samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo metevzeobis sesaxeb · investirebis gzit. ukve 1980 wlis bolos...

40
1 (samuSao varianti) samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb winasityvaoba Sesavali Tavi 1 : kodeqsis xasiaTi da moculoba Tavi 2 : kodeqsis mizani Tavi 3 : damokidebuleba saerTaSoriso kanonmdeblobasTan Tavi 4 : ganxorcielebis monitoringi da ganaxleba Tavi 5 : ganviTarebadi qveynebis gansakuTrebuli moTxovnebi Tavi 6 : zogadi principebi Tavi 7 : meTevzeobis marTva Tavi 8 : TevzWerasTan dakavSirebuli qmedebebi Tavi 9 : akvakulturis ganviTareba Tavi 10 : meTevzeobis integrireba sanapiro zolis marTvaSi Tavi 11 : mopovebis Semdgomi saqmianoba da vaWroba Tavi 12 : meTevzeobis dargis kvleva danarTi 1 : kodeqsis warmomavloba da misi SemuSavebis istoria danarTi 2: rezolucia winasityvaoba uxsovari droidan moyolebuli, meTevzeoba warmoadgenda adamianTa mniSvnelovan sarCos da am saqmianobaSi CarTul pirTa dasaqmebisa da ekonomikuri sargeblis

Upload: others

Post on 22-Feb-2020

11 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

1

(samuSao varianti)

samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb

winasityvaoba

Sesavali Tavi 1 : kodeqsis xasiaTi da moculoba Tavi 2 : kodeqsis mizani Tavi 3 : damokidebuleba saerTaSoriso kanonmdeblobasTan Tavi 4 : ganxorcielebis monitoringi da ganaxleba Tavi 5 : ganviTarebadi qveynebis gansakuTrebuli moTxovnebi Tavi 6 : zogadi principebi Tavi 7 : meTevzeobis marTva Tavi 8 : TevzWerasTan dakavSirebuli qmedebebi Tavi 9 : akvakulturis ganviTareba Tavi 10 : meTevzeobis integrireba sanapiro zolis marTvaSi Tavi 11 : mopovebis Semdgomi saqmianoba da vaWroba Tavi 12 : meTevzeobis dargis kvleva

danarTi 1 : kodeqsis warmomavloba da misi SemuSavebis istoria danarTi 2: rezolucia

winasityvaoba

uxsovari droidan moyolebuli, meTevzeoba warmoadgenda adamianTa mniSvnelovan sarCos da am saqmianobaSi CarTul pirTa dasaqmebisa da ekonomikuri sargeblis

Page 2: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

2

mniSvnelovan wyaros. wylis resursebi, Tavisi uSreti simdidriT TviT bunebis mier aris naboZebi. Tumca, meore msoflio omis mere meTevzeobis sferoSi dagrovilma codnam, gamocdilebam da dinamiurma ganviTarebam gaaqarwyla es miTi da cxadyo wylis resursebis SezRudulobis faqti, ganaxlebadi bunebis miuxedavad. xolo maTi swori marTva iZleva srulfasovani kvebis, ekonomikuri da socialuri keTildReobis SenarCunebis saSualebas. samocdaaTiani wlebis SuaSi farTod SemoRebulma eqskluziurma ekonomikurma zonebma (EEZ) da 1982 wels xangrZlivi gansjis Semdeg zRvis kanonis kanonze gaeros konvenciis miRebam uzrunvelyo sazRvao resursebis ukeTesi marTvis axali sqema. okeanes axalma iuridiulma reJimma sanapiro zolis qveynebs mianiWa eqskluziur ekonomikur zonebSi Tevzis resursis marTvis uflebamosileba, romelic moicavs msoflio wylis TevzWeris 90%. amgvari gafarTovebuli erovnuli iurisdiqcia warmoadgenda meTevzeobis efeqturi marTvisa da mdgradi ganviTarebisaken gadadgmul saWiro, magram arasakmaris nabijs. bevri zRvispira qveyana kvlav awydeba iseT seriuzul problemebs, rogoricaa gamocdilebis, safinanso da fizikuri resursebis nakleboba. isini met sargebels eZeben TavinT eqskluziur ekonomikur zonebSi TevzWeris saqmianobida. ukanasknel wlebSi msoflio meTevzeoba iqca bazarze orientirebul, dinamiurad ganviTarebul seqtorad sasursaTo industriaSi. Tevzsa da Tevzis produqtze sul ufro mzardi moTxovnis sapasuxod zRvispira qveynebi cdiloben sargebeli naxon TavianTi axali SesaZleblobebidan Tanamedrove TevzsaWer flotiliebsa da gadamamuSavebel qarxnebSi investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols moklebul eqsploatacias da saswrafod saWiro iyo TevzWeris marTvis axali midgomebis SemuSaveba konservaciisa da garemos gaTvaliswinebiT. situacia metad gaamZafra dauregulirebelma TevzWeram Ria zRvebSi. farTod gavrcelebuli da maRali migraciis mqone Tevzis jiSebis saliTxi, romlebic gvxvdeba eqskluziur ekonomikur zonebsa da maT farglebs gareT, gaxda mzardi SeSfoTebis sagani. 1991 wels meTevzeobis komitetma Tavis mecxramete sxdomaze, mouwoda mdgradi meTevzeobis ganviTarebisaTvis saWiro axali koncefciebis Seqmnisaken. Semdeg, 1992 wels kankunSi (meqsika) gamarTulma “Sesabamisi TevzWeris saerTaSoriso konferenciam” mosTxova soflis meurneobisa da sursaTis organizacias saerTaSoriso samoqmedo kodeqsis momzadeba, romelic upasuxebda zemoaRniSnul sakiTxebs. am konferenciis Sedegebma, kerZod ki kaukunis dekaraciam, mniSvnelovani wvlili Seitana 1992 wels gaeros egidiT gamarTul konferenciaSi garemosa da ganviTarebis Temaze, konkretulad 21 dRis wesrigSi. Semdeg iyo gaeros konferencia miZRvnili farTod gavrcelebuli Tevzebisa da maRali migraciis mqone Tevzebis sakiTxebisadmi, romelsac sursaTisa da soflis meurneobis organizaciam mniSvnelovani teqnikuri daxmareba aRmouCina. 1993 wlis noemberSi, sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis 27 konferenciaze (danarTi 1) miRebul iqna SeTanxmeba Ria zRvebSi TevzsaWeri gemebis konservaciisa da marTvis saerTaSoriso RonisZiebebTan Sesabamisobis misaRwevad. am da sxva mniSvnelovani miRwevebis gaTvaliswinebiT, sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis mmarTvelma wreebma rekomendacia gauwies pasuxismgebeli

Page 3: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

3

meTevzeobisaTvis samoqmedo kodeqsis SemuSavebas, romelic SesabamisobaSi iqneboda aRniSnul kanonmdeblobasTan da savaraudod Camoayalibebda meTevzeobis konservaciis, marTvisa da ganviTarebis Sesabamis principebsa da standartebs. kodeqsi, romelic erTsulovnad iqna miRebuli 1995 wlis 31 oqtombers sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis konferenciaze, warmoadgens garemosaTvis zianis miuyeneblad wylis cocxali samyaros mdgradi eqsploataciis uzrunvelsayof erovnul da saerTaSoriso ZalisxmevisaTvis saWiro struqturas (danarTi 2). Tavisi mandatis Tanaxmad, sursaTisa da soflis meurneobis organizacia, gansakuTrebul mxardaWeras uwevs wevr qveynebs, kerZod ganviTarebad qveynebs, pasuxismgebeli meTevzeobisaTvis samoqmedo kodeqsis efeqturad ganxorcielebaSi da angariSsvaldebulia gaerTianebuli erebis organizaciis winaSe miRweuli progresisa da Semdgomi saWiro RonisZiebebis sakiTxebiT.

Sesavali meTevzeoba, akvakulturis CaTvliT, warmoadgens sursaTis, dasaqmebis, rekreaciis, vaWrobisa da ekonomikuri keTildReobis mniSvnelovan wyaros msoflio mosaxleobis rogorc Tanamedrove ise momavali TaobebisaTvis da saWiroebs gonivrul mopyrobas. winamdebare kodeqsSi Camoyalibebulia Sesabamisi qmedebebisaTvis saWiro principebi da saerTaSoriso standartebi, romlebic iTvaliswineben wylis cocxali resursebis efeqtur konservacias, marTvasa da ganviTarebas da saTanado mniSvnelobas aniWeben ekosistemebsa da biomravalferovnebas. kodeqsi aRiarebs TevzWeris mniSvnelobas rogorc kvebiTi mniSvnelobis mixedviT ise ekonomikuri, socialuri, kulturuli aspeqtebisa da garemosadmi naklebi zianis miyenebis TvalsazrisiT. agreTve aRniSnavs zemoCamoTvlili sferoebis dainteresebas meTevzeobis seqtoriT. kodeqsi iTvaliswinebs resursebis biologiur maxasiaTeblebs, maT garemosa da momxmarebelTa interesebs. movuwodebT qveynebs da meTevzeobaSi CarTulT miiRon kodeqsi da miscen mas msvleloba. 1. kodeqsis xasiaTi da moculoba

1.1 aRniSnuli kodeqsi nebayoflobiTia. Tumca, zogierTi misi nawili efuZneba Sesabamis saerTaSoriso kanons, maT Soris 1982 wlis 10 dekembers miRebul zRvis Sesaxeb kanonze gaerTianebuli erebs organizaciis konvenciaSi asaxulT. kodeqsi agreTve

Page 4: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

4

Seicavs debulebebs, romelTan SesaZloa ukve micemuli aqvT aucilebeli msvleloba sxva savaldebulo iuridiuli instrumentebis saSualebiT, rogoric aris 1993 wlis xelSekruleba Ria zRvebSi TevzsaWeri gemebis Sesabamisobis xelSewyoba konservaciisa da marTvis saerTaSoriso RonisZiebebTan, romelic sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis konferenciis rezoluciis 15/93 paragraf 3 mixedviT warmoadgens kodeqsis ganuyofel nawils. 1.2 kodeqsi globaluri xasiaTisaa, igi gankuTvnilia sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis wevrTa da ara-wevrTaTvis, meTevzeobiT dakavebulTaTvis, qve-regionuli, regionuli da globaluri, samTavrobo Tu ara-samTavrobo organizaciebisaTvis. agreTve maTTvis vinc dakavSirebulia Tevzis resursebis konservaciasTan, meTevzeobis marTvasa da ganviTarebasTan, magaliTad meTevzeebisaTvis, romlebic CarTulni arian Tevzisa da Tevzis produqtebis gadamuSavebasa da realizaciaSi da sxvaTaTvis, vinc ki dakavSirebulia akvagaremosTan. 1.3 kodeqsi warmoadgens meTevzeobis konservaciis, marTvisa da ganviTarebisaTvis misaRebi principebisa da standartebis krebuls. igi aseve moicavs Tevzisa da Tevzis produqtebis Weris, gadamuSavebisa da vaWrobis sakiTxebs, TevzWeriT samuSaoebs, akvakulturas, meTevzeobis kvlevas da meTevzeobis integraciis sakiTxs sanapiro zolis marTvaSi. 1.4 winamdebare kodeqsSi, termini “qveynebi” gulisxmobs evro gaerTianebas, Tavisi kompetenciis farglebSi, xolo termini “meTevzeoba” gulisxmobs TevzWeras da akvakulturas. Tavi 2. kodeqsis miznebi

kodeqsisi miznebi SemdgeSi mdgomareobs: a. Camoayalibos TevzWerisa da meTevzoebis saqmianobisaTvis, saerTaSoriso kanonmdeblobis Sesabamisi, principebi, yvela saTanado biologiuri, teqnologiuri, ekonomikuri, socialuri, garemosa da komerciuli aspeqtebis gaTvaliswinebiT; b. Camoayalibos principebi da kriteriumebi meTevzeobis resursebis konservaciis da meTevzeobis marTvisa da ganviTarebisaTvis saWiro erovnuli politikis Seqmnisa da ganxorcielebis mizniT; c. imoqmedos damakavSirebel saSualebad, meTevzeobisaTvis saWiro iuridiuli da instituciuri struqturis Camoyalibebasa da ganviTarebaSi da Sesabamisi saqmianobis ganxorcielebaSi qveynebisaTvis daxmarebis gawevis mizniT; d. uzrunvelyos miTiTebebi, romlebic saWiroebis SemTxvevaSi gamoiyeneba rogorc savaldebulo ise ara-savaldebulo saerTaSoriso xelSekrulebebis da sxva iuridiuli dokumentebis Sedgenasa da ganxorcielebaSi; e. xeli Seuwyos meTevzeobis resursis konservaciasa da meTevzeobis marTvisa da ganviTarebis teqnikur, safinanso da sxva sakiTxebs; f. xeli Seuwyos meTevzeobis mier sasursaTo usafrTxoebisa da sursaTis xarisxis sferoSi wvlilis Setanas, adgilobrivi mosaxleobis mxridan sakvebis saWiroebis sakiTxebis upiratesi gaTvaliswinebiT;

Page 5: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

5

g. xeli Seuwyos wylis cocxali samyaros (resursis) da maTi garemosa da sanapiro zolis dacvas; h. xeli Seuwyos Sesabamisi saerTaSoriso kanonmdeblobis Tanaxmad Tevzisa da Tevzis produqtebis vaWrobis da aRniSnuli vaWrobis faruli xelisSemSleli RonisZiebebis Tavidan acilebas; i. awarmoos kvleva meTevzeobis dargSi da agreTve Seiswavlos masTan asocirebuli ekosistemebi da Sesabamisi garemo faqtorebi; j. meTevzeobis seqtorSi dakavebuli yvela piri uzrunvelyos moqmedebis/moqcevis Sesabamisi standartebiT. Tavi 3 –saerTaSoriso kanonmdeblobasTan damokidebuleba 3.1 winamdebare kodeqsi unda ganixilebodes da gamoiyenebodes saerTaSoriso kanonmdeblobis saTanado kanonebTan SesabamisobaSi, gaerTianebuli erebis organizaciis 1982 wlis zRvis Sesaxeb kanonSi asaxulis Tanaxmad. konvenciis Tanaxmad, kodeqsis arc erTi punqti eWvqveS ar ayenebs saerTaSoriso kanonmdeblobiT moculi qveynebis uflebebs, iurisdiqciasa da valdebulebebs. 3.2 kodeqsi agreTve unda ganixilebodes da gamoiyenebodes: a) farTod gavrcelebuli Tevzis da maRali migraciis mqone Tevzis saxeobebis konservaciisa da marTvasTan dakavSirebuli zRvis Sesaxeb kanonis gaerTianebuli erebis organizaciis 1982 wlis 10 dekembris konvenciis debulebebis Tanaxmad; b) saerTaSoriso kanonmdeblobiT gamoyenebuli normebis Tanaxmad, maT Soris qveynebze, saerTaSoriso xelSekrulebebiT, romelTa mxaresac isini warmoadgenen, dakisrebuli valdebulebebis gaTvaliswinebiT; da g) 1992 wlis kaukunis deklaraciis, garemosa da ganviTarebasze 1992 wlis rios deklaraciis da garemosa da ganviTarebaze (UNCED) gaerTianebuli erebis organizaciis konferenciaze miRebuli 21-e dRis wesrigis WrilSi, kerZod 21-e dRis wesrigis 17 Tavisa da sxva saTanado deklaraciebisa da saerTaSoriso instrumentebis Sesabamisad. Tavi 4 – ganxorcielebis monitoringi da ganaxleba 4.1 sursaTisa da soflis meurneobis yvela wevri da ara-wevri, meTevzeobaSi dakavebuli piri da samTavrobo Tu ara-samTavrobo Sesabamisi qve-regionuli, regionuli da globaluri organizaciebi, da meTevzeobis resursis konservaciaSi, marTvasa da gamoyenebaSi da Tevzisa da Tevzis produqtis vaWrobiT dakavebuli yvela piri unda monawileobdes winamdebare kodeqsis miznebisa da principebis/normebis Sesrulebasa da ganxorcielebaSi. 4.2 sursaTisa da soflis meurneobis organizacia, gaerTianebuli erebis sistemaSi misi rolis Sesabamisad, monitorings gauwevs kodeqsis gamoyenebasa da ganxorcielebas da mis zegavlenas meTevzeobaze, xolo Sesabamisad samdivno angariSvaldebuli iqneba meTevzeobis komitetis (COFI) winaSe. sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis yvela wevri da ara-wevri qveyana, agreTve Sesabamisi samTavrobo Tu ara-samTavrobo

