(sedarebiti analizi) · samartali §1 arbitraji da saertasoriso organizaciebi §2 saertasoriso...

482
giorgi cercvaZe saerTaSoriso arbitraJi (SedarebiTi analizi) Tbilisi 2008

Upload: others

Post on 04-Nov-2019

15 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

giorgi cercvaZe

saerTaSoriso arbitraJi

(SedarebiTi analizi)

Tbilisi

2008

sarCevi gamoyenebuli Semoklebebi winasityaoba redaqtorisagan Sesavali

zogadi nawili

kari I saerTaSoriso arbitraJis zogadi daxasiaTeba

Tavi I arbitraJis cneba, warmoSoba da ganviTareba

§1. arbitraJis istoria

§2 arbitraJis cneba

§3 saerTaSoriso arbitraJis dadebiTi da uaryofiTi mxareebi

§4 delokalizaciis Teoria

§5 konfidencialuroba

Tavi II arbitraJebis klasifikacia

§1 klasifikaciis kriteriumebi da arbitraJis saxeebi

§2 mudmivmoqmedi da droebiTi (ad hoc) arbitraJebi

§3 saerTo (zogadi) da specializebuli arbitraJebi

Tavi III saerTaSoriso arbitraJi da sajaro samarTali

§1 arbitraJi da saerTaSoriso organizaciebi

§2 saerTaSoriso sajaro arbitraJi

§3 arbitraJi, konstitucia da adamianis uflebebi

arbitraJi da sasamarTlosaTvis mimarTvis konstituciuri ufleba

kari II saerTaSoriso arbitraJis normatiuli safuZvlebi Tavi I saerTaSoriso xelSekruleba §1 arbitraJis saerTaSoriso samarTliT regulirebis pirveli cdebi I. Jenevis konvencia da oqmi II. Jenevis oqmidan niu-iorkis konvenciamde §2 niu-iorkis konvencia §3 arbitraJTan dakavSirebuli sxva saerTaSoriso xelSekrulebebi I. saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvencia II. vaSingtonis konvencia III. moskovis konvencia da kievis SeTanxmeba Tavi II kanoni §1 saarbitraJo kanonmdeblobis unifikacia UNCITRAL-is saqmianoba advokatTa saerTaSoriso asociaciis saqmianoba §2 saerTaSoriso arbitraJi yofil sabWoTa saxelmwifoebSi ruseTi ukraina litva estoneTi latvia azerbaijani somxeTi §3 saerTaSoriso arbitraJi evropul da amerikul kanonmdeblobaSi SvedeTi germania

Sveicaria italia safrangeTi inglisi arbitraJi da evrokavSiri amerikis SeerTebuli Statebi

Tavi III saarbitraJo reglamentebi I. ruseTis federaciis savaWro-samrewvelo palatis arbitraJi (ruseTi) II. DIS arbitraJi (germania) III. SCC (stokholmis) arbitraJi (SvedeTi) IV. Swiss Rules (Sveicaruli saarbitraJo reglamenti) (Sveicaria) V. ICC (parizis) arbitraJi (safrangeTi) VI. LCIA (londonis) arbitraJi (inglisi) VII. AAA (vaSingtonis) arbitraJi (aSS) Tavi IV saerTaSoriso arbitraJis regulirebis perspeqtivebi saqarTveloSi

kerZo nawili kari III saarbitraJo ganxilvis winapirobebi Tavi I saarbitraJo SeTanxmeba $1 saarbitraJo SeTanxmebis cneba saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiuroba §2 saarbitraJo SeTanxmebis saxeebi §3 Teoriebi saarbitraJo SeTanxmebis Sesaxeb I. materialur-samarTlebrivi (saxelSekrulebo) Teoria II. saproceso samarTlebrivi Teoria III. Sereuli Teoria §4 GsaarbitraJo SeTanxmebis mxareebi (subieqtebi) I. fizikuri pirebi II. iuridiuli pirebi III. saxelmwifo IV. momxmarebeli V. Amicus Curiae VI. mesame pirebi §5 warmomadgenloba I. warmomadgenloba saarbitraJo SeTanxmebis dadebisas II. warmomadgenloba saarbitraJo ganxilvisas §6 saarbitraJo SeTanxmebis forma I.modeluri kanoni, reglamentebi da konvenciebi II. ruseTi III. SvedeTi

IV. germania V. Sveicaria VI. safrangeTi VII. inglisi VIII.amerikis SeerTebuli Statebi IX. saarbitraJo SeTanxmeba eleqtronuli formiT §7 saarbitraJo SeTanxmebis Sinaarsi I. saarbitraJo SeTanxmebis rekvizitebi II. specialuri pirobebi saarbitraJo SeTanxmebaSi §8 saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTali I.saerTaSoriso xelSekrulebebi II. ruseTi III. SvedeTi IV. germania V. Sveicaria VI. safrangeTi VII. inglisi VIII. amerikis SeerTebuli Statebi §9 saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi I. saarbitraJo SeTanxmebis Sewyveta (gauqmeba) da baTiloba II. sasamarTlos mier davis ganxilvis gamoricxva III. sasamarTlo ganxilvis Sewyveta, Tu SeCereba IV. saarbitraJo SeTanxmebis safuZvelze dawyebuli saarbitraJo ganxilva da moTxovnis xandazmulobis vadebi §10 saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba mesame pirebze I. mesame piris sasargeblod dadebuli xelSekrulebebi II. garantia, Tavdeboba, solidaruli valdebuleba III.iuridiuli piris mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba am iuridiuli piris partniorebze (wevrebze) IV.saxelmwifos mier kontrolirebadi kompaniebisa da sajaro samarTlis iuridiuli pirebis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba saxelmwifoze V. “kompaniebis jgufis doqtrina” §11 saarbitraJo SeTanxmeba da uflebamonacvleoba §12 saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi regulirebis perspeqtivebi saqarTveloSi

Tavi II saarbitraJo ganxilvis sagani §1 saarbitraJo ganxilvis sagani calkeuli saxelmwifoebis kanonmdeblobaSi I. yofili socialisturi banakis saxelmwifoebi II. SvedeTi III. germania IV. Sveicaria V. safrangeTi VI. inglisi VII. amerikis SeerTebuli Statebi

VIII.saarbitraJo ganxilvis sagnis gansazRvrisas gamosayenebeli samarTali §2 saarbitraJo ganxilvis sagani da samarTlis calkeuli dargebi I.arbitraJi da gadaxdisuunarobis samarTali II. arbitraJi da inteleqtualuri sakuTrebis samarTali III. arbitraJi da sakorporacio (samewarmeo) samarTali IV. arbitraJi da konkurenciis samarTali §3 saarbitraJo ganxilvis sagnis regulireba qarTul samarTlSi

kari IV saarbitraJo ganxilva Tavi I saarbitraJo ganxilvis organizeba §1 saarbitraJo ganxilvis adgili da saarbitraJo ganxilvis mimarT gamosayenebeli (saproceso) samarTali saarbitraJo ganxilvis adgilis arCeva mxareTa mier saarbitraJo ganxilvis adgilis gansazRvra mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas gamosayenebeli saproceso samarTali reglamenti, rogorc gamosayenebeli saproceso samarTali eleqtronuli saarbitraJo ganxilvis adgilis gansazRvra §2 arbitrebi arbitri -- mxareTa warmomadgeneli Tu damoukidebeli msajuli arbitris daniSvna arbitrTan dadebuli xelSekruleba arbitris kompetencia saarbitraJo ganxilvisas arbitris pirovnuli Tvisebebi arbitrTa raodenoba arbitris honorari arbitris pasuxismgebloba §3 saarbitraJo ganxilvis organizebis calkeuli sakiTxebi konfidencialurobis uzrunvelyofa saarbitraJo ganxilvis administraciuli uzrunvelyofa saarbitraJo ganxilvis vadebi saarbitraJo ganxilvis ena

Tavi II saarbitraJo ganxilvis dawyeba da dasruleba

§1 Txovna arbitraJis Sesaxeb da saarbitraJo pretenzia UNCITRAL 1976 МКАСarbitraJi (ruseTi) stokholmis saarbitraJo instituti (SvedeTi) DIS arbitraJi (germania) Sveicaruli saarbitraJo reglamenti (Sveicaria) ICCarbitraJi (safrangeTi) LCIA arbitraJi (inglisi) AAA- arbitraJi (aSS)

§2 pasuxi Txovnaze da Sesagebeli §3 mtkicebulebebi mowmis Cveneba eqspertis daskvna werilobiTi mtkicebuleba mtkicebulebebi eleqtronuli formiT mtkicebulebaTa gamokvleva §4 saarbitraJo ganxilvis calkeuli sakiTxebi mxareTa simravle saarbitraJo ganxilvisas. mesame pirebi werilobiTi ganxilva da zepiri ganxilva mxareTa gamoucxadebloba saarbitraJo ganxilvebis gaerTianeba saarbitraJo ganxilvis sxva saproceduro sakiTxebi saarbitraJo ganxilvis dasruleba saarbitraJo ganxilvis xarjebi saarbitraJo ganxilva inernetSi

Tavi III gamosayenebeli samarTali §1 gamosayenebeli samarTlis Sinaarsi da farglebi gamosayenebeli samarTlis farglebi imperatiuli normebi mxareTa kerZo avtonomia davis gadwyveta ex aequo et bono da amiable compositeur §2 lex mercatoria ex aequo et bono, amiable compositeur da lex mercatoria xelSekruleba da savaWro tradiciebi §3 gamosayenebeli (materialuri) samarTlis gansazRvra mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas koliziuri normebi da gamosayenebeli samarTali gamosayenebeli samarTlis gansazRvra saerTaSoriso saarbitraJo reglamentebSi davis saganTan yvelaze mWidro kavSiris mqone samarTali ICSID arbitraJis mier gamosayenebeli samarTali §4 gamosayenebeli samarTlis Sinaarsis dadgena gamosayenebeli samarTali -- faqti Tu samarTali gamosayenebeli samarTlis Sinaarsis dadgenis meTodebi da saSualebebi

Tavi IV sasamarTlos kompetenciis farglebi saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisas $1 sasamarTlo da saerTaSoriso saarbitraJo ganxilva §2 arbitrTa daniSvna da acileba ruseTi SvedeTi germania

Sveicaria safrangeTi inglisi amerikis SeerTebuli Statebi §3 sasamarTlos daxmareba mtkicebulebaTa miRebisas §4 Anti-suit imjunctions §5 kompetenciis kompetencia ruseTi SvedeTi germania Sveicaria safrangeTi inglisi amerikis SeerTebuli Statebi §6 uzrunvelyofis iZulebiTi zomebi konvenciebi ruseTi da postsocialisturi saxelmwifoebi SvedeTi germania Sveicaria inglisi amerikis SeerTebuli Statebi

kari V saarbitraJo gadawyvetileba Tavi I saarbitraJo gadawyvetilebis forma da Sinaarsi §1 saarbitraJo ganxilvis dasrulebis formebi §2 saarbitraJo gadawyvetilebis forma saarbitraJo gadawyvetileba eleqtronuli formiT §3 saarbitraJo gadawyvetilebis Sinaarsi dasabuTebuli saarbitraJo gadawyvetileba gansxvavebuli azri saarbitraJo gadawyvetileba dasabuTebis gareSe procentebi gadawyvetilebis ganmarteba da koreqtireba saarbitraJo gadawyvetilebis iuridiuli Zala Tavi II saarbitraJo gadawyvetilebebis klasifikacia da kriteriumebi §1 saarbitraJo gadawyvetilebebis klasifikacia §2 ~saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetileba~ da misi kvalifikaciis kriteriumebi niu-iorkis konvencia modeluri kanoni ruseTi SvedeTi

germania Sveicaria safrangeTi inglisi amerikis SeerTebuli Statebi Tavi III saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmeba ruseTi SvedeTi germania Sveicaria safrangeTi inglisi amerikis SeerTebuli Statebi Tavi IV saarbitraJo ganxilvis dasrulebis sxva formebi Tavi V saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba §1 cnobisa da aRsrulebis zogadi daxasiaTeba cnobisa da aRsrulebis samarTlebrivi Sinaarsi Favor arbitri eleqtronuli formiT arsebuli saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba §2 erTi saxelmwifos sasamarTlos mier gauqmebuli saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba meore saxelmwifos sasamarTlos mier §3 saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis zogierTi safuZvlis Sesaxeb aRsrulebaze uaris Tqma, roca mopasuxe ar iyo saTanado wesiT gafr-Txilebuli gamosayenebeli samarTali, rogorc cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZveli sajaro wesrigi punitive damages korufcia §4 cnobisa da aRsrulebis sakiTxis sakanonmdeblo regulireba da sasamarTlo praqtika ruseTi da postsocialisturi saxelmwifoebi SvedeTi germania Sveicaria safrangeTi inglisi amerikis SeerTebuli Statebi

§5 vaSingtonis konvenciis mixedviT miRebuli gadawyvetilebebis cnoba da aRsruleba §6 saarbitraJo gadawyvetilebebis cnoba da aRsruleba saqarTveloSi „Sida“ saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsruleba saerTaSoriso (ucxouri) saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis samarTlebrivi safuZvlebi saqarTveloSi uzenaesi sasamarTlos praqtikis zogadi daxasiaTeba saproceso darRvevebis sasamarTlo kontroli saarbitraJo gadawyvet-ilebis cnobisa da aRsrulebisas daskvna bibliografia

gamoyenebuli Semoklebebi

sssk – samoqalaqo saproceso kodeqsi ismo – inteleqtualuri sakuTrebis msoflio organizacia МКАС -- МеждународныйКоммерческийАрбитражный Суд ПриТоргово-Промышленной Палате Российской Федерации UNCITRAL – United Nations Commission on International Trade Law ICC- International Chamber of Commerce AAA- American Arbitration Association AA – Arbitration Act (England) FTA - Fast Track Arbitration Don`t Arbitrations --- “Document only no Travel” Arbitrations DIS – Deutsche Institution für Schiedsgerichtbarkeit LCIA -- London Court of International Arbitration SCC- Stokholm Chamber of Commerce ICSID – International Centre for Settlement of Investment Disputes PGE  -­‐-­‐  Permanent Group of Experts

the IBRD -- The International Bank for Reconstruction and Development BIT -- Bilateral Investment Treaty IBA – International Bar Association KSG – Konkordat vom 27. März 1969 über die Schiedsgerichtbarkeit (die Schweiz) IPRG –Bundesgesetz über das Internationale Privatrecht (die Schweiz) BGG -- Bundesgerichtsgesetz (die Schweiz) FAA -- Federal Arbitration Act (USA) EC- European Community ZPO – Zivilprozesordnung (Deutschland) BGB- Bürgerliches Gesetzbuch (Deutschland) OLG – Oberlandsgericht (Deutschland) VO – Verordnung VwGO-Verwaltungsgerichtsordnung NAFTA—North America Free Trade Agreeement The RICO Act -- The Racketeer Influenced and Corrupt Organizaions Act OHG – Offene Handelsgeselschaft ArbGG-Arbeitsgerichtsgesetz winasityvaoba

Tanamedrove qarTuli kerZo samarTali sakmaod axalgazrdaa. samoqalaqo kodeqsis miRebidan aT welze meti gavida, Tumca kerZo samarTlis formirebis process dasrulebuls jerac ver vuwodebT. jer kidev arsebobs sferoebi, romlebic sxvadasxva subieqturi Tu obieqturi mizezebis gamo qarTveli kanonmdeblis yuradRebis miRma rCebian. aseT sferoTa ricxvs SeiZleba mivakuTvnoT saerTaSoriso ar-bitraJi da misi maregulirebeli normebi.

msxvili investorebis saqarTvelosadmi interesis zrdasTan erTad xSirdeba saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvebSi qarTuli saxelmwifos, an misi rezidenti fizikuri da iuridiuli pirebis monawileobis SemTxvevebi. magaliTad SeiZleba moviyvanoT sainvesticio davebis saerTaSoriso centrSi (ICSID --arbitraJi) ukanaskneli ori wlis ganmavlobaSi mimdinare ori saarbitraJo ganxilva. Aam centris veb-gve-

rdze ganTavsebuli informaciis mixedviT, erT-erT saqmeze arbitrebma

2008 wlis Tebervlis bolos ukve gamoitanes gadawyvetileba. meore saqmeze ki ganxilva jer kidev mimdinareobs. aseve izrdeba sxva saerTaSoriso saarbitraJo institutebis mier organizebul saarbitraJo ganxilvebSi saqarTvelos rezidenti pirebis monawileobis precedentebis raodenoba.

saerTaSoriso arbitraJis maregulirebeli qarTuli kanonis ararseboba kidev ufro naTels xdis am institutTan dakavSirebuli problemebis kvlevis aqtualobas. aRniSnuls adasturebs is garemoebac, rom, Tu ar CavTvliT ramdenime statias, qarTul enaze saerTaSoriso arbitraJTan dakavSirebuli iuridiuli literatura TiTqmis ar arsebobs.

winamdebare naSroms ar aqvs da arc SeiZleba hqondes saerTaSoriso arbitraJTan dakavSirebuli problemebis yovelmxrivi analizisa da maTi gadaWris pretenzia. piriqiT, is am problemebis Sesaxeb qarTveli mkiTxvelis informirebis mokrZalebul cdas ufro warmoadgens. qarTvel iuristebs jer kidev win gvaqvs saarbitraJo kanonmdeblobis SemuSavebasTan dakavSirebuli polemika da ganxilvebi.

Cemi mokrZalebuli Sroma wignad ver iqceoda da dRis sinaTles ver ixilavda megobrebisa da kolegebis daxmarebis gareSe. Cems mo-valeobad mimaCnia gansakuTrebuli yuradRebiT movixsenio TiToeuli maTgani.

gansakuTrebuli madlierebis grZnobiT minda movixsenio Cemi sadisertacio naSromis xelmZRvaneli. ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakultetis asocirebuli profesori, Tbilisis saapelacio sasamarTlos mosamarTle qalbatoni Tamar zambaxiZe, romelmac yuradRebiT waikiTxa wignis dasrulebuli varianti da sagulisxmo SeniSvnebic gamoTqva calkeul sakiTxTan dakavSirebiT.

uRrmesi madloba Tbilisis saxelmwifo universitetis srul profesors, baton zurab ZlieriSvils, romelsac Tavisi saqmianobidan gamomdinare SesaZlebloba hqonda gascnoboda saqarTvelos saxelmwifos monawileobiT gamarTuli saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvebis specifikas. masTan saubrebi damexmara Cemi Sexeduleba Camomeyalibebina saerTaSoriso arbitraJis funqcionirebasTan dakavSir-ebuli zogierTi problemuri sakiTxis mimarT.

2007 wlis gazafxulze, rogorc stipendiats,SesaZlebloba mqonda, memuSava maqs-plankis saxelobis ucxouri da saerTaSoriso kerZo samarTlis institutSi, q. hamburgSi (germania) da iq damewera am wignis ZiriTadi nawili.

gansakuTrebiTG minda aRvniSno profesorebis, batoni besarion zoiZis da baton guram naWyebias mier aRmoCenili daxmareba, ramac SesaZlebloba momca gamomeyenebina evropis erT-erT mowinave samecniero centrSi muSaobis SesaZlebloba. aseve minda rekomendaciisTvis madloba gadavuxado profesor zviad gabisonias.

minda gansakuTrebuli madloba gadavuxado Cems uaxloes megobarsa da partniors, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis asistent-profesorsa da advokats, levan janaSias, romlis daxmarebis gareSec Cemi germaniaSi gamgzavreba praqtikulad SeuZlebeli iqneboda. saqarTveloSi Cemi aryofnis periodSilevan janaSiam uangarod aiRo sakuTar Tavze, Cemi, rogorc advokatis, pro-fesiuli movaleobebis Sesruleba.

minda madloba gadavuxado ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitets da mis reqtors, b-n prof. gia xubuas, romelmac uyoymanod miiRo gadawyvetileba germaniaSi Cemi gamgzavrebis xarjebis anazRaurebis Sesaxeb.

madliereba unda gamovxato maqs-plankis institutis biblioTekis TanamSromlebisadmi da gansakuTrebiT qalbaton elke halzen-rafelisadmi (Dipl.-Bibl. Elke Halsen-Raffel), romelic mudam mzad iyo daxmar-ebisaTvis.

calke minda aRvniSno ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakultetis asocirebuli profesorisa da uzenaesi sasamarTlos mosamarTlis qalbaton mariam ciskaZis gulisxmieri damokidebuleba. misi daxmarebiT SesaZlebloba momeca, detalurad gavcnobodi ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobasa da aRsrulebasTan dakavSirebiT arsebul qarTul sasamarTlo praqtikas. aqve minda madloba gadavuxado saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos kancelariis ufross, baton zaza sirbilaSvils, romelmac yvelaferi iRona uzenaes sasamarTloSi CemTvis saukeTeso samuSao pirobebis Sesaqmnelad.

madloba minda vuTxra Cems umcros megobarsa da kolegas, nina

xuWuas, romlis teqnikuri daxmarebis gareSec wignze muSaoba gacilebiT rTuli iqneboda.

gansakuTrebuli madloba Cems bremenSi mcxovreb megobars, lana kobaxiZes, romelic yovelTvis mzad iyo daxmarebisaTvis.

da bolos, madloba im droisaTvis hamburgSi myof qarTvel iuristebs: goCa giorgiZes, Tamar gasvians, rati bregaZes, giorgi vaSakiZes da sxvebs, romlebTan yoveldRiuri urTierToba da saubari saukeTeso gantvirTva iyo biblioTekaSi rTuli da damRleli muSaobis Semdeg.

giorgi cercvaZe

hamburgi-Tbilisi 2007-2008 weli

Foreword

The modern Georgian private law is quite young. Over a decade has passed since the adoption of the Civil Code, but we can hardly call the process of formation of private law a completed process. There are some areas, which continue to remain beyond the scope of attention of Georgian law-makers. International arbitration and the provisions governing it can be attributed to the list of such areas. As the major investors’ interest in Georgia is increasing, the cases of international arbitration hearings frequent, in which the Georgian government or its resident individuals or legal entities are involved. As an example, we can cite two arbitration

hearings pending for the last two years in International Center for Settlement of Investment Disputes (ICSID). According to the information posted on the ICSID website, the arbitrators have already made an award in one of the cases at the end of February 2008. The proceedings over the other case are still pending. The number of involvement of Georgian residents in the arbitration hearings held by other international arbitration institutions is also on the rise. The lack of a Georgian law to govern international arbitration is another factor accounting for a pressing need for studying the issues related to such institution. That the above statement is true is further proved with the fact that if not just very few articles, there is no literature on international arbitration available in Georgian. This work does not and can’t claim it provides a comprehensive insight into or ways of solution to international arbitration issues. Rather, it is more a modest attempt to inform the Georgian reader about the problem. Georgian lawyers are yet in for debates and discussions over the development of arbitration law. My modest work could not have become a book and thus seen the light if not for the assistance from my friends and colleagues. Therefore, I feel obliged to mention each of them with special attention. I’d like to express my special appreciations for the supervisor of my thesis Mrs. Tamar Zambakhidze, an associate professor at the Faculty of Law of Ivane Javakhishvili Tbilisi State University and a Judge of Tbilisi Courtof Appeal, who read the final version of the book carefully and expressed valuable notes in respect of certain questions. I’d like to express my deepest gratitude for Mr. Zurab Dzlierashvili, professor at Tbilisi State University who, thanks to his occupation, had the opportunity to get familiarized with the specifics of the international arbitration hearings held with the involvement of the Georgian government. Besides, conversations with him held me formulate my viewpoints as regards certain issues related to the operation of international arbitration. In the spring of 2007, I was privileged to work in Max Planck Institute for Comparative and International Private Law, Hamburg, Germany, as a scholarship holder of the Institute and to write the main part of this book there. I’d like to mention with special thanks the assistance that the professors Mr. Besarion Zoidze and Mr. Guram Nachkebia provided me with, enabling me to take the opportunity to work in one of the leading scientific centers of Europe. I’d also like to thank Professor Zviad Gabisonia for his reference. My special thanks go to my closest friend and colleague Levan Janashia, an assistant professor at Ivane Javakhishvili Tbilisi State University and attorney at law, without whose help my travel to Germany could never have been made possible. With no interest whatsoever, Levan Janashia undertook to discharge my professional duties as of an attorney at law during my stay abroad. Further, I’d like to express my gratitude to Ivane Javakhishvili Tbilisi State University and its rector and professor Mr. Gia Khubua who made the decision to pay my travel expenses to Germany without hesitation. I’d like to express works of appreciation for the personnel of Max Planck Institute Library, particularly for Mrs. Dipl. Bibl. Elke Halsen-Raffel, who was always ready to help. I’d like to express my personal thanks to Mrs. Mariam Tsiskadze, an associate professor at the Faculty of Law of Ivane Javakhishvili Tbilisi State University and a Judge of the Supreme Court of Georgia for her kind attention and help. With her held, I was given the opportunity to study in detail the current Georgian judicial practice of recognition and enforcement of foreign arbitration awards. Besides, I’d like to express appreciations for Mr. Zaza Sirbilashvili, the Head of the Chancellery of the Supreme Court of Georgia who spared no effort to create the best working conditions for me. My gratitude goes to my young friend and colleague Nina Khuchua, without whose technical help working on this book would have been so much more difficult. My special thanks go to my friend in Bremen Lana Kobakhidze who was always there to help me. And finally, I’d like to thank the Georgian

Lawyers staying in Hamburg then, namely: Gocha Giorgidze, Tamar Gasviani, Rati Bregadze, Giorgi Vashakidze and others, the daily interaction and conversation with who was the best way to relax after hard and tiring work in the library.

George Tsertsvadze

Hamburg/Tbilisi

2007/2008

Sesavali Tanamedrove ekonomikuri urTierTobebis safuZvels Tavisufali

bazari warmoadgens. uaxlesi teqnologiebi sagrZnoblad aumjobeseben ekonomikuri proeqtebis ganxorcielebis siswrafesa da xarisxs. iSleba politikuri sazRvrebi da miuxedavad imisa, rom Tavisufali bazari sakuTar TavSi TviTregulirebis saSualebebsac gulisxmobs, ufro da ufro rTuldeba misi samarTlebrivi mowesrigeba. nacionaluri samarTali srulyofilad ver aregulirebs saerTaSoriso ekonomikur urTierTobebs. Kkanonmdebeli ar unda ecados sakanonmdeblo novaciebiT moicvas es urTierTobebi, magram unda Seqmnas samarTlebrivi baza, romelze dayrdnobiTac calkeul subieqtebs saSualeba miecemaT damoukideblad ~ganaviTaron~ bazris moTxovnebis Sesabamisi regulireba. yovelive zemoaRniSnulis paralelurad nacionaluri samarTali unda qmnides sajaro interesis dacvis efeqtur garantiebs, romlebic kontrolsa da momxmarebelTa uflebebis dacvas gulisxmoben. Tavisufali bazris pirobebSi gansakuTrebul mniSvnelobas iZens Tanamedrove kerZo samarTlis mier sayovelTaod aRiarebuli mxareTa kerZo avtonomia.1 kerZo avtonomia sakuTar TavSi moicavs garkveul riskebs, romelTaganac, miuxedavad yvela detalis gaTvaliswinebis mcdelobisa, dazRveuli aravin ar aris.

1 mxareTa kerZo avtonomiis Sesaxeb ix. Ggabisonia zviad, `mxareTa nebis avtonomiis cneba

saerTaSoriso kerZo samarTalSi~, Jurnali `samarTali~, #8, 2003 w., gv. 9-12

socialuri urTierTobebi adamianTa Sexedulebebis sxvadasxvaobis gareSe warmoudgenelia. SexedulebaTa, warmodgenaTa da mosazrebaTa sxvadasxvaoba badebs konfliqts. paradoqsia, magram faqtia, rom konfliqti adamianTa sazogadoebis ganviTarebis Tanmxleb Cveulebriv movlenad ganixileba.

buring-ules ganmartebiT, konfliqti aris mdgomareoba, roca ori an meti subieqtis interesi erTmaneTTan iseT winaaRmdegobaSi modis, rom erTdroulad maTi srulad dakmayofileba SeuZlebelia. Dmerilsis azriT dava (dispute) aris faqtTan, an uflebebTan dakavSirebuli mxareTa uTanxmoeba, rodesac erTi mxaris pretenzias (moTxovnas) an SeTavazebas ewinaaRmdegeba meore mxaris uari an sawinaaRmdego moTxovna.2 davis warmoSoba nebismieri ekonomikuri proeqtisTvis, an SedarebiT mcire mniSvnelobis garigebisTvis udides safrTxes warmoadgens. ubralo gaugebrobasac ki SeuZlia CaSalos didi Sromis fasad miRweuli SeTanxmeba. saqmiani adamianebis umravlesobam sakmaod kargad icis, ra SeiZleba mohyves mxareTa Sexedulebebis sxvadasxvaobas konkretuli biznes-proeqtebis ganxorcielebisas. davis acileba yovelTvis ver xerxdeba.

ekonomikuri proeqtebis ganxorcielebis dros maqsimalurad cdiloben gaiTvaliswinon movlenaTa ganviTarebis yvelaze uaresi varianti da SeimuSaon samarTlebrivi dacvis efeqturi meqanizmebi. aseTi gansakuTrebuli SemTxvevebisaTvis nacionaluri sasamarTloebi sakmaod mouqnel institutebs warmoadgenen. maTTvis damaxasiaTebeli saproceso formalizmi sagrZnoblad aWianurebs saqmis droul gadawyvetas. sasamarTlo gadawyvetilebis gasaCivrebisa da procesis gagrZelebis SesaZlebloba kidev ufro saxifaTos xdis sasamarTlosadmi mimarTvis perspeqtivas. gansakuTrebiT es SeiZleba iTqvas biznesis iseT sferoebze, romlisTvisac problemis droul gadawyvetas sasicocxlo mniSvneloba aqvs. arsebobs SemTxvevebi, rodesac sasamarTloSi saqmis ganxilva imdenad iweleba droSi, rom mxareebi kargaven saqmis saboloo gadawyvetis interess da cdiloben moZebnon regulirebis alternatiuli saSualebebi.

rogorc wesi, msxvili ekonomikuri proeqtebi erTi saxelmwifos samarTlebrivi regulirebis farglebSi Tavidanve ar Tavsdeba xolme, amitom transnacionaluri kompaniebi cdiloben, Tuki es SesaZlebelia, Tavidan aicilon romelime saxelmwifos sasamarTlos mier maTi saqmis ganxilva da moZebnon davis gadawyvetis ufro efeqturi, swrafi da obieqturi saSualeba. erT-erT aseT saSualebad SeiZleba CaiTvalos saerTaSoriso arbitraJi.

dReisaTvis sayovelTaod aRiarebulia, rom biznesi sasamarTlosTan SedarebiT upiratesobas davebis alternatiuli gziT gadawyvetas

aniWebs. biznesmenTa warmodgeniT sasamarTlo ganxilva aris erT-erTi yvelaze biurokratiuli procedura, romelsac iSviaTad mohyveba mxareebisaTvis sasurveli Sedegi. mewarmeTa damokidebulebas marTlmsajulebisadmi moswrebulad axasiaTebs bergeri, romelic Tvlis, rom biznesisaTvis sasamarTlo niSnavs: Zalian bevr kanonebs,

2 Bühring-Uhle Christian, (and for the second edition, Lars Kirchhoff and Gabriele Scherer with a foreword by William W. Park) Arbitration and Mediation in International Business Kluwer Law International BV, the Netherlands,2006, p. 132

Zalian cota samarTlianobas, Zalian bevr normebs da Zalian cota

Sedegebs („too much law, too little jusitice too many rules too few results“).3 sasamarTlos mimarT aseTi undobloba axali ar aris. aq arc

romelime saxelmwifos sasamarTlos metnakleb efeqturobazea saubari. Tanamedrove evropuli da amerikuli samarTlebrivi sistemebis mesveurebi iZulebulni arian aRiaron, rom dReisaTvis sasamarTlo namdvilad aris sakmaod Zviri siamovneba, romelic yovelTvis ver amarTlebs molodins. aristotele Tavis ritorikaSi werda, rom arb-itraJi davis gadawyvetis saukeTeso saSualebaa, vinaidan arbitrma gada-wyvetileba samarTlianobidan gamomdinare unda miiRos, xolo sasamarTlom --- kanonidan gamomdinare.4

cxadia, sasamarTlos mimarT gamoTqmuli negatiuri Sefasebebi ar unda gavigoT ise, TiTqos saerTaSoriso arbitraJi srulyofilia da pasuxobs yvela im moTxovnas, romelsac momxmareblebi maT mier arCeul arbitrebsa Tu saarbitraJo institutebs uyeneben. Mmiuxedavad amisa, Tanamedrove saerTaSoriso ekonomikuri xelSekrulebebis daaxloebiT 80-90% Seicavs saarbitraJo SeTanxmebas. rogorc germanul iuridiul literaturaSi aRniSnaven, saarbitraJo SeTanxmeba gansakuTrebiT popularulia sazRvao gadazidvebisa da saerTaSoriso vaWrobis sfero-Si.5 sazRvrebis gadakveTa da ramdenime saxelmwifos marTlwesrigTan erTdrouli Sexeba yvelaze metad am sferoSi dasaqmebul mewarmeeebs uqmnis arastabilurobis gancdas. Aam arastabilurobis kompensireba warmatebiT SeuZlia saerTaSoriso arbitraJs, romelic naklebad aris damokidebuli ama Tu im saxelmwifos marTlwesrigze da romlis gadawyvetilebis aRsruleba saerTaSoriso samarTlis mier aris garantirebuli. saerTaSoriso arbitraJi uaRresad dinamiuri institutia. Mmis ganviTarebas sxvadasxva faqtori ganapirobebs. meoce saukunis meore naxevarSi, gansakuTrebiT ki mis ukansaknel meoTxedSi, arbitraJis sferoSi Catarebulma uzarmazarma samuSaom Sedegad moitana saarbitraJo kanonmdeblobis unifikaciis sakmaod maRali xarisxi. e.w globalisation of arbitration, rogorc mas literaturaSi uwodeben.6

arbitraJis, rogorc mxareTa Soris davis gadawyvetis alternatiuli saSualebis, roli da mniSvneloba TandaTanobiT izrdeba. `SeiZleba gadauWarbeblad iTqvas, rom dRes sayovelTaod aris aRiarebuli saerTaSoriso kerZo urTierTobebidan (da ara marto am urTierTobebidan) warmoSobili davebisa da uTanxmoebebis regulirebis alternatiuli saarbitraJo gadawyvetilebebis upiratesoba saxelmwifo sasamarTloebTan SedarebiT, gansakuTrebiT saerTaSoriso ekonomikuri urTierTobebis sferoSi, rodesac erTi mxare ver endoba meore mxaris samarTalwarmoebas.~7

kerZosamarTlebrivi urTierTobebis monawileni yovelTvis Tanxmdebian, rom saxelmwifos Careva maT urTierTobebSi, rogori

3 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International, p. 113,2006 4 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 18 5 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 345 6 Kaufmann-Kohler, Gabrielle The arbitrator and the law: does he/she know it? Apply it? How? And a few more questions wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association, 2006, p. 88 7 liluaSvili Tengiz, ~saerTaSoriso kerZo samarTali~, Tbilisi, 2001 weli,gv. 167

keTilganwyobilic ar unda iyos es Careva maT Soris arsebuli davis gadawyvetis TvalsazrisiT, ver gamoiRebs iseT Sedegs, rogorsac maT mier regulirebis alternatiuli saSualebebisadmi mimarTva. sakmaod gonebamaxvilurad SeniSna profesorma boguslavskim: ~saarbitraJo ganxilva ukeTesia, vidre sasamarTlo ganxilva, mxareTa morigeba ukeTesia, vidre arbitraJisadmi mimarTva, xolo davis Sewyveta ukeTesia, vidre morigeba~.8

zogadi nawili

kari I saerTaSoriso arbitraJis zogadi daxasiaTeba

Tavi I arbitraJis cneba, warmoSoba da ganviTareba

§1 arbitraJis istoria

arsebobs mosazreba, rom arbitraJi sasamarTlos pirvelsaxea.9 arbitraJis istoria literaturaSi nakleb gamokvleulad iTvleba, Tumca aRiarebulia, rom misi warmoSoba win uswrebda sasamarTlos warmoSobas.10

davis gadwyvetis metnaklebad msgavsi formebi adreuli peri-odidan iyo cnobili. aTeneli politikuri moRvawis, Temistokles, biografiaSi uaRresad saintereso cnobaa daculi: aTenelebisagan devnili Temistokle kunZul kerkiraze gaiqca, radgan man am kunZulis mcxovreblebs Tavis droze sakmaod didi samsaxuri gauwia – gahyva arbitrad korinTelTa winaaRmdeg davaSi da am ukanaknelT 20 talantis gadaxda daakisra.11 davis gadawyvetis alternatiuli saSualebebi antik-ur xanaSic sakmaod popularuli yofila. zogierTi mosazrebiT, pirTa Soris warmoSobili davebis gadawyvetis mizniT teqnikurad msgavsi formis gamoyeneba win uswrebda TviT saxelmwifos warmoSobas.

kerZo arbitraJi Tanamedrove gagebiT sakmaod axalgazrdaa. es instituti axlandeli saxiT Tavis arsebobas XX saukunis ganmavlobaSi da gansakuTrebiT mis ukanasknel meoTxedSi, ekonomikis winsvlas unda umadlodes. gavrcelebulia mosazreba, rom igi saboloo saxiT II msoflio omis Semdeg Camoyalibda. Tu arbitraJis ganviTarebis gzas

8БогуславскийМ.ММеждународноеЧастноеПраво 1994 гс 392 vuTiTeb:zviad gabisonia, `sainvesticio

davebis monawile iuridiul pirTa iurisdiqcia~, Tbilisi, 2002 weli, gv.96 9 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 11 aseve: Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 3 10 Privatisierung rechtlicher Tätigkeit: Ersetzung staatlicher Gerichte durch private Schiedsgerichte? wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts, s. 2 11plutarqe, `rCeuli biografiebi~, Tbilisi, 1987 weli, gv. 35;antikur da feodalur xanaSi arbitraJis istoriis Sesaxeb, ix. Cohen, Julius Henry Commercial arbitration and the law, D. Appleton and company, New-York London 1918, p. 25-27

Tvals gadavavlebT, aSkara gaxdeba, rom aseTi mosazreba ar SeiZleba gamarTlebulad CaiTvalos.

endriu elioti (Superintendant-General of the State of New-York)1781 wels werda: `adrec vfiqrobdi da dResac mimaCnia, rom savaWro davebi ar SeiZleba gadawydes ufro mizanSewonili da ufro samarTliani wesiT, vidre am davebis avtoritetuli vaWrebisaTvis gadasawyvetad gadacemaa” (“As I was and still am of opinion that Mercantile disputes cannot be adjusted in a more proper or more equitable way than by a reference to respectable Merchants.”).kidev ufro saintereso es Canaweri imis gamoa, rom am dros amerikis Statebis gamaTavisuflebeli brZolebis gamo niu-iorki jer kidev samxedro wesebiT cxovrobda.12

1918 wels ingliseli da amerikeli iuristebis erTi nawili miiCnevda, rom `mosazreba, romlis Tanxmadac sxvadasxva saxelmwifos moqalaqeebs Soris arsebuli xelSekrulebidan gamomdinare davebi ar SeiZleba sasamarTlos nacvlad arbitraJs gadaeces gansaxilvelad -- moZvelebulad unda CaiTvalos.”13

sayovelTaod cnobilia, rom londonis saerTaSoriso arbitraJma jer kidev 1892 wlidan daiwyo davebis ganxilva,14 xolo stokholmis savaWro palatasTan arsebuli saarbitraJo instituti Tavis istorias 1917 wlidan iTvlis. kerZo arbitraJis regulireba saerTaSoriso samarTlis TvalsazrisiTac SedarebiT adre daiwyo. 1923 wlis Jenevis oqmi da 1927 wlis Jenevis konvencia swored saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsrulebis meqanizmis Seqmnis pirvel mcdelobas warmoadgendnen da im droisaTvis sakmaod progresuli rolic Seasru-les am uaRresad saintereso da sasargeblo institutis ganviTarebis saqmeSi.15 marTalia, meore msoflio omis Semdeg msoflio ekonomikis ganviTarebis tempebis daCqarebam arbitraJebis popularobis zrda ganapiroba, magram es ar gvaZlevs uflebas es instituti XX saukunis meore naxevarSi Camoyalibebulad miviCnioT.

arbitraJisadmi damokidebuleba XX saukunis pirvel naxevarSi garkveulwilad skeptikuric ki iyo. profesori volfi Tavis cnobil saxelmZRvaneloSi werda: `saarbitraJo sasamarTloebi ar warmoadgenen `sasamarTloebs~ am sityvis mkacri gagebiT, radgan maTi aRsruleba damokidebulia im qveynis sasamarTlos brZanebaze, romelSic es gadawyvetilebaa gamotanili.~ mosamarTle ivi germanul arbitraJebTan dakavSirebiT aRniSnavda, rom `isini mkvdradSobilni arian nebismieri praqtikuli miznebisaTvis manam, sanam sasamarTlo ar mianiWebs maT sicocxlisunarianobas.~16 aseTi Sefaseba odnav gadaWarbebulad, magram mainc obieqturad unda CaiTvalos im droisaTvis, roca ar arsebobda saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnobisa da aRsrulebis saerTaSoriso garantiebi.

12 Cohen, Julius Henry Commercial arbitration and the law, D. Appleton and company, New-York London, 1918, p. vii 13 Cohen, Julius Henry Commercial arbitration and the law, D. Appleton and company, New-York London, 1918, p. xi 14gabisonia zviad, `sainvesticio davebis monawile iuridiul pirTa iurisdiqcia~, Tbilisi, 2002

weli, gv. 96 15amasTan dakavSirebiT ix. Вольф. М., „Международное Частное Право” (Перевод с Английского) Москва, 1948 16Вольф М., „МеждународноеЧастноеПраво“ (ПереводсАнглийского),Москва, 1948,с. 282

profesor volfs miaCnda, rom `saarbitraJo gadawyvetileba, sanam is miqceuli iqneba iZulebiT aRsasruleblad, warmoSobs valdebulebas erT-erTi mxarisaTvis meoris mimarT – Seasrulos yvelaferi, rasac saarbitraJo gadawyvetileba mas akisrebs. mxare, romlis sasargeblodac gamotanilia saarbitraJo gadawyvetileba, uflebamosilia waradginos sarCeli am gadawyvetilebis safuZvelze, sarCelis pirveladi safuZ-vlebisadmi dabrunebis gareSe. aRniSnuli wesebi Tanabrad gamoiyeneba ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebebis mimarTac.” es sakmaod ori-ginaluri midgoma saarbitraJo gadawyvetilebis savaldebulo Zalas fa-qtiurad xelSekrulebis iuridiul Zalas uTanabrebs.

yovelTvis ivaraudeba, rom mxareebi keTilsindisierad da jerovnad Seasruleben xelSekrulebas. Tu aseTi Sesruleba ar ganxorcieldeba, maSin meore mxares ufleba aqvs sasamarTlo wesiT moiTxovos xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebis Sesruleba an misi SeusruleblobiT miyenebuli zianis anazRaureba. TiTqmis igive samarTlebriv reJims gvTavazobs profesori volfi saarbitraJo gadawyvetilebebTan mimarTebaSi. saarbitraJo gadawyvetileba ver aRsru-ldeba, rogorc sasamarTlo gadawyvetileba, magram aseTi gadawyvetilebis arseboba sakmarisi samarTlebrivi safuZvelia mxarisaTvis, raTa man mimarTos sasamarTlos am gadawyvetilebis Sesrulebis moTxovniT. dReisaTvis sakamaTo ar aris, rom saarbitraJo gadawyvetilebis arseboba ara sasamarTlosaTvis sarCeliT mimarTvis, aramed am saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebis safuZvelia.

XX saukunis meore naxevridan es midgoma Seicvala ara mxolod saxelmZRvaneloebis, aramed sakanonmdeblo da saerTaSoriso samarTlis doneze. Seiqmna stabiluri samarTlebrivi baza, romelmac arbitraJis sayovelTao aRiareba da popularoba ganapiroba.

§2 arbitraJis cneba

arbitraJis cnebis Camoyalibebis mcdelobebi sakmaod bevria. evropis kontinentze arsebuli samarTlebrivi tradiciis Sesabamisad iuridiul literaturaSi miRebulia abstraqtuli gansazRvrebebis Camoyalibeba da arbitraJis arsebiT maxasiaTeblebze yuradRebis gamaxvileba.

magaliTad, bergeris mixedviT arbitraJi SeiZleba ganisazRvros, rogorc davebis gadawyvetis konkretuli meqanizmi, romelic iqmneba or an met mxares Soris arsebuli xelSekrulebis Sesabamisad, am xelSekrulebiT mxareebi Tanxmdebian, rom arbitrebis mier gamotanili gadawyvetileba saboloo iqneba. Ggadawyvetileba gamotanili unda iqnes samarTliani da Tanasworuflebiani procesis Sedegad da unda eqvemdebarebodes iZulebiT aRsrulebas.17

arbitraJi gulisxmobs proceduras, rodesac advokatebi arbitraJs acnoben TavianT subieqtur azrs, arbitrebi mxareTa subieqturi pozici-ebis gaanalizebiT midian obieqtur daskvnamde, romelic yalibdeba saa-rbitraJo gadawyvetilebis saxiT da aqvs mxareTaTvis savaldebulo iuridiuli Zala. 18

17 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International, 2006, p. 297 18 Kurkela, S. Matti, Due Process in international commercial arbitration, Hannes Snellman, Oceana Publications Inc. 2005, p. 35-36

amerikis SeerTebul StatebSi arbitraJis niSnebis detaluri CamoTvlis nacvlad upiratesobas lakonur formulirebebs aniWeneben. erT-erTi aseTi ganmartebis Tanaxmad, arbitraJi aris davebis kerZo, araformaluri da arasasamarTlo wesiT gadawyvetis procedura(Arbitration is a private, generally informal, and nonjudicial trial procedure for adjudicating disputes).19

niu-iorkis sasamarTlos erT-erT gadawyvetilebaSi Camoyalibebuli definiciis germanul perifrazs Tu moviSveliebT, arbitraJi aris saxelmwifos mier daSvebuli, magram saxelmwifos pasuxismgeblobis farglebs gareT arsebuli instituti (Schiedsgerichtbarkeit – staatlich erlaubt, aber nicht staatlich verantwortet.).20 aSS-is kanonmdeblobaSi ganmartebebi da cnebebi iSviaTobas warmoadgens. amitom savsebiT logikuria, rom am qveynis saarbitraJo samarTali arbitraJis legalur definicias ar icnobs.21

evropaSi, gansakuTrebiT ki germanuli samarTlis qveynebSi, arbitraJis kavSirs marTlmsajulebasTan gansakuTrebul yuradRebas uTmoben. Aamis sapirispirod aSS-Si miaCniaT, rom arbitraJi aris ara marTlmsajulebis ganmaxorcielebeli organo, aramed Taviseburi momsaxureba biznesisaTvis (business service) romelic Tavis “klientebs” sTavazobs davis mokled, iafad da kvalificiurad gadawyvetas.22

arbitraJis cnebisadmi amerikuli midgomis saukeTeso ilustraciaa amerikuli saarbitraJo asociaciis prezidentis ian paulsonis sityvebi (“International arbitration is at once serious business and great fun, but it isn´t everyones cup of tea.”). arbitraJi multikulturuli fenomenia. iuristebi, romlebic nacionalur sasamarTloSi arian miCveulni saqmianobas, saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis dros Tavs maincdamainc komfortulad ver igrZnoben.23 Aamave dros saerTaSoriso arbitraJi advokatis Soua, spe-qtaklia. (International arbitration is a “lawyer`s show”). is bevrad aris damokidebuli imaze, romel samarTlebriv sistemas ganekuTvnebian advokatebi, romlebic mxareebs warmoadgenen da arbitrebi, romlebic ixilaven davas.24

arbitraJis momsaxurebis erT-erT saxed da „advokatis Soud“ monaTvla cota ultrirebul Sefasebad unda CaiTvalos. miT umetes, rom mxareebi, romelTa biznesic xSirad swored arbitraJis gadawyvetilebazea damokidebuli, namdvilad ver Seurigdebian im faqts, rom saboloo gadawyvetileba advokatebis mier mowyobil „speqtaklebze“ (rogori damajerebeli da seriozulic ar unda iyos es

19 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc., 2003, p. 1 20 Zobel, Petra Schiedsgerichtbarkeit und Gemeinschaftsrecht Max-Planck-Instittut für ausländisches und internationales Privatreht Mohr Siebeck, Tübingen, 2005, s. 25 21 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 199 22 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 14 23 Bühring-Uhle Christian, (and for the second edition, Lars Kirchhoff and Gabriele Scherer with a foreword by William W. Park) Arbitration and Mediation in International Business Kluwer Law International BV, the Netherlands, 2006, p. 69 24 Bühring-Uhle Christian, (and for the second edition, Lars Kirchhoff and Gabriele Scherer with a foreword by William W. Park) Arbitration and Mediation in International Business Kluwer Law International BV, the Netherlands, 2006, p. 71

„speqtakli“) iyos damokidebuli. Aam dros mxareTa yuradReba mipyrobilia arbitrebisaken, romlebic valdebulni arian miiRon dasabuTebuli da kvalificiuri gadawyvetileba, romlis gacnobis Semdegac arc erT mxares ar darCeba eWvi an daukmayofileblobis grZnoba.

cxadia, safuZvels moklebuli arc amerikuli midgomaa, radgan saarbitraJo ganxilvis dros mxareTa nebis avtonomias udidesi mniSvneloba aqvs. mxareebi TviTon warmarTaven saarbitraJo ganxilvas, irCeven arbitrebs da saarbitraJo institutebs, aTanxmeben saproceso wesebs da a.S.. amgvarad yalibdeba erTgvari „bazari“ romelic unda pasuxobdes momxmarebelTa interesebs. „bazris monawileni“ Tanabrad arian mxareebi, arbitrebi, advokatebi da saarbitraJo institutebi.

paradoqsia, magram arsebobs Teoria arbitraJis sajarosamar-Tlebrivi bunebis Sesaxeb. am Teoriis momxreebi Tvlian, rom arbitraJi, iseve rogorc sasamarTlo, aRWurvilia davebis gadawyvetis uflebamosilebiT da misi es funqcia gamomdinareobs kanonmdeblobidan. am Teoriis warmomadgenlebi ar iTvaliswineben, rom arbitraJSi davis ganxilva mxareTaTvis savaldebulo ar aris da arbitraJis kompetencia warmoiSoba mxolod mxareTa Sesabamisi SeTanxmebiT.25 cxadia, arbitraJ-is mier davebis ganxilva misi sajaro xelisuflebis nawilad miCnevisaTvis sakmarisi ar aris.

evropuli da amerikuli midgomebis kontrastuloba kidev erTxel adasturebs, rom arbitraJis erTiani, unificirebuli cnebis Camoyalibeba sakmaod rTuli da SeiZleba iTqvas SeuZlebelicaa. savsebiT sakmarisia im ZiriTadi niSnebis gamokveTa, romelTa gareSec am institutis arseboba warmoudgenelia. aseT niSnebad unda CaiTvalos saarbitraJo SeTanxmebis arseboba, romlis Tanaxmadac mxareTa Soris warmoSobili dava unda ganixilos erTma an metma arbitrma. Aarbitris an arbitrebis mier miRebuli gadawyvetileba saboloo da savaldebuloa mxareebisaTvis da erT-erTi mxaris moTxovniT dasaSvebia misi iZulebiTi aRsruleba.

arbitraJi uaRresad praqtikuli institutia. misi ganviTareba damokidebulia ara imdenad sakanonmdeblo cvlilebebze, ramdenadac TviT saarbitraJo praqtikaze. saerTaSoriso arbitraJis sferoSi cnobil avtorTa umravlesobas warmoadgenen iuristebi, romlebsac araerT saarbitraJo ganxilvaSi miuRiaT monawileoba rogorc arbitrebs da rogorc advokatebs. siaxleebis umravlesoba saarbitraJo praqtikaSi dafiqsirebul romelime precedents ukavSirdeba. erTi precedentis dros Camoyalibebuli mosazreba SemdgomSi iuridiuli mecnierebis sayovelTao ganxilvis sagani xdeba, rac Seuferxebeli ganviTarebis erT-erTi aucilebeli pirobaa. albaT amiT aris gamowveuli davebis alternatiuli gadawyvetis Tanamedrove saxelmZRvaneloebis uaRresad praqtikuli xasiaTi. magaliTad, erT-erTi saxelmZRvanelo iTvaliswinebs am sagniT dainteresebuli pirebis momzadebas DVD-s, internetis/saitis da TavisTavad saxelmZRvanelos meSveobiT, romelic ori tomisagan Sedgeba. pirvelSi mocemulia

25 Bagheri, Mahmood International contracts and national economic regulation, Dispute resolution trough international commercial arbitration, Kluwer law international, 2000, p.107

konkretuli saqme da SekiTxvebi mis gadawyvetasTan dakavSirebiT, xolo meore wigni Seicavs pasuxebs am SekiTxvebze.26

amgvarad, roca saubaria arbitraJis cnebaze, igulisxmeba misi ZiriTadi niSnebi da is principebi, romelTa Camoayalibebac arbitraJma TviTonve uzrunvelyo dagrovili praqtikuli gamocdilebis Sedegad. Tu gaviTvaliswinebT sakanonmdeblo doneze arbitraJebis regulirebis Tanamedrove tendenciebs, am institutis abstraqtuli legaluri definiciis Camoyalibebis mcdeloba arc Tu ise miRebulia. §3 saerTaSoriso arbitraJis dadebiTi da uaryofiTi mxareebi

arbitraJTan dakavSirebuli TiTqmis yvela saxelmZRvanelo Tu monografia gansakuTrebul yuradRebas uTmobs misi dadebiTi da uaryofiTi mxareebis warmoCenas.27

dReisaTvis sakmaod bevrs saubroben maxasiaTeblebze, romlebic arbitraJs gacilebiT mimzidvels xdian sasamarTlosTan SedarebiT. ufro metic, xSirad axdenen arbitraJis, rogorc xelsayreli institutisaTvis damaxasiaTebeli niSnebis klasifikacias. calke gamoyofen niSnebs, romlebic sasamarTlosTan mimarTebaSi arbitraJis upiratesobas adastureben da amave dros miuTiTeben zogadad arbi-traJis niSnebzec.

arbitraJis dadebiTi mxareebis warmoCenisas xSirad aRniSnaven, rom erT-erTi aseTi Tvisebaa mxareTa SesaZlebloba, davis gadawyvetis procedura maqsimalurad Seusabamon TavianT moTxovnebsa da interesebs.28

Mmxares, romelic sasamarTlo davaSi monawileobs misTvis ucxo saxelmwifoSi, yovelTvis aqvs iuridiuli momsaxurebis problema. sasamarTlo ganxilvisaTvis damaxasiaTebeli procesualuri formalizmi aiZulebs mxareebs uari Tqvan maTTvis cnobili iuristebis momsaxurebaze, romlebic, ra Tqma unda, ver erkvevian adgilobriv kanonmdeblobaSi. mxare iZulebuli xdeba, daiqiravos adgilobrivi advokati, romelic icnobs Tavisi qveynis saproceso samarTals. rogorc wesi, aseTi advokati ar aris dainteresebuli davis umokles vadebSi gadawyvetiT, radgan davis xangrZlivoba pirdapirproporciulad aisaxeba mis honorarze. amave dros, mxarisaTvis TiTqmis SeuZlebelia imis Semowmeba, ramdenad kvalificiuria misi warmomadgeneli.

saqmis ganxilva sasamarTloSi gansakuTrebiT rTuldeba maSin, roca samarTalwarmoebis ena mxarisaTvis gaugebaria, an ukeTes SemTxvevaSi ucxo enaa, rac warmoSobs davasTan dakavSirebuli uamravi dokumentis Targmnis saWiroebas. rogorc wesi, aseTi Targmanebi unda damowmdes saTanado uflebamosilebis mqone Tarjimnis mier, romelic yovelTvis ar aris aRWurvili Sesabamisi terminologiis kargi codniT. saqmis ganxilva SeiZleba gaiwelos minimum or instanciaSi, rac modave mxares akargvinebs Zvirfas dros da zrdis saqmesTan dakavSirebul xar-jebs.

26ix. Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I and II case study Kluwer Law International, 2006 27 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 4-6 28 Jenkins, Jane and Stebbings Simon, Interanational construction arbitration law, Arbitration context series, Kluwer law international, 2006, p. 143

saqmis viTareba SedarebiT rTuldeba maSin, roca davis sagani da Sinaarsi imdenad specifiuria, rom mosamarTlec ar aris mzad saqmis gadasawyvetad. MmosamarTlis moumzadebloba gulisxmobs imas, rom es ukanaskneli xSirad ar flobs davis saganTan dakavSirebul minimalur codnasac ki. amave dros davis ganxilva ucxouri elementis monawileobiT xSirad saWiros xdis sxva saxelmwifos materialuri samarTlis normebis gamoyenebas. es normebi ki ucxoa mosamarTlisaTvis. saWiro xdeba damatebiTi eqspertizebi da specialistebis daskvnebi, rac sakmaod did dros moiTxovs da mxareebs damatebiT saxsrebs akargvinebs.

yvelaze obieqturi sasamarTlo xelisuflebis pirobebSic ki ucxouri mxare daucvelad grZnobs Tavs mowinaaRmdege mxaresTan SedarebiT, romelic ra Tqma unda, ukeTesad erkveva sakuTar qveyanaSi arsebul nebismier situaciaSi.

sasamarTlo gadawyvetilebebis aRsruleba saxelmwifoebisaTvis samarTlis politikis sakiTxia. amave dros arc ise didia iseTi ormxrivi SeTanxmebebi, romlebic umokles droSi da rac SeiZleba naklebi formaluri barierebis arsebobis pirobebSi uzrunvelyofen erTi saxelmwifos sasamarTlos mier miRebuli gadawyvetilebebis aRsrulebas meoris teritoriaze.29

es CamonaTvali da mxaris survili, gadasces dava gansaxilvalad arbitraJs, kidev ufro izrdeba, roca saxelmwifo, romlis sasamarTlomac unda ganixilos dava, ar gamoirCeva srulyofili samarTlebrivi sistemiTa da damoukidebeli sasamarTlo xelisuflebiT.

arbitraJebis ganviTarebis pirvelive etapze arbitrebad, rogorc wesi, iwvevdnen pirebs, romlebic xasiaTdebodnen maRali kvalifikaciiTa da didi avtoritetiT samarTlisa Tu ekonomikis im sferoSi, romelsac gansaxilveli dava miekuTvneboda. es umniSvnelovanesi Tavisebureba gansakuTrebiT aqtualuria dRevandel viTarebaSi, roca Cevulebriv mosamarTles ver mosTxov, erkveodes ekonomikis sxvadasxva sferos urTules detalebSi.

rogorc wesi, nebismieri mewarmisaTvis mniSvnelovani da sainteresoa, Tu konkretulad vin unda ganixilos dava, romlis Sedegebzec misi finansuri warmatebaa damokidebuli. amitom gansakuTrebuli mniSvnelobisaa arbitrTa Semadgenlobis dakompleqtebis wesi da is, rom mxareebs SeuZliaT TviTonve SeaTanxmon arbitrebisaTvis savaldebulo kvalifikacia, maTi profesiuli da moraluri Tvisebebic ki.

miuxedavad arbitraJis Seqmnis wesisa da formisa, aSkaraa mxareTa erToblivi nebis primati. mxareebi TviTon gansazRvraven davis ganxilvisa da gadawyvetis procesSi gamosayenebel wesebs. am SemTxvevaSi procedura ufro swrafi da naklebad formalizebulia saxelmwifo sasamarTloebTan SedarebiT. aseTi operatiuloba miiRweva mxolod erTi instanciisa da saqmis ganxilvis gamartivebuli wesebis arsebobiT. zogadi principis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetilebis mimarT ar moqmedebs gasaCivrebis saproceso wesebi. arsebobs gasaCivre-bis mxolod erTi da gansakuTrebuli saSualeba – Suamdgomlobis Setana saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis moTxovniT.

29„ Бейкер и Макензи“ Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 5

arbitraJis xarjebi, rogorc wesi, sasamarTlo xarjebze meti ar aris, rac miiRweva ufro mokle saproceso ciklis wyalobiT. aqedan gamomdinare, arbitraJSi warmomadgenlobis xarjebi gacilebiT mcirea sasamarTloSi gasawev saadvokato xarjebze.30

gadawyvetilebis gamotanisas arbitraJi, sasamarTlosagan gansxvavebiT, upiratesad mxareTa nebiT xelmZRvanelobs, rac SeiZleba gamoxatuli iyos maT Soris gaformebul xelSekrulebaSi da im savaWro CveulebebSi, romlebic damkvidrebulad da aRiarebulad miiCnevian biznesis mocemul sferoSi. saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsruleba SesaZlebelia dReisaTvis arsebul saxelmwifoTa absolutur umravlesobaSi am sferoSi arsebuli regionaluri da universaluri saerTaSoriso SeTanxmebebis Sesabamisad.31

kerZo arbitraJis zemoaRniSnuli Taviseburebebi ganapirobeben mis popularobasa da rogorc praqtikosi, aseve mecnieri iuristebis am institutiT dainteresebas. bolos aRvniSnavT, rom arbitraJis aq CamoT-vlili niSnebi aRiarebulia qarTul saerTaSoriso samarTlis mecniere-baSic.32

SemTxveviTi ar aris, rom zemoT moyvanili vrceli citata arbitraJis dadebiTi mxareebis Sesaxeb erT-erTi saerTaSoriso iuridiuli firmis mier momzadebuli krebulidanaa, romelic aRmosvleT evropisa da yofili sabWoTa saxelmwifoebis saarbitraJo kanonmdeblobis mokle mimoxilvas warmoadgens. safuZvels moklebuli ar iqneba Tu vityviT, rom es daxasiaTeba arbitraJis reklamas ufro hgavs. Mmisi dadebiTi mxareebi cota gadaWarbebulad aris warmodgenili.

mxareTa mier arbitraJis arCevis mizezebze saubrisas germanul doqtrinaSi pirdapir miuTiTeben zogierTi saxelmwifos sasamarTlo sistemaSi arsebul korufciaze da magaliTad samxreT amerikis saxelmwifoebs asaxeleben.33

Tanamedrove iuridiul literaturaSi kvlav imeoreben klasikur Sexedulebas saarbitraJo proceduris xelmisawvdomobis Sesaxeb.34 Aam mosazrebas SeiZleba meti safuZveli hqondes, roca procesis internetis gamoyenebiT warmarTvazea saubari. Aam SemTxvevaSi, ra Tqma unda, xarjebic naklebi iqneba.35

arsebuli tendenciebis gaTvaliswinebiT arbitraJis xelmisawvdomobaze saubari cota moZvelebulad unda CaiTvalos. XX saukunis 90-iani wlebidan evropaSi amgvarad ufro da ufro naklebad

30es debuleba, ukanaskneli periodis tendenciebis gaTvaliswinebiT, garkveul koreqtirebas moiTxovs. sTavazoben ra momsaxurebis umaRles donesa da xarisxs, mudmivmoqmedi arbitraJebi momsaxurebis sanacvlod iTxoven sakmod solidur Tanxas. cxadia, Tu kompanias SeuZlia am xarjis gaReba, maSin mas uzrunvelyofili da garantirebuli aqvs saqmis obieqturi, drouli da samarTliani gadawyveta. 31Бейкер и Макензи “Международный Коммерческий Арбитраж”, Москва, 2001, с. 6-7 32ix.SafaqiZe irakli ~saerTaSoriso arbitraJi: stokholmis savaWro palatis saarbitraJo instituti~, qarTuli samarTlis momixilva, 1998 weli, meoTxe kvartali 33 Privatisierung rechtlicher Tätigkeit: Ersetzung staatlicher Gerichte durch private Schiedsgerichte? wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s. 6 34Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 21 35Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 25

fiqroben.36 AsaarbitraJo sferoSi dasaqmebuli pirebis gamokiTxvam aCvena, rom gamokiTxulTa 41%-is azriT arbitraJi zogadad ufro nak-leb xarjebs moiTxovs. 43% ki miiCnevs, rom arbitraJi sulac ar aris davis gadawyvetis ufro iafi saSualeba.37 samagierod gamokiTxulTa 67%-is azriT arbitraJi davis gadawyvetis ufro swrafi meqanizmia.38

saerTaSoriso arbitraJis sferoSi arsebuli uaxlesi tendenciebis gaTvaliswinebiT debuleba arbitraJis araformalurobis konfidencialurobisa da xelmisawvdomobis Sesaxeb moZvelebulad iTvleba.39

obieqtur sinamdvilesTan albaT Sualeduri Sefaseba ufro axlosaa. marTalia, arbitraJi aRar rCeba davis gadawyvetis iaf meqanizmad da droSic aranakleb Wianurdeba, vidre sasamarTlo procesi, Tumca, sasamarTlosTan SedarebiT is ufro moqnili da efeqturia. mxareebs SeuZliaT saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebuli nebismieri saproceso sakiTxi SeaTanxmon, sasamarTloSi ki saqmis warmoebis wesebs kanoni gansazRvravs da ara mxareTa SeTanxmeba. rogorc wesi, mxareebs ar SeuZliaT zegavlena moaxdinon sasamarTlo procesis gaWianurebaze, sasamarTlos grafiki maT nebaze ar aris damokidebuli. saarbitraJo ganxilvis dros arbitraJi valdebulia ma-qsimalurad gaiTvaliswinos mxareTa neba. amave dros procesis gaWianureba arc arbitrebis interesebSi Sedis. mosamarTlisagan gansxvavebiT arbitris statusi droebiTia da konkretuli saqmis dasrulebasTan erTad arbitris uflebamosilebac wydeba. Aamave dros saarbitraJo ganxilvis dasrulebis Semdeg yovelTvis arsebobs sasama-rTlos mier saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis, an mis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis riski.

§4 delokalizaciis Teoria

arbitraJis ganviTarebam am institutTan mimarTebaSi sruliad axleburi midgomebis Camoyalibeba ganapiroba. arbitraJis xelis SemSlel faqtorad naklebad gvevlineba saxelmwifoTa gansxvavebuli samarTlebrivi sistemebi. saarbitraJo gadawyvetilebTa cnobisa da aRsrulebis sakmaod daxvewili da unificirebuli meqanizmi SesaZl-ebels xdis am proceduris gamoyenebas maSinac, roca mxareebi sxvadasxva saxelmwifos subieqtebi arian. arbitraJi, garkveulwilad, avtonomiuria da ar aris damokidebuli romelime saxelmwifos marTlwesrigze. swored am garemoebam ganapiroba arbitraJis delokalizaciis Teoriis warmoSoba.

36Bühring-Uhle, Christian A Survey of arbitration and settlement in international business disputes wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international ,2005, p.35 37Bühring-Uhle, Christian A Survey of arbitration and settlement in international business disputes wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international, 2005, p.39 38 Bühring-Uhle, Christian A Survey of arbitration and settlement in international business disputes wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international, 2005, p.40 39 Mantilla-Serrano, Fernando Towards a transnational procedural public policy, wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet, 2005, p. 198

arbitraJis, rogorc davebis gadawyvetis meqanizmis, delokalizacia gulisxmobs misi saerTaSoriso bunebis warmoCenas. kerZo arbitraJi ganixileba, rogorc zenacionaluri samarTlebrivi instituti, romelic gankerZoebulia im saxelmwifos samarTlebrivi sivrcisagan, romelSic mas aqvs mudmivi da ZiriTadi adgilsamyofeli. aseTi formiT saxelmwifo saSualebas aZlevs ucxouri samarTlis subieqts mo-nawileoba miiRos mis teritoriaze gamarTul saarbitraJo ganxilvaSi, Tavis mxriv ki iZleva Caurevlobis garantias. sxva sityvebiT rom vTqvaT arbitraJis delokalizaciis Teoria gulisxmobs imas, rom arbitraJi Tavis samarTlebrivi bunebis gamo aranacionaluri institutia da ar saWiroebs konkretuli saxelmwifos marTlwesrigis farglebSi lokalizacias.40 arbitraJis delokalizaciis Teorias arbitraJis anacionalurobis Teoriadac moixsenieben.41

miuxedavad am Teoriis sakmao popularobisa, igi erTmniSvnelovnad ar aris gaziarebuli. magaliTad, laTinuri amerikis saxelmwifoebi uamravi formaluri sakanonmdeblo dabrkolebebis Seqmnis gziT cdiloben arbitraJebis gakontrolebas, xolo centraluri aziis zogierTi saxelmwifo saerTod ar aRiarebs kerZo arbitraJs da Sesabamisad, arc saTanado kanonmdebloba gaaCnia.42

arbitraJis delokalizaciis Teoria sayovelTaod aRiarebulad ar SeiZleba CaiTvalos. mas momxreebis garda mowinaaRmdegeebic sakmarisad hyavs.43

delokalizaciis Teoriis mowinaaRmdegeebi Tvlian, rom mxareTa interesebi ukeTesadaa daculi, roca arbitraJi romelime konkretul marTlwesrigTan aris dakavSirebuli. maTi azriT, ar aris logikuri konkretuli marTlwesrigebisgan arbitraJis damoukideblobis mtkiceba, mere ki amave arbitraJis gadawyvetilebis aRsrulebis, an saarbitraJo ganxilvis dros wamoWrili sakiTxebis gadawyvetis mizniT swored konkretuli marTlwesrigis farglebSi moqmedi sasamarTlosaTvis mimarTva.44

delokalizaciis Teoriis praqtikuli daniSnuleba arbitraJis saqmianobaSi sasamarTlos an sxva saxelmwifo organos Caurevlobis aRiarebaSia. sasurvelia, kanoniT iyos gaTvaliswinebuli yvela SemTxveva, roca sasamarTlos ufleba eqneba Caerios saarbitraJo ganxilvaSi. Tu es moTxovna Sesrulebuli iqneba, maSin delokalizaciis Teoriis funqcia Sesrulebulad unda CaiTvalos. mniSvneloba aqvs ara ama Tu im Teoriis aRiarebas, an mis uaryofas, aramed misi praqtikuli Rirebulebis Sefasebas.

delokalizaciis Teorias jer kidev ar amouwuravs Tavisi SesaZleblobebi, vinaidan is arbitraJis avtonomiurobas, konkretuli marTlwesrigebisagan mis damoukideblobas gulisxmobs. §5 konfidencialuroba

40 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules, 1999, s. 44 41 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 32 42Бейкер и Макензи “Международный Коммерческий Арбитраж”, Москва, 2001, с. 3-4 43 Bagheri, Mahmood International contracts and national economic regulation, Dispute resolution trough international commercial arbitration, Kluwer law international ,2000, p.116 44Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules, 1999, s. 196

konfidencialuroba arbitraJis erT-erTi fuZemdebluri principia.45

kerZosamarTlebrivi davebis gadawyvetis yvelaze gavrcelebuli saSualeba (sasamarTlo), yovelTvis misaRebi ar aris samoqalaqo brunvis monawileTaTvis. xmauriani sasamarTlo ganxilvebi da saproceso formalobebi xSirad saziano xdeba finansurad arc Tu susti korporaciebisTvisac ki.

saqmis ganxilvis kameraluroba (konfidencialuroba) miiRweva daxuruli saarbitraJo ganxilvis Sedegad. Aam dros ganxilva moklebulia formalizms da sasamarTlosTan SedarebiT mimdinareobs ufro uSualo atmosferoSi.

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis Tanaxmad, mas Semdeg, rac gadawyvetileba gamotanilia da ukve gamoyenebul iqna misi koreqtirebis, ganmartebis an damatebiTi gadawyvetilebis moTxovnis ufleba, savaWro palata, arbitrebi, arbitraJis mdivani, an arbitrebis mier daniSnuli eqspertebi ar arian valdebulni miscen ganmartebebi sxva pirs am saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebul nebismier saki-Txze. Mmxares ar aqvs ufleba moiTxovos zemoaRniSnuli pirebis mowmed dakiTxva sasamarTloSi an sxva dawesebulebaSi im saqmeze, romelic dakavSirebulia konkretulad am saarbitraJo ganxilvasTan.46

Ggaeros saerTaSoriso savaWro samarTlis komisiis mier 1976 wels SemuSavebuli da gaeros generaluri asambleis mier mowonebuli saarbitraJo reglamentis (UNCITRAL-1976) 32-e muxlis Tanxmad, saarbitraJo gadawyvetilebis gamoqveyneba daiSveba mxolod mxareTa TanxmobiT. aqve unda aRiniSnos, rom mxareTa interess gadawyvetilebis konfidencialurobasTan dakavSirebiT ar Seesabameba TviT arbitraJis ganviTarebis interesi. sandersi Tvlis, rom ganviTareba mxolod saar-bitraJo gadawyvetilebebis xelmisawvdomobisa da maTi sajaro disku-siis sagnad qcevis dros aris SesaZlebeli. Aam konfliqtis Tavidan asacileblad saarbitraJo institutebis umravlesobam ganaviTara saarbitraJo gadawyvetilebebis e.w anonimuri gamoqveynebis praqtika. (magaliTad ICC arbitraJi).47aseTi kompromisis Sedegad daculia rogorc mxareTa, aseve iuridiuli mecnierebis ganviTarebis interesebi.

arbitraJis konfidencialurobis dacvas emsaxureba saerTaSoriso savaWro palatis saerTaSoriso arbitraJis (ICC arbitraJis) mier SemuSavebuli regulireba, romlis Tanaxmadac, nebismieri piri, romelic samecniero miznebisaTvis unda gaecnos ICC arbitraJis mier organizebuli saarbitraJo ganxilvis masalebs, valdebulia gaakeTos winaswari deklarireba, rom daicavs im dokumentebis kon-fidencialurobas, romlis gacnobis saSaulebac mas miecema. Aamave dros, saboloo publikaciamde gamosaqveynebeli masalebi unda waredginos ICC arbitraJis samdivnos, romelmac unda daadasturos gamoqveynebis mizanSewoniloba. mkvlevarebis konfidencialur

45 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck ,2007, s. 110 46Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors), Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 370 47 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 41

masalebTan daSvebis wesebi aqvs agreTve amerikis saarbitraJo asociaciis arbitraJsac. (AAA-arbitraJi).48

gasaTvaliswinebelia is garemoebac, rom arbitraJis konfidencialurobis principi ar aris absoluturi kategoria. Tu saarbitraJo gadawyvetilebis gamoqveyneba Sedis sajaro interesSi, gamonaklisis saxiT, daSvebulad unda CaiTvalos aseTi gadawyvetilebis Sinaarsis gacnoba farTo sazogadoebisaTvis.49

Tavi II

KarbitraJebis klasifikacia §1 klasifikaciis kriteriumebi da arbitraJis saxeebi

sxvadasxva funqciisa da samarTlebrivi Sinaarsis mqone arbitraJebis arseboba am institutis ganviTarebam ganapiroba. samarTlebrivi urTierTobebis gansxvavebuloba da arbitraJebis mier am urTierTobebidan warmoSobili davebis ganxilva maT Soris gansxvavebebis warmoSobis safuZvelia. Aamave dros sxvadasxva saxis arbitraJebis arseboba TavisTavad gulisxmobs maTi klasifikaciis aucileblobas.

klasifikacia garkveuli kriteriumebis mixedviT dayofas niSnavs, amitom, upirveles yovlisa, swored es kriteriumebi unda dazustdes.

imis mixedviT, Tu romel saqmeebs ganixilavs arbitraJi, yvelas, Tu mxolod konkretuli organizaciis an asociaciis wevrebs Soris warmoSobil davebs ganasxvaveben ~daxurul~ da ~Ria~ arbitraJebs. es yovel konkretul SemTxvevaSi ganisazRvreba arbitraJis sadamfuZneblo dokumentiT.50 EarbitraJi „daxurulia,“ Tu misi kompetencia mxolod pirTa gansazRvruli wris warmomadgenlebs Soris davebis ganxilviT Semoifargleba. arbitraJi Riaa, Tu mas aqvs nebismier subieqtebs Soris warmoSobili davis ganxilvis uflebamosileba.

arbitraJis mier saqmis ganilva upirveles yovlisa am institutis mier mxareTaTvis savaldebulo gadawyvetilebis gamotanas emsaxureba, Tumca sayovelTaod aris aRiarebuli arbitraJebis klasifikacia savaldebulo (binding) da fakultatur (non-binding) arbitraJebad. arbitraJi savaldebuloa (binding) Tu fakultaturi (non-binding), wydeba ara saarbitraJo SeTanxmebis, aramed saarbitraJo gadawyvetilebis savaldebulobis mixedviT. saarbitraJo SeTanxmeba gulisxmobs mxareTa valdebulebas monawileoba miiRon saarbitraJo ganxilvaSi. amave dros SesaZlebelia, rom saarbitraJo ganxilva Sedges da Sesabamisi gadawyvetilebac gamovides, magram misi Sesruleba mxareTa SeTanxmebis

48Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law library, Kluwer law international, 2005, p.7 49 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law Internationa, 2004, p. 174 50 Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник Москва Издателъство, БЕК, 2001, с. 150

mixedviT ar iyos savaldebulo specialuri subieqtisaTvis (magaliTad momxmareblisaTvis). am SemTxvevaSi arbitraJi fakultaturi iqneba.

Tu rogorc erTi, aseve meore mxare daTanxmdeba saarbitraJo ganxilvaze da gamova mxareTaTvis savaldebulo gadawyvetileba, es iqneba „namdvili (savaldebulo) arbitraJi.“ (true (binding) arbitration).51Aamgvarad, arbitraJi upirveles yovlisa niSnavs instituts, romelsac sadavo sakiTxebze mxareTaTvis savaldebulo gadawyveti-lebis gamotana SeuZlia.

arsebobs arbitraJis kidev erTi nairsaxeoba, romelsac literaturaSi uwodeben „arbitraJs fakultaturi SedegebiT“ (arbtration with optional outcomes). is fakultaturi arbitraJis (non-binding arbitration) erT-erTi saxea. aseTi arbitraJi SeiZleba savaldebulo iyos gamyidvelisaTvis, xolo fakultaturi - momxmareblisaTvis, an orive mxarisaTvis fakultaturi iyos.52

arbitraJis Tu kvazi-arbitraJis sxvadasxva nairsaxeobis CamonaTvlis gagrZeleba kidev SeiZleba. magaliTad SeiZleba davasaxeloT italiur samarTalSi lodo irrituale bzw. Arbitrato irrituale saxeliT cnobili procedura. am proceduris Sedegad miRebul gadawyvetilebas savaldebulobis daaxloebiT iseTive xarisxi aqvs, rogorc mxareTa So-ris arsebul xelSekrulebas. Aam gadawyvetilebis aRsrulebisaTvis italiuri kanonmdebloba iTxovs sasamarTlos Sesabamis gadawyvetilebas, mag-ram sasamarTlos ar aqvs ufleba Seamowmos lodo irrituale gadawyvetileba arsebiTad. SveicariaSi Tvlian, rom aseTi gadawyvetileba ar aris saarbitraJo gadawyvetileba niu-iorkis konvenc-iis miznebisaTvis da Sesabamisad misi aRsruleba Sveicariis teritoriaze gamoricxulia.53

germaniis uzenaesma sasamarTlom 1982 wels miiRo gadawyvetileba, romlis Tanaxmadac italiuri lodo irrituale Sedagad miRebuli gadawyvetileba ar SeiZleba CaiTvalos saarbitraJo gadawyvetilebad arc germanuli samoqalaqo saproceso kodeqsis da arc niu-iorkis konvenciis mixedviT. Sesabamisad mis cnobasa da aRsrulebaze msjeloba am konvenciis mixedviT gamoricxulia.54

Ggermanul samarTalSi cnobilia e.w „saarbitraJo daskvnis“ (Schiedsgutachten) cneba. modave mxareebis TxovniT eqsperti (Schiedsgutachter) adgens daskvnas sadao sakiTxebze. am daskvnis avtors pasuxismgebloba mxolod maSin ekisreba, Tu misi daskvna aSkarad usamarTlo, ukanono da arasworia.55 Mmxareebs SeuZliaT SeTanxmdenen, rom davis warmoSobis SemTxvevaSi mimarTaven eqsperts saTanado daskvnis momzadebis TxovniT. amave dros aucileblad unda iyos gaTvaliswinebuli am daskvnis sasama-rTlo an saarbitraJo wesiT gadamowmebis ufleba. aseT uflebaze

51 Kaufmann-Kohler, Gabrielle; Schultz Thomas; Online dispute resolution, Challenges for contemporary Jusitce, International arbitration law library, Kluwer law international, 2004, p.169 52 Kaufmann-Kohler, Gabrielle; Schultz Thomas; Online dispute resolution, Challenges for contemporary Jusitce, International arbitration law library, Kluwer law international, 2004, p.170 53 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern, 2005, s. 85-86 54 Kilgus, Stefan Zur Anerkennung und Vollstreckbarerklärung englischer Schiedssprüche in Deutschland, Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen Recht Band 32 Duncker &Humbolt, Berlin, 1995, s. 334 55 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 13

miTiTebis ararsebobis gamo germaniis uzenasema sasamarTlom SeTanxmeba baTilad cno. Aaqve unda aRiniSnos, rom saarbitraJo SeTanxmebisagan gansxvavebiT SeTanxmeba eqspertis „saarbitraJo samarTlebrivi daskvnis“ (Schiedsgutachten) Sesaxeb ar gamoricxavs sasamarTlosaTvis mimarTvis uflebas.56

germaniaSi aseT daskvnebs e.w „xarisxis arbitraJebi“ (Qualitätsarbitrage) amzadeben. maTi daskvnebi „saarbitraJo daskvnis“ (Schiedsgutachten) erT-erT yvelaze gavrcelebul saxed miiCneva da Sesabamisi dargis eqspertebis monawileobiT saqonlis xarisxis naklis swraf gamovlenas emsaxureba.57

arbitraJis axali saxeebis warmoSobasa da ganviTarebas xels uwyobs mdidari saarbitraJo praqtika. aRniSnulis klasikur magaliTad SeiZleba dasaxeldes arbitraJis nairsaxeoba, romelic literaturaSi cnobilia, rogorc „swrafi (daCqarebuli) arbitraJi“ (Fast Track Arbitration) (FTA). Aam dros saarbitraJo ganxilvis va-debi gansazRrulia mxareTa mier. procesis ufro swrafi cikli miiRweva saarbitraJo proceduris maqsimaluri gamartivebiT, aseve proceduruli sakiTxebis gadawyvetaSi arbitrebis (gansakuTrebiT ki Tavmjdomare arbitris) rolis gazrdiT. saarbitraJo ganxilva, romelic SeiZleba wlobiT gagrZelebuliyo, sruldeba ramdenime TveSi, an ramdenime kviraSic ki. komikuria misi warmoSobis istoria: iuristebi, romlebmac pirvelebma gaukeTes organizeba aseT arbitraJs, negatiurad iyvnen ganwyobilni da misi efeqturobis ar sjerodaT. aseTi arbitraJis organizebaze maTi Tanxmoba mxolod imiT iyo ganpirobebuli, rom mxareebi dainaxavdnen mis araefeqturobas, rac ufro advils gaxdida morigebis Sesaxeb molaparakebebis ganaxlebas.58 saarbitraJo ganxilvis aseTma formam gaamarTla da Zalian efeqturi aRmoCnda. Uunda aRiniSnos, rom aseTi daCqarebuli sarbitraJo ganxilva cnobilia ara mxolod anglo-ameri-kuli samarTlebrivi sistemis qveynebSi. stokholmis saarbitraJo institutma calke reglamenti specialurad saarbitraJo ganxilvis am saxeobisaTvis jer kidev 1995 wels miiRo.59

arbitraJis axali saxeebis warmoSobisa da ganviTarebis tendencia yvelaze Zlieria amerikis SeerTebul StatebSi. Bbiznesis sxvadasxva sferoSi dasaqmebul mxareebs sxvadasxva moTxovnebi aqvT arbitraJis mimarT. zogierTi maTganisaTvis mniSvnelovania saqmis ganxilvis vadebi, zogierTisaTvis -- sxvdasxva mtkicebule-ba (magaliTad eqspertis daskvna) an am mtkicebulebis Sefasebis procedura da a.S.

arbitraJis erTerTi gavrcelebuli saxea e.w Don`t Arbitrations --- (“Document only no Travel”) „arbitraJi zepiri ganxilvis gareSe“. rekomendirebuli ar aris klasikuri komerciuli davebisaTvis. misaRebia momxmarebelTa monawileobiT gamarTuli saarbitraJo ganxilvisas.60

56 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 11 57 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 16 58 Frick, G. Joachim, Arbitration and complex international contracts, Kluwer law international, Schulthess Juristische medien AG Zürich, 2001, p. 243 59 Hober, Kaj Fast track arbitration ins Stokholm, Swedish and international arbitration 1995, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm, Chamber of Commerce, p. 6 60Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study, Kluwer Law International, 2006, p. 163

xSirad arbitraJis esa Tu is saxe, ase vTqvaT, kanonierebis zRvarze arsebobs. mxareebi zogjer imdenad Sors midian saarbitraJo ganxilvis proceduris calkeuli sakiTxebis SeTanxmebisas, rom maTi aseTi SeTanxmebebi saerTod eWvis qveS ayenebs am ganxilvis Sedegad miRebuli saarbitraJo gadawyvetilebis namdvilobas. aseTi arbitraJis magaliTia e.w Wild Cat Arbitration, rodesac mxareebi SerCeviT iyneben saarbitraJo reglamentis sxvadasxva normebs. misi gamoyeneba rekomendirebuli ar aris.61

cxadia, ama Tu im detalze (mtkicebulebebze, vadebze da sxv.) mxareebisa da arbitrebis yuradRebis koncentracia arsebiTad ar cvlis arbitraJis samarTlebriv bunebas. am SemTxvevaSi klasifikaciis zogad kriteriumebze saubari rTuli saqmea. kriteriumi mxolod maSin SeZleba gaxdes klasifikaciis safuZveli, Tu misi zogadi da stabiluri kanonzomierebis saxiT gamokveTa SeiZleba.

yvelaze xandazmuli da aRiarebuli kriteriumi gulisxmobs arbit-raJebis klasifikacias saqmianobis periodulobis mixedviT.

arbitraJi SeiZleba Seiqmnas erTi konkretuli davis gadasawyvetad, xolo am davis dasasruli TavisTavad niSnavs arbitraJis funqcionirebis dasasrulsac. aseT arbitraJs ad hoc arbitraJsac uwodeben (ad hoc -- laTinurad niSnavs ~am SemTxvevisaTvis~).

garda droebiTi arbitraJebisa, arseboben mudmivmoqmedi, anu institucionaluri arbitraJebi, romlebic iqmnebian ganusazRvreli vadiT.

unda aRiniSnos, rom aseTi klasifikacia gaziarebulia saqarTvelos kanoniT ~kerZo arbitraJis Sesaxeb~. am kanonis pirveli muxlis

pirvelive punqtis Tanaxmad, „pirebs Soris wamoWrili samoqalaqo dava maTive SeTanxmebiT gansaxilvelad gadaecema mudmivmoqmed an am davisaTvis sagangebod Seqmnil droebiT kerZo arbitraJs~. qarTul iuridiul literaturaSi ad hoc arbitraJebs ~izolirebuls~ xolo mudmivmoqmeds --- ~institucionalur~ arbitraJebs uwodeben.62

arbitraJebis dayofa ad hoc da instituciur arbitraJebad sayovelTaod aris aRiarebuli63. aseTi klasifikacia ZiriTadad gaziarebulia.64

gansaxilveli davebis dargobrivi kuTvnilebis mixedviT erTmaneTisagan SeiZleba ganvasxvavoT arbitraJebi, romlebic ixilaven yvela saxis davebs, romelic ki SeiZleba arbitraJma ganixilos (zogadi, saerTo specializaciis arbitraJebi) da specializebuli arbitraJebi, romlebic orientirebuli arian ekonomikisa Tu samarTlis romelime dargidan warmoSobili davebis ganxilvaze.

specializebuli arbitraJebis (Specialized Arbitration) magaliTad iuridiul literaturaSi asaxeleben sazRvao da sadazRvevo arbitraJebs.65

61Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study, Kluwer Law International, 2006, p. 173 62zambaxiZe, Tamar saerTaSoriso komerciuli arbitraJi (problemebi da perspeqtiva) profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli gamomcemloba “meridiani” Tbilisi 2004 gv 80 63 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 6 64 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 307

arbitraJi mxareTa SeTanxmebiT arCeuli neitraluri piris, an pirebis mier davis obeiqtur da saboloo gadawyvetas uzrunvelyofs. am instituts sakmaod xSirad iyeneben sxvadasxva saerTaSoriso organizaciebi maTi kompetenciis farglebSi arsebuli urTierTobidan warmoSobili davebis gadawyvetis mizniT. §2 mudmivmoqmedi da droebiTi (ad hoc) arbitraJebi

umravles SemTxvevebSi mudmivmoqmedi arbitraJebi iqmnebian savaWro palatebTan, birJebTan da asociaciebTan da moqmedeben saqmeTa warmoebisaTvis dadgenili sakuTari wesebiT. mudmivmoqmedi arbitraJebis saqmianobis wesi da organizacia ZiriTadad maTive wesdebebiT regulirdeba, amave wesdebiT aris xolme gansazRvruli xelmZRvane-lobaze da warmomadgenlobaze uflebamosili pirebis statusi da maTi funqciebi. wesdebasTan erTad mudmivmoqmedi arbitraJebis arsebobis-aTvis aucilebelia saarbitraJo reglamenti.

Sutce CamoTvlis instituciuri arbitraJebisaTvis damaxasiaTebel niSnebs: sakuTari da damoukidebeli administracia; arbitrTa Semadgenlobis formirebaSi monawileoba; saarbitraJo proceduris administraciuli uzrunvelyofa; saarbitraJo proceduris regulireba (sakuTari saarbitraJo reglamentis SemuSaveba da mxareebisaTvis SeTavazeba.); saarbitraJo xarjebisa da arbitrTa honorarebis sakiTxis regulireba; standartuli saarbitraJo SeTanxmebis formis SemuSaveba da „klientebisaTvis“ maTi SeTavazeba.66 garda amisa, yvela mudmivmoqmed arbitraJs aqvs arbitrTa sia, romlidanac mxareebi akeTeben arCevans.67

rogorc wesi, saarbitraJo reglamentiT ganisazRvreba davebis ganxilvisa da gadawyvetis procedura, saarbitraJo xarjebis gansazRvrisa da maTi ganawilebis wesi da modeluri saarbitraJo SeTanxmebis Sinaarsi, rac sarekomendacio xasiaTis matareblia im mxareebisaTvis, romlebic gadawyveten maT Soris warmoSobili dava gan-saxilvelad gadascen am arbitraJs.

garda zemoaRniSnulisa, ganasxvaveben agreTve arbitraJebis mesame saxesac, romelic Sualedur pozicias ikaveben mudmivmoqmed da droebiT arbitraJebTan mimarTebaSi. Aaq igulisxmeba e.w. ~administraciuli arbitraJebi.~ maTi funqcionirebis principi agebulia imaze, rom gansazRvruli komerciuli organizaciebi, an mudmivmoqmedi saarbitraJo institutebi specialur reglamentebSi miTiTebuli safuZvlis arsebobi-sas axorcieleben administraciul funqciebs ad hoc arbitraJebisaTvis.68 aseTi „administraciuli arbitraJis” funqcias asrulebs magaliTad ruseTis federaciis savaWro-samrewvelo palatasTan arsebuli mudmivmoqmedi arbitraJi im dainteresebuli pirebisTvis, romlebsac surT maT Soris warmoSobili davebi UNCITRAL-1976 saarbitraJo wesebiT iqnes ganxiluli. es wesebi specialurad Seiqmna ad hoc arbitraJ-

65 Bühring-Uhle Christian, (and for the second edition, Lars Kirchhoff and Gabriele Scherer with a foreword by William W. Park) Arbitration and Mediation in International Business Kluwer Law International BV, the Netherlands 2006 p 34 66 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007, s. 16-17 67 zambaxiZe Tamar, saerTaSoriso komerciuli arbitraJi (problemebi da perspeqtiva), profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba “meridiani”, Tbilisi, 2004, gv. 88 68„Бейкер и Макензи“ , Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 2-3

isTvis. rogorc aRiniSna, aseTi administraciuli funqciis ganxorcieleba garda mudmivmoqmedi arbitraJebisa, SeuZliaT sxva organizaciebsac, magaliTad arasamTavrobo organizaciebs. sainteresoa is faqti, rom aseTi praqtika sakmao warmatebiT viTardeba saqarTveloSic. miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociacias SemuSavebuli aqvs reglamenti droebiTi kerZo arbitraJisaTvis da Tanaxmaa Seasrulos administraciuli funqciebi, Tu mxareebi amaze SeTanxmdebian.

im saerTaSoriso garigebebis monawileTaTvis daxmarebis gawevis mizniT, romlebmac gaiTvaliswines davebis gadawyveta ad hoc arbitraJSi, SemuSavebul iqna specialuri reglamentebi saerTaSoriso doneze.

dReisaTvisyvelazepopularuli ad hoc reglamentebia: 1. evropis ekonomikuri komisiis 1963 wlis saarbitraJo reglamenti; 2. gaeros generaluri asambleis mier 1976 wels mowonebuli

UNCITRAL saarbitraJo reglamenti. 69 gaeros egidiT SemuSavebul dokumentTagan aRsaniSnavia:

1. gaeros ekonomikis komisiis saarbitraJo reglamenti evropisaTvis, 1966 weli;

2. gaeros ekonomikis komisiis saerTaSoriso kerZo arbitraJis wesebi aziisa da Soreuli aRmosavleTisaTvis, 1966 weli.70

unda aRiniSnos, rom ad hoc arbitraJebi TavianTi gavrcelebulobiTa da popularobiT mniSvnelovnad Camouvardebian instituciur arbitraJebs da amas Tavis mizezebic aqvs. rogorc wesi, mudmivmoqmedi arbitraJebis mier organizebuli saarbitraJo ganxilvebis xarisxi gacilebiT maRalia, rasac dagrovili gamocdileba da profesionalebis permanentuli muSaoba ganapirobebs. ad hoc arbitraJis Seqmna da funqc-ionireba dakavSirebulia konkretul davasTan, romlis dasrulebis Semdegac arbitraJi wyvets funqcionirebas. garda amisa, mudmivmoqmedi arbitraJebi yovelnairad cdiloben mimzidveli gaxadon TavianTi momsaxureba, risTvisac klientebs momsaxurebisa da anazRaurebis ramdenime sistemas erTad sTavazoben.

instituciuri kerZo arbitraJebis sferoSi Camoyalibda erTgvari bazari, sadac konkurencia sakmaod didia, amitom mewarmeebs sxva araferi rCebaT, garda imisa, rom sakuTari iniciativiT arbitraJis organizebis nacvlad ukve arsebul konkretul organizaciebs mimarTon.

droebiTi arbitraJi erTi konkretuli davisaTvis iqmneba, amitom saarbitraJo ganxilvis monawileni cdiloben maqsimalurad gaiTvaliswinon am davis specifika. savsebiT SesaZlebelia, mxareebma davis gadawyvetis iseTi originaluri wesebi SeaTanxmon, romelTa prognozireba rTulia. ad hoc arbitraJebi SeiZleba akmayofilebdnen nebismier kriteriums, ris gamoc maTi klasifikacia TiTqmis SeuZlebelad unda miviCnioT. §3 saerTo (zogadi) da specializebuli arbitraJebi

zogierTi arbitraJi saerTaSoriso doneze didi popularobiTa da avtoritetiT sargeblobs. am kuTxiT gansakuTrebiT dawinaurebulni

69„Бейкер и Макензи“ Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 27 70 Дмитриева Г . К. Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 1997, с. 21

arian inglisurenovani saarbitraJo institutebi. msoflios 100-ze meti metnaklebad popularuli da aRiarebuli arbitraJidan daaxloebiT 40-mde inglisuria71. arsebuli tendencia miuTiTebs imaze, rom msxvil saarbitraJo centrebad ZiriTadad gvevlinebian arasaxelmwifo, erovnuli Tu saerTaSoriso organizaciebi. maT Soris yvelaze cnobilni da avtoritetulni arian: 1.parizis saerTaSoriso savaWro palatis saerTaSoriso kerZo arbitraJi. (ICC arbitraJi) (es instituti imdenad mniSvnelovania, rom xSirad mis warmoSobas saerTaSoriso kerZo arbitraJis ganviTarebis aTvlis wertiladac miiCneven.)72; 2.amerikis saarbitraJo asociacia (American Arbitration Association -- AAA); 3.londonis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlo (London Court of International Arbitration -- LCIA); 4.stokholmis savaWro palatis saarbitraJoO instituti (The Arbitration Institute of the Stokholm Chamber of Commerce); 5.germanuli saarbitraJo instituti (Deutsche Institution Für Schiedsgerichtbarkeit---DIS); 6. venis federaluri ekonomikuri palatis saarbitraJo centri (Arbitral Centre of the Austrian Federal Economic Chamber); 7. Международный Коммерческий Арбитраж При Торгово-Промышленной Палате Российской Федерации .

CamoTvlil saarbitraJo centrebs erTi kanonzomiereba axasiaTebT. maTi warmoSoba da ganviTareba mTlianad kerZo iniciativis Sedegia73. arbitraJis damoukidebloba saxelmwifosagan mniSvnelovnad gansazRvravs saqmian wreebSi mis mimarT arsebul ndobas. arbitraJebi sakmaod ganviTarebulia samxreT-aRmosavleT aziaSic (singapuri, honkongi, indonezia, da a.S.) aseT arbitraJebs SeiZleba pirobiTad zogadi arbitraJebi vuwodoT.

specializebuli arbitraJebi imiT gansxvavdebian zogadisagan, rom isini orientirebulni arian konkretuli saxis davebze. rogorc wesi, am davebis ganxilvisaTvis arsebobs specialuri reglamentebi. aseTi arbitraJebis magaliTad SeiZleba davasaxeloT ruseTis federaciisa da ukrainis savaWro samrewvelo palatebTan arsebuli sazRvao saarbitraJo komisiebi. sazRvao gadazidvebTan dakavSirebiT war-moSobili davebis sakmaod avtoritetul arbitraJad miiCneva kopenhagenis saarbitraJo komisia.74

specializebul arbitraJebs aqvT garkveuli upiratesoba, radganac isini wlebis ganmavlobaSi agroveben davebis ganxilvisa da gadawyvetis gamocdilebas mxolod erT specialur sferoSi, rac maT maRal profesionalizmsa da arbitraJis maRal doneze organizebas uzrunvelyofs.

71 Минаков А.И Арбитражное соглашение и практика рассмотрения внешнеекономических споров, Москва, 1985, стр. 47 72“Бейкер и Макензи” Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 2 73 am zogadi kanonzomerebidan gamonaklisebic arsebobs. amis magaliTia ruseTis federaciis savaWro-samrewvelo palatasTan arsebuli saerTaSoriso komerciuli arbitraJi da amave palatis sazRvao-saarbitraJo komisia, romelTa reglamentebic ganixileba, rogorc ~saerTaSoriso komerciuli arbitraJebis Sesaxeb~ ruseTis federaciis federaluri kanonis Semadgeneli nawili da Tan erTvis am kanons. 74 ix. SafaqiZe, irakli, saerTaSoriso arbitraJi: stokholmis savaWro palatis saarbitraJo instituti. qarTuli samarTlis mimoxilva, 1998 weli, meoTxe kvartali.

magaliTad, saerTaSoriso samSeneblo proeqtebTan dakavSirebuli xelSekrulebebi saarbitraJo SeTanxmebasTan erTad xSirad iTvaliswineben pirobas, romlis Tanaxmadac, davis warmoSobis miuxedavad TiToeuli mxare valdebulia ganagrZos xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebis Sesruleba saarbitraJo ganxilvis mim-dinareobisas. samSeneblo samuSaoebi maSinac ki ar unda SeCerdes, roca konkretul proeqtTan dakavSirebuli dava arbitraJis mier gadawyvetis molodinSia. aqve isic unda aRiniSnos, rom xSirad kanoni aniWebs uflebas kontraqtors garkveuli pirobebis arsebobisas uari Tqvas samuSaoebis gargZelebaze, magaliTad, sazRauris miuReblobis SemTxvevaSi. aseT normas iTvaliswinebs britanuli, franguli da holandiuri samSeneblo kanonmdebloba.75

arbitraJebis dayofas zogad da specializebul arbitraJebad Tavisi obieqturi safuZveli gaaCnia, Tumca aseTi klasifikacia mainc pirobiTia. dReisaTvis arseboben zogadi da specializebuli arbitraJebis sinTezuri variantebic. aseTi sinTezi saSualebas iZleva saarbitraJo centrma gaafarToos momsaxurebis sfero da ufro mra-valferovani arCevani SesTavazos mxareebs. aseTi saarbitraJo dawes-ebulebis magaliTad SeiZleba davasaxeloT stokholmis savaWro palatis saarbitraJo instituti, romelsac garda ZiriTadi reglament-isa, gaaCnia calke reglamenti dazRvevis sferoSi warmoSobili davebisaTvis. es sakmaod saintereso midgoma Sveduri saarbitraJo reformis erT-erT Sedegad unda CaiTvalos.

arbitraJis maRal doneze organizebisaTvis xSirad sxvadasxva sferoSi moqmedi organizaciebis Zalisxmevis gaerTianebaa saWiro. saerTaSoriso savaWro palatam (ICC) saerTaSoriso sazRvao komitetTan (Comitee Maritime International) erTad Seqmna specialuri sazRvao arbitraJi, romlis reglamentic ZiriTadad saerTaSoriso savaWro palatis saerTaSoriso arbitraJis reglamentis msgavsia.76

specializebuli arbitraJebis saqmianoba mxolod sazRvao da sadazRvevo samarTlebrivi urTierTobebidan warmoSobili davebis ganxilviT ar Semoifargleba. amerikul saarbitraJo asociacias (AAA-arbitraJi) aqvs samSeneblo industriaSi warmoSobili davebis gadawyvetisaTvis SemuSavebuli specialuri reglamenti.77

arbitraJebis klasifikacia maTi funqciebisa da samarTlebrivi Sinaarsis aRqmas aadvilebs, Tumca es sulac ar niSnavs, rom ar SeiZleba ukve arsebuli klasifikaciisagan gansxvavebuli arbitraJis Camoyalibeba. Aam SemTxvevaSi gadamwyvetia ara Teoriuli klasifikaciebi, aramed arbitraJis arsebobis praqtikuli aucilebloba da kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli moTxovnebis dakmayofileba. Tu arseboben mxareebi, romlebsac mocemuli arbitraJisaTvis davis gadacema surT da maTi survili, an TviT arbitraJis arseboba kanons ar ewinaaRmdegeba, maSin es savsebiT sakmarisia saarbitraJo ganxilvisa da am ganxilvis Sedegad samarTlebrivad namdvili gadawyvetilebis gamotanisaTvis.

75 Jenkins, Jane and Stebbings Simon, Interanational construction arbitration law, Arbitration context series, Kluwer law international, 2006, p. 84 76 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 355 77 Jenkins, Jane and Stebbings Simon, Interanational construction arbitration law, Arbitration context series, Kluwer law international ,2006, p. 85

Tavi III

saerTaSoriso arbitraJi da sajaro samarTali §1 arbitraJi da saerTaSoriso organizaciebi

davis ganxilvis is principebi, romlebic arbitraJis mier gamoiyeneba, teqnikurad imdenad daxvewilia, rom isini didi xania SeiWrnen saerTaSoriso sajaro samarTlis sferoSi. unda iTqvas, rom aseTi SeWra sakmaod warmatebuli aRmoCnda. am TvalsazrisiT pirveloba ekuTvnis sainvesticio davebis saerTaSoriso centrs (ICSID), romelic Seiqmna ara kerZo iniciativis Sedegad, aramed dafuZnda 1965 wlis vaSi-ngtonis konvenciiT. sxva saarbitraJo dawesebulebebisagan gansxvavebiT centri ar warmoadgens arc kerZo da arc saxelmwifo organizacias, romelic moqmedebs gansazRvruli saxelmwifos kanonmdeblobis safuZvelze. centri saqmianobs saerTaSoriso konvenciis mixedviT da iTvleba msoflio bankis erT-erT organod. am institutis organizacia da saqmianobis wesi Seesabameba saerTaSoriso sajaro samarTals. amave dros, is damoukidebelia nacionaluri samarTlebrivi sistemebisagan.78

arbitraJis meSveobiT davebis gadawyvetis meqanizms sakmaod xSirad iyenebs msoflio savaWro organizaciac. aRniSnuli organizaciis klasifikaciiT saerTaSoriso vaWrobaSi ZiriTadad cnobilia subsidiebis dayofa Sida da saeqsporto subsidiebad. saxelmwifoTa mxridan mouwesrigebelma subsidirebam bazarze saqonlis araswori ganawileba gamoiwvia. saerTaSoriso savaWro organizaciam am sferos daregulirebis mizniT SemoiRo e.w akrZaluli subsidiebis cneba da SeimuSava akrZaluli subsidirebis winaaRmdeg brZolis saSualebebi.

Tu msoflio savaWro organizaciis (mso) romelime wevri CaTvlis, rom meore saxelmwifo iyenebs akrZalul subsidias, mas ufleba aqvs mimarTos mso-is mier SemuSavebuli davebis gadawyvetis proceduras. kerZod, mas SeuZlia moiTxovos SemTanxmebeli dialogis gamarTva. Tu aseTi dialogi 30 dRis ganmavlobaSi Sedegs ar gamoiRebs, mxare mimarTavs mso-is davebis gadawyvetis organos arbitraJis Seqmnis moTxovniT. rogorc wesi, arbitraJi iTxovs eqspertTa mudmivi jgufis (Permanent Group of Experts –PGE) daxmarebas, romelic usmens mxareebs da Tavis daskvnas acnobebs arbitraJs, es ukanaskneli ki iRebs am daskvnas yovelgvari gadasinjvis gareSe. AseTi gadawyvetileba unda aRiaros mso-is davebis gadawyvetis organom (Dispute Settlement Body), romelic mso-is struqturaSi erT-erT mZlavr erTeulad iTvleba. mso-is mier dadgenili wesebi uSvebs miRebuli gadawyvetilebis gasaCivrebas

78 Бейкер и Макензи, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, стр. 21

saapelacio wesiT. sapelacio organos mier gadawyvetileba miiReba gasaCivrebidan 30 dRis vadaSi, es vada SeiZleba gagrZeldes 60 dRemde. miRebuli gadawyvetileba sabolooa.79

inteleqtualuri sakuTrebis msoflio organizaciasTan (ismo) 1994 wlidan moqmedebs saarbitraJo centri, romelic garda uSualod centrisa, moicavs ismos saarbitraJo sabWosa da amave organizaciis saarbitraJo komisias. arsebobs ismos saarbitraJo wesebi, romlebic Seicaven rogorc zogadad arbitraJebisaTvis damaxasiaTebel, aseve inteleqtualuri davebisaTvis specifiur debulebebs. ismos saarbitraJo dawesebuleba ganixilavs rogorc saxelSekrulebo, aseve arasaxelSekrulebo urTierTobebidan warmoSobil davebs. didi mniSvneloba eniWeba sarCelis uzrunvelyofis zomebis efeqtur gamoyenebas. es arbitraJi gamorCeul rols asrulebs Tanamedrove sainformacio sistemebis gamoyenebidan warmoSobili davebis gadawyvetaSi. 80

inteleqtualuri sakuTrebis msoflio organizaciis arbitraJi sajarosamarTlebrivi, ufro sworad ki saerTaSoriso samarTlebrivi dawesebulebaa.81

aris SemTxvevebi, roca SeTanxmebebi saerTaSoriso sajaro samarTlis sferoSi iTvaliswineben mosalodneli davebis gadacemas saerTaSoriso arbitraJebisaTvis an maTi msgavsi institutebisaTvis. 1994 wels xelmoweril iqna evropis energetikuli qartiis xelSekruleba, romlis monawilecaa 49 saxelmwifo, centraluri da aRmosavleT evropisa da yofili sabWoTa saxelmwifoebis, iaponiis, avstraliisa da evrokavSiris wevri qveynebis CaTvliT. xelSekrulebiT mowesrigebulia iseTi sakiTxebi, rogoricaa investiciebis dacva, energetikuli sistemebis mimarT tranzituli wesebis gamoyeneba da saerTaSoriso davebis ganxilva-gadawyveta.82 konvencia iTvaliswinebs davebis gadacemas arbitraJisaTvis, Tu mxareebi ver SeTanxmdebian sadao sakiTxebTan dakavSirebiT. mxares, romelic Tvlis, rom misi uflebebi dairRva SeuZlia mimarTos:

1. xelSemkvreli mxaris sasamarTlos an administraciul tribunals; 2. nebismier winaswar SeTanxmebul proceduras, romelic gamoiyeneba

praqtikaSi;

3. sxva saarbitraJo organoebs.∗ (sxva saarbitraJo organoebSi konvencia gulisxmobs: I - sainvesticio davebis saerTaSoriso centrs, amasTan Tu saxelmwifo, romelsac ekuTvnis investori da davis monawile saxelmwifo am konvenciis (igulisxmeba vaSingtonis 1965 wlis konvencia) wevrebi arian, maSin dava ganixi-

79ix. kenkiSvili vasil, ~subsidiebis saerTaSoriso samarTlebrivi regulireba~, ~adamiani da konstitucia~, #4, 2002 weli, gv. 73-74 80Богуславский М.М. Современные тенденции расширения сферы действия институционных арбитражных судов, Актуальные вопросы международного коммерческого арбитража, Москва, 2002 81 Carbonneau, E. Thomas, Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc., 2003, p. 32 82„ Бейкер и Макензи“ , Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 22 ∗azerbaijanma, bulgareTma, ungreTma, uzbekeTma, poloneTma, ruseTma, rumineTma, sloveniam, xorvatiam da CexeTma gaakeTes daTqma, romlis Tanaxmadac Tu investorma dava gansaxilevlad gadasca nacionalur sasamarTlos, an moiTxova misi (davis) winaswar SeTanxmebuli da xelSekrulebaSi ganmtkicebuli proceduriT gadawyveta, maSin aRar SeiZleba dava xelmeored gadaeces gansaxilevelad sxva organoebs, romlebic aq aris miTiTebuli.

leba ZiriTadi reglamentis Sesabamisad. Tu zemoaRniSnuli konvenciis monawilea saxelmwifo, romelsac ekuTvnis investori, an modave saxelmwifo, maSin maT Soris dava ganixileba damatebiTi reglamentis Sesabamisad. II - erT arbitrs, an iseT ad hoc arbitraJs, romelic Seqmnilia UNCITRAL-is wesebis Sesabamisad. III - stokholmis saerTaSoriso savaWro palatasTan arsebul saarbitraJo instituts.)83

moyvanili magaliTebi savsebiT sakmarisia saerTaSoriso organizaciebis an saerTaSoriso xelSekrulebebisaTvis arbitraJis mniSvnelobis warmoCenisaTvis. gansakuTrebiT saintereso am TvalsazrisiT aris sainvesticio davebis saerTaSoriso centri (ICSID – arbitraJi) romelic erTerT mZlavr da gavlenian saarbitraJo ins-titutad Camoyalibda. aSkarad gamokveTili saerTaSoriso sajaro samarTlebrivi xasiaTis miuxedavad ICSID – arbitraJi investorTa kerZo interesis dacvis umniSvnelovanes forums warmoadgens. §2 saerTaSoriso sajaro arbitraJi

arbitraJi upiratesad kerZosamarTlebrivi davebis gadawyvetas emsaxureba, Tumca es ar gamoricxavs saerTaSoriso sajarosamarTlebrivi davebisas am proceduris gamoyenebas.

saerTaSoriso sajarosamarTlebrivi xelSekrulebiT konkretuli davis gadasawyvetad arbitraJis formireba misaRebad iTvleba.84 magaliTad SeiZleba dasaxeldes 1982 wlis sazRvao samarTlis konvencia, romelic uSvebs saarbitraJo procedurebis gamoyenebis SesaZleblobas.85

istoriulad cnobilia precedenti, roca arbitraJi saxelmwifoTa Soris davebis gadawyvetisaTvis iqna gamoyenebuli.

saerTaSorisosamarTlebrivi arbitraJis aRiarebul magaliTad iTvleba iranisa da aSS-s dava haagis tribunalSi UNCITRAL-is wesebis mixedviT.86

saxelmwifoTa Soris arsebuli davebis arbitraJis mier ganxilvis saintereso precedenti dafiqsirda me-19 saukuneSi. saarbitraJo ganxilva Sedga JenevaSi (Sveicaria). aSS (mosarCele) adanaSaulebda ingliss (mopasuxe) aSS-is samoqalaqo omis dros neitralitetis principis darRvevaSi. samxedro gemi “alabama” aSS-s samoqalaqo omis dros amerikeli separatistebis (Sezessionisten) davalebiT aSenda liverpulSi da mTeli omis ganmavlobaSi 70 amerikuli gemi CaZira. sainteresoa, rom saarbitraJo ganxilva mimdinareobda imave sastumroSi da imave oTaxSi, sadac 1864 wels xeli moewera wiTeli jvris Sesaxeb pirvel konvencias. 1872 wels arbitraJma daakmayofila aSS-s moTxovna da ingliss daekisra 50 milioni oqros dolaris gadaxda.87

cxadia, saxelmwifoTa Soris arsebuli davebis ganxilva gansxvavebulia kerZo samarTlis sferoSi warmoSobili davebisagan.

83„Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж , Москва, 2001, с. 22-25 84 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 2 85 С Л Лазарев, Международный Арбитраж ,М., 1991, с. 107 86 Schiffer(Hrsg), Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 12-13 87 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern, 2006, s.17

aqedan gamomdinare arbitraJi saerTaSoriso biznesSi unda ganvasxvavoT arbitraJisagan saerTaSoriso (sajaro) samarTlebrivi gagebiT.88 gansxvaveba imaSi gamoixateba, rom pirvelis interesis sferos saerTaSoriso komerciuli garigebebidan warmoSobili davebis ganxilva da gadawyveta warmoadgens, xolo meore saxelmwifoTa Soris urTierTobebis mSvidobian mowesrigebazea orientirebuli.

kvalifikaciisaTvis sakmarisi ar aris, rom saarbitraJo SeTanxmebis erT-erTi mxare saxelmwifo an misi romelime organo iyos. am ukanasknelis mier kerZo samarTlis subieqtebTan dadebuli komerciuli xelSekrulebebidan gamomdinare davebs ganixilavs saerTaSoriso kerZo da ara saerTaSoriso sajaro arbitraJi. saerTaSoriso arbitraJi sajaro maSin aris, roca modave mxareebi saerTaSoriso sajaro samarT-lis subieqtebi arian da davis saganic maTi suverenuli uflebamosilebebidan gamomdinareobs.

