =º=ã÷Ö’ [iy#@∞=O\ Ñi}Ï=∂Å∞

K≥áêÊ~°∞. ã=∞ãº ZHõ _» =ã∞ÎO ŒO>Ë K≥·<åÖ’QÍh, Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ∞ ÑiáêeOz#

U Õâ◊OÖ’<≥·<åQÍx "åãÎ=OQÍ UO [iyO^À ≥Å∞ã∞HÀ=_»OÖ’<Õ KåÖÏ W|ƒO Œ∞Å∞

LO\Ï~Ú. P ÕâßÖ’¡ÑÅ - Ñ„uHÍ ¿ãfiK«Ûù Jx =∞#O U ≥· Õ WHõ _» JÅ"å@∞Ñ_ç

L<åfl"≥∂, ^•O\’¡ Zxfl Ñïq∞`«∞Å∞ L#flÑ¨Ê\˜H©, J@∞=O\˜ Ñ¨„uHÍ ¿ãfiK«Ûù

ÖËHõáÈ=@O - Ñ„uHÍ ¿ãfiKÕÛù HÍ Œ∞ - "Õ∞ è•=ÙÅH QÍh, ~°K«~Ú «ÅH QÍh, qâı¡+‰õΩÅ‰õΩ

QÍh «=∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ ãfi «O„ «OQÍ K≥¿ÑÊ ¿ãfiK«Ûù Jxfl ãO Œ~åƒùÅÖ’ ÖËHõáÈ=@O

ÃÑ ŒÌ ã¨=∞ã¨º.

J~Ú Õ Jã¨ÖË ÖË Œx HÍ Œ∞, Jk ~°Hõ~°HÍÅ "≥∂`å Œ∞Ö’¡, XHÀ¯ Õâ◊OÖ’

XHÀ¯~°HõOQÍ LOk. "≥Ú`åÎxH˜ Ñïq∞ «∞Ö· Õ L<åfl~Ú P ¿ãfiK«Ûù g∞ Œ. "åà◊§‰õΩ

JO>Ë ^Õâ◊O Ö’Ñ¨Å „á⁄ÃÑ¶ã¨~üÅ∞ J~Ú#"åà◊§‰õΩ ‰õÄ_® Ñ¨ÓiÎ ã¨=∂Kå~°O

JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖËHõáÈ=@O - =∞# Õâ◊OÖ’ LO Œx HÍ Œ∞ - HÍx D =∂„ «O ‰õÄ_®

KåÖÏ ãÖ Œ~åƒùÅÖ’ P ÕâßÖ’¡ "Õ∞ è•=ÙÅ‰õΩ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖËHõáÈ=@O =Å¡, P

Õâßxfl ÑiáêeOz# "åà◊√§ «=∞ QÆ∞iOz `å=Ú Uq∞ K≥ÑÊ ŒÅ∞Û‰õΩO\Ï~À ^•<Õfl

=∞#O P Õâ◊ K«i„ «QÍ ã‘fiHõiOKÕ@@∞=O\ „Ñ=∂ ŒO LO@∞Ok. ÖË • |Ü«∞@#∞Oz

áÈ~Ú#"åà◊√§, q Õj Ñ~åº@‰õΩÅ∞ - "åà◊√§ ™ê#∞Éèí∂u Ñ~°∞Å∞ HÍ=K«∞Û, =ºu~‰õΩÅ∞

HÍ=K«∞Û, "åà◊√§ 2 <≥ÅÖ’, 3 <≥ÅÖ’ ÖË • ãO= «û~åxH Ô~O_»∞ <≥ÅÅ∞ K˘ÑC#

<åÅ∞ˆQà’§, S Õà’§ JHõ _» QÆ_çÑ≤ `å=Ú K«∂_»QÆeyOk K«∂ã≤.... JHõ _» ‰õÄ_®


k k

=∞m§ "åà◊§#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ KÕ «∞Å∞, HÍà◊√§ Hõ\ì Ñ¨_Õ™êÎ~°x HÍ Œ∞ HÍh ¿ãfiK«ÛùQÍ Õâ◊OÖ’

ZHõ _çÔH·<å áÈ=K«∞Û, U q+¨Ü«∂xfl J~Ú<å ≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û J<ÕO « Ñ¨ÓiÎ ¿ãfiK«Ûù

K≥·<åÖ’ ‰õÄ_® KåÖÏ ãO Œ~åƒùÅÖ’ ÖË Œ∞. D Jxfl q+Ü«∂ÅÖ’ ~°ëêº HõO>Ë, «∂~°∞Ê

Ü« ~°Ñπ ÕâßÅ HõO>Ë K≥·<å "≥∞~°∞ÔQ·#Ñ¨Ê\˜H˜ Ñ¨ÓiÎ ¿ãfiK«Ûù J~Ú Õ JHõ _» ‰õÄ_®

ÖË^Œ∞. J\Ï¡ áÈ~Ú# "åà◊√¡ KåÖÏ =∞Ok L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ - K≥·<åÖ’ XHõ ^Œâ◊Ö’

50"ÕÅ∞, 60"ÕÅ∞, 70"ÕÅ Hõ=¸º<£Å^•HÍ LO_Õq - <Õ#∞ Ñ¶ÖÏ<å Hõ=¸º<£ K«∂™êÎ#∞

Jx JO>Ë H˘xfl ãO Œ~åƒùÅÖ’ K«∂Ñ≤OKÕ"åà◊√§, H˘xflO\x =∂„ «O =∞ø#OQÍ P

J=HÍâ◊O HõÅQÆhÜ«∞‰õΩO_® KÕ¿ã"åà◊√§ J<Õ "åà◊√§. Ñ¨ÙãÎHÍÖ’¡ ~åâß~°∞ ‰õÄ_®. J@¡x

Ñ¨ÓiÎQÍ "åà◊§‰õΩ x*ÏÅ∞ ≥Å∞ã¨∞H˘<Õ J=HÍâ◊O ~åÖË Œ<Õk ‰õÄ_® "åãÎ=O HÍ Œ∞.

KåÖÏ ã¨O Œ~åƒùÅÖ’ „Ñ¨[Å`À =∂\Ï¡_»QÆeQÍ~°∞. XHõ á¶êºHõìsÖ’H˜, Hõ=¸º<£Ö’H˜,

á⁄ÖÏÅÖ’H áÈ~Ú =∂\Ï¡_»QÆeQÍ~°∞. D ã=∞ãºÅ∞ L<åfl~Ú.

K≥·<å áêÅ‰õΩÅ∞ «=∞ QÆ∞iOz, «=∞ q è•<åÅ QÆ∞iOz `å=Ú K≥Ñ¨Ê ŒÅ∞Û

‰õΩ#flk ÖË • q ÕâßÅ #∞Oz =zÛ#@∞=O\ ÑijÅ‰õΩÅ∞ «=∞‰õΩO_Õ Œ$HõÊ äŒO`À

`å=Ú K«∂_»QÆey#^•xfl, `å=Ú ≥Å∞ã∞HÀQÆey# ^•xfl "åºMÏºxOz ~åã≤#q -

Wq =∞# =ÚO Œ∞ LO\Ï~Ú. D q Õj ÑijÅ‰õΩÖ’¡ =∞m§ =ºu~‰õΩÅ∞ H˘O «=∞Ok

J~Ú Õ, ™ê#∞Éèí∂u`À K«∂ã≤#"åà◊√§ H˘O Œ~°∞. WO Œ∞Ö’ Ô~O_»∞~°HÍÅ∞. =∂i¯ ûã¨∞ì

Œ$HõÊ äŒO L#fl"åà◊√§ H˘O Œ~°∞, =∂i¯ ûã¨∞ìÅ∞ HÍHõáÈ~Ú#Ñ¨Ê\˜H©.... =∂"À PÖ’K«#,

PÜ«∞# PK«~°}Ö’x =∂#=`å JOâßÅ#∞O_ç - ÖË • ~˘=∂O\ã≤[O...HÍÅÊxHõ

"å ŒO...J<Õ =∂@ q∞„ «∞Å∞ "å_®~°∞ - "å\˜H˜ KåÖÏ L ÕÎl «"≥∞ÿ#@∞=O\˜ "åà◊√§,

P ^Œ$HõÊ^äŒO`À "åà◊√§ KÕã≤#@∞=O\˜ "åºMÏº<åÅ∞. W\Ï¡ ~°Hõ~°HÍÅ ÉèÏëêºÅ∞,

"åºMÏº<åÅ∞ =∞#‰õΩ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L<åfl~Ú. g\#∞Oz ≥Å∞ã∞H˘<Õ „ÑÜ«∞ «flO

KÕÜ«∂e. JO>Ë g\ #∞Oz JãÖ·# "åãÎ=O ≥Å∞ã∞‰õΩO>Ë<Õ LÑÜ≥∂QÆO. g\=Å¡

UO LÑÜ≥∂QÆO ÖË Œ∞ J#∞HÀ=_®xH Ug∞ gÖË¡ Œ∞. =∞#∞+μÅ∞ L ÕÎ*Ïxfl á⁄O Œ@O

J~Ú<å, *Ï<åxfl ãOáêkOK«@O J~Ú<å ~°Hõ~°HÍÅ =∂~åæÖ’¡ KÕã∞ÎO\Ï~°∞. WÑC_»∞

q~î°Öò~å[<£QÍ~°∞ K≥Ñ≤ÊOk - J Õ ™êOã¨ $uHõ qÑ¡=O HÍHõáÈ~Ú<å - P L ÕÎ[O, P

ÉèÏ=#, P PÖ’K«##∞ - ™êOã¨¯$uHõ qÑ¨¡=O „Ñ¨Kå~°O KÕÜ«∞QÆeyOk „Ñ¨Ñ¨OK«

"åºÑÎOQÍ. P „Ñ¨Kå~°O WzÛ# L ÕÎ["Õ∞ Éèíq+¨º ü HÍ~åºK«~°}‰õΩ =∞#∞+¨μÅ‰õΩ

„¿Ñ~°} Hõeyã¨∞ÎOk. Jk ‰õÄ_® XHõ â◊HÎ HÍQÆÅ∞QÆ∞ «∞Ok. JO Œ∞ˆH á⁄ Œ∞Ì#

*Ï˝#ã≤ •úO`åxfl QÆ∞iOz K«~°Û =zÛ#Ñ¨C_»∞ JO « ã≤OÑ¨ÙÖòQÍ Ñ¨ •~°úO, K≥· «#ºO

JO>Ë ãiáÈ Œ∞ Jx J#∞‰õΩ#flk.


k k

W=hfl Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩx K≥·<å Pi÷Hõ Ñi}Ï=∂Å QÆ∞iOz K≥áêÊÅO>Ë 1957

=~°‰õΩ "≥Ú Œ\˜ ÑÖK«=~°¬ „Ñ¨}ÏoHõ JO «=∞ÜÕ∞º=~°‰õΩ ÉèÏs Ñï„â◊=∞Å‰õΩ „áê è•#ºO

WzÛ, =º=™êÜ«∞ ~°OQÆOÖ’ „áê äŒq∞Hõ ã¨Ç¨ÏHÍ~° ˆHΔ„`åÅ#∞ <≥ÅH˘eÊ, „Ñ¨ è•#OQÍ

™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖÏQÍ, ™ÈqÜ«∞\ò Ü« xÜ«∞<£ #∞Oz <Õ~°∞Û‰õΩO^•O J<Õ XHõ ™È¡QÆ<£ À

‰õÄ_® P "≥Ú Œ\˜ ãÖ= «û~åÖ’¡ "åà◊√§ KÕâß~°∞. P «~°"å « 1958-59 Great Leap

Forward Jx q~î°Öò~å[<£QÍ~°∞ „Ñ¨™êÎqOKå~°∞. Hõ=¸º<£Å∞ KåÖÏ ÃÑ ŒÌ Z «∞Î#,

KåÖÏ "ÕQÆOQÍ <≥ÅH˘ÅÊ@O, P Hõ=¸º<£Å P èŒfi~°ºOÖ’ Walking on Two Legs

J<Õ áêÅã‘x - JO>Ë XHõ "≥·Ñ¨Ù ÃÑ^ŒÌ Ñï„â◊=∞Å∞ <≥ÅH˘Å∞Ê`«∂, =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù

Hõ=¸º<£Ö’ÑÅ z#fl Ñi„â◊=∞Å#∞ KåÖÏ ÃÑ ŒÌ ãOYºÖ’ <≥ÅH˘Å∞Ê «∂ áÈ=@O -

^•xfl J#∞ãiOKå~°∞. Hõ=¸º<£Å Ö’ÑÅ =∞m§ ™êOã¯$uHõ qÑ¡= HÍÅOÖ’ [iy#O «

HÍHõáÈ~Ú<å „áê äŒq∞Hõ Œâ◊Ö’ ™ê=∂lHõ ãO|O è•Å „Ñ*Ï™êfig∞Hõ~°}, ã=∂#`åfixfl

™êkèOK«_»O J#O_ç P „Ñ¨Ü«∞`«flO, Great Leap Forward `«~åfi`« XHõ 2, 3

ãÖ= «û~åÅ∞ KÕâß~°∞. JÑ¨C_»∞ HΔÍ=∞O, q~î°Öò~å[<£QÍ~°∞ K≥áêÊ~°∞ - 1960-61 P

Ô~O_Õà◊√§ W|ƒOk Ñ¨_®¤~°∞. ^•O`Àáê@∞ ãïQÍæ J Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº

"åà◊√§ «=∞ Pi÷Hõ ã¨Ç¨Ü«∂xfl "≥#H˜ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.

"≥Ú Œ\˜ ÑÖK«=~°¬ „Ñ¨}ÏoHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº "åà◊√§ WzÛ#

ã¨Ç¨Ü«∞O KåÖÏ ã¨Ç¨ÏHõiOzOk. HÍx "åà◊√§ 1960Ö’ JHõ™ê‡ «∞ÎQÍ, J~åúO «~°OQÍ -

^•^•ÑÙ ãQÆOÖ’ 300 ÉèÏs Ñi„â◊=∞Å∞ <≥ÅH˘ÅÊ\ÏxH ãÇÜ«∞O KÕ™êÎ=∞x 150

<≥ÅH˘eÊ# «~°"å « - "åà◊√§ "≥#H¯ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. P ÃÑ@∞ì|_ç, P ™êOHuHõ Ñi*Ï#O

^•xx LÑ¨Ü≥∂yOK«∞H˘x `«~åfi`« HÍÅOÖ’ - ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖ’ XHõÑ¨C_»∞

J#∞ãiOz# New Economic Policy ÖÏO\ Õ - 1961 #∞Oz 64, 65 ^•HÍ

K≥·<åÖ’ J#∞ãïOz Great Leap Forward JÑ¨C_»∞ fã¨∞‰õΩ=zÛ# =∂~°∞Ê#∞

H˘O «=~°‰õΩ "≥#‰õΩ¯ fã¨∞H˘xáÈÜ«∂~°∞. ^•x «~°"å « ™êOã¨ $uHõ qÑ¡=OÖ’ Great

Leap Forward HõO>Ë WOHÍ Z‰õΩ¯=QÍ - JO>Ë =∂=¸Å∞QÍ Right Policies Jx,

Left Policies Jx JO@∞O\Ï~°∞ - Right Policies #∞ P„â◊~ÚOK«@O, z=~°‰õΩ

™êOã¨ $uHõ qÑ¡=O qÑ¶Å"≥∞ÿáÈ~Ú# «~°∞"å « „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ "≥∞@∞ì "≥∞@∞ìQÍ D

~ÀA K≥·<å „Ñ¨ÑÖK«OÖ’x ÃÑ ŒÌ Pi÷Hõâ◊HÎ Jx HÍ Œ∞ HÍh, XHõ â◊HÎ=O «"≥∞ÿ#, ã≤÷~°"≥∞ÿ#

Pi÷Hõ =º=ã÷ Hõey# â◊HÎQÍ áêâßÛ «º QÆ∞ «Î ÃÑ@∞ì|_ç •s ãOã÷Å#∞ KåÖÏ PHõi¬™ÈÎOk.

JHõ _» „|Ç‡O_»"≥∞ÿ# =∂Ô~¯\ò LOk. HÀ\Ï¡k „Ñ*ÏhHõO L<åfl~°∞. "åà◊§‰õΩ H˘#∞QÀÅ∞


k k

â◊HÎ LOk. =∞#O WHõ J=∞‡_»"Õ∞ «~°∞"å~Ú J<Õ@@∞=O\ XHõ Jaè„áêÜ«∞O "åà◊§H

WzÛOk. International Monetary Fund ŒQÆæ~°, „Ñ¨ÑÖK« ÉÏºO‰õΩ ŒQÆæ~° KåÖÏ ÃÑ ŒÌ

Z`«∞Î# JÑ¨CÅ∞ fã¨∞‰õΩO@∞#flk W"åfià◊ K≥·<å. GATT Ö’ ã¨Éèíº^Õâ◊OQÍ L#fl

ÉèÏ~° « Õâ◊O _»OÔHÖò „Ñüáê Œ#ÅÃÑ·# ãÖ «HõO K≥Ü«∂ºÖÏ, =^•Ì.... K≥Ü«∞º@O «Ñ¨C

Jx =∞#O JO@∂ LO_»QÍ GATT Ö’ ã¨Éèíº «fiO ‰õÄ_® ÖËx K≥·<å JÑ¨C_Õ _»OÔHÖò

„Ñuáê Œ#Å#∞ XÑC‰õΩO@∞<åflO Jx „ÑHõ\OKÕã≤Ok. Wn ã≤OÇ=Ö’Hõ#O JO>Ë.

Ô~O_»∞ "åHÍºÖ’¡ K≥áêÊÅO>Ë D 40 ãÖ= «û~åÅ Ñïã≤÷u Wk.

=∞m§ "≥#H¯áÈ^•O. n#flO`å U K«„@OÖ’ K«∂_®e Jx JO>Ë Ñ=~ü ¢ãìQÆ∞ÖòQÍ

K«∂_˘K«∞Û. ~å[H©Ü«∂Å∞ L#flO « HÍÅO Ñ=~ü ¢ãìQÆ∞Öò LO@∞Ok Hõ •. J\Ï¡

K«∂_˘K«∞Û. ÖË • XHõ ã∞O Œ~° ãfiáêflxfl "åãÎ=O K≥Ü«∂ºe J<Õ PHÍOHõΔ, •x ™êHÍ~°O

HÀãO [iy# „ÑÜ«∞ «flO - Jk ‰õÄ_® XHõ JOâ◊OQÍ LOk. ÖË Œx Ug∞ HÍ Œ∞. J\Ï¡

K«∂_˘K«∞Û. HÍh "åã¨Î=OQÍ K≥·<å ÑïáêÅ‰õΩÅ∞ Z^Œ∞~˘¯#fl@∞=O\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ∞

Ñ¨=~ü¢ãìQÆ∞Ö·<å, ÖËHõáÈ Õ XHõ ã¨∞O Œ~° ã¨fiáêflxfl JHõ _» "åãÎ=O KÕ¿ã „Ñ¨Ü«∞ «fl"≥∞ÿ<å

- D Ô~O_çO\˜Ö’ U ≥·<å ã¨~ - U xiÌ+ì"≥∞ÿ# ãÖ Œ~°ƒùOÖ’ "å\˜x"åà◊√§ J=∞Å∞

KÕâß~°∞ J<Õk fã∞H˘O>Ë <ÕÅg∞ Œ HÍà◊√§ xÅÉ\ì PÖ’zOz# "åà◊§O J=Ù`åO.

Jk Uq∞\© JO>Ë K≥·<å#∞ XHõ P èŒ∞xHõ, áêi„âßq∞Hõ Õâ◊OQÍ =∂ˆ~Û „Ñ¨Ü«∞ «flO.

=∂~ü¯ û ™È+ë*Ïxfl QÆ∞iOz PÖ’zOz#Ñ¨C_»∞, ÉèÏqOz#Ñ¨C_»∞, ã≤^•úO`«O

KÕã≤#ÑC_»∞, JÑÊ\H L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ∞ ÉÏQÍ Jaè=$kú K≥Ok LO_ç WHõ ÃÑ@∞ì|_ç •s

=º=ã÷Ö’, ÃÑ@∞ì|_ç •s L «ÊuÎ ãÖ|O è•Å K«„@OÖ’ L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞#O

™ê èŒºO HÍ Œ∞ J#∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞, WOHÍ Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞#O HÍ"åe J<Õ PHÍOHõΔ U =~åæÖ’¡

J~Ú Õ ã=∂[OÖ’ LO@∞O^À "åà◊√§ #∂ «# ~å*Ïºxfl, #∂ «# =º=ã÷#∞ U~åÊ@∞

KÕ™êÎ~°∞, P HÍi‡Hõ =~°æO U~åÊ@∞ KÕã¨∞ÎOk Jx ÉèÏqOKå_»∞. HÍ|\ì J\Ï¡ P HÍi‡Hõ

=~åæxH˜ ÖËHõáÈ Õ HÍi‡Hõ =~°æ áêsìH˜ ~å*ÏºkèHÍ~°O =zÛ# «~°"å « Õâßxfl U~°HõOQÍ

Pi÷HõOQÍ Jaè=$kú KÕã¨∞ÎOk J<Õk =∂~ü¯ û‰õΩ ã¨=∞ã¨º HÍ^Œ∞. PÜ«∞# P „Ñ¨â◊fl

"Õã¨∞HÀÖË Œ∞. PÜ«∞# K«„@OÖ’ P „Ñ¨âıfl ÖË Œ∞.

