saqartvelos iuridiuli firmebis asociaciis jurnali #1

saqarTvelos iuridiuli firmebis asociaciis

Jurnali #1

აკრძალულია ჟურნალში გამოქვეყნებული მასალების ნაწილობრივი ან მთლიანი გამოყენება კომერციული მიზნით ა.ა.ი.პ. საქართველოს იურიდიული ფირმების ასოციაციის ნებართვის გარეშე.

რედაქტორი: ზვიად კორძაძე

აღმასრულებელი რედაქტორი: თინათინ შუღაროვა

ნომერზე მუშაობდნენ: თამთა სებისკვერაძე, თამარ გურგენიძე

დიზაინი და დაკაბადონება: შპს „ბიარტი“

სტამბა: შპს „ბიარტი“

სარჩევი

სოლომონ II-ის მიერ ჯრუჭის მონასტრისთვის მიცემული ყმა-მამულის წყალობის სიგელი

ნინო ბოგვერაძე - 1958 წლის ნიუ იორკის კონვენციის V(1)(ე) მუხლი: სასამართლოს დისკრეცია თუ ვალდებულება?

დავით ტაბატაძე: გამოსაყენებელი სამართლის და კომპეტენტური სასამართლოს განსაზღვრა ელექტრონული ხელშეკრულებით

ბექა ინჯია - „გამჭოლი პასუხისმგებლობის“ დოქტრინის თავისებურებები არბიტრაჟში

სიფა – მრავალი ორგანიზაციის წევრი!

ადვოკატთაკლუბი

სიფა-ს 2015 წლის ანგარიში

საგანმანათლებლო ღონისძიებები

საჯარო შეხვედრები, კონფერენციები

სტაჟირების კონცეფცია

კორპორატიული ეთიკა

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის ცვლილებების პროექტი

განხორციელებული პროექტები / გამოცემები

კვლევა და რეკომენდაციები სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში მხარეთა შეჯიბრებითობის და თანასწორობის უზრუნველყოფისთვის

სახელმძღვანელო ადვოკატებისთვის ფულის გათეთრების პრევენციული ზომების თაობაზე

მხარეთა თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის მონიტორინგი სისხლის სამართლის პროცესში

იურიდიული დახმარებისა და სტრატეგიული სამართალწარმოების სერვისები ქვემო ქართლში

პრო ბონო

მიმდინარე პროექტები

52

55

77

88

100

101

3

3

6

10

11

12

13

35

35

39

54

54

54

3


იურიდიული პროფესიის განვითარებისა და ადვოკატთა კვალიფიკაციისამაღლებისმიზნითსაქართველოსიურიდიულიფირმებისასოციაციათავისიწევრიადვოკატებისათვისყოველწლიურადმართავსსხვადასხვატიპისსაგანმანათლებლოღონისძიებებს. სიფა-ს წევრ ადვოკატებს შესაძლებლობა აქვთ დაესწრონ დამონაწილეობა მიიღონ ტრენინგებში, სემინარებსა თუ კონფერენციებში. სიფა ამკუთხით აქტიურადთანამშრომლობს, როგორც ადგილობრივ, ისე საერთაშორისოორგანიზაციებთანდასაქართველოსადვოკატთაასოციაციასთან.

საქართველოს იურიდიული ფირმების ასოციაციას 2015 წლის ოქტომბერშისაქართველოსადვოკატთაასოციაციისმიერმიენიჭაინსტიტუციურიაკრედიტაცია,რაც ნიშნავს, რომ მომდევნო სამი წლის განმავლობაში სიფა-ს მიერ დაგეგმილღონისძიებაში სიფა-ს წევრი ადვოკატის მონაწილეობა ავტომატურად იქნებააკრედიტებულისაქართველოსადვოკატთაასოციაციისმიერ.

◊წერილობითი კონკურსი სტუდენტებისთვის

2015 წლის 10 მარტს, საქართველოს იურიდიული ფირმების ასოციაციასა დაქართულ-ნორვეგიული კანონის უზენაესობის ასოციაციას შორის დადებულიურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმის ფარგლებში, სიფა-მ გამოაცხადაწერილობითი კონკურსი სტუდენტებისთვის. კონკურსი მიმდინარეობდა სამითვის განმავლობაში. 2015 წლის 29 მაისს გამოვლინდა წერილობითი კონკურსისგამარჯვებული,ჯემალგრძელიშვილი.გამარჯვებულმაგაიარა3თვიანისტაჟირება„კორძაძის საადვოკატო ბიუროში“ და გაემგზავრა ინსტიტუციური სასწავლოვიზიტით ნორვეგიაში, სადაც მოინახულა და მიიღო ინფორმაცია სასამართლოს,ადმინისტრაციული ორგანოებისა და პროკურატორის მუშაობის შესახებ. სიფაგანაგრძობსაქტიურთანამშრომლობასქართულ-ნორვეგიულიკანონისუზენაესობისასოციაცასთან.


4


◊ტრენინგი გადახდისუუნარობის საქმის წარმოების აქტუალურ საკითხებზე

სიფა-ს ადვოკატები აქტიურად მუშაობენგადახდისუუნარობის კანონმდებლობის დახვე-წაზე. ასოციაციის ფარგლებში არსებულმაგადახდისუუნარობის სამართლის რეფორმისსამუშაო ჯგუფმა სათანადო შეფასება მისცამსოფლიო ბანკის მიერ ჩატარებული ბიზნესისწარმოების სიმარტივის ყოველწლიური კვლევისშედეგებს დაკავშირებულს საქართველოსთან.ასოციაციახაზსუსვამს,რომეფექტურისაქმისწარმოებისსისტემისდანერგვახელსშეუწყობსეკონომიკისგაჯანსაღებას,გაკოტრებულიკომპანიებისბაზრიდანგასვლასდაკომპანიებისდიდინაწილისრეაბილიტაციას.

2015წლის17-18აპრილს,სასტუმრო„თბილისიმარიოტში“,ამერიკისშეერთებულიშტატების სახელმწიფო დეპარტამენტის კომერციული სამართლის განვითარებისპროგრამამ (CLDP) სიფა-ს ადვოკატებისთვის ჩაატარა ორდღიანი ტრენინგიგადახდისუუნარობისსამართალში.

ტრენინგებს უძღვებოდნენ ამერიკელი და ევროპელი ექსპერტები. სასემინარომუშაობისას ადვოკატები გაეცნენ გადახდისუუნარობის კანონდებლობაში არსებულუახლესტენდენციებსადაგანვითარებას, ყურადღებაგამახვილდარეაბილიტაციისპროცესსა და ამ პროცესში მონაწილე პირების რისკებზე, აშშ-ის და ევროპულგადახდისუუნარობისკანონდებლობასადამოდელურკანონზე.

სიფაამსაკითხზეგანაგრძობსაქტიურთანამშრომლობaსსაქართველოსიუსტიციისსამინისტროსთანდაUSAID-ისპროექტG4G-სთან.

◊ტრენინგი ევროკავშირის კონკურენციის სამართალში

2015 წლის 5 ივნისს, საასტუმროთბილისი მარიოტში, სიფა-ს წევრიურიდიული კომპანიის ადვოკატებსჩაუტარდათ ტრენინგი ევროკავშირისკონკურენციის სამართალში. ტრენინგსხელმძღვანელობდა, ცნობილი ექსპერტი,ბრიუსელის უნივერსიტეტის პროფესორი და საერთაშორისო იურიდიულ ფირმა“კონტრასტი”-ს მმართველი პარტნიორი ფილიპ ტუიტსხაივერი. ტრენინგზეგანხილული იყო საკითხები, როგორიცაა ევროკავშირის და ევროკომისიის როლიდამიმართვისპროცედურა,კონკურენციისსამართლისარსი,საქმეებისგამოძიების


5


◊ტრენინგი ინტელექტუალური საკუთრების სამართალში

დაწყების პროცესი, რა უფლებამოსილება გააჩნია ევროკომისიას, რას მოიცავსვერტიკალური და ჰორიზონტალური შეთანხმებები, კარტელური შეთანხმებები,ბაზარზე დომინანტური პოზიციის კომპანიების გამოვლენის კრიტერიუმები;მტკიცების ტვირთის გადანაწილება კონკურენციის სამართლის საქმეებზესასამართლოში და კომპანიისთვის დაკისრებული სანქციების გამოთვლის წესიევროკავშირისმართლმსაჯულებისსასამართლოსმიერ.


◊ტრენინგი სახელშეკრულებო და დელიქტური მოთხოვნების სისტემა სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით

2015 წლის, 28 ივლისს, საქართველოსიურიდიული ფირმების ასოციაციამ (სიფა)საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციისსასწავლო ცენტრთან თანამშრომლობით დაგერმანიის საერთაშორისოთანამშრომლობის(GIZ)მხარდაჭერითჩაატარატრენინგითემაზე„სახელშეკრულებოდადელიქტურიმოთხოვნებისსისტემასამოქალაქოკოდექსისმიხედვით“.

ტრენინგს უძღვებოდნენ გიორგი ბათლიძე, იურიდიული ფირმების ასოციაციისწევრიკომპანიაBLC-ისპარტნიორიდაგიორგივაშაკიძე,იურიდიულიგანათლებისსპეციალისტი. ტრენინგზე განხილული იყო ისეთი საკითხები როგორიცაა,მეორადი სახელშეკრულებო მოთხოვნების სისტემა სამოქალაქო სამართალში,ზიანის ანაზღაურება გულისხმიერების ვალდებულების დარღვევისათვის,ვადის გადაცილებისათვის და შესრულების სანაცვლოდ. ტრენერებმა ყურადღებაგაამახვილეს ხელშეკრულებიდან გასვლის, მოშლის და შეწყვეტის სამართლებრივინსტიტუტებს შორის განსხვავებაზე. ტრენერებმა ასევე მიმოიხილეს დელიქტურისამართლისადგილივალდებულებითსამართლისსისტემაში,დელიქტურიზიანისანაზღაურებისმოთხოვნისსაფუძვლებიდაგენერალურიდელიქტისშემადგენლობა.განხილულიქნააგრეთვეევროპულიდელიქტურისისტემები.

6


◊შეხვედრა კონკურენციის სამართლის აქტუალურ საკითხებზე დუსელდორფის სამხარეო სასამართლოს კარტელის სენატის თავმჯდომარესთან

2015 წლის 8 ოქტომბერს გაიმართა საქართველოს იურიდიული ფირმებისასოციაციის წევრი კომპანიების ადვოკატების სამუშაო შეხვედრა, კონკურენციისსამართლისდოქტორ,პროფესორიურგენკიუჰნენთან.პროფესორიიურგენკიუჰნენიწარმოადგენს დიუსელდორფის სამხარეო სასამართლოს, კარტელის სენატისთავმჯდომარემოსამართლეს.

პროფესორკიუჰნენმაგანიხილაკონკურენციისსამართლისაქტუალურისაკითხები.კერძოდ, ყურადღება გამახვილდა ისეთ თემებზე, როგორიცაა კარტელური შეთან-ხმებების აკრძალვა, ჰორიზონტალური და ვერტიკალური შეთანხმებები, ბაზრის

საჯარო შეხვედრები / კონფერენციები

2015 წლის 17 სექტემბერს, ამერიკის შეერთებული შტატების კომერციული სამარ-თლისდეპარტამენტის„კომერციულისამართლისგანვითარებისპროგრამის“(CLDP)ფარგლებშისაქართველოსიურიდიულიფირმებისასოციაციისწევრიიურიდიულიკომპანიების ადვოკატებისთვის ჩატარდატრენინგიინტელექტუალურსაკუთრებისსამართალში.

ტრენინგზეგანიხილესსაავტოროუფლებებისდასასაქონლონიშნებისსამართლისაქტუალური საკითხები, მათ შორის საავტორო უფლების და სასაქონლო ნიშნებისგადაფარვისშემთხვევები,ე.წ.„grey”სასაქონლონიშნებთანდაკავშირებულიდავები,ზიანისგამოთვლისწესი.

ტრენინგის მონაწილეებმა გაუზიარეს ერთმანეთს გამოცდილება ამერიკულიდა ქართული კანონმდებლობის თაობაზე, რაც მათ სამომავლო საქმიანობისგანხორციელებასადაკვალიფიკაციისამაღლებაშიდაეხმარებათ.

ტრენინგი ორგანიზებული იყო საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს (TI)მიერ,ჰოლანდიისსაელჩოსგრანტისფარგლებში.

7


ინფორმაციის სისტემები, მოკვლევის პროცესისდაწყებადა პროცესის პრინციპები.შეხვედრაზე მონაწილეებმა განიხილეს აგრეთვე საკანონმდებლო და პრაქტიკაშიარსებულიხარვეზებიდაისაუბრესმათიაღმოფხვრისგზებზე.

შეხვედრა ორგანიზებული იყო გერმანიის საერთაშორისო თანამშრომლობისსაზოგადოების(GIZ)დასაქართველოსიურიდიულიფირმებისასოციაციისმიერ.

◊საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებების მიმოხილვა

2015 წლის 1 ივნისს, სასტუმრო „რედისონბლუივერიაში“, ევროკავშირის პროექტის,“საკონსტიტუციო სასამართლოს მხარდაჭე-რა საქართველოში“, მხარდაჭერით გაიმარ-თა დისკუსია თემაზე, „საკონსტიტუციოსასამართლოს გადაწყვეტილებების მიმო-ხილვა“. შეხვედრაში მონაწილეობდნენსაქართველოს იურიდიული ფირმებისასოციაციის წევრი იურიდიული კომპანიის ადვოკატები, საქართველოსსაკონსტიტუციოსასამართლოსთავმჯდომარეგიორგიპაპუაშვილი,საკონსტიტუციოსასამართლოსმოსამართლეებიქეთიერემაძე,ლალიფაფიაშვილიდაკონსტანტინევარძელაშვილი, ევროკავშირის პროექტის „საკონსტიტუციო სასამართლოსმხარდაჭერა საქართველოში“ ხელმძღვანელი გიორგი ტუღუში. შეხვედრაზემოსამართლეებმა წარმოადგინეს ბოლო წლების სასამართლო გადაწყვეტილებე-ბის ანალიზი. განსაკუთრებული ყურადღება გამახვილდა საკონსტიტუციოწარდგინების ინსტიტუტსა და საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებისაღსრულებისშეჩერებისსაკითხებზე.დისკუსიისმონაწილეებმააგრეთვეგანიხილესისეთი საკითხები, როგორიცაა საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებისუგულებელყოფა ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ, საკონსტიტუციოსასამართლოს როლი კანონშემოქმედებით საქმიანობაში და ადვოკატის როლისაკონსტიტუციომართლმსაჯულებისხელშეწყობაში.შეხვედრისმიმდინარეობისასადვოკატებმა გამოხატეს მოსაზრება, რომ სასამართლოს მეგობრის ინსტიტუტშიადვოკატების ჩართულობა გააუმჯობესებს ადვოკატის როლს და მონაწილეობასმართლმსაჯულების პროცესში. შეხვედრის ბოლოს, საკონსტიტუციოსასამართლოსმოსამართლეებმაგამოთქვესსურვილიდამზადყოფნამონაწილეობამიიღონსიფასმიერორგანიზებულმსგავსდისკუსიებსათუკონფერენციებში.


8


◊საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ირიბი მტკიცებულებების თაობაზე

2015 წლის 28 ივლისს, სასტუმრო „ქორთიარდ მარიოტში“, საქართველოსიურიდიული ფირმების ასოციაციამ ფონდ „ღია საზოგადოება საქართველოს“მხარდაჭერით გამართა შეხვედრა თემაზე „საქართველოს საკონსტიტუციოსასამართლოსგადაწყვეტილებაირიბიმტკიცებულებებისთაობაზე“.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2015 წლის 22 იანვრის გადა-წყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნო საქართველოს სისხლის სამართლისსაპროცესო კოდექსის ის ნორმები, რომლებიც ირიბი ჩვენების საფუძველზეგამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანისა და პირის ბრალდებულად ცნობისშესაძლებლობასითვალისწინებს.

შეხვედრას ესწრებოდნენ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამარ-თლეები, ქეთი ერემაძე და მაია კოპალეიშვილი, საქართველოს იუსტიციისმინისტრისმოადგილეალექსანდრებარამიძე,საქართველოსუზენაესისასამართლოსმოსამართლე ზაზა მეიშვილი, საქართველოს პარლამენტის იურიდიულ საკითხთაკომიტეტის თავმჯდომარე ვახტანგ ხმალაძე, აგრეთვე ადგილობრივი და საერთა-შორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლები და საქართველოს იურიდიულიფირმებისასოციაციისწევრიადვოკატები.


9


◊კომპანიის დირექტორების და პარტნიორების გამჭოლი პასუხისმგებლობა

2015წლის24ნოემბერს,სასტუმრო„ქორთიარდმარიოტში“,გაიმართაკონფერენციათემაზე„კომპანიისდირექტორებისდაპარტნიორებისგამჭოლიპასუხისმგებლობა“.კონფერენციაზე მოხსენებით წარსდგნენ: ნინო ბაქაქური, საქართველოს უზენაესისასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის მოსამართლე და გიორგი ბათლიძე,ადვოკატი,„სიფა“-სწევრიიურიდიულიკომპანია„ბი-ელ--სი”-სპარტნიორი.

კონფერენციაზე განიხილეს კომპანიის დირექტორთა პასუხისმგებლობის სამარ-თლებრივი საფუძვლები საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, მათ შორისმიმოიხილესსაქართველოსუზენაესისასამართლოსგადაწყვეტილება.სასამართლოსგადაწყვეტილებითდადგენილ იქნა, რომ გარკვეულ საგამონაკლისო შემთხვევებშიდირექტორს და/ან პარტნიორს შესაძლოა დაეკისროს პასუხისმგებლობა კომპანიისსაგადასახადო ვალდებულებებისათვის, რაც გულისხმობს, რომ სათანადოწინაპირობების არსებობის შემთხვევაში, კომპანიის პარტნიორი და/ან დირექტორიპერსონალურადხდებაპასუხისმგებელიკომპანიისკრედიტორებისწინაშე.

ღონისძიებას ესწრებოდნენ „სიფა“-ს წევრი იურიდიული კომპანიის ადვოკატები,ასოცირებულიწევრებიდასაერთაშორისოორგანიზაციისწარმომადგენლები.


10


◊პრო ბონო

საქართველოს იურიდიული ფირმების ასოციაცია იურიდიული ფირმების,საადვოკატობიუროებისკორპორაციულიუფლებებისადაინტერესებისდაცვასთან,ადვოკატისპროფესიისგანმტკიცებასთანდაადვოკატისუფლებებისხელშეწყობასთანერთად, მიზნად ისახავს პრო ბონო კულტურის დამკვიდრებას და გაძლიერებასსაქართველოში. სიფა სოციალური პასუხისმგებლობის ფარგლებში, მოქმედიმემორანდუმების საფუძველზე, ბენეფიციარს სთავაზობს უფასო იურიდიულმომსახურებასდაწარმომადგენლობასუწევსსასამართლოში.

სიფა ბრო ბონო სერვისების მიწოდების შესახებ მემორანდუმის თანახმად მეორეწელიათანამშრომლობსიურიდიულიდახმარებისსამსახურთან.

ასოციაცია აგრეთვე თანამშრომლობს ორგანიზაცია PILNET-თან. 2015 წლის 13-14 ნოემბერს ასოციაციის აღმსრულებელმა დირექტორმა მონაწილეობა მიიღოPILNET-ის ორგანიზებულ პრო ბონო ფორუმში, ქალაქ – რომში. ფორუმის მიზანსწარმოადგენდა პრო ბონო საქმიანობის ხელშეწყობა და განვითარება, რომელსაცესწრებოდნენ ადვოკატები მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის წამყვანი იურიდიულიკომპანიებიდან.სიფაყოველწლიურადმონაწილეობსPILNET-ისმიერორგანიზებულპრო ბონო ფორუმში. 2014 წლის 5-7 ნოემბერს ასოციაციის აღამსრულებელმადირექტორმა მონაწილეობა მიიღო ქალაქ ლონდონში გამართულ ფორუმში.PILNET-თანთანამშრომლობით,იგეგმებაპრობონოქსელისჩამოყალიბება,რომლისჩამოყალიბებას და შექმნას PILNET-ის კიდევ ერთი პარტნიორი ორგანიზაციაკონსტიტუციის 42-ე მუხლი შეუწყობს ხელს. კერძოდ, ქსელი გააერთიანებსსაქართველოშიარსებულარასამთავრობოორგანიზაციებსიურიდიულიდახმარებისსამსახურს, ადვოკატთა ასოციაციას და იურიდიულ კომპანიებს. ქსელის მიზანიიქნება ერთმანეთთან დააკავშიროს არასამთავრობო ორგანიზაციები, იურიდიულიკომპანიებიდა მოქალაქეები, უფასო იურიდიული მომსახურების გაწევის მიზნით,განისაზღვროსსფეროები,რომელიორგანიზაციარანაწილშიგაუწევსმოქალაქეებსსრულუფასომომსახურებასდასასამართლოშიწარმომადგენლობას.

სიფა აქტიურად თანამშრომლობს საქართველოში პრო ბონო კულტურისჩამოყალიბების მსურველ სხვა ორგანიზაციებთან. 2015 წლის 15 ოქტომბერს,იურიდიულიფირმებისასოციაციასაქართველოს„პრობონოქსელის“დამფუძნებელიწევრიგახდა.საქართველოს„პრობონოქსელი“წარმოადგენსსაქართველოშიმოქმედიადგილობრივი და საერთაშორისო კომპანიების არაფორმალურ გაერთიანებას,რომელთაც სურთ საკუთარი ექსპერტიზისა და პროფესიული რესურსების ჩართვასაზოგადოებრივი მიზნების განხორციელებაში. „პრო ბონო ქსელის“ საქმიანობისსაექსპერტო და ადმინისტრაციულ მხარდაჭერას ახორციელებს „საქართველოსსტრატეგიულიკვლევებისადაგანვითარებისცენტრი“(CSRDG).

პრო ბონო

11


◊სტაჟირების წესები

საქართველოსიურიდიულიფირმებისასოციაციამშეიმუშავაადვოკატისსტაჟირებისგავლისწესები.

სტაჟირებისდღესმოქმედიმოდელივერპასუხობსკანონითდადგენილმოთხოვნებსსტაჟირებისგავლისმსურველთათვის. „ადვოკატთაშესახებ“კანონითდადგენილიამხოლოდსტაჟირებისგავლისსავალდებულობა,თუმცაარცაღნიშნულიკანონიდაარცსხვაკანონებითუკანონქვემდებარესამართლებრივიაქტებიარითვალისწინებენსტაჟირებისგავლისკონკრეტულწესსდაპროცედურებს,საკანონმდებლოხარვეზისარსებობაკირეალურდაბრკოლებასქმნისპროფესიაშიშესვლისმსურველთათვის.

სიფა-სსტაჟირებისგავლისკონცეფციისადასტაჟირებისგავლისწესებისთანახმადდგინდება მინიმალური ზღვარი სტაჟირების გავლის მსურველთათვის. პირი,რომელსაც სურს გაიაროს სტაჟირება საადვოკატო ბიუროში/ ადვოკატთან, უნდააკმაყოფილებდეს შემდეგ ორ პირობას: ფლობდეს იურიდიული ფაკულტეტისბაკალავრის დიპლომს და ჩაბარებული ჰქონდეს ადვოკატთა (პროკურატურისმუშაკთა, მოსამართლეთა) საკვალიფიკაციო გამოცდები. სტაჟირების დასაწყებადაუცილებელია გასაუბრების ეტაპის გავლა. იურიდიულ კომპანიას/ადვოკატსშეუძლია დაადგინოს დამატებითი მოთხოვნები ან/და წესები სტაჟირების გავლისმსურველთათვის. სტაჟირების პროგრამა შედგება სპეციალიზაციის მიხედვით დამოიცავს პრაქტიკულ უნარ-ჩვევებზე ორიენტირებულ სასწავლო კურს, რომელიცშედგება თეორიული სწავლებისგან და პრაქტიკული კურსისგან. თეორიულისწავლების კურსი მოიცავს შემდეგ საგნებს: პროფესიული ეთიკა, სამართლებრივიმართლწერა,სასამართლოუნარ-ჩვევები.პროგრამისთანახმად,სიფაქმნისსტაჟირებისგავლისკომისიას,რომელიციქნებაპასუხისმგებელიორგანოსტაჟიორთაპროცესისზედამხედველობისდასტაჟირებისპროგრამისგანსაზღვრა-დამტკიცებისკუთხით.იურიდიულ კომპანიაში სტაჟირების პრაქტიკული ნაწილის გავლისას სტაჟიორისსაქმიანობას და დადგენილი სტაჟირების პროგრამის შესრულების მონიტორინგსზედამხედველიპირიან/დაადვოკატიუზრუნველყოფს.

მიმდინარეწელსსიფაიწყებსსტაჟირებისწესებისამოქმედებასწევრიიურიდიულიკომპანიების/საადვოკატობიუროებისბაზაზე.

ასოციაციაგეგმავსმოამზადოსსაკანონმდებლოცვლილებათაპაკეტისიფა-სმიერშემუშავებული სტაჟირების პროგრამის მიხედვით, რომელიც ხელს შეუწყობსსტაჟირების სისტემის განვითარებას და სამართლებრივი ბაზის სრულყოფას,სტაჟირების ფარგლებში პრაქტიკული უნარ-ჩვევების პროგრამის შემუშავებას დადანერგვასიურიდიულკომპანიებში.

სტაჟირების კონცეფცია

12


◊კორპორატიული ეთიკა

კორპორატიული ეთიკის სტანდარტების დანერგვა საქართველოს იურიდიულიფირმების ასოციაციის ერთ-ერთი მთავარი ამოცანაა. სამუშაო ჯგუფი გეგმავსშეიმუშაოსკორპორატიულიეთიკისდოკუმენტი,რომელიცმისაღებიიქნებასიფა-სწევრიიურიდიულიკომპანიებისთვის.დოკუმენტიმოიცავსშემდეგსაკითხებს:

▶ ურთიერთობა დაქვემდებარებულ ადვოკატთან, პარალეგალთან, დაპარტნიორებთან;

▶ გამონაკლისიინტერესთაკონფლიქტიდან;

▶ ორგანიზაცია,როგორცკლიენტი;

▶ კლიენტი,რომელიცშეზღუდულქმედუნარიანიპირია;

▶ კონფიდენციალურიინფორმაციისდაცვისეფექტურიმექანიზმები;

სამუშაო ჯგუფი მუშაობს აგრეთვე მოდელური წესების (Guidelines) შემუშავებაზეისეთთემებზე,როგორიცაა:

▶ ინტერესთაკონფლიქტისშემოწმებისწესები;

▶ ადვოკატისმიერკლიენტისანგარიშებისგახსნისწესები;

▶ როდის გვიცავს კონფიდენციალობა ფულის გათეთრების საფრთხის ნაწილში,ანუროდისუნდაგავცეთ/არგავცეთინოფრმაციაისე,რომარცკანონიდავარღვიოთდაარცკონფიდენციალობისწესები.

Guideline-ების მიღება და დანერგვა ნებაყოფლობითია სიფას წევრი იურიდიულიკომპანიებისთვის.

კორპორატიული ეთიკა

13


◊საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის ცვლილებები

საქართველოს იურიდიული ფირმების ასოციაციამ აქტიური მუშაობა გასწიასამოქალაქო საპროცესო კოდექსის ცვლილებების შემუშავების მიზნით. სიფა-სსამოქალაქო საპროცესო კოდექსის სამუშაო ჯგუფის ფარგლებში მომზადდასაქართველოსსამოქალაქოსაპროცესოკოდექსისცვლილებათაპროექტი,რომელიცგანსახილველადგადაეცასაქართველოსიუსტიციისსამინისტროსკერძოსამართლისრეფორმისგანმახორციელებელსაბჭოს.

პროექტის შემუშავება დაიწყო 2014 წლის 1 ოქტომბერს. მის შექმნაში ქართველიადვოკატებისგარდამონაწილეობამიიღოვოშბორნისუნივერსიტეტისპროფესორმასამოქალაქო საპროცესო სამართლის მიმართულებით, ბატონმა რორი ბაჰადურმა.გაიმართა რამდენიმე სამუშაო შეხვედრა პროექტის განსახილველად ქართველმოსამართლეებთან2015წლის1მარტსდაადვოკატთაასოციაციისწევრადვოკატებ-თან2015წლის7აპრილს,სამუშაოშეხვედრებისშედეგადმიღებულიმთელირიგიკომენტარებიდარეკომენდაციებიგაზიარებულიასაბოლოოპროექტში.სამოქალაქოსაპროცესო ცვლილებების ჯგუფის ფინანსურ მხარდაჭერას უზრუნველყოფდააღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) „მართლმსაჯულებისდამოუკიდებლობისდასამართლებრივიგაძლიერებისპროგრამა“(JILEP).

2016 წლის 22 იანვარს, საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს კერძო სამართლისრეფორმის განმახორციელებელი საკონსულტაციო საბჭოს ფარგლებში, იუსტიციისსახლშიგაიმართასიფა-სმიერმომზადებულისაქართველოსსამოქალაქოსაპროცესოკოდექსისცვლილებებისპროექტისგანხილვა.

განხილვას ესწრებოდნენ იუსტიციის სამინისტროს, საქართველოს იურიდიულიფირმების ასოციაციის, მოსამართლეების და საერთაშორისო ორგანიზაციებისწარმომადგენლები. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის ცვლილებათა პროექტიეხება ისეთ მნიშვნელოვან საკითხებს, როგორიცაა სარჩელის უზრუნველყოფისღონისძიებები,დაუსწრებელიგადაწყვეტილება, წარმომადგენლობადაადვოკატისხარჯები, მოწმის დაკითხვის წესი, ექსპერტიზა, მოსამზადებელ სხდომაზე საქმისდასრულება,მედიაციადაარბიტრაჟი.ცვლილებებისმთავარიმიზანიასამოქალაქოპროცესშიმხარეთაშეჯიბრებითობისპრინციპისგანმტკიცებადამართლმსაჯულებისპროცესისეფექტურობისდაეკონომიურობისხელშეწყობა.

საქართველოს იურიდიული ფირმების ასოციაცია მზადაა ითანამშრომლოს ყველადაინტერესებულმხარესთანშენიშვნებისმიღებისკუთხით.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის ცვლილებებს მხარს უჭერს აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის მიერ განხორციელებული პროექტი„საქართველოშიკანონისუზენაესობისმხარდაჭერა“(EWMI–PROLoG).

საკანონმდებლო ცვლილებების პროექტი

14


◊შემოთავაზებული ცვლილებების დასაბუთება

სწრაფიდაეფექტურიმართლმსაჯულებისუზრუნველყოფისდაშეჯიბრობითობისპრინციპის განმტკიცების მიზნით აუცილებელია, რომ საქმის მომზადება, მტკიცე-ბულებებისწარდგენა,მოწმეთადაკითხვა, ექსპერტებისმოსაზრებებისწარმოდგენადასრულდესსაქმისმომზადებისეტაპზე.ამგვარად,სასამართლოსექნებასაშუალებაგარემოებებისდადგენადაასრულოსსაქმისმოსამზადებელეტაპზე,მთავარსხდომა-ზე კი სამართლებრივი შეფასება მისცეს ფაქტობრივ გარემოებებს წარმოდგენილიმტკიცებულებებისდამხარეთაშეჯიბრებისსაფუძველზე.აღნიშნულისმისაღწევადაუცილებელია:

პროცესის მონაწილე მხარეებს შეეზღუდოთ უფლება საქმის ნებისმიერ ეტაპზეწარადგინონ დამატებითი მტკიცებულებები, ვინაიდან აღნიშნული აფერხებსსამოქალაქოსამართალწარმოებისპროცესსდამეორემხარესარაძლევსსაშუალებასმთავარი სხდომის დაწყებამდე, წინასწარ დაგეგმოს მისი სტრატეგია, ტაქტიკა,მოამზადოს მტკიცებულებები. აუცილებელია, რომ მოსამზადებელი პროცესისდასრულებამდე მხარისთვის ცნობილი იყოს, თუ რა გარემოებებზე ამყარებსმოსარჩელე სარჩელს, ხოლო მოპასუხე შესაგებელს. მნიშვნელოვანია, რომსასამართლოს ინიციატივით ექსპერტიზის დანიშვნა შესაძლებელი იყოს მხოლოდმოსამზადებელეტაპზე,რათაგამოირიცხოსმთავარსხდომაზეახალიმტკიცებულებისწარმოდგენის რისკი (იხ. სსსკ-ის მე-4, 103-ე, 219-ე, 162-ე, 163-ე, 168-ე და 173-ემუხლებისშემოთავაზებულირედაქცია).

შეიცვალოსმოწმისდაკითხვისარსებულიწესიდაპროცესშიშესაძლებელიგახდესმოწმისწერილობითიჩვენებისწარდგენა.140-ე, 141-ე, 148-ე და 149-ე მუხლების შემოთავაზებული რედაქციის თანახმად,მხარეები მოსამზადებელ ეტაპზე სასამართლოს წარუდგენენ მოწმის წერილობითჩვენებას. მეორე მხარესუფლება აქვს მოითხოვოს მეორე მხარის მოწმისდაკითხვასაქმის მოსამზადებელ ეტაპზე. იმ შემთხვევაში, თუკი მოწმის ზეპირი ჩვენებაეწინააღმდეგება მის წერილობით ჩვენებას, უპირატესობა ენიჭება ზეპირჩვენებას, ხოლო ზეპირ სხდომაზე მოწმის გამოუცხადებლობის შემთხვევაში მისიწერილობითიჩვენებაკარგავსმტკიცებულებისძალას.შეჯიბრობითობისპრინციპისგათვალისწინებით,მოწმეპასუხობსმხოლოდსასამართლოსდამხარისშეკითხვებსდაარაქვსუფლებათავისუფალითხრობითისაუბროსსაქმისგარემოებებისშესახებ.

მხარეთა წარმომადგენლების მიერ ახსნა-განმარტების მიცემას ჩაენაცვლოსშესავალი სიტყვა. არსებულ საპროცესო კოდექსში დამკვიდრებულ პრაქტიკითახსნა-განმარტების ეტაპზე შესაბამის განმარტებას მხარეების გარდა იძლევიანმათი წარმომადგენლები. აღნიშნული წესი არასწორია, ვინაიდან ახსნა-განმარტებასსსკ-ის 103-ე მუხლის თანახმად წარმოადგენს მტკიცებულებას. შემოთავაზებულირედაქციით, პირველი ინსტანციის სასამართლოში საქმის წარმოებისას ახსნა-განმარტების ეტაპს ჩაენაცვლება მხარეთადა მათი წარმომადგენლების შესავალი


15


სიტყვა, სადაც წარმომადგენლები მოახსენებენ სასამართლოს საქმის გარემოებებსდა ფაქტებს. მხარეთა ახსნა-განმარტება სასამართლოს წარედგინება წერილობითისახით საქმისმომზადებისეტაპზე,ხოლომტკიცებულებებისგამოკვლევისეტაპზეხდებამათიზეპირადწარმოდგენა.საკითხისშემოთავაზებულიფორმითგადაწყვეტამნიშვნელოვანია სასამართლოს მიერ საქმის განხილვისას დროის ეკონომიისთვალსაზრისით და უზრუნველყოფს ეფექტური და სწრაფი მართლმსაჯულებისგანხორციელებას(იხ.სსსკ-ის102-ე,127-ე,128-ე,130-ე,217-ე,220-ე,221-ე,222-ედა225-ემუხლებისშემოთავაზებულირედაქცია).

ცვლილებებიშევიდესსაქართველოსსამოქალაქოსაპროცესოკოდექსითგათვალის-წინებული უზრუნველყოფის ღონისძიებების მარეგულირებელ ნორმებში.დღესდღეობით, უზრუნველყოფის ღონისძიებები, ხშირ შემთხვევაში, გამოიყენებაშანტაჟის მექანიზმად მხარეების მიერ. რიგ შემთხვევებში უზრუნველყოფისგამოყენება სარჩელის აღძვრამდე ხდება ისე, რომ მოსამართლე არ ამოწმებს,სარჩელისწარმოსადგენადგანმცხადებელსგააჩნიათუარარაიმესაფუძველი.რასაცშედეგად მოყვება მოპასუხის ქონებრივი უფლებების რამდენიმე თვით შეზღუდვა.განსაკუთრებით სენსიტიურია მოცემული თემა უზრუნველყოფის ისეთი ზომებისგამოყენების შემთხვევაში, რომელსაც შედეგად საწარმოს საქმიანობის შეფერხება,ხშირად კი პარალიზება მოყვება. იმისათვის, რომ ზედმეტად არ შეიზღუდოსმოპასუხეთა ქონებრივიუფლებებიდა კანონიერიინტერესები,თუმცა ამავედროს,უზრუნველყოფილი იყოს სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულებადობა,აუცილებლად ჩავთვალეთ ამერიკული მოდელის ინტეგრირება. აღნიშნულიმოდელი მიმართულია საბაზრო ეკონომიკის შეუფერხებლად მუშაობის პირობებშიმხარეთა კანონიერიინტერესების სრულიდაცვისკენ. ჩვენ მიერშემოთავაზებულიაორი სახის უზრუნველყოფის ზომა, ერთი - დროებითი შეზღუდვის ბრძანება დამეორე - სარჩელისუზრუნველყოფის განჩინება. ერთ შემთხვევაში,თუ განცხადებადროებით უზრუნველყოფაზე საკმარისად დასაბუთებულია (კრიტერიუმიდღევანდელიკანონმდებლობისიდენტურია), მეორე მხარის მონაწილეობისგარეშეხდებაამღონისძიებისგამოყენება.მეორეშემთხვევაში,ღონისძიებისგამოყენებამდეაუცილებელიამეორემხარისინფორმირებაცდა,ხშირშემთხვევაში,ზეპირიმოსმენისჩატარებამხარეთაარგუმენტებისმოსასმენად.ორივეშემთხვევაში,საქმისმასალებსემატება უზრუნველყოფის ზომაზე მსჯელობისას გამოყენებული მასალები დაგანიხილებასხვაფაქტობრივგარემოებებთანერთად.გარდა ამისა, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 191-ე მუხლის დღეს მოქმედირედაქციით სარჩელის უზრუნველყოფის (დროებითი) ღონისძიება მიმართულიამხოლოდ სარჩელის, უფრო ზუსტად გადაწყვეტილების აღსრულებადობისუზრუნველყოფისკენ. დროებითი ღონისძიების ამგვარი ვიწრო გამოყენებაშეუძლებელს ხდის გადაუდებელი ღონისძიების სახით იმგვარი ღონისძიებისგამოყენებას, რომელიც დაიცავს მოსარჩელეს საქმის განხილვის პერიოდშიწარმოშობილი ზიანისგან, ან/და ისეთი შემთხვევისაგან, როდესაც სარჩელისდაკმაყოფილების მიუხედავად, უფლების განხორციელება შეუძლებელი ხდება.შემოთავაზებული ცვლილებებით შესაძლებელია ისეთიღონისძიების გამოყენებაც,


16


რომელიცუშუალოდუკავშირდებადავისსაგანსდა/ანემსახურებამოსარჩელისათვისმიყენებულიზიანისშემცირებისმიზანს.

ცვლილებებით გათვალისწინებულ ნოვაციას წარმოადგენს ისიც, რომ სარჩელისუზრუნველყოფის განჩინების გამოტანისას სასამართლო ასევე ითვალისწინებსმოპასუხისთვის მისაყენებელ ზიანს და აუცილებელ შემთხვევაში დაადგენსშებრუნებისუზრუნველყოფისსახესდაოდენობას(იხ.სსსკ-ის191-ე,192-ე,197-ე,და1971-ემუხლებისშემოთავაზებულირედაქცია).

ცვლილებებისთანახმადდაუსწრებელიგადაწყვეტილებაშეიძლებაგამოტანილიქნასმხოლოდ მხარის მიერ შესაგებლის საპატიო მიზეზის გარეშე წარუდგენლობისას. დღევანდელისახითდაუსწრებელიგადაწყვეტილებისინსტიტუტიმოქმედებსისე,რომ უმეტესწილად ჭიანურდება საქმის განხილვა და მხარის გამოუცხადებლობისმიზეზით გამოტანილი დაუსწრებელი გადაწყვეტილება ხშირად უქმდება.ამასთან, სსსკ-ის 229-ე მუხლით გათვალისწინებული სანქცია ზედმეტად მკაცრიაისეთი პროცედურული ხასიათის დარღვევისთვის, როგორიცაა სასამართლოსხდომაზე მხარის გამოუცხადებლობა. ამიტომ, მიზანშეწონილია, დაუსწრებელიგადაწყვეტილებაგამოტანილიქნასმხოლოდშესაგებლისსაპატიომიზეზისგარეშეწარმოუდგენლობისას, ხოლო მხარის პროცესზე გამოუცხადებლობის შედეგადგამოტანილ იქნას არა დაუსწრებელი გადაწყვეტილება, არამედ გადაწყვეტილებამხარის დაუსწრებლად. დაუშვებელია აგრეთვე დაუსწრებელი გადაწყვეტილებისგამოტანასააპელაციოსასამართლოშისაქმისგანხილვისდროს. (იხ.სსსკ-ის201-ე,212-ე,229-ე,2321-ე,233-ე,236-ე,238-ე,240-ე,241-ედა387-ემუხლებისშემოთავაზებულირედაქცია).

სწრაფი, ეკონომიური და ეფექტური პროცესის უზრუნველყოფის მიზნით სსსკ-სდაემატოს დაჩქარებული გადაწყვეტილების ინსტიტუტი, XXVI1 თავის სახით.დაჩქარებული გადაწყვეტილების მიღების მოთხოვნისუფლება აქვს მხარეს, ასევესასამართლოს თავისი ინიციატივითაც. დაჩქარებული გადაწყვეტილება გამოდისიმ შემთხვევაში, როდესაც მოსამზადებელი სხდომისდასრულებისას ერთი მხარისმიერ წარმოდგენილია მტკიცებულებები, ხოლო მეორე მხარეს არ წარმოუდგენიამტკიცებულებები და არც მტკიცებულებითი ხასიათის შუამდგომლობები თავისიპოზიციისდასასაბუთებლად.

ცვლილებები შევიდეს პირველი ინსტანციის სასამართლოში ადვოკატის წარმომა-დგენლობასთანდაკავშირებულსსსკ-ისნორმებში.ცვლილებათაპროექტისთანახმად,პირველი ინსტანციის სასამართლოში წარმომადგენლობის უფლებამოსილებააქვთ მხოლოდ ადვოკატებს. ქმედუნარიანი პირი წარმომადგენელი შეიძლება იყოსმხოლოდ საკუთარი თავის დაცვისას და მხოლოდ მაგისტრატი მოსამართლისდაქვემდებარებულ საქმეებზე. ადვოკატის ხარჯები ანაზღაურდება მხარისა დაადვოკატს შორის დადებული ხელშეკრულების წარდგენის საფუძველზე, ხოლოადვოკატის წარმომადგენლობის დადასტურება შესაძლებელია მხარის მიერსასამართლოსხდომაზესხდომისოქმშიშეტანისგზით.(იხ.სსსკ-ის471-ე,94-ედა96-ემუხლებისშემოთავაზებულირედაქცია)


17


შემცირდეს კერძო საჩივრის და გადაწყვეტილების განმარტებისთვის დადგენილივადები, ხოლო გადაწყვეტილების განმარტებასთან ერთად შესაძლებელი გახდესგანჩინების განმარტებაც. გადაწყვეტილების განმარტებისთვის და კერძო საჩივრისგანხილვისთვისსსსკ-ის262-ედა419-ემუხლებისმოქმედირედაქციითდადგენილივადაარშეესაბამებასწრაფიდაეფექტურიმართლმსაჯულებისპრინციპსდაიწვევსსასამართლო რესურსების არასასურველ ხარჯვას. პრაქტიკაში პრობლემას იწვევსაგრეთვეგანჩინებისგანმარტებისარარსებობა.აღნიშნულიპრობლემაგანსაკუთრებითვლინდებასარჩელისუზრუნველყოფისშესახებგანჩინებისაღსრულებისას.კერძოდ:სარჩელის უზრუნველყოფის განჩინების შესახებ მოპასუხისათვის ცნობილიხდება მხოლოდ მისი აღსრულების შემდეგ. იმ შემთხვევაში, თუ აღსრულებამოხდა არასწორად, განჩინებაში მითითებული დათქმის ბუნდოვანების გამო,მისი განმარტება შეუძლებელია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 262-ე მუხლშიმოცემული დასაშვებობის პირობების გამო. ვინაიდან ასეთ შემთხვევაში ვერხდება განჩინების განმარტება, მხარე იძულებულია დაშვებული უზუსტობისგამოსასწორებლადგაასაჩივროსსარჩელისუზრუნველყოფისშესახებგანჩინება,რაცსამოქალაქოსაპროცესოკოდექსისთანახმადგრძელდებამინიმუმსამითვე(პირველინსტანციაშიგანხილვისვადა20დღე, აპელაციაში2თვე).მიზანშეწონილია,კერძოსაჩივრისგანხილვისვადადდაწესდეს15დღე,ნაცვლად2თვისა.გადაწყვეტილებისგანმარტების ვადა შემცირდეს 1 თვემდე და დაწესდეს განჩინების განმარტებისშესაძლებლობაგანცხადებისშეტანიდან5დღისგანმავლობაში.(იხ.სსსკ-ის262-ედა419-ემუხლებისშემოთავაზებულირედაქცია).

