SAMENWERKING VMBO-MBO

Jochem Streefkerk en Judith Verbeek

JURIDISCHE VORMGEVING SAMENWERKING

3e landelijke

vmbo-mbo

conferentie

De behoefte aan samenwerking tussen het vmbo en het mbo bestaat al jaren. Het Wetsvoorstel sterk beroepsonderwijs faciliteert deze samenwerking nader.

Uitgangspunt is dat het beroepsonderwijs uitstekend onderwijs moet zijn dat aansluit op de vraag vanuit de arbeidsmarkt. Jongeren hebben verschillende leerroutes nodig om het beste uit zichzelf te halen.

Om hieraan tegemoet te komen worden met voornoemd wetsvoorstel doorlopende leerroutes vmbo-mbo mogelijk gemaakt.

Een vraag in dat kader is: hoe geef je een samenwerking tussen het vmbo en mbo vorm? Wat is het bestuurlijk-juridische proces van samenwerken en integreren, hoe kan dat het beste worden ingericht en – uiteindelijk – worden geborgd in (samenwerkings-)afspraken of wellicht zelfs bestuurlijke fusies?

INLEIDING

• Wetsvoorstel sterk beroepsonderwijs: trajecten vmbo-mbo

• Samenwerkingsvormen

• Verantwoordelijkheid, zeggenschap – medezeggenschap

• (Rechtspositie) personeel

• Slot

INHOUD

Verschillende vormgeving van gezamenlijk onderwijsaanbod mogelijk:

a. Geïntegreerde route

b. Doorlopende route

De geïntegreerde route biedt de student de mogelijkheid om binnen 4 jaar zowel een vmbo als een mbo-2 diploma te behalen.

De doorlopende route biedt de student de mogelijkheid om binnen 6 jaar een vmbo en een mbo-2/3/4 diploma te behalen.

Het onderwijs kan zowel op locatie vmbo als op locatie mbo worden aangeboden.

WETSVOORSTEL STERK BEROEPS-ONDERWIJS

vmbo-k

vmbo-gl

vmbo-tl / mavo regulier mbo-

onderwijs

mbo-onderwijs

uitstroom met

vmbo-diploma

mbo-inschrijving

uitstroom met

mbo-diploma

vmbo-tl / mavo

vmbo-gl

vmbo-k

uitstroom met

vmbo-diplomauitstroom met

mbo-diploma

uitstroom met

mbo 2-diploma

vmbo mbo-onderwijs

regulier

geïntegreerd

doorlopend

SAMENWERKINGSVORMEN

• Op basis van het Wetsvoorstel sterk beroepsonderwijs is het verplicht – indien een van de daarin beschreven routes worden ingericht – de samenwerking te baseren op een samenwerkingsovereenkomst.

• De samenwerkingsovereenkomst regelt het doel en de reikwijdte van de samenwerking van betrokken partijen. Daarin moet in ieder geval worden opgenomen:

(a) profiel, opleidingsdomein, onderwijsprogramma en examinering, (b) vormgeving samenwerking, (c) organisatie aansturing, (d) organisatorische en onderwijskundige inrichting (e) bekostiging, (f) terugvaloptie, (g) betrokkenheid bedrijfsleven, (h) geschillenregeling, (i) aansluiting andere partners;

• Gezamenlijke besluitvorming ten aanzien van onderwerpen die onder de reikwijdte van de samenwerking vallen.

SAMENWERKINGSOVEREENKOMST

• Afspraken over onderlinge verrekening van kosten. Het genoemde wetsvoorstel biedt een mogelijkheid (in zowel de Wet op het voortgezet onderwijs als de Wet educatie en beroepsonderwijs) om bekostiging over te dragen in het kader van een doorlopende leerroute vmbo-mbo.

• Wederzijdse dienstverlening kan leiden tot ongewenste btw-druk; (deel)oplossingen zijn onder voorwaarden mogelijk.

• Eventueel kan voor (ondersteuning van) de samenwerking een rechtspersoon worden opgericht.