Page 6: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

6

saerTaSoriso organizaciebi aqtiurad unda TanamSromlobdnen sursaTisa da soflis meurneobis organizaciasTan am saqmianobaSi. 4.3 sursaTisa da soflis meurneobis organizaciam, Tavisi kompetenturi organoebis saSualebiT, SesaZloa xelaxla ganixilos kodeqsi, meTevzeobis seqtorSi ganviTarebis progresis da meTevzoebis komitetSi, kodeqsis ganxorcielebis Taobaze Semosuli angariSebis gaTvaliswinebiT. 4.4 saxelmwifoebma, samTavrobo Tu ara-samTavrobo saerTaSoriso organizaciebma xeli unda Seuwyon meTevzeobis sferoSi CarTulTa mier kodeqsis gagebas; maT Soris, sadac SesaZlebelia, iseTi sistemebis SemoRebiT, romlebic xels Seuwyobs kodeqsis nebayoflobiT miRebas da mis efeqtur gamoyenebas. Tavi 5 – ganviTarebadi qveynebis mimarT wayenebuli gansakuTrebuli moTxovnebi 5.1 ganviTarebadi qveynebis mier aRniSnuli kodeqsis rekomendaciebis ganxorcielebis SesaZlebloba aucileblad unda iqnas gaTvaliswinebuli. 5.2 aRniSnuli kodeqsis amocanebis miRwevisa da efeqturi ganxorcielebis mizniT, qveynebma, Sesabamisma samTavrobo Tu ara-samTavrobo saerTaSoriso organizaciebma da safinanso institutebma srulad unda aRiaron ganviTarebadi qveynebis, maT Soris yvelaze naklebad ganviTarebuli qveynebis da mcire kunZulebze mdebare ganviTarebadi qveynebis, gansakuTrebuli pirobebi da moTxovnebi. qveynebi, Sesabamisi samTavroboTaSorisi da ara-samTavrobo organizaciebi da safinanso institutebi unda muSaobdnen ganviTarebadi qveynebis saWiroebebis dasakmayofilebeli RonisZiebebis Casatareblad, gansakuTrebiT safinanso da teqnikuri daxmarebis, teqnologiebis gadacemis, swavlebisa da samecniero TanamSromlobis sferoebSi. maT agreTve unda gazardon sakuTari SesaZleblobebi, rogorc sakuTari meTevzeobis ganviTarebis, ise Ria zRvebSi Tevzaobis (es ukanaskneli xelmisawvdomi unda iyos) sferoSi. Tavi 6 – zogadi principebi 6.1 qveynebi da cocxali akvaturi resursiT mosargebleni unda akonservebdnen akvatur ekosistemebs. Tevzaobis ufleba TavisTavad gulisxmobs cocxali akvaturi resursis efeqturi konservaciisa da marTvis uzrunvelyofis valdebulebas. 6.2 meTevzeobis mmarTveloba xels unda uwyobdes sakmarisi raodenobis Tevzis resursis xarisxis, mravalferovnebisa da xelmisawvdomobis SenarCunebas dRevandeli da momavali TaobebisaTvis sasursaTo usafrTxoebis, siRaribis aRmofxvrisa da mdgradi ganviTarebis konteqstSi. mmarTvelobiTi zomebi unda iTvaliswinebdes ara mxolod

Page 7: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

7

miznobrivi ojaxebis konservacias, aramed im saxeobebisas, romlebic miekuTvnebian imave ekosistemebs da dakavSirebuli an damokidebulia miznobriv ojaxebze. 6.3 qveynebi unda ebrZodnen gadaWarbebul Tevzaobas da Warb saTevzao SesaZleblobebs da iseT zomebs unda atarebdnen, romlebic uzrunvelyofen Tevzaobis Sesabamisobas Tevzis resursis sawarmoo SesaZleblobebTan da mis mdgrad gamoyenebas. qveynebi, SeZlebisadagvarad, saWiroebis SemTxvevaSi unda atarebdnen populaciis reabilitacias. 6.4 meTevzeobis konservaciasa da marTvasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebi unda emyarebodes saukeTeso samecniero safuZvlebs, iTvaliswinebdes resursebisa da maTi gavrcelebis arealis tradiciul codnas, Sesabamis garemo, ekonomikur da socialur faqtorebs. qveynebma upiratesoba unda mianiWon meTevzeobis kvlevebsa da monacemebis Segrovebas, raTa gaaumjobeson dargis mecnieruli da teqnikuri codna, misi ekosistemebTan urTierTobis CaTvliT. bevri akvaturi ekosistemis trans-sasazRvro bunebis gaTvaliwinebiT, qveynebma unda awarmoon ormxrivi da mravalmxrivi TanamSromloba kvlevebis sferoSi. 6.5 qveynebma da meTevzeobis marTvis qve-regionulma da regionulma organizaciebma unda ganaxorcielon cocxali akvaturi resursis konservaciis, marTvisa da eqsploataciis farTo damcavi RonisZiebebi akvaturi garemos SenarCunebis mizniT saukeTeso samecniero gamocdilebis gamoyenebiT. adkveturi samecniero informaciis ar arseboba ar unda iqnas dasaxelebuli miznobrivi jiSebis/ojaxebis, asocirebuli an damokidebuli jiSebis da ara miznobrivi jiSebisa da maTi garemos konservaciis gadavadebis an gauqmebis mizezad. 6.6 meTevzeobis SerCeviTi da garemosaTvis naklebi zianis mimtani praqtika momavalSic unda ganviTardes da gamoiyenebodes, raTa SesaZlebeli iyos biomravalferovnebis SenarCuneba, populaciebis struqturis da akvaturi ekosistemebis konservacia da Tevzis xarisxis dacva. iq sadac funqcionirebs meTevzeobis SerCeviTi da garemosaTvis naklebi zianis mimtani praqtika, upiratesoba unda mieniWos meTevzeobis konservaciisa da marTvis RonisZiebebis SemuSavebas. qveynebma da wylis ekosistemebiT mosargebleebma minimumamde unda daiyvanon dabinZureba, rogorc Tevzis ise ara-Tevzis jiSebis ara-miznobrivi ojaxebis Wera da asocirebul da damokidebul jiSebze zegalena. 6.7 Tevzisa da Tevzis produqtebis Wera, marTva da damuSaveba unda xdebodes produqtis kvebiTi Tvisebebis, xarisxisa da usafrTxoebis SenarCunebiT, dabinZurebis da garemoze uaryofiTi zegavlenis Semcirebis gziT. 6.8 zRvisa da sufTa wylis ekosistemebSi yvela mniSvnelovani Tevzis samyofeli, rogorebicaa: daWaobebuli adgilebi, rifebi, lagunebi, sadedeebi da qviriTsadebi adgilebi, unda iyos daculi da reabilitirebuli, ramdenadac da sadac saWiroa. gansakuTrebul Zalisxmevas saWiroebs aseTi adgilebis dacva ganadgurebisagan, degradaciisagan, dabinZurebisagan da sxva mniSvnelovani uaryofiTi zegavlenisagan, romelsac iwvevs

Page 8: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

8

Tevzis resursebis janmrTelobisa da sicocxlisunarianobis safrTxeSi Camgdebi adamianuri saqmianoba. 6.9 qveynebma unda uzrunvelyon TavianTi meTevzeobis interesebis, maT Soris resursebis konservaciis, gaTvaliswineba sanapiro zoliT mravalmxrivi sargeblobisas da maTi integrireba sanapiro zolis marTvis, dagegmvisa da ganviTarebis saqmianobaSi. 6.10 Sesabamisi kompetenciis da saerTaSoriso kanonmdeblobis farglebSi, agreTve meTevzeobis konservaciisa da marTvis qve-regionuli da regionuli organizaciebis an RonisZiebebis farglebSi, qveynebma unda uzrunvelyon konservaciisa da marTvis RonisZiebebTan Sesabamisoba da maTi ZalaSi Sesvla da Camoayalibon efeqturi meqanizmebi TevzsaWeri gemebisa da damxmare TevzsaWeri gemebis saqmianobis monitoringisa da kontrolis mizniT. 6.11 qveynebi, romlebic aniWeben TevzsaWer gemebsa da damxmare TevzsaWer gemebs TavianTi droSis aRmarTvis uflebamosilebas, unda axorcielebdnen efeqtur kontrols am gemebze, raTa uzrunvelyon am kodeqsis miznobrivi gamoyeneba. isini unda uzrunvelyofdnen aRniSnuli gemebis mier konservaciisa da marTvis RonisZiebebis efeqturobisaTvis xelis ar SeSlas, rac Tavis mxriv gaTvaliswinebulia saerTaSoriso kanonmdeblobiT da miRebulia erovnul, qve-regionul, regional da globalur doneebze. qveynebma, agreTve unda uzrunvelyon TavianTi droSis aRmarTvis uflebis mqone gemebis mier TavianTi TevzsaWeri saqmianobis amsaxveli monacemebis Segrovebisa da miwodebis valdebulebebis Sesruleba. 6.12 TavianTi Sesabamisi kompetenciis farglebSi da saerTaSoriso kanonmdeblobis Tanaxmad, qveynebma qve-regionul, regionul da globalur doneze unda iTanamSromlon meTevzeobis mmarTvelobiTi organizaciebis, sxva saerTaSoriso xelSekrulebebis saSualebiT, raTa xeli Seuwyon konservaciisa da marTvis RonisZiebebs, uzrunvelyon pasuxismgebeli TevzWera da gavrcelebis arealSi wylis cocxali resursebis efeqturi konservacia da dacva, erovnuli iurisdiqciis farglebSi da mis farglebs gareT konkurentuli RonisZiebebis gatarebis saWiroebis gaTvaliswinebiT. 6.13 qveynebma, TavianTi erovnuli kanonmdeblobiTa da reglamentiT nebadarTulis farglebSi, unda uzrunvelyon gadawyvetilebebis miRebis procedurebis gamWvirvaloba da saswrafo sakiTxebis drouli gadawyveta. qveynebma, Sesabamisi procedurebis dacviT, unda xeli Seuwyon warmoebis, meTevzeebis, garemosa da sxva dainteresebuli organizaciebis mier konsultirebisa da gadawyvetilebis miRebis procesSi monawileobiT meTevzeobis marTvis, ganviTarebis, saerTaSoriso kreditebisa da daxmarebis misaRebad kanonebis da politikis Semdgom SemuSavebas. 6.14 TevziTa da Tevzis produqtebiT saerTaSoriso vaWroba unda xorcieldebodes msoflio savaWro organizaciis xelSekrulebisa da sxva Sesabamisi saerTaSoriso SeTanxmebebis principebis, uflebebis da valdebulebebis Tanaxmad. qveynebis politika, maTi programebi da saqmianoba TevziTa da Tevzis produqtebiT vaWrobaSi ar unda qmnides barierebs vaWrobaSi, ar unda iwvevdes garemos degradacias da axdendes uaryofiT socialur (kvebis gauareseba) zegavlenas.

Page 9: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

9

6.15 qveynebi unda TanamSromlobdnen davebis Tavidan acilebis mizniT. TevzWerasTan dakavSirebuli yvela dava unda gadawydes droulad, mSvidobianad da urTierT TanamSromlobaSi Sesabamisi saerTaSoriso xelSekrulebebis Tanaxmad, an sxvagvarad, Tu ki arsebobs mxareebs Soris SeTanxmeba. 6.16 qveynebi, romlebic aRiareben meTevzeebisa da meTevze fermerebis mier Tevzis resursis, romlebzec isini damokidebuli arian, konservaciisa da marTvis srulyofili aRqmis mniSvnelobas, unda cdilobdnen pasuxismgebeli meTevzeobebis codnis amaRlebas maTi sxvadasxva saxiT swavlebis gziT. maTi ZalisxmeviT meTevzeebi da meTevze fermerebi unda monawileobdnen rogorc politikis Seqmnis ise ganxorcielebis procesSi da xels uwyobdnen kodeqsis ganxorcielebas. 6.17 qveynebi unda uzrunvelyofdnen TevzsaWeri mowyobilobebisa da aRWurvilobis, TevzWeris saqmianobis usafrTxo, janmrTel da samarTlian samuSao da sacxovrebel pirobebs da Sesabamisi saerTaSoriso organizaciebis mier miRebul saerTaSoriso doneze SeTanxmebul standarTebTan Sesabamisobas. 6.18 aRiareben ra kustaruli da mcire-masStabiani meTevzeobebis mniSvnelovan wvlils dasaqmebaSi, Semosavlebis miRebasa da sursaTis usafrTxoebaSi, qveynebma Sesabamisad unda daicvan meTevzeebisa da meTevzeobaSi dasaqmebulTa uflebebi dacul da stabilur sacxovrebel pirobebze, gansakuTrebiT imaTi, vinc misdevs meTevzeobas ojaxis gamosakvebad, kustarul da mcire-masStabian meTevzeobas, da xelmisawvdomi gaxadon TavianTi erovnuli iurisdiqciis farglebSi moqceul wylebSi tradiciul saTevzao adgilebTan misasvleli. 6.19 wylis kulturas, maT Soris meTevzeobas kultivaciis gziT, qveynebi unda ganixilavdnen, rogorc Semosavlebisa da kvebis racionis gamafarTovebel saSualebas. am viTarebaSi, qveynebi unda uzrunvelyofdnen resursebis marTebul gamoyenebas da garemoze da adgilobriv mosaxleobaze uaryofiTi zegavlenis minimumamde dayvanas. Tavi 7 – meTevzeobis marTva Tavi 7.1 - zogadi Tavi 7.2 – menejmentis amocanebi Tavi 7.3 – marTvis struqtura da procedurebi Tavi 7.4 – monacemTa Segroveba da mmarTvelobis rCeva Tavi 7.5 - gamafrTxilebeli zomebi Tavi 7.6 – mmarTvelobiTi zomebi Tavi 7.7 – ganxorcieleba Tavi 7.8 – safinanso institutebi 7.1 zogadi

Page 10: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

10

7.1.1. qveynebma da meTevzeobis marTvaSi yovelma CarTulma, Sesabamisi politikuri, iuridiuli da instituciuri srtuqturis saSualebiT unda Caataros meTevzeobis resursebis grZelvadiani konservaciisa da mdgradi gamoyenebisaTvis saWiro zomebi. konservaciisa da marTvis RonisZiebebi, adgilobriv, erovnul, qve-regionul Tu regional doneebze, unda efuZnebodes saukeTeso samecniero kvlevebs da uzrunvelyofdes Tevzis resursebis grZelvadian mdgradobas im doneebze, romlebic xels uwyoben maT optimalur gamoyenebasa awmyo da momavali TaobebisaTvis; mokle-vadiani mosazrebebi xels ar unda uSlidnen am amocanebis ganxorcielebas. 7.1.2 erovnuli iurisdiqciis farglebSi, qveynebma unda eZebon Sesabamisi Sinauri uwyebebi, romelTac gaaCniaT kanonieri interesi meTevzeobis resursis marTvisa da gamoyenebis sakiTxebSi da sxvadasxva RonisZiebebiT iTanamSromlon maTTan pasuxismgebeli meTevzeobis Camoyalibebis mizniT. 7.1.3 sazRvrebsSorisi TevzebisaTvis, sufTa wylebis TevzebisaTvis, maRali migraciis mqone TevzebisaTvisa da Ria zRvebis TevzebisaTvis, sadac maT eqsploatacias uwevs ori an meti qveyana, dainteresebulma qveynebma, maT Soris sanapiro zolis qveynebma, sufTa wylisa da maRali migraciis mqone TevzebisaTvis SemTxvevaSi unda iTanamSromlon resursebis efeqturi konservaciisa da marTvis uzrunvelsayofad. amis miRweva SesaZlebelia, saWiroebisamebr, ormxrivi, meTevzeobis qve-regionuli an regionuli organizaciis an saqmianobis Camoyalibebis gziT. 7.1.4 meTevzeobis marTvis qve-regionuli an regionuli organizacia an kavSiri unda Seicavdes im qveynebis warmomadgenlebs, romelTa iurisdiqciaSic moxvedrilia resursebi. agreTve, im qveynebis warmomadgenlebi, romelTac gaaCniaT TavianTi iurisdiqciis farglebs miRma arsebul resursebSi TevzWeris realuri interesebi. iq sadac Camoyalibebulia meTevzeobis resursebis marTvis qve-regionuli da regionuli organizaciebi an saqmianobebi, da gaaCniaT konservaciisa da marTvis RonisZiebebis Catarebis kompetencia, qveynebma unda iTanamSromlon amgvar organizaciebSi gawevrianebis an saqmianobebSi aqtiuri monawileobis gziT. 7.1.5 qveyana, romelic ar aris gawevrianebuli meTevzeobis marTvis qve-regionul an regional oqganizaciaSi, an ar monawileobs meTevzeobis marTvis qve-regionul an regional saqmianobaSi, saTanado saerTaSoriso xelSekrulebebis da saerTaSoriso kanonmdeblobis Tanaxmad mainc unda TanamSromlobdes Sesabamisi meevzeobis resursebis konservaciisa da marTvis RonisZiebebSi amgvari organizaciis an saqmianobiT gaTvaliswinebuli konservaciisa da marTvis RonisZiebis ganxorcielebis gziT. 7.1.6 Sesabamisi samTavrobo da ara-samTavrobo organizaciabis warmomadgenlebs, romlebic CarTulni arian meTevzeobaSi, unda mieceT meTevzeobis marTvis qve-regionuli da regionuli organizaciebis da saqmianobis SexvedrebSi monawileobis saSualeba, damkvirveblebis an sxva Sesabamisi statusiT, organizaciis an saqmianobis procedurebiT gaTvaliswinebulis Tanaxmad. amgvar warmomadgenlebs saSualeba unda mieceT droulad ixilon amgvari Sexvedrebis Canawerebi da angariSebi, dokumentebis miReba/xilvis proceduruli wesebis dacviT.