1899 wels haagaSi mowveuli saerTaSoriso konferencia konvenciis miRebiTa da mudmivmoqmedi saerTaSoriso (sajaro) arbitraJis SeqmniT dasrulda.89 saerTaSoriso davebis mSvidobiani mogvarebis Sesaxeb 1899 wlis konvencia da 1907 wlis SeTanxmeba iTvaliswineben saerTaSoriso davebis mogvarebis ramdenime meqanizms. Eorive saerTaSoriso xelSekruleba xelmowerili da ratificirebulia 100-ze meti saxelmwifos mier. 1907 wlis SeTanxmebiT Seiqmna mudmivmoqmedi saarbitraJo sasamarTlo haagaSi, romelic uflebamosilia, ganixilos konvenciis wevr saxelmwifoebs Soris, dava. amave dros konvenciis xelmowera da ratificireba ar niSnavs, rom saxelmwifo vtomaturad eqvemdebareba mudmivmoqmedi saarbitraJo sasamarTlo iurisdiqcias. haagis mudmivmoqmedi arbitraJi saxelmwifoebs Soris arsebul davas mxolod maSin ganixilavs, roca mxareebi mas mimarTaven da maT Soris arsebul saarbitraJo SeTanxmebas waradgenen, romlis Tanaxmadac dava swored haagis mudmivmoqmedma saarbitraJo sasamarTlom unda ganixilos. am saarbitraJo instituts aqvs ramdenime reglamenti: 1. or saxelmwifos Soris davis saarbitraJo ganxilvis fakultaturi wesebi (optionalrulesforarbitratingdisputesbetweentwostates )1992. 2. saxelmwifoebsa da saerTaSoriso organizaciebs Soris davis saarbitraJo ganxilvis fakultaturi wesebi (optional rules for arbitration involving international organizations and states)1996 3. kerZo pirebsa da saerTaSoriso organizaciebs Soris davis saarbitraJo ganxilvis fakultaturi wesebi (Optional rules for arbitration between international organizations and private parties) 1996 . 4. bunebriv resursebTan da garemosTan dakavSirebuli davebis saarbitraJo ganxilvis fakultaturi wesebi (Optional rules for arbitration of disputes relating to natural resources and/or the environment) 2001 5. mediaciiis wesebi bunebis

dacvidan gamomdinare davebisaTvis 2002. 90

haagis mudmivmoqmedi arbitraJs (permanent court of arbitration), SemuSavebuli aqvs fakultaturi reglamenti iseTi davebis ganxilvisaTvis, rodesac mxolod erTi mxarea saxelmwifo, meore mxares ki fizikuri, an kerZo samarTlis iuridiuli piria. rogorc

88 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 38 89 Лазарев С .Л Международный Арбитраж М 1991, с. 58 90 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s 18-19

literaturaSi aRniSnaven, dro gvaCvenebs, ramdenad SeZlebs es reglamenti konkurencia gauwios ICSIDarbitraJs.91

§3 arbitraJi, kostitucia da adamianis uflebebi

arbitraJis mimarT saxelmwifos damokidebuleba samarTlis politikis sakiTxia. davis gadawyvetis alternatiuli sazogadoebrivi institutebis formirebisa da ganviTarebis xelSewyoba Tavisufal da samarTlian konkurenciaze dafuZnebuli bazris Camoyalibebas uwyobs xels. SemTxveviTi ar aris, rom jer kidev me-18 saukuneSi arbitraJis aRiareba Tavisuflebis erT-erT gamovlinebad iTvleboda. safrangeTis 1791 wlis konstituciis me-5 muxli imperatiulad gansazRvravda, rom `moqalaqeTa ufleba sabolood gadawyviton erTmaneTs Soris arsebuli davebi arbitraJis meSveobiT, ar SeiZleba sakanonmdeblo xelisuflebis mier SeizRudos.“ Tanamedrove konstituciebi arbitraJis mimarT aseTi damokidebulebiT ar gamorCevian.92

arsebuli tendencia me-19 saukunis demokratiulma konstituciebmac gaagrZeles. Sveicariis ciurixis kantonis 1869 wlis konstituciis 58 (2) muxlis mixedviT xelSekrulebiT arbitraJisaTvis davis gansaxilvelad gadacema dasaSvebad iyo miCneuli.93

paradoqsia, magram faqtia, rom Tanamedrove konstituciebis umravlesoba arbitraJs an saerTod ar ixseniebs, an mis mimarT mxolod minimalur interess amJRavnebs. iuristebs mxolod isRa rCebaT, rom ganmartebis gziT daadginon, rogoria konstituciis damokidebuleba am institutis mimarT.

germaniis ZiriTadi kanonis (konstituciis) 92-e muxlis Tanxmad sasamarTlo xelisufleba mosamarTleebs ekuTvniT (ist die rechtssprechende Gewalt den Richtern anvertraut). Sesabamisad, arbitraJis formaluri Sesabamisoba konstituciasTan imazea damokidebuli, SeiZleba Tu ara, rom arbitraJi marTlmsajulebis ganmaxorcieleblad CaiTvalos.94 konstituciis sistemuri ganmartebidan gamomdinare keTdeba daskvna, rom kerZo marTlsajulebas konstitucia ar iTvaliswinebs.95 Tumca arc pirdapir gamoricxavs mis arsebobas.96 Aam Tvalsazriss kidev ufro amyarebs ZiriTadi kanonis §101, romelic adgens, rom aravis SeiZleba CamoerTvas sasamarTlosaTvis mimarTvis ufleba sakuTari survilis sawinaaRmdegod.97

91 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 362 92 Privatisierung rechtlicher Tätigkeit: Ersetzung staatlicher Gerichte durch private Schiedsgerichte? wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s 1 93Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 200,5 s. 1 94 Distler, Wolfram Private Schiedsgerichtbarkeit und Verfassung, Eine rechtsvergleichende Untersuchung zum deutschen und englischen Recht, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main, 2000, s. 43 95 Distler, Wolfram Private Schiedsgerichtbarkeit und Verfassung, Eine rechtsvergleichende Untersuchung zum deutschen und englischen Recht, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main, 2000, s, 50 96 Distler, Wolfram Private Schiedsgerichtbarkeit und Verfassung, Eine rechtsvergleichende Untersuchung zum deutschen und englischen Recht, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main, 2000, s. 52 97 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 189

amave dros, germaniis konstituciis §101 miznebisaTvis arbitri ar SeiZleba ganxilul iqnas, rogorc kanonismieri mosamarTle (gesetzlicher Richter) 98. Ee.i mosamarTlis konstituciur samarTlebrivi statusis arbitrebze gavrceleba moklebulia samarTlebriv safuZvels. SeuZlebelia, rom absoluturad kerZo sawyisebze moqmedi arbitri mesame xelisuflebis warmomadgenels gauTanabrdes. mTeli am msjelobidan im daskvnis gamotana SeiZleba rom arbitraJi konstituci-iT aRiarebuli da daculi ar aris Tumca is arc akrZalulia, amitom saxelmwifos SeuZlia arbitraJis mimarT Tavisi damokidebuleba kanonSi daafiqsiros.

inglisur konstituciur samarTalSi germanulis analogiiT sakiTxis dasma gamoricxulia, vinaidan inglisis dauwereli konstitucia ar icnobs germaniis ZiriTadi kanonis §101 msgavs regulirebebs.99 cxadia, konstituciis, rogorc sistemuri normatiuli aqtis ararsebobis gamo arbitraJis adgili inglisur saxelmwifo samar-TalSi ar aris. ASesabamisad konstituciisa da arbitraJis urTerTdamokidebuleba am SemTxvevaSic ganmartebis sakiTxia.Aadamianis uflebebis aRiarebis da dacvis mizniT did britaneTSi miRebul iqna inglisis 1998 wlis Human Rights Act, romelic adamianis uflebaTa evropuli konvenciis mixedviT momzadda. es aqti (kanoni)da zemoaRniSnuli konvenciis me-6 muxli ar ewinaaRmdegeba arbitraJis arsebobas.100

Sveicariis konstitucis 30-e da saerTaSoriso xelSekrulebebis Sesaxeb kanonis me-6 muxlebis Tanaxmad yvela fizikur da iuridiul pirs aqvs ufleba, rom misi saqme ganxiluli iqnes kanonis Tanaxmad Seqmnili damoukidebeli kolegiis mier (The right that its case be heard by an independent tribunal established by law.)101rogorc Cans, am SemTxvevaSic SeiZleba mxolod vivaraudoT, rom “kanonis Tanaxmad Seqmnili damoukidebeli kolegia” (an independent tribunal established by law) gulisxmobs rogorc sasam-arTlos, aseve arbitraJsac.

saqarTvelos SemTxvevaSi mxolod is SeiZleba iTqvas, rom ara mxolod qarTuli konstitucia, aramed kanonmdeblobac ar aregulirebs saerTaSoriso arbitraJs. qarTuli saarbitraJo kanonmdebloba Semoifargleba kerZo arbitraJis Sesaxeb 1997 wlis kanoniT, romelic saerTod ar exeba saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvas, aseTi ganxilvis Sedegad miRebuli gadawyvetilebis aRsrulebasa da sxva mniSvnelovan sakiTxebs. “kerZo arbitraJis Sesaxeb” saqarTvelos kanoni

98 Distler, Wolfram Private Schiedsgerichtbarkeit und Verfassung, Eine rechtsvergleichende Untersuchung zum deutschen und englischen Recht, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main, 2000, s. 58 99 Distler, Wolfram Private Schiedsgerichtbarkeit und Verfassung, Eine rechtsvergleichende Untersuchung zum deutschen und englischen Recht, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main, 2000, s. 66 100 Distler, Wolfram Private Schiedsgerichtbarkeit und Verfassung, Eine rechtsvergleichende Untersuchung zum deutschen und englischen Recht, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main ,2000, s. 277 101 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004, p. 29

savsebiT samarTlianad aris gakritikebuli qarTul iuridiul literaturaSi.102

arbitraJi da sasamarTlosaTvis mimarTvis konstituciuri ufleba

sasamarTlosaTvis mimarTvis ufleba erTerTi umniSvnelovanesi uflebaa. yvelas SeuZlia moiTxovos misi saqmis ganxilva samarTliani da miukerZoebeli sasamarTlos mier. Aamave dros arbitraJis mier davis ganxilva da gadawyveta gamoricxavs sasamarTlos mier imave davaze gadawyvetilebis miRebas. saarbitraJo SeTanxmebis xelmowera sasamarTloSi sarCelis wardgenaze uaris Tqmas niSnavs. Cndeba kiTxva, ramdenad Seesabameba arbitraJis mier davis ganxilva adamianis ufleba-Ta Sesaxeb evropuli konvenciis me-6 muxls, romelic swored zemoaRniSnul uflebas (samarTliani sasamarTlos uflebas) icavs. es ufleba aRiarebuli da garantirebulia moqmedi konstituciebis absoluturi umravlesobis mier.

arbitraJisa da adamianis uflebaTa saerTaSoriso samarTlis urTierTdamokidebulebis Sesaxeb sakmaod saintereso praqtika ganaviTara adamianis uflebaTa evropulma sasamarTlom. 1962 wels ar dakmayofilda germaneli maswavleblis moTxovna. maswavlebeli iTxovda misi saqmis ganxilvas sasamarTlos mier, miuxedavad imisa, rom xe-lSekruleba Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas. maswavlebeli uTiTebda adamianis uflebaTa evropuli konvenciis me-6 muxlze. mosarCeles ganemarta, rom saarbitraJo ganxilva da saarbitraJo SeTanxmebis da-debaze valdebuli aravin ar aris. Sesabamisad saarbitraJo SeTanxmebis dadebisas saxelmwifo sasamarTloebis kompetenciis gamoricxviT aravis ufleba ar izRudeba misi nebis sawinaaRmdegod. Ees mosazreba Semdgom praqtikaSic araerTxel iqna dadasturebuli.103

adamianis uflebaTa sasamarTlom erT-erT saqmeze aseve daadgina, rom konvenciis me-6 muxliT gaTvaliswinebul uflebebze nawilobriv uaris Tqma daSvebulia (teilweise zu verzichten).104

Suovaniemi vs. Finland saqmeze 1999 wels miRebul gadawyvetilebaSi zemoaRniSnulma sasamarTlom miuTiTa: “ar SeiZleba arsebobdes eWvi, rom adamianis uflebaTa evropuli konvenciis me-6 muxlis Tanaxmad sasamarTlo ganxilvaze sakuTari surviliT uaris Tqma principSi dasaSvebia. amave dros, aseTi uari ar unda iqnes ganxiluli, rogorc yvela im uflebaze absoluturi uaris Tqma, romelsac iTvaliswinebs es muxli. aseTi uaris Tqma SeiZleba, roca es “dasaSvebad” (permissible) SeiZleba iqnes miCneuli. garkveul uflebebTan mimarTebaSi es SeiZleba dasaSvebi iyos, an sxva uflebebTan mimarTebaSi arc iyos dasaSvebi.”105

arbitraJis mier davis ganxilva mTlianad aris damokidebuli mxareTa SeTanxmebaze. mxareTa Tanxmoba unda Seexebodes konkretul davas da ar unda iyos zogadi xasiaTis. Sesabamisad arbitraJisaTvis

102

ix. zambaxiZe, Tamar, saerTaSoriso komerciuli arbitraJi (problemebi da perspeqtiva), profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba “meridiani”, Tbilisi, 2004, gv. 81 103 Distler, Wolfram Private Schiedsgerichtbarkeit und Verfassung, Eine rechtsvergleichende Untersuchung zum deutschen und englischen Recht, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main, 2000, s. 90-91 104 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 3 105 ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international, 2005, p. 214

konkretuli davis daqvemdebareba mxareTa mier aSkarad gamoxatuli erToblivi nebis arsebobis gareSe winaaRmdegobaSi iqneba adamianis uflebaTa evropuli konvenciis me-6 muxlTan. saxelmwifoebi, romlebic cnobili arian arbitraJTan dakavSirebuli sakiTxebis regulirebis mdi-dari tradiciiT, gansakuTrebul mniSvnelobas aniWeben arbitraJis nebayoflobiTobis principis dacvas.

arbitraJisa da konstituciuri uflebebis urTierTmimarTebis sakiTxze sakuTari pozicia daafiqsira ruseTis federaciis sakonstitucio sasamarTlom. ss „oCakovis rZis qarxanam“ miiCnia, rom saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesax-eb ruseTis kanonis 34-e muxli uzRudavs mas uflebebis sasamarTlo wesiT dacvis SesaZ-leblobas, vinaidan saarbitraJo gadawyvetilebis gasaCivreba daiSveba mxolod am muxliT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi. sakonstitucio sasamarTlom saerTod ar miiRo sarCeli arsebiTad gansaxilvelad da miuTiTa, rom mxares eqneboda ufleba miemarTa sasamarTlosaTvis, magram man dado saarbitraJo SeTanxmeba da amiT gamoxata Tanxmoba arbitraJis mier davis gadawyvetasTan dakavSirebiT. Sesabamisad, misi ufleba sakuTari interesebis sasamarTlo wesiT dacvaze ar darRveula. sakonstitucio sasamarTlos azriT, mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli is garemoebac, rom saarbitraJo SeTanxmebis dadebiT mxarem isargebla xelSekrulebis Tavisuflebis principiT106. rogorc Cans, am safuZvliT sakonstitucio sasamarTlosaTvis mimarTva ruseTSi sakmaod popularulia, Tumca sakonstitucio sasamarTlos pozicia ucvlelia.107

SvedeTis kanoni kompaniebis Sesaxeb iTvaliswinebs e.w sakanonmdeblo arbitraJis arsebobas. kerZod, aqciebis gamosyidvis an gamosyidvis Rirebulebis Sesaxeb dava am kanonis Tanaxmad unda gadawyvitos samma arbitrma. iqve miTiTebulia, rom Tu mxareebi ver SeTanxmdebian arbitraJze, maSin nebismier mxares aqvs ufleba sakiTxis ganxilva da gadawyveta sasamarTloSi moiTxovos. Sveduri saarbitraJo kanonmdeblobis komentarSi aRniSnulia, rom es norma aucilebeli iyo adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan kanonis Sesabamisobis uzrunvelsayofad.108

Aamgvarad, adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo adamianis uflebaTa evropul konvenciis me-6 muxlTan arbitraJis, rogorc samarTlebrivi institutis winaaRmdegobas ver xedavs.109 Tumca yovel konkretul SemTxvevaSi unda dadgindes, ra viTarebaSi moxda konvenciis me-6 muxliT gaTvaliswinebul uflebaze uaris Tqma da ramdenad dasaSvebia (permissible) aseTi uari.

106Определение Конституционного Суда РФ от 09.12.1999 N 191-ООб отказе в принятии к рассмотрению жалобы открытого акционерного общества "Очаковский молочный завод" на нарушение конституционных прав граждан статьями 34 и 35 Закона Российской Федерации, "О международном коммерческом арбитраже" 107Определение Конституционного Суда РФ от 26.10.2000 N 214-О Об отказе в принятии к рассмотрению жалобы ОАО АКБ "Сберегательный банк Российской Федерации" на нарушение конституционных прав и свобод пунктом 2 статьи 34 Закона Российской Федерации , "О международном коммерческом арбитраже" 108 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm , chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm , 2004, p. 12-13 109 Distler, Wolfram Private Schiedsgerichtbarkeit und Verfassung, Eine rechtsvergleichende Untersuchung zum deutschen und englischen Recht, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main, 2000, s. 113

Aadamianis uflebaTa evropis sasamarTlos praqtikas ewinaaRmdegeba yirgizeTis sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetileba, romelmac saerTod kiTxvis niSnis qveS daayena am saxelmwifoSi arbitraJis, (am institutis dasavluri gagebiT) arseboba.

Turqul kompanias hqonda saarbitraJo SeTanxmeba yirgizul saaqcio sazogadoebasTan. Ddava unda gadaewyvita yirgizeTis savaWro-samrewvelo palatis arbitraJs biSkekSi. yirgizulma kompaniam mimarTa sakostitucio sasamarTlos, romelmac konstituciis sawinaaRmdegod aRiara savaWro samrewvelo palatis Sesaxeb yirgizeTis kanonis me-13 muxli. sakonstitucio sasamarTlom miiCnia, rom arbitraJis mier saqmis ganxilva arRvevda yirgizuli kompaniis uflebas miemarTa sasamarTlo-saTvis. yirgizuli konstituciis Tanaxmad, arbitraJi mxolod komunalur doneze SeiZleba wyvetdes davebs, rac Seesabameba soflis uxucesebis mier davebis gadawyvetis yirgizul tradicias (der kirgisischen tradition der Streitbeileging durch Dorfälteste (Aksakal) entschpricht). vinaidan sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetileba gasaCivrebas ar eqvemdebareba da igi savaldebuloa Sesasruleblad yvelasaTvis, faqtiurad yirgizeTSi kerZo arbitraJis arseboba eWvis qveS dgas.110

K

kari II

saerTaSoriso arbitraJis normatiuli safuZvlebi

arbitraJi davebis gadawyvetis alternatiuli meqanizmis saxelia. Sesabamisad, upriani iqneba, Tu aRniSnuli institutis maregulirebeli normebis erTobliobas saerTaSoriso saarbitraJo samarTalad movixseniebT. es normebi qmnian garkveul mTlianobas rogorc formis, aseve Sinaarsis TvalsazrisiT da socialur urTierTobaTa gansazRvrul sferos aregulireben.

samarTlisaTvis, rogorc socialuri urTierTobebis regulatorisaTvis obieqturi formis micema, misi savaldebulo normad Camoyalibeba saxelmwifos eqskluziur uflebas warmoadgens. saerTaSoriso arbitraJis maregulirebeli normebi ker-ZosamarTlebriv urTierTobebSi Cndebian da ixvewebian (savaWro Cveule-bebi, xelSekrulebis pirobebi, mudmivmoqmedi arbitraJis reglamentebi, saarbitraJo SeTanxmebebi da a.S), xolo savaldebulo Zalas ZiriTadad mxareTa SeTanxmebis safuZvelze iZenen, Tumca sakmaod didia saerTaSoriso organizaciebisa da saxelmwifos rolic.

110Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humbolt Berlin, 2003, s. 219

saerTaSoriso kerZo arbitraJi saerTaSoriso kerZo samarTals “enaTesaveba”111, Tumca saerTaSoriso kerZo samarTlis sakiTxebze msjelobisas arbitraJze yuradRebas yovelTvis ar amaxvileben.112

arbitraJi praqtikuli institutia, romelic mxareTa Soris davebis gadasawyvetadaa mowodebuli. mas naklebad sWirdeba sqolastikuri msjelobebi Teoriul problemebze. miT umetes, Tu es msjeloba Sesabamisi normebis praqtikul Sinaarssa da daniSnulebas ar cvlis. arbitraJi ZiriTadad kerZo samarTlebrivi urTierTobebidan warmoSobili saerTaSoriso davebis gadawyvetas emsaxureba. Sesabamisad, misi adgili saerTaSoriso kerZo samarTalSi an, ufro zustad, saerTaSoriso samoqalaqo saproceso samarTalSia. aseTi midgoma ufro miaxloebulad asaxavs saerTaSoriso arbitraJis maregulirebeli normebis daniSnulebas samarTlis sistemaSi.

saerTSoriso arbitraJis, rogorc samarTlebrivi institutis maregulirebeli normebi ramdenime gansxvavebuli samarTlebrivi formiT gadmoicema.

es normebi Tavmoyrilia upiratesad saerTaSoriso xelSekrulebebSi, kanonebSi da saarbitraJo reglamentebSi.

saerTaSoriso arbitraJis momwesrigebeli normebi yovelTvis ar warmoadgendnen yuradRebis obieqts. maT mimarT interesis zrda arbitraJis ganviTarebis stadiebs Seesabameboda.

Tavi I

saerTaSoriso xelSekruleba §1 arbitraJis saerTaSoriso samarTliT regulirebis pirveli cdebi

kerZo arbitraJi ar aris mowodebuli, Caiketos mxolod nacionaluri samarTlebrivi sistemebis CarCoebSi. misi universaluri xasiaTi ganapirobebs saxelmwifoTa dainteresebas davebis gadawyvetis am alternatiuli meqanizmis mimarT.

gamoyofen arbitraJis sferoSi saerTaSoriso TanamSromlobis ZiriTad mimarTulebebs. es TanamSromloba gulisxmobs sxvadasxva saxelmwifoebis sazRvrebSi moqmedi arbitraJebis mier davebis ganxilvis procedurebis erTgvarovnebis uzrunvelyofis mizniT saproceso normebis unifikacias, aseve erTi saxelmwifos teritoriaze gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebis meoris teritoriaze cnobisa da aRsrulebisaTvis saerTaSoriso samarTlebrivi safuZvlebis Seqmnas, da bolos, im saerTaSoriso specializebuli centrebis saqmianobis

111ix. Вольф ММеждународное Частное Право (ПереводсАнглийского) Москва, 1948, с. 282-284 i.s pereterski, s.b.krilovi, ~saerTaSoriso kerZo samarTali~, moskovi 1940 weli gv. 199-202. gabisonia zviad, ~sainvesticio davebis monawile iridiul pirTa iurisdiqcia~, Tbilisi, 2002 weli; gabisonia zviad, „qarTuli saerTaSoriso kerZo samarTali” Tbilisi, 2006; gamyreliZe sulxan, ~saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesavali~, Tbilisi, 2000 weli. 112Sdr. Кох Х.У. Магнус П.Винклер фон Моренфельс Международное частное право и сравнительное правоведение, Москва, 2001

samarTlebrivi safuZvlebis formirebas da gansazRvras, romlebic ixilaven garkveuli saxis komerciul davebs da sxv.113

zemoaRniSnuli TanamSromlobis dasturia is mravalricxovani universaluri Tu regionuli saerTaSoriso samarTlebrivi SeTanxmebebi, romelebic warmatebiT moqmedeben mTel msoflioSi.

saerTaSoriso arbitraJis maregulirebel normaTa umetesobis warmoSoba dakavSirebulia kerZo iniciativasTan, Tumca es mdgomareoba nel-nela cvlilebebs ganicdis. SeiZleba iTqvas, rom dro saerTaSoriso arbitraJis sasargeblod muSaobs. misi roli ekonomikuri winsvlisa da investiciebis gazrdis paralelurad izrdeboda da izrdeba.

am institutis saerTaSoriso sajaro samarTliT regulirebis mimarTulebiT muSaoba XX saukunis 20-iani wlebidan daiwyo. am dros iqna miRebuli Jenevis 1923 wlis oqmi ~saarbitraJo daTqmebis Sesaxeb~ da 1927 wlis konvencia ~ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsrulebis Sesaxeb.~

msgavsi saerTaSorisosamarTlebrivi aqtebis raodenoba da mniSvneloba gansakuTrebiT gaizarda XX saukunis 50-iani wlebidan. SemuSavda mTeli rigi konvenciebisa da paqtebisa, daido lokaluri saerTaSoriso xelSekrulebebi, moxda saarbitraJo wesebis unificireba. amiT saerTaSoriso sajaro samarTlis roli da mniSvneloba sagrZnobi gaxda, Tumca kerZo arbitraJis samarTlebrivma bunebam zemoxsenebuli saerTaSoriso samarTlebrivi aqtebis Taviseburebebic ganapiroba: am sferoSi moqmedi saerTaSoriso normebis umravlesoba dispoziciuria, xSiria iseTi formulirebebi, rodesac esa Tu is aqti aregulirebs konkretul urTierTobebs mxolod im SemTxvevebisaTvis, roca mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli. saerTaSoriso doneze SemuSavebuli zogierTi normatiuli aqti ki pirdapir miuTiTebs, rom misi normebi SeiZleba Seicvalos mxareTa specialuri SeTanxmebiT. regulirebis aseTi meTodi saerTaSoriso sajaro samarTlisaTvis namdvilad uCveuloa, Tumca sruliad bunebrivad unda CaiTvalos arbitraJisTvis. Jenevis konvencia da oqmi

pirvel saerTaSoriso samarTlebriv aqtad kerZo arbitraJis sferoSi miiCneva Jenevis 1923 wlis oqmi saarbitraJo daTqmebis Sesaxeb. mas mohyva Jenevis 1927 wlis konvencia. am konvenciis moqmedeba vrceldeboda arbitraJze, romelic ganixilavda davas sxvadasxva saxelmwifoSi domicilirebul mxareebs Soris. konvencia iTvaliswinebda e.w ~ormagi egzekvaturis princips~.

am principis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebisaTvis aucilebelad iyo miCneuli egzekvaturis (gadawyvetilebis iuridiuli Zalis aRiareba da nebarTva mis aRsrulebaze) miReba im saxelmwifos sasamarTlosagan, romlis terito-riazec iqna gamotanili gadawyvetileba, xolo amis Semdeg egzekvatura unda gacemuliyo im saxelmwifos sasamarTlos mierac, romelSic moiT-xoveboda gadawyvetilebis aRsruleba. es principi gaumarTlebel biurokratiul barierebs uqmnida saarbitraJo gadawyvetilebis

113dawvrilebiT ix . Дмитриева Г . К. Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 1997

aRsrulebiT dainteresebul mxares, zogierT SemTxvevaSi ki saerTod SeuZlebels xdida aRsrulebas. kontrolis aseTi gaZlierebuli forma SemdgomSi gaumarTleblad iqna miCneuli. aRniSnuli principi sabolood gaauqma niu-iorkis konvenciam.114

Jenevis oqmidan niu-iorkis konvenciamde

arbitraJTan dakavSirebuli sakiTxebis saerTaSoriso doneze

regulirebis TvalsazrisiT muSaoba evropaSi Jenevis oqmisa da konvenciis SemuSavebis Semdegac grZeldeboda. am mxriv aRsaniSnavia kerZo samarTlis unifikaciis insititutis mier 1937 wels SemuSavebuli proeqti, romelic iTvaliswinebda saarbitraJo procesis unifikacias. es proeqti unda gamxdariyo arbitraJis Sesaxeb nacionaluri ka-nonmdeblobebis miRebis safuZveli. Mmisi ukanaskneli varianti 1953 wels SemuSavda. saerTaSoriso samarTlis ascociacia (International law association) aseve muSaobda arbitraJis unificirebis mimarTulebiT, masTan aris dak-avSirebuli e.w `kopenhagenis wesebis” Seqmna, romelic Seicavs saerTa-Soriso doneze gamosayenebeli saarbitraJo SeTanxmebisa da saarbitraJo reglamentis modelebs.115 §2 niu-iorkis konvencia

Jenevis konvenciis da oqmis gadamuSavebisa da arsebuli xarvezebis gamosworebis mizniT 1953 wels saerTaSoriso savaWro palatam parizSi SeimuSava niu-iorkis konvenciis Tavdapirveli proeqti, romelic gadaeca gaeros socialur-ekonomikur sabWos. Aam ukanasknelis mier gadamuSavebuli varianti waredgina 1958 wels niu-iorkSi mowveul konferencias, romelsac 45 saxelmwifos delegacia eswreboda. swored am konferenciaze iqna miRebuli niu-iorkis konvenciis saboloo varian-ti. konvencia ZalaSi Sevida 1959 wlis 7 ivniss, mesame saxelmwifos mier misi ratifikaciis momentidan.116 niu-iorkis konvenciis SemuSavebaSi udi-desi wvlili miuZRvis niderlandebis delegacias da am delegaciis wevrs prof. peter sanderss. swored sandersis mier SemuSavebuli proeqti iqna wardgenili gansaxilvelad.117

es iyo arbitraJis ganviTarebis istoriaSi axali da umniSvnelovanesi etapis dasawyisi. niu-iorkis konvenciam gansazRvra zemoaRniSnuli ori saerTaSoriso SeTanxmebis (Jenevis oqmisa da Jenevis konvenciis) samarTlebrivi bedic. niu-iorkis konvenciis VII muxlis II nawilis Tanaxmad, saarbitraJo daTqmebis Sesaxeb 1923 wlis Jenevis oqmi da 1927 wlis Jenevis konvencia ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsrulebis Sesaxeb Zalas kargavs xelSemkvreli mxareebisaTvis mas Se-mdeg, rac maTTvis winamdebare konvencia savaldebulo gaxdeba da im

114Карабельников Б.Р Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении, Москва, 2001, с. 8 115 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 348 116 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 348 117 Lowenfeld, F. Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc. 2005, p. 72

farglebSi, ra farglebSic is savaldebulo iqneba zemoaRniSnuli saxelmwifoebisaTvis.118

dasaxelebuli konvencia Seexeba ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebas. erT-erTi umniSvnelovanesi principi mocemulia III muxlSi, romelSic aRniSnulia, rom `yvela xelSemkvreli saxelmwifo aRiarebs saaarbitraJo gadawyvetilebas, rogorc savaldebulos da aRasrulebs mas winamdebare konvenciis saTanado muxlebis gaTvaliswinebiT da im teritoriis saproceso norm-ebis Sesabamisad, sadac moiTxoveba am gadawyvetilebaTa cnoba da aRsruleba. im saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnobisa da aRsrulebisas, romelTa mimarTac gamoiyeneba es konvencia _ ar SeiZleba dawesebul iqnas arsebiTad ufro meti damabrkolebeli pirobebi, an ufro maRali baJi, vidre Sida gadawyvetilebebis aRsrulebisas.~119 konvenciaSi mocemulia im pirobebis amomwuravi CamonaTvali, romelTagan erT-erTis arseboba saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZvelia. konvencia ganamtkicebs arbitraJis saqmianobaSi saxe-lmwifo sasamarTloTa Caurevlobis princips da amave dros icavs mxares, romlis wina-aRmdegac gadawyvetileba gamotanilia saqmis ganxilvisa da gadawyvetisas gamosayenebeli ZiriTadi normebis darRveviT.

niu-iorkis konvenciis mixedviT, xelSemkvrel saxelmwifos SeuZlia gaakeTos daTqma, romlis Tanaxmadac is cnobisa da aRsrulebis konvenciiT dadgenil proceduras gamoiyenebs mxolod sxva xelSemkvrel saxelmwifoSi gamotanili gadawyvetilebis mimarT. e.i Tu saarbitraJo gadawyvetileba gamotanilia konvenciis arawevri saxelmwifos teritoriaze, maSin konvenciis monawile saxelmwifo ar aRasrulebs mas niu-iorkis konvenciis Sesabamisad. aseTi daTqma gakeT-ebuli aqvT aSS-s, did britaneTs, ruseTis federacias, belorusias da somxeTs. saarbitraJo kanonmdeblobis reformirebis Semdeg 1988 da 1998 wels daTqma ukan gamoixmes Sveicariam da germaniam. aseve moiqca kanada da avstria.120

konvenciis ZalaSi Sesvlidan naxevari saukune gavida, Tumca is dResac efeqturad asrulebs Tavis funqcias. 1989 wels lordi mastili werda, rom niu-iokis konvencia arbitraJis sferoSi yvelaze warmatebuli konvenciaa, ufro metic, mas SeuZlia pretenzia ganacxados, rom warmoadgens yvelaze efeqtur saerTaSoriso samarTlebriv regulirebas samewarmeo samarTlis istoriaSi.121 EaseTi Sefaseba namdvilad ar aris gadaWarbebuli. msoflioSi arsebuli saxelmwifoebis sam meoTxedze meti uyoymanod miuerTda am konvencias.

konvenciis warmatebuloba mis srulyofilebas ar niSnavs. droTa ganmavlobaSi Cndeba kiTxvebi, romelTa gaTvaliswinebac Tavis droze

118~БейкериМакензи~Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 430. saqarTvelo 1994 wlidan aris niu-iorkis konvenciis monawile, Tumca Cven mier citirebul normas qarTul saxelmwifosTan mimarTebaSi aranairi mniSvneloba ar aqvs, vinaidan saqarTvelos ar mouxdenia da verc moaxdenda Jenevis oqmisa da konvenciis ratificirebas. 119“Бейкер и Макензи” , Международный Коммерческий Арбитраж , Москва, 200, с.428 120 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 366-367 121 Journal of International Arbitration Vol.6 No 2, 1989, p. 49 Mustil Arbitration History and background vuTiTeb: Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm, chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004, p. 15

ubralod SeuZlebeli iyo. magaliTad SeiZleba davasaxeloT saarbitraJo SeTanxmebisa da saarbitraJo gadawyvetilebis eleqtronuli formiT arsebobis sakiTxi. 1958 wlisaTvis ar arsebobda arc interneti, arc skaneri da arc eleqtronuli fosta. ASesabamisad konvencia ar aregulirebs saarbitraJo SeTanxmebisa da gadawyvetilebis eleqtronuli formiT arsebobasTan dakavSirebul urTierTobebs. gaeros saerTaSoriso savaWro samarTlis komisia (UNCITRAL) ukve muSaobs am xarvezis Sevsebis gzebze. arsebobs saerTaSoriso xelSekruleba - gaeros konvencia saerTaSoriso xelSekrulebebSi eleqtronuli komunikaciis saSualebebis gamoyenebis Sesaxeb (United Nations Convention on the Use of Electronic Communications in International Contracts). UNCITRAL N2 samuSao jgufi 2004 wlis seqtembrSi Seikriba erTi sakiTxis gansaxilvelad: unda Sevides Tu ara niu-iokis 1958 wlis konvencia im konvenciaTa CamonaTvalSi, romlis mimarTac gamoyenebuli unda iqnes zemoaRniSnuli konvencia (e.i United Nations Convention on the Use of Electronic Communications in International Contracts).122sayuradReboa, rom samuSao jgufi cdilobs konvenciis teqstis Secvlis gareSe miaRwios mis Sesabamisobas Tanamedrove moTxovnebTan, rac SemTxveviTi ar aris. niu-iorkis konvenciis cvlilebebze, mis ganaxlebaze saubari SeuZlebelia, vinaidan es gamoiwvevs saerTaSoriso arbitraJis sferoSi “pandoras yuTis” gaxsnas. msoflio daiyofa niu-iokis konvenciis axali da Zveli redaqciis momxre saxelmwifoebad.123 Ees ki saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis sferoSi arsebuli unificirebuli sistemis daSlas gamoiwvevs. §3 arbitraJTan dakavSirebuli sxva saerTaSoriso xelSekrulebebi saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvencia

evropuli konveciis SemuSavebis saWiroeba dasavleT da aRmosavleT

evropas Soris savaWro urTierTobebisaTvis xelSewyobis aucileblobam ganapiroba. socialisturi banakis saxelmwifoebis kapitalistur evropasTan savaWro urTierTobebSi xSirad warmoiSoboda ekonomikuri xasiaTis davebi. Aam davebis arbitraJis mier gadawyvetasTan dakavSirebuli sakiTxebi saTanadod ar iyo mowesrigebuli.

evropis ekonomikuri komisiis eqspertebis mier 1954 wels dawyebuli muSaoba 1961 wels konvenciis saboloo teqstze SeTanxmebiT dasrulda. es konvencia ZalaSia 1964 wlis 7 ianvridan.124 Emimdinareobs muSaoba, rom evropis konvencia saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb gadamuSavdes. es ki namdvilad aris Sansi, rom internetTan dakavSirebuli specifika gaTvaliswinebul da daregulirebul iqnes

122 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 221 123Veeder, V V: Another look at the arbitration Exceptions in the Brussels Regulation and Lugano Convention, ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international, 2006, p. 808 124 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 349

saerTaSoriso doneze.125 saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropul konvencias araevropeli monawilenic hyavs, magaliTad kuba.126

saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvenciis monawileni ar arian saqarTvelo, azerbaijani da somxeTi, samagierod mas miurTdnen yazaxeTi, ukraina, ruseTi da belorusia.127 SeiZleba iTqvas, rom aRar arsebobs is viTareba, romelmac konvenciis Seqmna ganapiroba. Sesabamisad misi reformireba ukve erTiani evropis moTxovnebis gaTvaliswinebiT unda moxdes, sadac aRar arsebobs kap-italisturi dasavleTi da komunisturi aRmosavleTi. konvenciis dRes arsebuli redaqciis ratificireba saqarTvelosa da misi mezoblebisaTvis gansakuTrebul saWiroebas ar warmoadgens. vaSingtonis 1965 wlis konvencia

ganviTarebad saxelmwifoebSi adilobrivi biznesi arasdros aris iseTi Zlieri, rom warmoebis damoukideblad organizacia da winsvla SeZlos. amave dros strategiulad mniSvnelovani sawarmoebi ZiriTadad saxelmwifos gansakuTrebuli gamgeblobisa da meurveobis qveSaa moqceuli. aseTi saxelmwifoebi cdiloben investorebis meSveobiT ganaviTaron mrewveloba da ekonomika, maqsimalurad gamoiyenon arsebuli rezervebi.

zemoaRniSnuli mizezis gamo msxvili sainvesticio proeqtebis recipientad swored saxelmwifo gvevlineba xolme. aseT SemTxvevebSi investori ar grZnobs Tavs daculad, vinaidan mosalodneli davis SemTxvevaSi man unda imoqmedos swored am saxelmwifos kanonmdeblobis Sesabamisad. dabandebuli kapitalis usafrTxoebas ver uzrunvelyofs mesame saxelmwifos sasamarTlo xelisuflebac.

swored am xarvezis Sesavsebad 1965 wlis vaSingtonis konvenciiT Seiqmna sainvesticio davebis regulirebis saerTaSoriso centri, romlis mier davebis ganxilvisa da gadawyvetisaTvis SerCeul iqna arbitraJis forma. konvenciis pirvelive muxlis Tanaxmad ~centris amocanaa xelSemkvreli saxelmwifosa da sxva xelSemkvreli saxel-mwifos fizikur da iuridiul pirebs Soris warmoSobil sainvesticio davebTan dakavSirebiT arbitraJis da SemTanxmebeli proceduris struqturebis am konvenciis debulebebTan SesabamisobaSi moyvana.~

am konvenciis sponsori iyo rekonstruqciisa da ganviTarebis saerTaSoriso banki, (The International Bank for Reconstruction and Development, the IBRD) romelic msoflio bankis saxeliTac aris cnobili. konvenciis SemuSavebis idea ekuTvnis aaron broxess – msoflio bankis maSindel generalur mdivans (General Counsel of the World Bank). aseTi konvenciis Seqmnis edea broxess mouvida ekonomikuri ganviTarebisa da TanamSrom-lobis organizaciis (egTo) Seqmnis adreul stadiaze, raTa Camoyalibebuliyo saerTaSoriso investiciebis dacvaze orientirebuli struqtura. egTos mcdelobiT Seiqmna ucxouri qonebis dacvis Sesaxeb

125Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 42 126 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG, Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 43 127 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 373

konvenciis proeqti. warmoiSva dava, ra unda CaTvliliyo ucxouri investiciebis eqspropriaciisaTvis saTanado kompensaciad. broxesma da sxvebma male gaacnobieres rom umjobesi iyo sainvesticio davebis damoukidebel gadawyvetaze orientirebuli saerTaSoriso SeTanxmebis Seqmna, vidre davis gagrZeleba anazRaurebis standartebisa da kriteriumebis Sesaxeb.128

2001 wlisaTvis vaSingtonis konvenciaSi monawileobda 26 saxelmwifo. am konvencias zogjer ganixilaven, rogorc niu-iorkis konvenciis Tavisebur danamats da aRniSnaven, rom am orma saerTaSoriso SeTanxmebam Seqmna saerTaSoriso arbitraJis regulirebis Taviseburi pirvelsaxe.129

rogorc wesi, saxelmwifoebi cdiloben maqsimalurad gamoiyenon am konvenciiT gaTvaliswinebuli SesaZleblobebi da TavianTi Sida kanon-mdeblobiT moxsnan yovelgvari dabrkoleba, romelic arTulebs maT teritoriaze konvenciis moqmedebas. ~sainvesticio saqmianobis xelSewyobisa da garantiebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-16 muxlis II nawilis Tanaxmad: ~dava ucxoel investorsa da saxelmwifo organos Soris, Tu misi gadawyvetis wesi ar aris gansazRvruli maTi SeTanxmebiT, gadawydeba saqarTvelos sasamarTloSi, an sainvesticio davis saerTaSoriso centrSi (International Center for the resolution of investment Disputes) Tu dava ar ganixileba sainvesticio davis saerTaSoriso centrSi, ucxoel investors ufleba aqvs davis gadasaWrelad mimarTos centris damatebiT instituts, an nebismier saerTaSoriso saarbitraJo organos, romelic daarsebulia gaerTianebuli erebis organizaciis sae-rTaSoriso savaWro samarTlis komisiis (Commission of the United Nations for International Trade Law – UNCITRAL) saarbitraJo da saerTaSoriso xelSekru-lebiT dadgenili wesebis Sesabamisad~.

unda aRiniSnos, rom sainvesticio davebis saerTaSoriso centris roli da mniSvneloba misi arsebobis pirveli 20 wlis ganmavlobaSi arc ise didi iyo. 1990 wlidan sainvesticio bazrebis zrdam da maTi arealis gafarToebam ICSID arbitraJi ufro da ufro aqtualuri gaxada. magaliTisaTvis: 1990-dan 2003 wlamde periodSi ormxrivi sainvesticio xelSekrulebebis raodenobam (Bilateral Investment Treaties -- BIT) 385-dan 2000-s gadaaWarba. cxadia, am xelSekrulebaTa umravlesobis efeqturi ganxorcielebis garnati swored ICSID arbitraJia, romelic mxolod sa-xelmwifosa da investors Soris warmoSobili davis ganxilvazea ori-entirebuli.130

vaSingtonis konvencia icavs mxolod im investors, romelic konvenciis monawile saxelmwifos subieqtia da investirebas axorcielebs am konvenciis monawile meore saxelmwifos teritoriaze. konvenciiis gamoyenebis dros fizikuri pirebisaTvis gadamwyvetia maTi 128 Broches conceived the idea for the convention in 1961 in the wake of erlier efforts by the Organization for European Economic Co-operation (now the Organization for Economic Co-opertaion and Development or OECD) to create the framework for the protection of international investment. The OECD exercise (which led to the OECD Draft Convention on the Protection of Foreign Property) revealed intractable contorversy as to the proper level of compensation for expropriation of foreign invetments. Broches and others recognized, that it would be more productive to strive for multilateral agreement on a process for independent resolution of individual investment disputes rathes than on actual subsntative standards ix. Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York, 2004, p. 1 129„Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 19 130 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York, 2004, p. X

moqalaqeoba. magaliTad, Tu frangi investori ganaxorcielebs investirebas aSS-Si, magram davis warmoSobamde aSS-is moqalaqe gaxdeba, maSin is ver mimarTavs sainvesticio davebis saerTaSoriso centrs. ICSID arbitraJi ar iqneba uflebamosili ganixilos es dava. investori ar unda iyos im saxelmwifos moqalaqe, sadac axorcielebs invesitirebas investiciebis ganxorcielebis momentidan davis war-moSobamde da amave dros, saxelmwifo, romelsac is ganekuTvneba, unda iyos vaSingtonis konvenciis monawile.131

rogorc wesi, problemuria ama Tu im subieqtis ucxoel investorad miCnevis sakiTxi. xSirad investori investiciebis efeqturi marTvisaTvis investiciis beneficiar saxelmwifoSi afuZnebs kompanias, davis warmoSobis Semdeg ki es saxelmwifo acxadebs, rom urTierTobebSi misi kanonmdeblobis mixedviT dafuZnebuli, “misi” subieqti monawileobda da ara ucxoeli investori.

iuridiuli piris ucxoel investorad miCnevisaTvis aucilebelia, rom investori iyos “ucxoeli” iuridiuli piri, an ucxoeli investorisagan kontrolirebadi subieqti. erT-erT saqmeze - Amco v. Indonesia - aSS-is erT-erTma kompaniam indoneziaSi daafuZna kompania PT Amco, romlis meSveobiTac is axorcielebda investirebas indoneziaSi. arbitraJma CaTvala, rom konvenciis miznebisaTvis es iyo ucxouri iur-idiuli piris mier ganxorcielebuli ucxouri investicia.132

erT-erT saqmeze, ICSID mier organizebuli saarbitraJo ganxilvisas arbitraJma miuTiTa, rom vaSingtonis konvenciis 25 (2) muxlSi dafiqsirebuli sityvebi “ucxouri kontroli” yoveli konkretuli SemTxvevisTvis unda iqnes ganmartebuli. ar arsebobs raime zogadi kriteriumi, romlis mixedviTac SeiZleba darwmunebiT iTqvas, rodis eqvemdebareba maspinZeli saxelmwifos kanonmdeblobis mixedviT daf-uZnebuli kompania ucxour kontrols da rodis - ara. mxolod wilebis, an aqciebis kontroli am SemTxvevaSi srul suraTs ver iZleva. cxadia, Tu wilTa an aqciaTa 100% ucxoeli investoris sakuTrebaSia, maSin sadao araferia. amave dros gamoricxuli ar aris, rom investori ar akontrolebdes wilTa umravlesobas, magram saqmis sxva garemoebebis gaTvaliswinebiT kompania mainc ucxouri kontrolis qveS myof subieq-tad CaiTvalos.133 H

imisaTvis, rom dava ganxilul iqnes ICSID arbitraJis mier, aucilebelia sami pirobis arseboba: 1. mxareTa Tanxmoba, rom maT Soris arsebuli dava swored am institutis mier organizebulma arbitraJma ganixilos. Tanxmoba SeiZleba Seexebodes rogorc ukve warmoSobili konkretuli davis, aseve momavalSi warmoSobili davebis konkretul kategorias. 2. dava unda iyos wevr saxelmwifosa da meore wevri saxelmwifos subieqts Soris. saxelmwifos ufleba aqvs daniSnos konkretuli organo, romelic misi saxeliT miiRebs monawileobas gan-xilvaSi. 3. dava unda iyos samarTlebrivi da is unda gamomdinareobdes sainvesticio urTierTobebidan. termini “investicia” konvenciis mier

131 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York, 2004, p. 16 132 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York, 2004, p. 17 133 Lew, Julian D.M. ICSID arbitration: Special features and recent developments, wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international, 2004, p. 271

ganmartebuli ar aris, magram rogorc wesi, ICSID mier organizebuli arbitraJebi am terminis farTo gagebiT interpretacias emxrobian.134

vaSingtonis konvenciis 25-e muxlis me-4 nawili xelSemkvrel saxelmwifoebs aZlevs uflebas gaakeTon daTqma, romeli kategoriis saqmeebze aRiareben an ar aRiareben sainvesticio davebis saerTaSoriso centris iurisdiqcias. erTi saxelmwifos mier gakeTebuli daTqmis Sesaxeb generaluri mdivani Sesabamis Setyobinebas ugzavnis sxva xelSemkvrel saxelmwifoebs.135ICSID arbitraJis mier davis ganxilvaze Tanxmobis gauqmeba ar daiSveba. erTxel gacemuli Tanxmoba mboWavia mxa-risaTvis.136

konvenciis 44-e muxlis Tanxmad, mxareTa mimarT konvenciisa da centris mier SemuSavebuli samarTlebrivi aqtebis Sesabamisi normebi gamoiyeneba im redaqciiT, romelic ZalaSi iyo davis centris mier ganxilvasTan dakavSirebiT mxareTa Tanxmobis gacemis momentisaTvis. aqve unda aRiniSnos, rom centrs aqvs Seqmnili calke arbitraJi, romelic kavSirSi ar aris ICSID arbitraJTan. mas Additional Facility-s uwodeben da am formatSi gamarTuli saarbitraJo ganxilva regulirdeba calke normebiT (Additional Facility arbitration rules).137

Additional Facility farglebSi saarbitraJo ganxilvis dawyebisaTvis aucilebelia centris generaluri mdivnis specialuri Tanxmoba. es instituti ixilavs Semdegi kategoriis saqmeebs: 1. mediacia da arbitraJi sainvesticio davebTan dakavSirebiT, romelic ar SeiZleba ICSID arbitraJis mier iqnes ganxiluli imis gamo, rom davaSi monawile saxelmwifo, an is saxelmwifo, romelsac mikuTvneba meore mxare (fizi-kuri an iuridiuli piri) ar arian vaSingtonis konvenciis monawileni. 2. mediacia da arbitraJi, romelzec ver gavrceldeba centris iurisdiqcia imis gamo, rom dava ar aris warmoSobili uSualod investiciebTan dakavSirebiT. 3. e.w. Fact-finding138procedura.139

marTalia, vaSingtonis konvenciiT gaTvaliswinebuli instituti arbitraJad iwodeba, magram is xasiaTdeba mTeli rigi TaviseburebebiT, rac, saboloo jamSi, misi samarTlebrivi bunebis originalurobas ganapirobebs.

centri ar warmoadgens arc kerZo da arc saxelmwifo organizacias. is aRiarebulia saerTaSoriso samarTlis subieqtad.

134 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York, 2004, p. 7 135 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York, 2004, p. 23 136 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York, 2004, p. 24 137garda TviT vaSingtonis konvenciis debulebebisa, ICSID arbitraJis mimarT aseve gamoiyeneba centris mier SemuSavebuli Semdegi samarTlebrivi aqtebi: 1. The rules of procedure for the institution of Concilation and Arbitration Proceedings (the Institution rules) 2. The rules of procedure for arbitration proceedings (the arbitration rules) 3. The Administrative and financial regulations. vaSingtonis konvenciis normebis umravlesoba imperatiulia, aq CamoTvlili sami samarTlebrivi aqti ki meti dispoziciurobiT xasiaTdeba. yvela zemoaRniSnul samarTlebriv aqtSi Sevida cvlilebebi, romlebic ZalaSia 2003 wlis 1 ianvridan. ix. Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York, 2004, p. 73 138sityvasityviT niSnavs saqmisaTvis mniSvnelobis mqone garemoebebis dadgenas.

Gganixileba mediaciis erT-erT saxed. (g.c.) 139Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York, 2004, p. 76

konvenciis me-18 muxlis Tanaxmad ~centri aRWurvilia sruli saerTaSoriso samarTalsubieqturobiT. centris uflebaunarianoba gulisxmobs uflebas: dados xelSekrulebebi, SeiZinos da gaasxvisos uZravi da moZravi qoneba, aRZras saqme sasamarTloSi~.

Tavisi funqciebis ganxorcielebisaTvis centrs gaaCnia Sesabamisi organoebi. am organoebis struqtura, organizacia da saqmianobis wesi konvenciiT aris gansazRvruli. aseTi gansakuTrebuli samarTlebrivi statusi ganapirobebs im Taviseburebebis arsebobas, romelic gansaxvavebs centrs yvela arsebuli saerTaSoriso Tu nacionaluri masStabis saarbitraJo institutisagan. moviyvan erT magaliTs: konvenciis 26-e muxlis Tanaxmad: ~ Tu sxva ram ar aris gaTvaliswinebu-li, am konvenciis safuZvelze saarbitraJo ganxilvaze mxareTa Tanxmoba iTvleba Tanxmobad iseT arbitraJze, romelic gamoricxavs samarTlebrivi dacvis sxva saSualebebs. nebismier xelSemkvrel saxel-mwifos SeuZlia am konvenciis safuZvelze saarbitraJo ganxilvaze Tan-xmobis pirobad moiTxovos, rom manamde amowurul iqnes samarTlebrivi dacvis yvela adgilobrivi administraciuli da sasamarTlo saSualeba.~ aseTi daTqmis gakeTebis Teoriuli SesaZleblobac ki warmoSobs uaRresad saintereso samarTlebriv Sedegebs.

Tu davuSvebT, rom saxelmwifom gaakeTa aseTi daTqma konvenciasTan mierTebisas, maSin daaxloebiT aseTi samarTlebrivi realobis winaSe aRmovCndebiT: dava ganixila am saxelmwifos sasamarTlos yvela instan-ciam da uzenaesma sasamarTlom gamoitana saboloo gadawyvetileba, romelic investors ar akmayofilebs. daTqmis gamoyenebis SemTxvevaSi mas mxolod amis Semdeg aqvs ufleba mimarTos centrs. cxadia, aq man unda daasabuTos rom ~amowurulia yvela adgilobrivi admini-straciuli da sasamarTlo saSualeba~. amis mtkiceba ki gulisxmobs ara marto imas, rom investorma yvela sasamarTlo instancia moiara, aramed imis mtkicebasac, rom man ver miaRwia samarTlian gadawyvetilebas. centris winaSe imis mtkiceba, rom uzenaesi sasamarTlos gadaw-yvetileba usamarTloa, faqtiurad imas niSnavs, rom investori uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebas centrSi asaCivrebs.

zemoaRniSnulidan gamomdinare sadavo aRar unda iyos, rom centri ar aris kerZosamarTlebrivi dawesebuleba. saTanado daTqmis arsebobisas aq SeiZleba xelSemkvreli saxelmwifos uzenaesi sasamarTlos gdawyvetilebac ki iqnes Secvlili da centris aseTi, arc Tu sasiamovno, verdiqti swored davis monawile xelSemkvrelma saxe-lmwifom unda aRasrulos. ase rom, daTqma pirdapir gulisxmobs xelSemkvreli saxelmwifos mier sakuTari suverenitetidan centris sa-sargeblod ukan daxevas. es yvelaferi misi samarTlebrivi bunebis kvlevisas uaRresad saintereso da angariSgasawevi aspeqtia.

moskovis konvencia da kievis SeTanxmeba

arsebobs kidev ori saerTaSoriso samarTlebrivi aqti, romelic SeiZleba saintereso iyos qarTveli mkiTxvelisaTvis. esenia: moskovis 1972 wlis konvencia `ekonomikuri da samecniero-teqnikuri TanamSromlobidan warmoSobili samoqalaqo samarTlebrivi davebis saarbitraJo wesiT gadawyvetis Sesaxeb” da kievis 1992 wlis SeTanxmeba `sameurneo saqmianobis ganxorcielebasTan dakavSirebuli davebis gadawyvetis wesis Sesaxeb”.

moskovis 1972 wlis konvencia tipuri socialisturi samarTlebrivi aqtia. is Seiqmna e.w. socialisturi banakis saxelmwifoebisTvis. ruseTis federacia dResac am konvenciis wevria ramdenime yofil mokavSiresTan erTad.140 miuxedavad imisa, rom konvenciis saTauri davebis saarbitraJo wesiT gadawyvetaze miuTiTebs, masSi aRweril proceduras kerZo arbitraJTan saerTo araferi aqvs. am aqtiT gaTvaliswinebulia monawile saxlmwifoTa sameurneo organizaciebs Soris warmoSobili davebis savaldebulo ganxilva arbitraJis mier. kompetentur arbitraJ-ad iTvleba mopasuxis adgilsamyofeli saxelmwifos savaWro-samrewvelo palatasTan arsebuli arbitraJi.141

aseTi „iZulebiTi arbitraJis“ idea socialisturi samarTlebrivi azrovnebis nayofs warmoadgens. Aam ideas sakmaod didi xnis istoria aqvs. moskovis SeTanxmebamde ramdenime wliT adre, niu-iorkis konvenciaze muSaobisas, am sakiTxma azrTa sxvadasxvaoba gamoiwvia.

niu-iorkis konvenciis pirveli muxlis meore nawili miuTiTebs rom saarbitraJo gadawyvetileba aris ara mxolod im arbitrebis mier gamotanili gadawyvetileba, romlebic am konkretuli saqmis gadasawyvetad iqnen mowveulni, aramed im mudmivmoqmedi arbitraJis gadawyvetilebebic, romelsac mxareebma TavianTi dava gadasawyvetad gadasces. Mmudmivmoqmedi arbitraJebis gadawyvetilebebis aRiarebis sakiTxi saeWvo arasodes yofila, magram am normas sruliad sxva istoria aqvs. Cexoslovakiis delegaciam niu-iorkis konvenciis miRebasTan dakavSirebul saerTaSoriso konferenciaze moiTxova, rom momxdariyo im mudmivmoqmedi arbitraJebis gadawyvetilebebis cnoba da aRsrulebac, romlebic saxelmwifos mier kanonis safuZvelze arian daarsebulni. am winadadebis mimarT sxva delegaciebis mxridan gamoTqmuli eWvis Semdeg Cexoslovakiis delegaciam uari Tqva mud-mivmoqmedi arbitraJebis gadawyvetilebebis cnobasa da aRsrulebaze. es istoria kidev erTxel adasturebs, rom saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba niu-iorkis konvenciis mixedviT ver moxdeba, Tu arbitraJis kompetenturoba da maTi saqmianoba kanoniT isea mowesrige-buli rom arbitraJisa da arbitrebis arCevisas mxareTa TavisuflebisaTvis adgili aRar rCeba. (iZulebiTi arbitraJebi).142

saqarTvelos ar mouxdenia am konvenciis ratifikacia, Tumca mainc sainteresoa misi yofili monawileebis damkidebuleba.

socialisturi banakis daSlis Semdeg bulgareTi iyo erT-erTi pirveli postsocialisturi qveyana, romelmac iunsitralis modeluri kanonis SemoqmedebiTi recefciiT miiRo saarbitraJo kanonmdebloba.143 rac Seexeba moskovis 1972 wlis konvencias, bulgareTs is oficialurad denonsirebulad ar gamoucxadebia, Tumca erovnul iuridiul

140 2006 wlis mdgomareobiT 1972 wlis moskovis konvenciis monawileebi arian ruseTi, monRoleTi da kuba ix. Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer Ltd, 2006, p. 295 141 Дмитриева, Г. К., Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 1997, с. 26 142 … verzichtete die tschechoslovakische Delegation auf die Anerkennung von Schiedssprüchen derartiger ständiger Schiedsgerichte. Aus dieser Entstehungsgeschichte geht demnach hervor, daß Schiedssprüche stänidger Schiedsgerichte dann nicht unter das UN-Übereinkommen fallen, wenn die Zuständigkeit solcher Schiedsgerichte oder ihre Zusammensetzung durch staatliches Gesetz in einer Weise vorgeschriben ist („Zwangsarbitrage“) daß für die Freiheit der Parteien bei der Wahl des Schiedsgerichts und der Ernennung der Schiedsrichter kein Raum bleibt. ix. Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 409 143“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж , Москва, 2001, с. 80

literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom igi ar unda iqnes gamo-yenebuli Secvlili garemoebebis gamo.144

komarovis miTiTebiT, moskovis 1972 wlis konvenciidan gamomdinare saqmeebi ruseTis federaciis savaWro-samrewvelo palatasTan arsebuli arbitraJis gansjadia, rodesac ruseTis federacia mopasuxis saxelmwifoa, an rodesac mxareebma, romlebic moskovis konvenciis wevr saxelmwifoebs ganekuTvnebian, is airCies, rogorc maTi davis ganxilvaze uflebamosili mudmivmoqmedi arbitraJi.145 mopasuxis adgil-samyofelis mixedviT gansjadobis gansazRvra Cveulebrivi movlenaa sasamarTlosaTvis, magram uCveuloa saerTaSoriso arbitraJebisTvis. arbitraJs mxolod maSin SeuZlia ganixilos dava, rodesac mxareebs Soris arsebobs iuridiuli Zalis mqone saarbitraJo SeTanxmeba. sxva-gvari midgoma ewinaaRmdegeba TiTqmis yvela saxelmwifos konstituciiT da adamianis uflebaTa saerTaSoriso samarTliT garantirebul samarTliani sasamarTlos uflebas. dauSvebelia am uflebis CamorTmeva da arbitraJis savaldebulo gansjadobis daweseba, roca mxareebidan erT-erTi mainc davis saarbitraJo wesiT ganxilvisa da gadawyvetis winaaRmdegia.

saqarTvelo ar aris kievis 1992 wlis SeTanxmebis monawile. aRniSnulma SeTanxmebam gaugebroba gamoiwvia monawile saxelmwifoebis samarTlis Teoriasa da praqtikaSi. ratomRac CaTvales, rom am SeTanxmebas misi monawileebisaTvis niu-iorkis konvenciis Secvla SeuZlia ~Tavisi specialuri regionaluri xasiaTis gamo~. aseTi Sefaseba sruliad samarTlianad arasworadaa miCneuli.146

******************************************

saxelmwifoTa umravlesoba saerTaSoriso arbitraJs sakmaod did

yuradRebas uTmobs. xSiria am institutis ganviTarebasTan dakavSirebuli sakiTxebis rogorc regionalur, aseve globalur doneze regulirebis mcdeloba. saqarTvelo, romlis ekonomikuri ganviTareba mniSvnelovanwiladaa damokidebuli ucxour investiciebze, saerTaSoriso arbitraJis momsaxurebis erT-erTi aqtiuri momxmarebeli gaxdeba. mosalodneli davebis arbitraJisaTvis gadacemas investorebi yvelaze optimalur gamosavlad miiCneven.

Tavi II

kanoni

144“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 80 145 Komarov, Alexander S Internationale Handelsschiedsgerichtbarkeit in der Russischen Föderation wignSi: Recht und Praxis der internationalen Schiedsgerichtbarkeit in Staaten Zentral- und Ost- Europas, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Carl Heymanns Verlag KG Köln Berlin Bonn München, 1998, s. 268 146Карбельников Б.Р Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении, Москва, 2001, с. 135-138

§1 saarbitraJo kanonmdeblobis unifikacia

Uunifikacia samarTlis ganviTarebis erT-erTi yvelaze gamokveTili tendenciaa. saerTaSoriso arbitraJi am tendenciis erTmniSvnelovan dadasturebad unda CaiTvalos. saerTaSoriso saarbitraJo kanonmdeblobam unificirebis sakmaod rTuli gza gaiara. me-20 saukunis 50-iani da 60-iani wlebi albaT iseve nayofieri iyo, rogorc 80-iani da 90-iani wlebi, magram am dros msoflio mzad ar aRmoCnda unificir-ebuli saarbitraJo kanonmdeblobis SesamuSaveblad da mis asamoqmedeb-lad. strasburgis SeTanxmeba, romelic 1966 wlis 2 ianvars evrosabWos ministrTa komitetis mier iqna miRebuli, iTvaliswinebda arbitraJis Sesaxeb kanonmdeblobis unificirebas. am SeTanxmebis mizani iyo evropis saxelmwifoTa samarTalSi arsebuli gansxvavebebis aRmofxvra. unificirebuli kanoni unda gamxadriyo calkeuli saxelmwifoebis kan-onmdeblobis Semadgeneli nawili. saboloo jamSi is mxolod belgiis mier iqna gaziarebuli.147 saarbitraJo kanonmdeblobis unifikaciis pirvelma mcdelobam kraxi ganicada. UNCITRAL-is saqmianoba

Tanamedrove msoflioSi saerTaSoriso arbitraJis maregulirebeli normebis unifikaciaze momuSave ramdenime organizacia arsebobs. zogierTi maTgani mxolod regionul doneze saqmianobs, sxvebi ki universaluri xasiaTis kvlevebiT arian dakavebulni. maT Soris yvelaze Sedegianad unda CaiTvalos gaeros saerTaSoriso savaWro samarTlis komisiis (UNCITRAL - United Nations Commission on International Trade Law) mier XX saukunis meore naxevris manZilze Catarebuli samuSao, romelmac saerTaSoriso saarbitraJo samarTlis dRemde arnaxuli unifikacia ganapiroba. es instituti kvlav agrZelebs Tavis saqmianobas zemoaRniSnuli normebis daxvewis TvalsazrisiT. SeiZleba gamovyoT UNCITRAL mier SemuSavebuli ramdenime dokumenti, romelmac udidesi gavlena moaxdina arbitraJis ganviTarebaze.

e.w UNCITRAL 1976, anu gaeros saerTaSoriso savaWro samarTlis komisiis (UNCITRAL - United Nations Commission on International Trade Law) mier 1976 wels SemuSavebuli saarbitraJo reglamenti am komisiis muSaobis pirvel seriozul Sedegad miiCneva. ASemdgomSi es wesebi daedo safuZvlad 1985 wels Seqmnil modelur kanons. cota ufro adre ki es wesebi iqna gadamuSavebuli iranisa da aSS-is mier haagaSi Seqmnili arb-itraJis samoqmedo programad.148

UNCITRAL 1976 ar aris SemuSavebuli konkretulad romelime saarbitraJo institutisaTvis, amitom is icnobs e.w Appointing Authority

147 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn , 2005, s. 350 1481979 wlis Semdeg iransa da aSS-s Soris urTierTobebis garTulebam daazarala rogorc iraneli, aseve amerikeli fizikuri da iuridiuli pirebi. Aam orma saxelmwifom SeTanxmebiT Camoayaliba arbitraJi, romelic ganixilavda davebs 1. iranis moqalaqeebi aSS-s winaaRmdeg. 2. aSS-is moqalaqeebi iranis winaaRmdeg. 3. irani aSS-s winaaRmdeg 4. aSS iranis winaaRmdeg. swored specialurad am arbitraJisaTvis moxda mxareTa mier UNCITRAL wesebis adaptireba da maTi davebis gadawyvetisas gamoyeneba ix. Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 1

cnebas, romelic mxareebma unda daniSnon da romelic asrulebs arbitraJisaTvis aucilebel administraciul funqciebs. Tu mxareebma ar an ver gansazRvres aseTi instituti an organo, maSin mas gansazRvravs haagis mudmivmoqmedi saarbitraJo sasamarTlos generaluri mdivani (The secretary-General of the permanent court of arbitration in The Hague). erTi saarbitraJo institutis ararseboba iTvleba am wesebis ganmasxvavebel kriteriumad sxva saarbitraJo reglamentebTan SedarebiT.149

UNCITRAL aqtiurad muSaobs zemoaRniSnuli saarbitraJo reglamentis reformirebaze. 2006 wlis seqtemberSi venaSi Sekrebilma wamyvanma praqtikosebma da Teoritikosebma ganixiles masSi cvlilebebis Setanis sakiTxi. yvela Tanxmdeba, rom 30 wlis ganmavlobaSi es reglamenti sakmaod kargad asrulebda Tavis funqcias da saWiroa ara misi Zireuli Secvla, aramed ganaxleba - saarbitraJo praqtikis Tana-medrove tendenciebTan SesabamisobaSi moyvana.150

SedarebiTi analizi saerTaSoriso arbitraJis sferoSi warmoudgenelia modeluri kanonis gareSe. amaSi uCveulo araferia, Tu gaviTvaliswinebT, rom es kanoni ZiriTadad gaziarebulia msoflios saxelmwifoTa umravlesobis mier. literaturaSi gavrcelebuli mosazrebiT modeluri kanonis gamoCena am sferoSi warmoadgens am sakiTxTan dakavSirebiT arsebuli tendenciis kanonzomier Sedegs, vina-idan samoqalaqo brunvam aqtualuri gaxada arbitraJis maregulirebeli kanonmdeblobis unificirebis aucilebloba.151

modelur kanonze momuSave jgufi 1982 wlidan 1985 wlamde xuTjer Seikriba da amdenive sesia Caataara.152 saboloo varianti miRebul iqna gaeros saerTaSoriso savaWro samarTlis komisiis mier 1985 wlis 21 ivniss me-18 yovelwliur sesiaze. AmasTan dakavSirebiT gaeros generalurma asambleam miiRo rezolucia, romelSic aRniSnulia: ~yvela saxelmwifom dadgenili wesiT mxedvelobaSi unda miiRos modeluri kanoni, vinaidan sasurvelia kanonis erTgvarovneba arbitraJis proced-urebTan da saerTaSoriso kerZo arbitraJis praqtikis konkretul moTx-ovnebTan mimarTebaSi~.153

rac Seexeba unificirebis formas, specialurad SeirCa modeluri kanoni da ara konvencia. sayovelTaod cnobilia, rom es ukanaskneli saerTaSoriso samarTlis subieqtebs ayenebs arCevanis winaSe – miiRon SeTavazebuli varianti srulad, an uari Tqvan masze. amitom aucilebelad iqna miCneuli, rom saxelmwifoebs hqonodaT saSualeba TiToeuli maTganis samarTlebrivi sistemisaTvis damaxasiaTebeli Tavi-seburebebi SesabamisobaSi moeyvanaT modeluri kanonis ZiriTad princi-pebTan.154

amgvarad, modeluri kanoni iZleva saSualebas moxdes erTi mxriv arbitraJis maregulirebeli kanonmdeblobis unificireba msoflio

149 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 2 150 ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international, 2006, p. 715-716 151“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 27 152 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 53 153ix. 1985 wlis 11 dekembris 40/72 rezolucia (Региональная Конференция “Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования”, Москва, 2003) 154“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 28

doneze, meore mxriv ki TiToeuli saxelmwifos mier kanonSi misi samarTlis sistemisaTvis damaxasiaTebeli Taviseburebebis gaTvaliswineba. SeiZleba iTqvas, rom aseTma dispoziciurma midgomam gaamarTla. modeluri kanonis recefcia ganaxorcieles sxvadasxva ekonomikuri ganviTarebis donisa da samarTlebrivi tradiciebis mqone saxelmwifoebma.

modeluri kanoni aRiarebs saerTaSoriso arbitraJis sferoSi saerTaSoriso SeTanxmebebis primats. kanonis moqmedeba dasaSvebia mxolod am sferoSi arsebuli ormxrivi Tu mravalmxrivi saerTaSoriso SeTanxmebebis dacvis pirobiT. (muxli 1.1)155

modeluri kanoni ar gamoricxavs SesaZleblobas, rom calkeul saxelmwifos hqondes specialuri kanonmdebloba garkveuli kategoriis davebis arbitraJisaTvis gansaxilvelad gadacemasTan dakavSirebiT. SemoTavazebuli modeli Tavisi bunebiT zogadi xasiaTisaa, amitom is dabrkolebas ar unda uqmnides am sferoSi specialuri kanonmdeblobis arsebobas, Tuki romelime saxelmwifos aseTi kanonmdebloba gaaCnia. swored am mosazrebis praqtikul ganxorcilebas warmoadgens kanonis 1.5 muxli, romlis Tanaxmadac ~es kanoni ar Seexeba mocemuli saxelmwifos sxva kanonis moqmedebas, romlis ZaliTac gansazRvruli davebi ar SeiZ-leba gadaeces arbitraJs, an SeiZleba gadaeces arbitraJs, magram ara am kanonis debulebebis Sesabamisad.~156

kidev erTi umniSvnelovanesi principi, romelsac modeluri kanoni aRiarebs zogadad arbitraJebTan mimarTebaSi, aris mxareTa SeTanxmebis gansakuTrebuli roli nebismieri proceduruli sakiTxis gadawyvetisas. am kanonis araoficialur komentarSi xazgasmiT aRniSnaven, rom ~mxa-reTa avtonomias gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs saerTaSoriso davebisaTvis, radganac is aZlevs mxareebs SesaZleblobas airCion wesebi, romlebic pasuxobs maT konkretul moTxovnebs da gamoricxavs Sidasaxelmwifoebrivi samarTlis tradiciuli koncefciebis gaTvaliswinebis SesaZleblobas.~157

modeluri kanonis saerTo suliskveTebidan kargad Cans, rom saarbitraJo ganxilvisas gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs mxaris aqtiurobas. pasiurma poziciam da saarbitraJo SeTanxmebis arsebobis pirobebSi gamoCenilma indiferentulobam SeiZleba uaryofiTi zegavlena moaxdinos mxaris perspeqtivaze saarbitraJo ganxilvis dros. zemoaRniSnuli kanonis me-4 muxlis Tanaxmad ~mxare, romelmac icis, rom am kanonis romelime debuleba, romlidan gadaxvevac mxareebs SeuZliaT, an saarbitraJo SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli romelime moTxovna ar iyo daculi da mainc ganagrZobs monawileobas saarbitraJo ganxilvaSi, aseTi daucvelobis gamo saTanado dayovnebis gareSe pretenziis ganucxadeblad, an Tu am miznisaTvis gaTvaliswinebulia raime vada, am vadis ganmavlobaSi, iTvleba rom man uari Tqva Sedavebis uflebaze.~158 Sesabamisad, saarbitraJo ganxilvis wesebi kargad unda iyos cnobili mxareebisTvisac, raTa maT SeZlon am wesebiT maTTvis miniWebuli ufl-ebebis maqsimalurad realizeba. saarbitraJo ganxilvis pirobebSi

155“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 501 156“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 501 157Региональная Конференция, “Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования”, Москва, 2003 158“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 502

mewarmis finansuri mdgomareoba momavalSi SeiZleba umniSvnelo procedurul detalebze aRmoCndes damokidebuli. Cveulebriv mewarmes ar moeTxoveba erkveodes reglamentebis iuridiul aspeqtebSi. rogorc wesi, saarbitraJo ganxilvisas mxareTa interesebs kvalificiuri iuri-stebi unda warmoadgendnen, rac imas niSnavs, rom modeluri kanoni Tav-isTavad gulisxmobs arbitraJis sferoSi saadvokato momsaxurebis ganviTarebis aucileblobasac.

kanonis miTiTeba imis Taobaze, rom uflebis dadgenili wesiTa da dadgenil dros gamouyenebloba saerTod arTmevs mxares SesaZleblobas momavalSic isargeblos am uflebiT, kidev ufro sainteresos xdis arbitraJs iuridiuli momsaxurebisa da saadvokato saqmianobis TvalsazrisiT. SejibrebiTobis principis gansakuTrebuli roli da mxareTa SeTanxmebis primati ufro met SesaZleblobas aZlevs advokatebs gavlena moaxdinon procesis msvlelobaze da saboloo gadawyvetilebaze. arbitrebi am dros ar arian marTlmsajulebis organoebis warmomadgenlebi, isini, upirvels yovlisa, mxareTa kerZo interesebidan gamodian da ara sajaro interesidan, rasac sasamarTlo xelisufleba gverds verasodes auvlis.

kidev erTi umniSvnelovanesi principi, romelsac icavs modeluri kanoni, mdgomareobs arbitraJis maqsimalur damoukideblobaSi. sasama-rTlos Careva daiSveba mxolod kanoniT pirdapir gaTvaliswinebul

SemTxvevebSi (muxli 5).159 es norma arbitraJebis stabiluri muSaobis garantiaa. aseTi SezRudvis ararsebobis pirobebSi saxelmwifos sasamarTloebis meSveobiT SeuZlia minimumade daiyvanos arbitraJis gadawyvetilebaunarianoba, rac TavisTavad did dartymas miayenebs am ukanasknelis avtoritets da saboloo jamSi isev sazogadoebasa da sax-elmwifos moutans uaryofiT Sedegebs. amitom arbitraJi TvoTonvea uf-lebamosili gamoitanos dadgenileba sakuTari kompetenciis Taobaze. amave dros kanoni zustad awesrigebs arbitraJis saqmianobze sasamarTlo kontrolis ganxorcielebis SemTxvevebs.

Mmodeluri kanonis gamoCenam saarbitraJo kanonmdeblobis Secvla dRis wesrigSi daayena rogorc ganviTarebul, aseve ganviTarebad saxelmwifoebSi. me-20 saukunis 80-iani da 90-iani wlebi saerTaSoriso arbitraJTan dakavSirebuli normebis totaluri reformirebis periodad SeiZleba CaiTvalos. gansakuTrebiT saintereso iyo es reforma evropaSi, amerikis SeerTebul StatebSi, avstraliasa da samxreT aRmosavleT aziaSi, CineTis CaTvliT. Tanamedrove msoflioSi swored es regionebi iTvlebian saerTaSoriso arbitraJis wamyvan centrebad.160 modeluri kanonis pirdapir gaziarebaze uari Tqves SvedeTma, Sveicariam da holandiam, maT ar mouxdeniaT modeluri kanonis ucvlelad implementacia sakuTar kanonmdeblobaSi. niSandoblivia, rom holandiis axali kanoni arbitraJis Sesaxeb miRebu-lia 1986 wels,161 e.i modelur kanonze muSaobis dasrulebidan erTi wlis Semdeg.

159“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 503 160 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 346 161Drahozal, R., Christopher Commercial norms, commercial codes, and international commercial arbitration wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international, 2005, p. 240

UNCITRAL-is modeluri kanoni gamoyenebul iqna kanadis, kviprosis, bulgareTis, avstraliis, honkongis, Sotlandiis, perus, meqsikis, ruseTis, ukrainis, nigeriis, tunisisa da sxva saxelmwifoebis mier.162

modeluri kanonis safuZvelze saarbitraJo kanonmdeblobis reformirebis erT-erTi bolo precedenti evropaSi espaneTSi dafiqsirda. 2001 wels espaneTis iusticiis saministrom CaTvala, rom 1988 wels miRebuli kanoni arbitraJis Sesaxeb unda Secvliliyo. sakmaod swrafad iqna Camoyalibebuli Sesabamisi komisia, romelmac ua-ri Tqva saarbitraJo kanonmdeblobis e.w dualistur mowesrigebaze anu saerTaSoriso da Sida arbitraJebis calke regulirebaze da 2003 wlis bolos ukve ZalaSi Sevida espaneTis axali kanoni arbitraJis Sesaxeb, romelic efuZneba modelur kanons.163

saarbitraJo praqtikam male daanaxa saerTaSoriso arbitraJiT dainteresebul Teoritikosebsa da praqtikosebs am kanonis dadebiTi da uaryofiTi mxareebi. 1999 wels UNCITRAL-is samdivnos waredgina modeluri kanonidan gamomdinare cameti sakiTxi, romlebze muSaobac momavalSi unda gagrZeldes. maTgan sami sakiTxi SeirCa, rogorc prioritetuli Temebi. pirvelma maT Soris, romelic mediacias Se-exeboda, 2002 wels miiRo modeluri kanonis forma. meore exeba saarbitraJo Se-Tanxmebis werilobiT formas (modeluri kanonis muxli 7) xolo mesame - uzrunvelyofis zomebis aRsrulebis sakiTxs. (modeluri kanonis muxli 17)164

sandersi 2004 wels werda, rom modeluri kanonis normebis gadaxedva da maTi ganaxleba dRis wesrigSi dgas, magram es jerjerobiT ar Sexebia UNCITRAL 1976-s.165 2006 wels ukve saarbitraJo reglamentis reformirebazec daiwyes saubari. Ees kidev erTxel adasturebs saerTaSoriso arbitraJis dinamiurobas. ganviTarebis mimarTulebebs aq saerTaSoriso biznesis moTxovnebi gansazRvravs, iuristebi ki arbitraJis am moTxovnebTan Sesabamisobas uzrunvelyofen.

1994 wels UNCITRAL-ma muSaoba daiwyo axal wesebze. muSaoba 1996 wels dasrulda. Adokumentis saxelwodebaa Notes on organizing arbitral proceedings da ori nawilisagan Sedgeba: Sesavali (1-13 muxlebi) da e.w Annotations (14-90 muxlebi). aRsaniSnavia, rom dokumentis samuSao saTauri iyo Guidelines for preparatory conferences, Tumca is Seicvala im motiviT, rom termini Guidelines gagebuli ar yofiliyo, rogorc am wesebis sava-ldebulooba mxareebisaTvis da arbitrebisaTvis.166 amgvarad, es dokumen-tic, iseve rogorc UNCITRAL-is mier arbitraJTan dakavSirebiT SemuSavebuli dokumentebis absoluturi umravlesoba, savaldebulo Zalis ar aris, misi gaziareba mxareTa nebazea damokidebuli.

dokumenti Seexeba da azustebs procedurul detalebs, rogoricaa werilobiTi mtkicebulebebisa Tu zepiri gancxadebebis TargmanTan

162 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 27 163 Stampa, Gonzalo The 2003 Spanish arbitration act ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international, 2004, p. 671-672 164 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 54 165 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 2 166 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 183

dakavSirebuli praqtikuli sakiTxebi (17-20), faqsisa da komunikaciis sxva eleqtronuli saSualebebis gamoyeneba (35-37), nivTieri mtkicebulebebi (55-58), sxdomebisa da mosmenebis xangrZlivoba (81) da a.S.167

UNCITRAL-is saqmianoba unifikaciis mimarTulebiT aucileblad unda gaiTvaliswinos yvela saxelmwifom, romelsac formiTa da SinaarsiT Tanamedrove saarbitraJo kanonmdeblobis Seqmna surs. am komisiis mier momzadebuli sakanonmdeblo Teoriuli baza da am bazaze dafuZnebuli saarbitraJo da sasamarTlo praqtikis analizi warmoadgens im aucilebel wanamZRvrebs, romlebsac, axali qarTuli sa-arbitraJo kanonmdebloba unda daefuZnos. advokatTa saerTaSoriso asociaciis saqmianoba

garda UNCITRAL-is saqmianobisa, aRniSvnas imsaxurebs advokatTa saerTaSoriso asociaciis muSaoba. am asociaciis wevrTa umetesobas piradad uwevs saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvaSi monawileoba xan advokatis, xan ki - arbitris statusiT. proceduras, romelic arbitrebma da mxareebma unda daicvan, udidesi mniSvneloba aqvs. Tu mxareebi gansxvavebul samarTlebriv sistemebs warmoadgenen, erTi rome-lime marTlwesrigis mixedviT saarbitraJo procesis warmarTva yovelTvis iwvevs protests. Aam dros mxarisaTvis, an arbitrisaTvis xSirad gaugebaria saproceso normebis Sinaarsi da praqtikuli daniSnuleba. aqedan gamomdinare, saarbitraJo proceduris maregulirebeli normebis unifikacias gansakuTrebuli mniSvneloba hqonda da aqvs. am problemis gadawyvetas emsaxureba asociaciis mier mier SemuSavebuli wesebi mtkicebulebebis miRebis Sesaxeb (IBA Rules on taking evidence). Aam wesebis pirveli redaqcia jer kidev 1983 wels SemuSavda, dRes arsebuli varianti ki 1999 wels miiRes.168 muSaobis procesSi gaTvaliswinebul iqna saerTo da kontinenturi samarTlis qveynebSi samarTalwarmoebis stili da tradiciebi. saarbitraJo praqtikis gaanalizebis safuZvelze SemuSavda kompromisuli varianti, romlis warmatebuli gamoyeneba sxvadasxva samarTlebrivi sistemebis warmomadgenlebis mier Tavisuflad SeiZleba.

sandersis SefasebiT IBA Rules on taking evidence saSualebas iZleva, rom is gamoyenebul iqnes mxareTa mier SeTanxmebul saarbitraJo wesebTan erTad, rac udavod Seuwyobs xels saarbitraJo ganxilvis efeqturad da xarisxianad warmarTvas.169

§2. saerTaSoriso arbitraJi yofil sabWoTa saxelmwifoebSi

arbitraJis maregulirebeli kanonmdebloba ekonomikuri politikis saucxoo indikatoria. Tu saxelmwifo cdilobs rac SeiZleba Ria gaxados sakuTari bazari ucxouri investiciebisaTvis, maSin is

167 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, Annex V 168 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 18 169 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 37

aucileblad Seecdeba Seqmnas maqsimalurad martivi da efeqturi saarbitraJo kanonmdebloba. zemoaRniSnuli upirveles yovlisa exeba saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnobasa da aRsrulebas. saxelmwifo, romlis samarTalic ver pasuxobs Tanamedrove samoqalaqo brunvis moT-xovnebs, ekonomikuri ganviTarebis doniT maincdamainc ver daikvexnis.

postsabWoTa sivrce dasavlur iuridiul literaturaSi aRiqmeba, rogorc arbitraJis mimarT negatiurad ganwyobili regioni. magaliTad mohyavT yirgizeTis sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetileba, romelmac saerTod eWvis qveS daayena am saxelmwifoSi saerTaSoriso arbitraJis arseboba.170 ruseTi

modeluri kanonis warmatebis kidev erT dadasturebas warmoadgenda 1993 wels misi gaziareba ruseTis federaciis mier.

1993 wlis rusulma konstituciam sasamarTlo xelisuflebis Semadgenel nawilad gamoacxada specializebuli saxelmwifo saarbitraJo sasamarTlo, romelic ganixilavs samewarmeo da sxva ekonomikuri saqmianobidan warmoSobil davebs. saxelmwifo saarbitraJo sasamarTloTa sistemas saTaveSi udgas ruseTis federaciis umaRlesi saarbitraJo sasamarTlo. saarbitraJo sasamarTloebi saqmeebs ganixilaven ara samoqalaqo saproceso, aramed saarbitraJo saproceso kodeqsis safuZvelze. aRsaniSnavia, rom uaxloesi 15 wlis ganmavlobaSi ukve Seicvala erTi saarbitraJo kodeqsi. 1995 wels miRebuli kodeqsi Zaladakargulad gamocxadda 2002 wels, axali kodeqsis amoqmedebis Semdeg.

rogorc kanonmdeblobaSi, aseve rusul iuridiul literaturaSi gavrcelebuli da aRiarebulia dayofa saxelmwifo da arasaxelmwifo arbitraJebad. am institutebis gansxvavebulad aqtiurad gamoiyeneba terminebi ~saarbitraJo~ da ~samediatoro~ sasamarTlo.171

amgvarad, ruseTSi arsebobs oris saxis arbitraJi. pirveli saxelmwifo arbitraJia, romelic ruseTis konstituciis, federaluri konstituciuri kanonisa da saarbitraJo kodeqsis safuZvelze moqmedebs, rogorc sasamarTlo. meore ki saerTaSoriso komerciuli (kerZo) arbitraJi, romlis saqmianobis samarTlebriv safuZvelsac 1993 wels miRebuli kanoni warmoadgens. arbitraJebTan dakavSirebuli rusuli kanonebis nusxa amiT ar amoiwureba. ruseTis federaciis samoqalaqo kodeqsis me-11 muxlis mixedviT darRveuli da sadao uflebis aRdgena SeiZleba rogorc saxelmwifo, ise samediatoro sasamarTloSi. amasve

iTvaliswinebs samoqalaqo saproceso kodeqsic.172am sakanonmdeblo aqtebis miRebis Semdeg ruseTSi Camoyalibda sakmaod gadatvirTuli sakanonmdeblo baza, romelTa Soris zRvaris gavleba arc ise advili aRmoCnda.

170 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht, Duncker & Humblot, Berlin, 2003, s. 219 171Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник, Москва, Издателъство БЕК, 2001, с. 147 172“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 221

germanul iuridiul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom arbitraJis sammagma regulirebam rusuli kanonmdebloba gamosayeneblad arc ise naTeli gaxada (aq igulisxmeba kanoni saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb, aseve samoqalaqo da saarbitraJo kodeqsebi).173 arsebobs kidev meoTxe - 2002 wlis kanoni samediatoro sasamarTloebis Sesaxeb, romelic aregulirebs Sidasaxelmwifoebriv doneze moqmedi arbitraJebis saqmianobas.

amgvarad, rusul samarTalSi arbitraJad iwodeba rogorc specializebuli saxelmwifo sasamarTlo, aseve davebis gadwyvetis nebayoflobiTi da sasamarTlosTan mimarTebaSi alternatiuli meqanizmi, romelic mxolod garkveuli kerZosamarTlebrivi davebis mimarT SeiZleba iqnes gamoyenebuli. terminebi `arbitraJi~ da ~saarbi-traJo~ im specializebuli saxelmwifo sasamarTlos aRmniSvneladac iqca, romelic ganixilavs samewarmeo da sxva ekonomikuri saqmianobidan warmoSobil davebs.174 rusuli saxelmwifo saarbitraJo sasamarTlo warmoadgens hibrids, romelic moicavs rogorc arbitraJis, aseve komerciuli da administraciuli sasamarTloebis niSnebs.175 Aamitom, dasaxelebis miuxedavad, saarbitraJo sasamarTloebi kerZo arbitraJSi ar unda airios.176

arsebobs mosazreba, rom saarbitraJo sasamarTloebis SeqmniT ruseTma metnaklebad gaiziara komerciuli sasamarTloebis dasavluri standartebi.177 aq saintereso is aris, rom avtorebi rusul saarbitraJo sasamarTlos Targmnian, rogorc “komerciul (savaWro) sasamarTlos” (commercial court), rusul saarbitraJo saproceso kodeqss uwodeben “komerciul saproceso kodeqss” (commercial procedure code) da mohyavT kom-arovis citata, romlis mixedviTac am kodeqsis regulirebebi arbitraJTan mimarTebaSi dadebiTad aris Sefasebuli. komarovi mxolod sasamarTlo praqtikis naklebobas uCivis.178

aseTi midgomebi ganapirobeben kerZo arbitraJis klasikuri gagebidan rusuli modelis gadaxvevis Taviseburebebs. rusi kanonmdeblis mier SemuSavebuli gansxvavebuli regulirebis mizezad sabWoTa samarTlis tradiciebis siZlieres miiCneven.

1929 wlidan sabWoTa (rusuli) ekonomika mkveTrad Sebrunda gegmiuri ekonomikisaken. swored am dros gadawyda, rom sabWoTa kavSiris savaWro samrewvelo palatasTan Seqmniliyo saerTaSoriso arbitraJi da sazRvao saarbitraJo komisia.179

sabWoTa periodSi saxelmwifo arbitraJi iyo sasamarTlo, romelic flobda eqskluziur iurisdiqcias saxelmwifo sawarmoebs Soris arsebuli davebis gadawyvetasTan dakavSirebiT. specialistebs dasavleTidan, romlebic am sasamarTlos dasaxelebas Targmnian,

173 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht, Duncker & Humblot, Berlin, 2003, s. 215 174ix rf-is saarbitraJo saproceso kodeqsis muxli 1 175 Hertzfeld, Jeffrey M. The status of arbitration agreements and the arbitral process in the states of the former Soviet Union Swedish and international arbitration 1993, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm, Chamber of Commerce, p. 31 176 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 294 177 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 293 178 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition, the european Lawer ltd, 2006, p. 293 179 Butler, W.E Arbitration clauses in the post-soviet era, Swedish and international arbitration 1993, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce, p. 17

rogorc „arbitraJs,“ Zalian uWirT Semdeg am institutis samarTlebriv bunebaSi garkveva.

~davebis saarbitraJo wesiT ganxilva sabWoTa kavSirSi ucxo ar yofila. ufro metic, sabWoTa kavSiris konstituciis meoce Tavi da Sesabamisad samoqalaqo (materialuri, saproceso) kodeqsebi sasamarTlosa da arbitraJs erTmaneTis gverdiT ayenebdnen. kerZod, sa-warmoTa, organizaciaTa, dawesebulebaTa Soris sameurneo davebis ganxilva mTlianad saxelmwifo arbitraJebis prerogativa iyo. ekonomikuri davebis amgvari (arsebiTad administraciuli, mmarTvelobis organoSi Caketili) sistema srulad akmayofilebda ekonomikis centralizebuli, direqtiuli marTvis arsebul sabWour wyobas, romelic saxelmwifo iuridiul pirebs Soris sameurneo davas daaxloe-biT ise uyurebda, rogorc mesakuTre misi kuTvnili Tanxis erTi jib-idan meoreSi gadatanas.~180

es tendencia imdenad Zlieri aRmoCnda, rom mas Tavi ver daaRwia yofili sabWoTa respublikebis umravlesobam. TiTqmis yvela am saxelmwifoSi Seiqmna specializebuli saxelmwifo arbitraJebi.

sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg Seqmnilma damoukidebelma saxelmwifoebma gardaqmnes es saxelmwifo sasamarTloebi ekonomikur sasamarTloebad (magaliTad TurqmeneTi) da faqtiurad isini specializebuli sasamarTloebis nairsaxeobad iqcnen.181

mogvianebiT am saxelmwifoTa nawilma dainaxa maTi gauqmebis saWiroeba. saqarTveloSi saxelmwifo saarbitraJo sasamarTloebi 1997 wlidan aRar arseboben. am institutis gauqmeba Sefasebuli iqna, rogorc sabWoTa saxelmwifo specializebuli arbitraJebis dasasruli qarTul samarTalSi.182

saxelmwifoebis meore nawilma (maT Soris ruseTis federaciam da ukrainam) sabWoTa saarbitraJo sasamarTloebis sabazro ekonomikis principebis Sesabamisad modernizeba scada.

rasac mTeli msoflio arbitraJs uwodebs, rusulad moixsenieba, rogorc samediatoro sasamarTlo. es originaluri midgoma, romelic ruseTis, ukrainisa da zogierTi sxva postsabWoTa resbublikis garda arsad aris gaziarebuli, erT gamonakliss iTvaliswinebs: Tu samediatoro sasamarTlo saerTaSorisoa, maSin mas saerTaSoriso komerciuli arbitraJi ewodeba. mkiTxvelisaTvis ufro gasagebi rom gaxdes, saboloo suraTi am SemTxvevaSi aseTia: ~arbitraJad~ iwodeba saxelmwifo specializebuli sasamarTlo, xolo kerZo arbitraJs samediatoro sasamarTlod moixsenieben. Tu samediatoro sasamarTlo saerTaSorisoa, maSin masac arbitraJi hqvia.

terminebTan dakavSirebuli es problema rusul iuridiul literaturaSic aris SemCneuli.183 ufro metic, zogierTi rusi avtoris miTiTebiT rusuli samarTlebrivi tradicia sityvaSi ~arbitraJi~

180 gabisonia zviad,, ~sainvesticio davebis monawile iuridiul pirTa iurisdiqcia~, Tbilisi 2002 weli. gv. 99 181 Butler, W.E Arbitration clauses in the post-soviet era, Swedish and international arbitration 1993, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce, p. 22 182brandti, andreas ~saerTaSoriso savaWro palatis axali saarbitraJo wesebi~ qarTuli samarTlis mimoxilva, 1998 wlis meore da mesame kvartali, gv. 108 183“ Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 1

pirvel rigSi swored saxelmwifo saarbitraJo sasamarTlos gulisxmobs.184

saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb ruseTis 1993 wlis federaluri kanoni sityvasityviT imeorebs modeluri kanonis teqsts, garda ramdenime gamonaklisisa, romelic rusuli samarTlebrivi tradiciebidan da rusuli samarTlis ganviTarebis wina etapebidan gamomdinare iqna daSvebuli.185

aqve unda aRiniSnos rusuli saarbitraJo samarTlis erTi Taviseburebis Sesaxeb, romelic sakmaod sainteresoa rogorc Teoriuli, asve praqtikuli TvalsazrisiT. rusuli kanoni modeluri kanonis msgavsad iTvaliswinebs uzrunvelyofis zomebis miRebas sasamarTlos mier, rac ar ganixileba saarbitraJo SeTanxmebis sawinaa-Rmdego qmedebad. miuxedavad amisa, 2002 wlis saarbitraJo saproceso kodeqsis miRebamde es norma praqtikulad mkvdar normad iTvleboda sakmaod banaluri mizezis gamo: sasamarTloebi uars ambobdnen uzrunvelyofis saTanado zomebis miRebaze da miuTiTebdnen samoqalaqo saproceso da saarbitraJo saproceso kodeqsebSi saTanado mowesrigebis ararsebobaze. formaluri dabrkolebebi arbitraJs ar utovebdnen Sanss, yofiliyo maqsimalurad efeqturi. saarbitraJo saproceso kodeqsis miRebiT am gaugebrobas wertili daesva. dReisaTvis am kodeqsSi ukve arsebobs saTanado miTiTeba saarbitraJo ganxilvisas uzrunvelyofis zomebis gamoyenebasTan dakavSirebiT.186

rusuli samarTalis Semadgeneli nawilia ruseTis federaciasa da ucxo saxelmwifos Soris kapitaldabandebaTa ormxrivi dacvisa da waxalisebis Sesaxeb modeluri SeTanxmeba, romelic damtkicebulia 1992 wlis mTavrobis dadgenilebiT da iTvaliswinebs investorTan warmoSobili davis ganxilvas ara mxolod kompetentur sasamarTloSi, aramed stokholmis savaWro palatis saarbitraJo institutSi, an UNC-ITRAL-is ad hoc saarbitraJo reglamentis mixedviT187. garda amisa, arse-bobs fakultaturi xasiaTis daTqma, romelic mowonebulia ruseTis savaWro-samrewvelo palatis, amerikis saarbitraJo asociaciis da stokholmis saarbitraJo institutis mier (1992 w) da iTvaliswinebs rusul-amerikuli davebis gadacemas stokholmis saarbitraJo ins-titutisaTvis.188

rusi iuristebis monacemebiT ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatis saerTaSoriso arbitraJis mier ganxiluli saqmeebis raodenoba izrdeba. prof. ivan zikinis miTiTebiT 80-ian wlebTan SedarebiT 1996 wlisaTvis ganxiluli saqmeebis ricxvi gaormagda da daaxloebiT 450 miaRwia.189

184Петров М. В. Обеспечителъные Меры в Деятелъности Международного Коммерческого Арбитража По Росийскому праву, стр. 102-116, кодекс INFO, 2003 Январъ, Февралъ, Юридический Факулътет СПбУ 185 Komarov, Alexander S. Internationale Handelsschiedsgerichtbarkeit in der Russischen Föderation wignSi: Recht und Praxis der internationalen Schiedsgerichtbarkeit in Staaten Zentral- und Ost- Europas, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Carl Heymanns Verlag KG Köln Berlin Bonn München, 1998, s. 265 186 Костин А.А Типовой закон ЮНСИТРАЛ и российский закон о международном коммерческом арбитраже “Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража”, Москва, 2002, с. 91 187 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с.225 188 Дмитриева Г . К., Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 1997, с. 42 189 Zykin, Ivan S. The russian arbitration procedure Swedish and international arbitration 1996, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce, p. 27

komarovi 1998 wels aRniSnavda (am dros is iyo ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatasTan arsebuli saerTaSoriso arbitraJis prezidenti), rom rusul sasamarTloebs ar aqvT didi praqtika saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis TvalsazrisiT, magram maTi midgoma SedarebiT liberaluria da ganwyobilia arbitraJebis mxardasaWerad (relativ freundlich und unterstüzend sind).190

rac Seexeba saerTaSoriso SeTanxmebebs, ruseTma xeli moawera, magram ratificireba ar gaukeTebia vaSingtonis konvenciisaTvis.191 (konvencias xeli moewera 1992 wels).192 ruseTi 1958 wlis niu-iorkis konvenciaSi monawileobs daTqmiT, romlis Tanaxmadac, im saarbitraJo gadawyvetilebebis mimarT, romlebic gamotanilia konvenciis arawevr saxelmwifoebSi, is am konvencias gamoiyenebs mxolod ormxrivobis sa-fuZvelze.193 garda amisa, ruseTi monawileobs 1961 wlis konvenciaSi, saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb, kievis 1992 wlis SeTanxmebaSi da moskovis 1972 wlis SeTanxmebaSi. aqvs saerTaSoriso xelSekrulebebi iemenTan, iranTan da a.S.194 ukraina

ukrainis kanonmdebloba saproceso samarTlisa da kerZo arbitraJis sferoSi mTlianad rusulis msgavsia, rac TavisTavad saintereso movlenaa. kerZo arbitraJi sakanonmdeblo aqtSi pirvelad moxseniebul iqna 1992 wlis kanonSi ~ucxouri investiciebis Sesaxeb~, romelmac gaiTvaliswina ucxoel investorsa da saxelmwifos Soris warmoSobili davis ganxilva arbitraJis, maT Soris ucxouri arbitraJis mier. igive redaqcia SenarCunda 1996 wlis cvlilebebis Semdegac.195

zemoaRniSnuli midgoma ewinaaRmdegeboda ukrainis kanons ~saarbitraJo sasamarTloebis Sesaxeb~ da saarbitraJo saproceso kodeqss, romlis Tanaxmadac, nebismieri SeTanxmeba, romelic gamoricxavda ukrainis (saxelmwifo) saarbitraJo sasamarTlos gansjadobas, baTilad iTvleboda. aseTi modgoma Seicvala 1994 wels ~saerTaSoriso komerciuli arbitraJis~ Sesaxeb kanonis miRebiT.196

ukraina monawileobs Semdeg saerTaSoriso SeTanxmebebSi: 1961 wlis evropuli konvencia saerTaSoriso arbitraJis Sesaxeb, niu-iorkis 1958 wlis konvencia, kievis 1992 wlis SeTanxmeba da vaSingtonis 1965 wlis konvencia.197

190 Komarov, Alexander S Internationale Handelsschiedsgerichtbarkeit in der Russischen Föderation wignSi: Recht und Praxis der internationalen Schiedsgerichtbarkeit in Staaten Zentral- und Ost- Europas, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Carl Heymanns Verlag KG Köln Berlin Bonn München, 1998, s. 276 191 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 296 192“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 223 193Дмитриева Г . К., Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 1997, с. 27 194 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 223 195“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 322 196 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 322 197 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 323

litva

1996 wlis kanoni saerTaSoriso komerciuli arbitraJebis Sesaxeb efuZneba UNCITRAL modelur kanons,198 Tumca aris principuli gansxvavebebic. magaliTad, mudmivmoqmedi saarbitraJo institutebis registracia xdeba iusticiis saministroSi.199 aseTi midgoma Tavisuflad SeiZleba iqnes gaziarebuli, Tumca unda aRiniSnos, rom arbitraJis makontrolebel da xelSemwyob organoebs mTeli msoflios masStabiT ZiriTadad sasamarTloebi warmoadgenen. kanoni aregulirebs mediaci-asac, Sesabamisad dasaSvebia UNCITRAL-is mediaciis proceduris gamoye-neba.200

TaviseburebebiT xasiaTdeba saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebisa da kontrolis formebi litvis kanonmdeblobis mixedviT. Suamdgomloba saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis moTxovniT Seitaneba saapelacio sasamarTloSi. saapelacio sasasmarTlos SeuZlia sakuTari iniciativiT gaauqmos saarbitraJo gadawyvetileba Tu: a) davis sagani cdeba saarbitraJo wesiT aRniSnuli davis gadawyvetis dasaSveb-obis farglebs b) gadawyvetileba ewinaaRmdegeba litvis sajaro wesrigs. Suamdgomlobis Setana dasaSvebia saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanidan sami Tvis ganmavlobaSi.201 mxareTa TxovniT saapelacio sasamarTlos SeuZlia SeaCeros am sakiTxis gadawyveta da misces arbitraJs gauqmebis safuZvlebis gamosworebis saSualeba.202

arbitraJis mier saqmis ganxilvis aucilebeli winapirobaa saarbitraJo SeTanxmebis arseboba, Tumca litvis kanonmdebloba iTva-liswinebs SemTxvevas, roca arbitraJis kompetencia, garda mxareTa Se-Tanxmebisa, SeiZleba ganisazRvros saerTaSoriso xelSekrulebiTac.203

litvaSi ukve moqmedebs ramdenime arbitraJi, romlebmac SeZles daegrovebinaT saTanado gamocdileba da praqtika. vilniusis kerZo arbitraJma saqmianoba faqtiurad 1993 wlidan daiwyo, 1996 wels ki registracia gaiara iusticiis saministroSi. daarsebis dRidan is arsebobs litvis iuristTa sazogadoebasTan.204

qveynis masStabiT sakmaod avtoritetul instituts warmoadgens litvis saerTaSoriso savaWro palatasTan arsebuli kerZo arbitraJi, romlis reglamentic ZalaSia 1998 wlidan.205

litva aris TiTqmis yvela metnaklebad mniSvnelovani saerTaSoriso SeTanxmebis monawile, maT Sorisaa niu-iorkis 1958 wlis da vaSingtonis 1965 wlis konvenciebi. arbitraJTan dakavSirebul normebs Seicavs aSS-sTan dadebuli xelSekruleba investiciebis Sesaxeb.206 estoneTi

198 “Бейкер и Макензи” , Международный Коммерческий Арбитраж , Москва, 2001, с. 173 199 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 174 200 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 185 201 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 184 202 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 184-185 203 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж , Москва, 2001, с.187 204 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва 2001, с.186 205 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 194 206 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж , Москва, 2001, с. 176

estoneTis saarbitraJo kanonmdeblobis ganviTareba sakmaod harmoniulad da kanonzomierad mimdinareobda, es procesi sabWoTa wyobilebis damyarebas rom ar Seeferxebina. 1929 wels damoukidebeli estoneTi SeuerTda 1923 wlis Jenevis oqms saarbitraJo daTqmebis Sesaxeb da 1927 wlis Jenevis konvencias saarbitraJo gadawyvetilebaTa aRsrulebis Sesaxeb207

estoneTis samoqalaqo saproceso kodeqsi Seicavda miTiTebebs, rom samoqalaqosamarTlebrivi davebi SeiZleba gadawydes samoqalaqo wesiT mxareTa SeTanxmebis Sesabamisad. xolo 1993 wlis saaRsrulebo warmoebis kodeqsis Tanaxmad, iZulebiT aRsrulebas eqvemdebareba arbitraJis gadawyvetilebebic.208

rac Seexeba uSualod arbitraJis maregulirebel kanonmdeblobas, 2001 wlis monacemebiT jer kidev ar iyo dasrulebuli muSaoba kanonze kerZo arbitraJis Sesaxeb, romelic unda daefuZnos modelur kanons.

1992 wels estoneTi SeuerTda vaSingtonis (1965w) konvencias209, xolo 1993 wlidan - niu-iorkis 1958 wlis konvencias.210 latvia

latviam 1991 wels Seqmna sameurneo sasamarTloebis sistema Tavisi ori instanciiT, romelic rusuli saxelmwifo saarbitraJo sasamarTloebis Tavisebur variantad SeiZleba ganvixiloT. es sasamarTloebi 1995 wels gauqmda. 1997 wels miRebuli samoqalaqo saproceso kodeqsis 28-e muxlis Tanaxmad samoqalaqo samarTlebrivi urTierTobebidan gamomdinare davebi latviis kanonmdeblobiTa da sae-rTaSoriso SeTanxmebebiT gaTvaliswinebul SemTxvevaSi da mxareTa SeTanxmebiT SeiZleba gansaxilvelad gadaeces arbitraJs.211 aseTi mowesrigeba aSkarad ewinaaRmdegeba kerZo arbitraJis regulirebasTan dakavSirebiT Tanamedrove msoflioSi arsebul tendencias. zogadi principis Tanaxmad, kerZo arbitraJis mier davis ganxilva da gadawyveta aucileblad gulisxmobs mxareTa Soris Sesabamisi saarbitraJo SeTanxmebis arsebobas. Tu arbitraJis mier saqmeTa ganxilva kanoniT, an saerTaSoriso SeTanxmebiT dadgindeba, maSin ikargeba misi gansxvaveba saerTo sasamarTloebisagan. 1999 wels samoqalaqo saproceso kodeqsSi Sevida cvlileba. aRniSnul kodeqss daemata erTi ganyofileba, romelic mTlianad moicavs saarbitraJo ganxilvis regulirebas.212

ssk-is 487-e muxlis Tanaxmad, arbitraJs ar SeuZlia ganixilos davebi, romelSic mxared gamodis saxelmwifo an administraciuli organo. es imas niSnavs, rom saxelmwifo organoebs akrZaluli aqvT dadon saarbitraJo SeTanxmebebi. aRsaniSnavia, rom kerZo arbitraJebis saqmianobis saxelmwifo kontrolis TvalsazrisiT, iusticiis saministro aqac mniSvnelovan funqcias asrulebs. rigis saarbitraJo sasamarTlos reglamenti SeTanxmebulia iusticiis saministrosTan.213

207“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 394 208 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 394 209 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 500 210 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 441 211 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 158 212 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 158 213 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 169

latvia aris niu-iorkis 1958 wlis214 da vaSingtonis 1965 wlis konvenciebis monawile.215 azerbaijani

azerbaijanis kanonmdebloba kerZo arbitaJis TvalsazrisiT uaRresad sainteresoa qarTuli iuridiuli da aramarto iuridiuli sazogadoebisTvis. globaluri ekonomikuri proeqtebi aucileblad ganapirobeben qarTuli da azerbaijanuli biznesis interesebis Tanxvedrasac da dapirispirebasac. am SemTxvevaSi sakmaod bevri iqneba damokidebuli imaze, Tu rogor muSaoben am saxelmwifoebSi davebis gadawyetis alternatiuli meqanizmebi.

iseve, rogorc mTel postsabWoTa sivrceSi, azerbaijanis kanonmdeblobaSi arbitraJis maregulirebeli normebis gaCena sabWoTa kavSiris rRvevasTanaa dakavSirebuli. ~ucxouri investiciebis dacvis Sesaxeb” kanonis me-12 muxli iTvaliswinebda davebis gadacemas arbitraJisaTvis, rac praqtikulad ar ganxorcielebula.216

1999 wels azerbaijanma miiRo kanoni saerTaSoriso arbitraJis Sesaxeb, romelic zustad imeorebs modelur kanons. arbitraJis xelSewyobasa da kontrols axorcielebs azerbaijanis ekonomikuri sasamarTlo. azerbaijanuli kanonis Tanaxmad saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis safuZveli SeiZleba gaxdes misi winaaRmdegoba kanonmdeblobasTan. modeluri kanoni iTvaliswinebs gadawyvetilebis gauqmebis SesaZleblobas, Tu es gadawyvetileba ewinaaRmdegeba Sesabamisi saxelmwifos sajaro wesrigs. 217

2000 wlis 29 noembridan azerbaijanisaTvis ZalaSia niu-iorkis konvencia. qveyanam xeli moawera 1992 wlis kievis SeTanxmebasac, magram ar momxdara misi ratifikacia.218 1961 wlis evropuli konvencia saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb azerbaijans ar miuRia.219 somxeTi

somxeTis kanonmdebloba kerZo arbitraJTan dakavSirebiT SedarebiT mokrZalebulia. aq samoqalaqo saproceso kodeqsis amoqmedebis Semdeg ZalaSia kodeqsis #3 damateba saarbitraJo sasamarTloebis Sesaxeb.220 somxeTis kanoni samediatoro sasamarTloebisa da samediatoro warmoebis Sesaxeb amoqmedda 1999 wlis pirveli ianvridan. 221

2001 wlis mdgomareobiT somxeTi aris rogorc vaSingtonis,222 aseve niu-iorkis konvenciis monawile.223 Tumca xeli ar mouweria 1961 wlis evropul konvenciaze saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb.224

214 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 437 215 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 495 216 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 36 217 “Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 37 218“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 37-38 219“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 452 220“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 39 221“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 39 222~Бейкер и Макензи~, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 491 223~Бейкер и Макензи~, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 433 224~Бейкер и Макензи~, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 452

*************************************

Yyofili sabWoTa saxelmwifoebis saarbitraJo kanonmdebloba metnaklebad Seesabameba maT mier gatarebuli samarTlis politikis zogad tendenciebs. samarTlebrivi cnobiereba jer kidev ar aris mzad liberaluri normebis sworad gamoyenebisaTvis. saxelmwifos mxridan sakmaod Zlieria yvelafris gakontrolebis “cduneba.” amave dros nebismieri kerZo iniciativa, romelic sajaro xelisuflebis mxridan mkacr kontrols ar eqvemdebareba, postsabWoTa iuristebis cnobiere-baSi imanenturad gulisxmobs uflebis borotad gamoyenebisa da TaRliTobis safrTxes. albaT amiT aris ganpirobebuli kerZo arbitraJebis arc Tu saxarbielo reputacia, romliTac es instituti saqarTveloSi sargeblobs.

saerTaSoriso arbitraJis gadawyvetileba eqvemdebareba prognozs, romlis gakeTebac maRali kvalifikaciis iuristebisTvis problemas ar warmoadgens, magram SeuZlebelia misi absoluturi “gamocnoba” an gakontroleba.

axalma qarTulma saarbitraJo kanonmdeblobam unda SeZlos am stereotipebis dangreva da maqsimalurad efeqturi regulirebis recefcia. miT umetes, rom rogorc dadebiTi, aseve uaryofiTi gamocdilebis Seswavla da gaanalizeba kanonmdeblis nebis arsebobis SemTxvevaSi sirTules ar warmoadgens.

§3 saerTaSoriso arbitraJi evropul da amerikul kanonmdeblobaSi

saerTaSoriso arbitraJis maregulirebeli kanonmdeblobis unifikacia yvelaze sainteresod evropis kontinentze mimdinareobs. evropuli saxelmwifoebis umravlesobas saerTaSoriso arbitraJis didi tradiciebi aqvs. amis gamo evropaSi TiTqmis ar hqonia adgili modeluri kanonis üpirdapis gadatanas moqmed kanonmdeblobaSi. didi evropuli saxelmwifoebis umravlesobam modeluri kanonis Semoq-medebiTi da mxolod misTvis damaxasiaTebeli recefciis gza airCia (magaliTad, inglisi germania da a.S) aRsaniSnavia, rom modeluri kanonis SemuSavebas win uZRoda franguli reforma, romlis gamocdilebasac midelur kanonze momuSave iuristebi iyenebdnen. A

originaluri mowesrigebis magaliTia amerikis SeerTebuli Statebis kanonmdebloba, romelic moicavs rogorc federalur, aseve Statebis mier miRebul kanonebs.

saerTaSoriso arbitraJTan dakavSirebuli normebi ZiriTadad uni-ficirebulia, Tumca mainc arsebobs gansxvavebebi saerTo da kontinenturi evropis samarTlebriv sistemebs Soris. magaliTad,

momxmarebelTa uflebebs gansakuTrebul yuradRebas evropis kontinentze uTmoben, rasac ver vityviT angloamerikul samarTalze.225

SvedeTi

1999 wels SvedeTSi ganxorcielda saarbitraJo kanonmdeblobis reforma. amave wlis 1 aprils ZalaSi Sevida kanoni ~arbitraJis Sesaxeb~ da amave dRes daiwyo moqmedeba stokholmis savaWro palatis saarbitraJo institutis axalma reglamentma.

saarbitraJo kanonmdeblobis reformirebis mizniT Seqmnilma komisiam gaakeTa daskvna, rom ar unda momxdariyo modeluri kanonis pirdapiri gadmoReba, magram nebismieri sakiTxis damuSavebisas unda gaeTvaliswinebinaT modeluri kanoniT gaTvaliswinebuli regulirebebi. modeluri kanoni ar Seicavda pasuxs yvela im kiTxvaze, rac Sved kanonmdebels ainteresebda. zogierT sakiTxSi modeluri kanonis regulirebebi gansxvavebulad miiCnies Sveduri saarbitraJo tradic-iiasagan.226 rac yvelaze sainteresoa, kanonproeqtze momuSave komisiis mizani ar yofila srulyofili formulirebebis Camoyalibeba, maTi mizani iyo, rom kanoni yofiliyo martivi lakonuri da moqnili.227 reformamde SvedeTSi arsebobda ori kanoni: ~arbitraJis Sesaxeb~ da ~saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebisa da SeTanxmebebis Sesaxeb.~ axalma kanonma orives regulirebis sfero moicva.

SvedeTSi stokholmis saarbitraJo institutis Tavmjdomareoba SeuTavsebeli ar aris saxelmwifo samsaxurTan, magaliTad mosamarTle-obasTan. stokholmis saarbitraJo institutis Tavmjdomare birgita blomi iyo zemoaRniSnuli saarbitraJo institutis Tavmjdomare da aseve xelmZRvanelobda sveas olqis saapelacio sasamarTlos.228

rac Seexeba saerTaSoriso xelSekrulebebs, SvedeTma niu-iokis konvenciis ratificireba moaxdina 1972 wels. SvedeTi aseve aris vaSingtonis 1965 wlis konvenciis monawile, magram xeli ar mouweria evropis 1961 wlis konvenciaze saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb.229 germania

modeluri kanonis SemuSavebam is saxelmwifoebic ki, romlebic sakmaod moqnili da efeqturi saknonmdeblo baziT gamoirCeodnen, swrafad daayena arbitraJis maregulirebeli kanonmdeblobis reformirebis saWiroebis winaSe.

225 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac, Hamburg, 2004, s. 49 226 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce, Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 39 227 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce, Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 40 228Swedish and international arbitration 1994, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce, .p 4 229Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce, Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 43

1998 wlis pirveli ianvridan germaniaSi reformirebuli saarbitraJo kanonmdebloba moqmedebs, romelic UNICTRAL modeluri kanonis safuZvelzea SemuSavebuli. rogorc amerikul iuridiul literaturaSia aRiarebuli, germania arasdros iTvleboda saarbitraJo sferoSi wamyvan saxelmwifod, magram misi mZlavri ekonomikuri potenciali, Sida arbitraJebis didi tradicia da sakmaod moqnili saa-rbitraJo kanonmdebloba perspeqtivaSi germanuli arbitraJebis ganviTarebis karg winapirobad miiCneva.230

germania evropis sxva qveynebTan SedarebiT daqvemdebarebul rols TamaSobda saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvebis TvalsazrisiT, rac namdvilad ar Seesabameba saerTaSoriso ekonomikur urTierTobebSi germanuli biznesis rolsa da mniSvnelobas.231

Znelia am Sefasebebs ar daeTanxmo. ufro saintereso germaniis meorexarisxovani rolis gamomwvevi obieqturi da subieqturi faqtorebis kvleva iqneboda. Zalian mokled SeiZleba iTqvas, rom mizezebi pirvel rigSi germanuli samarTlebrivi cnobierebis TaviseburebebSi unda veZioT. germanelebi cdiloben kanoniT yvelafris mowesrigebas, detalur gaTvaliswinebasa da abstraqtul regulirebas. es arbitraJs ar uqmnis sasurvel garemos. rac metia formaluri moTxovna, miT ufro Znelia maTi Sesruleba da Sesabamisad, naklebia am normebis gamoyenebis survilic. rac ufro moqnili da lakonuria regulireba, miT ufro advilia saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis organizeba. es elementaruli WeSmaritebaa, Tumca yvelaferi mxolod kanonis brali ar aris. inglisuri saarbitraJo kanoni germanulze detaluri da dawvrilmanebulia, Tumca es xels ar uSlis londonis saerTaSoriso arbitraJis popularobas, romelsac verc erTi germanuli saarbitraJo instituti ver Seedreba. rogorc Cans, am SeTxvevaSi tradiciebic mniSvnelovania.

