Juvante S, S. TrinitAttsDISCURSUS PHILOLOGICUS

Originem& naturamvoeis

r6 sU7Gen. 49: fcO.

Breviter enucleans,Quem_/,

Suffragio Ccleberrimorum Philofo*phorum Aboenfium,

PR-/ESIOEVIRO Pra-clarjssimo

Dn-PETROHAHN,Facuitatis Seniore, Scient N at. Prof.

CeJebernmo, & Bibiiorh* Ord.PrO SOLENNI IN PhILOSOPHIA GrADU

defendere tonahtwrJONAS COLLI.N,

A,'R., W.%.Jn Auditorio Maximo,

XV.Calendas Julias <\, ctolocclDC

t\homt Exeud.&CMfrtam,Reg.Typogr,

In->DEUMREGEM

MaghzTidei VIRO,Generofiflfimo Excellentis-

fimoqueDOMINO,

Dn.GUSTAVOFALTZBURG,Provincia; Chronobergenfis

PR/ESIDI ac GUBERNATORIPer-llluflri & iEquiflimo,

Mxcenati Maximo,Pacem & Felicitatem J

GENEROSISSIME DOMINE.

S^WWllfpicatiflimus fuit dies,quo ex fupremi Numi-

!_fs&wj|k nis REGISque noftriClementiffimi Gratia , non mini-ma Smolandix felicitas contigit,quumTe, GenerofiffinieDomme,GUBERNATOREM faumvide-ret. Talem namque tunc nadaeft Patronum , qualem antea vixhabuit, nec faventiorem inpofte-rum unquam optabit. Incredibi-li, Generofiflune Domine, favore& gratiaquofcunque non tantum

ftu-

ftudiis humanioribus addi&os, fedSc infima; etiam fortis hominesample&eris, ut non femel de illu-ftriflima; Generofitatis Tuas virtu-tibus, mutuas congratulantiumcivium voces domi me audiviffe__?recordor. Unde etiam de auda-cia; venia confido, quod Per-Illu-ftri Nomine Tuo viies hafce pa-gellas illuftrare aufus fuerim, quasetfi nihil contineant, quo fibiTantum Patronum conciliare__?queant $ temperare tamen mihi3ion potui , quin tanto MufarumMascenati, quocunque nomine_?innotefcerem. Accipe igitur fe~rena fronte Generofiflime Domine,vilemunus, fed devotillimasmentispignus, &me quoque clientum_»numero adfcribe. Quod benefi-cium quia dcmererinequeo ■> /Eter-

jßura

num Numen precabor, ut proli-xam anrorum feriem GenerofitatiTuje largiatur, quo virtutis Pru-dentiajquefru&us, quosSmolandianoftra fperat, capiat ampliflimos,atque Generofitas Tua avitam &ad fummum fere faftigium perdu-ttam Majorum Gloriam Nepoti-bus tradere , clientesque interimTuos benigno favore beare poflls,ac inter illos

ILLUSTRISSIM/E GENERO-SITATIS TU^E

Clientem devotiffimumJONAM CQLLIN»

MAXIME REFERENDOAtque Ampliffimo DOMiNO,

DN. ANDRE/ECOEDING,

Illuftris Academia; Upfalenfis an-tehacProfeffori Celeberrimo,nuncDioecefeos Wexionenfis Archi-Pra^pofito maxime incluto, Confi-( ftorii Vice-Prsefidi Templique

cathedralii & Ecclefi* Bergun-dcnfii PaftoriGraviffimo

PATRONO MAGNO*Admedum Reverendis atij. Clarifftmis

Dominis,Dnn. Magiftris S. S. Theol. &Philof. in Rcgio Gymnafio Wex.Lecloribus Confiftoriique Adfeffo-ribus Ampliffimis, ut antea Prx-

ceptonbus fidiflirnis, ita nuncPromotoribus certiffimis ?

perpctuo colendis.

QUodVobif, Pafrone Magne &iromotoresPropenfiflimi, rudehocce opufculum.commendate

fuftineam,rantominui rniremim, qus.n-to majorihui meritii ac bencficiif,velutquadam neceffitate VOS colendime VOBIS femper obftrinxiftii, quatfigratiffima mentc nonagnofccrem, me-rito ingratiflimui omnium forerr; fedquando eadem refunderenequaquampoflum, cum fuerint femper fingularia,voveo ex animo , ur, quemadmodumde Sanfti Ignatii corde legitur, quodin quacunque fciffura nomen JESUaureii literis impreflum apparuerit,fit idcm JESUS cordibui veftrii infi-xui, utque diu feliciffimi vivatis, actandem abfoluco hujui vitat curriculo,Juftitiar corona exornemini, ut vovccatternumque vovebit

Celeberrimorum NominumVeftrorum

cultor biimilitrus

l c

Leftor Benevole,

LlnQjuas effe putamina rerum; nu<-cleum verores ipfas, Brianus Wal-tonus docet, unde app^ret Erudtti-

onem , qust m vulgaribus vocum con»eeptibtu htret, tanto mintu effs veramac fot/dam , ut potius viam parandadoßrina occludat , ejtuque amatoresIxioni non diffimiles , qui pro junonenubem captavtt,reddAt, gttare utnucleuahic eruatur, putaminafrangas neceffeefl. Fuit id quoque, quod me ut tndo-lem voiis Tlb^& rimarer , allexit,trolixiorem quidem tradationem tantitnomenti res omnino pofularet; fedingenii imbeciilitas, angtifiia temporis (frerum mearum facies in hac brevitatefubftfiere me cogunt. Si itaque L t C,alia Erudttorum bac de re fentcntixfublimioribtu roborata ratiombtu TtbiArriferit , retineas quefo, ac me homtnewejfe} nft ab errore immunemfcias , Fale~

LN.J.