გაიზარდოსსაქმისწარმოებისგანახლებისთვისსსსკ-ის426-ემუხლითდადგენილიერთთვიანივადა,საერთოხანდაზმულობისვადაკიგაუქმდესშემდეგიმიზეზებისგამო:საქმისწარმოებისგანახლებისთვისდადგენილი1თვიანივადისათვლაიწყებაიმმომენტიდან,როდესაცმხარისათვისცნობილიგახდაგადაწყვეტილებისბათილადცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლებისსაფუძვლების არსებობა. აღნიშნული ვადა, უმეტეს შემთხვევაში, არასაკმარისია,რადგან შესაძლოა მხარისათვის ცნობილი გახდეს აღნიშნული გარემოებებისარსებობა,მაგრამვერახდენდესმისიუფლებისრეალიზაციასიმმიზეზისგამო,რომვერაანალიზებსაღნიშნულიგარემოებისშინაარსს,საერთოდარიცნობსამუფლებას,ვერაანალიზებსაღნიშნულიგარემოებაარისთუარასაქმისგანახლებისსაფუძველი.ჩამოთვლილიდასხვაობიექტურიმიზეზებისგამოუმეტესწილადხდება1თვიანიხანდაზმულობის ვადის გაშვება. ამიტომ, მიზანშეწონილია აღნიშნული 1 თვეგაიზარდოს6თვემდე,ხოლოგადაწყვეტილებისბათილობისადასაქმისწარმოებისგანახლებისთვის განცხადების შეტანის საერთო ხანდაზმულობის ვადა საერთოდგაუქმდეს, ვინაიდან სამოქალაქო სტაბილურობისათვის ხანდაზმულობის ვადისარსებობა გამართლებულია მხოლოდ უფლების სავარაუდო დარღვევის შესახებსაფუძვლისშეტყობისშემთხვევებზე(რომელიცგათვალისწინებულიასსსკ-ის426-ემუხლისპირველინაწილით),ხოლოზოგადივადისარსებობა,მითუმეტეს5წლიანიპერიოდი ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველნაწილს.აღნიშნულივადისარსებობაუსაფუძვლოდზღუდავსმხარისკონსტიტუციურ


18


უფლებასმიმართოსსასამართლოსმისიუფლებისდასაცავად.

საკასაციო საჩივრის წარმოებაში მიღებაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლომგამოიტანოს დასაბუთებული განჩინება. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი არავალდებულებს სასამართლოს საკასაციო საჩივრის დაუშვებლად ცნობასთანდაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილების დასაბუთებას, რაც წინააღმდეგობაშიმოდისადამიანისუფლებათაევროპულიკონვენციისმე-6მუხლითგარანტირებულსამართლიანისასამართლოსუფლებასთან.საკასაციოსასამართლოსგადაწყვეტილებასაკასაციოსაჩივრისდაუშვებლადცნობისთაობაზეუნდამოიცავდესიმისდასაბუ-თებას, თუ რატომ იქნა უარყოფილი მხარის მოსაზრებები საკასაციო საჩივრისდასაშვებობისთაობაზედა რატომეთქვამასუარისასამართლოშისაქმისმეორედგადასინჯვაზე. მნიშვნელოვნია აგრეთვე, რომ საკასაციო საჩივრის დასაშვეობისარგუმენტებიდადასაბუთება წარმოდგენილი ჰქონდესთავად საკასაციო საჩივრისშემომტან პირს, რაც მას დღეს მოქმედი სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 396-ემუხლითარმოეთხოვება.(იხ.სსსკ-ის391-ე,396-ედა401-ემუხლებისშემოთავაზებუ-ლირედაქცია).

მორიგების შესახებ სასამართლოს შეთავაზება განხორციელდეს მოსამზადებელეტაპზე.(იხ.205-ე,217-ედა218-ემუხლებისშემოთავაზებულირედაქცია).

გარკვეული ცვლილებების შეტანაა საჭირო მედიაციასა და არბიტრაჟთანდაკავშირებული რეგულაციებში. მიზანშეწონილია მედიატორი იყოს მხოლოდფიზიკური პირი. მედიაციას დაქვემდებარებული დავების კატეგორიას დაემატოსშრომითი-სამართლებრივი დავები, მედიაციის ორი შეხვედრის სავალდებულობაგაუქმდეს, ხოლო მედიაციის დავის ვადის გაგრძელება შესაძლებელი უნდა იყოსმხარეთაშეთანხმებით.

(იხ.სსსკ-ის1871-ე,1873-ე,1875-ე,1876-ე,53-ე,1877-ე,1879-ე,279-ე,280-ედა281-ემუხლებისშემოთავაზებულირედაქცია).ასევე, მიზანშეწონილია სსსკ-ის 35613-ე, 35614-ე, 35620-ე, 35621-ე, 35622-ე და 35624-ემუხლებიჩამოყალიბდესშემოთავაზებულიცვლილებებისმიხედვით.

◊შემოთავაზებული ცვლილებები

მე-4მუხლისმე-2პუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„2. საქმის გარემოებათა გასარკვევად სასამართლოს, საქმის მოსამზადებელიეტაპის დასრულებამდე, შეუძლია თავისი ინიციატივით მიმართოს ამ კოდექსშიგათვალისწინებულღონისძიებებს. სასამართლოს მიერ აღნიშნულიუფლება, უნდაგანხორციელდეს იმგვარად, რომ მხარეებს თანაბრად მიეცეთ შესაძლებლობაწარადგინონ მტკიცებულებები და არგუმენტაცია თავიანთი მოთხოვნისდასასაბუთებლად.“


19


კანონსდაემატოსშემდეგიშინაარსის471მუხლი:„471ადვოკატისხარჯებიადვოკატის ხარჯები ანაზღაურდება მხარესა და ადვოკატს შორის დადებულიხელშეკრულების საფუძველზე. სასამართლოს შეუძლია დასაბუთებულად,თავისი ინიციატივით ან მეორე მხარის მოსაზრების გათვალისწინებით, შეამციროსარაგონივრულადმაღალიადვოკატისხარჯები.“

53-ემუხლსდაემატოსშემდეგიშინაარსისმე-5პუნქტი:

„5. ამმუხლითდადგენილიხარჯებისგანაწილებისწესიარმოქმედებსამკოდექსის1876-ემუხლისმე-2ნაწილითგათვალისწინებულშემთხვევაში.“

83-ემუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:“მუხლი83.მხარეთასაპროცესოუფლებებიმხარეები სარგებლობენ თანაბარი საპროცესო უფლებებით. მათ უფლება აქვთ,გაეცნონსაქმისმასალებს,გააკეთონამონაწერებიამმასალებიდან,გადაიღონასლები,განაცხადონ აცილებანი, წარადგინონ მტკიცებულებანი, მათ შორის, ექსპერტის(საექსპერტო დაწესებულების) დასკვნები, სპეციალისტის ცნობები, მონაწილეობამიიღონმტკიცებულებათაგამოკვლევაში, შეკითხვებიდაუსვან მხარეებს, მოწმეებს,ექსპერტებს, სპეციალისტებს, სასამართლოს წინაშე განაცხადონ შუამდგომლობები,მისცენ სასამართლოს წერილობითი ახსნა-განმარტებანი, წარადგინონ იმავე ტიპისსაქმეზე სხვა სასამართლოს გადაწყვეტილებანი, წარადგინონ თავიანთი დასკვნებიდა გამოთქვან მოსაზრებები საქმის განხილვის დროს წამოჭრილ ყველა საკითხზე,უარყონმეორემხარისშუამდგომლობები,დასკვნებიდამოსაზრებები,გაასაჩივრონსასამართლოს გადაწყვეტილებები და განჩინებები, წარადგინონ მორიგების აქტისაქმის განხილვის ნებისმიერ ეტაპზე და ისარგებლონ ამ კოდექსით მათთვისმინიჭებულისხვაუფლებებით.”

94-ემუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:მუხლი94.პირები,რომლებიცშეიძლებაიყვნენწარმომადგენლებადსასამართლოში

“1.სასამართლოშიმხარეებისწარმომადგენლებადშეიძლებაიყვნენ:ა)ადვოკატები;ბ) სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოს, ადგილობრივი თვითმმართველობისორგანოს,ორგანიზაციებისხელმძღვანელები-ამორგანოებისადაორგანიზაციებისსაქმეებზე.გ) სხვა ქმედურიანი პირები - მხოლოდ საკუთარი თავის დაცვისას, მაგისტრატიმოსამართლისდაქვემდებარებულსაქმეებზე.”

96-ემუხლისმე-3ნაწილიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„3.ადვოკატისუფლებამოსილებადასტურდება:ა) ზეპირად, უფლებამოსილების დადასტურების სასამართლო სხდომის ოქმშიშეტანით,თუკიმხარეწარმოდგენილიადაესწრებაპროცესს.


20


ბ) ნოტარიულად დამოწმებული მინდობილობით ფიზიკური პირისწარმოდგენისას და კომპანიის ბლანკზე შესრულებული რწმუნების წარმოდგენით,წარმომადგენლობითი უფლებამოსილებით აღჭურვილი პირის ხელმოწერითიურიდიული პირის წარმოდგენისას, თუკი სასამართლოზე წარმოდგენილიამხოლოდადვოკატი.

გ) ადვოკატთაშესახებსაქართველოსკანონითდადგენილიწესით.“

102-ემუხლისმეორენაწილიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„2. ამ გარემოებათადამტკიცება შეიძლება მხარეთა (მესამე პირთა) წერილობითიახსნა-განმარტებით, მოწმეთა წერილობითი და/ან ზეპირი ჩვენებით, ფაქტებისკონსტატაციის მასალებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებითა დაექსპერტთადასკვნებით.

”103-ემუხლის1-ლინაწილიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„1. მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები. პირველი ინსტანციისსასამართლოშისაქმისმოსამზადებელსტადიაზესასამართლოსშეუძლიაშესთავაზოსმხარეებს წარმოადგინონ დამატებითი მტკიცებულებები. სასამართლო არ არისუფლებამოსილი მიუთითოს მხარეს კონკრეტული მტკიცებულების წარმოდგენისშესახებ.“

127-ე,128-ედა130მუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლი127.მხარეთაახსნა-განმარტებისმიღება

თუსარჩელს(შესაგებელს,მესამეპირისპოზიციას)ხელსაწერსმხარე(მესამეპირი)სარჩელში (შესაგებელში, მესამე პირის პოზიციაში) მითითებული გარემოებებიჩაითვლება მხარის (მესამე პირის) ახსნა-განმარტებად. თუ სარჩელს (შესაგებელს,მესამეპირისპოზიციას)ხელსაწერსმხარის(მესამეპირის)წარმომადგენელი,სარჩელს(შესაგებელს,მესამეპირისპოზიციას)შესაძლებელიათანერთვოდესმხარის(მესამეპირის)წერილობითიახსნა-განმარტება.

მუხლის128.მოსამართლეთაშეკითხვები

მოსამართლეს, მხარეთა დაკითხვის დროს, შეუძლია მხარის მიერ მიცემულწერილობით ახსნა-განმარტებასთან დაკავშირებით მისცეს დამაზუსტებელიშეკითხვები, რომლებიც ხელს შეუწყობენ საქმის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობისმქონეგარემოებათასრულადდაზუსტადგანსაზღვრას.“

მუხლი 130. ახსნა-განმარტების მიღება ერთ-ერთი მხარის გამოუცხადებლობისშემთხვევაში

ერთიმხარისმიერახსნა-განმარტებისწარმოუდგენლობავერდააბრკოლებსმეორემხარისმიერახსნა-განმარტებისმიღებისშესაძლებლობას.“


21


140-ე მუხლისმე-3, მე-5, მე-6, მე-7, მე-8დამე-9 პუნქტებიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„3. მხარე უფლებამოსილია საქმის მოსამზადებელ ეტაპზე წარადგინოს მოწმისწერილობითიჩვენება.მხარეანმხარისწარმომადგენელივალდებულიაგანუმარტოსმოწმესმისივალდებულებაილაპარაკოსმხოლოდსიმართლედაფიცისქვეშმისცესჩვენება, რაც დაფიქსირებული უნდა იყოს წერილობით წარმოდგენილ ჩვენებაში,ასევემიუთითოსმისისახელი,გვარიდასაცხოვრებელიადგილი.

5. მხარისმიერწარმოდგენილიმოწმისწერილობითჩვენებასთანდაკავშირებით,მეორემხარესაქვსუფლებამოითხოვოსაღნიშნულიმოწმისსასამართლოშიდაკითხვა.თუ მეორე მხარე აყენებს შუამდგომლობას მოწმის დაკითხვაზე, მოწმის დაკითხვაუნდამოხდესმოსამზადებელეტაპზე.თუმხარე არ აყენებს ასეთშუამდგომლობასსაქმის მომზადების ეტაპზე, იგი კარგავს უფლებას დაკითხოს მოწმედ პირი, ვისიწერილობითიჩვენებაცწარმოდგენილიასაქმეში.

6. თუ მეორე მხარე აყენებს შუამდგომლობას მოწმის დაკითხვის თაობაზე,მოწმეიკითხებაროგორცსაქმეზეშემხებლობასთან, ასევესაქმისთაობაზემისთვისცნობილიგარემოებებისთაობაზე.მეორემხარესდაასევემოწმისწარმომდგენმხარესაქვსუფლებადაუსვასკითხვებიმოწმეებს.

7. თუ გამოძახებული მოწმე არ გამოცხადდა სასამართლო პროცესზე, მოწმისწერილობითმიცემულიჩვენებაკარგავსმტკიცებულებისძალას.

8. თუ სასამართლო პროცესზე მოწმის მიერ მიცემული ჩვენება ეწინააღმდეგებამის წერილობითჩვენებას,უპირატესობა ენიჭება სასამართლოსხდომაზე მიცემულჩვენებას.

9. მოწმე შესაძლებელიადაიკითხოს მთავარ სხდომაზე, თუ გამოვლინდა ისეთიგარემოება,რომელიცარიყოცნობილისაქმისმოსამზადებელეტაპზე.”

141-ემუხლსდაემატოსშემდეგიშინაარსის„ე“ქვეპუნქტი:

„ე) მოწმედ არ შეიძლება დაიკითხოს პირი, რომელიც ესწრებოდა იმავე საქმისგანხილვასსასამართლოში,გარდამხარისადამესამეპირის.“

148-ემუხლისმე-2,მე-4დამე-5პუნქტებიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„2. მოწმის დაკითხვა იწყება მისი პიროვნების გარკვევით (სახელი, გვარი,საცხოვრებელიდასაქმიანობისადგილიდაა.შ.).

4. პირველადშეკითხვასაძლევსმხარე,რომლისინიციატივითაცდაიბარესმოწმეანმხარისწარმომადგენელი,შემდეგ–მოწინააღმდეგემხარეანმისიწარმომადგენელი.

5. მხარეთა შეკითხვების დასრულების შემდეგ მოსამართლეს შეუძლიადამაზუსტებელი შეკითხვები დაუსვას მოწმეს მის მიერ ჩვენებაში აღწერილ


22


გარემოებებთანდაკავშირებით.

148-ემუხლიდანამოღებულიქნესმე-3პუნქტი148-ემუხლსდაემატოსშემდეგიშინაარსისმე-7დამე-8პუნქტები:

„7. ერთსა და იმავე საქმესთან დაკავშირებით დაბარებული მოწმეების დაკითხვახდება ერთსა და იმავე დღეს ან ისეთ ვითარებაში, როდესაც უზრუნველყოფილიამოწმისიზოლირებამხარეებისადასხვამოწმეებისგან.”

8. იმშემთხვევაში,თუშეკითხვამიმანიშნებელია,უადგილოან/დაარემსახურებასაქმის გამოკვლევას, სასამართლოს შეუძლია მხარის პროტესტის საფუძველზემოხსნასასეთიშეკითხვა.“

149-ემუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლი149.მოწმისგანმეორებითდაკითხვა:

სასამართლოს შეუძლია დააკმაყოფილოს მხარის დასაბუთებული შუადგომლობამოწმისმეორედდაკითხვისთაობაზე,თუგამოვლინდა,რომმოწმისმიერმიცემულჩვენებაშიგარკვეულისაკითხისაჭიროებსდაზუსტებას.“

158-ემუხლიდანამოღებულიიქნესმესამეპუნქტი.

162-ემუხლისპირველიპუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლი162.ექსპერტიზისდანიშვნა

1. თუსაქმისგანხილვასთანდაკავშირებულსაკითხზემოსამართლესსპეციალურიცოდნა არ გააჩნია, მომზადების ეტაპზე, სასამართლოს შეუძლია თავისიინიციატივით დანიშნოს ექსპერტიზა იმ შემთხვევაში, თუ აღნიშნული საკითხისგანმარტებას არსებითიმნიშვნელობა აქვსსაქმისგადაწყვეტისათვისდამისგარეშეგადაწყვეტილების გამოტანა შეუძლებელია. ასეთ შემთხვევაში სასამართლოსგამოაქვსმოტივირებულიგანჩინება.“

162-ემუხლსდაემატოსშემდეგიშინაარსის21პუნქტი:

„21 ექსპერტიშეიძლებადაიკითხოსმისმიერგაცემულდასკვნასთანდაკავშირებით,მხარის შუადგომლობის საფუძველზე 140-ე მუხლით გათვალისწინებული მოწმისდაკითხისწესებისმიხედვით.“

163-ემუხლისპირველიპუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„1. ექსპერტიზისდანიშვნისშესახებსასამართლოსგამოაქვსგანჩინება,რომელშიცუნდა აღინიშნოს,თურა საკითხებზეა საჭირო ექპერტიზისდასკვნა,თურა სპეცი-ალურიცოდნა არის საჭიროსაკითხისგანმარტებისთვის, ვინდაინიშნა ექსპერტადდარამასალებიწარედგინაექსპერტსგამოსაკვლევად.აუცილებლობისშემთხვევაშიექსპერტიზისჩასატარებლადსასამართლონიშნავსრამდენიმეექსპერტს.“


23


168-ემუხლიდანამოღებულიქნასმე-4პუქნტი,ხოლომე-5პუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„5. ექსპერტიზასთან დაკავშირებული გარემოებების გამოსარკვევად ექსპერტს,საქმისმოსამზადებელეტაპზე,უფლებააქვსგაეცნოსსაქმისმასალებს,სასამართლოსმეშვეობით დაუსვას მხარეებსა და მოწმეებს შეკითხვები, მიიღოს მონაწილეობამტკიცებულებათა დათვალიერებასა და შემოწმებაში, აგრეთვე განსაზღვროსდამატებითიმასალები,რომლისგარეშეცშეუძლებელიაექსპერტიზისჩატარება.“

173-ემუხლისჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით„მუხლი173.დამატებითიდაგანმეორებითიექსპერტიზა

1. თუექსპერტისდასკვნაარარისსრულიანგაურკვეველია,სასამართლოსშეუძლიათავისიინიციატივით,მოსამზადებელეტაპზე,დანიშნოსდამატებითიექსპერტიზა,თუ არსებობს ამ კოდექსის 162-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულიპირობები.

2. თუ სასამართლო არ ეთანხმება ექსპერტის დასკვნას დაუსაბუთებლობისმოტივით,აგრეთვეთურამდენიმეექსპერტისდასკვნაეწინააღმდეგებაერთმანეთს,სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით, მოსამზადებელ ეტაპზე, დანიშნოსგანმეორებითიექსპერტიზადამისიჩატარებადაავალოსსხვაექსპერტსანექსპერტებს,თუ არსებობს ამ კოდექსის 162-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულიწინაპირობები.“

1871-ემუხლისპირველიპუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„1. სარჩელის სასამართლოში წარდგენის შემდეგ სასამართლო მედიაციას დაქვე-მდებარებული საქმე შეიძლება გადაეცეს მედიატორსდავის მხარეთა შეთანხმებითდასრულებისმიზნით.“

1873-ემუხლისპირველნაწილსდაემატოსშემდეგიშინაარსის„გ1“ქვეპუნქტი:

„გ1)შრომითსამართლებრივდავებზე;“

1875-ემუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლი1875.სასამართლომედიაციისვადა

1. სასამართლომედიაციისვადაშეადგენს45დღეს,დამოიცავსსულმცირეერთშეხვედრას.

2. ამმუხლისპირველინაწილითგათვალისწინებულივადაშეიძლებაგაგრძელდესმხარეთაშეთანხმებით.“

1876-ემუხლიდანამოღებულიქნასმე-4პუნქტი

1877-ემუხლისმე-2ნაწილიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„2. თუ სასამართლო მედიაციისათვის კანონითდადგენილ ვადაშიდავა მხარეთაშეთანხმებით არდასრულდა, სასამართლო განაახლებს წარმოებას საერთო წესების


24


დაცვით.“

1879მუხლიამოღებულიქნას

191-ე,192-ე,193-ედა194-ემუხლებიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლი191.სარჩელისუზრუნველყოფისდადროებითიშეზღუდვისღონისძიებები

1. მოსარჩელეს შეუძლია მიმართოს სასამართლოს სარჩელის უზრუნველყოფისშესახებ განცხადებით, რომელიც უნდა შეიცავდეს მითითებას იმ გარემოებებზე,რომელთაგამოცსარჩელისუზრუნველყოფისღონისძიებათაგანუხორციელებლობაგააძნელებს ან შეუძლებელს გახდის გადაწყვეტილების აღსრულებას და შესაბამისდასაბუთებას, თუ სარჩელის უზრუნველყოფის რომელი ღონისძიების გატარებამიაჩნიამოსარჩელესაუცილებლად.

2. მოსამართლეგამოიტანს განჩინებას სარჩელისუზრუნველყოფისღონისძიებისშესახებ, თუ, მოსამართლის შეფასებით არსებობს შემდეგი გარემოებებისერთობლიობა: არსებობს სარჩელის დაკმაყოფილების დასაბუთებული ალბათობა;სარჩელის დაკმაყოფილების შემთხვევაში არსებობს დასაბუთებული მაღალირისკი, რომ მისი აღსრულება შეუძლებელი გახდება მთლიანად ან ნაწილობრივუზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენების გარეშე; თუ მხარეთა ინტერესებისბალანსისგათვალისწინებითდაუზრუნველყოფისზომის ადეკვატურობისშეფასე-ბით,მოსამართლესუჩნდებადასაბუთებულირწმენა,რომუზრუნველყოფისზომისგამოყენებით შესაძლებელია უფრო მაღალი ინტერესის დაცვა, ვიდრე შეზღუდვა;თუ უზრუნველყოფის ზომით გამოწვეული შესაძლო ზიანი დაბალანსებულია ანწარმოდგენილიასათანადოგარანტიამოსარჩელისმიერამკოდექსის199-ემუხლისთანახმად.

3.მოსარჩელესშეუძლიასარჩელისუზრუნველყოფასთანერთადსარჩელისუზრუნ-ველყოფისღონისძიებისმიღებამდემოითხოვოსდროებითიშეზღუდვისბრძანებისგამოცემა,რომელიცუნდაშეიცავდესმითითებასიმგარემოებებზე,რომელთაგამოცდროებითიშეზღუდვისბრძანებისგამოცემისგარეშე გაძნელდებაანშეუძლებელიგახდებადარღვეულითუსადავოუფლებისგანხორციელებაან/დაგადაწყვეტილებისაღსრულება,აგრეთვეფაქტებიდაგარემოებებიიმგამოუსწორებელიდაიმწუთიერიზიანის, ზარალის ან დანაკლისის შესახებ, რასაც განმცხადებელი განიცდის, თუსასამართლობრძანებისგამოცემამდეაცნობებსმეორემხარესდაგამართავსმოსმენას.ამავეგანცხადებაშიმოსარჩელეწარმოადგენსშესაბამისდასაბუთებას,თუდროებითიშეზღუდვისრომელიღონისძიებისგატარებამიაჩნიააუცილებლად.4.თუსასამართლოსგაუჩნდებადასაბუთებულივარაუდი,რომდროებითიშეზღუდ-ვის ბრძანების გამოუცემლად გაძნელდება ან შეუძლებელი გახდება დარღვეულითუ სადავო უფლების განხორციელება ან/და გადაწყვეტილების აღსრულება,აგრეთვე, თუ მოსამართლის დასაბუთებული ვარაუდით, დროებითი შეზღუდვისდაუყოვნებლივ განხორციელების გარეშე გამოუსწორებელი და იმწუთიერი ზიანიადგება განმცხადებელს, იგი, განცხადების მიღებიდან 24 (ოცდაოთხი) საათისვადაშიგამოიტანსგანჩინებასდროებითიშეზღუდვისბრძანებისგამოცემისშესახებ.


25


დროებითიშეზღუდვისბრძანებაარსაჩივრდება.5. დროებითი შეზღუდვის ბრძანება ძალაშია სარჩელის უზრუნველყოფისღონისძიებისაღსრულებამდე,არაუმეტეს23დღისა.6. განცხადებას, რომლითაც პირი ითხოვს უძრავ ქონებაზე ყადაღის დადებას,უნდადაერთოსცნობასაჯარორეესტრიდანანშესაბამისიდოკუმენტი,რომლითაცდასტურდებაუძრავქონებაზემოპასუხისსაკუთრებისუფლება.7.თუდროებით შეზღუდვის ბრძანების გამოცემის ან სარჩელისუზრუნველყოფისშესახებგანცხადებასარახლავსამმუხლისმე-6ნაწილითგათვალისწინებულიცნობასაჯარო რეესტრიდან ან შესაბამისი დოკუმენტი, ანდა სახელმწიფო ბაჟი არ არისგადახდილი,სასამართლოსგამოაქვსგანჩინებახარვეზისთაობაზედაგანმცხადებელსაძლევს ვადას მის შესავსებად. დანიშნულ ვადაში ხარვეზის შეუვსებლობისშემთხვევაში სასამართლო თავისი განჩინებით განცხადებას განუხილველადდატოვებს,რაცგასაჩივრდებაკერძოსაჩივრით.8. ამ თავით გათვალისწინებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებებიარ ვრცელდება „საგადახდო სისტემისა და საგადახდო მომსახურების შესახებ“საქართველოსკანონითგათვალისწინებულფინანსურგირაოზე(ფინანსურიგირაოსსაგანზე)დამნიშვნელოვანისისტემისმონაწილისანგარიშსწორებისანგარიშებზე.9.გადაუდებელშემთხვევებშისარჩელისუზრუნველყოფისღონისძიებისგამოყენებადასაშვებია იმ შემთხვევაშიც, როდესაც სახეზეა მნიშვნელოვანი ზიანის ან რაიმესხვა მნიშვნელოვანი საფრთხისთავიდან აცილების გადაუდებელი აუცილებლობა,მათ შორის ის საფრთხე,რომელიცუკავშირდებადავის მონაწილე მხარეებს შორისარსებულანსამომავლოგრძელვადიანურთიერთობას.ამშემთხვევაშისასამართლოსშეუძლიაუზრუნველყოფისისეთიზომისგამოყენებაც,რომელიცუშუალოდდავისსაგანზეარარისმიმართული.”

მუხლი 192. განცხადება სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ სასამართლოშისარჩელისაღძვრამდე

1. განცხადება დროებითი შეზღუდვის ბრძანების გამოცემის ან სარჩელისუზრუნველყოფის შესახებ, გადაუდებელ შემთხვევაში შეიძლება შეტანილ იქნესსასამართლოშისარჩელისაღძვრამდე.2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადების სასამართლოსმიერდაკმაყოფილებისშემთხვევაშისარჩელიშეტანილიუნდაიქნესსასამართლოშიბრძანების მიღებიდან ან სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განცხადებისშეტანიდან 10 დღის ვადაში. თუ ამ ვადაში სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებგანცხადებისშემტანიპირიარაღძრავსსარჩელს,სასამართლოთავისიინიციატივითან მოწინააღმდეგე მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე გამოიტანს განჩინებასდროებითიშეზღუდვისბრძანებისგაუქმებისშესახებ.“

მუხლი193.განცხადებისგანხილვისწესი

1.განცხადებასდროებითიშეზღუდვისბრძანებისგამოცემისშესახებგანიხილავსდაგადაწყვეტსამსარჩელისგანმხილველისასამართლოგანცხადებისშეტანიდანერთისამუშაოდღისვადაში,მოპასუხისთვისშეუტყობინებლად.


26


2. თუ სასამართლოს გაუჩნდება დასაბუთებული ვარაუდი, რომ უზრუნველყოფისღონისძიების განუხორციელებლობა გააძნელებს ან შეუძლებელს გახდისგადაწყვეტილების აღსრულებას, იგი განცხადების მიღებიდან 15 დღის ვადაშიგამოიტანს განჩინებას სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ. აღნიშნული ვადაშეიძლებასასამართლოსმიერგაგრძელდეს5დღით.3. სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განცხადების მიღებიდან მესამე დღესსასამართლო მეორე მხარეს უგზავნის სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებგანცხადებას. მხარეუფლებამოსილია აღნიშნული განცხადების მიღებიდან 5დღისვადაში წარმოადგინოს მოსაზრებები სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ ან/დაშებრუნებისუზრუნველყოფის მოთხოვნა. საჭიროების შემთხვევაში სასამართლოსაქვსუფლებადანიშნოსზეპირიგანხილვა.“

მუხლი194.დროებითიშეზღუდვისბრძანებადაგანჩინებასარჩელისუზრუნველყო-ფისშესახებ

1. ამ კოდექსის 191-ე მუხლის თანახმად გამოტანილი დროებითი შეზღუდვისბრძანებაშიუნდააღინიშნოს:

ა) მითითებაბრძანებისმიღებისდროსადაადგილზე;

ბ) ბრძანებისგამომტანისასამართლოსდასახელებადაშემადგენლობა;

გ) მხარეებიდადავისსაგანი;

დ) საკითხი,რომელზეცმიღებულიაგანჩინება;

ე) სასამართლოსბრძანებისდასაბუთება,შესაბამისიმოტივებისმითითებით;

ვ) უზრუნველყოფისზომა,რომელიცგამოყენებულიასასამართლოსმიერ.

2. სარჩელისუზრუნველყოფისშესახებსასამართლოსგამოაქვსგანჩინება,რომელ-იცუნდაპასუხობდესამკოდექსის285-ემუხლითგათვალისწინებულმოთხოვნებსდარომელშიცუნდა მიეთითოს,უზრუნველყოფისრომელი კონკრეტულიღონისძიებაშეარჩიასასამართლომ.

3. სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განცხადების დაუკმაყოფილებლობისშემთხვევაშისასამართლოსგამოაქვსგანჩინებასარჩელისუზრუნველყოფაზეუარისთქმისთაობაზე.სასამართლოსთვისიმავესაგანზედაიმავესაფუძვლითხელმეორედმიმართვისშემთხვევაშიმიიღებაგანჩინებაგანცხადებისგანუხილველადდატოვებისშესახებ,რაცგასაჩივრდებაკერძოსაჩივრით.”

197-ედა1971მუხლებიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლი197.სარჩელისუზრუნველყოფისშესახებგანჩინებისგასაჩივრება

1. სარჩელის უზრუნველყოფაზე უარის თქმის, სარჩელის უზრუნველყოფისგაუქმების ან სარჩელის უზრუნველყოფის ერთი სახის მეორით შეცვლის შესახებ


27


გამოტანილგანჩინებაზეშეიძლებაკერძოსაჩივრისშეტანა.განჩინებისგასაჩივრებისვადა შეადგენს 5 დღეს. ამ ვადის გაგრძელება არ შეიძლება და მისი დენა იწყებასარჩელისუზრუნველყოფისშესახებგანჩინებისმხარისთვისგადაცემისმომენტიდან.

2. სარჩელის უზრუნველსაყოფად გამოტანილ განჩინებაზე მოპასუხის მიერშეტანილისაჩივარიუნდაშეიცავდეს:

ა) სარჩელისუზრუნველსაყოფადგამოტანილიგანჩინებისზუსტდასახელებას;

ბ) მითითებას, თუ რა ზომით უნდა გაუქმდეს ან შეიცვალოს განჩინებაუზრუნველყოფისშესახებ;

გ) გარემოებებს, რომელთა გამოც უნდა გაუქმდეს ან შეიცვალოს განჩინებაუზრუნველ-ყოფისშესახებ.

3. კერძო საჩივრის შეტანა ვერ შეაჩერებს უზრუნველყოფის შესახებ განჩინებისაღსრულებას.

4. სარჩელის უზრუნველყოფის გაუქმების ან სარჩელის უზრუნველყოფის ერთისახისმეორითშეცვლისშესახებგამოტანილგანჩინებაზეკერძოსაჩივრისშეტანაარშეაჩერებსამგანჩინებისაღსრულებას.“

„მუხლი1971.სასამართლოსმიერკერძოსაჩივრისწარმოებაშიმიღებადაგანხილვა

1. სასამართლოკერძოსაჩივრისმიღებიდანერთიდღისვადაშიგააგზავნისკერძოსაჩივარსზემდგომიინსტანციისსასამართლოში.

2. ზემდგომიინსტანციისსასამართლოსმიერკერძოსაჩივრისწარმოებაშიმიღების,განხილვის და გადაწყვეტილების გამოტანის ვადა არ უნდა აღემატებოდეს მისიმიღებიდან10დღეს.“

1991მუხლსდაემატოსშემდეგიშინაარსისმე-2პუნქტი:

„2. სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შემთხვევაში სასამართლოს მიერგამოყენებული სარჩელის უზრუნველყოფის შედეგად მოსალოდნელი ზარალისუზრუნველყოფის ღონისძიება ძალაში რჩება სარჩელის უზრუნველყოფისღონისძიების გაუქმების მიუხედავად, სასამართლოს გადაწყვეტილების კანონიერძალაში შესვლიდან ერთი თვის განმავლობაში. თუ ამ ვადაში მხარემ არ შეიტანასარჩელიუსაფუძვლოსარჩელისუზრუნველყოფისღონისძიებითგამოწვეულიზია-ნისანაზღაურებისმოთხოვნით,იგიუქმდებაავტომატურად.ასეთისარჩელისშეტა-ნისშემთხვევაშიკიტრანსფორმირდებასარჩელისუზრუნველყოფისღონისძიებად,რომელიცარსაჩივრდება.“

201-ემუხლის1-ლიპუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„1. მოპასუხე ვალდებულია სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტებისასლების მიღების შემდეგ, სასამართლოს მიერ განსაზღვრულ ვადაში წარუდგინოსსასამართლოსთავისიპასუხი(შესაგებელი)სარჩელზედამასშიდასმულსაკითხებზე,


28


აგრეთვეთავისიმოსაზრებებისარჩელისათვისდართულიდოკუმენტებისშესახებდამოსარჩელისათვისპასუხის(შესაგებლის)დათანდართულიდოკუმენტებისასლებისგაგზავნის დამადასტურებელი დოკუმენტი. სასამართლოს მიერ განსაზღვრულივადა არ უნდა იყოს 20 დღეზე ნაკლები. ამ ვადის გაგრძელება დაუშვებელია,გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც არსებობს საპატიო მიზეზი. პასუხი (შესაგებელი)უნდაუპასუხებდესამკოდექსის177-ემუხლისმე-2დამე-3ნაწილებითდადგენილმოთხოვნებს.“

205-ემუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლი205.მოსამზადებელისხდომისდანიშვნა1. თუ წარმოდგენილი წერილობითი მასალები მოსამართლეს აძლევს ვარაუდისსაფუძველს, რომ მხარეებმა შეიძლება საქმე მორიგებით დაამთავრონ, მოპასუხემცნოს სარჩელი ან მოსარჩელემუარითქვას სარჩელზე, აგრეთვეთუ, მოსამართლისაზრით,სასამართლოგანხილვისათვისსაქმისსათანადოდმომზადებისინტერესებიამას მოითხოვს, მოსამართლე უფლებამოსილია მხარეთა წერილობითი მასალებისმიღებიდან 5 დღის განმავლობაში დანიშნოს მოსამზადებელი სხდომა ან, ორივემხარის თანხმობის შემთხვევაში, მხარეებთან სატელეფონო გასაუბრება ან ვიდეო-კონფერენცია,რისშესახებაცგანჩინებისმიღებიდან3დღისვადაშიეცნობებათმხარე-ებს.მოსამართლესთანსატელეფონოგასაუბრებაანვიდეოკონფერენციახორციელდ-ება სატელეფონო ხაზზე მხარეების ან მათი წარმომადგენლების ერთდროულადჩართვითდაფიქსირდებაოქმის სახით.თუ მხარეები კანონითდადგენილი წესითგაფრთხილებულიარიანსატელეფონოგასაუბრებისანვიდეოკონფერენციისშესახებდა ვერ ხერხდება ერთ-ერთ მხარესთან ან მის წარმომადგენელთან დაკავშირება,სასამართლო უფლებამოსილია გაესაუბროს მხოლოდ მეორე მხარეს ან მისწარმომადგენელს.

2. მოსამართლე, მოსამზადებელ სხდომაზე, ხელს უწყობს მხარეებს საქმისმორიგებითდასრულებაში. საქმის მორიგებითდამთავრების მიზნით მოსამართლეუფლებამოსილია,თავისიინიციატივით ან მხარისშუამდგომლობითგამოაცხადოსშესვენებასასამართლომოსამზადებელისხდომისმიმდინარეობისასდასხვაპირთადასწრების გარეშე მისცეს მხრეებს და მათ წარმომადგენლებს მოლაპარაკებისგამართვისშესაძლებლობა.

3. მოსამართლესშეუძლიაშესთავაზოსმხარეებსდავისშეთანხმებითდასრულებისშესაძლებლობასაქმისმედიატორისათვისგადაცემისგზით.“

212-ემუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლი212.სასამართლოშიწესრიგისდარღვევისათვისპასუხისმგებლობა

სასამართლო აფრთხილებს მხარეებს, რომ თუ ისინი თვითნებურად მიატოვებენსხდომას,გამოტანილიიქნებაგადაწყვეტილებამათდაუსწრებლად.“

217-ემუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლი217.საქმისგანხილვისდაწყება


29


1. საქმის არსებითი განხილვის დაწყებისას პირველად სასამართლო მოისმენსმოსარჩელისადამისმხარეზემონაწილემესამეპირისშესავალსიტყვას,ხოლოშემდეგ–მოპასუხისადამისმხარეზემონაწილემესამეპირისშესავალსიტყვას.

2. მოსამართლე მხარეს სიტყვისათვის ან/და საქმის განხილვის თითოეულიეტაპისათვისგანუსაზღვრავსგონივრულდროს.განსაკუთრებულშემთხვევაში,საქმისსირთულიდანგამომდინარე,სასამართლოუფლებამოსილია,მხარესგანუსაზღვროსდამატებითიდრო,რომელიცარგამოიწვევსსაქმისგანხილვისგაჭიანურებას.“

218-ემუხლიამოღებულიქნეს 219-ემუხლის1-ლიპუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:“1. მხარეებიშეზღუდულნიარიან,მთავარისხდომისდაწყებისშემდეგ,წარადგინონახალიმტკიცებულებებიანმიუთითონახალგარემოებებზე,რომელთაშესახებაცარყოფილამითითებულისარჩელსათუშესაგებელშიანსაქმისმომზადებისსტადიაზე,გარდაიმშემთხვევისა,როცამათშესახებთავისდროზესაპატიომიზეზითარიყოგანცხადებული.”

220-ე,221-ედა222-ემუხლებიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლის220.შესავალისიტყვა

შესავალისიტყვაუნდამოიცავდესსარჩელის/შესაგებლის(მესამეპირისპოზიციის)ძირითად გარემოებებს, მითითებას შესაბამის მტკიცებულებებზე, მათი შეფასებისგარეშედამხარეთა(მესამეპირთა)მოთხოვნას.“

221-ემუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლი221.მხარეთადაკითხვა

1. მხარეს,რომელიცარეთანხმებამეორემხარის(მესამეპირის)მიერწარმოდგენილწერილობით ახსნა-განმარტებას უფლება აქვს იშუამდგომლოს სასამართლოსწინაშე ახსნა-განმარტების ავტორის მოწმის სახით დაკითხვასთან დაკავშირებით.იმ შემთხვევაში,თუ სასამართლოდასაბუთებულადმიიჩნევსდადააკმაყოფილებსმოცემულ შუამდგომლობას, ხოლო მხარე არ გამოცხადდება ჩვენების მისაცემად,აღნიშნულმხარეზე გადავა შუამდგომლობის ავტორის მიერ მითითებულიფაქტისმტკიცებისტვირთი.

2. მხარისდაკითხვაწარმოებს140-ემუხლითგანსაზღვრულიწესით.“

222-ემუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„მუხლი222.მოსამართლეთაშეკითხვები

მოსამართლეს უფლება აქვს მხარეებს (მესამე პირებს) და მოწმეებს დაუსვასდამაზუსტებელი შეკითხვები დაკითხვის, შუამდგომლობების დაყენებისა დამტკიცებულებათაგამოკვლევისას.“

225-ემუხლის1-ლიპუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:


30


„1. მხარეთადამესამეპირთაშესავალისიტყვისდადაკითხვისშემდეგსასამართლოუფლებამოსილია, მხარის შუამდგომლობით ან თავისი ინიატივით განიხილოსდაშეამოწმოს სადავო მტკიცებულებები. წერილობითი მტკიცებულების განხილვა დაშემოწმება არ გულისხმობს მისი შინაარსის სასამართლო სხდომაზე გამოქვეყნებასადაწაკითხვას.მტკიცებულებათაგანხილვისადაშემოწმებისპროცესშისასამართლომიმართავსმხარეებს,წარმოადგინონსაკუთარიმოსაზრებებისადავომტკიცებულებისან მასში მითითებული ყველა იმ გარემოების თაობაზე, რომლებსაც არსებითიმნიშვნელობააქვსსაქმისათვის.სასამართლო,ამკოდექსის104-ემუხლისშესაბამისად,საქმიდან ამოიღებს მტკიცებულებებს და საქმეში წარმოდგენილ იმ დოკუმენტებს,რომლებსაცსაქმისათვისარააქვსმნიშვნელობა.“

229-ე,2321-ე,233-ე,236-ედა241-ემუხლებიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„მუხლი229.მხარისგამოუცხადებლობა

1. თუ სასამართლოს სხდომაზე არ გამოცხადდება მოსარჩელე ან მოპასუხე,რომელსაც ჩაბარდა შეტყობინება ამ კოდექსის 70-ე – 78-ე მუხლებითდადგენილიწესით, გამოცხადებული მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლოსშეუძლია საქმის განხილვა გადადოს ან გამოცხადებული მხარის დასწრებითგამოიტანოსგადაწყვეტილებასაქმეშიარსებულიმასალებისსაფუძველზე.

2. გამოცხადებული მხარის მიერ სასამართლოსათვის დამატებითიმტკიცებულებების წარდგენის შესახებ შუამდგომლობით მიმართვის შემთხვევაში,სასამართლოგადადებსგანხილვასდაწარმოდგენილმტკიცებულებებსგაუგზავნისგამოუცხადებელმხარეს.

მუხლი2321.მოპასუხისმიერპასუხის(შესაგებლის)წარმოუდგენლობისშედეგები

მოპასუხის მიერ ამ კოდექსის 201-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტითდადგენილვადაში პასუხის (შესაგებლის) წარუდგენლობისას,თუეს გამოწვეულიაარასაპატიომიზეზით,მოსამართლესზეპირიმოსმენისგარეშეგამოაქვსდაუსწრებელიგადაწყვეტილება.ამასთანავე,მოსამართლედააკმაყოფილებსსარჩელს,თუსარჩელშიმითითებულიგარემოებებიიურიდიულადამართლებსსასარჩელომოთხოვნას;

მუხლი233.სასამართლოსდაუსწრებელიგადაწყვეტილებისგამოტანისდაუშვებლობა

1. სასამართლოსდაუსწრებელიგადაწყვეტილებისგამოტანადაუშვებელია,თუ:

ა) მხარეს არ ჩაბარებია სარჩელი და თანდართული დოკუმენტები ამ კოდექსის70-ე–78-ემუხლებითდადგენილიწესით;

ბ) სასამართლოსათვისცნობილიგახდა,რომადგილიჰქონდადაუძლეველძალასან სხვა მოვლენებს, რომელსაც (რომლებსაც) შეეძლო ხელი შეეშალა შესაგებლისწარდგენისათვის;

გ) არარსებობსსარჩელისაღძვრისწინაპირობები.