Ggermania aris TiTqmis yvela metnaklebad mniSvnelovani saerTaSoriso xelSekrulebis monawile.

Sveicaria

Sveicarias saerTaSoriso arbitraJis sferoSi erT-erTi wamyvani adgili uWiravs. saerTaSoriso savaWro palatis (ICC) statistikuri monacemebis mixedviT Sveicaria yovelTvis xvdeba mowinaveTa rigebSi, rogorc mxareTaTvis sasurveli saarbitraJo ganxilvis adgili. amave monacemebis Tanaxmad Sveicarias wamyvani adgili uWiravs im arbitrebis raodenobiTac, visac ICC mier organizebul saarbitraJo ganxilvaSi miuRia monawileoba. mxareTa mier arCeuli gamosayenebeli materialuri samarTali Zalian xSirad swored Sveicaruli samarTalia.232

SveicariaSi arbitraJTan dakavSirebul urTierTobebs ori normatiuli aqti aregulirebs: 1. 1969 wlis saarbitraJo konkordati (KSG – Konkordat vom 27. März 1969 über die Schiedsgerichtbarkeit) Dda 2. kanoni

230 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration, revised third edition Juris Publishing Inc., 2003, p. 1155 231 Tell Krimpenfort, Mark Vorläufige und sicherende Maßnahmen im schiedsrichterlichen Verfahren, Tectum Verlag Marburg, 2001, s. 67 232 ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international, 2004, p. I

„saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb“ (IPRG –Bundesgesetz über das Internationale Privatrecht).233

zogierTi Sveicarieli iuristi negatiurad afasebs SveicariaSi istoriuli tradiciis saxiT Camoyalibebul arbitraJis e.w „dualisturi“ regulirebis princips, romlis Tanaxmadac saerTaSoriso da Sida arbitraJebi sxvadasxva samarTlebrivi aqtebiT cal-calke aris mowesrigebuli. miuleri mwuxarebas gamoTqvams, rom samoqalaqo saproceso kodeqsis Secvla kanonmdebelma ar gamoiyena saerTaSoriso da Sida arbitraJebis erTi normatiuli aqtiT mowesrigebisaTvis. misive miTiTebiT, erTi sakanonmdeblo aqtiT arbitraJis samarTlebrivi regulireba Seesabameba Sveicariis mezobel qveynebSi arsebul sakanonmdeblo tendenciebs.234 Znelia, am mosazrebas daeTanxmo. SesaZlebelia saarbitraJo kanonmdeblobis reformirebis bolodroinde-li tendencia marTlac ixrebodes Sida da saerTaSoriso arbitraJebis erT kanonSi mowesrigebisken (germania, inglisi da sxv.), magram es mxolod iuridiuli teqnikis sakiTxia. Sveicaruli saarbitraJo kanonmdebloba da praqtika arafriT ar Camouvardeba arbitraJis ganviTarebis dones im saxelmwifoebSi, sadac arbitraJTan dakavSirebuli sakiTxebis erT kanonSi regulirebas aniWeben upiratesobas. Sveicariis teritoriaze organizebuli arbitraJebis raodenobiT, am qveyanaSi arsebuli saarbitraJo centrebis reputaciiT da sxva kriteriumebis mixedviT Tu vimsjelebT, Sveicaruli saarbitraJo samarTali kritikas namdvilad ar imsaxurebs.

Sveicaruli kanoni saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb ZalaSia 1989 wlis 1 ianvridan.235 am kanonis me-12 Tavi aregulirebs saerTaSoriso arbitraJTan dakavSirebul sakiTxebs. 176-e muxlis meore nawilis Tanaxmad, mxareebs SeuZliaT gamoricxon me-12 Tavis gamoyeneba, ris Semdegac maT Soris arsebul saarbitraJo urTierTobebze gavrceldeba kantonebis samarTali. vinaidan konkordati yvela kantonisaTvis ZalaSia, saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanonis me-12 Tavis moqmedebis gamoricxva konkordatis avtomaturad gamoyenebas niSnavs.236 amave dros, am regulirebis sapirispiro SeTanxmebis dadeba mxareTa mier gamoricxulia. Ee.i Tu saarbitraJo ganxilvis orive mxares SveiacariaSi aqvs sacxovrebeli adgili an adgilsamyofeli da saarbitraJo ganxilvis adgilic Sveicariis teritoriazea, mxareebs ar aqvT ufleba SeTanxmdnen, rom am saarbitraJo ganxilvis mimarT gamoiyeneba saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanoniT gaTvalis-winebuli is debuleba, romelic Seexeba saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvas. 237

233 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess, 2005, s. 5 234 Müller, Christoph Neues aus der schweizerischen Gesetzgebung zur internationalen und nationalen Schiedsgerichtbarkeit ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international, 2006, p. 676 235 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 10 236 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG, Bern, 2005, s. 13 237 Müller, Christoph International Arbitration, A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported), Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, Basel, Genf, 2004, p. 9

Sveicaruli samarTali Seicavs `saerTaSoriso xelSekrulebebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT gaTvaliswinebuli normis msgavs regulirebas, romlis Tanaxmadac, mosamarTlem davis gadawyvetisas unda gamoiyenos saerTaSoriso xelSekruleba, Tu is iTvaliswinebs Sinaarsobirvad sakmarisad gansazRvrul mowesrigebas, rac misi pirdapiri gamoyenebis SesaZleblobas iZleva (inhaltlich hinreichend bestimmt und klar ist, um in Einzelfall Grundlage eines Entscheidens zu bilden). 238

Sveicarieli kanonmdebeli agrZelebs arbitraJis samarTlebrivi regulirebis kuTxiT muSaobas. 2006 wlis ivnisis bolos parlaments waredgina axali federaluri samoqalaqo saproceso kodeqsis proeqti, romlis mesame nawilic Sida arbitraJebis samarTlebriv regulirebas safuZvlianad Secvlis.239

2007wlis 1 ianvridan ZalaSi Sevida aseve axali kanoni sasamarTloebis Sesaxeb (Bundesgerichtsgesetz – BGG), romlis Tanxmadac Seicvala saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb Sveicariis kanonis 191-e muxlis pirveli abzaciT gaTvaliswinebuli saCivris wardgenis forma. kerZod, Tu Zveli kanonmdeblobis mixedviT wardgenili unda yofiliyo sajarosamarTlebrivi saCivari (staatsrechtliche Beschwerde), axla SeiZleba Cveulebrivi samoqalaqo samarTlebrivi saCivari iqnes wardgenili saerTo wesiT (einheitliche Beschwerde in Zivilsachen).240

Sveicarias TiTqmis yvela mezobel evropul saxelmwifosTan aqvs ormxrivi xelSekruleba saarbitraJo da sasamarTlo gadawyvetilebebis ormxrivi cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb. 1965 wlidan is miuerTda niu-iorkis konvencias.241 Sveicariam gaakeTa daTqma niu-iorkis konvenciasTan mierTebis dros, romlis Tanaxmadac saarbitraJo gadawyvetilebis SveicariaSi cnobisa da aRsrulebisaTvis aucilebelia, rom es gadawyvetileba gamotanili iyos im saxelmwifoSi, romelic aseve aris niu-iorkis konvenciis monawile.242 saarbitraJo kanonmdeblob-is reformirebis Semdeg Sveicariam es daTqma gamoixmo.

safrangeTi

safrangeTi saarbitraJo ganxilvis erT-erT yvelaze popularul adgilad iTvleba. 90-iani wlebis monacemebiT, saarbitraJo davebis daaxloebiT 30% safrangeTSi ixileboda. safrangeTis arCevas ganapirobebda da ganapirobebs arbitraJebisadmi tradiciulad liberaluri kanonmdebloba da sasamarTlo praqtika. saarbitraJo reformis gatarebis Semdegac safrangeTi Sida da saerTaSoriso arbi-traJebis cal-calke regulirebis erTguli darCa.243

238 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs., 1 IPRG Schulthess, 2005, s. 18 239 Müller, Christoph Neues aus der schweizerischen Gesetzgebung zur internationalen und nationalen Schiedsgerichtbarkeit ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international, 2006, p. 647 240 Müller, Christoph Neues aus der schweizerischen Gesetzgebung zur internationalen und nationalen Schiedsgerichtbarkeit ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international, 2006, p. 653 241 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs., 1 IPRG Schulthess, 2005, s. 29 242International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international, Schulthess, 2004, p. 167 243 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 10

franguli saarbitraJo samarTlis yvelaze mniSvnelovani wyaroa 1806 wels miRebuli safrangeTis samoqalaqo saproceso kodeqsi, romelmac 1975 wels Zireuli reforma ganicada. 1980 wlis dekrets, romelic ZiriTadad Sida (domestic) arbitraJs Seexeboda, mohyva 1981 wlis dekreti saerTaSoriso arbitraJis Sesaxeb2441981 wels gatarebuli saarbitraJo kanonmdeblobis reforma mdidar sasamarTlo praqtikas emyareboda.245F

franguli saarbitraJo kanonmdebloba cnobilia, rogorc erT-erTi yvelaze liberaluri saerTaSoriso arbitraJis mimarT. bevri saxelmwifosaTvis saarbitraJo reformis safuZvels modelur kanonTan erTad swored franguli samarTali warmoadgenda.246

saerTaSoriso arbitraJTan dakavSirebul sakiTxebs franguli samoqalaqo saproceso kodeqsis mxolod 16 muxli aregulirebs. frangi kanonmdeblis mizani ar yofila arbitraJis yovlismomcveli regulireba. Mmas surda Seeqmna iseTi sakanonmdeblo baza, romelic mxareebs da arbitrebs mianiWebda saarbitraJo procedurasTan dakavSirebuli sakiTxebis gadawyvetis uflebas.247

saboloo jamSi SeiZleba iTqvas, rom franguli saarbitraJo kanonmdebloba efeqturi regulirebis erT-erT gamorCeul magaliTs warmoadgens. safrangeTis sakasacio sasamarTlos da parizis saapelacio sasamarTlos praqtika cnobilia liberaluri principebisadmi erTgulebiT. sakmaod xSiria precedentebi, roca am sa-samarTloTa gadawyvetilebebi safuZvlad edeba axali midgomebis danergvas praqtikaSi. safrangeTs didi wvlili miuZRvis arbitraJis saerTaSoriso regulirebis TvalsazrisiTac. man niu-iorkis konvenciis ratificireba 1959 wels, anu misi miRebidan erTi wlis Semdeg moaxdina. amis Semdeg gasakviri aRar aris, rom franguli arbitraJebi gacilebiT maRali kvalifikaciiTa da profesionalizmiT xasiaTdebian, vidre mag-aliTad maTi germanuli analogebi.248 inglisi

saerTo samarTlis sistemis qveynebSi, gansakuTrebiT ki inglisSi arbitraJebi tradiciulad Zlier insitutebad Camoyalibdnen, Tumca me-17 saukunidan maTze daiwyo sasamarTlo zewola, ramac arbitraJebis “degradacia” gamoiwvia. 1609 wels erT-erT saqmeze lordma koukma uari ganacxada saarbitraJo SeTanxmebis iuridiuli Zalis aRiarebaze.249cxadia, saxelmwifos aseTi damokidebuleba aisaxa arbitra-

244 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc., 2003, p. 1066 245Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns, Verlag, 1997, s. 2 246Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main, 2005, s. 392 247Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main, 2005, s. 394 248 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 36 249... Lord Coke die gerichtliche Durchsetzbarkeit einer Schiedsvereinbarung verneinte. Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 1-2

Jebis ganviTarebaze. me-19 saukunis bolomde arbitraJebis roli da mniSvneloba arc ise didi iyo.

XX saukunis ganmavlobaSi saarbitraJo kanonmdeblobis ramdenime reforma ganxorcielda. maT Soris Tavis masStaburobiTa da kompleqsurobiT gamoirCeoda 1996 wlis kanoni arbitraJis Sesaxeb. Aam kanonis saboloo redaqcia aTwliani muSaobis Sedegad Camoyalibda.

1985 wels lord mastilis xelmZRvanelobiT Seiqmna komiteti saarbitraJo kanonmdeblobis reformirebis mizniT (Departamental Advisory Commitee on arbitration law). komiteti modeluri kanonis avtomaturi gaziarebis winaaRmdeg gamovida, magram, amave dros, aucileblad miiCnia mxolod fragmentulad kodificirebuli inglisuri saarbitraJo kanonmdeblobis Zireuli kodifikacia modeluri kanonis moTxovnebis gaTvaliswinebiT.250 Tavisi gamorCeulobiTa da originalurobiT es iyo “wminda inglisuri gadawyvetileba”, romelic araerTi saintereso regulirebis safuZvlad iqca.

1996 wlis kanoni ZalaSia 1997 wlis 31 ianvridan251 da moqmedebs inglisSi uelssa da CrdiloeT irlandiaSi, magram ara SotlandiaSi. Aamave dros es kanoni vrceldeba rogorc Sida, aseve nacionalur arbitraJebze.252

reformis Sedegad arbitraJi inglisuri samarTalwarmoebis specifikisagan maqsimalurad gaTavisuflda, moixsna mtkicebulebaTa gamokvlevis inglisuri samarTlis mixedviT warmoebisa da procesis savaldebulo zepirobis moTxovnebi.253

kanoni iqmneboda im suliskveTebiT, rom yofiliyo maqsimalurad martivi, gasagebi, logikuri da lakonuri, raTa ganemtkicebina londonis, rogorc saukeTeso saarbitraJo ganxilvis adgilis reputacia. es imedebi ar gamarTlda. kanonma warmoSva urTierTsawinaaRmdego sasamarTlo gadawyvetilebebis mTeli wyeba, ro-melTa suliskveTeba namdvilad aRar Seesabameba am kanonis SemqmnelTa suliskveTebas.254

axali kanonis miRebis Semdeg sasamarTlo praqtikaSi savsebiT logikurad Camoyalibda Sexeduleba, rom sakiTxebi, romlebic regulirdeba axali saarbitraJo kanonmdeblobiT, ar SeiZleba gadawydes Zveli kanonmdeblobis mixedviT gamotanil sasamarTlo gadawyvetilebebze, anu precedentebze miTiTebiT. Aam pirobebSi parado-qsulad JRers zogierTi mosamarTlis (Judge Toulmin QC Thomas J) mosazreba, rom Zveli saarbitraJo kanonmdebloba SeiZleba iqnes gamoyenebuli, roca saqmis garemoebebidan gamomdinare misi gamoyeneba racionalurad iqneba miCneuli.255rogorc Cans, Zveli precedentebis gamoyenebis tradicia imdenad Zlieria, rom is moqmedi kanonis gverdis avlis safuZvladac ki SeiZleba iqces.

inglisSi sakanonmdeblo teqnikac gansxvavebulia. magaliTad, arbitraJis Sesaxeb kanonis 83-e muxli Seicavs am kanonis pirvel

250 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 351 251 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 9 252 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 p 63 253Sdr Knoblach, Steffen Sachverhaltsermittlung in der internationalen Wirtschaftsschiedsgerichtsbarkeit Duncker und Humboldt Berlin 2003 s 291-294 254 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p v 255 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 9

nawilSi gamoyenebuli zogierTi terminis CamonaTvals (magaliTad agreement in writing, arbitration agreement, arbitrator da a.S.) aqvea miTiTeba muxlebze, romlebic ganmartaven am terminebs.256 aSkaraa, rom britanuli midgoma emyareba princips, romelic uCveuloa qarTveli iuristebis-aTvis. qarTveli kanonmdebeli, rogorc wesi, jer terminebs ganmartavs, mere ki iyenebs am terminebs. inglisSi piriqiT xdeba: jer terminebs iyeneben kanonSi da iqve akonkreteben mis Sinaarss, mere ki kanonis teqstis bolos uTiTeben, rom am terminebs aqvT is mniSvneloba, romelic kanonis calkeuli muxlebiT aris gansazRvruli.

inglisuri saarbitraJo kanoni detaluri da SeiZleba iTqvas dawvr-ilmanebulia. muxlebis raodenobiT es kanoni aq daxasiaTebul TiTqmis yvela saxelmwifos kanonmdeblobas aRemateba. kanoniT detalurad regulirdeba, ra unda CaiTvalos saarbitraJo procedurasTan da mtkicebulebebTan dakavSirebul sakiTxebad da a.S.257kanonmdebeli imis dakonkretebasac ki miiCnevs aucileblad, me-100 muxlis miznebisaTvis (romelic Seexeba saarbitraJo gadawyvetilebebs, romlebic unda aRs-ruldnen did britaneTSi niu-iorkis konvenciis mixedviT) ra miiCneva niu-iorkis konvenciad da adgens, rom es swored is konvenciaa, romelic 1958 wlis 10 ivniss iqna damtkicebuli gaeros saerTaSoriso komerciuli arbitraJisadmi miZRvnil konferenciaze.258 unda aRiniSnos, rom normaTa umravlesoba dispoziciuria. kanonis pirveli danarTi iT-valiswinebs im muxlebis CamonaTvals (maTi raodenoba 26-ia), romlebic imperatiuli xasiaTisani arian da romelTa Secvlac mxareTa SeTanxmebiT gamoricxulia.259

inglisuri saarbitraJo tradiciis gagrZelebaa e,w “sakanonmdeblo arbitraJebTan” (statutory arbitrations) dakavSirebuli regulireba, romlis Tanaxmadac, arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis Sesabamisi normebi SeiZleba gamoyenebul iqnes im saarbitraJo ganxilvebis mimarTac, romlebsac iTvaliswineben sxva inglisuri kanonebi. es wesi ar gamoiyeneba, roca sxva kanonebi gamoricxaven arbitraJis Sesaxeb kanonis Sesabamisi normebis gamoyenebas.260

monarqi, rogorc specialuri subieqti, aseve moxvda inglisuri kanonis regulirebis sferoSi. 106-e muxlis Tanaxmad, kanonis debulebebi gamoiyeneba im saarbitraJo SeTanxmebebis mimarT, romelsac debs misi umaRlesoba dedofali.261

inglisuri kanoni gamorCeulia, Tumca sxva sakiTxia, ramdenad misaRebia is regulireba, romelic aseT gamorCeulobas ganapirobebs. calke gamoyofen normebs, romlebic gansxvavdebian modeluri kanoniT gaTvaliswinebuli mowesrigebisagan: 1. inglisis kanoni exeba yvela saxis arbitraJs maSin, roca modeluri kanoni Seexeba mxolod saerTaSoriso savaWro arbitraJs.

256 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 202-203 257 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 92 258 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 215 259 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 218-219 aseve: Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 223 260 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 212 261 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 221

2. modeluri kanoni (muxli 7.2) moiTxovs, rom saarbitraJo SeTanxmeba xelmowerili iyos mxareTa mier. inglisuri kanoni msgavs normas ar Seicavs. 3. mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas, inglisuri kanonis Tanaxmad, iniSneba erTi arbitri. modeluri kanonis Tanaxmad - sami arbitri. (muxli 10.1). 4. modeluri kanonis Tanaxmad, mxarem, romelic konkretuli arbitris daniSvnis winaaRmdegia, amis Sesaxeb unda ganacxados 15 dRis ganmavlobaSi. inglisuri kanonis Tanaxmad arbitris acileba SesaZlebelia nebismier dros, acilebis zogadi safuZvlebidan gamomdinare. 5.modeluri kanonis 23-e muxli Seicavs detalur regulirebas mxareTa poziciebis gacvlis Sesaxeb. inglisuri kanoni aseT regulirebas ar Seicavs da arbitrebs aniWebs uflebamosilebas Tavad gansazRvron, rogor warimarTos saarbitraJo ganxilva. 6. inglisuri kanonisgan gansxvavebiT, modeluri kanoni ar Seicavs mxareTa mier saarbitraJo ganxilvisaTvis SeTanxmebuli konkretuli vadebis gagrZelebis maregulirebel normebs. 7. modeluri kanoni ar Seicavs saarbitraJo gadawyvetilebis gamartivebuli da daCqarebuli wesiT aRsrulebasTan dakavSirebul normebs, da a.S.262

arbitraJebTan dakavSirebul sakiTxebze sasamarTlosaTvis mimarTvis proceduras samoqalaqo saproceso normebi (civil procedure rules) aregulireben. Ddidi britaneTi mierTebulia rogorc niu-iorkis, aseve vaSingtonis konvenciebs. aseve aris 120-ze meti bilateraluri (ormxrivi) saerTaSoriso xelSekrulebis monawile, romlebic investiciebis sakiTxebs awesrigeben da arbitraJs Seexebian.263

arbitraJi da evrokavSiri

saerTaSoriso arbitraJTan dakavSirebuli sakiTxebi evropis kavSirSi jer ar gamxdara specialuri samarTlebrivi regulirebis sagani, Tumca sasamarTlom ramdenjerme ganmarta arbitraJisa da evropuli samarTlebrivi aqtebis urTierTmimarTebis sakiTxebi.

Evropuli Tanamegobrobis xelSekrulebis (European community treaty) 234-e muxli adgens, rom evropis sasamarTlo (European Court of Justice) uflebamosilia gasces „winaswari ganmartebebi“(preliminary rulings) iseT sakiTxebze, rogoricaa: TviT am saerTaSoriso xelSekrulebis interpretacia, evropuli Tanamegobrobis struqturebis mier miRebuli aqtebis namdviloba, sabWos Sesabamisi aqtiT dafuZnebuli organoebis wesdebis (sadamfuZneblo dokumentebis) interpretacia, Tu es wesdeba (statuti) aseT rames iTvaliswinebs (on: the interpretation of the treaty, the validity and interpretation of acts of institutions of the EC, the interpretation of the statutes of bodies establisched by an act of the council where those statutes so provide.). amave dros nebismieri wevri saxelmwifos sasamarTlo an tribunali (any court or tribunal of a member state) uflebamosilia evropis sasamarTlos (European court of justice) mosTxovos ganmarteba zemoaRniSnul sakiTxebze.

262 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 11 263 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 64

sadavoa, gulisxmobs Tu araN”wevri saxelmwifos sasamarTlo an tribunali” (court or tribunal of a member state) arbitraJs (arbitral tribunal).

Vaasen v. Beambtenfoonds Mijnbedrijf saqmeze evropis sasamarTlom gadawyvita, rom arbitraJs hqonda ufleba miemarTa misTvis Semdeg garemoebaTa gamo: 1. saxelmwifos aqvs gavlena arbitrTa Semadgenlobis formirebaze da adgens misi saqmianobs proceduras. 2. arbitraJi (arbitral tribunal) mocemul SemTxvevaSi iyo mudmivmoqmedi da ara ad hoc arbitraJi 3. saarbitraJo procedura iyo sasamarTlo procesis msgavsi 4. arbitraJs hqonda mocemul sferoSi davis ganxilvis gansakuTrebuli kompetencia (the arbitral tribunal had sole jurisdiction in this field) 4. arbitraJs dava unda gadaewyvita kanonis mixedviT da ar iyo uflebamosili gamoetana gada-wyvetileba mxolod samarTlianobis principebidan gamomdinare (ex aequo et bono).

Nordsee saqmeze miRebul gadawyvetilebaSi ki piriqiT, evropis sasamarTlom miiCnia, rom arbitraJi ar warmoadgenda “nebismieri wevri saxelmwifos sasamarTlos an tribunals” (any court or tribunal of a member state) imis gamo, rom is Seqmnili iyo mxareTa Soris arsebuli saarbitraJo SeTanxmebis Sesabamisad. rogorc Cans, sasamarTlosaTvis mniSvnelovani iyo is garemoebac, rom mxareebi SeTanxmdnen davis gadawyvetis procedurasTan dakavSirebiT da isini moqmedi kanonmdeblobiT ar iyvnen valdebulni ase moqceuliyvnen.264

erTiani midgoma am sakiTxTan dakavSirebiT ar arsebobs. evropis sasamarTlos pozicia ufro yovel konkretul SemTxvevaSi saqmis garemoebebis gaTvaliswinebiT gadawyvetilebis miRebisaken ixreba. Znelia AerTmniSvnelovnad Tqma, ra SemTxvevaSi miecema arbitraJs am sasamarTlosaTvis mimarTvis ufleba.

erT-erTi mosazrebis Tanaxmad arbitraJs unda hqondes evropis sasa-marTlosaTvis mimarTvis SesaZlebloba. germanul iuridiul literaturaSi akritikeben evropis sasamarTlos gadawyvetilebas, romelSic miTiTebulia, rom marTalia arbitrebi savaldebulo gadawyvetilebas iReben, magram isini mainc kerZo pirebi arian. Aamis sawinaaRmdegod cobels mohyavs donaldsonis citata: “sasamarTloebi da arbitrebi erTi da igive saqmes akeTeben. kerZod, maTi funqciaa marT-lmsajulebis organizacia da administrireba. erTaderTi gansxvaveba aq is aris, rom sasamarTloebi amas sajaro sawyisebze axorcieleben, arbitrebi ki kerZo seqtorSi saqmianoben. maTi problemebi identuria” (Courts and arbitrators are in the same business, namely the administration of justice. The only difference is that the courts are in the public and the arbitrators in the privte sector of the industry. Their problems are the same).265

saqarTvelosTan mimarTebaSi es sakiTxi samwuxarod aqtualuri ar aris, vinaidan evropis gaerTianebis xelSekrulebis 234-e muxli mxolod wevr saxelmwifoebs Seexeba. evropis sasamarTlos misamarTiT gamoTqmul kritikas namdvilad aqvs safuZveli. Aaq mniSvneloba aqvs ara arbitrebis, aramed maT mier miRebuli gadawyvetilebis samarTlebriv statuss. Tu saarbitraJo gadawyvetilebas iseTive iuridiuli Zala aqvs, rogorc sasamarTlos gadawyvetilebas, xolo arbitraJi saqmis ganx-

264 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 22- 23 265 Zobel, Petra Schiedsgerichtbarkeit und Gemeinschaftsrecht Max-Planck-Instittut für ausländisches und internationales, Privatreht Mohr Siebeck, Tübingen, 2005, s .213

ilvisas evropis samarTals iyenebs, maSin uCveulo araferia imaSi, rom evropuli normebis ganmartebis moTxovniT manac kompetentur sasamarT-los mimarTos. amerikis SeerTebuli Statebi

paradoqsulad JRers, magram 1925 wels ganxorcielebul sakanonmdeblo reformamde amerikis sasamarTloebi mxareTa SeTanxmebiT davis arbitraJisaTvis gadacemas negatiurad afasebdnen. swored amitom gaxda saWiro am sferoSi kanonmdeblis Careva.266arbitraJisadmi uaryofiTi damokidebulebis xanas amerikul iuridiul literaturaSi “arbitraJisadmi uaryofiTi damokidebulebis periods”(the period of hostility) uwodeben. saqmeze tobey v. county of bristol 23 F Cas .1313, 1320-21 (C.C.D. Mass.1845 (No 14,065 )Mr Justice Story aRniSnavda: `rodesac sasamarTlos sTxoven, rom mxareTa Soris arsebuli dava arbitraJs unda daeqvemdebaros, romlis gadawyvetilebac saboloo iqneba mxareebisaTvis, sasamarTloebi yovelTvis yoymanoben, aqvT Tu ara ufleba marTlmsajulebis kari miuxuron mxares, romelic iZulebulia saarbitraJo SeTanxmebis Sesaba-misad arbitraJSi wavides“.267storis mosazreba Zalian hgavs rusul iuridiul mecnierebasa da sasamarTlo praqtikaSi uaxloes warsulSi dafiqsirebul Sexedulebebs. rogorc Cans, arbitraJis ganviTarebis kanonzomiereba sxvadasxva saxelmwifoSi metnaklebad erTgvarovania.

sakanonmdeblo baza, romelic arbitraJTan dakavSirebul sakiTxebs aregulirebs, aSS-Si Taviseburad aris formirebuli. pirobiTad SeiZleba iTqvas, rom aSS-is saarbitraJo samarTali moicavs rogorc federalur, aseve Statebis doneze arsebul kanonmdeblobas. literaturaSi gamoyofen minimum oTx samarTlebriv reJims (sakanonmdeblo regulirebis dones) romelic Seexeba arbitraJTan daka-vSirebul sakiTxebs: 1. saerTaSoriso arbitraJis samarTlebrivi regulireba, romelic mocemulia arbitraJis federaluri aqtis (FAA) meore TavSi da Seexeba ZiriTadad aSS-Si niu-iorkis konvenciis moqmedebis sakiTxebs. (e.w the Convetion Act) 2. Statebs Soris saarbitraJo samarTali, romelsac exeba federaluri saarbitraJo aqtis pirveli Tavi. 3.Statebs Soris saarbitraJo samarTali, romelsac Seicavs TviT-on Statebis kanonmdebloba. 4. SromiTi arbitraJebi, romelic Zir-iTadad regulirebulia SromiTi urTierTobebis Sesaxeb kanonis 301-e paragrafiT (labor arbitration, governed in the main by Section 301 of the national labor relations act).268Ffederaluri saarbitraJo aqti (Federal Arbitration Act §1) adgens, rom es kanoni Seexeba arbitraJis mier im davebis ganxilvas, romelic warmoiSoba Statebs Soris savaWro urTierTobebis dros, aseve sazRvao samarTlidan gamomdinare davebs da davebs aSS-sa da ucx-oelebs Soris. aqve unda aRiniSnos, rom 1970 wels gatarebuli

266 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 35 267 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration, revised third edition, Juris Publishing Inc., 2003, p. 49 268 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment, Cambridge University Press, 2006, p. 30

federaluri reformis Semdeg aSS-Si niu-iorkis konvenciis uSualod gamoyeneba SesaZlebeli gaxda.269

saerTaSoriso arbitraJis regulirebisas federaluri saarbitraJo aqtis meore TavTan erTad pirveli Tavi (romelic exeba Statebs Soris saarbitraJo samarTals) moqmedebs mxolod im SemTxvevaSi, Tu is ar ewinaaRmdegeba meore Tavis debulebebs da aseTi winaaRmdegobis ararsebobisas avsebs meore Tavis Sesabamis normebs.270 rac Seexeba Sta-tebis saarbitraJo kanonmdeblobas, is mxolod maSin unda iqnes gamoyenebuli, roca gadasawyvet sakiTxze federaluri saarbitraJo kanoni dums. arbitraJTan dakavSirebul normebs, arbitraJis garda, sapatento da saxelmwifo imunitetis kanonic Seicavs.271 zogadi principis Tanaxmad, Statebs aqvT arbitraJis regulirebis ufleba mxo-lod im farglebSi, rac SesabamisobaSia federaluri saarbitraJo kanonmdeblobis miznebTan.272

sakamaTod iTvleba sakiTxi, federaluri saarbitraJo aqti gulisxmobs Tu ara federaluri sasamarTloebis eqskluziur iurisdiqcias am aqtiT regulirebul urTierTobebTan dakavSirebiT. uzenaesi sasamarTlo Tvlis, rom federaluri saarbitraJo kanonidan warmoSobili moTxovnebi (sarCelebi) SeiZleba wardgenil iqnes Statis sasamarTloSi (actions arising under FAA can be brought and inforced in state courts.). literaturaSi arsebuli mosazrebiT aseTi midgoma ewinaaRmdegeba fe-deralur kanons, romlis Tanaxmadac, niu-iorkis konvenciidan gamomdinare sakiTxebze mxares aqvs ufleba moTxovnebi Statis nacvlad federalur sasamarTloSi waradginos (to remove actions falling under the convention from state to federal courts.). 273

Statebis doneze sakmaod didi gavlena iqonia amerikis advokatTa asociaciis mier SemuSavebulma modelurma saarbitraJo kanonma da niu-iorkis saarbitraJo kanonma. 80-iani wlebidan calkeulma Statebma erTmaneTis miyolebiT miiRes saerTaSoriso arbitraJis Sesaxeb axali kanonmdebloba, romelic ZiriTadad UNCITRAL-is modelur kanons efuZneba.274aqve unda aRiniSnos, rom 1955 wels aSS-Si iqna SemuSavebuli unificirebuli saarbitraJo aqti (Uniform arbitration act), romlis axali redaqciac 2000 wels miiRes. misi amoqmedeba rekomendirebulia yvela StatisaTvis (approved and recomended for enactment in all the states).275 2000 wlis redaqcia zogierTi avtoris mier gakritikebulia araadekvaturi da problemurad Camoyalibebuli normebis gamo. ufro metic, araswori formulirebebi (inadequacies of language) am kanonis erT-erT seriozul nak-

269 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 36 270 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment, Cambridge University Press, 2006, p. 48 271 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 395 272 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment, Cambridge University Press, 2006, p. 69 273 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment, Cambridge University Press, 2006, p. 38 274Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 37 Statebi, romlebmac gaiziares UNCITRAL-is modeluri kanonis gamocdileba: kalifornia, kolorado, koneqtikuti, florida, jorjia havai, merilendi, Cr.karolina, ohaio, oregoni da texasi. 275 Carbonneau, E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration, revised third edition Juris Publishing Inc., 2003, p. 113

lad miiCneva.276 zogierT Stats es kanoni gaziarebuli aqvs 1955 wlis mdgomareobiT, sxva StatebSi ki ukve moqmedebs 2000 wlis redaqcia.277 rac Seexeba UNCITRAL-is modelur kanonze dafuZnebul kanonmdeblobas, Statebis umravlesobaSi es kanonebi Uniform arbitration act-TanerTad moqmedebs.278

AaseTi asimetriuli saarbitraJo kanonmdebloba xSirad iwvevs problemebs.

amerikel iuristTa wreSi sul ufro xSirad ismis federaluri saarbitraJo aqtis kritika, romelic 1925 wlidan moqmedebs da moZvelebulad aris miCneuli. aseve negatiurad aris Sefasebuli uzenaesi sasamarTlos mcdeloba, ganmartos am kanonis normebi Tanamedrove moTxovnebis Sesabamisad da zogierT SemTxvevaSi TviT kanonis Sinaarsis sawinaaRmdegodac ki. miCneulia, rom es gamosavali ar aris da arc SeiZleba iyos.279zogierTi mosazrebiT, reforma unda ganxo-rcieldes modeluri kanonis bazaze, magram misi pirdapiri gadmoReba ar unda moxdes, aramed es unda gakeTdes aSS-s sasamarTlo praqtikis gaTvaliswinebiT. reforma gulisxmobs modeluri kanonis amerikuli Taviseburebebis mixedviT adaptirebas (adapt rather than adopt). 280

arsebobs konkretuli proeqtebi, romelTa mixedviTac unda moxdes arbitraJis maregulirebeli samarTlis Secvla aSS-Si. erT-erTi aseTi proeqtis Tanxmad, axlandeli federaluri saarbitraJo aqtis meore Tavi, romelic exeba saerTaSoriso arbitraJs, unda gauqmdes. UsaWiroa axali kanoni, romelic daaregulirebs saerTaSoriso arbitraJs. Statebs Soris da Statebis SigniT arbitraJis regulireba darCeba federaluri saarbitraJo aqtis pirveli Tavis da Statebis kanonmdeblobis farglebSi. axali kanoni saerTaSoriso arbitraJis Sesaxeb unda daemyaros UNCITRAL-is modelur kanons saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb, inglisur saarbitraJo kanonmdeblobas da Sesworebul unificirebul saarbitraJo aqts (Revised Uniform Arbitration Act ).281 paradoqsulad JRers inglisuri saarbitraJo kanonis magaliTad aRiareba maSin, rodesac am kanoniT ukmayofilebas TviT ingliseli iuristebi ar malaven. Tumca isic unda aRiniSnos, rom sxva arCevani arc arsebobs. amerikuli sakanonmdeblo regulirebis tradiciidan gamomdinare warmoudgenelia, rom aq reformis safuZvlad Sveicaruli, germanuli, an franguli kanonmdebloba iqnes gamoyenebuli.

Cveulebriv, politika da saerTaSoriso arbitraJi erTmaneTisagan Sors dganan, Tumca aSS-Si niu-iorkis konvenciis ratifikacia politikur sakiTxad iqca. gadawyvetilebis miRebis gaWianureba ganpirobebuli iyo meore msoflio omis Semdeg aSS-is bizensis warmatebebiT da mis mier msoflio bazarze mopovebuli gavleniT. ra-tom aris saWiro davis gadawyvetis alternatiuli meqanizmebis Zieba, roca SesaZlebelia, rom es dava aSS-is sasamarTloSi amerikuli kanonm-

276Carbonneau, E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration, revised third edition Juris Publishing Inc., 2003, p. 114 277 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 396 278 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration, revised third edition Juris Publishing Inc., 2003, p. 113 279 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment, Cambridge University Press, 2006, p.1. 280 Park, William W. Arbitration of international business disputes, oxford university press, 2006, p. 222-224 281 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment, Cambridge University Press, 2006, p. 208

deblobis mixedviT gadawydes?! am da sxva mizezebis gamo aSS-ma niu-iorkis konvenciis ratifikacia 12 wlis dagvianebiT, 1970 wels moaxdina.282

********************************************************

´´´´

saerTaSoriso arbitraJi aTwleulebis manZilze viTardeboda da ixveweboda. SeiZleba iTqvas, rom, is Camoyalibda, rogorc saxelmwifoSi moqmedi sasamarTlo sistemis alternativa. Aamave dros, arbitraJis alternatiuli xasiaTi saxelmwifo sasamarTlosTan mimarTebaSi ar unda iqnes ise gagebuli, TiTqos arbitraJis ganviTarebis saboloo mizani saxelmwifo sasamarTloTa sruli ~gamodevna~ iyos. piriqiT, misi arseboba kargad organizebuli sasamarTlos mqone saxelmwifoebSi ufro efeqturia. saarbitraJo gadawyvetilebebi xSirad Seexeba sxvadasxva saxelmwifos subieqtebsa Tu sxvadasxva saxelmwifos teritoriaze ganTavsebul qonebas. amitom Sesabamis saxelmwifoSi arsebuli meqnizmi, romelic saarbitraJo gadaywvetilebebis cnobasa da aRsrulebas uzrunvelyofs, maqsimalurad martivi da efeqturi unda iyos.

Tavi III

saarbitraJo reglamentebi

yvela mudmivmoqmed arbitraJs aqvs reglamenti da arbitrTa sia,

romlidanac mxareebi akeTeben arCevans.283 rogorc wesi, saarbitraJo reglamenti mWidrodaaa dakavSirebuli saaarbitaJo SeTanxmebasTan. am ukanasknelis arsebobis gareSe praqtikulad verc erTi reglamenti ver amoqmeddeba. saarbitraJo SeTanxmebaSi ama Tu im saerTaSoriso saaabitraJo institutze miTiTeba avtomaturad aqcevs Sesabamis reglaments saarbitraJo SeTanxmebis Semadgenel nawilad.

aqve unda aRiniSnos erTi saintereso Taviseburebis Sesaxeb, romelic arc Tu iSviaTad gvxdeba saarbitraJo reglamentebSi. kerZod, Tu saarbitraJo SeTanxmebis romelime debuleba ewinaaRmdegeba saarbitraJo reglaments, maSin moqmedebs reglamenti.

aseTi mowesrigeba xelsayrelia saarbitraJo institutebisaTvis, magram ewinaaRmdegeba mxareTa SeTanxmebis primatis princips. saqme imaSia, rom roca mxareebi konkretul wesze specialurad Tanxmdebian (magaliTad, arbitraJis Semadgenlobis daniSvnaze urTierTSeTanxmebiT) aucileblad unda moqmedebdes es wesi da ara reglamentis Sesabamisi debuleba, romlis moqmedebac mxareebma erToblivi nebis gamoxatviT gamoricxes. miT umetes, rom aseTi specialuri SeTanxmebebi sakmaod iSviaTia. Tu arbitraJi winaaRmdegia daicvas saarbitraJo SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli specialuri

282Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc., 2003, p. 770 283 zambaxiZe Tamar, saerTaSoriso komerciuli arbitraJi (problemebi da mperspeqtiva), profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba

„meridiani”, Tbilisi, 2004, gv. 88

regulireba, mas sruli ufleba aqvs uari uTxras mxareebs saarbitraJo ganxilvis dawyebaze, magram ar SeuZlia mxareTa neba reglamentis

moTxovnebs dauqvemdebaros. „kerZo arbitraJis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-18 muxlis II nawili muTiTebs, rom ~mudmivmoqmed arbitraJSi dava ganixileba misi debulebis Sesabamisad, Tu mxareebi da mudmivmoqmedi arbitraJi sxva rameze ar SeTanxmebulan.~ aSkaraa, rom aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT kanoni iTvaliswinebs mxareTa Se-Tanxmebis arsebobas da ar aZlevs uflebas saarbitraJo instituts Secvalos saarbitraJo SeTanxmebiT dadgenili wesi sxvagvari mowesrigebiT. saeWvoa, qarTulma sasamarTloebma es sakiTxi arbitraJis sasargeblod gadawyviton.

cxadia, aq saubari ar aris reglamentis Zireul Secvlaze. Tu mxareebi saarbitraJo reglamentisagan arsebiTad gansxvavebul wesebze SeTanxmdebian, maSin SeiZleba saarbitraJo SeTanxmebis namdviloba eWvis qveS dadges. roca saarbitraJo SeTanxmeba uTiTebs mudmivmoqmed arbitraJze, es TavisTavad niSnavs am institutis reglamentis gamoyenebas. sarbitraJo instituti ar da ver gauwevs organizebas iseT ganxilvas, romelic unda warimarTos ara misi reglamentis, aramed sul sxva wesebis Sesabamisad. amave dros, Tu mxareebs aqvT konkretuli moTxovna (magaliTad arbitrTa raodenoba an maTi daniSvnis vadis gagrZeleba an Semokleba da sxv.), es moTxovna arbitraJma aucileblad unda gaiTvaliswinos da xeli Seuwyos mxareebs da arbitrebs.

zogadi principis Tanaxmad, instituciuri arbitraJebis mier davis ganxilvis dros gamoiyeneba reglamenti, romelic ZalaSia saaarbitraJo ganxilvis dawyebis momentisaTvis, Tumca mxareebi SeiZleba sxva ramezec SeTanxmdnen. maT ar aqvT ufleba TviTneburad Secvalon reglamentiT dadgenili mowesrigeba an SeTanxmdenen, rom ad hoc saarbitraJo ganxilvis dros gamoyenebuli iqneba instituciuri arbitraJis reglamenti. aseTi ram literaturaSi `wild cat arbitration” saxelwodebiT moixsenieba.284

reglamenti SeiZleba Seicavdes imperatiul normebs. Sveicaruli saarbitraJo reglamentis komentatorebi pirdapir miuTiTeben am normebze. magaliTad, savaWro palatas ufleba aqvs ar daamtkicos mxareTa mier arCeuli arbitri. ufro metic, mas ufleba aqvs TviTonve daniSnos arbitri, Tu mxaris mier daniSnuli arbitri ar damtkicda. rogorc komentarSia aRniSnuli, aseTi regulirebiT savaWro palata akontrolebs arbitrTa Semadgenlobis formirebis procesis dadgenil wesebTan Sesabamisobas.285 savaWro palatebi arbitrebis damtkicebisas diskreciuli uflebamosilebiT sargebloben, Tumca isini praqtikaSi xSirad ar iyeneben am uflebamosilebas da ar erevian mxareTa arCvevanSi. am uflebamosilebiT arbitraJi maSin sargeblobs, rodesac aSkaraa, rom dadgeba arbitris acilebis safuZvlebi.286

faqtiurad, savaWro palatas SeuZlia safuZvelis dakonkretebis gareSe uari Tqvas arbitris damtkicebaze, an Tavisi iniciativiT moiwvios iseTi arbitri, romelic misaRebi ar iqneba mxarisaTvis.

284 Berger, Klaus Peter, Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International, 2006, p. 351 285 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 47-48 286 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 49

palata praqtikulad mxolod maSin iyenebs am uflebamosilebas, roca mxare gaWianurebis, an sxva mizniT zedized niSnavs arbitrebad pirebs, romlebsac palata ver daamtkicebs reglamentis moTxovnebTan maTi kandidaturebis Seusabamobis gamo. Mmxarem, romelic aseTi “sabotaJis” mowyobas apirebs saarbitraJo ganxilvisaTvis, unda icodes, rom sav-aWro palata didxans ar daelodeba da TviTon daniSnavs arbitrs. E

mxare unda acnobierebdes, rom usafuZvlo gaWianurebis SemTxvevaSi man SeiZleba saerTod dakargos arbitris dasaxelebis ufleba. aseTiAarasaxarbielo perspeqtiva mxares aiZulebs swrafad imoqmedos da wamoayenos iseTi kandidatura, romelic srul SesabamisobaSi iqneba reglamentiT gaTvaliswinebul moTxovnebTan.287

arsebobs ramdenime sayovelTaod cnobili saarbitraJo instituti, romelTa popularobac sxadasxva faqtorebiT aris ganpirobebuli. МКАСarbitraJi (ruseTi)

saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb ruseTis federaciis kanons axlavs ori damateba. es damatebebi Seicaven ruseTis federaciis savaWro-samrewvelo palatasTan arsebuli saerTaSoriso komerciuli arbitraJisa da amave palatasTan arsebuli sazRvao saarbitraJo komisiis saqmianobis maregulirebel normebs. aRniSnuli damatebebi ganixileba kanonis Semadgenel nawilebad, rac imas niSnavs, rom ru-seTSi TviT yvelaze avtoritetuli kerZo arbitraJic ki, absoluturad kerZo ar aris, radgan misi saqmianobis regulireba kanonis rangSia ayv-anili. garda amisa, saxelmwifoTa absoluturi umravlesobisagan gansxvavebiT, romlebmac modeluri kanoniT gaTvaliswinebuli garkveuli funqciebis ganxorcieleba sasamarTlo organoebs miandes, ruseTis federaciaSi am funqciebs federaciis savaWro samrewvelo palatis prezidenti asrulebs. rusuli kanonmdeblobis gacnobisas rCeba STabeWdileba, rom 1993 wlis kanonis TiToeuli norma orientire-bulia swored am savaWro samrewvelo palatasTan arsebuli saerTaSor-iso arbitraJebisaTvis ~sakanonmdeblo saTburis~ Seqmnaze.

dReisaTvis moqmedi reglamenti ZalaSia 1994 wlidan.288 DIS arbitraJi (germania)

istoriulad cnobili germanuli arbitraJi Der Deutsche Ausschuss für Schiedsgerichtswesen (DAS) (germanuli saarbitraJo komisia) dafuZnda 1920 wels samrewvelo gaerTianebebis mier, rogorc saarbitraJo struqtura, romelic xels Seuwyobda arbitraJs da organizebas gauwevda saarbitraJo ganxilvebs. 1920 wlidanve moqmedebda misi reglamenti. meore didi germanuli arbitraJi (Das Deutsche Institut für Schiedsgerichtswese - DIS) (germanuli saarbitraJo instituti) dafuZnda 1974 wels ekonomikuri gaerTianebebis, samecniero dawesebulebebis da arbitraJis sferoSi dasaqmebuli praqtikosebis mier. am organizaciam Tavis Tavze aiRo germaniaSi kerZo arbitraJis ganviTarebis samecniero uzrunvelyofa. is moqmedebda, rogorc sainformacio-sakonsultacio

287 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 56 288

ix. Приказ ТПП России от 08.12.1994 N б/н

centri sawarmoebis, advokatebisa da ucxouri specializebuli organizaciebisaTvis.

germanuli arbitraJebis arsebobis istoriaSi sakmaod mniSnvnelovan movlenas warmoadgenda zemoaRniSnuli ori umZlavresi institutis gaerTianeba erTi saxeliT: Deutsche Institution für Schiedsgerichtbarkeit e.V.(DIS) gaerTianeba ZalaSia 1992 wlidan. gaerTianebis Sedegad Seqmnili instituti emsaxureba germaniaSi saarbitraJo sakiTxebis erTgvarovan gadawyvetas.

1992 wels gaerTianebis Sedegad Seqmnilma institutma ikisra orive organizaciis funqciebis ganxorcieleba. instituti mWidrod TanamSromlobs germanuli ekonomikis wamyvan organizaciebTan da gansakuTrebiT saerTaSoriso savaWro palatebTan. misi reglamentis gamoyeneba SesaZlebelia ekonomikis im sferos miuxedavad, romelsac ganekuTvneba dava. am SemTxvevaSi mniSvneloba ar aqvs ganxilvis adgilsac. institutis axali reglamenti ZalaSia 1998 wlis 1 ivlisadan. masSi gamoyenebulia arbitraJis ganviTarebis ukanaskneli miRwevebi, rogorc 1992 wlis DIS-reglamentis, aseve 1988 wlis DAS-reglamentis praqtikuli gamocdileba da axali saarbitraJo kanonmdebloba. am reglamentis gamoyeneba ar gulisxxmobs, rom ganxilvis adgili aucile-blad germaniaSi unda iyos. mxareebi Tavisufalni arian gamosayenebeli samarTlisa da saarbitraJo ganxilvis enis arCevisas.289 SCC (stokholmis) arbitraJi (SvedeTi)

stokholmis savaWro palatis saarbitraJo instituti (The Arbitration Institute of the Stokholm Chamber of Commerce (the SCC Institute) 1917 wels savaWro palatis daarsebasTan erTad daarsda. civi omis periodSi es arbitraJi araerTxel iqca sabWoTa da amerikul subieqtebs Soris warmoSobili davebis gadawyvetis centrad da orive mxaris mier ganixileboda, rogorc neitralurobis garantia.290

saarbitraJo instituts aqvs ramdenime reglamenti, romlebic periodulad ganicdian reformirebas axal moTxovnebTan Sesabamisobis misaRwevad. Swiss Ruls -Sveicaruli saarbitraJo reglamenti (Sveicaria)

Sveicariis eqvsma savaWro palatam (bazeli, berni, Jeneva, ciurixi, tesini da vaadti) SeimuSava erTiani saarbitraJo wesebi, romelic UNCITRAL reglamentzea damyarebuli da ZalaSia 2004 wlis pirveli ianvridan. es reglamenti xSirad moixsenieba, rogorc saerTaSoriso arbitraJis Sveicaruli wesebi (Swiss Rules of International arbitration).291am wesebis SemuSavebamde TiToeul savaWro palatas hqonda sakuTari saarbitraJo reglamenti, ris gamoc SveicariaSi saarbitraJo institute-bi garkveulwilad fragmentuli saxiT iyvnen warmodgenilni. swored am garemoebam ganapiroba zemoT CamoTvlili savaWro palatebis mier erTiani saarbitraJo reglamentis SemuSaveba. marTalia, saarbitraJo

289 (www.dis-arb.de) 290 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. cxxi 291 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 21-22

reglamenti UNCITRAL-is wesebzea damyarebuli, magram misgan gansxvavebul regulirebebsac Seicavs. cxadia, aucilebeli iyo, rom momxdariyo am reglamentis adaptacia instituciuri arbitraJis reg-lamentis Sesabamisi moTxovnebis gaTvaliswinebiT. Ees Seexeba saarbitraJo xarjebs, arbitrTa Semadgenlobis formirebas da sxva sakiTxebis gansxvavebul regulirebas. meore mxriv reglamentma gaiTvaliswina bevri iseTi debuleba, romelic saarbitraJo praqtikis produqtia da romelsac UNCITRAL-is reglamenti ar Seicavs. magaliTad, mxareTa simravle saarbitraJo ganxilvisas, mesame pirebis monawileoba saarbitraJo ganxilvaSi, saarbitraJo procesebis gaerTianeba da urTi-erTmoTxovnaTa gaqviTva.292

eqvsma savaWro palatam Seqmna “saarbitraJo komiteti (Arbitrtion Committee), romelic asrulebs saarbitraJo institutis funqciebs. es komiteti iRebs mxareTa Txovnas arbitraJis Sesaxeb, ugzavnis mas mopasuxes, saWiroebis SemTxvevaSi monawileobs arbitrTa Semadgenlobis formirebaSi da a.S. SeiZleba iTqvas, rom es komiteti asrulebs imave funqcias, rasac ICC arbitraJis samdivno.

Sveicaruli saarbitraJo reglamentismixedviT aseve Seiqmna specialuri komiteti (Special Committee), romelSic Sedian saerTaSoriso arbitraJis sakiTxebSi gamocdili praqtikosebi. Aam komitetis funqcia gansakuTrebulad mniSvnelovani sakiTxebis gadawyvetaa (magaliTad, arbitrebis acileba). aseve, saWiroebis SemTxvevaSi saarbitraJo komitetisaTvis rCevebis micema.293

Sveicariis saarbitraJo reglamentis pirveli muxlis Tanaxmad, es reglamenti gamoiyeneba mxolod saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisas.294 am muxlis komentirebisas uTiTeben ICC arbitraJis reglamentis normebze, romelic mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis arsebobis SemTxvevaSi arbitraJs aZlevs uflebas im reglamentis mixedviT ganixilos dava, romelic ar aris saerTaSoriso. Tu mxareebis Sesabamisi SeTanxmeba iqneba, Sveicaruli saarbitraJo reglamenti aseve SeiZleba iqnes gamoyenebuli arasaerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis dros.295 ICC (parizis) arbitraJi (safrangeTi)

saerTaSoriso kerZo arbitraJis ganviTarebisaTvis gansakuTrebuli mniSvneloba hqonda parizSi saerTaSoriso savaWro palatis Seqmnas. es palata, rogorc saerTaSoriso da arasamTavrobo dawesebuleba, dafuZnda 1914 wlis 10 ivniss erovnuli savaWro palatebis saerTaSoriso kongresis dadgenilebis safuZvelze. Tavis mxriv, saerTaSoriso kongresma, romelSic erovnuli savaWro palatebi aqtiu-rad monawileobdnen, jer kidev 1905 wlidan daiwyo muSaoba. 1912 wels kongresma bostonSi miiRo rezolucia im saerTaSoriso meqanizmebis Se-

292 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki Kluwer law international, Schulthess, 2004, p, 182 293 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki Kluwer law international, Schulthess, 2004, p. 182 294 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 13 295 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 16

qmnis aucileblobis Sesaxeb, romlebic uzrunvelyofdnen saerTaSoriso brunvaSi warmoSobili davebis efeqtur regulirebas, raTa davebis gadawyvetis wesi yofiliyo swrafi, saboloo da xelmisawvdomi. kongresis muSaobis es uaRresad mniSvnelovani etapi dasrulda saerTaSoriso savaWro palatis wesdebis miRebiT.296

saerTaSoriso savaWro palata (ICC) Seqmnilia idealuri miznebisaTvis, mogebis miRebaze ar aris orientirebuli da registrirebulia franguli samarTlis mixedviT. is aerTianebs nacionaluri organizaciebis sakmaod farTo qsels, romelTa wevrebic arian biznesis sferoSi dasaqmebuli pirebi. ICC ar aris saxelmwifoTa mier Seqmnili saerTaSoriso organizacia. is warmoadgens sae-rTaSoriso biznes-sazogadoebis interesebs. ICC arbitraJi Seiqmna 1923 wels, Tumca misi reglamentis pirveli redaqcia jer kidev 1922 wels SeimuSaves. amis Semdeg reglamentma cxrajer ganicada cvlileba. dRes ZalaSia redaqcia, romelic ZalaSi Sevida 1998 wlis 1 ianvars.297ICC arbitraJis daarsebis wlad inglisur literaturaSi 1923 welia dasaxelebuli.298

saerTaSoriso savaWro palatis saerTaSoriso arbitraJi evropaSi yvelaze msxvil saarbitraJo inxstitutad iTvleba ganxiluli davebis raodenobis mixedviT (2004 wels 561 saerTaSoriso dava). Tavis droze swored am institutma Seasrula wamyvani roli niu-iorkis konvenciis SemuSavebis saqmeSi. saerTaSoriso arbitraJi saerTaSoriso savaWro palatis erT-erT Semadgenel nawils warmoadgens. TviT saerTaSoriso savaWro palatis saqmianoba mxolod arbitraJiT ar Semoifargleba, is moicavs sxva institutebsac, rogoricaa, magaliTad, msoflio biznesis samarTlis instituti (the institute for world Business law). ICC aseve qmnis da aqveynebs biznesisaTvis aucilebel wesebs da standartebs, rogoricaa, inkotermsi - saqonlis saerTaSoriso nasyidobasa da gadazidvebTan dakavSirebiT.299

ICC arbitraJs, rogorc saarbitraJo instituts hyavs Tavmjdomare, misi moadgileebi da wevrebi. Tavmjdomares irCevs ICC msoflio sabWo (ICC World Counsel) ICC aRmasrulebeli sabWos rekomendaciiT. wevrebi airCevian nacionalur komitetebTan konsultaciebis Semdeg ICC msoflio sabWos mier. 2005 wlis monacemebiT ICC arbitraJs hyavda daaxloebiT 80 wevri. Tavmjdomaris moadgileebi, romlebsac aseve niSn-avs ICC msoflio sabWo,SeiZleba iyvnen, an ar iyvnen wevrebi.300 saar-bitraJo institutis yoveldRiur saqmianobas xelmZRvanelobs generaluri mdivani. 1998 wlidan generaluri mdivnis moadgilis funqciebi gaiyo or TanamSromels Soris. gafarTovda genaraluri

296„БейкериМакензи“, Международный Коммерческий Арбитраж , Москва, 2001, с. 2 (aqve unda

aRiniSnos, rom saerTaSoriso savaWro palatasTan arsebuli saerTaSoriso kerZo arbitraJis

daarsebis wlad am organizaciis oficialur saitze 1919 welia miTiTebuli ix. www.iccwbo.org 297 Schäfer/ Verbist/Imhoos ICC arbitration in practice Kluwer law international, Steampfli Publishers Ltd. Berne, 2005, p. 13 298 Born, Gary B. International arbitration and forum selection agreements :drafting and enforcing, Second Edition, Kluwer Law International, 2006, p. 46 299 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. X/IX 300 Schäfer/ Verbist/Imhoos ICC arbitration in practice Kluwer law international, Steampfli Publishers Ltd. Berne, 2005, p. 14

mdivnis uflebamosilebis farglebi, raTa saarbitraJo institutis muSaoba ufro mobiluri gamxdariyo. 301

ICC saarbitraJo reglamentisaTvis damaxasiaTebeli erT-erTi Taviseburebaa reglamentis me-18 muxli (terms of reference, acte de mission, Schiedsauftrag). es aris franguli samarTlebrivi tradiciis Taviseburi anarekli da momdinareobs im droidan, roca franguli samarTali aRiarebda mxolod davis warmoSobis Semdeg dadebul saarbitraJo SeTanxmebas (compromis). am institutis SenarCuneba reglamentis axali redaqciis mier arqauli midgomis erTgulebad ar unda iqnes Sefaseb-uli. Tanamedrove arbitraJisaTvis es instituti saarbitraJo ganxilvis efeqturad warmarTvis erT-erTi iaraRia. swored winaswar etapze xdeba mxareebisa da arbitrebis SeTanxmeba saproceso sakiTxebze, es ki droisa da energiis ekonomiis saSualebas iZleva. am dros mxareebi Tanxmdebian (Tu saarbitraJo SeTanxmebis dadebis dros, an misi dadebis Semdeg ar SeTaxmebulan) saarbitraJo ganxilvis enaze, mtkicebulebebis wardgenisa da maTi gamokvlevis detalebze da a.S.302

ICC arbitraJs xSirad akritikeben siZviris gamo. Tumca es mas xels ar uSlis iyos msoflioSi erT-erTi yvelaze aRiarebuli, avtoritetuli da cnobili saarbitraJo instituti.303 LCIA arbitraJi

londonis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlo (LCIA) 1889 wels, britaneTis saarbitraJo kanonis (arbitration act) miRebidan 3 wlis Semdeg, e.i 1892 wels dafuZnda da dReisaTvis erT-erT yvelaze popularul saarbitraJo centrad iTvleba. 1980-iani wlebis dasawyisSi gatarebulma reformam londonis arbitraJi Camoayaliba, rogorc damoukidebeli instituti. misi ZiriTadi damfuZneblebi arian: The City of London, the London Chamber of Commerce and the Chartered Institue of Arbitrators. is Camoyalibebulia, rogorc arakomerciuli iuridiuli piri (non-for - profit company).304 LCIA Sedgeba sami struqturuli erTeulisagan: TviT organizacia, e.w sasam-arTlo, da samdivno. sasamarTlos 35-mde wevri hyavs, romelTagan eqvsi SeiZleba iyos didi britaneTidan. 2006 wlisaTvis wevrebi iyvnen 23 saxe-lmwifos warmomadgenlebi.305

LCIA arbitraJi sididiT meore saarbitraJo institutad iTvleba evropaSi. londonSi yvelanairad cdiloben moiSoron mxolod “wminda inglisuri” arbitraJis reputacia. Aam mizniT aqtiurad daiwyo ucxoeli praqtikosebis daniSvna saarbitraJo institutis xelmZRvanel organoebSi. am arbitraJis mier ganxiluli davebis raodenoba yovelwliurad izrdeba.306 AAA arbitraJi

301 Schäfer/ Verbist/Imhoos ICC arbitration in practice Kluwer law international, Steampfli Publishers Ltd. Berne, 2005, p.17 302 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 435 303 Born, Gary B. International arbitration and forum selection agreements: drafting and enforcing, Second Edition, Kluwer Law International, 2006, p. 47 304 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, pIxxxix 305 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. XC 306 Born, Gary B. International arbitration and forum selection agreements : drafting and enforcing, Second Edition, Kluwer Law International, 2006, p. 48

amerikis saarbitraJo asociacia - American Arbitration Association (AAA)

dafuZnda 1926 wels,307 1925 wels gatarebuli saarbitraJo reformis Semdeg. amerikis saarbitraJo asociaciaciis arbitrTa siaSi Sedis 55000-ze meti sxvadasxva sferos specialisti.308 Aam asociaciis mier SemuSavebulia saarbitraJo wesebis (reglamentebis) ramdenime varianti. maTgan aRsaniSnavia, e.w. komerciuli arbitraJis wesebi (Commercial arbitration rules), gansakuTrebuli dacviTi RonisZiebebis gatarebis faku-ltaturi wesebi (The optional rules for emergency measures of protection) da saerT-aSoriso saarbitraJo wesebi (International Arbitration rules), romelic efuZneba UNCITRAL-is wesebs.309 1996 wels AAA arbitraJmadaafuZna davebis gadawy-vetis saerTaSoriso centri (The International Centre for Dispute Resolution - ICDR), romelic davebis gadawyvetis mizniT Sesabamisi proceduruli sakiTxebis administrirebas uzrunvelyofs.310

Tavi IV

saerTaSoriso arbitraJis regulirebis perspeqtivebi saqarTveloSi

saTanado sakanonmdeblo bazis arsebobis gareSe saerTaSoriso

arbitraJis ganviTareba warmoudgenelia. nebismieri saerTaSoriso aqti uazrobad da araraobad iqceva, Tu saxelmwifo ar aamoqmedebs misi efeqturi gamoyenebisaTvis aucilebel sakanonmdeblo berketebs. qarTul samarTlebriv sivrceSi ukve arsebobs garkveuli Canasaxi am sferoSi, Tumca kerZo arbitraJis qarTuli varianti sasurvelisgan Sorsaa.

arbitraJebis ganviTarebis done msoflios sxvadasxva regionSi gansxvavebulia, rasac Sesabamis saxelmwifoSi arsebuli politikuri Tu ekonomikuri garemo ganapirobebs. pirvel rigSi unda aRiniSnos amerikis SeerTebuli Statebi da dasavleT evropa, sadac davis gadawyvetis alternatiuli saSualebebi gansakuTrebuli efeqturobiTa da tradiciebiT gamoirCevian. igive SeiZleba iTqvas Soreuli aRmosavleTis qveynebze (magaliTad iaponia). interess iwvevs aRmosavleT evropis im saxelmwifoebis gamocdileba, romlebic integrirebulni arian sxvadasxva politikur da ekonomikur gaerTianebebSi da ukve miaRwies

307 zambaxiZe Tamar, saerTaSoriso komerciuli arbitraJi (problemebi da perspeqtiva), profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba ”meridiani”, Tbilisi, 2004, gv. 87 308zambaxiZe Tamar, saerTaSoriso komerciuli arbitraJi(problemebi da mperspeqtiva), profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba ”meridiani”, Tbilisi, 2004, gv. 88 309zogierT SemTxvevaSi am institutis dafuZnebis TariRad literaturaSi 1997 welia miTiTebuli ix. Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration, revised third edition Juris Publishing Inc., 2003, p. 30 310 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 200,6 p. XXXI mxolod 2004 wels ICDR angariSis mixedviT centrma ganaxorciela 646 davis gadawyvetis administrireba. wardgenil davaSi monawile mxareebi iyvnen 72 saxelmwifodan, xolo moTxovnebis fasi Seadgenda jamSi 3,5 bilion dolars. iqve, gv. XXXII

garkveul warmatebebs sakanonmdeblo da struqturuli reformebis meSveobiT.

SedarebiTi samarTalmcodneobis sayovelTaod aRiarebul kliSed iTvleba cnobili Tezisi: sxvadasxva marTlwesrigebi konkretuli samarTlebrivi Sedegebisaken sxvadasxva gzebiT midian. mizani, romelsac samarTali isaxavs yovel konkretul SemTxvevaSi identuri an daaxloebiT erTnairia. ubralod, am miznis miRwevis gzebia sxvadasxva.311 swored es gzebi warmoSoben gansxvavebebs da stilur Taviseburebebs.

yovelive zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, SedarebiT analizs yvelaze kargad SeuZlia warmoaCinos rogorc qarTul samarTlebriv sivrceSi arsebuli xarvezebi, aseve maTi aRmofxvris gzebi.

saqarTvelos kanoni ~kerZo arbitraJis Sesaxeb miRebulia 1997 wlis 17 aprils. 1997 welsve gauqmda saqarTvelos saxelmwifo saarbitraJo sasamarTloebi, rac samarTlianad iqna Sefasebuli, rogorc sabWoTa arbitraJebis dasasruli qarTul samarTalSi. miuxedavad imisa, rom moqmedi kanoni iziarebs kerZo arbitraJisaTvis damaxasiaTebel ZiriTad samarTlebriv principebs, igi mainc ar SeiZleba CaiTvalos modeluri kanonis safuZvelze miRebulad.

zemoaRniSnuli kanoni ganamtkicebs saarbitraJo SeTanxmebis werilobiT formas da ar iTvaliswinebs zepirad mis dadebas, rac absolutur SesabamisobaSia saqarTvelos saerTaSoriso valdebulebebTan (kanonis I muxlis II punqti). igive SeiZleba iTqvas im mniSvnelovan debulebaze, romelic iTvaliswinebs saarbitraJo

SeTanxmebis avtonomiurobas da romlis Tanaxmadac „Tu saarbitraJo Se-Tanxmeba mxareTa Soris dadebuli xelSekrulebis nawils warmoadgens, maSin arbitraJis mier gadawyvetilebis gamotana xelSekrulebis baTilad cnobis Sesaxeb ar gamoiwvevs kanonis ZaliT saarbitraJo

SeTanxmebis baTilobas~ (muxli 4). gansxvavebiT zogierTi postsabWoTa saxelmwifosgan, sadac

mudmivmoqmedi arbitraJebis registracia iusticiis saministros kompetenciaa, saqarTveloSi mudmivmoqmedi arbitraJi SeiZleba

registrirebul iqnas mxolod „mewarmeTa Sesaxeb~ kanoniT

gaTvaliswinebuli formiT (muxli 7). kidev erTi umniSvnelovanesi sfero, romelic kanoniT aris

mowesrigebuli, gulisxmobs arbitraJis saqmianobaSi saxelmwifo sasamarTlos Carevis samarTlebriv regulirebas. aRniSnul sakiTxSic qarTuli kanoni ZiriTadad Seesabameba modelur kanonsa da

saerTaSoriso samarTlebriv aqtebs. Samwuxarod, amas ver vityviT saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis, an sasamarTlos mier misi gauqmebis maregulirebel normebze.

saqarTvelos moqmedi kanonmdebloba aRiarebs kerZo arbitraJis konstituciur princips, romelic gulisxmobs mxareTa Soris dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis Sedegad sasamarTlos uwyebrivi qvemdebarobis

gamoricxvis SesaZleblobas. სamoqalaqo saproceso kodeqsis me-12

muxlis Tanaxmad, „qonebrivi dava mxareTa SeTanxmebiT, SeiZleba gansaxilvelad gadaeces arbitraJs,~ xolo amave kodeqsis 272-e muxlis

311 Petsche A. Markus The Growing autonomy of international commercial arbitration, contributions on international commercial law QUADIS Academy for legal inteligence e.V. Frankfurt am Main und Sellier European Law Publishers GmbH, München, 2005, p. 184

„v~ qvepunqtis Tanaxmad, „sasamarTlo mxareTa SeTanxmebiT an Tavisi iniciativiT Sewyvets saqmis warmoebas, Tu mxareebs Soris dadebulia xelSekruleba, rom es dava gadasawyvetad gadaeces kerZo arbitraJs~.

samoqalaqo saproceso kodeqsiT dadgenil mowesrigebebTan

principuli Sesabamisobis miuxedavad „kerZo arbitraJis Sesaxeb~ kanoni mainc Seicavs zogierT bundovan debulebas, romelsac aucileblad sWirdeba ganmarteba.

qarTuli kanonis ZiriTad naklad unda CaiTvalos, rom is Tavisi formiTa da SinaarsiT mxolod nacionalur doneze arsebuli arbitraJis maregulirebel aqts warmoadgens da sakmaod rTulia misi gamoyeneba saerTaSoriso saarbitraJo institutebTan mimarTebaSi. gansakuTrebiT es exeba aseTi institutebis mier saqarTvelos farglebs gareT gamotanili gadawyvetilebebis aRsrulebis wesis ararsebobas.

saarbitraJo gadawyvetilebebze kontrolis saSualebad sayovelTaodaa aRiarebuli sasamarTlos mier arbitraJis gadawyvetilebebis aRsrulebis SesaZlebloba da arbitraJSi wagebuli

mxaris ufleba, mimarTos sasamarTlos saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis an aRsrulebaze uaris Tqmis moTxovniT. qarTuli kanonis 43-e

muxli ki iTvaliswinebs sasamarTlos uflebas „Secvalos saarbitraJo

gadawyvetileba~. am muxlSi CamoTvlili „gadawyvetilebis Secvlis~ sa-fuZvlebi ar Seesabameba niu-iorkis konvenciiT da modeluri kanoniT dadgenil saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebaze uaris Tqmisa da gauqmebis safuZvlebs.

amave kanonis Tanaxmad aRsruleba SesaZlebelia arbitraJis Tavmjdomaris mier gacemuli saaaRsrulebo warweris safuZvelze, rac sakmaod originaluri, magram saerTaSoriso praqtikaSi gavrcelebulisagan gansxvavebuli wesia. vinaidan kanoni mxolod saqarTvelos farglebSi moqmedi arbitraJebis saqmianobas aregulirebs, unda vivaraudoT, rom saarbitraJo gadawyvetilebaTa aRsrulebis zemoaRniSnuli wesi mxolod lokalur arbitraJebs Seexeba. asec rom ar iyos, am wesis gamoyeneba saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis mimarT sakmaod uxerxul mdgomareobaSi Caagdebs qarTul saxelmwifos: is iZulebuli iqneba dauyovnebliv aRasrulos ma-galiTad parizis, an londonis saarbitraJo dawesebulebebis gadawy-vetilebebi yovelgvari sasamarTlo kontrolis gareSe. cxadia, aseTi

midgoma ver CaiTvleba saukeTeso gamosavlad. Samwuxarod, saqarTvelos moqmedi kanonmdebloba sxvagvar mowesrigebas ar Seicavs.

naklad unda CaiTvalos is umniSvnelovanesi garemoebac, rom qarTuli kanoni, gansxvavebiT germanuli an Sveduri kanomdeblobisagan, ar Seicavs normebs, romlebic momxarebelTa uflebebs daicavda.

dReisaTvis ori ZiriTadi midgomaa cnobili. saerTaSoriso da lokaluri arbitraJebis erTi sakanonmdeblo aqtiT regulireba, an TiToul maTganze specialuri kanonebis miReba. iunsitralis 1988 wlis 11-12 aprilis sesiis samdivnos Canaweri iZleva rekomendacias saerTaSoriso da erovnuli arbitraJebis Sesaxeb erTiani kanonis miRebaze.312 albaT amiTac aris ganpirobebuli is garemoeba, rom

312 zambaxiZe Tamar, saerTaSoriso komerciuli arbitraJi (problemebi da mperspeqtiva), profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba

”meridiani”, Tbilisi, 2004, gv. 81

saxelmwifoTa umravlesobam reforma modeluri kanonis safuZvelze ganaxorciela da erTiani kanonis miRebis gza airCia (inglisi, germania,

SvedeTi). Sveicariasa da safrangeTSi saerTaSoriso da Sida

arbitraJebi cal-calke regulirdeba (marTalia, safrangeTSi rogorc saerTaSoriso aseve Sida arbitraJebs samoqalaqo saproceso kodeqsi awesrigebs, magram es normebi erTiani da kodificirebuli formiT ar arseboben. TiToeul maTgans calke Tavi eTmoba).

erTiani kanonis miReba an specialuri kanonebiT regulireba iuridiuli teqnikis sakiTxia da ar SeiZleba mas imaze didi mniSvneloba mivaniWoT vidre realurad aqvs. Tumca formasTan dakavSirebuli teqnikuri detalebis gadawyvetis gareSe SeuZlebelia

Sinaarsobriv problemebze msjeloba. Sveicariasa da safrangeTSi cal-calke regulireba ZiriTadad aseTi tradiciis arsebobiT aris

ganpიrobebuli. saqarTvelos mier erTiani sakanonmdeblo regulirebis arCevas

SeiZleba mohyves garkveuli problemebi. saqme imaSia, rom kerZo arbitraJis Sesaxeb kanoni ukve aTi welia rac moqmedebs. Aam kanonis Sesabamisad Seqmnilia arbitraJebi, arsebobs grZelvadiani xelSekrulebebi (ZiriTadad sesxis, ipoTekis da sabanko momsaxurebis), romlebic saarbitraJo SeTanxmebas iTvaliswineben. Tu axali qarTuli saarbitraJo kanonmdebloba modelur kanons daefuZneba, gaCndeba uamravi axali regulireba romelic gansxvavdeba dRes moqmedi kanonmdeblobisagan. QqarTuli kanoni savaldebulod miiCnevs mudmivmoqmedi arbitraJebis komerciuli iuridiuli pirebis formiT registracias maSin, roca msoflioSi cnobili arbitraJebis umravlesoba arakomerciul iuridiul pirebs warmoadgens.

erTiani kanonis miRebis SemTxvevaSi aucilebeli iqneba gardamavali debulebebis iseTi formulireba, romelic arsebuli arbitraJebis axali kanonis Sesabamisad umtkivneulo funqcionirebas uzrunvelyofs. es arc ise advili iqneba. TiToeuli dava individualuria. saarbitraJo SeTanxmebis dadebisas mxareebi iTvaliswineben im samarTlebriv Sedegs, romelic moqmedi kanonis Tanaxmad am SeTanxmebas da saarbitraJo ganxilvas unda mohyves. kanonis Secvlam yovelTvis SeiZleba gamoiwvios gaugebrobebi, miT umetes, rom saarbitraJo SeTanxmeba mxolod davis warmoSobis SemTxvevaSi moqmedebs. dava SeiZleba xelSekrulebis dadebidan ramdenime wlis Semdeg warmoiSvas.

Tu saqarTvelo ZalaSi datovebs moqmed kanons da saerTaSoriso arbitraJs axali kanoniT daaregulirebs, amiT Tavidan iqneba acilebuli gardamaval debulebasTan dakavSirebuli gaugebrobebi, Tumca gaCndeba axali - am ori kanonis urTierTmimarTebis problema. amave dros, kerZo arbitraJis Sesaxeb 1997 wlis kanoni nebismier SemTxvevaSi saWiroebs cvlilebebs, gansakuTrebiT ki saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsrulebisa da gauqmebis nawilSi. Aalogikuria, saaRsrulebo furclis gacemis uflebamosileba komerciul iuridiul pirs hqondes. arbitraJis kompetencia gadawyvetilebis gamotaniT Semoifargleba, am gadawyvetilebis iZulebiT aRsasruleblad miqcevis ufleba sasamarTlos unda mieniWos.

sakanonmdeblo teqnikis TvalsazrisiT kategoriulad miuRebeli arc erTiani sakanonmdeblo regulirebaa da arc saerTaSoriso

arbitraJis Sesaxeb axali kanonis miReba. mTavaria rom aseTi arCevani da reformis Semdegi nabijebi Tanmimdevruli iyos.

rac Seexeba kanonis Sinaarss, TiToeuli norma maqsimalurad naTeli da konkretuli unda iyos. Aam SemTxvevaSi saqarTvelo ver gaiziarebs lakoniuri regulirebis frangul da Sevicarul gamocdilebas. Aara imitom, rom es misaRebi ar aris, aramed imitom, rom frangi da Sveicarieli kanonmdebeli reformis dros eyrdnoboda sasamarTlo praqtikas, romelmac unda uzrunvelyos am mokle da lak-oniuri saknaonmdeblo normebis Sesabamisi gaanmarteba. ufro metic, am reformebis gatarebisas ZiriTad samuSao masalas swored sasamarTlo gadawyvetilebebi warmoadgendnen. Tu regulireba zogadi iqneba, aman SeiZleba saarbitraJo sakanonmdeblo normebis iseTi interpretacia gamoiwvios, romelic saerTod moulodneli aRmoCndeba kanonmdeblisaTvis. es ar SeiZleba gaxdes qarTuli sasamarTlos kritikis safuZveli, vinaidan mas ar gaaCnia gamocdileba. Sesabamisad, misTvis ucnobia arbitraJTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis teqnika da meTodika. amitom, SesaZloa momavali qarTuli kanonis muxlebis raodenoba aRematebodes Sveicarul, frangul, germanul da Svedur normebs, magram mTavaria is iZleodes principul pasuxebs yvela metnaklebad mniSvnelovan sakiTxze.

nebismier SemTxvevaSi reformis safuZveli unda gaxdes modeluri kanoni. 2003 wlis mdgomareobiT misi principebi gaziarebulia 40-ze meti saxelmwifos mier. aRsaniSnavia, rom am siaSi arian ruseTi, ukraina, belarusia da azerbaijani, ar arian - saqarTvelo, somxeTi, moldova da yazaxeTi.313 A

modelur kanonze dayrdnobiT saarbitraJo samarTlis reformireba saxelmwifoTa „marketinguli strategiis“ Semadgenel nawilad iqca. aseTi reformireba signalia am sferoTi dainteresebuli sazogadoebisaTvis (biznesmenebi, investorebi, iuristebi da a.S.), rom es saxelmwifo arbitraJis mimarT liberalurad aris ganwyobili da mzad aris sakuTar teritoriaze Seqmnas saarbitraJo ganxilvis xelSemwyobi pirobebi.314

paradoqsulad JRers, magram faqtia, rom saarbitraJo kanonmdeblobis reformireba ara mxolod „wminda iuridiuli,“ aramed ekonomikuri xasiaTis da efeqtis proeqtic aris. 1979 wels inglisuri saarbitraJo kanonmdeblobis reformirebis sakiTxebze saparlamento debatebis dros lordma eSbornma xazgasmiT aRniSna, rom axali saarbitraJo kanonmdebloba inglisSi moizidavda 500 milionis Rirebulebis e.w „uxilav eqsports“ („invisible exports“) rogorc arbitrebis, baristerebis, solisitorebis da mowme - eqspertebis (expert witnesses- inglisuri da saerTo samarTlis qveynebisaTvis damaxasaiTebeli instituti) honorarebs. Aekonomikur efeqtze miuTiTebdnen irlandiuri saarbitraJo kanonmdeblobis reformirebis momxreebic.315

313 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 54 ixile aseve danarTi III, saxelmwifoTa sia. 314Drahozal, R. Christopher, Regulatory competition and the location of international arbitration proceedindgs. wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international, 2005, p.113 315 Drahozal, R. Christopher, Regulatory competition and the location of international arbitration proceedindgs. wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international, 2005, p.113

rodesac saxelmwifo iRebs axal, an Sesworebul saarbitraJo kanonmdeblobas, es aucileblad iwvevs ICC-is mier organizebuli saarbitraJo ganxilvebis zrdas am saxelmwifoSi. vinaidan mxolod ICC-arbitraJis gamoqvynebuli masalebia sajarod xelmisawvdomi. aSkaraa, rom zrda gacilebiT didia, vidre es am monacemebSi SeiZleba dafiqsirdes.316

zogierTi avtori saWirod Tvlis im garemoebebis CamoTvlas, romelTa arsebobac gadamwyvetia saarbitraJo ganxilvis adgilad saxelmwifos arCevisas. saxelmwifo unda iyos niu-iokis konvenciis monawile. garda amisa aucilebelia liberaluri saarbitraJo kanondeb-loba, praqtika da sasamarTlo, romelic yovelTvis mzad iqneba xeli Seuwyos saarbitraJo ganxilvas.317

saerTaSoriso arbitraJis mzardi roli da mniSvneloba gansakuTrebiT sagrZnobia iseTi saxelmwifoebisTvis, rogoricaa saqarTvelo. rogorc wesi, ganviTarebadi qveynebis ekonomikuri progresi damokidebulia ucxour investiciebze, Tumca ganviTarebadi da arastabiluri ekonomikis pirobebSi investireba sakmaod did riskTan aris dakavSirebuli, amitom investorebi yovelTvis cdiloben Tavidanve miiRon maTi kapitalis dacvis garantiebi. isini darwmunebulni ar arian dabandebuli kapitalis usafrTxoebaSi da davis warmoSobis SemTxvevaSi ar endobian `maspinZeli~ saxelmwifos sasamarTlo xelisuflebas.

saqarTvelos am mxriv sakmaod kargi Sansi aqvs gaxdes evropuli da Suaaziuri biznesis davebis gadawyvetis adgili. didi proeqtebi didi davebis gareSe ar arsebobs, miT umetes, Tu gaviTvaliswinebT Sua aziisa da dasavleTis saqmiani wreebis mentalur sxvaobas. aqve unda aRiniSnos, rom arbitraJs ar sWrideba gansakuTrebuli infrastruqtura. amisTvis saWiroa maqsimalurad liberaluri kanonmdebloba da maqsimalurad liberaluri sasamarTlo praqtika.

kerZo nawili

kari III

saarbitraJo ganxilvis winapirobebi

saarbitraJo ganxilva sasamarTlo procesTan SedarebiT martiv da

mosaxerxebel proceduras warmoadgens. amave dros arbitraJisaTvis davis gansaxilvelad gadacema da misi swrafi gadawyveta mTlianad mxareTa aqtiurobasa da iniciativazea damokidebuli. aseT aqtiurobasa da iniciativas mxareebi swored maSin iCenen, rodesac darwmunebulni

316 Drahozal, R. Christopher, Regulatory competition and the location of international arbitration proceedindgs. wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international, 2005, p.125 317 Born, Gary B. International arbitration and forum selection agreements: drafting and enforcing, Second Edition, Kluwer Law International, 2006, p. 65

arian, rom maT Soris arsebuli davis yvelaze iafad, swrafad da efeqturad gadawyveta sasamarTlos SesaZleblobebs aRemateba. saarb-itraJo ganxilvis Taviseburebas da sasamarTlo ganxilvisagan mis ganmasxvavebel niSans isic warmoadgens, rom saarbitraJo gadawy-vetileba sabolooa da gasaCivreba mxolod gansakuTrebul SemTxvevebSia SesaZlebeli. mxareTa momavali warmatebuli saqmianoba SeiZleba swored aseT gadawyvetilebaze aRmoCndes damokidebuli. amitom aucilebelia yvela im dadgenili wesis dacva, romelic sabolood saarbitraJo ganxilvis kanonierebasa da miRebuli gadawyvetilebis iuridiul Zalas uzrunvelyofs.

saerTaSoriso arbitraJi gansakuTrebuli samarTlebrivi bunebis mqone institutia.318 Aam institutis mier davis ganxilvisa da gadawyvetisaTvis aucilebelia garkveuli samarTlebrivi da faqtobrivi wanamZRvrebi, romlebsac SeuZliaT arbitraJis kompetenturobis gansazRvra. maTi ararseboba saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis, an mis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZveli SeiZleba gaxdes.

am winapirobebs gansakuTrebul yuradRebas uTmoben germanul mecnierebasa da praqtikaSi. Ggermanul enaze arsebuli terminebi Schiedsfähigkeit da Schiedsunfähigkeit qarTulad pirdapir ar gadmoiTargmneba. sityvasityviT es iqneba davis “arbitraJunarianoba” da “arbitraJuunaroba”, rac arc Tu gamarTulad JRers.

Sinaarsobrivad es terminebi gulisxmoben arbitraJis SesaZleblobas, ganixilos da gadawyvitos konkretuli dava. aRiarebuli klasifikaciis mixedviT, ganasxvaveben “subieqtur” da “obieqtur” “arbitraJunarianobas” da saarbitraJo SeTanxmebis “aranamdvilobis” (Unwirksamkeit) sxva SemTxvevebs.”319

„subieqturi arbitraJunarianoba“ gulisxmobs saarbitraJo SeTanxmebis dasadebad mxareTa qmedunarianobas.320

„obieqturi arbitraJunarianoba“ gulisxmobs im urTierTobebs, romelTa farglebSic SeiZleba daidos saarbitraJo SeTanxmeba. erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, germaniaSi es SeiZleba iyos qonebrivi xasiaTis rogorc kerZo, aseve sajarosamarTlebrivi davebi.321

„subieqturi da obieqturi arbitraJunarianoba“ germanuli termino-logiis naZaladevi, cudi qarTuli asli iqneba. am germanuli terminebis Sinaarsi lakonuri da gamarTuli qarTuliT unda gadmoices. pirdapiri kopireba panacea ar aris. mTavari am SemTxvevaSi terminebis samarTlebrivi Sinaarsia.

„subieqturi arbitraJunarianoba“ gulisxmobs saarbitraJo SeTanxmebis subieqtebis iuridiul SesaZleblobas dadon aseTi SeTanxmeba. rogorc nebismieri sxva garigeba, saarbitraJo SeTanxmebac dadebuli unda iyos mxareTa namdvili nebis gamovlenis Sedegad.

318Ануфриева Л. П., международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник Москва Издателъство БЕК, 2001, с. 145 319`Die Unzuständigkeit wegen völligen Fehlens der Schiedsvereinbarung wird von §1059 Abs 2 ZPO in drei Unterfälle aufgeteilt: Subjektive Schiedsunfäigkeit (§1059 abs 2 Nr 1 lit a) objektive Schiedsunfähigkeit (§1059 abs 2 Nr 2 lit a) und schließlich die sonstige Unwirksamkeit der Schiedsvereinbarung nach §1059 Abs 2 Nr 1 lit a. ix. Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006, s. 74 320 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 53 321 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 53

amisTvis ki aucilebelia mxareTa qmedunarianobisa da uflebaunarianobis arseboba. O“obieqturi arbitraJunarianoba“ gansazRvravs arbitraJis samoqmedo sferos im urTierTobebis dakonkretebis gziT, romlebzec SesaZlebelia iuridiulad namdvili saarbitraJo gadawyvetilebis gamotana.

germanul samarTalSi arsebuli idea saarbitraJo ganxilvis winapirobebis Sesaxeb qarTuli samarTlisaTvisac misaRebi unda iyos, mxolod garkveuli koreqtivebis Setanis Semdeg.

saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi sasamarTloSi samoqalaqo samarTalwarmoebis dawyebisaTvis sakmarisad miiCnevs mxaris mier sarCelis an gancxadebis wardgenas (ssk 177-e muxli). saarbitraJo ganxilvis Taviseburebebis gaTvaliswinebiT SeiZleba gamoiyos ramdenime winapiroba, romelTa arsebobac aucilebelia saarbitraJo ganxilvis inicirebisaTvis.

e.w „obieqturi arbitraJunarianoba“ pasuxobs kiTxvaze romeli dava SeiZleba gaxdes saarbitraJo ganxilvis sagani. swored es ukanaskneli sityvaTSeTanxmeba aris gamoyenebuli niu-iorkis konvenciis me-5 muxlSi.322

rac Seexeba „subieqtur arbitraJunarianobasa“ da saarbitraJo SeTanxmebis „aranamdvilobis“ (Unwirksamkeit) sxva SemTxvevebs, maTi cal-calke gamoyofa saWiro ar aris. Tu am or elements pirobiTad gavaerTianebT, maSin miviRebT, rom saarbitraJo ganxilvis winapiroba SeiZleba iyos zogadad saarbitraJo SeTanxmebis arseboba. Mes winapiroba TavisTavad moicavs rogorc mxareTa uflebaunarianobisa da qmedunarianobis, aseve saarbitraJo SeTanxmebis formisa da Sinaarsis sakiTxebs.

saboloo jamSi saarbitraJo ganxilvis winapirobebi SeiZleba or ZiriTad jgufad, materialur da formalur winpirobebad davyoT. formaluri winapiroba, romlis arsebobis gareSec saarbitraJo ganxilva ver daiwyeba, aris saarbitraJo SeTanxmeba. aseTi SeTanxmebis arsebobis gareSe arbitraJma uari unda Tqvas saarbitraJo pretenziis miRebaze. zogadad SeiZleba iTqvas, rom saarbitraJo SeTanxmebaze bevria damokidebuli rogorc saqmis ganxilvisa da gadawyvetis, aseve miRebuli gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis dros. saarbitraJo SeTanxmeba mxareebs Soris SeiZleba gaformdes rogorc davis warmoSobamde, aseve misi warmoSobis Semdeg.

meore formaluri winapiroba gulisxmobs imis garkvevas, SeiZleba Tu ara, rom dava, romelzec arbitraJma unda gamoitanos gadawyvetileba, iyos saarbitraJo ganxilvis sagani. rogorc wesi sakanonmdeblo aqtebi xSirad Seicaven miTiTebas imis Taobaze, rom ama Tu im xasiaTis davebi ar SeiZleba ganixilos arbitraJma. Tu saarbitraJo gadawyvetileba gamotanilia iseT davaze, romelic Sesabamisi saxelmwifos kanonmdeblobiT arbitraJma ar SeiZleba ganixi-los, maSin minimumade mcirdeba saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebis Sansi.

saarbitraJo ganxilvis materialur winapirobad unda ganvixloT davis arseboba. cxadia, Tu dava ar arsebobs, an mxareebma Sewyvites dava, saarbitraJo ganxilva yovelgvar azrs kargavs. dasavleT evropis saxelmwifoebis sasamarTlo praqtika arbitraJisaTvis aucileblad

322“Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 429

miiCnevs davis arsebobas, davis arsebobis gareSe gamarTuli e.w “saarbitraJo ganxilva” ver iqneba saarbitraJo ganxilva.323

zemoaRniSnuli pirobebidan erTerTis ararseboba gamoricxavs saarbitraJo ganxilvis dawyebas, xolo Tu ganxilva mainc daiwyo, miRebuli saboloo gadawyvetileba safuZvliani eWvis qveS dadgeba, rac imas niSnavs, rom mxareebi ver miaRweven aseTi arbitraJis mier miRebuli gadawyvetilebis iuridiuli Zalis aRiarebasa da aRsrulebas.

K

Tavi I

saarbitraJo SeTanxmeba

$1 saarbitraJo SeTanxmebis cneba

saarbitraJo SeTanxmeba gadamwyveti mniSvnelobis dokumentia saarbitraJo ganxilvis dawyebidan saboloo gadawyvetilebis gamotanamde da mis aRsrulebamde. arbitraJTan dakavSirebiT arsebuli verc erTi normatiuli aqti gverds ver uvlis saarbitraJo SeTanxmebasTan dakavSirebuli sakiTxebis regulirebas.

`kerZo arbitraJis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis pirvelive muxli Seicavs miTiTebas SeTanxmebaze, xolo meore muxli adgens, rom `saarbitraJo SeTanxmebaSi unda aRiniSnos mxareTa dasaxeleba, maTi sacxovrebli adgili, an iuridiuli misamarTi, davis sagani, SeTanxmebis dro da adgili~. garda zemoaRniSnulisa, saarbitraJo SeTanxmebaSi aSkarad da naTlad unda iyos gamoxatuli mxareTa neba, rom maT Soris arsebuli dava ganixilos arbitraJma, rac TavisTavad gulisxmobs mxa-reTa SeTanxmebiT sasamarTlos uwyebrivi qvemdebarobis gamoricxvas.324

modeluri kanonis me-7 muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, ~saarbitraJo SeTanxmeba aris mxareTa SeTanxmeba, yvela an gansazRvruli davebis arbitraJisaTvis gadacemis Sesaxeb, romlebic warmoiSvnen, an SeiZleba warmoiSvan konkretul samarTlebriv urTierTobebTan dakavSirebiT, imisgan damoukideblad, saxelSekrulebo xasiaTisani arian isini Tu ara~.325 aRniSnul definiciaSi sakmaod lako-nurad da amomwuravad aris miTiTebuli saarbitraJo SeTanxmebis ZiriTadi niSnebi, rasac, samwuxarod, ver vityviT qarTul kanonze. qarTvelma kanonmdebelma ufro mniSvnelovnad miiCnia saarbitraJo SeTanxmebis rekvizitebis CamoTvla, vidre misi samarTlebrivi arsis dazusteba. modeluri kanonis gaTvaliswinebis aucileblobaze isic miuTiTebs, rom am kanonis saarbitraJo SeTanxmebis maregulirebeli

323 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 427 324Sdr. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis me-12 muxli, 272-e muxlis ~v~ qvepunqti, `kerZo arbitraJis Sesaxeb~ kanonis 30-e muxli, modeluri kanonis me-8 muxli da a.S 325„Бейкер и Макензи“ , Международный Коммерческий Арбитраж , Москва ,2001, с. 503

normebi mWidro kavSirSia niu-iorkis 1958 wlis konvenciasTan.326 am konvenciis II muxlis III nawilis Tanaxmad, ~Tu xelSemkvreli saxelmwifos sasamarTlos mimarTes sarCeliT sakiTxze, romlis Taobazec mxareebma dades am muxliT gaTvaliswinebuli SeTanxmeba, sasamarTlo valdebulia erT-erTi mxaris moTxovniT dava gansaxilvelad gadasces arbitraJs, garda im SemTxvevisa, roca sasamarTlo CaTvlis, rom saarbitraJo SeTanxmeba baTilia, Zala-dakargulia, an SeuZlebelia misi Sesruleba.~327

saarbitraJo SeTanxmebis pirdapir ganmartebas ar Seicavs vaSingtonis 1965 wlis konvencia, Tumca is Taviseburad mainc aregulirebs am sakiTxs. 27-e muxlSi aRniSnulia, rom ~arc erTi xelSemkvreli saxelmwifo ar aniWebs diplomatiur dacvas da ar aRZravs saerTaSoriso sarCels im davasTan dakavSirebiT, romelzec mi-si erT-erTi fizikuri an iuridiuli piri da meore xelSemkvreli saxe-lmwifo SeTanxmda am konvenciis Sesabamisad arbitraJisaTvis gadacem-aze, garda im SemTxvevisa, roca es ukanaskneli saxelmwifo ar icavs, an ar asrulebs aseT davaze gamotanil saarbitraJo gadawyvetilebas~.328 amave konvenciis 36-e muxlis Tanaxmad, mxaris Txovna davis arbitraJisaTvis gadacemis Sesaxeb unda Seicavdes mxareTa Tanxmobas aseT ganxilvaze.329 cxadia, aseTi Tanxmoba sxva araferia, Tu ara saar-bitraJo SeTanxmeba. konvenciis zemoaRniSnuli norma pirdapir avaldeb-ulebs saxelmwifoebs uari Tqvan absolutur imunitetze, Tu dava cent-rma unda ganixilos. saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiuroba

saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiuroba saarbitraJo samarTlis ZiriTadi principia.330mas aRiarebs inglisuri, franguli, germanuli da Sveicaruli samarTali.331 avtonomiurobis principis mniSvneloba aseve udavod aris miCneuli iuridiul mecnierebaSi.332

saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiuroba miznad isaxavs saqmis saarbitraJo wesiT ganxilvis sasargeblod mxareTa mier gakeTebuli arCevanis dacvas. zogadi wesis Tanaxmad, xelSekrulebis Tu sxva samarTlebrivi aqtis baTiloba ar iwvevs masSi CarTuli saarbitraJo SeTanxmebis baTilobasac.

`kerZo arbitraJis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-4 muxli aRiarebs saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiurobas, Tumca dasaxelebuli kanoni iTvaliswinebs saarbitraJo SeTanxmebis CarTvas mxolod `mxareTa Soris dadebul xelSekrulebaSi~ da ar ganmartavs SeiZleba Tu ara aseTi SeTanxmeba warmoadgendes sxva samarTlebrivi aqtebis, magaliTad samewarmeo sazogadoebis wesdebis Semadgenel nawils. aRsa-

326 Региональная Конференция, Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования, Москва, 2003 327„Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж , Москва, 2001, с. 428 328 “Бейкер и Макензи“ , Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 476 329 “Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 479 330Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 62 331 Liebscher Christoph, The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 162-164 332 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International , 2006, p. 394

niSnavia, rom am sakiTxTan dakavSirebiT ukve arsebobs garkveuli sasamarTlo praqtika. kerZod, dedofliswyaros raionuli sasamarTlos ganCinebiT sasamarTloSi mimdinare samoqalaqo saqme Sps-is partniorebs Soris Sewyda imis gamo, rom wesdeba Seicavda miTiTebas kerZo arbitra-Jze333.

saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi dacva aucilebelia, radgan mxare, romelmac icis, rom arbitraJSi saqmis ganxilva mis interesebSi aRar Sedis, swored saarbitraJo SeTanxmebis gabaTilebas cdilobs. sxvadasxva saxelmwifos kanonmdeblobam saarbitraJo SeTanxmebis dacvis gansxvavebuli formebi SeimuSava, Tumca principi mainc erTia: namdvili saarbitraJo SeTanxmebis arseboba gamoricxavs sasamarTlos mier saqmis ganxilvas.

saarbitraJo SeTanxmebis dacvis mizniT amerikulma sasamarTloebma Camoayalibes e.w. saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobis prezumfcia, romlis Tanaxmadac saarbitraJo SeTanxmeba ganixileba namdvilad da misi baTilad cnoba mxolod gansazRvrul SemTxvevebSia SesaZlebeli.334

saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiurobis farglebi ganusazRvreli ar aris. erT-erT saqmeze inglisis saapelacio sasamarTlom daadgina, rom ZiriTadi xelSekrulebis kanonTan winaaRmdegobis xarisxi iseTi iyo, rom iq arbitraJis gansaxilveli aRaraferi rCeboda. inglisur doqtrinaSi farTod aris gavrcelebuli kriminalebs Soris xelSekrulebis magaliTi: arbitraJi ver ganixilavs nayaCaRari qonebis gayofasTan dakavSirebul sakiTxebs.335 SesaZlebelia, am SemTxvevaSi saarbitraJo SeTanxmeba werilobiTac iyos dadebuli da davis gadawyve-tasTan dakavSirebul konkretul procedurasac iTvaliswinebdes, magram misi formaluri namdviloba da saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiurobis principze miTiTeba mainc ver daafuZnebs arbitraJis iurisdiqcias am konkretul davaze. es ewinaaRmdegeba yovelgvar sam-arTlebriv principebs, morals da sajaro wesrigs.

Sveduri samarTali aseve aRiarebs saarbitraJo SeTanxebis avtonomiurobis princips.336 arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis me-3 muxlis Tanaxmad, Tu saarbitraJo SeTanxmeba warmoadgens sxva SeTanxmebis nawils da saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobis sakiTxi unda gadawydes arbitraJis kompetenciis sakiTxTan kavSirSi, maSin saarbitraJo SeTanxmeba ganixileba ZiriTadi xelSekrulebisagan dam-oukidebel SeTanxmebad. 337

saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiuroba Sveicariul samarTalSi niSnavs ara mxolod imas, rom saarbitraJo SeTanxmebis namdviloba ZiriTadi kontraqtis namdvilobaze damokidebuli ar aris, aramed imasac, rom momavalSi warmoSobili davis Sesaxeb dadebul saarbitraJo

333magaliTi moyvanilia Cemi saadvokato praqtikidan 334Карабельников Б.Р. Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении, Москва, 2001, стр. 69 335 Merkin, Robert Arbitration Act, 1996, Third edition, 2005, p. 35 336 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 58-59 337 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 86-87

SeTaxmebas aseTi davis warmoSobis Semdeg aranairi dadastureba ar sWirdeba.338

saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiurobis principi frangul samarTalSi sakanonmdeblo doneze ganmtkicebuli ar aris, Tumca frangul sasamarTloebs es principi sadavod arasdros gauxdiaT.339 safrangeTis sakasacio sasamarTlom Tavisi cnobili gadawyvetileba saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiurobasTan dakavSirebiT 1963 wels miiRo.340

saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiuroba amerikuli saarbitraJo samarTlis erT-erT ZiriTad principad iTvleba (the separability doctrine).341 amerikuli kanonmdebloba rogorc federalur, aseve Statebis doneze aRiarebs mas342. 1967 wels miRebul gadawyvetilebaSi aSS-s uzenaesma sasamarTlom am principis mniSvneloba kidev erTxel daadastura.343

federaluri saarbitraJo aqtis me-2 muxlis (FAA) Tanaxmad, werilobiTi saarbitraJo SeTanxmebis aRsrulebaze uaris Tqma daiSveba, Tu arsebobs zogadad xelSekrulebis baTilobis safuZvlebi. federaluri aqtis pirvel TavSi miTiTebuli ar aris, konkretulad ra unda miiCnios sasamarTlom baTilobis safuZvlad. iTvleba, rom am dros gamoyenebuli unda iqnes mxareTa mier arCeuli saxelmwifos (Statis) samarTali, an gamosayenebeli samarTlis gansazRvrisas gam-osayenebeli principebis mixedviT dadgenili samarTali.344

aSS-Si sakmaod mdidari sasamarTlo praqtika arsebobs saqmeebze, roca saarbitraJo SeTanxmebas Seicavs ar mxareTa Soris arsebuli ZiriTadi xelSekruleba, aramed sxva xelSekruleba, romelic miTiTebis gziT CarTulia pirvel xelSekrulebaSi (Incorporation by reference).

dadgenilad iTvleba, rom rodesac xelSekruleba, romelic Seicavs saarbitraJo SeTanxmebas, miTiTebis gziT CarTulia mxareTa sxva calke SeTanxmebaSi, romelic Tavis mxriv ar iTvaliswinebs saarbitraJo SeTanxmebas, maSin ukanaskneli xelSekrulebis xelmomweri mxare valdebulia, davis warmoSobis SemTxvevaSi monawileoba miiRos saarbitraJo ganxilvaSi, maSinac ki, roca mas pirveli xelSekrulebisaTvis xeli ar mouweria.345

merkinis mixedviT, Tu saarbitraJo SeTanxmeba iTvaliswinebs, rom is CarTulia A xelSekrulebidan B xelSekrulebaSi, maSin is ar CaiTvleba B xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli urTierTobebis mimarT iuridiuli Zalis mqoned, vinaidan amas TviT B xelSekruleba unda iTvaliswinebdes. xolo Tu B xelSekruleba iTvaliswinebs aseT

338 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles, 176-194 of the swiss private international law statute, Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider, Kluwer Law International, 2000, s. 358 339Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 10 340Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag , 1997, s. 11 341 Carbonneau, E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration, revised third edition, Juris Publishing Inc., 2003, p. 20 342 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 400 343 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 90 344 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 39 345 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 30

CarTvas, magram saarbitraJo SeTanxmebis teqstis ganmartebidan sawinaaRmdego gamomdinareobs, maSin B xelSekrulebis mimarT saarb-itraJo SeTanxmebis iuridiuli Zalis gavrceleba iuridiuli “manipulaciebis” gareSe gamoricxulia (. . . it makes no sense in contract B unless it can be “manipulated” to be given effect.).346aseTi CaxlarTuli saxelSekru-lebo konstruqciebi saerTo samarTlisaTvis ucxo ar aris. es praqtikuli mniSvnelobis sakiTxia da yovel konkretul SemTxvevaSi ganmartebis gziT unda gadawydes.

1996 wlis inglisuri kanoni arbitraJis Sesaxeb (muxli 7) mxareebs aZlevs uflebas saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiurobis principi SeTanxmebis sagnad aqcion. e.i mxareebs aqvT ufleba SeTanxmdnen, rom saarbitraJo SeTanxmeba ar sargeblobs avtonomiurobiT, rac kanonis Tanaxmad samarTlebrivi Sedegebis momtani iqneba. amave dros, Tu mxareebi amaze pirdapir ar SeTanxmebulan, saarbitraJo SeTanxmeba inar-Cunebs avtonomiurobas.347 mxareTa kerZo avtonomiis aseTi gafarToeba kanonzomieria inglisuri samarTlisaTvis,348Tumca avtonomiurobis principis imperatiulobas jer kidev ar amouwuravs Tavisi SesaZlebl-obebi.

saarbitraJo SeTanxmebis cneba gulisxmobs ramdenime ZiriTad niSans, romelTa arsebobac aucilebelia am SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli samarTlebrivi Sedegebis warmoSobisaTvis. saarbitraJo SeTanxmebis arseboba niSnavs sasamarTlos uwyebrivi qve-mdebarobis gamoricxvas da davis ganxilvas saerTaSoriso arbitraJis mier. amave dros, am SeTanxmebis samarTlebrivi bedi damokidebuli ar aris ZiriTadi xelSekrulebis namdvilobasa Tu baTilobaze. §2 saarbitraJo SeTanxmebis saxeebi

saarbitraJo SeTanxmebis saxeebad dayofaze saubrisas mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli is garemoeba, rom klasifikacia ar gulisxmobs saarbitraJo SeTanxmebis calkeuli saxeebis mier sxvadasxva samarTlebrivi Sedegebis warmoSobas. saxeebs Soris gansxvaveba mxolod formalur-teqnikuri xasiaTisaa. amitom, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 272-e emuxlSi miTiTebuli ~saarbitraJo xelSekru-leba~ unda ganimartos, rogorc nebismieri saxis saarbitraJo SeTanxmeba, iqneba es daTqma, Canaweri, Tu xelSekruleba.

davis warmoSobamde saarbitraJo SeTanxmebis dadeba ufro praqtikulia. mxareebs Soris azrTa sxvadasxvaobis gamovlenis Semdeg aseTi SeTanxmebis dadeba rTuldeba. cxadia, modave mxareebs uWirT davis sagnis mimarT gamosayenebel samarTalze, saarbitraJo ganxilvis adgilze, enaze, arbitrTa raodenobaze da sxva mniSvnelovan procedurul sakiTxebze SeTanxmeba.349

saerTaSoriso praqtikam saarbitraJo SeTanxmebis sami saxe SeimuSava, romlebic dRes yvelaze gavrcelebulad iTvlebian: 1. saarbitraJo daTqma _ es aris ZiriTadi xelSekrulebis mxareTa

346 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 34 347 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 67 348Карабельников Б.Р. Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении, Москва, 2001, с. 54 349 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG, Bern, 2006, s. 94

SeTanxmeba, romelic pirdapiraa CarTuli aRniSnuli xelSekrulebis teqstSi da miuTiTebs im davebis gadawyvetisaTvis saarbitraJo proceduris gamoyenebaze, romelic momavalSi SeiZleba warmoiSvas am xelSekrulebidan gamomdinare. 2. saaarbitraJo Canaweri aris kontraqtisagan damoukidebeli SeTanxmeba mxareTa Soris ukve warmoSobili davis ganxilvis Taobaze. 3. saaarbitraJo xelSekruleba _ damoukidebeli samoqalaqosamarTlebrivi xelSekrulebaa da iTvaliswinebs im davis arbitraJisaTvis gadacemas, romelic SeiZleba warmoiSvas konkretuli xelSekrulebidan, xelSekrulebaTa paketidan, an saerTod mxareTa Soris warmoSobili konkretuli urTierTobidan.350

germanuli kanonmdebloba, doqtrina da praqtika saarbitraJo SeTanxmebis erTiani cnebis momxrea da terminoligiur klasifikacias ar iZleva. amave dros, zogierTi marTlwesrigi da saerTaSoriso praqtika erTmaneTisagan ganasxvavebs saarbitraJo SeTanxmebas (Schiedsabrede) da saarbitraJo daTqmas (Schiedsklausel). saarbitraJo SeTanxmeba Seexeba ukve warmoSobil davas xolo saarbitraJo daTqma im davas, romelic SeiZleba warmoiSvas momavalSi.351 “Arbitration Clause” saerTaSoriso praqtikaSi yvelaze gavrcelebuli inglisurenovani terminia da gulisxmobs saarbitraJo SeTanxmebas, romelic CarTulia xelSekrulebaSi da xelSekrulebis Semadgenel nawilad ganixileba.352

germanul doqtrinaSi cnobilia e.w °`paTologiuri saarbitraJo SeTanxmebis” cneba. es termini pirvelad aismanma gamoiyena 1974 wels gamoqveynebul naSromSi. aismani am terminiT iseT saarbitraJo SeTanxmebebs aRniSnavda, romelTac sxvadasxva mizezis gamo Tavisi ZiriTadi funqciis Sesruleba ar SeeZloT. germanul literaturaSi es termini gamoiyeneba iseTi mdgomareobis aRsaniSnavad, roca saarbitraJo SeTanxmeba samarTlebrivad uvargisia arbitraJis kompetenturobis gansazRvrisaTvis (In der Deutschen Literatur wird der Ausdruck dagegen hauptsächlich verwendet, wenn die Schiedsvereinbarung nicht tauglich ist die Zuständigkeit eines Schiedsgerichts sicher zu begründen).353

„paTologiuri saarbitraJo SeTanxmebebi“ sam SemTxvevaSi iwveven arbitraJis arakompetenturobas: 1. roca gaurkvevelia, unda Sedges Tu ara arsebiTi saarbitraJo ganxilva da SeaTanxmes Tu ara mxareebma davis arbitraJis mier gadawyveta. 2. saarbitraJo SeTanxmeba bundovnad aris formulirebuli, rasac arasakmarisi gansazRvrulobis gamo misi baTilad aRiarebisaken mivyavarT. 3. saarbitraJo SeTanxmeba namdvilia, magram arbitraJis Semadgenloba am SeTanxmebis darRveviT aris Camo-yalibebuli, rac, saboloo jamSi, arbitraJis arakompetenturad aRiare-bas iwvevs.354

anglo-amerikuli sistemis qveynebSi gavrcelebulia saarbitraJo SeTanxmebebi, romliTac mxareebi (Tu davis sagani fulia) miuTiTeben maqsimalur da minimalur Tanxebs, romelsac moiTxoven arbitraJSi. niSandoblivia, rom am informacias arbitraJs ar awvdian. Tu arbitraJis gadawyvetilebiT gansazRvruli Tanxis odenoba iqneba da-

350 Дмитриева Г. К. Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 1997, с. 30 351 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 19 352 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I, case study, Kluwer Law International, 2006, p. 158 353 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006, s. 215 354 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006, s. 248

dgenil zRvarze meti an naklebi, mxares daekisreba is raodenoba romelzec SeTanxmdnen mxareebi.355

mxareebi zogjer iTvaliswineben pirobas, rom saarbitraJo gadawyvetileba sabolooa da gasaCivrebas ar eqvemdebareba, zogjer ki miuTiTeben, rom gadawyvetileba ar aris saboloo. saqme SeiZleba gansaxilvelad gadaeces sasamarTlos.356

saerTo samarTlis saxelmwifoebis samarTlebrivi tradicia icnobs saarbitraJo SeTanxmebebis klasifikacias savaldebulo (mboWav) da fakultatur (aramboWav) (binding and nonbinding) SeTanxmebebad. savaldebuloba Tu fakultaturoba (binding or nonbinding) SeiZleba iyos mxareTa specialuri SeTanxmebis rezultati, an gaTvaliswinebul iqnes arbitraJis reglamentSi.357

fakultaturi saarbitraJo SeTanxmebebi ZiriTadad momxmarebelTa uflebebis dacvasTan aris dakavSirebuli. amerikuli internet-arbitraJebis absoluturi umravlesobis reglamentebSi miTiTebulia, rom momxmareblebisTvis saarbitraJo ganxilva da saarbitraJo gadawyvetileba ar aris mboWavi, e.i savaldebulo.358 §3 Teoriebi saarbitraJo SeTanxmebis Sesaxeb

saarbitraJo SeTanxmeba imdenad mniSvnelovania, rom mas arbitraJis samarTlebrivi bunebis ganmsazRvreladac miiCneven. amasTan dakavSirebiT arsebuli mosazrebebi imdenad Zvelia, ramdenadac TviT arbitraJi.

arbitraJs xSirad uwodeben `marTlmsajulebis privatizacias,” Tumca am mosazrebas doqtrinaSi hyavs rogorc momxreebi, aseve mowinaaRmdegeebi.359Sutce Tvlis, rom arbitraJi kerZo sasamarTloa (Schütze: Das Schiedsgericht ist ein Privates Gericht.).360rusul doqtrinaSi sayovelTaod aRiarebuli mosazrebis Tanaxmad, samediatoro sasamarTloebi sazogadoebriv sasamarTloebs warmoadgenen.361 aseTi Sefasebebi bevr kiTxvas aCens, Tumca pasuxebi am kiTxvebze, rogorc wesi, winaaRmdegobrivia.

saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi bunebis Sesaxeb istoriulad arsebobda sami ZiriTadi Teoria, romlebic cdilobdnen moepovebinaT pirveloba da daesabuTebinaT Tavisi Sesabamisoba

355 zambaxiZe Tamar, saerTaSoriso komerciuli arbitraJi(problemebi da perspeqtiva), profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba

”meridiani”, Tbilisi, 2004, gv. 85 356 zambaxiZe Tamar, saerTaSoriso komerciuli arbitraJi(problemebi da mperspeqtiva), profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba

”meridiani”, Tbilisi, 2004, gv. 85 357 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 296 358 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 103 359 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 1 360 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 2 361Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник Москва Издателъство БЕК, 2001, с. 142

WeSmaritebasTan, es Teoriebia: saxelSekrulebo (materialuri), saproceso362 da Sereuli.

materialur-samarTlebrivi (saxelSekrulebo) Teoria

saxelSekrulebo Teoriis Tanaxmad, arbitraJi warmoadgens saxelSekrulebo samarTlis instituts da misi erTaderTi mizania saarbitraJo SeTanxmebis meSveobiT davis gadawyveta. am Teoriis momxreebi saarbitraJo SeTanxmebasa da saarbitraJo gadawyvetilebas ganixilavdnen, rogorc `erTi moqmedebis or stadias,~ romelic mimarT-ulia erTi miznisaken — saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanisaken. saarbitraJo SeTanxmebis dadebiT mxareebi imazec xdebian valdebulni, rom arbitraJis gadawyvetileba nebayoflobiT Seasrulon. saboloo jamSi, am Teoriis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetilebaSi mxareTa nebaa gamoxatuli. saxelSekrulebo Teoriis frangi warmomadgeneli f. merleni Tvlida, rom saarbitraJo gadawyvetileba, iseve rogorc saarbitraJo SeTanxmeba, saxelSekrulebo xasiaTisaa. igi werda: `ra aris ucxo saxelmwifoSi aRsasruleblad wardgenili gadawyvetileba, Tu ara kontraqti?NSeiZleba saarbitraJo gadawyvetileba CaiTvalos aseTi gadawyvetilebis gamotanis Sesaxeb dadebuli saarbitraJo SeTanx-mebis Sedegad? ra iqneboda saarbitraJo gadawyvetileba saarbitraJo SeTanxmebis gareSe? Ees iqneboda usargeblo faratina furceli. swored saarbitraJo SeTanxmeba xdis SesaZlebels saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanas. Aamis gamo, saarbitraJo SeTanxmebis msgavsad, saarbitraJo gadawyvetilebac atarebs saxelSekrulebo xasiaTs.363

debatebi saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi bunebis Sesaxeb gansakuTrebiT aqtualuria germaniasa da SveicariaSi. germanel avtorTa erTi nawili miiCnevs, rom saarbitraJo SeTanxmeba materialur-samarTlebrivi bunebisaa da mis mimarT SeiZleba gamoyenebul iqnes saerTo wesebi garigebebisa da xelSekrulebebis Sesaxeb.364 arbitraJis saxelSekrulebo xasiaTs xazs usvamen aSS-sa da inglisis sasamarTloe-bi.365 inglisSi gavrcelebuli mosazrebis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmeba saxelSekrulebo xasiaTisaa.366aSS-Si dResac Tvlian, rom arbitraJs aqvs saxelSerulebo xasiaTi. ufro metic, aSS-is federaluri saarbitraJo aqti (The FAA - Federal Arbitration Act) mxars uWers aSkarad gamokveTil saxelSekrulebo midgomas (….embodies a strongly contra-ctual approach to arbitration law.).367

362Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник. Москва Издателъство БЕК, 2001, с. 139 363Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник Москва Издателъство БЕК, 2001, с. 139 364Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 36 365 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International, 2006, p. 296 366 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International,2003, p. 153 367 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 4

es Teoria germaniaSi moZvelebulad iTvleba. Amisi momxreebi jer kidev germaniis samoqalaqo saproceso kodeqsis ZalaSi Sesvlamde arbitraJis mimarT skeptikuri damokidebulebiT gamoirCeodnen. materialur-samarTlebrivi Teoriis Tanaxmad saarbitraJo SeTanxmeba arbitrebs aniWebs warmomadgenlobiT uflebamosilebas (davaleba). saarbitraJo ganxilvis mxareebi, deben ra saarbitraJo SeTanxmebas, amiT arbitrebs avaleben kvalificiuri gadawyvetilebis gamotanas. mogvia-nebiT germanulma samoqalaqo saproceso kodeqsma saarbitraJo gadawyve-tileba iuridiuli Zalis mqoned aRiara da sasamarTlo gadawyveti-lebas gauTanabra. saproceso samarTlebrivi Teoria

am Teoriis warmomadgenlebi Tvlian, rom saarbitraJo procesi srulfasovani procesia, romlis drosac saarbitraJo SeTanxmebis meSveobiT xdeba sasamarTlos iurisdiqciis gamoricxva. arbitraJi iRebs iuridiuli Zalis mqone gadawyvetilebas. niSandoblivia, rom es Teoria Tavis droze gaziarebul iqna sabWoTa arbitraJebis mier. erT-erT gadawyvetilebaSi sabWoTa kavSiris savaWro-samrewvelo palatasTan arsebulma arbitraJma miuTiTa, rom saarbitraJo SeTanxmeba aris sapro-ceso SeTanxmeb da arsebobs materialur-samarTlebrivi SeTanxmebisagan (xelSekrulebisagan) damoukideblad.368

TiTqmis yvela avtori, romelic arbitraJs exeba, saWirod Tvlis am Teoriebze yuradRebis gamaxvilebas. germanul iuridiul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom saarbitraJo SeTanxmeba saproceso xelSekrulebaa. aRniSnuli daskvna germanuli ZPO-s §1031 analizis safuZvelzea gakeTebuli.369 SeiZleba iTqvas, rom mosazreba saarbitraJo SeTanxmebis saproceso samarTlebrivi bunebis Sesaxeb germaniaSi gabatonebulad iTvleba.370 zogierTi Sveicarieli iuristi aseve miiCnevs, rom arbitraJi saproceso samarTlis nawilia.371 Sereuli Teoria

XX saukunis 50-ian wlebSi scades zemoaRniSnuli ori Teoriis sinTezi da aRiares arbitraJis bunebaSi rogorc materialur samarTlebrivi (saxelSekrulebo), aseve saproceso elementebis

368 Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник Москва Издателъство БЕК, 2001, с. 144-145 369Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac, Hamburg, 2004, s. 71; aseve Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 65 370Eckstein-Puhl, Christine Prozessbetrug im Schiedsverfahren Saarbrücker Studien zum Privat und Wirtstchaftsrecht herausgegeben von Johann Paul Bauer, Michael Martinek, und Helmut Rußmann Band, 50, s. 33 371Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern, 2005, s. 11

arseboba. Aase Camoyalibda e.w ~Sereuli Teoria.~ am Teorias lunci kompleqsurs uwodebda.372

Sereuli Teoriis warmomadgenlebi aRiareben arbitraJis saproceso samarTlebriv bunebas, magram, amave dros, saarbitraJo SeTanxmebas miiCneven materialur samarTlebriv xelSekrulebad, romelsac saproceso samarTlebrivi Sedegebi mohyveba.373 germaniis uzenaesi sasamarTlos erT-erTi gadawyvetilebis Tanaxmad, saarbitraJoO SeTanxmeba aris kerZosamarTlebrivi SeTanxmeba saproceso urTierTobe-bis Sesaxeb.374bergers miaCnia, rom arbitraJs aqvs rogorc saxelSekru-lebo, aseve saproceso xasiaTi.375

Sereuli Teoria danarCen orTan SedarebiT axalgazrdaa. rogorc ukve aRiniSna, am Teoriis warmomadgenlebi Tvlian, rom arbitraJi saxelSekrulebo da iurisdiqciuli elementebis kombinacias warmoadgens.376 aqve unda aRiniSnos, rom arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis inglisuri komentaris avtori swored am Teorias aniWebs upi-ratesobas.377

arbitraJisa da saarbitraJo SeTanxmebis Sesaxeb arsebuli mecnieruli Teoriebi amiT ar amoiwureba. XX saukunis 60-ian wlebSi warmoiSva kidev erTi, e.w ~avtonomiuri Teoria.~ am Teoriis fuZemdeblad iTvleba frangi iuristi rubelen deviSi. mas surda erTi zenacionaluri arbitraJis Camoyalibeba, romelic Tavisufali iqneboda yvela qveynis samarTlebrivi sistemis gavlenisagan.378

socialuri urTierTobebi imdenad winaaRmdegobrivia, rom am urT-ierTobebTan dakavSirebuli cnebebisa da kategoriebis absoluturi saxiT Camoyalibeba SeuZlebelia. mniSvneloba aqvs ara ama Tu im aspeqtze yuradRebis gamaxvilebas, an am aspeqtebis sinTezs, romelic mainc ar iqneba bolomde efeqturi, aramed funqciebis da miznebis gamokveTas. ra funqcia unda Seasrulos konkretulma normam da ra mizani miiRweva am konkretuli funqciis SesrulebiT. amiT samarT-lebrivi insititutis Sinaarsis garkveva dasrulebulad unda CaiTvalos.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, gasaziarebelia Sveicarul iuridiul literaturaSi gamoTqmuli mosazreba, romlis Tanaxmadac, mniSvnelovani ar aris saarbitraJo SeTanxmeba, saproceso xelSekrulebaa, materialuri, Tu moicavs rogorc saproceso, aseve

372 Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник Москва Издателъство БЕК, 2001, с. 144 373 Eckstein-Puhl, Christine Prozessbetrug im Schiedsverfahren Saarbrücker Studien zum Privat und Wirtstchaftsrecht herausgegeben von Johann Paul Bauer, Michael Martinek, und Helmut Rußmann Band, 50, s. 27-29 374 Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник Москва Издателъство БЕК, 2001, с. 145 375 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International, 2006, p. 295 376 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules, 1999, s. 149 377 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 58 378Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник Москва Издателъство БЕК, 2001, с. 146

materialur samarTlebriv elementebs. Uufro mniSvnelovania saarb-itraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi. magaliTad is, rom saar-bitraJo SeTanxmeba imanenturad gulisxmobs sasamarTlos iurisdiqciis gamoricxvas im konkretul davasTan dakavSirebiT, romelic mxareebma gansaxilvelad arbitraJs dauqvemdebares.379

saeWvoa, rom arbitraJisa da saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi bunebis Sesaxeb Teoriebs da am Teoriebis nebismier kombinacias raime praqtikuli daniSnuleba hqondes. saarbitraJo SeTanxmeba davis gadawyvetis Sesaxeb mxareTa erToblivi nebaa, romelic legitimurs xdis arbitraJis, rogorc davebis gadawyvetis meqanizmis gamoyenebas. es meqanizmi ganxvavebuli warmatebiT gamoiyeneba rogorc sajaro, aseve kerZosamarTlebrivi, rogorc saerTaSoriso, aseve erTi saxelmwifos farglebSi arsebuli davebis gadawyvetisaTvis. Znelad warmosadgenia, rom sasamarTlo, an arbitraJi konkretuli saqmis gadawyvetisas mniSvnelobas aniWebdes msgavsi saxis Teoriebs, Tumca gamonaklisebi, ra Tqma unda, arsebobs. erT-erT aseT gamonakliss germaniis uzenaesi sasamarTlo warmoadgens, romelmac saWirod CaTvala sakuTari azri gamoeTqva materialur, saproceso da Sereul TeoriebTan dakavSirebiT. am sasamarTlom erT-erT gadawyvetilebaSi miuTiTa, rom saarbitraJo SeTanxmeba aris materialur samarTlebrivi xelSekruleba, romelsac aqvs saproceso samarTlebrivi sagani (… .handelt sich um einen materiellrechtlichen Vertrag über einen prozessrechtlichen Gegenstand).380

mecnieruli Teoriebis kritikuli Sefaseba ar niSnavs maTi mniSvnelobis absolutur uaryofas. piriqiT, es Teoriebi iuristebis samarTlebrivi azrovnebis stilze miuTiTeben da sakmaod saintereso daskvnebis gakeTebis safuZvels iZlevian. magaliTad SeiZleba moviyvanoT saarbitraJo SeTanxmebis Sesaxeb Teoriebis gavrceleba aSS-sa da germaniaSi. am or qveyanaSi arsebuli Sexedulebebi samarTlebrivi azrovnebis stilis kontrastulobis saukeTeso magaliTad SeiZleba Cai-Tvalos.

germaniaSi Tvlian, rom arbitraJi sasamarTlos aleternativa da kerZo marTlmsajulebaa. aSS-Si miaCniaT, rom arbitraJi biznesia, biznesis nairsaxeobaa, romelic „klientebs“ davis iafad swrafad da kvalificiurad gadawyvetas sTavazobs. germaniaSi Tvlian, rom arbitraJi saproceso samarTlis institutia. aSS-Si miaCniaT, rom arbitraJs mkveTrad gamoxatuli saxelSekrulebo xasiaTi aqvs. es gansxvavebebi pirdapir gavlenas axdens rogorc am qveynebis kanonm-deblobis, aseve saarbitraJo da sasamarTlo praqtikis ganviTarebaze.