I. N. J.§, i.

Uod, qui olim jrjAy*

\i «S?l^jP-^)w PatrlbiJS per Prophe-r^^^^^£^/i\ tas ocutLiS e^» cujus-c^S^y^^^^Q/ propriifllmus efl"^-^*^^^^* charader, vere futuraprxdicere, per magnum V. T, Evan-gelii Prarconem prardixit Efaj. 6'. v. 9.'<bm in^i «■oisrtH^i y?m>. wdw"iJHfI h. e, aud/te audiendo, fed neintelligite ; & videte vtdendo fed ne cotgnofcite '_> tantoconfidentius derecutitisJudaris dixero, quum qui locutui eflnobis, & nunc fedet in dextra Maje-

A ftatis

fiatis in excelfw, qaique Scripturaso*ptime liovtt , facrum hoc oraculumad ipfos applicat Matth, iy, ia.. Mar. 4;12* Luc, g; .0. ]oh 9:59. & 12:40. quin& tnagnus ille athleta Chnfti, docfhisab illo, onc!tus de ilio, crucifixus cumi!!o, gloriofus in ilio, (Sic Paulum de-jfcribit Hipponenfis Epilcopus ) fua_»tempeftate Di<fH hujui veiitarem in_,jpfisvidit, M\. 2§: 2<5. 27. & Rom. Hj

8. tauto inquatn fidencius de apeilis &verpis pofterioris hujus aevi dixero,quum hoc a Salvatore gentiumque.jDo&ere, in iis nondum plane ut ho-dieexcoccatis (vtde, Joh. 1:21.4;,Luc, 7J16, Joh. 61 14,) completum dicitur;quando cygneam illam cantionem,a Patriarcha Jifrael in vicinia mortisconftiruto, editam, tanquam certifli-mam ae firmiffimam fidei fuae anco-ram & proftflionem Gen. 49:10. ne-fcio quibus modis non torquent & illu-dunt, in quo tormenro quam maximepstitur vcx illa mellitiffima n^U^, quavcn.turi Meffia: fumrne pacificum &

quie-

$»& ): i *.( *§3»

quietu Regnumabannofo Vatefuaviffi-meinnusrur &pr*dicitur,vel ipfisanti-quioribus Jud.-'is & omnibus Chnftianisde Meffia Qiflum hoc expficantibui.Et, lieet vattcinium hoc ab , omni-bus Chriftianam fidem profitcntibusde Leone de Juda expltcetur, rantatamcn eft vocis n^ttf Eruditorurn dcorigine diftenfio, ut vel unius in pe-&oredecem animi de eadem incerticertent. Mire enimpofleriorum tem*

porum Judati ( ui illortim commentapotiorabreviter prius retexam ) hancvocem diftorquent, vel Mofen, velSchauletn, ve! Davidem, vel Jerobea-mum, vel Nebucadnezirem , vel ur-bem iSchiluntcm per eandctn intelii,-gentes.

§.lh§td nee de Mofe,ut quidam ineptif-

fime volu.nt, ob locum Deur- 5;: $.. heicomnino kJid.Jfl^ov, & failacem hterarumffctlf & TtWD ofj-o\\/t.<pic',v ((eu per artemprorfuinogatonamGematrican-) 1 trin*-«|ue co.nficie»uiuro 3,45, fc, BdalTurim

A 2, bj

*a* )" 3 =c m

h.l. &Rab.Bechaiin Pentat. f01.59.c01A.fhtuens Meffiasduos a Jacobo heic prat-dici, quorum alter fuerit Mofes, alternondum venerit; hmc cum iis facit»qui Mefliam h. J. promitti fatentur,fed fceptrum nondum a Juda abiatumeflfe, (utpote apella quis inaliqua u-topVa ad clavum fedet) quos Ci lubetvidcas egregie refutatos ab Huetio» De-monftr. Evang. p, m,632, Autftor Zen.norenna, mirus fibularuni artifex,fol. 6"j:col. 1. &inTikkuneSohar2i.fol.ji:2. (ceu refert Rittangelius ad SepherJezirap( i32.i^.) \es\tur:Mofesex hocd/Bori/^W nuncupstur ; heic agitur. NecDavid eft hujus DidTs & vocis fcopus,at Aben Ef. & R, S. B-m Melech fn_.