Page 11: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

11

7.1.7 TavianTi Sesabamisi kompetenciisa da unaris farglebSi, qveynebma unda Camoayalibon meTevzoebis monitoringis, zedamxedvelobis, kontrolisa da ZalaSi Sesvlis efeqturi meqanizmebi, raTa uzrunvelyon konservaciisa da marTvis RonisZiebebTan da qve-regionuli an regionuli organizaciebis an saqmianobis mier damtkicebul zomebTan Sesabamisoba. 7.1.8 qveynebma unda miiRon meTevzeobis Warbi SesaZleblobebis sawinaaRmdego zomebi da uzrunvelyon Tevzaobis Sesabamisoba Tevzis resursebis rezonul gamoyenebasTan, rogorc konservaciisa da marTvis RonisZiebebis efeqturobis uzrunvelsayofi saSualeba. 7.1.9 qveynebi da meTevzeobis marTvis qve-regionuli an regionuli organizacia an saqmianoba unda uzrunvelyofdnen meTevzeobis marTvis meqanizmebisa da gadawyvetilebebis miRebis procesis gamWvirvalobas. 7.1.10 qveynebi da meTevzeobis marTvis qve-regionuli da regionuli organizacia da saqmianoba saTanadod unda gascemdnen informacias konservaciisa da marTvis RonisZiebebis Taobaze, da unda uzrunvelyofdnen maTi ganxorcielebis xelmZRvaneli kanonmdeblobis, reglamentebisa da sxva iuridiuli kanonebis efeqtur gavrcelebas. amgvari RonisZiebebis safuZveli da miznebi unda aexsnaT resursebiT mosargebleebs, raTa mopovebul iqnas maTi ganwyoba da gaizardos daxmareba aRniSnuli RonisZiebebis ganxorcielebisas. 7.2 marTvis amocanebi 7.2.1 scnoben ra, meTevzeobis resursebis grZelvadiani mdgradi gamoyenebis mniSvnelobas resursebis konservaciisa da marTvis saqmianobaSi, qveynebma da meTevzeobis marTvis qve-regionulma da regionulma organizaciebma da saqmianobam, sxvaTa Soris, saukeTeso samecniero safuZvelze dayrdnobiT, unda Caataron Sesabamisi RonisZiebebi, romlebic SesaZlebels gaxdis Tevzis jiSebis/ojaxebis SenarCunebas an Senaxvas iseT doneze, romelic iZleva maqsimaluri mdgradi mosavali SesaZleblobas, rogorc es dazustebulia saTanado garemo da ekonomikuri faqtorebiT, maT Soris ganviTarebadi qveynebis gansakuTrebuli moTxovnebiT. 7.2.2 aRniSnuli RonisZiebebi, saxvaTa Soris, unda uzrunvelyofdnen Semdegs:

a. meTevzeobis saSualebebis siWarbis Tavidan acilebas da jiSebis eqsploataciis ekonomikur rentabelobis SenarCunebas;

b. ekonomikur pirobebs, romlebSic meTevzeobis industrias uxdeba moRvaweoba, xels unda uwyobdnen pasuxismgebel meTevzeobas;

c. meTevzeTa interesebis gaTvaliswinebas, maT Soris maTi, visTvisac Tevzaoba saarsebo wyaros warmoadgens, aseve mcire-masStabiani xelovnuri saTevze meurneobebis;

Page 12: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

12

d. wylis binadarTa da ekosistemebis biomravalferovnebis konservacia da gadaSenebis piras mdgari jiSebis dacva;

e. amowurul saxeobebs unda mieceT aRdgenis saSualeba, saWiroebis adgilebSi mimdinareobs maTi aqriuri aRdgena;

f. Sefasebuli da, sadac saWiroa, gamosworebuli unda iqnas adamianis saqmianobiT gamowveuli uaryofiTi zegavlena garemoze; da

g. dabinZurebis, narCenebiT daWuWyianebis, dakarguli an mitobuli TevzsaWeri mowyobilobebiT Weris, Tevzisa da ara Tevzis ara-miznobrivi ojaxebis Weris da asociirebul an damokidebul jiSebze zegavlenis minimumamde dayvanas, SerCeviTi, garemosadmi naklebi zianis mimtani da rentabeluri TevzWeris meqanizmisa da teqnologiebis ganviTarebisa da gamoyenebis gziT.

7.2.3 qveynebma unda Seafason garemo faqtorebis zegavlenis masStabi miznobriv ojaxebze, imave ekosistemisaTvis gankuTvnil jiSebze da miznobriv ojaxebTan asociirebul an maTze damokidebul jiSebze da Seafason mosaxleobasa da ekosistemebs Soris damokidebuleba. 7.3 mmarTvelobiTi struqtura da procedurebi 7.3.1 efeqturobis uzrunvelsayofad meTevzeobis menejmenti unda moicavdes resurss misi gavrcelebis mTeli arealis mocviT, iTvaliswinebdes adre SeTanxmebul mmarTvelobiT zomebs, romlebic gamoiyeneboda imave regionSi, jiSebis yvela gadadgilebas, biologiur unikalurobas da sxva biologiur Taviseburebebs. sxva sakiTxebTan erTad, meTevzeobis resursebis gavrcelebis arealisa da arsebobis ciklis ganmavlobaSi Tevzebis samigracio marSrutebis dasadgenad gamoyenebul unda iqnas saukeTeso samecniero miRwevebi. 7.3.2 trans-sasazRvro Tevzebis saxeobebis, sufTa wylebis Tevzebis saxeobebis, maRali migraciis mqone Tevzebis saxeobebis da Ria zRvebis Tevzebis saxeobebis konservaciis da marTvis mizniT, aseTi RonisZiebebi, romlebic damtkicebulia Sesabamisi qveynebis Sesatyvisi kompeteciebis Tanaxmad, sadac saWiroa meTevzoebis marTvis qve-regionuli an regionuli organizaciisa an saqmianobis saSulebiT, unda efuZnebodes konkurentulobas. konkurentuloba miiRweva dainteresebuli qveynebis uflebeTan, kompetenciasa da interesebTan SesabamisobaSi. 7.3.3 grZelvadiani mmarTvelobiTi amocanebi unda gadaizardos marTvis qmedebebSi, meTevzeobis samoqmedo gegmaSi an marTvis sxva struqturaSi. 7.3.4 qveynebma, da sadac saWiroa meTevzeobis marTvis qve-regionulma an regionulma organizaciebma an saqmianobam unda wamoiwyos da xeli Seuwyos meTevzeobasTan dakavSirebuli yvela sakiTxis irgvliv TanamSromlobasa da koordinirebas, maT Soris informaciis Segrovebis, gacvlis, kvlevebis Catarebis, marTvis da ganviTarebis sakiTxebSi. 7.3.5 qveynebi, romlebic apireben imoqmedon ara-sameTevzeo organizaciis saSualebiT da zemoqmedeba moaxdinon kompetenturi meTevzeobis marTvis qve-regionuli an

Page 13: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

13

regionuli organizaciis an saqmianobis mier Catarebul konservaciisa da marTvis RonisZiebebze, ramdenadac es SesaZlebelia, winaswar unda daekiTxon am ukanasknels da gaiTvaliwinon misi azri. 7.4 monacemebis Segroveba da marTvasTan dakavSirebuli rCevebi 7.4.1 konservaciisa da marTvis RonisZiebebis damtkicebisas gaTvaliswinebul unda iqnas saukeTeso mecnieruli miRwevebi, raTa Sefasebul iqnas Tevzis resursebis amJamindeli mdgomareoba da aRniSnul resursebze SemoTavazebuli RonisZiebebis SesaZlo zegavlena. 7.4.2 xeli unda Seewyos meTevzeobis konservaciisa da marTvis damxmare kvlevebs, maT Soris resursebis kvlevebs da maTze klimaturi, garemosa da socio-ekonomikuri faqtorebis zegavlenas. amgvari kvlevebis Sedegebi unda gavrceldes dainteresebul mxareebs Soris. 7.4.3 xeli unda Seewyos iseTi kvlevebs warmarTvas, romlebic ukeTes warmodgenas qmnian marTvis iseTi alternatiuli variantebis fasebze, sargebelsa da efeqtze, romlebic miznad isaxavs meTevzeobis racionalizebas, kerZod, Warbi meTevzeobis sakiTxebs. 7.4.4 qveynebma unda uzrunvelyon TevzWerasTan dakavSirebuli statistikuri monacemebis drouli, srulyofili da sando Segroveba da saerTaSoriso standartebisa da praqtikis mixedviT maTi damuSaveba da statistikuri analizis Sesruleba. amgvari monacemebi unda regularulad ganaxldes da gadamowmdes Sesabamisi sistemis saSualebiT. qveynebma unda Seagrovon da gaavrcelon amgvari monacemebi konfidencialobis nebismieri moTxovnebis dacviT. 7.4.5 meTevzeobis mdgradi ganviTarebis miRwevisa da socialuri da ekonomikuri amocanebis Sesrulebis mizniT, monacemTa Segrovebis, analizisa da kvlevebis gziT unda dagrovdes socialuri, ekonomikuri da instituciuri faqtorebis sakmarici codna. 7.4.6 qveynebma unda Seagrovon meTevzeobasTan, romelsac moicavs meTevzeobis marTvis qve-regionuli da regionuli organizaciebi da saqmainoba, dakavSirebuli da sxva saxis damxmare samecniero monacemebi saerTaSorisod aRiarebuli formatiT da droulad miawodon organizacias an saqmianobas. rac Seexeba im Tevzebs, romlebic gvxvdeba erTze meti qveynis iurisdiqciaSi, da romelTaTvisac ar arsebobs amgvaro organizacia an saqmianoba, dainteresebuli qveynebi unda SeTanxmdnen TanamSromlobis iseT meqanizmze, romelic iZleva monacemTa segrovebisa da gacvlis SesaZleblobas. 7.4.7 meTevzeobis marTvis qve-regionuli an regionuli organizaciebi an saqmianoba unda agrovebdes monacemebs da Semdeg droulad da SeTanxmebuli formatiT, xelmisawvdoms xdides, konfidenciurobis yvela Sesabamisi moTxovnebis dacviT, am organizaciebis yvela wevrisaTvis da sxva dainteresebuli pirTaTvis Setanxmebuli procedurebis dacviT. 7.5 usafrTxoebis zomebis dacva

Page 14: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

14

7.5.1 qveynebma unda daicvan usafrTxoebis zomebi wylis cocxali resursebis konservaciis, marTvisa da eqsploataciisas, maTi daicvisa da akvaturi garemos SenarCunebis mizniT. adekvaturi samecniero informaciis ar arseboba ar unda gaxdes konservaciisa da marTvis gadavadebis sababi. 7.5.2 usafrTxoebis zomebis miRebisas, qveynebma, sxvaTa Soris, unda gaiTvaliswinon resursis moculoba da misi produqtiuloba, orientirebi, resursis mgomareoba aseT orientirebTan damokidebulebaSi, Tevzis sikvdilianobis gadanawileba, meTevzeobis saqmianobis zegavlena, iseTi rogricaa ara-miznobriv, asocirebul an damokidebul saxeobebze, agreTve garemo da socio-ekonomikuri pirobebi. 7.5.3 qveynebma da meTevzeobis marTvis qve-regionulma an regionulma organizaciebma an saqmianobam, saukeTeso samecniero kvlevebze dayrdnobiT, sxvaTa Soris, unda gansazRvron: a) saxeobisaTvis damaxasiaTebeli miznobrivi orientirebi, da, amave dros, maTi siWarbis SemTxvevaSi Sesasrulebeli qmedeba; b) saxeobisaTvis damaxasiaTebeli SezRudvis orientirebi, da amave dros, maTi siWarbis SemTxvevaSi Sesasrulebeli qmedeba; SezRudvis orientirebis arsebobis SemTxvevaSi gasatarebeli RonisZiebebi unda uzrunvelyofdnen siWarbis dauSveblobas. 7.5.4 axali an kvleviTi meTevzeobibis SemTxvevaSi, qveynebma, maqsimalurad swrafad unda miiRon konservaciisa da marTvis frTxili zomebi, maT Soris, TevzWeris limitebi da TevzWeris mcdelobis limitebi. aseTi zomebi ZalaSi rCeba, sakmarisi monacemebis Segrovebamde, romlebic iZlevian resursebis grZelvadian mdgradobaze meTevzeobis zegavlenis Sefasebis saSualebas, ris Sedegadc am Sefasebaze dayrdnobiT unda ganxorcieldes konservaciisa da marTvis RonisZiebebi. es ukanaskneli zomebi, Tu mizanSewonilia, iZlevian meTevzeobis etapobrivi ganviTarebis SesaZleblobas. 7.5.5 im SemxvevaSi, rodesac bunebrivi movlenebi mniSvnelovan uaryofiT zegavlenas axdenen wylis cocxal samyaroze, qveynebma unda miiRon konservaciisa da marTvis sagangebo zomebi, raTa TevzWeram metad ar gaamZafros uaryofiTi zemoqmedeba. qveynebma agreTve unda miiRon sagangebo zomebi, iq sadac TevzWera seriozul safrTxes uqmnis aRniSnuli resursebis mdgradobas. sagangebo mdgomareobis dros miRebuli zomebi droebiTi unda iyos da emyarebodes saukeTeso samecniero mtkicebulebebs. 7.6 mmarTvelobiTi RonisZiebebi 7.6.1 qveynebma unda uzrunvelyon dasaSvebi TevzWeris donis Sesabamisoba qveynis meTevzeobis resursebTan. 7.6.2 qveynebma unda miiRon iseTi zomebi, romlebic Ria zRvebis saerTaSoriso kanonis Tanaxmad an erovnuli iurisdiqciis gavrcelebis areSi moqmedi erovnuli kanonmdeblobis