HÍx "åãÎ"åxH˜ WÑ¨Ê\˜=~°‰õΩ Hõ=¸ºxã¨∞ìáêsìÅ∞ qÑ¡=O J<Õ ^•xg∞ Œ

JkèHÍ~åxH =zÛ# Jxfl ÕâßÅÖ’ ‰õÄ_® Z Œ∞~˘¯#fl ã=∞ãº - XHõ "≥#∞Hõ|_ç#

Õâßxfl U~°HõOQÍ XHõ P èŒ∞xHõ Õâ◊OQÍ =∂~åÛe Jx. nxH ["å|∞ ZHõ _® =∂~ü¯ û

~°K«#Ö’¡ ˘~°Hõ Œ∞. XHõ "≥#Hõ|_ç# Õâßxfl Hõ=¸ºxã∞ìáêsì JkèHÍ~°OÖ’ LO_ç HÍi‡Hõ


k k

xÜ«∞O «$ «fiO J<Õ ¿Ñ~°∞ g∞ Œ ÑïáêÅ# KÕã¨∂Î U ~°HõOQÍ XHõ P èŒ∞xHõ Õâ◊OQÍ

=∂~åÛe J<Õk „Ñ¨â◊fl. D =∂ˆ~Û„Hõ=∞OÖ’ ^•xfl ™È+ëã¨∞ì Õâ◊OQÍ ‰õÄ_®, ™È+ëã¨∞ì

=º=ã÷QÍ ‰õÄ_® x~å‡}O K≥Ü«∂ºe. Jk "≥O@<Õ [~°QÍÖÏ? H˘O « Œâ◊ =~°‰õΩ

ÃÑ@∞ì|_ç •s #=¸<åÖ’ Hõ=¸ºxã∞ìáêsì JkèHÍ~°O HO Œ Jaè=$kú [iy# «~åfi «,

P «~åfi «<Õ ™È+ë*ÏxH˜ Ñï}Ï=∞O K≥O^•ÖÏ? "≥Ú Œ\˜ Œâ◊#∞O_ç Ô~O_À Œâ◊‰õΩ

ZO`« "ÕQÆOQÍ =∂~åe? W=hfl ‰õÄ_® ^•^•Ñ¨Ù „\Ï\©¯ û, "≥∞x¬qH±Å∞, Öˇx<£Å∞

ãÖÑ¶¨∞i¬OK«∞‰õΩ#fl HÍÅO #∞Oz "≥Ú#fl\˜ =~°‰õΩ K«~°ÛQÍ ™êQÆ∞`«∂<Õ LOk. P

áÈÖq∞H±ûÖ’H =∞#O áÈ"åeû# J=ã~°O ÖË Œ∞.

JO>Ë Hõ=¸ºxã∞ì qÑ¡=O J<Õ ¿Ñ~°∞ g∞ Œ ~å*ÏºkèHÍ~åxH =zÛ#@∞=O\

Hõ=¸ºxã¨∞ìáêsìÅ∞ Z^Œ∞~˘¯#fl ã¨=∞ã¨º ™È+ë*Ïxfl J`«ºkèHõOQÍ Jaè=$kú

K≥Ok#@∞=O\ L «ÊuÎ ™ê èŒ<åÅ „áêuÑkHõ g∞ Œ x~å‡}O K≥Ü«∞º@O HÍ Œ∞...JãÅ∞

L «ÊuÎ ™ê èŒ<åÅ#∞, L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ#∞ U~°HõOQÍ P èŒ∞hHõiOKåe? U ~°HõOQÍ XHõ

P^èŒ∞xHõ ^Õâßxfl `«Ü«∂~°∞ K≥Ü«∂ºe? P `«Ü«∂~°∞ KÕ¿ã „Hõ=∞OÖ’ U ~°HõOQÍ

™È+e*Ïxfl xi‡OKåe? ÖËHõáÈ Õ ÑÓiÎQÍ P èŒ∞xHõ Õâ◊O J~ÚáÈÜÕ∞O «=~°‰õΩ Py

P «~åfi « ™È+e*Ïxfl x~å‡}O KÕÜ«∞=Åã≤ LO@∞O^•? ™È+e*Ïxfl x~å‡}O

KÕ¿ã „Ñ¨Ü«∞ «flO, L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ P èŒ∞hHõ~°}, ÃÑOÑ¨Ù ŒÅ - D Ô~O\˜H˜ =∞ èŒº LO_Õ

ãÖ|O èŒO Uq∞\˜? "≥Ú Œ\˜k Z‰õΩ¯= "ÕQÆOQÍ KÕ¿ãÎ Ô~O_Àk "≥#∞Hõ|_ç áÈ «∞O^•?

Ô~O_Àk "ÕQÆ=O «O KÕã¨∂Î áÈ Õ "≥Ú Œ\˜k Ñ¨ÓiÎQÍ ‰õΩO@∞|_ç áÈ «∞O^•? D „Ñ¨â◊flÅ∞

~°ëêº qÑ¡=OÖ’#∂, P «~°"å « qÑ¡"åÅ∞ [iy# Jxfl ÕâßÖ’¡#∂, K≥·<åÖ’ ‰õÄ_®

=™êÎ~Ú. g\ QÆ∞iOz Jaè„áêÜ«∞ÉË è•Å∞, g\ QÆ∞iOz Ñ¶∞~°¬} KåÖÏ [iQÍ~Ú.

W^˘Hõ =~°æ ãÖÑ¶∞~°¬} Jx K≥Ñ≤Ê =∂"À ã≤ •úOfHõiOKå_»∞ ‰õÄ_®. J~Ú Õ ^•xfl =~°æ

ãOÑ¶∞~°¬} J#∞HÀ"åÖÏ? ÖËHõáÈ Õ ™È+e[O x~å‡}ÏxH ãO|OkèOz XHõ "≥#Hõ|_ç#

Õâ◊OÖ’x Ô~O_»∞ aè#fl ÑÖ ä•Å∞QÍ =∂„ «"Õ∞ J#∞HÀ"åÖÏ J<Õk „Ñ¨â◊fl. q∞„ «∞Å∞

"Õã≤# Hõ~°Ñ¨„ «OÖ’ ‰õÄ_® W=hfl L<åfl~Ú. K≥·<å Z\Ï¡O\˜ Õâ◊O? 1949Ö’ JHõ _»

Hõ=¸ºxã∞ì áêsì JkèHÍ~°OÖ’H =zÛ#ÑC_»∞ P "≥#HõÉÏ@∞ «<åxfl =∞#O ‰õÄ_®

TÇ≤ÏOK«ÖËO. JO « "≥#Hõ|_ç# Õâ◊O. =∞#H˜ HõhãÖ XHõ HO„ ŒOQÍ „a\©+¨μ ~å[ºO

ÑiáêeOzOk. "åà◊§ J=ã~åÅ HÀãO J~Ú<å, ZQÆ∞=∞u kQÆ∞=∞u J=ã~åÅ

HÀãÖ J~Ú<å - Ô~·ÖËfi Ö·#∞¡, HÍÅ∞=Å∞, JHõ _»Hõ _® Ç¨~°ƒ~°∞¡, H˘xfl á¶êºHõìsÅ∞


k k

U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. "åà◊§‰õΩ ŒàÏ~°∞Å∞QÍ L#fl@∞=O\˜ =∞# Õâ◊ "åºáê~°ã¨∞ÎÅ∞ "Õ∞O

‰õÄ_® á¶êºHõìsÅ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï=∞x K≥Ñ≤Ê JÇÏ‡^•ÉÏ £Ö’#∂ =∞~˘HõKÀ\Ï #∂Å∞

q∞Å∞¡Å∞ ÃÑ\Ïì~°∞, |@ìÅ q∞Å∞¡Å∞ ÃÑ\Ïì~°∞.

K≥·<åÖ’ J@∞=O\˜k ‰õÄ_® Ug∞ÖË^Œ∞. |Ü«∞\˜#∞Oz - WOQÍ¡O_£QÍx,

„á¶ê<£ûQÍx, [áê<£QÍx D ÕâßÅ∞ ™ê÷xHõOQÍ L#fl@∞=O\ ÉÏQÍ kQÆ*ÏiáÈ~Ú#

Ñ¶Óº_»Öò „Ñ¨Éèí∞=ÙÅ JO_» À K≥·<å#∞ KåÖÏ Ñ¶∞’~°OQÍ ÀK«∞HÀ=_»O [iyOk. Ñ¨ÓiÎQÍ

=∞# x*ÏO #"å|∞ÖÏO\ XHõ „ÑÉèí∞=Ù "åà◊§x ÑiáêeOKå_»∞. ™ê÷xHõOQÍ PÜ«∞#‰õΩ

JkèHÍ~°O ÖËxKÀ@ D "å~üÖÏ~°∞¤Å∞ ÑiáêeOKÕ"åà◊√§.

XHõ L^•ÇÏ~°}‰K≥áêÊÅO>Ë K≥·<å Éèí∂ÉèÏQÆO ÉèÏ~° « Õâ◊O HõO>Ë KåÖÏ Z‰õΩ¯=.

J~Ú<å 1947<å\ ÉèÏ~° « Õâßxfl, 1949<å\ K≥·<åx áÈeÛ K«∂ã∞‰õΩO>Ë =∞#‰õΩ#fl

Ô~·ÖËfiÅÖ’ 3= =O «∞ =∂„ «"Õ∞ K≥·<å‰õΩ P<å_»∞ LO_çOk. ~À_»∞¡ J~Ú<å JO Õ,

HÍÅ∞=Ö·<å JO Õ, Ñ¨i„â◊=∞Ö·<å JO Õ. P ã≤÷uÖ’ K≥·<å LOk. =º=™êÜ«∞~°OQÆO

g∞ Œ qÑ¨s «"≥∞ÿ# [<åÉèÏ XuÎ_ç. =∞#‰õΩ#flO « ™êQÆ∞ Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ# Éèí∂q∞ K≥·<åÖ’

ÖË Œ∞. KåÖÏ ÉèÏQÆO =º=™êÜ«∂xH ÑxH~å#@∞=O\ qÑs «"≥∞ÿ# K«e „Ñ ÕâßÅ∞,

H˘O_» „Ñ¨ ÕâßÅ∞. J@∞=O\˜ Éèí∂q∞ ‰õÄ_® K≥·<åÖ’ Z‰õΩ¯= LO_Õk. Éèí∂™êfi=ÚÅ∞

JO>Ë [<åÉèÏÖ’ 10 âß «O =∂„ «"Õ∞ LO_Õ Éèí∂™êfi=ÚÅ∞ 70 âß «O Éèí∂q∞ Hõey

LO_Õ "åà◊√§ Jx JO\Ï~°∞ HÍh, JHõ _» 20 ZHõ~åÅ∞ LO>Ë Éèí∂™êfi"Õ∞. =O ŒÅ,

"ÕÅ ZHõ~åÅ∞ L#fl"åà◊√§ ‰õÄ_® LO_ç LO_»=K«∞Û#∞QÍx, 20 ZHõ~åÅ∞ L#fl"å_çx

‰õÄ_® ÃÑ ŒÌ Éèí∂™êfiq∞QÍ ÉèÏqOKÕ@@∞=O\˜ Ñ¨iã≤÷u K≥·<åÖ’ LO_çOk. =∞#‰õΩ

Ç≤ÏO Œ∂ ã≤qÖò K«@ìOÖ’ L#fl>Ëì "åà◊§H ‰õÄ_® «O„_ç Pã≤Î H˘_»∞‰õΩÅO ŒiH© ã=∂#OQÍ

ÑOK«_»=∞<Õk LOk HÍ|\ì P Éèí∂q∞ =∞m§ =∞m§ =ÚHõ Å∞QÍ J~ÚáÈ=_»O,

"åà◊√§ Z=iÔH·<å H“Å∞H˜ W¿ãÎ, P Ô~· «∞ ‰õÄ_® «# H˘_»∞‰õΩÅ‰õΩ ^•xfl H“Å∞QÍ<Õ z#fl

z#fl =ÚHõ¯Å∞QÍKÕã≤ W=fi_»O [iˆQk. ^•xfl "åà◊√§ i|ƒ<£û JO\Ï~°∞. JO>Ë

i|ƒ<£ÖÏQÍ ã#flQÍ á⁄_»∞QÍæ LO@∞Ok XH˘¯Hõ áê¡@∞ ‰õÄ_®. Jk ™⁄O « Éèí∂q∞

HÍ=K«∞Û ÖËHõáÈ Õ H“Å∞‰õΩ fã∞‰õΩ#flk HÍ=K«∞Û. Jk ZO « ã#flQÍ LO@∞Ok JO>Ë

HÍ_çH Z Œ∞Ìefl Hõ_ç Õ XHõ Z Œ∞Ì XHõi á⁄ÅOÖ’ LO>Ë ÑHõ Z Œ∞Ì Ô~O_»="å_ç á⁄ÅOÖ’

LO@∞O Œ@. JO « ÑÅÛ\ HÍi_®~ü ÖÏO\, i|ƒ<£ÖÏO\ Éèí∂ÉèÏQÍÅ∞ ¿ã ŒºO

KÕ¿ã "åà◊√§.


k k

W@∞=O\˜ =º=™êÜ«∞Hõ Ñïã≤÷`«∞Ö’¡, Ñ¨ÓiÎQÍ "≥#Hõ|_ç# áêi„âßq∞Hõ

Ñïã≤÷ «∞ÅÖ’ XHõ P èŒ∞xHõ Õâ◊OQÍ K≥·<å#∞ U~°HõOQÍ fiÛ k^•Ìe J<Õk JÑ¨C_»∞

"åà◊¡=ÚO Œ∞#fl „Ñ¨â◊fl. ~°ëêºÖ’ W Õ „Ñ¨â◊fl 1917Ö’ =zÛOk. «~åfi « K≥·<åÖ’ =zÛOk.

qÜ«∞`åflOÖ’ =zÛOk. Jxfl ÕâßÅÖ’#∂ «~° «=∞ ÉË è•Å`À W Õ „Ñâ◊fl =zÛOk.

„áê äŒq∞HõOQÍ "åà◊§‰õΩ Uq∞ HÍ"åÅO>Ë ÃÑ@∞ì|_ç ãg∞Hõ~°} ÉÏQÍ HÍ"åe. Ñi„â◊=∞Å∞

ÃÑ@ì_®xÔH·<å, =º=™êÜ«∂xfl P^èŒ∞hHõiOK«_®xÔH·<å, „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Hõ@ì_®xÔH·<å,

i[~åfiÜ«∞~°∞¡ Hõ@ì_®xÔH·<å, ~À_»¡‰õΩ, Ô~·ÖËfi Ö·#¡‰õΩ, >ˇeá¶È<£Å‰õΩ - g\˜H˜ ÃÑ@∞ì|_ç

HÍ"åeû LO@∞Ok. D ÃÑ@∞ì|_ç ZHõ _ç#∞Oz ~å"åe J<Õk "≥#∞Hõ|_ç# ÕâßÅ

P èŒ∞hHõ~°}Ö’ KåÖÏ „Ñ¨ è•#"≥∞ÿ#@∞=O\˜ ã¨=∞ã¨º. nxx ~°ëêºÖ’ XHõ ~°HõOQÍ

Ñïëê¯~°O KÕâß~°∞. UO KÕâß~°∞ J#O>Ë |Å=O`«OQÍ Ô~·`åOQÍxfl ã¨Ç¨ÏHÍ~°

=º=™êÜ«∞OÖ’H˜ `Àã≤ "åà◊√§ ÑÖ_çOz# ÑÖ@Ö’ Ju «‰õΩ¯= =∂„ «"Õ∞ "åà◊§

ŒQÆæ~° LO_»xzÛ q∞ye# ŒO`å ‰õÄ_® „Ñ¨Éèí∞ «fiO f¿ãã¨∞H˘x, P fã¨∞H˘#fl è•<åºxfl

~°Hõ~°HÍÅ ~°∂áêÖ’¡ ÃÑ@∞ì|_çQÍ =∂iÛ Õâ◊áêi„âßq∞H©Hõ~°}‰õΩ LÑ¨Ü≥∂yOKå~°∞.

^•x`Àáê@∞ ~°ëêºÖ’ Ô~· åOQÆO g∞ Œ ™êìe<£ P èŒfi~°ºOÖ’ qÑs «"≥∞ÿ#@∞=O\ Ç≤ÏOã

„ÑÜ≥∂yOK«@O [iyOk.

Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ JkèHÍ~°OÖ’H =zÛ# J<ÕHõ W «~° ÕâßÖ’¡ ‰õÄ_® W@∞=O\q

[iQÍ~Ú. =∞#É’\˜ Õâ◊O ã¨=∞ã¨º ‰õÄ_® W Õ. ~å[H©Ü«∞ =º=ã÷ "Õ~ HÍ=K«∞Û.

=∞# Õâ◊O UO KÕã≤O ŒO>Ë „a\+π"åà◊§ HÍÅO #∞Oz q∞yeáÈ~Ú#@∞=O\ q Õj

=∂~°Hõ „ Œ=ºO#∞, P «~°"å « "Õ~ XHõ ~°∂ÑÖÖ’ Ô~· åOQÆO L «Ê «∞ÎÅ‰õΩ - WÑ¨C_»∞

â◊~° £*’+≤ÖÏO\˜ "åà◊√§ ZÑ¨C_»∂ "åkã¨∂Î LO\Ï~°∞ - ÉèÏ~° « Õâ◊O áêi„âßq∞H©Hõ~°}

HÀãÖ Ô~· «∞Å‰õΩ y@∞ìÉÏ@∞ èŒ~°Å∞ ÖË‰õΩO_® KÕâß~°x. ~°ëêºÖ’ ™êìe<£ |Å=O «OQÍ

KÕ¿ãÎ g∞~°∞ =∂Ô~¯\ò ^•fi~å KÕã¨∞Î<åfl~°x. P ~°HõOQÍ Ô~· «∞Å‰õΩ «‰õΩ¯= "≥Ú`åÎÅ∞

K≥e¡Oz ÃÑ@∞ì|_ç~°∂ÑOÖ’ ^•xfl áêi„âßq∞H©Hõ~°} HÀãO "å_»∞HÀ=@O, q ÕâßÅ

#∞O_ç JÑCÅ∞ fã∞HÀ=@O, WOHÍ Z‰õΩ¯= JÑCÅ∞ fã∞HÀ=@O, Jq f~°ÛÖËHõ

K≥e¡OÑÙÅ Ö’@∞=¿ãÎ =∞m§ IMF #∞Oz JÑCÅ∞ fã∞HÀ=@O - P ~°Hõ"≥∞ÿ# ^•xfl

=∞#O H˘#™êyã∂Î L<åflO.

K≥·<åÖ’ ‰õÄ_® "≥Ú Œ\ ÑOK«=~°¬ „Ñ}ÏoHõ JÑC_»∞ «=∞ ŒQÆæ~°∞#fl ÃÑ@∞ì|_ç

JO`å ÃÑ>Ëìã≤ ~°ëêº #=¸<åÖ’ ÉèÏs Ñï„â◊=∞Å‰õΩ „áê è•#ºO Wã¨∂Î «Ü«∂~°∞

KÕâß~°∞. =º=™êÜ«∞~°OQÆOÖ’ UO KÕâß~°O>Ë ÃÑ ŒÌ Z «∞Î# ã¨Ç¨ÏHÍ~° ˆHΔ„`åefl "≥O@<Õ


k k

U~åÊ@∞ K≥Ü«∞º‰õΩO_® S Õã≤, Ñ¨ Õã≤ ‰õΩ@∞OÉÏÅ "åà◊§#∞ HõeÑ≤ XHõ „Ñ¨Ü≥∂QÆO

KÕâß~°∞. "åà◊§Ö’ XHõiH˜ Z_»∞¡ LO>Ë <åQÆe LO_» Œ∞. XHõiH˜ <åQÆe LO>Ë Z_»∞¡

LO_»=Ù. XHõiH q «Î<åÅ∞ LO_»=Ù. g∞~°∞ Mutual Aid Teams Jx K≥Ñ≤Ê Ñ~°ãÊ~°

ãÇÏHÍ~°O`À XHõiH˘Hõ~°∞ JÑC WK«∞ÛH˘x HÍ"åeû# ÑiHõ~åÅ∞ fã∞H˘x =º=™êÜ«∞O

KÕã∞HÀO_ç - =zÛ# Ñ¶e`åxfl g∞‰õΩ LO_Õ@@∞=O\ Éèí∂q∞ *ÏQÍ#∞|\ì g∞~°∞

ÑOK«∞HÀO_ç J<Õk „áê~°OaèOKå~°∞. JHõ _» #∞Oz XHõ J_»∞QÆ∞ =ÚO Œ∞‰õΩ áÈ~Ú

HOk™ê÷~Ú ãÇÏHÍ~° HΔ„`åÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. 20 ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞, 30 ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞,

40 ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ Hõeã≤ «=∞ Éèí∂q∞x L=∞‡_çQÍ ™êQÆ∞KÕã∞‰õΩO@∂ =zÛ# ÑO@#∞

ÑÖK«∞‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞ Z=i Éèí∂q∞ ZO`« LO_çOk J<Õ^•xx |\˜ì "å\ÏÅ∞

x~°‚~ÚOK«∞H˘x ÑÖK«∞‰õΩO\Ï~°∞. JO «HõO>Ë ÃÑ· ™ê÷~ÚÖ’x ã¨Ç¨ÏHÍ~° ˆHΔ„`åÅ∞ -

#∂~°∞ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ HÍ=K«∞Û, #∂@ Ü«∂Éè· ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ HÍ=K«∞Û - «=∞‰õΩ#fl

Éèí∂q∞x, «=∞‰õΩ#fl@∞=O\ L «ÊuÎ ÑiHõ~åÅ#∞ L=∞‡_çQÍ ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~Ú. J~Ú Õ

Z=i Éèí∂q∞ ZO « LO_çOk J<Õ q+Ü«∂xfl ÑHõ ‰õΩÃÑ\ì KÕã≤# Ñxx |\ì „ÑuÑ¶ÖÏxfl

fã∞H˘O\Ï~°∞. W=hfl ‰õÄ_® XHõ ~ÀAÖ’ J~ÚáÈÜÕ∞q HÍ=Ù. XHõ „Hõ=∞OÖ’ J\Ï¡

=ÚO Œ∞‰õΩáÈ`å~°∞. J~Ú Õ WÑ¨Ê\˜=~°‰õΩ Z=iÔH·<å ã¨~ D ã¨Ç¨ÏHÍ~° ˆHΔ„ «O #∞O_ç

|Ü«∞@‰õΩ "≥o§áÈÜÕ∞ ¿ãfiK«Ûù LO@∞Ok. <å Éèí∂q∞ <å‰õΩ WKÕÛÜ«∞O_ç, <Õ#∞

^•O\’¡ LO_»#∞ Jx H˘\Ï¡@Å∞ =¿ãÎ "≥o§áÈÜÕ∞ ¿ãfiK«Ûù LO@∞Ok. H˘xfl KÀ@¡ P

¿ãfiK«Ûù‰LO_»^Œ∞. D ~°Hõ"≥∞ÿ#@∞=O\˜ Ñ¨^ŒúuÖ’ „Hõ=∞OQÍ ã¨Ç¨ÏHÍ~° ˆHΔ„`åÅ∞

ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩO@∂ áÈÜ«∂~°∞. nx=Å¡ UO [iyOk JO>Ë =º=™êÜ«∞ ~°OQÆOÖ’

ÃÑ@∞ì|_ç ÖËq∞ "≥Ú Œ\’¡ KåÖÏ „Ñ¨ è•#"≥∞ÿ# ã¨=∞ã¨º HÍ|\ì, ÃÑ@∞ì|_ç Z‰õΩ¯=

ÃÑ@ì=Åã≤# J=ã~°O ÖË‰õΩO_® =º=™êÜ«∂xfl „Hõ=∞OQÍ Jaè=$kú KÕÜ«∞_®xH Jk

^ÀÇ¨Ï ŒO KÕã≤Ok. J~Ú Õ Wk ãïáÈ Œ∞. ãïáÈHõáÈ Õ «~åfi « Uq∞ K≥Ü«∂ºe?