Miclol Jophi fo!, 15: z, volimt, dicen-tei; non recedet n^VftH EGU/ fce-pttum magnificennst, donec veniatDavid; nam recTe vidit Mercerus adh. I. p. 731, finem, übi initium ftatuen-dum, poni. Ne dtim. de Schilunte infinibus Ephraim fita , de quo fud. 11:X2. & 1« Sarn» 4: 4, übi arca Domini

diu

wt y> 4 *"( m

diu manfifle dicitur, intelligitur; acfleflet:donec in ft/V eligaturßexSchaufex tribu Benjamin; vel Jerobeam jtvo-luit Lipman Nitz. n. 4<5. ahique apellarjtanquam deportatio arca: fcederalis inaliquem locum, mutats dlgmtath.ugu.mentum fit. vel, donec veniat Scbtloh ,fif idem quod donec defwat Schilo,quam turpiter rorquent voces "IV & N^Oquis non videt^ & loci hujps nomerufcribitur vel per flf>u; fine 1 vel tyxpnon vero nVv*y. Denique quantarrueclipfin pateretur veritas hsftorica...h. m. cumSchaul inßamaha Prophetauncftus fuit, utcoliigere eftex i.Sam.";17. & 8: 4. in Mizpah autem Rex decla-ratu-, ut ex 1, Sani. 10: 17 & fequent,conftat; Jerobeam vero in Schechem1. Reg, 12; 1. nec Sceptrum a Juda re-cedere dici potuit, cum anteSchauleiTLifbla tribus Juda id nondum habuit,quin potiut in Juda roboratum legitur2. Par. 11.* 17. Multo minus, nt Lyranialiorumque in h.l.men» fuit, indigita-.turRex Chaldatcrii Nebucadn<*zar, quafi

aDco

«» >> SJ( «»

" Deo mittendus dicereturad everteft*dum regnurn Judaeorum, propter eo-rum peccata, quod etiam de eo tefta-tur Jerera. 25:27: 56:50." 51: capp, ts

enimregtie imperium tnbui J■"".idac ad-emit, capto effoflifque oculis dudoBabylonem Zidkija 2. Reg. 25:6, namfion probatnus quod legendum fittfovp ut iHicontendunt, etfi ea leclioetiam effet pravi& contra Grammati*cam, Infuper feopus jifraelis eft.gra-tiam & bencficium promittere 5 Ne~bucadnezar vero fjir jufta poena Ju-<Axis a jufto DEO imrniflfa; & qua-modo perfuadeat fibi quit genteshunc terra: Judarac vaftuoreno & po-pu!i illius peftem deftderaturas. LUprasteream quod axioma regium abEvilmerodacho Nebucadnezaris fuc»cefTore & fiiio Jehojachini conceftumfuic 2.Reg. if! 27. &c. Jerera, 51; 31. &feq. Rc-fts i,»stur obiervavit R. Sa!. in h.l,fceptrum de domo jehuda percaptivs-tacem Babelonicam nonfuifteablaturn ;«juod veles co raaxime probatur, quia

tunc

ffi» )' « :C »

tunc omnes Sanhedrin, qui capitauJudsrorum erant, a Nebucadne^aroiuterfedinon fuerunt, quandoquidemmulti eorum in Babyloniam defcende-runt, ibique juxta Judatorum legem acmores, exßegis confenfu judicabantacdefiniebant. .Adde denique quodpoftedudionem e fornace ferrea per eosqui ex tribu Juda prodieranr, Judaco-rum populusgubern.^rus fuit, Zerubba»bel enim, qui populi j'n ejusdem ca-ptiviatis reditu Princeps extitit, detri-bu Juda fuicf-Lgg. i:i- Tandem prasomnibus turpiter fe dedit R. Nizzimjhunc citante Ifaaco Abarbane! , cumper errorem nSiy expofuit,h.m.do-nec veniaterror,hoceft:peccatuSchelo«monis, quia nec unquam flb*>t£J pecca-tum fignificat, ne dum individualiterSchelomonis, ut pulcreubfervatCeleb.D, PfeifFerut in Difl de Sch<loh. quale v,hoc efTetbeneficium,vel qua: expetftatiapopulorumifticompeceret, in quorumpraedi(ftione jam occupatu? eft »San#usv-atef,

§» »!"

» )' 7 :( W

§. iii»Hasc funt prarcipua Judarorum de

hac voce commenta (ut nihti dicam deiis, qui heic crudele lmperium in fopaffim exerceri folstum prardici autu-mant; & qui IQ_2X& hic tribum fona-te opinantur, quique Jacobum non idfibi velie cenfent, fore ur JiiraShtis Rc-ges de tribu Juda femper praefint, fedut non alii quam hac tribu orti prae-fint: tum qui Prophetiam hanc vTnk-TiKrjv efte ftatuunt,fc. principatum adJ^effiae tempora efte Juda: promifTum,fi modo legi dsvina: obfequatur : de-mum , qui id itaexponunt, Judxisde»fenfores nunquam defutur-os , & tri-bum Juda ex hominum commercionunquam iri fegregatum , ut decemtribus. quac nullam veri fpeciem refe-rentia,tantum recenfuifte mihi fat eft,pulcre tamen refurata videas ab Huet.in Dem. Evang, p.6;7 & feq.) At liceteadem eorum deliria cuivis fano pate-anc, ad majorem camen rei certitudi-nem , ex ipforummet atuiquiorum.,