TiToeuli marTlwesrigi nebismier samarTlebriv instituts mxolod misTvis damaxasiaTebeli stiliT ayalibebs da aviTarebs. es kidev ufro sainteresos xdis arbitraJTan dakavSirebuli sakiTxebis kvlevas. Gganxvavebuli marTlwesrigebis Seswavla, TiToeuli maTganis dadebiTi da uaryofiTi mxareebis ganxilva, axali da originaluri midgomebis formirebisa da praqtikaSi maTi warmatebuli danergvis SesaZleblobas iZleva.

§4 GsaarbitraJo SeTanxmebis mxareebi (subieqtebi) 379 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern, 2006, s 105 380 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 61

mxareTa nebis avtonomias yvelaze farTo farglebi swored

saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisas aqvs. rogorc wesi, mxareebs aqvT SesaZlebloba, SeaTanxmon saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebu-li nebismieri detali. AarbitrTa ufleba sakuTari Sexedulebisamebr miiRon gadawyvetileba ama Tu sakiTxze, mxareTa SeTanxmebidan unda gamomdinareobdes.381 arbitraJis iniciativebi saarbitraJo ganxilvis calkeul sakiTxebTan mimarTebaSi ar unda ewinaaRmdegebodes mxareTa SeTanxmebas.

kaufman-koleris ganmartebiT, mxareTa kerZo avtonomiis samarTlebrivi Sinaarsi gulisxmobs, rom mxareTa mier SeTanxmebul wesebs aqvT upiratesi Zala arbitraJis mier dadgenilTan SedarebiT, rac imas niSnavs, rom mxareTa SeTanxmeba arbitrebisaTvis savaldebulo Zalis mqonea.382

subieqtebis kerZo avtonomiis farTo farglebi aRiarebulia saxelmwifoTa umravlesobis kanonmdeblobiT. magaliTad, germanuli samoqalaqo saproceso kodeqsis (ZPO §1042) Tanaxmad mxareebi gansazRvraven saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebul saproceso sakiTxebs.383

saerTaSoriso arbitraJTan dakavSirebuli urTierTobebis subieqtebis iuridiuli SesaZlebloba dadon saarbitraJo SeTanxmeba ganisazRvreba calkeuli saxelmwifoebis kanonmdeblobiT da saerTa-Soriso xelSekrulebebiT. Aam dros mniSvnelovania, romeli samarTali unda iqnes gamoyenebuli saarbitraJo SeTanxmebis dadebis uflebamosilebis Semowmebisas.

niu-iorkis konvenciis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmebis mxareebi qmedunarianni unda iyvnen im saxelmwifos kanonmdeblobis mixedviT, romelsac TviTon ganekuTvnebian.384

aqve unda aRiniSnos niu-iorkis konvenciis erT-erTi muxlis bundovani formulireba. kerZod, saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis erT-erTi safuZvelia, roca mxare “garkveulwilad qmeduunaro iyo” (under some incapicity) saarbitraJo SeTanxmebis dadebaze. rusuli teqsti iyenebs sityvaTSeTanxmebas “Вкакой-либомеренедееспособны.”385 ”garkveulwilad qmeduunaro” bundovani formulirebaa. SeiZleba aq igulisxmebodes qmedunarianobis SezRudvis SemTxvevebi, Tumca calsaxad arc amis mtkicebis safuZveli arsebobs.

saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvenciis me-6 muxli adgens, rom Tu xelSemkvreli saxelmwifos sasamarTlom unda imsjelos, hqondaT Tu ara mxareebs saarbitraJo SeTanxebis dadebis ufleba, maSin es sakiTxi unda gadawydes im saxelmwifos samarTlis mixedviT, romelic am subieqtebis mimarT unda iqnes gamoyenebuli.386

saarbitraJo SeTanxmeba da misi samarTlebrivi Sedegebi gansxvavebulia mxareTa Soris arsebuli nebismieri sxva garigebisa da

381Sdr. Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 81 382 Kaufmann-Kohler, Gabrielle The governing law, fact or law? A transnational rule on establishing its content wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration, Edited by Markus Wirth, ASA Swiss Arbitration Association, 2006, p. 81 383 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 81 384Seadare, aseve, ZPO, §1059 385“Бейкер и Макензи”, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 428 386 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 394

misi samarTlebrivi Sedegebisagan. Sesabamisad, subieqtTa gansazRvruli Tu ganusazRvreli wrisaTvis aseTi SeTanxmebis dadebis uflebamosilebis miniWeba mxolod da mxolod kanonmdeblis kompetenciaSi unda Sediodes. es sakiTxi gansakuTrebiT mniSvnelovnia sajaro samarTlis iuridiuli pirebisaTvis, vinaidan maTi uflebau-narianoba da qmedunarianoba ganisazRvreba ara mxolod zogadi wesebis, aramed specialuri normatiuli Tu individualuri samarTlebrivi aqtebis safuZvelze. am subieqtebis saarbitraJo SeTanxmebaSi monawileoba unda Sefasdes yovel konkretul SemTxvevaSi Sesabamisi samarTlebrivi urTierTobebis kompleqsuri analizis Semdeg. fizikuri pirebi

Sveduri samarTlis mixedviT, iseTi sakiTxebi, rogoricaa mxaris uflebamosileba, dados saarbitraJo SeTanxmeba da aseTi SeTanxmebis dadeba warmomadgenlis mier, unda gadawydes im saxelmwifos kanonmdeblobis mixedviT, romelTanac mxares aqvs intensiuri kavSiri moqalaqeobis, an sacxovrebeli adgilis saxiT, es sakiTxi ki, Tavis mxriv, unda ganisazRvros Sveduri koliziuri samarTlis Sesabamisad.387

germanuli samarTali saarbitraJo SeTanxmebis subieqtebis saarbitraJo uflebaunarianobis gansazRvris kriteriumad iRebs lex personalis. Ffizikuri pirebisaTvis lex personalis aris im saxelmwifos samarTali, romelsac es subieqti ganekuTvneba.388

SveicariaSi saarbitraJo uflebaunarianobis sakiTxi wydeba im koliziuri normebis Sesabamisad, romelic Seexeba zogadad uflebaunarianobis sakiTxs. Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis kanonis 34-e muxlis Tanaxmad, fizikuri piris uflebaunarianobis sakiTxi wydeba Sveicariis samarTlis mixedviT.389

franguli samarTlis mixedviT fizikuri pirebis saarbitraJo ufl-ebaunarianobis sakiTxi unda gadawydes im saxelmwifos samarTlis mix-edviT, romlis moqalaqecaa es piri.390

inglisis saarbitraJo kanonmdeblobis Tanaxmad, Tu mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli, erT-erTi mxaris gar-dacvaleba ar iwvevs saarbitraJo SeTanxmebis Sewyvetas. am SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi gavrceldeba mis memkvidreebze. amave dros, es muxli ar ewinaaRmdegeba inglisis kanonmdeblobis im debulebebs, romelTa Tanaxmadac gansazRvruli uflebebi, an valdebulebebi wydeba piris gardacvalebasTan erTad.391 aq SeiZleba moyvanil iqnes aseTi mag-aliTi: cnobil mxatvars xelSekruleba hqonda cnobil politikosTan misi portretis daxatvasTan dakavSirebiT. xelSekruleba iTvaliswinebda saarbitraJo SeTanxmebas. mxatvris gardacvalebis SemTxvevaSi mxatvris Svili, romelic musikosia, ver Seasrulebs

387 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 316 388 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 159 389 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 160. 390 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 157 391 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 37

xelSekrulebas da mis mimarT arc saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba ar daiSveba. Tu xelSekrulebiT gaTvaliswinebul valdebulebas gardacvlilis uSualo monawileobis gareSe misi uflebamonacvle ver Seasrulebs, maSin am xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis memkvidreze gavrcelebac gamoricxuli unda iyos.

fizikur pirebTan dakavSirebiT gamoyenebuli unda iqnes an im saxelmwifos samarTali, sadac fizikur pirs aqvs sacxovrebeli adgili, an Cveulebrivi adgilsamyofeli, an is samarTali, romelTanac fizikuri piris mier dadebul ZiriTad xelSekrulebas aqvs yvelaze mWidro kavSiri.392

Sveduri saarbitraJo kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli mowesrigebis mixedviT, saarbitraJo SeTanxmebis subieqtebis mimarT gamosayenebeli samarTali unda ganvasxvavoT TviT saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTlisagan.393 es midgoma gamarTlebulad unda CaiTvalos. Tu saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTlis arCeva Cveulebrivi movlenaa, fizikuri piris mier misi uflebauanarianobis mimarT gamosayenebeli samarTlis arCeva cota komikuric iqneba. ZiriTadi principi am SemTxvevaSi SeiZleba iyos sasamarTlos mier im koliziuri normebis gansazRvra, romelsac is CaT-vlis gamosayeneblad da am koliziuri normebiT fizikuri piris uflebamosilebis sakiTxis Sefaseba. iuridiuli pirebi

iuridiuli pirebis sakiTxi sasamarTlo praqtikisa da mecnierebis debatebis sagania. zogierTi saxelmwifos sasamarTlo iuridiuli piris samarTlebriv SesaZleblobas, dados saarbitraJo SeTanxmeba, gansazRvravs im saxelmwifos samarTalis mixedviT, sadac iuridiul pirs aqvs adgilsamyofeli. iuristTa nawili e.w dafuZnebis Teoriis momxrea, romelic im saxelmwifos samarTlis gamoyenebas gulisxmobs, sadac iuridiuli piria dafuZnebuli.394

saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb Sveicariis kanonis 154-e muxlis Tanaxmad, iuridiuli piris registraciis samarTali gansaz-Rvravs am iuridiuli piris uflebaunarianobis sakiTxs, Tu registracia da publicity rules of this law erTmaneTs Seesabameba. Tu es normebi erTmaneTs ar Seesabameba, maSin im saxelmwifos samarTlis mixedviT, sadac iuridiul pirs aqvs moqmedi ofisi (struqtura). Tu ar arsebobs arc registraciis samarTali da arc publicity rules, maSin gamoyeneba im saxe-lmwifos samarTali, romlis mixedviTac organizebulia kompania. Ees

392 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 156 393 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 312 394 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 159

wesi gamoiyeneba ara mxolod kompaniebis, aramed amxanagobis tipis sazogadoebebis mimarTac (partnerships).395

franguli samarTlis mixedviT, iuridiuli piris uflebaunariano-bis mimarT gamoiyeneba im saxelmwifos samarTali, sadac iuridiul pirs aqvs moqmedi administraciis adgilsamyofeli.396

inglisuri samarTalis mixedviT, hqonda Tu ara korporacias saarbitraJo SeTanxmebis dadebis ufleba, unda gadawydes rogorc misi registraciis adgilze moqmedi samarTlis, aseve ZiriTadi xelSekrulebis mimarT gamosayenebeli samarTlis mixedviT. rogorc literaturaSi miuTiTeben, korporaciam am dros orive samarTlis gamocda waramtebiT unda Caabaros.397

Ddaskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom gamoiyeneba Sesabamisi saxel-mwifos koliziuri samarTlis is normebi, romlebic Seexebian iuridiuli piris uflebaunarianobis ganmsazRvrel samarTals. iseve, rogorc fizikur pirebTan mimarTebaSi, iuridiuli pirebisaTvis maTi uflebaunarianobis ganmsazRvreli samarTlis arCevis uflebis miniWeba ar iqneba swori. Aam dros gadamwyvetia, romeli saxelmwifos sasamar-Tlos mimarTa mxarem da rogor aris daregulirebeli am saxelmwifos samarTlis mixedviT iuridiuli pirebis uflebaunarianobis koliziur-samarTlebrivi aspeqtebi. saxelmwifo

SeiZleba Tu ara arbitraJma ganixilos dava, romlis mxarecaa saxelmwifo an saxelmwifos mier kontrolirebadi iuridiuli piri? es sakiTxi saerTaSoriso arbitraJis sferoSi erT-erT sadavo sakiTxad iTvleba. Tanamedrove kanonmdeblobasa da praqtikaSi arsebuli tendenciis Tanaxmad, Tu saxelmwifo aris komerciuli garigebis mxare da sakuTari nebiT awers xels saarbitraJo SeTanxmebas, maSin arbitraJis kompetenciis mimarT gamoTqmuli preteziebi romelic emyareba am saxelmwifos Sida kanonmdeblobas, iSviaTad SeiZleba iqnas gaziarebuli.398

Sveduri samarTlis mixedviT (the Government Bill) saxelmwifos, an saxe-lmwifos mier kontrolirebad kompanias, ar aqvs ufleba miuTiTos Tavis kanonmdeblobaze sakiTxis Sefasebisas, hqonda Tu ara mas saarbitraJo SeTanxmebis dadebis ufleba (according to the Government Bill, a state or state controlled company schould not be able to automatically invoke its own legislation with respect to the assessment of its own authority to enter into an arbitration agre-ement.).399

saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis sxva subieqtebze gavrcelebaze msjelobisas miuTiTeben Sveicaruli iuridiuli mecnierebis mier ganviTarebul e.w normatiuli konsensusis Teoriaze. Am

395Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 160. 396 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 157 397 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 156 398 ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international, 2004, p. 299 399 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 316

Teoriis Tanaxmad, mxareTa nebad iTvleba ara maTi realuri survili, aramed is, rac meore mxares SeeZlo safuZvlianad evarauda kontrahentis nebasTan dakavSirebiT (the law does not give effect to the real will of a party, but to what the other party could resoneably believe as being the real will of its counterpart.).400

Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis kanonis 177-e muxlis meore nawilis Tanaxmad, Tu saarbitraJo ganxilvis mxare aris saxelmwifo, saxelmwifos mier kontrolirebadi sawarmo, an saxelmwifos mikuTvnebuli romelime organizacia, mas ar SeuZlia daeyrdnos sakuTar samarTals im mizniT, rom sadavo gaxados davis arbitraJis mier ganxilvis marTlzomiereba (arbitrability), an Tavisi uflebamosileba, iyos saarbitraJo ganxilvis mxare.401

rogorc am muxlis komentarSi aRniSnaven, misi daniSnulebaa daicvas good faith, roca saxelmwifo cdilobs Tavidan aicilos arasasurveli saarbitraJo ganxilva.402sajarosamarTlebrivma statusma ar unda moaxdinos gavlena saxelmwifos im valdebulebebze, romelic gamomdinareobs kerZo samarTlidan da kerZosamarTlebrivi urTier-Tobebidan.403

literaturaSi gavrcelebuli mosazrebiT, saxelmwifos mowina-aRmdege mxares ar aqvs ufleba miuTiTos Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis 177-e muxlis meore nawilze, Tu man icoda, an SeiZ-leboda scodnoda, rom saxelmwifo, an masze damokidebuli sawarmo moqmedebda `Tavisi” samarTlebrivi normebis sawinaaRmdegod saarbi-traJo SeTanxmebis dadebis dros. Uunda aRiniSnos, rom am mosazrebas kritikosebic hyavs.404

amerikul iuridiul literaturasa da praqtikaSi lex mercatoria-s erT-erT aRiarebul principad miiCneva, rom saxelmwifo organos ar aqvs ufleba, uari Tqvas sakuTari valdebulebebis Sesrulebaze imaze miTiTebiT, rom mas ar hqonda saarbitraJo SeTanxmebis dadebis ufleba, an ganacxados, rom SeTanxmeba namdvili ar aris am saxelmwifo organos mimarT gamosayenebeli saproceso formalobebis daucvelobis gamo (A state entity cannot be permitted to evade the enforcement of its obligations by denying its own capicity to make a binding agreement to arbitrate, or by asserting that the agreement is unenforceable for want of procedural formalities to which the entity is subject).405

sajaro samarTlis iuridiuli pirebis mier saarbitraJo SeTanxmebis dadebisas unda gairkves, cnobisa da aRsrulebis sakiTxis ganmxilveli saxelmwifos kanonmdeblobiT (lex fori) aris Tu ara uflebamosili sajaro samarTlis iuridiuli piri dados saarbitraJo

400 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 86-87. 401 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider, Kluwer Law International, 2000, s. 317 402 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute, Editor Stephen V. Berti, General Editors Heinrich Honsell, Nedim Peter, Vogt Anton, K. Schneider, Kluwer Law International, 2000, s. 324 403 Müller, Christoph International Arbitration, A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004, p. 26 404International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute, Editor Stephen V. Berti, General Editors Heinrich Honsell, Nedim Peter, Vogt Anton, K. Schneider, Kluwer Law International, 2000, s. 326 405 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc., 2005, p.171

SeTanxmeba. aSS-Si saxelmwifos mier kontrolirebad sawarmoebsa da saxelmwifo organoebs mxolod kanoniT maTTvis aseTi uflebamosilebis miniWebis SemTxvevaSi SeuZliaT dadon saarbitraJo SeTanxmeba.406

saqarTvelos uzenaes sasamarTlos erTxel ukve hqonda SesaZlebloba daefiqsirebina Tavisi pozicia am sakiTxTan dakavSirebiT. saqarTvelos erT-erTma umsxvilesma saaqcio sazogadoebam, romlis aqciaTa sakontrolo paketsac saxelmwifo flobda, dado saarbitraJo SeTanxmeba erT-erT inglisur kompaniasTan. xelSekrulebis standartuli pirobebis 13.2 punqtis Tanaxmad, kontraqtidan gamomdinare, an masTan dakavSirebuli nebismieri dava, unda gadaewyvita londonis saarbitraJo sasamarTlos 1996 wlis arbitraJis Sesaxeb kanonis, an mas Semdeg amoqmedebuli cvlilebebis Sesabamisad.407 2003 wlis 25 aprilis gadawyvetilebiT londonis saarbitraJo tribunalma qarTul kompanias daakisra garkveuli Tanxis gadaxda.

qarTuli saaqcio sazogadoebis warmomadgenlis miTiTebiT, Suamdgomloba saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb ar unda dakmayofilebuliyo, “ucxoeTis saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb” konvenciis me-5 muxlis “a” da “d” qvepunqtebis Tanaxmad. kerZod: saqarTvelos prezi-dentis 2001 wlis 31 dekembris #544 brZanebulebiT damtkicebuli saqarTvelos iusticiis saministros debulebis me-4 muxlis “z” qvepun-qtis Sesabamisad, im sawarmoTa mier, romlebSic saxelmwifo flobs aqciaTa sakontrolo pakets, an wilis 50 procentze mets, dadebul im xelSekrulebaTa vizireba, romlebic saqarTveloSi arsebuli an saerTaSoriso kerZo arbitraJebis gansjadia, miekuTvneba saqarTvelos iusticiis saministros kompetencias. qarxnis warmomadgenlis mosazrebiT, vinaidan sadavo xelSekrulebiT mxareTa Soris dava arbitraJis gansjadia, xelSekruleba saWiroebda vizirebas saqarTvelos iusticiis saministros mier, rac ar momxdara. aqedan gamomdinare, xe-lSekruleba ar SeiZleba CaiTvalos iuridiuli Zalis mqone dokum-entad. konvenciis Tanaxmad ki, unda CaiTvalos, rom mxareebi qmeduunaroni arian.408

saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom miiCnia, rom “iuridiuli pirebis qmedunarianoba xorcieldeba misi organoebis meSveobiT, amitom iuridiuli piris qmedunarianobis sakiTxis ganxilvisas mniSvnelovania is, Tu vin, an romeli organo, axorcielebs iuridiuli piris saxeliT saqmianobas, vin warmoadgens mas mesame pirebTan urTierTobaSi da is, Tu vin iRebs samarTlebrivad mniSvnelovan gadawyvetilebebs TviT iuridiuli piris SigniT. “mewarmeTa Sesaxeb” saqarTvelos kanonis 9.4 muxlis Tanaxmad, direqtorebi sazogadoebas warmoadgenen mesame pireb-Tan urTierTobaSi. warmomadgenlobiTi urTierToba mesame pirebTan urTierTobaSi ar SeiZleba SeizRudos. Aamave kanonis 55.9 muxli gansaz-Rvravs saqmianobis calkeul saxeebs, romelTa ganxorcieleba direqtorebs SeuZliaT mxolod sameTvalyureo sabWos TanxmobiT. sam-

406Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 126 407saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 2 aprilis ganCineba, saqme #a-204-S-43-03 408saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 2 aprilis ganCineba, saqme #a-204-S-43-03

eTvalyureo sabWos Tanxmoba, rogorc wesi, formalur xasiaTs atarebs. mesame pirs ar sWirdeba imis garkveva, uflebamosili iyo Tu ara direqtori daedo garigeba. gansaxilvel SemTxvevaSi direqtoris ufle-bamosilebis SezRudvis Sesaxeb ar aris warmodgenili raime sabuTi. amdenad, saqarTvelos kanonmdeblobis mixedviTac, mxareTa SeTanxmeba ar aris baTili.”409

safrangeTis samoqalaqo saproceso kodeqsis 2060 muxlis Tanaxmad, sajaro samarTlis iuridiul pirebs saarbitraJo SeTanxmebis dadebis uflebamosileba zogadad CamorTmeuli aqvT, magram 1964 wlidan sasamarTlo praqtikaSi aRiarebulad iTvleba, rom es SezRudva saerTaSoriso arbitraJs ar Seexeba. 410

franguli arbitraJebi da sasamarTloebi TiTqmis yvela sakiTxze sakmaod saintereso praqtikas qmnian. ekvadorulma saxelmwifo kompaniam (public entity) lizingiT aiRo franguli kompaniisagan raRac mowyobiloba. xelSekruleba iTvaliswinebda davis ganxilvas ICC arbitraJis mer. saarbitraJo ganxilvis adgilad arCeul iqna Jeneva, gamosayenebel samarTlad - ekvadoris samarTali. lizingiT aRebuli mowyobiloba dazianda. franguli mxaris damzRvevebma, romlebzec gadavida lizingis gamcemis moTxovna (sadazRvevo kompaniam aunazRaura lizingis gamcems sadazRvevo Tanxa da sanacvlod masze gadavida moTxovnis ufleba lizingis mimRebis winaaRmdeg. niSandoblivia, rom es uflebamonacvleoba sadaod aravis gauxdia. g.c.), daiwyes saarbitraJo procesi ekvadoruli mxaris winaaRmdeg. mxareebi SeTanxmdnen, rom lizingis gamcemi kompania mesame pirad iqneboda CarTuli saarbitraJo ganxilvaSi. ekvadorulma kompaniam miuTiTa, rom ekvadoruli samarTlis Tanaxmad, dauSvebelia saxelmwifo kompania SeTanxmebiT daeqvemdebaros romelime ucxouri saxelmwifos sasamarTlos iurisdiqcias an saerTaSoriso arbitraJs. arbitraJma ar gaiziara mxaris mosazreba da miuTiTa ekvadoris uzenaesi sasamarTlos praqtikaze. kerZod, uzenaesma sasamarTlom cno im saarbitraJo SeTanxmebis kanoniereba, romelic iTvaliswinebda ekvadorul saxelmwifo kompaniasa da ucxoel investors Soris warmoSobili davis ganxilvas ekvadorSi. arbitraJma ar gaiziara mxaris argumenti, rom im SemTxvevaSi saarbitraJo ganxilvis adgili ekvadorSi iyo. arbitraJma aseve miuTiTa zogadad saerTaSoriso arbitraJisa da Sveicariis saerTaSoriso saarbitraJo kanonmdeblobis principze, romlis Tanaxmadac saxelmwifos ar aqvs uf-leba sakuTar kanonmdeblobaze dayrdnobiT uari Tqvas saarbitraJo SeTanxmebaze, romelic mis mier aris dadebuli. saqme amiT ar dasrulebula. ekvadoruli mxaris damzRvevma sasamarTlos mimarTa ekvadorSi, mopasuxed miuTiTa lizingis gamcemi da moiTxova saarbitraJo SeTanxmebis baTilad (void) aRiareba. Eekvadorulma mxarem sasamarTlo procesis damTavrebamde moiTxova saarbitraJo ganxilvis SeCereba. arbitraJma es moTxovnac uaryo da miuTiTa, rom sasamarTlo da saarbitraJo ganxilvis mxareebi erTi da igive subieqtebi ar arian, anu dava mimdinareobs sxvadasxva mxareebs Soris. garda amisa, sasamarTlo procesi ekvadorSi daiwyo saarbitraJo ganxilvaze gvian.411

409saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 2 aprilis ganCineba, saqme #a-204-S-43-03 410Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 44 411 ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international, 2004, p. 299-300

rogorc Cans, saxelmwifos mier sakuTar kanonmdeblobaze miTiTeba safrangeTSi ver gaxdeba saarbitraJo SeTanxmebis Sewyvetis, an SeCereb-is safuZveli.

franguli sasamarTloebi saxelmwifos mimarT yovelTvis gansakuT-rebuli sifrTxiliT gamoirCevian. amis mizezia saxelmwifos ormagi samarTlebrivi buneba. erTi mxriv is aRWurvilia suverenitetiT da meore mxriv, monawileobs saerTaSoriso biznes urTierTobebSi, rogorc kerZo samarTlis subieqti. saarbitraJo SeTanxmebis dadeba saxelmwifos mier ganimarteba, rogorc nebayoflobiTi uari saxelmwifos imunitetze.412

1991 wels parizis saapelacio sasamarTlos unda gadaewyvita saarbitraJo SeTanxmebis baTilobis sakiTxi. marTalia, iranis saxelmwifos kuTvnili qonebiT dafuZnebul da Sesabamisad saxelmwifos mier kontrolirebad sawarmos iranis kanonmdeblobiT ar hqonda saarbitraJo SeTanxmebis dadebis ufleba, magram sasamarTlom CaTvala, rom iranis kanonmdeblobis es normebi da Sesabamisad, am normebze dayrdnobiT saarbitraJo SeTanxmebis baTilobaze miTiTeba ewinaaRmd-egeboda saerTaSoriso sajaro wesrigs. zogierTma avtorma miiCnia, rom am gadawyvetilebiT franguli sasamarTlo metismetad SeiWra ucxo saxelmwifos kompetenciaSi. zogadi principis Tanaxmad, saxelmwifom TviTon unda gadawyvitos, aqvs Tu ara mas da masze damokidebul, an masTan dakavSirebul iuridiul pirebs saarbitraJo SeTanxmebis dadebis ufleba. aqve imasac gaesva xazi, rom roca saxelmwifo sawarmo debs xuT xelSekrulebas da xuTive maTgani Seicavs saarbitraJo SeTanxmebas, maSin nebismier mesame pirs SeuZlia ivaraudos, rom saxelmwifo, romel-Tanac am sawarmos mWidro kavSiri aqvs, eTanxmeba am saarbitraJo SeTanxmebas da saarbitraJo SeTanxmebis sakanonmdeblo akrZalva aRar moqmedebs.413N

rogorc Cans, am konkretul SemTxvevaSi qarTuli da franguli sasamarTloebi erTi da imave principidan gamomdinare iReben gadawyvetilebas. faqtiurad, saxelmwifo organoebi jer TviTonve arRveven `Tavisi” kanonmdeblobiT dadgenil moTxovnebs, rac saarbitraJo SeTanxmebis dadebis akrZalvas Seexeba, Semdeg ki uTiTeben am darRvevaze da iTxoven am mizeziT saarbitraJo SeTanxmebis gabaTile-bas. Tu saqarTvelos SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli iyo saarbitraJo SeTanxmebis dadebisas specialuri proceduris dacva (iusticiis saministros vizireba), iranis SemTxvevaSi aseTi SeTanxmebis dadeba saerTod ikrZaleboda. Sinaarsobrivad orive maTgani ukavSirdeba saarbitraJo SeTanxmebis dadebaze sajarosamarTlebrivi SezRudvebis dawesebas. rogorc franguli, aseve qarTuli sasamarTlo aseTi SezRudvebis winaaRmdegia.

rogorc Cans, saxelmwifoebs da maT mier kontrolirebad iuridiul pirebs naklebad unda hqondeT sasamarTlos, an arbitraJis mxridan sajarosamarTlebrivi SezRudvebis gaTvaliswinebis imedi. momxmarebeli

412Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 44 413Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 50

momxmarebelTa uflebebis dacva ocdameerTe saukunis dasawyisis erT-erTi aqtualuri Temaa, romelzec (ara mxolod iuristebi) mTeli msoflios masStabiT msjeloben da muSaoben. momxmarebelTa uflebebis arbitraJis saSualebiT dacvaze msjelobisas iuridiul literaturaSi aRniSnaven, rom saWiroa specialuri regulireba. ar unda moxdes ise, rom saarbitraJo ganxilva aRmoCndes momxmareblisaTvis „meore klasis“ samarTlebrivi dacvis saSualeba. TviT arbitraJis samarTlebrivi bu-nebidan gamomdinareobs, rom Cveulebrivi da samarTlebriv sakiTxebSi gaucnobierebeli momxmarebeli xelSekrulebaSi Cawerili saarbitraJo SeTanxmebis wyalobiT realuri da efeqturi samarTlebrivi dacvis gareSec ki darCes.414 Amomxmareblebis mier saarbitraJo SeTanxmebis da-debis sakiTxi TiTqmis yvela saxelmwifoSi metnaklebi simwvaviT dgas dRis wesrigSi. aseTi SeTanxmebis dadeba daSvebulia: safrangeTSi, germaniaSi, inglissa da aSS-Si. SveicariaSi zogierTi iuristi am sakiTxs eWvis qveS ayenebs.415

aSS-is sasamarTloebma ramdenime gadawyvetilebiT mxari dauWires momxmarebelsa da gamyidvels Soris davis warmoSobamde saarbitraJo SeTanxmebebis dadebas. Aamas Zalian seriozuli kritika mohyva ara mxolod iuristebis, aramed sazogadoebrivi azris mxridanac. „niu-iork Taimsi“, „vaSington posti“, „uol-strit jurnali“ da “san-francisko qronkli” statias statiaze aqveynebdnen amis sawinaaRmdegod. iuristebis nawili Tvlis, rom sasamarTloebma „arbitraJis mxardaWerisa da xelSewyobis nacionaluri politikis“ lozungis qveS gazardes monstri, romelic uaryofiTad moqmedebs momxmareblebis inte-resebze“.416 E

alabamas Statis kanonmdebloba davis warmoSobamde momxmarebelsa da kompanias Soris dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobas ar aRiarebs. zogierTi Stati zRudavs aseTi arbitraJis gamoyenebas da garkveuli pirobebis arsebobisas mxolod momxmarebels aniWebs arbitraJisaTvis mimarTvis uflebas. sxva Statebi aweseben teqnikur da formalur SezRudvebs: iTxoven rom saarbitraJo SeTanxmeba iyos xelmowerili orive mxaris mier da xelSekrulebaSi Setanili iyos gansxvavebuli SriftiT an/da saTauriT.417M

saeWvoa, rom am SezRudvebs realuri da efeqturi Sedegi mohyves. biznesi Zalian swrafad reagirebs Tavis sasargeblo siaxleebze. roca sasamarTloebma arbitraJebs dauWires mxari, konkretulma kompaniebma saarbitraJo SeTanxmebebi Seitanes TavianT xelSekrulebebSi, sadac, marTalia, patiosnad uxsnian momxmarebels arbitraJis raobas da mis samarTlebriv Sedegebs,418 magram momxmarebels arCevani ar rCeba: saarb-itraJo SeTanxmeba konkretuli SeTavazebis nawilia. Tu mas ar surs arbitraJSi wasvla, maSin ver miiRebs sasurvel saqonels an

414Weihe, Lars Der Schutz der Verbraucher im Recht der Schiedsgerichtbarkeit Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main, 2005, s. 322 415 Kaufmann-Kohler, Gabrielle; Schultz Thomas; Online dispute resolution, Challenges for contemporary Jusitce, International arbitration law library, Kluwer law internationall, 2004, p.172 416 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 142 417 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 157 418ixile magaliTad siti bankis mier xelSekrulebaSi Setanili saarbitraJo SeTanxmeba: Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 133-138

momsaxurebas. mas ubralod ar daudeben xelSekrulebas. meore mxriv, kompanias Sesrulebuli aqvs yvela formaluri moTxovna (gansxvavebuli Srifti, calke saTauriT gamoyofa, momxmareblisaTvis saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis ganmarteba da a.S) da darwmuneb-ulia, rom es saarbitraJo SeTanxmeba namdvilia. faqtiurad saxezea iZuleba, romelic nebayoflobiTobis principiT Zalian saintresod aris SefuTuli. gamosavali SeiZleba moiZebnos mimwodeblis valdebulebis dawesebaSi, mainc dados ZiriTadi xelSekruleba, Tu momxmarebeli uars ityvis saarbitraJo SeTanxmebis dadebaze.

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis me-6 muxlis Tanaxmad, Tu dava warmoiSoba kompaniasa da momxmarebels Soris pirvelis mier meorisaTvis saqonlis, momsaxurebis, an sxva produqtebis miwodebasTan dakavSirebiT, maSin ar daiSveba saarbitraJo SeTanxmebaze dayrdnoba (may not be relied on) Tu es saarbitraJo SeTanxmeba davis warmoSobamde iyo dadebuli. igive wesebi gamoiyeneba qiravnobisa da ijaris urTierT-obebis mimarT. am xelSekrulebebTan dakavSirebuli saarbitraJo SeTanxmeba CaiTvleba namdvilad, Tu aseTi SeTanxmebiT dadgenilia, rom arbitrTa Semadgenlobis funqciebi Sesrulebuli iqneba ijarisa da qiravnobis komisiis mier da Tu miwis kodeqsidan sxva ram ar gamomdinareobs. amave dros, es muxli ar gamoiyeneba, roca dava Seexeba damzRvevsa da polisis mflobels Soris dadebul xelSekrulebas da roca zemoaRniSnuli dazRveva efuZneba koleqtiuri, an jgufuri dazRvevis xelSekrulebas (collective agreement and group agreement). niSandoblivia, rom es muxli arc maSin gamoiyeneba, Tu SvedeTis saerTaSoriso valdebulebebi sxva rames gulisxmobs.419 ZiriTad xel-SekrulebaSi saarbitraJo SeTaxmebis gaTvaliswinebis akrZalva, aseve, SeiZleba CaiTvalos momxmarebelTa uflebebis dacvis efeqtur garan-tiad. Tu mimwodebels saarbitraJo SeTanxmebis dadebis SeTavazebis ufleba mxolod davis warmoSobis Semdeg eqneba, es saSualebas miscems momxmarebels davis warmoSobis Semdeg TviTonve gadawyvitos, surs Tu ara saarbitraJo ganxilvis organizeba.

germanul iuridiul literaturSi gamoTqmulia mosazreba, rom momxmarebelTan dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba ar SeiZleba iyos ZiriTadi xelSekrulebis nawili, is calke unda iyos formirebuli da ar unda Seicavdes sxva debulebebs, garda arbitraJTan dakavSirebuli regulirebebisa. aqedan gamomdinare saarbitraJo SeTanxmebis CarTva standartul xelSekrulebebSi, germanuli kanonmdeblobis Tanxmad, nam-dvilad ar CaiTvleba.420 germanuli doqtrinis mixedviT, momxmarebelTan saarbitraJo SeTanxmebis dadeba eleqtronuli formiT rekomendirebuli ar aris (ist. . . nicht empfehlenswert).421germanuli regulireba am SemTxvevaSi amerikulis analogiurad unda CaiTvalos. rogorc ukve aRiniSna, fo-rmaluri SezRudvebis daweseba xels ver SeuSlis msxvil mimwodeblebs momxmareblebisaTvis araxelsayreli saarbitraJo SeTanxmebis SeTavazebaSi.

419 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 98 420 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 69 421 Alexander, Martin Gerictsstands- und Schiedsvereinbarungen im E-Commerce sowie außergerichtliche Streitbeileging Verlag Dr. Kovac Hamburg, 2006, s. 396

Ooriginaluria faranguli samarTlis midgoma. momxmareblis mier davis warmoSobamde dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba Sida arbitraJis miznebisaTvis namdili ar aris, Tumca safrangeTis sakasacio sasamarTlom namdilad miiCnia SeTanxmeba, romlis safuZvelzec Sedga saerTaSoriso saarbitraJo ganxilva. sasamarTlos miTiTebiT CaiTvala, rom franguli samarTliT dadgenili SezRudvebi saerTaSoriso davebze ar SeiZleba gavrceldes.422 gamodis, rom Sida saarbitraJo ganxilvis dros franguli samarTli icavs momxmarebels, rasac ver vityviT saer-TaSoriso saarbitraJo ganxilvaze. Mam SemTxvevaSi momxmareblebis uflebebis dacvis interesi unda Sefasdes, rogorc saerTaSoriso saja-ro wesrigis Semadgeneli nawili da ara rogorc nacionaluri samarTliT dadgenili morigi formaluri SezRudva.

arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis 90-e muxlis Tanaxmad, am kanonis debulebebi gamoiyeneba imis miuxedavad, momxmarebeli fizikuri piria Tu iuridiuli (. . . where the consumer is a legal person as they apply where the consumer is a natural person.).423es debuleba aqtualuria ara mxolod inglisisaTvis.

Mmomxmareblis monawileobiT warmoSobili davebis arbitraJis mier ganxilva Sesabamisi samarTlebrivi garantiebis arsebobis pirobebSi dasaSvebad unda CaiTvalos. Tumca isic unda aRiniSnos, rom arbitraJi namdvilad ar aris aseTi specifiuri davebis gadawyvetisaTvis idealuri saSualeba. arsebobs idea, rom evrokavSiris wevri sa-xelmwifoebisaTvis Seiqmnas erTiani unificirebuli kanonmdebloba evropis masStabiT momxmarebelebsa da sawarmoebs Soris warmoSobili davebis gadawyvetis mizniT.424

Amicus Curiae anglo-amerikuli saproceso samarTali (gansakuTrebiT aSS-s samarTali) icnobs e.w Amicus Curiae instituts, romlis msgavsic arsebobda safrangeTSic. es aris „sasamarTlos megobari,“ avtorite-tuli pirovneba. inglisSi es SeiZleba iyos avtoritetuli advokati (Queen`s Counsel), romelic cxaddeba sasamarTlo procesze da gamoTqvams Tavis azrs samarTlebriv, an faqtobriv garemoebebTan dakavSirebiT. amave dros is ar aris arc mowme, arc eqsperti da arc mxaris interesebis damcveli. is gamodis, rogorc sazogadoebis warmomadgene-li. Mmisi azri aucileblad iqneba mosmenili, magram sasamarTlosTvis savaldebulo ar aris.425

Amicus Curiae ar aris procesis mxare, saboloo gadawyvetileba mas ar exeba. Mmisi monawileoba ganxilvaSi ganpirobebulia sajaro interesis dacviT.

sainteresoa, rom es instituti gamoyenebul iqna saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvebis dros. cxadia, Amicus Curiae ver CaiTvleba saarbitraJo ganxilvis sruluflebian monawiled da miT umetes

422 Kaufmann-Kohler, Gabrielle; Schultz Thomas; Online dispute resolution, Challenges for contemporary Jusitce, International arbitration law library, Kluwer law international, 2004, p.177 423 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 210 424 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 347 425 Favre-Bulle, Xavier Are arbitration proceedings still exclusively reserved for the parties? wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet, 2005, p. 206-207

saarbitraJo SeTanxmebis mxared (subieqtad), Tumca, mas mainc SeuZlia garkveuli garemoebebis arsebobisas saarbitraJo ganxilvis aqtiur monawiledac ki iqces. gansakuTrebiT maSin, rodesac saqmis faqtobrivi garemoebebi ukavaSirdeba ara mxolod kerZo, aramed sajaro interessac.

es instituti warmatebiT iqna gamoyenebuli CrdiloeT amerikuli saarbitraJo ganxilvis dros. dava ixileboda CrdiloeT amerikuli Tavisufali vaWrobis xelSekrulebidan (NAFTA—North America Free Trade Agreeement) gamomdinare, romlis monawile samive CrdiloeT-amerikuli saxelmwifoa (kanada, aSS da meqsika).

arbitraJi ixilavda davas kanadel investorsa da amerikis SeerTebul Statebs Soris, romelic Seexeboda qimiuri mrewvelobis sferoSi dadebul garigebas. erT-erTma saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciam, romelic kanadaSi iyo dafuZnebuli, moiTxova am saarbitraJo ganxilvaSi CarTva sajaro interesebidan gamomdinare. rogorc aSS-is, aseve kanadis xelisufleba daeTanxma am iniciativas. arbitraJma sakiTxi dadebiTad gadawyvita. miuTiTa UNCITRAL-is saarbitraJo reglamentis 15 (1) muxlze da daaskvna, rom arbitraJs aqvs ufleba saTanado safuZvlebis arsebobisas saarbitraJo ganxilvaSi CarTos arasamTavrobo organizaciebi, rogorc Amicus Curiae.426

kidev erTi magaliTi. saarbitraJo gadawyvetilebis mixedviT wagebulma mxarem (saarbitraJo ganxilva mimdinareobda SveicariaSi) mimarTa aSS-is sasamarTlos da arbitrebi daadanaSaula meqrTameobaSi The Racketeer Influenced and Corrupt Organizaions Act-ze (The RICO Act) miTiTebiT. samive arbitri, romelTa winaaRmdegac aSS-is sasamarTloSi mimdinareobda ganxilva, iyo Sveicariis saarbitraJo asociaciis wevri. asociaciam gadawyvita, miemarTa aSS-s sasamarTlosaTvis, rogorc Amicus Curiae. mas surda aexsna sasamrTlosTvis, rom roca arc erTi arbitri ar aris aSS-s moqalaqe da rodesac saarbitraJo ganxilvis adgili ar aris aSS, aSS-is sasamarTlos mier saqmis ganxilva ewinaaRmdegeba im samarTlebriv principebs, romelzec aris damyarebuli saerTaSoriso arbitraJi. amave dros asociacia miuTiTebda, rom Sveicarias, romelic warmoadgenda saarbitraJo ganxilvis adgils, aqvs yvela saTanado sam-arTlebrivi berketi imisaTvis, rom gamoZiebul iqnes, hqonda Tu ara adgili arbitrebis mxridan qrTamis aRebas. asociaciis prezidenti, aseve, xazs usvamda, rom saarbitraJo gadawyvetileba ZalaSi iqna datovebuli Sveicariis uzenaesi sasamarTlos mier.427 rogorc Cans, Amicus Curiae instituts, romelic anglo-amerikuli samarTlis pirmSoa, evropis kontinetzec mimarTaven xolme roca es saWiroa. Tumca sainteresoa, ramdenad SeZlebda asociacia am formis gamoyenebas, misi adresati rom germanuli an Sveicaruli sasamarTlo yofiliyo.

2006 wlis 17 marts ICSID arbitraJis Semadgenlobam (Tavmjdomare: Professor Jeswald W. Salacuse wevrebi: -Professor Gabrielle Kaufmann-Kohler Professor Pedro Nikken) gamoitana gadawyvetileba erT-erT saqmeze, sadac mxare iyo argentina. erT-erTi argentinuli arasamTavrobo organizaciis samma warmomadgenelma moiTxova: 1. ufleba miecaT maTTvis daswrebodnen saqmis ganxilvas. 2. rogorc Amicus Curiae ufleba miecaT maTTvis

426 Favre-Bulle, Xavier Are arbitration proceedings still exclusively reserved for the parties? wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet, 2005, p. 210-213 427 ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international, 2006, p. 202

waredginaT arbitraJisaTvis sakuTari mosazrebebi. 3. isini daSvebulni unda yofiliyvnen saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebul nebismier dokumentaciasTan.428 arbitraJma imsjela am sakiTxze da gadawyvita rom ganmcxadeblebs uari unda eTqvaT am konkretul SemTxvevaSi. amave dros arbitraJma xazi gausva, rom ganmcxadeblebs ufleba aqvT kvlav wamoay-enon aseTi moTxovna, Tu isini saTanadod daasabuTeben, rom maTi iniciativa SeiZleba ganxilul iqnes, rogorc Amicus Curiae monawileoba saarbitraJo ganxilvaSi. ganmcxadeblebs uari eTqvaT saarbitraJo ganx-ilvasTan dakavSirebuli dokumentebis gacnobaze im pirobiT, rom Tu isini momavalSi saTanadod daasabuTebdnen TavianT statuss, rogorc Amicus Curiae, arbitraJi Tavidan ganixilavda maTi daSvebis sakiTxs.429 marTalia, am konkretul SemTxvevaSi moTxovna ar dakmayofilda, magram arbitraJma ar uaryo Amicus Curiae, rogorc saproceso insititutis dasaSveboba saarbitraJo ganxilvis dros.

sainteresoa saarbitraJo ganxilvis konfidencialurobasTan Amicus Curiae-s, rogorc saproceso institutis Tavsebadobis sakiTxi. rogorc Cans, roca saqme exeba sajaro interess da arbitraJic saerTaSoriso xelSekrulebis mixedviT aris organizebuli, ”sasamarTlos (arbitraJis) megobrebis” monawileoba ganxilvaSi mizanSewonilad iTvleba. aqve unda aRiniSnos, rom es sakiTxi yovel konkretul SemTxvevaSi saqmis garemoebebis Sefasebis safuZvelze unda gadawydes, rogorc es ICSID-arbitraJis zemoaRniSnul gadawyvetilebaSia miTiTebuli. mesame pirebi

komerciuli arbitraJi da mesame pirebi erTmaneTTan iseT damokide-bulebaSi arian, rogorc cecxli da wyali.430 Tumca es pozicia yvelas mier gaziarebuli ar aris.

Tu arbitraJi gadawyvets, rom mesame pirma monawileoba unda miiRos saarbitraJo ganxilvaSi, es TavisTavad ar SeiZleba gaxdes saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis safuZveli, Tumca Sloseri Tvlis, rom mxares SeuZlia es faqti, rogorc arbitraJis mier daSvebuli saproceso darRveva, saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis safuZvlad aqcios.431

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis me-4 muxlis me-2 nawilis Tanaxmad. rodesac mesame piri iTxovs monawileobis miRebas saarbitraJo ganxilvaSi, romelic mimdinareobs am reglamentis Sesabamisad, an am reglamentis Sesabamisad mimdinare saarbitraJo ganxilvis mxare iTxovs saarbitraJo ganxilvaSi mesame piris CarTvas, arbitraJi amis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs yvela mxaresTan konsultaciebis Semdeg. amave dros arbitraJma mxedvelobaSi unda miiRos saqmis yvela is garemoeba, romelsac is am konkretul

428 ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international, 2006, p. 303 429 ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international, 2006, p. 313 430De Ly, Filip Best Practices and third party participation wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association, 2006, p. 65 431 Geimer, Reinhold Beteiligung weiterer Parteien im Schiedsgerichtsverfahren, insbesondere die Drittwiderklage wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 80

SemTxvevaSi mizanSewonilad da gamosayeneblad CaTvlis.432LCIA-reglamentis 22-e muxli adgens, rom Tu mxareebi werilobiT sxva rameze ar SeTanxmebulan, arbitraJs SeuZlia mxaris an sakuTari iniciativiT, magram orive SemTxvevaSi mxareTa poziciebis mosmenis Semdeg, mxolod mxaris moTxovniT, neba darTos erT an ramdenime mesame pirs CaerTos saqmeSi, im pirobiT, rom Suamdgomlobis aRmZvreli mxare da mesame piri SeTanxmdnen werilobiT, raTa gamotanil iqnas erTiani gadawyvetileba yvela monawile mxaris mimarT, an cal-calke gadawyvetilebebi mxareTa mimarT.433

bokStigeli mxareebs urCevs, rom Tu mosalodnelia mesame piris saarbitraJo ganxilvaSi monawileoba, saarbitraJo SeTanxmebaSi, an Semdgom dadebul SeTanxmebaSi gaiTvaliswinon is proceduruli sakiTxebi, romelic procesSi mesame piris monawileobas axlavs. amiT Tavidan iqneba acilebuli yovelgvari uTanxmoeba da gaugebroba, rac ganxilvis ufro efeqturad warmarTvas Seuwyobs xels.434 es albaT saukeTeso gamosavalia, Tumca mxareebi yovelTvis rodi iTvaliswineben msgavs rCevebs. saboloo jamSi, yvela arsebuli problemis mogvareba arbitrebis valdebulebas warmoadgens. § 5 warmomadgenloba

warmomadgenloba saerTaSoriso arbitraJTan dakavSirebuli erT-erTi praqtikuli sakiTxia. subieqtebs yovelTvis ar aqvT faqtobrivi Tu samarTlebrivi SesaZlebloba dadon saarbitraJo SeTanxmeba da monawileoba miiRon saarbitraJo ganxilvaSi. Sesabamisad am uflebis realizacias xSirad mesame pirebs miandoben xolme.

pirobiTad SeiZleba erTmaneTisagan ganvasxvavoT warmomadgenloba saarbitraJo SeTanxmebis dadebisas da warmomadgenloba saarbitraJo ganxilvisas. pirveli garigebis dadebis uflebamosilebaa. misi ganxorcieleba nebismier qmedunarian pirs SeuZlia. meore, rogorc wesi, iuristebis (advokatebis) saqmea, Tumca es damokidebulia calkeuli saxelmwifoebis kanonmdeblobaze. warmomadgenloba saarbitraJo SeTanxmebis dadebisas

saarbitraJo SeTanxmebis dadebas warmomadgenlis mier iTvaliswinebs germanuli, franguli da Sveicaruli samarTali, magram inglisuri samarTali aseT normas ar Seicavs.435 inglisSi warmomadgenlis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobisaTvis aucilebelia, rom warmomadgenlobiTi uflebamosilebis damadasturebel dokumentSi specialurad iyos miTiTebuli saarbitraJo SeTanxmebis dadebis SesaZleblobis Sesaxeb. germaniasa da safrangeTSi sakmarisad iTvleba miTiTeba warmomadgenlis

432 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International, Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 36 433Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 177 434Böckstiegel, Karl-Heinz Einführende Überlegungen zur Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren. wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 6 435 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 341

uflebamosilebaze, rom man dados xelSekrulebebi komerciuli mizniT. A general power of attorney savsebiT sakmarisia saarbitraJo SeTanxmebis dasadebad. Ggarda amisa, TiTqmis yvela marTlwesrigi aRiarebs warm-omadgenlobiTi uflebamosilebis armqone piris mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis dadasturebis SesaZleblobas.. warmomadgenlob-iTi uflebamosilebis damadasturebeli dokumentis mimarT raime specialur, formasavaldebulo moTxovnebs inglisuri, germanuli, franguli da Sveicaruli samarTali ar Seicavs.436

rogorc wesi, warmomadgenlobasTan dakavSirebul sakiTxebze daskvnebis gakeTeba mosamarTleebsa da arbitrebs uwevT. ICC arbitraJis praqtikis safuZvelze gakeTebuli erT-erTi Sefasebis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmebis dadebis dros warmomadgenlis uflebamosileba SeiZleba iyos aSkarad gamoxatuli, an nagulisxmevi. Tu korporaciis romelime struqturulma erTeulma Tu Semadgenelma nawilma xeli moawera saarbitraJo SeTanxmebas da es erTeuli TviTon ar aris samarTlis subieqti (does not have a legal personality), maSin saarbitraJo SeTanxmeba samarTlebriv Sedegebs warmoSobs im subieq-tisaTvis, romelsac es struqturuli erTeuli ekuTvnis. Tu saarbitraJo SeTanxmebas xels awers filiali, es SeTanxmeba savaldebuloa im kompaniisTvis, romlis filialmac xeli moawera. Tu piri xels awers saarbitraJo SeTanxmebas ararsebuli kompaniis saxeliT, maSin is TviTon aris SeboWili am saarbitraJo SeTanxmebiT.437M

moskovis saqalaqo sasamarTlom 1994 wels miRebuli gadawyvetilebiT daadgina, rom arbitraJs ar hqonda ufleba ganexila sakiTxi, vinaidan saarbitraJo SeTanxmebaze mopasuxis saxiT xelmomwer pirs ar hqonda saarbitraJo SeTanxmebis dadebis uflebamosileba.438 saarbitraJo SeTanxmebaze xelmowerisas gansakuTrebiT mniSvnelovania iuridiuli piris warmomadgenlis uflebamosilebis Semowmeba. marT-alia, korporaciuli marTvis ukanaskneli tendenciebis gaTvaliswinebiT direqtoris uflebamosileba iwyeba Tanamdebobis dakavebis momentidan, ar aqvs mniSvneloba gamgeobis wevri (direqtori) aris Tu ara registri-rebuli samewarmeo reestrSi,439 magram es saqarTveloSi sasamarTlo ganxilvis dros mainc gamoiwvevs garkveul siZneleebs. urigo ar iqneba, Tu xelSekrulebis (gansakuTrebiT ki saarbitraJo SeTanxmebis) dadebisas iuridiuli piris direqtori saTanadod daadasturebs Tavis uflebamosilebas. erTi SexedviT SeiZleba gadaWarbebuli formalizmic iyos, romelic ZiriTadi xelSekrulebis dadebis dros mxareTa ukmayofilebasac gamoiwvevs, magram, samwuxarod, warmomadgenlobasTan dakavSirebuli davis warmoSobis prevencia mxolod am gziT Tu SeiZl-eba.

germanul iuridiul literaturaSi arsebuli mosazrebis Tanaxmad, warmomadgenlobis damadasturebeli dokumentis namdvilobis mimarT gamoiyeneba is samarTali, romelsac gansazRvravs gamosayenebeli 436 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 341 437 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law internationall, 2005, p. 10 438 Alvarez, C. Henri Kaplan, Neil CBE Q.C; Rivkin, David W. Model law decisions, Cases applying the UNCITRAL model law on international commercial arbitrtion (1985-2001), Kluwer law international, 2003, p.176 439 Wanturia lado, korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio samarTalSi, gamomcemloba “samarTali”, Tbilisi, 2006, gv. 140

koliziuri normebi.440 Aaq miTiTebuli ar aris romeli koliziuri normebi miiCneva am SemTxvevaSi gamosayeneblad. SeiZleba vivaraudoT, rom arbitraJma unda mimarTos im koliziur normebs romelsac TviTon CaTvlis gamosayeneblad, xolo sasamarTlom – `Tavis” koliziur normebs, an im normebs, romlebsac gamosayeneblad miiCnevs.

cxadia, Tu warmomadgenlis uflebamosileba ver dadasturdeba, mis mier dadebuli SeTanxmeba warmodgenili pirisaTvis samarTlebriv Sedegebs ar warmoSobs. amave dros warmomadgeneli, romelmac Sesabamisi uflebamosilebis gareSe dado saarbitraJo SeTanxmeba, ar unda daeqvemdebaros im saarbitraJo SeTanxmebas, romelic baTilia misi warmomadgenlobiTi uflebamosilebis ararsebobis gamo.441 Ggamodis, rom warmomadgenlobiTi uflebamosilebis naklis gamo saarbitraJo SeTanxmeba samarTlebriv Sedegebs ar warmoSobs arc warmodgenili pi-risaTvis da arc warmomadgenlisaTvis.

q. hamburgis erT-erT arbitraJSi pretenziis avtori mxare iTxovda xelSekrulebis SeusruleblobiT miyenebuli zianis anazRaurebas. aRmoCnda, rom pretenziis avtoris mier meore mxarisaTvis SeTavazebul winadadadebaze maklerma mopasuxisaTvis Seutyobineblad gasca Tanxmoba. Sesabamisad, xelSekrulebis arseboba saerTod ver dasturdeboda. swored meore mxaris mier ar miRebuli xelSekruleba Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas. arbitrebis Sefaseba, rom xelSekru-leba ar dadebula, iqneboda arbitraJis mier saqmis arsebiTi gadawyveta. Aam SemTxvevaSi xelSekrulebis dadebis sakiTxze msjelobisas arbitraJi unda Semoifarglos mxolod saarbitraJo Se-Tanxmebis ararsebobaze miTiTebiT, xolo davis saganTan arsebiTad dakavSirebuli xelSekrulebis arsebobisa Tu namdvilobis garkveva mis kompetencias scildeba.442

Sveicaruli doqtrinis mixedviT piris ufleba, kompaniis saxeliT xeli moaweros saarbitraJo SeTanxmebas, unda gadawydes im samarTlis mixedviT, romelic am kompaniis mimarT unda iqnes gamoyenebuli.443

frangul samarTalSi ganasxvaveben saarbitraJo SeTanxmebis dadebisas ori saxis warmomadgenlobas: pirdapirs da arapirdapirs. pirdapiri warmomadgenlobis dros warmomadgeneli moqmedebs warmodgenili piris saxeliT da misi saxeliT debs saarbitraJo SeTanxmebas. saarbitraJo SeTanxmeba warmomadgenlisTvis ar warmoSobs samarTlebriv Sedegebs, garda im SemTxvevisa, roca warmomadgenelma saarbitraJo SeTanxmebas xeli moawera rogorc sakuTari, aseve sxvisi saxeliT.

arapirdapiri warmomadgenlobis dros, meore mxaresTan urTierTobaSi warmomadgeneli moqmedebs sakuTari saxeliT. saarbitraJo SeTanxmebis meore mxarem SeiZleba arc icodes vis warmoadgens misi kontrahenti da misTvis es saintereso arc aris. saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi am dros ar gavrcel-deba warmodgenil pirze. amave dros, Tu saqmis garemoebebidan irkveva, rom warmodgenilma pirma saarbitraJo SeTanxmebis arsebobis Sesaxeb icoda da mas eTanxmeboda, saarbitraJo SeTanxmeba misTvisac

440 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 394 441 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 61 442Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006, s. 48 443 Müller, Christoph International Arbitration, A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004, p. 40

savaldebuloa maSinac, roca saarbitraJo SeTanxmebaze mas uSualod xeli ar mouweria. safrangeTis sakasacio sasamarTlom swored aseTi midgoma miiCnia kanonierad da dasabuTebulad.444 franguli sasa-marTlosaTvis mniSvnelovania konkretuli miznebi da interesebi, romelic xelSekrulebasTan aris dakavSirebuli da ara formaluri pirobebi. Tu pirs xeli ar mouweria saarbitraJo SeTanxmebaze, maSin masze ratom unda gavrceldes am SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi? aseTi iqneboda formaluri midgoma. amis sapirispirod franguli sasamarTlo jer arkvevs, icoda Tu ara warmodgenilma pirma saarbitraJo SeTanxmebis Sesaxeb da eTanxmeboda Tu ara mas. Tu warmodgenilma icoda saarbitraJo SeTanxmebis Sesaxeb da eTanxmeboda mas, sasamarTlo misi xelmoweris formalur ararsebobas mxedvelobaSi ar iRebs. formalobebi ar arsebobs imisTvis, rom mxares arakeTilsin-disieri manipulirebis saSualeba misces, aramed imitom, rom samoqalaqo brunvis stabiluroba uzrunvelyos.

warmomadgenloba saarbitraJo ganxilvisas

rogorc wesi, saarbitraJo ganxilvaSi advokatTa monawileoba savaldebulod iTvleba. advokatis gamoricxva saarbitraJo ganxilvidan, misi saqmianobis adgilis miuxedavad, dauSvebelia.445 aq igulisxmeba rogorc nacionaluri, aseve ucxoeli advokatebi.446

saarbitraJo ganxilvis mxaris mier iuristis arCeva damokidebulia sxvadasxva faqtorze. magaliTad, Tu gamosayenebeli samarTali germanulia, xolo saarbitraJo ganxilvis adgili - safrangeTi, cxadia, yvelaze kargi iqneba germaneli iuristebis daqiraveba. amave dros mniSvneloba aqvs, ra enazea saqmesTan dakavSirebuli werilobiTi mtkicebulebebis umravlesobaDda a.S.447 umjobesia, advokati ar flobdes mxolod erT enas.

germanuli ZPO §1042 iTvaliswinebs mxareTa uflebas saarbitraJo ganxilvisas warmodgenilni iyvnen advokatebiT. advokatad CaiTvleba ara mxolod is piri, vinc aseTad germanuli samarTlis mier aris aRiarebuli, aramed ucxoeli advokatebic, romlebsac Sesabamisi uflebamosileba aqvT Tavis qveyanaSi. saarbitraJo ganxilvisas saproceso warmomadgenlad daiSveba aseve piri, romelic ar aris adv-okati.448

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis Tanaxmad, mxareebi SeiZleba warmodgenilni iyvnen nebismieri piriT maTi arCevanis Sesabamisad. am pirebis saxelebi da misamarTebi werilobiT unda ecnobos meore mxares da savaWro palatebs. werilobiTi SeTanxmeba unda Seicavdes miTiTebas, mxaris mier dasaxelebuli piri aRWurvilia warmomadgenlobis

444Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 39 445 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 121 446 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 94 447 Jenkins, Jane and Stebbings Simon, Interanational construction arbitration law, Arbitration context series, Kluwer law international, 2006, p. 158 448 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 55

uflebamosilebiT, Tu is daxmarebas gauwevs mxares (representation or asis-tance).449

Sveicaruli sasamarTlo praqtikis Tanaxmad. saarbitraJo ganxilvaSi saxelmwifos warmomadgenlis uflebamosilebis sakiTxi unda gadawydes am saxelmwifos kanonmdeblobis mixedviT.450

inglisis 1996 wlis kanoni raime miTiTebas warmomadgenlTan dakavSirebiT ar Seicavs. aRsaniSnavia isic, rom kanoni ar moiTxovs warmomadgeneli aucileblad iuristi iyos.451 zogadad aRiarebulia mxareTa ufleba, saarbitraJo ganxilvisas warmodgenilni iyvnen advokatiT, an nebismieri sxva piriT.452

rogorc literaturaSi miuTiTeben, sxva piris (other person) cneba kanonSi farTo gagebiT aris gamoyenebuli da gulisxmobs nebismier consultants, advokatis garda,453 Aanu faqtiurad nebismier pirs.

amerikuli sakanonmdeblo aqtebi ar Seicaven raime miTiTebas mxareTa warmomadgenlebisaTvis aucilebeli codnis an kvalifikaciis Sesaxeb. kaliforniisa da floridis uzenaesma sasamarTloebma daadgines, rom pirs, romelic monawileobs saarbitraJo ganxilvaSi rogorc warmomadgeneli, aucileblad unda hqondes Sesabamis StatSi praqtikuli iuridiuli saqmianobis licenzia. kaliforniaSi es sakiTxi samoqalaqo saproceso kodeqsma (civil procedure code) daaregulira. kanonis Tanaxmad, piri, romelic StatSi iuridiul pratqikas ar eweva, unda daregistrirdes Statis advokatTa asociaciis (state Bar Association) mier.454

saboloo jamSi SeiZleba iTqvas, rom saarbitraJo ganxilvisas wa-rmomadgenlad umjobesia profesionali advokatis monawileoba. amave dros gadamwyveti mniSvneloba ar unda hqondes imas, romeli saxelmwifos kanonmdeblobiT iTvleba, an ar iTvleba piri advokatad. mTavaria mxaris mier misTvis gamocxadebuli ndoba, rac dadasturebuli iqneba Sesabamis dokumentSi da mis mier saadvokato momsaxurebis gawevis faqtobrivi SesaZleblobis arseboba.

§6 saarbitraJo SeTanxmebis forma

M saarbitraJo SeTanxmeba unda daidos werilobiTi formiT. es

debuleba wlebis ganmavlobaSi Seucvlelad iTvleboda. formis dacvas principuli mniSvneloba hqonda da aqvs im gansakuTrebuli samarTlebrivi Sedegebis gamo, romelic saarbitraJo SeTanxmebas mohyveba. mxaris mier arbitraJis sasargeblod sasamarTlosaTvis mimarTvis uflebaze uaris Tqma aucileblad unda iyos dafiqsirebuli Sesabamisi obieqturi formiT.

449 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 29 agreTve: Kurkela, S. Matti, Due Process in international commercial arbitration, Hannes Snellman, Oceana Publications Inc., 2005, p. 188 450 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004, p. 26 451 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 69 452 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 99 453 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong, 2002, p. 1376 454 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 402

modeluri kanoni, reglamentebi da konvenciebi

modeluri kanonis me-7 muxlis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmeba

ideba werilobiTi formiT. SeTanxmeba werilobiTi formiT dadebulad iTvleba, Tu igi Sesulia mxareTa mier xelmoweril dokumentSi, dadebulia werilebis gacvlis, satelegrafo Setyobinebis an eleqtronuli komunikaciebis sxva saSualebebis gamoyenebis gziT, rac uzrunvelyofs aseTi SeTanxmebis fiqsacias, an dadebulia sasarCelo gancxadebisa da masze pasuxis gziT, romelSic erT-erTi mxare miuTiTebs SeTanxmebis arsebobaze, xolo meore sadaod ar xdis amas. xelSekrulebaSi arsebuli miTiTeba dokumentze, romelic Seicavs saarbitraJo SeTanxmebas, CaiTvleba saarbitraJo SeTanxmebad im pirobiT, rom xelSekruleba dadebulia werilobiTi formiT da miTiTe-bis xasiaTi zemoxsenebul daTqmas xelSekrulebis nawilad aqcevs.455

saarbitraJo SeTanxmebis werilobiTi formiT arsebobis savaldebulobas ganamtkicebs niu-iorkis konvenciis me-2 muxli. yvela xelSemkvreli saxelmwifo aRiarebs werilobiT saarbitraJo SeTanxmebas. werilobiTi saarbitraJo SeTanxmeba aris mxareTa Soris arsebul xelSekrulebaSi CarTuli saarbitraJo daTqma, an saarbitraJo SeTanxmeba, romelic xelmowerilia mxareTa mier, an romelsac Seicavs mxareTa mier erTmaneTSi gacvlili werilebi da telegramebi. gacile-biT moqnilia evropuli konvenciis formulireba. Aam konvenciis Tan-axmad, saarbitraJo SeTanxmeba aris xelSekrulebaSi CarTuli nebismieri saarbitraJo daTqma an saarbitraJo SeTanxmeba.456

vaSingtonis konvenciis moTxovnaa, rom SeTanxmeba centris iurisdiqciis Sesaxeb iyos werilobiTi formiT. werilobiTi forma centris arbitrebis mier ganxilul saqmeebSi sakmaod farTod aris ganmartebuli. magaliTad, arbitrebi aRiareben saxelmwifos Tanxmobas da Sesabamisad arbitraJis kompetenturobas, Tu centris mier davebis ganxilvaze miTiTeba aris beneficiari saxelmwifos nacionalur sainve-sticio kanonmdeblobaSi, an beneficiar saxelmwifosa da im saxelmwi-fos Soris ormxriv sainvesticio xelSekrulebaSi, romelsac miekuT-vneba davis meore mxare. agreTve, roca centris iurisdiqciaze miTiTeba aris mravalmxriv saerTaSoriso xelSekrulebaSi, romlis monawilenic arian rogorc investiciis beneficiari saxelmwifo, aseve is saxelmwifo, romelsac investori miekuTvneba. am SemTxvevaSi mxareTa Tanxmoba or ZiriTad etaps moicavs: saxelmwifos mier kanonSi, an saerTaSoriso xelSekrulebaSi miTiTebuli Tanxmoba centris mier momavalSi warmoSobili sainvesticio davebis gadawyvetaze, ganixileba SeTavazebad saxelmwifos mxridan. investors SeuZlia am SeTavazebaze Tanxmoba gamoxatos werilobiTi formiT, an ubralod pirdapir mim-arTos centrs saarbitraJo ganxilvis dawyebis moTxovniT, rac faq-tiurad centris iurisdiqciaze mis Tanxmobas niSnavs.457 niSnadoblivia, rom saqarTvelos kanonSi „sainvesticio saqmianobis xelSewyobisa da garantiebis Sesaxeb“ aris muxli, romelic miuTiTebs centris iuri-

455 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 257 456 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 388 457 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York, 2004, p. 35

sdiqciaze. Sesabamisad investorebs SeuZliaT pirdapir mimarTon centrs da es CaiTvleba aqceptad qarTuli saxelmwifos mier kanonis teqstSi dafiqsirebul ofertze. sakmaod saintereso formulirebaa.

saarbitraJo SeTanxmebis werilobiT formasTan dakavSirebiT SekiTxvebi teqnikuri saSualebebis ganviTarebis Semdeg gaCnda. eleqtronuli komunikaciis sxvadasxva saSualebiT dadebuli saarbitraJo SeTanxmebebi ver Tavsdebian ormocdaaTi wlis win miRebuli konvenciebis moZvelebul formulirebebSi. niu-iorkis konve-nciiT gaTvaliswinebuli mowesrigeba xistia modeluri kanonis moqnil debulebebTan SedarebiT, rac gadawyvetilebebis cnobisa da aRsruleb-is dros problemebis warmoSobis safrTxes qmnis. sanderss gamosavlad miaCnia am konvenciis me-7 muxli, romelic uTiTebs erovnuli kanonmdeblobis gamoyenebis SesaZleblobaze. kanoni ki SeiZleba zepir saarbitraJo SeTanxmebasac aRiarebdes.458kanonis Secvla gacilebiT ioli saqmea. Tu davuSvebT, rom niu-iorkis konvencia saxelmwifoebs aniWebs uflebas sakuTari kanonmdeblobis upirates gamoyenebasTan dakavS-irebiT, maSin problema marTlac moxsnilad unda CaiTvalos.

Tanamedrove saerTaSoriso saarbitraJo reglamentebis umravlesobis safuZvels UNCITRAL 1976 warmoadgens. am reglamentis pirvelive muxli iTxovs, rom saarbitraJo SeTanxmeba werilobiTi formiT iyos dadebuli.459 ruseTi

rogorc ukve aRiniSna, ruseTis federaciis 1993 wlis kanoni saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb miRebulia modeluri kanonis safuZvelze. Sesabamisad, federaluri kanonis me-7 muxlis meore nawili sityvasityviT imeorebs modeluri kanoniT dadgenil mowesrigebas saarbitraJo SeTanxmebis werilobiT formasTan dakavSirebiT.460

saarbitraJo SeTanxmebis werilobiTi formiT arseboba gadamwyvetia rusuli sasamarTlo praqtikisTvisac. erT-erT saqmeze sasamarTlom daadgina, rom rusuli saaqcio sazogadoeba ar warmoadgenda 1992 wels likvidirebuli sawarmos uflebamonacvles. mas xeli ar mouweria saarbitraJo SeTanxmebaze. Sesabamisad, ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatasTan arsebul arbitraJs ar hqonda ufleba ganexila da gadaewyvita warmoSobili dava.461 SvedeTi

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis pirveli muxli, romelic Seexeba saarbitraJo SeTanxmebas da gansazRvravs mis samarTlebriv Sinaarss, ar miuTiTebs, rom saarbitraJo SeTanxmeba werilobiTi formiT unda iyos dadebuli. Sesabamisad, saarbitraJo gadawyvetilebis

458 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 69 459 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 2 460Федеральный закон О международном коммерческом арбитраже от 07.07.1993, N 5338-1 461Определение Судебной коллегии по гражданским делам Верховного Суда РФ от 04.07.1997 N б/н; Бюллетень Верховного Суда Российской Федерации", N 2, 1998.

namdvilobis winapiroba Sveduri samarTlis mixedviT ar aris werilobiTi forma. miuxeadvad amisa, Svedur iuridiul literaturaSi aRniSnaven, rom praqtikaSi saarbitraJo SeTanxmebebi yovelTvis werilobiTi formiT ideba, raTa Tavidan iqnes acilebuli saarbitraJo SeTanxmebis arsebobasTan, an misi Sinaarsis gansazRvrasTan dakavSirebuli problemebi.462 germania

saarbitraJo SeTanxmebis werilobiT formasTan dakavSirebuli

kiTxvebis rodenoba gansakuTrebiT gaizarda internetis sayovelTaod gavrcelebis Semdeg. am Tavisebur teqnikur revoluciamde werilobiTi formis daucveloba iwvevda iseTi Sedegs, rac zogadad mohyveba garigebis savaldebulo formis daucvelobas. 1995 wels zepirad dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba baTilad iqna cnobili hamburgis erT-erTi arbitraJis mier.463

niSandoblivia, rom saarbitraJo SeTanxmebis formis maregulirebeli normebi germaniaSi imperatiulad iTvleba da maTi Secvla mxareTa SeTanxmebiT ar daiSveba. kerZod, Tu saarbitraJo ganxilvis adgilia germania, germanuli ZPO §1031 gamoiyeneba imis miuxedavad, mxareebma romeli samarTali airCies saarbitraJo SeTaxmebis formis mimarT gamosayeneblad. Nnebismier SemTxvevaSi gamoiyeneba germa-nuli samoqalaqo saproceso kodeqsis normebi.464 aseTi formulireba SeiZleba misaRebad CaiTvalos. saxelmwifos gadasawyvetia, ra sakiTxze dauSvebs mxareTa SeTanxmebas. gaurkveveli rCeba, ra mniSvneloba aqvs am dros saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTlis arCevas. gamodis, rom Tu saarbitraJo ganxilvis adgilia germania, maSin saarbitraJo SeTanxmebis mimarT upirobod gamoiyeneba germanuli samarTali.

germanul iuridiul literaturaSi arsebobs mosazreba, rom saarbitraJo SeTanxmebis formis nakli iwvevs ara saarbitraJo SeTanxmebis baTilobas, aramed warmoadgens gauqmebis safuZvels.465 samwuxarod aq dakonkretebuli ar aris risi gauqmebis safuZvelzea saubari - saarbitraJo SeTanxmebis, Tu am SeTanxmebis safuZvelze gamo-tanili saarbitraJo gadawyvetilebis. Tu aq saarbitraJo SeTanxmebis gauqmeba igulisxmeba, maSin unda dazustdes ras niSnavs am SemTxvevaSi saarbitraJo SeTanxmebis gauqmeba da riT gansxvavdeba is baTilobisagan. Tu aq saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebasTan gvaqvs saqme, maSin es Soridan Semovlis taqtikas hgavs. gamodis, rom roca saarbitraJo SeTanxmeba formis daucvelad aris dadebuli da mxare mis baTilobaze miuTiTebs, mainc unda davelodoT saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanas, romelsac Semdeg sasamarTlo gaauqmebs. mxareebma ar unda gaiRon xarjebi saarbitraJo ganxilvisaTvis, Tu winaswar SeiZleba prognozireba, rom miRebuli gadawyvetileba saarbitraJo SeTanxmebis

462 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 61 463 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006, s. 41 464 Alexander, Martin Gerictsstands- und Schiedsvereinbarungen im E-Commerce sowie außergerichtliche Streitbeileging Verlag Dr. Kovac Hamburg, 2006, s. 364 465 Alexander, Martin Gerictsstands- und Schiedsvereinbarungen im E-Commerce sowie außergerichtliche Streitbeileging Verlag Dr. Kovac Hamburg, 2006, s.363

formis naklis gamo gauqmdeba. garda amisa, roca mxare monawileobas iRebs saarbitraJo ganxilvaSi da werilobiT dokumentebSi (magaliTad oqmSi) miTiTebulia, rom is eTanxmeba arbitraJis kompetenturobas, gaurkvevelia, ratom unda gauqmdes gadawyvetileba. roca mxare ise iRebda saarbitraJo ganxilvaSi monawileobas, rom saarbitraJo SeTanxmebis formis naklze pretenziis gancxadeba azradac ar mosvlia da es werilobiT dasturdeba, maSin saarbitraJo SeTanxmeba dadebulad unda CiTvalos da aq baTilobaze saubari ar unda iyos. Mformis naklis arsebobis SemTxvevaSi an es nakli unda gamoswordes, rogorc amas germanuli samoqalaqo saproceso kodeqsis 1031-e muxlis me-6 nawili iTvaliswinebs, an Tu ar gamoswordeba, saarbitraJo SeTanxmeba unda gabaTildes. es mxareebs zedmet xarjebs aacilebs. Sveicaria

Sveicariis saarbitraJo kanonmdebloba ar iTvaliswinebs

saarbitraJo SeTanxmebis mxareebis mier xelmoweris savaldebulobas.466 saerTaSoriso kerZo samarTlis 178 (1) muxlis Tanaxmad saarbitraJo SeTanxmeba namdvilia, Tu is dadebulia werilobiTi formiT, an telegramis teleqsis da faqsis an komunikaciis sxva saSualebis gamoyenebiT, romelic teqstis dafiqsirebis saSualebas iZleva. Ees mux-li xelmoweris savaldebulobaze ar miuTiTebs, Tumca Sveicariis uzenaesma sasamarTlom daadgina, rom niu-iorkis konvenciasTan maqsimaluri Sesabamisobis uzrunvelyofis mizniT aucilebelia, mxareebma xeli moaweron saarbitraJo SeTanxmebas.467

niSandoblivia, rom uzenaesi sasamarTlos zemoaRniSnuli gadawyve-tilebiT dadgenili regulireba TanadaTan araaqtualuri xdeba. Sveicariis sasasamarTloebma ukve ganaviTares praqtika, romlis Tanaxmadac saarbitraJo SeTanxmebis werilobiTi forma ar niSnavs xelmoweris savaldebulobas.468 Ees tendencia komunikaciebis Taname-drove saSualebebis gamoyenebiT unda aixsnas. mTavaria rom SeTanxmebis teqsti dafiqsirebuli iyos obieqturi formiT, rac mxareTa mier gam-ovlenili nebis gagebis saSualebas iZleva. amis Semdeg saarbitraJo gan-xilva da gadawyvetileba namdvilad miiCneva.

safrangeTi

F franguli kanonmdebloba saerTaSoriso arbitraJis Sesaxeb ar

iTvaliswinebs pirdapir miTiTebas saarbitraJo SeTanxmebis savaldebulo werilobiT formaze. amave dros, samoqalaqo saproceso kodeqsis 1499-e muxli safrangeTis sazRvrebs gareT gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebisaTvis savaldebul-od Tvlis saarbitraJo SeTanxmebis wardgenas. es ki arapirdapir, magram mainc niSnavs, rom saarbitraJo SeTanxmeba werilobiTi formiT unda

466 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international ,Schulthess 2004 p 16-17 467 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 178-179 468 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 28

arsebobdes.469literaturaSi mxars uWeren mosazrebas, romlis Tan-axmadac, saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis safuZvlad arsebuli saa-rbitraJo SeTanxmebis formis mimarT raime saxis sakanonmdeblo moTxovnebi ar arsebobs.470 formisadmi aseTi liberaluri midgomis Sed-egia, rom saarbitraJo SeTanxmebis baTilobis safuZvliT saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis moTxovna franguli sasamarTloebis praqtikaSi iSviaTia.471

safrangeTis kanonmdebloba sasamarTlo praqtikis daxmarebiT ufro advilad axdens Tanamedrove moTxovnebTan adaptirebas.

safrangeTis erT-erTma saapelacio sasamarTlom gadawyvetilebaSi miuTiTa, rom Tu mxareebma ician SeTanxmebis ararsebobis Sesaxeb, maSin maT SeuZliaT sasamarTlos mimarTon. Tu erTi mimarTavs arbitraJs da meore ganxilvaSi pretenziis gareSe iRebs monawileobas, maSin unda CaiTvalos, rom saarbitraJo SeTanxmeba dadebulia472. Ees saarbitraJo SeTanxmebis dadebis erT-erTi formaa, romelic saarbitraJo praqtikaSi warmatebiT gamoiyeneba.

gansakuTrebiT sainteresoa yoveldRiuri saqmiani urTierTobebisas sxvadasxva garemoebebis gaTvaliswinebiT da sxvadasxva formiT arsebuli saarbitraJo SeTanxmebebis samarTlebrivi Sedegebis sakiTxi. erT-erTma frangulma kompaniam navTobi SeiZina tunisSi registrirebuli meore kompaniisagan. nasyidobis xelSekruleba mxareTa Soris teleqsebis urTierTgacvliT daido. davis warmoSobisTanave tunisurma kompaniam saarbitraJo pretenzia waradgina. saarbitraJo SeTanxmebas Seicavda ara uSualod nasyidobis xelSekruleba (e.i. mxareTa mier gacvlili teleqsebi), aramed tunisuri kompaniis mier gagzavnil teleqsSi miTiTebuli iyo am kompaniis standartul pirobebze, romelic Tavis mxriv Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas. saapelacio sasamarTlom aRiara saarbitraJo SeTanxmebis namdviloba. sakasacio sasamarTlom gaauqma es gadawyvetileba da dadgenilad cno, rom frangulma kompaniam araferi icoda saarbitraJo SeTanxmebis arsebobis Sesaxeb. sakasacio sasamarTlom aRniSna, rom saarbitraJo Se-Tanxmebas unda Sicavdes ZiriTadi xelSekruleba, garda im SemTxvevisa, roca mxareTa Soris arsebobs intensiuri saqmiani urTierTobebi, romelic uzrunvelyofs am urTierTobebTan dakavSirebuli nebismieri werilobiTi dokumentis Sinaarsis Sesaxeb mxareTa informirebulobas.473Tu am konkretul SemTxvevaSi mxareTa Soris int-ensiuri saqmiani urTierTobebis pirobebSi SeiZleboda mxares hqonoda informacia meore mxaris standartuli pirobebis Sesaxeb da sasamarTlo ganxilvisas dadasturdeboda standartuli pirobebis Sinaarsis miwodeba meore mxarisaTvis, maSin cxadia, sasamarTlo gadawyvetilebas saarbitraJo SeTanxmebis sasargeblod gamoitanda. vinaidan mxarem ar icoda da arc SeiZleboda scodnoda meore mxaris

469Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 47 470 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 177 471Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 47 472Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 34 473Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 36

standartuli pirobebis Sinaarsi, ar SeiZleba mas saarbitraJo ganxilvaSi monawileoba vaiZuloT.

Aam erTi magaliTidanac kargad Cans, rom saarbitraJo SeTanxmebis formis Sesaxeb sakanonmdeblo formulirebebis arsebobas an ararsebobas safrangeTSi ar aqvs gadamwyveti mniSvneloba. SeiZleba vinmes moiCvenos, rom es Sefaseba cota provokaciulad JRers im saxelmwifos samarTlis Sefasebisas, romelic kanons tradiciulad gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebda da aniWebs. franguli sasamarTlo yovelTvis mzad aris gadaWras praqtikaSi wamoWrili nebismieri sakiTxi. misi gadawyvetilebebi SeiZleba yvelasTvis misaRebi ar iyos da kritikasac xSirad imsaxurebdes, magram mTavari is aris, rom sasa-marTlo xels uwyobdes praqtikis mier SemoTavazebuli Tanamedrove moTxovnebis aRiarebasa da ganmtkicebas.

inglisi

1996 wlis inglisuri kanonis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmeba

werilobiTi formiT unda daidos. kanonis me-5 da me-6 muxlebi farTod ganmartaven werilobiTi formis Sinaarss. sakmaod saintereso mosazrebaa gamoTqmuli literaturaSi inglisur samarTalSi zepiri saarbitraJo SeTanxmebebis samarTlebriv Sedegebze. am mosazrebis Tanaxmad, zepir saarbitraJoO SeTanxmebas ar aqvs iuridiuli Zala 1996 wlis kanonis mixedviT, magram SeiZleba misi aRiareba saerTo samarTlis (e.i precedentuli samarTlis) mier (Oral arbitration agreements cannot be enforced under the 1996 act, but they may be enforced under the common law.). 474

tradiciuli formis garda werilobiT formad iTvleba aseve telegramis, teleqsis, faqsis an komunikaciis sxva saSualebis gamoyeneba, Tu es saSualeba SeTanxmebis teqstis fiqsaciis SesaZleblobas iZleva (some other form of communication allowing the agreement to be evidenced by a text).475

saboloo jamSi, arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmeba werilobiT unda iyos dadebuli, magram mxareTa xelmowerebi savaldebulo ar aris (According to section 5(6) AA 1996 “writing ” means been recorded by any means).476erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, werilobiTi forma daculad CaiTvleba Tu: 1. saarbitraJo SeTanxmeba dadebulia werilobiTi formiT (mxareTa xelmowerebi savaldebulo ar aris) 2. saarbitraJo SeTanxmeba dadebulia werilebis urTierTgacvliT 3. saarbitraJo SeTanxmeba dadasturebulia werilobiT.477 rogorc ukve aRiniSna, zepirad dadebul saarbitraJo SeTanxmebas ar icnobs axali kanoni arbitraJis Sesaxeb, magram mas mainc icavs da aRiarebs saerTo samarTali (common law).478

dawerili samarTlis normebis ganuxrel dacvas inglisSi arasdros eniWeboda gadamwyveti mniSvneloba. rogorc saarbitraJo

474 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 67 475 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute, Editor Stephen V. Berti, General Editors Heinrich Honsell, Nedim Peter, Vogt Anton, K. Schneider, Kluwer Law International, 2000, s. 327 476 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 176 477 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 27 478 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 28

kanonmdeblobis reformamde, aseve reformis Semdegac sasamarTloebi ar moiTxoven, rom saarbitraJo SeTanxmeba, an xelSekruleba, romelic Seicavs saarbitraJo SeTanxmebas, aucileblad iyos xelmowerili mxareTa mier. rogorc literaturaSi miuTiTeben, am dros sasamarTloebi cdiloben gaarkvion, ramdenad realurad arsebobda saa-rbitraJo SeTanxmeba mxareTa Soris, anu ramdenad garkveviT iyo cnobili yvela mxarisaTvis saarbitraJo SeTanxmeba da misi Sinaarsi. 479

erT-erTi sasamarTlo ganxilva Seexeboda cxenis myidvelsa da gamyidvels Soris saarbitraJo SeTanxmebis arsebobas. gamyidvelsa da myidvels didi xnis urTierToba hqondaT. myidvelisaTvis cnobili iyo xelSekrulebis pirobebi, romelic Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas. gamyidvelma myidvels gaugzavna xelSekruleba, romelsac myidvelma xeli moawera, magram ukan ar gaugzavnia. mogvianebiT, maTi Sexvedris dros gamyidvelma myidvels uTxra, rom xelmowerili xelSekrulebis gagzavna misTvis aucileblobas ar warmoadgenda. inglisuri doqtrina aseT SemTxvevebs Tvlis werilobiT dadebul saarbitraJo SeTanxmebad. Tumca formulireba mainc frTxilia (would probably been an arbitration agr-eement). aseTi midgoma ganpirobebulia saarbitraJo kanonmdeblobis reformamdeli saapelacio sasamarTlos praqtikiT, romelic aSkarad moiTxovda saarbitraJo SeTanxmebis werilobiT formas da ar aRiarebda ganmartebis gziT garkveuli garemoebebis arsebobisas dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis werilobiT formad miCnevas (werilobiT formasTan gaTanabrebis calkeuli SemTxvevebi).480

amerikis SeerTebuli Statebi

aSS-is federaluri saarbitraJo aqtis meore Tavi, romelic

miRebul iqna niu-iokis konvenciis amoqmedebasTan dakavSirebiT, am konvenciis msgavsad iTxovs, rom saarbitraJo SeTanxmeba daidos werilobiTi formiT, magram aq ar aris miTiTeba mxareTa xelmowerebis savaldebulobis Sesaxeb.481 SeiZleba iTqvas, rom aSS-s samarTali saerTaSoriso saarbitraJo SeTanxmebis xelmoweras savaldebulod ar miiCnevs.

rogorc federaluri, aseve Statebis kanonmdebloba Tanxmdeba, rom saarbitraJo SeTanxmeba werilobiTi formiT unda daidos. Tumca Tu mxareebs sxvagvarad SeuZliaT daadasturon saarbitraJo SeTanxmebis arseboba, sasamarTlo yovelTvis ar iTxovs orive mxaris mier

xelmowerili dokumentis wardgenas.482რogorc Cans, inglisisa da safrangeTis msgavsad, sasamarTlo yovel konkretul SemTxvevaSi, saqmis garemoebebis gaTvaliswinebiT iRebs gadawyvetilebas, arsebobs Tu ara mxareTa namdvili neba da aris Tu ara sakmarisad gansazRvruli saarb-itraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sinaarsi.

479 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong, 2002, p. 59-60 480 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong, 2002, p. 74 481 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p.50 482 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 399

ori korporacia erTmaneTTan awarmoebda molaparakebas yazaxeTSi saerTo biznesTan dakavSirebiT. molaparakebebis dros mxareebma erTmaneTs gaugzavnes araerTi e.w. SeTanxmebis werilebi (settlement communications), romelTagan ramdenime Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas. es SeTanxmebebi uTiTebdnen UNCITRAL 1976 reglamentze. saboloo xelSekruleba (Final settlement agreement) ar Sedga. erT-erTma mxarem mimarTa Statis sasamarTlos, uaryo yovelgvari saarbitraJo SeTanxmebis arseb-oba da moiTxova sasamarTlo ganxilva. meore mxarem mimarTa federalur sasamarTlos da miuTiTa, rom kanadis provinciis, albertas samarTali (romelic unda yofiliyo gamoyenebuli da romelic emyareba modelur kanons) werilobiTi SeTanxmebis farTo ganmartebas uWers mxars da gulisxmobs aseve werilebisa da telegramebis gacvlas. texas-is Statis aRmosavleT distriqtis sasamarTlom (Eastern district court of texas) gadawyvita, rom saarbitraJo SeTanxmeba ar arsebobda, vinaidan arsebuli mtkicebulebebidan ar Canda mxareTa erToblivi neba da maTi SeTanxmeba, rom dava gadaewyvita arbitraJs.483

saarbitraJo SeTanxmeba eleqtronuli formiT

dReisaTvis saxelmwifoTa umravlesobis mier sakanonmdeblo

donezea gaziarebuli mosazreba, rom sarbitraJo SeTanxmeba Tavisuflad SeiZleba daidos eleqtronuli formiT. aseve teleqsis, faqsis, telegramis, an sxva eleqtronuli saSualebebis gamoyenebiT.484 aseTi erTiani midgomis Camoyalibeba SesaZlebeli gaxda saerTaSoriso doneze intensiuri konsultaciebis Sedegad.

UNCITRAL mudmivad ganagrZobs muSaobas saerTaSoriso arbitraJis axali pirobebis Sesabamisad warmarTvis, eleqtronuli saSualebebis gamoyenebiT gaformebuli saarbitraJo SeTanxmebis iuridiuli Zalis SenarCunebis uzrunvelyofisaTvis. komisia cdilobs, uzrunvelyos niu-iorkis 1958 wlis konvenciis axali pirobebis Sesabamisad gamoyeneba. imisaTvis, rom moxdes ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebebis cnoba da aRsruleba, aucilebelia, rom sasamarTloebma cnon dokumentebis gaformebis axali saSaulebebis gamoyenebiT Sesrulebuli saarbitraJo SeTanxmebebi. aqve unda aRiniSnos, rom eleqtronuli dokumentebis brunvis xelSewyobis mizniT da zogadad, eleqtronuli vaWrobis ganviTarebisaTvis UNCITRAL metad mravalmxriv da rTul samuSaoebs axorcielebs. man SeimuSava modeluri kanoni `eleqtronuli vaWrobis Sesaxeb” (Model Law on Electronic Commerce 1996 1998). UNCITRAL-is me-40 sesiaze (2002 wlis oqtomberi) warmodgenil iqna konvenciis proeqti xelSekrulebis eleqtronuli formiT dadebis Sesaxeb.”485 modeluri ka-noni `eleqtronuli vaWrobis Sesaxeb” mTlianad efuZneba e.w funqcionalur eqvivalents. Tu nacionaluri kanonmdeblobis Tanaxmad garigeba unda daidos werilobiTi formiT, an werilobiTi dokumentis gamoyenebiT, moTxovna iTvleba Sesrulebulad, Tu es xorcieldeba erTi an ramdenime eleqtronuli Setyobinebis saSualebiT da kanonmdeb-

483 Alvarez, C. Henri Kaplan, Neil CBE Q.C; Rivkin, David W. Model law decisions, Cases applying the UNCITRAL model law on international commercial arbitrtion (1985-2001), Kluwer law international, 2003, p.54 484 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 72 485dawvrilebiT amasTan dakavSirebiT ixile: zambaxiZe Tamar, eleqtronuli vaWrobis samarTlebrivi reglamentaciis safuZvlebi, J. samarTali, 2003 w., #9-10, gv. 28 -32

lobiT dadgenili wesis dacviT.486 amgvarad, eleqtronuli formiT saar-bitraJo SeTanxmebis dadebisaTvis ukve Seqmnilia garkveuli samarTleb-rivi baza. rac mTavaria, praqtikaSi ukve arsebobs aseTi SeTanxmebebi. rogorc literaturaSi miuTiTeben, Tanamedrove samarTlebriv urTierTobebSi ^`naklebsaimedo” eleqtronuli fosta gaTanabrebulia faqsTan.487Sesabamisad, kanonmdebels da sasamarTlos isRa rCeba, rom aRiaros aseTi formiT dadebuli SeTanxmebebi da samarTlebrivad daicvas isini. sandersi Tvlis, rom modeluri kanonis me-7 muxlis formulireba saarbitraJo SeTanxmebis formasTan dakavSirebiT, aseve gulisxmobs eleqtronuli komunikaciebis gamoyenebiT saarbitraJo SeTanxmebis dadebis SesaZleblobas. eleqtronuli xelmowerebis gamoyenebiT saarbitraJo SeTanxmebis dadeba mas absoluturad mizan-Sewonilad miaCnia.488

nacionalur marTlwesrigebSi SeimCneva eleqtronuli formiT arsebuli dokumentebis (xelSekruleba da a.S) werilobiTi formiT arsebul dokumentebTan gaTanabrebis tendencia. Aam TvalsazrisiT pirveloba ekuTvnis italias, romelmac 1997 wels miiRo kanoni ((Legge Bassanini Nr. 51/1997), romelmac eleqtronuli dokumentebis iuridiuli Zalis sakiTxebi moawesriga. es kanoni aRiarebs im dokumentebis da xel-Sekrulebebis namdvilobas, romlebic kerZo samarTlis iuridiuli pirebis mier eleqtronuli formiT aris dadebuli, an Seqmnili. eleqtronuli dokumenti warmoSobs samarTlebriv Sedegebs miuxedavad imisa, Senaxulia eleqtronuli formiT, Tu gagzavnilia. BGB-Si Setanili cvlilebebic am tendenciis gagrZelebaa. ZPO-s 1031-e muxli saarbitraJo SeTanxmebis eleqtronuli formiT dadebis sakiTxebs aregulirebs. aRniSnuli sakanonmdeblo normebis analizis safuZvelze germanul iuridiul literaturaSi sruliad samarTlianad aris gakeTe-buli daskvna, rom germaniis federaciul respublikaSi eleqtronuli formiT saarbitraJo SeTanxmebis dadeba absoluturd kanonieria. 489

aseTive midgoma arsebobs rogorc zogadad evrokavSiris (VO 2001/44/EG über die gerichtliche Zuständigkeit und die Anerkennung und Vollstreckung von Entscheidungen in Zivil- und Handelssachen ABI. EG 2001 Nr. 12/1), aseve espanur da frangul samarTalSic. rogorc ukve aRiniSna, franguli kanonmdebloba saerTaSoriso saarbitraJo SeTanxmebebis formis mimarT raime saxis moTxovnebs ar awesebs. saarbitraJo SeTanxmeba namdvilia, Tu mxareTa konsensusis dadastureba raime formiT SeiZleba. franguli midgoma sakmaod moqnilia da yovelgvari cvlilebebis gareSec iZleva eleqtr-onuli formiT dadebuli sarbitraJo SeTanxmebis namdvilobis garantias. elqtronuli garigebis werilobiT formasTan gaTanabrebas iTvaliswinebs kanadisa da aSS-is samarTalic.490

486 zambaxiZe Tamar, saerTaSoriso komerciuli arbitraJi(problemebi da perspeqtiva), profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba ”meridiani”, Tbilisi, 2004, gv. 83 487 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 87 488 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 68 489 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 79-81 490 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 82-83

zogjer kanoni iTxovs, rom eleqtronuli dokumenti kvalificiuri eleqtronuli xelmoweriT (mit einer qualifizierten elektronische unterschrift) iyos dadasturebuli. aseTi xelmowerebis gamoyeneba sakmaod Zviria. rogorc wesi, eleqtronuli formiT arsebuli dokumentebi xSirad yovelgvari xelmowerebis gareSe an Cveulebrivi xelmowerebiT arseboben.491 internetiT xelSekrulebis dadebis dros (E-commerce agreement) xelmowera (Tundac eleqtronuli) aucileblad ar iTvleba. am dros garigeba ideba SeTavazebis (ofertis) da misi aqceptirebis gziT. savsebiT sakmarisia orive mxaris mier dadebuli SeTanxmebis konkretuli pirobebis eleqtronuli formiT Senaxva492 (Die jeweiligen Willenserklärungen sind jedoch von den beiden Parteien elektronisch zu speichern). am SemTxvevaSic saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobisaTvis wayenebuli moTxovnebi igivea, rac Cveulebrivi werilobiTi formiT dadebuli saar-bitraJo SeTanxmebisaTvis aris aucilebeli493 (Um die Schnelligkeit des rechtsverkehrs zu erleichtern, wird bei der regelung des herkömlichen Geschäftsverkehrs auf die Schriftform weitgehend verzichtet).

eleqtronuli xelmoweris SesaZenad subieqtis °(fizikuri Tu iuridiuli piris) Sesaxeb Sesabamisi informaciis wardgena aucilebelia, Tumca qmeduunaro piris mier eleqtronuli garigebis dadeba gamoricxuli mainc ar aris. arasrulwlovani, romelmac icis, rogor gamoiyenos mSoblebis eleqtronuli xelmowera, am xelmoweris gamoyenebiT Tavisuflad dadebs nebismier garigebas da maT Soris saa-rbitraJo SeTanxmebasac.494

aSS-s ar gauziarebia UNCITRAL-is mier SemuSavebuli modeluri kanonebi eleqtronuli komerciis Sesaxeb (1996) da eleqtronuli xelmowerebis Sesaxeb (2001). samagierod kongresma am sakiTxebis regulirebis mizniT miiRo kanoni (Electronic Signatures in Global and National Commerce Act), romliTac amerikulma samarTalma aRiara elqtronuli dokumentebis iuridiuli Zala.495 rogorc ukve aRiniSna, germanul iu-ridiul literaturaSi aRiarebulia, rom saarbitraJo SeTanxmebis eleq-tronuli formiT dadeba germanuli ZPO §1031 muxlis safuZvelze Tavisuflad SeiZleba.496

Tu eleqtronuli formiT dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba ver pasuxobs werilobiTi formis moTxovnebs (anu Tu mas ar miviCnevT werilobiTi formiT dadebulad), maSin unda vivaraudoT, rom eleqtronulma formam unda Secvalos werilobiTi. kerZod, werilobiTi formis iseTi saxeebi, rogoricaa, werilebis urTierTgacvla, faqsi an sxva msgavsi saSualebebi, Seicvleba eleqtronuli dokumentebiT. saboloo jamSi SeiZleba iTqvas, rom eleqtronuli komunikaciebis praq-

491 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 84 492 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 75 493 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 76 494Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 90 495 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 203 496 Alexander, Martin Gerictsstands- und Schiedsvereinbarungen im E-Commerce sowie außergerichtliche Streitbeileging Verlag Dr. Kovac Hamburg, 2006, s. 396

tikaSi aRiarebuli saSualebebis gamoyenebiT dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba formis dacviT dadebulad unda CaiTvalos.497

Aarsebobs mosazreba, rom werilobiTi forma sulac ar aris savaldebulo saarbitraJo SeTanxmebisaTvis da rom mas (anu werilobiT formas) darCa mxolod mtkicebiTi funqcia.498 werilobiT formas sxva daniSnuleba arc aqvs. xelSekrulebis forma imitom aris xolme werilobiTi, rom brunvis stabilurobidan gamomdinare mtkiceba uzrunvelyos. am SemTxvevaSi mniSvnelovania, rom eleqtronulma formam SeZlos werilobiTi SeTanxmebebis funqciis Sesruleba.