31


მუხლი236.დაუსწრებელიგადაწყვეტილებისგასაჩივრებამხარეს, რომლის წინააღმდეგაც გამოტანილია დაუსწრებელი გადაწყვეტილება,შეუძლიათ ასეთი გადაწყვეტილების გამომტან სასამართლოში შეიტანონ საჩივარიდაუსწრებელიგადაწყვეტილებისგაუქმებისადასაქმისგანახლებისშესახებ.

მუხლი241.დაუსწრებელიგადაწყვეტილებისგაუქმებისსაფუძვლებიდაუსწრებელიგადაწყვეტილებაუნდაგაუქმდესდასაქმისგანხილვაგანახლდეს,თუარსებობს233-ემუხლითგათვალისწინებულისაფუძვლები.

238-ემუხლის„გ“ქვეპუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„გ)გარემოებებს,რომლებიცადასტურებს,რომმოპასუხისმიერპასუხის(შესაგებლის)წარუდგენლობაგამოწვეულიიყოსაპატიომიზეზით;“

კანონსდაემატოსშემდეგისახელწოდებისXXVI1თავი:„თავიXXVI1.დაჩქარებულიგადაწყვეტილება“

კანონსდაემატოსშემდეგიშინაარსის2431მუხლი:

„2431.დაჩქარებულიგადაწყვეტილება

1. თუ მხარის მიერ წარმოდგენილია მტკიცებულებები, ან საქმეში არისექსპერტისდასკვნადასასამართლოსმიერგამოკვლეულიაყველაგარემოება,ხოლომეორე მხარეს არ წარმოუდგენია მტკიცებულებები და შუამდგომლობა პირველიინსტანციის სასამართლო უფლებამოსილია მთავარი სხდომის ჩატარების გარეშეგამოიტანოსდაჩაქარებულიგადაწყვეტილებამხარისშუამდგომლობითანსაკუთარიინიციატივით.

2. დაჩქარებული გადაწყვეტილების გასაჩივრება შესაძლებელია გადაწყვეტილე-ბისგასაჩივრებისთვისმითითებულიწესით.“

262-ემუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:მუხლი262.გადაწყვეტილებისდაგანჩინებისგანმარტება1. გადაწყვეტილების გამომტან სასამართლოს უფლება აქვს მხარეთა ანაღმასრულებლისგანცხადებით,გადაწყვეტილებისაღსრულებისხელშეწყობისმიზ-ნითგანმარტოსგადაწყვეტილებაანგანჩინებასარეზოლუციონაწილისშეუცვლელადმხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ გადაწყვეტილების /განჩინების/ სარეზოლუციონაწილისშინაარსიბუნდოვანია.განცხადებისშეტანაგადაწყვეტილების/განჩინების/განმარტების შესახებ დასაშვებია, თუ არ გასულა ვადა, რომლის განმავლობაშიცგადაწყვეტილება/განჩინება/შეიძლებააღსრულდეს.სასამართლოუფლებამოსილიაგადაწყვეტილების განმარტების საკითხი გადაწყვიტოს ზეპირი მოსმენის გარეშე.სხდომის ჩატარების შემთხვევაში მხარეებს ეგზავნება შეტყობინება, მაგრამ მათიგამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს გადაწყვეტილების განმარტების საკითხის


32


განხილვას.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ განცხადებას სასამართლოგანიხილავსშეტანიდან1თვისვადაში.ხოლოგანჩინებისგანმარტებისშემთვევაში5დღისვადაში.

279-ემუხლის„ვ“ქვეპუნქტიამოღებულიქნას280-ემუხლსდაემატოსშემდეგიშინაარსის„ვ“ქვეპუნქტი:„ვ) თუამკოდექსის1873მუხლისმე-2ნაწილითგათვალისწინებულშემთხვევაშიდავამხარეთაშეთანხმებითდასრულებისმიზნითგადაეცამედიატორს.“

281-ემუხლის„ვ“ქვეპუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„ვ) ამკოდექსის280-ემუხლის„ვ“ქვეპუნქტითგათვალისწინებულშემთხვევაში−სასამართლომედიაციისვადისდასრულებამდე“

35613-ემუხლის„ვ“და„ზ“ქვეპუნტებიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„ვ) საქართველოში გამოტანილი საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობისა დააღსრულებისშესახებ;

ზ)საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისგაუქმებისშესახებ“

35614-ემუხლიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

მუხლი35614.მხარე„ამ თავის მიზნებისათვის მხარე არის საარბიტრაჟო შეთანხმების მონაწილე პირიან პირი, რომელსაც ეხება (ან რომლის მიმართაც არის გამოტანილი) საარბიტრაჟოგადაწყვეტილება.“

35620-ე,35621-ედა35624მუხლებიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„მუხლი35620.საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობადააღსრულებასაარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე გადაწყვეტილებაგამოიტანებადაინტერესებულიმხარისშესაბამისიგანცხადებისსაფუძველზე.“

მუხლი 35621. გადაწყვეტილება საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა დააღსრულებაზემხარემ, რომელიც მიმართავს სასამართლოს განცხადებით საარბიტრაჟოგადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე, უნდა წარმოადგინოს საარბიტრაჟოგადაწყვეტილების სათანადოდ დამოწმებული დედანი ან მისი სათანადოდდამოწმებულიასლი,აგრეთვესაარბიტრაჟოშეთანხმებისდედანიანმისისათანადოდდამოწმებულიასლი.თუსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებაანსაარბიტრაჟოშეთანხმებაარარისშესრულებულიქართულენაზე,მხარემუნდაწარმოადგინოსასევექართულ


33


ენაზეამსაბუთისსათანადოდდამოწმებულითარგმანი.“

„მუხლი35624.საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისგაუქმებასაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისგასაჩივრებაშესაძლებელიამხოლოდ„არბიტრაჟისშესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებისგაუქმებისშესახებსასამართლოშისაჩივრისშეტანისგზით.“

35622-ემუხლიამოღებულიქნეს

387-ემუხლის1-ლიპუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციითმუხლი387.მხარეთაგამოუცხადებლობისშედეგები„1. თუსასამართლოსხდომაზეარგამოცხადდებააპელანტიანმოპასუხე,რომელსაცჩაბარდა შეტყობინება ამ კოდექსის 70-ე-78ე მუხლებით დადგენილი წესით,გამოცხადებული მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლოს შეუძლიასაქმის განხილვაგადადოს ან გამოცხადებულიმხარისთანდასწრებითგამოიტანოსგადაწყვეტილებასაქმეშიარსებულიმასალებისსაფუძველზე.“

391-ემუხლისმე-6პუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:

„6. სამოქალაქო საქმეებზე საკასაციო საჩივრის განხილვისადა გადაწყვეტილებისგამოტანისვადაა6თვესაკასაციოსაჩივრისსაკასაციოსასამართლოსმიერწარმოებაშიმიღებისდღიდან“.

396-ემუხლის1-ელნაწილსდაემატოსშემდეგიშინაარსის„31“ქვეპუნქტი:„ვ1.საკასაციოსაჩივრისდასაშვებობისდასაბუთებას;“

401-ემუხლისმე-3ნაწილიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით: „3.ამკოდექსის391-ემუხლისსაფუძველზესაკასაციოსაჩივრისდასაშვებობასამოწმებს სასამართლოს კოლეგიური შემადგენლობა. კოლეგია უფლებამოსილია,აღნიშნული საკითხი გადაწყვიტოს ზეპირი განხილვის გარეშე. დასაშვებობისშემოწმების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს 3 თვეს. საჩივრისდასაშვებობაზე უარისთაობაზესასამართლოსგამოაქვსდასაბუთებულიგანჩინება,რომელშიცაღინიშნებათურატომ არიქნა გაზიარებულისაკასაციო საჩივარში წარმოდგენილი საკასაციოსაჩივრისდასაშვებობისსაფუძვლები.“

419-მუხლის1-ლინაწილიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„1. კერძო საჩივრის თაობაზე განჩინება გამოაქვს ზემდგომი ინსტანციისსასამართლოსკერძოსაჩივრისმიღებიდან15დღისვადაში.“

426-ემუხლის1-ლიპუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„1. განცხადება გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილგარემოებათაგამოსაქმისწარმოებისგანახლებისშესახებშეტანილუნდაიქნესექვსითვისგანმავლობაშიდაამვადისგაგრძელებაარდაიშვება.“


34


426-ემუხლისმე-4პუნქტიამოღებულიქნეს

427-ემუხლისმე-2პუნქტიჩამოყალიბდესშემდეგირედაქციით:„2. თუ განცხადება არ დააკმაყოფილებს ამ მოთხოვნებს, სასამართლო ავალებსგანმცხადებელსშეავსოსხარვეზი,რისთვისაცუნიშნავსვადას.თუამვადაშიხარვეზიარ შეივსება, განცხადება აღარდაიშვება. აღნიშნული განჩინება საჩივრდება კერძოსაჩივრით.“


35


◊კვლევა და რეკომენდაციები სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში მხარეთა შეჯიბრებითობის და თანასწორობის უზრუნველყოფისთვის

ფონდ„ღიასაზოგადოებასაქართველოს“მიერდაფინანსებულიპროექტის,„სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში მხარეთა შეჯიბრებითობისუზრუნველყოფისთვის რეკომენდაციების შემუშავება“-ს ფარგლებშისიფა-სადვოკატების მიერ შემუშავდა კვლევა და რეკომენდაციები სისხლისსამართლის საპროცესო კოდექსში მხარეთა შეჯიბრებითობის და თანასწორობისუზრუნველყოფისთვის.კვლევის ძირითადი ნაწილი განახორციელეს ექსპერტებმა დავით კვაჭანტირაძემ(იურიდიულიკომპანია„VBAT“–ისპარტნიორი,სიფა-სსისხლისსამართლისსამუშაოჯგუფისხელმძღვანელი),კახაბერწერეთლმა(სიფა–სსისხლისსამართლისსამუშაოჯგუფის წევრი, ადვოკატი) და ემზარ პაქსაძემ (იურიდიული კომპანია “სამხარაძე,პაქსაძე და პარტნიორები”-ის პარტნიორი, სიფას–ს სისხლის სამართლის სამუშაოჯგუფისწევრი).სიფა–სსისხლისსამართლისსამუშაოჯგუფისწევრმაადვოკატებმა-დავითაბესაძემ,აკაკიჩარგეიშვილმა,ირაკლიკუჭუხიძემ,ირაკლიჟორჟოლიანმა,მამუკა ჭაბაშვილმა, თამარ კაპანაძემ, გიორგი საძაგლიშვილმა, ნუგზარ სალიამ,გირშელძებნიაურმამონაწილეობამიიღესკვლევისთემებისგანხილვაში.კვლევის პროცესში განხორციელდა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსისნორმათა, საქართველოს სხვა კანონების და ადამიანის უფლებათა ევროპულისასამართლოს პრეცედენტული სამართლის ანალიზი; შეისწავლეს სხვადასხვაადგილობრივი და საერთაშორისო ორგანიზაციების მონიტორინგის და კვლევებისშედეგები, საქართველოს სასამართლოების გადაწყვეტილებები სხვადასხვასაკითხებზე მათ შორის გადაწყვეტილებები საგამოძიებო მოქმედებების დაკანონე-ბის შესახებ; აღკვეთის ღონისძიების გამოყენების, გამოყენების გასაჩივრების დააღკვეთის ღონისძიების შეცვლის ან გაუქმების შუამდგომლობასთან დაკავშირე-ბული გადაწყვეტილებები; წინასასამართლო სხდომის და სასამართლოს არსებითსხდომაზე მიღებული განჩინებები და განაჩენები. განხორციელებულმა კვლევამავტორებს მისცა შესაძლებლობა შეედარებინათ კვლევისთვის რელევანტურისაკითხების საქართველოს კანონმდებლობის რეგულირება და მის საფუძველზეგანვითარებულისასამართლოპრაქტიკაევროპულიკონვენციისმე–5დამე–6მუხლითგარანტირებული უფლებების გაგებასთან, რაც დამკვიდრებულია ევროპულისასამართლოს პრეცედენტული სამართლით. კვლევის შედეგად შემუშავებულირეკომენდაციებიჩამოყალიბდაშემდეგიფორმულირებით:

▶ სსსკ–შიშემუშავდესსპეციალურიწესები,რომლებიცშექმნისმყარგარანტიებსადვოკატის ან საადვოკატო ოფისის მიმართ საგამოძიებო მოქმედების და სხვასაპროცესომოქმედებებისგანხორციელებისასპროფესიულისაიდუმლოებისდაცვისუზრუნველსაყოფად. მიზანშეწონილია, საგამოძიებო მოქმედებების შემთხვევაშიც,ფარული მოქმედებების მსგავსად, დადგინდეს კონკრეტული, შემზღუდავი წესებიადვოკატის/საადვოკატო ოფისის მიმართ ჩატარებული საგამოძიებო მოქმედებებისჩატარებისას. ერთ–ერთი ასეთი სპეციალური გარანტია შეიძლება იყოს ადვოკატისოფისის მიმართ ჩხრეკა/ამოღების პროცესში დასასწრებად ადვოკატთა ასოციაციისთავმჯდომარისანსხვაწარმომადგენლისმოწვევისვალდებულებისდადგენა.


36



▶ მიუხედავად იმისა, რომ სასამართლო გადაწყვეტილების დაუსაბუთებლობისპრობლემისსაფუძველიარაიმდენადსაკანონმდებლოხარვეზი,არამედსასამართლოპრაქტიკის არასრულყოფილებაა, შესაძლებელია, სახელმწიფომ მაინც იფიქროსსსსკ–შიგადაწყვეტილებათადასაბუთებულობისსტანდარტებისკონკრეტიზაციაზე.ასეთიცვლილებებიშეამცირებსხარვეზებსგადაწყვეტილებათადასაბუთებულობისთვალსაზრისითდაგააუმჯობესებსმართლმსაჯულებისხარისხს.

▶ გაფართოვდეს სააპელაციო სასამართლოში საქმის ხელახალი არსებითიგანხილვის და მტკიცებულებათა წარდგენის ფარგლები იმ შემთხვევებში, როცაგასაჩივრებულია სასამართლოს მიერ საკუთარი ინიციატივით შეცვლილიკვალიფიკაცია. ამდროსმხარეებსუნდამიენიჭოთდამატებითიმტკიცებულებებისწარდგენის და უკვე გამოკვლეული მტკიცებულების ხელახალი გამოკვლევისშესაძლებლობა, იმის მიუხედავად, იყო თუ არა მათი წარდგენა და გამოკვლევაობიექტურადშესაძლებელიპირველინსტანციაში.

▶ სსსკ–ში შემუშავდეს ცვლილებები, რაც შესაძლებელს გახდის, ბრალდებულისსტატუსისარმქონეპირმა,რომლისთვისაცცნობილიგახდამისმიმართდაწყებულიგამოძიების შესახებ ან/და გამოძიების კონკრეტულმა ღონისძიებებმა ზემოქმედებადაიწყომასზე,ისარგებლოსევროპულიკონვენციისმე–6მუხლითგარანტირებულისამართლიანისასამართლოსუფლებით,მათშორის,მოითხოვოსგონივრულვადაშიგასამართლება, მიიღოს საქმის მასალები, ჰქონდეს მტკიცებულებათა წარდგენისშესაძლებლობა;აწარმოოსდაცვაადვოკატისმეშვეობითდასხვ.ამთვალსაზრისითსსსკ–ში უნდა დაწესდეს სპეციალური სტატუსი და უფლებები ასეთი პირისთვის.სსსკ–ისმე–3მუხლსშეიძლებადაემატოსცნება–პირი,რომლისმიმართდაწყებულიაგამოძიება.ასევე,ცალკეთავითგანისაზღვროსამპირისუფლებრივისტატუსი.72

▶ დაცვის მხარეს, ბრალდების მხარის მსგავსად, მიეცეს უფლება სასამართლოსმეშვეობითგამოითხოვოსმტკიცებულება.ასეთიცვლილებაშეიძლებაგანხორციელდეს სსსკ–ის 39–ე მუხლის მეორე ნაწილის პირველი წინადადების ამგვარიფორმულირებით–„თუმტკიცებულებისმოპოვებისათვისსაჭიროაისეთისაგამოძიებოან სხვა საპროცესო მოქმედების ან გამოთხოვის ჩატარება, რასაც ბრალდებული ანმისი ადვოკატი დამოუკიდებლად ვერ ატარებს, იგი უფლებამოსილია შესაბამისიგანჩინების გამოტანის შუამდგომლობით მიმართოს მოსამართლეს.“ ასევე, სსსკ–ის136–ე მუხლით გათვალისწინებული დოკუმენტის ან ინფორმაციის სასამართლოსმეშვეობითგამოთხოვისუფლებამიენიჭოსდაცვისმხარესაც.

▶ მიზანშეწონილი იქნება, სსსკ–ის 111–ემუხლის პირველ ნაწილში შევიდესცვლილება და დაცვის მხარის დასაბუთებული შუამდგომლობით, სასამართლოსგანჩინების საფუძველზე საგამოძიებო მოქმედებას ჩატარების უფლებამოსილებამიენიჭოს ადვოკატს.ხოლოსსსკ–ის120–ემუხლისმე–10ნაწილიამოღებულიქნას.დაცვის მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე და სასამართლოს განჩინებითჩატარებული საგამოძიებო მოქმედების შედეგად მოპოვებული მტკიცებულებისბრალდების მხარისთვის და სასამართლოსთვის წარდგენის საკითხს სსსკ–ს 83–ემუხლისწესებითგადაწყვეტსდაცვისმხარე.

37


▶ მიზანშეწონილია,გაუქმდესსსსკ–ის126–ემუხლისმე–4ნაწილითდადგენილივალდებულება მხარეების მიერ ექსპერტიზის ჩატარებისთანვე, მოთხოვნისშემთხვევაში, დასკვნის მეორე მხარისთვის დაუყოვნებლივ გადაცემის შესახებ.ექსპერტიზის დასკვნის გაცვლა მოხდეს სხვა მტკიცებულებების გადაცემისთვისსსსკ–ის83–ემუხლითდადგენილისაერთოწესებით.

▶ შესაძლებლობა მიეცეს მხარეებს წინასასამართლო სხდომაზე იშუამდგომლონარარელევანტური მტკიცებულების გამორიდების შესახებ. ასეთი რეგულირებადასაშვებია გათვალისწინებულ იქნას სსსკ–ის 219–ე მუხლის მე–4 ნაწილში,წინასასამართლოსხდომაზეგანსახილველისაკითხებისჩამონათვალისგაზრდით.

▶ სსსკ–ის 239–ე მუხლში განისაზღვროს შესაძლებლობა, რათა მხარეებმამტკიცებულებათა გამოკვლევის დასრულების შემდეგ დააყენონ ერთიანიშუამდგომლობა მტკიცებულებათა დაუშვებლობის შესახებ. ასეთი დამატება სსსკ–ში, მხარეებს მისცემდა შესაძლებლობას აღარ გაეწიათ ძალისხმევა დაუშვებელიმტკიცებულებების ირგვლივ დასკვნით სიტყვებში; ასევე, შეამცირებდა რისკებს,73 ნაფიცმა მსაჯულებმა (იმ საქმეებში, რომლებსაც განიხილავს ნაფიც მსაჯულთასასამართლო)გადაწყვეტილებამიიღონდაუშვებელიმტკიცებულებისსაფუძველზე.სსსკ–ის83–ემუხლისმე–8ნაწილიდაზუსტდესდამასშიგანისაზღვროსბრალდებისმხარისვალდებულებააღკვეთისღონისძიებისმოთხოვნისშესახებსასამართლოსთვისწარსადგენიშუამდგომლობაგადასცესდაცვისმხარეს.

▶ მიზანშეწონილია, სსსკ–ით დადგენილი დაზარალებულის უფლებრივიმდგომარეობის გაფართოება და მისთვის შუამდგომლობის წარდგენის უფლებისმინიჭება. ასევე, შუამდგომლობაზე უარის შემთხვევაში, დაზარალებულსმიეცეს შესაძლებლობა გაასაჩივროს აღნიშნული უარი ზემდგომ პროკურორთან.დაზარალებულისუფლებებისუკეთდაცვისმიზნითდაფუძნდესდაზარალებულისადვოკატისინსტიტუტი.

▶ მნიშვნელოვანია,სსსკ–შიშევიდესცვლილებები,რაცგანამტკიცებდაბრალდებისმხარისგამოძიების(მათშორისმტკიცებულებათამოპოვებისპროცესის)ყოველმხრივ,სრულადდა ობიექტურად განხორციელების ვალდებულებას და გამორიცხავდა ამსაკითხისწინააღმდეგობრივგანმარტებას.სსსკ–ისმე–9მუხლსშესაძლოადაემატოსმესამენაწილი,სადაცდადგინდებაბრალდებისმხარისაღნიშნულივალდებულება.ხოლო, 83–ე მუხლის პირველ ნაწილში განისაზღვროსდაცვის მხარისათვის ყველაიმ მტკიცებულების გადაცემის აუცილებლობის შესახებ, რაც საქმის ყოველმხრივი,ობიექტურიდასრულიშეფასებისთვისარისაუცილებელი.

▶ სსსკ–ის 207–ე მუხლის მე–4 ნაწილში გაუქმდეს მითითება, რომ საჩივრისდასაშვებობისსაკითხისგანხილვისას,207–ემუხლისმე–2ნაწილებისმოთხოვნებისშესრულებასთან ერთად, სასამართლო ასევე აფასებს საკითხს განიხილა თუ არაპირველი ინსტანციის სასამართლომ არსებითად იგივე საკითხები ან გამოიკვლიათუ არა მან არსებითი მნიშვნელობის მქონე მტკიცებულება, რასაც შეიძლებაზეგავლენამოეხდინაპირისთვისაღკვეთისღონისძიებისშეფარდებაზე.სსსკ–ის206–ემუხლისმე–8ნაწილიჩამოყალიბდესიმგვარად,რომმხარესჰქონდესპატიმრობის


38


საფუძვლების გადასინჯვის შესაძლებლობა ნებისმიერ შემთხვევაში, დასაშვებობისსტადიის გარეშე. ასეთი ცვლილება დააფუძნებს დაპატიმრების გადასინჯვისეფექტურმექანიზმსევროპულიკონვენციისმე–5მუხლისმე–4ნაწილისშესაბამისად.დაპატიმრების გადასინჯვის ეფექტური მექანიზმის დადგენის მიზნებიდანგამომდინარე, მიზანშეწონილია, სსსკ–ის 208–ე მუხლის მე–3 ნაწილში დადგინდესსასამართლოს ვალდებულება წინასასამართლო სხდომის გადავადების საკითხთან74ერთადავტომატურადგადასინჯოსდაპატიმრებისგაგრძელებისსაკითხიცდაამსაკითხისგანხილვისსხდომაზემოიწვიოსბრალდებულიდამისიადვოკატი.

▶ სსსკ-ის206-ემუხლისმე-11ნაწილშიშევიდესცვლილება,რომლისმიხედვითპატიმრობისგამოყენებისშემთხვევაში,განჩინებისსარეზოლუციონაწილთანერთად,სასამართლომუნდაგამოაცხადოსმიღებულიგადაწყვეტილებისდასაბუთება.

▶ დაწესდეს ბრალდების მხარისთვის ინფორმაციის გავრცელების აკრძალვა იმშემთხვევაშითუ მის მიერდაცვის მხარე გაფრთხილებულიქნა საქმეში არსებულიცნობებისგაუმჟღავნებლობისშესახებ.ასეთიდათქმაშესაძლებელიაგანხორციელდესსსსკ–ის104–ემუხლისპირველნაწილში.

▶ მხარეთა თანასწორობის და შეჯიბრებითობის პრინციპის გასაძლიერებლად,კიდევ ერთი ნაბიჯი იქნებოდა, ადვოკატის თანაშემწის და სტაჟიორ–ადვოკატისინსტიტუტის დაფუძნება სისხლის სამართლის პროცესში. განხორციელდესთანაშემწის აღჭურვა ადვოკატის რეალური დამხმარის ფუნქციებით, მათ შორის,საქმის მასალების გაცნობის, ადვოკატთან ერთად საგამოძიებო მოქმედებებზედასწრების, მხარეებს შორის მტკიცებულებათა ურთიერთგაცვლაში მონაწილეობისმიღების, ბრალდებულის საპატიმროში მონახულების უფლების მინიჭებით.ადვოკატისთანაშემწისუფლება-მოვალეობებისგანსაზღვრისმიზნით,საქართველოსსისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსს უნდა დაემატოს 461-ე მუხლი. ასევე,მიზანშეწონილია სტაჟიორ–ადვოკატის ინსტიტუტის დაფუძნება. სტაჟიორ–ადვოკატს მიენიჭოს შესაძლებლობა ბრალდებულის თანხმობით დაშვებულ იქნასდაცვის განსახორციელებლად მხოლოდ ადვოკატის დავალებითა და ადვოკატთანერთად. ამ მიზნით, დამატება უნდა შევიდეს „ადვოკატთა შესახებ“ საქართველოსკანონში, რომელიც ადვოკატის ცნებაში გააერთიანებს სტაჟიორ-ადვოკატსაც,ისევე, როგორც „პროკურატურის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ა“ქვეპუნქტი პროკურორის ცნებაში მოიაზრებს სტაჟიორ-პროკურორს. ამავე დროს,სტაჟიორ-ადვოკატს საადვოკატო საქმიანობის განხორციელების უფლება უნდამიეცეს მხოლოდ ადვოკატთან ერთად. მისიდავალებით სტაჟიორ-ადვოკატს უნდაშეეძლოსცალკეულიმოქმედებებისდამოუკიდებლადგანხორციელება. ამ მიზნით,შესაბამისიდამატებებიუნდაგანხორციელდას „ადვოკატთაშესახებ“საქართველოსკანონისპირველმუხლში.

▶ სისხლის სამართლის კოდექსის 364-ე და 365-ე მუხლებში განხორციელდესშემდეგიცვლილებები1:მუხლი364.სამართალწარმოებისგანხორციელებისთვის,გამოძიებისთვისანდაცვის1 განსახორციელებელიცვლილებებიმონიშნულიამუქიშრიფტით


39


განხორციელებისთვისხელისშეშლა-

4. საქმის ყოველმხრივი, სრული და ობიექტური გამოძიებისთვის ხელის შეშლისმიზნით პროკურორის ან გამომძიებლის, ან დაცვის განხორციელებისთვის ხელისშეშლისმიზნითადვოკატისსაქმიანობაშიამათუიმფორმითუკანონოჩარევა–

მუხლი 365. მუქარა ან ძალადობა სამართალწარმოების განხორციელებასთან,გამოძიებასთანანდაცვისგანხორციელებასთანდაკავშირებით

1. საკონსტიტუციოსასამართლოსწევრის, მოსამართლის, მსაჯულის ან მისი ახლონათესავისმიმართსიცოცხლისმოსპობის,ჯანმრთელობისდაზიანებისანდაქონებისგანადგურებისანდაზიანებისმუქარასასამართლოშისაქმისანმასალისგანხილვასთანდაკავშირებით,–

2.იგივექმედება,ჩადენილიპროკურორის,გამომძიებლის,დამცველის(შეიცვალოს„ადვოკატის“), ექსპერტის, აღმასრულებლის, სამართალწარმოების სხვა მონაწილისან მისი ახლო ნათესავის მიმართ, გამოძიებასთან, დაცვის განხორციელებასთან,სასამართლოშისაქმისანმასალისგანხილვასთანანდაგანაჩენისანსხვასასამართლოგადაწყვეტილებისაღსრულებასთანდაკავშირებით,–

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ცვლილებების რეკომენდაციების პრეზენტაცია გაიმართა 2015 წლის 25 ივნისს, სასტუმრო

„თბილისი მარიოტში“. გამოცემული რეკომენდაციების ჩამოტვირთვა შესაძლებელია საქართველოს იურიდიული ფირმების ასოციაციის ვებ-გვერდიდან: www.alfg.ge

◊სახელმძღვანელო ადვოკატებისთვის ფულის გათეთრების პრევენციული ზომების თაობაზე

ფონდი „ღია საზოგადოება საქართველოს“ მიერ დაფინანსებული პროექტის„სახელმწიფო პოლიტიკის გაუმჯობესება ფულის გათეთრების და ტერორიზმისდაფინანსების სფეროში“ ფარგლებში სიფა-მ შეიმუშავა სახელმძღვანელოადვოკატებისთვისფულისგათეთრებისპრევენციულიზომებისთაობაზე.

საქართველოსა და ევროკავშირის შორის 2014 წლის 27 ივნისს გაფორმებული ასოცირების ხელშეკრულება ავალდებულებს სახელმწიფოს მიიღოს სათანადო

ზომები ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის დაფინანსების შემთხვევების გამოსავლენად. სახელმძღვანელოს მიზანია გაანალიზდეს ფულის გათეთრების თაობაზე არსებული საკანონმდებლო რეგულირების შესაბამისობა საერთაშორისო

სტანდარტებთან, როგორიცაა ფულის გათეთრების წინააღმდეგ მიმართულ

ღონისძიებების შემფასებელი ექსპერტთა კომიტეტის(MONEYVAL) და ფინანსური ქმედების სპეციალური ჯგუფის(FATF) რეკომენდაციები და ადვოკატებს მიეწოდოს ინფორმაცია ფულის გათეთრების სფეროში კანონით დადგენილი ვალდებულებების


40


შესრულების თაობაზე.

საერთაშორისო და ადგილობრივი აქტებიდან, რომლებიც ვრცელდება ფულის გათეთრების და ტერორიზმის დაფინანსების დანაშაულებებზე, აღსანიშნავია:

▶ სტრასბურგის 1990 წლის კონვენცია „ფულის გათეთრების, დანაშაულებრივისაქმიანობის შედეგად მოპოვებული შემოსავლების მოძიების, ამოღების დაკონფისკაციისშესახებ“;2

▶ ევროსაბჭოს 2005 წლის კონვენცია „დანაშაულებრივი გზით მიღებულიშემოსავლების გათეთრების, მოძიების, ამოღების, კონფისკაციის და ტერორიზმისდაფინანსებისშესახებ“;3. საქართველოსპარლამენტისმიერრატიფიცირებულა2013წლის4ოქტომბერსდაძალაშია2014წლის1მაისიდან.

▶ საქართველოს კანონი „უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის აღკვეთისხელშეწყობისშესახებ“,მიღებული2003წლის6ივნისს.4

▶ საქართველოსსისხლისსამართლისკოდექსი,რომლის3311მუხლისცალკე

გამოყოფსტერორიზმისდაფინანსებისდანაშაულს.5

▶ „ადვოკატის მიერ ინფორმაციის მიღების, სისტემატიზაციის, დამუშავებისადა საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციისათვის წარდგენილი ინფორმაციისსაქართველოსფინანსური მონიტორინგის სამსახურისათვის გადაცემის წესის შესა-ხებ“დებულებისდამტკიცებისთაობაზე“საქართველოსფინანსურიმონიტორინგისსამსახურისუფროსის2014წლის2ოქტომბრისბრძანება№2

1. ადვოკატისვალდებულებებიფულისგათეთრებისგარიგებებისგამოსავლენად

1.1. კლიენტისიდენტიფიცირებისვალდებულებები

„უკანონოშემოსავლისლეგალიზაციის აღკვეთისხელშეწყობისშესახებ” საქართვე-ლოს კანონის მე-6 მუხლის მიხედვით, ადვოკატები ვალდებულნი არიან, პირველრიგში,მოახდინონკლიენტისიდენტიფიცირებადამიიღონშესაბამისიზომებიმისივინაობისდასადგენად. კლიენტის იდენტიფიცირების ვალდებულებადადგენილია„დანაშაულებრივიგზითმიღებულიშემოსავლებისგათეთრების,მოძიების,ამოღების

2 ფულის გათეთრების დანაშაულებრივი საქმიანობის შედეგად მოპოვებული შემოსავლებისმოძიების,ამორბისდაკონფისკაციისშესახებკონვენცია,1990წელი3 ევროპისსაბჭოსკონვენცია„დანაშუალებრივიგზითმიღებულიშემოსავლებისგათეთრების,მოძიების,ამოღებისდაკონფისკაციისდატერორიზმის დაფინანსებისშესახებ“,ვარშავა,16მაისი,20054 ინფორმაციაიხილეთ:https://matsne.gov.ge/ka/document/view/2106016

5 საქართველოსსისხლისსამართლისკოდექსი,ვებგვერდი


41


და კონფისკაციისდა ტერორიზმისდაფინანსების შესახებ კონვენციის6 მე-13 მუხ-ლის მე-2 პუნქტით, რომლის თანახმადაც, ფიზიკურმა და იურიდიულმა პირებმაუნდადაადგინონანდაადასტურონკლიენტისიდენტობა“.მართალია,ადვოკატებიპირდაპირ მოხსენებული არ არიან კონვენციის ტექსტში, თუმცა კონვენციის ამავემუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, თითოეულმა სახელმწიფომ უნდა მიიღოსშესაბამისი ზომები ფულის გათეთრების მონიტორინგისა და პრევენციისთვის.აღნიშნული კი ადგილობრივ კანონმდებლობაში ისეთი საერთაშორისოსტანდარტებისდამკვიდრებასდახელშეწყობასგულისხმობს,როგორიცააფინანსურიქმედების სპეციალური ჯგუფის (FATF) რეკომენდაციების გათვალისწინება. FATF-ის რეკომენდაციებით დადგენილია ვალდებულებები იურიდიული პროფესიებისწარმომადგენლებისთვის,რომლისქვეშდამოუკიდებელიპროფესიისმქონეპირები,ადვოკატები და ნოტარიუსები არიან გაერთიანებული. რეკომენდაციის მიხედვით,აღნიშნულ პირებს, შესაძლოა, შეხება ჰქონდეთ ისეთ კლიენტებთან, რომლებსაცსურთუკანონოფულისკანონიერბრუნვაშიმიმოქცევაანტერორიზმისდაფინანსება.აქედანგამომდინარე,მნიშვნელოვანია,რომმათგანახორციელონმონიტორინგიდაკლიენტისიდენტიფიცირებისთვის საჭიროზომები მიიღონ7.უკანონოშემოსავლისლეგალიზაციის აღკვეთის ხელშეწყობის შესახებ კანონის მე-5 მუხლის 23 პუნქტისმიხედვით, ადვოკატი ახორციელებს კლიენტის მონიტორინგს, რაც მოიცავსკლიენტის ვინაობის დადგენას, გარიგების თაობაზე ინფორმაციის აღრიცხვას დასისტემატიზაციას. კანონის აღნიშნულიმუხლითდაFATF-ის 22-ერეკომენდაციითადვოკატმა მხოლოდ შემდეგ გარიგებებზე უნდა განახორციელოს კლიენტისმონიტორინგი:

▶ უძრავიქონებისყიდვა-გაყიდვა;

▶ ფულადისახსრების,ფასიანიქაღალდებისანსხვაქონებისმართვა;

▶ საბანკო,შემნახველიანფასიანიქაღალდებისანგარიშებისმართვა;

▶ იურიდიული პირის შექმნისთვის, საქმიანობისთვის ან მართვისთვისშენატანებისორგანიზება;

▶ იურიდიულიპირისანამხანაგობისშექმნა,საქმიანობაანმართვა;

▶ იურიდიულიპირის(წილის)ყიდვა-გაყიდვა.

შესაბამისად, თუ ზემოთ ჩამოთვლილი გარიგებების მონიტორინგის დროს ადვო-კატსეჭვიეპარებაკლიენტისვინაობისუტყუარობაში,ანკლიენტისიდენტიფიკაციავერ ხერხდება, ან თუ გარიგება ადვოკატმა მიიჩნია საეჭვოდ,7 იგი ვალდებულიაინფორმაციამიაწოდოსადვოკატთაასოციაციას.8თუმცა,პროფესიულიპრივილეგიისფარგლებშიადვოკატმაუნდადაიცვასკლიენტისპირადიინფორმაციადამხოლოდკონფიდენციალური ინფორმაციის დაცვით მიაწოდოს ინფორმაცია ადვოკატთა6 ევროპისსაბჭოსკონვენცია,16მაისი,20057 გარიგებისსაეჭვოობისდეფინიციამოცემულია„უკანონოშემოსავლისლეგალიზაციისაღკვეთისხელშეწყობისშესახებკანონისმე-2მუხლის„თ“პუქნტში8 იქვე,მე-9მუხლის1პრიმა


42


ასოციაციას.9 გასათვალისწინებელია, რომ კლიენტის იდენტიფიცირებისას,პროფესიულისაქმიანობისსპეციფიკიდანგამომდინარე,ადვოკატებსFATF-ისყველარეკომენდაცია არ ეხებათ და ამ შემთხვევაში სპეციალურად ადვოკატებისთვისგანკუთვნილირეგულაციებიმოქმედებს.ადვოკატებზეFATF-ის22-ერეკომენდაციავრცელდება, რომლის მიხედვით, კლიენტის ვინაობის დასადგენად ადვოკატებმაუნდამიმართონმე-10,მე-11,მე-12,მე-15დამე-17რეკომენდაციითგათვალისწინებულზომებს. აღნიშნული რეკომენდაციები, თავის მხრივ, გულისხმობს შემდეგღონისძიებებეს: კლიენტის იდენტიფიცირება, პოლიტიკურად აქტიური პირებისიდენტიფიცირება, კლიენტის პერსონალური ინფორმაციის შენახვა, ინფორმაციისუსაფრთხოებისდაიდენტიფიცირებისწესებისმესამეპირებისთვისგადანდობა.

ა)ფიზიკურიდაიურიდიულიპირისიდენტიფიცირებისწესები

საქართველოსკანონის„უკანონოშემოსავლისლეგალიზაციისაღკვეთისხელშეწყობისშესახებ“მე-6მუხლის41-ეპუნქტისმიხედვით,ადვოკატივალდებულიადაადგინოსკლიენტის ვინაობა და ამ მიზნით გადაამოწმოს ინფორმაცია სანდო წყაროსთან.მართალია, კანონის მე-6 მუხლის მე-7 პუნქტით, ადვოკატი თავად განსაზღვრავსპროცედურებს,კლიენტისიდენტიფიცირებისთაობაზე,თუმცაკანონშიმოცემულიამინიმალური მოთხოვნები კლიენტის ვინაობის დადგენასთან დაკავშირებით.აღნიშნული კანონის მე-6 მუხლის მე-8 პუნქტის მიხედვით, ადვოკატმაფიზიკურიპირისპირადიმონაცემებიუნდაშეამოწმოსმინიმუმპირადობისდამადასტურებელიმოწმობის ან პასპორტის საფუძველზე, ხოლო იურიდიული პირის შემთხვევაში– სახელმწიფოს მიერ გამოცემული ისეთი დოკუმენტის საფუძველზე, რომელიციძლევაიურიდიულიპირისშექმნისადამისიწარმომადგენლის(წარმომადგენლების)შესაბამისი უფლებამოსილების დადასტურების საშუალებას.10 ფინანსურიმონიტორინგის სამსახურის უფროსის #2 ბრძანების11 მე-5 მუხლის მე-9 პუნქტითგანსაზღვრულიამონაცემებისჩამონათვალი,რომელიცუნდაშეამოწმოსადვოკატმაკლიენტის ვინაობისდასადგენადფიზიკურიდაიურიდიულიპირის შემთხვევაში.საქართველოს ფინანსური მონიტორინგის სამსახურის უფროსის #2 ბრძანებაში(შემდგომში ადვოკატის დებულება) მოცემულია ინფორმაციის ჩამონათვალი,12 რომლის საფუძველზე ადვოკატმა იურიდიული პირის იდენტიფიცირებისას უნდადაადგინოს/გადაამოწმოს:ა)სრულისახელწოდება,საქმიანობისსაგანი,იურიდიულიმისამართი ბ) მარეგისტრირებელი ორგანო, რეგისტრაციის თარიღი და ნომერი გ)გადასახადის გადამხდელის საიდენტიფიკაციო ნომერი დ) ხელმძღვანელობასა დაწარმომადგენლობაზე უფლებამოსილი პირების საიდენტიფიკაციო მონაცემებიე) ფინანსური სამსახურის მონიტორინგის უფროსის ბრძანების მე-5 მუხლისმე-11 პუნქტის მიხედვით, თუ ადვოკატთან წარმოდგენილი ინფორმაციაიძლევა საშუალებას, ადვოკატმა უნდა დაადგინოს, “ხელმძღვანელობასა და

9 იქვე,მე-5მუხლის5პრიმა10 “უკანონოშემოსავლისლეგალიზაციისაღკვეთისხელშეწყობისშესახებ“საქართველოსკანონისმე-6 მუხლისმე-8პუნქტიჯჯ11 ფინანსურიმონიტორინგისსამსახურისუფროსისბრძანება#2,2014წლის2ოქტომბერი12 იქვე,მე-5მუხლის9,10,11,12პუნქტები


43


წარმომადგენლობაზეუფლებამოსილიპირებისთანამდებობაზედანიშვნისთარიღი,ან/დასაბანკოანგარიშის(ანგარიშების)რეკვიზიტები.”

FATF-ისმე-10რეკომენდაციისმიხედვით,იურიდიულიპირისშემთხვევაში,უნდადადგინდეს:

ა) სახელწოდება, იურიდიული ფორმა, დაფუძნების დოკუმენტაციის არსებობა,პარტნიორთა შეთანხმება და სხვა დაკავშირებული დოკუმენტაცია, რომელიცკლიენტისწარმომავლობისდადგენასეხება;ბ) დოკუმენტაცია, რომელიც არეგულირებს წილთა გადანაწილების საკითხებს, იმადამიანებისდასახელებით ვინც ფლობს წილებს კომპანიებში, უფროსდაუმცროსმენეჯერებს,დირექტორებისდასხვაწარმომადგენლობაზეუფლებამოსილიპირებისვინაობას;გ)ფაქტობრივიდაიურიდიულიმისამართი.13 ფინანსური მონიტორინგის სამსახურის უფროსის ბრძანებისგან განსხვავებით,FATF-ის რეკომენდაციით, იურიდიულმა პირმა დამატებით უნდა წარმოადგინოსდოკუმენტაცია:წილთაგადანაწილების,იურიდიულიპირისწილისმფლობელების,უფროსი და უმცროსი მენეჯერების თაობაზე.14 აღნიშნული პირების თაობაზეინფორმაციისმოძიებასარმოიცავსსაქართველოსკანონი.კანონისმე-6მუხლისმე-101 პუნქტი და ადვოკატის დებულების მე-5 მუხლის მე-61 მუხლი მფლობელობისდა მმართველობის (კონტროლის) განმახორციელებელი სტრუქტურის შესახებინფორმაციის დადგენას ითვალისწინებს, რაც FATF-ის სტანდარტებთანშესაბამისობისთვისსაკმარისიარარის.