Rab-

<» y § :c $m

Rabbinorum Targumicis interpretatio-nibut, quarum ahas apud eos non_»

minima eft au<ftoritas. Sic ergo Tar-gumOnkclosi.e. Chaldaica Rabf Onke-los translatio, quarn afifert GalatiijusI. 4. c. 4. rwiD fdiyo T=y sw. nSjffv^ flv soby ny 1330 n^so^ nwrrfri Nnobo n\-i rcfrm NITWD;?*<:^DDy l^Dfl^ ideft: non deficietAtißor velfaßor poteftatis ftve domtniiregii de dtmo Juda t

(ffcriba de filiisfHiorum ejtu , usque in feculttm, donecveniAt Meffitts , cujtu eft regnum . &ipfiobedient populi. Nec huicdiffimileeft Targum Jonathac , quod quidem,referente Helvico in Append. Elench.Judaic. diu delituit, & primum edicumeft ante fefquifeculum ab ipfis Ju-dacis Venetiis, ejusq; indoles ha»c eft:mvn toid pwkwn psfe rPcs *&hpi *iv rronto isffvrnw* p^aoin^^TW? tw Nmu/D nd^d wJN^DDy JlOD^n"»i.e,Non definentReges&Vrincipe: effe de domo Juda, (fStrib*docentes legem de femine ejus, uscjue

g ad

*m y 9 :c m»

fid tempus, quo veniet Rex Mtffi-asparvtt.lu* (iliorum ejus, &propter eutn tique-fient populi, Uitimo addimu? & Tar-gum Hterololymiranum, cujus in hunclocum fenfus pro nobis ftat,ut Jatn vi-dcbimu»: ITlvn frthO fofc ppOS N^yds Nni^N "fito pro ns» ?]Nkh m "m rftDp no^d in^l )w iyHnSsibD p-cynvn pTny rv4H tifrftstoJNJHNfI b.e,»«» ceff <buntßeges deDomoJuda^ettam non DoSlores docentes legemde fiiiis filtortim eyus^ tuque ad temvus ,

ventet Rex Meffixs , c#//W */? regnum(S (itturum e(t, ut ei (übjtciantur o-tnma regna terr<t. Heic obiervamutin primo, pro fl^tp adhi^en NH^D,tecundo NrTltfD Kzbn, & ulnmo lo-co fl^D N^D- etiam in BerefchithRabba pro fllW habetur n^WD "fin.his non inepte addimus exGalar, quodin ex°cfitione Threnorum Jeremiae fu»per Verf. _6. c.i. quiaprocul efl a meeonfolans , recreavs animam meam , le-gitur: quodeftnomen Mcffis? qui dedonio h t Scheia ersnt, «hxerunt flSv

eft

$» )" ""( «8»

tH nomen ejus, ficut diftum eft Geir,49: 10. donec veni-at flWd; , id efl:Meffias, Tandem inter 8- nomina_»Meffiac ponitur in Midrafch fuperProv, referente Ci. Pfeifero I. c, qui»buscxpofitionibus nihil clarius & veri-us afterri poffir,

§. IV.Eft harc vox artftum amicitia; vin-

culum inter Herodem & PilaturrL.^dum Romanehfes Pfeudo-Chrifti, ustraditionibus fuis perverfilhmis locumfaciant , cum fequiorum temporurrjJudacis, contra veram ejus Orthogra»phiam confpirant y fc, hi prave cor-rumpere ftudent, illi corruptioni fa-vent. Ita enim egregius ille Gordo.nus Huntlacus in nodis fuis (ut putat)Gordiis Coutrov. 1, c. 10, nugitur :elim in Hebrao erat n^UJ miffm ( h, e.mittcndtu, pr&t. pro fut, more Prophctarum ) fed Judai illud corruperunt , (Smutarunt in fI!?VU &c, quod tamen_>

analogis Grammatics reclatnat; imiti

in pract. pahul non n^V fed nibwB % di-

Jfflf )" » < W

diceretur ; & fortius Judacos convin-cit nWI/ (quod rede & incorruptoita Jegitur, ut in pofterum probabi-tur ) quam rYbvt, cum ftante hac vo«ce , noftri temporis Judai ( verba_>funt Galat, 1,4, c. 4, de arcan, cathol,verit.) iatam haberent fugtenda ne-gandaque veritatis viam. Nec meli-or eft hacc cenfura Flacii C, 5, S. p. 1,col. 1170. vtdi plura manufcripta exem-■plaria, übi mn erat > , quod magis e-tymo felicitatts conveniret. & pauloin-fra: poftea vero, ( poft tempora Hie-ronymi) quod, cttm "judai hac (f fi-ntilibus vocibus a Chriftianis urgerentur,nec haberent quod refpondere poffent ,pro malitia (f pervtcacia fua depra-i>affe, fafta hterarum mutatione, ficut& VD '/ »1: 17» depravarunt, (fmul-tas alias, ld etiam approbare fatagitGrotius, ( citantibus Mattfwa Polo &cD. Caluvio ) curn ex aliis fcripturaclocis, in quibus Meffias a Patre mifiusefte dicitur, adhibitis ad id fignifi-candum verbiv din>flii>\i.v & mfrpntv',