SAMENWERKINGS-OVEREENKOMST

Het is uiteraard ook mogelijk de school en de instelling bestuurlijk onder dezelfde aansturing te brengen. Dit kan bijvoorbeeld op de volgende manieren maar is wel een vergaande vorm van samenwerking. Een dergelijke vergaande samenwerking ligt niet direct voor de hand

Een mogelijkheid is het vormen van een personele unie tussen de betrokken rechtspersonen waardoor beide rechtspersonen hetzelfde bestuur kennen.

"BESTUURLIJKE FUSIE"

Bestuur =

koepel

Bestuur =

koepel

Bestuur = Bestuur

Ook is het mogelijk de school en instelling onder hetzelfde bestuur te brengen. Dit kan middels een bestuursoverdracht/bestuurlijke fusie (hieronder schematisch weergegeven). Ook hier geldt dat een dergelijk vergaande vorm van samenwerking niet direct voor de hand ligt.

Het werken met een samenwerkingsovereenkomst biedt voldoende zekerheid (en flexibiliteit) voor een goede samenwerking.

BESTUURS-OVERDRACHT/BESTUURLIJKE

FUSIE

BRIN overgang/-dracht

BRIN

VERANTWOORDELIJKHEID EN (MEDE)ZEGGENSCHAP

• De school voor voortgezet onderwijs en de mbo-instelling zijn elk verantwoordelijk voor:

• de leerlingen/studenten die bij hen zijn ingeschreven;

• het onderwijs dat door of namens hen wordt aangeboden.

• Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer:

• Goede aansturing;

• Verzuimregistratie;

• Schorsing- en verwijdering;

• Klachtenregeling;

• Medezeggenschap.

• Bij een samenwerking worden in de samenwerkingsovereenkomst afspraken vastgelegd over onder andere informatie-uitwisseling zodat beide partijen aan hun verantwoordingsplichten kunnen voldoen.

VERANTWOORDELIJK-HEID

• De rechtspersoon die een school in stand houdt kent een bestuur en in veel gevallen een raad van toezicht.

• In het vo ligt de zeggenschap over het onderwijs – naast bij het bestuur – bij de directeur/centrale directie van de school.

• Op basis van artikel 32 lid 2 Wet op het voortgezet onderwijs staat aan het hoofd van een school (BRIN) voor voorbereidend beroepsonderwijs een directeur.

• Verder kent een school adjunct-directeuren en schooldirecteuren.

ZEGGENSCHAP VO

• De instelling kent een bestuur en een raad van toezicht.

• Naast het bestuur kan er sprake zijn van een directie, maar dit is niet voorgeschreven door de Wet educatie en beroepsonderwijs.

• Vaak kent een instelling wel een directeur per MBO College.

ZEGGENSCHAP MBO

• In een samenwerkingsovereenkomst kunnen afspraken worden gemaakt over de aansturing van de samenwerking. Zo kan er bijvoorbeeld voor worden gekozen één directie aan te stellen die verantwoordelijk is voor de samenwerking waaronder bijvoorbeeld de aansturing van de docententeams en andere personeelsleden die meewerken aan de samenwerking.

• Door mandaten over en weer (en waar nodig volmachten) is het mogelijk een centrale aansturing te creëren, ook indien de samenwerking (alleen) berust op een samenwerkingsovereenkomst. De wijze waarop de directeuren verantwoording afleggen aan de (eigen) bevoegde gezagsorganen kan worden vastgelegd in deze overeenkomst.

GEZAMENLIJKE AANSTURING

vmbo mbo

Verantwoording;

mandaat en volmacht

Bestuur Bestuur

Directeur

Delegatie

Wettelijke

bevoegdheden

Mandaat

Wettelijke

bevoegdheden

SCHEMATISCHE WEERGAVE DELEGATIE EN MANDAAT

• De Wet medezeggenschap op scholen is van toepassing op het voortgezet onderwijs.

• De Wet medezeggenschap op scholen schrijft – op hoofdlijnen – voor dat elke school (BRIN) een eigen medezeggenschapsraad heeft en elk bevoegd gezag dat meerdere scholen voor voortgezet onderwijs in stand houdt een gemeenschappelijke medezeggenschapsraad.

