sağlıkta dönüşüm, neyi dönüştürüyor?
DESCRIPTION
Sağlıkta dönüşüm, neyi dönüştürüyor?. ATA SOYER 30.10.2009 Pratisyen Hekimlik Kongresi. Sunumun “yol haritası”. S.D.P. (Sağlıkta Dönüşüm Programı) Ne? S.D.P. ile ne değişti, neler oldu? 2.1. finansman; 2.2. hizmet sunumu, 2.3. vatandaş (memnuniyeti), 2.4. hekimler ve sağlık çalışanları - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
atasoyer30.10.09PHK 1
Sağlıkta dönüşüm, neyi dönüştürüyor?
ATA SOYER30.10.2009
Pratisyen Hekimlik Kongresi
atasoyer30.10.09PHK 2
Sunumun “yol haritası”
1. S.D.P. (Sağlıkta Dönüşüm Programı) Ne?
2. S.D.P. ile ne değişti, neler oldu?2.1. finansman; 2.2. hizmet sunumu,
2.3. vatandaş (memnuniyeti), 2.4. hekimler ve sağlık çalışanları
3. Tartışma 3.1. finansman sürdürülebilir mi? 3.2. piyasalaştırma
4. Sonuç
atasoyer30.10.09PHK 33
Sağlıktadönüşüm
SağlıkFinansmanı
G.S.S.
SağlıkBakanlığı’nın
YenidenYapılanması
“yerelleştirme”
Hastanelerinİşletmeleştirilmesi
özelleştirilmesi
BirinciBasamakta
Ailehekimliği
SağlıkÇalışanlarınınİstihdamında
Değişim“sözleşmelilik”
Performansagöre
ücretlendirme
atasoyer30.10.09PHK 4
1. Sağlık finansman yapısı ve düzeyi değiştirildi
atasoyer30.10.09PHK 5
MALİYEBAKANLIĞI S.G.K.
E.S.SSKBKSAĞLIK
BAKANLIĞI
Y.K. MMR
S.B.HAST
ÜNV.HAST
ÖZELHAST
AİLEHEK.
SAĞ.OC..
H.B.Ö.
vergi
prim
Katkıpayı
HAZİNEM.
atasoyer30.10.09PHK 6
Kişi başına düşen reel sağlık gideri 1985-2006; %8.5 artmış (OECD’de %4.8)
Sağlık harcamaları/GSMH %2.2 (1985; OECD’nin 1/3’ü) >> %5.6 (2006; OECD’nin 2/3’ü)
1999 sonrası, hem GSYİH, hem de kişi başına sağlık harcaması artmış (2001 hariç)
Kamu sağlık harcaması/toplam sağlık harcaması: %72-73
atasoyer30.10.09PHK 7
atasoyer30.10.09PHK 8
2. Hizmet sunumu “reformlar”ı
atasoyer30.10.09PHK 9
*hizmet sunumu reformları:
Birinci basamak sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi (aile hekimliği
Kamu hastanelerinin reforme edilmesi
Özel sektörden hizmet
atasoyer30.10.09PHK 10
3. Hastalara cevap verebilirlik ve sağlık hizmetlerinden duyulan memnuniyet
atasoyer30.10.09PHK 11
*Genel memnuniyet oranı; %39.5 (2003) > %55.2 (2005) >> %66.5 (2007)
Bbsh’ne ait memnuniyet; %39.4 (2003) >> %57.1 (2006)
Kamu hastane h.memnuniyeti; %41>> %51.5
39,5
66,5 63,4
35
40
45
50
55
60
65
70
2003 2004 2005 2006 2007 2008
atasoyer30.10.09PHK 121212
T.CSAĞLIK BAKANLIĞI
Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet Oranları
Birinci basamak sağlık hizmetlerinde hasta memnuniyetini ölçmeyi amaçlayan EUROPEP anketi, hastalardan son 6 ay içerisinde en sık başvurdukları hekimleri ve muayenehanelerini, 23 sorudan oluşan bir ölçekle değerlendirmeleriniistemektedir.