tum

■98» ): » :C OT

tum maxime ex Johan. 9:7, übi agiturde natatortis Siloa , quod explica*tur, miffus: quat loca ad hoc Jacobiva»ticinium fpcftare putat, Vu!gata_>,quam probat Grotius, nSu? legit, &mittendus expo/uir, fjjhjod deitquiumUminis hermeneutici (ut verbis utarDo<ft» Dannh. Hod, Pha:n. VIII. p. m„B}i. ) condonaremtu opttmo viro , quis»quis is interpres fuit , ntft in eo , tapj-

quam troph&o defontibusHcbrs.it trium-pharent ntaU cau/a peffimi patroni,Scilicetjol ordinem fuum neglexit, qui*horologium aberravit. Septuaginta_,femores tranftulere )d ct,mKU{M\a. dvja,qu& (unt et repofita, vel ut alii ex pri-fcis Graccis legunt, u e.>n.xe?}eu cui repo-fitum efl [c. regnum ; & hinc eos le-gtfle ibttf id eft fIU^N qu& ei, dofuo autem adjecifie k<m,Ki't\eu putat Ca-pellus. Crit. 1, y. c.i. Wolfg. mulcu-lusp.-847. apparet ,inquit, illos (lxx)vocem rb^V fic tnieliexiffe , ty cui^ 1proVF> eft, flb pro ei. Sed quodnanijeft hoc loquendi genus, una duabusve

«25 y n * «i!&

didtionibus triplicem invoSvens etmcnd-"wtitnv, ut enim ahquis inde exculpeturfenfus, *}« quod primum prarfigendumeft regnum, fubjungendum vero re-fofitum efti at 7<5 ei fubjtciendum Meffi&: infuper in prsecedentibus nulla^regni vel Mefliae fit mentio; & \jf ex*ypt-i ante Davidis tempora non fuifleconfcifum obfervavit Huetius, Sunffietiam, referente Gerhardo, in Com.in Gen, p,B6z, qut contra omnem ra»tionem, vocem fl/^u; rerexunt irL,tvbw qui efi DEI, fcif. filius, Caftri-us legifle ftatuit fl^u; munus- ei nempepromiffum , ex i\£r munus & flb proei. verum fant ha: mera: nugae &. lufusvocabulorum, quae autftori Spiritui S,.non placent. Pro vera autem le&ionefcil. rfaxp, tanquam murus ahenxtisftat i^dmaritanus codex & reliqua o-mnia exemplaria, hoc obfervante CI»Pfeiftero in de Schilob §, $6. Polsnusvoluit hoc efle a CZZ")bw, (forte anotatione vocis indu&us ) ac (i lit»rad. p"b iiv derivati? e radicibus un-

«juans

m& y >4 -(. »

quam periret, Neque nobis placetaftertio Ludov, de Dieu in h» 1, , quacdocet, oblervanre Matth. Polo, quodtf?W fit ex t%ribi\njfftiixut, &n^ pro, quafi efter profiuvium ejuti quaeorigo & fignificario mmis remota eft&infolens,- eftque fontem absque ne-ceffitate prstenrc & aquam t rivulohaurire.

§. V.Duat tantum quat jam reftant de

75 fl^ cunis & natura opiniones,quomam pfae & orthodoxia: smi-cx, ab utraque parte , magnorum &EruditifTimorurn virorum applaufumunirae funr & receptiffiroac. Quate-nus vero duae funt & diverfa:, fimulnon pofle confiftere videntur, BeatusLurherus inaureo Com. in Genef. p.716. dicir: flSu; figmficat filium ute-ri , aut fecundw& , termmationefeemi-nina, propter primam promiffionem-tAdamofdam: mimicitias ponaminterte & muiierem, & Semen tuum &Semenejus, ipfum conteret capuc

tunn.

w» 3: »5 tc $m

tuum. EtChavabpoftea: pofiedivirum,qui JBHO7AH eft. ibtclare dicttur Semenmulierts, bocefi, filium vtrginis ven-turum, (f deffmßurum potenttam (fregnum diaboti. Er paulo infra .* do-nec veniat vtrginis filtus, hoc eft, (ecun-dinarnu, ut fic dicam feu uteralis fiti.us. Nos fumus filti uteri, non Semen

feeundin&, fed viriSemen trans(ufumeXlumbis p.-.trts in (ecundinam, itla (ur-git (f naicttur fine vtrili Semint , ficutinquit angelus ad Mariam: quod ex tenafcitur &c. non ex Jofeph. Ftliustutuerst vtrginis fihus, entfruclus fecundi-n&, ern Scbitoh , id eft , frullus mater-ni utert tantum, patrem non babebtt.tandem addu : h&c Gr*mmatica mihiptacet, tn ea fumma fiducia acquiefeo,Galatinus item exponit \~fovjj filtus ejus,additque heic innui, Mefharn futuruwverum hominem, & de matre Gnopatre nafciturum» Pifcator, Secunda.ejus , ideft, Chriftus, R. Bechai , fili-us ejus, qui nafcetur mbu;D ex fecun-diiu mufieris, more omnium qui

nafcun-

» )"" >< :c m»

nafeuntur, qus expofitio Helvico pla-cct. Malvenda vult hanc vocem jn-

nuere, eum exiftimandum filium Jo-feph, fed re vera filium fore duntaxatvirgmis Maria:. Adhorum aiiorumqueidem fentientium fententiam acceditCI. Pfeif, in DifT. de Schiloh §. 80.ita differens: fuperefl luftranda eorunt