§7 saarbitraJo SeTanxmebis Sinaarsi

saarbitraJo SeTanxmebis rekvizitebi

saarbitraJo SeTanxmeba, romelic CarTulia mxareTa Soris arsebul

xelSekrulebaSi Tavisi samarTlebrivi bunebiT da SinaarsiT gansxvavdeba xelSekrulebis sxva pirobebisagan. xelSekrulebis esa Tu is piroba erT-erTi mxarisaTvis aris sasargeblo da is kompensirebulia meore mxarisaTvis misaRebi pirobiT, magram amis Tqma saarbitraJo SeTanxmebaze ar SeiZleba. es SeTanxmeba xelSekrulebis “neitraluri pi-robaa”, romelic ar gulisxmobs romelime mxarisTvis raime upir-atesobis miniWebas. piriqiT, is mxareTa absoluturi Tanasworuflebianobis safuZvelze adgens davis gadawyvetis konkretul proceduras. rogorc inglisurma sasamarTlom erT-erT gadawyv-etilebaSi miuTiTa: „xelSekrulebis miznebi miRweuli ver iqna, magram saarbitraJo SeTanxmeba ar warmoadgens xelSekrulebiT gaT-valiswinebul erT-erT mizans“ (“The porposes of the contract have failed, but the arbitration clause is not one of the porposes of the contract.”).499

nebismieri SeTanxmeba, romlis mixedviTac mxareebs surT maT Soris arsebuli davis arbitraJis mier ganxilva, unda Seicavdes Sinaarsobrivad im minimums, romelic aucilebelia saarbitraJo SeTanxmebad misi kvalifikaciisaTvis. kerZod, saarbitraJo SeTanxmebidan araorazrovnad unda gamomdinareobdes rom mxareebs surT konkretuli samarTlebrivi urTierTobebidan gamomdinare davebi gansaxilvelad gadascen arbitraJs.500Gamave dros SesaZlebeli unda iyos im konkretuli davis, an samarTlebrivi urTierTobis individualizacia, romelTan dakavSirebiTac daido saarbitraJo SeTanxmeba. formulireba “yvela, ro-gorc axlandeli, aseve momavalSi arsebuli urTierTobebidan gamomdinare dava unda ganixilos arbitraJma” - ar aris sakmarisad

497Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 78 aseve: Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 121 498Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 77 499 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong, 2002, p. 111 500 Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 26

gansazRvruli da Sesabamisad, aseTi saarbitraJo SeTanxmeba namdvilad ver CaiTvleba.501

Sveicariis sasamarTlom erT-erT gadawyvetilebaSi miuTiTa, rom saarbitraJo SeTanxmebis arsebobaze mxolod maSin SeiZleba iyos saubari, rodesac aSkarad aris gamoxatuli mxareTa neba, rom maT Soris arsebuli dava ganixilos arbitraJma da ara sasamarTlom. garda amisa, unda SeiZlebodes im arbitraJis identificireba, romelmac unda ganixilos es dava.502

Sveduri samarTlis mixedviT, saarbitraJo SeTanxmeba SeiZleba iTv-aliswinebdes momavalSi warmoSobili konkretuli samarTlebrivi davebis gadacemas arbitraJisaTvis. rogorc literaturaSi miuTiTeben, arbitraJis Sesaxeb kanonis es norma gamoricxavs mxareTa Soris abstraqtuli da zogadi xasiaTis saarbitraJo SeTanxmebebis dadebas. ar daiSveba saarbitraJo SeTanxmeba, romlis Tanxmadac, yvela dava, romelic warmoiSoba momavalSi mxareebs Soris, arbitraJs gadaecema gansaxilvelad. SvedeTSic aucilebelia, rom saarbitraJo SeTanxmebiT SesaZlebeli iyos konkretuli davis individualizacia.503

rogorc wesi, saarbitraJo SeTanxmeba unda Seicavdes: 1. miTiTebas saarbitraJo ganxilvis adgilze 2. miTiTebas arbitrTa kvalifikaciis, aseve maTi daniSvnisa da acilebis proceduris Sesaxeb 3. saarbitraJo ganxilvis proceduris gansazRvras. 4. gamosayenebel materialur samarTalze miTiTebas. 5. saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanisa da misi koreqtirebis proceduras.504 aucilebeli ar aris, yvela piroba mxareebma specialurad SeaTanxmon. sakmarisad unda CaiTvalos miTiTeba romelime reglamentze, romelic detalurad aregulirebs arbitraJis mier davis ganxilvisa da gadawyvetis proceduras.

specialuri pirobebi saarbitraJo SeTanxmebaSi

mxareTa erToblivi nebis saarbitraJo SeTanxmebad

kvalifikaciisaTvis savaldebuloa garkveuli pirobebis arseboba, Tumca es SeTanxmeba SeiZleba Seicavdes iseT regulirebasac, romelic savaldebulo ar aris da mxareTa urTierTobebis specifikidan gamomdinareobs. literaturaSi mocemulia rekomendaciebi saarbitraJo SeTanxmebis arasavaldebulo (fakultaturi) pirobebis Sesaxeb, romel-Ta gaTvaliswinebac mxareebs Tavidan aacilebs gaugebrobebs. erT-erTi aseTi rekomendaciis mixedviT, sasurvelia, rom saarbitraJo SeTanxmeba Seicavdes: saarbitraJo xarjebis ganawilebasTan dakavSirebul mowesrigebas, procentebis Sesaxeb debulebebs da valutas, romelSic unda Sesruldes fuladi valdebuleba.505

501 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern, 2006, s. 99 502 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern, 2006, s. 95 503 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 69 504 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 34 505 Born, Gary B. International arbitration and forum selection agreements: drafting and enforcing, Second Edition, Kluwer Law International, 2006, p. 77-79

saarbitraJo ganxilvis xangrZlivobis Tavidan asacileblad amerikul doqtrinasa da praqtikaSi gavrcelebulia arbitraJis e.w `droSi SezRudulobis” Sesaxeb (time limited or fast track) daTqmebis saarbitraJo SeTanxmebaSi miTiTeba. arbitraJi valdebulia, dava swored miTiTebul vadebSi gadawyvitos da Tavidan aicilos gaWian-ureba.506saarbitraJo reglamentebi TviTonac Seicaven miTiTebas saarbit-raJo ganxilvis xangrZlivobis Taobaze, magram Tu mxareebi specialurad SeaTanxmeben maTTvis misaReb vadebze, arbitraJi valdebu-lia, imoqmedos mxareTa SeTanxmebis Sesabamisad.

grZelvadian xelSekrulebebSi xSirad saarbitraJo SeTanxmebas uswrebs SeTanxmeba mediaciaze. rogorc wesi, xelSekrulebaSi miTiTebulia konkretuli vada, romlis ganmavlobaSic mxareebi unda Seecadon moilaparakon davis saganTan dakavSirebiT. Tu aseTi molaparakeba Sedegs ar gamoiRebs, maSin isini mimarTaven arbitraJs. am dros mniSvnelovania dadgindes, arbitraJisaTvis mimarTvamde saval-debuloa Tu ara mxareTa mier molaparakebebis warmoeba. hamburgis landis umaRlesma sasamarTlom am SekiTxvaze dadebiTi pasuxi gasca.507aseTi midgoma principulad misaRebad unda CaiTvalos, Tumca gasaTvaliswinebelia molaparakebebis warmoebis mtkicebis specifikac. cxadia mxarem, romelic mimarTavs arbitraJs, unda daadasturos rom mediaciis process adgili hqonda. rogorc wesi, mediacia araformalur garemoSi mimdinareobs da am dros raime Canaweri (magaliTad, oqmi) ar mzaddeba. Aamave dros mediaciaSi monawile pirebis mowmed mowveva dakavSirebulia garkveul uxerxulobasTan. Yyvela dauwereli da daw-erili wesis Tanaxmad, mediaciaSi monawile pirebs ufleba aqvT uari Tqvan mediaciis Sesaxeb nebismier Cvenebis micemaze rogorc sasamarT-loSi, aseve arbitraJSi. gamosavali SeiZleba iyos, rom mediatorma Tu sxva pirma unda daadasturos, an uaryos mediaciis gamarTvis mxolod faqti da es gaakeTos werilobiT, arbitraJSi an sasamarTloSi zepiri Cvenebis micemis gareSe. Tu mediaciis procesi organizebuli iyo romelime mudmivmoqmedi organizaciis mier, maSin sasamarTlom, an arbitraJma SeiZleba mimarTos am organizacias mediaciis realurad gamarTvis faqtis dadasturebis an uaryofis TxovniT. Oobieqturi mtki-cebulebis miRebis sxva gza samwuxarod ar arsebobs.

saarbitraJo SeTanxmebis Sinaarsis sakmarisi gansazRvruloba

nebismier SemTxvevaSi saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobis

umTavresi kriteriumia misi Sinaarsis sakmarisi gansazRvruloba.508 am pirobis Seusrulebloba xSirad saarbitraJo SeTanxmebis baTilobas, an misi praqtikulad ganxorcielebis SeuZleblobas iwvevs.

saarbitraJo SeTanxmebas rom konkretuli samarTlebrivi Sedegebi mohyves aucilebelia misi Sinaarsidan gamomdinareobdes mxareTa neba – dava gansaxilvelad gadaeces arbitraJs, romelmac unda gamoitanos saboloo gadawyvetileba. formulireba SeiZleba iyos Zalian mokle da lakonuri, saSualo moculobis, an ramdenime gverdianic ki, romelic

506Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration, revised third edition Juris Publishing Inc., 2003, p. 39-40 507 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 20 508 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 19

detalurad iTvaliswinebs movlenaTa SesaZlo ganviTarebis yvela variants. sasamarTloebma namdvilad miiCnies saarbitraJo SeTanxmebebi Semdegi formulirebiT: „inglisuri samarTali - Tu arbitraJi saWiro gaxda, maSin igulisxmeba londoni ICC reglamentis Sesabamisad“ (“English law - arbitration, if any, London according ICC Rules” ) an „arbitraJi –hamburgi, germania“ (“arbitration --- Hamburg, Germany).509N rodesac saarbitraJo SeTanxmebis teqsti aseTi sityvaZvirobiT gamoirCeva, ganmartebisaTvis TiToul sityvas eniWeba udidesi mniSvneloba. diuseldorfis savaWro-samrewvelo palatis arbitraJis 9.6.1978 gadawyvetilebiT iuriduli Zalis armqoned iqna aRiarebuli saarbitraJo SeTanxmeba, romlis Tanxmadac: `SesaZlo arbitraJis adgili aris savaWro palata diuseldorfSi” (`Arbitrage: Ort für mögliche Arbitrage ist Handleskammer in Düsseldorf`). arbitraJma ar gaiziara mxaris mtkiceba, rom sityva `SesaZlo” aq davis SesaZlo warmoSobas gulisxmobda. arbitraJma aseTi formulireba ganmarta, rogorc mxareTa neba, davis warmoSobis SemTx-vevaSi miemarTaT sasamarTlosaTvis, an arbitraJisaTvis. rusul praqtikaSic xSiria iseTi saarbitraJo SeTanxmebebi, romlebic miuTiTeben “arbitraJze moskovSi” an “arbitraJze mopasuxis saxelmwifoSi.” am dros ruseTis savaWro-samerwvelo palatis arbitraJi adgens, rogori iyo mxareTa erToblivi neba da surdaT Tu ara maT, rom dava gadaewyvita ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatasTan arsebul arbitraJs.510 A

arbitrebi cdiloben ganmartebis gziT Seavson saarbitraJo SeTanxmebaSi arsebuli xarvezebi da amiT “gadaarCinon” saarbitraJo ganxilva. praqtikaSi yvelaze xSiria institutebis adgilmdebareobis, an dasaxelebis araswori miTiTebis SemTxvevebi. magaliTad aseTi: “davas ganixilavs ICC JenevaSi. `ICC aris ara JenevaSi, aramed parizSi, magram mxareebis mier aseTi formiTa da SinaarsiT gamoxatuli neba gu-lisxmobs, rom mxareebs surT dava ganxilul iqnes ICC arbitraJis mier, misi saarbitraJo reglamentis Sesabamisad, xolo saarbitraJo ganxilvis adgili iyos Jeneva (Sveicaria).511 mxareebi xSirad Tanxmdebian, rom saarbitraJo ganxilvis adgilia Sveicaria, magram uTiTeben ararsebul instituts `Sveicarul savaWro palatas” (Swiss Chamber of Commerce). am dros arbitraJma SeiZleba gamoiyenos Sveicaruli saarbitraJo reglamenti (Swiss Rules), ris Sedegadac xarvezi aRmofxvrilad CaiTvleba.512 aqedan gamomdinare, saarbitraJo SeTanxmebis SinaarsSi aSkara faqtobrivi uzustobebis arsebobis dros aucilebelia dadgindes mxareTa neba, e.i. risi gamoxatva surdaT mxareebs konkretuli formulirebiT. subieqtebs, romlebsac akavSirebT zemoaR-niSnuli, an misi msgavsi saarbitraJo SeTanxmeba, aucileblad unda gaacnon saqmis realuri viTareba, rogor aris Seqmnili es reglamenti

509 Born, Gary B. International arbitration and forum selection agreements: drafting and enforcing, Second Edition, Kluwer Law International, 2006, p. 37 510 Komarov, Alexander S Internationale Handelsschiedsgerichtbarkeit in der Russischen Föderation wignSi: Recht und Praxis der internationalen Schiedsgerichtbarkeit in Staaten Zentral- und Ost- Europas, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Carl Heymanns Verlag KG Köln Berlin Bonn München, 1998, s. 268 511 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international, Schulthess, 2004, p. 19 512 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international, Schulthess, 2004, p. 183

da ratom ar arsebobs Sveicariis savaWro palata. saarbitraJo SeTanxmeba mxolod maSin unda iqnes namdvilad miCneuli, Tu arc erT mxares pretenzia ar eqneba. Tu pretenzia dafiqsirda, maSin sakuTari kompetenciis sakiTxi unda gadawyvitos arbitraJma. Mman unda daadginos, iyo Tu ara namdvili saarbitraJo SeTanxmeba da aris Tu ara arbitraJi uflebamosili, gadawyvitos konkretuli dava.

SesaZloa, xelSekrulebiT, wesdebiT, an nebismieri sxva dokumentiT gaTvaliswinebuli davis gadawyvetis procedura Zalian hgavdes saarbitraJo SeTanxmebas, Tumca es imas ar niSnavs, rom davis ganmxilvel organod sasamarTlos garda nebismieri sxva subieqtis miTiTeba saarbitraJo ganxilvis dawyebis safuZvlad unda miviCnioT.

Tanamedrove inglisuri doqtrina emxroba im mosazrebas, rom davis gadawyvetaze orientirebuli mxareTa nebismieri SeTanxmeba ar unda ganimartos, rogorc mxareTa Tanxmoba arbitraJis mier saqmis ganxilvaze. saarbitraJo SeTanxmebisagan unda ganvasxvavoT SeTanxmeba mediaciaze, an mxareTa erToblivi survili, davis gadasawyvetad mim-arTon damoukidebel eqsperts, romelic miscems maT miukerZoebel profesiul daskvnas sadao sakiTxebze.513

SvedeTSi arasamTavrobo organizaciaTa (non profit organizations) wesdebebi xSirad iTvaliswineben, rom asociaciasa da mis wevrs Soris arsebuli dava SeiZleba gadawydes asociaciis romelime organos mier. aseTi debuleba ar ganixileba rogorc saarbitraJo SeTanxmeba da Sesabamisad, ar mohyveba is samarTlebrivi Sedegebi rac SeiZleba saarbitraJo SeTanxmebas mohyves.514

Cott v. Barber saqmesTan dakavSirebiT ingliselma mosamarTlem Judge Hegarty Q.C (Queen’s Counsel) ar CaTvala saarbitraJo SeTanxmebad xelSekrulebaSi CarTuli debuleba, romelic dasaTaurebuli iyo rogorc “arbitraJi”. es SeTanxmeba iTvaliswinebda gadawyvetilebis miRebas damoukidebeli konsultantis mier (independent consultant), rome-lsac unda emoqmeda, rogorc eqsperts da ara rogorc arbitrs, da romlis gadawyvetilebac mxareebisaTvis iqneboda saboloo da savaldebulo. Ees debuleba ganimarta rogorc eqspertis daniSvna da ara rogorc saarbitraJo SeTanxmeba.515 msgavsi situacia Seiqmna AIG v. QBE saqmeze, sadac saTauris qveS `saarbitraJo procedura” miTiTebuli iyo, rom arbitrTa amocanaa SesTavazon mxareebs orive mxarisaTvis misa-Rebi SeTanxmeba.516 inglisuri sasamarTlo praqtika SedarebiT moZvelebul, magram gansxvavebul midgomasac icnobs, rodesac yvelaferi piriqiT ganviTarda. mxareTa SeTanxmebis Tanaxmad maT Soris arsebuli dava unda gadaewyvita arbitrs, romelic iqneboda profesionali inJineri. saarbitraJo ganxilvaSi advokatebs monawile-oba ar unda mieRoT. arbitraJma gadawyvetileba gamoitana erT-erTi mxaris sasargeblod, mas Semdeg rac gaiara konsultacia Tavis nacnob advokatebTan mxareTa Soris arsebuli xelSekrulebis samarTlebrivi

513 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 32 514 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 63 515 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 122 516 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 122

sakiTxebis Sesaxeb. erT-erTma mxarem mimarTa sasamarTlos da moiTxova saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmeba im safuZvliT, rom saarbitraJo gadawyvetilebis dasabuTeba ar warmoadgenda arbitrebis azrs, es iyo advokatebis azri. sasamarTlom srulad gaiziara es mosazreba da gada-wyvetileba gaauqma (The latter acted on his attorney’s advice without a moment’s consideration or discussion and has substittuted the judgment of another for his own). es gadawyvetileba 1864 wels iqna miRebuli.517

parizis saapelacio sasamarTlosaTvis mniSvnelovania, rom saarbitraJo SeTanxmebis Sinaarsi iTvaliswinebdes im samarTlebriv Sedegebs, rac saarbitraJo SeTanxmebas SeiZleba mohyves. erT-erT saqmeze mxareebi SeTanxmdnen, rom avtomobilis eqspertTa safarangeTis federaciis saarbitraJo komisia, rogorc arbitri-eqsperti, gadawyvetda maT Soris warmoSobil yvela davas. Aamave dros mxareebma saarbitraJo komisia aRWurves uflebamosilebiT, emoqmeda rogorc “megobrul Suam-avals”(amiable compositeur). saarbitraJo komisiis mier gamotanili `gadaw-yvetileba” Seexeboda mxolod avtomanqanebis xarisxs. komisias ar gadauwyvetia samarTlebrivi dava, ris gamoc sasamarTlom komisia ar CaTvala arbitrad.518 Sesabamisad, mxareTa SeeTanxmeba ar dakval-ificirda saarbitraJo SeTanxmebad aqedan gamomdinare samarTlebrivi SedegebiT.

Ddavis gadawyvetasTan dakavSirebuli SeTanxmebis saarbitraJo SeTanxmebad kvalifikaciis Semdeg aucilebelia dadgena, ramdenad sakmarisia saarbitraJo SeTanxmebaSi miTiTebuli informacia saarbitraJo ganxilvis dawyebisaTvis.

saarbitraJo SeTanxmebis Sinaarsis sakmarisi gansazRvrulobis dadgena yovel konkretul SemTxvevaSi arbitraJis an sasamarTlos gadasawyvetia. sasamarTlo da saarbitraJo gadawyvetilebebis analizis safuZvelze SesaZlebelia mxolod im zogadi orientirebis gamokveTa, romliTac am sakiTxebis garkvevisas xelmZRvaneloben. praqtikaSi arsebuli yvela SemTxvevis winaswar gaTvaliswineba kanonmdeblis Sesa-Zleblobebs aRemateba.

panamur da iugoslaviur iuridiul pirebs Soris ori xelSekruleba arsebobda. pirvelis Tanaxmad panamur mxares iugoslavieli myidvelisaTvis yava unda miewodebina. Ees xelSekruleba Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas, romlis Tanaxmadac warmoSobili dava yavis germanul asociaciasTan (deutsche Kaffee-Verband) arsebul arbi-traJs unda ganexila. meore xelSekrulebis Tanaxmad, iugoslavur mxares panameli myidvelisaTvis foladi (Stahl) unda miewodebina, romelic Seicavda ICC arbitraJze miTiTebas. saarbitraJo ganxilvis adgilad arCeul iqna ciurixi (Sveicaria). Aamis Semdeg pirveli kontraqti ise Seicvala, rom iugoslavurma mxarem aiRo valdebuleba jer TviTon miewodebina foladi panameli partniorebisaTvis. Aarc erTi xelSekruleba ar Sesrulda. panamurma mxarem moiTxova pirveli (yavis) xelSekrulebidan gamomdinare miuRebeli Semosavlebis anazRaur-eba yavis germanuli asociaciis arbitraJSi, xolo ICC-Si waradgina pretenziia foladis miwodebis valdebulebis Seusruleblobis gamo.

517 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong, 2002, p. 142-143 518 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 127

yavis germanuli asociaciis arbitraJma saarbitraJo SeTanxmeba namdvilad ar cno, vinaidan SeuZlebeli aRmoCnda sxvadasxva arbitraJis mier gansaxilveli moTxovnebis erTmaneTisgan izolireba. arbitraJma dadgina, rom mxareTa Soris arsebuli xelSekruleba germanuli samoqalaqo kodeqsis mixedviT gacvlad unda dakvalificirebuliyo. amg-varad, faqtiurad erTiani xelSekrulebidan warmoSobili davisaTvis ori sxvadasxva arbitraJis kompetencia iyo gaTvaliswinebuli. ara-sakmarisi gansazRvrulobis safuZvliT arbitraJma 1.3.1989 gadawyvetilebiT saarbitraJo SeTanxmeba baTilad cno.519

msgavsi SemTxvevebi praqtikaSi sakmaod xSiria. TanamaSromlobis pirobebze SeTanxmebisas mxareebi naklebad fiqroben davis warmoSobaze da saarbitraJo SeTanxmebas ar uTmoben damsaxurebul yuradRebas. aseTi saqmis ganxilvisas rogorc sasamarTlo, aseve arbitraJi valdebulia saqmiani urTierTobebis kompleqsuri analizis safuZvelze daadginos mxareTa erToblivi neba da Tu SesaZlebelia, SeinarCunos saarbitraJo SeTanxmeba.

saarbitraJo SeTanxmebis ganmarteba saqarTvelos uzenaes sasamarTlosac mouwia. erT-erT Sps-sa da or fizikur pirs Soris daido xelSekruleba, romliTac fizikurma pirebma aiRes valdebuleba, ganexorcilebinaT investireba Sps-is mier wamowyebul mSeneblobaSi. orive investorTan dadebuli iyo identuri samarTlebrivi Sinaarsis mqone xelSekruleba. am xelSekrulebebis 8.3 muxlis Tanaxmad, xelSekrulebis Sesrulebis procesSi warmoSobili davebi ganixileba sasamarTlo wesiT q.baTumis saarbitraJo sasamarTloSi. Sps-m moiTxova am punqtis baTilad cnoba im safuZvliT, rom saqarTvelos konstitucia ar iTvaliswinebs saarbitraJo sasmarTlos arsebobas. garda amisa, mosarCele miuTiTebda saerTo sasamarTloebis Sesaxeb organul kanonze da moiTxovda, rom dava ganxiluliyo sasamarTlo wesiT. misi moTxovna uaryo rogorc pirveli instanciis, aseve saapelacio sasamarTlom. uzenaesma sasamarTlom ZalaSi datova saapelacio sasamarTlos gadawyvetileba.520

sasamarTlom ar gaiziara kasatoris miTiTeba im garemoebaze, rom xelSekrulebis dadebis droisaTvis Sps-is direqtori ruseTis moqalaqe iyo. ruseTis moqalaqeebi arian investorebi, xolo TviT Sps-dafuZnebelia, rogorc ruseTis federaciaSi registrirebuli iuridiuli piri. kasatoris mtkicebiT, vinaidan ruseTis federaciaSi arsebobs specializebuli saarbitraJo sasamarTlo, mxareebs egonaT, rom aseTi sasamarTlo saqarTveloSic arsebobda da isini ar gu-lisxmobdnen kerZo arbitraJis mier davis gadawyvetas. Uuzenaesma sasama-rTlom miuTiTa xelSekrulebis 8.2 muxlze, romelis Tanaxmadac, yvela sakiTxSi, romelic gaTvaliswinebuli ar aris xelSekrulebaSi, mxareebi ixelmZRvaneleben saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobiT. xelSekrulebis 8.3 muxlis formulireba sasamarTlom saarbitraJo SeTanxmebad miiCnia.521

gansakuTrebiT mniSvnelovania is garemoeba, rom sasamarTlom mxari dauWira mxareTa Soris warmoSobili davis arbitraJis mier gadawyvetas. sasurvelia, rom qarTulma marTlmsajulebam momavalSic iseve Seuwyos

519 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006, s .222 520ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2007 wlis 10 dekembris ganCineba, saqme #as-423-773-07 521ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2007 wlis 10 dekembris ganCineba, saqme #as-423-773-07

xeli davebis gadawyvetis alternatiuli saSualebebis gamoyenebas, rogorc amas franguli, amerikuli, an Sveicaruli sasamarTloebi akeTeben.

§8 saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTali

saerTaSoriso arbitraJi calkeuli saxelmwifoebis

marTlwesrigebisagan damoukidebeli organizaciuli warmonaqmnia, ris gamoc erTi konkretuli saxelmwifos kanonmdeblobasTan misi asocireba ver xerxdeba. arbitraJis es Tviseba uamravi problemis warmoSobis safuZvelad SeiZleba iqces. mxareTa kerZo avtonomia SesaZlebels xdis erTi saarbitraJo ganxilvis farglebSi calkeuli saxelmwifoebis kanonebis, saerTaSoriso xelSekrulebebisa da im normebis gamoyenebas, romelic sarekomendacio xasiaTis matarebelia da romlis moqmedebac mxareebma SeaTanxmes. aseTi asimetriuli samarTlebrivi baza yoveli ko-nkretuli sakiTxis gadawyvetisas dRis wesrigSi ayenebs gamosayenebeli samarTlis problemas. niSandoblivia, rom gamosayenebeli samarTlis kategoria saerTaSoriso arbitraJisaTvis bolomde ar emTxveva saerTaSoriso kerZo samarTlis analogiur instituts. rogorc saar-bitraJo praqtikaSi, aseve literaturaSi aRiarebulia, rom saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samaraTali ar gamomdinareobs Ziri-Tadi xelSekrulebis mimarT gamosayenebeli samarTlidan.522

germanul kanonmdeblobaSi Sesabamisi normis ararsebobis miuxedavad, sadavo ar aris, rom saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTlis arCevis ufleba mxareTaTvis garantirebuli unda iyos Tundac mxareTa kerZo avtonomiis principidan gamomdinare.523 es principi ZalaSia ara mxolod germaniisaTvis. mxareTa ufleba, airCion saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTali, sadavo ar aris.

saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTlis gansazRvris ramdenime midgoma arsebobs. inglissa da germaniaSi aRiarebuli erT-erTi meTodi gulisxmobs koliziuri samarTlis ZiriTadi principebis gamoyenebas (e.wchioce of law technique).524

zogadi principis Tanaxmad, mxareebi TviTon irCeven saarbitraJo Se-Tanxmebis mimarT gamosayenebel samarTals. aseTi arCevanis ararsebobisas gamoyenebuli unda iqnas im saxelmwifos samarTali, sadac mimdinareobs saarbitraJo ganxilva (niu iorkis konvenciis me-5 muxlis pirveli punqtis ´`a” qvepunqti da saerTaSoriso savaWro arbitraJis evropuli konvenciis me-9 muxlis à`a” qvepunqti). am midgomas bergeric iziarebs.525

gasaTvaliswinebelia is garemoebac, rom saarbitraJo SeTanxmebis namdviloba Cveulebrivi saproceso mniSvnelobis sakiTxi ar aris. am SemTxvevaSi sarCeli SeiZleba ramdenime saxelmwifos sasamarTloSi iqnes wardgenili. sxvadasxva saxelmwifoSi lex fori-sgamoyeneba sxvadasxva 522 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 91 523Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 63 524 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 154-155 525 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International, 2006, p. 403

samarTlebriv Sedegs gamoiwvevs. amis naTeli dadasturebaa inglisis saapelacio sasamarTlos 1980 wlis gadawyvetileba, romlis Tanaxmadac mxaris finansuri siZneleebi, ris gamoc mas aRar SeeZlo saarbitraJo ganxilvaSi monawileoba, ar SeiZleboda gamxdariyo saarbitraJo SeTa-nxmebis Sewyvetis safuZveli.526 Tu mxareTa mier saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebel samarTlad arCeuli iqneba germanuli samarTali, zemoaRniSuli safuZvlis (mxaris finansuri siZneleebis) arseboba gamoiwvevs saarbitraJo SeTanxmebis Sewyvetas. Tu arCeulia inglisuri samarTali, SeTanxmeba Zalas SeinarCunebs. zemoaRniSnulidan gamomdinare, zogierTi avtori saarbitraJo SeTanxmebis mimarT lex causae-s gamoyenebas ufro mizanSewonilad miiCnevs.527

eleqtronuli formiT dadebuli sarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebel samarTlad mxareebma im saxelmwifos kanonmdebloba unda airCion, romelic eleqtronuli saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobas aRiarebs.528

saerTaSoriso xelSekrulebebi

`saxelSekrulebi valdebulebis mimarT gamosayenebeli samarTlis

Sesaxeb” 1980 wlis 19 ivnisis konvenciis 1 (2) (d) muxlis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmebebis mimarT konvenciis normebi ar gamoiyeneba.529 saarbitraJo SeTaxmebebze am konvenciis gavrcelebis idea zogierTi saxelmwifos winaaRmdegobas waawyda. Ee.w juliano-lagardes moxseneba (Giuliano/Lagarde Bericht), romelic specialurad romis konvenciisaTvis Seiqmna, miuTiTebs, rom Tu saarbitraJo SeTanxmeba ZiriTadi xelSekrulebis Semadgeneli nawilia, gamonaklisi vrceldeba mxolod SeTanxmebaze da ara ZiriTad xelSekrulebaze mTlianad. gamoricxva Seexeba ara mxolod saproceso samaTlebriv aspeqtebs, aramed am SeTanxmebis Sesrulebas, iuridiul namdvilobas da samarTlebriv Sedegebs.530 rogorc germanul iuridiul literaturaSi aRniSnaven, zemoaRniSnuli moxseneba (Giuliano/Lagarde Bericht (the Giuliano/Lagarde report), marTalia, saarbitraJo SeTanxmebebis mimarT konvenciis gamoyenebas gamoricxavs, magram aseve dums saarbitraJo ganxilvis dros ZiriTadi xelSekrulebis mimarT gamosayenebel samarTalze. aqedan daskvna: konvenciis gamoyeneba mxolod sasamarTloebzea gaTvlili, xolo arbitraJi, rogorc aseTi, saerTod gamoricxulia.531

rogorc ukve aRiniSna, saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiuroba iZleva SesaZleblobas, rom ZiriTadi xelSekruleba da masSi CarTuli

526 Armut im internationalen Schiedsverfahren – kollisionsrechtliche Aspekte wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts, s. 163 527 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 52 528 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 91 529 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 25 530 Zobel, Petra Schiedsgerichtbarkeit und Gemeinschaftsrecht Max-Planck-Instittut für ausländisches und internationales Privatreht Mohr Siebeck Tübingen 2005 s 21 ix. aseve Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 25 531 Zobel, Petra Schiedsgerichtbarkeit und Gemeinschaftsrecht Max-Planck-Instittut für ausländisches und internationales Privatreht Mohr Siebeck Tübingen, 2005, s. 22

saarbitraJo SeTanxmeba sxvadasxva samarTals daeqvemdebaros.532 saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvenciis me-6 muxlis me-2 abzacis Tanaxmad: Tu xelSemkvreli saxelmwifos sasamarTlom unda miiRos gadawyvetileba saarbitraJo SeTanxmebis arsebobis, an misi namdvilobis Sesaxeb, mxareTa qmedunarianobasTan dakavSirebuli sakiTxi wydeba im samarTlis mixedviT, romelsac es mxareebi ganekuTvnebian, xolo saarbitraJo SeTanxmebasTan dakavSirebuli sxva sakiTxebis mimarT gamoiyeneba: a) samarTali, romelic mxareebma airCies saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayeneblad b) Tu mxareebs aseTi samarTali ar aurCeviaT, maSin im saxelmwifos kanonmdebloba, sadac unda iqnes gamotanili saarbitraJo gadawyvetileba Gg) Tu mxareebs saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTali ar aurCeviaT, da sasamarTlos mier saqmis ganxilvis momentisaTvis ver dgindeba, romel saxelmwifoSi iqneba saarbitraJo gadawyvetileba gamotanili, im samarTlis mixedviT, romelzec miuTiTebs saqmis ganmxilveli sasamarTlos saxelmwifos koliziuri normebi.533 evropuli konvenciiT dadgenili mowesrigeba SedarebiT detaluria niu-iorkis konvenciasTan SedarebiT, romlis me-5 muxlis pirveli abzacis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmeba eqvemdebareba im saxelmwifos samarTals, romelsac is mxareebma dauqvemdebares. aseTi SeTanxmebis ararsebobis SemTxvevaSi ki im saxelmwifos samarTals, sadac gamotanil iqna saarbitraJo gadawyvetileba.534 ruseTi

saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb federaluri kanonis 34-e muxlis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobis Semowmebisas sasamarTlom unda ixelmZRvanelos kanoniT, romelsac mxareebma es SeTanxmeba dauqvemdebares, xolo Tu saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTali arCeuli ar yofila, maSin sasamarTlo gamoyenebs rusul kanonmdeblobas. saarbitraJo gadawyvetilebis cno-bisa da aRsrulebis sakiTxis ganxilvis dros samarTlis arCevis Sesaxeb SeTanxmebis ararsebobisas rusuli sasamarTlo xelmZRvanelobs im saxelmwifos kanonmdeblobiT, sadac gamotanilia saarbitraJo gada-wyvetileba.535 rusuli kanonmdeblobis normebi am SemTxvevaSic ZiriTadad modelur kanons Seesabamebian. SvedeTi

Sveduri saarbitraJo kanonmdebloba im iSviaTTagania, romelic

pirdapir aregulirebs saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTlis sakiTxs. arbitraJis Sesaxeb kanonis 48-e muxlis Tanaxmad, saerTaSoriso saarbitraJo SeTanxmebis dadebisas mxareebs SeuZliaT gansazRvron mis mimarT gamosayenebeli samarTali. Tu mxareebi ar SeTanxmebulan saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebel samarTal-

532Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 10 533 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 383 534 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 61 535Федеральный закон от 07.07.1993 N 5338-1 О международном коммерческом арбитраже

ze, maSin gamoiyeneba im saxelmwifos samarTali, sadac saarbitraJo ganxilva gaimarTa, an unda gaimarTos. es norma ar exeba iseT sakiTxebs, rogoricaa mxaris uflebamosileba, dados saarbitraJo SeTanxmeba an iyo Tu ara mxare warmodgenili saTanado wesiT (was duly represented).536rogorc Cans, saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebe-li samarTlisagan Sveduri samarTali mijnavs am SeTanxmebis subieqtebis mimarT gamosayenebel samarTals. niSandobilivia, rom aseTi klasifikacia iuridiul literaturaSic aris aRiarebuli. miiCneven, rom saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTlis gansazRvrisas ori ZiriTadi aspeqtis gamokveTa SeiZleba. samarTali, romlis mixedviTac unda gadawydes saarbitraJo SeTanxmebis mxareTa uflebamosilebis sakiTxi, ramdenad hqondaT maT ufleba daedoT saarbitraJo SeTanxmeba, da meore, uSualod saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTali.537

germania

germaniaSi formis daucvelad dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis

Sefasebisas jer unda gadawydes, es forma romeli saxelmwifos kanonis, an saerTaSoriso SeTanxmebis mixedviT unda iyos daculi. roca mxareebs saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTali ar aurCeviaT, yovelTvis rTuli da riskis Semcvelia saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxis gadawyveta. Aamis maga-liTad germaniis landebis sasamarTloebisa da uzenaesi sasamarTlos gansxvavebuli praqtikis moyvana SeiZleba: erT SemTxvevaSi erT-erTi landis umaRlesma sasamarTlom uari Tqva saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebaze saarbitraJo SeTanxmebis baTilobis safuZvliT. marTalia, inglisuri arbitraJis mier miRebuli gadawyvetileba da saarbitraJo SeTanxmeba inglisuri samarTlis mixedviT namdvili iyo, magram sasamar-Tlom uari Tqva gadawyvetilebis aRsrulebaze niu-iorkis konvenciis me-2 muxlze miTiTebiT, formis daucvelobis safuZvliT. meore mxriv, germaniis uzenaesma sasamarTlom niu-iorkis konvenciis mixedviT formis daucvelad dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba namdvilad cno germanuli ZPO-s §1031-ze miTiTebiT. uzenaesi sasamarTlo aseve marTebulad miiCnevs jer saarbitraJo SeTanxmebis statutis garkvevas da Sefasebis amis Sesabamisad gakeTebas.538

germanuli ZPO §1059-sa da niu-iorkis konvenciis me-5 muxlis pirveli nawilis `a” qvepunqtis analizidan gamomdinare, germanul iuridiul literaturaSi gakeTebulia daskvna, rom Tu saarbitraJo ganxilvis adgili aris germania da gamosayenebeli saproceso samarTlic germanulia, maSin saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamoiy-eneba aseve germanuli samarTali. anu im saxelmwifos samarTali sadac

536 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 312 537 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 154 538 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006, s. 42-43

gamotanilia an gamotanil unda iqnes saarbitraJo gadawyvetileba.539 zogierTi avtori uTiTebs mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis ararsebobisas mxolod germanuli samarTlis gamoyenebaze.540 gansxvavebuli mosazreba aqvs libSers, romelic Tvlis, rom mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas, germaniaSi saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamoyenebul unda iqnes im saxelmwifos samarTali, romelTanac saarbitraJo SeTanxmebas aqvs yvelaze mWidro kavSiri.541 rogorc Cans, aseTi daskvna gamomdinareobs davis sagnis mimarT gamosayenebeli samarTlis germanuli mowesrigebis analogiidan.

K Sveicaria

SveicariaSi gamoiyeneba AsaarbitraJo SeTanxmebis mimarT

gamosayenebeli samarTlis dadgenis in favorem validitatis meTodi. davis sagnis mimarT gamosayenebel, mxareTa mier arCeul da Sveicarul samarTals Soris keTdeba arCevani da saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamoiyeneba is samarTali, romelic ufro misaRebia (more favorable) saar-bitraJo SeTanxmebis namdvilobisaTvis.542 Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanonis 178-e muxlis meore nawiliT gaTvaliswinebuli regulirebiT kanonmdebeli yvelanairad cdilobs mxari dauWiros saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobas. es norma SesaZleblobas iZleva saarbitraJo SeTanxmeba, romelic ar aris namdvili mxareTa mier arCeuli an/da davis sagnis mimarT gamosayenebeli samarTlis mixedviT, mainc namdvilad CaiTvalos, Tu is akmayofilebs Sveicaruli samarTliT gaTvaliswinebul formalur moTxovnebs. Aaqve unda aRiniSnos, rom 178-e muxlis meore nawili CamoTvlil gamosayenebel samarTalTa Soris (mxareTa mier arCeuli, davis sagnis mimarT gamosayenebeli, an Sveicaruli samarTali) raime prioritets ar iTvaliswinebs. sakmarisia saarbitraJo SeTanxmeba erT-erTi maTganis mixedviT iyos namdvili. amave dros, literaturaSi imasac aRniSnaven, rom kanoniT gaTvaliswinebuli rigiToba mainc unda iyos daculi da samarTlis normis Semfardebelma Sveicarul samarTals mxolod maSin unda mimarTos, rodesac mxareTa mier arCeuli an/da davis sagnis mimarT gamosayenebeli ucxouri samarTlis mixedviT, saarbitraJo SeTanxmeba namdvili ar aris. mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli, rom SeTanxmeba namdvili unda iyos erT-erTi gamosayenebeli samarTlis mixedviT. maTi calkeuli elementebis gamoyenebiT operireba da saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobaze ase msjeloba ar daiSveba.543 saboloo jamSi saarbitraJo SeTanxmeba SveicariaSi namdvilad CaiTvleba, Tu is Seesabameba mxareTa mier arCeul samarTals, davis

539 Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 35 540 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 208 541 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 160 542 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 154-155 543 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern, 2006, s.128-129

sagnis mimarT gamosayenebel samarTals (e.i. ZiriTadi xelSekrulebis mimarT gamosayenebel samarTals), an Sveicariis samarTals.544

saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTali SedarebiT farTo cnebaa da SeiZleba moicavdes ramdenime ZiriTad aspeqts. magaliTad, es SeiZleba iyos saarbitraJo SeTanxmebis formis, an mxareebis mimarT gamosayenebeli samarTali. rogorc wesi, gansxvaveba araarsebiTi xasiaTisaa da kanoniT dadgenili midgoma TiTqmis yovelTvis ZalaSi rCeba. saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb Svei-cariis kanonis 178-e muxlis pirveli nawilis Tanxmad, saarbitraJo SeTanxmebis formis mimarT Sveicariis kanoniT gaTvaliswinebuli moTxovnebi moqmedebs, Tu saarbitraJo ganxilvis adgilad arCeulia Sveicaria.545

saarbitraJo SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli uflebebisa da movaleobebis daTmobis dros Sveicaruli doqtrina da praqtika ar Ralatobs in favorem validitatis princips da mizanSewonilad miiCnevs, im samarTlis gamoyenebas, romelic ukeTesia saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobis sakiTxis gadawyvetasTan dakavSirebiT, anu romelic adgens ufro liberalur regulirebas.546

safrangeTi

safrangeTSi gavrcelebeulia e.w „materialuri normebis“ meTodi

(substantive rules method), romelic gulisxmobs saarbitraJo SeTanxmebis mimarT davis sagnisadmi gamosayenebeli samarTlis gavrcelebas.547 safrangeTSi Tvlian, rom saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTali ar unda iyos damokidebuli calkeul garemoebebze (local particularities) da ZiriTadad unda ganisazRvros saerTa-Soriso sajaro wesrigis principebisa da normebis gaTvaliswinebiT.548

inglisi

inglisSi saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebli samarTlis

gansazRvrisas mxareTa SeTanxmebis ararsebobis SemTxvevaSi dgindeba romel samarTalTan aqvs saarbitraJo SeTanxmebas yvelaze mWidro kavSiri. am msjelobiT xSirad midian daskvnamde, rom unda gamoiyenon davis sagnis mimarT gamosayenebeli samarTali, Tumca es yovelTvis ase ar aris. magaliTad, Tu saarbitraJo SeTanxmeba ad hoc saarbitraJo ganxilvas gulisxmobs, iTvleba, rom am SemTxvevaSi saarbitraJo SeTanx-mebas ar aqvs `yvelaze mWidro kavSiri” ZiriTadi xelSekrulebis mimarT

544International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute, Editor Stephen V. Berti, General Editors Heinrich Honsell, Nedim Peter, Vogt Anton, K. Schneider,Kluwer Law International, 2000, s. 327 545 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 154-155 546 Müller, Christoph International Arbitration, A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004, p. 41 547 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 155 548 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 159

gamosayenebel samarTalTan.549libSeri miuTiTebs mastilis da boidis mosazrebaze, romlis Tanaxmadac saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamoynebuli unda iqnes im saxelmwifos samarTali, sadac saarbitraJo gadawyvetileba unda iqnes gamotanili.550 Aam Sexedulebas mxars uWers inglisuri sasamarTlo praqtikac. XL Insurance v. Owens Corning saqmeze sasamarTlo ixilavda saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobis sakiTxs. saarbitraJo SeTanxmeba CarTuli iyo xelSekrulebaSi, romlis mimarT unda gamoyenebuliyo niu-iorkis Statis samarTali. erT-erTi mxare amtkicebda, rom saarbitraJo SeTanxmeba ar aris namdvili niu-iorkis samarTlis mixedviT, radgan is xelmowerili ar aris. vinaidan saarbitraJo SeTanxmeba iTvaliswinebda saarbitraJo ganxilvas (da Ses-abamisad gadawyvetilebis gamotanas g.c) londonSi, arbitraJis Sesaxeb 1996 wlis kanonze miTiTebiT sasamarTlom daadgina, rom sakiTxi unda gadawyvetiliyo inglisuri samarTlis mixedviT, romelic ar iTxovs saarbitraJo SeTanxmebis xelmoweras mxareTa mier.551

arbitraJis Sesaxeb inglisis 1996 wlis kanonis is muxlebi, romelic Seexeba saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiurobasa da erT-erTi mxaris gardacvalebis samarTlebriv Sedegebs, gamoiyeneba maSinac, roca saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebel samarTlad gansazRvrulia inglisuri samarTali, magram saarbitraJo ganxilvis adgili ar aris inglisi, an aseTi adgili saerTod ar aris gansazR-vruli.552

amerikis SeerTebuli Statebi

saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sefasebis mimarT

saintereso da originaluri midgomaa Camoyalibebuli aSS-s samarTalSi: “sakmaod xangrZlivi periodis ganmavlobaSi sasamarTloebi imeorebdnen, rom federaluri saarbitraJo aqtis miRebisas kongresis mizani iyo, eqcia saarbitraJo xelSekruleba iseTive iuridiuli Zalis mqoned, rogorc sxva xelSekrulebebs aqvT. Semdeg maT daadgines, rom federaluri saarbitraJo aqti warmoadgens federalur saarbitraJo kanonmdeblobas, romelic gamoyenebul unda iqnas yvela saarbitraJo SeTanxmebis mimarT, romelic am kanonis regulirebis sferoSi Tavsdeba. Tumca imis gasarkvevad, mxareebma dades Tu ara samarTlebrivad namdvili saarbitraJo SeTanxmeba, sasamarTlom unda gamoikvlios am sakiTxTan dakavSirebuli Statis samarTlis Sesabamisi principebi. am midgomis mniSvneloba ufro lokaluria, vidre saerTaSoriso (The trust of this policy is more local than international).553

saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTlis problema, iseve rogorc sxva bevri sakiTxi, aSS-Si sasamarTlos kompetenciaa, romelic yoveli konkretuli SemTxvevisaTvis iRebs gadawyvetilebas. 549 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 156 550 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 157 551 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 157 552 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 20 553 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 192-193

§9 saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi

saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi gansxvavdeba

nebismieri sxva garigebis samarTlebrivi Sedegebisagan. maTi calke ganxilva amiTac aris ganpirobebuli.

jer erTi, saarbitraJo SeTanxmebisaTvis damaxasiaTebelia e.w “neitraluri” samarTlebrivi buneba. xelSekrulebis piroba SeiZleba orientirebuli iyos erT-erTi mxaris upiratesobaze da misi kompensireba xdebodes meore mxarisaTvis sasargeblo sxva pirobiT. saarbitraJo SeTanxmebis SemTxvevaSi aseTi ram gamoricxulia. Tu SeTanxmebas safuZvlad ar aqvs mxareTa Tanasworuflebianoba, maSin mas ar SeiZleba mohyves raime samarTlebrivi Sedegi.

sxva garigebebisgan gansxvavebiT saaarbitraJo SeTanxmeba iwvevs saproceso samarTlebriv Sedegebs, Tumca ar aris gamoricxuli, rom mxareTa erToblivi nebis arsebobisas mas materialur-samarTlebrivi Sedegebic mohyves. (magaliTad SeiZleba davasaxeloT aSS-Si gavrcelebuli saarbitraJo praqtika, rodesac saarbitraJo SeTanxmebiT winaswar xdeba im fuladi Tanxis minimumisa da maqsimumis gansazRvra, romelic SeiZleba daekisros wagebul mxares).

saarbitraJo SeTanxmeba gulisxmobs davis arsebiTad gadawyvetis kompetenciis arbitraJisaTvis gadacemas, Tumca es ar niSnavs saarbitra-Jo ganxilvis sworad warmarTvaSi sasamarTlos rolis srul uaryofas.

saarbitraJo SeTanxmebisaTvis SeiZleba damaxasiaTebeli iyos mxareTa (subieqtTa) simravle da maTi uflebamonacvleoba. Sesabamisad pasuxi unda gaeces kiTxvas, ramdenad aris SesaZlebeli saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba mesame pirebze da uflebamonacvleebze.

saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi ar gulisxmobs mxolod im uflebebsa da movaleobebs, romlebic piridapir aris gaTvaliswinebuli aseTi SeTanxmebiT. arsebobs mosazreba, rom Tu saarbitraJo SeTanxmeba moicavs konkretuli xelSekrulebidan warmoSo-bil davebs, maSin arbitraJi kompetenturad iTvleba ganixilos mxareTa Soris dava zianis anazRaurebis Sesaxeb, Tu zianis safuZveli xelSekrulebis darRvevaa.554

bolos unda aRiniSnos, rom mesame pirebze samarTlebrivi Sedegebis gavrcelebasa da uflebamonacvelobas Soris arsebiTi gansxvavebaa. mesame pirebze Sedgebis gavrcelebis dros es Sedegebi exeba rogorc saarbitraJo SeTanxmebis mxares, aseve samarTlebrivad misgan damoukidebel subieqts. uflebamonacvleobis dros ki saarbitraJo SeTanxmeba samarTlebriv Sedegebs warmoSobs ara am SeTanxmebis mxaris, aramed mxolod mesame pirisaTvis, magaliTad memkvidrisaTvis.

saarbitraJo SeTanxmebis Sewyveta (gauqmeba) da baTiloba

niu-iorkis konvenciiT gaTvaliswinebuli saarbitraJo SeTanxmebis

baTilobis, Zaladakargulobis da misi Sesrulebis SeuZleblobis cnebebis dazusteba da maTi ganmarteba TiToeuli saxelmwifos

554 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 25

sasamarTlo praqtikis saqmea. magaliTad, germanul doqtrinaSi gamoT-qmulia mosazreba, rom iseTi terminebi, rogoricaa Nichtichkeit, (null and void), Unwirksamkeit (inoperative), Undurchfürbarkeit (agreement is incapable of being performed), saarbitraJo SeTanxmebasTan mimarTebaSi unda ganimartos yo-vel konkretul SemTxvevaSi. literaturaSi aseve mocemulia TiToeuli zemoaRniSnuli terminis samarTlebrivi Sinaarsis gansazRvris cda.555 TiToeuli zemoaRniSnuli terminis dazusteba yovel konkretul SemTxvevaSi arbitrebisa da mosamarTleebis saqmea. amave dros mniSvnelovania, miRweul iqnes sxvadasxva saxelmwifoSi miRebuli gadawyvetilebebis erTgvarovneba. niu-iorkis konvenciaSi gamoyenebuli terminebis mniSvneloba saxelmwifo sazRvrebTan erTad ar unda ic-vlebodes.

`kerZo arbitraJis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 30-e muxli ZiriTadad aRiarebs am princips, Tumca is iTvaliswinebs mxolod saarbitraJo SeTanxmebis baTilobisa da Zaladakargulobis SemTxvevebs, magram ar iZleva pasuxs, rogor unda moiqces sasamarTlo, roca saarbitraJo SeTanxmeba arc baTilia da arc Zaladakarguli, magram SeuZlebelia misi Sesruleba. qarTul samewarmeo praqtikaSi iyo SemTxveva, roca saarbitraJo SeTanxmebis erT-erTi mxare TviTon iyo im saarbitraJo institutis damfuZnebeli, romelzec miuTiTebda SeTanxmeba. cxadia, meore mxarem uari ganacxada aseT saarbitraJo ganxilvaSi monawileobaze da eWvqveS daayena arbitraJis miukerZoebloba. es swored is SemTxvevaa, roca saarbitraJo SeTanxmeba dadebulia kanoniT dadgenili formis dacviT, namdvilia da Seesabameba mxareTa nebas, magram misi Sesruleba SeuZlebelia.556 qarTul kanons aseT kiTxvaze pirdapiri pasuxi ar aqvs. kargi iqneboda, Tu gaziarebuli iqneba modeluri kanoniT gaTvaliswinebuli midgoma, romlis Tanaxm-adac sasamarTlom uari ar unda Tqvas saqmis ganxilvaze, Tu saarb-itraJo SeTanxmebis Sesruleba SeuZlebelia. aseTi sakanonmdeblo mowe-srigebis arseboba sasamarTlos ar aiZulebs ganmartebis gziT eZebos problemis gadawyvetis gzebi. miT umetes, rom saqmis warmoebis Sewyveta mxolod saproceso kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi SeiZleba da aq analogiis gamoyeneba dauSvebelia.

niSandobilivia, rom saarbitraJo SeTanxmebis baTilobis sakiTxebis ganmartebisas amosavali principi am SeTanxmebis SenarCunebaa. ganmartebis meTodebi gamoiyeneba arsebuli SeTanxmebis sasargeblod da ara sasawinaaRmdegod. Tu saarbitraJo SeTanxmebis nawili baTilia, mTliand saarbitraJo SeTanxmeba Zalas inarCunebs, Tu misi dadeba baTili nawilis gareSec SeiZleboda.557 am normas gansakuTrebuli mniSv-neloba aqvs, rodesac moqmed samarTals ewinaaRmdegeba saarbitraJo SeTanxmebis erTi konkretuli piroba.

555 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 48 magaliTad, Nichtigkeit ganmartebulia, rogorc saarbitraJo SeTanxmebis iseTi mdgomareoba, romelic Tavidanve gamoricxavs iuridiulad namdvili samarTlebrivi Sedegebis warmoSobas. Unwirksamkeit gulisxmobs namdvili saarbitraJo SeTanxmebis iuridiuli Zalis dakargvas sxvadasxva mizezis gamo, Undurchfürbarkeit aris garkveuli mizezebis gamo saarbitraJo SeTanxmebis Sesabamisad saarbitraJo ganxilvis dawyebis SeuZlebloba. magaliTad, roca saarbitraJo SeTanxmebaSi dasaxelebuli erTaderTi arbitri uars ambobs davis ganxilvaze Dda a.S 556magaliTi moyvanilia Cemi saadvokato praqtikidan. 557 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 48

magaliTad, Tu saarbitraJo SeTanxmebaSi miTiTebulia, rom davas ganixilavs sami arbitri, romelTagan ors niSnavs erTi mxare, xolo erTs – meore, sadavo ar iqneba, rom saarbitraJo SeTanxmebis es piroba ewinaaRmdegeba mxareTa Tanasworuflebianobas da baTilia. MTu mxareebs gamosayeneblad miTiTebuli aqvT saproceso samarTali, romelic iTvaliswinebs mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas mesame arbitris daniSvnas saarbitraJo institutis mier, maSin saarbitraJo SeTanxmebis srulad gabaTilebaze saubari ar unda iyos. mxareebi da saarbitraJo instituti daniSnaven TiTo arbitrs da ase ganixilaven davas. saarbi-traJo SeTanxmeba Zalas SeinarCunebs baTili üpirobis gareSec.

saarbitraJo SeTanxmebis namdviloba SeiZleba eWvis qveS dadges im xelSekrulebis kanonsawinaaRmdego xasiaTis gamo, romelSic es saarbitraJo SeTanxmebaa CarTuli. erT-erT saqmeze sasamarTlom ar miiCnia namdvilad SeTanxmeba, romelic aSkarad kanonsawinaaRmdego xelSekrulebaSi iyo CarTuli. xelSekruleba dakavSirebuli iyo azartul TamaSebTan (Glücksspielvertrag).558aSS-is sasamarTlo praqtikis Tanaxmad, im xelSekrulebis kanonsawinaaRmdego xasiaTi, romelic Seicavs saarbitraJo SeTanxmebas, unda daadginos ara arbitraJma, aram-ed sasamarTlom. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom iuridiul literaturaSi uTiTeben bolo periodis tendenciebze, romlis Tanaxmadac sasamarTloebi adastureben arbitraJis uflebas, TviTon imsjelos ZiriTadi xelSekrulebis kanonsawinaaRmdego xasiaTTan dak-avSirebiT.559 Sesabamisad, am xelSekrulebasTan dakavSirebuli saar-bitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi bedis garkvevac arbitrebis uflebamosilebaSi Sedis.560

baTiloba SeiZleba dadges im saxelmwifos marTlwesrigis impera-tiuli normebis daucvelobis gamo, romlis teritoriazec unda Sedges saarbitraJo ganxilva. magaliTad, germaniis uzenaesma sasamarTlom baTilad cno saarbitraJo SeTanxmeba, romelic saarbitraJo pretenziis (sarCelis) wardgenisaTvis germaniis savaWro kodeqsiT dadgenil vadas gaumarTleblad amcirebda.561

am dros unda vixelmZRvaneloT saarbitraJo ganxilvis adgilis marTlwesrigis imperatiuli normebis dacvis pirobiT. ucxouri samarTali maSin unda iqnes gamoyenebuli, Tu is ar ewinaaRmdegeba arbitraJis maspinZeli saxelmwifos sajaro wesrigs. magaliTad, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi krZalavs kanoniT dadgenili xandazmulobis vadebis Secvlas mxareTa SeTanxmebiT. Ees norma imperat-iuli xasiaTisaa. Tu saarbitraJo SeTanxmebaSi miTiTebuli iqneba, rom saxelSekrulebo xandazmulobis vada am konkretuli mxareebisaTvis iqneba ara saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 129-e muxliT gaTvaliswinebuli sami weli, aramed sami Tve, maSin saarbitraJo SeTanxmebis aseTi piroba SeiZleba ganxilul iqnes qarTuli samarTlis imperatiuli normebis sawinaaRmdego SeTanxmebad.

558 Kreindler, H Richard Strafrechtsrelevante und andere anstößige Verträge als Gegenstand von Schiedsverfahren Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2005, s .76 559 Kreindler, H Richard Strafrechtsrelevante und andere anstößige Verträge als Gegenstand von Schiedsverfahren Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 200,5 s. 77 560 Kreindler, H Richard Strafrechtsrelevante und andere anstößige Verträge als Gegenstand von Schiedsverfahren Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2005, s. 103 561 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 48

calkeuli saxelmwifoebis kanonmdebloba SeiZleba iTvalis-winebdes saarbitraJo SeTanxmebis baTilobis, an Sewyvetis iseT SemT-xvevebs, romelic saerTaSoriso doneze aRiarebuli da gaziarebuli ar aris. magaliTad, germaniis uzenaesi sasamarTlo aRiarebs saarbitraJo SeTanxmebis Sewyvetis uflebas, roca saarbitraJo ganxilvis erT-erTi mxaris finansuri mdgomareoba imdenad gauaresda, rom mas aRar aqvs advokatis daqiravebis saSualeba saarbitraJo ganxilvaSi monawileobis misaRebad. aseTi mowesrigeba doqtrinaSic dadebiTad aris Sefasebuli. sasamarTlo praqtika ufro Sorsac wavida da daadgina, rom es erT-e-rTi im SemTxvevaTagania, roca SeuZlebelia saarbitraJo SeTanxmebis Sesruleba.562saboloo jamSi, germanuli doqtrina da sasamarTlo praqtika erTsulovania, finansuri siZneleebis mqone piris (Die arme Partei) uflebasTan dakavSirebiT calmxrivad Tqvas uari saarbitraJo SeTanxme-baze da Sesabamisad, saarbitraJo ganxilvaSi monawileobaze.563

saerTo samarTlis qveynebSi (magaliTad, inglisSi) germanuli pra-qtikisagan absoluturad gansxvavebul mosazrebas uWeren mxars. Sesabamisad mniSvnelovania, romeli saxelmwifos sasamarTlos mouwevs aseTi sakiTxebis gadawyveta. sxvadasxva saxelmwifoSi miRebuli gadawyvetilebebi SeiZleba urTierTsawinaaRmdegoc ki aRmoCndes. samwuxarod, amis Tavidan acileba SeuZlebelia.

sasamarTlos mier davis ganxilvis gamoricxva

modeluri kanonis me-8 muxlis I nawilis Tanaxmad, `sasamarTlo,

romelSic Setanilia sarCeli sakiTxze, romelic warmoadgens saarbitraJo SeTanxmebis sagans, valdebulia gaagzavnos mxareebi arbitraJSi, Tu ara ugvianes davis arsis Sesaxeb gancxadebis wardgenisa nebismieri mxare moiTxovs amas da Tu sasamarTlo ar aRmoaCens, rom saarbitraJo SeTanxmeba baTilia, Zaladakargulia, an SeuZlebelia misi Sesruleba~.564 msgavsi formulirebaa mocemuli niu-iorkis konvenciis II muxlSic.565

namdvili da Sesrulebadi saarbitraJo SeTanxmebis arseboba gamoricxavs sasamarTlos mier saqmis ganxilvas. es principi saerTaSoriso saarbitraJo samarTlis Teoriasa da praqtikaSi aRiarebulad iTvleba, Tumca sawinaaRmdego mosazrebebic arsebobs. ruseTis federaciis umaRlesi saarbitraJo sasamarTlos mosamarTle iukovi evrosabWos eqspertebis mosazrebaze miTiTebiT aRniSnavs, rom saarbitraJo SeTanxmebis arsebobisas sasamarTlos mier mxareTa gagzavna arbitraJSi warmoadgens im mxaris konstituciuri uflebis xelyofas, romelmac moawera xeli saarbitraJo SeTanxmebas, magram Semdeg gadaifiqra. misive azriT, nebayoflobiToba bolomde unda iyos daculi da Tu mxare gadaifiqrebs, maSin SeTanxmeba am nawilSi SeiZleba calmxrivad moiSalos. am mosazrebas eTanxmebian iukovis kolegebi umaRlesi arbitraJidan. es mosazreba gansakuTrebiT saintere-soa imitom, rom saxelmwifo saarbitraJo sasamarTlo ruseTis federa-

562Effektivität des Rechtsschutzes vor den Schiedsgerichten wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts, s. 46 563 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 49 564 “Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 504 565 “Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 428

ciaSi warmoadgens kompetentur sasamarTlo organos kerZo arbitraJTan dakavSirebuli sakiTxebis ganxilvisas. zemoaRniSnuli Tvalsazrisi gakritikebulia rusul iuridiul literaturaSi.566 M

saarbitraJo SeTanxmeba warmoadgens garigebis, ufro konkretulad ki xelSekrulebis erT-erT saxes, romelsac mohyveba gansazRvruli samarTlebrivi Sedegebi. Sesabamisad saarbitraJo SeTanxmebis mimarTac vrceldeba jer kidev romis samarTlidan cnobili da aRiarebuli principi: `xelSekruleba unda Sesruldes~. is, rom mxarem xelSekrulebis dadebis Semdeg gadaifiqra (rogorc amas rusi iur-istebi miuTiTeben), ver gamodgeba saarbitraJo SeTanxmebis gauqmebis samarTlebriv safuZvlad. aseTi mtkiceba absurdulia, radgan igive lo-gikiT nebismieri xelSekrulebis gauqmebaa SesaZlebeli. aseTi modgoma ki samoqalaqo brunvis kriziss gamowvevs. xelSekrulebis mxareebs yovelTvis rodi moswonT im xelSekrulebis pirobebi, romelic ramdenime Tvis, an wlis win dades, magram isini kontrahentisa da kanonis winaSe valdebulni arian Seasrulon nakisri valdebulebebi, an pasuxi agon SeusruleblobisaTvis. Ees yvelaferi Tanamedrove kerZo samarTlis elementaruli principia, aqsiomaa, rasac mtkiceba ar unda sWirdebodes. rusi iuristebis mosazrebebi mxolod imiT SeiZleba aix-snas, rom isini maqsimalurad cdiloben qonebrivi davebis ganxilvaSi arasaxelmwifo institutebis monawileobis xarisxis Semcirebas. Aamis safuZveli ki rusuli samarTlebrivi azrovnebis tradiciebSi unda veZioT, romelic nebismier SemTxvevaSi saxelmwifos mier yvela sferoze maqsimaluri kontrolis dawesebisaken swrafvas gulisxmobs.

rusi kolegebis Sexedulebebs ar iziareben poloneTis uzenaesi sasamarTlos mosamarTleebi. isini saarbitraJo SeTanxmebas Zalas maSinac unarCuneben, roca am ukanaknelis gaTvaliswinebiT gamotanili saarbitraJo gadawyvetileba gauqmdeba da dasaSvebad miiCneven arsebuli saarbitraJo SeTanxmebis safuZvelze axali saarbitraJo ganxilvis dawyebas.567 rogorc germanul iuridiul literaturaSia miTiTebuli, sasamarTlos mier saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis SemTxvevaSi saarbitraJo SeTanxmeba kvlav „cocxldeba“ (lebt wieder auf), Tu, ra Tqma unda, mxareebi amis winaaRmdegni ar arian.568 am SemTxvevaSi dava kvlav arbitraJma unda ganixilos ise, rom Tavidan aicilos saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis safuZvlebi.569 aseTi midgoma mTlianad Seesabameba saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiurobis princips da misaRebad unda CaiTvalos.

2005 wlis TebervalSi niderlandebSi SemuSavebuli proeqtis Tanaxmad, sasamarTlos mxolod maSin SeuZlia ganixilos saqme arsebiTad, Tu arbitraJma Tavi arakompetenturad cno saarbitraJo SeTanxmebis ararsebobis gamo. Tu arbitraJi Tavs arakompetenturad sxva safuZvliT cnobs, maSin proeqtis Tanaxmad saarbitraJo SeTanxmeba mainc namdvilia, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan. am uka-nasknel safuZvels miekuTvneba SemTxveva, roca mxareebma arasworad mim-

566ix. Карабельников Б.Р., Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении, Москва, 2001, с. 36 567„Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 203 568 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 232 569Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006, s. 53

arTes saarbitraJo instituts570 (magaliTad saarbitraJo SeTanxmebaSi miTiTebulia stokholmis saarbitraJo instituti, magram mxarem mimarTa qalaq stokholmSi moqmed sruliad sxva arbitraJs.).

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis me-4 muxlis Tanaxmad, sasamarTlos ara aqvs ufleba erT-erTi mxaris Sesabamisi Suamdgomlobis Semdeg ganixilos dava, romelic mxareTa Soris arsebuli SeTanxmebis Sesabamisad gadasawyvetad unda gadaeces ar-bitraJs. aseTi Suamdgomloba mxarem unda daayenos sasamarTloSi pirveli SesaZleblobisTanave. dagvianebuli Suamdgomloba daiSveba, Tu arsebobs pativsadebi safuZveli. amasTan, mxaris miTiTeba saarbitraJo SeTanxmebaze mxedvelobaSi miiReba im SemTxvevaSic, Tu am mxarem dauSva saarbitraJo SeTanxmebiT moculi sakiTxis gadawyveta Sesabamisi saxelmwifo organos mier gamartivebuli wesiT valebis gadaxdevinebis sferoSi.571

aq unda igulisxmebodes SemTxveva, rodesac valdebulebis arsebobis sicxadis gamo mxare ar mimarTavs sasarCelo warmoebas da iTxovs movalisaTvis gadaxdis gamartivebuli wesiT dakisrebas. aseT SemTxvevaSi Sesabamisi saxelmwifo organosaTvis (Debt Enforcement Authority) mimarTvas SvedeTis kanonmdebloba saarbitraJo SeTanxmebis sawinaaaRmdego moqmedebad ar miiCnevs. aRsaniSnavia, rom aseTi midgoma sxva saxelmwifoebis kanonmdeblobaSi TiTqmis ar gvxvdeba.

Svedur iuridiul literaturaSi dasmulia SekiTxva, meore mxares aqvs Tu ara ufleba, rom gaaprotestos gamartivebuli wesiT davalianebis gadaxdevinebis procedura saarbitraJo SeTanxmebaze miTiTebiT. pasuxi aseTia: Tu mxareebi ar SeTanxmebulan, rom gamartivebuli wesiT davalianebis gadaxdevinebis procedura gamoricx-ulia saarbitraJo SeTanxmebis moqmedebis sferodan, maSin mopasuxes aqvs arbitraJze miTiTebis ufleba.572

davalianebis gadaxdevinebis Sesaxeb saqmis ganxilvis gamartivebul wess iTvaliswinebs saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsic. Sveduri kanonis zemoT miTiTebuli normis arsi imaSi mdgomareobs, rom mxaris gancxadeba davalianebis gadaxdis valdebulebis Sesaxeb (saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 303-e muxli) da aRniSnuli sakiTxis ganxilva saxelmwifo organos (sasamarTlos) mier ar niSnavs saarbitraJo SeTanxmebaze uaris Tqmas. aseTi gadaxdevinebis dros sadavo ar aris gadaxdis safuZvlebi da mxare ubralod sasamarTlo wesiT iTxovs movalisaTvis gadaxdis dakisrebas. amitom es ar SeiZleba CaiTvalos saarbitraJo SeTanxmebis darRvevad. arbitraJi mxolod im SemTxvevaSi ganixilavs saqmes, roca dava warmoiSoba. e.i saarbitraJo SeTanxmebis arsebobisas mxares unda mivaniWoT ufleba gamartivebuli samarTalwarmoebis wesiT daakisros movales gadaxda. Tu es ukanaskneli gadaxdis brZanebis miRebidan 10 dRis ganmavlobaSi sadaod gaxdis valis arsebobas (ssk-is muxli 306) maSin mxarem dauyovnebliv unda miuTiTos saarbitraJo SeTanxmebaze da sasamarTlo

570 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006, s. 82-83 571 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 88 572 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 92

valdebulia Sewyvitos saqmis warmoeba arbitraJis sasargeblod. aseTi mowesrigebis qarTuli kanonmdeblobiT ganmtkiceba albaT misaRebi unda iyos. axali saarbitraJo kanonmdeblobis SemuSavebis procesSi Sveduri gamocdilebis gaziareba sasurvelia. miT umetes, rom Sveduri kanonis mocemuli normis qarTul saproceso samarTalTan mimarTebaSi ganxilva naTels xdis aseTi regulirebis progresulobas.

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis me-5 muxlis Tanaxmad, mxare kargavs saarbitraJo SeTanxmebaze miTiTebis uflebas: 1. Tu man TviTon gaaprotesta meore mxaris Txovna arbitraJis Sesaxeb 2 ar daniSna arbitri Sesabamis vadaSi 3. Sesabamis vadaSi ar warmoadgens arbitrTa honoraris saxiT mis mier gadasaxdeli Tanxis Sesabamis uzrunvelyofas.573 es ukanaskneli safuZveli gansakuTrebiT sainteresoa. gamodis, rom mxare kargavs saarbitraJo SeTanxmebaze miTiTebis uflebas, Tu is arbitrebis honoraris gadaxdas saTanadod ar uzrunvelyofs.

sasamarTlo ganxilvis Sewyveta, Tu SeCereba

zogadi principis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmebis arseboba

gamoricxavs imave saqmeze sasmarTloSi saqmis warmoebas. am dros mniSvnelovania is saproceso samarTlebrivi Sedegi, romelic unda mohyves mxaris mier saarbitraJo SeTanxmebaze miTiTebas.

niu-iorkis konvenciis meore muxlis Tanxmad, roca sasamarTlo daadgens, rom mxareTa Soris warmoSobili dava unda ganixilos arbitraJma, is erT-erTi mxaris moTxovniT gagzavnis mxareebs arbitraJSi (`The court . . . . shall, at the request of one of the parties, refer the parties to arbitration.”). aSS-Si Tvlian, rom konvenciis moTxovna (refer the parties to arbitration) da federaluri saarbitraJo aqtiT dadgenili regulireba `sasamarTloebs aqvT ufleba SeaCeron mimdinare sasamarTlo procesi saarbitraJo ganxilvis dasrulebamde” (courts now had power . . . . to stay any pending litigation until the arbitration was concluded) erTmaneTs ar ewinaRmdegeba.574 aseTi mowesrigeba dadgenilia aSS-s 1925 wlis federaluri saarbitraJo aqtis me-3 muxliT.575

Tu inglisur sasamarTloSi wardgenili iqneba sarCeli davaze, romelTan dakavSirebiTac arsebobs iuridiulad namdvili saarbitraJo SeTanxmeba, sasamarTlo mxolod aCerebs saqmis warmoebas gansxvavebiT modeluri kanonisagan, romelic davis arbitraJisaTvis gadacemas da sasamarTloSi saqmis warmoebis Sewyvetas iTxovs.576kanoni ar Seicavs pirdapir miTiTebas, daiSveba Tu ara saqmis warmoebis SeCerebis Sesaxeb sasamarTlos gadawyvetilebis gasaCivreba. inglisis saapelacio sasamarTlom am SekiTxvas dadebiTi pasuxi gasca.577

573 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 95 574 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p.51 575 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 37 576 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005 p. 11 577 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 44

Arogorc ukve aRiniSna, modeluri kanoni da Sesabamisad mis safuZvelze miRebuli saarbitraJo kanonebi iTvaliswineben sasamar-TloSi saqmis warmoebis Sewyvetas da ara SeCerebas. Aamis sapirispirod saerTo samarTlis sistemas mikuTvnebuli marTlwesrigebi saarbitraJo SeTanxmebis arsebobas miiCneven ara sasamarTloSi saqmis warmoebis Sewyvetis, aramed SeCerebis safuZvlad. Aaqve isic unda aRiniSnos, rom TviT saarbitraJo gadawyvetilebis iuridiul ZalasTan dakavSirebiT es midgoma raime cvlilebebs ar iwvevs. arbitraJis mier miRebuli gadawyvetileba saboloo da savaldebuloa mxareebisaTvis da is aRsruldeba niu-iorkis konvenciiT dadgenili wesiT.

saarbitraJo SeTanxmebis safuZvelze dawyebuli saarbitraJo ganxilva da moTxovnis xandazmulobis vadebi

xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli piroba, romelic davebis

gadawyvetas Seexeba, SeiZleba kompleqsuri iyos da ramdenime etapisagan Sedgebodes. magaliTad, gaTvaliswinebuli iyos mxareTa valdebuleba, rom isini keTilsindisierad Seecdebian moilaparakon. molaparakebis warumateblad dasrulebis SemTxvevaSi mxareebi mimarTaven mediaciis romelime formas. Tu mediacia uSedegod dasruldeba, maSin davas ganix-ilavs arbitraJi. am dros SeiZleba warmoiSvas moTxovnis xandazmulobis problema. sanam yvela es procedura dasruldeba da moTxovna arbitraJSi iqneba wardgenili, SeiZleba xandazmulobis vada amoiwuros. saerTo samarTlis qveynebSi `am problemis gadawyvetis gzad miiCneven davis gadawyvetis Sesaxeb SeTanxmebaSi iseTi debulebis gaTv-aliswinebas, romelic saSualebas iZleva daiwyos saarbitraJo ganxilva im pirobiT, rom is SeCerdeba, sanam Tanmimdevrulad ar warimarTeba da dasruldeba davis gadawyvetis Sesaxeb SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli yvela procesi Tu procedura.578

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi ar iTvaliswinebs SeTanxmebiT xandazmulobis vadis SeCerebis SesaZleblobas. Sesabamisad, mxareebi qarTuli samarTlis mixedviT ver SeTanxmdebian, rom xandazmulobis vadis dena SeCerdes. aqac gamosavali unda moiZebnos mxaris mier moTxovnis formalur wardgenaSi. saarbitraJo pretenziis wardgenis Semdeg SeCerdeba ara xandazmulobis vada, aramed saarbitraJo ganxilva, rac mxareebs Tavisuflad SeuZliaT.

xandazmulobis vadis Sewyvetis, an SeCerebis sakiTxi unda gadawydes im samarTlis Sesabamisi normebiT, romelic gamoiyeneba xandazmulobis vadis mimarT. saarbitraJo ganxilvis dawyeba mxolod maSin SeiZleba gaxdes xandazmulobis vadis Sewyvetisa Tu SeCerebis safuZveli, Tu gamosayenebeli samarTali amas iTvaliswinebs.579

§10 saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba mesame pirebze

578 Jenkins, Jane and Stebbings Simon, Interanational construction arbitration law, Arbitration context series, Kluwer law international, 2006, p. 87 579 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International, 2006, p. 346

saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis mesame pirebze ga-vrcelebis momwesrigebeli normebi sasamarTlo da saarbitraJo praqtikis mier Camoyalibda. dResac iSviaTia (TiTqmis ar arsebobs) saerTaSoriso arbitraJis maregulirebeli samarTlebrivi aqti (kanoni,

reglamenti da a.S.), romelic pirdapir aregulirebs mesame pirebze saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrcelebis sakiT-xebs. praqtikaSi SeiZleba arsebobdes uamravi originaluri precedenti, romelTa winaswar gaTvaliswineba da ganxilva SeuZlebelia. miuxedavad amisa, am TemasTan dakavSirebuli sasamarTlo da saarbitraJo gadawyve-tilebebi mainc iZlevian garkveuli daskvnebis gamotanis safuZvels.

Sveicariis sasamarTloebi garkveuli garemoebebis arsebobisas principSi SesaZleblad miiCneven saarbitraJo SeTanxmebis samarTleb-rivi Sedegebis gavrcelebas mesame pirebze, romlebsac formalurad xeli ar mouweriaT saarbitraJo SeTanxmebaze. am dros gadamwyveti unda iyos saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTali iTvaliswinebs Tu ara misi samarTlebrivi Sedegebis gavrcelebas mesame pirebze.580 saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis sxva subieq-tebze gavrcelebis Taobaze msjelobisas miuTiTeben Sveicaruli iuridiuli mecnierebis mier ganviTarebul e.w normatiuli konsensusis Teoriaze, romlis Tanaxmadac, mxareTa nebad iTvleba ara maTi realuri survili, aramed is, rac meore mxares SeeZlo safuZvlianad evarauda pirvelis nebasTan dakavSirebiT (the law does not give effect to the real will of a party, but to what the other party could resoneably believe as being the real will of its counterpart.).581e.i., Tu SesaZlebeli iyo dasabuTebuli varaudis arseboba, rom mxareebi iTvaliswinebdnen maT mier dadebuli saarabitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrcelebas mesame pirebze, maSin aseTi gavrceleba misaRebad unda CiaTvalos.

sasamarTlo da saarbitraJo praqtikidan gamomdinareobs, rom mesame pirebze (romelTac xeli ar mouweriaT saarbitraJo SeTanxmebisaTvis) saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrcelebis sakiTxi specifiuria da yoveli konkretuli SemTxvevis detaluri analizidan da saqmis garemoebebidan gamomdinare unda gadawydes.582

Sveicariis federalurma sasamarTlom (Federal Tribunal) erT-erTi gadawyvetilebiT gansazRvra saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis mesame pirebze gavrcelebis samarTlebrivi safuZvlebi.

saqme mdgomareobda SemdegSi: orma mxarem xeli moawera xel-Sekrulebas. am xelSekrulebaSi gaTvaliswinebuli iyo saarbitraJo SeTanxmeba. mogvianebiT saxelSekrulebo urTierTobis monawile gaxda mesame piri. Aam mesame pirma da xelSekrulebis erT-erTma mxarem meore mxaris winaaRmdeg mimarTes sasamarTlos. sasamarTlom miuTiTa saarbitraJo SeTanxmebaze. sasamarTlo gadawyvetileba gasaCivrda Sve-icariis federalur sasamarTloSi, sadac mxareebi iTxovdnen rom sa-samarTlos ganexila saqme, an ukidures SemTxvevvaSi, mesame mxaresa da

580 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern, 2005, s. 111 581 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 86-87. 582 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 97

mopasuxe kompanias Soris arsebuli dava mainc im safuZvliT, rom es mesame mxare da mopasuxe kompania saarbitraJo SeTanxmebiT ar yofilan dakavSirebuli. sasamarTlom Seiswavla mosarCeleebis mier sas-amarTloSi wardgenili sarCeli da daaskvna, rom isini ayenebdnen erT-ian moTxovnas, romelic gamomdinareobda im xelSkrulebidan, romelic Tavis mxriv Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas. sasamarTlom miuTiTa, rom Tu mesame mxares surda am xelSekrulebaze dayrdnobiT moTxovnis wardgena, maSin mas es arbitraJSi unda gaekeTebina da ara sasamarT-loSi. amgvarad, Sveicariis federalurma sasamarTlom mxare, romelsac xeli ar mouweria saarbitraJo SeTanxmebaze, valdebulad CaTvala Tavisi moTxovna arbitraJisaTvis waredgina da ara sasamarTlosaTvis.583 sasamarTlom am SemTxvevaSi gadawyvetileba gamoitana ara formaluri moTxovnebidan, aramed urTierTobis samarTlebrivi Sinaarsidan gamomdinare, rac misasalmebelia. Fformaluri moTxovnebi samarTalSi arsebobs ar iuridiul-teqnikuri manipulaciebisaTvis, rasac, Cemi azriT, hqonda adgili, aramed samarTlebrivi stabilurobisaTvis. Aam SemTxvevaSi sakiTxis dasma gulisxmobs ara imas, arsebobs Tu ara formis dacviT dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba, aramed imas, ramdenad aris SesaZlebeli iuridiulad namdvili saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis mesame pirebze gavrceleba. mesame piris sasargeblod dadebuli xelSekrulebebi

sxvadasxva saxis xelSekrulebaSi saarbitraJo SeTanxmebis

gaTvaliswineba da Sesabamisi samarTlebrivi Sedegebis warmoSoba damo-kidebulia am xelSekrulebasTan dakavSirebiT erovnul kanon-mdeblobaSi, doqtrinasa da praqtikaSi arsebul midgomebze. MmagaliTad, frangul samarTalSi arsebuli zogadi principis Tanaxmad, mesame piris sasargeblod dadebuli xelSekruleba mesame pirisaTvis valdebulebebs ar unda warmoSobdes. Ees principi saarbitraJo SeTanxmebazec vrceld-eba. marTalia, saarbitraJo SeTanxmeba mxares arbitraJisTvis mimarTvis uflebas aniWebs, magram es valdebulebacaa, romelic subieqts arTmevs sasamarTlosTvis mimarTvis uflebas. swored aseTi gadawyvetileba miiRo safrangeTis sakasacio sasamarTlom 1985 wels. mesame pirs, vis sasargeblodac iyo dadebuli xelSekruleba, sasamarTlom ganumarta, rom mas ar hqonda ufleba xelSekrulebis mxareebis mier dadebul saa-rbitraJo SeTanxmebaze mieTiTebina.584 aseTi midgoma nawilobriv unda iqnes gaziarebuli. Tu mesame pirs avaldebuleben, rom davis arbitraJSi ganxilvas daTanxmdes, es cxadia, dauSvebelia. Ggamonaklisi unda iyos SemTxveva, roca mesame piri sakuTari nebiT Tanxmdeba saarbitraJo SeTanxmebaze. misi Tanxmoba SeiZleba Sefasdes, rogorc axali saarbitraJo SeTanxmeba. SeiZleba mas saarbitraJo ganxilvaSi monawileobis miReba mainc mouxdes. ra Tqma unda, ara rogorc mxares, aramed rogorc mowmes, romelsac SeuZlia xelSekrulebis Sesrul-ebasTan dakavSirebiT arbitraJs informacia miawodos. Mmsgavsi mosazreba gamoTqmulia germanul iuridiul literaturaSi, romlis Tanaxmadac saarbitraJo SeTanxmebas ar aqvs iuridiuli Zala mesame pirTa mimarT, garda im SemTxvevisa, roca aseTi ram mesame pirebTan

583 ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international, 2004, p. 301- 302 584Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s, 40

dadebuli xelSkrulebidan gamomdinareobs, an saarbitraJo ganxilvas es piri dumiliT eTanxmeba.585

garantia, Tavdeboba, solidaruli valdebuleba

Sveduri sasamarTlo praqtika ar eTanxmeba Tavdebze saarbitraJo

SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrcelebas. stokholmis sasamarTlom daadgina, rom Tu mowodebis xelSekrulebis Tanaxmad Sesruleba garantirebulia mesame piris mier, maSin aseTi mxare (Tavdebi) SeboWilia ZiriTadi xelSekrulebis sarbitraJo SeTanxmebiT mxolod im SemTxvevaSi, Tu movalisa da Tavdebis valdebulebebi xelSekrulebis Tanaxmad erTanairia, an eqvivalenturia. sveas olqis sasamarTlom mxari ar dauWira stokholmis sasamarTlos gadawyv-etilebas. saapelacio sasamarTlos gadawyvetileba gasaCivrda uzenaes sasamarTloSi, romelmac gadawyvetileba ZalaSi datova.586

inglisuri samarTali movalis (principalis?) mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis Sedegebs ar avrcelebs garantze. inglisur literaturaSi mxareebs urCeven, rom rogorc ZiriTad, aseve garantiis xelSekrulebaSi Seitanon piroba, romlis Tanaxmad saarbitraJo gadawyvetileba savaldebulo iqneba garantisTvisac.587

frangul samarTalSi ZiriTad movales da kreditors Soris arsebuli saarbitraJo SeTanxmeba ar warmoSobs garantisaTvis samarTlebriv Sedegebs, garda im SemTxvevisa, roca garanti am saarbitraJo SeTanxmebis mxarec aris, anu roca arsebobs misi Tanxmoba.588

garanti ZiriTadi movalis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebiT SeboWili ar aris.589 es midgoma gaziarebulia Sveicariis samarTalSic. garantis mimarT saarbitraJo SeTanxmebis Sedegebis gavrceleba mxolod am ukanasknelis Tanxmobis SemTxvevaSi SeiZleba.590

saarbitraJo SeTanxmebiT gansazRvruli uflebebi da movaleobebi SeiZleba gadavides, an ukidures SemTxvevaSi SeiZleba gavrceldes im pirzec, romelmac ZiriTadi xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebebis mxolod nawili aiRo sakuTar Tavze.

Turqulma kompaniam dado xelSekruleba rusul kompaniasTan ruseTSi saavadmyofoebis mSeneblobasTan dakavSirebiT. xelSekruleba iTvaliswinebda SesaZlo davebis ganxilvas ICC arbitraJis wesebis mixedviT. saarbitraJo ganxilvis adgilad ganisazRvra Jeneva. amis Sem-deg meore rusuli kompania Tavdebad daudga pirvels. pirveli rusuli kompaniis mier Tanxis gadauxdelobis SemTxvevaSi Tanxas dafaravda me-ore rusuli kompania. Tanxa arcerTis mier ar iqna gadaxdili da Turqulma kompaniam mimarTa arbitraJs, rogorc ZiriTadi movalis, aseve Tavdebis winaaRmdeg. Tavdebma gaaprotesta arbitraJis kompetenturoba

585 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 61 586Региональная Конференция, ~Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования~, Москва, 2003 587 Liebscher Christoph, The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 219 588 Liebscher Christoph, The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 222 589 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 64 590 Liebscher Christoph, The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 227

da miuTiTa, rom mas ar hqonia saarbitraJo SeTanxmeba Turqul mxaresT-an. arbitraJma Tavi kompetenturad cno. es gadawyvetileba daadastura Sveicariis federalurma sasamarTlomac. Aam ukanasknelma dadgina, rom meore rusuli kompania uSualod kisrulobda kreditoris winaSe Sesr-ulebas da es samarTlebrivad ufro mets niSnavs, vidre Cveulebrivi Tavdeboba. es dakvalificirebuli iqna, rogorc valis sakuTar Tavze aReba. vinaidan valdebulebis warmoSobis ZiriTadi dokumenti – xel-Sekruleba Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas, amdenad meore rusuli kompaniisTvis am xelSekrulebaSi CarTuli saarbitraJo SeTanxmeba misTvis savaldebulod miiCnia.591 es gadawyvetileba 2001 wels iqna miRe-buli.

sakmaod saintereso dasabuTebaa, Tumca zogierTi debuleba mainc saeWvoa. am SemTxvevis dakvalificireba valis gadakisrebad Znelia imis gamo, rom meore kompaniis valdebuleba warmoiSoboda maSin, Tu pirveli ar Seasrulebda mas. albaT aq saqme unda gvqondes solidarul TavdebobasTan. rac Seexeba saarbitraJo SeTanxmebas, misi namdvilobis SenarCuneba gamarTlebulad unda CaiTvalos. Tu piri uSvebs sxva subieqtis mier xelSekrulebiT nakisri valdebulebis sakuTari ZalebiT Sesrulebis SesaZleblobas, is unda iTvaliswinebdes am xelSekrulebis sxva pirobebis, maT Soris saarbitraJo SeTanxmebis savaldebulobasac.

gavrcelebuli mosazrebis Tanaxmad, solidaruli movalis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba savaldebulo ar aris sxva solidaruli movaleebisaTvis.592 am debulebis samrTlebrivi Sedegebis gaTvaliswinebiT, es arc ise martivad gadasawyveti sakiTxia. Tu movale, romelmac dado saarbitraJo SeTanxmeba, arbitraJSi process waagebs, maSin is valdebuli xdeba, srulad Seasrulos valdebuleba da Semdeg moTxovna warudginos sxva movaleebs solidaruli valdebulebis SesrulebaSi maTi wilis proporciulad. gamodis, rom saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi mainc aisaxeba im solidarul mova-leebze, romlebsac aseTi SeTanxmebis dadeba ar surdaT. albaT, maT nebismier SemTxvevaSi unda hqondeT ufleba arbitraJSi wagebul solidarul movales wauyenon Sesagebeli da amtkicon, rom maTTvis Sesrulebis dakisreba gamoiwvia arbitraJis mier davis ganxilvam. Tu sasamarTlo CaTvlis, rom davis sasamarTloSi ganxilvis SemTxvevaSic igive Sedegi dadgeboda, maSin man unda daakisros anazRaureba sxva solidarul movaleebsac. Tu sasamarTlo miiCnevs, rom arbitraJis mier saqmis ganxilvis gareSe Sesrulebis dakisreba gamoricxuli iyo, maSin saarbitraJo SeTanxmebis mxared saxeldebuli solidaruli movale kreditoris winaSe valdebulebis Sesrulebis dros marto darCeba.

iuridiuli piris mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba am iuridiuli piris partniorebze (wevrebze)

kapitaluri tipis sazogadoebis mier dadebuli saarbitraJo

SeTanxmebis gavrceleba partniorebze/aqcionerebze gamoricxulia. am subieqtebis samarTlebrivi forma imanenturad gulisxmobs zemo-

591 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 19 592 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 61

aRniSnuli pirebis pasuxismgeblobis SezRudvas. Tu isini pasuxs ar ageben sazogadoebis valdebulebisaTvis, verc am sazogadoebis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba iqneba maTTvis savaldebulo.

sxvagvarad wydeba sakiTxi, roca saqme gvaqvs amxanagobis tipis sazogadoebebTan. germanul doqtrinaSi arsebobs mosazreba, rom samoqalaqo samarTlis sazogadoeba (Gesellschaft des Bürgerlichen Rechts qarTulad: amxanagoba) da Ria savaWro sazogadoebis (OHG, qarTulad solidaruli pasuxismgeblobis sazogadoeba) wilis mesakuTreni SezRudulni arian sazogadoebis mier dadebuli saarbitraJo SeT-anxmebebiT.593 saarbitraJo gadawyvetileba xdeba safuZveli, rom saaRsrulebo furceli gamoiweros rogorc TviT sazogadoebis, aseve komplementarisa Tu amxanagobis wevris mimarT.594

saxelmwifos mier kontrolirebadi kompaniebisa da sajaro samarTlis iuridiuli pirebis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba saxelmwifoze

saxelmwifos SeuZlia kanoniT an sxva normatiuli aqtiT Seqmnas

iuridiuli piri. xSirad saqmian urTierTobebSi aseTi subieqtebi asocirdebian saxelmwifosTan, ris gamoc rTuldeba saxelmwifo organoebsa da am subieqtebs Soris zRvaris gavleba. AaseTi pre-cedentebi sakmaod xSiria ganviTarebad saxelmwifoebSi.595

saxelmwifo organos, an saxelmwifos mier kontrolirebadi iuridi-uli piris mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis saxelmwifoze gavrcelebis sakiTxze msjelobisas sasa-marTloebi da arbitraJebi yuradRebas amaxvileben ara imdenad for-malur momentebze (magaliTad, aris Tu ara konkretuli warmonaqmni iuridiuli piri, hyavs Tu ara sakuTari organoebi da a.S) aramed imaze, realurad ramdenad damoukidebelia es subieqti saxelmwifosagan ko-nkretuli gadawyvetilebis miRebisas.596

egviptis turizmis ministrma, saxelmwifo sakuTrebaSi myofma egvipturma turistulma kompaniam da honkongurma kompaniam, piramidebis platoze turistuli proeqtis ganxorcielebis mizniT, xeli moaweres ramdenime xelSekrulebas, romelTagan erTi Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas ICC AarbitraJze miTiTebiT. mxareebma aseve daafuZnes erToblivi sawarmo. 1974 wlis dekemberSi xelmowerili kontraqti Seicavda sityvebs: `damtkicebuli, SeTanxmebuli da ratificirebulia turizmis saministros mier” (approved, agreed and ratified by the ministry of tourism.). parizis saapelacio sasamarTlos gadawyvetilebiT (romelic ZalaSi datova sakasacio sasamarTlom) egviptis turizmis ministrma (saxelmwifom) xeli moawera xelSekrulebas, rogorc kontrolisa da zedamxedvelobis ganmaxorcilebelma organom (supervisory authority). ministris xelmowera ar iTvaliswinebda saxelmwifos qcevas

593 Schütze, A Rolf Schiedgericht und Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 63 594Sdr Wagner, Gerhard Bindung des Shiedsgerichts an Entscheidungen anderer Gerichte und Schiedsgerichte wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 38-39 595Wanturia lado, korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio samarTalSi, gamomcemloba “samarTali“, Tbilisi, 2006 w., gv. 101 596Sdr Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 87

xelSekrulebis da Sesabamisad, saarbitraJo SeTanxmebis mxared (. . . its signature did not express any intention to become party to the contract or its arbitration clause. . .). sasamarTlom CaTvala, rom arbitraJis gadawyvetilebaSi moyvanili mtkiceba, rom yvela xelSekruleba emsaxureboda erT proeqts da erT-erT maTganSi CarTuli saarbitraJo SeTanxmeba unda gavrcelebuliyo yvela kontraqtiT gaTvaliswinebul urTierTobaze, sustia da ar emyareba saqmeSi arsebul mtkicebulebebs.597

rogorc Cans, franguli sasamarTloebi Tvlian, rom sajaro samarTlis iuridiuli pirebis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi ar unda gavrceldes TviT saxelmwifoze da ar unda warmoSvas valdebulebebi am ukanasknelisaTvis. igive midgoma vrceldeba saxelmwifos wilobrivi monawileobiT Seqmnil sawarmoze.598

aSS-Si arsebuli erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi ar SeiZleba gavrceldes saxel-mwifoze mxolod im safuZvliT, rom saarbitraJo SeTanxmebis mxare kompania saxelmwifos ekuTvnis. aSS-is erT-erTma saapelacio sasamaTlom ar cno iuridiuli Zalis mqoned ICC arbitraJis gadawyveti-leba, romelic TurqmeneTis saxelmwifoze avrcelebda saarbitraJo SeTanxmebas. am saarbitraJo SeTanxmebis mxared gamodioda iuridiuli piri, romlis wilebic (aqciebic) TurqmeneTis saxelmwifos ekuTvnoda.599

`kompaniebis jgufis doqtrina”

franguli samarTali icnobs e.w “kompaniebis jgufis” cnebas (groupe

de societes) romelSic, upirvels yovlisa, moiazreba erTi da imave piris, an pirebis mier kontrolirebadi ramdenime komerciuli iuridiuli piri. sasamarTlo praqtikaSi iyo SemTxvevebi, roca erT-erTi Svilobili kompania uTiTebda meore Svilobili kompaniis, an ZiriTadi kompaniis mier dadebul saarbitraJo SeTanxmebaze da moiTxovda davis arbitraJSi ganxilvas. safrangeTis saapelacio sasamarTloebi am SemTxvevaSi aRi-areben saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis am Svilobil kompaniebze gavrcelebas. gansakuTrebiT maSin ar rCeba araferi sadavo, roca arbitraJSi davis ganxilvas TviTon is Svilobili kompania iTxovs, romelsac saarbitraJo SeTanxmebaze xeli ar mouweria.600 marTalia, `kompaniebis jgufis doqtrina” (Group of companies) iZleva SesaZleblobas am jgufis wevri erTi kompaniis mier dadebuli saar-bitraJo SeTanxmebis Sedegebi gavrceldes meore kompaniaze, Tumca literaturaSi xazgasmiT aris aRniSnuli, rom mxolod kompaniebis jgu-fis arseboba da misi erT-erTi Semadgeneli kompaniis mier saarbitraJo SeTanxmebis dadeba ar aris am SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis danarCen kompaniebze gavrcelebis upirobo safuZveli.601

597 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 65 598Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag,1997, s. 44 599 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 65. 600Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 42 601 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 51

Aam doqtrinis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba am jgufis wevr kompaniaze, romelsac xeli ar mouweria saarbitraJo SeTanxmebisaTvis ZiriTadad sam pirobazea damokidebuli: 1. kompania, romelsac xeli ar mouweria saarbitraJo SeTanxmebaze, monawileobda ZiriTadi xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebebis SesrulebaSi an SeusruleblobaSi 2. kompania, rome-lsac xeli ar mouweria SeTanxmebaze unda iyos ZiriTadi xelSekrulebis da aqedan gamomdinare saarbitraJo SeTanxmebis realuri mxare (rac saqmis garemoebebidan unda gamomdinareobdes) 3. am garigebaSi monawileobiT kompania unda iRebdes realur sargebels, an unda iyos SesaZlebeli daskvnis gamotana, rom kompania am garigebidan raime sargebels eloda.602

KmarTalia, kompaniebis jgufis doqtrina frangulma sasamarTloebma da arbitraJebma ganaviTares, magram is swrafad gavrcelda sxva saxelmwifoebSic da araerTgvarovani reaqcia gamoiwvia. garkveuli periodis Semdeg es praqtika gaiziares Sveicariis sasamarTloebmac. germanuli da inglisuri midgoma am sakiTxisadmi TavSekavebulia. inglisSi Tvlian, rom es ewinaaRmdegeba e.w korporaciuli safarvelis princips (the principle of corporate veil).603

inglisurma sasamarTlom (Queen’s bench) 2004 wels gamoitana gadawyvetileba, romlis Tanxmadac e.w. kompaniebis jgufis doqtrina ar aris inglisuri samarTlis Semadgeneli nawili, ris gamoc saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba mesame pirze ar SeiZleba. am konkretul SemTxvevaSi saqmis garemoebebi SemdegSi mdgomareobda: saarbitraJo pretenziis avtori miuTiTebda, rom mo-pasuxem ziani miayena ara mxolod mas, aramed mis Svilobil kompaniebsac (romlebsac saarbitraJo SeTanxmebaze xeli ar mouweriaT), ris gamoc pretenziis avtori kompania iTxovda rogorc misTvis, aseve misi Svilobili kompaniebisaTvis miyenebuli zaralis anazRaurebas. arbitraJma miuTiTa ra kompaniebis jgufis doqtrinaze, daakmayofila es moTxovna. sasamarTlom zemoaRniSnuli safuZvliT gaauqma gadawyvetileba im nawilSi, romelic iTvaliswinebda Svilobili kompan-iebisaTvis zianis anazRaurebas. rogorc literaturaSi miuTiTeben, saapelacio sasamarTlos da lordTa palatas jerjerobiT amasTan da-kavSirebiT Tavisi azri ar daufiqisirebiaT.604Agermaneli iuristebis erTi nawili Tvlis, rom kompaniebis jgufis doqtrinas inglisur sam-arTalSi aRiarebis aranairi Sansi ar aqvs.605

germanul iuridiul literaturaSi saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis mesame pirze gavrcelebis sakiTxebze msjelobisas miuTiTeben franguli samarTlis mier ganviTarebul kompaniebis jgufis doqtrinaze. erTi kompaniis mier dadebuli

602Sandrock, Otto Wirkungen von Schiedsvereinbarungen im Konzern, wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 98 603 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 96 604Sandrock, Otto Wirkungen von Schiedsvereinbarungen im Konzern, wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 100-101 605Sandrock, Otto Wirkungen von Schiedsvereinbarungen im Konzern, wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 102

saarbitraJo SeTanxmeba SeiZleba gavrceldes amave jgufs mikuTvnebul sxva kompaniaze, magram mxolod saqmis garemoebebis gaTvaliswinebiT.606unda aRiniSnos, rom es sakiTxi germanul iuridiul mecnierebaSi intensiuri debatebis sagania.607

koncernis arseboba aseve SeiZleba gaxdes saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis im mesame pirze gavrcelebis safuZveli, romelsac xeli ar mouweria saarbitraJo SeTanxmebaze. e.i., roca garigebis Sinarsidan gamomdinare aSkaraa, rom koncernSi Semavali erT-erTi sazogadoeba moqmedebda meoris sasargeblod, an misi saxeliT, an meore kompania ise iyo dakavSirebuli am garigebasTan, rom es saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis masze gavrcelebis samarTlebriv safuZvels iZleva.608zandrokis es mosazreba gaziarebuli unda iqnes qarTuli samarTlis mierac.

Sveicariis uzenaesi sasamarTlos damokidebulebac kompaniaTa jgufis doqtrinis mimarT dadebiTia. kompaniaTa jgufis doqtrina gaziarebulia, Tumca mas mainc mohyva kritika iuristebis mxridan.609

aSS-is sasamarTlo praqtika gacilebiT liberaluria am sakiTxisadmi, vidre nebismieri evropuli saxelmwifos marTlmsajuleba.610 aq savaldebulod iTvleba ramdenime pirobis Sesruleba: 1. ZiriTadi kompania srulad unda akontrolebdes Svi-lobil kompanias 2. es kontroli gamoyenebuli unda iqnas ise, rom meore mxares amiT garkveuli ziani miadges. erT-erTi Sefasebis Tanaxmad, aSS-is samarTali ar aRiarebs kompaniebis jgufis doqtrinas, magram imave samarTlebrivi Sedegebis misaRwevad wminda amerikuli samarTlebrivi institutebiT operirebs.611 e.i. kompaniebis jgufis doqtrina aq `wminda franguli” saxiT ar damkvidrebula, magram saarb-itraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba kompaniaTa jgufis wevr sxva sawarmoebze amerikuli samarTlisaTvis ucxo namdvi-lad ar aris.

Kkompaniebis jgufis doqtrinasTan dakavSirebuli erT-erTi yvelaze gavrcelebuli SekiTxva Seexeba sarbitraJo SeTanxmebis savaldebulo werilobiTi formis dacvas. SeuZlia Tu ara mxares miuTiTos, rom vinaidan mas xeli ar mouweria saarbitraJo SeTanxmebaze, saarbitraJo SeTanxmebis werilobiTi forma daculi ar aris, rac am SeTanxmebis baTilobas niSnavs? Sveicariis uzenaesi sasamarTlo miiCnevs, rom aseTi

606Schlabrendorff, Fabian von, Parallele Verfahren, Aufnahme von Dritten Verbindung von Verfahren:Erfahrungen aus der Praxis der ICC wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 64 607 Sandrock, Otto Wirkungen von Schiedsvereinbarungen im Konzern, wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 109 608Sandrock, Otto Wirkungen von Schiedsvereinbarungen im Konzern, wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 94 609Sandrock, Otto Wirkungen von Schiedsvereinbarungen im Konzern, wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 106 610Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 99 611Sandrock, Otto Wirkungen von Schiedsvereinbarungen im Konzern, wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 104

miTiTeba dauSvebelia.612 am dros saarbitraJo SeTanxmebis forma daculad unda CaiTvalos, vinaidan is ukve arsebobs kompaniebis jgufis erT-erTi wevris mimarT. aq saqme gvaqvs ara formis dacvasTan, an daucvelobasTan, aramed arsebuli da namdvili saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis sxva subieqtebze gavrcelebasTan.

niSandoblivia, rom qarTul biznes-praqtikaSi ukve iyo msgavsi SemTxveva, Tumca saqme saarbitraJo ganxilvamde ar misula. frangul kompanias xelSekruleba hqonda erT-erT qarTul kompaniasTan, romelic, Tavis mxriv, warmoadgenda saqarTveloSi sakmaod cnobil kompaniaTa jgufs. xelSekruleba Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas davebis ICC arbitraJis mier ganxilvis pirobiT. Ffrangulma kompaniam CaTvala, rom imave jgufis qarTuli kompania arRvevda mis mier amave jgufis sxva kompanisaTan dadebul xelSekrulebas da aqedan iRebda sargebels. frangulma mxarem moiTxova, rom meore qarTul kompanias Seewyvita Sesabamisi saqmianoba. saqme saarbitraJo ganxilvamde ar misula, mxareebma SeZles molaparakeba da saboloo SeTanxmebac miRweul iqna.613 imis miuxedavad, ramdenad dasabuTebuli iyo franguli kompaniis moTxovna saqmianobis SewyvetasTan dakavSirebiT, es iyo kompaniaTa jgufis klasikuri SemTxveva. rac ufro intensiuri gaxdeba saerTaSoriso biznes urTierTobebi, miT ufro gaxSirdeba msgavsi pre-cedentebi.

§11 saarbitraJo SeTanxmeba da uflebamonacvleoba

saarbitraJo SeTanxmebas SeiZleba Seicavdes sxadasxva

samarTlebrivi aqti, Tumca praqtikaSi yvelaze gavrcelebulia saarbitraJo daTqmis CarTva xelSekrulebebSi.

kerZo samarTali iTvaliswinebs imis SesaZleblobas, rom mxareebma sxvadasxva samarTlebrivi urTierTobebidan gamomdinare TavianTi uflebebi da movaleobebi kanoniTa da xelSekrulebiT dadgenili wesiT gadascen sxva subieqtebs. rogorc wesi, am dros mxareebi ar miuTiTeben saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebriv bedze, rac SemdgomSi uamrav gaugebrobas warmoSobs.

uflebamonacvleobis, e.i. Sesabamisi samarTlebrivi safuZvlebis arsebobisas erTi subieqtis uflebebisa da movaleobebis mTlianad an nawilobriv meore subieqtisaTvis gadacemis sakiTxi, SeiZleba dadges saarbitraJo SeTanxmebis mimarTac.

modeluri kanoni aranair miTiTebas aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT ar Seicavs. saerTaSoriso SeTanxmebebi, aseve, dumils amjobineben. amas emateba isic, rom erTiani azri am sakiTxTan mimarTebaSi arc iuridiul literaturaSi arsebobs.

SeiZleba iTqvas, rom problemis simwvave praqtikaSi gaxSirebulma SemTxvevebma warmoaCina. sadavo xdeboda saarbitraJo SeTanxmebis iurdiuli Zala maSin, roca im xelSekrulebis mxareebi, romelSic saarbitraJo SeTanxmeba iyo CarTuli, uflebamonacvleobis gziT

612 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p. 53 613magaliTi moyvanilia Cemi saadvokato praqtikidan. Aamis gamo ar aris miTiTebuli kompaniis dasaxeleba da saqmianobis sfero

Seicvalnen. aRsaniSnavia, rom am SemTxvevaSi saerTaSoriso praqtika saarbitraJo SeTanxmebis SenarCunebisaken ixreba.614

xelSekrulebis mxaris Secvla sxva subieqtiT SeiZleba ganxorciledes moTxovnis daTmobiT, an valis gadakisrebiT. Tavdapirveli kreditorisa Tu movalis mier dadebuli xelSekruleba SeiZleba Seicavdes saarbitraJo SeTanxmebas. rogorc cnobilia, aseTi SeTanxmeba damoukidebelia im xelSekrulebisagan, romelSic is aris CarTuli. ZiriTadi xelSekrulebis baTiloba ar iwvevs saarbitraJo SeTanxmebis baTilobasac. aqedan gamomdinare, xSirad mxareebi ver rigdebian, aris Tu ara savaldebulo saarbitraJo SeTanxmeba im mxarisaTvis, romelmac xelSekrulebis Tavdapirveli monawile Secvala.

ruseTis umaRlesi saarbitraJo sasamarTlos gadawyvetilebis Tanaxmad, moTxovnis daTmobis dros saarbiraJo SeTanxmeba Zalas inarCunebs.615

Sutce ganasxvavebs zogad, erTian uflebamonacvleobas (Gesamtsrechtsnachfolger) da specialur kerZo uflebamonacvleobas (Einzelrechtsnachfolger). pirvelis SemTxvevaSi saarbitraJo SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli uflebebi da movaleobebi gadadis uflebamona-cvleze, meores dros ki es imazea damokidebuli, Seexeba Tu ara saarbitraJo SeTanxmeba im urTierTobebs, romelTan dakavSirebiTac ganxorcielda uflebamonacvleoba. magaliTad, sazogadoebis wesdebiT gaTvaliswinebuli saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi vrceldeba pirze, romelmac memkvidreobiT miiRo sazogadoebis wili.616

saerTo uflebamonacvleobis dros (Gesamtsrechtsnachfolger) winamorbedis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba namdvilia uflebamonacvlisTvisac. amgvarad gadawyvita sakiTxi germaniis uzenaesma sasamarTlom. saubari iyo pirTa gaerTianebaze dafuZnebul sazogadoebaSi gardacvlili partnioris wilTan dakavSirebiT memkvi-dreebs Soris warmoSobil davaze. sazogaodebis wesdeba Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas, rac memkvidreebs avaldebulebda, dava arbit-raJSi ewarmoebinaT.617

specialuri uflebamonacvleobis dros saarbitraJo SeTanxmeba uflebamonacvlisaTvis savaldebuloa mxolod maSin, Tu es SeTanxmeba moicavs im urTierTobebs, romlebTan mimarTebaSic ganxorcielda aseTi uflebamonacvleoba. aseve unda gadawydes sakiTxi moTxovnis daTmobis dros. saarbitraJo SeTanxmeba am SemTxvevaSi daTmobili moTxovnis ganuyofeli nawilia.618

xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebebis sxva pirze gadakisrebas (valis gadakisreba) germanul iuridiul literaturaSi ufro frTxilad ekidebian da Tvlian, rom am SemTxvevaSi rogorc movale (Schuldner), aseve axali kreditori (neue Gläubiger) Tanaxma unda iyvnen saarbitraJo SeTanxmebis SenarCunebaze. igive mowesrigeba unda gavrceldes personalur (amxanagobis tipis) sazogadoebebSi wilis daTmobazec.619

614ix. Карабельников Б.Р., Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении, Москва, 2001 615 ~Бейкер и Макензи~ , Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 227 616 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 53 617 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 62 618 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 62 619 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 63

zogadi uflebamonacvleobis (Universalsukzession) dros uflebamonacvleze gadadis yvela ufleba da movaleoba. is xdeba winamorbedis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis mxare, an dawyebuli saarbitraJo ganxilvis monawile.620

Ggermanul samarTalSi aRiarebulia, rom saarbitraJo SeTanxmeba gadadis, e.i. Zalas inarCunebs rogorc cesiis, aseve valis gadakisrebis dros. igive SeiZleba iTqvas samewarmeo sazogadoebaSi wilis daTmobasTan da partniorad SesvlasTan dakavSirebuli uflebebis Sesaxeb.621

iuristebis erTi nawili am sakiTxTan dakavSirebul daskvnebs germanuli iuridiuli azrovnebis stilisaTvis damaxasiaTebeli abstraqtuli msjelobebis safuZvelze akeTebs. kerZod, Avinc unda Seas-rulos moTxovna, romelTan dakavSirebiTac arsebobs saarbitraJo Se-Tanxmeba, aseve SeboWilia am saarbitraJo SeTanxmebiT, miuxedavad imisa, TviTon aris Tu ara am saarbitraJo SeTanxmebis mxare. vinc xdeba im valdebulebiTi urTierTobis monawile, romelTan dakavSirebiTac ars-ebobs saarbitraJo SeTanxmeba, misTvis es saarbitraJo SeTanxmebac savaldebulo xdeba. aqedan gamomdinareobs daskvna, rom saarbitraJo Se-Tanxmeba savaldebuloa anderZis aRmsruleblisTvis.622

garda amisa, germaniaSi Tvlian, rom mamkvidreblis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebebi savaldebuloa memkvidrisTvis.623

germaneli iuristebis nawils miaCnia, rom indosatari mxolod maSin eqvemdebareba saordero fasian qaRaldTan dakavSirebul saarbitraJo SeTanxmebas, Tu aseTi ram TviT dokumentis (fasiani qaRaldis) Sinaarsidan gamomdinareobs.624 albaT aseTi SemTxvevebi sasamarTlo praqtikaSi arc ise xSiri iqneba.

Sveicaruli samarTlis mixedviT, saarbitraJo SeTanxmebiT gaTvali-swinebuli uflebebi da movaleobebi gadadis im ZiriTad uflebebTan erTad, romlebsac exeba es saarbitraJo SeTanxmeba. universaluri uflebamonacvle, rogoricaa memkvidre, SeboWilia mamkvidreblis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebiT, Tu sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli. igive wesi gamoiyeneba singularuli ufleba-monacvleobis dros. uflebamonacle SeboWilia saarbitraJo SeTanx-mebiT iseve, rogorc misTvis konkretuli uflebis gadamcemi piri iyo SeboWili. es wesi qiravnobis urTierTobebSi uflebamonacvleobisas im SemTxvevaSic gamoiyeneba, Tu uflebis gadacema werilobiT ar momxdara. igive SeiZleba iTqvas subrogaciis mimarTac. Tu xelSekruleba Seicavs uflebebis sxva pirisaTvis gadacemis akrZalvas, maSin saarbitraJo SeT-anxmebiT gaTvaliswinebuli ufleba-movaleobebis gadacema ar daiSveba. ZiriTadi xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli uflebebis gadacema da

620 Wagner, Gerhard Bindung des Shiedsgerichts an Entscheidungen anderer Gerichte und Schiedsgerichte wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 20. 621 Wagner, Gerhard Bindung des Shiedsgerichts an Entscheidungen anderer Gerichte und Schiedsgerichte wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 18 622 Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 51 623 Wagner, Gerhard Bindung des Shiedsgerichts an Entscheidungen anderer Gerichte und Schiedsgerichte wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 13-14. 624 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 62

subrogacia, rodesac es xelSekruleba Seicavs saarbitraJo SeTanxmeb-as, ar saWiroebs im formis dacvas, romelic aucilebelia saarbitraJo SeTanxmebis dadebisaTvis. sakmarisad iTvleba ZiriTadi xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli uflebebis gadacemis, an subrogaciisaTvis kanoniT dadgenili formis dacva.625

safrangeTSi ufl;ebamonacvle SeboWilia Tavisi winamorbedis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebiT, rogorc uflebebis gadacemis, aseve subrogaciis dros. igive wesi gamoiyeneba samarTlebrivi urTierTobis erT-erTi mxaris gardacvalebisas. uflebamonacvle, romelic iRebs sargebels ZiriTadi xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli uflebebis gamoyenebiT, SeboWilia am xelSekrulebaSi CarTuli saarbitraJo Se-TanxmebiT, garda im SemTxvevisa, rodesac saarbitraJo SeTanxmebis aseTi gadacema pirdapir akrZalulia ZiriTadi xelSekrulebiT.626

safrangeTis erT-erTma saapelacio sasamarTlom daadgina, rom moTxovnis daTmobisas, valis gadakisrebisas da zogadad saxelSekrulebo uflebamonacvleobisas saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi gavrceldeba aseve im pirze, romelic aseTi uflebamonacvleobis Sedegad xdeba samarTlebrivi urTierTobis monawile. Aamave dros, saarbitraJo SeTanxmebis mxareebs SeuZliaT SeT-anxmdnen, rom uflebamonacvleobis samarTlebrivi Sedegebi ar gavrceldeba saarbitraJo SeTanxmebaze, anu uflebamonacvle avtomaturad ar gaxdeba saarbitraJo SeTanxmebis monawile. Aam Sem-TxvevaSi cesioners ar aqvs ufleba miuTiTos saarbitraJo SeTanxmebaze. sxva SemTxvevebSi is saarbitraJo SeTanxmebiT SeboWilad iTvleba. erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, uflebamonacvleoba kerZosamarTlebriv urT-ierTobebSi Seexeba, aseve, am urTierTobebTan dakavSirebul saarbitra-Jo SeTanxmebasac.627

inglisuri samarTlis mixedviT, saarbitraJo SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli uflebamovaleobebi SeiZleba gadavides mesame pirebze, rogorc uflebamonacvleobis Sedegi. erT-erTi aseTi SemTxveva SeiZleba iyos saxelSekrulebo uflebebis gadacema, Tumca uflebamonacvles ar SeiZleba mieces ukve dawyebul saarbitraJo ganx-ilvaSi monawileobis ufleba, Tu is uflebamonacvleobis Sesaxeb ar Seatyobinebs meore mxares da saqmis ganmxilvel arbitraJs. saarbitraJo SeTanxmebis mesame pirebze gavrceleba daiSveba memkvidreobis da subr-ogaciis SemTxvevebSic.628

uflebamonacvleobis (Assignment) forma inglisur samarTalSi damokidebulia TviT uflebamonacvleobis tipze, saxeze. Ee.w. kanoniT gaTvaliswinebuli uflebamonacvleoba (A statutory assignment) daiSveba Tavdapirvel kreditorTan dadebuli werilobiTi SeTanxmebiT, an movalisaTvis gagzavnili araorazrovani werilobiTi SetyobinebiT. Ee.w. samarTlianobis samarTliT uflebamonacvleobisas (An equitable assignment)

625 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 226 626 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 221 627Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 45-46 628 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 217-218

werilobiTi formis dacva savaldebulo ar aris, Tumca saTanado pirebisaTvis Setyobineba (notice) am SemTxvevaSic moiTxoveba..629

Tu erTi piri - X, dauTmobs sxva pirs - Y-s, Z-Tan X mier dadebuli xelSekrulebidan gamomdinare uflebebsa da valdebulebebs da es xelSekruleba iTvaliswinebs saarbitraJo SeTanxmebas, davis warmoSobis SemTxvevaSi saarbitraJo SeTanxmebis mixedviT saarbitraJo ganxilvis dawyebis uflebamosileba aqvs ara X, aramed Y-s (e.i visac dauTmes saxelSekrulebo uflebebi da valdebulebebi).630

uflebamonacvleoba, rogorc Sedegi, aucileblad dgeba fizikuri piris gardacvalebis, an iuridiuli piris samewarmeo reestridan amoSlis SemTxvevaSi. amasTan dakavSirebiT saqarTvelos kanons ~kerZo arbitraJis Sesaxeb~ erTmniSvnelovani pasuxi aqvs: erTerTi mxaris sikvdili, an likvidacia ar iwvevs saarbitraJo SeTanxmebis moSlas, an arbitraJis ukve daniSnuli wevris Secvlas, Tu mxareTa mier sxva ram ar aris dadgenili. (muxli 5)

aRsaniSnavia, rom saarbitraJo SeTanxmebis subieqtebis uflebamo-nacvleobasTan dakavSirebuli sasamarTlo praqtika saqarTveloSic iqmneba. am mxriv sainteresoa qarTuli sasamarTlos erT-erTi ganCineba.

qarTulma kompaniam gaaforma xelSekruleba evropel mwarmoeblTan teqnikuri mowyobilobis SesaZenad. vinaidan mas ar gaaCnda SesyidvisaTvis sakmarisi saxsrebi, moelaparaka erT-erT da-savleTevropul banks, romelic daTanxmda, TviTon gadaexada teqnikis Rirebuleba da es ukanaskneli lizingiT gadaeca qarTuli mxarisaTvis. lizingis pirobebis Sesabamisad, garkveuli drois Semdeg mowyobilob-ebi qarTuli kompaniis sakuTreba xdeboda. amasTan, qarTul mxaresa da mwarmoebels Soris dadebuli xelSekruleba da lizingis xelSekruleba ganixileboda erT mTlianobad. xelSekruleba ZalaSi Sedioda saTanado sabanko garantiis wardgenis Semdeg, romelic gaica erT-erTi qarTuli bankis mier. ucxourma bankma qarTuli bankis mier gacemuli garantia daazRvia ucxour sadazRvevo kompaniaSi. Tavda-pirveli xelSekruleba, romelic daido momwodebelsa da qarTul mxares Soris, iTvaliswinebda mosalodneli davebis ganxilvas ICC arb-itraJis mier da ganixileboda lizingis xelSekrulebis Semadgenel nawilad.

warmoqmnili uTanxmoebis gamo ucxouri banki ver iRebda lizingis qiras, ris gamoc man dakmayofileba moiTxova sadazRvevo kompaniisagan, romelmac uproblemod aunazRaura sadazRvevo Tanxa. sadazRvevo kompaniam moTxovna wauyena saqarTveloSi moqmed banks, romelmac aRiara vali sadazRvevo kompaniis winaSe. sadazRvevo kompaniam sanacvlod qarTul banks gadmosca saqarTveloSi damontaJebuli is mowyobilobebi, romelic, Tavis mxriv, ucxourma bankma mas dauTmo sadazRvevo sazRauris miRebis Semdeg. qarTulma bankma sarCeliT mima-rTa sasamarTlos da qarTuli kompaniisagan moiTxova im Tanxis gadaxda, romlis anazRaurebis movaleobac man sadazRevo kompaniis winaSe aiRo.

qarTuli kompaniis warmomadgenelma SuamdgomlobiT mimarTa sasamarTlos da moiTxova saqmis Sewyveta. SuamdgomlobaSi mxare

629 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 219 630Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international, 2005, p.18

aRniSnavda, rom gadmoeca ra zemoaRniSnuli xelSekrulebebiT gaTva-liswinebuli mowyobilobebi da masTan dakavaSirebuli yvela ufleba da movaleoba, qarTuli banki gaxda saarbitraJo SeTanxmebis monawilec. garda amisa, qarTulma bankma (garantma) aRiara sadazRvevo kompaniis vali, miuxedavad qarTuli kompaniis direqtoris miTiTebisa, rom mas dava hqonda Tavis evropel partniorebTan. qarTuli bankis mier valis aRiarebiT evropuli mxareebi (banki da sadazRvevo kompania) urTierTobidan gavidnen da qarTul firmas waerTva SesaZlebloba, waeyenebina maTTvis Tavisi pretenziebi, maT Soris, moeTxova saqmis arbitraJis mier ganxilva parizSi. garda amisa, mxare miuTiTebda, rom qarTuli bankis mier sadazRvevo kompaniisaTvis gadaxdiT dasrulda sabanko garantiasTan dakavSirebuli urTierTobebi da banki gaxda im xe-lSekrulebis uflebamonacvle, romelic qarTul firmas hqonda mwar-moebelTan. miT umetes, rom swored qarTuli bankis mier valis aRiarebam mouspo mas SesaZlebloba, waeyenebina saqmis arbitraJis mier ganxilvis moTxovna meore mxarisaTvis. sasamarTlom Suamdgomloba ar daakmayofila da Tavi kompetenturad cno.631

mniSvneloba ar aqvs, ra samarTlebrivi safuZvliT gadaecema subieqts im xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli uflebebi da movaleobebi, romelic Seicavs saarbitraJo SeTanxmebas. nebismieri saxis uflebamonacvleobis, maT Soris cesiis dros, saarbitraJo SeTanxmeba unda SenarCundes, Tu mxareebi da uflebamonacvle subieqte-bi mewarmeebi arian. Tu uflebamonacvle mewarme ar aris, saarbitraJo SeTanxmebis iuridiuli Zala damokidebuli unda iyos mis Tanxmobaze, roca mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris dadgenili. aseTi midgoma srul SesabamisobaSia sakanonmdeblo da sasamarTlo praqtikis Tanamedrove tendenciebTan.