KåÖÏ ÃÑ ŒÌ Z «∞Î# ÃÑ@∞ì|_ç ã¨g∞Hõ~°} [~°QÍe. Õâ◊O Pi÷Hõ Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞#O HÀãÖ,

^•xfl U~°HõOQÍ K≥Ü«∂ºe J#fl „Ñâ◊fl =zÛOk.

D =∞ èŒºHÍÅOÖ’ =ÚYºOQÍ K≥·<å J#∞Éèí=O «~°∞"å « Development

Econ- omics J<Õ •O\’¡ W"åfià◊ XHõ ã≤ •úO «OQÍ<Õ =ã¨∞Î#flk Uq∞@O>Ë «=∞

rq`åÅ#∞ ÉÏQÆ∞ KÕã∞‰õΩ<Õ „Hõ=∞OÖ’ =∞#∞+μÅ∞ K≥· «#º=O «OQÍ áêÖÁæO>Ë "åiÖ’

=ÚO Œ∞‰õΩ =KÕÛ@@∞ =O\ L ÕÎ[O HÍx, L`åûÇÏO HÍx Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞O Œx.

^•x=Å¡ "åà◊√§ ‰õÄeHÀãO KÕ¿ã „â◊=∞HõO>Ë Z‰õΩ¯= „â◊=∞ KÕ™êÎ~°∞. «=∞HÀã"Õ∞ HÍ|\ì,


k k

«=∞ Éèíq «=ºO HÀã¨"Õ∞ HÍ|\ì "åà◊√§ Lz «OQÍ ‰õÄ_® KÕ™êÎ~°∞. "≥#∞Hõ|_ç# ÕâßÅ∞

q ÕâßÅ#∞Oz ÃÑ@∞ì|_ç kQÆ∞=∞u KÕã¨∞HÀ=_»"≥∂, ÖËHõáÈ Õ Ô~· åOQÆO #∞Oz «‰õΩ¯=

èŒ~°‰õΩ WzÛ è•<åºxfl fã¨∞H˘x ^•xfl ÃÑ@∞ì|_çQÍ "å_»∞HÀ=_»"≥∂, g\˜HõO>Ë ¿Ñ Œ

„Ñ¨*ÏhHõOÖ’ `«=∞ rq`åÅ∞ `å=Ú ÉÏQÆ∞ KÕã¨∞HÀ=@OÖ’, ^•O\’¡ ÉèÏQÆO

Ñ¨OK«∞HÀ=@OÖ’ LO_Õ@@∞=O\˜ L`åûÇ¨ÏO U ≥· Õ LO@∞O^À J Õ ÃÑ@∞ì|_ç

J=Ù «∞Ok J<Õk W"åfià◊ Development Economics Ö’ XHõ ã∂„ «OQÍ LOk.

K≥·<åÖ’ ‰õÄ_® nxfl J=∞Å∞ KÕ¿ã „Ñ¨Ü«∞ «flO KÕâß~°∞. <Õ<≥O Œ∞‰õΩ K≥|∞ «∞<åfl#O>Ë

nO\’¡ Ñ¨=~ü ¢ãìQÆ∞Öò ÖË •....The Great Leap Forward JO>Ë 1957 «~°"å « Œâ◊

ÖË<Õ ÖË^• JO>Ë LO_˘K«∞Û. ZO^Œ∞HõO>Ë KåÖÏ q=~åÅ∞ =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞xq

„Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ WHõ _˘Hõ\, JHõ _˘Hõ\ |Ü«∞@‰õΩ =ã∂ÎO\Ï~Ú. „Ñ[Å#∞ L ÕÎl «∞Å∞

KÕÜ«∞_»O •fi~å Õâßxfl Jaè=$kú KÕÜ«∞@O J<Õ JOâ◊O`À ãO|O èŒO ÖËx q+Ü«∂Å∞

‰õÄ_® LO_˘K«∞Û. Pi÷Hõ ÑÙ~ÀQÆ=∞#O`À ãO|O èŒO L#fl@∞=O\ XHõ P Œ~°≈=O «"≥∞ÿ#

TÇÏ =∂"ÀÖ’ LO>Ë LO_»=K«∞Û. JÑC_»∞ ‰õÄ_® =∞øeHõ"≥∞ÿ#@∞=O\ XHõ Pi÷Hõ

„Hõ=∞OÖ’ LOk K≥·<å. P „Hõ=∞OÖ’ „áê^äŒq∞Hõ ÃÑ@∞ì|_ç ã¨g∞Hõ~°} U ~°HõOQÍ

[~°QÍe J<Õ „Ñâ◊fl‰õΩ ["å|∞QÍ Wk =ÚO Œ∞‰õΩ =zÛOk. ^•O`À W «~° JOâßÅ∞

‰õÄ_® U"≥·<å =Ú_çÑ¨_ç LO_»=K«∞Û#∞. =∞#O =∞s Hõà◊√§ =¸ã¨∞H˘x „Éèí=∞Å`À,

P Œ~°≈=O «OQÍ PÖ’zOKåeû# J=ã~°=¸ ÖË Œ∞, =∞s Cynical QÍ PÖ’zOKåeû#

J=ã¨~°O ‰õÄ_® ÖË Œ∞. Great Leap Forward J<Õ@@∞=O\ Ô~O_À Œâ◊Ö’ JO>Ë

1957 «~°"å « =º=™êÜ«∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~° ˆHΔ„`åÖ’¡H˜ ^•^•Ñ¨Ù #∂\˜H˜ 80 âß «O Ô~· åOQÆO

=KÕÛâß~°∞. ã¨Ç¨ÏHÍ~° ˆHΔ„`åÖ’¡Oz =ÚO Œ∞‰õΩáÈ~Ú „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ Hõ=¸º<£Å

U~åÊ@∞ ‰õÄ_® KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. XHõ Hõ=¸º<£ JO>Ë ˆH=ÅO =º=™êÜ«∞ J=ã¨~åÅ

HÀãO Éèí∂q∞x ãq∞+≤ìQÍ HõeyLO_ç g∞ Ñâ◊√=ÙÅ∞, =∂ Ñâ◊√=ÙÅ∞, g∞ <åQÆe, =∂

<åQÆe HõeÑ≤ Œ∞#∞flHÀ=_»O Jx =∂„ «"Õ∞ HÍ‰õΩO_® P =KÕÛ@@∞=O\ ÑO@, L «ÊuÎ

#∞Oz KÕã≤# Ñxx |\ì =~ü áê~ÚO\òû ÖHõ ÃÑ\ì, ^•x „ÑHÍ~°O Ñ¶e «O WzÛ P

q∞QÆ∞Å∞ U"≥· Õ LO@∞O^À •xfl «#‰õΩ å<Õ x~°fiÇ≤ÏOK«∞H˘<Õ Ü« x\ò. "åà◊§=~°‰õΩ

"åàı§ XHõ QÆ=~°fl"≥∞O\ò. P q∞QÆ∞Å∞Ö’ H˘O « Ñ¨#∞fl „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ Hõ_» å~°∞. Jk

„ÑÉèí∞`åfixH |Ü«∞@ áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆOÖ’ ÃÑ@∞ì|_çQÍ ÑxH˘ã∞ÎOk. HÍx ™ê÷xHõOQÍ

=º=™êÜ«∞ ~°OQÍxH ãO|OkèOz#O «=~°‰õÄ =∂„ «O `å=Ú ÑO_çOz# ^•O\’¡

q∞QÆ∞Å∞#∞ LÑ¨Ü≥∂yOK«∞H˘x - ZÑ¨C_À „Ñ¨Éèí∞ «fiO =zÛ i[~åfiÜ«∞~°∞ Hõ\ìã¨∞ÎOk,


k k

K≥H± _®ºO Hõ\˜ìã¨∞ÎOk, ÉÏ=ÙÅ∞ `«qfiã¨∞ÎOk J<Õ Ñ¨^Œúu HÍ‰õΩO_® "å\˜x `å"Õ∞

U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. ã¨q∞+≤ìQÍ ÑÖ_çOK«∞HÀ=@O =Å¡ H˘O`« Z‰õΩ¯=

q∞QÆÅÛQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. ^•O\’¡ „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ Ñ¨#∞fl Hõ@ìQÍ q∞yeOk _®º"£∞Å∞

H õ@∞ ìHÀ=\ÏxH˜ =ÚYºOQÍ KåÖÏ ÃÑ^Œ Ì i[~åfiÜ«∞~ °∞ ¡ H õ@∞ ìHÀ=_®xH˜

LÑ¨Ü≥∂yOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. Éèí∂q∞x K« Œ∞#∞ KÕÜ«∞_»O ÖÏO\˜ Ñ¨#∞Å‰õΩ ‰õÄ_® "åà◊√§

KåÖÏ ÃÑ ŒÌ Z «∞Î# «=∞ „â◊=∞<Õ LÑ¨Ü≥∂yOKå~°∞. «=∞ „â◊=∞`À<Õ z#fl _®º=ÚÅ∞

Hõ@∞ì‰õΩ<åfl~°∞. =∞# ^ŒQÆ æ~°~Ú`Õ „Ñ¨Éè í∞`«fiO „áê*ˇ‰õΩì =∞OE~°∞ K≥Ü«∂ºe,

„Ñ¨ÑÖK«ÉÏºO‰õΩ ŒQÆæ~°H˜ JÑ¨CHÀãÖ áÈ"åe, "åà◊√§ JÑ¨C W"åfie, JÑ¨C WzÛ#

«~°"å « Z=_À HÍO„\ÏHõì~°∞ P „áê*ˇ‰õΩì#∞ fã¨∞HÀ"åe. "å_»∞ ^•O\’¡ =∞\ì<À Õ<Àfl

HõÅáêe. Jk ‰õÄeáÈ"åe. W"Õg∞ ÖË‰õΩO_® «=∞ HÀã¨"Õ∞ HÍ|\ì «=∞ „â◊=∞`À

«=∞‰õΩ q∞ye# •O`À "åà◊√§ Hõ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. Éèí∂q∞ÖËx ‰õÄe"åà◊√¡ Z=~°<åfl LO>Ë

"åà◊§#∞ ‰õÄeH xÜ«∞q∞OK«∞‰õΩO\Ï~°∞. "åà◊§‰õΩ å=Ú ÑO_çOz# •O\’¡ q∞yeOk

W™êÎ~°∞.

<Õ#∞ XHõ q è•#OQÍ nxx K≥ÑÙÎ<åfl#∞. D q è•#O J=∞Å∞Ö’ J=Hõ «=HõÅ∞,

q∞ye# q+¨Ü«∂Å∞ Ñ¨Hõ¯‰õΩÃÑ\˜ì K≥|∞`«∞<åfl#∞. K≥·<å "åà◊√§ Éèí∂q∞x ÉÏQÆ∞

KÕã∞HÀ=_»O QÆ∞iOz g∞~°∞ ‰õÄ_® KåÖÏ #=ÅÖ’¡ K«k"Õ LO\Ï~°∞. JãÅ∞ U=∂„ «O

P"åãÜ≥∂QÆºO HÍ=Ù J#∞‰õΩ#fl@∞=O\ Éèí∂q∞x ‰õÄ_® «=∞„â◊=∞`À H˘xfl ÅHõΔÅ

ZHõ~åÅ#∞ K≥·<åÖ’ ™êQÆ∞ HÕ ŒH˜ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞. W ŒO`å XHõ n~°…HÍeHõ Pi÷Hõ

„Hõ=∞OÖ’ ÕxH˜ ^ÀÇ¨Ï ŒO KÕã≤Ok JO>Ë ÃÑ@∞ì|_ç H˘~° « J<Õ ã¨=∞ã¨º U ≥· Õ

LO@∞O^À ^•x=Å¡ q ÕâßÅ‰õΩ QÆ∞ÖÏ=ÚÅ∞ HÍ‰õΩO_®, «=∞ HÍà◊§g∞ Œ `å=Ú

xÅ|_ÕO Œ∞‰õΩ, ÃÑ@∞ì|_ç H˘~° « J<Õ ã=∞ãº#∞ Ñi+¯iOKÕO Œ∞‰õΩ LÑÜ≥∂QÆÑ_çOk.

L^ÕÌâ◊ºO U^≥·<å nO\’¡ "Õˆ~ ~å[H©Ü«∂Å∞, P^Œ~å≈Å∞ ÖË"å JO>Ë LO_˘K«∞Û.

nO`Àáê@∞ D Hõ=¸º<£ÖÖ’ =∞~˘Hõ „Ñ¨Ü≥∂QÍxfl ‰õÄ_® P Œâ◊Ö’ „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ\Ïì~°∞.

Jk KåÖÏ q"å^•ã¨Ê Œ"≥∞ÿ#k. q~î°Öò~å[<£‰õÄ_® „Ñ¨™êÎqOKå~°∞ Walking on Two

Legs Jx. D =∂@#∞ KåÖÏ ãO Œ~åƒùÅÖ’ =∂"À „ÑÜ≥∂y™êÎ~°∞. K≥·<å ~å[H©Ü«∂ÅÖ’

«~°K«∞QÍ K≥áêÎ~°∞. nx J~°÷O ÃÑ ŒÌ Ñï„â◊=∞ÖË HÍ‰õΩO_® z#fl z#fl Ñï„â◊=∞Å∞ ™ê÷xHõ

J=ã~åÅHÀãO, ™ê÷xHõ =#~°∞Å`À Hõ=¸º<£ÖÖ’<Õ «Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞@O. Jq Z~°∞=ÙÅ∞

HÍ=K«∞Û, Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å =∞O Œ∞Å∞ ÖÏO\˜q HÍ=K«∞Û. <åQÆeH© "å\˜H© LÑ¨Ü≥∂yOKÕ

W#∞Ñ¨ =ÚHõ¯Å∞ HÍ=K«∞Û. ™ê÷xHõOQÍ K≥Ñ¨CÅ∞ ÖÏO\˜q HÍ=K«∞Û. "≥Ú`«ÎOg∞^Œ


k k

LÑÜ≥∂yOKÕ ™ê÷xHõ =#~°∞Å`À ™ê÷xHõOQÍ<Õ z#fl z#fl HõOÃÑhÅ∞ ÃÑ@∞ìH˘x "å\x

«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞@O.

^•O`Àáê@∞ Back Yard Furnaces Jx K≥Ñ≤Ê W#∞=Ú L‰õΩ¯ L «ÊuÎx

Hõ=¸º<£ÅÖ’<Õ z#fl z#fl Blast Furnace Å∞ ÃÑ\˜ì `«Ü«∂~°∞ KÕ¿ã „Ñ¨Ü≥∂QÆO

‰õÄ_® KÕâß~°∞. g\x H˘O « q=~°OQÍ ÑijeOz# ZHÍ#q∞ã∞ìÅ∞ - P Ô~O_çO\x

HõÅÑ¨‰õÄ_» Œ∞, "Õ~fi~°∞QÍ K«∂_®e J<åfl~°∞. ZO Œ∞HõO>Ë D Backyard Furnaces

KåÖÏ =~°‰õΩ qÑ¶Å=∞~Ú<å~Ú. KåÖÏ #+ìO ‰õÄ_® [iyOk "å\˜=Å¡. „Ñ¨[Å‰õΩ

J#∞Éèí=O ~åÖË^•? XHõ L`åûÇ¨ÏO ~åÖË^•? Furnace JO>Ë, Factory JO>Ë

Ñ@ì}ÏÅÖ’ LO_Õ HÍi‡‰õΩÅ∞ KÕ™êÎ~°∞, =∂HO J~°÷O HÍ=Ù Jx Ô~· åOQÆO J#∞HÀ‰õΩO_®

"Õ∞O ‰õÄ_® K≥Ü«∞ºQÆÅO Wq J##∞HÀ=_»O =∞x+≤H˜ P «‡ Ãã÷Â~°ºO Wã¨∞ÎOk. P

^è≥·~°ºO =∞x+≤x =∞iO`« ãÖÑ¨Ó~°‚"≥∞ÿ# =∞x+≤QÍ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞ÎOk. ™È+ë[O

J#∞‰õΩ<åfl, "Õ~ qÑ¡=O J#∞‰õΩ<åfl...U Œ#∞‰õΩ<åfl J^˘Hõ =ÚYº"≥∞ÿ# P Œ~°≈O. P

P Œ~°≈OÖ’ J^˘Hõ =ÚYº"≥∞ÿ# JOâ◊O. =∞x+≤x =∞iO « xO_≥·# =∞x+≤QÍ, <Õ#∞

á⁄ÅO =∂„ «"Õ∞ Œ∞#flQÆÅ#∞, "Õ~g∞ K≥Ü«∞ºÖË#∞ J#∞HÀ‰õΩO_® Wk ‰õÄ_® <Õ#∞

K≥Ü«∞ºQÆÅ#∞ J<Õ #=∞‡HõO Wã¨∞ÎOk. Jk qÑ¶ÅO HÍ=K«∞Û, =$ è• ‰õÄ_® HÍ=K«∞Û.

H˘xfl =$ è• J~Ú#ÑÊ\H© Hõ=¸º<£Å P èŒfi~°ºOÖ’ z#fl z#fl Ñi„â◊=∞Å∞ U"≥· Õ

<≥ÅH˘ÖÏÊÅx „ÑÜ«∞ «flO KÕâß~À Jq KåÖÏ=~°‰õΩ q[Ü«∞=O «=∞Ü«∂º~Ú.

D z#fl ™ê÷~Ú Ñi„â◊=∞Å∞ J<Õq JHõ _» KåÖÏ ÃÑ ŒÌ Z «∞Î<Õ =KåÛ~Ú.

K≥·<å‰õΩ áÈ~Ú =zÛ# XHõ ZHÍ#q∞ãπì JO\Ï_»∞ - ÉèÏ~° « Õâßxfl K≥·<åx áÈe¿ãÎ,

WHõ _» =∞# Small Scale Sector JO`å ‰õÄ_® „Ñ¨Éèí∞`åfixfl ^ÀK«∞HÀ=_»O HÀãÖ

z#fl z#fl HõOÃÑhÅ∞ ÃÑ@∞ìHÀ=@O, _»|∞ƒÅ∞ fã∞HÀ=@O, ZQ æ>ËìÜ«∞@O, sick

Jx „Ñ¨Hõ\ÕK«∞HÀ=_»O - W Õ [iyOk. HÍx JHõ _» Hõ=¸º<£ÖÖ’ „Ñ¨[Å „â◊=∞,

"åà◊§ PÖ’K«#Å∞, "åà◊§‰õΩ |Ü«∞@#∞Oz Ãã·O\ã∞ìÅ∞ <ÕiÊOKÕ@@∞=O\ >HÍflÅr,

"å\x LÑÜ≥∂yOK«∞H˘x ™ê÷xHõ =#~°∞Å`À "åà◊√§ Zxfl\<À «Ü«∂~°∞ KÕã∞‰õΩ<åfl~°∞.

"åà◊§H P «‡qâßfiãO ÃÑiyOk. "åà◊√§ =∞iO « ãOÑÓ~°‚"≥∞ÿ# =∞#∞+μÅ∞QÍ =∂~å~°∞.