fententta , qui rb^iJf deducunt ex _<"vjf

infans, tenellus , embryo, (faffixo,ex>ponuntque per "03 m hanc fententiam:donec veniatfiliolus ejus, fcilicet Judaeid efi KcCf -i^xnv Meffias. £t banc tan-dem five helicen, five cynofuram intertot opinionum fiaclus nobts affuigertj.fentimus. Verum licet ha: meditatio-nes fint p:ae, nihilominus aliter nosientimusob fcquentes rationes. Nanquod ad originem fpetftat quod !?MJ?fit ab inufit; b^Jf, fic ftatuimus :quodcum occurrat nomen & radix in He-bra:a lingua ufitata byjf fimbriam de-notans Exod,2B:35.34, Jer. y: 22. Efaj.6:1, &alibi, cujus fignificatio cumabeorum propofito fit diverfiflima, id-

C circo

*e$ y »7 :c *m

circo non eftejusaem radicis, a.fiam v«radicem earuhderfi litcrarum LinguaeHcbraar obtrudere vix hcer; eigoplusJuftd eo» fdcere credirm*,qui cifa ne-ceffitatcm ad confingendas Radicesconf.giunt; & fi vel naxime eaidemcreare riobis hceat, ua id fifit, ut ru-dera vocis Hebraica; reperianturin alia Lingua onentali Hebraicar filia»fic invenirur quidem apud Arabes voxcognata Wy, qua: C\gn>ficatj?uere & pro*Jfiuvium , unde Ludovico de Dieu fu-pr.it T\JM3 deducere p! cuit, fed operaejuS C.I, Pfeiffero §.79 difphcer. jatn_»ex Raa Radice non nifi fidum hifctpotcft vocabulum , quod quatenuj fi-<!Um rft rejiciendum. Ergo redle no-tavit Sixtinns Amama p. 287. dicens:communis iffa interpretatto , Tb^Jf filuuejus, exyltcari non potefl, nift per mul-tasambages, Primo n.erit fl pro\quodquidem exemplo non caret, detnde "b^Jferitpro xb^Jf , at-t boerurJus pro Ih^W,dtnique ern Metmyniia. F.lf eriam in-/h>nis Theoiogi D, D«unhaven H >dof.

ifhsn»

«2* y ** *

Phatn, VIII. p. 603, de hac (entent"aujudicium hocj °)u.ia vero Ba"e inter.pretatio ambagibus invotuta eft, trepn(fanemaliis audentfor. ad veritatejnt-t,nobis pTodiv/or videtur (enttntia illo-rum in bacl__/nguaPrtnc/pum, Oleaftri,fagii j Merceri , Drufii , Forfteri,Schmdieri. £ixtini Amama:, (addi-mus Melanchthor.em , Brentium, Al-tingium, Avenanum, L Ofiandrum,Hakfpanium, Drlherrum & Hueri-m,ahosque ) quando a flbu; vocem dcri-vantes, (qua: eft altera & veriflima_»fententia, quamque riunc facimus no-ftram) p3cificum rcddiderunt , fofpita-iorem , felicem , Sa'v torem , frftgluitfcltcf) fetni/unbfK"cf) frtrcftfrriu*(]CU |O(fC/ verhA fttnt Luthcrt m.irgi-natiA. lamtwh ncnnen ituv rfcv ti-ViCll -OsSX' (alias B. Lutherusili verfio-iri t, m Com. fupcr Genef. retinuicrb"ty ut proprium, aliique hunc mo-rerri fecerc fuum, ut Pagninuif, flrias,<S2verfione!e,Ga!li.Ang',Belg- Dan. Hifjpan^ltil» Buhenn (ut obferwvit D. Pfeiff»

\- i. C« Sth,

*K& )" »9 -C

1. c. $. 48.) Wafmuth in vind. Hebr.fcripturae h. I. & Excell. Dn. Seb.Schmidt in recentiflima & optima.,Bibliorum verfione latina , &c, )& hunc fecutusSvecusinterpres, opti-fnereddens Jp^egjigg?. NecFlacii C.S,p,r,p. 1170, in hanc vocem expofitionobis difpiicer, cujus h*c eft indoles JOpinor (fl^lt?) idem effe , quod Jalva-tor, feltx , profper , fortunatus, fau-Jltis, augufitu : cui profpere debebantfuccedere omnia, contra mund/ fapien-tiam & potentiam , contra peccatums ,mortem , Diabolum, adeoque omnes por-tas mferorum ', ac ipfe JpoltAtos pr/nci-pattu & fotefiates ofientare , pahntjttriumphando per femetipfum. Quaeomniacommodifilroe fe habent, NosParriarcham Jifratilcm in animo etiamhabuifle credimus, pugnam in Paradi-fo inter Semen matris fus & ferpentemortam, quod omnes locutionesinhocvaticinio adhibita:,& fignificatio vocisTbvjf arguunt: etiam ex eventu,quem unquam certifCmam veritatis

pro-

"3235 )' i0 -C »

probam huic aftertioni adhibemus,pa*tet. Nec forma Grammatica huic de«rivationi obftat, eum aliac denrur vo-ces ejusdem formae, ut WYTI muftum,\WVC\ primus , Vfc^p fumus, WTD^purtica &c. neque irapedir, qnod ba»voces non gaudent ;. rad, fl ut fl^u;»quia in formis pundforum tantum ha-betur refpedus : & in nomine pro-prio flDbu; etiam quiefcit fl in cholemac ahas facpe in pronominibus. Necvidemus quid impediat, quo minus,ac fi proprium retineatur, ut fupra ci-tati Audores & Verfiones fecere, cumhoc uno tantum loco occurrat in totaS. S,, & ejus notatio Meffia: foli acpropriiftime conveniat, ut jam brevi-ter demonftrabitur.

