SAĞLIKLI CİNSEL YAŞAM ve CİNSEL İŞLEV BOZUKLUKLARINA BAKIŞ

Hazırlayan: Uzm. Hem. Berfu ŞENGÖZAcıbadem Sağlık Grubu

Eğitim ve Gelişim HemşiresiHazırlanma Tarihi: 26 Haziran 2015

http://1.bp.blogspot.com/-dp01qoBJ70s/Usq0uj_M1NI/AAAAAAAAAJk/eNI2S0fuD_4/s1600/Cornelis_van_Haarlem_-_De_zondeval.jpg

• Cinsellikle ilgili tanımlar

• Cinsellik yönünden sağlıklı bir erişkinin davranışları

• Mutlu ve doyumlu cinsel yaşamın unsurları

• Cinsel haklar

• Cinsel işlevler

• Cinsel işlev bozuklukları

• Cinselliğin değerlendirilmesi ve daha iyi olması için yapılacaklar

Sunu Planı

Cinsellik hem en çok merak edilen, hem de en çok

yasaklanan, hem en çok konuşulan hem de aslında hiç

konuşulmayan, çok bilindiği iddia edilen ama aslında

çok az bilinen, bir yanda övünülen diğer yanda ise

aslında çok utanılan bir konu olması nedeniyle zorlu

bir konudur.

https://ceydaninterapinotlari.files.wordpress.com/2014/12/human_brain-with-

bodies1.png?w=379&h=218

Cinsellik doğum öncesi başlayıp ömür boyu devam eden, insanların değerleri, inanışları, duyguları, kişilikleri, sevdikleri ve sevmedikleri şeyler, tutumları, davranışları, fiziksel görünümleri ve içinde yaşadıkları toplumlara göre şekillenen bir kavramdır.

http://www.edebiyatdefteri.com/resim/resimli_siir/buyuk/584028.jpg

Cinsel davranışlar: Bir kişinin cinselliğiyle ilgili faaliyetleridir (dokunmak, öpmek ve vücudun diğer şekillerde uyarılması gibi). Cinsel davranışlar ve deneyimler insanların cinsel olarak kendileriyle ve başka insanlarla ‘ne yaptıklarıdır’.

https://ceydaninterapinotlari.files.wordpress.com/2014/12/manandwoman.jpg

Cinsel ilişki: Oral, anal ve penil-vajinal seks de dahil olmak üzere yakın cinsel davranışlara denir.

Sağlıklı cinsel ilişki: Beş özelliği vardır. Bunlar; Uzlaşmacı

Sömürücü olmayan Dürüst

Karşılıklı zevk almayı isteyen İstenmeyen gebelik ve cinsel yolla bulaşan hastalıklara

(AIDS dahil) karşı korunmadır.

http://www.formsante.com.tr/images/stories/cinsellik-iliski/07-

2012/iliski-temmuz-2012-resim-2.jpg

Cinsel yakınlık: Yalnızca cinsel ilişkide bulunmak demek değildir. Öpüşmek, dokunmak, sohbet etmek, sarılmak, okşamak, masaj yapmak, erotik öyküler okumak ya da şakalar yapmak, aşk, karşılıklı beğenme, birlikte olmaktan mutlu olma ve bu konuda hayaller kurma, yalnızca bakışma bile cinsel yakınlık ya da cinsel bir yaşantı anlamına gelir.

http://i.kinja-img.com/gawker-media/image/upload/s--gcXDYtwW--

/c_fit,fl_progressive,q_80,w_636/18c7ekj3mlsyepng.png

http://bianet.org/resim/olcekle/20385/490/368

Cinsel olarak sağlıklı yetişkin: Cinsel olarak sağlıklı yetişkinler; kendi vücutlarının değerini bilen, kendi davranışları için sorumluluk alabilen, saygı çerçevesinde her iki cinsiyetle iletişim kurabilen, kendi değerleri ile tutarlı sevgi ve samimiyet ifade edebilen kişilerdir.