"Õ∞^èÀ„â◊=∞, âßs~°Hõ „â◊=∞ J#O_ç ÖËHõáÈ`Õ áêi„âßq∞Hõ ™êOˆHuHõ`«, =º=™êÜ«∞

™êOˆHuHõ « J#O_ç - P Õ_®Å∞ «yæáÈ=\ÏxH˜ D „Ñ¨Ü≥∂QÆO ^ÀÇ¨Ï ŒÑ¨_çOk. Wk

"åà◊√§ ÉÏQÍ<Õ KÕÜ«∞QÆeQÍ~°∞.


k k

W Õ HÍ‰õΩO_® ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖ’ KåÖÏ „Ñ¨ è•#"≥∞ÿ# Ö’ÑÖQÍ =ã¨∂Î =zÛ#,

HO„nHõ$ « „Ñ}ÏoHÍ ~°K«##∞ "åà◊√§ H˘O «=~°‰õΩ ãik Œ∞ÌHÀQÆeQÍ~°∞. ~°ëêºÖ’ •x=Å¡

qÑs «"≥∞ÿ# HO„nHõ$ «O [iy, |∂º~À„Hõã≤ ÃÑiy - =¸~°ö"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∂Å∞, =¸_è»"≥∞ÿ#

x~°‚Ü«∂Å∞, "åãÎ"åÅ`À Ug∞ ãO|O èŒO ÖËx x~°‚Ü«∂Å∞ fã∞HÀ=_»O [iyOk.

H˘xfl *’‰õΩÅ∞ K≥áêÎ~°∞. QÀ~°ƒKÕ"£ =zÛ# «~°∞"å Õ q+¨Ü«∂Å∞ |Ü«∞\˜H˘ã¨∞Î<åfl~Ú.

JÑ¨C_»∞ K≥Ñ¨Ê\ÏxH˜ ¿ãfiK«Ûù ÖË Œ∞. ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖ’ ÖË Œ∞, K≥·<åÖ’#∂ ÖË Œ∞.

=∂™È¯ #∞Oz |∂@∞¡ ã~°Ñ¶~å [~°QÍe. 2500 H.g∞. Œ∂~°OÖ’ L#fl@∞=O\ XHõ

„QÍ=∂xH |∂@∞¡ =™êÎ~Ú, =™êÎ~Ú Jx "åà◊§O`å HÍK«∞H˘x L<åfl~°∞. K«eHÍÅO.

XHõ ~ÀA QÆ∂_»∞û „>ˇ~Ú<£Ö’ "≥Ú`«ÎO |∂@∞¡ kQÍ~Ú. f~å qÑ≤Ê K«∂¿ãÎ Jhfl

Z_»=∞HÍe |∂>Ë¡ L<åflÜ«∞O\. ‰õΩ_çHÍÅ∞, Z_»=∞HÍÅ∞ HõeÑ≤# [ « HÍ‰õΩO_®

Z_»=∞HÍe |∂>Ë¡ L<åflÜ«∞O\ ^•xflO_®. D ~°Hõ"≥∞ÿ#q KåÖÏ [iQÍ~Ú. K≥·<åÖ’

‰õÄ_® [iQÍ~Ú, [~°QÆÖË Œx HÍ Œ∞. Jxfl KÀ\Ï¡ [iQÍ~Ú. Z=~À H˘kÌ =∞Ok "åà◊§Ö’

ZO « ÖHõ Å∞, HõOÑÓº@~ü Ñi*Ï#O L<åfl, Õâ◊OÖ’x Jxfl ~°HÍÅ J=ã~åÅ#∞

Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x "åà◊√§ ˆHO„nHõ$ «OQÍ „Ñ¨}ÏoHÍ ~°K«# KÕã≤, ^•xfl ã¨=∞#fiÜ«∞O

KÕã¨∞‰õΩx, Jhfl x~°‚Ü«∞OÖÏ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞ J#∞HÀ=@O ãïÜ≥ÿ∞# PÖ’K«<Õ

HÍ Œ∞. P q+Ü«∞O J~°÷O HÍ=\ÏxH ~°ëêº‰õΩ KåÖÏ HÍÅO Ñ\ìOk. P J#∞Éèí"åxfl

H˘O «=~°‰õΩ K≥·<å"åà◊√§ <Õ~°∞ÛH˘x H˘O «"Õ∞~°‰õΩ ^•^•Ñ¨Ù Ô~O_»= ÑÖK«=~°¬ „Ñ¨}ÏoHõ

JÑÊ\#∞Oz qHO„nHõ~°} "åà◊√§ „áê~°OaèOKå~°∞. Jk UO@O>Ë ÃÑ ŒÌ Ñi„â◊=∞Å#∞

=∂„ «"Õ∞ "åà◊√§ ˆHO„nHõ$ «OQÍ x~°fiÇ≤ÏOKÕ"å~°∞. z#fl™ê÷~Ú Ñï„â◊=∞Åxfl\’¡ ‰õÄ_®

~å¢ëêìÅ "åà◊§‰õΩ x~°fiÇ¨Ï}Ï ¿ãfiK«Ûù LO_Õk. J~Ú Õ K≥·<åÖ’ ~å¢ëêìÅ∞ KåÖÏ ÃÑ ŒÌq

HÍ|\ì JÑ¨Ê\˜H˜ Jk ˆHO„nHõ$ «"Õ∞ HÍ=K«∞Û, JÑ¨Ê\˜H |∂º~À„HÍ\˜H¯ HÍ=K«∞ÛQÍh

J~Ú<å P =∂„`«O `Õ_®#∞ "≥Ú^Œ\˜ #∞Oz ‰õÄ_® "åà◊√§ áê\ÕK«_»O

"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~°∞.

WHõ _» =∞#O H˘xfl q+Ü«∂ÅÖ’ =∂„ «O *Ï„QÆ «ÎQÍ LO_®e. ZO Œ∞HõO>Ë

"≥∞K«∞Û‰õΩ<Õ @Ñ¨C_»∞ "≥∞K«∞ÛHÀ=_»O ZO « J=ã¨~°"≥∂, democratisation ÖÏO\˜

=∂@Å∞ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ @Ñ¨C_»∞ *Ï„QÆ`«ÎQÍ LO_®e. ˆHO„nHõ$`«OQÍ Ñ‘HÕQ∑Ö’<Õ

‰õÄ~˘Ûx Jxfl x~°‚Ü«∂Å∞ fã∞HÀ=_»O | Œ∞Å∞, PÜ«∂ ~å¢ëêìÅ ~å[ è•#∞Ö’¡ H˘xfl

x~°‚Ü«∂Å∞ [~°∞QÆ∞`åÜ«∞<Õk =∞Oz Õ. WOHÍ „HOk ™ê÷~Ú x~°‚Ü«∂Å∞ JO>Ë XHõ

Hõ=¸º<£Ö’ LÑÜ≥∂yOKÕ Z~°∞=ÙÅ∞ ZHõ _» «Ü«∂~°∞ KÕã∞HÀ"åÅ<Õk P x~°‚Ü«∞O


k k

Hõ=¸º<£ J_ç‡x¢¿ãì+¨<£ KÕã¨∞ÎOk. ˆH=ÅO Ñ¨#∞fl XHõ >Ë „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ Hõ_»∞ «∞Ok.

ÖË • å#∞ L «ÊuÎ KÕ¿ã •xÖ’Oz U"≥∞ÿ<å LO>Ë „ÑÉèí∞ «fiO`À J„y"≥∞O\ò ÃÑ@∞ìH˘x

ã¨~°Ñ¶~å KÕã¨∞ÎOk. WO «=~°‰õÄ „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ"Õ∞.

HÍh ZO « ™êOã¯$uHõ qÑ¡=OÖ’ J~Ú<å, Great Leap Forward J~Ú<å,

"≥Ú «ÎO =∂"À KÕã≤# „ÑÜ≥∂QÆ=∞O`å „Ñ*Ï™êfiq∞HõOQÍ Ug∞ [~°QÆÖË Œ∞. qHO„nHõ~°}

JO>Ë HÕ^Œ ™ê÷~ÚÖ’ x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞HÀ=@O H˘O`«=~°‰õΩ [iyOk. JÖÏˆQ

~å[H©Ü«∞OQÍ u~ÀQÍq∞ â◊‰õΩÎÅ#∞ „ÑüÑ¶∞\ÕKåe J#∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ Right To Rebel

J<Õ Ñ≤Å∞ÑÙ W=fi@O „ÑuÑ¶∞\OKÕ@@∞=O\ ¿ãfiK«Ûù#∞, ÇÏ‰õΩ¯#∞ W=fi@O [iyOk

XHõ ~å[H©Ü«∞ ãOÑ¶∞~°¬}Ö’ ÉèÏQÆOQÍ. ã=∂[OÖ’ ˘O «~°∞¡ ˘O «~°∞¡QÍ Jã=∂# «Å∞

U"≥·`Õ LO\ÏÜ≥∂ "å\˜H˜ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_»@O, „ÑüÑ¶¨∞\ÕK«_»O, ™ê=∂lHõ

ãO|O è•ÅÖ’ ã=∂#`åfixfl ÃÑOá⁄OkOK«@O - P J~°÷OÖ’ „Ñ*Ï™êfig∞Hõ~°} LOk.

JHõ _» HÍh áœ~°∞Å∞QÍ U ≥· Õ =∞#O ÇÏ‰õΩ¯Å∞ ¿ãfiK«Ûù J#∞‰õΩO\Ï"≥∂... „Ñ*Ï™êfi=∞ºO

J#∞‰õΩO\Ï"≥∂ "å\ KèåÜ«∞Å∞ "≥uH Õ =∂„ «O Hõ+ì"Õ∞. Jk =∂"À PÖ’K«#ÅÖ’

J~Ú<å ã~, =∂"À P èŒfi~°ºOÖ’ [iy#@∞=O\ ™êOã¯$uHõ qÑ¡=OÖ’ J~Ú<å

ã~. áÈ~å@OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ áÈãì~°∞¡ "≥Ü«∞ºO_ç J<åfl_»∞. HÍh Jk áÈ~å@OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ

=∂„ «"Õ∞. Jk u~ÀQÍq∞ â◊‰õΩÎÅ#∞ „ÑüÑ¶∞\ÕK«@O HÀã¨"Õ∞. Ñïã≤÷ «∞Å`À xq∞ «ÎO

ÖË‰õΩO_® „Ñ*Ï™êfi=∞ºO Jx =∞#O J#∞‰õΩ<Õk, Jk ‰õÄ_® XHõ „Ñ*Ï™êfi=∞º"Õ∞.

^•xH˜ |∂~°∞˚"å „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO J<Õ ¿Ñ~°∞ ÃÑ\ì<å, U ¿Ñ~°∞ ÃÑ\ì<å =∞#∞+¨μÅ

¿ãfiKåÛùÜ«Ú «"≥∞ÿ# rq`åxH Jk J=ã~°O. ^•x QÆ∞iOz XHõ concept QÍh W"Õq

=∞#‰õΩ HõxÑ≤OK«=Ù. „ÑüÑ¶∞\ÕK«∞, áÈ~å_»∞, ZkiOK«∞, Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ _ç=∂O_£ KÕ~Ú

J<Õ Ñ≤Å∞Ñ¨Ù J<ÕHõ ãÖ Œ~åƒùÅÖ’ W=fi@O [iyOk K≥·<åÖ’. HÍh "å\˜H˜ XHõ =º=ã÷,

XHõ QÍº~°O\©, =º=ã≤÷ «"≥∞ÿ#@∞=O\˜ Éèí„ Œ « - Wq =∂„ «O =∞#‰õΩ HõxÑ≤OK«=Ù.

W=hfl ‰õÄ_® =∞#O Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x q+Ü«∂Å∞ K«iÛOK«∞HÀ"åe. =∞Oz K≥_»∞

"≥Ú «ÎO q+Ü«∂Å∞ ‰õÄ_® =∞# Œ$+≤ìÖ’ LO_»@O J=ã~°O.

ã¨~ WÑ¨C_»∞ Pi÷Hõ =º=ã÷ ŒQÆæ~°‰õΩ =∞m§ =¿ãÎ P „Ñ¨Ü≥∂QÍÅhfl KÕâß~°∞. P

„Ñ¨Ü≥∂QÍÅ∞ KÕ¿ã „Hõ=∞OÖ’ 1952 #∞Oz 1960 =~°‰õΩ ~°ëêº "åà◊§‰õΩ ã¨Ç¨Ü«∞OQÍ

LO_çOk. ^•^•ÑÙ XHõ 300 á¶êºHõìsÅ#∞, áêi„âßq∞Hõ HO„^•Å#∞ <≥ÅH˘ÅÊ\ÏxH,

™êOˆHuHõ tHõΔ} W=fi\ÏxH˜ ~°ëêº "åà◊√§ XÑ¨C‰õΩ<åfl~°∞. H˘xfl aeÜ«∞#¡ _®Å~°¡

ÃÑ@∞ì|_çx W=fi_®xH˜ ‰õÄ_® XÑ¨C‰õΩ<åfl~°∞, WKåÛ~°∞. P Ñï„â◊=∞Å∞ ã¨QÆO =~°‰õΩ


k k

ÑÓ~°Î~Ú, q∞ye#q ãQÆO ãQÆO #_»∞ã∂Î LO_»QÍ ~å[H©Ü«∞ qÉèË •Å =Å¡ ~°ëêº

"åà◊√§ JHõ™ê‡ «∞ÎQÍ "≥Ú «ÎO =ke ÃÑ\ì "≥#H˜ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. D Ö’Ñ¨Å K≥·<åÖ’

WO[h~°∞¡ H˘O « <Õ~°∞Û‰õΩ<åfl~°∞. ™êOˆHuHõ xÑ¨Ù}∞Å∞ H˘O « <Õ~°∞Û‰õΩ<åfl~°∞ QÍh

Jk ãÖÑ¨Ó~°‚O HÍ Œ∞. Jk ãïáÈÖË Œ∞ "å\˜x "≥O@<Õ "ÕQÆOQÍ Ñ¨ÓiÎ KÕÜ«∞\ÏxH˜.

ãïQÍæ J Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ô~O_»∞ ãÖ= «û~åÅ∞ f„="≥∞ÿ# HΔÍ=∞O. Jk ZO « f„=O

JO>Ë Yellow river Jx K≥Ñ≤Ê XHõ #k LO@∞Ok K≥·<åÖ’, Jk ZÑ¨C_»∂

ZO_çáÈ ŒO@. J@∞=O\k 3 "å~åÅ∞ K«∞Hõ hà◊√§ ÖË‰õΩO_® ZO_çáÈ~ÚOk. Jk

JO « f„="≥∞ÿ# HΔÍ=∞O Jx K≥ÑC‰õΩO\Ï~°∞. Wq Ô~O_»∂ 1959-60 QÍh, 1960-61

QÍh, P Ô~O_»∞ ãO= «û~åÅ∂ P „áêO «OÖ’ Hõ~°∞=Ù ~å=_»O, ~°ëêº "åà◊√§ JHõ™ê‡ «∞ÎQÍ

"≥#H˜¯ "≥o§áÈ=_»O, nO`À JO`«=~°‰õΩ [iy#@∞=O\˜ „Ñ¨Ü≥∂QÆO – „áê^äŒq∞Hõ

ÃÑ@∞ì|_ç ãg∞Hõ~°}, áêi„âßq∞Hõ - Jaè=$kú, =º=™êÜ«∞ ~°OQÆOÖ’ Jaè=$kú, Land

reclamation, i[~åfiÜ«∞~°∞¡ Hõ@∞ìHÀ=_»O W=hfl ≥|ƒu<åfl~Ú.

ãÇÏ[OQÍ<Õ ZÑC_≥· Õ Hõ~°∞=Ù =ã∞ÎO^À, HΔÍ=∞O =ã∞ÎO^À JO «=~°‰õΩ ãq∞+≤ìQÍ

Hõeã≤ Ñ¨xKÕã¨∞‰õΩO@∞#fl "åà◊§Ö’ Õ_®Å∞ =™êÎ~Ú, H˘\Ï¡@Å∞ =™êÎ~Ú, Ñ¶∞~°¬}Å∞

=™êÎ~Ú. <å Éèí∂q∞ <åk, h Éèí∂q∞ h Õ áÈ J#∞‰õΩ<åfl~°∞. W\Ï¡O\˜ Ñ¶∞~°¬}Å∞

Hõ=¸º<£ÅÖ’ ‰õÄ_® =KåÛ~Ú. Hõ=¸º<£ÅÖ’ U"≥∞ÿ<å q∞ye`Õ P q∞QÆ∞Å∞#∞

^ÕxHÀãÖ Y~°∞Û ÃÑ_»^•=Ú JO>Ë =∞#∞+¨μÅ‰õΩ WOHÍ PHõe J<Õk ã¨=∞ã¨ºQÍ

LOk HÍ|\ì •xfl •zÃÑ@∞ì‰õΩO^•O Jx, <å‰õΩ HÍ"åe, <å‰õΩ HÍ"åe Jx PÖ’K«#

=zÛ H˘OK≥O Jqhu =zÛOk. D ã=∞ãºÅhfl ‰õÄ_® Hõ=¸º<£ÖÖ’, Hõ=¸º<£Å

|Ü«∞\Ï ~å[H©Ü«∂Å∞QÍ =∂~å~Ú. z=iH ~å[H©Ü«∞ Ñ¶∞~°¬} ~°∂ÑO fã∞H˘<åfl~Ú.

ZHõ _» nxfl Ñ=~ü¢ãìQÆ∞ÖòQÍ K«∂™êÎ=Ú, ZHõ _» ÑÙ<åkÖ’ L#fl ãOHΔÀÉèíOQÍ K«∂™êÎ=Ú

JO>Ë Ô~O_çO\H© =Ú_ç «ÑÊxãiQÍ LO@∞Ok. Jk J~°÷O KÕã∞‰õΩO>Ë W^•, J^•

J<Õ K«~°Û J#=ã¨~°O J=Ù «∞Ok. ^•^•Ñ¨Ù "≥Ú Œ\˜#∞Oz K≥·<å Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì

Ö’ÑÅ =∂"À ZÑC_»∂ XHõ "≥∞ÿ<åsìQÍ<À, XHõ |ÅÇ‘Ï#∞_»∞QÍ<À LO@∂ =KåÛ_»∞.

PÜ«∞# g∞ Œ q=∞~°≈ =ÚO Œ∞‰õΩ =zÛOk. 1961 #∞Oz 64, 65 =~°‰õΩ ãq∞+≤ì

ˆHΔ„`åÅ#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ HÍ^Œ∞, H˘O`« =~°‰õΩ ¢ÃÑ·"Õ\òÑ¨~°O K≥Ü«∞º_»O, ¢ÃÑ·"Õ@∞ áê¡@∞¡

HÍ"åÅO>Ë ÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û Jx K≥Ñ¨Ê_»O - XHõÑ¨C_»∞ g∞~°∞ D ã¨q∞+≤ì HΔ„`åxH˜ ZO «

Éèí∂q∞ WKåÛ~À ^•xfl *Ï˝Ñ¨HõO ÃÑ@∞ìH˘x ^•x „Ñ¨HÍ~°O g∞~°∞ H˘O`« J^Œ#OQÍ

fã∞HÀ=K«∞Û =O\ U~åÊ@∞¡, =∂~°∞ÊÅ∞ [iQÍ~Ú. ÖË • ÑO_çOz# ^•O\’¡ H˘O «


k k

=∂„ «O „ÑÉèí∞`åfixH WzÛ q∞ye# ^•xfl g∞~°∞ ¿ãfiK«ÛùQÍ |Ü«∞@ J=Ú‡HÀ=K«∞Û

Jx K≥áêÊ~°∞. g\˜ À #Å¡|*Ï~°∞ qÑ¨s «"≥∞ÿ „Ñ¨Éèí∞ «fiO J Œ∞Ñ¨Ù KÕ¿ã èŒ~° HõO>Ë 30

Ô~@∞¡, 40 Ô~@∞¡, 50 Ô~@∞¡ Z‰õΩ¯= èŒ~°‰õΩ J=Ú‡_»∞ áÈ=_»O - W=hfl ‰õÄ_® K≥·<åÖ’

XHõ 2, 3 ãO= «û~åÅ áê@∞ [iyOk. D <ÕÑ ä•ºxfl =∞#O - JO>Ë Pi÷Hõ ÃÑ@∞ì|_ç

ãOK«Ü«∞O U~°Ê_»@O, áêi„âßq∞H©Hõ~°}, =º=™êÜ«∞, áêi„âßq∞Hõ, Pi÷Hõ ~°OQÍÅÖ’

Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞#O - g\˜x Ñ¨Ù<åkQÍ ÃÑ@∞ìH˘x PÖ’zOK«∞‰õΩO@∂ =¿ãÎ....ZO Œ∞HõO>Ë

J^˘Hõ „Ñ¨^è•# ã¨=∞ã¨º. "Õˆ~ Ñ¨=~ü ¢ã¨ìQÆ∞Öò L<åfl, P^Œ~å≈Å∞ L<åfl, ™È+ë[O

x~å‡}=Ú<åfl Jhfl nO`À =Ú_çÑ¨_ç LO_»=Åã≤#"Õ HÍ|\˜ì JHõ¯_ç#∞Oz

K«∂ã¨∞‰õΩO@∂ =¿ãÎ ™êOã¨ $uHõ qÑ¡=O HÍÅO ŒQÆæ~°‰õΩ =KÕÛ@Ñ¨Ê\˜H˜ D Ñïã≤÷u

HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.