Tu piri ar aris mewarme, mas unda mieces SesaZlebloba, airCios sasamarTlo, an arbitraJi. rogorc wesi, aramewarme subieqtebi fizikuri pirebi arian, romlebic ver erkvevian saarbitraJo SeTanxmebasTan dakavSirebul samarTlebriv SedegebSi, amitom maT sasamarTlos mier unda ganemartoT es Sedegebi da mieceT arCevanis SesaZlebloba. rac Seexeba mewarmeebs, maT evalebaT saTanado gulisxmierebiT moekidon nebismieri xelSekrulebis gaformebas da uflebamonacvleobas da Tavidanve Tqvan uari saarbitraJo SeTanxmebaze, Tu es maTTvis miuRebe-lia. MmewarmeTa uflebamonacvleobis dros ukve arsebul saarbitraJo SeTanxmebasTan dakavSirebiT specialuri miTiTebis ararseboba unda ganimartos, rogorc Tanxmoba saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobaze. §12 saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi regulirebis perspeqtivebi saqarTveloSi

saarbitraJo SeTanxmebasTan dakavSirebuli calkeuli sakiTxebis Sesaxeb sakmaod detalurad aRiniSna wina paragrafebSi. amitom am SemTxvevaSi yuradReba gamaxvildeba mxolod kvlevis Sedegebis qarTul sinamdvileSi gamoyenebis perspeqtivebze.

631magaliTi moyvanilia Cemi saadvokato praqtikidan. gadawyvetilebis mimRebi sasamarTlos dasaxeleba da saqmis faqtobrivi garemoebebis nawili Secvlilia

saarbitraJo SeTanxmebis definicia momavalma qarTulma kanonma SeiZleba modeluri kanonidan gadmoiRos, rac uzrunvelyofs qarTuli samarTlis Sesabamisobas saarbitraJo kanonmdeblobis unifikaciis Tanamedrove tendenciebTan.

saxelmwifosaTvis da mis mier kontrolirebadi iuridiuli pirebis mier saarbitraJo SeTanxmebis dadebis uflebamosilebis sakiTxisadmi araerTgvarovani mosazrebebis gaTvaliswinebiT saqarTvelos saxelmwifom unda Camoayalibos sakuTari pozicia. urigo ar iqneba, Tu mxedvelobaSi iqneba miRebuli is faqtori, rom sasamarTloebi ar aZleven saxelmwifosa da mis mier kontrolirebad iuridiul pirebs saarbitraJo SeTanxmebis baTilobis samarTlebriv safuZvlad erovnuli kanonmdeblobis normebze miTiTebis uflebas. saxelmwifo valdebulia saarbitraJo SeTanxmebis dadebamde ifiqros mosalodnel Sedegebze da iuridiuli manipulaciebis gamoyenebiT saarbitraJo SeTanxmebidan `Tavis daZvrenis” mcdelobiT Tavi uxerxul mdgomareobaSi ar Caiyenos.

kanonma aucileblad unda daareguliros momxmarebelsa da mewarmes Soris saarbitraJo SeTanxmebis dadebis urTierTobebi. sasurveli iqneba, Tu kanoni akrZalavs aseTi SeTanxmebis winaswar dadebas, e.i. misi ZiriTad xelSekrulebaSi gaTvaliswinebis SesaZlebelobas. Tu davis warmoSobis Semdeg momxmarebeli daTanxmdeba davis arbitraJSi ganxilvaze, es ukve misi gacnobierebuli gadawyvetileba iqneba da `siu-rprizad” veRar ganxileba. aseTma mowesrigebam momxarebelTa dacva unda uzrunvelyos.

rac Seexeba mesame pirebis monawileobas saarbitraJo ganxilvaSi. arbitraJs unda mieces maTi procesze daSvebis ufleba Tu amas mizanSewonilad CaTvlis. mesame pirisaTvis saqmeSi CarTvaze uaris mizanSewonilobis sakiTxi SeiZleba gaxdes im sasamarTlos msjelobis sagani, romelic ganixilavs saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis an misi cnobisa da aRsrulebis sakiTxs. igive SeiZleba iTqvas Amicus Curia-s Sesaxebac.

saqarTveloSi gamarTul saarbitraJo ganxilvaSi warmomadgenlad monawileobisaTvis kanoni raime saxis SezRudvebs ar unda iTvaliswinebdes. mxaris interesebis dacva saarbitraJo ganxilvisas unda SeeZlos nebismier pirs, visac mxare ndobas gamoucxadebs, rac dadasturebuli iqneba Sesabamisi mindobilobiT. arbitraJs unda hqondes realuri SesaZlebloba, Seamowmos warmomadgenlobiTi ufl-ebamosileba da mxolod amis Semdeg dauSvas piri saarbitraJo ganxilvebze.

sasamarTlo da saarbitraJo praqtika adasturebs, rom saarbitraJo SeTanxmebis werilobiT dadebis moTxovna kvlav inarCunebs Tavis funqcias. formasTan dakavSirebuli yvelaze rTuli problemaa eleqtronuli formiT arsebuli saarbitraJo SeTanxmebis iuridiuli Zalis aRiareba. aseTi novaciis Setana qarTul saarbitraJo kanonmdeblobaSi principSi misaRebad unda CaiTvalos. gasaTvaliswinebelia is garemoebac, rom saqarTveloSi jer ar moqmedebs eleqtronuli xelmowerebis maregulirebeli kanoni da ar arsebobs Sesabamisi infrastruqtura aseTi saxiT arsebuli dokumentebis saTanado dacvisaTvis. aseTi mniSvnelobis cvlilebis Setanas arsebuli realobis gaTvaliswinebis gareSe SeiZleba arc Tu ise saxarbielo Sedegebi mohyves.

saarbitraJo Sinaarsis da misi rekvizitebis gansazRvra kanonmdeblis mier zedmeti formaloba iqneba. yovel konkretul SemTxvevaSi arbitraJma an sasamarTlom unda gadawyviton, SeiZleba Tu ara konkretuli SeTanxmebis saarbitraJo SeTanxmebad kvalifikacia da mis safuZvelze saarbitraJo ganxilvis dawyeba. sakmarisad unda CaiTvalos formulireba, romelic iZleva arbitrebis arCevis da am ar-bitrebis mier mxareTaTvis savaldebulo gadawyvetilebis gamotanis SesaZleblobas.

saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTlis calke regulirebis saWiroeba ar arsebobs. swori sasamarTlo praqtikis pirobebSi niu-iorkis konvencia da modeluri kanonis Sesabamisi normebi am funqcias Seasruleben.

saqarTvelos kanonmdeblobiT ukve damkvidrebulia regulireba, romlis Tanaxmadac saarbitraJo SeTanxmebis arseboba gamoricxavs sasamarTlos uwyebriv qvemdebarobas, xolo ukve dawyebuli procesi --- Sewyvetas eqvemdebareba. Sesabamisad, saqarTveloSi ar arsebobs saarbitraJo ganxilvis SeCerebasa da Sewyvetas Soris arCevanis aucilebeloba. es arCevani ukve gakeTebulia.

rac Seexeba saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrcelebas mesame pirebze da uflebamonacvleobas, sasurvelia, rom qarTulma saarbitraJo kanonmdeblobam es sakiTxebi detalurad moawesrigos. amosaval principad ki SeiZleba gamodges is, rom am SemTxvevaSi saqme exeba ukve arsebuli da samarTlebrivad namdvili saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis mesame pirebze ga-vrcelebas da ara Zaladakarguli SeTanxmebis „gacocxlebas“. mniSvneloba ar aqvs, ra samarTlebrivi safuZvliT gadaecema subieqts im xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli uflebebi da movaleobebi, romelic Seicavs saarbitraJo SeTanxmebas. nebismieri saxis uflebamonacvleobis, maT Soris cesiis dros, saarbitraJo SeTanxmeba unda SenarCundes, Tu mxareebi da uflebamonacvle subieqtebi mewarmeebi arian. Tu uflebamonacvle mewarme ar aris, saarbitraJo SeTanxmebis iuridiuli Zala damokidebuli unda iyos mis Tanxmobaze, roca mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris dadgenili. aseTi midgoma srul Sesabam-isobaSia sakanonmdeblo da sasamarTlo praqtikis Tanamedrove tendenciebTan.

Tu piri ar aris mewarme, mas unda mieces SesaZlebloba airCios sasamarTlo an arbitraJi. rogorc wesi, aramewarme subieqtebi fizikuri pirebi arian, romlebic ver erkvevian saarbitraJo SeTanxmebasTan dakavSirebul samarTlebriv SedegebSi. amitom, maT sasamarTlos mier unda ganemartoT es Sedegebi da mieceT arCevanis SesaZlebloba. rac Seexeba mewarmeebs, maT evalebaT, saTanado gulisxmierebiT moekidon nebismieri xelSekrulebis gaformebas da uflebamonacvleobas da Tavidanve Tqvan uari saarbitraJo SeTanxmebaze, Tu es maTTvis miuRebe-lia. MmewarmeTa uflebamonacvleobis dros ukve arsebul saarbitraJo SeTanxmebasTan dakavSirebiT specialuri miTiTebis ararseboba unda ganimartos, rogorc Tanxmoba saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobaze.

Tavi II

saarbitraJo ganxilvis sagani

§1 saarbitraJo ganxilvis sagani calkeuli saxelmwifoebis kanonmdeblobaSi

arbitraJis mier saqmis ganxilva da gadawyveta saerTo Tu

specialuri sasamarTloebis uwyebrivi qvemdebarobis gamoricxvas niSnavs. arbitraJs ufleba aqvs specialuri SeTanxmebis arsebobis pirobebSi dava gadawyvitos samarTlianobis Sesabamisad, damkvidrebuli savaWro tradiciebis mixedviT da saerTod ar gamoiyenos ama Tu im saxelmwifos samarTlis normebi. aRniSnuli mizezebis gamo davis arbit-raJisaTvis gadacema yovelTvis Seicavs saxelmwifoSi arsebuli sajaro wesrigisa da zogadad, sajaro interesis xelyofis safrTxes.

am safrTxis Tavidan asacileblad saxelmwifoTa umravlesobis kanonmdebloba iTvaliswinebs im davebis amomwurav CamonaTvals, romlebzec saarbitraJo SeTanxmeba ar daiSveba. zogierTi marTlwesrigi saarbitraJo ganxilvis sagnad ar miiCnevs davas, romelic moicavs sajarosamarTlebriv elementebs, an dakavSirebulia konkuren-ciis, Sromisa da inteleqtualuri sakuTrebis samarTalTan. amave dros, literaturaSi dadebiTad aris Sefasebuli tendencia, romlis Tanaxmadac, saxelmwifoebi aseT SezRudvebs ar avrceleben saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvebze.632

saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis anacionalurobis gamo dasaSvebad miiCneva gadawyvetilebis gamotana iseT davebze, romelic, Ceveulebriv, ar SeiZleba iqces arbitraJis msjelobis sagnad. sasamarTloebs sul ufro xSirad uwevT pasuxis gacema kiTxvaze, arsebobs Tu ara samarTlis ama Tu im dargisadmi mikuTvnebuli davis arbitraJis mier gadawyvetis iuridiuli safuZveli.

yofili socialisturi banakis saxelmwifoebi

saerTaSoriso arbitraJis samarTlebrivi regulireba socialistur

saxelmwifoebSi erTmaneTisagan principulad ar gansxvadeboda. moskovis 1972 wlis SeTanxmeba akavSirebda am saxelmwifoTa dedaqalaqebSi arsebul savaWro samrewvelo palatebs, romlebic davebs konvenciis Sesabamisad ixilavdnen.

socialisturi banakis rRvevis Semdeg TiToeuli saxelmwifo ukve damoukideblad ayalibebs saerTaSoriso arbitraJis maregulirebel normebs. Ees maTTvis ukve samarTlis politikis sakiTxia.

rusuli saarbitraJo kanonmdebloba ar Seicavs ganmartebebs, romeli davebi SeiZleba ganixilos arbitraJma. es ganisazRvreba, an SeiZleba ganisazRvros ruseTis sxva kanonebiT. sakmaod iSviaTia davebis is kategoriebi, romlebic ruseTSi ar SeiZleba gaxdnen saarbitraJo ganxilvis sagani. magaliTad, aseT davebs miekuTvneba

632 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press, 2006, p. 81

patentisa da inteleqtualauri sakuTrebis sxva uflebebis namdvilobis sakiTxi.633 saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb rusuli kanonis regulirebis sferoSi ar Tavsdeba saojaxo, Sromis da administraciuli samarTlidan gamomdinare davebi.634 garda amisa, zemoaRniSnuli kanonis normebi ar vrceldeba momxmareblebis mon-awileobiT arsebuli davebis gadawyvetaze.635

sainteresoa is garemoeba, rom rusuli kanonmdeblobis mixedviT privatizaciasTan dakavSirebuli sakiTxebis ganxilvac ar Sedis arbitraJis kompetenciaSi.636 Sesabamisad saxelmwifo qonebis Sesyidvis SemTxvevaSi investors ver eqneba SesaZlo davebis saerTaSoriso arbitraJis mier ganxilvis imedi. rusuli sasamarTloebi ganuxrelad icaven am princips.637

ruseTis federaciis yofilma mokavSireebma ukve Camoayalibes sakuTari midgoma saarbitraJo ganxilvis saganTan dakavSirebiT. latviis samoqalaqo saproceso kodeqsis 487-e muxlSi aRniSnulia, rom arbitraJs SeuZlia ganixilos davebi garda a)saxelmwifo reestrebisa b) pirad uflebebTan, davalebasa da mzrunvelobasTan dakavSirebuli sakiTxebisa g)uZravi qonebisa d) urTierTobisa, romelSic mxared gamodis saxelmwifo, an administraciuli organo.638 Aamave dros, latviis savaWro-samrewvelo palatasTan arsebuli saarbitraJo sasama-rTlo ganixilavs rogorc Sida, aseve saerTaSoriso davas, romelic ar ganekuTvneba saerTo sasamarTloebis gamomricxav saerTaSoriso kompetenturobas.639

aRsaniSnavia, rom gamomricxavi saerTaSoriso kompetenturobisa da saarbitraJo ganxilvis sagnis urTierTmimarTebaze zemoaRniSnulis msgavsi mosazreba gamoTqmulia qarTul iuridiul literaturaSic.

„dapirispirebis sagani SeiZleba gaxdes saarbitraJo SeTanxmeba iseT sakiTxebze, romelic saqarTvelos kanonmdeblobiT saqarTvelos sasamarTloTa saerTaSoriso kompetenturobas ganekuTvneba, an ara da Tavisi SinaarsiT qonebrivsamarTlebriv urTierTobebs ar exeba. ismis kiTxva, SeiZleba Tu ara msgavsi saqmeebi mxareTa SeTanxmebiT saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlos kompetenciaSi moxvdes? zogierTi iuristis azriT, Tu mxareTa SeTanxmeba namdvilia, saerTaSo-riso saarbitraJo sasamarTlos SeuZlia saqmis warmoeba. sxvebis azriT, es problema ar aris calsaxad gadasawyveti da is konkretuli qveynis samarTlebrivi politikis WrilSi unda iqnes ganxiluli. ukanasknel

633 Komarov, Alexander S. Internationale Handelsschiedsgerichtbarkeit in der Russischen Föderation wignSi: Recht und Praxis der internationalen Schiedsgerichtbarkeit in Staaten Zentral- und Ost- Europas, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Carl Heymanns Verlag KG Köln Berlin Bonn München, 1998, s. 266 634 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin, 2003, s. 202 635 Komarov, Alexander S Internationale Handelsschiedsgerichtbarkeit in der Russischen Föderation wignSi: Recht und Praxis der internationalen Schiedsgerichtbarkeit in Staaten Zentral- und Ost- Europas, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Carl Heymanns Verlag KG Köln Berlin Bonn München, 1998, s. 266 636 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin, 2003, s. 207 637Постановление Президиума Высшего Арбитражного Суда России от 10.04.2001 N 3515/00 638„Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 159 639„Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 167

winadadebas ar SeiZleba mxari ar davuWiroT. saqarTvelos sinamdvileSi dauSveblad mimaCnia mxareTa SeTanxmebiT saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlos kompetenturobis dafuZneba iseT sakiTxebze, romlebic saqarTvelos kerZo samarTalSi ki moiazreba, magram sajaros-amarTlebrivi mowesrigebis, sajaro interesis sagania. GgansakuTrebiT xazi minda gavusva im SemTxvevebs, romlebic Sedis saqarTvelos sasamarTloTa gamomricxav kompetenturobaSi, da saqmeebs, romlebic exeba saerTaSoriso udavo warmoebas.~640

Aaq dakonkretebuli ar aris, ra igulisxmeba urTierTobebSi, romlebic saqarTvelos kerZo samarTalSi moiazreba, magram sajarosamarTlebrivi mowesrigebis, sajaro interesis sagania. zogadi principis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmeba gamoricxavs nebismieri saxelmwifos sasamarTlos uwyebriv qvemdebarobas.

rac Seexeba saerTaSoriso Tu nacionaluri samarTliT dadgenil udavo warmoebas, is savsebiT samarTlianad aris gamoricxuli arbitraJis kompetenciidan. arbitraJi davebis ganxilvis alternatiuli meqanizmia, xolo saarbitraJo ganxilvis erT-erTi winapirobaa mxareTa Soris davis arseboba. aqedan gamomdinare, Tu saqme gvaqvs udavo warmoebasTan, maSin arbitraJis mier aseTi warmoebis sakuTar Tavze aReba logikuri ver iqneba. aRsaniSnavia, rom qarTul praqtikaSi dafiqsirda yovlad gaumarTlebeli midgoma, roca arbitraJi Tavis Tavze iRebs iuridiuli mniSvnelobis mqone faqtis dadgenas.641 msgavsi ram dauSvebelia da sasamarTlos valia, yovelgvari yoymanis gareSe aRkveTos aseTi gaugebrobebi.

bulgareTis samoqalaqo saproceso kodeqsis mixedviT arbitraJs ar gadaecema davebi, romelic exeba uZravi qonebis sakuTrebasa da mflobelobas, agreTve saojaxo da Sromis samarTlis davebi. am sakiTxebze gamotanili saarbitraJo gadawyvetileba baTilad iTvleba.642

poloneTSi arbitraJi ver ganixilavs saalimento valdebulebebidan da SromiTi urTierTobebidan warmoSobil davebs. uflebis an samarTlebrivi urTierTobebis dadgena SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani. somxeTis kanonmdeblobiT arbitraJma ar SeiZleba gadawyvitos davebi, rac Seexeba saxelmwifos, aseve administraciuli da sagadasaxado urTierTobebidan warmoSobili davebi, rac ganxilul unda iqnes administraciuli wesiT, da bolos, alimentis gadaxdevi-nebisa da gakotrebis saqmeebi fizikur da iuridiul pirebTan mimarTebaSi.643

litvaSi arbitraJs ar aqvs ufleba ganixilos konstituciuri, Sromis, administraciuli da saojaxo davebi, agreTve arakeTilsindisieri konkurenciis, patentebis, savaWro niSnebis da gakotrebis saqmeebi. arbitraJi ver ganixilavs davas, Tu erT-erTi mxarea saxelmwifo, an TviTmmarTvelobis sawarmo, Tu saarbitraJo SeTa-nxmeba mowonebuli ar iqna aseTi sawarmos damfuZneblebis mier.644

rogorc Cans, zogierTi saxelmwifos kanonmdeblobiT saxelmwifo kvlav rCeba „gansakuTrebul subieqtad“, romelsac ar SeiZleba Seexos

640gamyreliZe sulxan, ~saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesavali~, Tbilisi, 2000 weli, gv. 129 641magaliTi moyvanilia Cemi saadvokato praqtikidan. 642„Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 80 643„Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 40 644„Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 176

saarbitraJo ganxilva maSinac ki, Tu am subieqtma davis arbitraJisaTvis gadacemaze Tanxmoba gadacxada. amave dros saerTaSoriso arbitraJis tradiciis mqone saxelmwifoebis sasamarTloebi yvelanairad cdiloben xeli Seuwyon saarbitraJo ganxilvas, vinc ar unda iyos mxare am ganxilvis dros. mniSvneloba aqvs ara mxaris statuss, aramed TviT da-vis samarTlebriv Sinaarss. Tu dava arbitraJis kompetenciis farglebSia, saxelmwifos monawileoba saarbitraJo ganxilvaSi winaaRmdegobas ar unda qmnides. SvedeTi

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis üpirveli muxlis Tanaxmad, ~im

sakiTxebTan dakavSirebuli davebi, romlebic mxareebs SeuZliaT erTmaneTs Soris damoukideblad moagvaron, SeiZleba gadasawyvetad gadaeces erT an ramdenime arbitrs. aseTi SeTanxmeba SeiZleba Seexebodes momaval davas da samarTlebriv urTierTobas, romelic miTiTebuli unda iyos SeTanxmebaSi. dava SeiZleba Seexebodes gansazRv-ruli garemoebis arsebobas. mxareebs SeuZliaT mianiWon arbitrebs xelSekrulebis xarvezis Sevsebis ufleba, Tu misi Tavidan acileba xelSekrulebis ganmartebis gziT SeuZlebelia. arbitrebi uflebamosilni arian, ganixilon sakiTxebi konkurenciis Sesaxeb kanonmdeblobis samoqalaqosamarTlebrivi Sedegebis Taobaze, rac mxo-lod am mxareebs exebaT~.645 A

am muxlis sruli Sinaarsis citireba SemTxveviTi ar aris. ramdenime Sveduri Tavisebureba swored aq aris Tavmoyrili. arbitraJis mier gansaxilveli dava SeiZleba Seexebodes gansazRvruli garemoebis arsebobas. es faqtiurad niSnavs, rom arbitraJs SeuZlia miiRos da ganixilos aRiarebiTi sarCeli (pretenzia), romelic Seexeba samarTlebrivi urTierTobebis arsebobas an ararsebobas. Uudavod sai-ntereso formulirebaa.

garda amisa, mxareTa specialuri SeTanxmebis arsebobisas, arbitraJs eniWeba ufleba TviTon Seavsos xelSekrulebis is xarvezi, romlis Sevsebac ganmartebis gziT ver xerxdeba. aseTi gziT SesaZlebelia, rom mxareTa SeTanxmebis nawilad iqces arbitraJis mier dadgenili regulireba, romlis detalebzec mxareebs xelSekrulebis dadebis dros arc ki umsjeliaT. Dda bolos, konkurenciis Sesaxeb kanonmdeblobasa da saarbitraJo ganxilvis sagans Soris sakmaod efeqturi formulirebis meSveobiT gavlebuli zRvari iZleva saSualebas, ar Seilaxos kerZo da sajaro interesi.

SvedeTSi saarbitraJo ganxilvis sagani ar SeiZleba iyos iseTi sakiTxebi, rogoricaa: mamobis dadgena, Svilad ayvana, qorwineba, meurveoba da mzrunveloba. e.i. saojaxo samarTlidan gamomdinare saqmeebi. kanonmdebloba da praqtika saarbitraJo ganxilvis sagnis gansazRvris kriteriumad davis saganze mxareTa morigebis miRwevis SesaZleblobas Tvlis. Tu aseTi ram SeuZlebelia, maSin arbitraJi saqmes ver ganixilavs. 2000 wels SvedeTis uzenesma sasamarTlom

645 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 58

daadgina, rom mxareTa SeTanxmebis miRweva komerciuli saidumloebis Sesaxeb SvedeTis kanoniT gaTvaliswinebul sauravis dakisrebis sakiTxebze ar SeiZleba. Sesabamisad, am urTierTobis dasaregulirebl-ad saarbitraJo ganxilvis organizeba dauSveblad iqna miCneuli.646 germania

germanuli samarTali saarbitraJo ganxilvis sagnis gansazRvras

misTvis damaxasiaTebeli abstraqtuli formulirebebiT cdilobs. samoqalaqo saproceso kodeqsis §1025 saarbitraJo ganxilvis sagnad miiCnevs yvela davas, romelic mxareTa dispoziciuri uflebamosilebis sferoSi SeiZleba Sediodes.647 rogorc literaturaSi aRniSnaven, saarbitraJo ganxilvis sagani SeiZleba iyos samarTlebrivi konfliqti im uflebebTan dakavSirebiT, romelTa gankargvac mxareebs Tavisuflad SeuZliaT.648 cota bundovani ganmartebaa. jer erTi, ufleba imanenturad gulisxmobs misiT sargeblobis, misi gankargvis SesaZleblobas. Tu aseTi ram SeuZlebelia, maSin sxva valdebulebiT datvirTul uflebas miviRebT. Mmeorec, aris uflebebi, romelTa gankargvac subieqts Tavisuflad SeuZlia, magram es uflebebi ver iqneba saarbitraJo ganxilvis sagani. magaliTad, saojaxo samarTlidan gamomdinare uf-lebebis didi nawili. sagulisxmoa, rom zemoaRniSnuli mosazrebis avtori TviTonve miuTiTebs, rom saarbitraJo ganxilvis sagnad ZiriTadad qonebrivi xasiaTis davebi unda iqnes miCneuli.649

zogadi principis Tanaxmad, arbitraJi upiratesad qonebrivi davebis gadawyvetisaTvis arsebobs, Tumca es principi absoluturi mniSvnelobis ar aris. germaniaSi araqonebrivi davebi aseve iTvleba saarbitraJo ganxilvis sagnad, iqidan gamomdinare, rom germanuli ZPO §1030 gaTvaliswinebiT am sakiTxebze mxareTa morigebis miRweva Tavisuflad aris SesaZlebeli.650 es aris meore debuleba, romelic, as-eve, didi popularobiT sargeblobs germanul iuridiul literaturaSi. miCneulia, romAaraqonebrivi xasiaTis davebi SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani, Tu mxareebs aqvT davis saganze morigebis ufleba. magaliTad asaxeleben kavSiridan misi wevris garicxvis Sesaxeb davas.651

igive iTqmis saqorwino kontraqtzec da memkvidreobis samarTlidan warmoSobil davebzec. Aam sferoSi saarbitraJo SeTanxmebis dadeba germanul praqtikasa da doqtrinaSi principSi dasaSvebad aris miCneuli.652 ufro metic, praqtikul saxelmZRvaneloebSi mocemulia saarbitraJo SeTanxmebis modelebi, romlebic moanderZes SeuZlia

646 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 66 647 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 97 648 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac, Hamburg, 2004, s. 90 649 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac, Hamburg, 2004, s. 95 650 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 66 651 Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 41-42 652 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 160

anderZSi gaiTvaliswinos.653 Ees mosazreba erTmniSvnelovnad gaziarebu-li ar aris. Sutce Tvlis, rom mamkvidrebels ar SeuZlia memkvidreebs Soris warmoSobili dava arbitraJs dauqvemdebaros.654 saarbitraJo SeTanxmeba mxolod im mxareTa Tavisufali nebis gamovlenis safuZvelze SeiZleba CaiTvalos namdvilad, vinc davaSi monawileobas miiRebs. Tu memkvidreebi ar arian Tanaxma anderZidan gamomdinare davis arbitraJis mier ganxilvaze, maSin saarbitraJo SeTanxmeba dadebulad ar unda Cai-Tvalos. mamkvidrebels SeuZlia garkveuli qonebisa da uflebebis memkvidreebisaTvis gadacema, magram es mas ar aZlevs uflebas memkvidre-ebis nebis sawinaaaRmdegod aukrZalos maT sasamarTlosaTvis mimarTva.

cxadia, es ar niSnavs, rom zogadad memkvidreobis samarTlis sferoSi warmoSobili davebi ar SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani. piriqiT, arbitraJis kameralurobas gansakuTrebuli mniSvneloba swored skandaluri memkvidreobiTi davebis dros aqvs.655 am SemTxvevaSi mxareebs ar surT, rom rogorc sadao qoneba da misi Rirebuleba, aseve davis warmoSobasTan dakavSirebuli intrigebi farTo sazogadoebis msjelobis sagnad iqces. albaT igive SeiZleba iTqvas saqorwino kont-raqtidan warmoSobil davebze. mTavaria, rom arbitraJis mier davis ganxilvasa da gadawyvetas samarTlebrivad unaklo saarbitraJo SeTanxmeba edos safuZvlad.

saarbirtaJo ganxilvis sagani ar SeiZleba iyos saojaxo davebi, aseve sacxovrebeli sadgomis qiravnobidn warmoSobili davebi.656 saojaxo samarTali piradi urTierTobebis sferoa, amave dros is dakavSirebulia bavSvTa uflebebTan, rac TavisaTavad gulisxmobs am sferoSi sajaro interesis gansakuTrebiT maRali xarisxiT arsebobas. rac Seexeba sacxovrebeli sadgomis qiravnobis xelSekrulebas, es ukve germanuli istoriuli tradiciebidan gamomdinareobs. germaniis mosaxleobis didi nawili cxovrebas swored daqiravebul binaSi ata-rebs. sacxovrebeli sadgomi sakuTrebaSi mxolod mcire nawils aqvs. zemoaRniSnulidan gamomdinare, aucilebelia damqiraveblebis uflebebisadmi gansakuTrebuli yuradReba da maTi dacva. binis qirav-nobis xelSekruleba adamianis erT-erT ZiriTad uflebas – Rirseul pirobebSi cxovrebas ukavSirdeba. Sesabamisad, adamianebs unda darCeT SesaZlebloba nebismier SemTxvevaSi isargeblon sasamarTlo dacviT. cxadia, arbitraJis mier davis ganxilva damqiraveblis uflebebis avto-matur Selaxvas ar niSnavs, magram am SemTxvevaSi darRvevis albaToba ufro didia.

sajarosamarTlebriv davebze saarbitraJo ganxilva SesaZlebelia, Tu davis saganze dadebuli iqneba sajarosamarTlebrivi xelSekruleba administraciuli kanonmdeblobis Sesabamisad.657 germaniis federalurma administraciulma sasamarTlom SesaZleblad miiCnia sajarosamarTlebriv sakiTxebze saarbitraJo SeTanxmebis gamoyeneba. rogorc germanul iuridiul literaturaSi miuTiTeben, kanonmdebloba

653 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 177 654 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 185 655Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 164 656Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 54 657 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 176

(VwGO-Verwaltungsgerichtsordnung) iZleva SesaZleblobas, rom mis regu-lirebis sferoSi arsebuli zogierTi dava mxareTa SeTanxmebiT gadaeces arbitraJs. Aamave dros, davebze, romlebic miekuTvnebian finansur an socialur sferos, sasamarTlos uwyebrivi qvemdebarobis gamoricxva ar daiSveba.658 G

rac Seexeba SromiT davebs, maTi arbitraJisaTvis gadacema SesaZleblia kanoniT gaTvaliswinebuli pirobebis srulad Sesrulebisas.659 Mmoqmedi kanonmdebloba (ArbGG-Arbeitsgerichtsgesetz §101) iZleva rogorc koleqtiur, aseve individualur SromiT xelSekrulebaSi saarbitraJo SeTanxmebis gaTvaliswinebis uflebas.660 ufro metic, am kanonis §101 da Semdgomi paragrafebi specialurad aregulireben SromiTi davebis gadawyvetisas arbitraJis formirebis, arbitrebis acilebisa da saarbitraJo procesTan dakavSirebul sxva procedurul sakiTxebs.661 amave kanonis §102 Tanaxmad, Tu koleqtiuri Sromis xelSekrulebidan gamomdinare sarCeli sasamarTloSi iqna war-dgenili da es xelSekruleba Seicavs saarbitraJo SeTanxmebas, sasamar-Tlo sarCels dasaSvebad ar cnobs (als unzulässig abzuweisen), Tu mopasuxe miuTiTebs saarbitraJo SeTanxmebis arsebobaze.662 Ee.i. sasamarTlo pirdapir ki ar wyvets saqmis warmoebas saarbitraJo SeTanxmebis arsebobis safuZvliT, aramed mopasuxis miTiTebas elodeba. gamodis, rom Tu mopasuxe ar miuTiTebs, maSin sarCels sasamarTlo ganixilavs, ris gamoc saarbitraJo SeTanxmeba SeiZleba gauqmebulad CaiTvalos. mas ukve aranairi samarTlebrivi Sedegi aRar mohyveba.

Cekidan, Tamasuqidan da garantiidan warmoSobili davebi, aseve, SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani,663 Tumca literaturasa da praqtikaSi amis sawinaaRmdego mosazrebac arsebobs. Ggermaniis uzenaesi sasamarTlos erT-erT gadawyvetilebaze miTiTebiT keTdeba daskvna, rom Tamasuqidan warmoSobili davis arbitraJis mier gadawyveta saeWvoa (Danach sind die Wecheslrechtliche Ansprüche zwar im Zweifel von der Schiedsvereinbarung erfaßt).664

saarbitraJo SeTanxmebis saaqcio sazogadoebisa da SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis wesdebaSi Cawera germanul iuridiul literaturaSi dasaSvebad aris miCneuli.665 fasiani qaRaldebis Sesaxeb germanuli kanonmdebloba mxolod im SemTxvevaSi aRiarebs fasiani qaRa-ldebidan warmoSobili valdebulebis arbitraJisaTvis gansaxilvelad gadacemis namdvilobas, Tu saarbitrJo SeTanxmebis orive mxare mewarme an sajaro samarTlis iuridiuli piri iqneba. aRsaniSnavia, rom kanonis teqsti mxolod momavalSi warmoSobili davebis arbitraJisaTvis

658 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 2 659 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 2 660 Henke, Angela Arbeitsrechtliche Schiedsgerichtbarkeiten im internationalen Vergleich GCA-Verlag Herdecke, 2004, s. 6 661dawvrilebiT amasTan dakavSirebiT ixile: Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 309 Abschnitt VIII Arbeitsrechtliches Schiedsverfahren agreTve: Henke, Angela Arbeitsrechtliche Schiedsgerichtbarkeiten im internationalen Vergleich GCA-Verlag Herdecke, 2004 662 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 316 663 Zum Urkundsschiedsverfahren wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts, s. 177 664 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 57 665 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 150

gadacemas iTvaliswinebs da dums ukve warmoSobil davaze saarbitraJo SeTanxmebis dadebis marTlzomierebis sakiTxze.666 birJaze dadebuli garigebidan warmoSobili dava maSin SeiZleba iyos saarbitraJo ganxil-vis sagani, Tu mxareebi da arbitrebi birJaze dasaqmebuli pirebi iqnebian.667 Sveicaria

Sveicariis 1987 wlis saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb

kanonis Tanaxmad arbitraJs gansaxilvelad SeiZleba gadaeces qonebriv-samarTlebrivi davebi.668 kerZod, am kanonis 177-e muxlis pirveli nawilis mixedviT, nebismieri dava, romelic Seexeba qonebas, SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani.669 cxadia, aseTi zogadi formulirebis dazusteba sasamarTlo praqtikis saqmea. Sveicariis uzenaesi sasamarTlo qonebrivi davebis farTo ganmartebas uWers mxars.670

ASveicaruli samarTlis mixedviT, arbitraJi davas ver ganixilavs, Tu kanonis Tanaxmad, am davis ganxilva sxva organos kompetenciaSi Sedis. advokatsa da klients Soris warmoSobili davebis gadawyvetasTan dakavSirebuli kanonmdebloba da advokatTa asociaciebis mier damtkicebuli Sesabamisi wesebi xSirad zRudaven, an saerTod gamoricxaven advokatis honorarTan dakavSirebuli sakiTxebis ganxilvas arbitraJis mier. 2004 wels miRebuli gadawyvetilebiT Sveicariis federalurma sasamarTlom gaauqma advokatis honorarTan dakavSirebiT miRebuli saarbitraJo gadawyvetileba im safuZvliT, rom gamosayenebeli samarTali (tesinis (Tessin) kantonis samarTali) aseTi davebis gadawyvetis uflebas eqskluziurad aniWebda advokatTa organizaciis sameTvalyureo organos.671

safrangeTi

safrangeTSi saarbitraJo ganxilvis sagani samoqalaqo kodeqsis

2059-2060 muxlebiT aris daregulirebuli. Sveicariis msgavsad sasamarTlo praqtikis roli aqac gamorCeulia. 2059-e muxli SesaZleblad miiCnevs saarbitraJo SeTanxmebis dadebas yvela im uflebasTan dakavSirebiT, romlis gankargvac mxareebs Tavisuflad Seu-ZliaT. rogorc literaturaSia miTiTebuli, es ganmarteba sasamarTlo praqtikaSi TiTqmis aranair funqcias ar asrulebs.672 praqtikisaTvis ufro mniSvnelovania momdevno muxli, romelic Seicavs saarbitraJo

666 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 33 Seadare aseve Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 101 667 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag, C.H. Beck, 2007, s. 181 668Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 93 669 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider, Kluwer Law International, 2000, s. 317 670Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p.173 671 ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international, 2005, p. 105 672Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 83

ganxilvis sferodan gamoricxuli davebis CamonaTvals. maT miekuTvneba davebi pirovnebis statusTan dakavSirebiT (uflebaunarianoba, qmedunarianoba), ganqorwinebis saqmeebi da iseTi davebi, romelTa arbit-raJis mier ganxilvac ewinaaRmdegeba safrangeTis sajaro wesrigs. am CamonaTvalSi Sedis aseve davebi, romlebSic sajaro samarTlis subieqtebi monawileoben. samewarmeo sferoSi warmoSobili davebis mimarT es wesi ar moqmedebs. zemoaRniSnuli mowesrigeba frangulma sasamarTlo praqtikam axali normiT Secvala, romlis Tanaxmadac saxe-lmwifos ar aqvs ufleba, miuTiTos Tavisive nacionaluri kanonmdeblobis normaze imis dasamtkiceblad, rom dava ar SeiZleba arbitraJis mier iqnas ganxiluli.673

franguli saojaxo samarTlidan gamomdinare davebi aseve ar SeiZleba arbitraJis ganxilvis sagani gaxdes. gamonaklisia SemTxveva, rodesac saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisas mxareTa personaluri samarTlis mixedviT saarbitraJo SeTanxmebis dadeba dasaSvebad iTvleba.674

saarbitraJo ganxilvis sagani ar SeiZleba iyos dava, romelSic specialur samarTlebriv dacvas daqvemdebarebuli subieqti monawileobs. aseT subieqtad iTvleba damqiravebeli, momxmarebeli da samuSaos mimRebi. saerTaSoriso arbitraJebi sakmaod TavSekavebulad iqcevian Sromis davebis ganxilvasTan mimarTebaSi, rac momxareblebsa da daqiravebulebzec vrceldeba. franguli sasamarTlo praqtikis Tan-axmad, gamonaklisia savaWro warmomadgenelTan dadebuli xelSekr-ulebidan gamomdinare davebi. maTi ganxilva arbitraJis mier dasaSvebad aris miCneuli.

Sromis samarTlisa da arbitraJis urTierTmimarTebis TvalsazrisiT sainteresoa erTi franguli saarbitraJo gadawyvetileba. mxareebs Soris gaformebul xelSekrulebaSi CarTuli sarbitraJo SeTanxmeba iuridiuli YZalis armqoned iqna aRiarebuli ICC-arbitraJis parizeli arbitris mier im motiviT, rom xelSekruleba, romelic iTvaliswinebda `Assistance en commerce International“ (ufro konkretulad, xe-lSekrulebis is nawili, romelic assistance Seexeboda), ganmartebuli iqna, rogorc franguli kanonmdeblobis mixedviT dadebuli Sromis xe-lSekruleba. Aarbitrs mxolod or SemTxvevaSi SeeZlo franguli samarTlis mixedviT davis arbitraJis mier ganxilvis samarTlebrivi safuZvlebis Semowmeba: gamosayenebel samarTlad arCeuli unda yofiliyo franguli samarTali, an davis mimarT kompetenturi sas-amarTlo unda yofiliyo franguli sasamarTlo.675

evropis konkurenciis samarTlis kerZosamarTlebrivi Sedegebi, aseve savaWro niSnebTan da patentebTan dakavSirebuli davebi SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani, garda patentis namdvilobasa da baTilobasTan dakavSirebuli davebisa (private law consequences of EC antitrust law, as well as trademarks and patents (except issues of validity and nullity) are arbitrable). Aam ukanaskneli SemTxvevisaTvis sasamarTlo praqtikaSi aRiarebulad iTvleba, rom patentidan gamomdinare licenziis xelSekrulebis

673Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 84 674Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns, Verlag, 1997, s. 51 675ICC-Entscheidung Nr. 2538/1976 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006, s. 35-36

ganmartebisa da mis SesrulebasTan dakavSirebuli sakiTxebi SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani. dava, romelic safrangeTSi gakotrebis mosamarTlis eqskluziur kompetencias ganekuTvneba, ar SeiZleba arbitraJma ganixilos. magaliTad, gakotrebis saqmis warmoebis gaxsna da aS.676

sasamarTlo praqtikis gansakuTrebuli roli da tradiciulad liberaluri damokidebuleba saarbitraJo ganxilvis sagnis mimarT franguli da amerikuli midgomebis msgavsebas ganapirobebs. es TavisTavad saintereso garemoebaa. msgavseba xSirad imaze didia, vidre saerTo samarTlis sistemas mikuTvnebul marTlwesrigebs Soris SeiZleba iyos. rogorc literaturaSi aRniSnaven, saerTaSoriso doneze warmoebuli saarbitraJo davebis mimarT frangul sasamarTlosac prin-cipulad igive damokidebuleba aqvs, rac aSS-s sasamarTloebma ganaviTares.677

inglisi

inglisur samarTals arasdros Camouyalibebia erTiani midgoma,

raTa zRvari gaevlo arbitraJis mier gansaxilvel davebsa da im davebs Soris, romelic ar SeiZleba gaxdes saarbitraJo ganxilvis sagani (English law has never arrived at a general theory for distinguishing those disputes which may be settled by arbitration from those wich may not).678

inglisuri samarTlebrivi tradiciidan gamomdinare zogadi principebis gamokveTa mxolod sasamarTlo gadawyvetilebebis analizis safuZvelze SeiZleba. EerT-erTi aseTi principi gulisxmobs sajaro wesrigis dacvis aucileblobas. saarbitraJo SeTanxmebiT marTlwesrigisaTvis gverdis avla ar unda xdebodes. inglisel mosama-rTleebs amis magaliTad mohyavT mZarcvelebs Soris arsebuli SeTanx-meba naZarcvis gayofis Taobaze. Tu maTi SeTanxmeba Seicavs miTiTebas, rom warmoSobili dava unda ganixilos arbitraJma, inglisuri sasamarTlo ar aRiarebs aseTi saarbitraJo SeTanxmebis Sesabamisad miRebul gadawyvetilebas.679 es aSkara magaliTia, romelic, davas ar iwvevs, Tumca SeiZleba arsebobdes iseTi mdgomareoba, roca SeuZlebelia calsaxad mtkiceba, xdeba Tu ara saarbitraJo SeTanxmebiT marTlwesrigisaTvis gverdis avla, an ras SeiZleba ewodos `marTl-wesrigisaTvis gverdis avla”.

inglisis 1996 wlis kanoni arbitraJis Sesaxeb ar gansazRvravs konkretulad romeli davebi SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani. rogorc am kanonTan dakavSirebuli e.w `mastilis moxseneba” (The Mustill Report) miuTiTebs, davebi, romlebic ar ganekuTvnebian saarbitraJo ganxilvis sagans, rogorc wesi, arseboben komerciuli sferos farglebs gareT. aseTi sakiTxebia magaliTad gakotrebisa da sagada-

676 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 170 677 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 88 678 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 89 679Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 92

saxado kanonmdeblobidan gamomdinare davebi.680davis sagnis mimarT ing-lisuri samarTlis midgomebis Camoyalibeba kanonma sasamarTlo praqtikas miando. zogadi principis saxiT ki iTvleba, rom saojaxo da sisxlis samarTlis sferos mikuTvnebuli davebi arbitraJis ganxilvis sagnad ar SeiZleba iqces.681

miuxedavad imisa, rom arbitraJTan dakavSirebul urTierTobebs inglisSi sakmaod detaluri sakanonmdeblo aqti aregulirebs, sasamarTlo praqtikis roli TiTqmis ar Semcirebula, ufro metic, mTeli rigi sakiTxebis gadawyveta sasamarTlos valdebulebaa, roca kanoni Sesabamisi urTierTobebis regulirebisas Segnebulad dums.

amerikis SeerTebuli Statebi

aSS-Si, rogorc saerTaSoriso, aseve Sida amerikuli garigebebi

Seicaven saarbitraJo SeTanxmebebs Semdeg sferoebSi: 1. komerciuli garigebebi, rogoricaa: nasyidoba, lizingi, qiravnoba, samSeneblo xelSekrulebebi, dazRveva 2. samomxmareblo xelSekrulebebi, rogoricaa: xelSekruleba investorsa da brokers Soris, aseve banks da klients Soris 3. Sromis xelSekrulebebi.682

kapitalis bazarTan dakavSirebuli urTierTobebidan warmoSobili davebi aSS-Si saarbitraJo ganxilvis sagaani ar SeiZleba iyos. gadawyvetileba amasTan dakavSirebiT uzenaesma sasamarTlom wilko vs. Swan saqmeze 1953 wels miiRo. mosarCele, romelmac aqciaTa sakmaod didi paketi SeiZina, uTiTebda am garigebis dadebaSi monawile makleris mier aSS-is 1933 wlis e.w Securities Act moTxovnebis darRvevaze. maT Soris xelSekruleba Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas. miuxedavad imisa, rom saarbitraJo SeTanxmeba formis sruli dacviT iyo dadebuli, uzenaesma sasamarTlom daadgina, rom mxares ar SeiZleba CamoerTvas kapitalis bazarTan dakavSirebuli da Securities Act-iT daculi uflebis realizaciisaTvis sasamarTlosaTvis mimarTvis ufleba.683

amerikis SeerTebul StatebSi gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs imas, dava saerTaSorisoa Tu Sida amerikuli. Aaman SeiZleba saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebriv Sedegebzec ki moaxdinos gavlena. literaturaSi aRniSnaven, rom Tanamedrove tendencia Sida doneze arsebuli davebis arbitraJis mier ganxilvis sasargeblod metyvelebs.684

1974 wels uzenaesma sasamarTlom gadawyvita, rom kapitalis bazarTan dakavSirebuli urTierTobebidan gamomdinare davebi SeiZleba ganixilos arbitraJma, Tu saqme ara Sida amerikul, aramed saerTaSoriso doneze dadebul xelSekrulebas exeba. saerTaSorisoobis

680 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 169-170 681 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd, 2006, p. 67 682 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment, Cambridge University Press, 2006, p. 32 683 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 163 684 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 166

kriteriums uzenaesma sasamarTlom Semdgom gadawyvetilebebSic gausva xazi.685

aSS-s sasamarTlo praqtika gansazRvruli kategoriis davebze dadebul saarbitraJo SeTanxmebebs ar aRiarebs, Tumca Tu dava saerTaSorisoa, maSin misi ganxilva arbitraJis mier mizanSewonilad iTvleba. aseT ucnaur midgomas imiT xsnian, rom aSS-ma Tavisi kanonmdeblobiT dabrkolebebi ar unda Seuqmnas saerTaSoriso va-Wrobas.686

amerikel mosamarTleebs miaCniaT, rom saxelmwifo sasamarTloebma TavianTi Sexedulebebi ama Tu im davis arbitraJis mier ganxilvis mizanSewonilobaze gverdze unda gadadon, roca saqme `komerciuli arbitraJisaTvis xelis Sewyobis saerTaSoriso politikas Seexeba` (International policy favoring commercial arbitration).687 am principidan gadaxveva aSS-is sasamarTloebs kongresis mier Sesabamisi sakanonmdeblo aqtis miRebis SemTxvevaSi SeuZliaT, Tumca rogorc literaturaSi aRniSnaven, kongress es uflebamosileba jerjerobiT ar gamouyenebia.688

arbitraJisaTvis xelis Sewyoba is mniSvnelovani principia, romelic aSS-is sasamarTlo praqtikaSi gadasinjvas ar eqvemdebareba. saarbitraJo ganxilvis sagnis gansazRvrisas gamosayenebeli samarTali

warmoadgens Tu ara dava saarbitraJo ganxilvis sagans, unda

gadawydes sasamarTlos, an TviT arbitraJis mier, Tu mxareebma pirdapir arbitraJs mimarTes. am sakiTxis yuradRebis gareSe datoveba SeiZleba saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis, an mis aRsrulebaze uaris Tqmis safuZveli gaxdes. misi gadawyvetis dros gamosayenebeli nacionaluri samarTlis dadgenisas gaTvaliswinebuli unda iqnes im saxelmwifos kanonmdeblobiT dadgenili wesebi, sadac SeiZleba moTxovnil iqnes saarbitraJo gadawyetilebis aRsruleba.689 aseTi midgoma gamoricxavs SemdgomSi gadawyevtilebis gauqmebas, an mis aRsrulebaze uaris Tqmas.

Asainteresoa amerikuli sasamarTlos erT-erTi gadawyvetileba, romelmac amomwuravi pasuxi gasca misTvis dasmul yvela SekiTxvas. rac mTavaria, am dros gaanalizebul iqna rogorc TviT aSS-is, aseve kanadis sasamarTlo praqtika. A

amerikis SeerTebuli Statebis erT-erT sasamarTlos mxarem mimarTa moTxovniT, rom am dros unda gamoyenebuliyo amerikuli samarTali. meore mxare ar eTanxmeboda da miuTiTebda, rom mxareTa mier davis

685 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 164 am or gadawyvetilebasTan dakavSirebiT ixileT agreTve: Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s.78 686Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 80 687Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 82 688 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 83 689 Карабельников Б.Р Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении Москва, 2001, с. 82

sagnis mimarT gamosayenebel samarTlad arCeuli iyo kanadis provinciis, ontarios samarTali. aSS-is sasamarTlom miuTiTa uzenaesi sasamarTlos gadawyveetilebaze, romlis Tanaxmadac mxareTa mier davis sagnis mimarT gamosayenebeli samarTlis arCeva ar unda gavrceldes im sakiTxis gadawyvetaze, es dava SeiZleba iyos Tu ara saarbitraJo ganx-ilvis sagani. Aam dros amerikulma sasamarTlom unda gamoiyenos mxolod amerikuli samarTali, garda im SemTxvevisa, roca mxareebi pirdapir SeTanxmdnen am konkretuli sakiTxis mimarT gamosayenebel samarTalze. sasamarTlom Tavis gadawyvetilebaSi miuTiTa ontarios sasamarTlos gadawyvetilebazec, sadac am ukansaknelma aseve ontarios samarTali, anu sakuTari lex fori gamoiyena, miuxedavad imisa, rom davis sagnis mimarT arCeuli iyo iaponuri samarTali.690

rogorc literaturaSi miuTiTeben, am dros Zneli warmosadgenia, rom sasamarTlom, romelic ixilavs sakiTxs, mocemuli dava SeiZleba iyos Tu ara saarbitraJo ganxilvis sagani, sxva normebiT ixelmZRvanelos, vidre TviT sasamarTlos lex fori. libSeri Tvlis, rom erTaderTi realuri alternativa, romelzec am dros SeiZleba iyos saubari, es aris saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobis mimarT gamosa-yenebeli samarTali.691

AarbitraJis mier davis ganxilvis uflebamosilebis marTlzomierebis Semowmeba unda moxdes mxareTa mier am sakiTxis gadasawyvetad arCeuli samarTliT. Tu aseTi arCevani mxareebs ar gaukeTebiaT (rac praqtikaSi Cveulebrivi movlenaa) maSin sasamarTlom unda ixelmZRvanelos Tavisi lex fori-Tda mxedvelobaSi unda miiRos im saxelmwifos samarTlis normebic, sadac SeiZleba moTxovnil iqnes saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba. e.i. am dros unda amovideT ara gamosayenebeli samarTlis arCevis Teoriuli principebis Ziebidan, aramed gadawyvetilebis namdvilobis SenarCunebis praqtikuli miznidan. nebismier saarbitraJo ganxilvas azri aqvs mxolod maSin, Tu mis Sedegad miiReba samarTlebrivad namdvili gadawyvetileba. Tavidan unda iqnes acilebuli saarbitraJo ganxilvis adgilis sasamarTlos mi-er gadawyvetilebis gauqmeba, an im saxelmwifos sasamarTlos mier gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqma, sadac is moiTxo-veba. mxare, romelic Tvlis, rom dava ar SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani, amiT eWvqveS ayenebs arbitraJis kompetencias. Ees sakiTxi SeiZleba dadges saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis Semdeg, am gadawyvetilebis gauqmebis Suamdgomlobis formiT, an gada-wyvetilebis gamotanamde arbitraJis kompetenciis Semowmebis moTxovnis formiT. cxadia, orive SemTxvevaSi sasamarTlo „Tavisi“ kanonmdeblobiT ixelmZRvanelebs.

Tu konkretuli davis arbitraJis mier ganxilvis mizanSewonilobis sakiTxi dadga saarbitraJo ganxilvis dros, maSin arbitraJma mxedvelobaSi unda miiRos pirvel rigSi im saxelmwifos samarTali, sadac mimdinareobs saarbitraJo ganxilva da Semdeg im saxelmwifos samarTali, sadac SeiZleba moTxovnil iqnes saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba. Tu am ori marTlwesrigis mier dadgenili konkretuli regulireba winaaRmdegobrivia, maSin arbitraJi

690 Alvarez, C. Henri Kaplan, Neil CBE Q.C; Rivkin, David W. Model law decisions, Cases applying the UNCITRAL model law on international commercial arbitrtion (1985-2001), Kluwer law international, 2003, p.37 691 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 154

dilemis winaSe aRmoCndeba. albaT, am SemTxvevaSi mxareebs unda ganemartoT mosalodneli samarTlebrivi Sedegebis Sesaxeb da saboloo gadawyvetileba maT mier unda iqnes miRebuli. Ee.i. mxareebma arbitrebisa da advokatebis aqtiuri xelSewyobiT unda gadawyviton, romeli samarTlis gamoyenebas miiCneven mizanSewonilad. SeTanxmebis miuRwevlobis SemTxvevaSi saarbitraJo ganxilva azrs dakargavs. §2 saarbitraJo ganxilvis sagani da samarTlis calkeuli dargebi arbitraJi da gadaxdisuunarobis samarTali692

gadaxdisuunarobis samarTali Tanabrad emsaxureba rogorc kerZo,

aseve sajaro interess. Ffinansuri siZneleebis daZleva da kreditorTa interesebis dacva misi mTavari mizania. swored am mizniT aris ganpi-robebuli is specialuri samarTlebrivi reJimi, romelsac gadaxdisuunarobis kanonmdebloba iTvaliswinebs.

saerTaSoriso saarbitraJo ganxilva xSirad mewarme subieqtis yo-veldRiuri saqmianobis Tanmdevi movlenaa. am mewarmis qonebaze gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis gaxsna aucilebels xdis saerTaSoriso arbitraJisa da gadaxdisuunarobis samarTlis urTie-rTdamokidebulebis garkvevas.

saqmis warmoebis gaxsniT iwyeba procesi, romelic samar-Talwarmoebis SedarebiT damoukidebeli saxea. Aamave dros movalis qonebaze gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis gaxsna aisaxeba ukve mimdinare, an momavalSi dasawyebi sasamarTlo procesebis Semdgom samarTlebriv bedze.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, sakiTxi ori mimarTulebiT SeiZleba daisvas. pirveli, aqvs Tu ara arbitraJs gadaxdisuunarobis saqmis gaxsnisa da misi warmoebis ufleba. Mmeore, ra zegavlenas axdens saqmis warmoebis gaxsna movalis mier ukve dadebuli saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebriv Sedegebze. Aaqve unda SevexoT mmarTvelis (meurvis)

uflebas, dados saarbitraJo SeTanxmeba. uSualod gadaxdisuunarobis procesis warmoeba arbitraJis

uflebamosilebis sferoSi ar SeiZleba Sediodes. arbitraJs ar SeuZlia mesame pirebi daavaldebulos Tavisi gadawyvetilebiT, romelic mxolod saarbitraJo ganxilvis mxareebs unda exebodes.

zogierTi mosazrebiT, am procesis arbitraJis mier warmoeba SesaZ-leblad aris miCneuli, Tu yvela kreditori arbitraJis kompetenturobas aRiarebs.693 es Sexeduleba kritikas imsaxurebs zedmetad liberaluri midgomis gamo. jer erTi, sakamaToa, romeli saproceso wesebiT unda warimarTos saqmis warmoeba. meorec, am

6922007 wlis 15 agvistodan saqarTveloSi ZalaSia axali kanonmdebloba gadaxdisuunarobis Sesaxeb. Sesabamisad, termini „gakotrebis samarTali“ unda SevcvaloT terminiT „gadaxdisuunarobis samarTali.“ cvlileba mxolod terminologiuri xasiaTis ar aris, Tumca am sakiTxis ganxilva scildeba am naSromis farglebs. 693 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Bade, 2003, s. 129

procesis warmarTva SeuZlia mxolod mudmiv struqturas. gakotreba xangrZlivi procesia. arbitrebis mier mTeli am procesis warmarTva da masze pasuxismgeblobis aReba warmoudgenelia. Ppraqtikulad, aseve, naklebad ganxorcielebadia yvela kreditorisa da movalis Tanxmoba procesis arbitrebis mier warmarTvaze im ubralo mizezis gamo, rom procesis dawyebis momentisaTvis xSirad SeuZlebelia yvela kreditoris moZebna. garda amisa, saqmis warmoebis gaxsnis erT-erTi umniSvnelovanesi samarTlebrivi Sedegia saaRsrulebo warmoebis SeCereba. arbitrebis mier gamotanili gadawyvetilebis safuZvelze saaRsrulebo warmoebis SeCereba samarTlebrivad gamarTlebuli ver iqneba.

erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, is, vinc unda Seasrulos moTxovna, romelTan dakavSirebiTac arsebobs saarbitraJo SeTanxmeba, aseve SeboWilia am saarbitraJo SeTanxmebiT, miuxedvad imisa, TviTon aris Tu ara am saarbitraJo SeTanxmebis mxare. vinc xdeba im valdebulebiTi urTierTobis monawile, romelTan dakavSirebiTac arsebobs saarbitraJo SeTanxmeba, misTvis es saarbitraJo SeTanxmebac savaldebulo xdeba. Sesabamisad, ukve arsebuli saarbitraJo SeTanxmeba savaldebulod unda CaiTvalos gakotrebis mmarTvelisTvisac.694 analogiur mosazrebas gamoTqvams vagneric. mas miaCnia, rom sawarmos xelmZRvanelobis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmebebi gakotrebis mmarTvelisaTvis saval-debuloa.695 germanul iuridiul literaturaSi diametralurad gansxvavebuli Sexedulebac arsebobs. Svabi da valteri Tvlian, rom movalis mier dadebuli saarbitraJoO SeTanxmeba gakotrebis mmarTveli-sTvis mboWavi ar aris.696

1998 wlis ruseTis federaluri kanoni gakotrebis Sesaxeb pirdapir miuTiTebs, rom gakotrebis saqmeebi ar SeiZleba gadaeces arbitraJs.697 1992 wels ruseTis federaciis savaWro-samrewvelo palatis dadgenilebiT Seiqmna samediatoro sasamarTlo ekonomikuri davebis gadasawyvetad. es samediatoro sasamarTlo ganixilavs davebs, romlebic saxelmwifo saarbitraJo sasamarTloebis gansjadia, garda marTvis sferoSi warmoSobili davebisa (albaT aq unda igulisxmebodes iuridiuli pirebis marTvis organoebTan dakavSirebuli davebi g.c.). Tu gaviTvaliswinebT, rom gadaxdisuunarobis procesi movalis qonebis marTvis specialur samarTlebriv reJims gulisxmobs, naTelia, rom gakotrebis saqmis warmoeba ruseTSi verc erT SemTxvevaSi ver gaxdeba arbitraJis da miT umetes saerTaSoriso arbitraJis ganxilvis sagani. rusuli kanonmdeblobidan aseve keTdeba daskvna, rom Tu gakotrebis saqmis warmoeba gaixsna movaleze, romelsac saarbitraJo SeTanxmeba aqvs sxva subieqtTan, maSin am saqmeze saarbitraJo ganxilva ar daiSveba.

gansxvavebulia Svedur iuridiul literaturasa da sasamarTlo praqtikaSi gabatonebuli Sexeduleba, romlis Tanaxmadac, movalis mier gakotrebis saqmis gaxsnamde dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba Zalas inarCunebs. swored aseTi gadawyvetileba gamoitana SvedeTis uzenaesma

694 Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 51 695 Wagner, Gerhard Bindung des Shiedsgerichts an Entscheidungen anderer Gerichte und Schiedsgerichte wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 13-14. 696Sdr Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 63-64 697„Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 224

sasamarTlom 1913 wels. 2003 wels amave sasamarTlom 1913 wlidan damkvidrebuli mowesrigeba ZalaSi datova.698 zogierTi germaneli avtori aseve Tvlis, rom gakotrebis procesis dawyeba saarbitraJo ganxilvis msvlelobaze gavlenas ar axdens, ubralod gakotrebis mmarTveli Caenacvleba movales, romelic procesis warmoebis uflebas kargavs.699

saqmis warmoebis gaxnis Semdeg movalisa da misi qonebisaTvis specialuri samarTlebrivi reJimi unda gulisxmobdes saarbitraJo SeTanxmebis gadasinjvis SesaZleblobasac. savsebiT SesaZlebelia, rom movalis finansuri siZneleebis mizezi saarbitraJo procesebis warmoebasTan dakavSirebuli araswori gadawyvetilebac iyos (magaliTad wamgebian davaze iseTi saarbitraJo SeTanxmebis dadeba, romelic movalis mier procesis wagebasa da gadawyvetilebis aRsrulebas umokles vadaSi uzrunvelyofs). mmarTveli ar unda aRmoCndes CaTreuli saarbitraJo ganxilvaSi, romelic movalis bizness kraxisaken miaqanebs. amave dros, saqmis warmoebis gaxsna saarbitraJo SeTanxmebis avtomatur gauqmebas ar unda niSnavdes. mmarTvels, mosamarTlis TanxmobiT, unda mieces SesaZlebloba uari Tqvas movalis mier dadebul saarbitraJo SeTanxmebaze, Tu arsebobs amis obieqturi safuZveli. yvela sxva SemT-xvevaSi movalis mier dadebuli saarbitraJo SeTanxmeba ZalaSi unda darCes da masSi mmarTveli iseve unda Caebas, rogorc mimdinare sasa-marTlo procesebSi. mmarTvelis ufleba, uari Tqvas saarbitraJo SeTanxmebaze imiT aixsneba, rom movalis mier am SeTanxmebis dadebis dros mas ar hqonda SesaZlebloba, xeli SeeSala movalis sawarmosaTvis saziano SeTanxmebis dadebisTvis.

uSualod mmarTvelis mier saarbitraJo SeTanxmebis dadeba dasaS-vebad unda CaiTvalos.700 germanuli doqtrina gakotrebis procesis mimdinareobis dros gakotrebis masasTan dakavSirebuli davis arbitraJisaTvis gadacemas SesaZleblad miiCnevs.701

franguli samarTlis mixedviT, Tu saarbitraJo SeTanxmeba gakotrebis saqmis warmoebis gaxsnamde daido, is namdvilia da savaldebuloa gakotrebis mmarTvelisTvisac. Tu sarbitraJo SeTanxmeba gakotrebis saqmis warmoebis gaxsnis Semdeg daido, maSin is ar aris namdvili.702 aq ar aris dakonkretebuli, vis mier ideba saarbitraJo SeTanxmeba gakotrebis saqmis warmoebis gaxsnis Semdeg. Tu saarbitraJo SeTanxmeba gaxsnis Semdeg direqtorma (movalem) dado, ra Tqma unda, is ver iqneba namdvili, Tu aseTi SeTanxmeba gakotrebis mmarTvelma dado, maSin is namdvilad unda CaiTvalos.

rogorc wesi, saqmis warmoebis gaxsna movalis qonebaze mimdinare iZulebiTi aRsrulebis procesis SeCerebis safuZvelia. Aam mxriv yvelaferi wesrigSia, roca gakotrebis saqmis warmoebis gaxsna da aRsruleba erTi saxelmwifos farglebSi xdeba. gacilebiT rTulad aris saqme, Tu movales ramdenime saxelmwifoSi aqvs qoneba da mas saerTaSoriso arbitraJma daakisra gadaxda. im saxelmwifoSi, sadac

698 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 76 699 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 151 700 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden 2003 s 130 701 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 31 702Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 52

movalis qonebaze gaxsnilia gakotrebis saqmis warmoeba, saarbitraJo gadawyvetileba ar aRsruldeba mocemuli saxelmwifos sajaro wesrigisadmi winaaRmdegobis gamo, magram Tu movales qoneba sxva saxelmwifos teritoriazec aqvs, maSin es saxelmwifo gadawyvetilebas miaqcevs movalis kuTvnil qonebaze aRsasrulebad. meore saxelmwifos gakotrebis samarTali misi sajaro wesrigis Semadgeneli nawili ar aris. Tu qoneba sakmarisi aRmoCndeba, gamova, rom erTi kreditori SeiZleba srulad dakmayofildes mxolod imis gamo, rom mas saarbitraJo SeTanxmeba hqonda movalesTan, rac samarTliani ar aris.703

saerTaSoriso arbitraJis ganviTarebis aRiarebuli tendenciis mixedviT, arbitraJma ar unda gaiTvaliswinos gakotrebis saqmis warmoebis gaxsna, Tu es TviT saarbitraJo ganxilvis adgilis saxelmwifoSi ar moxdeba. miiCneva, rom Tu erT saxlmwifoSi gaxsnil gakotrebis saqmis warmoebas meore saxelmwifos sasamarTlo mxedvelobaSi ar iRebs, maSin miT umetes ar unda miiRon is mxedvelobaSi sxva saxelmwifoSi gamarTuli saarbitraJo ganxilvis dros.704 frangulma sakasacio sasamarTlom sajaro wesrigis sawinaaRmdegod cno im movalis winaaRmdeg aRsasruleblad wardgenili saarbitraJo gadawyvetileba, romlis qonebazec gakotrebis saqmis warmoeba iyo gaxsnili. aRsaniSnavia, rom literaturaSi es gadawyvetileba gakritikebuli iqna, rogorc formalisturi.705

saxelmwifoebi, romlebic sxva saxelmwifoSi gaxsnil gakotrebis saqmis warmoebas mxedvelobaSi ar iReben, iTvlebian teritoriulobis principis gamtareblebad. amis sapirispirod arseboben saxelmwifoebi, romlebic iTxoven maTi sasamarTloebis mier gaxsnili gakotrebis saqmis warmoebis samarTlebrivi Sedegebis mTeli msoflios masStabiT aRiarebas (e.w universalurobis principi).706

Ggamosavlis povna am SemTxvevaSi advili ar aris. erTi mxriv aris saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis interesi, romelic emyareba sayovelTaod aRiarebul saerTaSoriso normebs da meore mxriv, gakotrebis samarTlis erT-erTi ZiriTadi principi, romelic gulisxmobs iZulebiTi aRsrulebis SeCerebas saqmis warmoebis gaxsnis dros.

Ggamosavali SeiZleba moinaxos imis aRiarebaSi, rom movalis qonebaze gakotrebis/gadaxdisuunarobis procesis dawyebis Semdeg ganxorcielebuli saaRsrulebo moqmedebebi ewinaaRmdegeba ara mxolod erTi saxelmwifos, aramed saerTaSoriso sajaro wesrigs. Tumca meore mxriv aseTi midgoma qmnis aRsrulebis umarTebulo gaWianurebis sa-frTxes. sxvadasxva saxelmwifoSi gakotrebis kanonmdeblobis gansxvavebulobis gamo es safrTxe kidev ufro izrdeba.

MmagaliTad, saqarTvelos kanonmdebloba iTvaliswinebs movalis mier gadaxdisuunarobis gancxadebis wardgenis SesaZleblobas. Mmovale, romelmac waago procesi saerTaSoriso arbitraJSi da aqvs qoneba rogorc saqarTveloSi, aseve sxva qveyanaSi, kanoniT gaTvaliswinebuli

703Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 131 704Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 132 705 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 132 706Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 132

safuZvlebis asebobisas waradgens gancxadebas saqarTvelos sasamarTloSi da moiTxovs gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis gaxsnas. Tu amiT mis winaaRmdeg warmoebuli saaRsrulebo moqmedebebi SeCerdeba, es movales sxva saxelmwifoSi mimdinare aRsrulebis gaWianurebis SesaZleblobas miscems. Aamis gamarTleba ar SeiZleba.

Tu daveTanxmebiT gabatonebul Sexedulebas, romlis Tanaxmadac erT saxelmwifoSi gaxsnili gakotrebis saqmis warmoeba ar aCerebs sxva saxelmwifoSi wardgenili saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebas, maSin gamova, rom erTi movale, romelmac saerTaSoriso arbitraJSi moigo procesi, SeiZleba srulad dakmayofildes, sxva movaleebi ki, romlebmac sasamarTlos mier gacemuli saaRsrulebo furclebi waradgines, unda daelodon masis ganawilebas. aq yvelaferi imazea damokidebuli, sazRvargareT arsebuli qoneba aRmoCndeba Tu ara sakmarisi saerTaSoriso arbitraJSi warmatebuli mxaris dasakmayofileblad.

albaT yvelaze upriani am sakiTxis saerTaSoriso samarTliT regulireba iqneba. saxelmwifoebma unda Camoayalibon erTiani midgoma da uzrunvelyon miRebuli modelis ganuxreli dacva. sxva gamosavali am SemTxvevaSi ar aris.

Sveicarul doqtrinaSi gamoTqmulia mosazreba, rom dauSvebelia saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba Tu movalis qonebaze gaxsnilia gakotrebis saqmis warmoeba. Aam SemTxvevaSi saarbitraJo gadawyvetileba SveicariaSi iqneba mxolod imis safuZveli, rom mogebulma mxarem gakotrebis procesSi SeZlos sakuTari moTxovnis dadastureba rogorc erT-erTma kreditorma (Der ausländische Schiedsspruch dient . . . als Beweis dafür dass die eingegebene Forderung im Konkurs teilnahmeberechtigt ist).707

Ggakotrebis saqmis warmoebis dros gakotrebis mmarTveli amowmebs, ramdenad SesaZlebelia, rom ucxouri saarbitraJo gadawyvetileba ganxilul iqnes wardgenili moTxovnis safuZvlad. Aam gadawyvetilebis cnoba da aRsasruleblad miqceva (Vollstreckbarerklärung) aucilebeli ar aris gakotrebis warmoebisas am moTxovnis ganxorcilebisaTvis (e.i. misi wardgenisaTvis).708

arbitraJi da inteleqtualuri sakuTrebis samarTali

inteleqtualuri sakuTrebis samarTlis sferos mikuTvnebuli

davebis saerTaSoriso arbitraJis mier ganxilva azrTa sxvadasxvaobas iwvevs.

zogadi principis Tanaxmad, patentebidan warmoSobili davebi Tavisuflad SeiZleba gansaxilvelad gadaeces arbitraJs.709 Tumca es debuleba mxolod garkveuli SezRudvebiT moqmedebs. avtorTa umravlesoba miiCnevs, rom arbitraJs ar aqvs ufleba imsjelos patentis

707 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern, 2005, s. 214 708 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern, 2005, s. 228 709 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 33

baTilobaze mTlianad. patenti saxelmwifos mier gacemuli dokumentia, romelic gansakuTrebul uflebebs icavs ara mxolod konkretuli mxareebis, aramed zogadad nebismier mesame pirebTan mimarTebaSi. saarbitraJo SeTanxmebis ZaliT Seqmnil arbitraJs ar aqvs ufleba, gamoitanos gadawyvetileba patentis baTilobaze, vinaidan is mesame pirebis uflebebzec moaxdens gavlenas. amave dros iTvleba, rom savsebiT dasaSvebia patentidan gamomdinare davis arbitraJis mier gadawyveta mxolod saarbitraJo SeTanxmebis monawile mxareebisaTvis savaldebulobis pirobiT. magaliTad SeiZleba moviyvanoT gadawyvetileba, romliTac erT mxares meoris sasargeblod patentidan gamomdinare uflebebis baTilad cnobis, an sxva raime safuZvliT Tanxis gadaxda daekisreba. swored ase daasabuTa sakuTari kompetenturoba germanulma arbitraJma 1989 wels. yuradReba gamaxvilda im garemoebaze, rom arbitraJis gadawyvetileba ar exeboda patents mTlianad, aramed mxolod am patentidan gamomdinare konkretuli mxareebis uflebebsa da movaleobebs.710

germaniaSi patentTan dakavSirebul davebs (patentis baTiloba, iZulebiTi licenziebis gacema da a.S.) ixilavs specializebuli sasamarTlo. Aam sakiTxebze saarbitraJo SeTaxmebis dadeba ar daiSveba, magram patentis samoqalaqosamarTlebriv SedegebTan dakavSirebul davebze, magaliTad, licenziiT gaTvaliswinebul gadaxdebze da a.S., saarbitraJo SeTanxmebis dadeba germaniaSic SesaZleblad aris miCneu-li.711 aseTive midgoma unda gavrceldes albaT zogadad inteleqtualuri sakuTrebis samarTlis sferoSi warmoSobil davebze, Tu isini qonebrivi xasiaTisani arian.

patentebTan, sasaqonlo niSnebTan da saavtoro uflebebTan dakavSirebuli davebi, franguli samarTlis mixedviT, ar SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani. sxvagvarad aris gadawyvetili es sakiTxi, roca nou-haudan gamomdinare licenziis xelSekrulebasTan dakavSirebuli davebi warmoiSoba. maTi ganxilva arbitraJis mier dasaSvebad aris miCneuli.712

franguli doqtrina ewinaaRmdegeba arbitraJebis mier damkvidrebul praqtikas da Tvlis, rom patenti erTiani dokumentia da misgan momdinare uflebebic mxolod erTianobaSi unda iqnes ganxiluli. amerikaSi sapatento kanonmdeblobasTan (Federal Patent act) dakavSirebiT 1983 wels gatarebulma reformam arbitraJs mianiWa patentidan momdinare davebis gadawyvetis ufleba mxolod mxareTa Soris arsebuli urTierTobebis da ara zogadad, mTeli patentis farglebSi.713

Sveicaruli doqtrina sarbitraJo ganxilvis sagnad miiCnevs gamom-goneblis patentidan gamomdinare nebismier sakiTxs da am sakiTxebis ara amomwurav da sakmaod grZel CamonaTvalsac iZleva.714 amave dros, patentis gacemis proceduris mimdinareobasTan dakavSirebiT patentis gamcem organosa da ganmcxadebels Soris warmoSobili davis

710 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 136 711 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 179 712Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 52 713 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 137 714 Liniger Stefan Immaterialgüterrechtliche Streitigkeiten vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schweiz Schriften zum Medien- und Immaterialgütrecht Stämpfli Verlag AG Bern, 2002, s. 52-53

arbitraJisaTvis gadacema dasaSvebad ar iTvleba.715sasaqonlo (savaWro) niSnebidan (Markenrecht) gamomdinare davebis arbitraJis mier ganxilva dasaSvebia. maT Soris uflebis dadgenasTan da baTilobasTan dakavSirebuli moTxovnebic ki SeiZleba moxvdes.716 Aamave dros, markebis, patentis da safirmo saxelwodebis registraciasTan dakavSirebiT mimdinare proceduridan warmoSobili davebis arbitraJisaTvis gadacema, roca am davis mxarea maregistrirebeli organo, mizanSwonilad ar iTvleba.717

safirmo saxelwodebidan gamomdinare davebi, aseve, ganekuTvneba arbitraJis ganxilvis sferos, garda im SemTxvevisa, roca maregistrirebeli organo sajaro interesebidan gamomdinare uars ambobs registraciaze.718 igive mosazreba arsebobs saavtoro samarTalTan dakavSirebiTac.719

saboloo jamSi SeiZleba ramdenime kriteriumis gamokveTa, romelTa gaTvaliswinebiTac SesaZlebelia saerTaSoriso arbitraJis mier inteleqtualuri sakuTrebis samarTlidan warmoSobili davebis ganxilva. arbitraJma unda gadawyvitos uSualod mxareebis uflebebTan da movaleobebTan dakavSirebuli sakiTxebi, ramac gavlena ar unda moaxdinos mesame pirebis samarTlebriv mdgomareobaze. miRebuli gadawyvetileba unda exebodes uflebaTa mxolod qonebriv Sedegebs da bolos, registraciis procesTan da uflebis damadasturebeli dokumentis namdvilobasTan dakavSirebuli davebi ar SeiZleba gaxdes arbitraJis mier ganxilvis sagani, vinaidan es urTierTobebi gulisxmoben ganxilvaSi maregistrirebeli organos savaldebulo monawileobas. am organoTa sajarosamarTlebrivi aqtebi ar SeiZleba gaxdes kerZo arbitraJis msjelobis sagani. arbitraJi da sakorporacio (samewarmeo) samarTali

komerciuli davebis saerTaSoriso arbitraJis mier ganxilva

Ceulebrivi movlenaa. Tumca mniSvneloba aqvs imasac, ra unda CaiTvalos komerciul davad. Mmodeluri kanonis sqolioSi Camotanil komerciuli saqmeebis ganmartebas ufro didi mniSvneloba aqvs, vidre erT sqolios SeiZleba hqondes.720 faqtiurad is komerciuli (savaWro) urTierTobebis definicias warmoadgens. normebi, romlebic mewarmeTa organizaciul-samarTlebrivi mowyobis formebs aregulireben, komerciul samarTalSi moiazrebian, Tumca es ar niSnavs samarTlis am sferoSi warmoSobili nebismieri davis arbitraJis mier ganxilvis mizanSewonilobas.

iuridiuli pirebis sadamfuZneblo dokumentebSi saarbitraJo SeTanxmebis gaTvaliswineba erT-erTi sadavo sakiTxia. es Tema ara

715 Liniger Stefan Immaterialgüterrechtliche Streitigkeiten vor internationalen Schiedsgerichten mit sitz in der Schweiz Schriften zum Medien- und Immaterialgütrecht Stämpfli Verlag AG Bern, 2002, s. 55 716 Liniger Stefan Immaterialgüterrechtliche Streitigkeiten vor internationalen Schiedsgerichten mit sitz in der Schweiz Schriften zum Medien- und Immaterialgütrecht Stämpfli Verlag AG Bern, 2002, s. 57-58 717 Liniger Stefan Immaterialgüterrechtliche Streitigkeiten vor internationalen Schiedsgerichten mit sitz in der Schweiz Schriften zum Medien- und Immaterialgütrecht Stämpfli Verlag AG Bern, 2002, s. 63 718 Liniger Stefan Immaterialgüterrechtliche Streitigkeiten vor internationalen Schiedsgerichten mit sitz in der Schweiz Schriften zum Medien- und Immaterialgütrecht Stämpfli Verlag AG Bern, 2002, s. 62 719 Liniger Stefan Immaterialgüterrechtliche Streitigkeiten vor internationalen Schiedsgerichten mit sitz in der Schweiz Schriften zum Medien- und Immaterialgütrecht Stämpfli Verlag AG Bern, 2002, s. 69 720 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 56

erTxel gaxda rogorc sasamarTloebisa da arbitraJebis, aseve mecnierebis msjelobis sagani. am sakiTxze gamoTqmuli mosazrebebi Tu miRebuli gadawyvetilebebi iSviaTad emTxveva erTmaneTs.

germaniis uzenaesi sasamarTlos 1996 wlis gadawyvetilebis analizis safuZvelze germanul iuridiul literaturaSi gakeTebulia daskvna, rom Sps da ss-is xelSekrulebaSi (wesdebaSi) SeiZleba Caiweros saarbitraJo SeTaxmeba da misi samarTlebrivi Sedegebi gavrceldes partniorebze/aqcionerebze.721 arsebobs sruliad sawinaaRmdego mosazrebac. sazogadoebis baTilobis sakiTxis saarbitraJo ganxilvis saganTa CamonaTvalidan gamoricxva dadebiTad aris Sefasebuli. sadao ar SeiZleba iyos, rom baTiloba gavlenas moaxdens sazogadoebis partniorebze, kreditorebze da a.S.722 aqedan gamomdinare, mesame pirebze (magaliTad partniorebsa da aqcionerebze, romlebic saarbitraJo SeTanxmebis winaaRmdegni iyvnen) saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba mizanSewonilad ar iTvleba.

germaneli avtorebis erT nawils miaCnia, rom rogorc saaqcio sazogadoebis aqcionerTa krebis, aseve Sps-is partniorTa krebis gadawyvetilebebis baTilad cnobisa da gauqmebis sakiTxebi SeiZleba ganixilos arbitraJma.723 Aamis sawinaaRmdegod Sutce Tvlis, rom samewarmeo samarTlidan gamomdinare zogierTi sarCeli ar SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani. kerZod, aqcionerTa saerTo krebis an Sps-s partiorTa krebis gadawyvetilebis arbitraJSi gasaCivreba mas dasaSvebad ar miaCnia.724

samoqalaqo saproceso kodeqsis, saaqcio da SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebebis maregulirebeli kanonmdeblobis analizis safuZvelze keTdeba daskvna, rom partniorTa, an aqcionerTa krebis qonebrivi xasiaTis gadawyvetilebebi SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani, xolo, Tu iseTi gadawyvetilebis baTilobis sakiTxi dadga, romelic araqonebrivi xasiaTis sakiTxebs Seexeba, maSin am davis arbitraJis mier ganxilva mizanSewonilad ar iTvleba.725 aqve imasac aRniSnaven, rom aseTi ram samoqalaqo saproceso kodeqsSi pirdapir gaTvaliswinebuli ar aris.726

SedarebiT kompromisuli Sexedulebis Tanaxmad, saarbitraJo SeTanxmeba SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebaSi SeiZleba daidos mxolod yvela partnioris Tanxmobis SemTxvevaSi.727

rac Seexeba saaqcio sazogadoebis wesdebaSi Caweril saarbitraJo SeTanxmebas, is mxolod maSin SeiZleba iyos namdvili, roca arbitrebs

721Borris, Christian Abfassung von Schiedsklauseln und Ausgestaltung des Schiedsverfahrens in Streitigkeiten aus geselschaftsrechtlichen Vertragsverhältnissen wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag, s. 125 722Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 139 723Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 40 724 Schütze, A Rolf Schiedgericht und Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 85 725Korff, Mathias Beschlussmängelstreitigkeiten der Kapitalgeselschaft im Schiedsverfahren PETER LANG Frankfurt am Main, 2004, s. 99 726Korff, Mathias Beschlussmängelstreitigkeiten der Kapitalgeselschaft im Schiedsverfahren PETER LANG Frankfurt am Main, 2004, s. 103 727Korff, Mathias Beschlussmängelstreitigkeiten der Kapitalgeselschaft im Schiedsverfahren PETER LANG Frankfurt am Main, 2004, s. 153

ar aqvT ufleba gadawyvetileba samarTlianobis principebis gamoyenebiT da ara kanonis Tanaxmad miiRon (…. sind satzungsmäßige Schiedsklauseln nur insoweit zulässig, als von einer Ermächtigung der Schiedsrichter zu Billigkeitsentscheidungen abgesehen wird).728

germaniis uzenaesma sasamarTlom 1996 wels daadgina, rom partniorTa krebis gadwyvetilebis baTilad cnoba ar SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani.729 es gadawyvetileba dadebiTad unda iqnes Sefasebuli baTilobis gansakuTrebuli samarTlebrivi Sedegebis gamo. sazogadoebis wesdebis baTiloba kardinalurad cvlis iuridiuli piris samarTlebriv statuss, rac gavlenas moaxdens ara mxolod aqcionerebze Tu partniorebze, aramed iq momuSave pirebze, kreditorebsa da movaleebze. saarbitraJo SeTanxmebas da mis safuZvelze miRebul gadawyvetilebas ar SeiZleba mohyves samarTlebrivi Sedegebi mesame pirebisTvis.

kavSiris wesdebaSi saarbitraJo SeTanxmebis Caweris sakiTxi aseve sadavoa: erTni Tvlian, rom SesaZlebelia wesdebaSi cvlilebis saxiT umravlesobam Tavs moaxvios umciresobas saarbitraJo SeTanxmeba. meoreni miiCneven, rom kavSiris dafuZneba da masSi gawevrianeba garigebaa, romelic am garigebis mxarisaTvis savaldebuloa, winaaRmdeg SemTxvevaSi miviRebdiT, rom kavSiris wevrTa saerTo krebis gadawyveti-lebebi (romliTac SeiZleba moxdes saarbitraJo SeTanxmebis wesdebaSi Cawera) savaldebulo ar aris im wevrebisaTvis, romlebic mxars ar uWeren am gadawyvetilebas.730 AZnelia am mosazrebas daeTanxmo. saarbitraJo SeTanxmeba gamonaklisia, vinaidan is iwvevs sxva garigebebisagan gansxvavebul samarTlebriv Sedegs. uflebebis da-sacavad sasamarTlosaTvis mimarTvis konstituciuri uflebis SezRudva piris survilis sawinaaRmdegod dauSvebelia. ATu wesdebaSi gaT-valiswinebuli iqneba saarbitraJo SeTanxmeba, kanonSi unda eweros, rom amisTvis xmaTa absoluturi umravlesobaa saWiro da wesdebis am punqts axali wevrebisaTvis mxolod maSin unda hqondes iuridiuli Zala, Tu isini Tanxmobas werilobiT ganacxadeben.

arasamewarmeo iuridiuli pirisa da saarbitraJo SeTanxmebis urTie-rTmimarTebis sakiTxi safuZvlad daedo sakmaod saintereso sasamarTlo gadawyvetilebis gamotanas. germanuli jiSiani mecxvare ZaRlebis kavSirma erT-erT Tavis wevrs ori wliT aukrZala kavSiris RonisZiebebSi, gamofenebSi da a.S. monawileoba. kavSiris wesdeba Seicavda saarbitraJo SeTanxmebas, romelic wesdebaSi Caiwera umravle-sobis gadawyvetilebis Sesabamisad da am konkretuli, dasjili wevris nebis sawinaaRmdegod. germaniis uzenaesma sasamarTlom 2000 wlis 3 aprils am saqmesTan dakavSirebiT gadawyvita, rom zogadi principis Tanaxmad, kavSiris wesdebaSi saarbitraJo SeTanxmebis Cawera SeiZleba, magram am konkretul SemTxvevaSi kavSiri miiCnia e.w. socialuri Zalauflebis mqone kavSirad (ein sozial mächtiger Verein), ris gamoc wevri, romelsac xma ar miucia saarbitraJo SeTanxmebisaTvis ar aris SeboWili krebis gadawyvetilebiT, anu saarbitraJo SeTanxmeba misTvis

728 Korff, Mathias Beschlussmängelstreitigkeiten der Kapitalgeselschaft im Schiedsverfahren PETER LANG Frankfurt am Main, 2004, s. 175 729Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden, 2003, s. 139 730Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 280

savaldebulod ar iTvleba.731doqtrinaSi arsebuli SefasebiT, es gadawyvetileba ufro met kiTxvas badebs, vidre pasuxebs. moTxovnebi, romelic wesdebaSi saarbitraJo SeTanxmebis Cawerisas unda iqnas gaTvaliswinebuli, rogorc gadawyvetilebamde, aseve mis Semdegac bun-dovani rCeba.732

erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, idealuri miznis mqone kavSirebis wesdebaSi saarbitraJo SeTanxmebis Caweris dros mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli is saproceso normebi, romlebic saarbitraJo SeTanxmebis Sesabamisad davis arbitraJis mier gadawyvetisas iqneba gamoyenebuli. Tu es normebi saarbitraJo ganxilvis monawileTa uflebebis realizacias samarTlebrivi saxelmwifosaTvis damaxasi-aTebeli saproceso samarTlis analogiurad uzrunvelyofs, maSin wevrTa xmebis umravlesobiT miRebuli gadawyvetilebis Sesabamisad kavSiris wesdebaSi saarbitraJo SeTanxmebis Cawera dasaSvebad unda CaiTvalos. es SeTanxmeba savaldebulo iqneba kavSiris yvela wevri-saTvis.733 Kkidev erTxel unda aRiniSnos, rom aravis SeiZleba CamoerTvas sasamarTlosaTvis mimarTvis ufleba sakuTari nebis sawinaa-Rmdegod. kavSirisa Tu nebismieri sxva iuridiuli piris wesdebaSi Cawerili saarbitraJo SeTanxmeba mxolod maSin unda warmoSobdes samarTlebriv Sedegebs konkretuli pirisaTvis, iqneba es wevri, aqcioneri, partniori, sameTvalyureo sabWos wevri Tu a.S., Tu is werilobiT daeTanxmeba am SeTanxmebas, an gadawyvetilebis miRebis dros mxars dauWers mas.

arbitraJma sakorporacio samarTlis sferoSi warmoSobili dava mxolod maSin unda ganixilos, Tu aseTi gadawyvetileba Seexeba mxolod davis monawileTa interesebs da gamoricxavs sajaro interesis arsebobas. kriteriumad SeiZleba aRebul iqnes samewarmeo reestrSi registraciis faqti. Tu gadawyvetileba eqvemdebareba samewarmeo reestrSi registracias, maSin dava ar unda iqnes ganxiluli arbitraJis mier. arbitraJma mxolod maSin unda ganixilos sakorporacio samarT-lis sferoSi warmoSobili dava, roca is qonebrivi xasiaTisaa da exeba mxolod saarbitraJo SeTanxmebis da maSasadame, davis mxareebs. magaliTad SeiZleba davasaxeloT dava, romelic Seexeba dividendebis ganawilebas, an partnioris pretenziebs aqciebis gamosyidvisas dadgenili fasis samarTlianobis Taobaze.

Sps-is an ss-is direqtoris sarCeli miuRebeli xelfasis Sesaxeb Se-iZleba ganixilos arbitraJma, magram misive moTxovna aRdgenaze -- ara. es ukanaskneli samewarmeo reestrSi cvlilebebis Setanis gareSe SeuZlebelia.

registracia sajaro interesis arsebobas gulisxmobs, Sesabamisad registraciasavaldebulo faqtebis Sesaxeb saarbitraJo gadawyvetilebis gamotana mizanSewonilad ar unda CaiTvalos. amave dros rogorc sameTvalyureo sabWos, aseve saerTo krebis oqmis baTilobis sakiTxi nebismieri samarTlebrivi formiT arsebul sazogadoebaSi ar unda gaxdes arbitraJis msjelobis sagani.

731 Kölbl, Angela Schiedsklauseln in Vereinssatzungen, Duncker&Humboldt, Berlin, 2004, s. 26 732 Kölbl, Angela Schiedsklauseln in Vereinssatzungen, Duncker&Humboldt, Berlin, 2004, s. 29 733 Kölbl, Angela Schiedsklauseln in Vereinssatzungen, Duncker&Humboldt, Berlin, 2004, s. 203 ixile agreTve: Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 311-313

arbitraJi da konkurenciis samarTali sabazro ekonomikis pirobebSi konkurenciis samarTlebriv

regulirebas gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs. bazari ver iarsebebs verc konkurenciis da verc mis monawileebs Soris warmoSobili davebis gareSe. arbitraJi da konkurenciis maregulirebeli samarTali sakmaod xSirad kveTen erTmaneTs. Aam ori sferos urTierTmimarTebis sakiTxis kvleva Tanamedrove saerTaSoriso arbitraJis erT-erTi aqtualuri sakiTxia.

antimonopoliuri kanonmdeblobidan gamomdinare davebi SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani, magram am dros samarTlis arCeva ar unda daiSvebodes, vinaidan antimonopoliuri samarTali, iseve rogorc, magaliTad, sisxlis samarTali, e.w. imperatiuli normebis (mandatory law) erTobliobaa, romlis gamoyenebis gamoricxva mxareTa SeTanxmebiT dauSvebelia.734

Mitsubishi MotorsCorp v. Soler Chrysler Plymouth saqmeze aSS-is uzenaesi sasamarTlos 1985 wlis gadawyvetileba erT-erTi yvelaze cnobili da gaxmaurebuli gadawyvetilebaa arbitraJis istoriaSi. sasamarTlom xuTi xmiT samis winaaRmdeg gadawyvita, rom saerTaSoriso kontraqtSi CarTuli saarbitraJo SeTanxmeba namdvilia da aRsrulebas eqvemdebareba maSinac, Tu saarbitraJo SeTanxmebis mixedviT arbitraJma unda gadawyvitos dava, romelic aSS-is antimonopoliuri kanonmdeblobidan gamomdinareobs. am gadawyvetilebas prof. Thomas F. Carbonneau-is mwvave kritika gamoiwvia. profesori Tvlida, rom sasamarTlom ver SeZlo logikuri, racionaluri da aucilebeli principuloba gamoeCina (failure to aknowledge logical, sensible and necessary restraints).735

Mitsubishi da Soler Soris arsebobda xelSekruleba, romlis Tanaxmadac, iaponuri kompania puerto-rikos kompanias awvdida Tavis produqcias. xelSekruleba iTvaliswinebda saarbitraJo SeTanxmebas. iaponurma kompaniam mimarTa aSS-is sasamarTlos da moiTxova, rom myidvels monawileoba mieRo saarbitraJo ganxilvaSi xelSekrulebis Sesabamisad. myidvelma Seitana Segebebuli sarCeli da miuTiTa, rom iaponeli gamyidveli bazarze qmnida misTvis araxelsayrel situacias da arRvevda aSS-is kanonmdeblobas Tavisufali konkurenciis Sesaxeb. aSS-is uzenaesma sasamarTlom miiRo gadawyvetileba, romlis Tanaxmadac dava dauqvemdebara gansaxilvelad arbitraJs da miuTiTa, rom aseTi sakiTxi SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani, roca dava Seexeba transnacionalur garigebas biznes subieqtebs Soris. am ga-dawyvetilebam udidesi gavlena iqonia saerTaSoriso saarbitraJo praqtikis Semdgom ganviTarebaze. 736 aseve aRsaniSanvia, rom Mitsubishi-s hqonda partniorobis (amxanagobis) xelSekruleba Chrysler-Tan (a dispute . . . arising under franchite agreement between a dealer in Puerto Rico and a partnership between Mitsubishi and Chrysler to arbitration in Tokio). kidev ufro saintereso is aris, rom antimonopoliuri kanonmdeblobidan gamomdinare, dava arbitraJs

734 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc., 2005, p.134 735 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc., 2005, p.123 736 Bagheri, Mahmood International contracts and national economic regulation, Dispute resolution trough international commercial arbitration, Kluwer law international, 2000, p. 150-151

(saarbitraJo SeTanxmebis Sesabamisad) unda gadaewyvita Sveicaruli (da ara amerikuli) samarTlis mixedviT. sasamarTlo mxedvelobaSi miiRo ra, rom kongresis mier miRebuli arc erTi kanoni ar krZalavda pirdapir antimonopoliuri kanonmdeblobidan gamomdinare davebis arbitrJis mier ganxilvas da daicva ra aSS-Si Zalian popularuli arbitraJis xelSewyobis politika (policy in favor of international arbitration), miiRo es sensaciuri gadawyvetileba.737

am gadawyvetilebis Semdeg kamaTi kvlav grZeldeba. Sesabamisad, sxvadasxva saxelmwifoSi arsebuli midgoma da sasamarTlo praqtikac gansxvavebulia.

Sveicarul iuridiul literaturaSi gavrcelebuli Sexedulebis Tanaxmad, zogadad, konkurenciis samarTlidan gamomdinare davebi SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani.738

Sveicaruli sasamarTlo praqtikis mixedviT, saarbitraJo gadawyvetileba, romelmac ar gaiTvaliswina evropis konkurenciis samarTlis normebi, ar ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs. sasamarTlos azriT, evropis konkurenciis samarTali ar warmoadgens civilizebul sazogadoebaSi aucilebeli samarTlebrivi da moraluri principebis erTobliobas. Sesabamisad evropis konkurenciis samarTlisadmi winaaR-mdegoba ar ganixileba sajaro wesrigisadmi winaaRmdegobad. amave dros sasamarTlo Tvlis, rom Tu erT-erTma mxarem moiTxova xelSekrulebis baTiloba da miuTiTa evropis konkurenciis samarTalze, arbitraJma, romelsac adgili aqvs SveicariaSi, unda Seamowmos xelSekrulebis Sesabamisoba evropis konkurenciis samarTalTan maSinac ki, rodesac gamosayenebel samarTlad mxareebis mier arCeulia Sveicaruli samarTali.739 e.i., miuxedavad imisa, rom evropis konkurenciis samarTali ar aris Sveicaruli marTlwesrigis Semadgeneli nawili, arbitraJi ma-inc valdebulia mxedvelobaSi miiRos evropis kanonmdeblobis Sesabamisi normebi.

frangul samarTals, zogadad, araferi aqvs imis sawinaaRmdego, rom konkurenciis samarTlidan gamomdinare davebi saerTaSoriso arbitraJma ganixilos, Tumca isic unda iTqvas, rom am sferoSi saarbitraJo gadawyvetilebebis ricxvi sakmaod mcirea.740 safrangeTSi arbitraJis mier konkurenciis samarTlidan gamomdinare davebis ganxilva kiTxvis niSnis qveS ar dgas da es midgoma, principSi, ar iTvaliswinebs raime gamonakliss ( . steht . . . im französischen Recht die grundsäzlich uneingeschränkte Schiedsfähigkeit kartellrechtlicher Streitigkeiten außer Frage).741aSkaraa, rom franguli kanonmdebloba da praqtika am TvalsazrisiT sakmaod liberaluria.

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis pirvelive muxlis mesame nawilis Tanaxmad, arbitraJs SeuZlia miiRos gadawyvetileba konkurenciis samarTlidan gamomdinare samoqalaqo samarTlebriv Sdegebze, roca es Sedegebi mxolod mxareebs SeexebaT. Aamave dros

737 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 229 738 Liniger Stefan Immaterialgüterrechtliche Streitigkeiten vor internationalen Schiedsgerichten mit sitz in der Schweiz Schriften zum Medien- und Immaterialgütrecht Stämpfli Verlag AG Bern, 2002, s. 79 739 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki Kluwer law international Schulthess, 2004, p. 23 740Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 52 741 Spiegel, Nico Kartellprivatrecht in der internationalen Handelsschiedsgerichtbarkeit, Saarbrücker Studien zum internationalen Recht 18, Nomos Verlagsgeselschaft, Baden-Baden, 2002, s. 56

literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom am sakiTxebis ganxilvis uflebiT arbitraJi mxareebma unda aRWurvon. sakuTari an mxolod erT-erTi mxaris iniciativiT am sakiTxebis gadawyvetis ufleba arbitraJs zogadi principebis Tanaxmad ar aqvs. Aaseve daisva sakiTxi, rogor unda moiqces arbitraJi, rodesac aSkaraa, rom mis mier gamotanili gadawyvetileba ar aRsruldeba, anu iuridiul Zalas ver SeiZens konkurenciis samarTalTan winaaRmdegobis gamo. SvedeTSi miiCneven, rom am dros umjobesia arbitraJma Sewyvitos saarbitraJo ganxilva, vidre gamoitanos gadawyvetileba, romelsac saTanado samarTlebrivi Sedegi ar mohyveba.742

Svedur iuridiul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom konkurenciis samarTlidan gamomdinare sakiTxebze arbitraJi SezRuduli ar aris Sesabamisi saxelmwifo organos (Competition Authority) gadawyvetilebiT da piriqiT, es saxelmwifo organo SezRuduli ar aris arbitraJis gadawyvetilebiT.743

sakartelo samarTali (Kartellrecht) ganviTarebuli saxelmwifoebis kanonmdeblobis aucilebeli Semadgeneli nawilia. kartelebis saqmianoba saerTaSoriso bazrebze udides gavlenas axdens moTxovnisa da miwodebis regulirebaze. Sesabamisad, am sferoSi warmoSobili davebis saerTaSoriso arbitraJis mier ganxilva erT-erT aqtualur sakiTxad unda CaiTvalos.

sakartelo samarTlidan warmoSobili davebi saarbitraJo kanonmdeblobis reformirebis Semdeg germaniaSic SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani.744 inglisur samarTalTan dakavSirebiT igives gadaWriT Tqma Znelia, vinaidan ar arsebobs (an yovel SemTxvevaSi cnobili ar aris) inglisuri sasamarTlo da saarbitraJo gadawyvetilebebi am sakiTxze.745 rac Seexeba Sveicarias, aq sakartelo samarTlidan gamomdinare davebis arbitraJis mier ganxilva daSvebulia.746

konkurenciis samarTlis gansakuTrebul mniSvnelobas misdami evropis kavSirisa da sxva saerTaSoriso organizaciebis yuradRebac adasturebs. van houtes azriT, evropis konkurenciis samarTali (Articles 81 and 82 of the Treaty of the European Community) SeiZleba iqnes gamoyenebuli arbitraJis mier rodesac: 1. saarbitraJo ganxlvis adgili aris evrokavSiris wevri saxelmwifos teritoria 2. rodesac gamosayenebeli samarTali aris evrokavSiris wevri saxelmwifos samarTali.Aam SemTxvevaSi evropis konkurenciis samarTali SeiZleba iqnes gamoye-nebuli, rogorc gamosayenebeli samarTlis Semadgeneli nawili. E3. saarbitraJo ganxilvis adgili ar aris evrokavSiris teritoriaze da arc gamosayenebeli samarTalia evrokavSiris wevris saxelmwifos

742 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 46- 47 743 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce, Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 72 744 Spiegel, Nico Kartellprivatrecht in der internationalen Handelsschiedsgerichtbarkeit, Saarbrücker Studien zum internationalen Recht 18, Nomos Verlagsgeselschaft, Baden-Baden, 2002, s. 62 745 Spiegel, Nico Kartellprivatrecht in der internationalen Handelsschiedsgerichtbarkeit, Saarbrücker Studien zum internationalen Recht 18, Nomos Verlagsgeselschaft, Baden-Baden, 2002, s. 63 746 Spiegel, Nico Kartellprivatrecht in der internationalen Handelsschiedsgerichtbarkeit, Saarbrücker Studien zum internationalen Recht 18, Nomos Verlagsgeselschaft, Baden-Baden, 2002, s. 67

samarTali, magram arbitrebi CaTvlian rom evrokaSiris konkurenciis samarTali unda iqnes gamoyenebuli rogorc lois de police (dauyovneblivi gamoyenebis imperatiuli normebi - mandatory rules of immediate application) 4. am normebis gamoyeneba xels Seuwyobs gadawyvetilebis cnobasa da aRsru-lebas. van houte miiCnevs, rom konkurenciis normebi mxolod imisaTvis ar unda iqnas gamoyenebuli, rom aseTi gamoyeneba gazrdis gadawyvetilebis ucxoeTSi aRsrulebis Sansebs ( . . They should not only be applied because their applicaion would increase the chances of inforcement abroad).747

piriqiT, arbitrebis nebismieri nabiji swored imiT unda iyos ganpirobebuli, ramdenad eqneba maT gadawyvetilebas cnobisa da aRsrulebis perspeqtiva. cxadia, es ar niSnavs, rom arbitrma komunisturi lozungebi unda gamoiyenos saarbitraJo gadawyvetilebis dasabuTebisas imisTvis, rom gaadvilos gadawyvetilebis cnoba da aR-sruleba CineTSi da CrdiloeT koreaSi, an miuTiTos yuranze mxolod imisaTvis, rom romelime musulmanur saxelmwifoSi gadawyvetilebis aRsrulebas problemebi ar Seeqmnas, magram man aucileblad unda miiRos mxedvelobaSi, ramdenad SesaZlebelia misi gadawyvetilebis aRsruleba im saxelmwifoSi, sadac aseTi aRsruleba SeiZleba iqnes moTxovnili. mxareebis mier gaRebuli saarbitraJo xarjebi, dro da ene-rgia ar unda Seewiros arbitris sqolastikur Teoriul msjelobas (ramdenad maRali iuridiul-teqnikuri donisac ar unda iyos es msjeloba), romelsac eWvis TvaliT Sexedavs cnobisa da aRsrulebis sakiTxis ganmxilveli Cveulebrivi mosamarTle.

AarbitraJis mier evropis konkurenciis samarTlis Sesabamisad gadawyvetilebis miReba ar unda moxdes am normebis gamoyenebis arsebuli praqtikisagan mowyvetilad. evropis Tanamegobrobis xelSekrulebis 81-e da 82-e muxlebis gamoyenebisas arbitrebma unda gaiTvaliswinon rogorc evropis sasasamarTlos (European Court of Justice) praqtika konkurenciis sakiTxebze, aseve evrokomisiis Sesabamisi rek-omendaciebi (guidelines.)748

§3 saarbitraJo ganxilvis sagnis regulireba qarTul samarTlSi749

moqmedi qarTuli kanonmdebloba sizustiT arc saarbitraJo

ganxilvis saganTan mimarTebaSi gamoirCeva. samoqalaqo saproceso kodeqsis me-12 muxli iTvaliswinebs arbitraJisaTvis mxolod qonebrivi davebis gadacemis SesaZleblobas. kerZo arbitraJis Sesaxeb saqarTvelos kanonis pirveli muxlis Tanaxmad ki arbitraJs gadaecema pirebs Soris wamoWrili samoqalaqo dava. aSkaraa, rom saproceso kodeqsis miTiTebas kanoni ufro afarToebs da miuTiTebs, zogadad, samoqalaqo davebze. bundovania TviT is garemoebac, ra SeiZleba

747 Van Houtte, Hans Arbitration and Arts. 81 and 82 EC Treaty a state of affairs ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international, 2005, p. 438-439 748 Van Houtte, Hans Arbitration and Arts. 81 and 82 EC Treaty a state of affairs ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international, 2005, p. 444 749aq specialurad ar vexebi sagadasaxado davebis arbitraJis mier ganxilvis sakiTxebs, rac Tavisuflad SeiZleba gaxdes damoukidebeli monografiuli kvlevis sagani. es sakiTxi gansakuTrebiT aqtualuria sagadasaxado kodeqsSi Setanili siaxlis da kanonmdeblis mier am siaxlis kvlav uaryofis Semdeg. garda amisa, saeWvoa, saerTaSoriso arbitraJebis mier sagadasaxado davebis ganxilvis mizanSewoniloba.

CaiTvalos samoqalaqo davad. kriteriumad ar gamodgeba samoqalaqo kodeqsis regulirebis sfero. Aam SemTxvevaSi arbitraJis mier gans-axilvel sakiTxTa CamonaTvalSi saojaxo davebic moxvdeba, rac erTmniSvnelovnad mcdar midgomad unda CaiTvalos.

qarTul samarTalSi siaxles warmoadgenda administraciul saproceso kodeqsSi Setanili cvlilebebi da damatebebi, romlis Tanaxmadac, administraciul organos mieca ufleba dados saarbitraJo SeTanxmeba.

***************************************

qarTuli saarbitraJo kanonmdebloba unda daemyaros saarbitraJo ganxilvis sagnis negatiur formulirebas, e.i., kanonSi mocemuli unda iyos im sakiTxTa CamonaTvali, romelzec gamoricxuli iqneba saarbitraJo gadawyvetilebis gamotana. amave dros, mosamarTles unda darCes ufleba, sajaro interesis arsebobisas arbitraJs aukrZalos konkretuli davis ganxilva. sasamarTlos unda hqondes SesaZlebeloba, gazardos im samarTlebrivi urTierTobebis CamonaTvali, romelzec ar SeiZleba saarbitraJo gadawyvetilebis gamotana, magram ar unda SeeZ-los arbitraJisaTvis im davebis daqvemdebareba, rac pirdapir iqneba akrZaluli kanoniT. amiT sasamarTlos gansazRvruli eqneba moqmedebis farglebi, rac xels Seuwyobs Sesabamisi praqtikis Camoyalibebas.

Mmxareebs unda hqodeT saarbitraJo ganxilvis sagnis mimarT gamosayenebeli samarTlis arCevis ufleba. aseTi arCevanis ararsebobisas sasamarTlom da arbitraJma unda ixelmZRvanelon im saxelmwifos samarTliT, romlis teritoriazec mimdinareobs saarbitraJo ganxilva. amave dros mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli im saxelmwifos kanonmdeblobac, sadac SeiZleba moTxovnil iqnes gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba. aseTi kompromisuli midgomis Sedegad SesaZlebelia iseTi saarbitraJo gadawyvetilebis gamotana, romelic warmatebiT gaivlis rogorc saarbitraJo ganxilvis, aseve gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis adgilis sasamarTlos kontrols.

saarbitraJo ganxilvis sagnis regulirebisas sakanonmdeblo teqnikis TvalsazrisiT ori SesaZlo varianti SeiZleba arsebobdes. pirveli gulisxmobs saarbitraJo ganxilvis sagnis abstraqtul- pozitiur ganmartebas. Aamis magaliTia germaniaSi, SveicariaSi, SvedeTsa da safrangeTSi gavrcelebuli formulireba, romlis Tanaxmadac, saarbitraJo ganxilvis sagani SeiZleba iyos qonebrivi dava, an dava, romelzec mxareebs Soris morigebis miRweva nebadarTulia. sakiTxis kidev ufro abstraqtuli gadawyvetaa saarbitraJo ganxilvis sagnad iseTi uflebebis miCneva, romelTa gankargvac mxareebs Tavisuflad SeuZliaT.

Mmeore midgoma gulisxmobs saarbitraJo ganxilvis sagnis negatiur ganmartebas. Aam SemTxvevaSi kanonSi mocemulia im davebis CamonaTvali, romelic ar SeiZleba gaxdes saarbitraJo ganxilvis sagani.

Ppirvel SemTxvevaSi kanonSi ganmtkicebuli abstraqtuli ganmartebebis dazusteba xdeba sasamarTlo praqtikis mier. Sesabamisad, aseTi midgoma misaRebia im saxelmwifoebisaTvis, sadac sasamarTlo praqtikas safuZvlad udevs didi tradiciebi da gamocdileba.

saxelmwifo, romlis sasamarTloebsac ar gaaCniaT safrangeTis analogiuri praqtika, an aSS-is sasamarTloebis mier SemuSavebuli

arbitraJis xelSewyobis doqtrinis msgavsi principebi, iZulebulia, aseTi sakiTxebis dazusteba moaxdinos im davebis amomwuravi CamoTvlis gziT, romelTa ganxilvac arbitraJis kompetenciaSi ar Sedis. Aam mxriv sainteresoa franguli midgoma, romelic Seicavs rogorc pozitiurad, aseve negatiurad formulirebul mowesrigebas, Tumca aq mainc sasama-rTlo ambobs gadamwyvet sityvas. Aam konkretul SemTxvevaSi kanonis teqsts dakarguli aqvs is mniSvneloba, romelic man evropis kontinentze saukuneebis manZilze SeiZina.

arbitraJis saqmianobis sferodan gamoricxuli davebis amomwuravi CamonaTvali panacea ar aris. Aam dros mainc arsebobs kanonis brmad gamoyenebis safrTxe. rogori detaluric ar unda iyos CamonaTvali, SeuZlebelia yvela SesaZlo SemTxvevis winaswar gaTvaliswineba. mosamarTles SeuZlia ubralod miuTiTos, rom gadasawyveti sakiTxi CamonaTvalSi ar Sedis da unda iyos saarbitraJo ganxilvis sagani, miu-xedavad imisa, rom TviT urTierTobis Sinaarsi sruliad sxvagvar ganma-rtebas moiTxovs. es safrTxe minimumade unda iqnes dayvanili. albaT, urigo ar iqneba, Tu kanoni gaiTvaliswinebs zogad daTqmas, romlis Tanaxmadac, sasamarTlos SeeZleba saarbitraJo ganxilvis sagnad miiCnios, an ar miiCnios dava, romelic ar Sedis CamonaTvalSi.

kari IV

saarbitraJo ganxilva

Tavi I saarbitraJo ganxilvis organizeba §1 saarbitraJo ganxilvis adgili da saarbitraJo ganxilvis mimarT gamosayenebeli (saproceso) samarTali

saarbitraJo ganxilvis adgils udidesi mniSvneloba aqvs saerTaSo-

riso arbitraJisaTvis. Ffaqtiurad is warmoadgens kriteriums, romlis mixedviTac ganisazRvreba: 1. romeli saxelmwifos saarbitraJo kanonmdebloba moqmedebs davis ganxilvis procesSi 2. saerTaSoriso an Sida gadawyvetilebad saarbitraJo gadawyvetilebis kvalifikaciis sakiTxi 3. saarbitraJo ganxilvis dros wamoWrili sakiTxebis gadawyvetisaTvis kompetenturi sasamarTlo.750 garda amisa, saarbitraJo ganxilvis adgils udidesi fsiqologiuri mniSvneloba aqvs mxareebisaTvis. rogorc wesi, is ar unda iyos romelime mxaris qveyana, da unda warmoadgendes e.w. neitralur teritorias.751 am SemTxvevaSi mxareebis ndoba arbitraJisadmi da mis mier gamotanili gadawyvetile-bisadmi yovelTvis maRali iqneba. cxadia, Tu saarbitraJo ganxilva mimdinareobs erT-erTi mxaris saxelmwifoSi, mis mSobliur enaze da

750 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 131 751 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press, 2006, p. 78

gamoiyeneba am saxelmwifos samarTlis normebi, meore mxare aucileb-lad igrZnobs garkveul diskomforts.

sasamarTlosagan gansxvavebiT, arbitraJs ar gaaCnia lex fori. mas aucileblad sWirdeba sayrdeni wertili, romlis mixedviTac SesaZle-beli iqneba saarbitraJo ganxilvis srulfasovani organizeba. doqtri-nasa da praqtikaSi sadavo ar aris, rom saerTaSoriso arbitraJis romelime konkretul marTlwesrigTan dakavSireba mxolod saarbitraJo ganxilvis adgilis mixedviT aris SesaZlebeli.752

saarbitraJo ganxilvis adgilis arCeva mxareTa mier

saarbitraJo ganxilvis adgilis arCevis ufleba mxareTa kerZo

avtonomiis gansakuTrebuli mniSvnelobis kidev erT dadasturebas warmoadgens. saarbitraJo ganxilvis adgilis arCeviT mxareebi gansazRvraven im saxelmwifos, romelTanac es ganxilva rogorc faq-tobrivad, aseve samarTlebrivad iqneba dakavSirebuli. aseTi arCevani mniSvnelovan samarTlebriv Sedegebs warmoSobs, amitom saarbitraJo ganxilvis adgilis arCevisas mxareebma yvela wvrilmani unda gaiTva-liswinon. magaliTad, ramdenad advilad miiReben vizas im qveyanaSi, sadac unda Sedges saarbitraJo ganxilva.753

mxareTa arCevani SeiZleba dakonkretebas saWiroebdes. MmagaliTad, saarbitraJo ganxilvis adgilad mxolod saxelmwifo iyos miTiTebuli. aseT SemTxvevaSi arbitraJs SeuZlia airCios konkretuli adgili (dasaxlebuli punqti) mxareTa mier SeTanxmebuli saxelmwifos teritoriaze.754 sasurvelia, rom arbitrebma es sakiTxi mxareebTan konsultaciebis Semdeg da maTi mosazrebebis gaTvaliswinebiT gadawyvi-ton.

arCevanis SesaZlebeloba gasaqans aZlevs mxareTa fantazias, rome-lic mxareTa SeTanxmebas sakmaod saintereso pirobebiT amdidrebs xolme. erT-erTi aseTi SeTanxmebis Tanaxmad, saarbitraJoO ganxilvis adgili unda yofiliyo melburni, an los anjelesi. qalaqebs Soris arCevani damokidebuli iyo im Tveze, romlis drosac saarbitraJo ganxilva daiwyeboda (the seat of arbitration would be in Melburne or Los Angeles, depending on the month in which the arbitration was commenced).755

mxareebsa da maT warmomadgenel iuristebs, rogorc wesi, kargad aqvT xolme gacnobierebuli saarbitraJo ganxilvis adgilis arCevis mniSvneloba. ICC arbitraJis monacemebiT am arbitraJis mier ganxilul davaTa did umravlesobaSi (daaxloebiT 80%) mxareebs an saarbitraJo SeTanxmebiT hqondaT arCeuli saarbitraJo ganxilvis adgili, an saarbitraJo ganxilvis dawyebamde aTanxmebdnen mas.756 cxadia, mxareebi cdiloben saarbitraJo ganxilvis adgilad airCion saxelmwifo, romlis

752Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 50 753 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press, 2006, p. 92 754 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press, 2006, p. 76 755 Alvarez, C. Henri Kaplan, Neil CBE Q.C; Rivkin, David W. Model law decisions, Cases applying the UNCITRAL model law on international commercial arbitrtion (1985-2001), Kluwer law international, 2003, p.162 756Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 50

kanonmdebloba da sasamarTlo saerTaSoriso arbitraJisadmi loialur-obiT gamoirCeva. roca mxareTa arCevani xSirad Cerdeba ama Tu im saxelmwifos teritoriaze, es am saxelmwifos karg `saarbitraJo reputaciaze” metyvelebs.

xSirad xdeba saarbitraJo ganxilvis institutis misamarTis da saarbitraJo ganxilvis adgilis erTmaneTSi areva. magaliTad, parizis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlos reglamentis Sesabamisad davis ganxilva aucileblad ar niSnavs davis ganxilvis adgilad parizis arCevas. Ddavis ganxilvis adgilis arCevaSi mxareTa Tavisufleba imas niSnavs, rom maT Sesabamisi saarbitraJo institutis reglamentebi unda gamoiyenon, magram ara aucileblad parizSi, aramed maTi survilis Sesabamisad msoflios nebismier sxva adgilas. aqve isic unda aRiniSnos, rom mxareTa mier arCeul saarbitraJo ganxilvis adgilebs Soris (roca dava saerTaSorio savaWro palatis reglamentis Sesabamisad unda gadawydes) yvelaze popularuli adgili mainc parizia. mas popularulobiT londoni mosdevs. mxareTa arCevanis ararsebobisas ICC arbitraJi TviTon gansazRvravs saarbitraJo ganxilvis adgils da ara aucileblad parizs. yvelaze xSirad, ra Tqma unda, mainc parizs irCeven, rogorc mxareebi, aseve TviT arbitraJi, magram arc sxva qalaqe-bis arCevaa iSviaTi. magaliTad, TviTon ICC arbitraJis mier rva SemTxvevaSi arCeul iqna Jeneva, 6 SemTxvevaSi singapuri.757Msamwuxaroa, rom ICC arbitraJis monacemebiT 1995-2003 wlebSi mxareebs saarbitraJo ganxilvis adgilad arasdros ar aurCeviaT saqarTvelo.758

saarbitraJo ganxilvis adgilad am Tu im saxelmwifos arCeviT saerTaSoriso saarbitraJo ganxilva garkveulwilad ukavSirdeba am saxelmwifos marTlwesrigs. aqedan gamomdinare, gansakuTrebuli yurad-Reba unda mieqces moqmedi kanonmdeblobis imperatiul normebs arbitraJTan mimarTebaSi. am normebma SeiZleba didi gavlena moaxdinon saarbitraJo ganxilvaze.759

saarbitraJo ganxilvis adgilis gansazRvra mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas

saarbitraJo ganxilvis adgilis gansazRvris meTodebi da

saSualebebi sakmaod mravalferovania. is SeiZleba ganisazRvros mxareTa mier aSkarad gamoxatuli formiT, SeTanxmebiT, dumiliT an kon-kludenturi moqmedebiT, aseve mxareTa mier arCeuli saarbitraJo insti-tutis, an aseTi gansazRvris SeuZleblobisas, TviT arbitrTa mier.760 sxvadasxva saxelmwifos kanonmdebloba Tu moqmedi saarbitraJo regl-amentebi Taviseburad aregulireben am sakiTxs.