Kendi vücudunun değerini bilen,

Üreme hakkında gerekli olan daha fazla bilgiyi arayan,

Aşk ve özel davranışları uygun yollarla yapan,

Cinsellikte diğerlerinin haklarına saygı gösteren,

Cinsel istismardan korunan

Erken dönemde gebelik bakımını yaptıran

İstenmeyen gebelikten kaçınmak için etkin korunma yöntemlerini kullanan

Cinsel yolla bulaşan hastalıktan kaçınan,

Cinsel konularla ilgili yasaları etkilemek için demokratik sorumluluğunu bilen,

Önyargılı ve bağnazlık gösteren davranışlardan kaçınan.

Cinsellik Yönünden Sağlıklı Bir Erişkinin Davranışları;

Mutlu ve doyurucu cinselliğin ilk koşulu, karşılıklı

saygı ve eşler arası etkin iletişim ve paylaşımdır.

Mutlu bir cinsel yaşam, karşılıklı güven, dürüstlük,

açıklık, paylaşım ve saygı üzerine temellendirilmelidir.

Cinsellik, ilk önce kendini tanımakla başlar ve ancak kendisini seven, sayan ve güvenen bir insan karşısındakine de bu olumlu duygularla yönelebilir.

Mutlu ve Doyumlu Cinsel Yaşamın Unsurları;

http://cdn.psikolojiportali.com/wp-content/themes/safir-

webportal/timthumb.php?src=http://www.psikolojiportali.com/wp-

content/uploads/2014/08/kendini-tanima-testi.jpg&w=392&h=250

Kişiler birbirlerine karşı sorumlu davranmalı, herkesin bir mahremiyeti ve değeri olduğunu akıllarından çıkarmamalıdırlar.

Cinsellik, öncelikle bireyin kendi bedenini tanıması ile başlar. Bireyin, cinsel haz noktalarını fark etmesi ve bunu cinsel eşiyle paylaşmaktan kaçınmaması daha doyumlu bir cinsel ilişki yaşamasını sağlayacaktır.

http://pbs.twimg.com/media/BJumnb1CIAAr0MP.jpg:large

Kadının doyumlu bir cinsel ilişki (orgazma ulaşması) yaşayabilmesi için ön sevişmeye yeterince zaman

ayrılması gerekmektedir.

Cinsel birleşme için uygun zaman ve ortam

seçilmelidir. Güvensiz ortamlarda kadının doyum

sağlaması güçtür.

https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRBQX4syo_pUbUNK_CswsoxgmS_FYlU5CjRZrEK_OmG0lxhQNGX_Q

Paylaşım ve kendini ifade etme, çift için ortak ve en uygun cinsel davranışı keşfetmelerine yardımcı olacaktır.

Çift, cinselliğe ilişkin mitleri (tabuları) ve toplumsal değerleri, birlikte konuşarak ve paylaşarak aşmalıdır.

https://agahtayfa.files.wordpress.com/2011/04/bolc3a9ro.jpg

İstenmeyen gebelik ve cinsel yolla bulaşan hastalık kaygısı, özellikle kadının mutlu ve doyumlu cinsellik yaşamasını engeller. Çift, bu konuda önlemlerini önceden almış olmalıdır.

Hiç kimse hoşlanmadığı bir cinsel davranışı yaşamak ya da sürdürmek zorunda değildir. Karşılıklı sevgi ve saygıya dayanan bir ilişkide, cinsellik daha doyumlu olur.

https://tokscoker.files.wordpress.com/2011/11/lust.jpg

Cinsel Haklar;

Cinsel özgürlük

Cinsel otonomi, bütünlük ve vücudunun güvenliği

Cinsel mahremiyet Cinsel eşitlik Cinsel zevk

Duygusal cinsel ifade Cinsel sağlık bakımı

Kapsamlı cinsellik eğitimi

Bilimsel araştırmaya dayalı cinsel bilgi edinme

Özgür ve sağduyulu üreme seçimi yapma

Özgürce cinsellik içeren ilişki kurma

Cinsel Sağlığın Gerçekleşmesi İçin Gereken Kritik Haklar;