EUROPEP ölçeği 16 Avrupa ülkesinde geçerlik ve güvenilirlik çalışması yapılmış, uluslararası kabul görmüş bir ölçektir.
Birinci basamak sağlık hizmetlerinden yararlanan 81 ilden 100 er hasta olmak üzere toplam 8100 hasta üzerinde uygulanmıştır. 23 soruya verilen cevapların ortalaması alınmıştır.
EUROPEP Ölçeği, 81 İl Memnuniyet Çalışması
(Ekim 2008)
75
86
0
15
30
45
60
75
90
Sağlık Ocaklarıyla Hizmet Verilen İ ller
Aile Hekimliğine Geçilen iller
atasoyer30.10.09PHK 13
*hizmete erişimde hakkaniyet;Eşit ihtiyaç için eşit tedaviYeşil kart’ın katkısıEn düşük gelirli %20’nin YK’ı %24
(2003) >> %68 (2006)Hekimlerin coğrafi dağılımı, çok daha
eşit hale gelmiş (16 bin sp, kişi başına düşen sp açısından sıkıntılı bölgelerde)
atasoyer30.10.09PHK 14
4. Hekimler ve sağlık çalışanlarına ne oldu?
%50 uzman, %30 pratisyen, %20 asistan
Hemşire/hekim oranı: 1.4 (OECD’de 3.1)
Hastane hekimlerinin geliri > sağlık ocağı hekimleri
atasoyer30.10.09PHK 15
atasoyer30.10.09PHK 16
hastanehekimi Sağlıkocağıhekimi
ailehekimi
atasoyer30.10.09PHK 17
DR’ a başvuru: *kişi başına 4.6’dan 5.4’e (2007)-OECD
(6.5) 1990-2006 arasında, yıllık hekime başvuru
oranındaki büyüme %7.3 (OECD’de %0.6) Dr başına başvuru 3179 (2006)-2007’de
3630 /OECD’de 2510 1990-2006 arası; %6.2’lik yıllık bir artış
(OECD’de %0.5 düşüş)%40’ı birinci basamak-%60’ı hastane Eskişehir araştırması: 46/54 (2005) >>
52/48 (2007)
atasoyer30.10.09PHK 18
atasoyer30.10.09PHK 19
Başvuru artış nedenleri: A)BBSH
Koruyucu ve birinci basamak s h harcamalarındaki artış
Hekimleri yoksun alanlara çekmeyi hedefleyen tedbirler (düzenleyici ve mali teşviklerin karışımı)
Atıl sağlık ocaklarının faaliyete geçirilmesi Sağlık ocağı muayene odalarında artış
(2002’de dr’ların %45’i, 2006’da %95’i kendi odalarına sahip)
Sağlık ocaklarındaki sevk oranı %20’den %6’ya düştü
atasoyer30.10.09PHK 20
B) Hastaneler
Uzman hekime erişimde gelişmeAyakta tedavi başvuru oranı %91 artmış
(2002-2007)YK kapsamına ayakta tedavi h.nin dahil
edilmesi (2004)Sh’nin yaygınlaştırılması, arttırılan sp
sayısı ile desteklenmiş
atasoyer30.10.09PHK 21
Dr’ların tam-zamanlı çalışması artmış (2002’de %11 >> 2008’de %73)
Kamu hastanelerinde çok sayıda ek muayene odası
Çok sayıda muayenehane kapanması
PDEÖBuna rağmen 60/40
atasoyer30.10.09PHK 22
*Hastane doluluk oranı:2005’de %65 (OECD’de %75) >>
2007’de %69*yatış süresi:5.2 gün >> 4.6 gün (OECD’de 6.3)Doğumda; 1.7 gün (OECD’de 3.3)1990-2007 arası SB hastanelerinde
%30 azalma
atasoyer30.10.09PHK 23
Sağlık çalışanları ne yaşıyor?