UNCITRAL-is wesebis me-16 muxlis Tanaxmad Tu mxareebs ar SeuTanxmebiaT saarbitraJo ganxilvis adgili, maSin mas gansazRvravs arbitraJi saqmis garemoebebis gaTvaliswinebiT.761

757 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition, the european Lawyer ltd, 2006, p. I 758 Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international, 2005, p. 355 759 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press, 2006, p. 82 760 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 258 761 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press, 2006, p. 76

sainvesticio davebis saerTaSoriso centris mier organizebuli saarbitraJo ganxilvis adgili SeiZleba iyos vaSingtoni, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan. mxareebs aseve SeuZliaT SeTanxmdnen, rom saarbitraJo ganxilvis adgili iqneba mudmivmoqmedi saerTaSoriso arbitraJi haagaSi. centris mier davis ganxilvis adgili SeiZleba iyos kairo, kuala-lumpuri, melburni, singapuri an sidnei (. . . or the seat of another institution with which the centre has arrangements. The centre has such arrangements for venues in Cairo, Kuala Lumpur, Melbourne, Singapore and Sidney).762

germanuli saarbitraJo kanonmdebloba (ZPO §1043) adgens, rom mxareTa Sesabamis arCevanis ararsebobisas arbitraJi gansazRvravs saarbitraJo ganxilvis adgils. Aam ukanasknelma saarbitraJo ganxilvis adgilis SerCevisas mxedvelobaSi unda miiRos mxareTa interesebi, unda uzrunvelyos saarbitraJo ganxilvis adgilis adekvaturoba da Sesabami-soba saqmis garemoebebTan. Sutces moswrebuli magaliTi kargad xsnis arbitrTa movaleobis arss: roca mxareebi Stutgartidan da hamburgidan arian, saarbitraJo ganxilvis adgilad honollulu ar unda ganisazRvros imitom, rom arbitrebs iqauri golfis kortebi moswonT da siamovnebiT iTamaSebdnen golfs. arbitrebis mier sakuTari uflebamosilebis arasworad da arakeTilsindisierad gamoyeneba gadawyvetilebis gauqmebis safuZvelic ki SeiZleba gaxdes.763 arbitrebma yvelaferi erTobliobaSi unda gaiTvaliswinon. magaliTad, roca saarbitraJo ganxilvis mxare qarTuli kompaniaa, sasurveli ar aris saarbitraJo ganxlvis adgilad ruseTis teritoriis arCeva, vinaidan vizasTan dakavSirebulma problemebma SeiZleba saerTod SeuZlebeli gaxados misi saarbitraJo ganxilvaSi monawileoba. Aar SeiZleba amerikuli kompaniisaTvis saarbitraJo ganxilvis adgilad ganisazRvros irani, an CrdiloeT korea. arbitrebma mxedvelobaSi isic unda miiRon, rogoria saarbitraJo ganxilvis mimarT Sesabamisi saxelmwifos kanonmdeblobisa da sasamarTlos damokidebuleba. Tu am saxelmwifos saarbitraJo kanonmdebloba saerTod ar aqvs, an aqvs, magram is ar Seesabameba Tanamedrove moTxovnebs, cxadia, es mTel saarbitraJo ganxi-lvas seriozuli kiTxvis niSnis qveS daayenebs. ase rom saarbitraJo ganxilvis adgilis SerCevas kompleqsuri midgoma esaWiroba. is mxolod erTi kriteriumis an garemoebebis calmxrivi gaTvaliswinebiT ar unda ganisazRvros.

Tu saarbitraJo ganxilvis adgili arc mxareebs da arc arbitraJs ar ganusazRvravs, maSin ganxilvis adgilad germanul doqtrinaSi aRiarebuli mosazrebiT unda CaiTvalos is adgili, sadac gaimarTa ukanaskneli zepiri ganxilva.764 aseTi SemTxvevebi praqtikaSi Zalian iSviaTi iqneba. arbitraJi, romelic saarbitraJo ganxilvis adgilis gansazRvris gareSe iwyebs muSaobas, rogorc minimum, gamoucdelobaSi mainc unda davadanaSauloT. Tu aseTi SemTxveva mainc dafiqsirda, albaT umjobesi iqneba ganxilvis adgilis gansazRvra sasamarTlos miendos. savsebiT SesaZlebelia, rom ukanaskneli zepiri ganxilvis adgilis arCeva nakarnaxevi iyos subieqturi garemoebebiT da aranairi

762 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York, 2004, p. 31 763 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 87 764Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers, 2003, s. 58

kavSiri ar hqondes saqmis arsTan (magaliTad, erT-erTma arbitrma mouclelobis gamo mxareebsa da danarCen arbitrebs sTxova, rom ukanaskneli saarbitraJo ganxilva Catarebuliyo mis ofisSi, vinaidan is ver SeZlebda winaswar SeTanxmebul zepiri ganxilvis adgilze gamocxadebas da ganxilvaSi monawileobis miRebas). am SemTxvevaSi yvela samarTlebrivi Sedegi, romelic ganxilvis adgils ukavSirdeba, miebmeba im saxelmwifos kanonmdeblobas, romelsac mxareebi verasdros war-moidgendnen. zepiri ganxilvis, an saproceso moqmedebis Catarebis adgilis (adgilebis) mixedviT saarbitraJo ganxilvis adgilis gansazRvra saukeTeso gamosavlad ver CaiTvleba.

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 22-e muxlis Tanaxmad, saarbitraJo ganxilvis adgili ganisazRvreba mxareTa mier. mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis ararsebobisas saarbitraJo ganxilvis adgils gansazRvraven arbitrebi. arbitrebs ufleba aqvT calkeuli sxdomebi Caataron SvedeTSi an nebismier sxva adgilas, SvedeTis sazRvrebs gareT, Tu mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvalis-winebuli.765saarbitraJo ganxilvis adgili aucileblad unda iyos miTiTebuli saarbitraJo gadawyvetilebaSi. Tu aseTi adgili miTiTebuli ar aris, magram aRniSnulia, rom gadawyvetileba gamotanil iqna ama da am adgilas, maSin es adgili SeiZleba CaiTvalos saarbitraJo ganxilvis adgilad.766

Sveduri kanonmdeblobis Taviseburebad unda CaiTvalos arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 47-e muxli. es norma gansazRvravs, ra SemTxvevaSi CaiTvleba, rom saarbitraJo ganxilvis adgili aris SvedeTis teritoriaze. SvedeTSi saarbitraJo ganxilva SeiZleba gaimarTos, Tu es saarbitraJo SeTanxmebiT aris gansazRvruli, an aseTi gansazRvris ararsebobis Semdeg arbitrebma, an saarbitraJo institutma daadgina, rom saarbitraJo ganxilvis adgili unda iyos SvedeTSi, an roca meore mxare daeTanxmeba saarbitraJo ganxilvis adgilad SvedeTis arCevas. SvedeTis kanonmdeblobis mixedviT, saarbitraJo ganxilva aseve SeiZleba gaimarTos im mxaris winaaRmdeg, romelsac SvedeTSi aqvs sacxovrebeli adgili, an sxvagvarad eqvemdebareba SvedeTis sasamarTloebis iurisdiqcias am konkretul davis saganTan dakavSirebiT, garda im SemTxvevisa, roca saarbitraJo SeTanxmebiT gansazRvrulia, rom saarbitraJo ganxilvis adgili unda iyos SvedeTis farglebs gareT. Yyvela sxva SemTxvevaSi SvedeTSi saarbitraJo ganxi-lva ar SeiZleba gaimarTos arbitraJis Sesaxeb Sveduri kanonmdeblobis mixedviT (In other cases arbitral proceedings in accordance with this act may not take place in Sweden).767 faqtiurad es imas niSnavs, rom saarbitraJo ganxilva SeiZleba gaimarTos SvedeTSi, magram es ar CaiTvleba SvedeTis saarbitraJo kanonmdeblobis Sesabamis ganxilvad aqedan gamomdinare samarTlebrivi SedegebiT. magaliTad, gamoricxuli iqneba SvedeTis sasamarTlosaTvis mimarTva ama Tu im sakiTxze da a.S. sakmaod

765 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 180 766 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 181 767 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 308

saintereso formulirebaa, romlis gaziarebac axali qarTuli saarbi-traJo kanonmdeblobis mier Tavisuflad SeiZleba.

Sveicariiis saerTaSoriso kerZo samarTlis 176-e muxlis Tanaxmad, saarbitraJo ganxilvis adgili SeiZleba ganisazRvros mxareebis, an saarbitraJo institutis mier.768Sveicaruli saarbitraJo reglamenti adgens, rom Tu mxareTa SeTanxmebiT gansazRvruli ar aris saarbitraJo ganxilvis adgili, mas gansazRvravs specialuri komiteti.769rogorc Cans, SveicariaSi saarbitraJo ganxilvis adgilis gansazRvrisas upiratesobas aniWeben ara uSualod davis ganmxilvel arbitrebs, aramed saarbitraJo instituts, romlis mierac xdeba saarbitraJo ganxilvis organizeba.

inglisurma sasamarTlo praqtikam SeimuSava saarbitraJo ganxilvis adgilis sakmaod saintereso definicia (the seats being regarded as the place in which the arbitration was actually based).770 Uunda aRiniSnos, rom ganmarteba sakmaod zogadia. sasamarTlos, romelic am ganmartebiT xelmZRvanelobs mouwevs saqmis garemoebebis detaluri gamokvlevis Semdeg daadginos, romel saxelmwifoSi hqonda adgili (was actually based) arbitraJs. zogierT SemTxvevaSi es definicia arafrismTqmelic SeiZleba aRmoCndes da sasamarTlos daxmareba ver gauwios.

inglisuri saarbitraJo kanonmdeblobis Tanaxmad, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan da Tu saarbitraJo ganxilvis adgilad arCeulia inglisis, uelsis, an CrdiloeT irlandiis teritoria, maSin saarbitraJo gadawyvetileba iTvleba am teritoriaze gamotanilad, miuxedavad imisa, sad aris is xelmowerili, an sad Cabarda mxares.771

aSS-is federaluri saarbitraJo aqtiT dadgenili ar aris, Tu rogor da vis mier unda ganisazRvros saarbitraJo ganxilvis adgili, rodesac mxareTa SeTanxmeba amasTan dakavSirebiT ar arsebobs. rogorc literaturaSi miuTiTeben, am dros SeiZleba mxareebma ixelmZRvanelon federaluri saarbitraJo aqtis me-13 muxliT, romelic sasamarTlos aniWebs yvela gadawyvetilebis miRebis uflebas, roca es gadawyvetileba TviT mxareTa mier ar aris miRebuli.772 sasamarTlos mier am sakiTxis gadawyveta garkveul uxerxulobebTan iqneba dakavS-irebuli. jer erTi, Tu garkveuli ar aris saarbitraJo ganxilvis adgili, maSin arc imis dadgena iqneba SesaZlebeli, romeli saxelmwifos sasamarTlom unda ganixilos saqme. albaT, umjobesi iqneba mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas saarbitraJo ganxilvis adgili ganisazRvros ara sasamarTlos an saarbitraJo institutis mier, aramed uSualod saqmis ganmxilveli arbitrebis mier, romlebic kargad icnoben saqmis garemoebebs da mxareebTan konsultaciebis Semdeg SeuZ-liaT yvelaze samarTlianad gadawyviton es sakiTxi. Tu arc mxareebi da arc arbitrebi saarbitraJo ganxilvis adgils ar gansazRvraven, maSin am sakiTxis gadawyveta mouwevs im sasamarTlos, romelsac erT-

768 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute, Editor Stephen V. Berti, General Editors Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider, Kluwer Law International, 2000, s. 305 769 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international, Schulthess, 2004, p. 183 770 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 20 771 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 142 772 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press, 2006, p. 251

erTi mxare mimarTavs saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis moTxovniT.

gamosayenebeli saproceso samarTali

zogadi principis Tanaxmad, mxareebs sruli ufleba aqvT

gansazRvron is wesebi, romelTa gamoyenebiTac unda Catardes sa-arbitraJo ganxilva maT Soris arsebul davasTan dakavSirebiT. mxareTa kerZo avtonomias saproceso normebis gansazRvraSi gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs saerTaSoriso davebisaTvis, radganac swored aseTi avtonomia aZlevs mxareebs SesaZleblobas, SeaTanxmon wesebi, romlebic pasuxoben maT konkretul moTxovnebs da gamoricxaven romelime saxelm-wifos saproceso samarTlis normebiT dadgenili formaluri SezRudv-ebis gavrcelebas maT urTierTobebze. aseve didi mniSvneloba aqvs saerTaSoriso arbitraJis moqmedebis Tavisuflebas, vinaidan am SemTxvevaSi arbitraJs eZleva SesaZlebloba, warmarTos saqmis ganxilva am ganxilvis konkretuli Taviseburebebis gaTvaliswinebiT. garda amisa, am dros uzrunvelyofilia nebismieri iseTi saproceduro sakiTxis gad-awyveta, romelic ar wesrigdeba saarbitraJo SeTanxmebiT, an kanoniT.773

gamosayenebeli saproceso samarTali gulisxmobs ramdenime aspeqts, romlebic saerTo jamSi aregulireben saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisas warmoSobil urTierTobebs. Ees aspeqtebia: 1. saarbitraJo SeTanxmeba, an mxareTa SeTanxmeba saarbitraJo ganxilvis procedurul sakiTxebze, romelic ideba saarbitraJo SeTanxmebis dadebis Semdeg 2. saproceso normebi, romelzec miuTiTebs saarbitraJo SeTanxmeba. es SeiZleba iyos rogorc romelime saxelmwifos saproceso samarTali, aseve sxvadasxva saarbitraJo institutebis mier SemuSavebuli wesebi (magaliTad, saarbitraJo reglamentebi) 3. im saxelmwifos saproceso kanonmdebloba da saproceso samarTlis principebi, romelis teritoriac gansazRvrulia, rogorc saarbitraJo ganxilvis adgili 4. saerTaSoriso saarbitraJo praqtika, romelic ayalibebs saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis dros gamosayenebel CveulebiT normebs 5. arbitrTa Semadgenlobis mier damoukideblad, an mxareTa TanxmobiT dadgenili wesebi saarbitraJo ganxilvis procedurul sakiTxebTan dakavSirebiT 6. e.w. saproceso sajaro wesrigi, e.i. saproceso samarT-lis ZiriTadi principebi, romlebic uzrunvelyofen saTanado saarbitraJo proceduris meSveobiT obieqturi da damoukidebeli gad-awyvetilebis gamotanas.774 Yam normebis erToblioba saerTo jamSi qmnis saproceso samarTals, romelic aregulirebs saerTaSoriso saarbitra-Jo ganxilvas.

gamocdileba da praqtika adasturebs, rom saarbitraJo ganxilvis dros gamoyenebuli saproceso normebi damokidebulia ara imdenad saarbitraJo ganxilvis adgilze da Sesabamisad „mis“ saproceso samarTalze, aramed saarbitraJo ganxilvaSi monawile pirebis, mxareTa warmomadgenlebisa da arbitrebis profesiul codnaze da gam-

773Региональная Конференция „Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования“, Москва, 2003 774 Kurkela, S. Matti, Due Process in international commercial arbitration, Hannes Snellman, Oceana Publications Inc., 2005, p. 46-47

ocdilebaze.775niSandoblivia, rom materialur lex mercatoria-sTan erTad aqtiurad saubroben transnacionaluri saproceso samarTlis arseb-obaze.776 albaT safuZvels moklebuli ar iqneba aRniSvna, rom saerTaSo-riso saarbitraJo praqtikaSi ukve SeiZleba im principebis gamoyofa, romelTa dacvac saqmis ganxilvis dros aucileblad iTvleba. Tumca am principebze, rogorc samarTlis srulfasovan sistemaze saubari namdvilad gadaWarbebuli iqneba.

zemoaRniSnuli principebi, rogorc wesi, imperatiuli xasiaTisaa da maTTvis gverdis avla dauSveblad iTvleba. magaliTad, UNCITRAL-is saarbitraJo reglamentis meore muxlis Tanaxmad, Tu reglamentis romelime debuleba ewinaaRmdegeba gamosayenebeli saproceso samarTlis imperatuli normebs, maSin upiratesoba eniWeba am imperatiul normebs.Aamave dros, TviT reglamenti aniWebs mxareebs uflebas, sakuTari survilisamebr Secvalon am reglamentis debulebebi.777ingli-seli kanonmdebeli saarbitraJo ganxilvis maregulirebel normebs hyofs imperatiul da dispoziciur normebad (mandatory and non-mandatory provisions).778 aseTi mowesrigebis wyalobiT aRar Cndeba kiTxva, konkretu-lad romeli normebis dacvaa savaldebulo arbitraJisaTvis, Tu misi ganxilvis adgilia inglisi, uelsi an Cr. irlandia. roca kanoni ar ako-nkretebs, romeli norma SeiZleba CaiTvalos imperatiulad, maSin aucilebelia sasamarTlom gansazRvros, romeli mowesrigeba ar eqvemdebareba mxareTa SeTanxmebiT, an arbitraJis gadawyvetilebiT Secv-las.

saarbitraJo kanonmdeblobis liberalizaciis tendencia imdenad gaZlierda, rom imperatiuli normebis raodenoba, romlebic saarbitraJo ganxilvas Seexebian (saproceso normebi) minimumamde iqna dayvanili. Ees principebia: mxareTa Tanasworoba da TiToeuli mxarisaTvis realuri SesaZleblobis miniWeba, gamoTqvas Tavisi azri saarbitraJo ganxilvis yvela sakiTxTan dakavSirebiT.779

modeluri kanonis teritoriuli principiT gamoyenebis sakiTxze konsultaciebisa da ganxilvebis mimdinareobisas am kanonis „mamebma“ (die Väter des ML (Model Law) e.w. Opting in da Opting out sakiTxebi erTian problemad ganixiles. Opting out gulisxmobs SemTxvevas, rodesac saar-bitraJo ganxilvis monawile mxareebs undaT Tavidan aicilon saarbitraJo ganxilvis adgilis samarTlis maTze gavrceleba.780

rogorc ukve aRiniSna, saarbitraJo ganxilvis adgilTan daka-vSirebulia saproceso samarTlis gansazRvra. aseTi wesiT arCeuli saproceso samarTali Lex arbitri-s saxeliT moixsenieba, xolo TviT

775 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 52 776 Schroeder, Hans-Patrick, Die lex mercatoria arbitralis, QUADIS Academy for legal intelligence e.V. Frankfurt am main, Sellier, European Law Publischers München, 2007, s. 451 777 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 437 778 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 26 779Mantilla-Serrano, Fernando Towards a transnational procedural public policy, wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet, 2005, p. 168-169 780Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main, 2005, s. 61

princips – teritoriulobis princips uwodeben.781 teritoriulobis principi Tanamedrove saerTaSoriso arbitraJis erT-erTi ZiriTadi de-bulebaa, romelic aRiarebulia saxelmwifoTa umravlesobis kanonm-deblobiT. aRsaniSnavia, rom ruseTi im saxelmwifoebis ricxvs ganekuT-vneba, romlebic aRiareben teritoriulobis princips.782

germanuli samarTali aseve ganamtkicebs zemoaRniSnul normas. germanuli saarbitraJo kanonmdebloba mxolod maSin gamoiyeneba, roca sarbitraJo ganxilvis adgili germaniaSia.783

germanul iuridiul literaturaSi akritikeben niu-iorkis konven-ciis me-5 muxlis pirveli abzacis normas, romlis Tanaxmadac mxareebs SeuZliaT airCion gamosayenebeli saproceso samarTali, xolo aseTi arCevanis ararsebobisas gamoyenebuli unda iqnes im saxelmwifos saproceso samarTali, sadac Sedga saarbitraJo ganxilva.784 kritika imiT aris ganpirobebuli, rom germaniaSi gamarTuli saarbitraJo ganxilvis mimarT aragermanuli saproceso samarTlis arCeva miuReblad iTvleba. Sesabamisad, saproceso samarTlis gansazRvrisas mxareTa ar-Cevanis adgili aRar rCeba.

Sveicariiis saerTaSoriso kerZo samarTlis 176-e muxlis Tanaxmad, saerTaSoriso arbitraJis maregulirebeli sakanonmdeblo normebi maSin gamoiyeneba, roca arbitraJis adgili SveicariaSia da saarbitraJo SeTanxmebis dadebis momentisaTvis minimum erT mxares sacxovrebeli adgili, an adgilsamyofeli Sveicariis sazRvrebs gareT aqvs. amave dros, saerTaSoriso arbitraJis maregulirebeli normebi ar gamoiyeneba, Tu mxareebma werilobiTi SeTanxmebiT gamoricxes misi gamoyeneba da SeTanxmdnen, rom gamoyenebuli iqneba Sveicariis romelime kantonis samarTali kerZo arbitraJTan dakavSirebiT.785

Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis kanonis 182-e muxli mxareebs aniWebs uflebas, TviTonve gansazRvron is wesebi, romelic arbitraJma unda gamoiyenos saarbitraJo ganxilvis dros. mxareebs aseve aqvT SesaZlebloba airCion romelime saarbitraJo reglamenti an wesebi, an saproceso samarTalis romelime sistema (the sistem of precedural law of their choice). Tu mxareebi TviTon ar airCeven proceduras, maSin amas gaakeTebs uSualod arbitraJi romelime saproceso samarTalze, an saarbitraJo ganxilvis reglamentze, Tu wesebze miTiTebiT. nebismier SemTxvevaSi arbitraJma unda uzrunvelyos mxareTa Tanasworuflebianoba da SejibrebiToba.786

franguli sasamarTlo praqtika da frangi kanonmdebeli jer kidev 1899 wlidan emxroba mosazrebas, rom mxareebs SeuZliaT saarbitraJo ganxilva ucxour saproceso samarTals dauqvemdebaron maSinac ki,

781 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study, Kluwer Law International, 2006, p. 166 782 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot, Berlin, 2003, s. 199 783 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 258 784 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 66 785 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute, Editor Stephen V. Berti, General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider, Kluwer Law International, 2000, s. 305 786 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute, Editor Stephen V. Berti, General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider, Kluwer Law International, 2000, s. 395

roca saarbitraJo ganxilva safrangeTis teritoriaze mimdinareobs. parizis saapelacio sasamarTlo ufro Sorsac wavida, roca gadawyvita, rom mxareebs SeuZliaT, saarbitraJo ganxilva ar dauqvemdebaron arc erTi saxelmwifos samarTals.787

saarbitraJo ganxilvis, anu proceduris dros gamosayenebeli samarTali absoluturad damoukidebeli SeiZleba iyos gamosayenebeli materialuri samarTlisagan. franguli samoqalaqo saproceso kodeqsis 1494-e muxli mxareebs aZlevs uflebas saarbitraJo proceduris mimarT gamosayenebel (saproceso) samarTlad ucxouri samarTali airCion, maSinac ki, roca saarbitraJo ganxilvis adgilad safrangeTi aqvT arC-euli.788

franguli samarTali icnobs saarbitraJo proceduris mimarT gamosayenebeli (saproceso) samarTlis gansazRvris sam SesaZlo variants: 1. procedura gawerilia saarbitraJo SeTanxmebaSi da ganisazRvreba mxareTa SeTanxmebiT. aq aucilebeli ar aris, rom mxareebma originaluri wesebi Seqmnan. SesaZlebelia romelime ukve arse-bul proceduraze, an sxvadasxva procedurebis kombinaciaze miTiTeba, rac praqtikaSi iSviaTad xdeba 2. gamosayenebeli saproceso normebi SeiZleba iyos romelime mudmivmoqmedi saarbitraJo instutitis reglamenti. (amiT kanonmdebelma arapirdapir miuTiTa saarbitraJo institutebis rolsa da mniSvnelobaze) 3. SesaZlebelia saarbitraJo proceduris mimarT gamosayenebel samarTlad romelime saxelmwifos saproceso kanonmdeblobis arCeva. mxareTa mier arCeul saproceso samarTals SesaZlebelia aranairi kavSiri ar hqondes maT moqalaqeobasTan, adgilsamyofelTan, saarbitraJo ganxilvis adgilTan da a.S. franguli kanonmdeblobis liberalurobaze isic metyvelebs, rom pirdapiri arCevanis ararsebobisas arbitrebs SeuZliaT saarbitraJo SeTanxmebis ganmartebiT gansazRvron gamosayenebeli (saproceso) samarTali.

saarbitraJo ganxilvis adgilis mixedviT saarbitraJo kanonmdeblo-bis gamoyenebis (teritoriulobis) princips ganamtkicebs aseve inglisuri samarTali, romelic gamoiyeneba mxolod maSin, roca saarbitraJo ganxilvis adgili inglisSi, CrdiloeT irlandiaSi, an uelsSia.789 arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis Tanaxmad, ar daiSveba saarbitraJo ganxilvis adgilad erTi saxelmwifos, xolo gamosayene-bel saproceso samarTlad meore saxelmwifos kanonmdeblobis arCeva.790

SvedeTis saarbitraJo kanonis debulebebi gamoiyeneba maSin, roca saarbitraJo ganxilvis adgili SvedeTSia, miuxedavad imisa rom dava SeiZleba dakavSirebuli iyos saerTaSoriso garigebebTan (the dispute has an international connection).791

amgvarad, SvedeTisa da inglisis arCeva saarbitraJo ganxilvis adgilad gulisxmobs gamosayenebel saproceso samarTlad am

787 Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main, 2005, s. 398 788 Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 12 789 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 19 790 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 22 791 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 305

saxelmwifoebis saarbitraJo (saproceso) kanonmdeblobis arCevas. saarbitraJo ganxilvis adgilad inglisis an SvedeTis, xolo gamosayenebel saproceso samarTlad sxva saxelmwifos samarTlis arC-eva, am qveynebis kanonmdeblobiT dauSveblad iTvleba.792

inglisuri samarTlis mixedviT, ganxilvis adgilis gansazRvrisas ar moiTxoveba, rom mTeli saarbitraJo ganxilva, saqmis mosmena da Sesabamisi saproceso moqmedebebi mxolod zemoaRniSnul teritoriaze ganxorcieldes.793 arbitraJis mier saqmis mosmenis adgilis cvla absoluturad Cveulebrivi movlenaa.794 es kidev erTxel adasturebs, rom saarbitraJo ganxilvis adgili SeiZleba arc iyos ganxilvis adgili sityvasityviTi gagebiT. rogorc germanul iuridiul literaturaSia aRiarebuli, es aris arbitraJis formalur-iuridiuli adgilsamyofeli (formales Legaldomozil), romelsac erTaderTi mizani aqvs: saarbitraJo ganxilva konkretuli saxelmwifos kanonmdeblobasTan daakavSiros.795saarbitraJo ganxilvis adgili aris fiqcia, arbitraJis romelime marTlwesrigTan dasakavSireblad aucilebeli samarTlebrivi kategoria. arbitraJi xSirad iTxovs sasamarTlos daxmarebas. sasamarT-los gareSe misi efeqturoba warmoudgenelia. sasamarTlosTan kavSiri swored saarbitraJo ganxilvis adgilis meSveobiT myardeba.

teritoriulobis princips efuZneba amerikuli samarTalic.796 mxolod floridis Statis samarTali aZlevs mxareebs uflebas floridaSi gamarTuli ganxilvis dros gamoiyenon ucxouri saproceso normebi.797 aRsaniSnavia, rom aSS-is iuridiul literaturaSi sawinaaRmdego mosazrebac arsebobs. miiCneva, rom saarbitraJo ganxil-vis adgilis miuxedavad, mxareebs aqvT ufleba airCion sxva saxelmwifos samarTali, romelic daaregulirebs saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebul sakiTxebs (Regardless of where the arbitration takes place, it is assumed, that the parties have power to choose (by agreement) the arbitration law of another country to govern the proceedings).798aseTi Sexedulebis arseboba albaT imiTac aris ganpirobebuli, rom federaluri kanonmdebloba saarbitra-Jo ganxilvis procedurasTan dakavSirebul detalur regulirebebs ar Seicavs. mxareTa SeTanxmebisa da gamosayenebeli saarbitraJo proceduris gaTvaliswinebiT arbitrebi sargebloben SeuzRudavi ufl-ebiT, sakuTari Sexedulebisamebr gadawyviton saproceso mniSvnelobis sakiTxebi.799

reglamenti, rogorc gamosayenebeli saproceso samarTali

792 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main, 2003, s. 32 793 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition, the european Lawyer ltd, 2006, p. 69 794Sdr Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 258 795 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 258 796 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 51 797Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 52 798 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment, Cambridge University Press, 2006, p. 251 799 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition, the european Lawyer ltd, 2006, p. 402

germanul iuridiul literaturaSi sadavoa, gamosayenebeli saproceso samarTlis arCevisas mxareebs SeuZliaT Tu ara rom Sesabamisi saxelmwifos samarTlisagan damoukideblad SeaTanxmon gamosayenebeli saproceso samarTali, romelic ar iqneba ama Tu im saxelmwifos sakanonmdeblo normebis erToblioba. magaliTad SeaTanxmon, rom gamoiyeneba mxolod saarbitraJo reglamenti.800 Tu konkretuli saproceso mniSvnelobis sakiTxi (magaliTad, arbitris acileba an misi daniSvna) sasamarTlos gansaxilveli gaxdeba, cxadia, is „Tavis“ saproceso samarTals gamoiyenebs, magram amave dros mxedvelobaSi unda miiRos, aris Tu ara es konkretuli saproceso sakiTxi SesabamisobaSi im reglamentTan, romelic mxareebma airCies. saarbitraJo ganxilvis mimarT gamosayenebeli samarTali maincdamainc romelime saxelmwifos saproceso samarTals ki ar unda gulisxmobdes, aramed saarbitraJo reglamentis arCevasac.801 A

iseve, rogorc nebismieri normatiuli aqti, saarbitraJo regla-mentebic ganuwyvetliv ganicdian cvlilebebs. dagrovili gamocdilebis analizis safuZvelze ixveweba sxvadasxva procedura, zogierTi maTgani saerTod uqmdeba da adgils uTmobs ufro efeqtur regulirebas. amitom logikurad Cndeba kiTxva, reglamentis romeli redaqcia unda iqnes gamoyenebuli konkretuli davis gadawyvetisas. ICC arbitraJis reglamentSi aRniSnulia, rom mxareebs SeuZliaT airCion gamosayenebeli reglamenti, rogorc saarbitraJo ganxilvis dawyebis mdgomareobiT, ise saarbitraJo SeTanxmebis dadebis mdgomareobiT (muxli 6.1). germanuli sarbitraJo institutis reglamenti ufro detalurad aregulirebs am sakiTxs. saarbitraJo ganxilvisas gamoyenebuli unda iqnes im saxelmwifos saarbitraJo kanonmdeblobis imperatiuli normebi, sadac adgili aqvs aseT ganxilvas, agreTve gamoyenebuli unda iqnes reglamenti da gansazRvruli pirobebis arsebobisas mxareTa sxva SeTan-xmebebi. sxva SemTxvevaSi saarbitraJo ganxilvis procedura ganisazRvreba arbitraJis mier (muxli 24.1).

eleqtronuli saarbitraJo ganxilvis adgilis gansazRvra

saarbitraJo ganxilvis eleqtronuli formis dros xSirad ver

xerxdeba ganxilvis adgilis erTmniSvnelovani gansazRvra. savsebiT SesaZlebelia, rom arbitrebi absoluturad sxvadasxva saxelmwifoebSi imyofebodnen da ise iRebdnen saarbitraJo ganxilvaSi monawileobas.802 amave mizeziTAaseve SeuZlebeli xdeba im sasamarTlos gansazRvrac, romelic kontrols da daxmarebas gauwevs arbitraJs saarbitraJo ganxilvis dros.803am SemTxvevaSi cneba “saarbitraJo ganxilvis adgili” SeiZleba iTqvas, rom arc arsebobs, an aseTi ganxilvis adgili virtu-aluri sivrcea. amgvari problemebis Tavidan asacileblad gamosavali iqneba fiqciuri, pirobiTi saarbitraJo ganxilvis adgilis arCeva, romelic obieqturi kriteriumis saxiT iqneba kanonSi gaTvaliswinebuli

800 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 423-424 801 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2001, s. 67 802Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s 98 803Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 98

da SesaZlebels gaxdis saarbitraJo ganxilvis romelime saxelmwif-osTan dakavSirebas.

eleqtronuli saarbitraJo ganxilvis adgilis gansazRvras literaturaSi sxvadasxva kriteriumebiT cdiloben: 1. instituciuri arbitraJis mier internetis gamoyenebiT davis ganxilvisas aseT adgilad iTvleba TviT saarbitraJo institutis adgilsamyofeli 2. im serveris adgilsamyofeli saxelmwifo, romliTac internet-arbitraJi sargeblobs.804 Ees kriterumebi praqtikaSi yovelTvis misaRebi ar aris. xSirad isec xdeba, rom internet-arbitraJs aranairi Sexeba ar aqvs im saxelmwifos teritoriasTan, sadac aris serveri, romliTac is sargeblobs.805

mxareebs unda SeunarCundeT ufleba, internetis gamoyenebiT saarbitraJo ganxilvis dros TviTonve gansazRvron, romeli saxelmwifos teritorias CaTvlian saarbitraJo ganxilvis adgilad.

AsaarbitraJo ganxilvis adgili aris samarTlebrivi kategoria, romelic saarbitraJo ganxilvis erT konkretul marTlwesrigTan kavSirs uzrunvelyofs. rogorc wesi, arbitrebi TavianTi uflebamosilebis mniSvnelovan nawils am adgilas axorcieleben, Tumca es savaldebulo ar aris. arbitraJs ufleba aqvs moawyos konsultacie-bi arbitrebs Soris an dakiTxos mowmeebi nebismier adgilas, sadac is miiCnevs mizanSewonilad. arbitrebs SeuZliaT saqonlis adgilze daTvalierebis, an dokumentebis gacnobis mizniT Seikribon nebismier adgilas. mxareebs unda ecnoboT amis Sesaxeb ise, rom maT SeZlon am saporceso moqmedebis ganxorcielebis adgilze gamocxadeba. amave dros saarbitraJo gadawyvetileba gamodis saarbitraJo ganxilvis adgilas.806

§2 arbitrebi saarbitraJo gadawyvetilebis samarTlianoba, kanoniereba da dasa-

buTebuloba uzrunvelyofili unda iyos. winaaRmdeg SemTxvevaSi es instituti masze dakisrebul funqciebs ver Seasrulebs da praqtikulad uvargis meqanizmad iqceva, rac modave mxareebis mier arbitraJis proceduris gamoyenebaze uaris Tqmas gamoiwvevs.

saarbitraJo gadawyvetileba is ZiriTadi dokumentia, romelic mxareTa SexedulebebSi arbitraJis avtoritets gansazRvravs, xolo arbitrebi is profesionalebi arian, romelTa mierac xdeba miRebuli gadawyvetilebis Camoyalibeba da dasabuTeba. zemoaRniSnulidan gamomdinare, arbitrebi saarbitraJo ganxilvis umniSvnelovanes mo-nawileebad unda CaiTvalon. arbitrebis mier saarbitraJo SeTanxmebis Sesabamisad miRebuli gadawyvetileba sabolooa da mxareebma is nebay-oflobiT unda Seasrulon. winaaRmdeg SemTxvevaSi aseTi gadawyvetileba iZulebiT iqneba aRsrulebuli Sesabamisi saxelmwifos mier. swored amitom, saarbitraJo institutis arCevisas mxareebi xSirad interesdeb-ian, rogoria arbitrTa daniSvnis procedura da maTi kompetencia,

804Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 98-99 805 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 98-99 806 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press, 2006, p. 76

ramdenad SesaZlebelia araobieqturi da mikerZoebuli arbitris ga-mowveva da a.S.

arbitrebisadmi, rogorc saarbitraJo ganxilvis monawile subieqtebisadmi gamocxadebuli ndoba maT udides pasuxismgeblobas akisrebs, amitom, maTTan dakavSirebuli zogierTi sakiTxi wydeba ar TviT arbitraJis, aramed yoveli konkretuli ganxilvisas kompetenturi sasamarTlos mier.

arbitri saarbitraJo ganxilvis centraluri figuraa. faqtobrivad saarbitraJo ganxilvis warmatebuloba swored maszea damokidebuli. sayovelTaod aRiarebuli Sefasebis Tanaxmad, arbitraJi iseTivea, rogoricaa arbitri (An arbitration is only as good as the arbitrator).807

rac ufro metia saerTaSoriso arbitrebis raodenoba ama Tu im saxelmwifodan, miT ufro popularuli da aRiarebulia es saxelmwifo, rogorc biznesis warmomadgenlebs, aseve iuristebs Soris. samwuxaroa, rom ICC arbitraJis monacemebiT 1995-2003 wlebSi ICC arbitraJs arc erTi qarTveli arbitri ar hyolia.808

arbitri - mxareTa warmomadgeneli Tu damoukidebeli msajuli

arbitris samarTlebrivi statusis gansazRvra tradiciulad aris

dakavSirebuli arbitraJis Sesaxeb arsebul TeoriebTan da arbitrisaTvis uflebamosilebis miniWebis gansakuTrebul wesTan.

saxelSekrulebo Teoriis farglebSi arsebobda ori klasikuri midgoma. pirvelis Tanaxmad, arbitraJi da saarbitraJo gadawyvetileba kvalificirdeba, rogorc Taviseburi kontraqti, SeTanxmeba, romelsac deben arbitrebi mxareTa davalebiT. am Teoriis mixedviT saarbitraJo gadawyvetileba sxva araferia, Tu ara samSvidobo SeTanxmeba.809

arbitrebis, rogorc mandator-rwmunebulebis Teoria gansakuTrebiT gavrcelda safrangeTSi. F. Merlen Tvlida, rom arbitrebi arian pirebi, romlebic asruleben mxareTa mier maTze saarbitraJo SeTanxmebiT dakisrebul movaleobebs.810

procesualisti braSe akritikebda saxelSekrulebo Teorias. mas miaCnda rom: 1. mandatori angariSvaldebulia marwmuneblis winaSe – arbitri moqmedebs damoukideblad 2. saarbitraJo gadawyvetileba miiReba xmaTa umravlesobiT, mandatorebi moqmedeben saTanado SeTanxmebis arsebobisas, erTxmad 3. rwmunebuli asrulebs imas, risi ga-keTeba marwmunebelsac SeuZlia, rasac ver vityviT mxareebze da arbi-trebze.811 rTulia, am argumentebs ar daeTanxmo. cxadia, arbitri ufro

807 Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international, 2005, p.147 808Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international, 2005, p.361 809Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник Москва, Издателъство БЕК, 2001, с. 139-140 810Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник Москва, Издателъство БЕК, 2001, с. 140 811Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс, Том 3, Учебник Москва, Издателъство БЕК, 2001, с. 140

metia, vidre mxaris warmomadgeneli. misi uflebamosileba mxareTa nebidan momdinareobs, Tumca SezRuduli ar aris am nebiT.

mniSvnelovania ganisazRvros, arbitris daniSvna mxolod kanoniT reglamentirebuli urTierTobaa, Tu arsebobs aseve saxelSekrulebo kavSiri. erTi mxriv arbitri aris piri, romelic ixilavs davas, meore mxriv ki is mxares uwevs momsaxurebas. Aam TvalsazrisiT arbitrsa da mxares Soris arsebuli urTierToba gulisxmobs saxelSekrulebo elementebis arsebobasac. iuridiul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom mxareTa Soris warmoiSoba ormxrivi saxelSekrulebo urTierToba, vinaidan davis monawilesa da arbitrs aqvT urTierTsanacvlo ufleba-movaleobani. Tu mxare arbitris daniSvnis uflebas gadascems sxva pirs, maSin aseTi xelSekruleba formdeba am pirsa da arbitrs Soris. Sveicarul literaturaSi aseTi xelSekruleba dakvalificirebulia, rogorc saagento SeTanxmeba, Tumca aqve imasac aRiareben, rom arbitri ar aris mxaris warmomadgeneli. arsebobs aseve mosazreba, rom es momsaxurebis gawevis Sesaxeb xelSekrulebaa. erT-erTi gavrcelebuli Sexedulebis Tanaxmad, es aris xelSekruleba sui generis.812

Tu saarbitraJo ganxilva mudmivmoqmedi saarbitraJo unstitutis mier aris organizebuli, maSin mxareebi saxelSekrulebo urTier-TobebSi imyofebian rogorc saarbitraJo institutTan, aseve arbi-trebTan. am xelSekrulebisaTvis specialuri forma gaTvaliswinebuli ar aris, misi arseboba yovelTvis igulisxmeba.813

germanul iuridiul literaturaSi bevri momxre hyavs mosazrebas, romlis Tanaxmadac arbitrebTan dadebuli xelSekruleba (roca davas ixilavs instituciuri arbitraJi), aris saarbitraJo institutsa da arbitrs Soris mesame pirebis (mxareebis) sasargeblod dadebuli xelSekruleba. Sutce ar eTanxmeba am Sexedulebas da miaCnia, rom arbitrTan dadebuli xelSekrulebidan gamomdinare uflebebisa da mova-leobebis gansazRvra da misi Sesruleba damokidebulia mxareebsa da arbitrebze.814

arbitrTan dadebuli xelSekruleba ZiriTadad momsaxurebaa, Tumca literaturaSi saubroben mis gansakuTrebul ormag bunebaze. germanel avtorTa erTi nawili Tvlis, rom is rogorc saproceso, aseve materialur-samarTlebrivi xelSekrulebaa.815 germaniaSi aseve miaCniaT, rom arbitrTan dadebuli xelSekruleba Tavsdeba samoqalaqo kodeqsiT (BGB) gaTavaliswinebuli ori xelSekrulebis, momsaxurebis (Dienst) da davalebis (Auftrag) farglebSi, imis mixedviT, xelSekruleba sasyidli-ania (entgeltlich) Tu usasyidlo (unentgeltlich). Sesabamisad gamoiyeneba BGB-s normebi.816

inglisuri sasamarTlo praqtikis mier ganviTarebuli mowesrigebis Tanaxmad, arbitri iseTive statusiT unda sargeblobdes, rogorc mosamarTle. niSandoblivia, rom saapelacio sasamarTlos am sakiTxze

812zambaxiZe Tamar, saerTaSoriso komerciuli arbitraJi (problemebi da perspeqtiva), profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba ”meridiani”, Tbilisi, 2004, gv. 87 813 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International, 2006, p. 374 814 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 40-41 815 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 92-93 816 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 102-103

Tavisi azri ar gamouTqvams. inglisuri doqtrina arbitrebsa da mxareebs Soris arsebul urTierTobas saxelSekrulebos uwodebs. aseTi urTierTobis arseboba ivaraudeba yvela mxaresa da yvela arbitrs Soris, miuxedavad imisa, mxareebi cal-calke niSnaven `TavianT” arbitr-ebs Tu - ara. rac Seexeba frangul sasamarTlo praqtikas, reimsis saapelacio sasamarTlom uaryo saxelSekrulebo urTierTobebis Teoria, vinaidan aseTi urTierToba ver iqneba mxareebsa da im arbitrs Soris, romelic sasamarTlos mier aris daniSnuli. am ukanasknelis honorarze uflebis dacva ki aucilebelia.817

rogorc Cans, dasmul SekiTxvaze calsaxa pasuxis gacema SeuZlebelia. sakiTxi kompelqsuri xasiaTisaa da aseTive midgomas moiTxovs. arbitri, romelic mxaris mier aris daniSnuli, valdebulia, keTilsindisierad Seasrulos Tavisi movaleoba SeTanxmebuli saz-Rauris sanacvlod. Aamave dros arbitris saqmis ganxilvisas da gadawyvetisas SezRuduli ar aris mxolod misi damniSvneli mxaris nebiT. man gadawyvetileba unda miiRos mtkicebulebaTa srulyofili da obieqturi gamokvlevisa da Sefasebis safuZvelze.

amgvarad, arbitrsa da mxares Soris arsebuli urTierTobebi moicavs rogorc saxelSekrulebo, aseve arasaxelSekrulebo elementebs, rac kanoniT, an saerTaSoriso xelSekrulebiT aris dadgenili. arbitris daniSvna

zogadi principis Tanaxmad, mxareebi aucileblad unda

monawileobdnen arbitrTa kolegiis formirebaSi, Tumca sxvadasxva reglamentebiTa da kanonmdeblobiT aseTi monawileobis xarisxi da forma gansxvavebulia.

arbitrebi SeiZleba dainiSnon mxareebis, sasamarTlos an mesame piris mier.818

arbitrebis nominireba (maTi dasaxeleba) unda ganvasxvavoT tribunalis (kolegiis) Semdgarad gamocxadebisagan. arbitrTa Semadgenlobis srulad formirebis Semdeg saarbitraJo process uZRvebian arbitrebi da ara mudmivmoqmedi arbitraJi, romelic arbitrTa Semadgenlobis formirebamde, rogorc wesi, TviTon wyvets saorganiza-cio sakiTxebs.819

mxareebs SeuZliaT arbitrebis daniSvna mesame miukerZoebel da damoukidebel pirs miandon. aseTi SeiZleba iyos magaliTad savaWro palata, avtoritetuli mosamarTle an sasamarTlos Tavmjdomare, romelsac ara rogorc saxelwifos warmomadgenels, aramed, rogorc obieqtur mesame pirs sTxoven, mxareTa nacvlad daniSnos arbitri (arbitrebi).820

saqarTvelos kanoni `kerZo arbitraJis Sesaxeb” iTvaliswinebs mxareTa mier arbitrTa Tanabari raodenobis arCevas. mxareTa mier warmodgenili arbitrebi TviTon niSnaven damatebiT wevrs. amasTan, mxareebs SeuZliaT SeaTanxmon arbitrTa mowvevis gansxvavebuli wesic.

817ix. Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006, s. 196-197 818 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 29 819 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International, 2006, p. 373 820 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 79

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonSi aRniSnulia, rom sami arbitridan TiTo iniSneba mxareTa mier. mxareTa mier daniSnuli arbitrebi ki niSnaven mesame arbitrs (muxli 13). amave kanonis me-5 muxlis Tanaxmad, mxare kargavs saarbitraJo SeTanxmebaze miTiTebis uflebas, Tu man dadgenil vadaSi ar daniSna arbitri.821

ICC-reglamentis me-8 muxlis Tanaxmad, roca saqmes sami arbitri ixilavs, arbitri Tavmjdomare iniSneba TviT arbitraJis mier, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmdebian. xolo Tu dava unda ganixilos erTma arbitrma da mxareebi 30 dRis ganmavlobaSi ver Tanxmdebian arbitris daniSvnaze, mas niSnavs TviT arbitraJi (e.i. arbitraJis administrirebaze pasuxismgebeli organo da ara arbitrTa Semadgenloba).

Tu mxareebs arbitrebis raodenoba ar SeuTanxmebiaT, ICC arbitraJi, rogorc wesi, niSnavs erT arbitrs, Tu ra Tqma unda saqmis garemoebebidan ar gamomdinareobs, rom sami arbitris daniSvna umjobesi iqneba. erTi arbitri iniSneba aseve maSin, roca davis sagnis Rirebuleba erT milion dolars ar aRemateba.822

sakmaod sainteresod aris gadawyvetili arbitrebis arCevis wesi niderlandebis saarbitraJo institutis reglamentSi. am institutis administratori mxareebs ugzavnis arbitrTa sias. Tu dava ganixileba erTi arbitris mier, siaSi unda iyos aranakleb sami kandidati, xolo Tu dava ganixileba kolegiis mier, maSin siaSi unda iyos aranakleb cxra kandidati. mxareebma erTmaneTisagan damoukideblad unda airCion arbitrebi, an unda miuTiTon, rigis mixedviT romels mianiWebdnen upi-ratesobas. am monacemebis mixedviT saboloo gadawyvetilebas TviT saarbitraJo instituti iRebs.823

germanuli saarbitraJo instituti saarbitraJo pretenziis mopasuxisaTvis gadagzavnasTan erTad sTxovs am ukanasknels, daasaxelos arbitri (reglamentis muxli 12.1). amasTan, Tu maTi damoukidebloba da miukerZoebloba eWvs ar iwvevs, mxareTa mier dasaxelebul arbitrebs daniSnavs saarbitraJo institutis generaluri mdivani (reglamentis muxli 17.1).

londonis saerTaSoriso saarbitraJoO sasamarTlos reglamentis midgoma arbitrebis daniSvnasTan dakavSirebiT imperatiulia. aq arbitris daniSvnis ufleba mxolod TviT saarbitraJoO instituts aqvs, Tumca am dros aucileblad gaTvaliswinebuli unda iyos mxareTa nebismieri werilobiTi SeTanxmeba. aqvea CamoTvlili is kriteriumebic, romlebic savaldebuloa arbitraJisaTvis arbitrTa daniSvnisas. esenia: garigebis arsi, davis arsi da garemoebebi, mxareTa moqalaqeoba, adgil-samyofeli, ena da modave mxareTa raodenoba, Tu is orze metia (reglamentis muxli 5.5).

sanam arbitrs daniSnavdes, parizis saerTaSoriso sarbitraJoO sasamarTlo Seagrovebs informacias Sesabamisi qveynis savaWro-samrewvelo palatis meSveobiT (reglamentis muxli 9.3), xolo Tu arbitri samia da adgili aqvs mosarCeleTa, an mopasuxeTa simravles,

821 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 95 822 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 414 823Василъев .Е.А Формирование состава Арбитража. Квалификация арбитров, ~Актуальные вопросы международного коммерческого арбитража~, Москва, 2002, стр. 56

maSin isini maTi raodenobis miuxedavad niSnaven TiTo arbitrs (re-glamentis muxli 10.1).

saarbitraJo instituts SeiZleba hqondes arbitrTa sia, romelsac is iyenebs arbitrTa daniSvnisas, Tumca es ar niSnavs mxolod siaSi arsebuli pirebis daniSvnis savaldebulobas. TiTqmis yvela cnobili arbitraJi aRar sargeblobs winaswar Sedgenili savaldebulo siebiT. gansxvavebuli midgoma aqvs ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatis saerTaSoriso komerciul arbitraJs. misi reglamentiT, Tu ar-bitrs niSnavs arbitraJi, maSin is aucileblad Tavisi siidan unda da-niSnos. rusul iuridiul literaturaSi aseTi mowesrigeba dadebiTad aris Sefasebuli.824

saarbitraJo institutis mier Sedgenili arbitrTa sia savaldebulo iyo modave mxareebisTvisac. mxares arbitri unda daesaxelebina mxolod im pirTa wridan, romelic arbitraJis mier iyo Seyvanili arbitrTa siaSi. pirvelad rusuli mudmivmoqmedi arbitraJebis istoriaSi axalma reglamentma arbitrTa sia mxaree-bisaTvis fakultaturad aqcia.825 rogorc Cans, rusuli saarbitraJo praqtikac nel-nela iziarebs arsebul tendencias arbitrTa siebis fakultaturobasTan dakavSirebiT.

internetSi, saarbitraJo ganxilvis mxareTaTvis SeTavazebisas, arbitraJs aseve aqvs arbitrTa sia. mxareebs SeuZliaT arbitrebi airCion mxolod am siidan. aseTi midgoma ZiriTadad internetSi davebis ganxilvis specifikiT aris ganpirobebuli: arbitri mxolod Sesabamisi dargis mcodne ki ar unda iyos, aramed davebis eleqtronuli formiT ganxilvisa da gadawyvetis specifikaSic unda erkveodes.826

rogorc wesi, arbitrebis daniSvnaSi davis yvela mxare unda monawileobdes. Tu erT-erTi mxare ar daniSnavs arbitrs, maSin, inglisuri kanonis Tanaxmad, meore mxares SeuZlia rom moiTxovos „Tavisi“ arbitris mier davis erTpirovnulad ganxilva. Mmodeluri kanoni msgavs normas ar Seicavs.827 Tu mxare am Setyobinebis miRebidan Svidi dRis vadaSi ar daniSnavs arbitrs da amis Sesaxeb ar acnobebs me-ore mxares, maSin erT-erTi mxaris mier daniSnuli arbitris gadawyvetileba savaldebulo iqneba mxareebisTvis. mxares, romelsac ar dauniSnavs arbitri, meore mxarisaTvis Sesabamisi Setyobinebis gagzavnis Semdeg SeuZlia mimarTos sasamarTlos arbitris daniSvnis gauqmebis moTxovniT.828

Sveicariis saarbitraJo reglamentis me-6 muxlis Tanaxmad, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan, iniSneba erTi arbitri. Tu mxareebma im dRidan 30 dRis ganmavlobaSi, rodesac miiRes savaWro palatis gadawyvetileba davis erTi arbitris mier ganxilvis Sesaxeb,

824 Василъев .Е.А Формирование состава Арбитража. Квалификация арбитров, ~Актуальные вопросы международного коммерческого арбитража~, Москва, 2002, стр. 61 825 Комаров А С Международный Коммерческий Арбитражный Суд при Торгово- Промышленной Палате Российской Федерации к 70-летию образования, ~Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража~, Москва, 2002 826Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg, 2004, s. 93 827 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 11 828 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 59

ver SeZles arbitris kandidaturaze SeTanxmeba, maSin am erT arbitrs niSnavs savaWro palata.829

arbitrebis daniSvnis problema gansakuTrebiT arsebobs saarbitraJo ganxilvis dros mxareTa simravlisas. ASveicaruli saarbitraJo reglamenti am problemas Semdegnairad wyvets: Tu mxareebi arbitrebis daniSvnis proceduraze ar SeTanxmebulan mosarCeleTa jgufs da mopasuxeTa jgufs ufleba aqvT daniSnon TiTo arbitri. TiToeul mxares arsebul jgufs amisTvis 30 dRe aqvs. Tu mxare an mxar-eTa jgufi ver daniSnavs arbitrs am vadaSi, maSin savaWro palatas SeuZlia, TviTonve daniSnos samive arbitri da gansazRvros, romeli iqneba maT Soris Tavmjdomare.830

zemoaRniSnuli norma ar awesrigebs iseT SemTxvevas, roca erT-erTma mxarem (mosarCeleebis an mopasuxeebis jgufma) daniSna arbitri, magram meore mxares arsebulma jgufma es vada uSedegod gauSva. am SemTxvevaSi savaWro palatas SeuZlia erT-erTi jgufis mier arCeuli arbitric ar miiRos mxedvelobaSi da TviTonve daniSnos samive arbitri. gamodis, rom Mmxares, romelmac yvelaferi reglamentis Sesabamisad gaa-keTa, uars eubnebian mis kandidaturaze mxolod imis gamo, rom misma mowinaaRmdegeebma ver SeZles arbitris daniSvna. Aam muxlis komentarSi aRniSnulia, rom savaWro palatas SeuZlia daniSnos samive arbitri da valdebuli ar aris ase moiqces. es savaWro palatas saSualebas aZlevs imoqmedos yovel konkretul SemTxvevaSi saqmis faqtobrivi garemoebebis gaTvaliswinebiT. garda amisa, roca samive arbitri daniSnulia palatis mier, mxareebi Cayenebulni arian Tanasworuflebian mdgomareobaSi, rac gamoricxavs Dutco saqmeze gamotanili gadawyvetilebis negatiur efeqts.831 mxareTa monawileoba arbitrebis daniSvnaSi arbitraJis erT-erTi konstituciuri principia. ganurCevlad yvela mxarisaTvis am uflebis CamorTmeva da deklarireba, rom amiT mxareebi Tanabar mdgomareobaSi arian Cayenebulni, calmxriv midgomad unda CaiTvalos.

Dutco saqmeze safrangeTis sakasacio sasamarTlos gadawyvetileba sayovelTaod aris cnobili. Dutco-m, Simens-mada BKMI-m Seqmnes konsorciumi erTiani biznes-proeqtis gansaxorcieleblad. Kkonsor-ciumis (amxanagobis) xelSekrulebis Tanaxmad TiToeul monawile mxares unda Seesrulebina samuSaoebis garkveuli nawili. saarbitraJo SeTanxmebis mixedviT dava unda gadaewyvita ICC reglamentis Sesabamisad daniSnul sam arbitrs. saarbitraJo ganxilvis adgili iyo parizi. davis warmoSobis Semdeg Dutco-m waradgina saarbitraJo pretenzia Simens-is da BKMI-is winaaRmdeg da daniSna arbitri. Simens da BKMI (mopasuxeebi) kategoriulad acxadebdnen, rom maT ar SeuZliaT SeTanxmdnen arbitris kandidaturaze imis gamo, rom konsorciumis xelSekrulebidan gamomdi-nare gansxvavebuli interesebi aqvT. ICC arbitraJma aseve kategoriulad moiTxova orive mxarisagan erTi arbitris daniSvna, rac Simens-ma da BKMI-m gaakeTes kidec, Tumca protesti ar daufaravT. arbitrebma Tavisi kompetencia davis ganxilvasTan dakavSirebiT cnes im safuZvliT, rom mxareTa Soris arsebuli saarbitraJo SeTanxmebis dadebisas

829 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 63 830 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 72 831Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 88

mxareebs unda gaeTvaliswinebinaT, rom arbitrTa raodenobis samiT gansazRvris gamo or maTgans mouwevda erTi arbitris daniSvna. Simens-ma da BKMI-m moiTxoves gadawyvetilebis gauqmeba üparizis saapelacio sasamarTloSi, romelmac maTi moTxovna ar daakmayofila. sasamarTlos azriT, saarbitraJo SeTanxmeba gulisxmobda ori mopasuxis valde-bulebas, daeniSnaTG erTi arbitri. safrangeTis sakasacio sasamarTlom gaauqma saarbitraJo gadawyvetileba da miuTiTa, rom mxareebi unda sar-geblobdnen TanasworuflebianobiT arbitrebis daniSvnisas, rac sajaro wesrigis Semadgenel nawils warmoadgens da am uflebaze uaris Tqma ar SeiZleba namdvili iyos im saarbitraJo SeTanxmebis mixedviT, romelic davis warmoSobamde daido.832

gansxvavebulia Sveicaruli sasamarTloebis midgoma, romelic naTlad dafiqsirda Westland-is saqmeze. mosaCelem ICC arbitraJis reglamentis Sesabamisad daiwyo dava eqvsi mopasuxis winaaRmdeg, ris Semdegac ICC arbitraJma TviTon daniSna erTi arbitri eqvsive mopasuxis nacvlad. AerT-erTma mopasuxem mimarTa Jenevis sasamarTlos da ganacxada, rom mosarCeles SeeZlo gavlena moexdina arbitrebze. Jenevis sasamarTlom uaryo es argumenti da miuTiTa, rom ramdenime mxaris saxeliT erTi arbitris daniSvna ar arRvevs sajaro wesrigs. mxolod is faqti, rom mosarCeles mieca saSualeba daeniSna erTi arbitri ar niSnavs, rom mas gavlena hqonda arbitrebze. miT umetes, rom arbitrebis damoukidebloba da miukerZoebloba eWvis qveS ar damdgara.833

Dutco-s saqmeze mniSvnelovania ori faqti. pirveli is, rom davaSi monawileobs sami mxare. Simens da BKMI kategoriulad acxadebdnen, rom maT ar SeuZliaT SeTanxmdnen arbitris kandidaturaze imis gamo, rom maT aqvT gansxvavebuli interesebi konsorciumis xelSekrulebidan gamomdinare. Sesabamisad, meore faqti is aris, rom samive mxares aqvs gansxvavebuli interesi. am faqtebis Sefasebisas safrangeTis sakasacio sasamarTlos pozicia principulad misaRebad unda CaiTvalos. saarbitraJo institutis mier arbitris daniSvniT mopasuxeebs waerTvaT arbitris wardgenis ufleba da amaSi maTi brali namdvilad ar arse-bobda. Aaravin aris valdebuli, sakuTari pozicia SeaTanxmos sxvasTan mxolod imis gamo, rom maT saarbitraJo ganxilvaSi erTnairi (mopasuxis) statusi aqvT.

rogorc Cans, aq gadamwyvet rols mxareTa interesebi unda TamaSobdes. Tu ramdenime mosarCelidan an mopasuxidan erT-erTs sxvebis msgavsi saproceso statusi (mosarCelis an mopasuxis), magram gansxvavebuli interesi aqvs, maSin mas aucileblad unda mieces arbitris damoukideblad daniSvnis ufleba. aseTi midgoma mxareTa Tana-sworobis principidan gamomdinareobs, rac saerTaSoriso sajaro wesrigis Semadgenel nawilad ganixileba. saR azrs moklebulia arbitris saerTo kandidaturis SesaTanaxmeblad vadis micema mxareebisaTvis, romlebsac sawinaaRmdego interesebi aqvT da amis gamo erTmaneTis nebismier moqmedebasa Tu SeTavazebas eWvis TvaliT uyureb-en.

Tu ramdenime mopasuxes saerTo interesi aqvs, maT unda daniSnon erTi arbitri, miuxedavad maTi raodenobisa. roca interesebi erTnairia,

832 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International, Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 80 833 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International, Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf , 2005, p. 80-81

arc arbitris kandidaturis SeTanxmeba iqneba Zneli. Tu aseTi SeTanxmeba mainc ver moxerxda, am dros saarbitraJo institutis mier arbitris daniSvna misaRebad unda CaiTvalos.

aseT mowesrigebasac aqvs nakli da is mxareTa interesis, rogorc kriteriumis arasakmaris gansazRvrulobaSi gamoixateba. roca saarbitraJo ganxilva arc ki dawyebula da masSi orze metma subieqtma unda miiRos monawileoba, yovelTvis ver moxerxdeba dazusteba, visi interesebi emTxveva erTmaneTs da visi – ara. albaT es sakiTxi yovel konkretul SemTxvevaSi saqmis garemoebebis gaTvaliswinebiT unda gadaw-ydes.

Sveicariis saarbitraJo reglamentis me-5 muxlis Tanaxmad, mxareTa mier arCeul arbitrebs, anu ukve formirebul saarbitraJo Semadgenlobas, sWirdeba dasturi (confirmation) savaWro palatisgan. palatis mxridan dasturis miRebis Semdeg arbitrebis arCeva iTvleba iuridiulad namdvilad. amave dros, savaWro palatas ufleba aqvs safuZvlis miTiTebis gareSe uari Tqvas konkretuli piris arbitrad damtkicebaze. aseTi uaris Tqmamde palatas SeuZlia moiwvios mxare an mxareebi, an arbitrebi raTa arCeul iqnes Sesabamisi arbitri, Tumca Tu palata saWirod CaTvlis, mas TviTonac SeuZlia pirdapir daniSnos arbitri.834

Aes norma sagrZnoblad afarToebs savaWro palatis ufleba-mosilebebs. Mmas SeuZlia ara mxolod ar daamtkicos mxaris mier dasa-xelebuli arbitri, aramed saerTod ar misces mxares raime ganmarteba amgvar gadawyvetilebasTan dakavSirebiT da misi mosazrebebis mosmenisa da gaTvaliswinebis gareSe sakuTari iniciativiT daniSnos sxva arbitri.

saarbitraJo instituti, romelsac ndobis SenarCuneba unda, ase ar unda moiqces. procedurasTan dakavSirebuli mniSvnelovani gadawyvetilebebi mxareTa poziciebis mosmenis gareSe ar unda miiRebodes. amave dros, saarbitraJo institutisa da reglamentis arCe-visas mxareebma aucileblad unda gaiTvaliswinon is samarTlebrivi Sedegebi, romelic maT aseT arCevans mohyveba.

arbitrTan dadebuli xelSekruleba

arbitrTan saxelSekrulebo urTierTobebis samarTlebriv safuZ-

vels saarbitraJo SeTanxmeba warmoadgens, xSirad saarbitraJo SeTanxmebiT gansazRvrulia saarbitraJo ganxilvis vadebi, am vadis amowurva ki TavisTavad gulisxmobs arbitrTan dadebuli xel-Sekrulebis vadis amowurvas.835

arbitrTan dadebuli xelSekruleba formis mimarT specialur moTxovnebs ar eqvemdebareba. Sesabamisad, arbitris uflebamosilebebis Sesrulebaze Tanxmobis gacemis Semdeg es xelSekruleba dadebulad iTvleba.836

germanuli samarTali dums arbitrTan dadebuli xelSekrulebis formasTan dakavSirebiT. literaturaSi aRniSnaven, rom ad-hoc arbit-raJis dros es xelSekruleba sasurvelia werilobiTi formiT

834 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 45 835Sdr. Schütze, A Rolf Schiedgericht und Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 39 836 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 44

arsebobdes. saarbitraJo institutebi arbitrebs sTxoven werilobiT Tanxmobas arbitris uflebamosilebis SesrulebasTan dakavSirebiT,837

arbitrebTan ideba damoukidebeli werilobiTi xelSekruleba, an aseTi xelSekruleba dadebulad iTvleba arbitris mier Tavisi fun-qciebis SesrulebasTan erTad. instituciuri arbitraJis reglamentebi da wesdebebi xSirad xelSekrulebis nacvlad awesrigeben arbitrebTan samarTlebrivi urTierTobebis sakiTxebs. cxadia, aseT rames adgili ver eqneba ad-hoc arbitraJis mier saqmis ganxilvis dros. Aamitom, ukanasknel SemTxvevaSi arbitrebTan Sesabamisi kontraqtis dadebas da maTi uflebamosilebebis detalur SeTanxebas gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs, imdenad gansakuTrebuli, rom germanuli doqtrina da praqtika konkretul rCevebsac ki iZleva, ras unda Seicavdes arbitrTan dadebuli xelSekruleba.838

ad-hoc saarbitraJo ganxilvis dros mxareTa da arbitrTa uflebebisa da valdebulebebis gansazRvra xelSekrulebiT unda moxdes. germaniaSi Tvlian, rom insitituciuri arbitraJis mier saqmis ganxilvisas am xelSkrulebas ar aqvs didi mniSvneloba. am SemTxvevaSi saarbitraJo instituti kisrulobs saorganizacio sakiTxebis mogvarebas. magaliTad, arbitrTa honorarebze calke SeTanxmeba saWiro ar aris im ubralo mizezis gamo, rom saarbitraJo instituts TviTon aqvs arbitrebis honorarebis sakiTxi mowesrigebuli. Aam dros ufro mniSvnelovania mxareebsa da saarbitraJo instituts Soris arsebuli xelSekruleba saarbitraJo ganxilvis organizebasTan dakavSirebiT.839

saarbitraJo SeTanxmebaSi arbitris saxelisa da gvaris miTiTeba, anu misi daniSvna, jer kidev ar niSnavs arbitris valdebulebis warmoSobas. Mmisi Tanxmobis gareSe arbitris valdebulebebi da Sesabamisad uflebebi, ar warmoiSoba. Tanxmoba dumiliTac daiSveba, roca arbitri faqtiurad Seudgeba Tavisi ufleba-movaleobebis ganxorcielebasa da Sesrulebas.840

xelSekrulebis arseboba gulisxmobs mxareTa solidarul pasuxism-geblobas.841 saxelSekrulebo urTierTobebis arseboba ivaraudeba yvela arbitrsa da mxares Soris da ara mxolod arbitrsa da mis damniSvnel mxares Soris.842 sxvagvarad arbitris pasuxismgebloba damaxinjebuli formiT iqneboda gagebuli. TiToeuli mxare pasuxismgebelia ara mxolod mis mier daniSnuli arbitris, aramed yvela im arbitris winaSe, romelmac monawileoba miiRo davis ganxilvasa da gadawyvetaSi.

arbitrTan dadebuli xelSekruleba SeiZleba Sewydes arbitris gardacvalebiT, an misi qmeduunarobis dadgomiT. Mmxaris gardacvaleba

837Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 170 838 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 75 am dros gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom ar gamorCes arbitrTan dadebuli xelSekrulebis mimarT gamosayenebeli samarTlis arCeva am xelSekrulebidan gamomdinare davis warmoSobis SemTxvevisaTvis 839Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 166 840Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 169 841 Schütze, A Rolf Schiedgericht und Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 42 842 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 76 aseve: Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 90

an qmeduunarod gaxdoma am xelSekrulebis Sewyvetas ar gamoiwvevs. igive wesi gamoiyeneba, roca mxaris qonebaze ixsneba gakotrebis saqmis warmoeba.843

germaniaSi saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisas arbitrTan dadebuli xelSekruleba eqvemdebareba saerTaSoriso kerZo samarTlis normebs. rogorc wesi, am dros mxareTa arCevans aqvs gadamwyveti mniSvneloba. xelSekrulebis mimarT gamoiyeneba mxareTa mier arCeuli samarTali.844

arsebobs mosazreba, rom arbitrebTan dadebuli xelSekruleba, eqvemdebareba saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebel samarTals. Tu mxareebs Sesabamisi samarTali ar aurCeviaT, maSin im saxelmwifos samarTals, sadac saarbitraJo gadawyvetileba iyo gamotanili.845

magaliTad, Tu saarbitraJo SeTanxmeba arsebobs berZnul da amerikul mxareebs Soris da igi eqvemdebareba berZnul samarTals, magram arbitrebi germanelebi arian, maSin mxareebsa da arbitrebs Tavisuflad SeuZliaT maT Soris arsebuli xelSekruleba germanul samarTals dauqvemdebaron. Svabi da valteri arbitraJis cnobili saxelmZRvanelos pirvel da meore gamocemebSi aviTarebdnen mosazrebas, rom arbitrebTan dadebuli xelSekrulebis mimarT unda iqnes gamoyene-buli is samarTali, romelsac saarbitraJo SeTanxmeba eqvedebareba. Ees mosazreba moyvanili magaliTidan gamomdinare uaryofilia TviT avtorebis mier. Tu arbitrTan dadebuli xelSekrulebis mimarT gamosa-yenebeli samarTliT gansazRvruli ar aris, maSin es xelSekruleba unda daeqvemdebaros im samarTals, romlis mixedviTac moxda arbitrTa Semadgenlobis formireba, e.i. gamosayenebel saproceso samarTals. Svabi da valteri ufro Sorsac midian da aRniSnaven, rom arbitrTan dadebuli xelSekrulebis materialursamarTlebrivi nawili (arbitrTa honorarebi, maTi pasuxismgebloba da a.S.) SeiZleba absoluturad sxva samarTals daeqvemdebaros.846gamodis, rom arbitrTan dadebuli xelSekruleba erTsa da imave dros eqvemdebareba erT saproceso da meore materialur samarTals. D

materialur da saproceso samarTlad kvalifikacia formaluria. yvela moqmedi marTlwesrigi am sakiTxs Taviseburad wyvets. magaliTad, SeiZleba dadges sakiTxi saarbitraJo xelSekrulebidan gamomdinare moTxovnis xandazmulobasTan dakavSirebiT. xandazmuloba zogierTi saxelmwifos samarTalSi saproceso institutia, zogierTis samarTalSi ki - materialuri. Tu mxareebi gansxvavebuli sistemis mqone saxelmw-ifoTa samarTals airCeven, maSin gaugebroba gardauvali iqneba: erTi saxelmwifos materialuri samarTali SeiZleba moicavdes xanda-zmulobasTan dakavSirebuli urTierTobebis regulirebas, meore saxel-mwifos saproceso samarTali ki xandazmulobas saproceso institutad moiazrebdes da gulisxmobdes am sakiTxis gansxvavebul mowesrigebas. gasaTvaliswinebelia is garemoebac, rom xandazmulobis maregulirebe-li normebi, rogorc wesi, imperatiulia da maTi mxareTa SeTanxmebiT Secvla ar SeiZleba.

843 Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 179 844 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 45 845Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main, 2006, s. 167 846 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 418

praqtikaSi arbitrebTan dadebuli xelSekrulebebis samarTlis aseTi detaluri gansazRvra ar xdeba. Ggermaneli avtorebis mier moyvanili magaliTi absoluturad hipoTeturia. igive SeiZleba iTqvas mTel am msjelobazec.

gamosayenebeli samarTlis koliziuri bmis gaxleCa obieqturi aucileblobiT unda iyos nakarnaxevi da ara Teoriuli wiaRsvlebis ganviTarebis surviliT. xelSekrulebis sxvadasxva nawilis mimarT sxvadasxva gamosayenebeli samarTlis arCeva gamarTlebulad maSin unda CaiTvalos, rodesac saxezea kompleqsuri saerTaSoriso proeqti, romlis sxvadasxva nawili sxvadasxva saxelwifos teritoriaze xorcie-ldeba, an arsebobs aseTi gaxleCis sxva obieqturi safuZvlebi. arb-itrTan dadebuli xelSekruleba ar miekuTvneba aseT xelSekrulebaTa kategorias. mxareTa valdebulebas, gadaixadon Sesabamisi honorari, Seesabameba arbitris valdebuleba, keTilsindisierad Seasrulos Tavisi movaleoba. arbitrTan dadebuli xelSekrulebis mimarT sxva kiTxvebi ar warmoiSoba.

arbitrTan dadebuli xelSekrulebis saarbitraJo ganxilvasTan, an saarbitraJo SeTanxmebasTan dakavSireba savaldebulo ar aris. misi Sesruleba an Seusrulebloba SeiZleba Sefasdes mxareTa mier arCeuli samarTlis mixedviT, xolo aseTi arCevanis ararsebobisas koliziur samarTlis Sesabamisi normebis mixedviT iseve, rogorc nebismieri sxva xelSekrulebis SemTxvevaSi.

arbitris kompetencia saarbitraJo ganxilvisas

arbitrTa Semadgenlobis uflebamosilebis farglebis gansazRvras

udidesi praqtikuli mniSvneloba aqvs. saarbitraJo ganxilvis procedurul niuansebs SeuZliaT gavlena iqonion saboloo gadawyvetilebaze, amitom saerTaSoriso saarbitraJo institutebis reglamentebi Seicaven Sesabamis normebs arbitrTa kompetenciasTan dakavSirebiT.

zogadi principis Tanaxmad, arbitri valdebulia mxareebs miawodos nebismieri informacia, romelmac SeiZleba gaaCinos eWvi mis damoukideblobasa da miukerZoeblobasTan dakavSirebiT. Ees valdebuleba arbitrs aqvs rogorc Tavidan, aseve mTeli saarbitraJo ganxilvis mimdinareobisas mis dasrulebamde da gadawyvetilebis gamotanamde.847

samarTlianad da miukerZoeblad moqmedeba (to act fairly and impartially) arbitraJis erT-erTi mniSvenlovani valdebulebaa, romelsac inglisuri saarbitraJo kanonmdebloba ganamtkicebs.848 Aam valdebulebis arseboba civilizebuli saxelmwifoebis samarTalsa da sasamarTlo praqtikaSi sadavo ar aris.

ICC arbitraJis reglamentis Tanaxmad, samdivnodan saqmis miRebisTanave, warmodgenili mtkicebulebebis, an mxareTa gancxadebebis safuZvelze arbitrebi adgenen dokuments, romelic gansazRvravs am saqmeze maT uflebamosilebas. es dokumenti unda Seicavdes Semdeg monacemebs: mxareTa sruli dasaxeleba da misamarTi, mxareTa misama-rTebi, romlebzec unda gaigzavnos saarbitraJo ganxilvisaTvis 847Sdr UNCITRAL 1976 muxli 9, aseve Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 8 848 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 90

aucilebeli cnobebi da Setyobinebebi, moTxovnebisa da im gadawyveti-lebebis mokle daxasiaTeba, romelTa miRebasac mxareebi iTxoven ZiriTadi da Segebebuli sarCelis moTxovnis Tanxobrivi raodenobis miTiTebiT, sakiTxTa CamonaTvali, romlebic unda gadawydes arbitrTa mier (moiTxoveba mxolod im SemTxvevaSi, Tu arbitrebi amas zedmetad ar miiCneven), arbitrTa sruli saxeli, Tanamdeboba da misamarTi, detalebi gamosayenebel saproceso normebTan dakavSirebiT da saarbi-traJo Semadgenlobis uflebamosileba, imoqmedos rogorc `megobrulma Suamavalma,~ an gadawyvitos dava ex aequo et bono.

msgavs mowesrigebas Seicavs londonis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlos reglamentis 22-e muxli, romelic gamosayenebeli samarTlis imperatiuli normebis dacvis pirobiT arbitraJs aniWebs garkveul uflebamosilebebs imis gaTvaliswinebiT, rom TiToeul mxares unda mieces saSualeba, gamoxatos Tavisi mosazreba gadasawyvet sakiTxTan dakavSirebiT.

saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis eqskluziuri uflebamosileba mxolod arbitrebs aqvT. Pparizis saapelacio sasamarTlos ganmartebiT, gadawyvetileba gamoaqvT arbitrebs da ara saarbitraJo institutebs, rogoricaa magaliTad ICC.849

arbitris gansxvavebuli azri (Dissenting opinion) da misi werilobiT Ca-moyalibebis ufleba saarbitraJo reglamentebiT gaTvaliswinebuli ar aris. aseTi uflebis arseboba sadaoa.850

UNCITRAL-1976 da modeluri kanoni ar aregulirebs arbitris gansxvavebuli azris sakiTxs. sandersi Tvlis, rom arbitrs ar unda mieces gansxvavebuli azris Camoyalibebis ufleba. Tu misi argumentebi gadawyvetilebaSi moyvanilia, magram uaryofilia umravlesobis mier, maSin am argumentebis damatebiT gameoreba saWiro ar aris.851

germanuli saarbitraJo kanonmdeblobis da DIS-reglamentis Tanaxmad, Tu romelime arbitri uars ganacxadebs gadawyvetilebis miRebaSi monawileobaze, darCenilma arbitrebma unda miiRon monawileoba saqmis gadawyvetaSi. Tu arbitri saarbitraJo ganxilvaSi monawileobaze uars acxadebs, maSin darCenil arbitrebs ar aqvT ganx-ilvis gagrZelebis ufleba. am SemTxvevaSi unda moiwvion misi Semcvle-li arbitri.852 roca arbitri uars acxadebs konkretuli sakiTxebis gadawyvetaSi monawileobaze, maSin danarCeni arbitrebis xelmowera gadawyvetilebaze savsebiT sakmarisia, im pirobiT, rom gadawyetilebaSi iqneba miTiTeba mizezebze, romelTa gamoc erT-erTi arbitris xelmowera ar aris dafiqsirebuli.853

inglisuri samarTlisaTvis damaxasiaTebeli Taviseburebaa e.w. Umpire-is instituti. merkini aRniSnavs, rom es inglisuri saarbitraJo samarTlis erTerTi tradiciaa. Umpire iTargmneba, rogorc arbitri an

849 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 125 850 Die Vereinbarung der Zuständigkeit eines institutionellen Schiedsgerichts – probleme der Redaktion der Schiedskalusel wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts, s. 153 851 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 38 852 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International, 2006, p. 550 853 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International, 2006, p. 553

Suamavali, magram misi funqciebi Cveulebrivi arbitrebis funqciisagan gansxvavdeba da yvelaze axlosaa arbitri Tavmjdomaris kompetenciasTan. aSS-Si es sityva swored arbitri Tavmjdomaris aR-saniSnavad gamoiyeneba. Umpire gadawyvetilebis miRebaSi uSualod arasdros ereva, Tumca mas aucileblad unda gaegzavnos saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebuli yvela dokumenti. Tu arbitrebi ver miiReben gadawyvetilebas arbitraJTan dakavSirebul romelime sakiTxze, isini mimarTaven Umpire-s, ris Semdegac es ukanaskneli gadaayenebs arbitrTa Semadgenlobas da CamoarTmves maT gadawyvetilebis miRebis uflebas. am dros is moqmedebs, rogorc mxareTa mier daniSnuli erTa-derTi arbitri. Tu arbitrebi ver Tanxmdebian, unda mimarTon Umpire-s, Tu - ara, maSin erT-erT mxares ufleba aqvs sasamarTloSi moiTxovos, rom Umpire-s mieniWos arbitrebis daTxovnisa da gadawyvetilebis erTpirovnulad miRebis ufleba.854

inglisuri kanoni Seicavs sakmaod detalur regulirebebs zogadad arbitrebTan da konkretulad arbitri Tavmjdomaris funqciebTan dakavSirebiT. kerZod, mxareebs SeuZliaT SeTanxmdnen arbitri Tavmjdomaris uflebamosilebebze. Tu aseTi SeTanxmeba ar arsebobs, arbitrebi gadawyvetilebas iReben yvela sakiTxze xmaTa umravlesobiT, arbitrTa erTsulovani, an umravlesobis erTiani azris ararsebobis SemTxvevaSi - arbitri Tavmjdomaris pozicia, gadamwyvetia.855

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis Tanaxmad, arbitraJi ufleba-mosilia proceduruli sakiTxebis gadawyveta miandos arbitr- Tavmjdomares, Tumca, amave dros, mxaris (an rogorc komentarSi miuTiTeben mxaris mier daniSnuli arbitris) iniciativiT arbitraJma SeiZleba ganixilos da Secvalos arbitri-Tavmjdomaris mier saproceso sakiTxze miRebuli gadawyvetileba.856

arbitris pirovnuli Tvisebebi

arbitrebi saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis centralur

figurebs warmoadgenen. maTzea damokidebuli rogorc ganxilvis mimdinareobis, aseve saboloo gadawyvetilebis xarisxi. Sesabamisad, arbitrebis arCevis obieqturi kriteriumebis SerCeva da dazusteba Tanamedrove saerTaSoriso arbitraJis erT-erTi aqtualuri problemaa.

saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisas bevri ram aris damokidebuli arbitrTa kvalifikaciaze, maT saqmian Tu pirad Tvi-sebebze, pasuxismgeblobis grZnobaze. aqedan gamomdinare mxareebs xSi-rad aqvT survili SeaTanxmon ara mxolod raodenoba, aramed arbitrTa profesia da saqmiani Tvisebebic ki.

arbitris arCeva gadamwyvet rols TamaSobs saarbitraJo procesis warmatebiT an warumateblad dasrulebaSi. Aaqedan gamomdinare, saWiroa im kriteriumebis dazusteba, romlebic SeiZleba misaRebad iqnes miCneuli. aseve mniSvnelovania, rogor da ra moculobiT unda ganxorcieldes arbitrad dasaniSni kandidaturis pirovnebis detaluri SerCeva-Semowmeba (due deligence). aseve aucilebelia yuradRebis

854 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 65 855 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 64 856 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess , Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 281

gamaxvileba mxareTa mier dasaniSni arbitrebis “damoukideblobasa da miukerZoeblobaze” kandidaturebis SerCevis procesSi.857

arbitrebi ar axorcieleben marTlmsajulebas. Mmiuxedavad amisa, maTi funqciebi da statusi gansxvavebulia biznesis momsaxurebiT dasaqmebuli sxva pirebisagan da ufro axlosaa sasamarTlos funqciebTan.

gansakuTrebiT xSirad adareben erTmaneTs arbitrebisa da im eqspertebis saqmianobas, romelTa daskvnebi mxareTa Soris warmoSobili uTanxmoebis aRmofxvras emsaxureba. am SemTxvevaSi iqmneba eqspertis mier davis gadawyvetis imitacia, rac xSirad misi statusis arbitris statusTan gaTanabrebaze msjelobis safuZveli xdeba.

arbitrebisa da eqspertebis diferencirebisaTvis germanul iuridi-ul literaturaSi gamoyofen sam ZiriTad kriteriums. esenia: amocanebi, fuqnqciebi da miznebi. eqspertebsa da arbitrebs samive kriteriumis mixedviT gansxvavebuli Sefasebebi aqvT (magaliTad, arbitris funqciaa davis gadawyveta, roca eqsperti davas ar wyvets da a.S.). Sloseri pirvel kriteriumze (amocanebi) dayrdnobiT Tvlis, rom germanuli „xarisxis arbitraJebi“ (Qualitätsarbitrage) warmoadgenen ara saarbitraJo, aramed eqspertebis saqmianobasTan dakavSirebul proceduras.858 arbitris amocanaa mxareTaTvis savaldebulo da saboloo gadawyvetilebis gamotana. eqsperti ver daavaldebulebs mxareebs, rom misi daskvna sabolood da savaldebulod iqnes aRiarebuli. arbitris statusi kanoniT aris gansazRvruli. saerTaSoriso samarTali iTvaliswinebs saarbitraJo gadawyvetilebis iZulebiTi aRsrulebis SesaZleblobas. eqspertis daskvna, rogori kvalificiuric ar unda iyos is, ver gaxdeba iZulebiTi aRsrulebis samarTlebrivi safuZveli.

germanul iuridul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, romlis Tanaxmadac arbitrebi SeiZleba iyvnen rogorc fizikuri, aseve iuridiuli pirebi. iTvleba, rom federaluri kanonmdebloba am mosazrebas ar ewinaaRmdegeba. roca arbitrad iuridiuli piria daniSnuli, Sesabamisi dokumentis (magaliTad wesdebis reglamentis da a.S.) mixedviT unda gadawydes konkretulad romeli fizikuri piri warmoadgens arbitrad daniSnul iuridiul pirs. es ukve ganmartebis sakiTxia.859

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis me-7 muxlis Tanaxmad, arbitri SeiZleba iyos nebismieri fizikuri piri, romelic qmedunariania sakuTar moqmedebebTan da qonebasTan mimarTebaSi (any person who enjoys full legal capicity in regard to his actions and his property may act as an arbitrator).860rogorc literaturaSi aRniSnaven es moTxovnebi minimaluri xasiaTisaa, romelsac yvela arbitri unda akmayofilebdes. arbitris kvalifikacia,

857 Wegen, Gerhard Choosing Arbitrators – The International Practice of Law in Action in: Reflections on the International Practice of Law, Liber Amicorum for the 35th Anniversary of Bär&Karrer; HELBING & LICHTENHAHN, 2004, p. 222 858 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration, International arbitration law library, Kluwer Law International, 2003, p. 131-132 859 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit. Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn, 2005, s. 72 860 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 102

moqalaqeoba, ganaTleba, gamocdileba, enis codna da a.S. SeiZleba iyos mxareTa SeTanxmebis sagani.861

SveicariaSi arsebobs mosazreba, rom arbitrad SeiZleba dainiSnon mxolod fizikuri pirebi. maSinac ki, roca arbitrad iniSneba iuridiuli piri, miiCneva, rom mxares undoda arbitrad daesaxelebina am iuridiuli piris warmomadgenlobaze uflebamosili piri.862

franguli samoqalaqo saproceso kodeqsis Tanaxmad, arbitris funqciebis Sesruleba mxolod fizikur pirs SeuZlia. saerTaSoriso arbitraJTan mimarTebaSi es wesi mxolod maSin gamoiyeneba, Tu mxareebma gamosayenebeli saproceso samarTlad franguli saproceso samarTali airCies.863

arbitrebis arCevisas gadamwyvet rols TamaSobs ramdenime ZiriTadi kriteriumi, romelic mxareebisaTvis gansakuTrebiT mniSvnelovania: 1. arbitrebis moqalaqeoba 2. gamocdileba da praqtikuli codna 3. profesiuli kvalifikacia 4. enebis codna.864

literaturaSi arbitrebisadmi wayenebuli moTxovnebis detalur, magram ara amomwurav CamonaTvalsac vxvdebiT. A1. arbitrs unda hqondes arbitrad saqmianobis praqtikuli gamocdileba 2. gansazRvruli Teoriuli da peqtikuli codna, aseve specialuri codna davis saganze 3. damoukidebloba, miukerZoebloba da ndoba mxareebis TvalSi 4. pirovnuli Tvisebebi, naTeli azrovneba, dialogisaTvis mzaoba, kolegialuroba, mSvidad ganxilvisa da Sefasebis unari, adamianebis ga-gebis unari (``Gesunder Menschenverstand``) 5. enebis codna (arbitris mier saarbitraJo ganxilvis enis arcodna TviT mxares Seuqmnis problemebs. amitom, am sakiTxze mxareebma arbitris daniSvnisas unda ifiqron. mTeli procesis Targmna azaralebs TviT process da mxareebsac) 6. biznesisa da ekonomikis im sferos codna, romelSic mxareebi saqmianoben 7. saqmis ganxilvasa da gadawyvetaSi monawileobisaTvis sakmarisi dro.865 es ukanaskneli gansakuTrebiT mniSvnelovnia saerTaSoriso doneze moqmedi arbitrebisaTvis, romelTa droc yovelTvis dakavebulia.

inglisuri saarbitraJo kanondebloba komerciuli sasamarTlos mosamarTles uflebas aniWebs, Tanxmoba ganacxados arbitrad daniSvnaze.866sakmaod saintereso regulirebaa im TvalsazrisiT, rom moqmedi saxelmwifo moxeelebi (am SemTxvevaSi mosamarTleebi) ar SeiZleba dainiSnon arbitrebad. aseTi midgoma albaT imiTac aris ganpirobebuli, rom komerciuli (savaWro) sasamarTlos saqmianobis specifika garkveul msgavsebas amJRavnebs saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvasTan.

861 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 102 862 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international, Schulthess, 2004, p. 37 863 Lörcher,Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 55 864 Drahozal, R. Christopher, Arbitrator selection and regulatory competition in international arbitration law wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international, 2005, p. 171-172 865 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 73 866 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 211

sakmaod originalur miTiTebas Seicavs LCIA-reglamenti, romlis 5.1 muxlSi aRniSnulia, rom nebismieri miTiTeba arbitrze gulisxmobs rogorc mdedrobiTi, aseve mamrobiTi sqesis pirebs. msgavsi norma TiTqmis arc erT saarbitraJo reglamentsa Tu sakanonmdeblo aqtSi ar gvxvdeba.

Aarbitris uflebamosilebebi personaluria da misi sikvdilis Semdeg memkvidreobiT ar gadadis, amave dros im mxaris gardacvaleba, romelmac daniSna arbitri, ar iwvevs mis mier daniSnuli arbitris uflebamosilebis Sewyvetas.867

saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvebis dros arbitrebi, rogorc wesi, iuristebi unda iyvnen. Tu gadawyvetilebis misaRebad specialuri codnaa saWiro, mxareebma unda mimarTon rogorc maT mier mowveul, aseve arbitraJis mier daniSnuli eqspertebs.868

advokatebi yvelaze xSirad iniSnebian arbitrebad. Aamis gamo literaturaSi gamarTlebulad aris miCneuli maTTvis advokatisaTvis savaldebulo pirovnuli Tu profesiuli moTxovnebis wayeneba. magaliTad SeiZleba gamodges moTxovnebi, romlebsac iTvaliswinebs SvedeTis advokatTa asociaciis (Swedish Bar Associoation) mier Tavisi we-vrebisaTvis SemuSavebuli advokatTa eTikuri qcevis wesebi („Guiedelines regarding ethical conduct for lawyers“), an advokatTa qcevis kodeqsi, romelic SemuSavebulia evrokavSiris advokatTa da iuristTa sazogadoebebis sabWos mier („Code of Conduct for lawyers in the European Union.“ issued by the Counsil of the Bars and Law Societies of the European Union).869

1987 wels advokatTa saerTaSoriso asociaciam (IBA) SeimuSava eTikis normebi saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvaSi monawile arbitrebisaTvis. 2004 wels es wesebi nawilobriv Seicvala IBA saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisas interesTa konfliqtis Sesaxeb wesebiT. Aarc erTi maTgani ar akeTebs diferencirebas mxareTa mier daniSnul arbitrebsa da arbitr-Tavmjdomares Soris. yvela arbitri ganurCevlad imisa visi daniSnulia, unda iyos damoukidebeli da miuke-rZoebeli rogorc davis saganTan, aseve mxareebTan mimarTebaSi.870

mxareTa mier daniSnul arbitrebs SeiZleba hqondeT simpatiebi maTi damniSvneli mxareebis mimarT, magram es maT ar aZlevT uflebas gadaabijon profesiul movaleobas Tu miaCniaT, rom meore mxares ukeTesi argumentebi aqvs. potenciuri sarCelebi, romelic SeiZleba Seexebodes arbitrebis mikerZoebulobas unda Semcirdes iseTi sta-ndartebisaTvis damorCilebiT, rogoricaa IBA wesebi interesTa konf-liqtis Sesaxeb.871

vaSingtonis 1965 wlis konvenciis Tanaxmad, sainvesticio davebis saerTaSoriso centris arbitrTa siaSi Seyvanilni unda iyvnen samarTlis, vaWrobis, mrewvelobis, an finansebis sferoSi kompetentu-rad aRiarebuli da maRali moraluri Tvisebebis mqone pirebi, romel-

867 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 76 868 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International, 2006, p. 380 869 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 106-107 870 Wegen, Gerhard Choosing Arbitrators – The International Practice of Law in Action in: Reflections on the International Practice of Law Liber Amicorum for the 35th Anniversary of Bär&Karrer, p. 229 871 Wegen, Gerhard Choosing Arbitrators – The International Practice of Law in Action in: Reflections on the International Practice of Law Liber Amicorum for the 35th Anniversary of Bär&Karrer, p. 229

Taganac mosalodnelia damoukidebeli gadawyvetilebis miReba. siaSi Seyvanili pirebis mimarT gansakuTrebuli mniSvnelobisaa kompe-tenturoba samarTlis sferoSi (konvenciis muxli 14).

somxeTis kanonmdeblobiT arbitrebi unda xasiaTdebodnen savaldebulo codniTa da gamocdilebiT samarTlis sferoSi, Tu saarbitraJo SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli.872

DIS reglamentis 2.2 muxlis Tanaxmad, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan, arbitri Tavmjdomare da danarCeni arbitrebi iuristebi unda iyvnen.

arbitraJis daxasiaTebisas xSirad miuTiTebdnen, rom mxareebs SeuZliaT arbitrad nebismieri profesiis piri airCion. aseTi arCevanis ufleba mxareebisaTvis aravis CamourTmevia, Tumca praqtika da saarbitraJo regalmentebSi mocemuli formulirebebi adastureben, rom arauristebis arCeva Zalian iSviaTad xdeba.

erT-erT saqmeze saarbitraJo SeTanxmeba iTvaliswinebda, rom rogorc mxareTa mier arCeuli, aseve arbitrebis mier daniSnuli mesame arbitri unda yofiliyo mewarme an brokeri (merchant or a broker). mesame arbitrad dainiSna piri, romelic bolo rva wlis ganmavlobaSi iyo arbitri da londonis erT-erTi yvelaze Zveli da cnobili arbitrTa asociaciis (LMMA London Meritime Arbitrators Association) wevri. ori wlis Semdeg saarbitraJo ganxilvaSi mopasuxe mxarem sasamarTlos mimarTa SeuamgomlobiT da miuTiTa, rom saarbitraJo gadawyvetileba gamotanil iqna arbitris mier, romelsac ar hqonda mxareTa mier SeTanxmebuli kvalifikacia, Tumca mxarem dakarga aseTi Suamdgomlobis wardgenis ufleba, vinaidan gavida 2 weli da mas aranairi pretenzia ar wamouyenebia.873 xandazmulobis gamo moTxovnis uflebis dakargva calke sakiTxia. am SemTxvevaSi ufro saintereso iqneboda, rogor ganmartebas miscemda sasamarTlo mxareTa SeTanxmebas arbitrad mewarmis an bro-keris arCevis Sesaxeb.

sxva saqmeSi arbitri unda yofiliyo komersanti (mewarme) (a commercial man). arbitrad dainiSna piri, romelic wlebis ganmavlobaSi iyo solisatori (advokati), Semdeg ki arbitri da zemoaRniSnuli asociaciis (London Meritime Arbitrators Association) wevri. erT-erTma mxarem mimarTa sasamrTlos da moiTxova gadawyvetilebis gauqmeba im safuZvliT, rom arbitri ar iyo komersanti (a commercial man). sasamarTlom ar daakmayofila Suadmgomloba da miuTiTa, rom am SemTxvevaSi sityva “komersanti” (a commercial man) gulisxmobda arbitris kvalifikacias komerciis mocemul sferoSi da ara imas, rom is TviTon unda yofiliyo mewarme. sasamarTlos azriT, arbitri srulad akmayofilebda saarbitraJo SeTanxmebiT misTvis wayenebul moTxovnebs.874

zogierT SemTxvevaSi mniSvneloba aqvs arbitris moqalaqeobasac. magaliTad, nacionaluri davebis ganxilvisas bulgareTSi arbitrebi aucileblad bulgareTis moqalaqeni unda iyvnen.875

872 `Бейкер и Макензи~, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 42 873Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong, 2002, p. 38-39 874 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong, 2002, p. 39 875„Бейкер и Макензи“, Международный Коммерческий Арбитраж, Москва, 2001, с. 83

sami arbitris mier saqmis gannxilvis dros didi mniSvneloba aqvs imas, rom mesame, anu Tavmjdomare arbitri ar iyos im saxelmwifos moqalaqe, romlebsac mxareebi an TiToeuli maTgani miekuTvneba.876

saqarTvelos kanonmdebloba moqalaqeobis mxriv aranair SezRud-vebs ar Seicavs, Tumca CamoTvlis im pirTa wres, romlebic ar SeiZleba arbitrebad iyvnen mowveulni.877LCIA-reglamentis me-6 muxlis Tanaxmad, Tu mxareebs aqvT gansxvavebuli moqalaqeoba, maSin erTaderTi arbitri an saarbitraJo Semadgenlobis Tavmjdomare ar SeiZleba dainiSnos im pirTagan, romlebsac aqvT erT-erTi mxaris identuri moqalaqeoba, garda im SemTxvevisa, roca im mxarem, romelsac aseTi moqalqeoba ar aqvs, werilobiTi formiT sxva ram SeaTanxma. evrokavSiris wevri saxelmwifo-ebis moqalaqeebi iTvlebian am saxelmwifoebis, da ara evrokavSiris moqalaqeebad.

arbitrebis Sesaxeb informacia mniSvnelovania ara mxolod mxareebisaTvis, aramed saarbitraJo institutebisTvisac. Mmudmivmoqmedma arbitraJma unda icodes, vin monawileobs mis mier organizebul saarbitraJo ganxilvaSi. londonis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlo arbitris daniSvnamde dasaniSni kandidatisagan iTxovs warsuli da awmyo profesiuli saqmianobis amsaxvel werilobiT reziumes. arbitri aseve werilobiT unda daeTanxmos misi honoraris raodenobas da unda gaakeTos werilobiTi deklaracia miukerZoeblobis Sesaxeb (reglamentis muxli 5.3).

ICC arbitraJSi saqmis ganmxilvelma arbitrebma unda daadasturon, rom isini aranair daTqmas ar akeTeben saqmis ganxilvasTan dakavSirebiT, an rom maTi daTqmebi ar iwvevs mxareTa winaaRmdegobas. aseT dadasturebas cnobad iRebs arbitraJis sesia, ris Semdegac maT amtkicebs arbitraJis generaluri mdivani. Tu mdivani ar daamtkicebs arbitrs, sakiTxi ganixileba arbitraJis sesiaze (reglamentis muxli 9.2).

MsaerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis mxareebs gansakuTrebiT moswonT arbitrTa arCevaSi maTi monawileobis maRali xarisxi, Tumca es ar niSnavs arbitrebis mier mxareTa miTiTebebis Sesrulebis valdebulebas. mxareebi frTxilad unda moekidon maT mier daniSnul arbitrebs, ar unda hkiTxon winaswar maTi azri gadasawyvet sakiTxebTan dakavSirebiT, es zrdis am arbitris acilebis, mis mier miRebuli ga-dawyvetilebis gauqmebis, an am gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZvels.878

miuxedavad imisa, rom dRemde cnobili yvela kanoni Tu saerTaSoriso xelSekruleba arbitrebisagan damoukidebeli da miukerZoebeli gadawyvetilebis miRebas iTxovs, mxareebs xSirad uCndebaT gancda, rom maT mier daniSnuli arbitri „maTi“ arbitria da nebismier SemTxvevaSi unda ibrZolos ara davis obieqturi gadaw-yvetisaTvis, aramed misi damniSvneli mxarisaTvis maqsimalurad misaRebi gadawyvetilebis gamotanisaTvis.

IBA wesebi, romelic 1987 wels iqna miRebuli, ukrZalavs arbitrs davis saganTan dakavSirebuli sakiTxebis ganxilvas mxaresTan, an mis

876 Schiffer (Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag, 2005, s. 72 877 ix. kerZo arbitraJis Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-8 muxli 878 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study, Kluwer Law International, 2006, p. 368

advokatTan erTad. sasurvelia, rom arbitrTan gasaubreba droSi SeizRudos, vinaidan dasaSvebi farglebis gadalaxvis SesaZlebloba gasaubrebis gaWianurebsaTan erTad izrdeba. erT-erT saqmeze ICC arbitraJma uari Tqva daemtkicebina mxaris mier daniSnuli arbitri, romelmac 50-60 saaTi gaatara damniSvnel mxaresTan, sadac ixilavda davasTan dakavSirebul sakiTxebs. Ggasaubrebis rekomendirebuli xangrZlivobaa saaTnaxevari, Tumca or saaTamde gagrZeleba ar SeiZleba Sefasdes, rogorc arbitris mikerZoebulobis winapiroba. zogierTi gamocdili arbitri gasaubrebisas akeTebs Canawerebs, xolo daniSvnis SemTxvevaSi am Canawerebs warudgens meore mxares.879 1987 wlis wesebi specialurad aniWebs uflebas mxareTa mier daniSnul arbitrebs moisminon maTi damniSvneli mxareebis azri mesame arbitris - Tavmjdomaris kandidaturasTan dakavSirebiT. amasve adasturebs lovenfeldic.880

bondi, ICC arbitraJis yofili generaluri mdivani werda: Tavmjdomare-arbitrad yofna moiTxovs danarCeni ori arbitris saqmianobis xelmZRvanelobisa da maTze zemoqmedebis unars. Tavmjdomare arbitrs unda SeeZlos moZebnos sakmaod rTulad gasavlebi gamyofi xazi arbitris sisustes, saqmis gaWianurebasa da diqtatorul, gaumarTlebel midgomas Soris.881

rogorc dezelei da garti miuTiTeben, arbitrebis avtoritetuloba da profesionalizmi gansazRvravs maT gavlenas arbitrTa Semadgenlobaze. zogierTi mosazrebiT, Tu Semadgenlobis Tavmjdomare aRiarebuli avtoriteti da gamocdili arbitri iqneba, xolo erT-erTi arbitri SedarebiT axalgazrda aRmoCndeba, SeiZleba am ukanasknelma ver SeZlos sakuTari mosazrebis da principulobis dacva.882

erT-erTi yvelaze saintereso sakiTxia savaraudo arbitrTan gasaubreba, romelic aSS-dan gavrcelda evropaSi da saTaves iRebs msajulebis SerCevis tradiciidan. zogierTi evropeli cnobili da avtoritetuli arbitri uars acxadebs aseT gasaubrebaSi monawileobaze. vegeni miiCnevs, rom es praqtika principSi uarsayofi ar aris. Aam SemTxvevaSi yvelaze didi safrTxea `mikerZoebis aCrdili”, vin-aidan gasaubrebiT SesaZlebelia arbitrze zegavlenis moxdena. amave dros gasaubreba qmnis warmodgenas rogorc arbitris kvalifikaciasa da profesionalizmze, aseve mis sulier da fizikur janmrTelobaze (?). gasaubrebis dros adgili ar unda hqondes gansaxilvel sakiTxTan dakavSirebiT arbitris poziciis `dazvervas”. 883

saerTaSoriso arbitraJis cnobili speicialisti da praqtikosi arbitri, profesori lovenfeldi aRwers or SemTxvevas, romlebSic

879 Wegen, Gerhard Choosing Arbitrators – The International Practice of Law in Action in: Reflections on the International Practice of Law, Liber Amicorum for the 35th Anniversary of Bär&Karrer, p. 230 880 Wegen, Gerhard Choosing Arbitrators – The International Practice of Law in Action in: Reflections on the International Practice of Law, Liber Amicorum for the 35th Anniversary of Bär&Karrer, p. 231 881 Wegen, Gerhard Choosing Arbitrators – The International Practice of Law in Action in: Reflections on the International Practice of Law, Liber Amicorum for the 35th Anniversary of Bär&Karrer, p. 225 882 Wegen, Gerhard Choosing Arbitrators – The International Practice of Law in Action in: Reflections on the International Practice of Law, Liber Amicorum for the 35th Anniversary of Bär&Karrer, p. 226 883 Wegen, Gerhard Choosing Arbitrators – The International Practice of Law in Action in: Reflections on the International Practice of Law Liber Amicorum for the 35th Anniversary of Bär&Karrer, 227 ara mxolod evropeli, amerikeli arbitrebic ar Tanxmdebian am gasaubrebaze. magaliTad lovenfeldi.

yvelaze kargad Cans mxareebisa da maTi warmomadgenlebis damoki-debuleba maT mier daniSnuli arbitrebisadmi:

1. ramdenime wlis win, im iuridiuli fakultetis dekans, sadac prof. lovenfeldi muSaobda, daukavSirda erT-erTi didi iuridiuli firmis mmarTveli partniori da sTxova arbitris kandidaturis dasaxeleba, romelsac klientis saxeliT daniSnavda arbitrad. Ddekanma urCia lovenfeldis kandidatura da uTxra, rom prof. lovenfeldi aris Zalian LZlieri, Sromismoyvare da amave dros gamocdili arbitri, aseve mas icnoben sazRvargareT, kargad erkveva rogorc proceduraSi, aseve komerciul garigebebTan dakavSirebul sakiTxebSi. Ddekanma loven-feldis daxasiaTeba ase daamTavra: `Tu Tqven momgebiani saqme gaqvT, prof. lovenfeldis arbitrad daniSvnaze ukeTess verafers gaakeTebT”(”If you have a good case you could not do better than appointing Professor Lowenfeld”). iuridiuli firmidan prof. lovenfeldTan aravis daurekavs. rogorc profesori miuTiTebs, dekani, romelic misi Rirsebebis warmoCeniT iyo dakavebuli, ver mixvda, rom ukanaskneli winadadeba gadawyvetda mis kandidaturaze uaris Tqmis sakiTxs. rogorc TviT lov-enfeldi wers: `ukanaskneli winadadeba, romelic Cems saqebrad iyo gamiznuli, `sikvdilis kocna” aRmoCnda”(The last sentence while flattering to me, was the kiss of death).Ddekans unda eTqva: “miuxedavad imisa, Tqveni saqme momg-ebiania Tu ara, prof. lovenfeldi ibrZolebs Tqveni warmatebisaTvis” (`Whether your case is good or bad, Professor Lowenfeld will be in there, fighting for your side”). aqedan gamomdinare, arbitrma TviTon unda gadawyvitos vin aris, mxaris warmomadgeneli, Tu obieqturi msajuli.884 Kkonkretuli arbi-tris damoukideblobaze da miukerZoeblobaze msjeloba SeiZleba imis gaTvaliswinebiT, ramdenjer yofila is mxareTa an sxva arbitrebis Se-TanxmebiT daniSnuli arbitri. am SemTxvevaSi piri unda sargeblobdes reputaciiT, romelic orive mxaris ndobis mopovebas ganapirobebs.

mesame arbitris arCevis dros SeiZleba orive mxares mieces arbi-trebis kandidaturebis erTnairi sia, saidanac TiToeulma damou-kideblad unda gaakeTos arCevani, Tu maTi arCevani romelme kandidatze daemTxveva, mesame arbitri uproblemod arCeulad iTvleba.885 aseTi gansakuTrebuli meTodebis gamoyeneba mesame arbitris kandidaturis mniSvnelobas kidev erTxel usvams xazs.

2. erT-erT samecniero konferenciaze Zalian cnobilma advokatma, romelsac aqvs saarbitraJo ganxilvaSi rogorc mxareTa warmomadgen-lis, aseve arbitris saxiT monawileobis didi gamocdileba, moxsenebiT gamosvlis dros aRniSna, rom advokati, romelmac mxaris saxeliT arbitris daniSvnis Sesaxeb unda miiRos gadawyvtileba, winaswar unda gaesaubros kandidats. Llovenfeldma xelis aweviT Seawyvetina: `Tu Tqven Tqvens momaval saqmeebSi Cems arbitrad daniSvnas gadawyvetT, SegiZliaT Cems mdivans daurekoT da moiTxovoT Cemi reziume, an bibli-oTekaSi moiTxovoT Cemi publikaciebis CamonaTvali, magram me arasdros davTanxmdebi TqvenTan, rogorc mxaris warmomadgenelTan winaswar gasaubrebaze.”886

884 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration, Collected Essays Over Three Decades, Juris Publishing Inc., 2005, p. 82 885 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration, Collected Essays Over Three Decades, Juris Publishing Inc., 2005 p 87 886 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration, Collected Essays Over Three Decades, Juris Publishing Inc., 2005, p. 83

erT-erTi mosazrebiT, arbitrTa SesarCevi kriteriumebis nebismieri CamonaTvali mxolod relatiuri SeiZleba iyos. Tavmjdomare arbitris arCevisas yuradReba unda gamaxvildes ramdenime kriteriumze. yvelaze mniSvnelovani kriteriumia imis garkveva, vin aris meore mxaris mier daniSnuli arbitri. mesame (Tavmjdomare) arbitri arCeuli unda iqnes oponentis mosalodneli strategiis gaTvaliswinebiT. „idealuri“ kandidaturis gamokveTis Semdeg aucilebelia misi pirovnebis detaluri Seswavla. Seswavlis pirvelwyarod SeiZleba gamodges interneti da beWdviTi media. Lleqciebi da publikaciebi aseve iZlevian arbitris mosazrebebis Sesaxeb garkveul informacias. Yyvelaze mniSvnelovani saSualeba swori kandidatis SesarCevad aris e.w. `word of mouth” - gamoxmaurebebi am arbitris saqmianobasTan dakavSirebiT. kandidatTan winaswarma gasaubrebam SeiZleba warmoSvas eWvi mis miukerZoeblobasTan dakavSirebiT, Tumca aseTi gasaubreba mainc dasaSvebia. eTikis normebis dacviT warmoebuli gasaubreba iZleva damatebiT informacias „pirveli xelidan“ da amave dros warmoadgens im monacemebis gadamowmebis saSualebas, romelic ukve cnobilia sxva wyaroebidan. rodesac saqmis ganmxilveli erTaderTi arbitri, an arbitri-Tavmjdomare mxareTa mier ukve SerCeulia, aqcenti unda gakeTdes mxareTa Tanasworuflebian warmomadgenlobaze da masTan gasaubrebis warmoebisas aucilebel ormxriv kontrolze. MmxareTa mier daniSnuli arbitrebis mier mesame arbitris dasaxelebisas mxareebis gavlena sagrZnoblad SezRudulia. mxareTa mier daniSnuli arbitrebis kontaqti damniSvnel mxareebTan me-same arbitris kandidaturasTan dakavSirebiT dasaSvebia, magram miz-anSewonili ar aris, vinaidan zrdis arbitris acilebis risks. es unda iqnes gaTvaliswinebuli maSinac, rodesac xdeba SeTanxmeba arbitrebis raodenobaze.887

gasaziarebelia mosazreba kriteriumebis relatiurobasTan dakavSirebiT. yoveli saarbitraJo ganxilva unikaluria da arbitrebisaTvis wayenebuli moTxovnebic amis mixedviT unda iyos SerCeuli. davis xasiaTidan gamomdinare mxareebma SeiZleba SeaTanxmon arbitris kvalifikacia, specialuri codna gamocdildeba moqalaqeoba da a.S.

naklebad damajereblad SeiZleba CaiTvalos msjeloba kandidaturebze informaciis miRebis meTodebisa da saSualebebis Sesaxeb. rogorc wesi, mxareebi naklebad arian informirebulni saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebuli proceduruli sakiTxebis Sesaxeb. es sakiTxebi mTlianad mxareTa iuristebs aqvT xolme mindo-bili. Sesabamisad, arbitris arCevis dros swored maT rCevas eniWeba ga-damwyveti mniSvneloba. Nnaklebad mosalodnelia, rom iuridiulma firmam (an Tundac kompaniaSi momuSave iuristma), romelsac mxare (klienti) arbitris kandidaturis SerCevas sTxovs, kandidaturis Zebna internetSi, an beWdviT mediaSi gamoqveynebuli statiebis meSveobiT daiwyos. Kkidev ufro naklebad mosalodnelia, rom mxareebma arbitrebis mier gamoqveynebuli mecnieruli statiebis gaanalizebas dauTmon Zvirfasi dro. rogorc wesi, arbitris SerCeva moxdeba im informaciis gaanalizebis safuZvelze, romelic mxarisaTvis da misi warmomadgeneli iuristebisaTvis ukve cnobilia (magaliTad: iuridiuli

887 Wegen, Gerhard Choosing Arbitrators – The International Practice of Law in Action in: Reflections on the International Practice of Law, Liber Amicorum for the 35th Anniversary of Bär&Karrer HELBING & LICHTENHAHN, 2004, p. 231

firmis xelmZRvaneli partniori piradad icnobs romelime arbitrs), an sando wyaroze dayrdnobiT misi mopoveba zedmeti Zalisxmevis gareSe SeiZleba (magaliTad: kompaniis direqtori ukavSirdeba sxva kompaniis direqtors, romelsac ukve aqvs saarbitraJo ganxilvaSi monawileobis gamocdileba da sTxovs sando da kompetenturi kandidaturis dasaxelebas). aseve SesaZlebelia, rom saarbitraJo ganxilvis mxarem gamoacxados arbitrebis konkursi da konkursSi monawile kandidaturebis monacemebis Sejerebis safuZvelze miiRos gadawyveti-leba (aseTi midgoma ufro misaRebi iqneba saxelmwifosaTvis, romelsac saarbitraJo ganxilvaSi monawileoba uwevs).

rac Seexeba kandidatebTan gasaubrebas, nakleb mosalodnelia, rom man arbitris SerCevaSi dadebiTi rolis Sesruleba SeZlos. vegeni eTanxmeba mosazrebas, rom gasaubrebis rekomendirebuli xangrZlivobaa saaTnaxevari, Tumca misi or saaTamde gagrZeleba ar SeiZleba Sefasdes, rogorc arbitris mikerZoebulobis winapiroba. zogierTi gamocdili arbitri gasaubrebisas akeTebs Canawerebs, xolo daniSvnis SemTxvevaSi am Canawerebs warudgens meore mxares.888 albaT naklebad mosalodnelia, rom mxarem saaTanaxevriani saubris ganmavlobaSi `cdunebas gauZlos” da arapirdapir mainc ar Seecados arbitris poziciis garkvevas davis saganTan mimarTebaSi. swored amiT unda iyos ganpirobebuli didi gamo-cdilebis mqone arbitrebis (magaliTad lovenfeldis) negatiuri damokidebuleba gasaubrebisadmi. mxares sruli ufleba aqvs da-interesdes arbitris ganaTlebiT, praqtikuli gamocdilebiT reputaciiT da a.S. Tumca CamoTvlilTagan nebismieri monacemis dazus-tebisaTvis piradad gasaubreba saWiro ar aris. miT umetes, rom TviT vegenis miTiTebiT, am dros raime axali informaciis miReba mxaris mier TiTqmis ar xdeba, ubralod mowmdeba is informacia, romelic mas ukve aqvs.

arbitris arCevasTan dakavSirebuli obieqturi kriteriumebi SeiZleba ukavSirdebodes ganaTlebas, gamocdilebas, moqalaqeobas, mis kuTvnilebas ama Tu im samarTlebrivis sistemisadmi, enebis codnas, liderobis unars da a.S. Tumca arbitrobis kandidatTan gasaubreba ar SeiZleba mizanSewonilad CaiTvalos. gasaubreba Seicavs arbitrze zegavlenis moxdenis safrTxes da ar warmoadgens aucileblobas arc mxarisaTvis, romelic niSnavs arbitrs da miT umetes, arc TviT arbitrisaTvis.

arbitri ar unda cdilobdes samuSaos Sovnis mizniT mieyidos advokats, amis sawinaaRmdego argumentad ar gamodgeba is faqti, rom advokatma unda icodes, ras apirebs mis mier SerCeuli arbitri, imitom, rom mas klientis winaSe aqvs pasuxismgebloba.889 gasaTvaliswinebelia is garemoebac, rom arbitrTa umravlesoba profesionali advokatia. isini `miCveulni” arian erT-erTi mxaris poziciis dacvas. aqedan gamomdinare arbitrisaTvis mxolod profesionalizmi ar aris mniSvnelovani. pirovnuli Tvisebebi gadamwyvetia. iuristi, romelsac ar aqvs gadawyve-tilebis damoukideblad miRebis unari da obieqturad ver afasebs Seqmnil mdgomareobas, verasdros daimsaxurebs aRiarebas da

888 Wegen, Gerhard Choosing Arbitrators – The International Practice of Law in Action in: Reflections on the International Practice of Law Liber Amicorum for the 35th Anniversary of Bär&Karrer HELBING & LICHTENHAHN, 2004, p. 230 889 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration, Collected Essays Over Three Decades, Juris Publishing Inc., 2005 p 83

pativiscemas, rogorc arbitri. amave dros es Tvisebebi sulac ar aris aucilebeli advokatisaTvis, romlis funqciac saqmis gadawyvetis sakuTari versiis SemuSavebasa da am versiis sasamarTlosaTvis Tu arbi-trebisaTvis SeTavazebaSi gamoixateba. Acxadia, imis Tqmas sulac ar mi-nda, rom advokati obieqturad ar unda afasebdes saqmis perspeqtivas, ubralod mas, da gansakuTrebiT ki mis klientebs xSir SemTxvevaSi es obieqturoba araferSi sWirdebaT. advokatis funqcia upiratesad erT-erTi mxaris interesebis dacvaSi gamoixateba.

arbitris pirovnul Tvisebebs da emociebis gakontrolebis unars gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs. kato aRwers inglisur saarbitraJo praqtikaSi momxdar SemTxvevas. arbitri moTminebidan gamoiyvanes mxareTa advokatebma, romlebic erTamaneTs elementarul procedurul detalebzec ki ar eTanxmebodnen. nebismier wvrilmanze warmoiSoboda kamaTi, ris gamoc yvela situaciaSi obieqturobis da simSvidis SenarC-uneba TiTqmis SeuZlebeli iyo. arbitrma, romelsac gadatvirTuli grafiki hqonda, erTi wlis Tmenis Semdeg gadawyvita, rom mets veRar gauZlebda da orive mxares gaugzavna Setyobineba gadadgomis Sesaxeb. sapasuxod miiRo mxareTa erToblivi werili, romelSic advokatebi miuTiTebdnen arbitrsa da davis monawileebs Soris arsebul xelSekrulebaze. arbitrs sTxovdnen misi gadadgomis gamo gacdenili droisa da daxarjuli Tanxis, 10000 funti sterlingis anazRaurebas.890 yvelaze saintereso da komikuri is aris, rom mxareTa advokatebi, romlebic SeTanxmebas veraferze axerxebdnen, saswrafod gaerTiandnen arbitris winaaRmdeg. es kargi magaliTia. modave mxareebs SeuZliaT arbitris winaaRmdeg gaerTianeba, Tu CaTvlian, rom is maTi interesebis sazianod moqmedebs. am SemTxvevaSi arbitris emociuri mdgomareoba mxareebs naklebad aRelvebT. es kargad unda hqondes gacnobierebuli arbitrs, romelmac unda gaiTvaliswinos, rom is rac misTvis movaleobis Sesrulebaa, mxareebisaTvis warmatebis an warumateblobis, materialuri keTildReobis, an finansuri kraxis sakiTxia.

arbitrTa raodenoba

mxareebs yovelTvis ainteresebT, ramdenma arbitrma unda miiRos

saarbitraJo ganxilvaSi monawileoba. saxelmwifoTa umravlesobis kanonmdebloba da saerTaSoriso saarbitraJo institutebis reglamentebi arCevans erTi, an sami arbitrisagan Semdgar saarbitraJo kolegiaze akeTeben (arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis muxli 13, stokholmis saarbitraJo institutis reglamenti muxli 16.1, ICC arb-itraJis reglamenti muxli 8, germanuli saarbitraJo institutis muxli 3 da a.S.), Tumca gamoricxuli ar aris, rom davis sirTulidan da specifikidan gamomdinare mxareTa SeTanxmebiT sxva ram iyos gaTvaliswinebuli. am mxriv sakmaod originaluria `kerZo arbitraJis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis norma, romlis Tanaxmadac arbitrTa raodenoba ar SeiZleba iyos luwi. Tu aseTi ram mainc moxdeba, kanoni avaldebulebs arbitraJs 5 dRis vadaSi daniSnos kidev erTi wevri (muxli 9).