ბ)ბენეფიციარიმესაკუთრისიდენტიფიცირება

იურიდიულიპირისშემთხვევაში,ადვოკატივალდებულია,მოახდინოსბენეფიციარიმესაკუთრის იდენტიფიკაცია, ასევე მიიღოს გონივრული ზომები მისი ვინაობისგადასამოწმებლადსანდო,დამოუკიდებელწყაროზედაყრდნობითდადარწმუნდეს,ვინ არის კლიენტის ბენეფიციარი მესაკუთრე.15ადვოკატის დებულების მიხედვით,ბენეფიციარი მესაკუთრე არის “ფიზიკური პირი, რომელიც არის პირის საბოლოომფლობელი ან მაკონტროლებელი პირი ან/დარომლის სახელითაც ხორციელდებაგარიგება (ოპერაცია); სამეწარმეო იურიდიული პირის (აგრეთვე საქართველოსკანონმდებლობით გათვალისწინებული იმ ორგანიზაციული წარმონაქმნის,რომელიცარარისიურიდიულიპირი)ბენეფიციარიმესაკუთრეარისმისიწილისანხმისუფლებისმქონეაქციების25%ანმეტისპირდაპირიანარაპირდაპირიფორმითსაბოლოო მესაკუთრე, მფლობელი ან/და მაკონტროლებელი ფიზიკური პირი ანფიზიკური პირი, რომელიც სხვაგვარად ახორციელებს კონტროლს სამეწარმეოიურიდიული პირის მართვაზე.”16 FATF-ის მე-10 რეკომენდაციით, ბენეფიციარი

13 FATFRecommendations2012,5914 მე-10რეკომენდაცია,59-6215 ფინანსურიმონიტორინგისსამსახურისუფროსისბრძანება№2,2014წლის2ოქტომბერი,მე-6მუხლისმე-101პუნქტი16 იქვე,მე-2მუხლის„ჟ“პუნქტი


44


მესაკუთრისდადგენისასმხედველობაშიუნდაიქნასმიღებული,რომგამოვლინდეს:

ა)ფიზიკური, მოსარგებლეპირისიდენტიფიცირებათუახორციელებს კონტროლსიურიდიულიპირის,მესაკუთრისანაქვსასეთიინტერესი;

ბ)თუარისეჭვიდაბენეფიციარიმესაკუთრეწარმოადგენსისეთპირს,რომელსაცგააჩნია კონტროლი კომპანიის მმართველობით საქმიანობაზე ან თუ არ არისდანიშნული ფიზიკური პირი, უნდა მოხდეს იმ პირების იდენტიფიცირება, ვინცახორციელებენკომპანიისრეალურკონტროლს;

გ) თუ არ არის ფიზიკური პირი იდენტიფიცირებული ზემოთ დასახელებულიპუნქტებით, ადვოკატმა ან ფინანსურმა ინსტიტუტმა უნდა დაადგინოს იმ პირისვინაობა,ვისაცუჭირავსკომპანიისმენეჯერისპოზიცია.17

FATF-ის მე-10 რეკომენდაციიდან გამომდინარე, ადვოკატმა, გარდა იმისა, რომუნდა დაადგინოს პირდაპირ მითითებული ბენეფიციარი მესაკუთრის ვინაობა,უნდა გამოიკვლიოს აქვს თუ არა სხვა პირს კონტროლი კომპანიის მენეჯმენტზედა გადაწყვეტილებების მიღების პროცესზე. რეკომენდაცია გულისხმობს, რომადვოკატთან წარმოდგენილი დოკუმენტაცია კომპანიის სტრუქტურის მიხედვითუნდა იძლეოდეს იმის საშუალებას, რომ ადვოკატმა დაადგინოს და გამოიკვლიოსასეთიპირისვინაობა.

რეკომენდაცია:ფინანსურიმონიტორგინგისსამსახურისრეკომენდაციით,ადვოკატსინფორმაცია მმართველობის ორგანოს, პარტნიორების თაობაზე და კომპანიისსტრუქტურის შესახებ ესაჭიროება, რომ დაადგინოს ბენეფიციარი მესაკუთრე. მასშემდეგ რაც ადვოკატი დაადგენს კომპანიის საბოლოო ბენეფიციარ მესაკუთრეს,იგი აღარ არის ვალდებული გამოიძიოს და დამატებითი ინფორმაცია მოიპოვოსმმართველობის სხვა განმახორციელებელი პირებისთაობაზე, ფულის გათეთრებისპრევენციულიზომებიმიღებულადჩაითვლება.

მიზანშეწონილი იქნება, რომ კომპანიის მფლობელობის და მმართველობის(კონტროლის) განმახორციელებელისტრუქტურის შესახებ ინფორმაციისდადგენასპირდაპირითვალისწინებდესადვოკატისდებულებაშიჩამოთვლილიკრიტერიუმებიიურიდიულიპირისთაობაზეინფორმაციისგადამოწმებისას.ამასთან,ბენეფიციარიმესაკუთრის გამოვლენისთვის საკმარისი არ არის მხოლოდ 25% წილის ან მეტისმფლობელისვინაობისდადგენა,შესაძლოა,რომკომპანიისნაკლებიწილისმქონეპირსჰქონდეს მცდელობა ფულის გათეთრების, მისი იდენტიფიცირების ვალდებულებაკიადვოკატსარგააჩნია.ფულისგათეთრებისრეგულირებისაღნიშნულიხარვეზისთაობაზე მოცემულია ფულის გათეთრების თაობაზე ევროკავშირის მესამედირექტივის ანალიზისას ჩატარებულ კვლევაში.18 ამჟამად ევროკავშირი მეოთხედირექტივის მიღების პროცესშია, რომელიც ჯერ ძალაში არ შესულა და უფრო

17 FATFRecommendations2012,60-6118 EuropeanCommissionDGInternalMarketandServices-BudgetFinalStudyontheApplicationoftheAnti-MoneyLaunderingDirectiveServiceContractETD/2009/IM/F2/90,DELOITTE,2009,69-70


45


დახვეწილდებულებებსადგენსფულისგათეთრებისსფეროში.

გ)კლიენტისიდენტიფიცირებისდაწყებისდრო

მნიშვნელოვანია, განისაზღვროს თავად ურთიერთობის რა ეტაპზე უნდა მოხდესკლიენტისიდენტიფიცირება,როდესაციწყებაადვოკატ-კლიენტისურთიერთობათუროცაადვოკატსუჩნდებაეჭვი,რომშესაძლოა,ფულისგათეთრებასჰქონდესადგილი?საქართველოსკანონის„უკანონოშემოსავლისლეგალიზაციისაღკვეთისხელშეწყობისშესახებ“ მე-6 მუხლის მე-14 პუნქტის მიხედვით, პირის ვინაობის შემოწმება უნდამოხდეს გარიგების განხორციელებამდე. FATF-ის მე-10 რეკომენდაციით, ასევეფინანსურიმონიტორინგისსამსახურისუფროსისბრძანებისმიხედვით,19ადვოკატიარ არის უფლებამოსილი კლიენტთანდაიწყოს ურთიერთობა ვიდრე არ მოახდენსმის იდენტიფიცირებას. FATF-ის მე-10 რეკომენდაციის განმარტებით ბარათშიმოცემულია,რომმხედველობაშიმიიღებაპოტენციურიკლიენტისშესახებმიღებულიინფორმაციაც,თუადვოკატიპოტენციურიკლიენტისაგანმიღებულიინფორმაციისსაფუძველზე ჩათვლის,რომ სახეზეაფულის გათეთრებისრისკი, მან პოტენციურიკლიენტისიდენტიფიცირებაცუნდამოახდინოს.20

რეკომენდაცია: პოტენციური კლიენტის შემთხვევაში, იგულისხმება კლიენტი,რომელთანაც ადვოკატმა დაიწყო ურთიერთობა, თუმცა გარიგება ბოლომდე არმოუყვანია,კლიენტმადატოვაადვოკატისწარმომადგენლობაანმსგავსიშემთხვევები,როცა ადვოკატმა კონსულტაცია გაუწია კლიენტს და წარმომადგენლობა არგანხორციელებულაანმხარეებსშორისურთიერთობაშეწყდა.(ადვოკატისდებულებისმე-2 მუხლის „ლ“ პუნქტი) პროფესიული ეთიკის დარღვევის თავიდან აცილებისმიზნით, ადვოკატებმა უნდა განიხილონ „უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციისაღკვეთისხელშეწყობისშესახებ“საქართველოსკანონითდაადვოკატისდებულებითგათვალისწინებული ვალდებულებების (მათ შორის, კლიენტის იდენტიფიკაციისადა ვინაობის გადამოწმების მიზნით, შესაბამისი ინფორმაციის შეგროვების)შესახებ პოტენციური კლიენტების წინასწარ ინფორმირების მიზანშეწონილობისსაკითხი. კერძოდ, კლიენტებთან გაფორმებულ ხელშეკრულებებში, შესაძლებელია,ჩაიდოს ფულის გათეთრების საწინააღმდეგო პრევენციული კანონმდებლობითგათვალისწინებულივალდებულებები.

FATF-ის მე-10 რეკომენდაციის მიხედვით, კლიენტის ვინაობა უნდა გაირკვეს,როდესაც:

▶ იწყებაბიზნესურთიერთობა;

▶ ადვოკატიახორციელებსბიზნესურთიერთობას;

▶ არსებობსფულისგათეთრებისანტერორიზმისდაფინანსებისეჭვი;ან

▶ ადვოკატსაქვსეჭვიადრემიღებულიმომხმარებლისიდენტიფიკაციის 19 საქართველოს ფინანსური მონიტორინგის სამსახურის უფროსის ბრძანება №2,2014 წლის 2ოქტომბერი,მე-5მუხლი,მე-6პუნქტი20 FATFRecommendations2012,59


46


მონაცემებისსიზუსტესთანდაკავშირებით;

დამატებით, FATF-ის რეკომენდაციით და ადვოკატის დებულებით,21 ადვოკატსმოეთხოვება კლიენტის იდენტიფიცირება `სხვა სახის საქმიანი ურთიერთობისდამყარებამდე, ასევე საქმიანი ურთიერთობის გაგრძელებამდე, თუ არსებობს ეჭვიუკანონოშემოსავლისლეგალიზაციაზეანტერორიზმისდაფინანსებაზეანჩნდებაეჭვიკლიენტისარსებულისაიდენტიფიკაციომონაცემებისსიზუსტეშიანშესაბამისობაში.

რეკომენდაცია: თუ არ არსებობს მაღალი რისკ-ფაქტორი, ადვოკატს შეუძლია,გამოიყენოს კანონის მე-6 მუხლის მე-14 პუნქტით გათვალისწინებულიუფლებამოსილება და ბენეფიციარი მესაკუთრის თაობაზე ინფორმაცია საქმიანიურთიერთობის დამყარების პროცესში მოიპოვოს. მნიშვნელოვანი ფაქტორია,რომ FATF-ის რეკომენდაციების მიხედვით, ფინანსურ ინსტიტუტებს, შეუძლიათუკვე განხორციელებული ტრანზაქციების შემდეგ, ახალი გარიგების დადებისას,თავიდან აღარ მოახდინონ კლიენტის იდენტიფიცირება, გარდა იმ შემთხვევისა,თუ ეჭვი წარმოეშვათ, რომ პირი ჩართულია ფულის გათეთრებაში. აღნიშნულირეკომენდაციის დებულებები ვრცელდება ადვოკატებზეც, ერთი კლიენტის მიერრამდენიმეგარიგებისდადებისას,მასხელახლააღარმოეთხოვებადაადგინოსპირისვინაობა. FATF-ის რეკომენდაციიდან გამომდინარე, თუ მაგალითად, ადვოკატსგარიგებისგასაფორმებლადმიმართავსკომპანიაანფიზიკურიპირი,რომელიცუკვეიდენტიფიცირებულია ფინანსური ინსტიტუტის მიერ, შესაძლოა, რომ ადვოკატმაამ გარიგებისთვის აღარ მოახდინოს კლიენტის ხელახალი იდენტიფიცირება დადაეყრ-დნოს ფინანსური ინსტიტუტის უკვე შესრულებულ წესებს კლიენტისიდენტიფიკაციასთანდაკავშირებით.(FATFRecommendations,2013,62)

დ)მაღალიდადაბალირისკფაქტორები

FATF-ის რეკომენდაციები ადვოკატ-კლიენტის ურთიერთობისას ეფუძნება მაღა-ლი და დაბალი რისკ ფაქტორებს კლიენტის იდენტიფიცირების შემთხვევებისგანხილვისას.მსგავსადFATF-ისრეკომენდაციისა,ფულისგათეთრებისპრევენციულიზომებისმიღებისთაობაზეევროკავშირისდირექტივა2005/60/EC, რომელიცთავისმხრივ, იზიარებსდა ეყრდნობა FATF-ის სტანდარტებს, ეფუძნება ასევე მაღალიდადაბალირისკისგამოვლენისშემთხვევებს.

FATF-ისრეკომენდაციით,მაღალირისკფაქტორებისგამოვლენისთვისყურადღებაუნდაგამახვილდესშემდეგშემთხვევებზე:

▶ ბიზნესურთიერთობებიმხარეებსშორისუჩვეულოა,მაგ.გეოგრაფიულადდი-დისხვაობააფინანსურინსტიტუტსადაკლიენტსშორის;

▶ სახეზეაარარეზიდენტიკლიენტი;

▶ იურიდიულპირებიანგარიგებადაკავშირებულიაოფშორშირეგისტრირებულ

21 მე-5მუხლისმე-5პუნქტი


47


კომპანიასთან;

▶ კომპანიებს, რომელთაც აქვთ ნომინალური წილი ან წილი, რომლისდამადასტურებელიკუპონებიგააჩნიათ,თუმცაასეთიწილიარარისრეგისტრირებუ-ლირეესტრში(bearershare);

▶ ნაღდიფულისგადამხდელიბიზნესი;

▶ ბიზნესისსტრუქტურაანთავადკომპანიაარისზედმეტადრთულიდაუჩვეულo22.

საქართველოსკანონისმე-6მუხლისმე-41პუნქტითგათვალისწინებულშემთხვევებში,ადვოკატმა უნდა გამოავლინოს კლიენტის ვინაობა. ამავე მუხლის მე-14 პუნქტით,ადვოკატებს რისკების მართვის სათანადო სისტემა უნდა გააჩნდეთ, რაც მაღალირიკის მქონე გარიგებების გამოვლენას შეეხება, თუმცა არ არისდაკონკრეტებული,თუ რა შეიძლება იყოს მაღალი რიკის მქონე გარიგებები. FATF-ის რეკომენდაციისმიხევით, ისეთი მომსახურებისას, როგორიცაა საბანკო სექტორი, ანონიმურიგადარიცხვებინაღდიფულისსაშუალებით,არაპირდაპირიბიზნესურთიერთობებიან გადარიცხვები, როცა გადახდა ხორციელდება დაუდგენელი პირისაგან ანასოციაციისგან, საჭიროა,დამატებითიშემოწმებადა კლიენტისვინაობისდადგენა,ისევეროგორც მომსახურების სახისდა მიზნის განსაზღვრა.23 ასეთ შემთხვევებში,ადვოკატმაბიზნესსუნდამოსთხოვოსდამატებითიინფორმაციისწარმოდგენა,რაცადვოკატების მიერ სიფრთხილის გამოჩენას გულისხმობს, რომ მათდაწვრილებითშეამოწმონდაგამოიკვლიონბიზნესისვინაობაჩამოთვლილირისკისმქონე

გარიგებების შემთხვევებში. რაც შეეხება დაბალი რისკის მქონე გარიგებებს, მასმიეკუთვნება მაგალითად 1000-2000 ევროს ფარგლებში გაფორმებული გარიგებები.ასევე, ევროკავშირის მესამე დირექტივა, რომელიც სრულად იზიარებს FATF-ისსტანდარტებსდაეყრდნობამას,ცალკეგამოყოფსმაღალიდადაბალირისკისმქონე

გარიგებებსდადეტალურადჩამოთვლის,თურასახისგარიგებებიმიიჩნევარისკისშემცველად24,

რეკომენდაცია: მიზანშეწონილია, რომ ადვოკატთა ასოციაციის, სხვა პროფესიულიასოციაციების და ფინანსური მონიტორინგის სამსახურის ერთობლივიკონსულტაციებით, საქართველოს გეოგრაფიულ-პოლიტიკური ვითარებისგაანალიზებით,შემუშავდესრეკომენდაციებიმაღალირისკფაქტორებისგამოვლენისმიზნით კლიენტის იდენტიფიცირებისას. აღნიშნული რეკომენდაციები იქნებასახელმძღვანელოადვოკატებისთვისრისკებისგაანალიზებისდააღმოჩენისმიზნით.

ე)პრობლემურისაკითხებიკლიენტისიდენტიფიცირებისას

საქართველოსკანონი„უკანონოშემოსავლისლეგალიზაციისაღკვეთისხელშეწყობის22 FATFRecommendations2012,6323 FATFRecommendations2012,63,6424 DIRECTIVE2005/60/ECOFTHEEUROPEANPARLIAMENTANDOFTHECOUNCILof26October2005onthepreventionoftheuseofthefinancialsystemforthepurposeofmoneylaunderingandterroristfinancing,article11-13


48


შესახებითვალისწინებსდებულებას,რომლისმიხედვით,პირისიდენტიფიცირები-სას, ადვოკატები,უფლებამოსილი არიან სარგებლობდნენ სახელმწიფო სერვისებისგანვითარების სააგენტოს ელექტრონული ბაზებით.25 FATF-ის რეკომენდაციაცითვალისწინებს, რომ სახელმწიფომ ხელი შეუწყოს მონიტორინგის განმა-ხორციელებელ პირებს ეფექტური გამოძიების საწარმოებლად, რათა ადვოკატებსჰქონდეთ წვდომა ბაზებთან და დაადგინონ კლიენტის ვინაობა.26 დღესდღეობით,ადვოკატებს კანონით აქვთ ვალდებულება კლიენტის იდენტიფიცირების,უფლებამოსილება აქვთ, სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოსბაზებთან ჰქონდეთ წვდომა. თუმცა, ნოტარიუსებისგან განსხვავებით, მათ არგააჩნიათ წვდომა ელექტრონულ ბაზებთან, პირის იდენტიფიცირების დადგენისმიზნით.27 შესაბამისად, ადვოკატები სრულყოფილად ვერ ახორციელებენ კანონითდადგენილივალდებულებისშესრულებას-დაადგინონანდაადასტურონკლიენტისიდენტიფიცირება.დამატებით, კლიენტის იდენტიფიცირებისას, ადვოკატებისთვისძირითად პრობლემას წარმოადგენს ინფორმაციის მოპოვების ვალდებულება,მით უფრო, რომ ადვოკატმა ყოველ ცალკეულ შემთხვევაში, კომპანიის თაობაზეინფორმაცია უნდა შეაგროვოს, რომდარწმუნდეს ვინ არის კომპანიის მმართველი,მოიპოვოს ინფორმაცია კომპანიის საქმიანობის არსის, მფლობელობის დამმართველობის განმახორციელებელი სტრუქტურის თაობაზე. ინფორმაციისმოძიების პრობლემას ადვოკატებისთვის ასევე ეხება ფულის გათეთრებისვალდებულებებისთაობაზეევროკავშირისდირექტივისფარგლებშიმომზადებულიკვლევა.28კვლევაშიაღნიშნულია,რომევროკავშირში,ადვოკატისთვისინფორმაციისმოპოვების პრობლემას წარმოადგენს ინფორმაციის წვდომის საკითხი, საჯაროდარსებულიინფორმაციაცოტაა,მითუმეტესკომპანიისმმართველისტურუქტურებისთაობაზე.საქმესუფროართულებსოფშორშირეგისტრირებულიუცხოურიკომპანია,მისიბენეფიციარიმმართველისთაობაზეინფორმაციისმოპოვებართულიადამისიგადამოწმების საშუალება არ არსებობს. ამასთან, კლიენტისგან დამოუკიდებლადინფორმაციის მოპოვება დაკავშირებულია პირის პირადი ცხოვრების უფლებაზე,პერსონალური ინფორმაციის მოპოვებაზე და დამუშავებაზე, რისი უფლებაცადვოკატსკლიენტისნებართვისგარეშეარაქვს.

რეკომენდაცია: ფინანსური მონიტორგინგის სამსახურის რეკომენდაციაა, რომადვოკატმა ინფორმაცია მოიპოვოს კლიენტისაგან, თუმცა, ასეთ დროს, შესაძლოა,ხშირიიყოსშემთხვევები,როცა კლიენტინაწილობრივწარმოადგენსინფორმაციას.ადვოკატს შეუძლია უარი განაცხადოს კლიენტის წარმომადგენლობაზე, თუვერ მოახდენს კლიენტისგან წარმოდგენილ ინფორმაციაზე დაყრდნობით მისიდენტიფიცირებასკანონითდადგენილიწესით.

25 მე-6მუხლის12პუნქტი26 FATFRecommendations2012,33,9327 საქართველოსიუსტიციისმინისტრისბრძანება№712010წლის31მარტიქ.თბილისი„სანოტარომოქმედებათაშესრულებისწესისშესახებ“ინსტრუქციისდამტკიცებისთაობაზე,მე-19მუხლი28 EuropeanCommissionDGInternalMarketandServices-BudgetFinalStudyontheApplicationoftheAnti-MoneyLaunderingDirectiveServiceContractETD/2009/IM/F2/90,DELOITTE,2009


49


ფინანსური მონიტორინგის სამსახურის რეკომენდაციაა, რომ ადვოკატებმა,კლიენტებთანხელშეკრულებაშიგაითვალისწინონფულისგათეთრებისდანაშაულისთავიდან არიდების დებულებები. მაგალითად, ადვოკატებს შეუძლიათ კლიენტსმიაწოდონ ინფორმაცია ფულის გათეთრების გარიგების პრევენციის თაობაზედა კლიენტისაგან მიიღონ თანხმობა რომ ისინი არ ათეთრებენ ფულს ან არწარმოადგენენ ტერორისტებს, ან ტერორიზმის დამფინანსებელ ორგანიზაციას ან/და მათთან პირდაპირ ან არაპირდაპირ დაკავშირებულ პირს. კვლევის პროცესშიგამოიკვეთა, რომ ადვოკატთა ასოციაციის არაწევრ იურისტებზე „უკანონოშემოსავლისლეგალიზაციისაღკვეთისხელშეწყობისშესახებ“კანონისრეგულაციებიარვრცელდება,რაცპრაქტიკაშიპრობლემასწარმოადგენს.მაგ.პრაქტიკისმიხედვითის იურისტები, რომლებიც კანონმდებლობის მიხედვით, ახორციელებენ კლიენტისწარმომადგენლობას მხოლოდ პირველი ინსტანციის სასამართლოში ან გასწევენიურიდიულკონსულტაციასმონიტორინგსდაქვემდებარებულიგარიგებებისმიმართდაადვოკატთაასოციაციისწევრებიარარიან,ფულისგათეთრებისსაკანონმდებლორეგულირებისგარეშეარიანდარჩენილი.ასევეიურიდიულიკოპანიისშემთხვევაში,კომპანიის პარტნიორები საქართველოს კანონის მიხედვით, დასაშვებია, რომ არწარმოადგენდნენ ადვოკატთა ასოციაციის წევრ ადვოკატებს, რის გამოც მათზეკლიენტის იდენტიფიცირების და საეჭვო გარიგებების გამოვლენის თაობაზევალდებულებები არ ვრცელდება. აღნიშნული არათანაბარ მდგომარეობაში აყენებსადვოკატთა ასოციაციის წევრ ადვოკატებს და სხვა იურისტებს, ვინც იურიდიულკონსულტაციასუწევენკლიენტსმონიტორინგსდაქვემდებარებულიგარიგებებში.ესუკანასკნელიმონაწილეობასარიღებსფულისგათეთრებისპრევენციულზომებშიდაკანონითდადგენილივალდებულებებიმასზეარვრცელდება.

1.2პოლიტიკურადაქტიურიპირებისგამოვლენაკლიენტის იდენტიფიცირების გაძლიერებულ ზომებს ითვალისწინებს საქართველოს კანონი „უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის აღკვეთის ხელშეწყობის შესახებ“ პოლიტიკურად აქტიური პირებისთვის.29 კანონის მე-61 მუხლის მიხედვით, გარდა იმისა, რომ ადვოკატმა კლიენტის იდენტიფიცირება უნდა მოახდინოს პოლიტიკურად აქტიურ პირის შემთხვევაში, მან დამატებით უნდა მიიღოს ნებართვა ხელმძღვანელობისაგან ასეთ პირთან საქმიანი ურთიერთობის29 პოლიტიკურად აქტიური პირი: უცხო ქვეყნის მოქალაქე, რომელსაც შესაბამისი ქვეყნისკანონმდებლობის მიხედვით უკავია სახელმწიფო (საჯარო) პოლიტიკური თანამდებობა ან/დაეწევა მნიშვნელოვან სახელმწიფოებრივ და პოლიტიკურ საქმიანობას. პოლიტიკურად აქტიურიპირებიარიან:სახელმწიფოსმეთაური,მთავრობისხელმძღვანელიდამთავრობისწევრი,აგრეთვემათიმოადგილეები,სამთავრობოდაწესებულებისხელმძღვანელი,პარლამენტისწევრი,უზენაესისასამართლოს წევრი, საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრი, სამხედრო ძალების ხელმძღვანელიპირი, ცენტრალური (ეროვნული) ბანკის საბჭოს წევრი, ელჩი, სახელმწიფოს წილობრივიმონაწილეობით მოქმედი საწარმოს ხელმძღვანელი პირი, პოლიტიკური პარტიის (გაერთიანების)ხელმძღვანელი, პოლიტიკური პარტიის (გაერთიანების) აღმასრულებელი ორგანოს წევრი, სხვამნიშვნელოვანიპოლიტიკურიმოღვაწე,ასევემათიოჯახისწევრები,აგრეთვემასთანუშუალოსაქმიანურთიერთობაში მყოფი პირი; პირი პოლიტიკურად აქტიურ პირად ითვლება ზემოაღნიშნულითანამდებობისდატოვებიდანერთიწლისგანმავლობაში;


50


დამყარების ან გაგრძელების მიზნით. მეორე პირობაა, რომ ასეთი კატეგორიისპირთანურთიერთობისას,ადვოკატმაუნდაგამოიკვლიოსპოლიტიკურადაქტიურიპირისქონებისწარმომავლობაანბენეფიციარიპირისქონების,მათშორის,ფულადისახსრების წარმომავლობის საკითხი. ბოლოს, ადვოკატმა უნდა განახორციელოსასეთ პირთან ურთიერთობის გაძლიერებული მონიტორინგი. იმ შემთხვევაში,თუ კლიენტი მოგვიანებით გახდა კანონით გათვალისწინებული პოლიტიკურადაქტიურისტატუსისმქონეპირი,ადვოკატივალდებულია,ამმომენტიდანმიმართოსკანონისმე-61მუხლითგათვალისწინებულღონისძიებებს.გარკვეულშემთხვევებში,კლიენტის იდენტიფიცირების გაძლიერებული ზომები შესაძლებელია, რომგამოყენებულ იყოს საქართველოს მოქალაქე პოლიტიკურად აქტიურ პირებთან ანსაერთაშორისოორგანიზაციებთანმიმართებით.

1.3კლიენტისიდენტიფიცირებისწესებისმესამეპირებზეგადანდობა „უკანონო შემოსავლების ლეგალიზაციის აღკვეთის ხელშეწყობის შესახებ“საქართველოსკანონისმე-6მუხლისმე-11პუქნტისდაFATF-ისმე-17რეკომენდაციისთანახმად ადვოკატებმა იდენტიფიკაციის წესების განხორციელება შეიძლებამიანდონ მესამე პირებს, თუმცა მომხარებლის იდენტიფიკაციის ზომებზესაბოლოო პასუხისმგებლობა რჩება ფინანსურ ინსტიტუტს, რომელიც მესამე პირსეყრდნობა. საქართველოს კანონის დებულებები შესაბამისობაშია FATF-ის მე-17რეკომენდაციასთან,რომლისმიხედვითაციდენტიფიცირებისწესებისმესამეპირებ-ზეგადანდობისასადვოკატებისშემთხვევაშივრცელდებაფინანსურიინსტიტუტის-თვისდადგენილიწესები.

2.პერსონალურიმონაცემებისდაცვაევროსაბჭოს 2005 წლის კონვენცია კლიენტის მონაცემების დამუშავების შემდეგინფორმაციის შენახვის ვალდებულებას ადვოკატებს აკისრებს. კლიენტისიდენტიფიცირების მიზნით ადვოკატის მიერ დამუშავებული ინფორმაციაწარმოადგენს კლიენტის პერსონალურ ინფორმაციას „პერსონალური მონაცემებისდაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის და „ფიზიკურიპირების პერსონალურიმონაცემების დაცვის შესახებ ავტომატური საშუალებებით დამუშავებისას“ 1981წლის ევროსაბჭოს კონვენციის მიხედვით. შესაბამისად, კლიენტის პირადიინფორმაცია პერსონალური მონაცემების დაცვის შესახებ კანონის მოქმედებისსფეროშიექცევა. ადვოკატივალდებულიამიიღოსსათანადოზომებიინფორმაციისაღრიცხვისთაობაზე. FATF-ის 11 რეკომენდაციისთანახმადაც იურისტებმა ბიზნესურთიერთობის დასრულებიდან ან გარიგების დადებიდან 5 წლის განმავლობაშიუნდა შეინახონ ყველა გარიგების შესახებ ჩანაწერი, რაც შესაძლოა, სათანადოორგანოების მიერ მოთხოვნილ ინფორმაცია შეიცავდეს. „უკანონო შემოსავლისლეგალიზაციისაღკვეთისხელშეწყობისშესახებ“კანონიგანსაზღვრავსინფორმაციისშენახვისვადას,კერძოდ,მე-8მუხლისმიხედვითადვოკატივალდებულიაკლიენტისიდენტიფიცირებისთვისწარმოდგენილიდოკუმენტაციადაგარიგებისშესახებსხვაინფორმაციაშეინახოს6წლისგანმავლობაში.


51

სიფას წლიური ანგარიში


3.კლიენტისფონდებიკლიენტის ანგარიშების გამოყენება ფასდება როგორც პოტენციური საფრთხე,რამაც შესაძლოა დამნაშავეებს საშუალება მისცეს განათავსონ თანხა ფინანსურსისტემაშიდა/ანგამოიყენონთანხამათიმოქმედებისნაწილად,მხოლოდფინანსურიინსტიტუტებისმიერრამდენიმეშეკითხვისდასმისშემდეგიურისტისჩართულობისმიმართარსებულინდობისადა კანონიერებისგამო.დღესდღეობით,საქართველოსსაბანკოკანონმდებლობადასაბანკომომსახურებავერუზრუნველყოფსადვოკატთაანგარიშების გახსნას და მართვას ადვოკატის პროფესიული სტანდარტებისმოთხოვნათა შესაბამამისად. საბანკო კანონმდებლობა არ უშვებს ნომინალურიანგარიშებისგახსნისშესაძლებლობასადვოკატებისთვის.4.მონიტორინგისფუნქცია„უკანონოშემოსავლისლეგალიზაციისაღკვეთისხელშეწყობისშესახებ“საქართველოსკანონისმიხედვით,ფულისგათეთრებისდატერორიზმისდაფინანსებისდანაშაულისბრძოლასთან ფულის გათეთრების კანონმდებლობით დადგენილ გარიგებებზემონიტორინგისგანხორციელებათავადადვოკატებსევალებათ,ზედამხედველობაკისაჯარო სამართლის იურიდიულ პირს, საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციას აქვსდაკისრებული.

ფულის გათეთრების პრევენციული ზომების თაობაზე სახელმძღვანელოსპრეზენტაციაგაიმართა2015წლის4აგვისტოს,სასტუმრო„რუმსჰოტელთბილისში“.გამოცემული სახელმძღვანელოს ჩამოტვირთვა ქართულ და ინგლისურ ენაზეშესაძლებელია საქართველოს იურიდიულიფირმების ასოციაციის ვებ-გვერდიდან:www.alfg.ge

სოლომონII-ისმიერჯრუჭისმონასტრისათვისმიცემულიყმა-მამულისწყალობისსიგელი1809,აგვისტოხეც,Hd-1329

თეთრიფერისქაღალდი:237x55,5სმ;შავიმელანი;გვიანიკალიგრაფიულიმხედრული.ტექსტისდასაწყისიპირველიორისტრიქონინაწერიაწითელი,ლურჯი,ყვითელიმელნით,ხოლოსაკუთარისახელები,ზოგიერთისიტყვებიდასტრიქონისდასაწყისებიუმეტესადსინგურითააშესრულებული;რიგშემთხვევაშისაკუთარისახელებიწითელიდალურჯიმელნითასომთავრულითარისნაწერი.ტექსტიიწყებადიდიზომისფერადისაღებავებითშესრულებული„ქ“ასოთი,რომელიცნაწილობრივტექსტის ჩარჩოს ფუნქცისაც ასრულებს. ინიციალი გაფორმებულია მფრინავი ანგელოზით,რომელიცდაფნისგვირგვინსადგამსდიდმოწამეწმ.გიორგის;მისქვემოთმახვილითგანგმირულიგველეშაპიაგამოსახული.წმ.გიორგისახლავსწარწერა:წ˜აგ˜ი.ტექსტისბოლოსწითელიმელნითთხზულდაქსელელიმხედრულიმელნითშესრულებულიასოლომონII-ისდადედოფალმარიამისხელრთვები. საბუთის თავში, ცისფრით დაფერილ და უნაბისფრით შემოწერილ ოთხკუთხა ორხაზოვანიჩარჩოს ზედა მარჯვენა კუთხეში, ცის სეგმენტში, წარმოდგენილია მაცხოვარი; ახლავს წითლითშესრულებული ასომთავრული წარწერა: ი˜Â ქ˜ე. ცენტრში უნაბისფერ და მომწვანო ლურჯმედალიონში თხზულდაქსელილი მხედრულით, შავი მელნით შესრულებული წარწერაა; ორადგანაწილებული ასომთავრული ტექსტი ასევე განთავსებულია ჯრუჭის ტაძრის გუმბათის ორივემხარეს: წ˜ა ჯრუჭის | მონ(ა)სტ(ე)რი. მის ქვემოთ, მრავალსიუჟეტიან კომპოზიციაში ჯრუჭისმონასტრისდა სამრეკლოს ფონზე წარმოდგენილია ცხენზე ამხედრებული წმ. გიორგი, რომელიცმახვილითგმირავგველეშაპს.მისწინმუხლზემდგომი,წმინდანისაკენხელებგაწვდილიფიგურაა.ის გრაგნილს აწვდის წმ. გიორგის. ჩოხით მოსილ ფაფახიან ფიგუპირთანრასთან იკითხება: მეფესოლომონ|მეორე,ძეარჩილისა.სოლომონII-ისზემოთღრუბელზეგამოსახულანგელოზსხელთგვირგვინიუპყრია;ახლავსწარწერა:დაგადგნათ˜ნთავსაშენსაგÂრგÂნი.

53

54

მიმდინარე პროექტები

◊მხარეთა თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის მონიტორინგი სისხლის სამართლის პროცესში

გასულ წელს საქართველოს იურიდიული ფირმების ასოციაციამ დაიწყო ფონდი„ღია საზოგადოება - საქართველოს“ მიერ დაფინანსებული პროექტის „მხარეთათანასწორობისადაშეჯიბრებითობისმონიტორინგისისხლისსამართლისპროცესში“განხორციელება. პროექტი მიზნად ისახავს დაცვის მხარის მიერ სასამართლოსმეშვეობითმტკიცებულებათამოპოვების2014-2015წლებისმდგომარეობისშეფასებასთბილისი და რუსთავის სასამართლოებში და რეკომენდაციების მომზადებასმტკიცებულებათაპროცესშიდაცვისმხარისეფექტიანობისგაზრდისმიზნით.

პროექტის ფარგლებში თბილისის და რუსთავის საქალაქო სასამართლოდან,აგრეთვეაღმოსავლეთსაქართველოსრაიონულისასამართლოებიდანდათბილისისსააპელაციო სასამართლოდან გამოთხოვილ იქნა სასამართლო განჩინებებიდაცვისმხარისმიერ დაყენებული შუამდგომლობების თაობაზე. გარდა ამისა,გამოკითხულ იქნა სისხლის სამართლის პრაქტიკოსი ადვოკატები თბილისისმასშტაბითდაცვისმხარისმიერმტკიცებულებათამოპოვებისპროცესშიარსებულიპრობლემების უკეთ გამოკვლევის მიზნით. მოპოვებული ინფორმაციის ანალიზისსაფუძველზე პროექტის ექსპერტებმა მოამზადეს პირველადი კვლევა. იგეგმებასამუშაო შეხვედრები იუსტიციის სამინისტროს, პარლამენტის, მოსამართლეების,ადვოკატთაასოციაციის,იურიდიულიდახმარებისსამსახურისწარმომადგენლებთანსაბოლოორეკომენდაციებისშემუშავებისმიზნით.

◊იურიდიული დახმარებისა და სტრატეგიული სამართალწარმოების სერვისები ქვემო ქართლში

2016 წლის იანვრიდან სიფა, პრო ბონო საქმიანობის ფარგლებში, არასამთავრობოორგანიზაცია„სამოქალაქოგანვითარებისსააგენტო“-სთან(სიდა)ერთადახორციე-ლებსპროექტს„იურიდიულიდახმარებისადასტრატეგიულისამართალწარმოებისსერვისებიქვემოქართლში“.პროექტისმიზანიაქალებსადაეთნიკურუმცირესობებშიცნობიერებისამაღლებაადამიანისუფლებებისკუთხით,ეთნიკურიდაგენდერულინიშნითდისკრიმინაციის ფაქტების გამოვლენა, დაზარალებულთათვის იურიდიუ-ლიკონსულტაციისგაწევა,სასამართლოშიადვოკატირება,სტრატეგიულისაქმეებისგამოკვეთა და სააპელაციო, უზენაეს და სტრასბურგის სასამართლოში საქმისწარმოება.

პროექტი ხორციელდება აღმოსავლეთ-დასავლეთ მართვის ინსტიტუტის (EWMI)„კანონის უზენაესობის მხარდაჭერა საქართველოში“ (PROLoG) მხარდაჭერით დაგრძელდება1წელი.

55

ნინობოგვერაძე(კს“კორძაძისსაადვოკატობიურო”-სადვოკატი;ქართულ-ამერიკულიუნივერსიტეტისდოქტორანტი;ქართულ-ამერიკულიუნივერსიტეტის

მოწვეულილექტორი)თბილისი,2016წელი

◊1958 წლის ნიუ იორკის კონვენციის V(1)(ე) მუხლი: სასამართლოს დისკრეცია თუ ვალდებულება?!

შესავალი

თანამედროვე საერთაშორისო ბიზნეს გარემოში განსაკუთრებულად დიდიინტერესია საერთაშორისო არბიტრაჟის მიმართ. საერთაშორისო ტრანზაქციებშიმონაწილე მხარეები სულ უფრო ხშირად ახდენენ დავის გადაწყვეტის ამმექანიზმის არჩევას, დავის გადაწყვეტის სისწრაფის, ეფექტურობის, სანდოობის,ნეიტრალიტეტისადასხვაფაქტორებისგამო.შესაბამისად,თანამედროვემსოფლიოშიდიდი მნიშვნელობა აქვს იმ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებების ცნობისა დააღსრულებისმექანიზმს,რომელიცსაერთაშორისოდმიიჩნევადასაჭიროხდებაასეთიგადაწყვეტილებისსხვაქვეყანაშიცნობადააღსრულება.უცხოქვეყნისსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებების ცნობასა და აღსრულებასთან დაკავშირებულ საკითხებსარეგულირებსნიუიორკისკონვენცია1.მისიV(1)(ე)მუხლი2,რომელიცუცხოქვეყნისსაარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმის ერთ-ერთი საფუძველია, სადავო გახდა არამარტო სამეცნიეროლიტერატურაში, არამედპრაქტიკული გამოყენების თვალსაზრისითაც სასამართლოს გადაწყვეტილებებშიასახული ამ მუხლის განსხვავებული ინტერპრეტაციის შედეგად. შესაბამისად,სამეცნიერო ლიტერატურასა და სხვადასხვა ქვეყნის პრეცენდენტულ სამართალშიარსებობს არაერთგვაროვანი მიდგომა კონვენციის V(1)(ე) მუხლის მართებულანალიზთან დაკავშირებით, კერძოდ, წარმოშობს თუ არა საარბიტრაჟო განხილვისადგილის სასამართლოს მიერ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების შესახებმიღებულიგადაწყვეტილებასხვაქვეყნისსასამართლოსათვისუპირობოსაფუძველს,უარითქვასამსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობასადააღსრულებაზე,თუV(1)(ე) მუხლიანიჭებსდისკრეციას აღსრულებისსაკითხისგანმხილველსასამართლოსყოველკონკრეტულშემთხვევაში გადაწყვიტოს, ცნოსდა აღასრულოსგაუქმებული

1 უცხოეთის საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებათა ცნობისა და აღსრულების კონვენცია,გაერთიანებულიერებისორგანიზაცია,მიღებულიანიუ-იორკში1958წლის10ივნისს (შემდგომში“ნიუ-იორკისკონვენცია”ან“კონვენცია”)2 მუხლიV(1):“საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობასადააღსრულებაზეშეიძლებაუარისთქმაიმ მხარის მოთხოვნით, რომლის წინააღმდეგაც არის იგი მიმართული, მხოლოდიმ შემთხვევაში,თუ ეს მხარე იმ ადგილის კომპეტენტურ ხელისუფლებას, სადაც მოითხოვება გადაწყვეტილებისცნობა და აღსრულება, წარუდგენს იმის მტკიცებულებას, რომ: (ა)..(ბ)..(გ)..(დ)..(ე) საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებაჯერკიდევარარისსაბოლოომხარეებისათვისანსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებაგაუქმებულიაანშეჩერებულიაიმქვეყნისკომპეტენტურიხელისუფლებისმიერ,სადაცანრომლისსამართლისშესაბამისადაციქნაგადაწყვეტილებაგამოტანილი”

სამეცნიერო სტატიები

56

საარბიტრაჟოგადაწყვეტილება,თუუარითქვასასეთიგადაწყვეტილებისცნობასადააღსრულებაზე.

მეცნიერები და სხვადასხვა ქვეყნის, ძირითადად საფრანგეთისა და ამერიკისშეერთებული შტატების, სასამართლოს გადაწყვეტილებები საკმაოდ საინტერესოარგუმენტებით ახდენენ თავიანთი პოზიციის დასაბუთებას V(1)(ე) მუხლისინტერპრეტაციასთან მიმართებაში. წინამდებარე სტატიაში განხილულია სწორედეს ძირითადი არგუმენტები, კონვენციის შექმნის მოკლე ისტორია და მოყვანილიასაფრანგეთისა და ამერიკის შეერთებული შტატების სასამართლოს რამდენიმემნიშვნელოვანიგადაწყვეტილება.

სტატია ეხება კონვენციის V(1)(ე) მუხლის მხოლოდ იმ ნაწილის ინტერპრეტაციისსაკითხებს, რომლებიც უკავშირდება საარბიტრაჟო განხილვის ადგილის სასამარ-თლოს მიერ გაუქმებული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებების კონვენციის სხვახელშემკვრელისახელმწიფოსსასამართლოებისმიერცნობასადააღსრულებას.

2.ნიუიორკისკონვენციისმნიშვნელობადამისიინტერპრეტაციისპრობლემატიკა

ნიუ იორკის კონვენციის ზოგიერთი დებულების ინტერპრეტაციასთანმიმართებით სხვადასხვა ქვეყნის პრეცენდენტულ სამართალსადალიტერატურაშიდამკვიდრებული განსხვავებული მიდგომების მიუხედავად, აღიარებულია, რომკონვენციამისიხელშემკვრელისახელმწიფოებისათვისგანსაზღვრავსუცხოქვეყნისსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებებისცნობისადააღსრულებისერთიანსაერთაშორისოსტანდარტს. მისი წინამორბედი კონვენციების3 მცდელობისაგან განსხვავებით, მანმოახერხაუცხოქვეყნისსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებებისცნობისადააღსრულებისუფრო ეფექტური და ლიბერალური სამართლებრივი მექანიზმის ჩამოყალიბება4.კონვენციამ უზრუნველყო უფრო მარტივი და ეფექტური სისტემის შექმნა უცხოქვეყნის საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებების ცნობისა და აღსრულებისათვისდა მნიშვნელოვნად გააუმჯობესა საერთაშორისო კომერციული არბიტრაჟისკანონმდებლობადაპრაქტიკა5.

3 1923წლისჟენევისპროტოკოლისაარბიტრაჟოდათქმებისშესახებ;1927წლისჟენევისკონვენციაუცხოეთისსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებებისაღსრულებისშესახებ.4 კონვენციამ აღმოფხვრა 1927 წლის ჟენევის კონვენციით განსაზღვრული ისეთი მექანიზმები,რომლებიც მნიშნველოვნად აფერხებდნენ ცნობისა და აღსრულების პროცედურის ეფექტურადწარმართვას: (1) ე.წ. “ორმაგი აღსრულების” (“double exequator”) მოთხოვნის გაუქმება, რომლისმიხედვითაც სხვა ქვეყანაში გადაწყვეტილების აღსრულების თაობაზე მოთხოვნის უფლებისგანხორციელებამდე, მხარეს სავალდებულო წესით უნდა მოეპოვებინა ცნობისა და აღსრულებისთაობაზე განჩინება საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გამოტანის ადგილის სასამართლოდან;(2) მტკიცების ტვირთვის განსხვავებული ფორმულირება: მტკიცების ტვირთის დაკისრება იმმხარისათვის, რომელიც ითხოვს ცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმას, ნაცვლად იმ მხარისა,რომელიცითხოვსგადაწყვეტილებისცნობასადააღსრულებას;(3)ცნობასადააღსრულებაზეუარისთქმისსაფუძვლებისამომწურავადჩამოყალიბება,სადაცუარისთქმისსაფუძვლადაღარშეიძლებაიქნას გამოყენებული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების შეუსაბამობა სახელმწიფოს სამართლებრივპრინციპებთან.5 RenataBrazil-David,“HarmonizationandDelocalizationofInternationalCommercialArbitration”,Journalof


57

აღიარებულია, ასევე, ის, რომ კონვენციის მიზანი საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებების აღსრულებისათვის ხელშეწყობაა. იგი “ეფუძნება აღსრულე-ბის მომხრე განწყობას, ხელს უწყობს და უზრუნველყოფს საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებებისაღსრულებასდაამითემსახურებასაერთაშორისოვაჭრობისადაკომერციისინტერესებს,ქმნისკომერციულიუსაფრთხოებისდამატებითსაშუალებასსაერთაშორისოტრანზაქციებშიმონაწილემხარეებისთვის”6.