Kişinin yaşam, özgürlük, özerklik ve güvenlik,

Eşitlik ve ayırım gözetmeme,

Eziyet, insanlık dışı davranış, aşağılayıcı davranış, kötü davranma gibi işkencelerden arınmış bir yaşam,

Sağlık (cinsel sağlık dahil) ve sosyal güvenlik konusunda ulaşılabilecek en yüksek standart,

Gizlilik,

https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTaoKz0mAAWUpTEzGWIhO_R2aTJQUMMCxYiruS9x2vtF8zhkcCp

Evlenmek ve aile kurmak konusunda, evliliğin sona ermesinde eşlerin özgür ve tam rızaları ile eşit olarak karar verme,

Çocuk sayısı ve çocuklar arası aralık konusunda karar verme,

Eğitimin yanı sıra bilgilenme,

Düşünce ve ifade etme özgürlüğü,

Temel hak ihlali durumunda etkin bir yargı yoluna başvurma.

http://iblog.milliyet.com.tr/imgroot/blogv7/Blog333/2011/09/11/14/149072-3-4-d06a0.jpg

Cinsel İşlevler

İnsanda cinsel uyarana gösterilen fizyolojik tepki

4 evreden oluşmaktadır. Erkekteki cinsel yanıt döngüsü

genellikle birbirine benzer ancak kadınlarda durum

farklıdır. Kadındaki cinsel yanıt döngüsü, tepkinin hem

yoğunluğu hem de süresiyle ilişkili olup, sayısız

çeşitlilikte olabilir.

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSCK2itb9DQ9T-ZFrfC9wrChvSq8NlmMYXlrFrzhvOcxEH1fCPgmA

www.nettedavi.com

https://encrypted-

tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQMK9d7iV9XqBu

n3TWkWfX1oJUk62bYlgQmEavGvSkEcxw1nmV1SQ

http://www.forumlordum.net/attachments/10182d1418671135/ask-resimleri.jpg

http://www.elele.com.tr/elele_f

iles/haber/15-10-2014-16-10-

21ask.jpg

http://blackandwhiteflowerspictures.weebly.com/uploads/1/3/3/4/13340905/9839949_orig.jpg

http://www.forumlordum.net/attachm

ents/10186d1418671141/ask-

resimleri4.jpg

194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/omer.../CYBH%20(5.sınıf).ppt

http://www.aktifhaber.com/hayal-gucunuzle-beyninizi-sasirtin-935116h.htm

Sanıldığının aksine en önemli cinsel organ penisya da vajina değil, beyindir. Bu nedenle uyarılmave orgazm evrelerine ek olarak, cinsel isteğin deönemli olduğu unutulmamalıdır. Cinsel isteklilik,dürtü, fantezi ve motivasyonun oluşmasındahormonal sistem önemlidir (dopamin, adrenalinve testesteron).

Kadınlarda;

Cinsel istek azlığı,

Cinsel tiksinti bozukluğu,

Uyarılma ve orgazm bozukluğu,

Vajinismus (kasılma),

Ağrılı cinsel birleşme,

Erkeklerde

Cinsel istek azlığı,

Cinsel tiksinti bozukluğu,

Erektil disfonksiyon(sertleşme güçlüğü),

Erken boşalma ve diğer

Boşalma bozuklukları,

Ağrılı cinsel birleşme,

Cinsel İşlev Bozuklukları

Cinsel işlev bozuklukları çok sık rastlanan sorunlardır.