Page 15: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

15

Sesabamisad ar miscemen Sesabamisi uflebamosilebis ar mqone gemebs TevzWeris uflebas. 7.6.3 iq sadac aRsaniSnavia Warbi TevzWera, unda Camoyalibdes meTevzeobis resursebis mdgradi gamoyenebis Sesabamisi meqanizmebi, romlebic uzrunvelyofs meTevzeebis saqmianobis warmarTvas pasuxismgebeli meTevzeobis xelSemwyob ekenomikur pirobebSi. amgvari meqanizmebi unda moicavdes TevzsaWeri flotis simZlavris monitoringsac. 7.6.4 Semowmebas eqvemdebareba yvela arsebuli TevzsaWeri mowyobilobebi, meTodebi da teqnologiebi da im SemTxvevaSi, rodesac TevzWeris aRWurvilobebi, meTodebi da teqnologiebi ar pasuxobs pasuxismgebeli meTevzeobis moTxovnebs, saWiroa maTi Sewyveta an metad misaRebi altenativebiT Canacvleba. am procesSi, gansakuTrebuli yuradReba unda daeTmos aRniSnuli RonisZiebebis zegavlenas meTevzeobiT dakavebul mosaxleobaze, resursebis gamoyenebis SesaZleblobebis CaTvliT. 7.6.5 qveynebi da meTevzeobis marTvis organizaciebi da saqmianobebi, unda aregulirebdnen TevzWeris process, raTa Tavidan aicilon konfliqti im meTevzeebs Soris, romlebic sargebloben sxvadasxva gemebiT, TevzsaWeri aRWurvilobebiT da gansaxvavebuli meTodebiT. 7.6.6 meTevzeobis resursebiT sargeblobis, konservaciisa da marTvisas, erovnuli kanonebisa da reglamentebis Sesabamisad, jerovani yuradreba unda daeTmos, viTarebidan gamomdinare, im adgilobrivi macxovrebelebisa da mevzWeris mimdevarTa tradiciul meTodebs, saWiroebebsa da interesebs, romelTaTvisac Tevzis produqti warmoadgens ZiriTad saarsebo wyaros. 7.6.7 konservaciisa da marTvis alternatiuli RonisZiebebis Sefasebisas, gaTvaliswinebul unda iqnas maTi rentabeloba da socialuri zegavlena. 7.6.8 konservaciisa da marTvis RonisZiebebis efeqturiba da maTi SesaZlo urTierTmoqmedeba gamudmebul kontrols saWiroebs. amgvari RonisZiebebi, viTarebisamebr, unda xelaxla ganixilos an gauqmdes axali informaciis WrilSi. 7.6.9 qveynebma unda Caataron Sesabamisi RonisZiebebi, raTa Seamciron danakargebi, dakarguli an mitovebuli TevzsaWeri aRWurvilobebiT TevzWera, ara-miznobrivi saxeobebis Wera, rogorc Tevzebis aseve ara-Tevzebis saxeobebis, da asocirebul an damokidebul saxeobebze, gansakuTrebiT ki saSiSroebaSi myof saxeobebze uaryofiTi zegavlena. saWiroebisamebr, amgvari RonisZiebebi unda moicavdnen Tevzis zomebTan, badis da TevzsaWeri aRWurvilobis zomebTan, narCenebTan, daxurul sezonebTan, meTevzeobis dacul teritoriebTan da zonebTan, kerZod xelovnur auzebTan dakavSirebul teqnikur RonisZiebebs. aRniSnuli RonisZiebebi Sesruldeba, saWiroebisamebr, norCi da qviriTismdebeli Tevzebis dacvis mizniT. qveynebma da meTevzeobis marTvis qve-regionulma an regionulma organizaciebma da saqmianobam

Page 16: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

16

xeli unda Seuwyos, SesaZleblobis farglebSi, SerCeviTi, garemosadmi naklebad mavne da rentabeluri meqanizmis da teqnikis SemuSavebas. 7.6.10 qveynebma da meTevzeobis marTvis qve-regionulma an regionulma organizaciebma da saqmianobam, TavianTi kompetenciis farglebSi, unda SeimuSavon amowuruli da amowurvis saSiSroebis winaSe mdgari resursis gadarCenis RnisZiebebi. yvela Rone unda iyos naxmari meTevzeobisa da sxva adamianuri saqmianobiT gamowveuli uaryofiTi zegavlenis Sedegad dazianebuli resursebis aRsadgenad. 7.7 ganxorcieleba 7.7.1 meTevzeobis resursebis konservaciisa da marTvis mizniT qveynebma unda uzrunvelyon adgilobriv da erovnul doneze efeqturi iuridiuli da administraciuli struqturis Camoyalibeba. 7.7.2 qveynebis kanonebi da reglamentebi unda iTvaliswinebdnen darRvevebis sawinaaRmdego sanqciebs, maT Soris konservaciisa da marTvis ZalaSi myof RonisZiebebTan SeusabamobaSi myofi TevWeris uflebis uaryofis, CamorTmevisa da droebiT SeCerebis sanqciebs. 7.7.3 qveynebma, TavianTi erovnuli kanonebis Sesabamisad, unda ganaxocielon meTevzeobis efeqturi monitoringi, kontroli, sameTvalyureo da kanonis gamoyenebis RonisZiebebi, saWiroebisamebr, sameTvalyureo programebi, sainspeqcio sqemebi da gemebis monitoringis sistemebi. amgvar RonisZiebebs xeli unda Seewyos, da saWiroebisamebr, xorcieldebodes meTevzeobis marTvis qve-regionuli an regionuli organizaciebis da saqmianobis mier, aRniSnuli organizaciis an saqmianobis mier damtkicebuli procedurebis Tanaxmad. 7.7.4 qveynebi da meTevzeobis marTvis qve-regionuli an regionuli organizaciebi da saqmianoba, viTarebisamebr, unda SeTanxmdnen aRniSnuli organizaciebis da saqmianobis dafinansebis saSualebebis Sesaxeb, maT Soris, meTevzeobidan miRebuli fardobiT sargebels da finansuri da sxva saxis Tanamonawileobaze, qveynebis gansxvavebuli SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT. amdagvari organizaciebi da saqmianoba miznad unda isaxavdes, sadac da rodesac saWiroa, meTevzeobis konservaciis, marTvisa da kvlevebis xarjebis dafarvas. 7.7.5 qveynebma, romlebic gawevrianebulni arian meTevzeobis marTvis qve-regionul an regionul organizaciebsa da saqmianobaSi unda ganaxorcielon saerTaSorisod aRiarebuli RonisZiebebi, romlebis miRebulia arniSnuli organizaciebis da saqmianobis farglebSi da Seesabameba saerTaSoriso kanons, raTa saqmianobaSi xeli SeuSalon im gemebs, romlebic ar gamodian wevrebis an monawileebis droSiT, da safrTxes uqmnian konservaciisa da marTvis RonisZiebebs, romlebic aRniSnuli organizaciebisa an saqmianobiT ganisazRvreba. 7.8 safinanso institutebi

Page 17: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

17

7.8.1 Sesabamisi saerTaSoriso xelSekrulebebisaTvis zianis miuyeneblad, qveynebma unda moTxovon bankebs, rom kreditisa an giraos pirobiT, ar daavalon TevzsaWer gemebs an damxmare TevzsaWer gemebs, beneficiaris sakuTrebis qveynisagan gansxvavebuli iurisdiqciis droSis aRmarTva, radgan aseTma moTxovnam SesaZloa gamoiwvios konservaciisa da marTvis saerTaSoriso RonisZiebebTan Seusabamobis albaTobis gazrda. 8. TevzWerasTan dakavSirebuli qmedebebi Tavi 8.1 yvela qveynis valdebulebebi Tavi 8.2 droSis qveynis valdebulebebi Tavi 8.3 portis qveynis valdebulebebi Tavi 8.4 TevzWeriTi saqmianoba Tavi 8.5 TevzWeris aRWurvilobis SerCeviToba Tavi 8.6 energiis optimizacia Tavi 8.7 wylis garemos dacva Tavi 8.8 atmosferos dacva Tavi 8.9 navsadgomebi da TevzsaWeri gemebis gasaCerebeli adgilebi Tavi 8.10 struqturebisa da sxva masalebis mitoveba Tavi 8.11 xelovnuri rifebi da Tevzis gasamravlebeli mowyobilobebi 8.1 Yyvela qveynis valdebulebebi 8.1.1 qveynebma unda uzrunvelyon TevzWeris, mxolod maT mier nebdarTuli, operaciebis ganxorcieleba maTi iurisdiqciis qveS myof wylebSi, da aRniSnuli operaciebis pasuxismgeblobiT Sesruleba. 8.1.2 qveynebma unda aRricxon da drois regularuli intervalebiT ganaaxlon TevzWeris maT mier gacemuli yvela avtorizacia/uflebamosileba. 8.1.3 saerTaSorisod aRiarebuli standartebis da praqtikis Tanaxmad, qveynebma, regularuli intervalebiT, unda daamuSavon ganaxlebuli statistikuri monacemebi maT mier daSvebul yvela saxis TevzsaWer operaciebze. 8.1.4 saerTaSoriso kanonis Tanaxmad, meTevzeobis marTvis qve-regionuli an regionuli organizaciebis an saqmianobis farglebSi, qveynebma unda iTanamSromlon, raTa Camoayalibon monitoringis, kontrolis, zedamxedvelobis da Casatarebeli RonisZiebebis ZalaSi Sesvlis sistema, erovnuli iurisdiqciis farglebs miRma ganxorcielebul TevzWerisa da masTan dakavSirebuli saqmianobis gaTvaliswinebiT. 8.1.5 qveynebma unda uzrunvelyon TevzWeris saqmianobiT yvela dakavebuli piris mier usafrTxoebis standartebis dacva. amgvari standartebi unda warmoadgendnen Sromisa da

Page 18: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

18

momsaxurebis pirobebze Sesabamisi saerTaSoriso xelSekrulebis moTxovnebis minimums. 8.1.6 qveynebma, rogorc individualuri RonisZiebebis CatarebiT, agreTve sxva qveynebTan an Sesabamis sxva saerTaSoriso organizaciebTan TanamSromlobiT, unda moaxdinon TevzsaWeri operaciebis integrireba sazRvao kvlevebsa da samaSvelo sistemebTan. 8.1.7 saganmanaTleblo da kvleviTi programebis saSualebiT, qveynebma unda gazardon meTevzeTa ganaTlebis done da unar-Cvevebi da viTarebisamebr, maTi profesiuli kvalifikacia. amgvari programebi unda iTvaliswinebdes saerTaSorisod SeTanxmebul standartebsa da miTiTebebs. 8.1.8 qveynebma, saWiroebisamebr, unda awarmoon Canawerebi meTevzeebze, romeltac saWiroebis SemTxvevaSi unda SeeZloT wermoadginon informacia TavianTi samsaxurisa da kvalifikaciis Taobaze, maT Soris kompetenturobis serTifikatebi, TavianTi erovnuli kanonmdeblobis Tanaxmad. 8.1.9 SemTxvevebisaTvis, rodesac gemebis kapitnebi da oficrebi, SemCneulni arian TevzsaWeri gemebis funqcionirebis darRvevebSi, qveynebma unda uzrunvelyon iseTi zomebis SemuSaveba, romelTa mixedviTac kapitnebsa da oficrebs SesaZloa uari eTqvaT, CamoerTvaT an droebiT SeuCerdeT avtorizacia. 8.1.10 qveynebma, Sesabamisi saerTaSoriso organizaciebis daxmarebiT, swavlebis gziT, unda uzrunvelyon meTevzeobiT dakavebulTa informireba am kodeqsis yvelaze mniSvnelovani muxlebis, agreTeve Sesabamisi saerTaSoriso konvenciebis, garemos Sesabamisi standartebis Sesaxeb, romlebic aucilebelia TevzWeris pasuxismgebeli operaciebis Sesasruleblad. 8.2 droSis qveynis valdebulebebi 8.2.1 droSi qveynebma unda awarmoon aRricxva im TevzsaWeri gemebisa, romelTac aqvT maTi droSebis aRmarTvis ufleba da uflebamosilni arian gamoiyenebodnen TevzWeris mizniT. aRniSnuli Canawerebi unda Seicavdnen detalur informacias gemebze, maT mflobelebsa da TevzWeris uflebamosilebaze. 8.2.2 droSis qveynebma unda uzrunvelyon, rom arc erTi TevzsaWeri gemi, romelsac maTi droSis aRmarTvis ufleba gaaCnia, ar unda Tevzaobdes sxva qveynebis iurisdiqciaSi myof wylebsa da Ria zRvebSi, Tu amgvar gemebs ar gaaCniaT registraciis serTifikati da kompetenturi organos mier miniWebuli TevzWeris uflebamosileba. aseT gemebs Tan unda hqondes registraciis serTifikati da TevzWeris avtorizacia/uflebamosileba. 8.2.3 is TevzsaWeri gemebi, romelTac ufleba aqvT iTevzaon Ria zRvebSi an wylebSi, romlebic ar Sedian im qveynis iurisdiqciaSi, romelTa droSis qveSac dadian, unda iyvnen markirebulni gemebis markirebis erTiani da saerTaSorisod amocnobadi sistemis

Page 19: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

19

mixedviT, magaliTad, rogoricaa TevzsaWeri gemebis markirebisa da identificirebis sursaTisa da soflis meurneobis orgnizaciis standartuli specifikacia da miTiTebebi. 8.2.4 TevzsaWeri aRWurviloba markirebuli unda iyos erovnuli kanonmdeblobis Tanaxmad, raTa amocnobil iqnas aRWurvilobis mflobeli. aRWurvilobis markirebis moTxovnebi unda iTvaliswinebdnen aRWurvilobis markirebis erTian da saerTaSorisod aRiarebul markirebis sistemebTan Sesabamisobas. 8.2.5 saerTaSoriso konvenciebis, saerTaSorisod aRiarebuli samoqmedo kodeqsisa da nebayoflobiTi miTiTebebis safuZvelze, droSis qveynebi unda uzrunvelyofdnen TevzsaWeri gemebisa da meTevzeebisaTvis saTanado usafrTxoebis zomebTan Sesabamisobas. qveynebma unda miiRon usafrTxoebis Sesabamisi zomebi im mcire gemebisaTvis, romelnic ar arian gaTvaliswinebulni saerTaSoriso konvenciebSi, samoqmedo kodeqsebsa da nebayoflobiT miTiTebebSi. 8.2.6 qveynebma, romlebic ar warmoadgenen ”Ria zRvebSi TevzaobiT dakavebuli gemebis mier konservaciisa da marTvis saerTaSoriso RonisZiebebTan Sesabamisobis xelSewyobis xelSekrulebis” mxares, unda miiRon aRniSnuli SeTanxmeba raTa danergon am xelSekrulebis debulebebiT gaTvaliswinebuli kanonebi da reglamentebi. 8.2.7 droSis qveynebma savaldebulo zomebi unda miiRon maTi droSis qveS mocurave im TevzsaWeri gemebis mimarT, romlebic SemCneul iqnen maT mier konservaciisa da marTvis Sesabamisi RonisZiebebis darRvevaSi, maT Soris, amgvari RonisZiebebis darRveviT sCadian danaSauls erovnuli kanonmdeblobis farglebSi. darRvevebis SemTxvevaSi miRebuli sanqciebi unda iyos adekvaturi simkacris da amcirebdnen darRvevebs iq sadac isini Tavs iCenen, da damnaSaveT unda CamoerTvaT ukanono saqmianobiT dagrovili sargebeli. seriozuli darRvevebis SemTxvevaSi, aRniSnuli sanqciebi SeiZleba iTvaliswinebdnen TevzWeris uflebis uaryofas, CamorTmevasa da SeCerebas. 8.2.8 droSis qveynebma xelmisawvdomi unda gaxadon TevzsaWeri gemebis mepatroneebisa da CarteriT mosargebleTa dazRveva. TevzsaWeri gemebis mepatroneebi da CarteriT mosargebleni unda uzrunvelyofil iyvnen sakmarisi dazRveviT, raTa daicvan TavianTi gundisa da gemis interesebi, raTa daazRvion mesame piri danakargebisa da zaralisagan da daicvan sakuTari interesebi. 8.2.9 droSis qveynebma unda uzrunvelyon gundis wevrebis mier “mezRvaurTa repatriaciis / Sin dabrunebis konvenciis” (ganaxlebuli varianti) 1987, (# 166) principebis gaTvaliswineba. 8.2.10 TevzsaWeri gemis an TevzsaWeri gemis gundis wevris ubeduri SemTxvevis SemTxvevaSi, TevzsaWeri gemis droSis qveyanam unda warmoudginos ubeduri SemTxvevis detalebi ubeduri SemTxvevis monawile gemze myofi nebismieri ucxo moqalaqis qveyanas. amgvari informacia agreTve saWiroebisamebr unda gadaeces saerTaSoriso sazRvao organizacias.