1958წლისმაისსადაივნისშიჩატარებულისაერთაშორისოკომერციულიარბიტრაჟისშესახებ გაერთიანებული ერების კონფერენციის მოკლე ანგარიში ნათლადასახავს მონაწილეების განზრახვას კონვენციასთან მიმართებით: “არსებითია, რომდადგინდესაბსოლუტურადნათელი,მკაფიოკრიტერიუმი,რომელიცშეუძლებელსგახდისგანსხვავებულინტერპრეტაციებს”7. ამგანზრახვისმიუხედავადკონვენციამვერ უზრუნველყო ზოგიერთი მისი დებულების იმგვარად ჩამოყალიბება,რომ გამხდარიყო “აბსოლუტურად მკაფიო”8 და არ მოეხდინა “განსხვავებულიინტერპრეტაციის შესაძლებლობა”9. მართლაც, სწორედ იმის გამო, რომ არსებობსგარკვეული ბუნდოვანება კონვენციის ზოგიერთი მუხლის ფორმულირებაში, ესიძლევა შესაბამისი დებულების განსხვავებული ანალიზის შესაძლებლობას, რამაცკონვენციის მიღებიდან დღემდე წარმოშვა ისეთი ვითარება, რომ ფაქტობრივად“არ არსებობს [ხელშემკვრელი სახელმწიფოების] სასამართლოების ერთიანიუნიფიცირებულიმიდგომაკონვენციისინტერპრეტაციასთანდაკავშირებით”10. ამისერთ-ერთინათელიმაგალითიკონვენციისV(1)(ე)მუხლია,რომელმაცცხარეკამათიწარმოშვამისანალიზსადაგამოყენებასთანმიმართებით.

კონვენციის ხელშემკვრელი სახელმწიფოების სასამართლოები განსხვავებულადახდენენ ამ მუხლის ინტერპრეტირებას, რაც, თავის მხრივ, მნიშვნელოვანზემოქმედებასახდენსსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებებზე,რომლებიცგაუქმებულიასაარბიტრაჟოგანხილვისადგილას11.

კონვენციისმიხედვითცალსახაადადებატებსარიწვევსსაკითხიიმისთაობაზე,რომუცხოქვეყნისსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობასადააღსრულებაზეუარისთქმასასამართლოსშეუძლია(მხარისმოთხოვნისადაშესაბამისიდასაბუთებისსაფუძველ-ზე) მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ არსებობს კონვენციის V მუხლით დადგენილი

InternationalArbitration,(KluwerLawInternational2011Volume28Issue5),p.4476 ნილ კაპლანი, “შესავალი”, “კომერციული არბიტრაჟის საერთაშორისო საბჭო,ICC-ს სახელმძღვანელო 1958 წლის ნიუ-იორკის კონვენციის განმარტებაზე: ცნობარიმოსამართლეებისათვის”, გამოცემულია “კომერციული არბიტრაჟის საერთაშორისო საბჭოს” მიერ,2013.7 CarolynB.Lamm,CommentsontheProposaltoAmendtheNewYorkConventioninAlbertJanvandenBerg(ed),50YearsoftheNewYorkConvention:ICCAInternationalArbitrationConference,ICCACongressSeries,2009DublinVolume14(KluwerLawInternational2009),p.697.8 CarolynB.Lamm,supra,n.7,p.697.9 CarolynB.Lamm,supra,n.7,p.697.10 RenataBrazil-David,supra,n.5,p.447.11 RenataBrazil-David,supra,n.5,p.447.


58

რომელიმესაფუძველი.ანუ,ამმუხლითგანსაზღვრულიცნობასადააღსრულებაზეუარისთქმისსაფუძვლები ამომწურავიადახელშემკვრელისახელმწიფოებისათვისარიძლევა შესაძლებლობას, მოახდინონმათკანონმდებლობაში ამდებულებისაგანგანსხვავებულიუარისთქმისდამატებითისაფუძვლებისდადგენა.როგორცზემოთაღინიშნა, ამ საფუძვლების ამომწურავად განსაზღვრის მიზანი უკავშირდებასწორედ კონვენციის მიღების უპირველეს მიზანს: ხელი შეუწყოს საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებებისაღსრულებას,შესაბამისად,მოახდინოსამგადაწყვეტილებებისცნობასადააღსრულებაზეუარისთქმისსაფუძვლებისმინიმალიზაცია,რაც,თავისმხრივ,აუცილებელიწინაპირობაასაერთაშორისოარბიტრაჟისგანვითარებისათვის,რომელიც,განსაკუთრებულადთანამედროვესაერთაშორისობიზნესგარემოსათვის,სულუფროდაუფრომიმზიდველიინსტიტუტიხდება.

აღნიშნულის მიუხედავად, სასამართლო პრაქტიკა და პრაქტიკოსებისა, თუმეცნიერების განსხვავებული მოსაზრებები ნათლად მიუთითებს,რომ არ არსებობსერთიანიპოზიციაკონვენციისV(1)(ე)მუხლთანმიმართებით:კამათსიწვევსსაკითხიიმისთაობაზე, ანიჭებსთუ არა ეს მუხლი სასამართლოსდისკრეციას, უარითქვასცნობასა და აღსრულებაზე ან ცნოს და აღასრულოს უცხო ქვეყნის საარბიტრაჟოგადაწყვეტილება,მიუხედავადიმისა,რომიგიგაუქმებულიასაარბიტრაჟოგანხილვისადგილის სასამართლოს მიერ;თუ სასამართლოს გააჩნიადისკრეცია, არისთუ არაიგიაბსოლუტური,ანარსებობსთუარასასამართლოსათვისამუფლებამოსილებისგანხორციელებისგარკვეულიშეზღუდვისფარგლები.

3.ნიუიორკისკონვენციისV(1)(ე)მუხლისტექსტობრივიანალიზი

უპირველეს ყოვლისა, სასამართლო პრაქტიკასა და იურიდიულ დოქტრინაშიწარმოშობილიარაერთგვაროვანიპოზიციისმიზეზიგახდაკონვენციისინგლისურიტექსტისV(1) მუხლისპირველწინადადებაშიგამოყენებულიფრაზა “საარბიტრაჟოგადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე შეიძლება უარის თქმა”12, რომელიცამ ფრაზის სიტყვასიტყვითი (ლიტერალური) მნიშვნელობის შესაბამისად სიტყვა“შეიძლება”-ს13გათვალისწინებითსასამართლოსდისკრეციაზეუნდამეტყველებდეს.არშეიძლებაარდაეთანხმოპოლსონს(Paulsson),რომელიცაცხადებს,რომპირობითისიტყვა “შეიძლება” (“may”)თვალში ხვდება ყველა იურისტს, რადგან იგი აუცილე-ბლად გულისხმობს “ან არ შეიძლება”-ს (“or may not”)14. აღნიშნული მოსაზრებისკრიტიკოსები, რომლებიც უარყოფენ სასამართლოს დისკრეციის არსებობასსაარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასადა აღსრულებასთან მიმართებით,თავია-12 კონვენციისინგლისურიტექსტის შესაბამისად “Recognition and enforcement of the awardmayberefused…if..(e)Theaward..hasbeensetasidebyacompetentauthorityofthecountryinwhich,orunderthelawofwhich,thatawardwasmade”-“საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობასადააღსრულებაზეშეიძლება უარის თქმა .. მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი .. (ე) ..საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებაგაუქმებული..იქნაიმქვეყნისკომპეტენტურიხელისფულებისმიერ,სადაცანრომლისსამართლისშესაბამისადაციქნაგადაწყვეტილებაგამოტანილი”.13 ინგლისურიტექსტისმიხედვით“may”.14 JanPaulsson“EnforcingArbitralAwardsNotwithstandingALocalStandardAnnulment(LSA)”theICCInternationalCourtofArbitrationBulletinVol.9/#1-May1998,p.17.


59

ნთი არგუმენტების გასამყარებლად უთითებენ კონვენციის ფრანგულ ტექსტზე,რომელიც XVI მუხლის15 შესაბამისად ინგლისურ, ჩინურ, რუსულ და ესპანურტექსტებთანერთადთანაბრადავთენტურია16.ფრანგულტექსტშისიტყვა“შეიძლება”-სნაცვლადგამოყენებულია სიტყვა “უნდა”17,რაც,ზოგიერთი ავტორის მოსაზრებით,კრძალავს დისკრეციას18. მართლაც, ფრანგული ტექსტის წმინდა ლიტერალურიანალიზით V(1) მუხლი უნდა გამორიცხავდეს სასამართლოს დისკრეციას დაავალდებულებდესაღსრულებისსაკითხისგანმხილველსასამართლოს,უარითქვასაღსრულებაზე V(1) მუხლში დადგენილი რომელიმე, მათ შორის V(1)(ე) მუხლითგანსაზღვრული, საფუძვლის არსებობისას. თუმცა, ფრანგული ტექსტის ასეთინტერპრეტაციასთანმიმართებაშისაწინააღმდეგოარგუმენტებიიქნაგამოთქმული.პოლსონი(Paulsson)ამტკიცებს,რომფრანგულივერსიისლიტერალურიინგლისურითარგმანი(“აღსრულებაზეუარიარუნდაითქვას,თუ”)თავისთავადარგამორიცხავსდისკრეციას19. ბორნი (Born) მიიჩნევს, რომ ფრანგული ტექსტი განხილული უნდაიქნას,როგორცბუნდოვანიიმისდაშვებით,რომ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებები,რომლებიცხვდებიანVმუხლისგამონაკლისებშიარაღსრულდება,თუმცა[ტექსტი]ამ შედეგის დადგომას სავალდებულოდ არ მოითხოვს20. აქვე, აღსანიშნავია,რომ საფრანგეთი ის ერთადერთი ქვეყანაა, სადაც არსებობს სასამართლოებისგამოკვეთილი მიდგომა საფრანგეთის სასამართლოების მიერ იმ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებების ცნობასა და აღსრულების შესაძლებლობასთან დაკავშირებით,რომლებიცგაუქმებულიასაარბიტრაჟოგანხილვისადგილისსასამართლოსმიერ.

იმ მოსაზრების მხარდასაჭერად, რომ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებისაღსრულებაზე უარის თქმა სასამართლოს დისკრეციაა, ნადია დარვაზე (NadiaDarwazeh)კონვენციისშექმნისისტორიაზემიუთითებსდააანალიზებსკონვენციისსხვადასხვა მუხლებში გამოყენებულ ტერმინოლოგიურ ენას ერთობლიობაში იმისგანსასაზღვრად,იყოთუარაკონვენციისV(1)მუხლშისიტყვა“შეიძლება”-სმითითებასასამართლოსდისკრეციისგანმსაზღვრელიდარომმისშემქმნელებსგანზრახულიჰქონდათ სასამართლოსათვის დისკრეციის მინიჭება21. კონვენციის თავდაპირველი15 ნიუიორკისკონვენცია,მუხლიXVI(1)“ესკონვენცია,რომლისინგლისური,ესპანური,ჩინური,რუსული და ფრანგული ტექსტები თანაბრად ავთენტიკურია, ინახება გაერთიანებული ერებისორგანიზაციისარქივში”.16 “კონვენციის რუსული და ჩინური ტექსტები ინგლისური ტექსტის იდენტურია, ესპანურიტექსტი აღნიშნავს, რომ აღსრულებაზე შეიძლება უარი ითქვას, იმის მიუთითებლად, რომაღსრულებაზეუნდაითქვასუარი”Gary B. Born, International Arbitration: Law and Practice Chapter 17 Recognition and Enforcement of International Arbitral Awards, Volume (Kluwer International 2012), p. 380.17 “lareconnaissanceetl’executiondelasentenceneserontrefusees..quesi..”.18 PhilippeFouchard,“LaPorteeInternationaledeL’annulationde laSentenceArbitraledansSonPaysD’origine”,1997,p.344.19 JanPaulsson,supra,n.14,at17.20 Gary B. Born, International Arbitration: Law and Practice Chapter 17 Recognition and Enforcement of Inter-national Arbitral Awards, Volume (Kluwer International 2012), p. 381.21 NadiaDarwazeh,“ArticleV(1)(e)inHelbertKronke,PatriciaNacimiento,etal.(eds),RecognitionandEnforcementofForeignArbitralAwards:AGlobalCommentaryontheNewYorkConvention”KluwerLawInternational2010,p.309.


60

პროექტი მომზადდა საერთაშორისო სავაჭრო პალატის (International Chamber ofCommerce – “ICC”) მიერ, რომელიც, ჟენევის კონვენციის იდენტურად “შეუძლია”-ს(“may”) ნაცვლად განსაზღვრავდა, რომ უარის თქმის საფუძვლების, მათ შორის,საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძვლის, არსებობის შემთხვევაშიარ “უნდა”22 მომხდარიყო აღსრულება. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციისეკონომიკურდასოციალურსაკითხთასაბჭომ(EconomicandSocialCouncil–“ECOSOC”),რომელსაც წარედგინა ICC-ის პროექტი, მოახდინა მისი ცვლილება. ერთ-ერთიცვლილება შეეხო სწორედ სიტყვა “უნდა”-ს (“shall”), რომელიც შეიცვალა სიტყვით“შეუძლია” (“may”)23. ამასთან,თუ მოვახდენთ კონვენციის III, IVდაVII მუხლებისტექსტობრივანალიზს,რომლისენაც,აქასახულიდებულებებისმავალდებულებელიხასიათი, რადიკალურად განსხვავდება კონვენციის იმავე ტექსტში ასახულ V(1)მუხლში გამოყენებულ ტექსტობრივად ფაკულტატურ ჩანაწერთან (“შეუძლია”(“may”)), ნათელი ხდება, რომ კონვენციის შემქმნელებს განზრახული ჰქონდათსასამართლოსათვის დისკრეციის მინიჭება24. სიტყვა “shall” (“უნდა”), რომელსაცინგლისურტექსტშიმავალდებულებელიხასიათიაქვს,გამოყენებულიაკონვენციისIII25, IV26 და VII27 მუხლებში. სწორად აღნიშნავს ბორნი (Born), როდესაც ამბობს,

22 ინგლისური სიტყვა “shall”, რომელიც კონტექსტში “უნდა”-ს ანუ გარკვეული ქმედებისმავალდებულებლადუნდაჩაითვალოს.23 NadiaDarwazeh,supra,n.21,p.309.24 NadiaDarwazeh,supra,n.21,p.309.25 NewYorkConvention,ArticleIII“Each Contracting State shall recognise arbitralawardsasbindingandenforcetheminaccordancewiththerulesofprocedureoftheterritorywhentheawardisreliedupon,undertheconditionslaiddowninthefollowingarticles.Thereshall notbeimposedthesubstantiallymoreonerousconditionsorhigherfeesorchargesontherecognitionorenforcementofarbitralawardstowhichthisCon-ventionappliesthanareimposedontherecognitionorenforcementofdomesticarbitralawards.”ნიუიორკისკონვენცია, მუხლი III “ყოველი ხელშემკვრელი სახელმწიფო საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებებსცნობსროგორცსავალდებულოსდააღასრულებსმათიმტერიტორიისპროცესუალურინორმებისშესაბამისად, სადაც მოითხოვება ამ გადაწყვეტილებათა ცნობადა აღსრულება, ქვემოთ მოცემულმუხლებშიდადგენილიპირობებით.იმსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებათაცნობისადააღსრულებისმიმართ,რომლებისთვისაცგამოიყენებაესკონვენცია,არუნდადაწესდესარსებითადუფრომძიმეპირობები ან უფრო მაღალი ბაჟი ან მოსაკრებლები იმასთან შედარებით, რომლებიც არსებობსადგილობრივისაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებებისცნობისადააღსრულებისათვის”.26 NewYorkConvention,Article IV(1): “Toobtain the recognitionandenforcementmentioned in theprecedingarticle,thepartyapplyingforrecognitionandenforcementshall,atthetimeofapplication,sup-ply:(a)Thedulyauthenticatedoriginalawardoradulycertifiedcopythereof.(b)Theoriginalagreementreferred to in article II or a duly certified copy thereof”. ნიუ იორკის კონვენცია, მუხლი IV(1): “წინამუხლში აღნიშნული ცნობისა და აღსრულების მისაღებად, მხარემ, რომელიც ითხოვს ცნობასადა აღსრულებას, ამ მოთხოვნით მიმართვისას უნდა წარადგინოს: ა) სათანადოდ დამოწმებულისაარბიტრაჟო გადაწყვეტილების დედანი, ან მისი სათანადო წესით დამოწმებული ასლი. ბ) IIმუხლითგათვალისწინებულიშეთანხმებისდედანი,ანმისისათანადოწესითდამოწმებულიასლი”.27 New York Convention, Article VII (1), “The provisions of the present Convention shall not affectthevalidityofmultilateralorbilateral agreementsconcerning the recognitionandenforcementofarbitralawards entered intoby theContracting Statesnordeprive any interestedpartyof any righthemayhavetoavailhimselfofanarbitralawardinthemannerandtotheextentallowedbythelaworthetreatiesof


61

რომ “კონვენციაში არაფერი ავალდებულებს ხელშემკვრელ სახელმწიფოს, უარითქვასსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობაზე. კონვენციაითხოვსმხოლოდიმას,რომ ხელშემკვრელმა სახელმწიფოებმა ცნონ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებები (დასაარბიტრაჟოშეთანხმებები)კონკრეტულგარემოებებში.არცVმუხლი,არცკონვენცი-ის ძირითადი სტრუქტურადა მიზანი, არ აწესებს საწინააღმდეგო ვალდებულებას,რომარმოხდესსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობა”28.

4.ლოკალიზაციისთეორიაv.დელოკალიზაციისთეორია

ამ საკითხთან დაკავშირებით განსაკუთრებით აღსანიშნავია რადიკალურადგანსხვავებული ორი ძირითადი თეორიის: ე.წ. ლოკალიზაციის თეორიისა დადელოკალიზაციისთეორიისმომხრეებისმიერმოხმობილიარგუმენტაციათავიანთიპოზიციისმხარდასაჭერად.

ლოკალიზაციის თეორიის, რომელიც დღესდღეობით შეიძლება დომინანტურადმივიჩნიოთ,მხარდამჭერებიგანსაკუთრებულმნიშვნელობასანიჭებენსაარბიტრაჟოგანხილვის ადგილსდა ამ ადგილის სამართლის გამოყენებას მთელი საარბიტრაჟოპროცესის, მათ შორის საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების თაობაზეგადაწყვეტილებისმიღებისმიმართ.“საარბიტრაჟოგანხილვისადგილისსამართალიარეგულირებს და მართავს საარბიტრაჟო ტრიბუნალის/ორგანოს ჩამოყალიბებასადა ფორმირებას, ისევე როგორც გამოიყენება საარბიტრაჟო პროცედურასა დასაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისფორმასთანმიმართებაში.საარბიტრაჟოგანხილვისადგილისსასამართლოებიზედამხედველობასუწევენ არბიტრაჟისპროცედურულიასპექტებისსწორფუნქციონირებასდაპროცესისბოლოსადასტურებენ ან აუქმებენსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებას.სხვასიტყვებით,ამმიდგომისმიხედვით,ადგილიახდენს არბიტრაჟისმიერთებასიმსახელმწიფოსსამართლებრივწესრიგთან, სადაციგი ტარდება”29. აქედან გამომდინარე, ბუნებრივია, რომ ამ თეორიის მომხრეებიგანსაკუთრებულმნიშვნელობასანიჭებენსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისგაუქმებისთაობაზე საარბიტრაჟო განხილვის ადგილის სასამართლოს მიერ მიღებულგადაწყვეტილებასდამიიჩნევენ,რომესგადაწყვეტილებაწარმოშობსკონვენციისსხვანებისმიერიხელშემკვრელიქვეყნისსასამართლოსათვისგაუქმებულისაარბიტრაჟოგადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმის უპირობო საფუძველს

thecountrywheresuchawardissoughttobereliedupon”.ნიუიორკისკონვენცია,მუხლიVII(1),“ამკონვენციის დებულებები არ ახდენს გავლენას ხელშემკვრელ სახელმწიფოთა მიერ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებათა ცნობისა და აღსრულებასთან დაკავშირებით დადებულ მრავალმხრივ ანორმხრივშეთანხმებათანამდვილობაზე,დაარართმევსარცერთდაინტერესებულმხარესუფლებას,გამოიყენოსსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებაიმწესითადაიმფარგლებში,რაცდაშვებულიაიმქვეყნისკანონმდებლობით ან საერთაშორისო ხელშეკრულებით, სადაც მოითხოვება ასეთი საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობადააღსრულება”.28 GaryB.Born,supra,n.20,p.380.29 EmmanuelGaillard,EnforcementofAwardsSetAsideintheCountryofOrigin:theFrenchExperienceinAlbertJanvandenBerg(ed),ImprovingtheEfficiencyofArbitrationAgreementsandAwards40YearsofApplicationoftheNewYorkConvention,ICCACongressSeries,1998ParisVolume9(KluwerLawInterna-tional1999),p.505.


62

(კონვენციისV(1)(ე)მუხლისშესაბამისად).

რადიკალურადგანსხვავებულიასაარბიტრაჟოინსტიტუტისარსთანდაკავშირებითდელოკალიზაციის თეორიის მიდგომა, რომლის მიხედვითაც არბიტრაჟი აღიქმებანებისმიერი ქვეყნის იურისდიქციისა და მართლწესრიგისაგან განყენებულად.ამ თეორიის მიხედვით არბიტრაჟი უნდა იქნას განცალკევებული საარბიტრაჟოგანხილვის ადგილის ქვეყანაში მოქმედი იმპერატიული სამართლის ნორმებისაგან,რომლებიც ახდენენ არბიტრაჟის საქმიანობაში ჩარევას, რადგან საერთაშორისოარბიტრაჟისმხარეებიხშირადირჩევენსაარბიტრაჟოგანხილვის ადგილსმხოლოდიმიტომ, რომ ეს მათთვის მოსახერხებელია და არა იმის გამო, რომ უპირატესობასანიჭებენ ამ კონკრეტული ქვეყნის ადგილობრივ კანონებს. რეალურად მხარეებმაშეიძლება არც კი იცოდნენ იმის შესახებ, რომ საარბიტრაჟო განხილვის ადგილისარჩევისასმათთვისსავალდებულოგახდებაამკონკრეტულიადგილისიმპერატიულისამართლის ნორმები. ამიტომ, ამტკიცებენ, რომ არბიტრაჟი, როგორც დავისგადაწყვეტისალტერნატიულიმექანიზმი,შეიძლებაუფროეფექტურიიყოს,თუიგიგათავისუფლდება საარბიტრაჟო განხილვის ადგილის კანონების ადგილობრივი“მახასიათებლებისაგან”30.

გაილარდი (Gaillard) შემდეგნაირად ხსნის დელოკალიზაციის თეორიისმიხედვით არბიტრაჟის შესახებ ხედვას: “არბიტრები საქმიანობენ საერთაშორისოიურისდიქციაში, რომელიც განცალკევებულია ნებისმიერი კონკრეტულიეროვნულიიურისდიქციისაგანდარომელსაცარეგულირებსმხოლოდსაარბიტრაჟოხელშეკრულება. “საარბიტრაჟო ტრიბუნალები საჭიროებენ კონკრეტული ქვეყნისსასამართლოებს მხოლოდ იმის გამო, რომ არბიტრაჟის ადგილი ამ ქვეყანაშია.არბიტრები თავიანთ უფლებამოსილებებს არ იღებენ იმ სახელმწიფოსაგან,სადაც საარბიტრაჟო განხილვის ადგილია, არამედ იმ სამართლებრივი წესრიგისერთიანობიდან, რომლებიც აღიარებენ, კონკრეტული პირობების საფუძველზე,საარბიტრაჟო შეთანხმებისა და საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ნამდვილობას.ამიტომაც, ხშირად ამბობენ, რომ არბიტრებს არ გააჩნიათ იურისდიქცია. მთელირიგი პრაქტიკული შედეგები გამომდინარეობს ამ შეხედულებიდან. არბიტრები არარიანვალდებულნი,გამოიყენონსაარბიტრაჟოგანხილვისქვეყანაშიძალაშიმყოფიპროცესუალურინორმები.მათ,ასევე,აქვთუფროფართოდისკრეცია,განსაზღვრონმატერიალურისამართლისნორმები,რომლებიცგამოიყენებადავისმიმართ”31.

ამთეორიის მიხედვით არბიტრაჟის წარმოსახვის მხატვრულ აღწერას გვთავაზობსიანისიევიჩი (Janicijevic): “ადგილობრივი სამართლებრივი სისტემებისაგან უფრომეტი დამოუკიდებლობით არბიტრაჟი იძენს ახალ თვისებებს – იგი ხდებადელოკალიზებული, რაც ნიშნავს იმას, რომ იგი ტივტივებს სხვადასხვა ქვეყნისსამართლებრივი სისტემების ზედაპირზე, არ ახდენს რა არცერთ მათგანთანმიმაგრებას,დაუმეტესწილადემსახურებასაერთაშორისოვაჭრობისინტერესებს”32.30 RenataBrazil-David,supra,n.5,p.454,citingJanPaulsson,DelocalizationofInternationalCommercialArbitration:WhenandWhyitMatters,32Int’l&Comp.L.Q.53(1983),at5531 EmmanuelGaillard,supra,n.29,p.50532 DejanJanicijevic,DelocalizationinInternationalCommercialArbitration,LawandPolitics,Vol.3,#1,


63

ამ თეორიის მიხედვით არბიტრაჟი განცალკევებულია არამარტო საარბიტრაჟოგანხილვის ადგილის, არამედ ნებისმიერი ქვეყნის იურისდიქციის პროცესუალურიდამატერიალურინორმებისაგან.დელოკალიზებულიარბიტრაჟისფუნდამენტურიმახასიათებელი არის ის, რომ იგი ეფუძნება მხარეთა შეთანხმებას, ამასთან,საარბიტრაჟო პროცედურამ არ უნდა დაარღვიოს საერთაშორისო საარბიტრაჟოპროცესის ფუნდამენტური ნორმები, რომელიც აღიარებულია ნებისმიერ ქვეყანაში,სადაც არბიტრაჟი იწარმოება. ეს ნორმები მოიცავს “ბუნებითი სამართლის” (ან“სათანადოსამართლებრივი პროცედურის”) არსს, გაგებასდა “ტრანსნაციონალურიმიმოქცევისსხვამინიმალურნორმებს,რომლებიცასახულიაძირითადსაერთაშორისოკონვენციებში”33.

მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს რამდენიმე სასამართლო გადაწყვეტილება,რომელიცგანამტკიცებსდელოკალიზაციისთეორიას,იგიდღემდემხოლოდთეორიადრჩება, თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ საერთაშორისო არბიტრაჟის განვითარებისსამომავლო(თუნდაცსაკმაოდშორეულ)პერსპექტივაშიმასშეუძლიამნიშვნელოვანიროლიითამაშოსსაერთაშორისოარბიტრაჟისგანვითარებისთვალსაზრისით.

საკმაოდ საინტერესო ამ თეორიის სხვადასხვა ასპექტების, მისი დადებითი დაუარყოფითი მხარეების, დელოკალიზაციისა და ლოკალიზაციის თეორიებისმხარდამჭერთა გამუდმებულიმეცნიერულიდუელის მიმოხილვა შორს წაგვიყვანს,ამიტომწინამდებარესტატიაშიშევჩერდებითმხოლოდამორითეორიისმომხრეებისძირითადარგუმენტებზეკონვენციისV(1)(ე)მუხლისგამოყენებასთანმიმართებაში.

დელოკალიზაციის თეორიასთან დაკავშირებით ყოველივე ზემოთქმულიდანგამომდინარე, საერთაშორისო არბიტრაჟის ამგვარი ხედვის მომხრეების აზრი იმისთაობაზე,რომსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობასადა აღსრულების საკითხისგანმხილველი სასამართლოსათვის არანაირ დამაბრკოლებელ ფაქტორს არ უნდაწარმოადგენდესისგარემოება,რომესგადაწყვეტილებაგაუქმებულიასაარბიტრაჟოგანხილვისადგილისსასამართლოსმიერ,ბუნებრივია,რომარიქნებაგასაკვირი.

ანუ,უპირველესიმნიშვნელოვანიფაქტორი,რომელიცწარმოშობსამორძირითადთეორიას შორის ფუნდამენტურად განსხვავებულ არგუმენტებს, თუ როგორ უნდამოახდინოს ცნობისა და აღსრულების საკითხის განმხილველმა სასამართლომკონვენციის V(1)(ე) მუხლის სწორი ინტერპრეტაცია, ეფუძნება საარბიტრაჟოგანხილვის ადგილის მნიშვნელობას საერთაშორისო არბიტრაჟისფუნქციონირებასადასაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებებთანმიმართებაში.მართლაც,თუმხედველობაშიმივიღებთლოკალიზაციისთეორიისმომხრეებისმიდგომასსაარბიტრაჟოგანხილვისადგილისმნიშვნელობისთაობაზედასრულადგავიზიარებთ,რომსწორედამადგი-ლისიურისდიქციადასამართლებრივინორმებიაუპირატესიმთელისაარბიტრაჟოპროცესის, მათ შორის საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებების რეგულაციასთან

2005,p.6433 JanPaulsson,DelocalizationofInternationalCommercialArbitration:WhenandWhyitMatters,32Int’l&Comp.L.Q.53(1983),p.57


64

მიმართებით, მაშინ, უნდა ჩავთვალოთ, რომ კონვენციის ხელშემკვრელმა სხვაქვეყნის სასამართლომ სავალდებულო წესით უნდა მიიღოს მხედველობაშისაარბიტრაჟო განხილვის ადგილის სასამართლოს გადაწყვეტილება საარბიტრაჟოგადაწყვეტილების გაუქმებისთაობაზედაუარიუნდათქვას ამ გადაწყვეტილებისცნობასადა აღსრულებაზეუპირობოდ, იმ გარემოებების გათვალისწინების გარეშე,რომლებიცსაფუძვლადდაედოამგადაწყვეტილებისგაუქმებას,მიუხედავადიმისა,თუ რამდენად საფუძველს მოკლებულია ამგვარი გადაწყვეტილება ცნობისა დააღსრულების თაობაზე გადაწყვეტილების მიმღები ქვეყნის სასამართლოსათვის.სწორედ ამ პოზიციას ეხმაურება ბერგი (Berg), როდესაც ამბობს, რომ “თუსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებაგაუქმდამისიწარმოშობის ქვეყანაში,უცხოქვეყნისსასამართლოები შებოჭილნი არიან ამ გადაწყვეტილებით. ამ შემთხვევაში მათუარი უნდა თქვან საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე”34.ლოკალიზაციის თეორიის მომხრეების ამ არგუმენტის უპირველესი საფუძველიარის ის, რომ “მას შემდეგ რაც საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება გაუქმებულია, აღარარსებობს გადაწყვეტილება, რომელიც უნდა გაუქმდეს”35. პიტერ სანდერსი (PieterSanders) იგივე არგუმენტზე საუბრობს, როდესაც ამბობს, რომ თუ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილება გაუქმებულია საარბიტრაჟო განხილვის ადგილის სასამართლოსმიერ “სასამართლოები უარს იტყვიან, აღასრულონ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება,რადგან იგი აღარ არსებობს და არარსებული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებისაღსრულება შეუძლებელი იქნება ან თუნდაც წინააღმდეგობაში მოვა აღსრულებისქვეყნისსაჯაროწესრიგთან”36.ლოკალიზაციისთეორიისმომხრეებისესმოსაზრებაისევ და ისევ ემყარება მხარეების მიერ კონკრეტულ ქვეყანაში საარბიტრაჟოგანხილვის ადგილისშერჩევას: მხარეებისმიერკონკრეტულქვეყანაში არბიტრაჟისშერჩევა თავისთავად გულისხმობს იმას, რომ მხარეები ემორჩილებიან ამ ქვეყნისიმპერატიულ კანონმდებლობას და “მათ შემდგომში არ შეუძლიათ თავი აარიდონამ ქვეყნის სასამართლოების მიერ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმებასთანდაკავშირებითმიღებულგადაწყვეტილებებს”37.ამასთან,ბერგის(Berg)მოსაზრებით,საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების იურიდიული ძალის ძირითადი წყარო სწორედსაარბიტრაჟო განხილვის ადგილის კანონმდებლობაა. შესაბამისად, საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისგაუქმებასასამართლოსმიერართმევსმასიურიდიულძალასყველასხვა ქვეყანაში38. თუმცა, ზემოაღნიშნული მოსაზრებების კრიტიკოსები, რომლებიცმხარს უჭერენ აღსრულების საკითხის განმხილველი სასამართლოს დისკრეციისარსებობის პოზიციას კონვენციის V(1)(ე) მუხლის ჩანაწერიდან გამომდინარე,

34 AlbertJanVanDenBerg,“WhenisanArbitralAwardnondomesticUndertheNewYorkConventionof1958?”,6PaceL.Rev.(1985),pp41-42;იდენტურიმოსაზრებააგამოთქმული:W.M.Reisman,SystemsofControlinInternationalAdjudicationandArbitration(1992),p.114.35 AlbertJanVanDenBerg,“EnforcementofAnnulledAwards?”,ICCBull.9,no.2(1998),p.15.36 PieterSanders,“NewYorkConventionontheRecognitionandEnforcementofForeignArbitralAwards”,Neth.Int’lL.Rev.6(1959),p.55.37 GaryH.Sampliner,“EnforcementofNullifiedForeignArbitralAwards–ChromalloyRevisited”,J.Int’lArb.14,no3(1997):159.38 AlbertJanVanDenBerg,supra,n.35,p.15.


65

საწინააღმდეგოარგუმენტადიყენებენპირველრიგშიიმას,რომკონვენციისესმუხლისასამართლოსათვისცალსახადდისკრეციულიადაარასავალდებულო;ესკი,თავისმხრივ, გულისხმობს იმას, რომ აღსრულების საკითხის განმხილველ სასამართლოსაქვსუფლებადაარარისვალდებული,ნებისმიერშემთხვევაშიმხედველობაშიმიიღოსსაარბიტრაჟოგანხილვისადგილისსასამართლოსმიერმიღებულიგადაწყვეტილებასაარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების თაობაზე და, შესაბამისად, ნებისმიერშემთხვევაში უარი თქვას გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე. რომარა კონვენციის V (1) მუხლის დისკრეციული ჩანაწერი, წინამდებარე სტატიასაცაქტუალურობა დაეკარგებოდა და აზრს იქნებოდა მოკლებული გამუდმებულიკამათი ამ მუხლის მართებულ ინტერპრეტაციასთან დაკავშირებით. ამასთან,ლოკალიზაციისთეორიისკრიტიკოსებისმიერმიუღებელიაამთეორიისმომხრეებისპოზიცია საარბიტრაჟო განხილვის ადგილის მნიშვნელობასთან დაკავშირებით.კრიტიკოსებიარიზიარებენიმმოსაზრებას,რომსაარბიტრაჟოწარმოებისმხარეებისავალდებულო წესით უნდა დაემორჩილონ საარბიტრაჟო განხილვის ადგილისსასამართლოს მიერ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმებისთაობაზე მიღებულგადაწყვეტილებას,და,რომამკონკრეტულქვეყანაშიარბიტრაჟისარჩევითმხარეებითავისთავად ირჩევენ ამ ქვეყნის იმპერატიულ კანონმდებლობას და ამ ქვეყანაშიარსებულ სამართლებრივ წესრიგს. კერძოდ, ამის საწინააღმდეგო არგუმენტად,რაც, მისაღებ არგუმენტად უნდა ჩაითვალოს, კრიტიკოსები იყენებენ იმას, რომსაერთაშორისო საარბიტრაჟო პრაქტიკაში საკმაოდ ხშირია ისეთი შემთხვევები,როდესაცსაარბიტრაჟოგანხილვისადგილისშერჩევასახდენენარამხარეები,არამედარბიტრები ან, საარბიტრაჟო ინსტიტუტის შემთხვევაში – შესაბამისი ინსტიტუტი.ამასთან, აქვე შეიძლება არგუმენტად მოვიყვანოთ დელოკალიზაციის თეორიისმომხრეებისზემოაღნიშნულიმოსაზრებაიმასთანდაკავშირებით,რომსაერთაშორისოარბიტრაჟის მხარეების მიერ მთელ რიგ შემთხვევებში საარბიტრაჟო განხილვისადგილისშერჩევახდებაარაიმისგამო,რომმხარეებიიცნობენდამიზანმიმართულადირჩევენამადგილისკანონმდებლობას,არამედიმმიზეზით,რომესადგილიმათთვისმოსახერხებელია (მგზავრობის, ხარჯების, არბიტრების ლოკალიზაციის და სხვაფაქტორებისთვალსაზრისით).მხარეებსშეიძლებაწარმოდგენაცკიარჰქონდეთიმისშესახებ,რომმათმიერშერჩეულისაარბიტრაჟოგანხილვისადგილისიმპერატიულისამართლისნორმებისავალდებულოგახდებამათიდავისსაარბიტრაჟოწარმოებისგზითგანხილვისადაამგანხილვისშედეგადმიღებულიგადაწყვეტილებისმიმართ.“აქედან გამომდინარე, არასწორია იმის თქმა, რომ მხარეებს რაიმე მოლოდინიჰქონდათ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებების გაუქმების თაობაზე გამოსაყენებელკანონმდებლობასთან მიმართებით, როდესაც თანხმდებოდნენ არბიტრაჟზე დაარ უნდა დაექვემდებარონ ამ იურისდიქციის სასამართლოებს. პირიქით, ისინიდათანხმდნენარბიტრაჟსიმისათვის,რომგვერდიაევლოთსასამართლოსათვის”39.

5.გაუქმებულისაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობა-აღსრულებაზეუარისთქმა-გაუქმებისთაობაზეგადაწყვეტილებისმიმღებისასამართლოსმიმართნდობისადა

39 PierreLastenouse,“WhySettingAsideanArbitralAwardisnotEnoughtoRemoveitfromtheInterna-tionalScene”,J.Int’lArb.16,no.2(1999),p.43.


66

პატივისცემისგამოხატვა?!

ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი, რომელიც ასევე დებატების საგანია, და,რომლის თაობაზეც არ შეიძლება ცალსახა პოზიცია არსებობდეს, უკავშირდებასაკმაოდსენსიტიურსაკითხსორიქვეყნისსასამართლოებისურთიერთპატივისცემისადანდობისთაობაზე,რაცშესაბამისად,ვლინდებაერთიქვეყნისსასამართლოსმიერმიღებული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმებისთაობაზე გადაწყვეტილებისმიმართმეორექვეყნისსასამართლოსმიერპატივისცემისგამოხატვაშიამსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმით. უნდა მოახდინოსთუ არა საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების აღსრულების განმახორციელებელმასასამართლომიმქვეყნისსასამართლოსგადაწყვეტილებისმიმართცალსახანდობისგამოხატვა, რომელმაც გააუქმა საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება? სხვა სიტყვებითრომ ითქვას, საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების თაობაზე სხვა ქვეყნისსასამართლოსგადაწყვეტილებისგაუთვალისწინებლობაგაუქმებულისაარბიტრაჟოგადაწყვეტილების ცნობისა და აღსრულების საკითხის დადებითად გადაწყვეტითხომ არ ნიშნავს ამ ქვეყნის სასამართლოს და ამ ქვეყნის კანონმდებლობისუპატივცემულობას? ამ კითხვაზე განსხვავებული პასუხებია არამარტო სამეცნიეროლიტერატურაში, არამედ ამ საკითხისადმი განსხვავებული ხედვები აღინიშნებასხვადასხვაქვეყნისსასამართლოსმიერმიღებულგადაწყვეტილებებშიც.

ლოკალიზაციის თეორიის მომხრეების აზრით, საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებისგაუქმების თაობაზე გადაწყვეტილების გათვალისწინებითა და ამ საფუძვლითსაარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმითაღსრულების განმახორციელებელი სასამართლო უზრუნველყოფს გაუქმებისთაობაზეგადაწყვეტილებისმიმღებისასამართლოსადმიპატივისცემისადანდობისგამოხატვას იმ შემთხვევებშიც კი, როდესაც გაუქმების საფუძველი აღსრულებისსაკითხის განმხილველი ქვეყნის კანონმდებლობისათვის უცხოა და შეიძლება არცკი იქნას მიჩნეული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების საერთაშორისოდაღიარებულ სტანდარტად. მაგალითის სახით შეგვიძლია მოვიყვანოთ აშშ-სსასამართლოსგადაწყვეტილებაBakerMarine-ის40საქმეში,სადაც,მიუხედავადიმისა,რომსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისგაუქმებისსაფუძველინიგერიისსასამართლოსმხრიდან არ იყო აღიარებული ამერიკის შეერთებული შტატების ფედერალურისაარბიტრაჟოაქტით,ამერიკისსასამართლომუარითქვა,აღესრულებინასაარბიტრაჟოგადაწყვეტილება,დაეყრდნორა კონვენციას,თავაზიანობის გამოხატვის პრინციპსადა საარბიტრაჟო განხილვის ადგილის სასამართლოს მიმართ თავაზიანობასა დაპატივისცემას.სწორედამპრინციპებისსაფუძველზესასამართლომმიიჩნია,რომ“არიქნებასწორივცნოთუცხოსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებაკონვენციისსაფუძველზემაშინ,როდესაციგიგაუქმებულიანიგერიისსასამართლოებისმიერ”.

იგივეპრინციპებიმიიჩნია,საფუძვლადდადებოდასაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმას ამერიკის შეერთებული შტატების

40 BakerMarine(NIG.)Ltd.v.Chevron(NIG.)Ltd.,191F.3d194,USCourtofAppealforthe2ndCiccuit,US,1999


67

სასამართლომTermorio-s41 საქმეში.საარბიტრაჟოგადაწყვეტილება,რომლისცნობისადააღსრულებისსაკითხსიხილავდააშშ-სსასამართლო,გაუქმებულიიყოკოლუმბიისსასამართლოსმიერიმსაფუძვლით,რომკოლუმბიისსაარბიტრაჟოკანონმდებლობაკრძალავდა კოლუმბიაში წარმოებულ არბიტრაჟში ICC-ის წესების გამოყენებას.მიუხედავადიმისა,რომ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილების გაუქმების ეს საფუძველიუცნობი იყო არამარტო ამერიკის ფედერალური საარბიტრაჟო აქტისათვის, არამედგანვითარებული ქვეყნების საარბიტრაჟო კანონმდებლობისთვისაც და წმინდალოკალურ, ისიც უჩვეულო გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძვლად უნდამივიჩნიოდ, აშშ-ს სასამართლომ უარი თქვა კოლუმბიის სასამართლოს მიერგაუქმებულისაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობასადააღსრულებაზე.

ლოკალიზაციისთეორიისმომხრეებისაზრითპატივისცემისგამოხატვასაარბიტრა-ჟოგანხილვისადგილისსასამართლოსთანმიმართებითამგადაწყვეტილებისცნობასადააღსრულებაზეუარისთქმითარამარტოიმისთვისაააუცილებელი,რომთავიდანიქნას აცილებული სასამართლოს მიმართ უნდობლობა და უპატივცემულობა (ამუკანასკნელის მიერ გაუქმებული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობითა დააღსრულებითდა,შესაბამისად,ასეთიგადაწყვეტილებისაშკარაუპატივცემულობისაქტით), არამედ ასეთი პატივისცემის სტანდარტის დამკვიდრება აუცილებელიაიმისათვის,რომ“კონვენციისგანზრახულიერთიანობა”42იქნასდაცულიდათავიდანიქნასაცილებულიშეუსაბამოშედეგები:“ასეთიპატივისცემის[არსებობა]იმოქმედებსროგორც ძლიერი დაბრკოლება არბიტრაჟის წარმატებული მხარისათვის, რომმთელს მსოფლიოში ეძიოს სასამართლო, რომელიც გაუქმებულ გადაწყვეტილებასაღასრულებსდაამასთან,თავიდანაიცილებსშეუსაბამოშედეგებს”43.