JÑ¨C_»∞ =∞m§ XHõ Ñ≤Å∞Ñ¨Ù. Õâ◊O ÃÑ@∞ì|_ç •s kâ◊"≥·Ñ¨Ù "≥#H˜ "≥o§áÈ «∂

LOk. =∞m§ ^•xx Great Leap Forward HõO>Ë WOHÕ « Z‰õΩ¯= K≥· «#ºOQÍ

=ÚO Œ∞‰õΩ fã∞H˘xáÈ~Ú ™È+eã∞ì ãO|O è•Å#∞ <≥ÅH˘ÅÊ@O ^•fi~å =∞# Pi÷Hõ

ã=∞ãº#∞ Ñiëê¯~°O KÕã∞‰õΩO^•=Ú Jx =∂"À Ñ≤Å∞ÑÙxKåÛ~°∞. ~å[H©Ü«∞ ~°∂ÑOÖ’

Bombard the Head Quarters - áêsì <åÜ«∞Hõ`«fiO "≥#Hõ|_ç áÈ`ÀOk HÍ|\˜ì,

u~ÀQÍ=ÚÅ∞ J~ÚáÈ «∞<åfl~°∞ HÍ|\ì, ÃÑ@∞ì|_ç •s =∂sæÜ«ÚÅ∞ J~ÚáÈ «∞<åfl~°∞

HÍ|\ì "åà◊§ g∞ Œ ^•_ç KÕÜ«∞O_ç. áêsì ˆHO„ Œ <åÜ«∞Hõ «fiO g∞ Œ =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞,

„Ñü á¶êºHõìsÖ’, „Ñü Hõ=¸º<£Ö’ Jxfl KÀ@¡ ‰õÄ_® JkèHÍ~°OÖ’ LO_Õ"åà◊√§ -

"åà◊√§ áêsì "åà◊√§QÍh, "Õ~ Z=~°~Ú<åQÍh - "åà◊§g∞ Œ, "åà◊§ u~ÀQÆ=∞#O g∞ Œ

^•_ç KÕÜ«∞O_ç Jx =∂"À Ñ≤Å∞ÑÙ W=fi_»O, ™êOã¯$uHõ qÑ¡=O P ~°HõOQÍ „áê~°OÉèíO

HÍ=@O, nxfl <ÕÑ¨ äŒºOQÍ ÃÑ@∞ìH˘x K«∂¿ãÎ =∞#‰õΩ JHõ _» eOH± HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.

WHõ _» =∞m§ =∞#O "≥#H˜ áÈ~Ú WOHÀ „Ñ¨â◊fl "Õã¨∞HÀ"åe. ã¨~ 1961-64

=~°‰õΩ XHõ ~°Hõ"≥∞ÿ# #∂ «# Pi÷Hõ q è•#O J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛOk. ZO Œ∞‰õΩ =∂"À

^•xfl „ÑüÑ¶∞\ÕKå_»∞? «# „ÑüÑ¶∞@##∞ PÜ«∞# U~°HõOQÍ ã≤ •úOfHõiOKå_»∞?

PÜ«∞# H=ÅO JkèHÍ~°O HÀã¨"Õ∞ KÕâß_»#∞‰õΩO>Ë - ^•xfl HÍ¿ãÑ¨Ù Ñ¨Hõ # ÃÑ_» •O -

U~°HõOQÍ ã≤^•úOfHõiOKå_»∞? P ã≤^•úOfHõ~°} #∞Oz =∞#O <Õ~°∞Û‰õΩ<Õk

U=ÚO@∞Ok? P ã≤ •úOfHõ~°}Ö’ LO_Õ qÅ∞"≥·# q+Ü«∞O U=ÚOk? Jk =∞#‰õΩ

=ÚYº"≥∞ÿ# ãÖQÆu J=Ù «∞Ok. U ~°HõOQÍ ^•xfl J~°úO KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»<Õ „Ñ¨â◊fl =∞#‰õΩ


k k

=ã¨∞ÎOk. á⁄ Œ∞Ì# H˘O « K«~°Û =zÛOk. áêe\˜H±û W<£ Hõ=∂O_®, good politics in

command and improve production Jx =∂"À J#fl q+Ü«∞O JO[Ü«∞º QÍ~°∞

QÆ∞iÎOK«ÖË Œ∞ Jx H˘O « K«~°Û =zÛOk. ã¨∞„|Ç¨Ï‡}ºO H˘O « q=~°} WKåÛ_»∞.

<Õ##∞‰õΩO\Ï XHõ áê~ÚO\ò JO Œ~°=¸ q∞ãπ JÜ«∂ºO - XHõ H©ÅHõ"≥∞ÿ# áê~ÚO\ò.

P áê~ÚO\ò#∞ "≥Ú Œ\’¡ H˘O « „Ñ™êÎqOKå#∞, =∞m§ WHõ _» K≥áêÎ#∞.

L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ g∞ Œ P è•~°Ñ_Õ L «ÊuÎ ãO|O è•Å∞ LO\Ï~Ú. J~Ú#ÑÊ\H©

‰õÄ_® H˘O « ãfi «O„ «OQÍ LO@∞Ok HÍ|\ì LuÊuÎ ãO|O è•Å QÆ∞iOz q_çQÍ

‰õÄ_® =∂\Ï¡_˘K«∞Û J<À J@∞=O\k HÍ Œ∞ WHõ _». L «ÊuÎ ãO|O è•Å∞ =∂~°Û@O

^•fi~å<Õ L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ∞ =∞iO « Z‰õΩ¯=QÍ Jaè=$kú KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú J<Õ PÖ’K«#

‰õÄ_® =∂"ÀÖ’ LOk. Jk HõÔ~HÍì, HõÔ~‰õΩì HÍ^•, Wk =∂i¯ û[O J=Ù<å HÍ^•

J<Õk ÑHõ ‰õΩÃÑ_» •O. =∂"À PÖ’K«#Å#∞ =∂~ü û iÑ¶Ô~<£û áê~ÚO\ò KÕã∞H˘x

Ô~·\Ï - «áêÊ Jx K«∂™êÎ=∂? ÖËHõ =∂"À PÖ’K«#Ö·<å, Öˇx<£ PÖ’K«#Ö·<å,

=∂~ü¯ û PÖ’K«#Ö·<å - Jxfl\˜h ‰õÄ_® ™È+ë[O J<Õ P Œ~å≈xH˜ iÑ¶Ô~<£û KÕã¨∞H˘x

Z=~°∞ ZO «=~°‰õΩ HõÔ~‰õΩì Jx PÖ’z™êÎ=∂....J<Õk ‰õÄ_® XHõ K«~°ÛHÍ=K«∞Û. =∂~ü¯ û<Õ

ZO Œ∞‰õΩ „áêuÑ¨kHõQÍ fã¨∞HÀ"åe? Jk ‰õÄ_® „Ñ¨âıfl HÍ=K«∞Û. =∂"À PÖ’K«#Ö’

XHõ JOâ◊O U=ÚOk JO>Ë L «ÊuÎ ãÖ|O è•Å qÑ¡gHõ~°} J<Õk qÑ¨s «OQÍ

"≥#Hõ|_çLO>Ë Jk Ñ¨Ù<åkx "≥#H˜¯ ÖÏQÆ∞`«∞Ok HÍ|\˜ì LÑï`«ÖÏxfl ‰õÄ_®

qÑ¡gHõiOKåe. J<ÕHõ ™ê=∂lHõ ãO|O è• Å∞O\Ï~Ú. "å\x =∂~°ÛHõáÈ Õ =∞#O

ÑÙ<åk ZO « Jaè=$kú KÕã≤<å ã~ ã=∂[O "≥#H¯áÈ «∞Ok. HÍ|\ì "å\x =∂~åÛe.

L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ∞ - L «ÊuÎ ãO|O è•Å∞, ÑÙ<åk - LÑi «ÅO J<Õq one to one QÍ

LO_»=Ù. H˘O « ¿ãfiK«Ûù LO@∞Ok. H˘O « ã¨fiÜ«∞O „ÑüÑüÎ LO@∞Ok. HÍ|\ì

q_çQÍ ^•x QÆ∞iOz PÖ’zOKåe J<Õ HÍ‰õΩO_® L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÖ’¡ ÑÙ~ÀQÆ=∞#O

HÍ"åÅO>Ë ‰õÄ_® L «ÊuÎ ãÖ|O è•Å#∞ =∞iO « qÑ¡gHõiOKåe. LÑï «ÖÏxfl

qÑ¡gHõiOKåe. ^•x ^•fi~å =∞#∞+μÖ’¡ =KÕÛ@@∞=O\ K≥· «#º=¸, PÖ’K«<å,

=∞iO`« xO_≥·# =∞#∞+¨μÅ∞ HÍ=@O, =∞iO`« ÉÏ^èŒº`åÜ«Ú`«"≥∞ÿ# =∞#∞+¨μÅ∞

HÍ=@O, «=∞ rq`åÅ g∞ Œ «=∞‰õΩ HõO„\’Öò J<Õk ÃÑ~°QÆ_»O....W=hfl L «ÊuÎ

â◊‰õΩÎÅ Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞<åxH˜ ^ÀÇ¨Ï ŒO KÕ™êÎÜ«∞#fl PÖ’K«# ‰õÄ_® =∂"À‰õΩ LO_çOk.

=∂"À ~°K«#Ö’¡ KåÖÏ ãÖ Œ~åƒùÅÖ’ =∞#‰õΩ Jk ã¨Ê+ìOQÍ<Õ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.

XHõ á¶êºHõìsÖ’ HÍi‡‰õΩÅ∞ LO\Ï~°∞. U ã∂Ñ~ü"≥·[~À =zÛ, WO[h~À =zÛ W\Ï¡


k k

KÕÜ«∞O_ç, J\Ï¡ KÕÜ«∞O_ç JO>Ë Ñx KÕã∂Î LO\Ï~°∞ J#∞‰õΩO^•O. P ãO|O èŒ"Õ∞

LO_»‰õÄ_» Œ∞, Jk áÈ"åe. ã∂Ñ~ü"≥·[~ü JO@∂ Z=Ô~·<å L<åfl ã~ P ã∂Ñ~ü"≥·[~ü À

á¶êºHõìs HÍi‡‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® Hõeã≤ LO_®e. JO Œ~°∂ Hõeã≤ á¶êºHõìsx #_»áêe J<Õ

PÖ’K«<Õ XHõ ™È+ëã¨∞ì PÖ’K«#, XHõ Ñ¨Ù~ÀQÍq∞ PÖ’K«#. q_çQÍ ‰õÄ_® ^•xfl

HÍOHΔOK«=K«∞Û, HÍOHΔOKåe. HÍh P ~°Hõ"≥∞ÿ# PÖ’K«# J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O ^•fi~å

HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ ÃÑiˆQ@@∞=O\˜ ÉÏ èŒº «, HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ ÃÑiˆQ@@∞=O\˜ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO

- Wk =∞iO « Z‰õΩ¯= L «ÊuÎ KÕÜ«∞\ÏxH, L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ#∞ =∞iO « =ÚO Œ∞‰õΩ

fã¨∞H˘x áÈ=\ÏxH˜, =∞iO « ã¨$[<å «‡HõOQÍ Ñ¨xKÕÜ«∞\ÏxH˜ ^ÀÇ¨Ï ŒO KÕã¨∞ÎOk.

Z‰õΩ¯= ÃÑ@∞ì|_çÃÑ\ì ÃÇÏg WO_»¢ã‘ìx g∞~°∞ Jaè=$kú KÕ¿ãÎ Hõ • Pi÷Hõ

=º=ã÷ P èŒ∞xHõO JÜÕ∞ºk. g∞~°∞ Hõ=¸º<£ÅÖ’ ÃÑ¶iìÖ·[~üû, Hõ=¸º<£ÅÖ’ ÃÑã≤ìÃã·_»∞¡

JO>Ë ZÑ¨C_»∞ Jaè=$kú J=Ù`å~°∞ Jx JO>Ë ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞HõOQÍ "ÕÑ¨QÍx,

=∞~˘Hõ\˜QÍx, g\˜‰õΩO_Õ@@∞ =O\˜ „H˜q∞ ãÖÇ¨~°Hõ ÅHõΔ}ÏÅ∞ U"≥· Õ Ô~· åOQÍxH˜

ÑiK«Ü«∞O LO\ÏÜ≥∂ "å\#∞Oz z#fl >HÍflÅrx Jaè=$kú KÕã∞‰õΩx, H˘xfl ÑÙ~°∞QÆ∞

=∞O Œ∞Å∞ «Ü«∂~°∞KÕ™êÎ~°∞. Z~°∞=ÙÅ∞ «Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~°∞. K≥·<åÖ’, =∞#O Z\Ï¡ÔQ· Õ

Ñ¨â◊√=ÙÅ ¿Ñ_» "å_» å"≥∂, "åà◊√§ Z~°∞=ÙQÍ ÑÖ Œ∞Å =∞ÖÏxfl Z‰õΩ¯=QÍ "å_» å~°∞.

P Z~°∞=Ù #∞Oz =∞#O WOÔHO « P èŒ∞xHõ"≥∞ÿ# Z~°∞=ÙÅ∞ «Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å"≥∂

"åà◊√§ PÖ’zOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. W ÕO KÕã∞ÎOk, H=ÅO Z~°∞=ÙÅ∞ ãÑ¡Üü∞ KÕÜ«∞@O

=∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞, "åà◊§#∞ z#fl z#fl Ãã·O\ã∞ìÅ#∞ KÕã∞ÎOk. =∞iO « xO_≥·# rq`åxfl

"åà◊§Hã∞ÎOk. =∞iO « ÉÏ èŒº`åÜ«Ú «"≥∞ÿ #@∞=O\ Jã≤÷ åfixfl "åà◊§Hã∞ÎOk. XHõ"≥·ÑÙ

W Õ XHõ HÍOHõΔ}©Ü«∞"≥∞ÿ# Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞#O Jx, =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨Ù Wk L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ#∞

=∞iO « Jaè=$kú KÕÜ«∞_®xH ^ÀÇÏ ŒO KÕã∞ÎOk J<Õ PÖ’K«# ‰õÄ_® =∂"ÀÖ’

LOk. nxfl =∞m§ the problem of capital accumulation, the problem of capital

formation, developing economy H˜ ÃÑ@∞ì|_ç ZHõ _ç#∞Oz ~å"åe J<Õ „Ñ¨â◊fl‰õΩ

eOH± KÕã¨∞‰õΩO>Ë J"≥∞iHÍ #∞Oz ÃÑ@∞ì|_ç JHõ ˆ~¡ Œ∞ =∂‰õΩ† Ô~· åOQÍxfl ^ÀK«∞H˘x

™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖ’ KÕã≤#@∞¡QÍ P ~°HõOQÍ ÃÑ@∞ì|_ç ¿ãHõiOKåeû# J=ã~°O ÖË Œ∞

=∂‰õΩ, L «ÊuÎ ãO|O è•Å#∞ LÑi «ÖÏxfl qÑ¡gHõiOK«@O ^•fi~å, ã=∂[OÖ’

J~°Å∞, J~°Å∞QÍ, ˘O «~°∞¡ ˘O «~°∞¡QÍ L#fl J<ÕHõ ~°HÍÅ Jã=∂# «Å#∞ áÈQ˘@ì_»O

^•fi~å =∞#∞+μÖ’¡ ÃÑiQ K≥· «#ºO U ≥· Õ LO@∞O^À •O`À "åà◊√§ =∞iO « Z‰õΩ¯=QÍ

Ñ¨xKÕ™êÎ~°∞. P Z‰õΩ¯=QÍ Ñ¨x KÕÜ«∞_»"Õ∞ "åi‰õΩ#fl P QÍºÑπ#∞, P ÃÑ@∞ì|_ç ÖËq∞x


k k

f~°∞ã¨∞ÎOk J<Õ ~°HõOQÍ ‰õÄ_® =∂"À PK«~°}#∞Oz, K≥·<å PK«~°} #∞Oz ã≤ •úOfHõ

iOK«_»O [iyOk. W>Ë¡ [iyO^•? WO`« ÉÏQÍ [iyO^• JO>Ë <Õ#∂ JÖÏ

J#∞HÀ=@O ÖË Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë =∞#∞+μÅ<åflHõ ~°Hõ~°HÍÅ Ñ¶∞~°¬}Å∞ LO\Ï~Ú.

~å[H©Ü«∞ Ñ¶∞~°¬}Å∞ LO\Ï~Ú. =ºHÎQÆ « ™êfi~å÷Å∞ LO\Ï~Ú. KåÖÏ "≥·Ñ¶ÖÏºÅ∞

[iy#@∞¡QÍ - =ÚYºOQÍ Great Leap Forward Ö’ - =∞#‰õΩ «~åfiu HÍÅOÖ’

≥Å∞ã∂Î LOk. HÍx D P Œ~°≈O #∞Oz, D Œ$HõÊ äŒO #∞Oz, D PÖ’K«##∞Oz

XHõ ã¨∂„fHõ~°} =zÛOk. P ã¨∂„fHõ~°} ã¨=∂*Ïxfl =ÚO Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩáÈ=\ÏxH˜

LÑÜ≥∂QÆÑ_Õ XHõ PÖ’K«#. Jk =∞#‰õΩ L ÕÎ*Ïxfl Wã∞ÎOk. JO Œ∞H <Õ#∞ "≥Ú Œ\’¡

J#fl@∞¡QÍ q~î°Öò~å[<£QÍ~°∞ K≥Ñ≤Ê#>Ë¡ ™êOã¨ $uHõ qÑ¡=O J<Õ PÖ’K«<Õ =∞#‰õΩ

WKÕÛ L ÕÎ[O - J Õ XHõ ~å[H©Ü«∞ â◊HÎ.

Ñ^•~°÷=Ú, K≥· «#º=Ú J<Õ "å\x JO « ã≤OÑÙÖòQÍ K«∂_»‰õÄ_» Œ∞. Ñ^•~°÷=Ú

#∞O_ç K≥· «#º=Ú =ã¨∞ÎOk, Ñ¨ •~°÷=Ú ÖËHõáÈ Õ K≥· «#ºO ~å Œ∞ J#∞HÀ=@O ãÔ~·Ok

HÍ Œ∞. *Ï˝# ã≤ •úO`åxfl =∞iO « ã¨OH¡+ìOQÍ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åeû# J=ã¨~°O LOk.

JO Œ∞HÀã"Õ∞ P Œ~å≈Å∞QÍh, L ÕÎ[OQÍh, <≥·uHõ «QÍx, Jq - P hu epistemology

Ö’ ÉèÏQÆO HÍ"åe. It is part of our cognitive process. Jk "Õ~ K«~°Û J#∞HÀO_ç.

P *Ï˝# ã≤ •úO «O g∞ Œ K«~°Û, P L ÕÎ[O J<Õk ™êOã¨ $uHõ qÑ¡"åxfl =ÚO Œ∞‰õΩ

fã¨∞‰õΩáÈ=_®xH˜ =∞#‰õΩ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_Õ XHõ ã¨O Õâ◊O Wã¨∞ÎOk. Hõ=¸º<£ÅÖ’

L «ÊuÎ, L «ÊuÎH˜ HÍ=Åã≤# U~åÊ@∞¡ KÕÜ«∞_»O =∂„ «"Õ∞ HÍ‰õΩO_® ã¨=∂[OÖ’

J<ÕHõ W «~° ~°HÍÅ Jã=∂# «Å∞ U"≥· Õ LO\ÏÜ≥∂ "å\x „ÑÜ«∞ «fl ÑÓ~°fiHõOQÍ

áÈQ˘>Ëì „Hõ=∞O XHõ\ ™êOã¯$uHõ qÑ¡= HÍÅOÖ’ „áê~°OÉèíO J~ÚOk. Wk =∞m§

Economy H eOH± J~ÚOk Jx K≥ÑÊ@O HÀã"Õ∞ D q+Ü«∂Å∞ K≥ÑÙÎ<åfl#∞.

=∂"À Unconventional QÍPÖ’zOKå_»∞ Jx K«Å™êx „Ñ™ê £QÍ~°∞ =ÚO Œ∞

K≥Ñ≤Ê `«~°"å`« ZO^Œ∞HÀ ã¨~°∞Ì‰õΩ<åfl~°∞. ã¨~°∞ÌHÀ"åeû# J=ã¨~°O Ug∞ ÖË^Œ∞.

Unconventional QÍ<Õ PÖ’zOKå_»∞. Conventional JO>Ë ãO„Ñ^•Ü«∞O, Uk

ãO„Ñ^•Ü«∞O? =∂~ü û #∞Oz Öx<£ ^•HÍ, ™êìe<£ ^•HÍ XHõ ãO„Ñ^•Ü«∞O LOk.

=∂"À ^•xH aè#flOQÍ<Õ PÖ’zOKå_»∞. P aè#fl «fiOÖ’ ^•O\’¡ «ÑCÅ∞, ^•O\’¡

Ö’áêÅ∞ LO_˘K«∞Û. L^•ÇÏ~°}‰õΩ PÜ«∞# =ºHÎ ÑÓ[#∞ qÑs «OQÍ „áÈ «ûÇ≤ÏOz#

f~°∞. q~î°Öò~å[<£QÍ~°∞ =ºHÎ Ñ¨Ó[ Gang of Four KÕâß~°∞, q∞ye# "åà◊¥§ JÖÏ

KÕâß~°∞ J<åfl~°∞ QÍh, =∂"À •xx „áÈ «ûÇ≤ÏOKå_»∞. „áÈ «ûÇ≤ÏOKå#x XÑ¨C‰õΩ<åfl_»∞


k k

‰õÄ_®. J^˘Hõ ~å[H©Ü«∞ „ÑÜ≥∂[#O HÀãO ÑxH =zÛOk Jx #q∞‡# "åà◊§Ö’

<Õ#∞ ‰õÄ_® XHõ_çx XHõÑ¨C_»∞. Jk «Ñ¨Êx W"åfià◊ J#∞‰õΩO@∞<åfl. ZO Œ∞HõO>Ë

K≥·<å‰õΩ áÈ~Ú =zÛ# KåÖÏ=∞Ok ™ê#∞Éèí∂u Ñ~°∞Å∞ ‰õÄ_® K≥ÑÙÎ#flk Uq∞@O>Ë

J Õq∞\’ QÍh K≥·<åÖ’ [#O`À =∂\Ï¡_ç Õ JÑÊ\ „ÑÉèí∞ «fi q è•#O U=ÚO@∞O^À

^•<Õfl „Ñ¨[ÅO Œ~°∂ K≥áêÎ~°@. *’<£ ~åa<£ã¨<£ ÖÏO\˜ "åà◊√§, qeÜ«∞O Ç≤ÏO@<£

ÖÏO\ "åà◊√§ - gà◊√§ J Õ K≥áêÎ~°∞. ™êOã¯$uHõ qÑ¡= ã=∞Ü«∞OÖ’ J~Ú<å JO Õ,

=ÚO ≥·<å JO Õ, «~°"å « J~Ú<å JO Õ, W"åfià◊ áÈ~Ú<å JO Õ. „ÑÉèí∞ «fi q è•#O

Uq∞\’ J Õ K≥áêÎ~°∞ [#O. JO>Ë U=∞=Ù «∞Ok? =ºHÎ ÑÓ[ ~å[H©Ü«∞ J=ã~åÅ

HÀãO, „ÑÜ≥∂[<åÅ HÀãO XHõÑC_»∞ LÑÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<åfl_»∞ÖË, áÈhÖË J#∞‰õΩO^•O

J#∞‰õΩ<åfl Jk =∞i „Ñ¨[Å K≥· «<åºxH˜ J_»¤O ~å^•? „Ñ¨[Ö’¡ K≥· «#ºO ÖËHõáÈ=_®xfl

Jk Hõ¿ÑÊÜ«∞^•? W=hfl ‰õÄ_® „Ñ¨â◊flÖË.