MEDEZEGGEN-SCHAP VO

vmbo MR

GMR

• De Wet educatie en beroepsonderwijs kent een eigen regime van medezeggenschap.

• Deze wet schrijft voor dat elke mbo-instelling een ondernemingsraad, een deelnemersraad en in voorkomende gevallen een ouderraad kent.

MEDEZEGGEN-SCHAP MBO

MBO

OR

DR

(ouderraad)

• Ook voor de medezeggenschap geldt dat deze voor samenwerking integraal kan worden vormgegeven.

• Dit kan door bijvoorbeeld een gezamenlijke themaraad op te richten en de wettelijke raden ((gemeenschappelijke) medezeggenschapsraad, ondernemingsraad, deelnemersraad, (ouderraad)) hun bevoegdheden – voor zover die betrekking hebben op (het onderwijs binnen) de samenwerking – aan deze gezamenlijke themaraad te laten mandateren.

GEZAMENLIJKE MEDEZEGGEN-

SCHAP

INTEGRALE MEDEZEGGENSCHAP (SCHEMATISCH)

Integrale themaraad

Uitoefening medezeggenschap namens wettelijke

organen (niet privatief) (advies, instemming, etc.)

m.b.t. de samenwerking

(G)MR

ORDR

Directeur

mandaat

(RECHTSPOSITIE) PERSONEEL

• Uitgangspunt is dat docenten die onderwijs verzorgen (vmbo dan wel mbo-onderwijs) bevoegd zijn om dat onderwijs te verzorgen.

• In het kader van de samenwerking vmbo-mbo introduceert het wetsvoorstel een mogelijkheid om daar (gedeeltelijk) van af te wijken. Er wordt voorgesteld te werken met teambevoegdheden (analoog aan de huidige mogelijkheid daartoe in het vo ten aanzien van vakoverstijgende programmaonderdelen).

• Op grond van de teambevoegdheid mogen alle leraren en docenten van het team vak- of sectoroverstijgendeprogrammaonderdelen (vmbo en mbo) verzorgen.

• Elke leraar of docent in het team dient wel te beschikken over een bevoegdheid waaruit blijkt dat voldaan is aan de bekwaamheidseisen voor het vo of mbo.

BEVOEGDHEDEN DOCENTEN

• Daarbij dient het team als geheel te beschikken over de bekwaamheidseisen van het vo en mbo voor alle programmaonderdelen van de doorlopende leerroute.

• Elke leraar of docent is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderdeel waarvoor hij aan de bekwaamheidseisen voldoet (bevoegd is).

• Op grond van de teambevoegdheid mogen leraren en docenten ook lesgeven in andere programmaonderdelen die deel uitmaken van de doorlopende leerroute.

BEVOEGDHEDEN DOCENTEN

Cao VO werkingssfeer:

"1.2. Werkingssfeer, inwerkingtreding en looptijd

1. Deze cao is met inachtneming van het in lid 2 bepaalde, van toepassing op:

a. alle werknemers in dienst van de werkgever;

b. de werknemers in dienst van een (mede) door de werkgever in stand gehouden centrale dienst."

Cao MBO werkingssfeer:

"1.3 Werkingssfeer:

1. Deze cao is met inachtneming van hetgeen bepaald is in lid 4, 5 en 6 van toepassing op alle werknemers die een

arbeidsovereenkomst hebben met de werkgever. (…)

4. De werkgever die een verticale scholengemeenschap (red. zoals in art. 2.6 WEB) in stand houdt, besluit of de CAO VO

of de CAO MBO van toepassing is, voor zover niet in strijd met wettelijke bekostigingsvoorwaarden of wettelijke voorschriften."

WERKINGSSFEER CAO

• De werkingssfeerbepaling van de cao VO schrijft tamelijk dwingend voor dat werkgevers in de zin van de cao VO de cao VO op alle werknemers moeten toepassen. De ruimte die de cao MBO (verdedigbaar) laat – namelijk om twee cao's naast elkaar toe te passen – ontbreekt in de cao VO.