Page 20: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

20

8.3 saporto qveynis valdebulebebi 8.3.1 portis qveynebma, TavianTi erovnuli kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli procedurebis gamoyenebiT, Tanaxmad saerTaSoriso kanonmdeblobisa, maT Soris, Sesabamisi saerTaSoriso xelSekrulebebis da SeTanxmebebisa, unda Caataron iseTi RonisZiebebi, romlebic daexmarebian sxva qveynebs aRniSnuli kodeqsis amocanebis SesrulebaSi, da acnobon sxva qveynebs im reglamentebisa da zomebis detalebi, romlebic maT miiRes am miznebis Sesasruleblad. amgvari RonisZiebebis Sesrulebisas, portis qveyanam, formalurad Tu faqtobrivad, ar unda daCagros sxva nebismieri qveynis gemebi. 8.3.2 im SemTxvevebSi, rodesac TevzsaWeri gemi dgas saporto qveynis portSi an ofSorul terminalze da gemis droSis qveyana sTxovs saporto qveyanas daxmarebas qve-regionul, regionul an globalur konservaciisa da marTvis RonisZiebebTan an dabinZurebis Semcirebasa da TevzsaWer gemebze muSaobis pirobebis usafrTxoebisa da janmrtelobis Sesaxeb saerTaSorisod aRiarebul minimalur standartebTan SeuTanxmeblobis SemTxvevaSi sapotro qveynebma, viTarebisamebr, unda aRmouCinon daxmareba droSis qveynebs, saporto qveynebis erovnuli kanonmdeblobisa da saerTaSoriso kanonebis Tanaxmad. 8.4 TevzWeriTi saqmianoba 8.4.1 TevzWeris saqmianobisas qveynebma unda uzrunvelyon adamianTa sasicocxlo usafrTxoeba, agreTve saerTaSoriso sazRvao organizaciis zRvaSi gemebis Setakebis gamomricxvel saerTaSoriso reglamentebTan da saerTaSoriso sazRvao organizaciis sazRvao transportis organizebis, sazRvao garemos dacvis da TevzsaWeri aRWurvilobis dazianebis an dakargvis gamomricxav moTxovnebTan Sesabamisoba. 8.4.2 qveynebi unda krZalavdnen afeTqebebs dinamitis gamoyenebiT, mowamvlas da sxva gamanadgurebel TevzsaWer RonisZiebebs. 8.4.3 qveynebma yvela Rone unda ixmaron TevzWerasTan dakavSirebuli saqmianobis, romelic moicavs Sesabamisi mmarTvelobiTi organoebis mier resursebis Sesafaseblad moTxovil Tevzebis da ara-Tevzebis saxeobebis Weris da narCenebis Sesaxeb informacias, amsaxveli dokumentaciis SegrovebisaTvis da am organoebisaTvis sistematiurad maTi gadagzavnisaTvis. qveynebma, SeZlebisdagvarad, unda Seqmnan zedamxedvelobisa da sainspeqcio sqemebis msgavsi programebi gamoyenebul RonisZiebebTan Sesabamisobis misaRwevad. 8.4.4 qveynebma xeli unda Seuwyon Sesabamisi teqnologiebis danergvas daWerili produqtis moxmarebisa da movlisaTvis saukeTeso ekonomikuri pirobebis gaTvaliswinebiT. 8.4.5 qveynebma, mrewvelobis seqtoris Sesamabis jgufebTan erTad, xeli unda Seuwyos narCenebis Semcirebis teqnologiebisa da samoqmedo meTodebis SemuSavebasa da

Page 21: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

21

ganxorcielebas. unda Semcirdes meTevzeobis iseTi aRWurvilobis da meTodebis gamoyeneba, romelic exmareba Warb narCenebian TevzWeras da piriqiT, unda ganviTardes iseTi TevzsaWeri aRWurvilobisa da meTodebis gamoyeneba, romlebic zrdis gadaSenebis piras myofi Tevzebis saxeobebis gadarCenis Sansebs. 8.4.6 qveynebma TanamSromlobaSi unda SeimuSavon da danergon iseTi teqnologiebi, masalebi da saoperacio meTodebi, romlebic ukiduresad amcireben TevzsaWeri aRWurvilobis dakargvis Sansebs da TevzWeris gverdiT efeqtebs, romlebic gamowveulia dakarguli an mitovebuli TevzsaWeri aRWurvilobiT. 8.4.7 TevzsaWeri aRWurvilobis, axali meTodebisa da operaciebis komerciuli masStabiT danergvamde, qveynebma unda Seafason uaryofiTi zegavlena resursis gavrcelebis arealze. 8.4.8 unda Catardes kvlevebi TevzsaWeri aRWurvilobis, rogorc garemoze aseve socialur viTarebaze zegavlenaze, kerZod ki asTi aRWurvilobis zegavlenaze bio-mravalferovnebaze da sanapiro zolis meTevze mosaxleobaze. 8.5 TevzsaWeri aRWurvilobis SerCeviToba 8.5.1 qveynebma unda uzrunvelyon TevzsaWeri aRWurvilobis, meTodebisa da teqnologiebis SerCeviToba, raTa minimumamde iqnas dayvanili narCenebi, Warbi TevzWera, ara-miznobrivi saxeobebis Wera, rogorc Tevzebze ise ara-Tevzebze da asocirebul an damokidebul saxeobebze zegavlena, da gamoiricxos teqnikuri saSualebebiT Sesabamisi reglamentebis faruli gziT ugulvebelyofa. am konteqstSi, saWiroa meTevzeebTan TanamSromlobaSi Seiqmnas TevzsaWeri aRWurviloba da meTodebi. qveyanam unda uzrunvelyos axal miRwevebsa da moTxovnebze informaciis farTo-masStabiani gavrceleba. 8.5.2 SerCeviTobis gasaumjobeseblad, TavianTi kanonebisa da reglamentebis Sedgenisas, qveynebma unda gaiTvaliswinon warmoebisaTvis xelmisawvdomi TevzWeris SerCeviTi aRWurvilobis, meTodebisa da strategiis diapazoni. 8.5.3 qveynebi, da Sesabamisi institutebi unda TanamSromlobdnen TevzsaWeri aRWurvilobis SerCeviTobis, TevzWeris meTodebis da strategiebis standartuli meTodologiis Sedgenisas. 8.5.4 iseT kvleviT programebSi, romlebic exeba TevzsaWeri aRWurvilobis SerCeviTobas, TevzWeris meTodebis da strategiis SemuSavebas da amgvari kvleviTi programebis Sedegebis gavrcelebasa da teqnologiebis gadacemas, sasurvelia TanamSromlobis warmarTva saerTaSoriso doneze. 8.6 energiis optimizacia

Page 22: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

22

8.6.1 qveynebi xels unda uwyobdnen Sesabamisi standartebisa da meTodologiis SemuSavebas, romelic Tavis mxriv gamoiwvevs energiis meti efeqturobiT gamoyenebas meTevzeobis seqtorSi mosavlis aRebis da mis Sendgom periodSi. 8.6.2 qveynebma xeli unda Seuwyon meTevzeobis seqtorSi energiis optimizaciasTan dakavSirebuli teqnologiebis ganviTarebasa da gavrcelebas, kerZod unda daarwmunon TevzsaWeri gemebis mesakuTreni, CarteriT mosargebleni da menejerebi TavianTi gemebis magaliTze gamoiyenon energies optimizaciis axali saSualebebi. 8.7 wylis garemos dacva 8.7.1 qveynebma, 1978 wels am miznebisaTvis Seqmnili protokoliT modificirebuli (MARPOL 73/78), 1973 wlis “gemebiT gamowveuli dabinZurebis Semcirebis Sesaxeb saerTaSoriso konvenciaze” dayrdnobiT, unda SemoiRon da gaaqtiuron Sesabamisi kanonebi da reglamentebi. 8.7.2 TevzsaWeri gemebis mesakuTreebma, CarteriT mosargebleebma da menejerebma, MARPOL 73/78-is Tanaxmad, unda uzrunvelyon TavianTi gemebis aRWurva Sesabamisi mowyobilobiT, agreTve unda moaTavsosn Sesabamisi klasis gemebze kompaqtorebi an nagavsawvavebi, raTa mouaron gemis normaluri muSaobis dros warmoebul nagavsa da sxva narCenebs. 8.7.3 TevzsaWeri gemebis mesakuTreebma, CarteriT mosargebleebma da menejerebma unda Seamciron potenciuri nagavis gembanze atana produqtebiT momaragebis swori meTodebis gamoyenebiT. 8.7.4 gemebis ekipaJis wevrebi kargad unda icnobdnen gemze moqcevis wesebsa da procedurebs, raTa gamoyofebma ar gadaaWarbon MARPOL 73/78-iT gansazRvrul raodenobas. amgvari procedurebi, sul mcire, unda moicavdes zeTovani narCenebisagan gaTavisuflebas da sxva narCenebis marTvasa da Senaxvas. 8.8. atmosferos dacva 8.8.1 qveynebma unda SemoiRon Sesabamisi standartebi da miTiTebebi, romlebic unda Seicavdes debulebebs gamonabolqv gazebSi mavne nivTierebebis Semcirebis Taobaze. 8.8.2 TevzsaWeri gemebis mesakuTreebma, CarteriT mosargebleebma da menejerebma unda uzrunvelyon TavianTi gemebis aRWurva ozonis gamomfitavi nivTierebebis emisiis Semamcirebeli mowyobilobebiT. ekipaJis pasuxismgebeli wevrebi kargad unda icnobdnen gemis aRniSnuli aRWurvilobis swori marTvisa da moxmarebis wesebs. 8.8.3 kompetenturi uwyebebi unda iTvaliswinebdnen qlorftornaxSirbadis (CFCs) da hidroqlorftornaxSirbadis (HCFCs)HTevzsaWeri gemebis gamyinav sistemebSi gamoyenebis TandaTanobiT Semcirebas da uzrunvelyofdnen gemTmSeneblobis

Page 23: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

23

industriisa da meTevzeobis industriaSi moRvaweTa informirebulobas aRniSnul sakiTxebSi da maT mier amgvari debulebebis dacvas. 8.8.4 TevzsaWeri gemebis mflobelebma an menejerebma unda arWurvon TavianTi gemebi alternatiuli gamagrileblebiT CFCs, HCFCs da Halon alternativebiT cecxlTan sabrZolvelad. amgvari alternativebi unda Sediodes axali TevzsaWeri gemebis specifikaciebSi. 8.8.5 qveynebi da TevzsaWeri gemebis mesakuTreni, CarteriT mosargebleni da menejerebi, agreTve meTevzeebi, unda icavdnen saerTasoriso instruqciebs CFCs HCFCs Halon sargeblobisas. 8.9 TevzsaWeri gemebis navsadgomebi da gasaCerebeli betonis pirsebi 8.9.1 navsadgomebisa da gasaCerebeli adgilebis daproeqtebisa da mSeneblobisas qveynebma unda gaiTvaliswinon Semdegi: a) TevzsaWeri gemebisaTvis usafrTxo navsadgomebisa da gemebis, gamyidvelebisa da myidvelebisaTvis momsaxurebis saSualebebis uzrunvelyofa; b) adekvaturi sufTa wylebiT uzrunvelyofa da sanitaruli wylebiT momarageba; g) SemoRebul unda iqnas narCenebisagan, maT Soris zeTebis, zeTiani wylebisa da TevzsaWeri aRWurvilobebisagan gaTavisuflebis sistemebi, ; d) unda Semcirdes meTevzeobis saqmianobiT da gareSe faqtorebiT gamowveuli dabinZureba; e) unda gatardes eroziis da nadebis sawinaaRmdego zomebi. 8.9.2 TevzsaWeri gemebis sadgomebisaTvis teritoriis SerCevisa da gaumjobesebisaTvis, qveynebma unda Camoayalibon instituciuri struqtura sanapiro zolis marTvaze pasuxismgebel uwyebebTan konsultaciebis gziT. 8.10 struqturebis da sxva masalebis mitoveba 8.10.1 qveynebma unda uzrunvelyon moZvelebuli ofSoruli struqturebis likvidaciis Sesaxeb saerTaSoriso sazRvao organizaciis standartebis da miTiTebebis dacva. qveynebma agreTve unda uzrunvelyon Sesabamisi uwyebebis mier struqturebisa da sxva masalebis mitovebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebamde meTevzeobis kompetentur organoebisagan konsultaciebis miReba. 8.11 xelovnuri rifebi da Tevzis gasamravlebeli mowyobilobebi 8.11.1 qveynebma, saWiroebisamebr, unda ganaviTaron xelovnuri struqturebis gamoyenebis gziT resursebis gamravlebisaken da TevzWeris saSualebebis gaumjobesebisaken mimarTuli politika, zRvis zedapirze mis fskerze navigaciis

Page 24: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

24

usafrTxeobis zeomebis dacviT. xeli unda Seewyos amgavri struqturebis ganviTarebas zRvis cocxal resursebsa da garemoze zegavlenis CaTvliT. 8.11.2 xelovnuri rifebis Sesaqmnelad masalebis da geografiuli lokaciis SerCevisas, qveynebma unda uzrunvelyon garemosa da usafrTxo navigaciaze Sesabamisi saerTaSoriso konvenciebis dacva. 8.11.3 sanapiro zolis marTvis gegmebis farglebSi, qveynebma unda Camoayalibon xelovnuri rifebisa da Tevzebis gasamravlebeli mowyobilobebis marTvis sistemebi. marTvis aRniSnuli sistemebi moiTxoven am rifebis da mowyobilobebis aSenebisa da amoqmedebis damtkicebas meTevzoebebis, maT Soris ara-profesionali da individualuri meTevzeebis, interesebis gaTvaliswinebiT. 8.11.4 xelovnuri rifebisa Tu Tevzis gasamravlebeli saSualebebis mowyobamde, qveynebma unda uzrunvelyon Sesabamisi garemos dacvis organizaciebisa da im uwyebebis informireba, romlebic pasuxs ageben kartografiul Canawerebsa da sqemebze. 9. akvakulturis ganviTareba Tavi 9.1 akvakulturis sapuxismgebeli ganvitareba erovnuli iurisdiqciis qveS Tavi 9.2 transsasazRvro akvaturi ekosistemebis pasuxismgebeli ganviTareba Tavi 9.3 wylis genetikuri resursebis gamoyeneba Tavi 9.4 pasuxismgebeli akvakultura sawarmoo doneze 9.1 erovnuli iurisdiqciis farglebSi myofi pasuxismgebeli akvakulturis ganviTareba, kultivirebuli meTevzeobis CaTvliT. 9.1.1 qveynebma unda Camoayalibon, awarmoon da ganaviTaron Sesabamisi iuridiuli da administraciuli struqtura, romelic xels Seuwyobs pasuxismgebeli akvakulturis ganviTarebas. 9.1.2 saukeTeso samecniero miRwevebsa da informaciaze dayrdnobiT, qveynebma xeli unda Seuwyon akvakulturis pasuxismgebel ganviTarebasa da marTvas, genetikur mravalferovnebasa da ekosistemebis integraciaze akvakulturis ganviTarebis zegavlenis Sefasebas. 9.1.3 qveynebma, moTxovnisamebr, unda awarmoon da regularulad ganaaxlon akvakulturis ganviTarebis strategia da gegmebi akvakulturis ganviTarebis ekologiuri mdgradobis da akvakulturisa da sxva saqmianobis resursebis racionaluri gamoyenebis uzrunvelyofis mizniT. 9.1.4 qveynebma unda uzrunvelyon adgilobrivi mosaxleobis cxovrebis pirobebze da maTTvis meTevzeobis terotoriebis xelmisawvdomobaze akva-kulturis ganviTarebiT gamowveuli uaryofiTi zegavlenis Tavidan acileba.