§. VISine omni dubio in vocis hujus

fignificatione luditSanctus Vates, ficutfupra v. 8- in nomine Juds fecit,quod a fIT quod in ffiphil confiteri ylaudare, ceiebrare, & gratias agere,fignificat, dedycitur j ideocjue ftatim..

addit

ti» y » -c %$&

8d"?it: te lauda.buntfratres tui, (c, obchvtnos &;?ternos, quos Leo de J-ida,atfturus effrt triumphoj, cui deindecomp?teret Rvgmim Pacificum. hocUluftrare voluit itifigni fim.Uitudine aLcone dchimta, qui ob fortifudinem_»& generofitatem quadrupedum Rex &Pnnceps habetur j quas &Chnfti roburfeu pocentia, & regsum genui indigi-tatur. Neque notatu indignum eft squod ex fex iilis nominibus, qi* iru(cnpturaS, leoni tribui ob'ervant Tha!»mudifbe, in Sanhedrinc. iu f. 9? col.i,hociocoadhibetur notnefi N*C3^>, quodleonem talem fignificat., quem nemooo ferociam excitarc & comrooveie-»audet. Quam vere figmficatio vocistb^Jf Chrifto conveniat liquet exinde,quod Solus pro nobis fuftinuit caftiga-twern pacis P.f 5;: 5. & D.ivid PaterEjus Regnum hoc mere pacifieum foredudum anre pratvideraj ?Lj2lJ7tflereb'iiin diebus ejus juflus'. & m.dtaertt pax,kfque dum non erit lim-i , item ECaidSc> y» v. 56. voc^vtt autem mmen ejusr

irtm-

«as- y> « "/ «2»

<->" Princeps pacts: >-> (f muhipHcantipacem non er/tfinis , quin & concrpnsdc eo verbis prccimt Michacas c, j. f,<f tfte erit p*x: »tque Zachariss r.. 9.10. (f loquetur pacem gentsbtu. ittsaddi poflbut aiia perplurima VefiisT. vatictma de Pacifko ve gr.a ChftftiJut: Ef.s; 4. ji<s. 7. & (e- <}'-)- 40: 4, 52;7. $4: 10. 55: ;i. <V: 2r jfiem. 33.' 9.tz -ch. 14: ij. 28. OiV.2: .8 Mich. 4; 4»;. W-gg. ->; -O, &c, hme i<b Apoitohsin N. T. audit Deus pacis Rorn. ?/,*

16: io_ i, Cor, 13. 11. & non conftdl-onis r, Cor. 14, 33, Rcx paris Heb, 7; 2,Pax noftra Fj h. il 14, inter homipes,& v. 1;. 16» 17. inrerDeum & honiines}ideoque appamiffe dicitt r, ct pedesnoftros in viam pacis dingat Luc, r:jty. Signauter autem dixit PatnarchaDavid multa pax fi,rebit , quare nonunam pacem fed internam & exter-tjam fecum allaturus eflet nSu;, quifolus rfkere potuit; Pacem meam ( fpi»titualem) relinquo vobis , pacem me*Af» (externum quoddam p^trociuiura,

de«

« ): ti * $&

idefenfionem ac tramquilfitatem ) dovubis Joh. 14; 27. hoc eft, pacern no«bis acquifivit: cum DEO Rom. <11.( o!', 1: 20 quia glorta in excelfis Deo;(f/n terra pax Luc. 2: 14. Per Chri-ftum enim , & Deo fua gloria, & ho-romi vera pax cordis, ac cum DEO,jeftitnitur, ut dicere queamus.* fi DS-tupro nobis '. qttts contra nos / Rom.g; 51,& quid faciet mihi homo? Hebr, iy.6.cum Hominibus. SicEfavushoftilianimoadverfus Jjtobum tendens, mitefcitGen.32: 6. & 53; 6, & quia DEus eratDavidis adjutnentum, a quo pax eft ,optat Amafai & annunciat ipfi pacemI, Paral.i2:iß, ab ipfo eft tabernaculumnoftrum pax Job»y:24, hicque ponitterminum uoftrum pacem Pf, 147: 14.atque eft Jeeovah, qui nobis omnia o-pera noftra operatur , & pacem tiobisdifponit, eandemque continuam cu>ftodit Efa, 26:12, 3. quare, facere pa-cem, iuter idiomata Jehovs propriis-fima ponir, qui folus eft. Efa. 4J: 7. quodctiam optime edoftus David in angu-

ftia

WF )' U :( »