Hasta başına muayene süresi(-)Tetkik sayısı(+)
Yatırılan hasta (+)Lokal anesteziyle op (+)
Konsültasyon (+)
Endikasyonsuz müdahale +Etik olmayan uygulama +
Uygulama hatası +Komplikasyon +
Sh niteliği -
Eğitim –Ek görev ++
Okuma –Sürekli eğitim, asistan
Eğitimi --
Çalışanların rekabeti+Çalışma/iş stresi+
İzin-dinlenme süresi—Görevlendirmede adalet—
Moıtivasyon--?Geleceği görme--
Hekim-hekim ilişkisi –Hekim-diğer sağlıkçı ilişki –
Dayanışma/işbirliği—Hastayla ilişki--?
Aile ilişkisi--
TTBAraştırması2009
atasoyer30.10.09PHK 24
OECD-DB ve Sağlık Bakanlığı kaynaklarından aldığımız veriler üzerinden SDP’nın sonuçlarını(n bir bölümünü) gördük!
Şimdi, bunların anlamını tartışmaya çalışalım…
atasoyer30.10.09PHK 25
SDP, finansal olarak –bu haliyle- sürdürülebilir mi?
atasoyer30.10.09PHK 26
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008SB 21,5 18,2 16,7 17,1 16,1 15,8 16,3 17,8 18 17,3YK 3,7 3,5 3,1 4 3,7 3,5 10,9 9,4 11,3 10,1ÜN 3,6 3,6 2,9 2,9 2,6 2,5 2,3 2 1,9 1,9MMR 12,9 12,2 12,9 11,9 11,7 11,4 9,3 8,2 7,9 7,6DGR 1,6 3,2 3,2 3,4 1,9 2,8 1,3 0,6 0,6 0,6SGK 50,7 54,3 57,3 57,7 61,1 61 57,1 59,2 58,1 60,5YY-KİT 6,4 5,1 3,9 3,3 3 3 2,9 2,4 2,2 2,1
KAMU SAĞLIK HARCAMALARININ KURUMSAL DAĞILIMI (%)
27
Yeşil kartlı sayısı
(milyon)
10
13
6,7
10,8
12,5
14,5
9,4
0
2
4
6
8
10
12
14
16
2000 2002 2004 2005 2006 2007 2008
8161170 1131
1810
2870
4500
0
1000
2000
3000
4000
5000
2002 2003 2004 2005 2006 2008
Yeşil kart harcamaları (milyon YTL)
28
SGK sağlık harcamaları nereye?
Sgk sağlık
harcamala
rı
2002 2007 2008
İlaç
harcamala
rı
4,8
milyar
TL
9,7 milyar
TL
11 milyar
TL
Tedavi
harcamala
rı
2,8
milyar
TL
10,3
milyar
TL
14 milyar
TL
29
Sosyal güvenlik kurumlarının toplam
sağlık harcamaları (2001-2008) milyon TL
1799
2831
4362
5906 5626
8489
10267
13953
2777
4798
63007244
7981
11393
9717
9177
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
tedavi
ilaç-teknoloji
30
SGK’nin tedavi harcamaları-milyon YTL
1185
1815
2998
4083
3521
5442
6399
7325
330620 827
1079 10831325 1523
2247
284 396 538 7431021
1723
2345
4381
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
devlethastanesi
üniversitehastanesi
özelhastane
31
2009 yılı ilk 6 ay SGK sağlık harcamaları
( 14.2 milyon TL)
özelh; 2285;
16%
üniversiteh;
1224; 9%
devleth; 4051;
29%
tıbbim; 282; 2%
ilaç; 6322; 44%
32
Özel hastanelerin toplam hastaneler içindeki payı %
Özel hastane payı 1996 1998 2001 2007
Hastane 15.4 18.4 19.9 28.6
Hastane yatağı 5.0 6.6 7.1 9.7
poliklinik 3.7 3.3 9.3
Yatan hasta 7.9 8.9 20.0
Büyük ameliyat 8.1 10.8 10.8 18.6
Orta ameliyat 6.1 8.8 7.9 18.6
Küçük ameliyat 4.7 7.4 7.1 10.9
Doğum 5.3 7.5 9.1 18.9
33
1996’da 159, 2001’de 239, 2007’de 365, 2008’de 387 özel hastane
atasoyer30.10.09PHK 3434
Sgk gelir-gider dengesi (milyar YTL)
“açık 8 yılda 10 kattan fazla artmış”
8,61113,417,8 20
28 27,9
41,334,7
50,6
41,2
59,953,8
71,9
56,9
81,9
67,3
93,2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
gelir
gider
Açığın (25.9 milyar YTL) 22.7 si SSK, 3.8 i KÇ, 0.6 sı BK’a ait