Page 25: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

25

9.1.5 qveynebma unda Camoayalibon akva-kulturisaTvis damaxasiaTebeli specifikuri procedurebi garemos saTanado Sefasebisa da monitoringis mizniT, romlebic miznad isaxaven wylis eqstraqciiT/amoRebiT, miwis gamoyenebiT, Camdinare wylebiT, medikamentebiTa da qimikatebiT dabinZurebiT da sxva akva-kulturuli saqmianobiT gamowveuli uaryofiTi ekologiuri cvlilebebisa da dakavSirebuli socialuri da ekonomikuri cvlilebebis Semcirebas. 9.2 akvakulturis pasuxismgebeli ganviTareba trans-sasazRvro akvaturi ekosistemebis farglebSi kultivirebuli meTevzeobebis CaTvliT. 9.2.1 qveynebma unda daicvan trans-sasazRvro akvaturi ekosistemebi erovnuli iurisdiqciis farglebSi pasuxismgebeli akva-kulturuli saqmianobis xelis Sewyobis gziT da mdgradi akva-kulturuli saqmianobis ganviTarebaSi TanamSromlobiT. 9.2.2 qveynebma, TavianT mezobel qveynebTan dakavSirebiT, da saerTaSoriso kanonis dacviT, unda uzrunvelyon iseTi saxeobebis pasuxismgebeli SerCeva, akva-kulturuli saqmianobis ganTavseba da marTva, romelTac SeuZliaT imoqmedon trans-sasazRvro akvatur ekosistemebze. 9.2.3 trans-sasazRvro akvatur ekosistemebSi ara-aborigenuli saxeobebis Semotanamde, qveynebma, viTarebisamebr, mezobeli qveynebisagan unda miiRon konsultaciebi. 9.2.4 qveynebma unda SeimuSavon Sesabamisi meqanizmebi, rogoebicaa monacemTa bazebi da sainformacio qselebi, raTa Seagrovon, gayon da gaavrcelon informacia TavianTi akva-kulturuli saqmianobis Sesaxeb, raTa xeli Seuwyon TanamSromlobas akva-kulturis ganviTarebis saqmianobaSi erovnul, qve-regionul, regionul da globalur doneze. 9.2.5 qveynebma, moTxovnisamebr, unda iTanamSromlon Sesabamisi meqanizmebis SemuSavebaSi, akva-kulturaSi sawarmoo saSualebebis gamoyenebis Sedegebis monitoringis mizniT. 9.3 akva-kulturis, maT Soris kultivirebuli meTevzeobebis ganviTarebis miznebiT akvaturi genetikuri resursebis gamoyeneba 9.3.1 saTanado menejmentis saSualebiT, qveynebma unda moaxdinon genuri mravalferovnebis konservacia da SeinarCunon akvaturi mosaxleobisa da ekosistemebis integracia. kerZod, Zalisxmevas saWiroebs akva-kulturaSi gamoyenebuli ara-mSobliuri saxeobebis an genetikurad saxeSecvlili resursebis uaryofiTi zegavlenis minimumamde dayvana, kerZod kultivirebuli meTevzeobebis mowyoba sxva qveynebis iurisdiqciaSi myof an warmoSobis qveynis iurisdiqciaSi myof im wylebSi, sadac isedac arsebobs amgavri ara-mSobliuri saxeobebisa da genurad saxecvlili Tevzebis gavrcelebis mniSvnelovani potenciali. SesaZleblobis farglebSi, qveynebma unda xeli Seuwyon velur

Page 26: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

26

resursebze uaryofiTi genetikuri, daavadebebis gamomwvevi da sxva efeqtebis Semcirebis RonisZiebebs, romelTac iwvevs gaparuli kultivirebuli Tevzebi. 9.3.2 qveynebma, urTierTanamSromlobaSi, unda SeimuSavon, miRon da ganaxorcielon akvaturi organizmebis SemoRebisa da gadaadgilebisaTvis saWiro saerTaSoriso sameqmedo kodeqsebi da procedurebi. 9.3.3 velur da kultivirebul saxeobebSi daavadebebis gadatanisa da sxva uaryofiTi zegavlenis Sesamcireblad, qveynebma unda danergon iseTi RonisZiebebi, romlebic xels Seuwyobs jiSmwarmoebeli Tevzebis genur gaumjobesebas, ara-mSobliuri saxeobebis SemoRebas, qviriTis, lifsitebisa da sajiSe masalis warmoebas, gayidvasa da transportirebas. am mizniT, qveynebma xeli unda Seuwyon Sesabamisi erovnuli samoqmedo kodeqsebisa da procedurebis Sedgenas da ganxorcielebas. 9.3.4 qveynebma xeli unda Seuwyon saTanado procedurebis gamoyenebas sajiSe Tevzebis SerCevisa da qviriTisa da lifsitebis warmoebaSi. 9.3.5 qveynebma, saWiroebisamebr, xeli unda Seuwyon saSiSroebis winaSe mdgari saxeobebis kultivirebis teqnologiebis kvlevasa da ganviTarebas, maTi resursebis dacvis, reabilitaciisa da gazrdis mizniT saSiSroebis winaSe mdgari genuri mravalferovnebis konservaciis aucileblobis gaTvaliswinebiT. 9.4 pasuxismgebeli akva-kultura sawarmoo doneze 9.4.1 qveynebma xeli unda Seuwyon pasuxismgebel akva-kulturul saqmianobas soflad mosaxleobis, mewarmeTa organizaciebisa da meTevze fermerebis dasaxmareblad. 9.4.2 qveynebma xeli unda Seuwyon meTevze fermerTa da maTi sazogadoebis aqtiur monawileobas pasuxismgebeli akvakulturis marTvis RonisZiebebis ganviTarebaSi. 9.4.3 qveynebma xeli unda Seuwyon saTanado sakvebis, sakvebis danamatebis da sasuqebis, maT Soris nakelis, SerCevisa da gamoyenebis procedurebis gaumjobesebas. 9.4.4 qveynebma xeli unda Seuwyon meTevzeobis meurneobebisa da Tevzebis janmrTelobis marTvis RonisZiebebs higienuri zomebisa da vaqcinaciis danerviT. upiratesoba mieniWeba Terapevtuli preparatebis, hormonebis, medikamentebis, antibiotikebisa da daavadebebis makontrolebeli sxva saSualebebis usafrTxo, efeqtur da minimalur gamoyenebas. 9.4.5 qveynebma unda areguliron akva-kulturaSi qimiuri saSualebebis gamoyeneba, romelic safrTxes uqmnis adamianis janmrTelobasa da garemos. 9.4.6 qveynebis moTxovniT iseTi narCenebis gadayra, rogorebicaa cxovelTa gvamebi, ili, daavadebuli Tevzebi, Warbi saveterinaro medikamentebi da sxva saSiSi qimiuri saSualebebi, ar unda uqmnides safrTxes adamianis janmrTelobasa da garemos.

Page 27: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

27

9.4.7 qveynebma unda uzrunvelyon akva-kulturis produqtebis sasursaTo usafrTxeoba da xeli unda Seuwyon iseT RonisZiebebs, romlebic unarCuneben produqcias xarisxs da aumjobeseben maT Rirebulebas mosavlis aRebis da mis Semdgom periodSi, adgilze damuSavebisas, Senaxvisas da transportirebisas gansakuTrebuli mopyrobis gziT. Tavi 10 – meTevzeobis integrireba sanapiro zolis marTvaSi Tavi 10.1 - instituciuri struqtura Tavi 10.2 - politikuri zomebi Tavi 10.3 - regionuli TanamSromloba Tavi 10.4 - sanapiro zolis marTvis ganxorcieleba 10.1 instituciuri struqtura 10.1.1 – qveynebma unda Seqmnan saTanado politikuri, iuridiuli da instituciuri struqtura, raTa miRweul iqnas resursebis marTvis mdgradi da integrirebuli gamoyeneba sanapiro ekosistemebis sisustis, maTi bunebrivi resursebis SezRuduli xasiaTis da sanapiro dasaxlebebis saWiroebebis gaTvaliswinebiT. 10.1.2 sanapiro zolis mravalmxrivi gamoyenebis gaTvaliswinebiT, qveynebma unda uzrunvelyon meTevzeobis seqtoris warmomadgenelTa da meTevze mosaxleobis monawileoba gadawyvetilebebis miRebis procesSi da sanapiro zolis marTvis dagegmvisa da ganviTarebis sxva saqmianobaSi. 10.1.3 qveynebma, viTarebisamebr, unda Seqmnan instituciuri da iuridiuli struqturebi sanapiro zolis resursebis SesaZlo gamoyenebis gansazRvris da maTze kontrolis ganxorcielebis mizniT da sanapiro zolis meTevze mosaxleobis interesebis gaTvaliswinebiT mdgradi ganviTarebis farglebSi. 10.1.4 qveynebma xeli unda Seuwyon TevzWeris iseTi meTodebis danergvas, romlebic xels uwyoben meTevzeobis resursebiT mosargebleebs Soris da maTsa da sxva sanapiro zoliT sxva mosargebleT Soris konfliqtis Tavidan acilebas. 10.1.5 saTanado administraciul doneze, qveynebi xels unda uwyobdnen procedurebisa da meqanizmebis Camoyalibebis gziT konfliqturi situaciebis mogvarebas meTevzeobis seqtorSi, meTevzeobis resursebiT mosargebleebs da sanapiro zoliT sxva mosargebleebs Soris. 10.2 politikuri zomebi 10.2.1 qveynebi xels unda uwyobdnen sanapiro zolis resursebis dacvisa da marTvis Sesaxeb informaciis gavrcelebas farTo masebSi da dainteresebul pirTa Tanamonawileobas marTvis procesSi.

Page 28: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

28

10.2.2 sanapiro zolis resursebis alokaciisa da gamoyenebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebisas, qveynebma xeli unda Seuwyon resursebis Sesabamisi Rirebulebis Sefasebas ekonomikuri, socialuri da kulturuli faqtorebis gaTvaliswinebiT. 10.2.3 sanapiro teritoriebis marTvis RonisZiebebis SemuSavebisas, qveynebma unda gaiTvaliswinon am procesebTan dakavSirebuli risk faqtorebi da gaurkvevlobebi. 10.2.4 qveynebma, gamomdinare TavianTi SesaZleblobebidan, fizikuri, qimiuri, biologiuri, ekonomikuri da socialuri parametrebis gamoyenebiT unda Camoayalibon, an xeli Seuwyon sanapiro zolSi garemos monitoringis sistemis, rogorc marTvis procesis nawilis, Camoyalibebas. 10.2.5 qveynebma, sanapiro zolis marTvis procesSi daxmarebis mizniT, xeli unda Seuwyon mravaldiscipliniani kvlevebis warmarTvas. kvlevebi unda xorcieldebodes garemos, biologiur, ekonomikur, socialur, iuridiul da instituciur aspecqtebSi. 10.3 regionaluri TanamSromloba 10.3.1 qveynebi, romelTac saerTo sanapiro zoli aqvT mezobel qveynebTan, unda urTierTTanamSromlobdnen sanapiro zolis resursebis mdgradi gamoyenebis da garemos konservaciis uzrunvelsayofad. 10.3.2 iseTi saqmianobis SemTxvevaSi, romelic iwvevs uaryofiT trans-sasazRvro zegavlenas sanapiro zolis garemoze, qveynebma unda: a) droulad da Tuki SesaZlebelia winaswar Seatyobonon potenciurad dazaralebul qveynebs; da b) SeZlebisdagvarad swrafad miiRon am qveynebisagan konsultaciebi. 10.3.3 sanapiro zolis marTvis gaumjobesebis mizniT, qveynebi unda TanamSromlobdnen qve-regionul da regionul doneze. 10.4 ganxorcieleba 10.4.1 qveynebma unda Camoayalibon TanamSromlobisa da koordinaciis meqanizmebi dagegmarebaSi, ganviTarebaSi, konservaciasa da marTvaSi CarTul erovnul uwyebebs Soris. 10.4.2 sanapiro zolis marTvis procesSi, qveynebma unda uzrunvelyon meTevzeobis seqtoris warmomadgeneli uwyebis/ebis mier teqnikuri da finansuri SesaZleblobebis qona. 11. mopovebis Semdgomi saqmianoba da vaWroba

Page 29: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

29

Tavi 11.1 – Tevzis pasuxismgebeli gamoyeneba Tavi 11.2 – pasuxismgebeli saerTaSoriso vaWroba Tavi 11.3 - TevziT vaWrobis maregulirebeli kanonebi da reglamentebi 11.1 Tevzis pasuxismgebeli gamoyeneba 11.1.1 qveynebma unda miiRon Sesabamisi zomebi, romlebic uzrunvelyofs momxmareblebs usafrTxo, janmrTeli da gauyalbebeli TevziTa da Tevzis produqtiT. 11.1.2 qveynebma unda SeimuSavon da awarmoon usafrTxoebisa da xarisxis uzrunvelmyofi efeqturi erovnuli sistemebi momxmarebelTa janmrTelobis dasacavad da komerciuli maqinaciebis Tavinad asacileblad. 11.1.3 qveynebma unda Camoayalibon usafrTxoebisa da xarisxis uzrunvelmyofi minimaluri standartebi, raTa uzrunvelyon am standartebis gamoyeneba warmoebaSi. maT xeli unda Seuwyon FAO/WTO “Codex Alimentarius “-is komisiis da sxva kompetenturi uwyebebis mier damtkicebuli xarisxis standartebis ganxorcielebas. 11.1.4 qveynebma TanamSromlobis gziT unda miaRwion erovnuli sanitaruli RonisZiebebisa da sertifikaciis programebis harmonizacias, an ormxriv aRiarebas, anda orives erTad da gamoikvlion kontrolisa da sertifikaciis ormxrivad aRiarebuli uwyebebis Camoyalibebis SesaZleblobebi. 11.1.5 mdgradi ganviTarebisaTvis da maTevzeobis resursebis gamoyenebisaTvis erovnuli politikis SemuSavebisas, qveynebma jerovani yuradReba unda dauTmon mosavlis aRebis Semdgomi periodis meTevzeobis seqtoris ekonomikur da socialur rols. 11.1.6 qveynebma da Sesabamisma organizaciebma sponsoroba unda gauwion kvlevebs meTevzeobis teqnologiebisa da xarisxis uzrunvelyofis sferoSi da daexmaron proeqtebs post-mosavlis aRebis periodSi Tevzebis movlaSi, aRniSnuli proeqtebis ekonomikuri, socialuri, garemo da kvebiTi zegavlenis gaTvaliswinebiT. 11.1.7 qveynebma, sxvadasxva sawarmoo meTodebis arsebobis gaTvaliswinebiT, Sesabamisi teqnologiebis ganviTarebisa da gadacemis saqmianobaSi TanamSromlobiTa da daxmarebiT unda uzrunvelyon gadamuSavebis, transportirebisa da Senaxvis meTodebiT garemos ar dazianeba. 11.1.8 qveynebi xels unda uwyobdnen Tevzis gadamuSavebaSi, danawilebasa da realizaciaSi dasaqmebulT: a) Seamciron post-mosavlis danakargebi da narCenebi; b) gaaumjobeson SemTxveviT daWerili Tevzi pasuxismgebeli meTevzeobis RonisZiebebis Sesabamisad; da g) gamoiyenon resursebi, gansakuTrebiT wyali da energia da xe-tye garemosadmi naklebi zianis miyebebis gziT.

Page 30: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

30

11.1.9 qveynebma xeli unda Seuwyon adamianebis mier Tevzis moxmarebas nebismier saWiro dros. 11.1.10 qveynebma TanamSromlobiT xeli unda Seuwyon ganviTarebad qveynebs awarmoon damatebiTi Rirebulebis mqone produqti. 11.1.11 savaWro Tevzisa da Tevzis produqtebis warmomavlobis gansazRvris meTodebis gaumjobesebiT, qveynebma unda uzrunvelyon saerTaSoriso da Sida vaWrobis Sesabamisoba Tevzisa da Tevzis produqtebis konservaciisa da marTvis myar meTodebTan. 11.1.12 qveynebma unda uzrunvelyon post-mosavlis aRebis saqmianobiT garemoze zegavlenis gaTvaliswineba Sasabamisi kanonebis, reglamentebisa da politikis SemuSavebisas bazrisaTvis zianis miuyeneblad. 11.2 pasuxismgebeli saerTaSoriso vaWroba 11.2.1 winamdebare kodeqsis debulebebis aRqma da gamoyeneba unda Seesabamebodes msoflio savaWro organizaciis xelSekrulebiT Camoyalibebuli principebs, uflebebsa da valdebulebebs. 11.2.2 TevziTa da Tevzis produqtebiT saerTaSoriso vaWroba safrTxes ar unda uqmnides meTevzeobebis mdgrad ganviTarebas da wylis cocxali resursebis pasuxismgeblobiT gamoyenebas. 11.2.3 qveynebma unda uzrunvelyon TevziTa da Tevzis produqtebiT saerTaSoriso vaWrobis gamWvirvaloba. saWiroebis dros igi unda efuZnebodes samecniero daskvnebs da Seesabamebodes saerTaSorisod aRiarebul wesebs. 11.2.4 qveynebis mier miRebuli meTevzeobis savaWro RonisZiebebi, romlebic miznad isaxaven adamianebisa da cxovelebis sicocxlisa da janmrTelobis dacvas, momxmarebelTa da garemos interesebis dacvas, ar unda iyos diskriminaciuli da unda Seesabamebodes saerTaSoriso doneze aRiarebul savaWro wesebs, kerZod “sanitaruli da fitosanitaruli zomebis miRebis Sesaxeb xelSekrulebiTa” da “msoflio savaWro organizaciis farglebSi vaWrobaSi arsebuli teqnikuri dabrkolebebis Sesaxeb xelSekrulebiT” gansazRvrul valdebulebebs. 11.2.5 qveynebma SemdgomSic Tanadgoma unda gauwion TevziTa da Tevzis produqtebiT vaWrobis liberalizacias da msoflio savaWro organizaciis xelSekrulebis principebis, uflebebisa da valdebulebebis gaTvaliswinebiT gaauqmon savaWro barierebi da saxecvlilebebi, rogorebicaa gadasaxadebi, kvotebi, ara-satarifo barierebi. 11.2.6 qveynebma, pirdapiri Tu ara-pirdapiri gziT, vaWrobas ar unda Seuqmnan arasaWiro an faruli barierebi, romelic zRudavs momxmarebelTa Tavisufal arCevans momwodeblis SerCevaSi da gasavals bazrebze.