JO Œ∞=Å¡ Unconventional J<Õ •xfl XÑC‰õΩO@∂ ‰õÄ_® q=∞~°≈<å «‡HõOQÍ

K«∂_»@O J=ã~°"Õ∞. J~Ú Õ Unconventional Jx XÑCHÀ=@O ‰õÄ_® J=ã~°"Õ∞.

P JãO„Ñ^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#@∞=O\ =∂"À PÖ’K«#Ö’ XHõ\ Uq∞@O>Ë Hõ=¸ºxãπì

áêsì KÕuH ~å*ÏºkèHÍ~°O =zÛ# «~°"å « ‰õÄ_® - JO>Ë =∂=¸Å∞ Hõ=¸ºxã∞ì

ÑïÉèÏ+¨Ö’ HÍi‡Hõ xÜ«∞O`«$`«fiO =zÛ# `«~°"å`« ‰õÄ_® - ãÖÑ¶¨∞~°¬} J<Õk

H˘#™êQÆ∞ «∞Ok Jx. Jk â◊„ «∞Ñ¨Ói «"≥∞ÿ# ãÖÑ¶∞~°¬} ‰õÄ_® HÍ=K«∞Û. ~å[ºO ÃÑ·#

Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìH˜ ÖËHõ HÍi‡Hõ =~åæxH˜ JkèHÍ~°O =zÛ# `«~°"å`« ‰õÄ_® WOHõ

JO`å ™êÑ¶‘QÍ J~ÚáÈ «∞Ok, z#fl z#fl ãOÑ¶∞~°¬}Å∞, z#fl z#fl ã=∞ãºÅ∞ =∂„ «"Õ∞

LO\Ï~Ú Jx J#∞HÀ=_®xH Ug∞ ÖË Œ∞† ã=∂[OÖ’ Z<Àfl ~°HÍÅ Jã=∂# «Å∞

LO\Ï~Ú† P Jxfl ~°HÍÅ Jã=∂# «Å g∞ Œ ‰õÄ_® áÈ~å@O KÕÜ«∂eû LO@∞Ok.

D Jã¨=∂# «Å g∞ Œ áÈ~å@O K≥Ü«∞ºHõáÈ Õ u~ÀQÆ=∞<åxH˜, „Ñ¨fÑ¶∂ «∞Hõ qÑ¡"åxH˜

uiy =∞m§ ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ U~°Ê_»\ÏxH =∂~°æO ã∞QÆ=∞O J=Ù «∞O Œ<Õ áê~îåxfl

=∞#O fã¨∞HÀ=K«∞Û......

(JãÖÑ¨Ó~°‚O. H˘#™êyOÑ¨Ù „Ñ¨ãÖQÆO ãïQÍ iHÍ~°∞¤ HÍÖË Œ∞.)

��(=∂i¯ ûãπì J èŒºÜ«∞# "ÕkHõ – Éˇ["å_», 1–1–1994)


k k

ÉèíÜ«∂O„^èŒ„Ñ¨^ÕâòQÆ « <≥Å ~ÀAÅ∞QÍ aQÆÑ¨@∞ì‰õΩ#fl Jã¨Ç¨Ï<åxfl D ã¨ÉèÏ èŒº‰õΔΩÅ∞, ã¨Oã÷

J^èŒº‰õΔΩÅ∞ ‰õÄ_» W"åfià◊ =ºHõÎO KÕâß~°∞. x[OQÍ<Õ <å ã≤÷f J^Õ. ÉèíiOK«ÖËx,

ãÇ≤ÏOK«ÖË#@∞=O\ XHõ ã≤÷ux <≥Å ~ÀAÅ∞QÍ QÆ=∞xã∂Î =ã∞Î<åfl#∞. =∂#= ÇÏ‰õΩ¯Å

"ÕkHõ =∞Ç¨ã¨Éèí‰õΩ nxfl J#fi~ÚOK«∞HÀ"åÅO>Ë, ÉèíÜ«∞O ~å[ºO KÕ¿ã KÀ@

ÇÏ‰õΩ¯Å™ê èŒ# J<Õk ™ê èŒºOHÍ Œ∞. ã=∂[O ÉèíÜ«∞Ñ_»∞ «∂ LO>Ë, x[O K≥ÑÊ\ÏxH

ÉèíÜ«∞Ñ_»∞ «∂ LO>Ë, J|^•úxfl J| ŒúO J#_®xH ÉèíÜ«∞Ñ_»∞ «∂ LO>Ë U ÇÏ‰õΩ¯Å∞

™êkèOK«∞‰õΩO\ÏO?..

Œo «∞Å∞QÍx=fiO_ç, HÍi‡‰õΩÅ∞QÍx=fiO_ç, L^ÀºQÆ∞Å∞QÍx=fiO_ç, Z=Ô~·<å

QÍx=fiO_ç, ã`åºxfl ã «ºO J#QÆÅQÍÅ, Jã`åºxfl Jã «ºO J#QÆÅQÍÅ. <åHk

<åºÜ«∞O JxÑ≤™ÈÎO Œx x~°ƒùÜ«∞OQÍ K≥ÑÊQÆÅQÍÅ. Jk ™ê èŒºOQÍx KÀ@ ÇÏ‰õΩ¯Å∞

J<Õ =∂@‰õΩ J~°÷O LO_» Œ∞. D ~å¢ëêìxfl ÉèíÜ«∞O UÅ∞ «∂ LOk. P ÉèíÜ«∞O

#∞Oz D ~åRO |Ü«∞@Ñ_»ÖË Œ∞. Ñ_çOk Jx =∞#O ZÑC_≥·<å XHõ"Õà◊ J#∞‰õΩ<åfl

~å[âıY~° Ô~_ç¤ =∞~°}O «~°∞"å « [~°∞QÆ∞ «∞#fl@∞=O\ Ñi}Ï=∂Å∞ D ÉèíÜ«∂Å∞

=∞iO « ãÊ+ìOQÍ =∞# =ÚO Œ∞OKå~Ú.

=ÚYº=∞O„uQÍ „Ñ¨=∂} ã‘fiHÍ~°O KÕã≤# =ºHÎ «# ‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~ÀÛÖË_»∞.

è≥·~°ºO KåÅ_»O ÖË Œ∞. _Õ\ò WzÛ<å_»∞, ‰õÄ~˘ÛO\Ï#x. <åˆHg∞ #=∞‡HõO ÖË Œ∞.

JHÀì|~°∞ 5#, U^À F HÍ~°}OQÍ "å~Ú^• "≥Ü≥ÚºK«∞Û. «# `À\ =∞O„ «∞Å∞ Ñx

K≥Ü«∞ºHõáÈ Õ, ZO Œ∞‰õΩ Ñ¨x KÕÜ«∞_»O ÖË Œx "åà◊§ #_»QÆ‰õΩO_®, ''UO? =∞O„u

„Ñu~ÀE ãO «HõO KÕÜ«∂ÖÏ Ãã„ÔH>ËiÜ«∞\òÖ’ ‰õÄ~˘Ûx?—— Jx "åà◊§ «~°Ñ¶Ù# PÜ«∞<Õ

["å|∞ K≥Ñ¨ÙÎ<åfl_»∞.

J_»QÆ\ÏxH PÜ«∞#‰õΩ ÉèíÜ«∞O.


k k

~å[âıY~°Ô~_ç¤ K«xáÈ~Ú<åHõ, ~åROÖ’ Z=~À J<åfl~°O@ - „Ñü ÃÑ^ŒÌ

Pã¨∞Ñ¨„uÖ’#∞ ~ÀAHÀ W~°"≥· J~Ú^Œ∞, =ÚÃÑÊùÂJ~Ú^Œ∞ =∞Ok QÆ∞O_≥ áÈ@∞`À

=ã¨∞ÎO\Ï~°∞, K«x áÈ «∞O\Ï~°∞, H˘O Œ~°∞ =∞m§ WO\˜H˜ áÈ «∞O\Ï~°∞. W=hfl ‰õÄ_®

P Kå=Ù‰õΩ ãO|OkèOz# =∞~°}ÏÖË Jx |∞HÍ~Úã∞Î<åfl~°x POQÆ¡ g∞_çÜ«∂ =∞#‰õΩ

K≥Ñ¨Ê=Åã≤=zÛOk. WHõ _» g∞_çÜ«∂‰õΩ è≥·~°ºO KåÅ_»O ÖË Œ∞, WHõ _» "åºMÏº «Å‰õΩ

^è≥·~°ºO KåÅ_»OÖË^Œ∞. Jxfl\˜h f„=OQÍ q=∞i≈OKÕ "åºMÏº`«Å∞QÍ \©˜.q.Ö’

HõxÑ≤Oz#@∞=O\˜ =∞Ç¨#∞ÉèÏ=ÙÅ∞ - ¿Ñ~°∞¡ K≥á⁄Ê^Œ∞Ì, ÉÏQÆ∞O_»^Œ∞ - "åà◊§H˜

™ê^èŒºOHÍ^Œ∞.

Z@∞=O\ ã=∂[OÖ’ rqã∞Î<åflO =∞#O? D ™ê èŒºO HÍHõáÈ=_»O, x*Ïxfl

x[O J#ÖËHõáÈ=_»O - H˘O ŒiÖ’ ÉèíÜ«∞O HÍ=K«∞Û, H˘O ŒiÖ’ J=HÍâ◊"å ŒO HÍ=K«∞Û,

Ô~O_»∂ - ‰õÄ_® „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºxH˜ q<åâ◊Hõ~°"Õ∞. ZO Œ∞HõO>Ë, x*Ï~Úf ÖËHõáÈ Õ -

ÉèíÜ«∞O L<åfl x*Ï~Úf LO_» Œ∞, J=HÍâ◊=Ú<åfl x*Ï~Úf LO_» Œ∞, x*Ï~Úf

ÖËHõáÈ Õ „Ñ*Ï™êfi=∞º=ÚO_» Œ∞. ÇÏ‰õΩ¯Å ™ê èŒ# ™ê èŒºO HÍ Œ∞. W@∞=O\ ã=∂[OÖ’

„| «∞‰õΩ «∞<åflO =∞#O J<Õ F ã≤QÆ∞æÑ¨_Õ Ñïã≤÷u. |∞„~° ~å=ÚÅ∞ J#<Õ J<åfl_»∞ -

"åãÎ"åxH˜ <≥Å ~ÀAÅ∞QÍ WO «\˜ ^Ò~åƒùQÆºÑ¨Ù Ñïã≤÷ «∞ÅÖ’ =∞#=Ú<åfl=∞x. Jˆ~

QÆ=∞xOK«ÖË Õ =∞#O Jx =∞#‰õΩ =∞#"Õ∞ K≥ÑCHÀ=Åã≤ =ã∞Î#flk. Z\Ï¡ nxflOz

|Ü«∞@ Ñ¨_®ÖÏ J<Õ „Ñ¨â◊fl "Õã¨∞HÀ=Åã≤ =ã¨∞Î#flk.

ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞Ö’ „|uH˜# "åà◊§‰õΩ F *Ï˝Ñ¨HõO «Ñ¨ÊxãïQÍ =ã¨∞ÎOk. W"åfià◊

[QÆ<£"≥∂ÇÏ<£ Ô~_ç¤x =ÚYº=∞O„ux K≥Ü«∞ºHõáÈ Õ Wk *Ë™êÎO Jk*Ë™êÎ=∞x J#_»O,

WHõ _® JHõ _® ^Ò~°<åºxH˜ áêÅÊ_»@O K«∂ã¨∂Î LO>Ë, ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ x"åã¨∞Å"≥∞ÿ#

=∂‰õΩ 1992 *ÏÑHõO =™ÈÎOk. XHõ =ÚYº=∞O„ux kOz =∞~˘Hõix ZH¯OK«_®xH

Ñ‘HõÅ∞ HÀã≤# P =∂~°}HÍO_» *Ï˝Ñ¨HõO =™ÈÎOk. `«O„_ç Ñ‘HõÅ∞ HÀã≤ P~ÀA

=ÚYº=∞O„ «∞Å#∞ =∂~åÛ_»∞, WÑ¨C_»∞ H˘_»∞‰õΩ J Õ Ñ¨x KÕ™êÎ_® J#fl ÉèíÜ«∞O.

|Ü«∞@ "åà◊§‰õΩ, g∞H˜k Juâ◊Ü≥∂HÎQÍ JxÑ≤Ü«∞º=K«∞Û. ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞Ö’ „|uH˜#

"åà◊§‰õΩ, K«∂ã≤# "åà◊§‰õΩ, P Ñ¶∞@# HÍÅOÖ’ JHõ _» rqOz# "åà◊§‰õΩ ã¨Ç¨Ï[OQÍ

=KÕÛ@@∞=O\ ãO ÕÇÏO Wk. D q+Ü«∂Åhfl ‰õÄ_® ZO Œ∞‰õΩ J#ÖËHõ áÈ «∞<åfl~°∞,

ZO Œ∞‰õΩ =∂\Ï¡_»ÖËHõ áÈ «∞<åflO?

D *Ïu ÇÏ‰õΩ¯Å ™ê èŒ#‰õΩ Ü≥∂QÆº"≥∞ÿ# *Ï Õ<å? JãÅ∞ „Ñ*Ï™êfi=∂ºxH

J~°›`«∞#fl *Ï`Õ<å D `≥Å∞QÆ∞*Ïu? q=∞~°≈‰õΩÅ∞QÍ, "Õ∞^è•=ÙÅ∞QÍ, „Ñ¨QÆujÅ


k k

=º‰õΩÎÅ∞QÍ ¿Ñ~°∞|_»¤"åà◊√§, ÉèíÜ«∞O Ö’ÑÅ «=∞ J=HÍâßÅ∞ "≥ «∞‰õΩ¯O@∂, Ò~°#ºO

Ö’ÑÅ «=∞‰õΩ J=HÍâßÅ∞ "≥ «∞‰õΩ¯O@∂áÈ «∂ LO>Ë, D *Ïu Éèíq+º «∞Î Uq∞\?

"Õ∞ è•=ÙÅ∞, |∞kúr=ÙÅ áê„ «#∞ Z‰õΩ¯=QÍ JOK«<å "ÕÜ«∞#Hõ ~°ÖË Œ∞QÍx, x*Ï~Úf

QÆÅ |∞kú r=ÙÅ∞ LO_»@=∞<Õk ã=∂[O ÑÙ~ÀQÆuH XHõ J=ã~°"≥∞ÿ# q+Ü«∞O -

"åà◊§ KÕ «∞Ö’¡ JO`å ÖËHõáÈ~Ú<å ‰õÄ_®. x*Ï~Úf L#fl |∞kú r=ÙÅ∞ ÖË~å D

PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’, D ≥Å∞QÆ∞ *ÏuÖ’? ZO « ÉÏ è•Hõ~°"≥∞ÿ# Ñïã≤÷u.

ÉèíÜ«∞O ãÖQÆu áÈx=fiO_ç, ~å[âıY~°Ô~_ç¤ Ñ¨ äŒHÍÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ WOk~°=∞‡

WÖÁ¡zÛ#@∞=O\˜ XHõ c^Œ"å_»∞ PÜ«∞# K«xáÈÜ«∂_»x U_ç¿ãÎ <Õ#∞ J~°÷O

KÕã¨∞‰õΩO\Ï#∞– «#H˜ ≥eã≤Ok JO Õ „Ñ¨ÑÖK«O, JO «HõO>Ë ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# ã¨ÊO Œ#

«#‰õΩ ™ê èŒºOHÍ Œ∞, P ã¨=∂Kå~°O ÖË Œ∞, P qâ◊nHõ~°} ≥eÜ«∞ Œ∞. KåÖÏHÍÅO

[|∞ƒ #Ü«∞O HÍx"å_»∞ P~ÀQÆºN Ñ äŒHõO =Å¡ ~ÀQÆO #Ü«∞=∞~Ú Õ P =ºHÎ JÜ≥∂º

~å[âıY~°Ô~_ç¤ K«xáÈÜ«∂_»x U_ç¿ãÎ JO`«Hõ<åfl ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ#@∞=O\˜ qâı¡+¨}Ö’

JO «~åƒùQÆOQÍ •xx K«∂_»@O P =ºHÎH˜ ™ê èŒºO HÍ Œx <Õ#∞ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩO\Ï#∞.

HÍx Õ<≥Âfl<å XHõ "≥Ú «ÎOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ K«∂_®e. "≥Ú «ÎOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ P ÉèÏQÍxH©

J~°÷=ÚO@∞Ok, "≥Ú`åÎxH© J~°÷=ÚO@∞Ok Jx qâı¡+≤¡OK«∞ ‰õΩ<Õ@@∞=O\ „ÑQÆujÅ

ãO„Ñ^•Ü«∞=Ú#fl D ~åROÖ’, D ãOHΔ=∞ K«~°ºÅ∞, Jhfl ãOHΔ=∞ K«~°ºÖË<å J<Õ

„Ñâ◊fl "Õã∞HÀ=K«∞Û! H˘xfl J=Ù#∞, H˘xfl HÍ Œ∞, H˘xfl PÜ«∞#q HÍ<ÕHÍ Œ∞. J Œ\Ï¡QÆ∞Oz,

Uq∞ fã¨∞‰õΩx Uq∞ã¨∞Î<åfl~°∞? Wq W=fi\ÏxH˜ UO fã¨∞H˘O@∞ <åfl~°∞, Uq∞

QÆ∞OAH˘x KÕuÖ’ H˘O « ÃÑ_»∞ «∞<åfl~°∞, ZO « QÆ∞OAH˘O@∂ ZO « ÃÑ_»∞ «∞<åfl~°∞

J<Õ „Ñ¨â◊flÅ∞ "Õã¨∞‰õΩO>Ë «Ñ¨Ê D "≥Ú «ÎO J~°÷O HÍ Œ∞, ^•O\’¡ ÉèÏQÆO J~°÷O HÍ Œ∞,

P ãÖˆHΔ=∞O J~°÷O HÍ Œ∞.

D „áê^äŒq∞Hõ qâı¡+¨}, q"ÕK«# ‰õÄ_® KÕÜ«∞ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. JO>Ë Jk

ÉèíÜ«∞"≥∞ÿ<å, Jk J=HÍâ◊"å Œ"≥∞ÿ<å, U^À á⁄O Œ∞^•=∞<Õ @@∞=O\ PHÍOHõΔ J~Ú<å,

^Ò~°˚<åºxH˜ ÉèíÜ«∞Ñ¨_ç <À~°∞ =¸ã¨∞‰õΩ<Õ Ñïã≤÷u J~Ú<å KåÖÏ ÉÏ^è•Hõ~°O.

ZHõ _»#∞Oz =ã¨∞Î<åfl~Ú W=hfl‰õÄ_®? ZO Œ∞‰õΩ JHõ™ê‡ «∞ÎQÍ D Ñ¨k Ñ¨k¿ÇÏ#∞

ãÖ=`«û~åÅÖ’<Õ HÀ\Ï¡k ~°∂áêÜ«∞Å∞ nxH˜ ^•xH˜ =∞~˘Hõ^•xH˜ ¿Ñ^Œ"åà◊¡‰õΩ

Wã¨∞Î<åfl~°∞? H˘O Œ~°∞ WOHÍ Z‰õΩ¯= W™êÎ=∞O@∞<åfl~°∞. „ÑüÑ¨HõΔ<åÜ«∞‰õΩ_»∞ QÍÔ~· Õ

„Ñ¶‘QÍ _»|∞ƒÖË W™êÎ#∞, #QÆ Œ∞ |kb J<åfl_»∞. Uq∞\ nx "≥#HÍÅ L#fl@∞=O\k?

PÜ«∞# ÔQeK«∞O>Ë WKÕÛ"å_Õ, JO`å HÍHõáÈ~Ú<å H˘O`≥·<å WK«∞ÛO_Õ"å_»∞.


k k

W"åfià◊QÍHõáÈ Õ ~ÃÑ·<å. D • «$ «fiO "≥#HÍÅ, D ãOHΔ=∞O "≥#HÍÅ L#fl@∞=O\

XHõ \’\Ïe\© Uq∞\? P "≥Ú «ÎO Uq∞\?

#~°ã≤OÇ¨Ô~_ç¤QÍ~°∞ á⁄ Œ∞Ì# K≥áêÊ~°∞ - „Ñ¨ÑÖpHõ~°}Ö’ ÉèÏ~° « Õâ◊O ÉèÏQÆO

J~Ú# «~°"å « q∞QÆ∞Å∞ KåÖÏÃÑiyO Œx. PÜ«∞# q Õj =∂~°Hõ„ Œ=º q∞QÆ∞Å∞

QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞ «∂ „ÉlÖò, ~°ëêº, WO_çÜ«∂, K≥·<å (BRIC JO\Ï~°∞) qÑs «OQÍ

q∞QÆ∞Å∞ ™êkèOK«∞‰õΩ<åfl~Ú „ÑÑOpHõ~°}Ö’ ÉèÏQÆO J~Ú# «~°"å « Jx K≥áêÊ~°∞.