ftia conftitutus folius Dei auxilium an-xie implorat Pf. <5o: ij* Breviter heicnotamus quam Pacificus fuit orbis tem-pore Augufti feu Nativitatis Chrifti,quod unanimis teftatur Hiftoricoruruconlenfus, quorum unius ex Orofii1,6. c. 22. ad rem noftram aptifiirnumafteremus teftimonium ', dnno ab V.C.DCCLII, C&far Augufttu Ab oriente inocci-dentem, a Septentrionead mer/diem^ acper tttum oteanicirculum^cunclis gentibusuna pacc compofitis , Jam portas terti*ipfe tune daufit, Cfc, videantur etiamqux 1.7.c.s. ex Tacito altegat, & Eu-febius in Prarparat. Evang, lib. 1. c. 4,Virgilius quoque pacificum re-gnum fub quo natus Salvator, fplendi-dis verfibus pracdicavit I, n /Eneidos;omnia enim tum quieta & tramquillaerant, quiaPax & Princeps Pacis aderar.

Deniq; in NOBIS IPSIS a Tbw fofpi»tatore noftro hjbemus tegnum DEI,quodeft juftiria,pax & gaudium inSpi-ritu Santfto Rom, 14:17. quac (pax) eft fru-uftus Spiritus Ga1.5:22. eftque con-ftantiflima animi recreatio, qua fit

D uc

"a» y *» :c »

titde benevolentia Dei fecarus homofuperatis confcientia: terroribus,clametcum Davide: Jehovah eft lux mea,& robur viracmeac.- aquoexcimefcam ?Pf,27:i. & in te Jehovah fperavi, nopudefiam in arternum Pf, 31: 2, itaquoea qua: pacis funt fecTemur Rom. 14:ip, fed hac pace & cum DEO, mundusfemper caret; nam non erit impiispaxinquit Jehovah Lf, 4,?: 22, 27: 51, etfifomnient quidem, apprehendere ta-men nullo modo poffunt;quia aut im*pius prorfus eft «weAj^Kw? ftupidus& omnisdoforis expers, aut pro Deoiibi idolum fabricat , ipfius milericor-diam a Summa juftitiafeparans;vel iraeDei opponens varia figmenta homi-num, fe denique fuis iufomniis pa-fcens, Sola enim fides Chrifti me-ritum apprehendens, quac verbo ipfi-u* Dei nixa, hanc pacem affert,hanc in Chrifto habemus, etfi affli-tfionem in mundo Joh, idj 53. quamnimiam, DEUS pacis, qui vicitmundum,dfuis clementer avertat, &conterat; Satanam fub pedej noftros

brevi

m ):*6'-C »

brevi Rora, itf: 20. avertat idem Deusmifericordiac undique circum nos flu-duantesbelloru acftus,qui corda noftrapropterjpeccatorum molcm profundisaquis obruunt. Reducat Rex PacitUn-Aum fuum (cujus natales hodie cele-hramus;quosut cum lactitiapfirlongamannoru feriem repetcre ficeat, faxitquiomnia pateft) Regem noftrum, annuen-te Deo, inviftiffimii&gloriofiffimum,cum pace jucundiflima , quibus ar-dous nofter orbis nimis diu proh do»lor orbus fuit. Da interim SummoDeus utAuguftifimusnofterCAßOLUSfit femper CAROLUS, Heros inviftifii*mus, verae Chriftiana: libertatis vin-dex ftrenuiffimus, hoftium TuorumSuorumque vidlor glorioffimus ,atqueeos perfequatur , rr3nfeatque cumpace Efa, 41: v. 3. ac brevi revertaturin Pace Gen. 28: 21. & fit hatc terrapacis Jer. 12: <J ac proferat femen pa-cis Zach, 8: u- atque nos cum ipfo inpace habitemus Baruch. 3: 12, in paceeamus Jud. ig',6, in psce abeamus 1. Sam.39: ". in pace cubemuj & dormiamus

mt >27.:C «39

Pf. 4:9. utquefitnobispaxmulta Pf. 119.«i6f. atqueineadem fimus, hoceft, diu-tiffime fruamur, Te interim omni-potens acterneDetis, cuiomnium a:ter-na falus maximecordieft, cujusquepo-tentia eft rurfusinferere, quos incredu-litas effregitßom,u:2i,2o, & feq. fuppfi»citer precamur, ne nos ex naturali olea-ftro excifi, & contra naturam in bonamoleam inferti, alte fapiamus vel animocfferamur; fedpotiuscumpavore& tre-morenoftram operemur falutem Phil.2:,t*. & te, Jshovah nofter, in timore cola-mus,& exuhemus in tremorePf.-tcn. ut-quenaturalesramiv.2i.iterii inferantur,quo, nwl :nrj nS wni u^n idn^ jmbC^DV *»SOi Pf. 87! J. 6* Vjoni di<-cetur, vir (fvtr natus in ea,jEHOVAHnu*merabitindefcrilsendispoputis, Sic totusJifraelfalvabiturßcm,ll.26. &timebuntaboccafu nomen Jehova;, & abortu fo!is. gloriam ejus, Ei,59:19, cui fit gloria

& nunc & in diem a:ternitatis.'Ameo. 2. Pct.^ig,

Prov. ig:io.

"i—iin"> du; wVm

$* )^B:C »