Page 31: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

31

11.2.7 qveynebi ar unda ganapirobebdnen bazrebze SeRwevs da resursebis xelmisawvdomobas. es principi ar ewinaaRmdegeba qveynebs Soris dadebul meTevzeobis Sesaxeb xelSekrulebebs, romlebic moicaven debulebebs resursebis xelmisawvdomobis, vaWrobisa da bazrebze gasavalis, teqnologiebis gadacemis, samecniero kvlevebis, swavlebis da Sesabamisi elementebis Sesaxeb. 11.2.8 qveynebma ar unda miaban bazrebis mopovebis sakiTxi specifikuri teqnologiebis Sesyidvasa da sxva saxis produqciis realizacias 11.2.9 qveynebma TanamSromlobis gziT unda miaRwion saSiSroebaSi myofi saxeobebiT vaWrobis maregulirebel saTanado saerTaSoriso xelSekrulebebTan Sesabamisobas. 11.2.10 qveynebma unda ganaviTaron saerTaSoriso xelSekrulebebi cocxali organizmebis nimuSebiT vaWrobaze, iq sadac arsebobs import-eqsportis qveynebis mier garemosadmi zianis miyenebis saSiSroeba. 11.2.11 qveynebma, TanamSromlobis gziT, xeli unda Seuwyon TevziTa da Tevzis produqtebiT vaWrobis da cocxali akvaturi resursebis konservaciis Sesaxeb saTanado saerTaSoriso standartebis dacvasa da efeqtur ganxorcielebas. 11.2.12 qveynebma safrTxe ar unda Seuqmnan cocxali akvaturi resursebis konservaciis RonisZiebebs vaWrobidan da investiciebidan sargebelis naxvis mizniT. 11.2.13 qveynebma TanamSromlobis gziT unda SeimuSavon TevziTa da Tevzis produqtebiT saerTaSorisod aRiarebuli wesebi da standartebi, vaWrobis msoflio organizaciis xelSekrulebiT mocemuli principebis, uflebebisa da valdebulebebis dacviT. 11.2.14 qveynebi unda TanamSromlobdnen da monawileobdnen Sesabamis regionul da mravalmxriv forumebSi, rogoricaa vaWrobis saerTaSoriso organizacia, raTa uzrunvelyon samarTliani, miukerZoebeli vaWroba TevziTa da Tevzis produqtebiT, da meTevzeobis konservaciis mravalmxriv SeTanxmebul RonisZiebebTan Sesabamisoba. 11.2.15qveynebi, daxmarebis saagentoebi, mravalmxrivi ganviTarebis bankebi da sxva Sesabamisi saerTaSoriso organizaciebi unda uzrunvelyofdnen TevzebiT saerTaSoriso vaWrobis da saeqsporto produqciis warmoebis ganviTarebasTan dakavSirebuli TavianTi politikis da meTodebis sistemis mier garemos ar dazianebas. agreTve Tavidan unda iqnas acilebuli uaryofiTi zegavlena im adamianTa kvebis uflebebsa da saWiroebebze, romelTaTvisac Tevzi warmoadgens janmrTelobis da keTildReobis aucilebel pirobas da visTvisac xelmiuwvdomeli an akrZalulia sxva saxis sakvebi. 11.3 TevziT vaWrobasTan dakavSirebuli kanonebi da reglamentebi

Page 32: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

32

11.3.1 TevziTa da Tevzis produqtebiT vaWrobaSi gamoyenebuli kanonebi, reglamentebi da administraciuli procedurebi unda iyos gamWvirvale, maqsimalurad gamartivebuli, mravalmxrivi da saWiroebisamebr samecniero safuZvlebis mqone. 11.3.2 qveynebma, TavianTi erovnuli kanonebis Tanaxmad, xeli unda Seuwyon warmoebis, garemosa da momxmarebelTa jgufebis monawileobas TevziTa da Tevzis produqtebiT vaWrobasTan dakavSirebuli kanonebisa da reglamentebis SemuSavebasa da ganviTarebaSi. 11.3.3 qveynebma unda gaamartivon TevziTa da Tevzis produqtebiT vaWrobasTan dakavSirebuli kanonebi, reglamentebi da administraciuli procedurebi maTi efeqturobis dauzianeblad. 11.3.4 rodesac qveyenas cvlilebebi Seaqvs TevziTa da Tevzis produqtebiT sxva qveynebTan vaWrobaze Tavis iuridiul moTxovnebSi, qveynebsa da Sesabamis mewarmeebs sakmarisi dro da informacia unda mieceT procesebsa da procedurebSi aRniSnuli cvlilebebis Sesatanad. amasTan dakavSirebiT, sasurvelia Sesabamis qveynebTan cvlilebebis ganxorcielebis vadebis konsultireba. saTanado yuradReba unda daeTmos ganviTarebadi qveynebidan miRebul moTxovnebs movaleobebis droebiTi ugulvebelyofis Sesaxeb. 11.3.5 qveynebma periodulad unda ganixilon TevzebiTa da Tevzis produqtebiT vaWrobis saerTaSoriso xelSekrulebiT gamoyenebuli kanonebi da reglamentebi, raTa gaarkvion kvlav arsebobs Tu ara is pirobebi, romelTac ganapirobes aRniSnuli kanonebis SemoReba. 11.3.6 qveynebma, SeZlebisdagvarad, unda moaxdinon TevziTa da Tevzis produqtebiT saerTaSoriso vaWrobis Sesabamisi standartebis harmonizacia saerTaSorisod aRiarebul debulebebTan. 11.3.7 qveynebma, Sesabamisi erovnuli da saerTaSoriso organizaciebis saSualebiT, droulad unda Seagrovon, gaavrcelon da gacvalon zusti da sando statistikuri informacia TevziTa da Tevzis produqtebiT saerTaSoriso vaWrobis Sesaxeb. 11.3.8 qveynebma dauyovnebliv unda Seatyobinon dainteresebul qveynebs, vaWrobis msoflio organizacias da sxva saTanado saerTaSoriso organizaciebs TevziTa da Tevzis produqtebis saerTaSoriso vaWrobiT gaTvaliswinebuli kanonebis, reglamentebisa da administraciuli procedurebis ganviTarebisa da cvlilebebis Sesaxeb. 12 meTevzeobis kvleva 12.1 qveynebma unda aRiaron, rom pasuxismgebeli meTevzeoba saWiroebs myar samecniero safuZvlebs, raTa daexmaros meTevzeobis menejerebsa da sxva dainteresebul pirebs kompetenturi gadawyvetilebebis miRebaSi. aqedan gamomdinare, qveynebma unda uzrunvelyon Sesabamisi kvlevebis warmarTva meTevzeobis yvela aspeqtSi:

Page 33: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

33

biologiuri, ekologiuri, teqnologiuri, garemos mecnierebis, ekonomikis, socialuri mecnierebis, akva-kulturisa da kvebiTi mecnierebebis CaTvliT. qveynebma unda uzrunvelyon samecniero samuSaoebi saTanado aRWurvilobiT, swavlebiT, kadrebiT da instituciuri SenobiT da gaiTvaliswinon ganviTarebadi qveynebis gansakuTrebuli saWiroebebi. 12.2 qveynebma unda Camoayalibon Sesabamisi instituciuri struqtura, raTa gansazRvron gamoyenebiTi kvlevis moTxovnili mimarTuleba da misi swori gamoyeneba. 12.3 qveynebma unda uzrunvelyon kvlevebis monacemebis analizi, amgvari kvlevebis Sedegebis publikacia, saWiroebis SemTxvevaSi konfidencialurobis dacviT, drouli danawileba da martivad aRsaqmeli forma, raTa saukeTeso samecniero miRweva gamoyenebul iqnas meTevzoebis konservaciaSi, marTvasa da ganviTarebaSi. adekvaturi samecniero informaciis ar qonis SemTxvevaSi, SeZlebisdagvarad swrafad saWiroa saTanado kvlevis Catareba. 12.4 qveynebma unda Seagrovon sando da zusti monacemebi, romlebic saWiroa meTevzeobisa da ekosistemebis statusis Sefasebis mizniT, maT Soris monacemebi SemTxveviT daWeril Tevzsa da narCenebze. es monacemebi, viTarebisamebr, saWiro dros unda waredginos Sesabamis qveynebs, meTevzeobis qve-regionul, regionul da globalur organizaciebs. 12.5 qveynebs unda SeeZloT Seamowmon da Seafason TavianT warmoebaSi myofi resursebi, maT Soris ekosistemebis cvalebadobis Sedegebi, romlebic gamowveulia meTevzeobaze zewoliT, dabinZurebiTa da Tevzis ojaxebis saxecvliT. maT agreTve unda Camoayalibon kvleviTi potenciali, romelic SeZlebs Seafasos klimaturi da garemo cvlilebebis zegavlena Tevzebis resursebze da akvatur ekosistemebze. 12.6 qveynebma xeli unda Seuwyon da gaaZlieron kvlevebis erovnuli SesaZleblobebi, romelic upasuxebs aRiarebul samecniero standartebs. 12.7 qveynebma, Sesabamis saerTaSoriso organizaciebTan TanamSromlobiT, xeli unda Seuwyon kvlevebs Tevzis resursebis optimaluri gamoyenebis da Tevzsa da sakvebTan dakavSirebuli erovnuli politikis daxmarebis mizniT. 12.8 qveynebma agreTve unda gamoikvlion akvaturi resursebisagan miRebuli adamianTa sakvebi da maTi mopovebis garemo, raTa gamoricxon uaryofiTi zegavlena momxmarebelTa janmrTelobaze.

Page 34: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

34

danarTi 1 kodeqsis warmoSobisa da SemuSavebis winapiroba 1. aRniSnul danarTSi aRwerilia kodeqsis SemuSavebisa da SeTanxmebis procesi, romelic dasrulda misi dasamtkiceblad wardgeniT sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis ocda merve konferenciaze. saWirod CavTvaleT kodeqsis warmoSobis da SemuSavebis Sesaxeb aRniSnuli informaciis TandarTva, ramdenadac igi asaxavs kodesis SemuSavebis procesSi monawileTa interesebs da kompromisis suliskveTebas. imedia es informacia dagexmarebaT kodeqsis ganxorcielebaSi. 2. mraval saerTaSoriso forumze didi xnis ganmavlobaSi gamoiTqmeboda mosazreba Tevzebis mniSvnelovani saxeobebis Warbi eqsploataciis aSkara niSnebis Sesaxeb, ekosistemebis dazianebis Sesaxeb, ekonomikuri danakargebis Sesaxeb da im sakiTxebis Taobaze, romlebic zegavlenas axdenen TevziT vaWrobaze – yoveli zemoxsenebuli safrTxes uqmnis meTevzeobis grZelvadian mdgradobas da Tavis mxriv, zians ayenebs meTevzeobis xvedriT wils sakvebiT uzrunvelyofaSi. msoflio meTevzeobebis arsebuli mdgomareobebisa da perspeqtivebis ganxilvisas, 1991 wlis martSi Catarebul sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis meTevzeobis komitetis mecxramete sesiaze (COFI) iTqva, rom sursaTisa da soflis meurneobis organizaciam unda SeimuSavos pasuxismgebeli meTevzeobis koncefcia, da am mizniT Seadginos samoqmedo kodeqsi.

Page 35: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

35

3. Sesabamisad, meqsikis mTavrobam, 1998 wlis maisSi, kankunSi, sursaTisa da soflis meurneobis organizaciasTan TanamsromlobiT, moamzada saerTaSoriso konferencia pasuxismgebeli meTevzeobis Temaze. am konferenciaze miRebulma kaukunis deklaraciam Semdgomi ganviTareba misca pasuxismgebeli meTevzeobis koncefcias. masSi aRniSnuli iyo is, rom koncefcia moicavs meTevzeobis resursis mdgradi moxmarebis sakiTxebs, romlebic Tanxvedrilia garemos interesebTan; daWerili produqtisa da akvakulturuli saqmianobis gamoyenebis sakiTxebs, ekosistemebisaTvis, resursebisaTvis da maTi xarisxisaTvis zianis miuyeneblad; transformaciis procesis Sedegad da sanitaruli moTxovnebis dakmayofilebis SemTxvevaSi aRniSnuli produqciisaTvis damatebiTi Rirebulebis miniWebas; komerciuli saqmianobis warmarTvas momxmarebelTa kargi xarisxis produqciiT uzrunvelyofis mizniT. 4. kaukunis deklaraciam miiqcia UNCED rios samitis yuradReba 1992 wlis ivnisSi, romelmac Tavis mxriv xeli Seuwyo pasuxismgebeli meTevzeobebis samoqmedo kodeqsis momzadebas. Ria zRvebSi Tevzaobis Sesaxeb teqnikurma konsultaciam romelic 1992 wlis seqtemberSi Catarda, gawia iseTi kodeqsis SemuSavebis rekomendacia, romelic moicavda Ria zRvebSi TevzWeris sakiTxebs. 5. 1992 wels Catarebulma sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis as meore sabWom, ganixila kodeqsis SemuSavebis sakiTxi, aRniSna Ria zRvebisaTvis upiratesobis miniWebis sakiTxi da moiTxova 1993 wlis meTevzeobis sesiaze warmoedginaT kodeqsisaTvis winadadebebi. 6. meTevzeobis komitetis meoce sxdomaze, romelic 1993 wlis martSi Catarda, Semowmda amgvari kodeqsis ZiriTadi principebi, miTiTebebis SemuSavebiT, da ganisazRvra kodeqsis Semdgomi SemuSavebis grafiki. sxdomam agreTve mosTxova sursaTisa da soflis meurneobis organizacias kodeqsis farglebSi moemzadebina winadadebebi im TevzsaWeri gemebis droSis Secvlis gamosaricxad, romlebic zemoqmedeben Ria zRvebSi ganxorcielebul konservaciisa da marTvis RonisZiebebze. 7. pasuxismgebeli meTevzeobis samoqmedo kodeqsi SemdgomSi viTardeboda gaerTianebuli erebis organizaciis Sesabamis uwyebebTan, sxva saerTaSoriso organizaciebTan, maT Soris ara-samTavrobo organizaciebTan, konsultaciiTa da TanamSromlobiT. 8. sursaTisa da soflis meuroebis organizaciis xelmZRvaneli organoebis instruqciebis Tanamxmad, kodeqsis samuSao varianti Seesabameboda gaerTianebuli erebis organizaciis 1982 wlis zRvis Sesaxeb konvencias, iTvaliswinebda 1992 wlis kankunis deklaracias, 1992 wlis rios deklaracias, UNCED 21 dRis wesrigis debulebebs, sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis 1992 wlis Ria zRvebSi TevzWeris teqnikuri konsultaciis daskvnebsa da rekomendaciebs, sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis meTevzeobis menejmentisa da ganviTarebis 1984 wlis msoflio konferenciaze miRebul strategias, da sxva saxis dadgenilebs, gaerTianebuli erebis organizaciis farTod gavrcelebuli da maRali migraciis mqone Tevzebis Sesaxeb imave dros mimdinare konferenciis Sedegebis CaTvliT, romelmac 1995 wels daamtkica xelSekruleba