Kadın ya da erkek ayrımı olmaksızın, en az her üç kişiden

birinin yaşamlarının herhangi bir dönemlerinde en az

bir cinsel işlev bozukluğu yaşamaktadır.

http://cdn.pudra.com/4064/620x400/seks-mutsuz-cift-cinsellik-yatak-ayrilik-mnk-mkl-mns.jpg

Cinsel eğitimin yetersizliği

Cinsel mitler (tabular)

Tutucu ortamda büyüme

Yetersiz cinsel deneyim

Yaşam biçimi

Bozuk aile ilişkileri

Kişilik özellikleri

Travmatik cinsel deneyimler

Psikoseksüel roldeki güvensizlik

Çocukluk dönemlerinden gelen çözümlenmemiş problemler

Cinsel işlev bozukluğunda hazırlayıcı etkenler;

http://images.habervitrini.com/haber/300x180/yvl7s7kadin_erkek.jpg

Bedensel hastalıklar

Depresyon ve diğer psikiyatrik bozukluklar

İlaçların yan etkileri

Alkol ve madde kullanımı

Abartılı performans beklentiler

Gebelik, doğum ve laktasyon

İlişkide yaşanan sorunlar

Yaşlanma

Sadakatsizlik

Eş kaybı

Partnerdeki cinsel işlev bozukluğu

Cinsel işlev bozukluklarında başlatıcı etkenler;

http://i.mahmure.com/g/2014/9/30/i%C5%9Fki-problemleri_d927b996-f46e-4696-9167-

613a44eaa39d_3_986FD2D6-DBE6-442E-81DA-81F3220C396F.jpg

Cinsel işlev bozukluklarında sürdürücü etkenler;

Performans anksiyetesi(kendini yeterli bulmama, partnerini yeterli bulmama gibi)

İlişkide yaşanan sorunlar

Cinsel mitler (tabular)

Psikiyatrik bozukluklar

Bedensel hastalıklar

İlaçların yan etkisi (özellikle hormonalilaçlar)

Alkol ve madde kullanımı

Suçluluk ve günahkarlık duyguları

Partnerler arasındaki çekicilik kaybı

Vajinismus (Kasılma)

Kadınlarda en sık rastlanan sorundur. Kasılma

istemsizdir, kadının kontrolü dışında gerçekleşen bir

kasılmadır. Bu kasılmaya tüm bedendeki kasılmalar,

bacakların kapanması, adeta bir kitlenme, korku, cinsel

birleşmeden kaçınma, girişin olmayacağı inancı eşlik

eder.

http://www.vajinismusizmir.net/wp-content/uploads/2013/08/11.jpg

Vajinismus, kadının hem kendi kadınlığında eksiklik olduğunu düşünmesine hem de eşine karşı suçluluk hissetmesine neden olur.

Erkek de, eşine karşı öfke duyabilir ya da istenmeme, reddedilme olarak yaşadığı için kırgınlık, ereksiyongüçlüğü yaşayabilir.

http://www.vajinismus-tedavi.com/wp-content/uploads/2013/11/vajinismus-psikoterapi.png

Bazen eşlerin bekaret konusunda şüphe duymalarına neden olabilir. Sıklıkla adli olaylara, boşanmaya, tecavüz girişimi ya da fiziksel şiddet davranışlarına neden olur.

Kızlık zarının operasyonla alınması ya da genel anestezi altında cinsel birleşme sağlanması gibi uygulamalar sorunu çözmekten uzaktır, kasılmaları ortadan kaldırmaz.

http://www.ayseduman.com/wp-content/uploads/2013/06/vajinismus-ve-eft.jpg

Vajinismusun herhangi bir ilaç ya da operasyonla tedavisi mümkün değildir.