შეუსაბამოშედეგებსადასხვაქვეყანაშიგაუქმებულისაარბიტრაჟოგადაწყვეტილე-ბისაღსრულებისსაკითხისგანხილვისასაღსრულებისგანმხილველისასამართლოსქვეყნის ადგილობრივი კანონმდებლობის გამოყენების მიზანშეუწონლობასშეეხო აშშ-ს სასამართლო Baker Marine-ის საქმეში. სასამართლომ აღნიშნა, რომ“კონვენციის საფუძველზე ადგილობრივი საარბიტრაჟო კანონის მექანიკურიგამოყენებაუცხოქვეყნისსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებებისმიმართსერიოზულადდააზიანებს საბოლოობას [საბოლოობის პრინციპს] და რეგულარულად წარმოშობსკონფლიქტურსასამართლოსგადაწყვეტილებებს.თუმხარეს,რომლისსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებაც იქნა გაუქმებული კვლავ შეუძლია მისი აღსრულება მოიპოვოსრომელიმე ქვეყნის ადგილობრივი კანონმდებლობით, მას ყველა მიზეზი ექნებაიმისა,რომეძიოსამის[გაუქმების]საწინააღმდეგო[გადაწყვეტილებას]აღსრულებისქმედებებით ქვეყნიდან ქვეყანაში მანამ, სანამ სასამართლო მოიძებნება, რომელიცაღასრულებსსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებას”.41 TermorioS.A.E.S.P.v.ElectrificadoraDelAtlanticoS.A.E.S.P,421F.Supp.2d87,(USDistrictCourtfortheDistrictofColumbia,US),2006.42 “კონვენციის განზრახული ერთიანობა” ფრაზა გამოყენებულია X.W. Qiu, “Enforcing ArbitralAwards InvolvingForeignParties:AComparisonof theUnitedStatesandChina, “Am.Rev. Int’lArb..11(2000):631”.43 AlbertJanvandenBerg,supra,n.35,p.15.


68

სასამართლოებს შორის პატივისცემისა და ნდობის თაობაზე ზემოაღნიშნულსასამართლოსგადაწყვეტილებებშიდასამეცნიეროლიტერატურაშილოკალიზაციისთეორიის მომხრეების არგუმენტების საწინააღმდეგო კრიტიკული მოსაზრებებიიქნა გამოთქმული. საწინააღმდეგო არგუმენტებით იქნა დასაბუთებული ასევესაარბიტრაჟო განხილვის ადგილას გაუქმებული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებისსხვაქვეყანაშიცნობისადააღსრულებისთაობაზეგადაწყვეტილებები.

6.“გაუქმებისსაერთაშორისოსტანდარტი”v.“გაუქმებისადგილობრივისტანდარტი”

პოლსონს(Paulsson),რომელმაცგანსხვავებულიმიდგომაშემოგვთავაზასაარბიტრაჟოგანხილვის ადგილას გაუქმებული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების სხვა ქვეყანაშიცნობისა და აღსრულების შესაძლებლობის საკითხთან დაკავშირებით, მიაჩნია,რომ “თითოეულ ქვეყანას უნდა ჰქონდეს უფლება, მიიღოს გადაწყვეტილებისგაუქმების ადგილობრივი წესები, რომელიც შესაბამისობაში იქნება ადგილობრივმნიშვნელობებთანდაუპირატესობებთან,ესწესებიკიაუცილებლადსაერთაშორისოეფექტის მქონე შეიძლება არ იყოს44”. მის მიერ შემოთავაზებული მიდგომისმიხედვით აღსრულების საკითხის განმხილველმა სასამართლომუარიუნდათქვასსაარბიტრაჟო განხილვის ადგილის სასამართლოს მიერ გაუქმებული საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობასადა აღსრულებაზე მხოლოდიმ შემთხვევებში,როდესაცგაუქმებისსაფუძველიკონვენციისV(1)მუხლისპირველოთხი(“ა”,“ბ”“გ”და“დ”“b” “c” და “d”)პუნქტიდან45.

(“a”, დამოდელურიკანონის36(1)(ა)მუხლის46საფუძვლებიდანგამომდინარეობს

44 JanPaulsson,supra,n.14,p.24.45 ნიუ იორკის კონვენცია, მუხლი V(1): საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა დააღსრულებაზე შეიძლება უარის თქმა იმ მხარის მოთხოვნით, რომლის წინააღმდეგაც არის იგიმიმართული,მხოლოდიმშემთხვევაში,თუესმხარეიმ ადგილისკომპეტენტურხელისუფლებას,სადაც მოითხოვება გადაწყვეტილების ცნობა და აღსრულება, წარუდგენს იმის მტკიცებულებას,რომ:(ა)IIმუხლშიმითითებულიშეთანხმებისმხარეები,მათმიმართმოქმედიკანონისმიხედვით,ქმედუუნარონიიყვნენანსაარბიტრაჟოშეთანხმებაბათილიაიმსამართლისმიხედვით,რომელსაცმხარეებმა ეს შეთანხმება დაუქვემდებარეს, ხოლო ასეთი მითითების არარსებობისას, იმ ქვეყნისკანონმდებლობისმიხედვით,სადაცგამოტანილიიქნასაარბიტრაჟოგადაწყვეტილება;ან(ბ)მხარე,რომლის წინააღმდეგაც არის მიღებული გადაწყვეტილება, არ იყო ჯეროვნად ინფორმირებულიარბიტრის დანიშვნის ან საარბიტრაჟო განხილვის შესახებ, ან სხვა მიზეზით ვერ შეძლო თავისიპოზიციის წარმოდგენა; ან (გ) საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება გამოტანილია იმ დავის შესახებ,რომელიც არ იყო გათვალისწინებული საარბიტრაჟო შეთანხმებით ან ეხება საკითხს, რომელიცსცილდებასაარბიტრაჟოშეთანხმებისფარგლებს,ხოლოთუშესაძლებელია,რომგადაწყვეტილებებიისეთსაკითხებზე,რომლებსაცმოიცავსსაარბიტრაჟოშეთანხმება,ცალკეგამოიყოსიმსაკითხებიდან,რომლებსაც არ მოიცავს ასეთი შეთანხმება, მაშინ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ის ნაწილი,რომელიც შეიცავს დადგენილებებს საარბიტრაჟო შეთანხმებით გათვალისწინებულ საკითხებზე,ექვემდებარებაცნობასადააღსრულებას;ან(დ)არბიტრაჟისშემადგენლობაანსაარბიტრაჟოწარმოებაარშეესაბამებოდამხარეთაშეთანხმებასან,ასეთისშეთანხმებისარარსებობისას–იმქვეყნისკანონს,სადაცჩატარდასაარბიტრაჟოგანხილვა.46 Uncitral Model Law on International Commercial Arbitration, 1985 amendments adopted in 2006,საერთაშორისო კომერციული არბიტრაჟის შესახებ მოდალური კანონი 1985, ცვლილებებით,


69

და, შესაბამისად, მოიცავს “გაუქმების საერთაშორისო სტანდარტს”47. აქედანგამომდინარე,აღსრულებისსაკითხისგანმხილველისასამართლოთავისუფალიუნდაიყოს, არ მიიღოს მხედველობაში საარბიტრაჟო განხილვის ადგილის სასამართლოსმიერ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების შესახებ გადაწყვეტილება, თუეს გადაწყვეტილება დაფუძნებულია მხოლოდ “ადგილობრივ სტანდარტებზე”(“გაუქმების ადგილობრივ სტანდარტებზე”48 “Local Standard Annulment - LSA”),რომელთაცარმოიცავსკონვენციისV(1)მუხლისპირველოთხიპუნქტიდამოდელურიკანონის 36(1) (ა) მუხლი49 და შესაბამისად მიიჩნევა “გაუქმების ადგილობრივსტანდარტად”.

პოლსონის (Paulsson) აზრით, “LSA”-ს ანუ “გაუქმების ადგილობრივი სტანდარტის”მიუხედავად საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების აღსრულება არ ახდენს გაუქმებისშესახებ გადაწყვეტილების მიმღები სასამართლოსათვის შეურაცხყოფის მიყენებას;ინდივიდუალურ სისტემებს უნდა ჰქონდეთ უფლება, მიიღონ ადგილობრივიწესები/რეგულაციები,რომლებიც მიესადაგება ადგილობრივ სტანდარტებს (აღქმას,გაგებას) იმ განზრახვის გარეშე, რომ ისინი იმოქმედებენ მთელი მსოფლიოსათვის.ადგილობრივი წესები/რეგულაციები ავტომატურად არ შეიძლება იქნასგავრცელებული საერთაშორისო სიტუაციებზე. ამავდროულად, აღსრულებისგანმახორციელებელ სასამართლოს უდიდესი ინტერესი გააჩნია, გამოიყენოს მისისახელმწიფო ძალაუფლება მის ტერიტორიაზე არსებულ აქტივებთან მიმართებაშიდა, აბსურდი იქნებოდა შეურაცხყოფაზე საუბარი, თუ აღინიშნება, რომ მისიმოსამართლეებისქმედება, მკაფიოსაერთაშორისოსახელშეკრულებოვალდებულე-ბის არარსებობის შემთხვევაში, არ შეიძლება იყოს დამოკიდებული უცხო ქვეყნისმოსამართლეების მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებაზე50. საარბიტრაჟო განხილვისადგილის კეთილგონიერი მოსამართლეები შეიძლება არ იყვნენ დარწმუნებულნიიმაში,რომმათუფლებამოსილებას,გააუქმონსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილება, “ergaomnes”51ეფექტიდაძალააქვს.ესგანსაკუთრებითეხებასაერთაშორისოარბიტრაჟს:თუ არცერთ მხარეს და არც დავას არ გააჩნია არანაირი კავშირი საარბიტრაჟოადგილისიურისდიქციასთან(რაცხშირშემთხვევაშიამადგილისშერჩევისმიზეზია),მოსამართლეებს არ აქვთ შიდა ინტერესი, გაიგონ მხარეების კულტურა და მათიგანზრახვები და, შესაბამისად, შესაძლოა, საქმე განიხილონ ზედაპირულად; თუერთ-ერთი მხარე ადგილობრივია, მაშინ,რათქმაუნდა,რთული პარადოქსია,რომნეიტრალური არბიტრაჟის შედეგი შეიძლება იქნას გაკონტროლებული ერთ-ერთიმხარისმშობლიურისასამართლოსმიერ52.

რომლებიცმიღებულია2006წელს,მუხლი36(1)(ა)სიტყვასიტყვითიმეორებსნიუიორკისკონვენციისV(1)მუხლითგათვალისწინებულსაფუძვლებს.47 “InternationalStandardAnnulment”.48 “LocalStandardAnnulment”.49 JanPaulsson,supra,n.14,p.14atp.29

50 JanPaulsson,supra,n.14,p.24.51 “ergaomnes”-“towardsall”or“towardseveryone”-“ყველაფერთანანყველასთანმიმართებაში”.52 JanPaulsson,supra,n.14,p.24.


70

დავასა და სარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმებისა თუ ცნობა-აღსრულებისსაკითხის განმხილველ თითოეულ ქვეყანას შორის მაკავშირებელი ფაქტორებისსიძლიერეზე ხაზგასმით ახდენს ემანუელ გაილარდი (Emmanuel Gaillard)გაუქმებული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების სხვა ქვეყანაში აღსრულებისმხარდაჭერას: “ფრანგული კონცეფცია სახელმწიფოს მიერ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებების განხილვასთან დაკავშირებით ეფუძნება იმ იდეას, რომაღსრულების ადგილის სასამართლოს ისეთივე მყარი პოზიცია აქვს, როგორცსაარბიტრაჟო განხილვის ადგილის სასამართლოს, შეაფასოს, უნდა იქნას თუარა საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება ცნობილი და აღსრულებული. აღსრულებისქვეყანას საკმაოდ რეალური ინტერესი გააჩნია, უზრუნველყოს, რომ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილება შეესაბამება იმ სტანდარტებს, რომელსაც ის მიიჩნევს საჯარომხარდაჭერის ღირს გადაწყვეტილებად. საწყის ეტაპზევე, საარბიტრაჟო განხილვისადგილისქვეყანას(რომელიცუზრუნველყოფსარბიტრაჟსსასტუმროებისნომრებითადა საკონფერენციო ცენტრებით) და აღსრულების განმახორციელებელ ქვეყანას(რომელიციძლევამისტერიტორიაზეარსებულაქტივებზეყადაღისდადებისადაამაქტივებისგაყიდვებისნებართვას)შორის.ამუკანასკნელსუფროძლიერიინტერესიგააჩნიასაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისგანხილვასთანმიმართებით.ესშეხედულებასრულად შეესაბამება ნიუ იორკის კონვენციას, რომელიც აძლევს შესაძლებლობასაღსრულებისგანმახორციელებელქვეყანას,ყველაშემთხვევაშიდავისსაარბიტრაჟოგანხილვადობასთანდაკავშირებითმიმართოსსაჯაროწესრიგისმისეულკონცეფციასდამისსტანდარტებს.ამანალიზსარცვლისისფაქტი,რომსაარბიტრაჟოგანხილვისქვეყანა ასევე შეიძლება იყოს საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების აღსრულების ერთ-ერთიანერთადერთიადგილი”53.

7.ნიუიორკისკონვენციისVII(1)მუხლი:“უფროხელსაყრელიუფლებისდებულება”

ერთ - ერთი უმნიშვნელოვანესი არგუმენტი, რომელსაც მიმართავენ დელოკალი-ზაციის თეორიის მომხრეები, ისევე როგორც მოსამართლეები, გაუქმებულისაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობისადააღსრულებისთაობაზეგადაწყვეტილე-ბის გასამყარებლად, უკავშირდება კონვენციის VII (1) მუხლს54, რომელიც ბერგის(Berg)მიერაღწერილიაროგორც“უფროხელსაყრელიუფლებისდებულება” (“morefavourablerightprovision”).ამმუხლისიმპერატიულიკონტექსტიდანგამომდინარე55 “სასამართლოებმაუნდა აღასრულონუცხო ქვეყნის საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებაკონვენციის V მუხლის დებულებების მიუხედავად, თუ აღსრულების ქვეყნისიურისდიქციის ადგილობრივი კანონმდებლობა ან საერთაშორისო ხელშეკრულებასხვაგვარად უზრუნველყოფს აღსრულების დამოუკიდებელ საფუძველს”56.53 EmmanuelGaillard,“TheEnforcementofAwardsSetAsideintheCountryofOrigin”,14ICSIDRev.–FILJ(1999),p.16.54 ნიუიორკისკონვენცია,მუხლიVII (1), supra, n. 2755 კონვენციის VII მუხლის ინგლისურენოვანი ოფიციალური ტექსტი იყენებს სიტყვას “shall”,“უნდა”, რაც მის მავალდებულებელ კონტექსტზე მიუთითებს, განსხვავებით V(1) მუხლისაგან,რომელიციყენებსსიტყვას“may”“შეიძლება”,რაცამმუხლისდისკრეციაზეუნდამეტყველებდეს.56 DavidW.Rivkin“TheEnforcementofAwardsNullifiedintheCountryofOrigin:TheAmericanExpe-rience”inAlbertJanvandenBerg(ed),improvingtheEfficiencyofArbitrationAgreementsandAwards40


71

შესაბამისად,მხარეს,რომელიცითხოვსსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობასადააღსრულებას, ეძლევა შესაძლებლობა, მიმართოს საერთაშორისო ხელშეკრულებასან ადგილობრივ კანონმდებლობას VII მუხლით დადგენილი პირობებისშესაბამისად,რომელიცნიუიორკისკონვენციისდებულებებისმიუხედავადიძლევასაარბიტრაჟო გადაწყვეტილების აღსრულების შესაძლებლობას და აწესებს ნიუიორკის კონვენციასთან შედარებით უფრო ხელსაყრელ პირობებს საარბიტრაჟოგადაწყვეტილების აღსრულებასთან მიმართებაში. ამტკიცებენ, რომ ამ მუხლისგონივრულიახსნაარისის,რომკონვენციააწესებსმხოლოდმინიმალურმოთხოვნებსსაარბიტრაჟო გადაწყვეტილებების აღსრულებისათვის და რომ თუ ქვეყანას უფროხელსაყრელიაღსრულებისმექანიზმიგააჩნია,ვიდრეკონვენციას,უფროხელსაყრელრეჟიმსმიენიჭებაუპირატესობა57.

უფრო ხელსაყრელი აღსრულების რეჟიმად საერთაშორისო ხელშეკრულებისკონტექსტში VII (1) მუხლიდან გამომდინარე ხშირად სახელდება 1961 წლის21 აპრილის ევროპული კონვენცია საერთაშორისო კომერციული არბიტრაჟისშესახებ (“ევროპის კონვენცია”). აღნიშნული კონვენციის IX (1) მუხლი, რომელიცეხება საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმებას, სიტყვასიტყვით იმეორებს ნიუიორკის კონვენციის V(1) მუხლში განსაზღვრულ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებისცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმის ყველა საფუძველს სადავო V(1) მუხლის(ე)პუნქტისგარდადაპირდაპირგანსაზღვრავს,რომხელშემკვრელისახელმწიფოსმიერ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმება მხოლოდ მაშინ შეიძლება გახდესსხვა ხელშემკვრელი სახელმწიფოს მხრიდან ამ გადაწყვეტილების ცნობასა დააღსრულებაზეუარისთქმისსაფუძველი,თუგაუქმებისსაფუძვლადგამოყენებულიაევროპის კონვენციის IX (1) მუხლით გათვალისწინებული რომელიმე საფუძველი(რომელიც, როგორც უკვე აღინიშნა იდენტურია ნიუ იორკის კონვენციის V(1)მუხლშიაღნიშნულიყველასაფუძვლისა,გარდაV(1)(ე)მუხლითგანსაზღვრულისა,რომელიცეხებაწინამდებარესტატიაშიგანხილულსადავოინტერპრეტაციისმქონეგაუქმების საფუძველს: “საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება გაუქმებულია იმ ქვეყნისკომპეტენტურიხელისუფლებისმიერ,სადაცანრომლისსამართლისშესაბამისადაციქნა გადაწყვეტილება გამოტანილი”. შესაბამისად, თუ გავაანალიზებთ ევროპულიკონვენციის დასახელებულ IX (1) მუხლსა და ნიუ იორკის კონვენციის VII (1)მუხლს,გამოდის,რომმხარე,რომელიცსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობისადააღსრულებისმოთხოვნითმიმართავსნიუიორკისკონვენციისხელშემკვრელი

სახელმწიფოს(სასამართლოს),რომელიციმავდროულადარისევროპისკონვენციისხელშემკვრელიმხარე,ნიუიორკისკონვენციისVII(1)მუხლზედაყრდნობითშეუძლიაისარგებლოს“უფროხელსაყრელიუფლებისდებულებით”განმსაზღვრელიევროპისკონვენციით და მოითხოვოს საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობა-აღსრულება,მიუხედავადიმისა,რომესსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებაგაუქმებულიასაარბიტრაჟო

YearsofApplicationoftheNewYorkConvention,ICCACongressSeries,1998ParisVolume9(KluwerLawInternational1999)p.531.57 NadiaDarwazeh,supra,n.21,p.332.


72

განხილვის ადგილის სასამართლოს მიერ იმ საფუძვლით, რომელსაც არ მოიცავსევროპისკონვენციისIX(1)მუხლი(იგივენიუიორკისკონვენციისV(1)მუხლის“ა”,“ბ”,“გ”და“დ”პუნქტები(“a”, “b”, “c” და “d” პუნქტები))დარომლებიცმიჩნეულიასაარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების საერთაშორისო სტანდარტად. ამასთან,თუ გავითვალისწინებთ ნიუ იორკის კონვენციის VII (1) მუხლში გამოყენებულიმპერატიულენას,ასეთშემთხვევაშისაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისაღსრულებისსაკითხის განმხილველმა სასამართლომ უნდა მოახდინოს ასეთი საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობა-აღსრულება.

8.საფრანგეთისადაამერიკისშეერთებულიშტატებისსასამართლოპრაქტიკა

მიუხედავადიმისა,რომნიუიორკისკონვენციისV(1)(ე)მუხლთანმიმართებითამავეკონვენციისVII(1)მუხლისინტერპრეტაციასთანდაკავშირებითდელოკალიზაციისთეორიისმომხრეებისმიერმოხმობილიზემოაღნიშნულიარგუმენტებილოგიკურიადა მისაღებად უნდა ჩაითვალოს, ნიუ იორკის კონვენციის ხელშემკვრელისახელმწიფოებისუმრავლესობა,მათშორისისეთიქვეყნებისა,რომლებიცარბიტრაჟისკუთხით განვითარებულ ქვეყნებად არიან მიჩნეულნი, უმრავლეს შემთხვევებშიარ აღიარებენ ამ არგუმენტებს და ნიუ იორკის კონვენციის V(1)(ე) მუხლითგანსაზღვრულ დისკრეციას იყენებენ იმ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასადააღსრულებაზეუარისთქმისსაფუძვლად,რომელიცგაუქმებულიასაარბიტრაჟოგანხილვისადგილისსასამართლოსმიერ.მკვეთრადგამოხატულიდელოკალიზაციისმიდგომაამსაკითხთანდაკავშირებით,შეიძლებაითქვას,რომგააჩნიასაფრანგეთისსასამართლოებს, რამდენიმე ასეთი გადაწყვეტილებით გამოირჩევა ასევე ამერიკისშეერთებულიშტატებისსასამართლოებიც.

შეიძლებაითქვას,რომსაფრანგეთიერთადერთიქვეყანაა,რომლისპრეცენდენტულისამართალიცმკვეთრადემხრობადელოკალიზებულმიდგომას,ცნოსუცხოქვეყნისსაარბიტრაჟო გადაწყვეტილება, მიუხედავად ამ გადაწყვეტილების გაუქმებისასაარბიტრაჟოგანხილვისადგილისსასამართლოსმიერ.ამმხრივ,განსაკუთრებულადაღნიშნავენსაფრანგეთისსასამართლოსგადაწყვეტილებებსNorsolor-ის58,Polish Ocean Line-ის59,Hilmarton-ისა60დაChromalloy-ის61საქმეებში.

Norsolor-ისსაქმეზესაფრანგეთისსასამართლოსმიერმიღებულმაგადაწყვეტილებამ,შეიძლება ითქვას, რომ გარკვეულწილად დაამკვიდრა “უფრო ხელსაყრელიუფლების პრინციპის” გამოყენება საფრანგეთშიიმ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობასთანმიმართებაში,რომელიცგაუქმებულიასაარბიტრაჟოგანხილვისადგილას.მოცემულ საქმეში ნიუ იორკის კონვენციის VII(1) მუხლის “უფრო ხელსაყრელიუფლების დებულება”-ზე დაყრდნობით საფრანგეთის უმაღლესი სასამართლო არ

58 PabalkTicaretLtd.Sirketiv.NorsolorS.A.,1984,CourtofCassation,France.59 PolishOceanLinev.Jolasry,1993,CourtofCassation,France.60 HilmartonLtd.v.OmniumdeTraitementetdeValorization-OTV,1990,ParisCourtofFirstInstance,France.61 ArabRepublicofEgyptv.ChromalloyAeroservices,Inc,1997,ParisCourtofAppeal,France.


73

დაეთანხმასააპელაციოსასამართლოსმიერმიღებულგადაწყვეტილებას,უარიეთქვასაარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე იმ მოტივით, რომ იგიგაუქმებული იყო. სასამართლომ დაადგინა, რომ კონვენციის აღნიშნული მუხლიავალდებულებდა საფრანგეთის სასამართლოს, განესაზღვრა, იძლეოდა თუ არასაფრანგეთისკანონმდებლობააღსრულებისშესაძლებლობასკონვენციისVმუხლისმიუხედავად.შესაბამისად,გამოიყენარა“უფროხელსაყრელიუფლებისდებულების”განმსაზღვრელი საფრანგეთის კანონმდებლობა, რომლითაც შესაძლებელიაგაუქმებული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების აღსრულება, სასამართლომ მიიღოგადაწყვეტილებაამსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისაღსრულებისთაობაზე.

ძირითადად იგივე არგუმენტები იქნა გამოყენებული საფრანგეთის სასამართლოსმიერ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობისა და აღსრულების თაობაზეგადაწყვეტილების მიღებისას Hilmarton-ის საქმეში. მიუხედავად იმისა, რომსაარბიტრაჟო გადაწყვეტილება გაუქმებული იყო შვეიცარიის სასამართლოს მიერ,საფრანგეთის სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა, რომ კონვენციის VII მუხლისშესაბამისად“მოსამართლესარშეუძლიაუარითქვას[საარბიტრაჟოგადაწყვეტილების]აღსრულებაზე, თუ ეროვნული კანონმდებლობა ამის უფლებამოსილებას არიძლევა”. იმდენად, რამდენადაც საფრანგეთის კანონმდებლობა საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობაზეუარისთქმისერთ-ერთსაფუძვლადარგანსაზღვრავდამისგაუქმებასსაარბიტრაჟოგანხილვისადგილისქვეყანაში,სასამართლომმოახდინასაარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობა-აღსრულება. ეს გადაწყვეტილება ძალაშიდატოვა უმაღლესმა სასამართლომ, რომელმაც დაადგინა, რომ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილება წარმოადგენდა “საერთაშორისო საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებას,რომელიცარიყოინტეგრირებულიშვეიცარულ-სამართლებრივწესრიგში,ისერომმისიარსებობაგაგრძელდაიმისდამიუხედავად,რომიგიიქნაგაუქმებულიდამისიცნობასაფრანგეთშიარეწინააღმდეგებოდასაერთაშორისოსაჯაროწესრიგს”62.

Chromalloy-ს63 საქმე პირველი გადაწყვეტილებაა აშშ-ს სასამართლოს პრაქტიკაში,სადაც მხარემ შეძლო წარმატებით გამოეყენებინა (და შესაბამისად, სასამართლომმიიღო არგუმენტად) ნიუ იორკის კონვენციის VII(1) მუხლის “უფრო ხელსაყრელიუფლებისდებულება”,თუმცა,აქვეუნდააღინიშნოსისგარემოებაც,რომმანსაკმაოკრიტიკადაიმსახურალოკალიზაციისთეორიისმომხრეებისმხრიდანდამისშემდგომმიღებულმა აშშ-ს სასამართლოს გადაწყვეტილებებმა64 არ გაიზიარეს Chromalloy-სგადაწყვეტილებაშიაღნიშნულიარგუმენტები.

Chromalloy-ს საქმეში ეგვიპტის სააპელაციო სასამართლომ გააუქმა Chromalloy-სსასარგებლოდ მიღებული გადაწყვეტილება იმ საფუძვლით, რომ იგი არ იყო62 იგივე არგუმენტებით იქნა გამყარებული საფრანგეთის სასამართლოს გადაწყვეტილებაChromalloy–სსაქმეში.63 ChromalloyAeroservicesv.TheArabRepublicofEgypt,1996(USDistrictCourtfortheDistrictofCo-lumbia,US).64 BakerMarine(NIG.)Ltd.v.Chevron(NIG.)Ltd,supra,n.40;TermorioS.A.E.S.P.v.ElectrificadoraDelAtlanticoS.A.E.S.P,supra,n.41,Spierv.CalzaturificioTecnica,S.p.A.,71F.Supp..2d279,1999,USDistrictCourtfortheSouthernDistrictofNewYork,US.


74

საკმარისად, ჯეროვნად დასაბუთებული ეგვიპტური სამართლის საფუძველზედა არბიტრაჟის მიერ არასწორად იქნა გამოყენებული ეგვიპტური სამოქალაქოსამართალი ადმინისტრაციული სამართლის ნაცვლად. Chromalloy-ს მოთხოვნისსაფუძველზე კოლუმბიის ოლქის ფედერალურმა რაიონულმა სასამართლომმოახდინა ამ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობა და აღსრულება. აღნიშნულიგადაწყვეტილების დასაბუთებისას სასამართლომ მიუთითა, რომ მას შეეძლოსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობა, კონვენციისV (1) (ე) მუხლისმიუხედავად,რადგანVმუხლიაძლევდაშესაძლებლობასდაარავალდებულებდასასამართლოსუარითქვასაღსრულებაზე.სასამართლომ,ასევე,მიუთითაკონვენციისVIIმუხლზე,რომელიც,მისიშეფასებით,მასგადაწყვეტილებისცნობასავალდებულებდაეგვიპტისსასამართლოსმიერამგადაწყვეტილებისგაუქმებისმიუხედავადაშშ-სადგილობრი-ვისაარბიტრაჟოკანონმდებლობისსაფუძველზე,რომლისმიხედვითაცსაარბიტრა-ჟო გადაწყვეტილების აღსრულებას არ შეიძლება უარი ეთქვას იმ საფუძველ-ზე, რასაც დაეყრდნო ეგვიპტის სასამართლო საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებისგაუქმების დასაბუთებისას. კერძოდ იმას, რომ არასწორად იქნა გამოყენებულიადმინისტრაციული სამართლის ნაცვლად სამოქალაქო სამართალი. ამასთან,სასამართლომ განსაკუთრებულად აღნიშნა, რომ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებაარ შეიძლებოდა გაუქმებულიყო კანონის აშკარა უგულვებელყოფის გამო, რადგანარბიტრებმა საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებაში დაადგინეს, რომ მათ მიერ იგივეშედეგიიქნებოდამიღწეული,რომგამოეყენებინათეგვიპტურიადმინისტრაციულისამართალი.

ამერიკისშეერთებულიშტატებისპრეცენდენტულისამართლისანალიზისშედეგადშეიძლება იმის თქმა, რომ უმრავლეს შემთხვევაში აშშ-ს სასამართლოები არიზიარებენ Chromalloy-ს გადაწყვეტილებაში ასახულ არგუმენტებს და ძირითადადარ ახდენენ საარბიტრაჟო განხილვის ადგილას გაუქმებული საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებებისცნობასადააღსრულებას.Chromalloy-სარგუმენტებიუარყოფილიქნა აშშ-ში წარმოებულ მის მომდევნო საქმეებში, არ იქნა რა გაზიარებული ნიუიორკისკონვენციისVII(1)მუხლისგამოყენებისსავალდებულობადაV(1)(ე)მუხლისდისპოზიციურობა და უპირატესობა მიენიჭა სხვა სახელმწიფოს სასამართლოებისმიერმიღებულიგადაწყვეტილებებისმიმართპატივისცემისადანდობისპრინციპისდაცვას65. კონვენციის VII მუხლის გამოყენებასთან დაკავშირებით ერთ-ერთიძირითადისაწინააღმდეგოარგუმენტიარისის,რომადგილობრივიკანონისწარმოჩენაVII მუხლთან მიმართებაში შედეგადიწვევს წინააღმდეგობასდა გაუგებრობას ნიუიორკის კონვენციის ინტერპრეტაციისას, განსაკუთრებით, როცა ადგილობრივიკანონიშეუსაბამოაVმუხლთან66.თუმცა,2013წლის27აგვისტოსნიუიორკისსამხრეთოლქისფედერალურმარაიონულმასასამართლომცნოსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილება,65 იხილეთBakerMarine-ისადაTermorio-სსაქმეებშიზემოთგანხილულიარგუმენტები.66 StevenL.Smith,“EnforcementofInternationalArbitralAwardsUndertheNewYorkConvention”,inPractitioner’sHandbookonInternationalArbitrationandMediation,edsRufusvonThulenRhoades,DanielM.Kolkey&RichardChernick,endedn(Huntington,NY:JurisNet,2007)at1.8-54(citingStephenT.Os-trowski&YuvalShany,“Chromalloy:UnitedStateslawandInternationalArbitrationattheCrossroads”at1670-1673).


75

რომელიც მიღებულიიყო ამერიკული კომპანიის შვილობილი მექსიკური კომპანიაCOMMISA-ს სასარგებლოდ მექსიკური სახელმწიფო ნავთობკომპანიის (PEMEX)წინააღმდეგ საქმეში67. საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ფედერალური რაიონულისასამართლოსმიერცნობისშემდგომPEMEX-მაგაასაჩივრაესგადაწყვეტილებააშშ-სსააპელაციოსასამართლოშიდაპარალელურრეჟიმშიმექსიკაშიდაიწყოსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილების გაუქმების პროცესი. მექსიკის სასამართლომ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილების გაუქმების საფუძვლად დიდწილად განსაზღვრა ის გარემოება,რომმექსიკისკანონმდებლობაკრძალავდაადმინისტრაციულიდავებისარბიტრაჟშიგანხილვას,მიუხედავადიმისა,რომაღნიშნულიკანონიმიღებულიიყოსაარბიტრაჟოპროცესისდაწყებისშემდგომ.საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისმექსიკისსასამართლოსმიერ გაუქმების გამო აშშ-ს სააპელაციო სასამართლომ საქმე განსახილველადდაუბრუნა რაიონულ სასამართლოს, რომელსაც უნდა მიეღო გადაწყვეტილება,უარი ეთქვა ცნობასადა აღსრულებაზე მექსიკის სასამართლოს მიერ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილების გაუქმების გამო, თუ ეცნო და აღესრულებინა საარბიტრაჟოგადაწყვეტილება,მიუხედავადმისიგაუქმებისასაარბიტრაჟოგანხილვისადგილას.თავისი გადაწყვეტილება, ეცნო და აღესრულებინა საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება,აშშ-ს სასამართლომდაასაბუთა იმით, რომ მექსიკის კანონი, რომელიც კრძალავდაადმინისტრაციული დავების არბიტრაჟში განხილვას, არ იყო ძალაში მხარეთაშორის ხელშეკრულების გაფორმებისას, შესაბამისად, COMMISA-ს ლეგიტიმურიმოლოდინი უნდა ჰქონოდა იმისა, რომ PEMEX–თან დაკავშირებული დავებიარბიტრაჟში განხილვადიიქნებოდა. სასამართლომ, ასევე,დაადგინა,რომ მექსიკისსასამართლოს გადაწყვეტილებამ COMMISA–ს არ დაუტოვა არანაირი ფორუმიPEMEX–ის წინააღმდეგ დავის საწარმოებლად, რადგან ადმინისტრაციულიდავებისავალდებულოწესითადმინისტრაციულიწარმოებითუნდაგანხილულიყო,რომლისხანდაზმულობის ვადებიც იყო გასული. შესაბამისად, სასამართლომდაადგინა რა,რომ მექსიკის სასამართლომ დაარღვია სამართლის ძირითადი პრინციპები, უარითქვაგაეთვალიწინებინაგაუქმებისშესახებგადაწყვეტილება.ამდენად,სულახლახანმიღებულმა სასამართლოს გადაწყვეტილებამ შეცვალა Chromalloy-ს შემდგომამერიკის პრეცენდენტულ სამართალში მკვეთრად გამყარებული ლოკალიზებულიმიდგომა,უარიეთქვათსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისცნობასადააღსრულებაზეამგადაწყვეტილებისსაარბიტრაჟოგანხილვისადგილასგაუქმებისგამო.

9.დასკვნა

ზემოაღნიშნულსამეცნიეროლიტერატურასადასასამართლოსგადაწყვეტილებებშიასახული არგუმენტების საფუძველზე უნდა ითქვას, რომ ნიუ იორკის კონვენციისსადავო V(1)(ე) მუხლის ინტერპრეტაციისას პირველ რიგში უნდა იქნასგათვალისწინებული კონვენციის მიზანი, რომელიც, როგორც მართებულადაღნიშნავსნილკაპლანი,ეფუძნებააღსრულებისმომხრეგანწყობას.ესმუხლიუნდაიქნასგანხილული,როგორცსასამართლოსათვისდისკრეციისგანმსაზღვრელიდაარა67 CorporacionMexicanaDeMantenimientoIntergral,S.DeR.L.DeC.V.v.Pemex-ExploracionYProduc-cion,UnitedStatesDistrictCourtSouthernDistrictofNewYork,August27,2013.


76

მავალდებულებელიდებულება,რაც ნიშნავს იმას,რომ სასამართლომგაუქმებულისაარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობა-აღსრულების საკითხის განხილვისას მისიგაუქმების ფაქტის გამო ავტომატურად არ უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება ცნობა-აღსრულებაზეუარისთქმასთანდაკავშირებითიმსაფუძვლებისგანხილვისგარეშე,რაცგახდამიზეზიამსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისგაუქმებისა.ამმხრივყველაზემისაღებ არგუმენტებს გვთავაზობს პოლსონი (Paulsson), ახდენს რა საარბიტრაჟოგადაწყვეტილების გაუქმების საერთაშორისო და ადგილობრივი სტანდარტებისდიფერენციაციას: “სასამართლოებმა უნდა გახადონ შესაძლებელი ის, რომსაარბიტრაჟო პროცესი გახდეს ნამდვილად საერთაშორისო იმით, რომ მოახდინონსხვაქვეყანაშიმიღებულისაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებებისცნობამხოლოდიმდაარა სხვა კრიტერიუმის საფუძველზე, რომელიც საერთაშორისოდ აღიარებულია.უფროკონკრეტულად,ჩემიშემოთავაზებააის,რომსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისგაუქმებაიმქვეყნისსასამართლოებისმიერ,სადაცესგადაწყვეტილებაიქნამიღებუ-ლი,არუნდაიყოსდაბრკოლებასხვანებისმიერადგილასმისიაღსრულებისათვის,გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ასეთი გაუქმების საფუძვლები საერთაშორისოდაღიარებულია”68. მართლაც, რატომ უნდა დაეფუძნოს მექანიკურად საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისაღსრულებისსაკითხისგანმხილველისასამართლოსაარბიტრაჟოგადაწყვეტილების გაუქმების შესახებ სხვა ქვეყნის სასამართლოს მიერ მიღებულისეთ გადაწყვეტილებას, რომელიც გაუქმების საფუძვლად წმინდა ადგილობრივსტანდარტებს იყენებს? მაგალითის სახით შეგვიძლია მოვიყვანოთ საარბიტრაჟოგადაწყვეტილებისგაუქმებაიმსაფუძვლით,რომიგიარიყოხელმოწერილიყველაარბიტრის მიერ (ეს მოთხოვნა არსებობდა ავსტრიაში და გაუქმდა 1983 წელს),კონკრეტული ქვეყნის კანონმდებლობაში არსებული საერთაშორისოდ მიუღებელიმოთხოვნაიმასთანდაკავშირებით,რომყველაარბიტრსკონკრეტულირელიგიურისარწმუნოებაუნდაჰქონდეს,იყოსმამაკაციდაა.შ.იგივეშეიძლებაითქვასTermorio-სსაქმეზე საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძველთან მიმართებაში(საარბიტრაჟოგადაწყვეტილება,რომლისცნობისადააღსრულებისსაკითხსიხილა-ვდა აშშ-ს სასამართლო, გაუქმდა კოლუმბიის სასამართლოს მიერ იმ საფუძვლით,რომკოლუმბიისსაარბიტრაჟოკანონმდებლობაკრძალავდაკოლუმბიაშიწარმოებულარბიტრაჟშიICC-ისწესებისგამოყენებას).

ერთიანი უნიფიცირებული მიდგომის ჩამოყალიბება კონვენციის ხელშემკვრელისახელმწიფოების მხრიდან, რომ ერთი მხრივ, საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება,რომელიც გაუქმებულია საარბიტრაჟო განხილვის ადგილის ქვეყნის სასამართლოსმიერ წმინდა ლოკალური გაუქმების სტანდარტის საფუძვლით, შეიძლება იქნასცნობილი და აღსრულებული სხვა ქვეყანაში, ხოლო, მეორე მხრივ, საარბიტრაჟოგადაწყვეტილება, რომლის გაუქმების საფუძველიც გახდა საერთაშორისოდაღიარებულისტანდარტი, არიქნებაცნობილიდა აღსრულებული, ხელსშეუწყობსკონვენციისდასახულიმიზნისწარმატებულადგანხორციელებასდამნიშვნელოვანსამსახურსგაუწევსსაერთაშორისოარბიტრაჟისგანვითარებასადაგაძლიერებას.

68 JanPaulsson,supra,n.14.


77

დავითტაბატაძეიურიდიულიკომპანიაBLCLawOffice

◊გამოსაყენებელი სამართლის და კომპეტენტური სასამართლოს განსაზღვრა ელექტრონული ხელშეკრულებით


ინტერნეტის შექმნამ და გავრცელებამ მსოფლიოს მასშტაბით სრულიად შეცვალაადამიანთა ყოველდღიურობა, კომუნიკაცია, ინფორმაციის გავრცელების სიჩქარე,მასშტაბები, ბიზნესის წარმოების პრაქტიკა. შეიქმნა სრულიად ახალი ტიპის ე.წ.,,Dot-comკომპანიები”,რომელთასამეწარმეოსაქმიანობამთლიანადსაინფორმაციოტექნოლოგიებთან,ელექტრონულვაჭრობასთანანელექტრონულმომსახურებასთანარის დაკავშირებული1. სოციალური ქსელების, ელექტრონული ვაჭრობის,ელექტრონული მომსახურების, ონლაინ სათამაშო ბიზნესისა და სხვა ინტერნეტსაშუალებებისგანვითარებაგანაპირობებსახალიტიპისსოციალური,ეკონომიკურიდასამართლებრივიურთიერთობებისჩამოყალიბებას.ინტერნეტის გავრცელება ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია გლობალიზაციისპროცესში.ინტერნეტისმეშვეობითგანხორციელებულიაქტივობებიდადადებულიგარიგებები,როგორცწესი,არისსაერთაშორისოხასიათის2,რადგანურთიერთობაშიმონაწილეობას იღებენ სხვადასხვა ქვეყანის მცხოვრები პირები და სხვადასხვაქვეყანაში რეზიდენციის მქონე იურიდიული პირები. შესაბამისად, პირველიშეკითხვა, რომელიც დავის წარმოშობის შემთხვევაში ისმის, არის ის თუ რომელიქვეყნის სასამართლოებმაუნდა განიხილონდავადა რომელი ქვეყნის სამართლითუნდა დარეგულირდეს მხარეთა შორის არსებული სახელშეკრულებო თუარასახელშეკრულებოურთიერთობები.კომპანიები ხშირ შემთხვევაში, მათ ვებ-გვერდებზე განთავსებული ხელშეკრულე-ბებით ითვალისწინებენ სასამართლოს და სამართლის არჩევის პირობებს3.საყურადღებოა,რამდენადშეესაბამებასაქართველოსკანონმდებლობისმოთხოვნებსამ ტიპის ხელშეკრულებების ფორმა, მისი დადების პროცედურა და შინაარსი.ვინაიდან გარიგებების უმრავლესობა იდება პროფესიონალ სერვისის/პროდუქტისმომწოდებელსა და მომხმარებელს შორის, საყურადღებოა იმის ანალიზი თუ,რამდენად არისდაცული საქართველოში მომხმარებლისუფლებები. არსებობსთუარა გარანტიები, რომ გარიგების ძლიერმა მხარემ ხელშეკრულებით არ შეზღუდოსპირის სამართლიანი სასამართლოს უფლება და არ განუსაზღვროს იმდაგვარი

1 K.L.James,TheInternet:AUser’sGuide,EasternEconomyedition,2003,2082 J.Basedow,T.Kono,LegalAspectsofGlobalisation:ConflictsofLaws,Internet,CapitalMarketsandinsolvencyinaGlobalEconomy,KluwerLawInternational,2000,1-23 მაგ. იხ. Facebook-ის სტანდარტულიპირობები <https://www.facebook.com/legal/terms> აგრეთვე,Google-<https://www.google.com/intl/en/policies/terms/>დაAmazonhttp://www.amazon.com/gp/help/cus-tomer/display.html/ref=footer_cou?ie=UTF8&nodeId=508088>


78

სახელშეკრულებოპირობები,რომპირმაფიზიკურადვერშეძლოსმისიუფლებებისგანხორციელება?

ზემოაღნიშნული საკითხები ნაშრომში განხილულია შედარებით სამართლებრივიანალიზის საფუძველზე. ნაშრომში წამოჭრილი ქართული კანონმდებლობისპრობლემური საკითხები გაანალიზებულია ევროკავშირისა და ევროკავშირისქვეყნებისკანონმდებლობისადასასამართლოპრაქტიკისჭრილში.