WERKINGSSFEER CAO

Het integreren van het onderwijsaanbod van vmbo scholen en mbo-instellingen draagt bij aan versterkt beroepsonderwijs. Deze samenwerking is juridisch op meerdere manieren vorm te geven en kan in grote mate naar eigen wens worden ingericht.

Het is goed een jurist te laten meekijken naar een eventuele samenwerkingsovereenkomst om er zeker van te zijn dat deze voldoet aan de wet- en regelgeving en voldoende flexibel is om als grondslag te dienen voor een dynamische samenwerking.

SLOT

ONDERWIJSTEAM

Jochem Streefkerk

Kennis & Onderwijs

Daniëlle Westerhoff

Fiscaal

Saskia Laseur

Notariaat

Nienke Petri

Fiscaal

Anna Mars

Notariaat

Mark Riezebos

Kennis & Onderwijs

Judith Verbeek

Kennis & Onderwijs

Janou Benders

Fiscaal

Frank Eliasberg

Kennis & Onderwijs

Kelly Creemers

Notariaat

Van Doorne heeft een hecht team

van specialisten. Iedere dag werken

we aan strategische vraagstukken

waar de onderwijssector voor staat.

Wij hebben uitgebreide kennis

en ervaring in huis, op alle in het

onderwijs relevante gebieden.

Onderwijssectorwetten

Rechtspersonenrecht

Belastingrecht

Pensioen- en arbeidsrecht

Aanbestedingsrecht

Intellectueel Eigendomsrecht

Vastgoed en Financieringen

BIJLAGE ONDERSTEUNENDE RECHTSPERSOON

• De stichting kent als rechtsvorm formeel juridisch geen eigenaren, als gevolg van het wettelijke ledenverbod. Aan anderen dan het bestuur van de stichting (zoals de mbo-instellingen/bedrijven) mogen niet zodanige bevoegdheden worden toegekend dat feitelijk een algemene ledenvergadering (zoals bij een vereniging) wordt gecreëerd.

• Invloed van de samenwerkende partijen kan worden toegekend door enerzijds deelname in het statutaire bestuur van de stichting en anderzijds door statutaire goedkeuringsbevoegdheden toe te kennen aan de deelnemende mbo-instellingen en bedrijven (deelname vindt daarbij plaats door het aangaan van een contractuele relatie tussen de betrokken partijen en de stichting).

• De stichting heeft geen winstoogmerk.

• Omdat de wet (Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek) weinig dwingendrechtelijke voorschriften stelt aan (de statuten van) de stichting, kan de stichting geheel naar wensen en inzicht van de samenwerkende partijen worden ingericht. Dit kan er ook voor zorgen dat het besluitvormingsproces ten aanzien van de samenwerking eenvoudiger kan worden ingericht dan in de andere rechtsvormen waarvoor meer dwingendrechtelijke voorschriften gelden.

• Beperkt schaalbaar.

• Onder voorwaarden Vpb-plichtig.

• Indien sprake van wederzijdse dienstverlening kan dit leiden tot ongewenste btw-druk; (deel)oplossingen zijn onder voorwaarden mogelijk.

RECHTSVORMENSTICHTING

• De vereniging kent leden. Deze leden zijn eigenaar van de vereniging. Zij vormen de algemene ledenvergadering en bepalen gezamenlijk het beleid van de vereniging en stellen een verenigingsbestuur aan.

• De vereniging kent geen winstoogmerk ook het verdelen van eventuele winst onder de leden mag geen doel zijn. Gemaakte winst komt ten goede aan het gemeenschappelijke doel.

• In principe komt elk lid van de vereniging één stem toe in de besluitvorming. In de statuten kunnen afwijkende stemverhoudingen worden opgenomen.

• Vereniging kan worden uitgewerkt tot een ‘federatie’.

• ‘We doen iets met elkaar met behoud van autonomie’.

• Schaalbaar.

• Onder voorwaarden Vpb-plichtig.

• Indien sprake van wederzijdse dienstverlening kan dit leiden tot ongewenste btw-druk; (deel)oplossingen zijn onder voorwaarden mogelijk.