atasoyer30.10.09PHK 3535
SGK 2008 gelir-gider dengesimilyon YTL
• Gelirler*prim-47871*devlet katkısı-1719*yeniden
yapılandırma-6676*ek ödeme-2589*faturalı ödeme-
5019*diğer-3384Toplam 67257
• Giderler*emekli aylıkları-
58885*ek ödeme + syz-
2865*ilaç- 10717*tedavi- 13953[sağlık- 25404]*diğer- 6006Toplam 93159
AÇIK: 25902; BÜTÇE TRANSFERİ: 35016
atasoyer30.10.09PHK 36
Olan, PİYASALAŞTIRMA’ dır
atasoyer30.10.09PHK 37371.VATANDAŞ
2.prim,vergi,katkı payı
3.BütçeS.G.kurumları
4.MerkeziSağlıkörgütü
4.MerkeziSağlıkörgütü
YataklıTedavi k.
YataklıTedavi k.
BirinciBasamakSh/k
BirinciBasamakSh/k
5.Sağlıkpersoneli
Sağlıkişletmeleri
Sağlıkişletmeleri
Tüketicimüşt
eri
Kışkırtılmıştüketimcilik
katkıpayı
Güvencesiz/sözleşmeli
Satınalma
atasoyer30.10.09PHK 38
Sağlık çalışanları ve hekimlerin durumu, nasıl yorumlanabilir?
atasoyer30.10.09PHK 39
1.hekim, yaşadığı sürecin bilgisine tam sahip DEĞİL, üretimine YABANCI
2. Sağlık hizmetleri “üretimi” ARTIŞ gösterdi
3. Birim zamanda üretilen hizmette de ARTIŞ var, yani VERİMLİLİK de artıyor
4. Üretim artarken, üretim “hataları”nda da ARTIŞ var, ama üretimin kalitesinde henüz bir iyileşme görülmüyor…
atasoyer30.10.09PHK 40
5. Üretimin bilgi ile desteklenmesinde GERİLEME var, üretim-bilim ayrışması…
6. Çalışma süresi henüz çok artmadı (hekimlerde), ama izin ve dinlenme süresinde AZALMA var (dolaylı süre ARTIŞI)
7. Bu süreç çalışma temposu ARTIŞI, motivasyon AZALMASI ve iş stresi ARTIŞI ile birlikte…
atasoyer30.10.09PHK 41
8. Sağlık çalışanlarının rekabeti artarken, dayanışmaları azalıyor; işgücünde PARÇALANMA
9. Özellikle hekimlerin diğer sağlık çalışanları ile, hekimlerin diğer hekimlerle işbirliğinde gerileme yaşanıyor
10. Sosyal yaşamda ve örgütlenme arayışında da AZALMA var
atasoyer30.10.09PHK 42
11. Diğer sağlık personelinden başlayan bir GÜVENCESİZLEŞME dalgası hissedilmeye başlıyor
12. Hekimler arasında ve hekimlerle diğer çalışanlar arasında ücret eşitsizliği DERİNLEŞİYOR
…
atasoyer30.10.09PHK 43
atasoyer30.10.09PHK 44
atasoyer30.10.09PHK 45
Muayenehanesindeyalnız başına çalışanHekim-tipi*serbest hekim Bir “işyerinde” ücretli-maaşlı
çalışan hekim
atasoyer30.10.09PHK 46
İlişki, “anlık”tı…
Tıbbi hizmet süresi uzadı…Verimlilik adı altında bir tempo oluştu…
Günde kaç hasta baktın? Kaç ameliyat/tetkikYaptın? Kaç reçete yazdın? Performans…tempo…fabrika bant sistemi…Taylorizm…böylece, hekimler, bürokrasi ya da şirketyönetimince kolayca izlenebilmekteGereksiz-masraflı prosedürler azaltılmaktaBöylelikle üretim sürecinin “verimliliği” artırılmakta
atasoyer30.10.09PHK 47
*artık, neye göre para alıyoruz?Sergilediğimiz performansa göre…yani,; TEŞHİS SAYISI, ÇEŞİDİ, SEVKLER, HER UYGULAMA SEANSINDA GEÇEN HASTA SAYISI, VB)
Hekimlik mesleğine ciddi bir saldırıİdari ve iktisadi özerklik kayboluyorAma daha önemlisi, klinik özerklikelden gidiyor Yani, bizim “ne kadar maaş
alacağımız”Başkalarınca belirleniyorduArtık, “işimizi nasıl yapacağımız” dabaşkalarınca belirlenmeye başladı…
atasoyer30.10.09PHK 48
SH’ deYALIN Ü.