გარიგებისფორმა

სსკ-ს 68-ე მუხლი განსაზღვრავს გარიგების ფორმის განსაზღვრის თავისუფლებას.ნების გამოვლენის ნამდვილობისთვის შეიძლება აუცილებელი იყოს მისი ფორმისდაცვა, წინააღმდეგ შემთხვევაში მოქმედებს ფორმის თავისუფლების პრინციპი4.კოდექსის69-ემუხლისპირველინაწილიგანასხვავებსორიტიპისგარიგებისფორმასესენიაზეპირიდაწერილობითი.მიუხედავადაღნიშნულისა,ქართულიურიდიულლიტერატურაშიგანხილულიაგარიგებისსხვაფორმებიცმათშორისელექტრონულიდა ტექსტური ფორმები5. ელექტრონულ ფორმით დადებულ ხელშეკრულებასწარმოადგენს ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტისშესახებ2008წლის14მარტისკანონისშესაბამისადხელმოწერილიხელშეკრულება.რაც შეეხება ტექსტურფორმას, გერმანიის სამოქალაქო კოდექსისგან განსხვავებით,ტექსტურიფორმაქართულიკანონმდებლობითარარისრეგულირებული6.ფუნქციურ–ეკვივალენტურიმიდგომისსაფუძველზე,ელექტრონულისაშუალებებისგამოყენებითდადებული ხელშეკრულება სრულად პასუხობს გარიგების მარტივიწერილობითი ფორმისთვის წაყენებულ მოთხოვნებს7. თუმცა იმისთვის, რომაღნიშნულმა ფაქტობრივმა თანაბრობამ იურიდიული ძალა შეიძინოს, საჭიროანორმატიულისაფუძველი.ელექტრონული ხელმოწერისა და ელექტრონული დოკუმენტის შესახებ კანონთანდაკავშირებითსაქართველოსსასამართლოებისმიდგომაწინააღმდეგობრივია.აღრევახდებასამოქალაქოსაპროცესოკოდექსის134მუხლის11ნაწილითგათვალისწინებულელექტრონული ხელმოწერით მინიჭებულ მტკიცებულებით ძალას, ელექტრონუ-ლი საშუალებებით მიწოდებული ინფორმაციის მტკიცებულებად მიჩნევასა დაელექტრონული ხელმოწერით დადასტურებული დოკუმენტის მატერიალური

4 დ.კერესელიძე,კერძოსამართლისუზოგადესისისტემურიცნებები,ევროპულიდაშედარებითისამართლისინსტიტუტისგამომცემლობა,თბილისი,2009,284.5 იხ. მაგ: ლ.ჭანტურია, შესავალი სამოქალაქო სამართლის ზოგად ნაწილში, თბილისი, 2011,347. აგრეთვე, თ. ზამბახიძე, ელექტრონული ვაჭრობის სამართლებრივი რეგლამენტაციისსაფუძვლები(პრობლემებიდაპერსპექტივა),ქართულისამართლისმიმოხილვა8/2005-1/2,114.6 გერმანიის სამოქალაქო კოდექსი მიჯნავს ელექტრონულდა ტექსტურ ფორმას იხ. კოდექსის126aდა126bპარაგრაფები,სადაცმოცემულიაორივეფორმისგანსაზღვრება.<http://www.gesetze-im-internet.de/englisch_bgb/englisch_bgb.html#p0376>7 თ. ზამბახიძე, ელექტრონული ვაჭრობის სამართლებრივი რეგლამენტაციის საფუძვლები(პრობლემებიდაპერსპექტივა),ქართულისამართლისმიმოხილვა,8/2005-1/2,2005,118.


79

დოკუმენტთანგათანაბრებულიურიდიულძალასშორის8.ონლაინხელშეკრულებე-ბისდადებისყველაზეუფროგავრცელებულიფორმაარისტექსტურიფორმა-,,Click-Wrap”,,,Srink-Wrap“,და,,Web-Wrap”(იგივე,,Browse-Wrap”)ხელშეკრულებები9.

„Clik-Wrap“ ხელშეკრულებები განვითარდა ელექტრონული ვაჭრობისთვის.მოცემული ფორმით ხელშეკრულება იდება შემდეგი წესით: ხელშეკრულებისპირობები განთავსებულია ვებ-გვერდზე. იმ შემთხვევაში თუ მომხმარებელს სურსდადოს ხელშეკრულება მომწოდებელთან მან უნდა დააწკაპუნოს განსაზღვრულსიმბოლოზე, რომ განაცხადოს თანხმობა (აქცეპტი) ხელშეკრულების პირობებზე.მომხმარებელსწინასწარ,ხელშეკრულებისდადებამდეაქვსწვდომახელშეკრულებისპირობებზე.მომწოდებელსკინებისმიერდროსშეუძლიაშეამოწმოსდაეთანხმათუარაკონტრაქტორიხელშეკრულებისპირობებს10.,,Srink-Wrap“ხელშეკრულებაიდებაშემდეგიწესით.პროგრამულიუზრუნველყოფა,რომელსაც შეიძენს მყიდველი შეფუთულია და შეფუთვაში განთავსებულიახელშეკრულება, როდესაც მომხმარებელი ხსნის ყუთს და ჩატვირთავს პროგრამასკომპიუტერში, იგი ხელშეკრულებას დებს პროგრამული უზრუნველყოფისმომწოდებელთან11. აშშ-ს სააპელაციო სასამართლომ დაადგინა ,,Srink-Wrap“ხელშეკრულების ნამდვილობა და აღსრულებადობა. სასამართლოს განმარტებით,შემძენს ჰქონდა შესაძლებლობა კონტრაქტის გაცნობის შემდეგუკანდაებრუნებინაშეძენილი პროდუქტი12. რაც შეეხება Web-Wrap/Browse-Wrap ხელშეკრულებას იგიClick-Wrap ხელშეკრულების მსგავსია. განსხვავება ამ ორი ტიპის ხელშეკრულებისფორმას შორის არის ის, რომ ,,Web-Wrap” ხელშეკრულების დადებისას მხარეს არმოეთხოვება განახორციელოს პოზიტიური მოქმედება, როგორიცაა განსაზღვრულსიმბოლოზედაწკაპუნებადა აქცეპტის ამ გზით განხორციელება. ხელშეკრულებისპირობები ხელმისაწვდომია ელექტრონულად, ვიზიტორი ვებ-გვერდზე შესვლისასხსნის ხელშეკრულებას. შესაბამისად, გამყიდველის ან სერვისის მიმწოდებლისმიერ ხელშეკრულების კონტრაქტორისათვის წარდგენა ხდება სახელშეკრულებოურთიერთობის პროცესში13.კონტრაქტორი ხელშეკრულების პირობებს ეთანხმებაკონკრეტულიქმედებისგანხორციელებითმაგ. პროგრამისჩამოტვირთვა, პროდუქ-ტისშეძენადაა.შ.როგორც უკვე აღინიშნა, ტექსტურ ფორმას ქართული კანონმდებლობა არითვალისწინებს, შესაბამისად, იმ შემთხვევაში, თუ კანონმდებელი განსაზღვრავს,8 იხ. სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობა – სუს, საქმე №ას-1275-1217-2013, 8 მაისი, 2014,აგრეთვე,საქმე№ას-962-920-2013,7მაისი,2015.9 D.Campbell,TheInternet:LawsandRegulatoryRegimes,Salzburg,2009,CDN20.აგრეთვე,G.J.H.Smith,InternetLawandRegulation,Sweet&Maxwell,,fourthedition,London,2007,821.10 T.Pistorius.Click-WrapandWeb-WrapAgreements,SouthAfricanMercantileLawJournal16.4(2004):568-57611 J.Femminella,.OnlineTermsandConditionsAgreements:BoundbytheWeb.St.John’sJournalofLegalCommentary17.1(2003):9412 ProCD,Inc.v.MatthewZeidenbergandSilkenMountainWebServices,Inc.,UnitedStatesCourtofAp-pealsfortheSeventhCircuit,1996.13 Ibid.570


80

რომგარიგებაუნდადაიდოსწერილობითიფორმით,ვებ–გვერდისანელექტრონულიფოსტისმეშვეობითდადებული (ტექსტურიფორმის) ხელშეკრულება ვერმიიჩნევასამართლებრივიძალისმქონედ.

გამოსაყენებელისამართლისარჩევა

დისტანციურ,ინტერნეტითშემდგარსახელშეკრულებოურთიეთობაში,საყურადღე-ბოა, რომელი ქვეყნის სამართლით უნდა გადაწყდეს ხელშეკრულების ფორმასთანშესაბამისობა.გამოსაყენებელისამართლისშესახებრეგულაციის(RomeI)მე-11მუხლისთანახმად,თუ ხელშეკრულება დადებულია მხარეთა შორის ერთსა და იმავე ქვეყანაში,მაშინ ფორმასთან შესაბამისობა დარეგულირდება მხარეთა მიერ შეთანხმებულიგამოსაყენებელი სამართლით ან იმ ქვეყნის სამართლით, სადაც ხელშეკრულებადაიდო (Lexlocicontractus)14. ხოლო იმ შემთხვევაში, როდესაც ხელშეკრულებაიდება სხვადასხვა ქვეყანაში მყოფ მხარეებს ან მათ წარმომადგენლებს შორის,ხელშეკრულებისფორმაჩაითვლებადაცულადიმქვეყნისსამართლისშესაბამისად,რომლითაც რეგულირდება ხელშეკრულება, იმ ქვეყნის სამართლით, სადაც ერთ-ერთიმხარე(ანწარმომადგენელი)იმყოფება,ანერთ-ერთიმხარესაქვსჩვეულებრივიადგილსამყოფელი15.საერთაშორისო კერძო სამართლის შესახებ კანონის (შემდგომში ,,სკს“) 29-ემუხლისპირველინაწილისთანახმად,გარიგებისფორმაგანისაზღვრებაიმქვეყნისსამართლით, სადაც დაიდო ეს გარიგება ან იმ ქვეყნის სამართლით, რომელიცგამოიყენება გარიგების საგნის მიმართ. გარიგებისფორმადაცულადითვლება,თუხელშეკრულებადაიდოსხვადასხვაქვეყანაშიმყოფპირებსშორისდაიგიშეესაბამებაერთ-ერთიქვეყნისსამართლისმოთხოვნებსგარიგებისფორმისშესახებ.სკს არ ადგენს გამოსაყენებელი სამართლისთვის საჭირო სავალდებულო ფორმას.შესაბამისად,იმშემთხვევაშითუსახელშეკრულებოდავაქართულიკანონმდებლობითუნდაგადაწყდეს,გამოსაყენებელისამართლისგანსაზღვრაშესაძლებელია,როგორცზეპირიისეწერილობითიანტექსტურიფორმით.საყურადღებოა ისფაქტი,რომფორმისდაცვის მოთხოვნა არ არსებობს მათ შორისმომხმარებელსადაპროფესიონალსერვისისანსაქონლისმიმწოდებელპირსშორისდადებულიხელშეკრულებისშემთხვევაში,რაცნიშნავს,იმასრომმომხმარებელთანდადებული ელექტრონული ხელშეკრულებით ნებისმიერი ქვეყნის სამართლისარჩევაჩაითვლებანამდვილად.

14 C.M.V.Clarkson,J.Hill,TheConflictofLaws,OxfordUniversityPress,fourthedition,2011,24815 RegulationNo593/2008(RomeI),OfficialJournalofTheEuropeanUnionL177/6,<http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex:32008R0593>


81

საერთაშორისოკომპეტენციისგანსაზღვრა

კანონმდებელისკსმე-18მუხლითგანსაზღვრავსმხარეთათავისუფლებასაირჩიონიმქვეყნისსასამართლო,რომელსაცექნებასაერთაშორისოიურისდიქცია.გამონაკლისიმხარეთა კერძო ავტონომიიდან არის შემთხვევები, როდესაც სასამართლოს აქვსგამომრიცხავი საერთაშორისო კომპეტენცია (მე-10 მუხლი) ან სახეზეა სკს 11-16 მუხლებით გათვალისწინებული უდავო საქმეთა წარმოება16 (უგზო-უკვლოდდაკარგულადაღიარება,ქმედუნარიანობისშეზღუდვა,შვილადაყვანადაა.შ.).საერთაშორისო კომპეტენციის განსაზღვრისთვის კანონმდებელი ადგენს სავალ-დებულო შემდეგ ფორმებს - ა)წერილობით ან სიტყვიერად, წერილობითიდადასტურებით ბ)საერთაშორისო სავაჭრო ურთიერთობებისას იმ ფორმით, რომე-ლიც შეესაბამება საერთაშორისო სავაჭრო ჩვეულებებს და რაც მხარეებისათვისცნობილიაანცნობილიუნდაყოფილიყო.ბრიუსელის კონვენცია, რომლის მსგავს რეგულირებასაც გვთავაზობს სკს, არითვალისწინებდა ბრიუსელის რეგულაციის 25-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბა-მის ჩანაწერს. აღნიშნული პუნქტის თანახმად ელექტრონული საშუალებითგანხორციელებული ნებისმიერი კომუნიკაცია, რომელიც უზრუნველყოფს შეთან-ხმებისშენახვისშესაძლებლობასუთანაბრდებაწერილობითფორმას.ელექტრონული ფორმის წერილობითთან გათანაბრება კომუნიკაციის ახალი ფორ-მების განვითარებამ განაპირობა17. აღნიშნულიდათქმა შეესაბამება ელექტრონულივაჭრობის შესახებ No 2000/31/EC დირექტივას, რომელიც მოითხოვს წევრისახელმწიფოებისგან, რომ თავიანთ სამართლებრივ სისტემებში უზრუნველყონელექტრონულისაშუალებებითხელშეკრულებისდადებისშესაძლებლობა18.ელექტრონული საშუალებით დადებული ხელშეკრულება უნდა აკმაყოფილებდესრეგულაციით განსაზღვრულ ძირითად პირობას - შესაძლებელი უნდა იყოს მისიშენახვა,რეპროდუცირება,შემდგომიგამოყენება.,,აღნიშნულირეგულირებამოიცავსელექტრონული ფოსტით დადებულ შეთანხმებებსაც, ვინაიდან ელექტრონულიშეტყობინებებიშესაძლებელიაადვილადიქნესშენახულიმიმღებისსაფოსტოყუთში(Mailbox),გადმოიწეროსკომპიუტერშიანამოიბეჭდოს“19.ზემოაღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით საყურადღებოა ევროკავშირის მართლ-მსაჯულების სასამართლოს (CJEU) 2015 წლის 21 მაისის გადაწყვეტილება საქმეზეJaouadElMajdoub v. CarsOnTheWeb.DeutschlandGmbH, რომლითაც სასამართლომგანმარტა ე.წ. დაწკაპუნებით დადებული ხელშეკრულების (Click-wrapping)შესაბამისობა,ბრიუსელისრეგულაციისგანსახილველნორმასთან.აღნიშნულსაქმეზემხარეუთითებდა,რომხელშეკრულებისზოგადიპირობები(General terms and conditions), რომელიც შეიცავდა დათქმას საერთაშორისო16 ს. გამყრელიძე, სასამართლოსსაერთაშორისოკომპეტენციასაერთაშორისოკერძოსამართლისპროცესში,მართლმსაჯულებადაკანონიN3(30)’11,(2011)2517 U.Magnus/P.Mankowski/U.Magnus,BrusselsIRegulation,EuropeanCommentariesonPrivateIn-ternationalLaw2007,art.23,41918 Ibid.41919 U.Magnus/P.Mankowski/U.Magnus,BrusselsIRegulation,EuropeanCommentariesonPrivateInterna-tionalLaw2007,art.23,419


82

კომპეტენციისთაობაზე,არიხსნებოდაავტომატურად,ვებ-გვერდზერეგისტრაციისდროს და არც თითოეული შეძენის განხორციელების დროს. ნაცვლად ამისამითითებული იყო ,,მიწოდების და გადახდის პირობების ახალ ფანჯარაშიგასახსნელად დააწკაპუნეთ აქ“. მყიდველი სანამ შეიძენდა ნივთს ეთანხმებოდაზოგად პირობებს, თუმცა პირობები ავტომატურად არ იხსნებოდა და დამატებითდაწკაპუნებაიყოსაჭირო.მოსარჩელისმითითებითფორმადაცულადჩაითვლებოდათუავტომატურადგაიხსნებოდახელშეკრულებისპირობები.CJEU-მგანმარტა,რომბრიუსელისრეგულაციისმიზნებისთვისარაქვსმნიშვნელობაელექტრონული საშუალებით დადებული შეთანხმების ფაქტობრივად შენახვაგანხორციელდათუარა.ნორმამოითხოვს,რომუზრუნველყოფილისიყოსშენახვისშესაძლებლობა. ანალოგიურად არის განმარტებული ნორმა კომენტარში, რომლისთანახმად მთავარია შესაძლებელი იყოს შეთანხმების რეპროდუცირება სხვადასხვაფორმით,მათშორისმყარდისკზეჩაწერით,ამობეჭდვითანსხვაფორმით.რაფორმითიქნება შენახვის შესაძლებლობა ან ფაქტობრივად განხორციელდა თუ არა შენახვა,ფორმისდაცვისშეფასებისმიზნებისთვისარაქვსმნიშვნელობა.20ისევე როგორც წერილობითი ფორმის შემთხვევაში, ფორმასთან შესაბამისობისგანხილვისას ძირითადი კრიტერიუმი იმის დადგენაა არსებობს თუ არა მხარეთანამდვილი თანხმობა სასამართლოს არჩევასთან დაკავშირებით. განსახილველსაქმეზე სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ მყიდველი შესაბამისი ველისმონიშვნით(დაწკაპუნებით),დაეთანხმაძირითადპირობებს,რომლისშემადგენელიიყოდათქმა საერთაშორისოკომპეტენციისთაობაზე. მეორესაყურადღებოსაკითხსწარმოადგენდა შეთანხმების ნამდვილობა მათ შორის იმ წინაპირობის შემოწმებისთვალსაზრისით, იძლეოდა თუ არა ელექტრონული ფორმა ხელშეკრულებისჩამოტვირთვისანსხვაგვარადშენახვისშესაძლებლობას.სასამართლომმიიჩნია,რომClick-wrappingმეთოდითდადებულიხელშეკრულებისშემთხვევაშიშესაძლებელიამისი ჩამოტვირთვა ან ამობეჭდვა ხელშეკრულების დადებამდე. შესაბამისადსასამართლომარგაიზიარამხარისმოსაზრება,რომლისთანახმადისფაქტი,რომვებ-გვერდზედარეგისტრირებისანთითოეულიშესყიდვისგანხორციელებისმომენტშიხელშეკრულება ავტომატურად არ იხსნებოდა, გავლენას ახდენდა მის ფორმასთანშესაბამისობაზე.აღნიშნული არგუმენტებიდან გამომდინარე სასამართლომ დაადგინა, რომელექტრონულისაშუალებით,,Click-wrapping”მეთოდითდადებულიხელშეკრულება,რომელიცშეიცავსსასამართლოსარჩევისშესახებპირობას,წარმოადგენსკომუნიკა-ციას ელექტრონული საშუალებით, რომელიც უზრუნველყოფს ხელშეკრულებისშენახვისშესაძლებლობას(23-2).აღნიშნულიმეთოდითხელშეკრულებისდადებამდე,შესაძლებელიაშეთანხმებისტექსტისჩამოტვირთვა,ამობეჭდვა,შენახვა21.ქართული კოლიზიური კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს დათქმას ტექსტურიფორმის წერილობითთან გათანაბრებასთან დაკავშირებით. როგორც უკვეაღინიშნა, სკს მე-18 მუხლი, ბრიუსელის კონვენციის გავლენით (რომელშიც არ20 U.Magnus/P.Mankowski/U.Magnus, Brussels IRegulation, EuropeanCommentaries onPrivateInternationalLaw2007,art.23,41921 JaouadElMajdoubvCarsOnTheWeb.DeutschlandGmbH,(CaseC322/14),2015,CJEU


83

იყო აღნიშნული ნორმა), მხოლოდ წერილობით ფორმას, ზეპირი შეთანხმებისწერილობითდადასტურებასდა საერთაშორისო ჩვეულებებითდადგენილფორმასაღიარებს.შესაბამისად,საკანონმდებლორეგულირებისგარეშერჩებაელექტრონულისაშუალებებით დადებულ ხელშეკრულებებში არსებული პირობები სასამართლო-ების საერთაშორისო კომპეტენციის თაობაზე, რაც გულისხმობს იმას, რომელექტრონული საშუალებით საერთაშორისო კომპეტენციის შესახებ შეთანხმება,ვერმიიჩნევა ნამდვილადვინაიდან არ აკმაყოფილებს კანონითგათვალისწინებულარცერთფორმას.

მომხმარებელთანდადებულიონლაინხელშეკრულება

მხარეთაკერძოავტონომიააღიარებულიაქართულიკოლიზურიკანონმდებლობით,კერძოდ სკს-ს ნორმებით. მხარეებს შეუძლიათ აირჩიონ გამოსაყენებელისამართალი და კომპეტენტური სასამართლო22. მიუხედავად ამისა, კითხვისნიშნის ქვეშ დგება მხარეები რამდენადთავისუფალნი უნდა იყვნენ, რომ აირჩიონგამოსაყენებელი სამართალი/კომპეტენტური სასამართლო, მომხმარებელთანდადებულხელშეკრულებებში,რადგანუფროძლიერიკონტრაჰენტისშეუზღუდავმაგავლენამ შესაძლებელია მიგვიყვანოს არასამართლიან შედეგებამდე23. კითხვისნიშნის ქვეშდადგა აგრეთვე, იურისდიქციის შესახებ პირობებიც მომხმარებელთანდადებულ ელექტრონული ვაჭრობის ხელშეკრულებაში24. არათანასწორი გავლენისგადანაწილება მომხმარებელთან დადებულ ხელშეკრულებაში, გულისხმობს იმას,რომროგორცწესისტანდარტულხელშეკრულებასასამართლოსარჩევისპირობით,შეთავაზებულიაერთპიროვნულადმეწარმისმიერდამომხმარებელიიძულებულიადაეთანხმოს შეთავაზებულ პირობებს, ან უარი თქვას მთლიანად გარიგებაზე25.სტანდარტული პირობების შეთავაზებისას, მომხმარებელს არ აქვს შესაძლებლობაშეცვალოს ხელშეკრულების პირობები, მით უფრო როდესაც სახეზეა ინტერნეტითდადებული ხელშეკრულება, როდესაც არ ხდება მოლაპარაკება მხარეთა შორისმომხმარებლის გავლენა ხელშეკრულებაზე მხოლოდ მისი პირობების მიღებით ანხელშეკრულებისდადებაზეუარისთქმითგამოიხატება.ბრიუსელის რეგულაციის 15-17 მუხლების თანახმად ზოგადი იურისდიქციისდადგენის წესი სამომხმარებლო ხელშეკრულებებში(B2C) იგივეა რაც მეწარმეთაშორისდადებულ ხელშეკრულებებში(B2B), იმთვალსაზრისით, რომ ჩვეულებრივიადგილსამყოფელის წესი არის გამოყენებული ორივე ტიპის ხელშეკრულებებში.მომხმარებელს შეუძლია აირჩიოს სად შეიტანს სარჩელს, ქვეყანაში სადაც მეორემხარესაქვსადგილსამყოფელიანთავადმომხმარებლისქვეყანაში26.22 სკს18-ედა35-ემუხლები23 Tang, Zheng. Parties Choice of Law in E-Consumer Contracts, Journal of Private InternationalLaw 3.1 (2007): 11324 Tang,Zheng.ExclusiveChoiceofForumClausesandConsumerContractsinE-Commerce,JournalofPrivateInternationalLaw1(2005):23725 Ibid.23726 F.FangfeiWang,InternetJurisdictionandChoiceofLaw:LegalPracticesintheEU,USandChina,CambridgeUniversityPress,Cambridge,2010,58


84

რაცშერხებაგამოსაყენებელსამართალსRomeIრეგულაციაცნობსკერძოავტონომიასმაგრამ ამავდროულად იგი სამართლის არჩევის თავისუფლების განსაზღვრულხარისხს უდგენს მხარეებს27. რეგულაციის მე-6 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმადმიუხედავად პირველი პარაგრაფისა (სამომხმარებლო ხელშეკრულება უნდადაექვემდებაროს იმ ქვეყნის სამართალს სადაც მომხმარებელს აქვს ჩვეულებრივიადგილსამყოფელი) მხარეებს შეუძლიათ აირჩიონ გამოსაყენებელი სამართალი,თუმცა ასეთმა არჩევანმა არუნდა წაართვას მომხმარებელს იმ ქვეყნის სამართლისდამცავინორმებითმინიჭებულიუფლებები,რომელიცსამართლისარჩევისპირობისარარსებობისშემთხვევაშიიქნებოდაგამოსაყენებელი28.

მართალია, ინტერნეტი აძლევს მომხმარებლებს მეტ შესაძლებლობას მოიძიონ დაგაცვალონ ინფორმაცია ელექტრონული მომსახურების გამწევის ან პროდუქტისმომწოდებლისსანდოობისშესახებთუმცააღნიშნულიარარისსაკმარისიიმისთვის,რომინტერნეტმომხმარებლებზეგავრცელდესნაკლებიდამცავინორმები29.მომხმარებლისუფლებებისდაცვისთვისგანკუთვნილინორმებივრცელდებაპირებ-ზე,რომლებიცხელშეკრულებასდებენსაკუთარიკომპიუტერისმაუსზედაწკაპუნებისგზით30.აღნიშნულინორმებიეხებამხოლოდსაბოლოომომხმარებელს,რომელიცარარისჩართულივაჭრობასადასხვაპროფესიულსაქმიანობაში31.საქმეზეContentServicesLtdvBundesarbeitskammer,CJEU-მგანმარტა,რომდისტანცი-ურიხელშეკრულებებთანდაკავშირებითმომხმარებელთაუფლებებისდაცვისN97/7/ECდირექტივის 5(1) მუხლი განმარტებულუნდა იქნეს ისე, რომ სამეწარმეოპრაქტიკა, რომელიც მომხმარებელს მხოლოდ ვებგვერდზე განთავსებულილინკისმეშვეობითაწვდისინფორმაციასხელშეკრულებისგაუქმებისშესახებ,არშეესაბამებააღნიშნულინორმისმოთხოვნებს,რადგანინფორმაციაარარისარც,,მიწოდებული“მეწარმე სუბიერქტის მიერ და არც ,,მიღებული“ მომხმარებლის მიერ აღნიშნულინორმის შინაარსის შესაბამისად და მსგავსი ვებ-გვერდი ვერ იქნება მიჩნეულიინფორმაციის მიწოდების სათანადო საშუალებად,რომლის გრძელვადიანი გამოყე-ნებადაშენახვაშესაძლებელია5(1)მუხლისმოთხოვნისშესაბამისად32.სასამართლომმიიჩნია,რომმომხმარებლისთვისმიწოდებულიინფორმაციისშენახვაშესაძლებელი უნდა იყოს, რათა მისი შინაარსის შემდგომი შეცვლა არ მოხდეს,და მომხმარებელს ჰქონდეს შესაძლებლობა, რომ შეინახოს და რეპროდუქცირება

27 Ibid.10728 REGULATION(EC)No593/2008OFTHEEUROPEANPARLIAMENTANDOFTHECOUNCILof17June2008onthelawapplicabletocontractualobligations(RomeI)art.629 VanderHof,Simone,EuropeanConflictRulesconcerningInternationalOnlineConsumerCon-tracts[article]Information&CommunicationsTechnologyLaw,Vol.12,Issue2(June2003),pp.16730 Schulze,Christian.“ElectronicCommerceandCivil Jurisdiction,withSpecialReferencetoCon-sumerContracts.”SouthAfricanMercantileLawJournal18.1(2006),3831 ShearsonLehmannHuttonInc.vTVBTreuhandgesellschaftfürVermögensverwaltungundBe-teiligungenmbH.,(CaseC-89/91)19January1993.Para18,2032 ContentServicesLtdVBundesarbeitskammer(CaseC49/11),5july2012


85

გაუკეთოსინფომაციასშეუცვლელისახით33.აღნიშნული განმარტება არ გაითვალისწინა CJEU-მ 2015 წლის 21 მაისისგადაწყვეტილებაში და განმარტა, რომ სასამართლოს მიერ Content Services Ltdv Bundesarbeitskammer საქმეზე გაკეთებული ზემოაღნიშნული განმარტება,გამომდინარეობდა N97/7 დირექტივის 5(1) მუხლის შინაარსიდან და აგრეთვედირექტივის მიზნიდან, რომელიც მიმართულია მომხმრებლის უფლებებისდაცვისკენ. სასამართლოს მითითებით ბრიუსელის რეგულაციის 23(2) მუხლთანმიმართებით აღნიშნული ინტერპრეტაციის გამოყენება შეუძლებელია, მისიგანსხვავებულიშინაარსისდამიზნიდანგამომდინარე.

როგორც ევროკავშირის კანონმდებლობა ისე ევროკავშირის მართლმსაჯულებისსასამართლოსმიდგომაClickWrapხელშეკრულებებისდადებისშემთხვევაში,მკაცრმოთხოვნებსუყენებს მომსახურების მომწოდებლებს,რათა შექმნანტექნიკურადიმტიპის ხელშეკრულების ფორმა, რომ მომხმარებლისთვის ინფორმაცია ადვილადხელმისაწვდომიდაამავდროულადშენახვადიიყოს.

მომხმარებელთაუფლებებისდაცვისსაკანონმდებლოსაფუძლველისაქართველოშიარ არსებობს 2012 წლის 8 მაისის კანონის ძალაში შესვლის შემდეგ, რომლითაცძალადაკარგულად გამოცხადდა მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებსაქართველოსკანონი34.ამდენად,გარდასამოქალაქოკოდექსის342-348მუხლებისა,რომელიც ეხება ხელშეკრულების სტანდარტული პირობებს, არ არსებობსმოხმარებელთადაცვისსპეციალურინორმები.

რაც შეეხება სკს-ს რეგულირებას მომხმარებლის უფლებებთან დაკავშირებითსკს 38-ე მუხლის თანახმად სამართლის არჩევა ჩაითვლება ბათილად, თუ იგიუგულებელყოფსიმიმპერატიულნორმებს,რომლებიცმიღებულიამომხმარებელთადა მუშა-მოსამსახურეთა დისკრიმინაციისაგან დასაცავად. ეს წესი აგრეთვეგამოიყენებამოძრავინივთებისმიწოდების,დაფინანსების,შრომისანმომსახურებისხელშეკრულებებისმიმართ,თუისინიიმქვეყანაშიიქნაშეთანხმებულიანდადებ-ული,სადაცმომხმარებლებსადამუშა-მოსამსახურეებსაქვთსაცხოვრებელიადგილიდასადაცასეთიდამცავინორმებიმოქმედებს.აგრეთვე,სკს35-ემუხლისმე-3ნაწილისთანახმად სამართლის არჩევა ჩაითვლება ბათილად, თუ იგი უგულებელყოფსხელშეკრულებასთან ყველაზე მჭიდროდ დაკავშირებული ქვეყნის სამართლისიმპერატიულნორმებს.

აღნიშნული ნორმები არ უზრუნველყოფს რეალურად მომხმარებლის უფლებებისდაცვას ვინაიდან: 1)საქართველოში ფაქტობრივად არ მოქმედებს ,,იმპერატიულინორმები, რომლებიც მიღებულია მომხმარებელთა და მუშა-მოსამსახურეთადისკრიმინაციისაგან დასაცავად“. 2)კანონის აღნიშნული ნორმები ეხება მხოლოდსამართლის არჩევას და კანონი არაფერს ამბობს სასამართლოს არჩევის შესახებ

33 ContentServicesLtdVBundesarbeitskammer(CaseC49/11),5july2012para43

34 საქართველოს2012წლის 8 მაისისკანონი№615 7


86

შეთანხმებაზე. 3)კანონი არაფერს ამბობს იმაზე თუ ვინ არის მომხმარებელი35.4)კანონი არ განსაზღვრავს საქართველოში მაცხოვრებელი მომხმარებლის მიერსარჩელისშეტანისასდავისსაქართველოსსასამართლოებისთვისდაქვემდებარებისვალდებულებას, შესაბამისად მომხმარებელი იძულებული იქნება სარჩელიწარადგინოსზოგადიწესისშესაბმისადმოპასუხისჩვეულებრივიადგილსამყოფელ-ისმიხედვით.5)აღნიშნულირეგულირებაარაკმაყოფილებსკანონისგანსაზღვრუ-ლობის პრინციპს, იმდენად რამდენადაც ბუნდოვანია მოსალოდნელი სამართლე-ბრივიშედეგები.

ზემოაღნიშნულიხარვეზებისაღმოსაფხვრელადსაჭიროაარსებობდესმომხმარებლ-ის უფლებების დაცვის შესახებ ნორმები, რომელიც უნდა შეიცავდეს მათ შორისინტერნეტით დადებული ხელშეკრულებების სპეციფიკის გათვალისწინებითხელშეკრულებისსუსტიდაძლიერიმხარისუფლება-მოვალეობებს,ინფორმირმაციისსათანადო წესით მიწოდების ვალდებულებას, დისტანციური ხელშეკრულებისდადებისდაშესრულებისსპეციალურნორმებსდაა.შ.რაც შეეხება სკს-ს ნორმებს - ბრიუსელის და Rome I რეგულაციების და CJEU-სსასამართლო პრაქტიკის გათვალისწინებით, კანონით უნდა განისაზღვროსსპეციალური ნორმები, როგორც მომხმარებელთან დადებული ხელშეკრულებითსამართლის და სასამართლოს არჩევის შესახებ, ისე შეთანხმების არარსებობისპირობებში გამოსაყენებელი სამართლის და კომპეტენტური სასამართლოსგანსაზღვრისსპეციალურინორმებს.

დასკვნა

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, განსახილველ საკითხთან დაკავ-შირებით, ქართული კანონმდებლობა მოძველებულია და შეიცავს მთელ რიგხარვეზებს. რიგ შემთხვევებში, კანონმდებელი საერთოდ არ არეგულირებს მეტადმნიშვნელოვან საკითხებს ან არსებული რეგულირება ბუნდოვანია და ნათლადგანჭვრეტადიარარისშესაძლოსამართლებრივიშედეგები.

გარიგებისფორმებთანდაკავშირებით,ქართულიკანონმდებლობაარარეგულირებსინტერნეტითდადებულიხელშეკრულებისფორმას-ტექსტურფორმას.შესაბამისად,იმ შემთხვევაში, თუ კანონმდებელი განსაზღვრავს, რომ გარიგება უნდა დაიდოსწერილობითი ფორმით, ვებ–გვერდის ან ელექტრონული ფოსტის მეშვეობითდადებული (ტექსტური ფორმის) ხელშეკრულება ვერ მიიჩნევა სამართლებრივიძალის მქონედ. საერთაშორისო კერძოსამართლის შესახებ კანონი არ შეიცავს ნორ-მასტექსტურიფორმისწერილობითთანგათანაბრებისთაობაზე,რაცდისტანციურიხელშეკრულებებით გათვალისწინებული საერთაშორისო კომპეტენციის შესახებდათქმისნამდვილობასგამორიცხავს.

სტატიაში განხილულ იქნა მომხმარებლის უფლებების დაცვის საკითხი.35 ბრიუსელის რეგულაციის მუხლი 15(1) მუხლი იძლევა ,,მომხმარებლის“ განმარტებას,როგორც ,,პირი რომელიც ხელშეკრულებას დებს მისი საქმიანობისა და პროფესიის მიღმა“.ანალოგიურგანმარტებასაკეთებსრომისრეგულაცია.


87

პრობლემატურია მომხმარებლის უფლებების შესახებ ნორმების არარსებობა დამომხმარებელთა შესახებ არსებული კოლიზიური ნორმის ბუნდოვანება, რაცეწინააღმდეგება კანონის განსაზღვრულობის პრინციპს. ხარვეზების აღმოსაფხვრე-ლადმომხმარებლისუფლებებისდაცვისმიზნით,საერთაშორისოკერძოსამართლისშესახებ კანონში საჭიროა არსებობდეს სპეციალური ნორმები, კომპეტენტურისასამართლოს და გამოსაყენებელი სამართლის განსაზღვრის თაობაზე B2Cსახელშეკრულებო ურთიერთობისას, ინტერნეტით დადებული ხელშეკრულებებისსპეციფიკისგათვალისწინებით.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს კანონი საერთაშორი-სო კერძო სამართლის შესახებ საჭიროებს ცვლილებებს, რათა მოიცვას ონლაინსახელშეკრულებოურთიერთობადა გაუადვილოს სასამართლოებს საერთაშორისოკომპეტენციისდაგამოსაყენებელისამართლისგანსაზღვრა.


88

ბექაინჯიასაქართველოსსაერთაშორისოსაარბიტრაჟოცენტრი(GIAC)

გენერალურიმდივანი

◊„გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინის თავისებურებები არბიტრაჟში


ბოლო პერიოდში ქართულ იურიდიულ ცხოვრებაში, როგორც თეორიული,ასევე პრაქტიკული მიმარულებით აქტუალურად განიხილება კომპანიისვალდებულებებისთვის პარტნიორთა პასუხისმგებლობის შესაძლებლობები,სამართლებრივი საფუძვლები და კრიტერიუმები. აღნიშნული თემის განხილვისსიხშირე და ინტერესები უმთავრესად განპირობებულია საქართველოს უზენაესისასამართლოს მიერ უკანასკნელ პერიოდში მიღებული ორი გადაწყვეტილებით,1 რომლითაც სასამართლომ დაადგინა ერთგვარი პრაქტიკა პარტნიორთადა დირექტორთა პირადი პასუხისმგებლობის საკითხებზე. მითითებულიგადაწყვეტილებითდადგენილიპრაქტიკაიურიდიულიწრეებშიარაერთხელგახდაგანხილვის საგანი. გამოთქმულ იქნა როგორც პოზიტიური, ასევე კრიტიკულიმოსაზრებები, თუმცა ერთმნიშვნელოვნად შეიძლება ითქვას შემდეგი: ეს იყოშემთხვევა, როდესაც საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ პირველად იმსჯელაკომპანიის ვალდებულებებისთვის პარტნიორის პირადი პასუხისმგებლობისსაფუძვლებზე და განმარტა ,,მეწარმეთა შესახებ” საქართველოს კანონის მე-3მუხლის მე-6 პუნქტი. ამასთან, აღნიშნული გადაწყვეტილებების შემდგომმაარაერთგვაროვანმა გამოხმაურებებმა და აქტუალურობამ ცხადყო, რომ ქართულიურიდულლიტერატურაშისაკითხიარარისძირეულადშესწავლილი.

გამომდინარეაქედან,საინტერესოამრავალმხრივიქნასდანახულიდაწარმოჩენილისაკორპორაციოსამართალშიპარტნიორისპირადიპასუხისმგებლობისსაფუძვლებიკომპანიის ვალდებულებებზე, ე.წ. ,,კორპორაციული საფარველის გაჭოლვა“, სხვა-გვარადე.წ.,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის“დოქტრინა.

,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის“ დოქტრინა სტატიაში განხილული იქნება არბიტ-რაჟთან მიმართებაში, კერძოდ, დახასიათებული იქნება მისი დანიშნულება დაგამოყენებისფარგლებისაარბიტრაჟოსამართალში.

საარბიტრაჟოპროცესში ,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის“დოქტრინისგამოყენებისასარაერთი პრობლემატური საკითხი წარმოიშვება, რომელსაც საკორპორაციოსამართლისპირობებშიდავისარსიდანგამომდინარეპარტნიორზეპასუხისმგებლო-ბის გავრცელებისას ადგილი არ აქვს. თუმცა სტატიაში განხილული იქნება,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის“ დოქტრინის ის მთავარი დამახასიათებელი1 უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 6 მაისის გადაწყვეტილებები, საქმე #ას-1307-1245-2014 და #ას-1158-1104-2014.


89

ასპექტები და თავისებურებები, რომელის სახეზეა მისი საარბიტრაჟო პროცესშიტრანსფორმირებისას.

თავიდანვე შეიძლება აღინიშნოს, რომ ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინა,როგორცსაკორპორაციოსამართლისპრინციპი,არბიტრაჟშიშეიძლებაგამოყენებულიქნას, როგორც პროცესუალური ასევე მატერიალური თვალსაზრისით. სტატიადოქტრინას ძირითადად განიხილავს პროცესუალური კუთხით, რაც გულისხმობს,რომ დოქტრინის საფუძველზე შესაძლებელია საარბიტრაჟო შეთანხმება, რომელიცწარმოადგენს არბიტრაჟის არსებობის ფუნდამენტურ საფუძველს, სავალდებულოგახდესკომპანიისპარტნიორისთვის,რომელიცთავისმხრივარყოფილასაარბიტრაჟოშეთანხმებისხელმომწერიმხარე.

ე.წ.,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინისგამოყენებისმიზანიარბიტრაჟში

თანამედროვეკომერციულიგარიგებებიმრავლადშეიცავსკომპლექსურსაკითხებს,რაშიცმოიაზრებაარაორმხრივი,არამედორიდამეტიმხარისურთიერთგადამკვეთიინტერესები. სხვადასხვა ფაქტორებიდან გამომდინარე, ხშირია შემთხვევები (მაგ.ფინანსური, საგადასახადო, პოლიტიკური და ა.შ.), როდესაც ფიზიკური პირები,კომპანიები და სახელმწიფოები არ წარმოადგენენ კონკრეტული ხელშეკრულებისმხარეებს,თუმცაგააჩნიათმნიშნველოვანიინტერესიდაკავშირიასეთგარიგებასთან.აღნიშნული ტრანზაქციებიდან წარმოშობილ დავებში უმეტესწილად სხვადასხვადონითჩართულიაარაერთიმხარე.2ამდროსმთავარიკითხვამდგომარეობსშემდეგში:შეიძლება თუ არა საარბიტრაჟო დათქმა, რომელიც მოცემულია ხელშეკრულებაში,,გავრცელდეს”3იმპირებზე,რომლებსაცარასდროსმოუწერიათხელიმასზე.

არბიტრაჟს გააჩნია კერძო სამართლებრივი ბუნება, რაც იმას გულისხმობს, რომმხოლოდ საარბიტრაჟო შეთანხმების მხარეებს შეუძლიათ დავის არბიტრაჟში გან-ხილვა,თუმცაარსებობსგამონაკლისებიდაპრაქტიკაშიარსებობსარაერთიშემთხვევა,როდესაც ხელშეკრულებაზე არახელმომწერ მესამე პირზე გავრცელებულა დამათთვისშესასრულებლადსავალდებულოგამხდარასაარბიტრაჟოშეთანხება.ასეთშემთხვევებშიდაისმისკითხვათურაარისსაარბიტრაჟოშეთანხმებისარახელმომწერმესამემხარეზეგავრცელებისსაჭიროებადამიზეზი?ამკითხვისერთადერთიპასუხიმდგომარეობს შესაბამისი ფიზიკური პირების, კომპანიებისა და სახელმწიფოებისინტერესებში. ერთ შემთხვევაში, ხელშეკრულების ხელმომწერი მხარის ინტერესშიშეიძლება შედიოდეს არახელმომწერი მესამე მხარის საარბიტრაჟო შეთანხმებითდავალდებულება, გამომდინარე იქიდან, რომ ეს უკანასკნელი მიიჩნეოდესხელშეკრულების ნამდვილ მხარედ. მეორე შემთხვევაში, თავად ხელშეკრულებაზეარახელმომწერი მხარის ინიციატივით შეიძლება იქნას მოთხოვნილი საარბიტრაჟოშეთანხმების მასზე გავრცელება, თუ მას მიაჩნია, რომ იგი გარკვეულ სარგებელს

2 C.B.Lamm,J.A.Aqua,‘Definingtheparty–WhoisaProperPartyinanInternationalArbitrationbeforetheAmericanArbitrationAssociation?’,Int.A.L.R.,Vol.5,issue3,(2002)84.3 სიტყვა ,,გავრცელებაში” იგულისხმება არახელმომწერი მხარის საარბიტრაჟო შეთანხმებითდავალდებულება.სხვასიტყვებით:საარბიტრაჟოშეთანხმებასავალდებულოხდებაარახელმომწერიმესამეპირებისთვის.


90

მიიღებს.