RECHTSVORMENVERENIGING

• De coöperatie kent leden die eigenaar zijn van de coöperatie. De leden vormen samen de algemene deelnemers vergadering.

• Het doel van een coöperatie is het voozien in bepaalde stoffelijke behoeften van haar leden. Keuze voor coöperatieve vereniging vormt bevestiging coöperatieve gedachte: samen met elkaar ‘iets’ doen met oogmerk op behalen gemeenschappelijk voordeel.

• Dubbele rechtsrelatie leden (lidmaatschap & overeenkomst).

• Aansprakelijkheid leden kan statutair worden uitgesloten (U.A. = uitsluiting aansprakelijkheid; B.A. = beperkte aansprakelijkheid).

• Coöperatie is vpb-plichtig.

• Indien sprake van wederzijdse dienstverlening kan dit leiden tot ongewenste btw-druk; (deel)oplossingen zijn onder voorwaarden mogelijk.

RECHTSVORMENCOÖPERATIEVE

VERENIGING

• De BV kent eigenaren, de aandeelhouders. De omvang van het eigenaarschap is afhankelijk van het aantal aandelen dat de aandeelhouder heeft in de BV.

• Qua inrichting van governance en verdeling van bevoegdheden zijn de coöperatie en de BV zo goed als aan elkaar gelijk.

• De bevoegdheden die bij een coöperatie toekomen aan de algemene deelnemers vergadering, komen bij een BV toe aan de algemene vergadering van aandeelhouders.

• Via deze algemene vergadering van aandeelhouders waarin de samenwerkende partijen worden afgevaardigd/vertegenwoordigd, oefenen zij dan het toezicht uit op de BV.

• Toetreding van een nieuwe partij vindt bij een BV plaats door het verkrijgen van aandelen. Dit kan alleen door ondertekening van een notariële akte waarmee aandelen worden uitgegeven of overgedragen. Toetreding is daarmee veel minder eenvoudig dan in de andere rechtsvormen.

• BV is vpb-plichtig.

• Indien sprake van wederzijdse dienstverlening kan dit leiden tot ongewenste btw-druk; (deel)oplossingen zijn onder voorwaarden mogelijk.

RECHTSVORMENBESLOTEN

VENNOOTSCHAP

Informatie- &

Communicatie-

technologie

Intellectuele Eigendom

en Digitale Media

Ondernemingsrecht

Privacy & Data

Sanctierecht &

Interne Onderzoeken

Vastgoed

Aanbesteding

Arbeid & Pensioen

Commercial:

Contracten en Procedures

Europees &

Mededingingsrecht

Financiering &

Herstructurering

Fiscaal

Geschiloplossing &

Verzekering

EXPERTISESSECTOREN

Consumentengoederen,

Retail, Food & Beverages

Financiële Instellingen

Overheid & Onderwijs

Technologie,

Media & Telecom

Vastgoed & Bouw

Zorg & Life Sciences

Overheid & Regulering

Onze juristen zijn experts in een

groot aantal sectoren en specialist

op diverse vakgebieden

Met circa 175 juristen

adviseren wij onze cliënten

al bijna 90 jaar op de voor

hen van belang zijnde

rechtsgebieden.

175experts

Dankzij ons uitgebreide netwerk

van onafhankelijke kantoren in

meer dan 115 landen kunnen we

onze cliënten wereldwijd met raad

en daad terzijde staan.

Internationaalnetwerk

Om een vraag vanuit

verschillende perspectieven te

bekijken, is creativiteit nodig en

een open blik. Daarom zijn

onze teams divers samengesteld.

Diversiteit

Wij opereren wereldwijd vanuit

Amsterdam. Daarnaast houden

wij kantoor in Londen.

Amsterdamen Londen

Hoge rankings in The Legal 500

en Chambers Europe voor onze

teams en individuele juristen.

Hogewaarderingen

OVERONS

Van Doorne is een

toonaangevend onafhankelijk

Nederlands kantoor van

advocaten, notarissen en

fiscalisten. Wij streven naar

duurzame relaties met onze

cliënten. Met de meeste van hen

werken we al jarenlang samen

en daar zijn we trots op