Page 36: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

36

gaerTianebuli erebis organizaciis wina, 1982 wlis 10 dekembris zRvis Sesaxeb kanonis konvenciis ganxorcielebis Sesaxeb, romelic exeboda farTod gavrcelebuli da maRali migraciis mqone Tevzebis saxeobebs. 9. sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis konfereciis 1993 wlis noembris ocda meSvide sesiaze miRebul iqna SeTanxmeba, romlis mixedviTac TevzsaWeri gemebs Ria zRvebSi unda daecvaT konservaciisa da marTvis saerTaSoriso RonisZiebebi, da rekomendacia gaewia pasuxismgebeli meTevzeobis samoqmedo kodeqsis zogadi principebis “naCqarevad” SemuSavebasa TemaTuri Tavebis formulirebis orientirebas. Sesabamisad, zogadi principebis teqstis proeqti ganixila mTavromis mier SerCeul eqspertTa samuSao jgufma, romelic 1994 wels TebervalSi romSi Seikriba. ganxiluli samuSao dokumenti daegzavnaT sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis yvela wevrsa da asocirebul wevrs, aseve samTavroboTaSoriso da ara-samTavrobo organizaciebs. meore samuSao dokumentTan dakavSirebiT miRebuli komenetari da SeniSvnebi, alternatuli teqsitis winadadebebTan erTad gaTvaliwinebul iqna kodeqsis proeqtSi. dokumenti agreTve ara-oficialur doneze ganixileboda ara-samTavrobo organizaciebTan 1994 wlis agvistiSi, niu iorkSi Catarebul gaerTianebuli erebis organizaciis meoTxe sesiaze, romelic mieZRvna farTod gavrcelebuli da maRali migraciis mqone Tevzebis saxeobebs. 10. kodeqsis proeqtis sruli teqstis gaTvaliswinebis mizniT, generalurma direqtorma SesTavaza komitets, 1994 wlis ivnisSi Catarebul as meeqvse sesiaze, moewyoT pasuxismgebeli meTevzeobis samoqmedo kodeqsis teqnikuri konsultacia, romelis Ria iqneboda sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis yvela wevrisaTvis, dainteresebuli ara-wevrebisaTvis, samTavroboTaSoriso da ara-samTavrobo organizaciebisaTvis da SesaZlebels gaxdida farTo-masStabian monawileobas kodeqsis SemuSavebis adreuli stadiidanve. 11. aRniSnuli teqnikuri konsultacia, romelzec warmodgenil iqna sruli kodeqsis proeqti da kodeqsis umetesi Tematuri Tavebis damxmare teqnikuri miTiTebebi, Catarda romSi, 1994 wlis 26 seqtembridan 5 oqtombramde. sruli samoqmedo kodeqsis proqtis Tavebis saguldagulo ganxilvis Sedegad, samdivnos mier momzadda alternatiuli proeqti, romelic efuZneboda konsulaciis dros plenarul da sfecifikur diskusiebze werilobiT warmodgenil SeniSvnebs. 12. konsultacias saSualeba hqonda ganexila aRniSnuli kodeqsis eqvsidan sami Tematuri Tavis alternatiuli proeqti, Tavi 9 “meTevzeobis integracia sanapiro zolis marTvaSi”, Tavi 6 “meTevzeobis marTva” da Tavi 7 “meTevzeobis operaciebi”, garda im proncipebisa, romlebic SesaZlebelia Secvliliyo im dros mimdinare gaerTianebuli erebis organizaciis gadaSenebis piras myofi da maRali migraciis mqone Tevzis saxeobebis Sesaxeb konferenciis Sedegebis zegavleniT. momzadda mokle administraciuli angariSi, romlic Semdgom waredgina sursaTisa da soflis meurneobis organizacias da COFI-s. 13. teqnikurma konsultaciam 1994 wlis 15-24 noembris as meSvide sabWos SesTavaza, rom Ria zRvebis sakiTxebTan dakavSirebuli punqtebis saboloo Camoyalibeba gadaedoT gaeros konferenciis Sedegebis gacnobamde. sabWom miiRo es winadadeba da aRniSna,

Page 37: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

37

rom COFI-s Semdeg sxdomaze ganxilvebis Semdeg, kodeqsis saboloo proeqti warmodgenili iqneba sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis 1995 wlis sabWoze, romelic Semdgom gadawyvets sabWos sxdomis paralelurad teqnikuri komitetis mowvevis saWiroebis sakiTxs, kodeqsis detaluri debulebebis Semdgomi SemuSvebis mizniT. 14. teqnikur konsultaciaze miRebul mniSvnelovan SeniSvnebsa da winadadebebze dayrdnobiT, samdivnom SeimuSava pasuxismgebeli meTevzeobis samoqmedo kodeqsis ganaxlebuli proeqti, romelic 1995 wlis 10-15 marts waredgina meTevzeobis komitetis ocdameerTe sesias. 15. meTevzeobis komitets ecnoba, rom gaeros komiteti savaraudod asrulebda Tavis moRvaweobas 1995 wels. SemoTavazebul iqna kodqsis proeqtSi Riad, daumuSaveblad datovebuli punqtebi xelaxla yofiliyo damuSavebuli gaeros konferenciis SeTanxmebebis gaTvaliswinebiT da komitetisa da sxdomis mier damtkicebuli meqanizmis mixedviT, xolo amis Semdgom momxdariyo kodeqsis sruli variantis wardgena 1995 wlis oqtomberSi sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis ocdamerve sxdomaze. 16. komitets ecnoba samoqmedo kodeqsis momzadebis procesSi samdivnos mier yvela gadadgmuli nabijis Sesaxeb. komitetma Camoayaliba samuSao jgufi, kodeqsis proeqtis teqstis ganxilvis mizniT. samuSao jgufma, romelic Seikriba 1995 wlis 10-14 marts, detalurad ganixila kodeqsis proeqti, riTac faqtiurad gaagrZela teqnikuri konsultaciis mier Catarebuli samuSao. man daasrula da daamtkica me-8-dan me-11 Tavebis teqsti. drois simciris gamo, samuSao jgufma mimarTa samdivnos Seecvala 1-dan 5 Tavamde. agreTve rekomendirebuli iyo kvlevebis, TanamSromlobisa da akvakulturis elementebis gaTvaliswineba me-5 TavSi “zogadi principebi”, kodeqsis Tematur TavebSi SemuSavebuli sakiTxebis asaxviT. 17. komitetma mxari dauWira sabWos as meSvide sxdomis mier damtkicebul kodeqsis dasrulebis meqanizms. im punqtebis formulireba, romlebic exeboda gadagvarebis winaSe myof da maRali migraciis mqone Tevzebis saxeobebis sakiTxebs, komelic kodeqsis mxolod mcire nawils warmoadgenda, xelaxla unda gadasinjuliyo gaeros konferenciis Sedegebis WrilSi. jgufma agreTve aRniSna, rom rogorc ki SeTanxmdeba Sinaarsi, saWiro gaxdeba kodeqsis iuridiuli, teqnikuri da ideologiuri aspeqtebis harmonizacia, saboloo damtkicebis misaRebad. 18. samuSao jgufis angariSi warmodgenili iyo 1995 wlis 14-15 marts Catarebul saministroTa meTevzeobis Sesaxeb TaTbirze. romis konsensusma msoflio meTevzeobis Sesaxeb miTxova, rom “mTavrobebma da saerTaSoriso organizaciebma swrafad unda daasrulon pasuxismgebeli meTevzeobis samoqmedo kodeqsi da warudginon dokumentis teqstis saboloo varianti sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis 1995 oqtombris konferencias. 19. sabWos as merve sxdomaze warmodgenil iqna samoqmedo kodeqsis ganxiluli varianti. sabWom Camoayaliba teqnikuri komiteti, romelmac Tavisi pirveli sxdoma 1995 wlis 5-9 ivniss Caatara, wevrebisa da damkvirvebelTa farTo regionaluri

Page 38: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

38

warmomadgenlobiT. monawileobas iRebdnen agreTve rigi samTavroboTaSorisi da ara-samTavrobo organizaciebi. 20. teqnikurma komitetma Seatyobina sabWos 1-5 Tavebis detaluri ganxilvis Taobaze. komitetma agreTve Seamowma, Secvala da daamtkica 8-11 Tavebi. sabWos agreTve Seatyobinen komitetis mier 6 Tavis ganxilvis dawyeba. 21. sabWom moiwona teqnikuri komitetis mier Sesrulebuli samuSao da 1995 wlis 25-29 seqtembers Catarebul meore sxdomaze rekomendaacia gauwia kodeqsis ganxilvis dasrulebas mas mere rac samdivno moaxdenda teqsturi nawilis harmonizacias enobrivi da iuridiuli TvalsazrisiT da farTod gavrcelebuli da maRali migraciis mqone Tevzis saxeobebis sakiTxebze gaerTianebuli erebis organizaciis konferenciis Sedegebis gaTvaliswinebiT. 22. kodeqsis ganxiluli varianti, romelic miiRo teqnikurma komitetma pirvelsave sxdomaze (1995 wlis 5-9 ivnisi) da daamtkica sabWos as merve sxdomam, gamoica, rogorc konferenciis dokumenti (C 95/20) aseve rogorc teqnikuri komitetis meore sxdomis samuSao dokumenti. SeTanxmebis xelisSemSleli elementebi mkafiod iqna gansazRvruli. 23. kodeqsis saboloo dasrulebisaTvis, samdivnom moamzada dokumenti “samdivnos winadadebebi pasuxismgebeli meTevzeobis samoqmedo kodeqsis Tavi 6-ze, meTevzeobis marTva, Tavi 7-ze meTevzeobis saqmianobisaTvis”, romelic iTvaliswinebda 1995 wels gaeros konferenciaze miRebuli ganadurebis piras myofi da maRali migraciis mqone Tevzebis konservaciisa da marTvis sakiTxebze SeTanxmebis pirobebs. samdivnom aseve daasrula teqstis iuridiuli da enobrivi aspeqtebis harmonizaciasTan dakavSirebuli winadadebebi da sam enaze momzadebuli (inglisuri, franguli, germanuli) teqsti waradgines komitetis sxdomaze. 24. sabWos teqnikuri komitetis meore sxdoma mowveul iqna 1995 wlis 25-29 seqtembers regionebisa da dainteresebuli organizaciebis farTo warmomadgenlobiT. komitetma, romelic TanamSromlobis suliskveTebiT moqmedebda, warmatebiT Seasrula kodeqsis Tavebis srulyofis Tavisi funqcia. teqnikurma komitetma aRniSna, rom kodeqsis teqstis molaparakebebi dasrulda. ara-oficialurma jgufma, romelic muSaobda kodeqsis enis harmonizaciaze, damatebiTi sxdoma Caatara da samdivnosTan erTad daasrula teqstis harmonizacia da daamtkica igi Semajamebel sxdomaze. teqnikurma komitetma miuTiTa samdivnos warmoedgina ganxiluli konferenciis dokumentis dasrulebuli varianti sabWos mecxre sxdomaze da konferenciis ocdamerve sxdomaze dasamtkiceblad. sabWom miiRo teqnikuri komitetis mier dasrulebuli samoqmedo kodeqsi. samdivnos moeTxova konferenciisaTvis rezoluciis proeqtis momzadeba, da moewodebina qveynebisaTvis moexdinaT konferenciis bolo sxdomaze miRebuli Sesabamisobis SeTanxmebis ratificireba. konferenciis ocda merve sxdomaze, romelic Sedga 1995 wlis 31 oqtombers, konsensusSi, miRebul iqna pasuxismgebeli meTevzeobis samoqmedo kodeqsi da Sesabamisi rezolucia.

Page 39: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

39

danarTi 2

rezolucia konferencia aRiarebs ra meTevzeobis mniSvnelovan rols msoflio sasursaTo usafrTxoebis, ekonomikur da socialur ganviTarebaSi, aseve cocxali akvaturi resursebis mdgradobis uzrunvelyofisa da arsebuli da momavali TaobebisaTvis garemos SenarCunebis saWiroebas, scnobs ra 1991 wlis 19 marts meTevzeobis komitetis mier gaweul rekomendacias pasuxismgebeli meTevzeobis koncefciis ganviTarebisa da kanonmdeblobis Camoyalibebis SesaZleblobas, iTvaliswinebs ra kankunis deklaraciiT, romelic miRebul iqna 1992 wels Catarebul saerTaSoriso konferenciaze pasuxismgebeli meTevzeobis sakiTxebze, romelic moawyo meqsikis mTavrobam, sursaTisa da soflis meurneobis organizaciasTan erTad, pasuxismgebeli meTevzeobis samoqmedo kodeqsis SemuSavebis mowodebas, iTvaliswinebs ra qve-regionuli da regionuli TanamSromlobis mzard saWiroebas, romelic ganpirobebuli iyo 1982 wels gaerTianebuli erebis organizaciis zRvis kanonis konvenciis ZalaSi SesvliT, 1982 wlis 10 dekembers gaeros zRvis kanonze konvenciis debulebebis ganxorcielebis Sesaxeb SeTanxmebiT, romelic exeboda gadaSenebis piras myofi da maRali migraciis mqone Tevzebis saxeobebis konservaciasa da marTvas, 1992 wlis rios dekalarciiT gaTvaliswinebulis Tanaxmad da UNCED 21 dRis wesrigiT gaTvaliswinebulis Tanaxmad. SemdgomSi scnobs ra imas, rom 1993 wlis konferenciam miiRo sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis SeTanxmeba Ria zRvebSi TevzsaWeri gemebis mier konservaciisa da marTvis saerTaSoriso RonisZiebebis xelSewyobis mizniT, da rom es xelSekruleba warmoadgens samoqmedo kodeqsis Semadgenel nawils

Page 40: samoqmedo kodeqsi sapasuxismgeblo meTevzeobis Sesaxeb · investirebis gziT. ukve 1980 wlis bolos naTeli gaxda, rom Tevzis resursi veRar gauZlebda swraf da xSir SemTxvevaSi kontrols

40

kmayofilebiT aRniSnavs ra, imas rom sursaTisa da soflis meurneobis organizacia, misi xelmzRvaneli organoebis gadawyvetilebebis Tanaxmad, awyobs rig teqnikur Sexvedrebs samoqmedo kodeqsis Camoyalibebis mizniT, da rom am Sexvedrebs moyveba pasuxismgebeli meTevzeobis samoqmedo kodeqsis teqstze SeTanxmeba, aRiarebs ra msoflio meTevzeobis romis konsensusis mier, romelic damtkicda 1995 wlis 14-15 martis meTevzeobis sakiTxebze saministroTa Sexvedraze, mTavrobebis da saerTaSoriso organizaciebis winaSe wayenebul moTxovnas efeqturad upasuxon meTevzeobis dargis problemas, pasuxismgebeli meTevzeobis samoqmedo kodeqsis dasrulebisa da Ria zRvebSi TevzsaWeri gemebis mier konservaciisa da marTvis saerTaSoriso RonisZiebebTan Sesabamisobis sakiTxebze xelSekrulebis miRebis gziT:

1. wyvets miiRos pasuxismgebeli meTevzeobis samoqmedo kodeqsi; 2. mouwodebs qveynebs, saerTaSoriso organizaciebs, samTavrobo Tu ara-

samTavrobo otganizaciebs da meTevzeobaSi CarTulT TanamSromlobisaken kodeqsSi moyvanili amocanebisa da principebis Sesrulebisa da ganxorcielebis saqmeSi;

3. moiTxovs ganviTarebadi qveynebis gansakuTrebuli moTxovnebis gaTvaliswinebas kodeqsis debulebebis ganxorcielebisas;

4. sTxovs sursaTisa da soflis meurneobis organizacias gaiTvaliswinos samuSaosa da biujetis programaSi ganviTarebadi qveynebisaTvis rCevebis micema aRniSnuli kodeqsis ganxorcielebaSi da inter-regionuli daxmarebis programis SemuSavebaSi, romelic gamiznulia am kodeqsis ganxorcielebis mxardasaWerad;

5. SemdgomSi sTxovs sursaTisa da soflis meurneobis organizacias, wevrebTan da dakavSirebul dainteresebul pirebTan TanamSromlobiT, SeimuSavos, saWiroebisamebr, teqnikuri miTiTebebi kodeqsis ganxorcielebis mxardasaWerad;

6. mouwodebs sursaTisa da soflis meurneobis organizacias kodeqsis ganxorcielebis monitoringisa da angariSgebisaken, da misi meTevzeobaze zegavlenis Seswavlisaken, agreTve gaeros organizaciebis mier sxva kanonebiTa da rezoluciebiT gatarebuli RonisZiebebis, kerZod, generaluri asambleis mier miRebuli rezoluciebis, romlebmac saTave daudes farTod gavrcelebuli da maRali migraciis mqone Tevzebis saxeobebis sakiTxebze konferencias, romelmac gamoiwvia gaeros zRvis kanonze konvenciis debulebebis gansaxorcieleblad xelSekrulebis dadeba 1982 wlis 10 dekembers, romelic exeboda farTod gavrcelebuli Tevzebisa da maRali migraciis mqone Tevzebis saxeobebis konservaciisa da marTvis sakiTxebs.

7. moiTxovs sursaTisa da soflis meurneobis organizaciisagan gaaZlieros meTevzeobis adgilobrivi organoebi, raTa ufro efeqturad moaxdinon meTevzeobis konservaciisa da marTvis RonisZiebebis ganxorcieleba qve-regionuli, regionuli da globaluri TanamSromlobisa da koordinirebis mizniT.