არბიტრაჟის მთავარი საფუძველი მხარეთა ნების გამოვლენის თავისუფლებაშიმდგომარეობს,კერძოდ,იმისათვის,რომმხარეებმადავაგანსახილველადგადასცენარბიტრაჟს საჭიროა მათ შორის ნათლად გამოხატული თანხმობა არბიტრაჟისმიერდავის გადაწყვეტაზე, თუმცა როგორცუკვე აღინიშნა გარკვეული პირობებისარსებობის შემთხვევაში საარბიტრაჟო შეთანხმება შეიძლება გავრცელდეს ხელ-შეკრულების არახელმომწერ მესამე პირზეც. ასეთი გავრცელების დროს არ არსე-ბობს არახელმომწერი მესამე პირის ნათლად გამოხატული ნება საარბიტრაჟოშეთანხმების დადებაზე. გამომდინარე აქედან, იმისათვის, რომ გამართლებულიიყოს საარბიტრაჟო შეთანხმების მესამე პირზე გავრცელება, არბიტრებისა დამოსამართლეებისმიერხშირადგამოიყენებასხვადასხვასამართლებრივითეორიებიდადოქტრინები.ყველაესთეორიაწარმოადგენსიმგადაწყვეტილებისსაფუძველს,რაც დაკავშირებულია კითხვასთან თუ ვინ უნდა იქნას განხილული საარბიტრაჟოშეთანხმებისმხარედ.არბიტრაჟისკონტექსტშიგამოყენებადიასეთისამართლებრივითეორიების უმრავლესობა განვითარდა ვალდებულებით სამართალში და გააჩნიაწმინდასახელშეკრულებობუნება(მაგ.,წარმომადგენლობა,ცესია),თუმცაშეიძლებაარსებობდეს თეორიები, რომელთაც გააჩნიათ არასახელშეკრულებო ხასიათი (მაგ.,,ესტოპელი”,,,ალტერ- ეგო”).4

,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინაწარმოადგენსსწორედერთ-ერთზემოთაღნიშნულსამართლებრივთეორიას,რომელიცსასამართლოებისადასაარბიტრაჟოტრიბუნალების მიერ გამოყენებულია არახელმომწერ მესამე პირზე საარბიტრაჟოშეთანხმებისგავრცელებისთვის,თუამისათვისშესაბამისიპირობებიარსებობს.

დოქტრინაცნობილიათითქმისყველაგანვითარებულქვეყნისსამართალში.როგორცარაერთხელ აღინიშნა ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინა განვითარდა დაარსებობს საკორპორაციო სამართლის თეორიის სახით, თუმცა არბიტრაჟში იგიტრანსფორმირდა, როგორც პროცესუალური მექანიზმი საარბიტრაჟო შეთანხმებისიმ არახელმომწერ მესამე პირზე გავრცელებისა, რომელთაც პირდაპირი კავშირიაქვთრომელიმეხელმომწერმხარესთან.ისევე,როგორცსაკორპორაციოსამართალში,დოქტრინა არბიტრაჟში გამოიყენება იმისათვის, რომ კომპანიის პარტნიორისთვისსავალდებულო შესასრულებლი გახდეს ის საარბიტრაჟო შეთანხმება, რომელიცმოცემულია კომპანიის მიერ დადებულ ხელშეკრულებაში და რომელზედაცპარტნიორსუშუალოდხელიარმოუწერია.

სხვა სამართლებრივითეორიებისგან განსხვავებით ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის”დოქტრინა არ არის დაფუძნებული მხარეთა ნებაზე. გარკვეული პირობებისარსებობიდან გამომდინარე საარბიტრაჟო ტრიბუნალები ან სასამართლოებიხელშეკრულებაზე ხელმომწერი კომპანიის ე.წ. ,,კორპორაციული საფარველისგაჭოლვის”შედეგადსაარბიტრაჟოშეთანხმებისმხარედრთავენარახელმომწერმესა-მეპირს,მათინებისმიუხედავად.ამიტომ,აღნიშნულიდოქტრინისგამოყენებისთვისმთავარიააღმოჩენილიქნასმისიკონკრეტულიწინაპირობები.4 G.B.Born,InternationalCommercialArbitration,Vol.I,KluwerLawInternational,2009,1141.


91

,,გამჭოლიპასუხისმგებლობა”წარმოადგენსსაკორპორაციოსამართლისუმთავრესიპრინციპიდან-პასუხისმგებლობისშეზღუდვისფორმიდან-გამონაკლისს.პასუხის-მგებლობის შეზღუდვის სამართლებრივი ფორმა საკორპორაციო სამართალშიმთავარ სიკეთედ მიიჩნევა, რაც იმას ნიშნავს, რომ კომპანიის პარტნიორებიპასუხისმგებლები არ არიან საზოგადოების ვალდებულებებზე. მიუხედავადიმისა, რომ პასუხისმგებლობის შეზღუდვა გარანტირებულია თითქმის ყველაკანონმდებლობით,აღნიშნულიწესიმაინცარწარმოადგენსაბსოლუტურუფლებას.კომპანიის შეზღუდული პასუხისმგებლობის სამართლებრივი ფორმა შეიძლებაიგნორირებულ იქნას ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინის საფუძველზედაკომპანიის პარტნიორები პასუხისმგებლები გახდნენ კომპანიის მიერ დადებულისაარბიტრაჟო შეთანხმების შესრულებაზე, ანუ სხვა სიტყვებით, შეიძლება გახდნენსაარბიტრაჟოშეთანხმებისმხარე.

,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინა აღიარებულია არა მხოლოდეროვნულიკანონმდებლობებისა და პრაქტიკის დონეზე არამედ საერთაშორისო სამართლისპრაქტიკაშიც. საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლო ერთ-ერთ მნიშვნე-ლოვან გადაწყვეტილებაში განმარტავს, რომ: ,,კორპორაციული საფარველისგაჭოლვა”, იგივე შეზღუდული პასუხისმგებლობის სამართლებრივი ფორმისიგნორირება ჩაითვლება გამართლებულად და სამართლიანად გარკვეულშემთხვევებში ან გარვეული მიზნებისთვის. ქვეყნის სამართალში დაგროვებულიუხვიპრაქტიკამოწმობს,რომკორპორაციულისაფარველიუნდაგაიჭოლვოს,რათათავიდან იქნას აცილებული შეზღუდული პასუხისმგებლობის ფორმის სიკეთისბოროტადგამოყენება,თაღლითობის ან არამართლზომიერი ქმედების შემთხვევებ-ში,იმისათვის,რომდაცულიიქნანმესამეპირები,როგორცკრედიტორებიანაღკვე-თილიქნასპასუხისმგებლობისანკანონისმოთხოვნებისთავისარიდება.”5როგორცუკვე აღინიშნა, არბიტრაჟში ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინა დასაწყისეტაპზე გამოიყენება, რაც გულისხმობს საარბიტრაჟო შეთანხმების არახელმომწერმესამე პირებზე (ანუ კომპანიის პარტნიორზე) გავრცელებას. ზოგიერთი ავტორისგანმარტებით,დოქტრინისმოხმობა,როგორცსაარბიტრაჟოდათქმისარახელმომწერმესამე პირებზე გავრცელების საშუალება არასწორია, ვინაიდან ,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინისგამოყენებისასსადავოხდებაკომპანიისიურიდიუ-ლიფორმა,იგივეშეზღუდულიპასუხისმგებლობადაწარმოიშობამისისაფარველისგაჭოლვისაუცილებლობა,რისშედეგადაცყოველგვარივალდებულებამიმართულიუნდა იქნას მხოლოდ ამ კომპანიის მესაკუთრე პარტნიორზე, რომელიც დგასშეზღუდულიპასუხისმგებლობისუკან. სხვა სიტყვებით,რომ ვთქვათ,დოქტრინისშესაბამისად საარბიტრაჟო შეთანხმების მხარე არის კომპანიის პარტნიორი და არაპარტნიორიდაკომპანიაერთად.6წარმოდგენილიმიდგომისმიმდევრებისთანახმად,,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინას, მისი ზუსტი მნიშვნელობით, არ აქვსსახელშეკრულებო ვალდებულებების, მათ შორის არბიტრაჟში დავის გადაცემის5 BarcelonaTraction,LightandPowerCompany,Limited,(BelgiumvSpain),(1970)Judgment,ICJReports1970,Para.56.6 J-F.PoudretandS.Besson,ComparativeLawofInternationalArbitration,(2ndedn.,Sweet&Maxwel,London,2007)Para353.


92

ვალდებულების, სხვა მხარეზე გავრცელების სამართლებრივი შედეგი, არამედპირიქით დოქტრინის შედეგად ხდება კომპანიის, იგივე ფიქციის, ,,საფარველისგაჭოლვა”ანუმისიშეცვლამესაკუთრეპარტნიორით.ამრიგად,ამმიდგომისმიხედ-ვით,მხარე,რომელიცითხოვსსაარბიტრაჟოშეთანხმებისგავრცელებასარახელმომწერმესამეპირზე,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინისსაფუძველზე,ვერიდავებს,რომკომპანიისთვის,რომლის,,საფარველისგაჭოლვა”ხდებაკვლავსავალდებულოასაარბიტრაჟო შეთანხმება.7 აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ზემოთ წარმოდგენილმიდგომებსაქვთარსებობისუფლება,განსაკუთრებითმაშინ,როდესაცსაარბიტრაჟოშეთანხმებისგავრცელებახელშეკრულებისარახელმომწერმესამეპირზეგაგებულიაძალიან ვიწროდ და პირდაპირი მნიშვნელობით. ასეთი განმარტებით ნათელია,რომ დოქტრინის შესაბამისად, მხოლოდ კომპანიის მესაკუთრე პარტნიორი არისპასუხისმგებელი საარბიტრაჟო შეთანხმების შესრულებაზე, თუმცა, მეორეს მხრივ,საარბიტრაჟოშეთანხმებისმესამეპირზეგავრცელებაშინაგულისხმევიასაარბიტრაჟოშეთანხმებისე.წ.,,ნამდვილიმხარის”პოვნისიდეა.შესაბამისად,დოქტრინისგამოყენებანიშნავს ,,ნამდვილი მხარის” აღმოჩენას, რათა მასზე გავრცელდეს საარბიტრაჟოშეთანხმებით ნაკისრი ვალდებულებები. ამ საკითხთან დაკავშირებული მთავარისადაოსაკითხიმაინცმდგომარეობსიმაში,თუვინიქნებასაარბიტრაჟოშეთანხმებითშებოჭილი,მხოლოდპარტნიორი,რომელსაცარმოუწერიახელიხელშეკრულებაზე,მაგრამ დოქტრინის ძალით გახდა შეთანხმების მხარე, თუ ორივე პარტნიორი დაკომპანიაც,რომლისკორპორაციულისაფარველიგაიჭოლვა.სავსებითშესაძლებელიასაარბიტრაჟო ტრიბუნალმა ან სასამართლომ ხელმომწერი კომპანია ცნოსსაარბიტრაჟოშეთანხმებაზეპასუხისმგებლადდაამავედროსმისიკორპორაციულისაფარველისგაჭოლვითსაარბიტრაჟოშეთანხმებითდაავალდებულოსპარტნიორი,იმისგათვალისწინებით,რომგამჭოლიპასუხისმგებლობისდოქტრინისგამოყენებისყველაპირობადაკმაყოფილებულიიქნება.შვეიცარიისფედერალურმასასამართლომგაიზიარა ეს უკანასკნელი მიდგომა 2009 წლის გადაწყვეტილებაში, რომლითაცდაადასტურა, რომ ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინა შეიძლება გამოყენე-ბულიქნას საარბიტრაჟო შეთანხმების არახელმომწერი მესამე პირზე გავრცელებისმიზნით და ამავე დროს ამ დოქტრინის გამოყენებით საარბიტრაჟო შეთახმებასავალდებულოიყოსროგორცკომპანიისთვის,ასევემისიპარტნიორისთვის.8

შეჯამებისსახით,უნდააღინიშნოს,რომ,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინაარბიტრაჟშიგამოიყენება,როგორცპროცედურულიმექანიზმი,რომლისსაფუძველ-ზეც საარბიტრაჟოშეთანხმება სავალდებულოხდება კომპანიის პარტნიორისათვის,რომელსაც უშუალოდ არ მოუწერია ხელი ხელშეკრულებაზე, თუმცა მთელი რიგიპირობებიდანგამომდინარემასზევრცელდებასაარბიტრაჟოშეთანხმება.დოქტრინის7 N.Voser,‘Multi-PartyDisputesandJoinderofThirdParties’inA.J.VanDenBerg(eds.),YearsoftheNew-YorkConvention:ICCAInternationalArbitrationConference,ICCACongressSeries2009DublinNo.14,(KluwerLawInternational,2009),343-410,378; ასევეიხ.D.Girsberger,N.Voser,InternationalArbitra-tioninSwitzerland,(Schulthess,Zurich,2008)80.8 UnpublishedDecisionof 25August 2009, 4A_160/2009, (Swiss FederalTribunal), იხ. მითითებულ

ვებ გვერდზე: http://www.taverniertschanz.com/uploads/publications/ILO-Arbitration_Agree-ments_and_Piercing_the_Corporate_Veil.pdf


93

გამოყენებითხელშეკრულებისარახელმომწერიმხარეხდებასაარბიტრაჟოპროცესისმხარე. ამდენად, შეიძლება ითქვას, რომ დოქტრინა საკორპორაციო სამართლისკლასიკური დანიშნულებისგან განსხვავებით, არბიტრაჟის კონტექსტში სრულიადგანსხვავებულფუნქციასიძენს.

ე.წ.,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”შინაარსი

,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინის უნიფიცირებული ცნება არ არსებობს.მისიგანსაზღვრებაგანსხვავდებასხვადასხვაკანონმდებლობებისშესაბამისადდაესლოგიკურიცაა,გამომდინარეიქიდან,რომდოქტრინაწარმოადგენსკორპორაციულისამართლის ნაწილს. ზოგადად, დოქტრინის დეფინიცია შეიძლება ჩამოყალიბდესშემდეგნაირად:,,გამჭოლიპასუხისმგებლობა”გულისხმობსკომპანიისშეზღუდულიპასუხისმგებლობის ფორმის იგნორირებას და მისი პარტნიორისთვის (იქნება ესფიზიკური პირი, კომპანია თუ სახელმწიფო) პასუხისმგებლობის დაკისრებასკომპანიისვალდებულებისათვის.

პრაქტიკაში მიღებულია, რომ ,,გამჭოლ პასუხისმგებლობას” შეიძლება ადგილიჰქონდეს მაშინ, როდესაც ერთი მხარე იმდენად დომინირებს მეორე მხარისსაქმიანობაშიდაიმდენადბოროტადიყენებსასეთკონტროლს,რომმიზანშეწონილიაიგნორირებულიიქნასამორიკომპანიისდამოუკიდებელისამართლებრივიფორმებიდაისინიგანხილულიყვნენ,როგორცერთიორგანიზაციულიფორმა.9

საერთო სამართლის ქვეყნებში ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინას ასევემოიხსენიებენ,როგორც,,ალტერეგო”(განსაკუთრებითაშშ-ში).მიუხედავადაიმისარომ ეს ორიტერმინიურთიერთშემცვლელად იხმარება, ისინი იდენტური შინაარ-სის მატარებლები არ არიან. ,,ალტერ ეგო” არის კომპანიისა და მისი პარტნიორისდამოკიდებულება, ეს არის შემთხვევა, როდესაც არ არსებობს კომპანიის, როგორცდამოუკიდებელიორგანიზაციულიფორმისგაგებადაპარტნიორისმიერკომპანიაზეხორციელდება ტოტალური კონტროლი და სრული დომინირება.10A,,ალტერ ეგოს”სიტუაციის არსებობა აუცილებელია ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინისგამოსაყენებლად. ეს ერთგვარი წინაპირობაა გამჭოლი პასუხისმგებლობისა.,,ალტერ ეგო” არის გარემოება, როდესაც კომპანია გამოყენებულია მისიმფლობელის/პარტნიორის მიერ, როგორც ინსტრუმენტი გარკვეული მოქმედებებისგანხორციელებისა, რომლისდროსაც არ არსებობს კომპანიისდე ფაქტოდამოუკი-დებლობა.

კორპორაციულისამართლისფუძემდებლურიპრინციპისმიხედვით,პარტნიორიარარის პასუხისმგებელი მისი საკუთრებაში არსებული კომპანიის ვალდებულებებზეანუ მათი პასუხისმგებლობა შეზღუდულია კომპანიის ქონებით, რაც წარმოადგენსმთავარ უპირატესობასა და სამართლებრივ სიკეთეს სამეწარმეო საქმიანობაში.ამიტომაცაა, რომ საარბიტრაჟო ტრიბუნალები და სასამართლოები უკიდურესად

9 G.B.Born,InternationalCommercialArbitration,Vol.I,KluwerLawInternational,2009,1154.10 American Fuel Corporation v Utah Energy Development Company Inc., 122 F.3d 130 (2d Cir., 1997).


94

არიდებენთავსშეზღუდულიპასუხისმგებლობისფორმისრაიმესახითდარღვევას,11 თუმცა,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინისმიხედვით,პირისთვისშესაძლოასავალდებულო გახდეს მის საკუთრებაში არსებული კომპანიის მიერ დადებულისაარბიტრაჟო შეთანხმება, მიუხედავად ამ უკანასკნელის მცდელობისა მხოლოდთავად იყოს ვალდებული, როდესაც მისი ქმედებით ადგილი აქვს შეზღუდულიპასუხისმგებლობის სამართლებრივი ფორმის უარყოფას და ეს ყველაფერიხორციელდება არაკეთილსინდისიერად, თაღლითურად, მოტყუებით ან ამუფლების ბოროტადგამოყენებით.12 შესაბამისად, მოქმედების არასამართლიანიდაარაკეთილსინდისიერიბუნებაგადამწყვეტიპირობაა,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინის გამოყენებისთვის. ამიტომაცაა, რომ პირის მიერ კომპანიისინსტრუმენტად და ზოგადად შეზღუდული პასუხისმგებლობის სამართლებრივიფორმისბოროტადგამოყენება,რათათავიდანიქნასაცილებულიმასზესაარბიტრაჟოშეთანხმების სავალდებულო ძალა, ამართლებს ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობისგამოყენებასა”და ამით შეზღუდული პასუხისმგებლობის სამართლებრივი ფორმისპრინციპის დარღვევას. ამ შემთხვევაში ხდება ორი სამართლებრივი სიკეთიდანუფროუპირატესი ღირებულებისდაცვა. აშშ-ს სააპელაციო სასამართლო ერთ-ერთგადაწყვეტილებაშიაღნიშნავს,რომ,,დოქტრინაშეიძლებამოხმობილიქნასმხოლოდიქ, სადაც სამართლიანობა საჭიროებს მოქმედებას, მესამე პირების ინტერესებისდასაცავად”.13 ასევე სამართლიანობისდაცვაიყოდოქტრინისგამოყენებისმთავარიმიზეზი ერთ-ერთი საარბიტრაჟო ტრიბუნალისთვის, რომელიც მიუთითებს, რომ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობა” ეფუძნებოდა კეთილსინდისიერების პრინციპსა დაუფლებებისბოროტადგამოყენებისმიუღებლობას,რაშიციგულისხმებაშეზღუდულიპასუხისმგებლობის სამართლებრივი ფორმის არაკეთილსინდისიერად გამოყენებისდაუშვებლობა”.14

ყოველივე ზემოთ აღნიშნულიდან შეიძლება ხაზი გაესვას ,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინისსამელემენტს:(i)იგიეფუძნებასამართლიანობასადა კეთილსინდისიერებას, (ii) არღვევს (იგნორირებას უკეთებს) კორპორაციულისამართლისპრინციპს-საზოგადოებისპასუხისმგებლობისშეზღუდვისსამართლე-ბრივ ფორმას; (iii) გამოიყენება მხოლოდ იმ შემთხვევებში სადაც ადგილი აქვსუფლებებისბოროტადგამოყენებას,მოტყუებასანთაღლითობას.

აუცილებელია ხაზი გაესვას იმ გარემოებას, რომ სხვადასხვა კანონმდებლობები,ასევე საარბიტრაჟო ტრიბუნალები და სასამართლოები განსხვავებულ მიდგომებსითვალისწინებენზემოთმითითებულიელემენტებთანმიმართებაში.

გერმანული სასამართლოები განსაკუთრებული სიფრთხილით გამოირჩევიან11 T.G.Nelson,‘BridasvTurkmenistan’(2006)Vol.24,Issue3,ASABulletin,KluwerLawInternational,584-599,585.12 C.A.Corrie,‘ChallengesinInternationalArbitrationforNon-signatories’,inD.Campbell(eds.),Com-parativeLawYearbookofInternationalBusiness,(Vol.29,KluwerLawInternational,2007),56.13 WaltonW.McCarthyvLeoL.Azure,22F.3d351(1stCir.,1994).14 InterimAwardof9September1983, inA.J.VanDenBerg(eds.),YearbookCommercialArbitrationVolumeXII–1987,(Vol.XII,KluwerLawInternational,1987),63-81,72.


95

,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინის (Durchgriff) გამოყენებისას.15 ისევეროგორც გერმანიაში, ავსტრიაშიც დოქტრინა ეფუძნება უფლებების ბოროტადგამოყენების შეფასებას. ავსტრიის უზენასი სასამართლოს მიერ დადგენილ იქნა,რომ ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის”დოქტრინა მოქმედებს იმისთვის, რათა არავინგამოიყენოს შეზღუდული პასუხისმგებლობის სამართლებრივი ფორმა მესამეპირისათვისზიანისმიყენებისანსამართლისნორმისთვისთავისარიდებისმიზნით.16

დოქტრინაასევეცნობილიაფრანგულსამართალში,თუმცამისიგამოყენებაძალიანიშვიათია,გამომდინარეიქიდან,რომფრანგულისასამართლოპრაქტიკაძირითადადეფუძნება ე.წ. ,,კომპანიათა ჯგუფის”17 დოქტრინას, რაც წმინდად ფრანგულსაარბიტრაჟოპრაქტიკაშიაღმოცენდა.18

აშშ-ს სასამართლოები ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინის გამოყენებითშეზღუდული პასუხისმგებლობის სამართლებრივი ფორმის შეზღუდვისას,არახელმომწერმესამე პირზე ავრცელებენ საარბიტრაჟოშეთანხმებას,რის აუცილე-ბელ წინაპირობად მიიჩნევენ იმ მტკიცებულების არსებობას, რაც ადასტურებს,რომ კომპანიის მესაკუთრე ახორციელებს კომპანიის სრულ და ყოვლისმომცველკონტროლსა და დომინირებას და რომ კორპორაციული ფორმა არასწორად არისგამოყენებული გარკვეული არამართლზომიერი მიზნების შესასრულებლად, რაშიცუპირველესყოვლისაიგულისხმებაპარტნიორისთაღლითურიქმედებები.19

ინგლისისსამართლისმიხედვით,ასევემოითხოვებაშეზღუდულიპასუხისმგებლო-ბის სამართლებრივი ფორმის დაცვა, თუმცა ინგლისის სააპელაციო სასამართლოერთ-ერთ საქმეზე განმარტავს, რომ დოქტრინა მოქმედებს იმ შემთხვევაში თუშეზღუდული პასუხისმგებლობის კორპორაციული სტრუქტურა გამოყენებულ იქნაიმპერატიულივალდებულებებისანმესამეპირებისლეგიტიმურიდავადამოსულიმოთხოვნებისაღსრულებისთავიდანასაცილებლად.20

მსოფლიოში დამკვიდრებული პრაქტიკის შესაბამისად, საქართველოს კანონ-მდებლობაცითვალისწინებს,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინას.,,მეწარმეთა

15 G.B.Born,InternationalCommercialArbitration,Vol.I,KluwerLawInternational,2009,1156.16 T.Schwarz,C.W.Konrad,TheViennaRules:ACommentaryonInternationalArbitrationinAustria,(KluwerLawInternational,2009),349.17 ე.წ. ,,კომპანიათა ჯგუფის” დოქტრინა ერთ-ერთი საშუალებაა არახელმომწერ მხარეზესაარბიტრაჟო შეთანხმების გავრცელებისა, რომელიც ჩამოყალიბდადა განვითარდა საარბიტრაჟოპრაქტიკიდან. დოქტრინას საფუძვლად დაედო საარბიტრაჟო საქმე (Dow chemical v Insover Case),სადაც არბიტრაჟმა განმარტა, რომ: ,,საარბიტრაჟოდათქმადადებულიურთიერთდაკავშირებულიკომპანიებიდანერთ-ერთიკომპანიისმიერსავალდებულოიქნებადანარჩენიკომპანიებისთვისამავეჯგუფიდან,რომლებმაცმნიშვნელოვანიროლიშეიტანესხელშეკრულებისშედგენაში,შესრულებასადაშეწყვეტაში“.18 J-F.PoudretandS.Besson,ComparativeLawofInternationalArbitration,(2ndedn.,Sweet&Maxwel,London,2007),Para.257.19 T.G.Nelson,‘BridasvTurkmenistan’(2006)Vol.24,Issue3,ASABulletin,KluwerLawInternational,586.20 AdamsVCapeIndustriesp.l.c.[1990]2W.L.R.657,theCambridgeLawJournal(1990)416.


96

შესახებ”საქართველოსკანონისმე-3მუხლისმე-6პუნქტისშესაბამისად,შეზღუდულიპასუხისმგებლობის პარტნიორების კრედიტორის წინაშე პასუხს აგებენ პირადად,თუისინი ბოროტადგამოიყენებენ პასუხისმგებლობის შეზღუდვის სამართლებრივფორმებს. როგორც უკვე აღინიშნა, საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ სულცოტახნისწინდაადგინაპრაქტიკაკერძოდ,ზემოთმოყვანილიზოგიერთიქვეყნებისსასამართლოპრაქტიკისგანგანსხვავებით,,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინაუფრო ფართოდ განმარტა და მიუთითა, რომ ,,ნორ-მა ფართოდ განიმარტება დათავისთავშიმოიცავსარამხოლოდპასუხისმგებლობისშეზღუდვისკორპორაციულიფორმისბოროტადგამოყენებას(მაგ.,კორპორაციის,როგორცმხოლოდპარტნიორისმიზნის მისაღწევი ,,ინსტრუმენტის” დანიშნულებით გამოყენება; კორპორაციულიფორმალობების დაუცველობა”; კორპორაციის, როგორც პარტნიორის ,,ალტერეგოს არსებობა), არამედ თავად შეზღუდული პასუხისმგებლობის, როგორცპასუხისმგებლობის ელემენტის, ბოროტად გამოყენე-ბას, რაც გულისხმობსპარტნიორის მიერ პასუხისმგებლობის შეზღუდვის პრივილეგიის მარტოოდენსხვისიინტერესებისსაზიანოდგამოყენებასდასაკუთარიეკონომიკურირისკებისადადანაკარგისსხვაზეგადაკისრებასკრედიტორისგანზრახშეცდომაშიშეყვანით.”21 ამდენად ნათელია, რომ ზემოთ წარმოდგენილი სხვადასხვა ქვეყნების სამართლისნორმებიდასასამართლოპრაქტიკაძალიანმაღალისტანდარტითაფასებსდაიცავსსაკორპორაციოსამართლისფუნდამენტურიპრინციპს-კომპანიისპასუხისმგებლობისშეზღუდვას და მის საფარველის გაჭოლვას ახდენს მხოლოდ განსაკუთრებულადუკიდურესი აუცილებლობის შემთხვევაში, როდესაც საჭიროა უფრო მაღალისამართლებრივი სიკეთის დაცვა, თუმცა აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ სხვადასხვასასამართლოპრაქტიკაშიდოქტრინისგამოყენებისპირობებიგანსხვავდება,ზოგიერთსასამართლოუფრომეტმოთხოვნებსაწესებს,ხოლოზოგიერთიუფრონაკლებს.

,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინა, როგორც არბიტრაჟის იურისდიქციისგანმსაზღვრელისაკითხი

ა)მთავარიასპექტები

იმისგანსაზღვრათუვინ არისსაარბიტრაჟოშეთანხმებისრეალურიმხარე არბიტ-რაჟში, წარმოადგენს იურისდიქციის საკითხს, რომელიცროგორც წესი განიხილებადავის გადაწყვეტის პროცესის წინარე სტადიაზე. ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის”დოქტრინა არის არახელმომწერ მესამე პირზე საარბიტრაჟო შეთანხმებისგავრცელებისსამართლებრივიინსტრუმენტი,რათაესუკანასკნელიჩართულიქნასდავაში, როგორც მხარე. შესაბამისად, წმინდა პროცესუალური თვალსაზრისით,,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინა არბიტრაჟის კონტექსტში გამოიყენებაიურისდიქციისგანსაზღვრისმიზნით.

რამდენადაც ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინა გამოიყენება იურის-დიქციის დადგენისათვის, ასეთ დროს ყოველთვის საინტერესოა კითხვა, თუ ვის

21 უზენაესისასამართლოს2015წლის6მაისისგადაწყვეტილებები,საქმე#ას-1307-1245-2014.


97

უფლებამოსილებაში შედის მიიღოს საარბიტრაჟო შეთანხმების მესამე პირებზეგავრცელებისა და შესაბამისად, საარბიტრაჟო დავაში მესამე პირის მხარედჩართვის გადაწყვეტილება დოქტრინის საფუძველზე. ეჭვგარეშეა, რომ ე.წ.,,კომპეტენცია კომპეტენციისთვის”22 პრინციპი აძლევს საარბიტრაჟო ტრიბუნალუფლებამოსილებასგანიხილოსთავისივეიურისდიქციადამიიღოსგადაწყვეტილებასაარბიტრაჟოშეთანხმებისნამდვილობისადა არსებობისშესახებ. ერთიშეხედვით,ფართოდ გავრცელებული პრინციპის შესაბამისად, საარბიტრაჟო ტრიბუნალსშეუძლია გადაწყვიტოს საარბიტრაჟო შეთანხმების მესამე პირზე გავრცელებისსაკითხი ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინის საფუძველზე. თუმცა იმისგათვალისწინებით, რომ საკითხი დაკავშირებულია საარბიტრაჟო შეთანხმებისარსებობასთან არახელმომწერი მესამე პირის მიმართებაში, კითხვა იმის შესახებ,შეუძლიათუარასაარბიტრაჟოტრიბუნალსგადაწყვიტოსსაარბიტრაჟოშეთანხმებისმესამეპირზეგავრცელებადოქტრინისგამოყენებითუფრორთულიდაკომპლექსურიხდება. ამისდა მიუხედავად, უმეტეს შემთხვევაში საკითხი არბიტრაჟის სასარგებ-ლოდ განიმარტება და საარბიტრაჟო ტრიბუნალებს ენიჭებათ უფლებამოსილებასაკითხისგადასაწყვეტად.23ამკუთხით,ყველაზემნიშვნელოვანიაიმისაღნიშვნა,რომსაარბიტრაჟოშეთანხმებისგავრცელებამესამეპირზე,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინისგამოყენებითარისსაარბიტრაჟოშეთანხმებისინტერპრეტაციისსაკით-ხი,რათადადგენილიქნასსაარბიტრაჟოშეთანხმებისშესაბამისიმხარეები.

აშშ-ს სასამართლოებს გააჩნიათ განსხვავებული მიდგომა ამ საკითხისადმი. ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს საქმეზე (First Option of Chicago, Inc V Kaplan)24 , აშშ-სუზენაესმასასამართლომდაადგინა,რომთუმხარესხელიარმოუწერიასაარბიტრაჟოშეთანხმებაზე, მაშინ სასამართლომ უნდა გადაწყვიტოს საკითხი გახდება თუ არაარახელმომწერი პირი საარბიტრაჟო შეთანხმების მხარე. სასამართლომ მიუთითა,რომეს არისმოსამართლისადა არა არბიტრისსაბოლოოგანსჯისსაგანი, არისთუარა პარტნიორისთვის ის საარბიტრაჟო შეთანხმება სავალდებულო, რომელიცხელმოწერილიამისსაკუთრებაშიარსებულიკომპანიისმიერ.25

დასკვნის სახითშეიძლება ითქვას,რომ ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის”დოქტრინაარბიტრაჟთან მიმართებაში წარმოადგენს იურისდიქციის განსაზღვრასთანდაკავშირებულსაკითხსდა ისევეროგორც იურისდიქციას მიკუთვნებული ყველასაკითხი,კომპეტენციაკომპეტენციისთვისპრინციპისშესაბამისად,განიხილება

საარბიტრაჟო ტრიბუნალის მიერ, გარდა რამდენიმე გამონაკლისისა, როგორიცაააშშ,სადაცმხოლოდსასამართლოსაქვსუპირატესიუფლებაგანიხილოსაღნიშნული22 ე.წ. ,,კომპეტენცია კომპეტენციისთვის” პრინციპი არის საერთაშორისოდონეზე აღიარებულიდებულება, რომელიც გულისხმობს, არბიტრთა უფლებას გადაწყვიტონ/იმსჯელონ თავისიკომპეტენციის/განსჯადობისშესახებ.23 W.W.Park,‘Non-SignatoriesandInternationalContracts:AnArbitrator’sDilemma’inPCA(eds),Mul-tiplePartyActionsinInternationalArbitration,(OxfordUniversityPress,NewYork,2009),33.24 FirstOptionofChicago,IncVKaplan,514U.S943(1995).25 W.W.Park, ‘Determining anArbitrator’s Jurisdiction “Timing andFinality inAmericanLaw’, (Fall2007),Vol.8Nev.L.Rev.158.


98

საკითხი.

ბ) კორპორაციული საფარველის გაჭოლვა: (i) ,,ვალდებულებებისთვის” და (ii),,იურისდიქციისდასადგენად”

,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინის თავისებურებებისა და იმ ფაქტისგათვალისწინებით, რომ იგი წარმოადგენს საკორპორაციო სამართლის თეორიას,არბიტრაჟისკონტექსტშიაუცილებელიამკაფიოხაზიგაევლოს,,პასუხისმგებლობისგაჭოლვას” ვალდებულებებისათვის და ,,პასუხისმგებლობის გაჭოლვას” იურის-დიქციისდადგენისთვის. ერთი მხრივ, ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობა” გამო-იყენებადავის მატერიალური საკითხის გადასაწყვეტად, კერძოდ მის საფუძველზე ხდებავალდებულების დაკისრება სადაო მოთხოვნაზე. მეორე მხრივ, ,,კორპორაცი-ულისაფარველის გაჭოლვა” ხდება არბიტრაჟის იურისდიქციის დასადგენად, რომლისგამოყენებით, არახელმომწერი მესამე პირისთვის საარბიტრაჟო შეთანხმება ხდებასავალდებულო. აქედან გამომდინარე, ვალდებულებისათვის ,,პასუხისმგებლობისგაჭოლვასა” და იურისდიქციის დასადგენისათვის ,,პასუხისმგებლობის გაჭოლვას”შორის განსხვავების დადგენა მნიშვნელოვანია იმდენად, რამდენადაც, თუ მოხდაკომპანიის კორპორაციული საფარველი გაჭოლვა ,,ვალდებულებებისთვის” ესავტომატურადარნიშნავს,რომკომპანიისპარტნიორზეაუცილებლადგავრცელდებაის საარბიტრაჟო შეთანხმება, რომელიც მოცემულია კომპანიის მიერ ხელმოწერილხელშეკრულებაში.26

ვალდებულებისათვის ,,პასუხისმგებლობის გაჭოლვას” შესაძლებელია ადგილიქონდეს, როდესაც პარტნიორი სცნეს ვალდებულად მის საკუთრებაში არსებულიკომპანიის მიერ ჩადენილ მოქმედებებისთვის, იმ სამართლებრივი საფუძვლებზედაყრდნობით, რომელიც სცდება იმ ხელშეკრულების ფარგლებს, რომელშიცმოცემულია საარბიტრაჟო შეთანხმება (მაგ., კორპორაციული ფორმალობებისდაუცველობა, არაკეთილსინდისიერება). ასეთ შემთხვევებში პარტნიორისთვის არიქნებასავალდებულოსაარბიტრაჟოშეთანხმება,თუმცაგადაწყვეტილებაშეიძლებაშეეხოსპასუხისმგებლობისნაწილში.27

1996წლის29იანვრისგადაწყვეტილებაშიშვეიცარიისფედერალურმასასამართლომნათლად განსაზღვრა, რომ პარტნიორის პასუხისმგებლობა არ გულისხმობს, რომმისთვის სავალდებულოა საარბიტრაჟო შეთანხმება. სასამართლომ განასხვავაშემთხვევები,სადაცკომპანიისშეზღუდულიპასუხისმგებლობაიქნაგაუქმებულიდაპარტნიორისთვისსავალდებულოგახდასაარბიტრაჟოშემთხვევადასიტუაცია,

როდესაც პარტნიორი მისი კომპანიასთან ერთად პასუხისმგებელი გახდამატერიალურ ვალდებულებებზე. ზოგჯერ, შესაძლებელია, რომ მიუხედავად იმ

26 W.W.Park,‘Non-SignatoriesandInternationalContracts:AnArbitrator’sDilemma’inPCA(eds),Mul-tiplePartyActionsinInternationalArbitration,(OxfordUniversityPress,NewYork,2009),19,para.1.60.27 N.Voser,‘Multi-PartyDisputesandJoinderofThirdParties’inA.J.VanDenBerg(eds.),YearsoftheNew-YorkConvention:ICCAInternationalArbitrationConference,ICCACongressSeries2009DublinNo.14,(KluwerLawInternational,2009),378-379.


99

ფაქტისა,რომპარტნიორიარარისსაარბიტრაჟოშეთანხმებისმხარედაამავედროსარც საარბიტრაჟო პროცესის მონაწილე, შეიძლება დადგეს შედეგი და პარტნიორიპასუხისმგებელი გახდეს გარკვეული თანხის გადახდაზე დამოუკიდებლად ან მისკომპანიასთან ერთად, თუ მისი კომპანია, რომელიც საარბიტრაჟო შეთანხმებისხელმომწერია, ვერ ახერხებს ასეთი თანხების გადახდას. აღნიშნული შემთხვევაშეიძლებადაკვალიფიცირდეს,როგორცვალდებულებისათვის ,,პასუხისმგებლობისგაჭოლვის”ტიპიურიმაგალითი.შეჯამებისსახითშეიძლებაითქვას,რომდოქტრინისგამოყენებისფარგლებიდაისფაქტი,რომპარტნიორიპასუხისმგებელიიქნებამისიკომპანიისმოქმედებებზედამოუკიდებლადთუკომპანიასთანერთად,მიუხედავადიმის წარმოადგენს თუ არა იგი საარბიტრაჟო პროცესის მხარეს, უპირატესადდამოკიდებულიამარეგულირებელსამართალზედასასამართლოპრაქტიკაზე.

დასკვნა

წინამდებარესტატიითზოგადადწარმოდგენილიიქნა ,,გამჭოლიპასუხისმგებლო-ბის” დოქტრინის არბიტრაჟში გამოყენებისას წამოჭრილი საკითხები და დამა-ხასიათებელითავისებურებები.ნათლადწარმოჩინდა,რომსაარბიტრაჟოპროცესშიდოქტრინის მოქმედების მიზანი და ფუნქცია სახეცვლილია იმასთან შედარებით,რაც მას გააჩნია, სასამართლოს მიერ მისი გამოყენების შემთხვევაში, როდესაციგი მოხმობილია კომპანიის მიერ ნაკისრი ვალდებულებების პარტნიორისთვისდაკისრებისთვის.თუმცაამასთანაღსანიშნავია,რომდოქტრინასთანდაკავშირებულრიგ საკითხებს იგივე აქტუალობა გააჩნია არბიტრაჟში, როგორც სასამართლოში,მაგალითად, დოქტრინის გამოყენების აუცილებელი პირობების შეფასებასა დაგანმარტებას.

მიუხედავად იმისა, რომ ,,გამჭოლი პასუხისმგებლობის” დოქტრინის უმთავრესმიზანს არბიტრაჟში, არახელმომწერი მესამე პირის საარბიტრაჟო შეთანხმებისმხარედ გახდომის შედეგად საარბიტრაჟო პროცესში ამ უკანასკნელის ჩართვაწარმოადგენს,თავად,დოქტრინისგამოყენებისპირობებისსტანდარტიიდენტურიაიმისა როდესაც იგი გამოიყენება, ზოგადად პასუხისმგებლობის პარტნიორზედაკისრებისდროს.განსხვავებამხოლოდდოქტრინისგამოყენებისმიზნობრიობაშია.თუ ერთ შემთხვევაში დოქტრინა გამოიყენება დავის არსებით ნაწილში, სადაოვალდებულების პარტნიორისთვის დაკისრებისთვის, არბიტრაჟში იგი საჭიროასაწყის ეტაპზე, პარტნიორის საარბიტრაჟო პროცესის მხარედ ჩართვისთვის, რაცშემდეგ ავტომატურად იწვევს, მისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრებას თუკიდავისგანხილვის შედეგადპასუხისმგებლობისდაკისრების საფუძვლები არსებობადადგინდება.

ამდენად არბიტრაჟში დოქტრინის გამოყენებასა და მის პირობებზე მსჯელობახორციელდებადავისდასაწყისსტადიაზე,არბიტრაჟისიურისდიქციისგანსაზღვრისეტაპზე.ყოველივეზემოაღნიშნულიდანგამომდინარე,გარკვევითშეიძლებაითქვას,რომ,,გამჭოლიპასუხისმგებლობის”დოქტრინასარბიტრაჟთანმიმართებაშიპროცე-სუალურიდატვირთვაგააჩნია.


100

სიფა-მრავალი ორგანიზაციის წევრი!

სიფა წარმოადგენს კოალიცია "დამოუკიდებელი და გამჭვირვალე მართმსაჯუ-ლებისთვის" წევრ ორგანიზაციას. კოალიცია შედგება 34 არასამთავრობო ორგა-ნიზაციისგან. კოალიციის მიზანია მიმდინარე სასამართლოსრეფორმების მონიტო-რინგისადადამოუკიდებელიდაგამჭვირვალესასამართლოსთვის ადვოკატირებისპროცესში პროფესიული იურიდიული ასოციაციების, იურიდიული უფლებებისსფეროში მოღვაწე არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და ბიზნეს და პროფესიულიასოციაციებისძალისხმევისგაერთიანება.

სიფა ასევე არის საქართველოს სავაჭრო პალატის საბჭოს წევრი. საქართველოსსავაჭრო პალატა წარმოადგენს წევრობაზე დაფუძნებულ საჯარო სამართლისკორპორაციას, რომელიც აერთიანებს რეგიონულ სავაჭრო-სამრეწველო პალატებსდა მეწარმე სუბიექტებს. მისი მიზანია ხელი შეუწყოს ქვეყნის ეკონომიკურზრდასმეწარმესუბიექტებისსაქმიანობისმხარდაჭერით.

2015 წლის 15 სექტემბერს სიფა გახდა დამფუძნებელი წევრი ეკონომიკურიპოლიტიკის ადვოკატირების კოალიციის (EPAC). კოალიცია შეიქმნა USAID-ისპროექტის„მმართველობაგანვითარებისთვის“(G4G)მხარდაჭერითდამისიმიზანიახელიშეუწყოსბიზენსგარემოსგაუმჯობესებასკერძოდასაჯაროსექტორებსშორისდიალოგისსაშუალებით.

2015წლის15ოქტომბერსსიფაგახდასაქართველოს“პრობონოქსელის”დამფუძნე-ბელიწევრი.საქართველოს„პრობონოქსელი“წარმოადგენსსაქართველოშიმოქმედიადგილობრივი და საერთაშორისო კომპანიების არაფორმალურ გაერთიანებას,რომელთაც სურთ საკუთარი ექსპერტიზისა და პროფესიული რესურსების ჩართვასაზოგადოებრივი მიზნების განხორციელებაში. „პრო ბონო ქსელის“ საქმიანობისსაექსპერტო და ადმინისტრაციულ მხარდაჭერას ახორციელებს „საქართველოსსტრატეგიულიკვლევებისადაგანვითარებისცენტრი“(CSRDG).

101

საქართველოსიურიდიულიფირმებისასოციაციისფარგლებშიშეიქმნაადვოკატთაკლუბი, რომელიც წარმოადგენს წევრი იურიდიული კომპანიების ადვოკატებისგაერთიანებას და მიზნად ისახავს კლუბის წევრი ადვოკატების, თვეში ერთხელ,არაფორმალურ გარემოში შეკრებას. დატვირთული სამუშაო გრაფიკისგანგანტვირთვისადაადვოკატებსშორისურთიერთობებისგანმტკიცებისმიზნით,სიფაორგანიზებას უწევს ადვოკატთა კლუბის შეხვედრებს. კლუბის წევრები აქტიურადერთვებიანსხვადსხვასახისშეჯიბრში.ფორმატიითვალისწინებს,როგორცგასართობასევეინტელექტუალურთამაშებს.

ადვოკატთა კლუბი

mis: marjaniSvilis q. #5

0102, Tbilisi, saqarTvelo

tel:. (+995 32) 2 20 60 80

el-fosta: [email protected]

saqartvelos iuridiuli firmebis asociaciis jurnali #1

Documents