P q∞QÆ∞Å∞ q Õj =∂~°Hõ„ Œ=ºOÖ’#∂ LOk, Õâ◊O Ö’ÑÅ Hõ<åûe_Õ>_£ Ñ¶O_£Ö’#∂

LOk. P q∞QÆ∞Å∞ #∞Oz W=fiQÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞, K≥Ü«∞ºQÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞. P q∞QÆ∞Å∞

#∞OKÕ J<ÕHõ ãÖˆHΔ=∞ Ñ¨ äŒHÍÅ∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞. HÍh P q∞QÆ∞Å∞

á⁄O Œ_®xH, P „ÑÑOpHõ~°} J=∞Å∞ KÕÜ«∞_®xH ZO « ÖÏH˘¯O@∞<åfl~°∞ J Õ

„Ñ*ÏhHõO #∞Oz? U"Õ∞q∞ QÆ∞OA‰õΩO@∞<åfl~°∞ J Õ „Ñ*ÏhHõO #∞Oz? XHõ ÇÏ‰õΩ¯QÍ,

XHõ áêÅ<å ÉÏ èŒº «QÍ D „Ñ*ÏhHÍxH W=fi=Åã≤#@∞=O\ q ŒºQÍx, "≥· ŒºOQÍx,

~À_»∞¡QÍx, ~°"å}Ï ã Œ∞áêÜ«∂Å∞ QÍx, g\g∞ Œ ÃÑ@ì=Åã≤# Y~°ÛO`å‰õÄ_® P¿Ñã≤,

`«yæOKÕã≤, HÍ~˘Êˆ~\ò ÃÑ@∞ì|_ç HÀãÖ W<£„á¶ê„ã¨ìHõÛ~ü g∞^Œ Y~°∞Û ÃÑ@∞ìH˘O@∂

áÈ`«∞<åfl~°∞. "≥ ·^Œº =º=ã¨ ÷ Z\Ï¡ <åâ◊#=∞~ÚºOk? q^•º=º=ã¨ ÷ Z\Ï¡

<åâ◊#=∞~ÚºOk, ~°"å}Ï =º=ãú Z\Ï¡ <åâ◊#=∞~ÚºOk? P _»|ƒO`å ZHõ _çH

áÈ~ÚOk? W<£„á¶ê„ãìHõÛ~üH˜ áÈ~ÚOk, HÍ~˘Êˆ~\ò W<£„á¶ê„ãìHõÛ~ü‰õΩ áÈ~ÚOk. Jk

=∞#O K«∂ã∂Î<Õ L<åflO.

„Ñ*ÏhHÍxH x «º rq «OÖ’ r=#O HõeÊOKÕ „ÑHõ$u =#~°∞Å∞ - Éèí∂q∞,

hà◊√¡, J_»=ÙÅ∞, QÍe. D ~åROÖ’ "åà◊¡ #∞Oz 2 ÅHõΔÅ ZHõ~åÅ∞ QÆ∞OAH˘x, D

HÍ~˘Êˆ~\ò ÃãHÍì~ü‰õΩ W=fi|_»∞`«∞<åfl~Ú, W=fi|_®¤~Ú. J=O`å f¿ãã¨∞H˘x, P

HÍ~˘Êˆ~\ò HõOÃÑhÅ‰õΩ W<£„á¶ê„ã¨ìHõÛ~ü `«Ü«∂~°∞KÕã≤, ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ `«Ü«∂~°∞KÕã≤,

"å\x PÇfixOz, P ÃÑ@∞ì|_»∞Å #∞Oz =zÛ# „QÀ ü~\ò #∞Oz ãOHΔ=∞O W¿ãÎ,

P "≥Ú «ÎOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ ^•xfl K«∂ã≤#Ñ¨C_»∞ D ãÖˆHΔ=∂xH˜ J~°÷"Õ∞q∞\˜?

K«∂_»ÖËHõáÈ «∞<åfl"å #∞=Ùfi? ZO Œ∞‰õΩ K«∂_»ÖËHõáÈ «∞<åfl=Ù? P Œ$+≤ì h‰õΩ

ZO Œ∞‰õΩ ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚOk? „Ñ¨QÆujÅ"å Œ∞Å∞, JÉèí∞º ŒÜ«∞"å Œ∞Å∞, qâı¡+¨}Ï

Kå «∞~°ºO L#fl"åà◊√¡ Jx ¿Ñ~°∞á⁄Ok# "åà◊√¡ ‰õÄ_® ZO Œ∞‰õΩ K«∂_»ÖËHõáÈ «∞<åfl~°∞?

<Õ#∞ J=HÍâ◊"å^Œ"Õ∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. JO^Œ∞ˆH |∞kúr=ÙÅO>Ë, `≥Å∞QÆ∞


k k

|∞kúr=ÙÅO>Ë, W"åfià◊ ã≤QÆ∞æÑ¨_»∞ «∞<åfl#∞. |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ „Ñ¨Hõ\˜ã¨∞Î<åfl#∞ - ≥Å∞QÆ∞

*Ïu |∞kúr=ÙÅÑ¨@¡ <Õ#∞ ã≤QÆ∞æÑ¨_»∞ «∞<åfl#∞.

#~°ã≤OÇ¨Ô~_ç¤QÍ~°∞ qâı¡+≤Oz K≥Ñ¨C‰õΩO@∂ =KåÛ~°∞. á⁄ Œ∞Ì# =∂\Ï¡_»∞ «∂

PÜ«∞# XHõ =∂@ J<åfl~°∞. =∞#O ÇÏ‰õΩ¯Å QÆ∞iOz Zxfl HÀ}ÏÅ#∞Oz =∂\Ï¡_ç<å,

U"Õ∞q∞ K≥Ü«∞º=K«∞Û, U q èŒOQÍ =∞#∞+¨μÅ =∞ èŒº ™œ„ÉèÏ «$`åfixfl QÍx, ¿ãflÇ¨Ï

ãÇÏHÍ~åÅ#∞ QÍx ÃÑOá⁄OkOK«=K«∞Û, U q èŒOQÍ Ñ~°ãÊ~° ãÇÏ#O ÃÑOá⁄OkOK«∞

HÀ=K«∞Û =∞`åÅ∞ ‰õΩÖÏÅ∞ g\˜Ñ¨@¡ - Jx Zxfl =∂\Ï¡_»∞‰õΩ<åfl - „Ñ¨ÑÖpHõ~°},

#Ü«∂ L^•~°"å Œ áêÅ<å q è•<åÅ∞, Pi÷Hõ q è•<åÅ∞, "å\˜ Ñ¶e «OQÍ Éè∫uHõ

=#~°∞Å ÑÖÑ≤}©, =#~°∞Å qxÜ≥∂QÆO, ^•xflOz =KÕÛ Ñ¶¨ÖÏÅ ÑÖÑ≤}© "å\˜x

UO*Ëã∞Î<åfl~°∞ Jx K«∂_»HõáÈ Õ, =∞#O *Ë¿ã q∞ye# Ñ#∞Åhfl ‰õÄ_® JÑiÑÓ~°‚OQÍ

LO\Ï~Ú. ãOÑÓ~°‚OQÍ LO_»=Ù. ^•xg∞ Œ f„="≥∞ÿ# q=∞~°≈ ÃÑ\Ïìeû# J=ã~°O

LOk. Œ$+≤ì ÃÑ\Ïìeû# J=ã~°O LOk. J=hfl =∞iÛáÈ Õ Z\Ï¡? ≥eÜ«∞Hõ HÍ Œ∞,

#~°ã≤OÇÔ~_ç¤QÍi =∂@Å∞ W Õ =∞#∞+μÅ∞ QÆ «OÖ’ q#HÍ HÍ Œ∞. KåÖÏ ÉÏ è•Hõ~°"≥∞ÿ#

Ñïã≤÷u.

ÉèíÜ«∞O #∞Oz |Ü«∞@Ñ¨_ç è≥·~°ºOQÍ P «‡Ãã÷Â~°ºO`À =∂\Ï¡_Õ@@∞=O\˜ P

„Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ qÅ∞=#∞ HÍáê_»∞HÀ=@O ‰õÄ_® KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ# Ñ¨<≥·áÈ~ÚOk

W"åfià◊ =∞# PO„ èŒ„Ñ¨ ÕâòÖ’.

P «‡Ãã÷Â~°ºO, è≥·~°ºO, xsƒùu - D „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ qÅ∞=Å∞, Wq ÖËHõáÈ Õ

=∞#O Ç¨Ï‰õΩ¯ÅHÀãÖ H˘\Ï¡_»@=∞<Õk ™ê^èŒº=∞ÜÕ∞º Ñ¨xHÍ^Œ∞. Jk K≥Ñ¨Ê@O

J=ã~°=∞x <Õ##∞ ‰õΩO@∞<åfl#∞.

Ô~O_»∞ q+Ü«∂Å∞ ~ÑÙ =∂ =∞ÇãÉèíÅ ãO Œ~°ƒùOQÍ f~å‡<åÅ∞QÍ ~åÉ’`å~Ú.

‰õΩ¡ÑÎOQÍ q=iOz =Úy™êÎ#∞. XHõ\˜ W"åfià◊ D Hõ~°∞=<Õk XHõ f„="≥∞ÿ# ã¨=∞ã¨ºQÍ

K«∂ã∞Î<åflO =∞# ~åROÖ’. Ñ~åº=~°} =∂~°∞ÊÅ∞ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_Õ"åà◊√¡ XHõ HÍ~°}O

K≥Ñ¨Ù`å~°∞, Hõ~°∞=Ù#∞ ZO Œ∞‰õΩ Ñ¨\ìOK«∞HÀ~°∂ Jx JO>Ë - „Ñü ãÖ= «û~°O XˆH

~°HõOQÍ LO_» Œ∞. "åãÎ"åxH˜ Ñ¨~åº=~°} q èŒfiOãÖ U ≥· Õ [~°∞QÆ∞ «∂LO^À, ^•x

Ñ¨~°º=™ê#OQÍ<Õ, |∞∞ «∞Ñ¨=<åÅ∞ =∂~°_»=∞<Õk, ã¨HÍÅOÖ’ =~å¬Å∞ ~åHõáÈ=_»O,

XHõ™êi JuQÍ ~å=_»O, XHõ™êi «‰õΩ¯=QÍ ~å=_»O [~°∞QÆ∞ «∂ LO@∞Ok. J~Ú Õ

XHõ Ñ¨^Œúu „Ñ¨HÍ~°O `«QÆ∞æ`«∂ áÈ`«∂ LO>Ë QÆ∞~°∞ÎO@∞Ok QÍx, J@∞¡O_»^Œ∞.


k k

JÑ¨C_»Ñ¨C_»∞ =ã¨∂ÎOk, JÑ¨C_»Ñ¨C_»∞ ~å Œ∞ HÍ|\ì =∞iÛáÈ «∞O\ÏO. =∞m¡ =∞m¡

*ÏÑHõO KÕã∞‰õΩO@∂O\ÏO. =∞#‰õΩ QÆ « <åÅ∞QÆ∞ ãO= «û~åÅ∞ =~å¬Å∞ Ñ_»∞ «∞<åfl~Ú

HÍ|\ì =∞izáÈÜ«∂O. HÍx W"åà◊ =∞m§ JO Œ~°∂ JO@∂ L<åfl~°∞ - U=∞=Ù`ÀOk,

=~å¬Å∞ ÖËHõáÈ=_»O, JHÍÅ =~å¬Å∞ ~å=_»O Uq∞\˜ Wk Jx. W=hfl J\Ï¡

LO_»x=fiO_ç. "åãÎ=OQÍ Hõ~°∞=Ù f„=OQÍ LOk. x#fl "≥Ú#fl Ñ_»¤ =~å¬Å∞, Ñ_»∞ «∞#fl

=~å¬Å∞ `åQÆ∞h\˜H˜, Ñ¨â◊√„QÍ™êxÔH· Õ LÑ¨Ü≥∂QÆ Ñ¨_» åÜÕ∞"≥∂ QÍx, XHõ ÑÖ>ÿ Õ

KåÖÏ =~°‰õΩ áÈ~Ú#>Ëì.

Ç¨Ï‰õΩ¯Å ãÖÑ¶∞OQÍ "Õ∞=Ú "Õã¨∞‰õΩ#fl „Ñ¨â◊fl ã¨=∂[O "≥Ü«∂ºÅx HÀ~°∞ «∞#fl

„Ñ¨â◊fl Uq∞\˜ J#O>Ë - `«~°K«∞QÍ Ñ¨^ÕÑ¨^Õ Jxfl „áêO`åÅÖ’ Hõ~°∞=ÙÖÁKÕÛ D

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Hõ~°∞=Ù =zÛ#Ñ¨C_»∞ XHõ Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ =∂H˜k HÍ"åe, Wk [~°QÍe, Wk

K≥Ü«∂ºe Jx J_çQ Ñïã≤÷u ZO Œ∞‰õΩ ÖË Œ∞? ZO Œ∞‰õΩ „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞, ZO Œ∞‰õΩ

ÉÏºO‰õΩÅ∞ ~°∞}=∂Ñ¶‘ Ñ äŒHÍÅ∞ „ÑHõ\OK«ÖËkOHÍ? „ÑHõ\OK«O_ç. q «Î<åÅ∞ ZO Œ∞‰õΩ

W=fi_»O ÖË Œ∞? PÅãºOQÍ Ñ_ç#@∞=O\ =~å¬Å‰õΩ «y#@∞=O\ q «Î<åÅ∞ WOHÍ

=∂‰õΩ ZO Œ∞‰õΩ ã~°Ñ¶~å K≥Ü«∞º_»O ÖË Œ∞? K≥Ü«∞ºO_ç. Jhfl ‰õÄ_® „ÑÉèí∞ «fiO Ü≥ÚHõ

^ŒÜ«∂^•H˜Δ}ÏºÅ∞, „Ñ¨Éèí∞`«fiO Ü≥ÚHõ¯ qK«HõΔ}, „Ñ¨Éèí∞`«fiO Ü≥ÚHõ¯ x~°‚Ü«∂Å∞,

áêÅã‘Å∞ "å\˜ÃÑ· ZO Œ∞‰õΩ P è•~°Ñ¨_®e? XHõ Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ =∞#‰õΩ ZO Œ∞‰õΩ ÖË Œ∞?

W"åfià◊ _ç=∂O_£ KÕÜ«∞=Åã≤Ok - Hõ~°∞=O@∂ =zÛ#Ñ¨C_»∞ Hõ~°∞=ÙÖ’

z‰õΩ¯‰õΩ#fl „Ñ¨*ÏhHÍxH˜, "åi Ñ¨â◊√=ÙÅ‰õΩ, "åi ‰õΩ@∞OÉÏÅ‰õΩ, "åi Éèí∂=ÚÅ‰õΩ

U"≥·`Õ J=ã¨~°"≥∂, J=hfl ‰õÄ_®, Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞QÍ "å\˜x „HÀ_ôHõiOK«_»O [~°QÍe.

ÇÏ‰õΩ¯Å∞QÍ JO Õ q èŒOQÍ LO_®e. JÑÙÊ_»∞#fl „a\+π HÍÅOÖ’ F Hõ~°∞=Ù =∂#∞º=Öò

LO_Õ Œ@. J=hfl ‰õÄ_® „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ gÖ· Õ J=∞Å∞ KÕ™êÎ~Ú ÖËHõáÈ Õ ÖË Œ∞ J<Õ

Ñ¨^Œ úuÖ’ LO\Ï~Ú. J\Ï¡QÍ‰õΩO_® XHõ K«@ìÑ¨~°"≥∞ ÿ#@∞=O\˜, Hõ~°∞=Ù

ãÖ|O^èŒ=∞~Ú# Ç¨Ï‰õΩ¯Å „HÀ_ôHõ~°} [~°QÍe. P Ç¨Ï‰õΩ¯Å „HÀ_ôHõ~°} J<Õk

âßã#~°∂ÑO fã∞HÀ"åe. Jk «ÑÊxãiQÍ J=∞Å∞ HÍ"åe. J=∞Å∞ HÍHõáÈ Õ HÀ~°∞ì‰õΩ

á⁄Ü≥∂º, H˘\Ï¡_À - K«@ì=∞O@∂ LO>Ë ^•xfl Ju„Hõq∞Oz# JkèHÍix

tHΔOKÕ@@∞=O\˜ XHõ „H˜q∞#Öò „á⁄q[<£ ‰õÄ_® ^•xÖ’ «Ñ¨ÊxãïQÍ LO_®e.

„HÀ_ôHõiOK«|_»¤ P Hõ~°∞=Ù K«\ÏìxH˜ ãÖ|OkèOz#@∞=O\˜ JOâßÅ∞ J=∞Å∞

KÕÜ«∞HõáÈ Õ P HõÖˇHõì~ü#∞QÍx, P «Ç¨ÏjÖÏÌ~°∞#∞ QÍx *·Å∞‰õΩ ÑÖ¿Ñ@@∞=O\˜

K«@ì=ÚO_®e J<Õ _ç=∂O_£ |ÅOQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ ~å=Åã≤# J=ã~°O LOk. •xÖ’


k k

UU JOâßÅ∞ LO_®e J<Õk XH ~°HõOQÍ LO_» Œ∞ - ZO Œ∞HõO>Ë Jk „áêO`åÅ"åsQÍ

LO@∞Ok.

H˘xfl „áêO`åÅÖ’ XHõ~°Hõ"≥∞ÿ# ^•xH˜ Z‰õΩ¯= J=ã¨~°=ÚO@∞Ok. H˘xfl

„áêO`åÅÖ’ WOH˘Hõ\˜ JO`«HõO>Ë Z‰õΩ¯= J=ã¨~°O LO@∞Ok HÍ|\˜ì, =∞#O

=∂\Ï¡_»∞H˘x P „HÀ_ôHõ~°} J<Õk KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. W^˘Hõ _ç=∂O_£QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ

~å"åÅx =∂#=Ç¨Ï‰õΩ¯Å "ÕkHõ ÉèÏq™ÈÎOk. P f~å‡<åxfl „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ_®ÎO. ˆ~Ñ¨Ù =∂

=∞Ç¨ã¨ÉèíÖ’ K«~°ÛQÍ Jk JO^Œi =ÚO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞ÎOk. g∞ JO^Œi ã¨Ç¨ÏHÍ~°O

HÀ~°∞`«∞<åflO. =ÚYºOQÍ PÇ¨fi# ãÖÑ¶ ¨∞OÖ’ L#fl"åà◊√§ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO

=º=™êÜ«∂xH˜ ãÖ|O èŒO L#fl"åà◊√§QÍ D P"Õ Œ# =ºHõÎO KÕâß~°∞ HÍ|\ì =∂

=O «∞QÍ D K«~°Û ÃÑ_» åO. Ô~O_»=k «~°K«∞QÍ Ñ„uHõÅÖ’ =ã∂ÎOk. z ŒO|~°OQÍ~°∞

Ç¨ÏŸO=∞O„u J~Ú#Ñ¨Ê\˜xOz *Ï~°öO_£, Xi™êû, Ñ¨tÛ=∞ÉˇOQÍÖò, ÖÏÖòQÆ_è£ - D

„áêO`åÅÖ’ =∂"À~Úã∞ìÅ#∞ |Å„ÑÜ≥∂QÆO`À Ui"Õ™êÎO, áê~åq∞Å@sx kOKÕ™êÎO

Jx Ñ Õ Ñ¨ Õ =∂\Ï¡_»@O.

=∞# „QÇÏ∫O_£û #=¸<åÖ’ CRPF ‰õΩ J#∞|O èŒOQÍ HÀ„ÉÏ J<Õ XHõ Ü«∂O\©

ÔQiÖÏ¡ á¶È~üû#∞ «Ü«∂~°∞KÕã≤ "åo§Ñ¨Ê\˜H kOKå~°∞. =∂"À~Ú[O =∞Oz^• K≥_»¤ •,

=∂"À~Úã¨∞ìÅ K«~°ºÅhfl =∞Oz"å, K≥_» ¤"å Jx ~°Hõ~°HÍÅ Jaè„áêÜ«∂Å∞

LO\Ï~ÚQÍx, WHõ _» ã¨=∞ã¨º Jk HÍ Œ∞, "åà◊§#∞ Ui"ÕÜ«∞_»O J<Õk. "åà◊§

~å[H©Ü«∂Å «ÑCXÑCÅ`À xq∞ «ÎO ÖË‰õΩO_® =∞#O _ç=∂O_£ KÕÜ«∂eûOk XHõ\

LOk, "åà◊§‰õΩ ÑÙ<åk LOk, JHõ _» LO_Õ Pk"åã‘ „Ñ*ÏhHõO =∞ ŒÌ «∞ LOk,

W@∞=O\˜ Ñ¨x P „Ñ¨*ÏhHÍxH˜ qÑ¨s`«"≥∞ÿ# Ç¨xKÕ¿ã@@∞=O\˜ ^Œ=Ù`«∞Ok.

J@∞=O\ Ñx „ÑÉèí∞ «fiO ÃÑ@∞ìHÀ_®xH gÅ∞ÖË Œ∞. P áê~åq∞Å@s |ÅQÍÅ#∞

"≥#‰õΩ¯ fã¨∞HÀ"åe J<Õ _ç=∂O_£ «Ñ¨ÊxãïQÍ ~å"åe.