İŞYERİ PARÇALANIYOR
İŞGÜCÜ PARÇALANIYOR
ÇALIŞMA SÜRESİUZATILIYOR
EMEK YOĞUNLUĞUARTIYOR
atasoyer30.10.09PHK 49
AZ PERSONELE ÇOK İŞ
ZAMAN ESNEKLİĞİ
TAŞERONLAŞTIRMA
atasoyer30.10.09PHK 50
ESNEK İSTİHDAM(STANDART-DIŞI)
SAYISAL ESNEKLİKSÖZLEŞMELİLİK
ÜCRET EŞİTSİZLİĞİ
SOSYAL HAKFARKLILIĞI
atasoyer30.10.09PHK 51
• yapılan, emeğimizin DENETLENMESİ’dir
• Sadece hekimleri değil, tüm sağlık çalışanlarını!
• sadece sağlık sektöründe DEĞİL, yaşamın tüm alanlarında!
• Sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada!
atasoyer30.10.09PHK 52
Emeğimizi PARÇALAYANLAR’ a karşı,
BİRLEŞMEK!
Enerjimizi, birbirimizle REKABET’ e değil,
Asıl HEDEF’ e yönlendirmek!!!
atasoyer30.10.09PHK 53
OLUMSUZLUKLARIMIZ
“KOŞULLAR KÖTÜ,AMA PERFORMANS İYİ!”
“BANA NE TAŞERONDAN,HEMŞİREDEN, PRATİSYENDEN”
“HERKESİN PATRONUİŞYERİ AYRI, SORUNUDA…”
“BİZİMLE İLGİSİ YOK,YENİLERİN SORUNU!”
“ESKİDEN GÜVENCEMİ VARDI?”
“İŞİ BULDUĞUNA DUAET, DIŞARDA ÇOKİŞSİZ VAR!”
atasoyer30.10.09PHK 54
“AMA, MÜHENDİSLERDENÇOK KAZANIYORUZ!”
“YA, BENİ BULAŞTIRMAYIN!”
“O KADAR EYLEM YAPILDI, BİR ŞEY DEÇIKMADI!”
“HERŞEYİ, GÜÇ BELİRLİYORBU DEVİRDE PARASI OLAN…”
“YEMEZLER, ABİ…”
“HERŞEYE İTİRAZEDİYORSUNUZ, SİZİNALTERNATİFİNİZ NE?”
….
atasoyer30.10.09PHK 55
“ya, +’LARIMIZ?”
HepimizHepimizEMEĞİMİZLEGeçiniyoruz
Aramızda farkLARAzaldı!
HEKİMLİKYAPMAKİstiyoruz;KendiKararımızıKendimizVermek!
KLİNİK ÖZGÜRLÜĞÜMÜZÜİstiyoruz!
Standart hak istiyoruz!
İşgünü/İŞhaftası
ANGARYA istemiyoruz!
Fazla çalışma kurallıOlsun-karşılığı dahaÇOK olsun
Keyfi görev istemiyoruz!
Adaletli işbölümü…
Yasal güvence istiyoruz!SADECE BANA DEĞİL,HEPİMİZE AYNI HAKLAR!