Cinsel terapi ile bu sorun,

ortalama 2-4 ay sürede ve

6-10 seansta %90'ı aşan bir

tedavi başarı oranı ile tedavi

edilebilmektedir.

http://icube.milliyet.com.tr/YeniAnaResim/2011/06/24/spermler-tehlikede-mi--1434471.Jpeg

Cinsel İstek Azlığı

Genel olarak, kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir. Ülkemizde, kadınlar arasında sık görülür. Bunun en temel nedeni, cinsellik ile ilgili mitlerin yaygınlığıdır.

http://3.bp.blogspot.com/-EIOiSJfsiV0/Ueqs5w_yRCI/AAAAAAAAKFc/kDQFCORel28/s1600/Sexual+dysfunction_1.jpg

Toplumumuzda, cinselliğin, yalnızca erkeklere özgü olduğu, erkeklerin cinselliği istemeye, ondan zevk almaya ve doyuma ulaşmaya hakkı olduğu şeklinde yaygın bir inanç vardır. Bu inanca göre, cinsellik kadınlar için bir "haz" ve "doyum" aracı değil bir "görev" alanıdır.

http://1.bp.blogspot.com/-bP3Ek4rKJGA/U6g_hfpM_mI/AAAAAAAAd2o/rim7a70c-s8/s1600/Antonio+Sicurezza+%2528via+Maria+Laterza%2529+-+piktobet.jpg

Cinsel Tiksinti Bozukluğu

Cinsel ilişki kurmaktan sürekli ve aşırı biçimdetiksinti duyma ve bu nedenle cinsellikten tümüyle kaçınmaktır. Cinsel istek azlığına ve diğer cinsel işlev bozukluklarına göre daha nadir olarakgörülür.

http://www.ankaraailedanismanligi.com/sayfa/cinsel_tiksinti_nedir

Kadında Orgazm Bozukluğu

Yeterli cinsel uyarıya karşın çoğunlukla ya da her zaman orgazmın yaşanmaması, gecikmesi ya da güçlükle ulaşılabilmesidir.

http://empatizmir.com/modules/articles/dataimages/IMG_CC0084-A0C61C-ABEC88-729F16-D591C0-2CC53E.jpg

En önemli psikolojik nedenler;

Tutucu değer yargıları,

Suçluluk duyguları,

Cinsel travmalar,

Yetersiz cinsel bilgi ve deneyim,

Duygusal hazırlığın ya da eşle olan duygusal iletişimin yetersizliği,

Yetersiz ön sevişme ve cinsel uyarı,

Eşteki erken boşalma,

Ereksiyon güçlüğü nedeniyle yetersiz cinsel birleşme

www.vajinusmus.com

Erektil Disfonksiyon (Sertleşme Güçlüğü)

Herhangi bir cinsel etkinlik için yeterli ereksiyonu tekrarlayıcı ya da kalıcı biçimde sağlayamama ya da sürdürememe durumudur. Tanı konabilmesi için bu sorunun tekrarlayıcı olması gerekir.

http://cdn2.doktorsitesi.com/uploads/makale/6231.jpg

En sık başvuru nedeni olan erkek cinsel işlev bozukluğudur.

Toplumda yaygın olarak rastlanır.

Yaşla, sigara ve alkol kullanımı ile şeker hastalığı ve hipertansiyon gibi sistematik hastalıklarla birlikte rastlanma sıklığı artar.

Erektil disfonksiyon, psikojenik (psikiyatrik), organik (hormonal) ya da miks (karışık) nedenlerden kaynaklanabilir.

http://www.psicologiaysexologia.org/wp-content/uploads/2013/11/disfucion-erectil.jpg

Erken Boşalma

http://www.cised.org.tr/userfiles/belirti.jpg

Erken boşalma, çok az bir cinseluyarıyla bile kişinin istemesindendaha önce boşalması, boşalmasınıdenetleyememesidir.

Birleşmeden önce ya da 1-3dakika içinde boşalma erkenboşalmadır. 4 ile 7 dakika arası isekişinin kendisinin ya da cinselpartnerinin sorun olarak görmesi,durumunda erken boşalma olarakkabul edilmektedir.

http://www.geyigiz.biz/wp-content/uploads/2012/03/erken-bosalma-karikaturu.jpg

Erken boşalmanın tek kalıcı tedavisi cinsel terapi ile kişiye boşalma kontrolünün öğretilmesidir. Bu, ortalama 3 aylık bir tedavi süresinde sağlanabilmektedir. Kişi bir kez boşalma kontrolünü öğrendiğinde, yaşam boyu unutmaz.