JÖÏ Jx =∂"À~Úã∞ìÅ QÆ∞iOz J#‰õΩO_® U=ÚO_»O. ZO Œ∞HõO>Ë "åà◊√§

‰õÄ_® - g∞~°∞ Ñ¨„uHõÅÖ’ K«∂ã¨∂Î<Õ=Ù<åfl~°∞, "åà◊§ "åºYºÅ∞, "åà◊√§ Wã¨∞Î#fl

WO@~°∂fiºÅ∞, ˘_»Q˘\ì ã"åÅ∞ KÕ¿ã Ñ Œúu, ~å~å K«∂ã∞H˘O^•O Jx =∂=¸Å∞QÍ

|*Ï~°∞Ö’ =∂\Ï¡_»∞ ‰õΩO\Ïˆ~ P ~°Hõ"≥∞ÿ#@∞=O\˜ ÉèÏ+¨. Wk =∞i H˘O « =∞~åº Œ

ÑÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# ÉèÏ+ J~Ú Õ HÍ=K«∞Û. HÍx Ç≤ÏO™ê «‡Hõ «#∞ ÖËHõáÈ Õ Ü«Ú Œú"å`å=~°}Ïxfl

ÃÑOKÕ Ñ¨ ŒúuÖ’ "åà◊√§ ‰õÄ_® "åºMÏºxã¨∞Î<åfl~°∞. =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl~°∞. P =∂@Å∞

"å~°∞ =∂#∞HÀ"åe. JÖÏˆQ „Ñ¨Éèí∞`«fiO áê~åq∞Å@sx kOK«∞`å#<Õ x~°‚Ü«∂xfl


k k

«ÑÊxãiQÍ "≥#‰õΩ¯ fã∞HÀ"åe J<Õ _ç=∂O_£ ÃÑ_» åO. Jk ‰õÄ_® f~å‡#OQÍ

KÕ™êÎ=Ú. nx‰õΩO_Õ@@∞=O\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ =∂‰õΩ ≥Å∞ã¨∞. ZO Œ∞HõO>Ë XHõ <≥Å

HÕ Œ@, _èçb¡Ö’ H˘O «=∞Ok =∂ q∞„ «∞Å∞ÖÏO\˜ "Õ∞ è•=ÙÅ∞ nxH˜ ã¨ÊOkOz XHõ

g∞\OQ∑ ÃÑ\ì, PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’ HÍÅ∞ÊÅ q~°=∞} QÆ∞iOz, K«~°ÛÅ QÆ∞iOz, ~å[H©Ü«∞

Ñïëê¯~°O QÆ∞iOz XHõ „Ñ¨Ü«∞ «flO [iyOk Hõ •, "å\˜ QÆ∞iOz =∂‰õΩ K≥Ñ¨ÊO_ç

JO>Ë, áÈ~Ú =∂\Ï¡_»@O [iyOk. XHõ =∂@ J<åflO "åà◊§`À, Pëê=∂+‘QÍ

[~°QÆÖË Œ∞ WHõ _». áœ~°ã¨ÊO Œ# "ÕkHõ "åà◊√¡ S Œ∞ ãÖ= «û~åÅ∞ gà◊¡#∞ Hõeã≤, "åà◊¡#∞

Hõeã≤, =∞m¡ gà◊¡#∞ Hõeã≤, =∞àÏ§ "åà◊¡#∞ Hõeã≤ ãÖ|Okè « „áêO`åÅÖ’ g∞\ÕQÆ∞Å∞

ÃÑ\ì „Ñ¨*Ïaè „áêÜ«∂Å#∞ PÇ¨fixOz, H˘xfl k#Ñ¨„uHõÅ∞ „Ñ¨[Å#∞Oz ã¨ÊO Œ#

PÇfixOz, „Ñ*Ïaè „áêÜ«∂xfl |ÅOQÍ ~°∂á⁄OkOz# «~°∞"å «<Õ gà◊¥¡ "åà◊¥¡

W^ŒÌ~°∂ ‰õÄ_® ã¨ˆ~ Jx XÑ¨CH˘x XHõ P~°∞ <≥ÅÅáê@∞ HÍÅ∞ÊÅ q~°=∞}

KÕ~ÚOK«QÆeQÍ~°∞. JO « KÕã≤<å x+¨ÊùÅ"≥∞ÿ# K«~°ÛÅ∞ [iQÍ~Ú. =∂"À~Úã¨∞ìÖ’¡

«ÑCÅ∞ LO>Ë LO_»=K«∞Û, HÍx „ÑÉèí∞ «fiO L ÕÌâ◊ÑÓ~°fiHõOQÍ P K«~°ÛÅ #∞Oz

"≥#H˜¯áÈ~ÚOk. ~å[âıY~°Ô~_ç¤ „Ñ¨Éèí∞`«fiO - ¿Ñ~°∞ K≥Ñ≤Ê K≥áêÊe - ~å[âıY~°Ô~_ç¤

„ÑÉèí∞ «fiO L ÕÌâ◊ÑÓ~°fiHõOQÍ K«~°ÛÅ #∞Oz "≥#H¯áÈ=_»O =Å¡<Õ P HÍÅ∞ÊÅ q~°=∞}

QÆ∂_® PyáÈ~ÚOk, K«~°ÛÅ∞ PyáÈÜ«∂~Ú. Wk PO„ èŒ„Ñ Õâò J#∞Éèí=O.

W"åfià◊ g∞~°∞ W Õ „ÑÜ«∞`åflxfl =∞ èŒºÉèÏ~° «OÖ’ K≥Ü«∞º ŒÅ∞Û‰õΩO>Ë =∞iO «

Hõ+ìO. ZO Œ∞HõO>Ë NÅOHõÖ’ ZÖò.\˜.\˜.W.x Ãã·x‰õΩÅ∞ J}˜z"Õã≤# «~åfi «, WHõ

~å[H©Ü«∞ Ñiëê¯~åÅ∞ JHõ ~¡ Œ∞, Ui"Õ™êÎO J<Õ XHõ nè=∂ D „áêO`åÅÖ’x Jxfl

„Ñ¨Éèí∞`åfiÅ‰õΩ =zÛ=ÙOk. =∞# "åà◊√¡ J Õ ~°HõOQÍ PÖ’zã¨∞Î<åfl~°∞.

"åà◊√¡ ‰õÄ_®, =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ ‰õÄ_®, ~å[H©Ü«∞ K«~°ÛÅ =Å¡ #+ìáÈÜ«∂O

PO„ èŒ „Ñ¨ ÕâòÖ’ HÍ|\ì =∂‰õÄ = ŒÌx JO@∞<åfl~°∞. JO Œ∞ˆH XHõ |Å"≥∞ÿ# „Ñ¨Ü«∞ «flO

Ô~O_»∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ ‰õÄ_® J=ã¨~°O. ÖËHõáÈ`Õ ™ê^èŒºO HÍ^Œ∞ Jx K≥Ñ¨Ê@O [iyOk.

J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© XHõ ã≤\˜[<£û Hõq∞\© Ñ¶~ü Ñ‘ãπ J<Õk U~°Ê_ç ^•O\’¡ =∂#= Ç¨Ï‰õΩ¯Å

"ÕkHõ ÉèÏQÆ=∞~ÚºOk.

D „Ñ¨Ü«∞ «flO KÕ™êÎO =∂ "≥·Ñ¨Ù#∞Oz. P HÍ~°º„Hõ=∂xfl ‰õÄ_® „Ñ¨[Å =ÚO Œ∞

ÃÑ_» åO - =∞ èŒºÉèÏ~° « Pk"åã‘ „áêO`åÅÖ’ kOÑ≤#@∞=O\ áê~åq∞e@sx "≥#‰õΩ¯

fã¨∞HÀ"åe, =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ ‰õÄ_® ãÖÜ«∞=∞#O áê\˜ã¨∂Î D „Ñ¨Ü«∞`åflxH˜

ã¨Ç¨ÏHõiOKåÅ<Õ _ç=∂O_£ À.


k k

D Ô~O_»∂ ‰õÄ_® ~ÑÙ =ÚYº"≥∞ÿ# J<ÕHõ W «~° f~å‡<åÅ`À áê@∞ LO\Ï~Ú.

"å\˜ À =∞m¡ g∞ =ÚO Œ∞‰õΩ =™êÎO.

D 11 ãÖ=`«û~åÅ∞QÍ =∂#= Ç¨Ï‰õΩ¯Å "ÕkHõ x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î#fl@∞=O\˜

HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KåÖÏ=∞OkH˜ ã¨Ê+¨ìOQÍ J~°÷"≥∞ÿ LO\Ï~Ú. XHõ<å_»∞ áÈbã¨∞

J`åºKå~åÅ∞, z„`«Ç≤ÏOã¨Å∞, Z<£H“O@~°∞¡ "å\˜`À "≥Ú^ŒÅ~Ú, „Hõ=∞OQÍ

qãÎiOK«∞‰õΩO@∂ =ã∂Î D ™ê÷~Úx JO Œ∞H˘Ok. PK«~°}Ö’ P "≥·âßÖÏºxfl ‰õÄ_®

JO Œ∞HÀ"åÅO>Ë ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨_»∞ «∞Ok. KåÖÏ „â◊=∞ Ñ¨_»∞ «∞Ok.

P „â◊=∞ kâ◊QÍ, P ã=∞Ü«∂xfl =∂‰õΩ "Õ∞=Ú HõeÊOK«∞‰õΩO@∂, g∞ #∞Oz

HÀ~°∞ «∂, =∞iO « Z‰õΩ¯==∞Ok =ÚO Œ∞H˘zÛ «=∞ ã=∞Ü«∂xfl =∂ ã=∞Ü«∂xH

*’_ç¿ãÎ, Z‰õΩ¯= ã=∞Ü«∞O JO ŒiH© ÅÉèíº=∞=Ù «∞Ok J#fl Pâ◊x ‰õÄ_®, P HÀiHõ#∞

‰õÄ_» =ºHõÎO KÕã¨∂Î D ãÖã÷ =ÚO Œ∞‰õΩáÈ «∞Ok. nxH˜ WHõ _»∞#fl =∂ q∞„ «∞Å∞

WzÛ# ãÇÜ«∞ ãÇÏHÍ~åÅ‰õΩ èŒ#º"å Œ=ÚÅ∞ ≥eÜ«∞*Ëã∂Î, =∂ HÍ~°ºHõ~°ÎÅO Œi`À

Hõeã≤ ~Ñ¨Ù =∞m¡ WHõ _» =∞Ç¨ã¨ÉèíÖ’ ‰õÄ~˘Ûx K«iÛOK«∞H˘x WOHÕ « Z‰õΩ¯==∞Okx

HõÅ∞ÑÙH˘x =∞iO « |ÅOQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ áÈÜÕ∞@@∞=O\ „ÑÜ«∞ «flO KÕ™êÎO. WHõ

<Õ#∞ ÃãÅ=Ù fã∞‰õΩO\Ï#∞.

��(=∂#=Ç¨Ï‰õΩ¯Å "ÕkHõ =¸_»= ~åR=∞Ç¨ã¨ÉèíÅ∞ –

J#O «ÑÙ~°O, 2–10–2009)


k k

1988 #∞Oz 2010Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û „ÑK«∞~°}Å∞

S 1. Probings in the Political Economy ofAgrarian classes and Conflicts - by K. Balagopal

May 1988 Ed. G. Haragopal

S 2. ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞ – EÖ· 1989 =~°=~°~å=Ù

S 3. Ñ «O[e ÉèÏ+ºO – EÖ· 1989 ÔH.Z<£."≥·. Ñ «O[e

S 4. ã$[# ãOáê ŒH©Ü«∂Å∞ [#=i 1990 =~°=~°~å=Ù/™êÇ≤Ïf q∞„ «∞Å∞

S 5. Jaè=$kú "≥Å∞QÆ∞h_»Å∞ "Õ∞ 1990 P~ü.Zãπ.~å=Ù

S 6. Hõ~îÀ~° +_»=∂Å∞ – `˘e =Ú„ Œ} 1990 =ãO « Hõ#fla~å<£

=∞e =Ú„ Œ} 1996

S 7. =∞ «=~°æ « «fiO – Ñ¶≤„|=i 1991 Z_ç@~üû : ÇÏi, l. ÇÏ~°QÀáêÖò

S 8. WÖÏ q∞yÖËO – `˘e =Ú„ Œ} 1991 K«Å™êx „Ñ™ê Œ~å=Ù

=∞e =Ú„ Œ} 1993

S 9. Ñ~ånè# ÉèÏ~° «O `˘e =Ú„ Œ} 1992 Z.a.ÔH. „Ñ™ê £

=∞e =Ú„ Œ} 1993

S 10. _»OÔHÖò Œ∞âß≈ã#O E<£ 1993 #∂~ü ÉèÏëê

S 11. k#k#QÆO_»O ÃãÃÑìO|~ü 1993 J#∞"å ŒO : HÀ ŒO_» ~åq∞Ô~_ç¤

S 12. =∞# K«ÅO – "Õ∞ 1994 Z_ç@~ü : Hõ$ëê‚ÉÏ~Ú

S 13. Towards Understanding by R.S. RaoSemi Feudal Jan 1995 Ed. D. Narasimha ReddySemi Colonial Society

S 14. U_À™ê~å Hõ äŒ EÖ· 1995 |∞„~° ~å=ÚÅ∞

S 15. âßH˘¯ – "åO*\ì #=O|~ü 1995 a. K«O„ ŒâıY~ü

S 16. ÉOQÍ~°=∞‡ Hõ äŒ [#=i 1996 J#∞"å ŒO – Hõ$ëê‚ÉÏ~Ú

S 17. HÍ~°∂ì<£ Hõ|∞~°∞¡ – ÃãÃÑìO|~°∞ 1996 "≥∂Ç¨Ï<£

18. <åHÀ Ñ≤™ÈÎÖò HÍ"åe – JHÀì|~ü 1996 J#∞"å ŒO :K«Å™êx „Ñ™ê Œ~å=Ù

19. ™êÇ≤Ï «ºOÖ’ =ã∞Î tÖÏÊÅ∞ =∂~üÛ 1997 „uÑÙ~°<Õx =∞ èŒ∞ã∂ Œ#~å=Ù

S 20. HõÖ’¡Å Hõ ä• z„`åÅ∞ _çÃãO|~ü 1997 ÔH. ÉÏÅQÀáêÖò

Z_ç@~ü : K«Å™êx „Ñ™ê £

S 21. PO„ èŒ„Ñ¨ Õâò Pi÷Hõ ã¨Oã¨ ~°}Å∞ =∂~üÛ 1998 Z_ç@~ü : _ç. #~°ã≤OÇ¨Ô~_ç¤

- „ÑÑOK«ÉÏºOH± Z*O_®


k k

S 22. =¸_»∞ ŒâßÉÏÌÅ `˘e =Ú„ Œ} Z_ç@~üû :

#HõûÅƒs QÆ=∞ºO–QÆ=∞#O PQÆãπì 98 Zãπ. ã∞ è•Hõ~ü, ZO.HÀ ŒO_»~åq∞Ô~_ç¤

=∞e =Ú„ Œ} JHÀì|~ü 98

S 23. Ñ~ånè# ÉèÏ~° «OÖ’ _çÃãO|~ü 98 Z.a.ÔH. „Ñ™ê £

^•i «Ñ≤Ê# ~°∂áê~Ú

S 24. âß~° Œ #=ÅÅ∞ PQÆãπì 99 âß~° Œ (Zãπ. #@~å[<£)

(Uk ã¨ «ºO, =∞Op–K≥_»∞, JÑ¨ã¨fi~åÅ∞)

S 25. ã≤OQÆ~}˜ #=O|~ü 2000 ZO._ç. =Úh~ü

ZO._ç. J#fi~ü

S 26. MÏ Œ~ü ÖË_»∞ "Õ∞ 2001 =∞ÇÏ=∞‡ £ Yn~ü ÉÏ|∞

27. „Ñ=∂ ŒOÖ’ „Ñ*Ï~ÀQÆºO Ñ¶≤„|=i 2002 _®II Zãπ. u~°∞Ñ «Ü«∞º

_®II Ñ≤. [QÆnâ◊fi~ü

S 28. Zh"ÀÅ Hõ äŒ [#=i 2003 a. K«O„ ŒâıY~ü

29. *ÏQÎ ~°ÇÏŸ E<£ 2003 K«Å™êx „Ñ™ê Œ~å=Ù

Z_ç@~ü : _ç. "≥OHõ„\Ï=∞Ü«∞º

30. L ŒÜ«∞wuHõ _çÃãO|~ü 2003 ~°K«# – Ü«∂OQ∑ "≥∂

(Ô~O_»= ‰õÄ~°∞Ê `˘e=Ú„ Œ}) J#∞"å ŒO : Z<£.

"Õ}∞QÀáêÖò

S 31. =~°Öò¤ ™È+Öò á¶È~°O [#=i 2004 RUPE (MUMBAI)Pi÷Hõ ~å[H©Ü«∂Å∞ J#∞"å ŒO : a. K«O„ ŒâıY~ü

32. Z„~°=∞O^•~åÅ∞ "Õ∞ 2005 ~°K«#-Ö’‰õΩ"åOQ∑-Ñ≤<£

(Ô~O_»= ‰õÄ~°∞Ê Ü«∂OQ∑ ~¸-Ü≥∞<£

`˘e =Ú„ Œ}) J#∞"å ŒO : _®II \.#ox

S 33. #∂ˆ~à◊√§ ≥Å∞QÆ∞ PQÆãπì 2007 ã¨Ç¨Ï"åã≤

#=Å (1878-1977) ãOáê Œ‰õΩ_»∞ :_ç. "≥OHõ„\Ï=∞Ü«∞º

34. JÅ¡O~å[Ü«∞º [#=i 2008 JÅ¡O ~å[Ü«∞º

™êÇ≤Ï «ºO -1 ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞-=~°=~°~å=Ù

=¸_»∞ #=ÅÅ∞-

35. qaè#fl PQÆ+¨μì 2008 Ç¨ÏiÑ¨Ù~°∞ëÈ «Î=∞~å=Ù

36. Ñ «O[e ÉèÏ+ºO =∂~üÛ 2009 ÔH.Z<£."≥·. Ñ «O[e

37. =∞$QÆ# U„Ñ≤Öò 2009 q=∞Å

38. ~å[ºO - ãOHΔ=∞O JHÀì|~ü 2010 ÔH. ÉÏÅQÀáêÖò

S „Ñ «∞Å∞ ÖË=Ù

P e r s p e c t i v e sSocial Sciences / Literature

Publishing for Change


k k

L Œº=∞ ™êÇ≤Ï`åºaè=∂#∞ÅH q[Ñ≤Îj

áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å, =∂#= ÇÏ‰õΩ¯Å L Œº=∂xH Ãã· •úOu HõOQÍ#∂,

PK«~°}Ï «‡HõOQÍ#∂ ~åÉ’ÜÕ∞ «~åÅ∞ Ãã· «O QÆ∞~°∞ÎOK«∞H˘<ÕO «

Hõ$+≤ ÉÏÅQÀáêÖò KÕâß~°∞. PÜ«∞# PÖ’K«#Åx K«iÛOK«_®xH˜,

ã¨∂ÊùiÎx H˘#™êyOK«_®xH˜, =∂#= ã¨=∂[ =∂~°∞ÊÖ’ PÜ«∞#

*ÏÑHõO ãq∞+≤ª *ÏÑHõOQÍ Z ŒQÍÅ<Õ PHÍOHõΔ À Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£ûãOã÷ HÍHõfÜ«∞ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂xfl 'ÉÏÅQÀáêÖò ™ê‡~°HÀÑ <åºãO—x

„Ñu U\Ï JHÀì|~ü 8# x~°fiÇ≤ÏOKåeûOkQÍ HÀiOk. x*Ï~ÚfQÍ

„Ñ¨[Å Ñ¨HΔÍ# xÅ|_»¤ "Õ∞^è•=ÙÅKÕ, L^Œº=∞ <åÜ«∞‰õΩÅKÕ D

LÑ¨<åº™êÅ∞O\Ï~Ú. D HÍ~°º„Hõ=∞ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ HÍ=Åã≤#

=#~°∞Å#∞ Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û qâ◊fi q^•ºÅÜ«∂xH ã=∞‰õÄiÛOk.

WO Œ∞‰õΩ ™ê#∞‰õÄÅOQÍ ãÊOkOz# HÍHõfÜ«∞ Ü« x=iû\©H =∂

Jaè#O^Œ#Å∞. D HÍ~°º„Hõ=∞O „Ñü U\Ï q[Ü«∞=O`«O

JÜÕ∞ºO^Œ∞‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiOKåeûOkQÍ ã¨=∂[OÖ’x „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ

â◊‰õΩÎÅO ŒiH© q[Ñ≤Î KÕã∞Î<åflO.

Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û x x~°fiÇ≤ÏOKÕ J~Ú Œ∞ =∞OkÖ’ ÉÏÅQÀáêÖò

XHõ~°∞. PÜ«∞# =∂i¯ ûã∞ì - Öxxã∞ì L Œº=∂ÅÃÑ·, Œo «

L Œº=∂ÅÃÑ· qq èŒ Ñ„uHõÅÖ’ ~åã≤# "åº™êÅ#∞ ≥Å∞QÆ∞Ö’ Ô~O_»∞

ãÖÑ¨Ù\ÏÅ∞QÍ `≥ã¨∞Î<åflO. D ãÖ=`«û~°OÖ’<Õ ÉÏÅQÀáêÖò

LÑ<åº™êÖ’¡Oz H˘xfl\x XHõ ãOHõÅ#OQÍ ≥ã∞Î<åflO. L Œº=∞,

™êÇ≤Ï`åºaè=∂#∞ÅO^Œ~°∂ `«=∞ `À_®Ê@∞#∞ JOk"åfieûOkQÍ

q[Ñ≤Î KÕã∞Î<åflO.

(l. ÇÏ~°QÀáêÖò)

rqokÕ =∂#= Ç¨Ï‰õΩ¯hÀã¨o jÇ¨Ïiﬂâ Å∞ „â...

Documents