1. Evlilik/ilişki durumu değerlendirilmelidir.

2. Cinsel yaşam kalitesi değerlendirilmelidir.

3. Cinselliğin doğal bir süreç olduğu bilinmeli ve sorunlar eşler arasında rahatlıkla konuşulabilmelidir.

4. Eşler cinsel eğitimlerini gözden geçirerek ihtiyaçlarına yönelik eğitim için destek almalıdır.

Cinselliğin Değerlendirilmesi ve Daha İyi olması için yapılacaklar;

http://i.cnnturk.com/ps/cnnturk/100/1280x720/5466609161361f20a4ef86a5.jpg

5. Eşler, duyulara odaklanma egzersizleri yaparak kendi his ve duygularından emin olmalıdır.

6. Eşler inandığı cinsel mitler ve önyargıların geçerlilik ve etkilerini tartışabilmeli, ortak karar alabilmedilir.

7. Eşler arasında cinsel doyum için alternatif cinsel ifadelerin kullanımı (okşama, kucaklama gibi) tartışılır.

8. Partnerlere cinsel birleşme için uygun yer ve zaman seçimi önemlidir.

https://lesechko.files.wordpress.com/2012/05/images.jpeg

9. Eşler arasında stresin, özellikle de cinsel konularda yaşanan stresin cinsel yaşam üzerine etkisi tartışılır.

10. Eşler yaşamlarında değişiklik yapabilirler (fiziksel görünümde değişiklikler, sosyal aktiviteler, hobilerin desteklenmesi ya da yeni hobiler edinmesi gibi).

11. Eşler kendilerine özel zaman ayırmalıdır.12. Eşler arasında anlayışın olması önemlidir.

http://img.blogcu.com/uploads/resimblogu_homesweethomeaut17zz12fmvo1.gif

Kaynaklar;

1. Bozdemir N, Özcan S. Cinselliğe ve cinsel sağlığa genel bakış. TJFMPC 2011; 5: 37-46.2. İncesu C. Cinsel İşlevler ve Cinsel işlev bozuklukları. Klinik Psikiyatri 2004; Ek 3: 3-13.3. Tuğut N, Gölbaşı Z. Cinsel Yaşam Kalitesi Ölçeği Kadın Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirlik

çalışması. Cumhuriyet Tıp Dergisi 2010; 32: 172-180.4. Kütmeç C. Kadınlarda cinsel fonksiyon bozukluğu ve hemşirelik bakımı. Fırat Sağlık Hizmetleri

Dergisi 2009; 4(12): 111-136.5. Dağ H, Dönmez S, Kavlak O. Kadın cinselliğinin gizlenen yönü: Vajinismus ve hemşirenin rolü

2012. See discussions, stats, and author profiles for this publicationat:http://www.researchgate.net/publication/258446279 Erişim tarihi: 26.06.2015.

6. Akbaş NB. Cinsel işlev bozukluklarında çok disiplinli yaklaşım. İçinde Cinsellik ve Cinsel Eğitim.CETAD ve TAPV, İstanbul, Gria Reklam Ltd. Şti: 2011, s. 64-67.

7. Karaköse A, Alp T, Güner N D, Çıtlak MB, Aydın S. Genel üroloji pratiğimizde androlojik olgularınyeri. Turkish Journal of Urology 2010; 36(1): 49-54.

8. Tuncel A, Güzel Ö, Atan A. Erektil disfonksiyonda rol oynayan risk faktörlerini belirleme. ErkekCinsel Sağlığı. s. 158-163. (Elektronik Dergi)http://www.journalagent.com/androloji/pdfs/AND_2013_54_158_163.pdf, Erişimtarihi:26.06.2015.