890 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong, 2002, p. 263

inglisuri samarTali icnobs saintereso prezumfcias arbitrebis daniSvnasTan dakavSirebiT. kerZod, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan, mxareTa SeTanxmeba, romlis Tanaxmadac arbitrTa raodenoba ganisazRvreba ori an nebismieri luwi ricxviT, gagebuli iqneba, rogorc mxareTa neba, dainiSnos damatebiTi arbitri.891 faqtobrivad es niSnavs, rom luwi raodenobis arbitrebze mxareTa SeTanxmeba britaneTSic gamoricxulia. ingliseli kanonmdebeli sasu-rvel Sedegebs mxolod misTvis damaxasiaTebeli originaluri formiT aRwevs.

UNCITRAL 1976 me-5 muxlis Tanaxmad, arbitrTa raodenoba SeiZleba iyos erTi an sami. Aarbitrebis raodenoba sami iqneba, Tu mxareebma arbitraJis Sesaxeb Setyobinebis miRebidan (receipt of the notice of arbitration) 15 dRis vadaSi ver SeaTanxmes erTi arbitris kandidatura. ICC arbitraJis statistikuri monacemebis Tanaxmad, am arbitraJSi 2002 wels Sevida 593 Txovna arbitraJis Sesaxeb (arbitration request) aqedan 286 saqmeze dainiSna erTi arbitri.892 Cans, sami arbitris mier davis ganxilva da gadawyveta ufro popularulia.

sami arbitris daniSvnisas xSirad Tanxmdebian, rom mesame arbitri ar ganekuTvnebodes arc erTi mxaris saxelmwifos, aseve SesaZloa, rom is saerTod sxva samarTlebrivi sistemis warmomadgeneli iyos. aseTma SeTanxmebam arbitrTa obieqturoba unda uzrunvelyos.893

stokholmis saarbitraJo institutis reglamentis Tanaxmad, roca mxareebi sxvadasxva saxelmwifosa da samarTlis subieqtebi arian, instituti niSnavs erT arbitrs an arbitr-Tavmjdomares ara im saxelmwifoebidan, romlebsac mxareebi ganekuTvnebian, garda im SemTxvevisa, roca mxareTa SeTanxmeba sxva rames iTvaliswinebs, an saqm-is garemoebebis gaTvaliswinebiT TviT instituti miiRebs sxvagvar gada-wyvetilebas.894

Sveduri saarbitraJo kanonmdeblobis mixedviT, roca arbitri erTze metia, erT-erTi maTgani aucileblad unda iyos Tavmjdomare. Tavmjdomare SeiZleba dainiSnos danarCeni arbitrebis, an sasamarTlos mier, garda im SemTxvevisa, roca mxareTa an arbitrTa SeTanxmebiT sxva ram aris gaTvaliswinebuli.895 Sveduri samarTlis Tanaxmad, roca arbitrTa raodenoba samia, TiToeul maTgans niSnaven mxareebi, xolo mxareTa mier mowveuli arbitrebi irCeven mesame arbitrs. rogorc lite-raturaSi miuTiTeben, es wesi moqmedebs maSin, roca mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli.896 stokholmis saarbitraJo institutis reglamenti TviT instituts aniWebs arbitri Tavmjdomaris

891 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 55 892 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition, Kluwer Law International, 2004, p. 4 893Qui elegit arbitrum tertium elegit processum – Der Einfluss der Besetzung eines internationalen Schiedsgerichts auf Verfahren und Rechtsfinung. wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts, s. 127 894 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 111-112 895 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 165 896 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004. P. 129

daniSvnis uflebas, roca arbitrTa raodenoba erTze metia da sxvagvari SeTanxmeba ar arsebobs.897

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis Tanxmad, Tu mxareebi ar SeTanxmebulan arbitrebis raodenobaze, maSin arbitri erTi unda iyos. garda im SemTxvevisa, roca davis sagnis Rirebulebidan da sxva garemoebebidan gamomdinare sami arbitris daniSvna SeiZleba gamarTlebulad iqnes miCneuli.898EaseT midgomas saarbitraJo xarjebis ekonomia ganapirobebs. amas adasturebs normis formulireba, romlis Tanaxmadac, sami arbitris arCevisas mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli davis sagnis Rirebuleba. cxadia, Tu davis sagani mcirea, sami maRalanazRaurebadi arbitris mowveva am davis gadasawyvetad gamarTlebulad ver CaiTvleba. D

damkvidrebuli praqtikis Tanaxmad, Tu davis sagani erT milion Sveicarul franks ar aRemateba, maSin, Sveicaruli saarbitraJo regl-amentis Tanaxmad, mis gadasawyvetad iniSneba erTi arbitri.899

ICC reglamentis mixedviT, Tu mxareebi SeTanxmdnen, rom maT Soris davas ganixilavs erTi arbitri, maSin maT es arbitri 30 dRis vadaSi unda airCion. mxareTa TxovniT saarbitraJo insitituti uflebamosilia gaagrZelos es vada. Tu mxareebi ver daniSnaven erT arbitrs 30 dRis, an Tu vada gagrZelebuli iyo - damatebiT vadaSic, maSin arbitrs daniSnavs saarbitraJo instituti. Tu mxareebi ar SeTanxmebulan arbitrebis raodenobaze, maSin instituti, rogorc wesi, adgens davis ganxilvas sami arbitris mier. saarbitraJo institutidan arbitrTa raodenobis gansazRvris Sesaxeb Setyobinebis miRebidan 15 dRis vadaSi erT arbitrs niSnavs mosarCele. meore arbitri iniSneba mopasuxis mier, mosarCelis mxridan arbit-ris daniSnvnis Sesaxeb Sesabamisi Setyobinebis miRebidan 15 dRis ganmavlobaSi. mesame arbitrs niSnavs TviT instituti, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan.900 arbitrTa daniSvnis proceduris aseTi detaluri regulireba aucilebelia. saqmis ganmxilveli pirebis Semadgenlobis swrafi formireba davis mokle droSi gadawyvetis winapirobaa. saarbitraJo reglamentebi am sakiTxs gansakuTrebul yuradRebas uTmoben.

aRsaniSnavia, rom zogierTi saarbitaJo institutisaTvis arbitrebis raodenobas mniSvneloba ar aqvs. magaliTad, londonis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlos reglamenti pirdapir miuTiTebs erTi, an erTze meti arbitris daniSvnis SesaZleblobaze imis miuxedavad, kenti iqneba am ukanasknelTa raodenoba, Tu luwi (muxli 5.1).

inglisuri saarbitraJo kanonmdeblobis Tanaxmad, mxareebs SeuZliaT daniSnon ori an nebismieri luwi raodenobis arbitri. am SemTxvevaSi savaldebuloa mxareTa SeTanxmeba arbitrebis mier gadawyve-tilebis miRebis proceduraze. Tu aseTi SeTanxmeba ar arsebobs, gadawyvetileba yvela sakiTxze miiReba yvela arbitris, an arbitrTa

897 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 132 898International arbitration in Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international, Schulthess, 2004, p. 184 899 International arbitration in Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international, Schulthess, 2004, p. 185 900 Schäfer/ Verbist/Imhoos ICC arbitration in practice, Kluwer law international, Steampfli Publishers Ltd., Berne, 2005, p. 51-52

umravlesobis mier.901arbitraJis Sesaxeb inglisuri kanoni davis erTi arbitris mier ganxilvis SemTxvevaSi gansazRvravs 28 dRian vadas, romlis ganmavlobaSic miRweuli unda iqnes SeTanxmeba arbitris kandidaturasTan dakavSirebiT.902

arbitrebis raodenobis luwi cifriT gansazRvra mizanSewonilad ar SeiZleba CaiTvalos. SedarebiT misaRebia arbitrebad erTi an sami piris daniSvna. sami arbitris mowvevisas mxareebma unda gaiTvaliswinon ramdenad mzad arian gaswion arc Tu mcire saarbitraJo xarjebi. Aam SemTxvevaSi Sveicaruli saarbitraJo reglamentiT gaTvaliswinebuli mowesrigeba yvelaze axlosaa mxareebisaTvis sasurvel SedegTan. arbitris honorari

arbitrebis honoraris sakiTxi sxvadasxva qveynis kanonmdeblobaSi

TiTqmis erTnairad aris gadawyvetili. rogorc germanuli, aseve inglisuri, franguli da holandiuri samarTali saarbitraJo ganxilvis arbitrebis honoraris gadaxdis valdebulebis Sesrulebisas mxareebs solidarul pasuxismgeblobas akisrebs. amave dros inglisuri samarTali iTxovs, rom xarjebis raodenoba saTanadod iyos dasabuTeb-uli (reasonable fees and expencies).903

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 38-e muxli mxareebs avalebs arbitrTa honorarisaTvis Sesabamisi uzurnvelyofebis warmodgenas.904 amave kanonis me-5 muxlis Tanaxmad ki, mxare kargavs saarbitraJo SeTanxmebaze miTiTebis uflebas, Tu man dadgenil vadaSi ar warmoadgina arbitrTa honoraris saxiT mis mier gadasaxdeli Tanxis saTanado uzurnvelyofa.905

arbitrTa honoraris gadaxdis uzrunvelsayofad avansis wardgenis valdebuleba warmoiSoba specialuri SeTanxmebis gareSec, CveulebiTi samarTlis ZaliT (Die Pflicht, Vorschüsse auf die Vergütung zu leisten, besteht auf ohne besondere Vereinbarung kraft Gewohnheitsrechts).906

honorarisagan gansxvavebiT, arbitrebs ar SeuZliaT waradginon sarCeli avansis gadaxdis moTxovniT. Ees mowesrigeba, iseve rogorc TviT avansis gadaxdis valdebuleba, Cveulebad aris aRiarebuli. (Anders als ihre Vergütung können die Scheidsrichter den Vorschuss nicht klagweise geltend machen. Das ist ebenso wie die Vorschusspflicht selbst, gewohnheitsrechtlich anerkannt).907

arbitris pasuxismgebloba

arbitrTa pasuxismgeblobaze msjelobisas mniSvenelovania ori

aspeqti: 1. ar SeiZleba yovelgvari SecdomisaTvis arbitris pasuxismgeblobis sakiTxis dayeneba 2. ar SeiZleba yovelgvari pasuxi-

901 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 67 902 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 56 903ix. Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts, 2006 s 196-197 904 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 279 905 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 95 906Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main 2006 s 175 907Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main 2006 s 176

smgeblobis gamoricxva. arbitrTa pasuxismgeblobis reJimi ar unda iyos ufro xelsayreli, vidre saxelmwifo sasamarTlos mosamar-TleebisTvisaa dadgenili.908

arbitrebis pasuxismgebloba sruliadac ar aris mxolod mora-luri. MmagaliTad, germanuli saarbitraJo institutis reglamenti arbitrebs akisrebs valdebulebas, aunazRauron mxares gadawyvetilebis miRebisas maTi ganzraxi qmedebis Sedegad miyenebuli ziani (reglamentis muxli 44.1).

yvela sxva SemTxvevisaTvis, rac dakavSirebulia saarbitraJo ganxilvasTan, arbitrebis, TviT germanuli saarbitraJo institutis, misi organoebisa da TanamSromlebis pasuxismgebloba gamoricxulia, Tu adgili ar hqonia valdebulebis ganzrax, an uxeSi gaufrTxileblobiT darRvevas (reglamentis muxli 44.2). orive SemTxvevisaTvis mtkicebis tvirTi aucileblad unda daekisros mxares, romelic Tvlis, rom mas ziani miadga.

arbitrebi pasuxismgebelni arian im informaciis saidumlod Senaxvaze, romelic maTTvis saarbitraJo ganxilvis mimdinareobisas gaxda cnobili. konfidencialurobis sakiTxi SeiZleba arbitrTan dade-buli xelSekrulebiT specialurad iyos mowesrigebuli. am SemTxvevaSi xelSekruleba gansazRvravs arbitris uflebas gaakeTos gancxadeba presisaTvis, an gamoaqveynos saarbitraJo gadawyvetileba da a.S.909 §3 saarbitraJo ganxilvis organizebis calkeuli sakiTxebi

saerTaSoriso saarbitraJo ganxilva dinamiuri procesia. mxareTa ufleba SeaTanxmon procedurasTan dakavSirebuli umciresi detalic ki, kidev ufro zrdis aseTi ganxilvisadmi arsebul interess. saarbitraJo praqtika TviTonve qmnis da xvews ganxilvis momwesrigebel normebs, romelTa formirebazec gavlenas axdens konkretul ganxilvasTan dakavSirebuli subieqturi Tu obieqturi garemoebebi. garda amisa, samoqalaqo saproceso samarTlis sistemebis gansxvavebuloba Taviseburad aisaxeba saerTaSoriso saarbitraJo ganxi-lvis momwesrigebeli normebis evoluciaze.

amerikul iuridiul literaturaSi parki axdens germaneli iuristis, Sturneris citirebas, romelmac aSS-is samoqalaqo process `saproceso monstri” (procedural monster) uwoda. Pparki aseve aRniSnavs, rom, rogorc wesi, ucxoelebi yovelTvis ufrTxian aSS-s sasamarTloebSi saqmis warmoebas.910 amis mizezi aSS-is saproceso samarTalSi unda veZioT, romelic evropis kontinentze arsebuli samarTlebrivi azrovnebisaTvis sakmaod uCveulod iTvleba. tradiciuli Sexedulebis Tanaxmad, samoqalaqo samarTlis sistemas mikuTvnebuli saxelmwifoebis samoqalaqo procesi inkviziciuri xasiaTisaa, xolo saerTo samarTlis qveynebis samoqalaqo procesi fasdeba, rogorc SejibrebiTi procesi (adversarial sistem).911

908 zambaxiZe Tamar, saerTaSoriso komerciuli arbitraJi (problemebi da perspeqtiva), profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba `meridiani”, Tbilisi, 2004, gv. 89 909 Schütze, A Rolf Schiedgericht und Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck, 2007, s. 42 910 Park, William W. Arbitration of international business disputes oxford university press, 2006, p. 233 911 Lew Julian D.M Q.C Inquisitorial v. adversarial proceedengs wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association, 2006, p. 167

samoqalaqo samarTlis sistemisaTvis (e.i kontinenturi evropis samarTlisaTvis) damaxasiaTebeli erT-erTi Taviseburebaa, rom sasamarTlo Tavis Tavze iRebs saqmesTan dakavSirebuli garemoebebis gamokvlevasa da `WeSmaritebis” dadgenas (It is essential feature of civil law proceedings that the courts assume the obligation to investigate the case themselves and to find the “truth“).912

nebismieri saarbitraJo procedurisaTvis minimaluri da imperatiuli moTxovnebia: 1. mxareTa mimarT Tanabari damokidebuleba (Tanasworoba) (Equal treatment of the parties) 2. maTi ufleba, rom arbitraJs warudginon TavianTi mosazrebebi. Ees ukanaskneli valdebulia mousminos mxareebs (right to be heard). Sveicariis saarbitraJo reglamenti arbitrebs uflebas aZlevs am ori principis gaTvaliswinebiT ise warmarTon saarbitraJo procesi, rogorc TviTon CaTvlian mizanSewonilad.913

mkveTrad gamoxatuli kerZosamarTlebrivi xasiaTidan gamomdinare, saerTaSoriso arbitraJi iqca momsaxurebis erT-erT saxed, romelsac am sferoSi dasaqmebuli iuristebi sTavazoben TavianT klientebs. yvela Tanamedrove saerTaSoriso iuridiul firmas hyavs davebis gadawyvetaze orientirebuli da am saqmeSi gamocdili iuristebis Zlieri jgufi.914 am jgufis wevrebi monawileoben saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvaSi rogorc arbitrebi, an rogorc mxareTa warmomadgeneli advokatebi. maT Soris arsebuli konkurencia saerTaSoriso arbitraJis ganviTarebisa da daxvewis erT-erTi mniSvnelovani katalizatoria. konfidencialurobis uzrunvelyofa

saarbitraJo ganxilvis erT-erTi maxasiaTebelia konfidencialuroba, rac mxareebs, romlebic arcTu iSviaTad msoflioSi cnobil korporaciebs warmoadgenen, saSualebas aZlevs Tavidan aicilon zedmeti xmauri da gadawyviton dava mSvid viTarebaSi. es principi aRiarebulia `kerZo arbitraJis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 24-e muxliTac.

aRniSnuli sakiTxi sakmaod sainteresodaa daregulirebuli parizis saerTaSoriso savaWro palatasTan arsebuli saerTaSoriso arbitraJis mier. misi reglamentis Tanaxmad, mxolod saerTaSoriso arbitraJis Tavmjdomares, an generalur mdivans SeuZliaT darTon neba mecnierebs, romlebic muSaoben saerTaSoriso savaWro samarTalSi - gaecnon gadaw-yvetilebebs da sxva dokumentebs, romlebic SeiZleba gaxdnen saerTo interesis sagani. amasTan mecnierebisaTvis xelmisawvdom dokumentTa CamonaTvalSi ar Sedis is gancxadebebi, werilebi, Setyobinebebi da dokumentebi, romlebic warmodgenilni arian mxareTa mier saarbitraJo ganxilvis farglebSi. aseTi nebarTva gaicema maSinac, Tu Suamdgomlobis aRmZvreli mecnieri ikisrebs valdebulebas pativi sces

912 Houtte, Hans van Counsel-witness relations and professional misconduct in civil law systems wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder, 2004, p. 105 913 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International, Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf, 2005, p. 143 914 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study, Kluwer Law International, 2006, p. V

informaciis konfedencialurobas da ar gamoaqveynebs publikacias generaluri mdivnisaTvis winaswari wardgenis gareSe.

imave arbitraJis wesdebis Sesabamisad, saerTaSoriso arbitraJis saqmianoba atarebs konfidencialaur xasiaTs, romelic daculi unda iqnes nebismieri piris mier, vinc monawileobs mis muSaobaSi, ra rangisac ar unda iyos es piri. saerTaSoriso arbitraJi gansazRvravs pirobebs, romlis mixedviTac ucxo pirebs SeuZliaT monawileoba miiRon saerTaSoriso arbitraJisa da misi komitetebis muSaobaSi. agreTve daSvebul iqnan saerTaSoriso arbitraJis, an samdivnos mier gacemul dokumentebTan (wesdebis muxli 6).

msgavs SezRudvebs iTvaliswinebs germanuli saarbitraJo institutis reglamentic (DIS-reglamenti).Aam institutis saxeliT miRebuli saarbitaJo gadawyvetilebis gamoqveyneba daiSveba mxolod mxareebisa da TviT institutis werilobiTi TanxmobiT. gamoqveynebuli gadawyvetileba arc erT SemTxvevaSi ar unda Seicavdes mxareebis, maTi warmomadgenlebis, arbitrebis saxelebs da sxva msgavs monacemebs (reglamentis muxli 42).

konfidencialurobis aseTi maRali xarisxi gamomdinareobs davis monawile mxareebis interesebidan da icavs maT saqmianobasTan dakavSirebul informacias arasasurveli gaxmaurebisagan. umetes SemTxvevaSi modave mxareebi TviTonve wyveten, ra moculobis informacia SeiZleba miiRos sazogadoebam konkretuli saqmis Sesaxeb. saarbitraJo ganxilvis administraciuli uzrunvelyofa

mudmivmoqmedi saarbitraJo instituti (sasamarTlo), rogorc wesi, uSualod ar aris davebis gadamwyveti da ganmxilveli organo. magaliTad, saerTaSoriso savaWro palatis saarbitraJo sasamarTlo faqtiurad administraciuli funqciebis Semsrulebeli organoa. davasTan arsebiTad dakavSirebul yvela sakiTxs mxareTa mier an maTi SeTanxmebis Sesabamisad daniSnuli arbitrebi wyveten.915

arbitraJis mier davis ganxilvaze da gadawyvetaze xSirad Zalian bevria damokidebuli. mxareTa finansuri interesebis konfliqtis saboloo gadawyveta aucileblad niSnavs erT-erTi mxaris SedarebiT ukeTes mdgomareobaSi Cayenebas, ramac SeiZleba wagebulis finansuri mdgomareoba gaauaresos. amitom gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba saarbitraJo ganxilvis warmarTvis da dasrulebis saTanado uzrunvely-ofas. mudmivmoqmedi sarbitraJo institutebi wlebis ganmavlobaSi dagr-ovili gamocdilebis xarjze aRweven imas, rom saarbitraJo ganxilva drois umokles vadebSi damTavrdes. amave dros, aman gavlena ar unda moaxdinos miRebuli gadawyvetilebis xarisxze. rogorc wesi, saarbitraJo institutebs, garda saabritraJo reglamentebisa, aqvT Tavi-anTi wesdebebi, romlebic aregulireben swored saarbitraJo institut-is marTvisa da mis mier davebis ganxilvis organizacias. magaliTad, stokholmis saarbitraJo instituti (rogorc organizebuli struqtura) davebs ar wyvets, xolo institutis wesdeba iTvaliswinebs im amo-canebis detalur CamonaTvals, romelTa Sesrulebac institutisaTvis prioritets warmoadgens.

915 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition, the european Lawyer ltd, 2006, p. X/IX

stokholmis saarbitraJo institutis amocanebia: xeli Seuwyos Sida da saerTaSoriso davebis gadawyvetas Tavisi reglamentis Sesabamisad, xeli Seuwyos davebis gadawyvetas institutis mier dadgenili sxva proceduruli wesebis Sesabamisad (aRniSnuli amocanebis realizaciisaTvis miRebulia daCqarebuli saarbitraJo warmoebis wesebi, dazRvevis sferoSi arsebuli davebis ganxilvis reglamenti, mediaciis proceduris reglamenti, da procedura, romelic moqmedebs iunsitralis reglamentis Sesabamisad). xeli Seuwyos saarbitraJo ganxilvas institutis mier dadgenili wesiT, romelic mTlianad, an nawilobriv gansxvavdeba reglamentiT dadgenili wesebisagan, ganmartos davis gadawyvetasTan dakavSirebiT miRebuli gadawyvetileba, gasces in-formacia arbitraJisa da mediaciis proceduris Sesaxeb (institutis reglamenti muxli 1).

stokholmis saarbitraJo instituts xelmZRvanelobs generaluri mdivani, romelic aucileblad iuristi unda iyos (muxli 4). am institutis xelmZRvanelobis uflebebi da movaleobebi sakmaod detaluradaa regulirebuli. mxareTa Soris werilobiTi gancxadebebis gacvlis Semdeg stokholmis saarbitraJo institutma unda miiRos gadawyvetileba arbitrTa raodenobaze, Tu es mxareTa Soris SeTanxmebuli ar yofila, daniSnos erTi arbitri, arbitri Tavmjdomare da danarCeni arbitrebi, Tu es aucilebelia me-16 muxlis Sesabamisad (me-16 muxli iTvaliswinebs arbitrTa raodenobis gansazRvrisa da maTi daniSvnis proceduras) gansazRvros saarbitraJo ganxilvis adgili, Tu mxareebi amaze ar SeTanxmebulan, gansazRvros avansis odenoba, rac saWiroa xarjebis dasafarad me-14 muxlis Sesabamisad ( me-14 muxli gansazRvravs avansis gadaxdis wess) (muxli 13).

TiToeuli saarbitraJo instituti saarbitraJo ganxilvis adminis-traciul uzrunvelyofas mxolod misTvis damaxasiaTebeli organoebisa da procedurebis meSveobiT axorcielebs. magaliTad, germanul saarbit-raJo institutTan moqmedebs arbitrebis damniSvneli komisia (DIS-Ernenugsasschuss), romelic sakmaod sapasuxismgeblo funqciebs asrulebs. aRsaniSnavia, rom arbitrTa damniSvneli komisia ar igivdeba saarbitraJo institutTan (DIS-Geschäftsstelle) da garkveulwilad avtonomi-ur warmonaqmns warmoadgens.

DIS-Ernenugsasschuss Sedgeba sami wevrisagan da maTi sami moadgilisagan, romlebsac irCevs institutis mmarTveloba (Vorstand) sakonsultacio komisiis xelmZRvanelobis (die Vorsitzende des Beirats) monawileobiT ori wlis vadiT. wevrTa ganmeorebiT dasaxeleba dasaSvebia. komisiis wevri, romelic raRac funqciiT monawileobs saarbitraJo ganxilvaSi, ar unda iRebdes monawileobas gadaw-yvetilebaTa miRebaSi. garda amisa, komisiis wevri ar SeiZleba arbitrad iyos dasaxelebuli. Seferxebis SemTxvevaSi, wevrTa movaleobas asruleben maTi moadgileebi alfabetis mixedviT.

arbitrTa damniSvnel komisias evaleba winadadebebis SemuSaveba arbitrebis, mediatorebis da maTi Semcvlelebis dasaxelebasTan dakavSirebiT, agreTve arbitrebisa da mediatorebis gamowveva gamosayenebeli saarbitraJo reglamentis Sesabamisad. gadawyvetilebaTa miRebisas komisia SezRuduli ar aris, xolo misi saqmianoba atarebs miukerZoebel xasiaTs. gadawyvetileba miiReba xmaTa ubralo umravlesobiT da formdeba werilobiT. komisias SeiZleba daekisros sxva funqciebis ganxorcielebac.

daaxloebiT msgavsi uflebebi da movaleobebi gaaCniaT sxva mudmiv-moqmedi arbitraJebis mmarTvel organoebsac. am mxriv calke aRniSvnis Rirsia sainvesticio davebis saerTaSoriso centri. am centris Sesa-bamisi organoebis organizacia da uflebamosileba gansakuTrebiT deta-lurad regulirdeba.

saarbitraJo institutebis kompetenciidan gamoricxulia gadawyvetilebis miRebis procesSi Careva. sarbitraJo ganxilvis dawyebisas, arbitrTa Semadgenlobis formirebamde instituti agvarebs ganxilvis organizebasTan dakavSirebul iseT teqnikur sakiTxebs, rogoricaa arbitraJis Sesaxeb Txovnis miReba da misi gadagzavna mopa-suxisaTvis, mxareTa mier arbitrTa dasaxelebis koordinacia, regl-amentiT gaTvaliswinebuli vadebis dacva da sxva. Yyvela arbitris uflebamosilebis cnobis Semdeg saarbitraJo ganxilvasTan dakavSire-buli yvela dokumenti egzavneba arbitrTa Semadgenlobis Tavmjdomares, romelic saarbitraJo ganxilvis warmarTvas uzrunvelyofs.

aRwerili procedura metnaklebad saerToa yvela saarbitraJo institutisaTvis.

saarbitraJo ganxilvis vadebi

sayovelTaod aRiarebuli Sefasebis Tanaxmad, saerTaSoriso arbitraJis erT-erTi pozitiuri maxasiaTebelia saqmis ganxilvisa da gadawyvetis SemWidroebuli vadebi. sainteresoa, rom es Sexeduleba droTa ganmavlobaSi sakamaTo xdeba. saarbitraJo ganxilvebi sxvadasxva subieqturi Tu obieqturi mizezebis gamo aranakleb dros moiTxoven, vidre sasamarTlo procesisaTvis aris saWiro.

saarbitraJo ganxilvis vadebis gansazRvras gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs rogorc mxareebisTvis, aseve arbitrebisaTvis. mxareebma unda icodnen, ra dro dasWirdeba saboloo gadawyvetilebis gamotanas. Aarbitrebs ki gacnobierebuli unda hqondeT, rom maTi uflebamosileba SemosazRvrulia droSi da maT aRebuli aqvT valdebuleba, romlis Sesrulebac ar SeiZleba dausruleblad gagrZeldes.

stokholmis saarbitraJo institutis reglamentis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetileba miiReba arbitraJisaTvis saqmis gadacemidan ara ugvianes eqvsi Tvisa. Aam vadis amowurvamde erTi TviT adre instituti atyobinebs arbitrebs vadis amowurvis Sesaxeb. Aam vadis gargZeleba SesaZlebelia, magram maqsimum ori - sami TviT. cxadia, Tu mxareebi eTanxmebian vadis gagrZelebas, maSin institutis Careva gamoricxulia.916

germanul iuridiul literaturaSi sarbitraJo ganxilvis vadebis kanoniT gansazRvra mizanSewonilad ar iTvleba. SedarebiT racionalurd miiCneva belgiuri kanonmdeblobis midgoma, romlis Tanaxmadac, Tu mxareebi saarbitraJo SeTanxmebaSi gaiTvaliswineben saarbitraJo ganxilvis konkretul vadas, am vadis gasvlamde gadawyvet-ilebis miuRebloba iwvevs saarbitraJo SeTanxmebis gauqmebas. Ees arbitrs aiZulebs daaCqaros gadawyvetilebis gamotana, magram Seicavs safrTxes, rom arakeTilisindisierma mxarem ganzrax gaaWianuros

916 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm, 2004, p. 215

procesi, raTa miaRwios misTvis arasasurveli gadawyvetilebis Tavidan acilebas saarbitraJo SeTanxmebis gauqmebis gamo.917

saarbitraJo ganxilvis vadebis saarbitraJo SeTanxmebiT gansazRvris uflebas aRiarebs franguli samarTalic. vadis gasvlis Semdeg saarbitraJo SeTanxmeba gauqmebulad iTvleba. misi gagrZelebis uflebamosileba ar aqvs arc arbitraJs, arc sasamarTlos. Aamave dros mxareebs SeuZliaT saarbitraJo ganxilvis vadis gagrZelebis uflebamosileba arbitrebs mianiWon. saarbitraJo ganxilvis konkretul vadas pirdapir arc franguli kanoni awesebs, Tumca sasamarTlo praqtika absoluturad dasaSvebad miiiCnevs aseTi vadis gansazRvras mudmivmoqmedi arbitraJis reglamentebiT. Ffranguli samarTali vadis dumiliT, an konkludenturi moqmedebiT gagrZelebis SesaZleblobasac uSvebs.918 aseTi midgoma gamarTlebulad unda CaiTvalos. saarbitraJo institutis da Sesabamisad misi reglamentis arCeva avtomaturad niSnavs saarbitraJo ganxilvis vadis gansazRvrasac, Tu ra Tqma unda, es reglamenti aseT vadas iTvaliswinebs.

arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis 50-e muxli iTvaliswinebs saarbitraJo ganxilvis vadis gagrZelebas sasamarTlos mier, Tu mxareebis sxva rameze ar SeTanxmebulan. sasamarTlosaTvis mimarTvis ufleba aqvs rogorc arbitraJs, romelic ixilavs saqmes da romelmac sasamarTlosaTvis mimarTvis Sesaxeb unda Seatyobinos mxareebs, da mxares, romelsac aseve ekisreba rogorc arbitraJisaTvis, aseve sxva mxareebisaTvis Setyobinebis valdebuleba.919

ICC arbitraJis reglamentis mixedviT arbitraJma gadawyvetileba unda gamoitanos mxareebis an arbitrebis mier temrs of reference-is xelmoweridan eqvsi Tvis ganmavlobaSi. Tu mxare uars ambobs mis xelmoweraze maSin _ terms of reference-is damtkicebis Sesaxeb ICC arbitraJis samdivnos mier arbitrebisaTvis gagzavnili Setyobinebis miRebidan eqvsi Tvis ganmavlobaSi. saarbitraJo instituts ufleba aqvs arbitrebis motivirebuli moTxovnis, an sakuTari iniciativiT, Tu CaTvlis rom es aucilebelia, gaagrZelos saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis eqvsTviani vada.920 Aamave reglamentis Tanaxmad, mxareTa Se-TanxmebiT dasaSvebia saarbitraJo ganxilvis reglamentiT gaTvaliswine-buli vadebis Semcireba. xolo Tu Semcirebis Sesaxeb SeTanxmeba miRweulia arbitrTa Semadgenlobis formirebis Semdeg, es SeTanxmeba unda moiwonon arbitrebmac. garda amisa, arbitraJs SeuZlia gaagrZelos Semcirebuli vadebi sakuTari iniciativiT, Tu amas Tavisi funqciebis SesrulebisaTvis saWirod da aucileblad CaTvlis.

buring-ule ICC arbitraJis magaliTze saarbitraJo ganxilvas oTx ZiriTad etapad hyofs: 1. Initiation ( arbitraJis Sesaxeb Txovnis wardgena, pasuxi Txovnaze, arbitrebis daniSvna da winaswari ganxilvis momzadeba) 2. Pre-hearing (saproceso moqmedebebis gegmis (grafikis) Sedgena terms of reference, mtkicebulebebis gamokvlevis werilobiTi stadia, mowmeebis Cvenebebis da eqspertebis daskvnebi) 3. Main hearing (mowmeebis da

917Effektivität des Rechtsschutzes vor den Schiedsgerichten wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts, s. 40 918Lörcher,Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag, 1997, s. 53 919 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition, 2005, p. 136 920 Schäfer/ Verbist/Imhoos ICC arbitration in practice Kluwer law international, Steampfli Publishers Ltd. Berne, 2005, p. 173

eqspertebis dakiTxva) 4. Post hearing (mxareTa poziciebis mokled da saboloo formulirebis saxiT warmodgena, arbitrebis mier gadawyvetilebis proeqtis Sedgena, ICC saarbitraJo institutis mier misi damowmeba da arbitrebis mier xelis mowera). am stadiebidan pirve-li, rogorc wesi, grZledeba 4-8 Tve, meore _ 4-18 Tve, mesame _ erTi kviridan eqvs Tvemde da meoTxe _ 1-4 Tve. cxadia, yvela saarbitraJo ganxilva originaluria da SeiZleba am statistikuri monacemebidan gadaxrac dafiqsirdes.921am statistikuri monacemebis mixedviT saarbitraJo ganxilvis siswrafisa da mobilurobis mtkiceba ufro da ufro saeWvo xdeba.

saarbitraJo ganxilvis vada Sveicaruli saarbitraJo reglamentis mixedviTac eqvsi Tvea. am vadis gagrZeleba daiSveba mxolod gamonaklis SemTxvevebSi da gagrZelebuli vada ar unda iyos zedmetad xangrZlivi.922

Sveicaruli saarbitraJo reglamenti aseve iTvaliswinebs e.w. „daCqarebul saarbitraJo ganxilvas,“ romlis drosac: 1. arbitrTa Semadgenlobis formirebis etapi droSi SeiZleba Seikvecos. Ee.i ufro swrafad dasruldes 2. arbitrTa Semadgenlobis formirebis Semdeg mxareebi mxolod erTxel gacvlian werilobiT sakuTar poziciebs 3. Catardeba mxolod erTi ganxilva (saqmis mosmena) 4. saarbitraJo gadawyvetilebis dasabuTeba mocemulia mokled (in summary form).

saboloo jamSi, saarbitraJo ganxilvis vadebis gansazRvrisas mniS-vnelovania is, rom am vadis gansazRvra, misi gagrZeleba an Semcireba mxareebze da arbitrebzea damokidebuli. saqmis garemobebidan gamomdinare, SesaZlebelia misi survilisamebr regulireba.

saarbitraJo ganxilvis ena

saarbitraJo ganxilvis enas udidesi praqtikuli mniSvneloba aqvs. Tu erTi mxare saarbitraJo ganxilvis enas ukeTesad flobs vidre meore, maSin SeiZleba iTqvas, rom mxareTa Tanasworoba praqtikulad darRveulia. rogorc wesi, saarbitraJo ganxilvis enis gansazRvra mxareTa mier xdeba, xolo Tu mxareebs aseTi arCevani ar gaukeTebiaT, maSin es mxareTa nebis ganmartebis safuZvelze unda gaakeTon arbitrebma. arbitrebi saarbitraJo ganxilvis enas gansazRvraven davis sagnad qceuli xelSekrulebis enis mixedviT.923 P

germaniis samoqalaqo saproceso kodeqsis §1045 pirveli nawilis Tanaxmad, Tu mxareebi ar gansazRvraven saarbitraJo ganxilvis enas, maSin mas gansazRvravs arbitraJi.924 zogierTi qveynis kanonmdebloba

921 Bühring-Uhle Christian, (and for the second edition, Lars Kirchhoff and Gabriele Scherer with a foreword by William W. Park) Arbitration and Mediation in International Business, Kluwer Law International, BV, the Netherlands, 2006, p. 88 922 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international, Schulthess, 2004, p. 186 923Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 81 924 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 105

iTvaliswinebs mxareTa mier saarbitraJo ganxilvis enis arCevis SesaZleblobas erovnuli saarbitraJo warmoebis drosac.925G

parizis saapelacio sasamarTlom dasaSvebad miiCnia ramdenime enis arCeva, Tumca, praqtikaSi yvela dokumenti, rogoricaa saarbitraJo gad-awyvetileba, oqmi (misi arsebobis SemTxvevaSi) da sxv. erT enaze dgeba xolme. cxadia, praqtikuli TvalsazrisiT aseve mniSvnelovania, rom ar-bitrebi saTanado doneze flobdnen saarbitraJo ganxilvis enas. Tu mxare sasamarTloSi daamtkicebs, rom enis arasakmarisi codnis gamo arbitrTa mier arasworad iqna gagebuli saqmis faqtobrivi garemoebebi, ramac araadekvaturi saarbitraJo gadawyvetilebis gamotana gamoiwvia, es SeiZleba gadawyvetilebis gauqmebis safuZvladac ki iqces.926

UNCITRAL wesebis me-17 muxlis Tanaxmad, dasaSvebia saarbitraJo ganxilvis ramdenime enis arCeva da am enaze an enebze saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebuli yvela dokumentis Targmna. saarbitraJo ganxilvis enas gansazRvraven mxareebi an maTi SeTanxmebis ararsebobisas - arbitraJi.927

NCITRAL saarbitraJo wesebis Tanaxmad, saarbitraJo ganxilvis enad CaiTvleba ena, romelzec aris Sedgeneli saarbitraJo SeTanxmeba garda im SemTxvevisa, roca mxareebma airCies saarbitraJo ganxilvis ena. Aamave wesebis Tanaxmad, mxare, romelic ar monawileobs ganxilvaSi da ar TanamSromlobs arbitraJTan, ar aris uflebamosili, gaaprotestos arbitraJis mier yvela dokumentis inglisur enaze gagzavna.928

ICSID oficialuri enebia: inglisuri, franguli da espanuri. Aar aris savaldebulo, rom am enebidan mxolod erTi ena iqnes arCeuli saarbitraJo ganxilvis enad.929 ICSID arbitraJis mier saarbitraJo ganxilvis enad sxva enis (garda am sami enisa) arCeva dasaSvebia mxolod generaluri mdivnis TanxmobiT.930 Tu mxareebma saarbitraJo ganxilvisaTvis airCies ena, romelic ar aris centris oficialuri ena, maSin tribunalma generalur mdivanTan saTanado konsultaciebis Semdeg unda gasces specialuri Tanxmoba, raTa es ena gamoyenebul iqnes saarbitraJo ganxilvis dros. Tu mxareebs saarbitraJo ganxilvis ena ar SeuTanxmebiaT, nebismier maTgans SeuZlia airCios cnetris sami ofici-aluri enidan erTi an meti ena.931

saarbitraJo ganxilvis enis Sesaxeb mxareTa arCevanis ararsebobisas gaTvaliswinebuli unda iqnes is ena, romelzec Sedgenilia xelSekruleba, romelSic CarTulia saarbitraJo SeTanxmeba.

925 zambaxiZe Tamar saerTaSoriso komerciuli arbitraJi (problemebi da perspeqtiva) profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli gamomcemloba ”meridiani” Tbilisi 2004 gv 89 926Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 81-83 927 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press 2006 p 352 928 Varady, Tibor Language and Translation in International Commercial Arbitration TMC ASSER PRESS the Hague 2006 p 19 929 Varady, Tibor Language and Translation in International Commercial Arbitration TMC ASSER PRESS the Hague 2006 p 27 930 Varady, Tibor Language and Translation in International Commercial Arbitration TMC ASSER PRESS the Hague 2006 p 31 931 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York 2004 p 31

aseve ena, romlis gamoyenebiTac mimdinareobda mimowera mxareebs Soris da a.S.932

praqtikaSi aris SemTxvevebi, rodesac saarbitraJo ganxilvis enis gansazRvris SeuZleblobas CixSi Sehyavs arbitrebis saqmianoba. profesori tibor varadi, romelsac orasamde saarbitraJo ganxilvaSi miuRia monawileoba, aRwers erT SemTxvevas misi praqtikidan: profesorma miiRo SemoTavazeba yofiliyo mesame arbitri ad  hoc saarb-itraJo ganxilvisas. SeTavazeba gamogzavnili iyo frangul enaze italieli mopasuxis mier arCeuli italieli arbitris mier. profesorma aseve miiRo xelSekrulebis aslebi, romelsac Seexeboda dava. xelSekruleba Sedgenili iyo italiur da erT-erT yofili sabWoTa respublikis enaze, romelic ar aris slavuri ena (SesaZlebelia, es yo-filiyo qarTuli an somxuri ena g.c). saarbitraJo SeTanxmeba, romelic CarTuli iyo xelSekrulebaSi, profesorma waikiTxa italiurad, magram mainc mimarTa italiurad mosaubre megobars daxmarebisaTvis, raTa darwmunebuliyo, rom sworad gaigo yvelaferi. AamasobaSi profesorma miiRo werili mosarCelis (yofili sabWoTa respublikis warmo-madgenlis) mier daniSnuli arbitrisagan, romelic iyo rusul enaze. arbitri sTxovda saarbitraJo ganxilvaSi monawileobaze Tanxmobas. Pprofesori ase aRwers Semdeg ganviTarebul movlenebs: „me ar vsaubrob rusulad, magram cxovrebis sakmaod didi nawili gavatare iugoslaviaSi, sadac vswavlobdi enaze, romelic maSin iwodeboda rogorc serbul-xorvatuli (dReisaTvis serbuli, xorvatuli, da bosniuri iugoslaviis daSlis Sedegad warmoSobili damoukidebeli saxelmwifoebis damoukidebeli saxelmwifo enebia). rusulisa da serbulis msgavsebis wyalobiT me gavige werilis Sinaarsi. principSi, iq bevri gasagebic araferi iyo. sapasuxo werili davwere inglisurad da vaTargmnine Cems rus students. saarbitraJo SeTanxmebaSi miTiTebuli iyo, rom arbitrTa Semadgenlobis formirebis Semdeg samive arbitri un-da Sekrebiliyo mesame arbitris sacxovrebel adgilas (am SemTxvevaSi budapeStSi, sadac cxovrobs profesori g.c) da ganexilaT winaswari sakiTxebi, maT Soris saarbitraJo ganxilvis enis sakiTxi. italieli arbitri saubrobda mxolod italiurad, frangulad da inglisurad, magram misi inglisuri iseTive iyo, rogorc Cemi franguli. Aarbitri yofili sabWoTa respublikidan saubrobda mxolod sakuTar mSobliur enaze, romelic mis garda arc erT arbitrs esmoda, da rusulad. italielma arbitrma saerTod ar icoda rusuli ena.“ riT unda ixelmRZvanelon arbitrebma saarbitraJo ganxilvis enis arCevisas? Uunda airCion is ena, romelic maTTvis (arbitrebisaTvis) ufro mosaxerxebelia, Tu enis arCeva saqmis garemoebebidan gamomdinare unda moxdes (am konkretul SemTxvevaSi esec SeuZlebeli iyo imitom, rom xelSekruleba iyo italiur da yofili sabWoTa respublikis enaze. orive enaze arsebul egzemplars hqonda Tanabari iuridiuli Zala)? diskusiebis Semdeg arbitrebma mimarTes mxareebs da ganumartes, rom arbitrebis aseTi Semadgenloba xels SeuSlida davis gadawyvetas, aseve auxsnes, rom TiToeul arbitrs hqonda saarbitraJo ganxilvaSi mon-awileobis survili, magram es SeuZlebeli iyo enobrivi barieris gamo. Aarbitrebma mxareebs urCies, SeTanxmebuliyvnen saarbitraJo ganxilvis

932 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 385

enaze, sanam arbitrebis daniSvnas daiwyebdnen. Aamis mizezi, sxvaTa So-ris, isic iyo, rom profesors arasdros gaugia da, miT umetes, ar hqonia SemTxveva, roca arbitrebs erTmaneTTan urTierTobisaTvis Tarjimani dasWirvebodaT.933

Aaqve unda aRiniSnos, rom saarbitraJo ganxilvis enis arCeva ar gulisxmobs procesSi monawile yvela pirisaTvis am enis savaldebuloobas. sasurvelia, rom mowme daikiTxos mSobliur enaze, vinaidan ucxo enaze dakiTxvis dros ufro metia gaugebrobebisa da uzustobebis dafiqsirebis Sansi.934 am dros saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebuli yvela dokumenti xelmisawvdomi unda iyos saarbitraJo ganxilvis enaze. AaseT SemTxvevaSi Targmanis uzrunvelyofa savaldebuloa.

Kkidev erTi magaliTi: stokholmis saarbitraJo instituti ixilavda davas Svedur da Cinur kompaniebs Soris. Cinurma mxarem moiTxova, rom saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebuli yvela dokumenti Targmnili yofiliyo Cinurad, vinaidan Cinuri kompaniis xelmZRvaneloba ar flobda inglisur enas. arbitraJma es moTxovna ar daakmayofila da miuTiTa, rom Cinur kompanias hyavs advokati, romelic mSvenivrad saubrobs inglisurad, rac saarbitraJo ganxilvas ar daabrkolebs. yvela dokumentis Cinurad Targmna ki, moiTxovs drosa da xarjebs, rac, mocemul SemTxvevaSi, arbitraJma gamarTlebulad ar CaTvala.935

ICC reglamentis mixedviT erT-erTi saarbitraJo ganxilvis dros saarbitraJo ganxilvis enad arCeuli iqna serbuli. sadao xelSekruleba Sedgenili iyo inglisur da serbul enaze. inglisur variants hqonda upiratesi iuridiuli Zala. AaseTi „ormagi“ arCevani karg gamosavlad ar iTvleba. aSkaraa, rom amis mizani iyo garkveuli „enobrivi balansis“ dacva. Mmeore mxare iTxovda inglisur enaze saar-bitraJo ganxilvis gamarTvas, asabuTebda, ra rom es gaadvilebda saarbitraJo institutTan kavSirs da a.S cxadia, arbitrebma es ar gaiziares, vinaidan saarbitraJo SeTanxmebaSi calsaxad da araorazrovnad iyo gansazRvruli saarbitraJo ganxilvis enad serbuli ena.936

es magaliTebi cxadyofen, rom saarbitraJo ganxilvis enas, rogorc mxareebsa da arbitrebs Soris komunikaciis saSualebas, udidesi mniSvneloba aqvs. am sakiTxis saTanadod gadawyvetaze damokidebulia saarbitraJo ganxilvis organizeba, warmarTva da saboloo gadawyvetilebis gamotana.

saarbitraJo ganxilvis enasTan dakavSirebulia aseve werilobiTi mtkicebulebebisa Tu mxareTa zepiri gancxadebebis Targmnis sakiTxi. Targmanis uzustobas SeuZlia sruliad Secvalos is samarTlebrivi Sedegebi, romelic ganxilvas unda mohyves. erT-erTi saarbitraJo ganxilvisas saarbitraJo SeTanxmebis rusuli teqsti ase ikiTxeboda: „С исключением подсудности общим судам подлежат разрешению арбитражнам суде

933 Varady, Tibor Language and Translation in International Commercial Arbitration TMC ASSER PRESS the Hague 2006 p 1-3 934 Kurkela, S. Matti, Due Process in international commercial arbitration, Hannes Snellman, Oceana Publications Inc. 2005 p 141 935 Varady, Tibor Language and Translation in International Commercial Arbitration TMC ASSER PRESS the Hague 2006 p 25 936 Varady, Tibor Language and Translation in International Commercial Arbitration TMC ASSER PRESS the Hague 2006 p 61-62

при международной таргово-промышленной палате.“ inglisuri Targmanis

pirveli versia aseTi iyo: (all disputes) except those for which common tribunals are competent have to be solved by an Arbitration Court of the ICC” meore versiis Tanaxmad: “(any dispute or controvercy) without recource to common courts shall be settled by the International Court of Arbitration of the ICC.” arbitraJma upiratesoba mianiWa meore versias (ICC-is mier ganxorcielebul Targmans) da daa-dgina, rom, arbitraJis azriT, rusuli teqsti aSkarad gamoricxavs mo-cemul saqmeze sasamarTlos kompetencias.937 arbitraJis mier Targmanis pirveli variantis gaziarebas mohyveboda absoluturad gansxvavebuli samarTlebrivi Sedegi. amitom Tarjimani ar unda iyos SemTxveviTi piri, mas unda hqondes samarTlebrivi dokumentebis Targmnis garkveuli gamocdileba, kargad unda flobdes Sesabamis enebze arsebul iuridi-ul terminologias, TiToeuli terminis Taviseburebas, unda hqondes informacia im Sinaarsobrivi datvirTvis Sesaxeb, romelsac esa Tu is termini atarebs Sesabamis samarTlebriv sistemaSi. winaaRmdeg SemTxvevaSi arbitraJi ver Seasrulebs im funqcias, rasac kanoni da mxareebi misgan moiTxoven.

Tavi II saarbitraJo ganxilvis dawyeba da dasruleba §1 Txovna arbitraJis Sesaxeb da saarbitraJo pretenzia

Zneli warmosadgenia saarbitraJo reglamenti am sakiTxis momwesrigebeli normebis gareSe. Ees exeba rogorc mudmivmoqmedi, aseve ad hoc arbitraJebis reglamentebs.

saarbitraJo ganxilva iwyeba mxaris mier arbitraJisaTvis mimarTviT. saerTaSoriso saarbitraJo institutebis praqtika aRiarebs saarbitraJo ganxilvis dawyebis or saSualebas. Eesenia: Txovna arbitraJis Sesaxeb da saarbitraJo pretenzia. rogorc wesi, Txovnisa, Tu saarbitraJo pretenziis rekvizitebis dazusteba, xdeba saarbitraJo reglamentebSi da ara - sakanonmdeblo aqtebSi. saqarTvelos kanoni `kerZo arbitraJis Sesaxeb~ aseT mowesrigebas ar Seicavs. amis sapirispi-rod SvedeTis reformirebuli saarbitraJo kanonmdebloba am sakiTxs sakmaod detalurad aregulirebs.

saarbitraJo pretenziis formulirebas didi mniSvneloba aqvs davis gadawyvetis TvalsazrisiT. Kkargad dasabuTebulma pretenziam SeiZleba meore mxares daanaxos, rom mis mier saarbitraJo ganxilvaSi monawileoba da zedmeti xarjebis gaReba Sedegs ar gamoiRebs, ris Semdegac is advilad daTanxmdeba morigebaze. Tumca, mopasuxis sapirispiro reaqcia gamoricxuli arasdros aris. Ggarda amisa, saTanadod Sedgenili saarbitraJo pretenzia arbitrebze pozitiuri zegavlenis mopovebis saukeTeso saSualebaa.938 sakmaod saeriozuli problemebis gamowveva SeuZlia arbitraJSi axali pretenziisa da damatebiTi pretenziis gansxvavebas. imisaTvis, rom gaurkvevlobebi da

937 Varady, Tibor Language and Translation in International Commercial Arbitration TMC ASSER PRESS the Hague 2006 p 93-94 938 Dr Julian DM LEW QC scope and contents of the request for arbitration in a comparative perspeqtive wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 p. 40

problemebi Tavidan iqnes acilebuli, doqtrina iZleva praqtikul rCe-vebs. Aarbitrebma unda ganusazRvron mxareebs saboloo saxiT pretenziisa da moTxovnebis wardgenis konkretuli vada, ris Semdegac mxares gauWirdeba axali garemoebebisa da moTxovnebis dayeneba.939 evropis kontinentze iuristebi cdiloben sarCeli (saarbitraJo pretenzia) rac SeiZleba amomwuravad Camoayalibon, radgan sasamarTlo (arbitraJi) ver miakuTvnebs mxareebs imas rac maT ar mouTxoviaT. anglo-amerikuli samarTlis sistemaSi es yvelaferi piriqiTaa: sasamarTlos, romelsac gamoaqvs gadawyvetileba mxaris sasargeblod, SeuZlia sakuTari Sexedulebisamebr miakuTvnos mxares isic, rac mas ar mouTxovia.940

UNCITRAL 1976

UNCITRAL Rules me-3 muxlis Tanaxmad, erTma mxarem meore mxares

unda gaugzavnos notice of arbitration, saidanac SeiZleba aiTvalos saarbitraJo ganxilvis dawyebis TariRi.941 Tu arbitraJis Sesaxeb Txovnis wardgenis Semdeg iniciatori mxare arbitraJis mier gansazRvrul vadaSi ar waradgens saarbitraJo pretenzias, arbitraJi Sewyvets saarbitraJo ganxilvas.942

UNCITRAL Rules erT-erTi komentaris avtorebi Tvlian, rom saarbitraJo pretenziaSi yvela argumentis garemoebisa Tu safuZvlis miTiTeba savaldebulo ar aris.943 albaT, am SemTxvevaSi sakmarisad unda CaiTvalos, Tu mxarem Camoayaliba moTxovna da waradgina is mtkicebulebebi, romelsac emyareba misi moTxovna.

reglamentis me-19 muxli iTvaliswinebs Segebebuli saarbitraJo pretenziis wardgenis SesaZleblobas. Aaucilebeli ar aris, rom is nebismier SemTxvevaSi dauyovnebliv iqnes wardgenili. Tu arbitrebi Segebebuli saarbitraJo pretenziis dagvianebiT wardgenas obieqturi mizezebiT axsnian, maSin is Tavdapirvel pretenziasaTan erTad Cveulebriv ganixileba. Aamave dros, Segebebul saarbitraJo pretenziaSi miTiTebuli moTxovnebi Tavdapirveli pretenziis safuZvlad arsebuli xelSekrulebidan unda gamomdinareobdes.944 mTavaria, rom, rogorc Tavdapirveli, aseve saarbitraJo pretenziaSi dayenebuli moTxovnebi erTsa da imave saarbitraJo SeTanxmebis farglebSi Tavsdebodes, raTa

939 Derains, Yves (member of the paris Bar Former secretary general of the ICC court of arbitration Ammendements to the claims and new claims: where to draw the line? wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 p. 72 940 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s382 941 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press 2006 p 342 942 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 37 943 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press 2006 p 397 944 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 14

arbitraJs hqodes am sakiTxebis gadawyvetis ufleba. winaaRmdeg SemTxvevaSi, es saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis an mis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZveli SeiZleba gaxdes.

Segebebuli pretenzia mopasuxem dayovnebis gareSe unda waradginos, rogorc wesi, sarCelze Tavis pasuxTan (SesagebelTan) erTad. dagvianebiT wardgenili Segebebuli sarCeli arbitraJma SeiZleba miiRos da ganixilos, Tu meore mxare Tanaxma iqneba amaze an arsebobs

sxva pativsadebi safuZvlebi (genügende Entschuldigungsgründe), romlebic amarTleben dagvianebiT wardgenili sarCelis daSvebasa da ganxilvas arbitraJis mier.945

saarbitraJo pretenziis an Segebebuli pretenziis Secvlas exeba UNCITRAL reglamentis me-20 muxli. mxareebs SeuZliaT Secvalon sarCeli an Sesagebeli an daamaton mas raime, garda im SemTxvevisa, roca arbitraJi CaTvlis, rom aseTi Secvla an damateba dagvianebulia an sxva raime mizeziT aseT Secvlasa an damatebas dauSveblad miiCnevs. rogorc wesi, arc erTi reglamenti ar ganmartavs, ra SeiZleba moiazrebodes pretenziis SecvlaSi. rogorc literaturaSi miuTiTeben, es SeiZleba iyos safuZvlisa da sagnis Secvla.946 МКАС arbitraJi (ruseTi)

saarbitraJo pretenziis rekvizitebs iTvaliwinebs agreTve ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatasTan arsebuli saerTaSoriso komerciuli arbitraJis reglamentic (МКАС). saarbitraJo ganxilva iwyeba saarbitraJo institutisaTvis sasarCelo gancxadebis wardgeniT.947

AsaarbitraJo instituts ufleba aqvs miuTiTos mosarCeles sarCelis xarvezebze, Tu is ar akmayofilebs reglamentiT dadgenil moTxovnebs. reglamentis me-17 muxlis Tanaxmad, Tu xarvezze miTiTebis miuxedavad mxare mainc iTxovs saarbitraJo ganxilvas, МКАС-s gamoaqvs gadawyvetileba saqmeze an dadgenileba saqmis warmoebis Sewyvetis Sesaxeb.948 aq dakonkretebuli ar aris, konketulad rodis unda iqnes mi-Rebuli dadgenileba da rodis - gadawyvetileba. aseve ar Cans, vin iRebs miTiTebul aqtebs, uSualod saarbitraJo instituti, Tu mxareTa mier daniSnuli arbitrebi. cxadia, saqmis arsebiTi ganxilva da gadawyvetilebis gamotana arbitrebis kompetenciaSi Sedis, Tumca, saqmis warmoebis Sewyvetis Sesaxeb amis calsaxad Tqma ar SeiZleba. stokholmis saarbitraJo instituti (SvedeTi)

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis me-19 muxlis Tanaxmad,

saarbitraJo ganxilva iwyeba TxovniT arbitraJis Sesaxeb, romelic unda

945 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s388 946 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s385 947 Регламент Международного коммерческого арбитражного суда при Торгово-промышленной палате Российской Федерации Приказ ТПП России от 08.12.1994 N б/н 948 Регламент Международного коммерческого арбитражного суда при Торгово-промышленной палате Российской Федерации Приказ ТПП России от 08.12.1994 N б/н

Seicavdes: 1. moTxovnas saarbitraJo ganxilvis Sesaxeb aSkarad da araorazrovnad gamoxatuli formiT; 2. miTiTebas davaze, romelic moculia saarbitraJo SeTanxmebiT da davaze, romelic unda iqnes gadawyvetili arbitraJis mier; 3. miTiTebas mxaris mier arbitris daniSvnaze, Tu arbitri mxaris mier unda dainiSnos.949 stokholmis saarbitraJo institutSi saarbitraJo Semadgenlobis formireba xdeba saarbitraJo pretenziis wardgenamde. xolo arbitraJis Semadgenlobis mier dadgenil vadaSi mosarCele waradgens sasarCelo gancxadebas (saarbitraJoO pretenzias), romelic (Tu es informacia adre ar iyo wardgenili) unda Seicavdes: konkretul moTxovnasa da mis zomas, arsebiTi faqtebisa da garemoebebis gadmocemas, romelzec mosarCele amyarebs Tavis moTxovnebs da mtkicebulebaTa winaswar CamonaTvals, romlebsac mosarCelis pretenzia emyareba (reglamentis muxli 21.1)

rogorc literaturaSi miuTiTeben, mxares mopasuxis Tanxmobis gareSec aqvs ufleba saarbitraJo ganxilvisas waradginos axali moTxovnebi mxolod im pirobiT, rom es moTxovnebi aseve moculi iqneba mxareTa Soris arsebuli saaarbitraJo SeTanxmebiT. Aar aris SezRuduli Segebebuli moTxovnebisa da CasaTvleli moTxovnebis

(counterclaims and set off claims) wardgenac.950 G

DIS arbitraJi (germania)

niSandoblivia, rom germanuli saarbitraJo ganxilva yvelaze metad emsgavseba samoqalaqo process. PSutce, romelic xangrZlivi gamocdilebis mqone advokatia, Tvlis, rom saarbitraJo ganxilvisas dasaSvebia samoqalaqo procesSi cnobili sarCelis saxeebis analogiiT gamoyeneba. SeiZleba moTxovnis wardgena valdebulebis Sesrulebis, samarTlebrivi urTiererTobebis Secvlisa an aRiarebiTi sarCelis

formiT (Leistungs- Feststellungs- und Gestaltungsklagen).951 germanuli saarbitraJi institutis (DIS) reglamentSi saarbitraJo

pretenziis rekvizitebis CamonaTvali ratomRac or nawiladaa gayofili. am reglamentis 6.2 muxlis mixedviT, pretenzia unda Seicavdes: mxareTa dasaxelebas, gansazRvrul moTxovnas, miTiTebas faqtebsa da garemoebebze, romelsac Seexeba saarbitraJo pretenzia, saarbitraJo SeTanxmebis asls, arbitris dasaxelebas, Tu mxareebi ar SeTanxmebulan, rom dava erTma arbitrma unda gadawyvitos. am CamonaTvals ganagrZobs 6.3 muxli, romlis Tanaxmadac, sarCeli aseve unda Seicavdes: miTiTebas davis sagnis fasze, winadadebas arbitris daniSvnasTan dakavSirebiT, Tu mxareebi SeTanxmdnen, rom dava erTma arbitrma unda ganixilos, miTiTebas saarbitaJo ganxilvis enaze, adgilze da gamosayenebel samarTalze.

DIS-reglamentis Tanaxmad, `Tu pretenzia xarveziania, an aklia

saTanado egzemplarebi da danarTebi, maSin DIS-arbitraJi moiTxovs

949 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 150 950 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 185 951 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 85

dadgenil vadaSi aRmoifxvras xarvezi. Tu xarvezi gamoswordeba, saqmis ganxilva ar dabrkoldeba, sxva SemTxvevaSi ganxilva sruldeba (wydeba),

miuxedavad mosarCelis uflebisa - Tavidan waradginos pretenzia (DIS- reglamentis mux 6.4).

msagavsi mowesrigeba gvxvdeba ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatis saerTaSoriso arbitraJis (МКАС-is) reglamentSic. am reglamentSi mocemulia sarCelis rekvizitebi, romelTa daucvelobis SemTxvevaSi pasuxismgebeli mdivani niSnavs or Tvemde vadas xarvezis gamosasworeblad. winaaRmdeg SemTxvevaSi saqme Sewydeba.952

aseTi midgoma bolomde gamarTlebuli ar aris da ewinaaRmdegeba TviT arbitraJis daniSnulebas. rogorc cnobilia, saarbitraJo wesiT davis ganxilvis ZiriTadi Tavisebureba mdgomareobs saproceso forma-lizmisagan mis TavisuflebaSi. Tu reglamentiT gaTvaliswinebuli moT-xovnebis zustad daucvelobam saarbitraJo ganxilvis Sewyveta unda gamoiwvios, maSin am nawilSi iSleba yovelgvari gansxvaveba saarbitraJo da samoqalaqo saproceso ganxilvas Soris.

saarbitraJo ganxilvis dros dasaSvebia Segebebuli pretenziis war-

dgenac. DIS-reglamenti Segebebuli pretenziis mimarT iTvaliswinebs igive rekvizitebsa da moTxovnebs, rasac Tavdapirveli pretenziis mimarT, xolo stokholmis saarbitraJo institutis reglamentis Tanaxmad, mopasuxis Segebebuli sarCeli wardgenil unda iqnes SesagebelTan erTad da unda Seicavdes: davis xasiaTisa da garemoebebis aRweras, romlebic warmoadgenen Segebebuli sarCelis safuZvels, ganc-xadebas moTxovnis sagnis Sesaxeb, moTxovnili SesaZlo Tanxis raode-nobis miTiTebiT (reglamentis muxli 5.5). Segebebuli sarCelis mimarT gansakuTrebul moTxovnebs saarbitraJo reglamentebi, rogorc wesi, ar iTvaliswineben. ubralod, Segebebuli sarCelis aRZvra dakavSirebulia iseTive saarbitraJo xarjebTan, rogorc Cveulebriv saarbitraJo pretenziis wardgena.

Sveicaruli saarbitraJo reglamenti (Sveicaria)

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis me-3 muxlis Tanxmad, The notice of arbitration unda Seicavdes: a) moTxovnas, rom dava ganxiluli iqnes arbitraJis mier; b) mxareTa da maTi advokatebis saxels, misamarTs, telfons, faqssa da eleqtronul fostas (aseTis arsebobis SemTxvevaSi);Gg) saarbitraJo SeTanxmebis asls an, Tu es SeTanxmeba calke SeTanxmebis saxiT arsebobs, am SeTanxmebas; d) xelSekrulebaze an sxva samarTlebriv dokumentebze miTiTebas, romlidan gamomdinarec da romelTan kavSirSic warmoiSva dava; Ee) zogadi miTiTeba sarCelis Sinaarsisa da bunebis Sesaxeb, davis sagnis Rirebulebaze, Tuki aseTi SesaZlebelia; v) moTxovna, romlis dakmayofilebasac iTxovs mxare; z) azri arbitrTa raodenobis Sesaxeb (e.i mxares erTi arbitri surs Tu sami. es im SemTxvevaSi, roca mxareebi winaswar ar arian SeTanxmebulni arbitrebis raodenobaze); T) saregistracio mosakreblis savaWro palatis Sesabamis angariSze gadaricxvis damadasturebeli dokumenti. Txovna arbitraJis Sesaxeb aseve SeiZleba Seicavdes: a) mxaris

952 ~Бейкер и Макензи~ Международный Коммерческий Арбитраж Москва 2001 c 240

mosazrebebs erTi arbitris daniSvnis Sesaxeb; b) mxaris mier arbitris daniSvnis Sesaxeb monacemebs, Tu dava samma arbitrma unda ganixilos; Gg) sarCels (reglametis me-18 muxlis Sesabamisad). savaWro palatas ufleba aqvs mosTxovos mxares arbitraJis Sesaxeb TxovnaSi arsebuli xarvezebis Sevseba an saregistracio mosakreblis gadaxda Tu is gadaxdili ar aris. savaWro palata Txovnas arbitraJis Sesaxeb dauyovnebliv ugzavnis mopasuxes, garda im SemTxvevisa, Tu specialur komitetTan konsultaciis Semdeg palata gadawyvets, rom mxareebs Soris aSkarad ar arsebobs saarbitraJo SeTanxmeba, romelic uTiTebs Sveicaruli saarbitraJo reglamentis Sesabamisad davis gadawyvetaze.953

am reglamentis me-20 muxlis Tanaxmad, saarbitraJo ganxilvis mim-dinareobisas nebismier mxares ufleba aqvs Secvalos sarCeli an Segebebuli sarCeli. agreTve, daumatos mas saqmesTan dakavSirebuli garemoebebi an moTxovnebi, garda im SemTxvevisa, roca saqmis garemoebebis gaTvaliswinebiT es gamoiwvevs gaWianurebas an arbitraJi sxva raime mizezis gamo Secvlas mizanSeuwonlad CaTvlis. Nnebismier SemTxvevaSi dauSvebelia sarCelis an Segebebuli sarCelis iseTi Secvla, romlis Sedegadac saarbitraJo ganxilva aRmoCndeba saa-rbitraJo SeTanxmebis farglebs gareT. sarCelis an Segebebuli sarCelis Secvlis SemTxvevaSi arbitraJi uflebamosilia moaxdinos sa-arbitraJo xarjebis Sesabamisi koreqtireba.954

mxares, romlis winaaRmdegac aris wardgenili Segebebuli sarCeli (pretenzia), unda mieces saSualeba gamoxatos Tavisi azri am Segebebuli sarCelis mimarT. mas aseve SeuZlia moiTxovos misi sarCeliTa da Segebebuli sarCeliT gaTvaliswinebuli urTerTmoTxovnebis gaqviTva. Aaq SesaZlebelia daibados SekiTxva, aqvs Tu ara ufleba ZiriTad mosarCeles mis winaaRmdeg warmodgenili Segebebuli sarCelis sawinaaRmdegod waradginos damatebiT Segebebuli moTxovna, anu Segebebuli sarCelis mimarT Segebebuli sarCeli. literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom aRniSnulis daSveba gamo-iwvevs procesis gaumarTlebel gaWianurebas.955

Sveicaruli saarbitraJo praqtikaSi, rogorc wesi, mxareTa mier TavianTi moTxovnebis werilobiTi formiT gacvla orjer xdeba. pirvelad saarbitraJo pretenziis warmdgeni mxare ayalibebs Tavis moTxovnasa da mis dasabuTebas mokled an vrclad, es mis survilzea damokidebuli. Mmopasuxe ayalibebs Tavis Sesagebels am moTxovnasTan dakavSirebiT aseve, Tu saWirod CaTvlis, waradgens Segebebul saarbitraJo pretenzias. Aamis Semdeg saarbitraJo pretenziis warmdgen mxares SesaZlebloba eZleva kidev erTxel srulad da amomwuravad waradginos Tavisi saarbitraJo pretenzia, razec mopasuxe aseve srulad da amomwuravad upasuxebs werilobiTi formiT.956

reglamentis Tanaxmad, saarbitraJo pretenzia SeiZleba gaegzavnos im eqvsi Sveicaruli qalaqis savaWro palatidan erT-erTs, romelmac SeimuSava es reglamenti. umjobesia, pretenzia gaegzavnos im qalaqis

953 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 27- 28 954Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International, Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 179 955 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s389 956 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international Schulthess 2004 p 65

savaWro palatas, sadac arbitraJs aqvs adgilsamyofeli, magaliTad ciurixis, Jenevis da a.S. savaldebulo ar aris, rom Txovna arbitraJis Sesaxeb Seicavdes yvelafers, risi wardgenac mxares arbitraJisaTvis surs. Sveicaruli saarbitraJo reglamenti mxares aZlevs uflebas mog-vianebiT waradginos dazustebuli saarbitraJo pretenzia. Txovna arbitraJis Sesaxeb wardgenil unda iqnas inglisur, germanul, frangul an italiur enebze. Tu is arc erT enaze ar aris wardgenili, maSin SeiZleba moTxovnili iqnes misi Targmna.957

ICC arbitraJi (safrangeTi)

parizis saerTaSoriso savaWro palatis saerTaSoriso saarbitraJo

sasamarTlos (ICC) reglamentis Tanaxmad, sasarCelo gancxadeba unda Seicavdes Semdeg informacias: yoveli mxaris misamarTi da sruli dasaxeleba, monacemebi davis xasiaTisa da garemoebebis Sesaxeb, romelic safuZvlad udevs sarCels, Sesabamisi SeTanxmebebi, kerZod - saarbitraJo SeTanxmeba, yvela Sesabamisi monacemi arbitrebis raodenobasa da maT daniSvnasTan dakavSirebiT me-8, me-9 da me-10 muxlebis Sesabamisad. aseve am muxlebiT gaTvaliswinebuli arbitrebis daniSvna, nebismieri monacemi, romelic exeba arbitraJis adgils,

gamosayenebeli samarTlis normebsa da saarbitraJo ganxilvis enas (ICC-s reglamentis muxli 4.3).

ICC arbitraJSi davis ganxilvis dros mxareTa poziciebi (request and answer or reply to the request) SeiZleba maT Soris ara erTxel, aramed orjerac gaicvalos.958 reglamenti saarbitraJo pretenziis formisadmi liberaluri damokidebulebiT gamoirCeva. misi faqsiT gagzavna Tavisuflad SeiZleba. saarbitraJo SeTanxmebis originalis warudgenloba pretenziasTan erTad ar iwvevs raime dabrkolebas.959 mxareTa ufleba, cvlilebebi Seitanon maT mier wardgenil pretenziaSi, principulad gamoricxuli ar aris, Tumca, am dros arbitrebs aqvT sakmaod didi uflebamosileba gaiziaron an ar gaiziaron mxaris argumentebi am cvlilebebTan dakavSirebiT.960

ICC arbitraJi yvelaze xSirad aqveynebs statistikur monacemebs, romelTa mixedviTac iqmneba saarbitraJo institutis saqmianobis sakmaod saintereso suraTi. qarTveli mkiTxvelisaTvis aucileblad

saintereso iqneba informacia, romlis Tanaxmadac ICC arbitraJs 1995-2003 wlebSi saqarTvelodan waredgina mxolod ori saarbitraJo pretenzia, erTi 2001, xolo meore - 2002 wels.961

LCIA arbitraJi (inglisi)

957 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international Schulthess 2004 p 183 958 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition, the european Lawer ltd 2006 p Iviii 959 Lefere, Francoise The scope and contents of the request for arbitration in a comparative perspeqtive wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 p. 26 960 Lefere, Francoise The scope and contents of the request for arbitration in a comparative perspeqtive wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 p. 30 961 Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international 2005p. 346

londonis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlos (LCIA) reglamenti iTvaliswinebs saarbitraJo ganxilvis dawyebas TxovniT arbitraJis Sesaxeb, romelic unda Seicavdes: a) mxareebisa da misi warmomadgenlebis saxelwodebas, misamarTs, telefonis nomers, faqss, teleqssa da el-fostas, Tuki aseTi cnobilia; b)werilobiTi saarbit-raJo daTqmis an damoukidebeli saarbitraJo SeTanxmebis asls, romelzec miuTiTebs mosarCele (saarbitraJo SeTanxmeba), im xelSekrulebis Sesabamis dokumentaciasTan erTad, romelic Seicavs saarbitraJo daTqmas an romelTan dakavSirebiTac iwyeba saarbitraJo ganxilva; g) davis arsisa da sagnis mokle aRwerasa da konkretul mo-Txovnebs, romelsac mosarCele uyenebs saarbitraJo ganxilvis meore mxares (mopasuxe); d) gancxadebas nebismier sakiTxze (rogoricaa: saabitraJo ganxilvis adgili da ena, arbitrTa raodenoba, maTi kvalifikacia da identifikacia), romelzec mxareebma ukve miaRwies SeTanxmebas werilobiTi formiT an romelTan dakavSirebiTac mosar-Celes surs gaakeTos gancxadeba; e) Tu saarbitraJo SeTanxmeba iTvaliswinebs arbitrTa kandidaturebis wamoyenebas mxareTa mier, maSin warmodgenili unda iyos mosarCelis mier SemoTavazebuli arbitris kan-didaturis sruli saxeli, gvari, misamarTi, telefonis, faqsis, teleqsis nomrebi da el-fostis misamarTi; v) saarbitraJo mosakrebels, romelic dadgenilia saarbitraJo xarjebis Sesaxeb debulebiT (amis gareSe Txovna ar CaiTvleba miRebulad xolo saarbitraJo ganxilva ar CaiTvleba dawyebulad); z) mdivnis dasturs, rom arbitraJis Sesaxeb Txovnis aslebi gadaeca an gadaecema erTdroulad yvela mxares saarbitraJo ganxilvaSi gagzavnis erTi an meti saSualebiT, rac dafiqsirebuli unda iyos mdivnis dasturSi (muxli 1).

es CamonaTvali Seicavs yvela im konkretul informacias, romelic

aucilebelia saarbitraJo ganxilvis dawyebisaTvis, amitom LCIA reglamenti aRar moiTxovs saarbitraJo pretenziis damatebiT wardgenas mosarCelis mier.962

AAA arbitraJi (aSS)

aSS-Si saarbitraJo ganxilvisas miRebulia, rom mxareebi waradgenen im ZiriTad dokumentebs, anu werilobiT mtkicebulebebs, romelzec isini amyareben TavianT moTxovnebs.963

962 gvxvdeba sxvagvari midgomebic, magaliTad, erT-erTi qarTuli droebiTi arbitraJis reglamenti iTvaliswinebs saarbitraJo ganxilvis dawyebas pirdapir saarbitraJo pretenziis wardgeniT, xolo stokholmis saarbitraJo institutis reglamenti moiTxovs rogorc arbitraJis Sesaxeb Txovnis, aseve saarbitraJo pretenziis wardgenas. stokholmis saarbitraJo institutisaTvis gagzavnil TxovnaSi miTiTebuli unda iyos: mxareebisa da maTi warmomadgenlebis saxelwodeba, safosto misamarTi,

telefonis nomrebi, faqsi da el-fostis misamarTebi, davis mokle aRwera, mosarCelis moTxovnebis winaswari aRwera, saarbitraJo SeTanxmebis an daTqmis asli, romlis mixedviTac dava eqvemdebareba gadawyvetas arbitraJis mier, Tu es gaTvaliswinebulia arCeuli proceduriT, Txovna aseve unda Seicavdes miTiTebas arbitrze, romelic daniSnulia mosarCelis mier misi safosto misamarTis, el-fostis misamarTis, telefonis nomrisa da faqsis miTiTebiT (reglamentis muxli 5). 963 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition, the european Lawer ltd 2006 p 403

dokumenti, romlis wardgeniTac unda daiwyos ganxilva, xSirad

gansxvavebuli terminologiiT gadmoicema. (request, noitice da a.S) Tumca am SemTxvevaSi terminologias ar aqvs gadamwyveti mniSvneloba. rogorc literaturaSi aRniSnaven, saxelmwifoTa umravlesobis saarbitraJo kanonmdebloba ar Seicavs im rekvizitebis savaldebulo CamonaTvals, romelsac es dokumenti unda Seicavdes.964 mxareTa vinaoba, davasTan dakavSirebuli garemoebebis aRwera, moTxovnis sagani da odenoba is rekvizitebia, romelTa gareSec davis ganxilva SeuZlebelia. aseve, aucileblad iTvleba iuridiulad namdvili saarbitraJo SeTanxmebis wardgena da arbitris daniSvnis Sesaxeb informaciis miwodeba, Tu mxarem ukve gadawyvita, vin unda daniSnos arbitrad. miTiTeba saarbitraJo ganxilvis enaze, adgilze da gamosayenebel samarTalze.965 magaliTad AAA saarbitraJo reglamenti saarbitraJo pretenzias

aRniSnavs terminiT `notice of arbitration~. Mmisi faqsiT, teleqsiT da telegramiT gagzavna problemas ar qmnis saarbitraJo ganxilvisaTvis. pretenziaze mopasuxis Sepasuxebis (Sesageblis) gagzavnis vada 30 dRea.966 saarbitraJo pretenziisa da pretenziis Sesaxeb meore mxaris poziciis wardgenis Semdeg arbitraJi uflebamosilia damatebiTi werilobiTi ganmartebebi mosTxovos mxareebs da dauniSnos maT vada maT

warmosadgenad (AAA saarbitraJo saerTaSoriso wesebis muxli 17).967

*************************************** arbitraJisaTvis warsadgeni moTxovnis rekvizitebi ZiriTadad

erTgvarovania. zogadad ki praqtikaSi gavrcelebulia samive SesaZlo SemTxveva: saarbitraJo reglamenti SeiZleba iTvaliswinebdes mxolod Txovnis an mxolod saarbitraJo pretenziis an orive dasaxelebuli do-kumentis wardgenas. am ukanasknel SemTxvevaSi Txovna arbitraJis Sesaxeb yovelTvis win uswrebs saarbitraJo pretenzias. Cemi azriT, stokholmis saarbitraJo institutis mier ganmtkicebuli wesi, romelic moiTxovs rogorc Txovnis, aseve pretenziis arsebobas, SedarebiT srulyofilad unda CaiTvalos. aseTi midgoma xels uwyobs arbitraJis maqsimalur informirebulobas davis arsis Sesaxeb da, amave dros, SesaZleblobas aZlevs mxareebs momavalSi warsadgen saarbitraJo pretenziaSi daazuston TxovnaSi miTiTebuli rekvizitebi. amasTan, TxovniT arbitraJis Sesaxeb SeiZleba mogvardes organizaciuli sakiTxebi, rac ufro efeqturs xdis saarbitraJo ganxilvas.

zogjer saarbitraJo mosarCele mimarTavs arbitraJs, magram ver uTiTebs saarbitraJo SeTanxmebaze misi ararsebobis gamo. aseT SemTxvevaSic ki mudmivmoqmedi saarbitraJo dawesebulebebis nawili Tavis funqcias amowurulad ar miiCnevs. mopasuxes saarbitraJo saarCelTan erTad egzavneba SeTavazeba davis im konkretuli arbitraJis mier gadawyvetis Sesaxeb, romelsac mosarCelem mimarTa. Tu mopasuxe ar gaaprotestebs arbitraJis kompetencias, saarbitraJo SeTanxmeba dadebulad miiCneva.

964Lefere, Francoise The scope and contents of the request for arbitration in a comparative perspeqtive wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 p. 14-15 965 Lefere, Francoise The scope and contents of the request for arbitration in a comparative perspeqtive wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 p. 18-25 966 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 pXXXVII 967 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 pXIIII

zogierTi reglamenti pirdapir miuTiTebs, Tu ra CaiTvleba

saarbitraJo ganxilvis dawyebad. magaliTad, LCIA reglamentis pirveli muxlis Tanaxmad, mdivnis mier arbitaJis Sesaxeb Txovnis miReba iTvleba saarbitraJo ganxilvis dasawyisad nebismieri miznisaTvis. daaxloebiT msgavs mowesrigebas Seicaven sxva reglamentebic

(magaliTad ICC reglamenti muxli 4.2). sakmarisad unda miviCnioT saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebuli

informaciis iseTi miwodeba, romelic ganxilvis dawyebis saSualebas iZleva. reglamentebi unda Seicavdnen saarbitraJo Txovnebisa Tu pretenziebis rekvizitebs, magram maT formalur dacvas aseTi mniSvneloba ar unda eniWebodes. mTavaria, saarbitraJo ganxilvisaTvis saWiro yvela informacia mocemuli iyos obieqturi formiT, rac SesaZlebels gaxdis misi Sinaarsis uproblemod gagebas. garda amisa, saarbitraJo ganxilvis popularobisa da specifiurobis gamo mxareebi umravles SemTxvevaSi warmodgenilni arian sakmaod maRalkvalificiuri iuristebiT, romlebic sxvadasxva samarTlebriv sistemebs `ganekuTvnebian~. amitom ufro upriani iqneboda, Tu maT saSualeba eqnebodaT ar SezRuduliyvnen da saarbitraJo pretenziasa Tu saarbi-traJo TxovnaSi davis arsis gadmocemis teqnikuri mxare TviTonve moegvarebinaT. aRsaniSnavia, rom aseT mowesrigebas mxars uWers modeluri kanonis 23-e muxli, romelic mxolod zogad formulirebas Seicavs saarbitraJo pretenziis rekvizitebTan dakavSirebiT. am muxlis Tanaxmad, mxareTa SeTanxmebiT an saarbitraJo sasamarTlos mier gansazRvruli vadis ganmavlobaSi mosarCele valdebulia ganacxados im garemoebebis Sesaxeb, romlebic adastureben mis sasarCelo moTxovnas, agreTve gadawyvetas daqvemdebarebuli sakiTxebisa da Tavisi sasarCelo moTxovnis Sinaarsis Sesaxeb.

§2 pasuxi Txovnaze da Sesagebeli

Txovnas arbitraJis Sesaxeb an saarbitraJo pretenzias, rogorc wesi, mohyveba pasuxi Txovnaze an Sesagebeli.

UNCITRAL Rule-s me-19 muxlis Tanaxmad, Sesageblis wardgenis vadas mxares ganusazRvraven arbitrebi.968 Tu mopasuxe ar warmoadgens Tavis Sesagebels arbitraJis mier gansazRvrul vadaSi, maSin arbitraJs uf-leba aqvs ganagrZos saarbitraJo ganxilva.969

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 10-e muxli moicavs mosarCelis pretenziaze mopasuxis Sesageblis regulirebas. SesagebelSi mopasuxem unda miuTiTos, xom ar aprotestebs saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobas an misi gamoyenebis SesaZleblobas, xom ar surs Segebebuli sarCelis wardgena da a.S

stokholmis saarbitraJo institutis reglamentis Tanaxmad, samdivnodan Sesabamisi gancxadebis miRebidan 30 dRis Semdeg mopasuxe agzavnis Tavis Sefasebas (azrs), romelic unda Seicavdes Semdeg informacias: mopasuxis sruli dasaxeleba da misamarTi, misi axsna-ganmartebebi davis arsTan da im garemoebebTan dakavSirebiT, romlebic

968 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press 2006 p 407 969 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 37

gvevlinebian arbitraJis Sesaxeb Txovnis safuZvlad, mopasuxis Sefaseba moTxovnis saganTan dakavSirebiT, mopasuxis pozicia arbitrTa raodenobasa da maT arCevasTan dakavSirebiT, mosarCelis mier wamoyenebul winadadebebSi gamoxatuli poziciis mimarT me-8, me-9, me-10 muxlebis Sesabamisad. agreTve nebismieri monacemebi arbitrebis dani-Svnis Sesaxeb, rac exeba arbitaJis adgils, gamosayenebeli samarTlis normebsa da saarbitraJo ganxilvis enas (muxli 5.1).

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis Tanaxmad, mopasuxe valdebulia arbitraJis Sesaxeb Txovnis miRebidan 30 dRis vadaSi waradginos Tavisi Sesagebeli, romelic unda Seicavdes a) mopasuxis da misi warmomadgenlis saxels, misamarTs, faqsis nomersa da eleqtronuli fostis misamarTs (misi arsebobis SemTxvevaSi, Tu es monacemebi gansxvavebulia arbitraJis Sesaxeb Txovnis avtoris mier wardgenili monacemebisagan.); b) pretenzias, Tu aseTi arsebobs imasTan dakavSirebiT, rom am reglamentis Sesabamisad formirebul arbitrTa Semadgenlobas ar aqvs am konkretuli davis ganxilvis uflebamosi-leba; Gg) mopasuxis mosazrebas calkeul sakiTxebze, romelsac Seicavs Txovna arbitraJis Sesaxeb; d) mopasuxis mosazrebas (pasuxs) im moTxov-naze, romlis dakmayofilebasac iTxovs mosarCele; e) mopasuxis winadadebas arbitrebis raodenobasTan dakavSirebiT, Tu aseTi raodenoba mxareebs winaswar ar SeuTanxmebiaT. pasuxi (Sesagebeli) aseve SeiZleba Seicavdes: a) mopasuxis winadadebas arbitris daniSvnis Sesa-xeb, roca dava unda ganixilos erTma arbitrma;Bb) mopasuxis mier ar-bitris daniSvnis Sesaxeb monacemebs, Tu dava unda ganixilos samma arbitrma. mopasuxes aseve ufleba aqvs SesagebelTan erTad waradginos Segebebuli sarCeli an moiTxovos moTxovnebis gaqviTva. Tu saregistracio mosakrebeli gadaxdilia da daniSnulia yvela arbitri, savaWro palatam dauyovnebliv unda gaugzavnos masalebi (Txovna arbitraJis Sesaxeb Sesagebeli da a.S) am davis ganmxilvel arbitrs an arbitrTa Semadgenlobas. 970

ICC reglamentis mixedviT, mopasuxe mxare valdebulia ICC samdivnos gaugzavnos Tavisi pasuxi saarbitraJo pretenziaze am pretenziis miRebidan 30 dRis vadaSi.971 rogorc Cans, erTTviani vada sruliad sakmarisad miiCneva imisTvis, rom mxarem Tavisi poziciis Camoyalibeba da arbitraJisaTvis misi wardgena SeZlos.

mosarCeles aucileblad unda mieces mopasuxis Sesageblis komentirebis saSualeba. amgvari werilobiTi paeqrobiT arbitraJi iRebs maqsimalur informacias davis zepir ganxilvamde da uzrunvelyofs saqmis momzadebas. aseTi midgoma cota gadaWarbebuli formalizmis STabeWdilebas tovebs, Tumca, isic unda vaRiaroT, rom sxvagvarad davis swrafad da obieqturad ganxilva da gadawyveta sakmaod rTuli iqneba. mxareebsa da arbitraJs Soris werilobiTi informaciis gacvlis Semdeg ukve arsebobs garkveuli monacemebi, rac arbitrebs gansaxil-veli davis detalebSi garkvevas uadvilebs da Zvirfasi drois dazogvis saSualebas aZlevs.

niSandoblivia, rom dadgenil vadaSi mopasuxis mxridan raime reagirebaze uaris Tqma ar daabrkolebs saarbitraJo ganxilvas.

970 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 28-29 971 Schäfer/ Verbist/Imhoos ICC arbitration in practice Kluwer law international, Steampfli Publishers Ltd. Berne 2005 p 39

normebs, romelTa mixedviTac arbitraJma unda Seasrulos Tavisi amocana im SemTxvevaSic ki, roca erT-erTi mxare ar monawileobs ganxilvaSi, arsebiTi praqtikuli mniSvneloba aqvs. rogorc gamocdi-leba gviCvenebs, xSiria SemTxvevebi, roca erT-erTi mxare naklebadaa dainteresebuli TanamSromlobiT da davis saswrafod gadawyvetiT, amitom zemoaRniSnuli normebi uzrunvelyofen saerTaSoriso arbitra-Jis efeqtur funqcionirebas saproceso samarTlis fuZemdebluri prin-

cipebis gaTvaliswinebiT.972 igive wess iTvaliswinebs ICC reglamentic. §3 mtkicebulebebi

mtkicebulebebis wardgena, maTi gamokvleva da Sefaseba saarbitraJo ganxilvis umniSvnelovanesi stadiaa. mtkicebulebebTan dakavSirebuli procedura mniSvnelovnad aris damokidebuli imaze, romel samarTlebriv sistemas ganekuTvnebian saqmis ganmxilveli arbitrebi da advokatebi.

procesis anglo-amerikuli stili mosamarTlis pasiuri da mxareTa aqtiuri roliT xasiaTdeba. germanul iuridiul literaturaSi Mmoswrebulad SeniSnaven, rom amerikaSi unaklo mosamarTle is aris, visi funqciac sasamarTlo procesis gaxsnisas misalmeba, daxurvisas ki - damSvidobebaa. inglisel da amerikel mosamarTles adareben fexburTis msajs, romelic mxolod wesebis darRvevaze reagirebs da bolos gamarjvebuls acxadebs.973

sapirispiro principzea agebuli procesi kontinentur evropaSi. aq mosamarTle wyvets, romeli mowme unda iqnes dakiTxuli da vin unda dainiSnos eqspertad. sabolood mosamarTle gansazRvravs, ra sakiTxebi unda gadaeces eqsperts daskvnis warmosadgenad.974 mosamarTle warmaTavs sasamarTlo process da xelmZRvanelobs mxareTa Sejibrebas, ris Semdegac gamoaqvs saboloo gadawyvetileba.

saarbitraJo praqtikam wlebis ganmavlobaSi SeZlo daexvewa mtkicebulebebTan dakavSirebuli procedurebi. ganviTarebis am gzaze man sakmaod bevri ram gadaiRo mtkicebulebaTa samarTlis rogorc kontineturi evropis, aseve saerTo samarTlis sistemebidan.975

gansakuTrebiT unda aRiniSnos anglo-amerikuli warmoSobis iuristebis gavlena saerTaSoriso arbitraJis saqmianobaze. Aamerikis SeerTebul StatebSi davis gadawyvetis alternatiuli meTodebisadmi tradiciuli interesi ganapirobebs saerTaSoriso arbitraJis popularobas saqmian wreebSi. Kamas emateba amerikuli kapitalis gansa-kuTrebuli roli msoflio bazarze. aRniSnulidan gamomdinare, procesis warmarTvis amerikuli stili saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvebze axdenda da kvlavac axdens gavlenas.

972 Региональная Конференция ~Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования~ Москва 2003 973Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 7 974Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 36 975 Hanotiau Bernard civil law and common law procedural traditions in international arbitration who has crossed the bridge! wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 p. 98

aSS-is federaluri saarbitraJo aqtis 2000 wels Camoyalibebuli redaqcia arbitrebs aZlevs uflebas mimarTon mtkicebulebaTa

gamokvlevis yvela SesaZlo meTods (to use any discovery process), raTa xeli Seuwyon davis gadawyvetas. aseve didi mniSvneloba aqvs advokatTa saerTaSoriso asociaciis mier mtkicebulebebis mopovebasTan dkavSirebiT SemuSavebul dokuments, romelzec mxareebi da arbitrebi maSinac ki miuTiTeben, roca am ukanasknelis gamoyeneba mxareTa mier winaswar SeTanxmebuli ar yofila.976

advokatTa saerTaSoriso asociaciam 1999 wlis 1 ivniss daamtkica mtkicebulebaTa miRebis unificirebuli wesebi saarbitraJo ganxilvisaTvis. marTalia, wesebi arasamaTavrobo organizaciis mier aris SemuSavebuli, magram mas mainc didi gavlena aqvs saarbitraJo ganxilvis dros mtkicebulebaTa miRebisa da gamokvlevis procedu-raze.977 Uunda aRiniSnos, rom es dokumenti literaturaSi mxolod dadebiTad aris Sefasebuli da saarbitraJo ganxilvis xarisxis gaumjobesebisaken gadadgmul nabijad miiCneva.978 am wesebis gamoyeneba SeiZleba SeTanxmebuli iyos rogorc mxareebis, aseve arbitrTa mier, rasac sxvadasxva samarTlebriv sistemas mikuTvnebuli saarbitraJo ganxilvis monawileebisaTvis fasdaudebeli daxmarebis gaweva SeuZlia.979 M

advokatTa saerTaSoriso asociaciis (IBA) wesebis preambula am wesebis gamoyenebis uaRresad liberalur midgomas ganamtkicebs. mxareebs an tribunals SeuZlia mTlianad an nawilobriv gamoiyenos es wesebi. SeiZleba misi Secvla an, proceduris sakuTari normebis SemuSavebis mizniT, saxelmZRvanelo dokumentis saxiT gamoyeneba. wesebi ar aris mimarTuli saarbitraJo proceduris moqnilobis Sesustebisaken. mxareebsa da tribunals aqvT maTi yoveli konkretuli SemTxvevis mix-edviT adaptirebis ufleba.980 Aam wesebis mizani ar aris mxareTa SeTanxmebiT gansazRvruli saproceso normebisaTvis konkurenciis gaweva. piriqiT, maTma gamoyenebam xeli unda Seuwyos saarbitraJo ganxilvis gamartivebas.

IBA wesebis mixedviT „ZiriTadi normebi~ (General rules) niSnavs im samarTlis normebis erTobliobas, instituciuri an ad hoc wesiT arCeul regulirebebs, romlebic mxareTa SeTanxmebis Sesabamisad gamoiyeneba.981

Tu mxareebma SeaTanxmes an arbitraJma daadgina, rom

mtkicebulebebTan mimarTebaSi gamoyenebuli unda iqnes IBA wesebi, maSin es wesebi moqmedebs mxolod im farglebSi, rac ar qmnis winaaRmdegobas

mxareTa an arbitraJis mier arCeul ZiriTad normebTan (General rules) an gamosayenebeli samarTalis imperatiul normebTan (mandatory provisions) mimarTebaSi. Tu IBA wesebi ewinaaRmdegeba General rules, maSin arbitraJma 976 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition, the european Lawer ltd 2006 p 403 977 Knoblach, Steffen Sachverhaltsermittlung in der internationalen Wirtschaftsschiedsgerichtsbarkeit Duncker und Humboldt Berlin 2003 s 358-365 978 Bond, R Stephan the 1999 IBA rules on evidence in international commercial arbitration Regarding wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 p. 104-105 979 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 122 980 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 965 981 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 965

ise unda gamoiyenos IBA wesebi, rom orive maTganiT gansazRvruli mizn-ebi miRweuli iqnes, garda im SemTxvevisa, roca mxareebma pirdapir

SeaTanxmes amis sawinaaRmdego regulireba an General rules warmoadgens imperatiul sakanonmdeblo normebs.982

magaliTad, Tu gamosayenebel samarTlad arCeuli iqneba qarTuli samarTali, xolo davis sagani sesxis xelSekrulebidan gamomdinareobs, zepiri formiT dadebuli sesxis xelSekrulebis arsebobis dadastureba qarTul samarTalSi mxolod mowmis CvenebiT dauSvebelia. (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 624-e muxlis bolo winadadeba). am

SemTxvevaSi, rasac ar unda adgendes IBA wesebi mowmis CvenebebTan dakavSirebiT, gamosayenebeli samarTlis e.i qarTuli samarTlis impera-tiuli normebi krZalaven sesxis arsebobis dadasturebisas mxolod am mtkicebulebis gamoyenebas.

Tu IBA wesebi ar aregulireben mtkicebulebebTan dakavSirebul konkretul sakiTxs, romelic wamoiWra saarbitraJo ganxilvis dros,

arbitrebma unda gadawyviton es problema IBA wesebis ZiriTadi principebis gaTvaliswinebiT.983

mxareebs aseve SeuZliaT SeTanxmdnen, rom saarbitraJo procesis mimarT gamoyenebuli iqneba samoqalaqo saproceso kodeqsis is normebi, romelTa gamoyenebac arbitraJis mier SesaZlebelia.984 aseTi midgoma praqtikaSi garkveuli formiT saqarTveloSic arsebobs. CvenSi moqmedi lokaluri arbitraJebis reglamentebis absoluturi umravlesoba qarTuli samoqalaqo saproceso kodeqsis Semoklebul variants warmoadgens. marTalia, am SemTxvevaSi arbitraJi Tavis reglaments iy-enebs da ara samoqalaqo saproceso kodeqss, magram es normebi da samoqalaqo saproceso kodeqsiT dadgenili regulireba TiTqmis ar gan-sxvavdebian erTmaneTisagan.

erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, Tu kanoni an mxareTa SeTanxmeba sxva rames ar iTvaliswinebs, procesis mimdinareobisas wamoWrili sakiTxebi arbitrTa Sefasebis mixedviT unda gadwydes.985 sami arbitris

arsebobisas, xSirad, am sakiTxebis gadawyvetas reglamentebi Tavmjdomare-arbitrs akisreben xolme.

MsaerTaSoriso arbitraJis mier gamosayenebeli mtkicebulebebis amomwurav CamonaTvals arc erTi normatiuli aqti ar iTvaliswinebs.

Sesabamisad, daSvebulia yvela im mtkicebulebis gamoyeneba, romelic cnobilia da aRiarebulia saarbitraJo praqtikaSi da romelic saqmesTan dakavSirebuli garmoebebis gamorkvevasa da dadgenas uzrunvelyofs.

mowmis Cveneba

mowmis Cvenebis roli da mniSvneloba sxvadasxva samarTlebriv

sistemაSi gansxvavebulia. evropis kontinentze mowmeTa Cvenebebi samewarmeo davebis ganxilvisas iSviaTad gamoiyeneba. van houte 982 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 966 983 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 968 984 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 129 985 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 130

aRniSnavs, rom belgiis sasamarTloebSi misi ocdaaTwliani praqtikis

manZilze sasamarTlom mxolod orjer dakiTxa mowmeebi. aseTსავე midgomas irCeven evropis kontinetis arbitraJebic. isinic amcireben saarbitraJo ganxilvisas mowmis Cvenebis, rogorc mtkicebulebis mniSv-nelobas.986 safuZvels moklebuli ar iqneba Tu aRvniSnavT, rom qarTuli sasamarTloebis praqtika Seesabameba evropis kontinetze damkvidrebul midgomas. mowmis Cvenebis gamoyeneba biznesis sferoSi warmoSobili davebis ganxilvisas saqarTveloSic iSviaTobas warmoadgens.

anglo-amerikuli, gansakuTrebiT ki aSS-is sasamarTlo praqtika, gansxvavdeba evropaSi gabatonebuli Sexedulebisagan. arsebobs ramdenime ZiriTadi principi mowmis Cvenebis samarTlebriv regulirebasaTan dakavSirebiT, romlebic ukve aRiarebulia saerTaSoriso arbitraJebis saqmianobaSi.

rogorc literaturaSi miuTiTeben, IBA Rules me-4 muxli erTmaneTisagan TiTqmis ar ganasxvavebs mxareTa mowmeebsa da maT

warmomadgenlebs. Aamave dros, es muxli ganamtkicebs saarbitraJo

praqtikaSi damkvidrebul tradicias, romlis Tanaxmadac, mxareebsa da maT advokatebs sruli ufleba aqvT iqonion pirdapiri kontaqti mo-wmeebTan. Ees muxli aseve iTvaliswinebs kargad gaweril meqanizms mowmeTa mier Cvenebebis werilobiTi formiT warmodgenasTan dakavSire-biT. arbitraJs ufleba aqvs mosTxovos mowmes saarbitraJo ganxilvaze gamocxadeba maSinac, roca mowmes arbitraJisaTvis ar gaugzavnia Tavisi Cvenebis werilobiTi varianti.987 Tu mowmis zepir mosmenamde warmo-dgenili iyo misi werilobiTi Cveneba, maSin zepiri Cvenebis dawyebisTanave mowmem unda daadasturos, rom es werilobiTi Cveneba

sruli simarTlea. amave dros aucilebelia dadastureba, rom arbitraJis winaSe mowme mxolod simarTles ityvis.988 rogorc Cans, es normebi amerikuli saproceso samarTlis gavlenas ganicdian. E

saerTo samarTlis mier SeTavazebuli principebi arbitraJisaTvis

sruliad misaRebi aRmoCnda. gansakuTrebiT kargad Cans es e.w. Cross-Examination magaliTze, romelic gulisxmobs mowmis dakiTxvas im piris mier, visac mowme ar warmoudgenia, anu mowinaaRmdege mxaris mier.989 sapirispiro üproceduras, e.i. mowmis dakiTxvas im mxaris mier,

romelmac am konkretuli mowmis gamoZaxeba moiTxova, Examination in Chief ewodeba.990

Cross-examination niSnavs mowmeebis jvaredin dakiTxvas, romelSic advokatebic monawileoben. Aam dros advokatebi cdiloben sasamarTlo mowinaaRmdege mxaris mowmeTa Cvenebebis winaaRmdegobriobaSi daarwmunon. zogierTi advokati msaxiobis ostatobis leqciebzec ki

986 Houtte, Hans van Counsel-witness relations and professional misconduct in civil law systems wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 p 106 987 Gunter, Pierre-Yves Transnational rules on the tajeing of evidence wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 p 144 988 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 28 989 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 161 990 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 164

dadis, რათა mowmeTa jvaredini dakiTxvis xelovnebas kargad daeuflos. miuxedavad imisa, rom mosamarTleebs formalurad aqvT mowmeTa jvaredin dakiTxvaSi monawileobis ufleba, maTi absoluturi umravlesoba aSS-Si kiTxvebisagan Tavis Sekavebas amjobinebs.991

amerikeli advokatebi gadamwyvet rols asruleben Tanamedrove saerTaSoriso saarbitraJo praqtikaSi. maT daamkvidres saarbitraJo ganxilvebis dros procesis amerikuli stili. zogierTi evropeli arbitri aSS-s samoqalaqo saproceso samarTalSi cnobil instituts

`mowmeTa jvaredin dakiTxvas” (cross-examination of witnesses) primitiulad da barbarosuladac ki moixseniebda, magram nel-nela Camoyalibda azri, rom mxareebi simpatiebiT arian ganwyobili procesis warmarTvis am sti-lisadmi, ris gamoc misi gamoyeneba ukve evropelma arbitrebma da advok-atebmac daiwyes. Ees Seexeba ara marto im davebs, sadac erT-erTi mxare saerTo samarTlis sistemas ganekuTvneba, aramed im davebsac, romlis orive mxare evropis kontinentidanaa..992

lovenfeldis miTiTebiT, angloamerikuli procesisaTvis

damaxasiaTebeli mowmeebis dakiTxvis meTodi (cross-examination) meoce saukunis ukanasknel mesamedSi misaRebi gaxda evropeli advokatebisTvisac. isini sakmaod daxelovndnen da amerikel da britanel kolegebs arafriT Camouvardebian, rac proceduris unifikaciis dadasturebad SeiZleba CaiTvalos.993 rogorc Cans, aseTi unifikacia mTlianad bazris moTxovnebzea damokidebuli. evropeli iuristebi mixvdnen, rom saerTaSoriso arbitraJSi davis ganxilvaSi monawile mxareebisaTvis sasurveli momosaxurebis miuwodeblobis SemTxvevaSi klienturis amerikeli kolegebisaTvis daTmoba mouwevdaT.

advokatebis kavSiri mowmeebTan evropis zogierTi saxelmwifos saproceso kanonmdeblobiT akrZalulia, magram es akrZalva saerTaSoriso arbitraJs ar exeba. mowmeebis kontaqts advokatebTan dasaSvebad miiCnevs advokatTa saerTaSoriso asociaciis mier mtkicebulebebTan dakavSirebiT SemuSavebuli wesebic.994 am wesebis me-4 muxlis me-3 nawilis Tanaxmad, mxareebs akrZaluli ar aqvT potenciuri

mowmeebis `momzadeba~ (interview witness).995 aseTi mowesrigeba amerikuli saproceso samarTlis gavlenis kidev erT dadasturebad unda CaiTvalos.

evropis kontinentze da, maT Soris, saqarTveloSic paradoqsulad JRers, magram amerikaSi advokatis mier Tavisi mxaris sasargeblo mowmeebis momzadebis gareSe gaSveba procesze advokatis profesiuli

991Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 26 992 Houtte, Hans van Counsel-witness relations and professional misconduct in civil law systems wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 p 107 993 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc 2005 p 78 994 Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 120 995 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 968

movaleobis seriozul darRvevad ganixileba.996 Ffaqtobrivad, advokati amzadebs mowmeebs, aZlevs maT instruqciebs ra unda ilaparakon, rogor da a.S. nebismieri amerikeli advokati patara speqtaklis reJisoria. is uzrunvelyofs scenaze msaxiobebis gamoyvanasa da maT dabrunebas kul-isebSi ise, rom am procesze damkvirvebeli piri daajeros warsulSi momxdari faqtebis Sesaxeb im versiis sinamdvileSi, romelsac am speqtaklSi aviTarebs. Aam dros mniSvneloba ar aqvs subieqti, romelic unda daarwmunon, sasamarTloa, Tu arbitrebis Semadgenloba. advokatma potenciur mowmeebTan urTierToba manam unda daiwyos, sanam sarCels Camoayalibebdes. Mman winaswar unda gamokiTxos is pirebi, romlebsac Sexeba aqvT mis klientTan da SeiZleba flobdnen saWiro da sasargeblo informacias. Mmiznis misaRwevad advokati unda gaesaubros imden pirs, ramdenic saerTod Teoriulad SesaZlebelia.997

advokatis mier mowmeebis momzadebis aRsaniSnavad praqtikasa da

doqtrinaSi ramdenime termini gamoiyeneba (Preparation of Witness; Witness coaching; Horse Shedding) am dros advokatma SeiZleba imitirebuli sasamarTlo procesic ki moawyos mowmeebis mosamzadeblad an gamoiyenos maTi Cvenebebis video-gadaRebis da sxva meTodebi. 998

Black`s Law Dictionary `orseshedding~-s ganmartavs, rogorc advokatis mier mowmis momzadebas, romelmac vinmes (gansakuTrebiT ki klientis) sasargeblod unda misces Cveneba. ufro zustad, es aris mowmisaTvis Cvenebis micemisas kiTxvebze pasuxis gacemis saTanado meTodebis Sesaxeb

informaciis miwodeba da misi momzadeba. (“the instruction of a witness favorable to one`s case (esp. a client) about a proper method of responding to questions while giving testimony~).999

advokatis mier mowmis momzadebis procedura ramdenime safexurs moicavs: 1. mowme ise unda iqnes momzadebuli, rom man komfortulad igrZnos Tavi Tavisi movaleobis Sesrulebisas; 2. mowmes aucileblad unda miewodos informacia im faqtebisa da garemoebebis Sesaxeb, romlis monawilec TviTon aris da romelsac ukavSirdeba mTeli saqmis is nawili, romelsac am mowmis Cveneba Seexeba. aseve, misi Cvenebis adgi-li mTeli saqmis konteqstSi; 3. mowmesTan aucilebelia dialogi, rome-lic gulisxmobs im kiTxvebsa da pasuxebs, romelic iqneba misi Cvenebis Semadgeneli nawili; 4. mowme detalurad unda iyos momzadebuli im siZneleebisaTvis, romelic mas dakiTxvisas SeiZleba elodes.1000 amave

996 Rifkind, Robert S Practices of the horseshed: the preparation of witnesses by counsel in America, wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 p 55 997 Rifkind, Robert S Practices of the horseshed: the preparation of witnesses by counsel in America, wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 p 56 998 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 169 999 Rifkind, Robert S Practices of the horseshed: the preparation of witnesses by counsel in America, wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 p 64 1000 Rifkind, Robert S Practices of the horseshed: the preparation of witnesses by counsel in America, wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 p 57

dros, mowmem unda icodes, rom is Cvenebas iZleva ficis qveS da cru Cvenebis SemTxvevaSi dadgeba misi pasuxismgeblobis sakiTxi.1001

mowmeTa Cvenebebis ficis qveS miReba arbitraJs maSin SeuZlia, Tu saarbitraJo ganxilvis adgilis saproceso samarTali aseT rames iTvaliswinebs.1002 magaliTad, arbitraJs SvedeTSi ar aqvs ficis CamorTmevis an mowmis iZulebiT moyvanis ufleba.1003

mowmeebis momzadeba ar SeiZleba gulisxmobdes maTTvis sicruis Tqmis xelovnebis swavlebas. piriqiT, mowme valdebulia mxolod simarTle Tqvas im garemoebebis Sesaxeb, romelic misTvis aris cnobili. aq ufro saubaria dakiTxvis teqnikur meTodebze, saTqmelis gadmocemis formis SerCevaze da a.S. winaaRmdeg SemTxvevaSi sasamarTlo an saarbitraJo procesi gadaiqceoda Semzarav farsad, sadac samarTlis adgilic ki aRar rCeba.

ukanaskneli periodis saarbitraJo praqtikaSi aris mowmis Cvenebebis werilobiT wardgenis tendencia.1004 werilobiTi Cveneba mowmem zepirad unda daadasturos. arbitraJs SeuZlia ar gamoiZaxos yvela mowme, romelmac werilobiT misca Cveneba, Tumca es ar niSnavs, rom arbitraJi am werilobiT Cvenebebs saerTod ar ganixilavs mtkicebulebebad. man isini iseve unda Seafasos, rogorc sxva mtkicebu-lebebi.1005

droisa da fulis dazogvis mizniT, mowmeebma SeiZleba arbitraJs miscen werilobiTi Cvenebebi, magram amave dros Tu arbitraJs ar surs an ar SeuZlia mowmeebis piradad dakiTxva, mas gacnobierebuli unda hqondes, rom mxolod werilobiT Cvenebas ver eqneba iseTive mtkicebu-

lebiTi Rirebuleba (evidential value), rogorc mowmis mier saarbitraJo ganxilvisas piradad da zepirad micemul Cvenebas.1006 eqspertis daskvna

IBA wesebis Tanaxmad, eqspertis daskvna aris arbitrebis mier daniSnuli eqspertis mier arbitraJisaTvis werilobiTi formiT miwodebuli daskvna.1007

zogadi principis Tanaxmad, eqsperti SeiZleba mowveul iqnes rogorc mxaris, aseev arbitraJis mier an mxareebisa da arbitraJis mier erTdoroulad. mxaris mier mowveuli eqspertis daskvna arbitraJis mier am mxaris poziciasTan erTad fasdeba. amave dros xdeba erTi mxaris eqspertis mier Camoyalibebuli poziciis meore mxaris an arbitraJis

1001 Rifkind, Robert S Practices of the horseshed: the preparation of witnesses by counsel in America, wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 p 58 1002 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 522 1003 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 200 1004 Schlaepfer, Anne Veronique, Witness statements wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 p 65 1005 Schlaepfer, Anne Veronique, Witness statements wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 p 69 1006 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 523 1007 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 965

mier daniSnuli eqspertis sapirispiro poziciasTan Sejereba, ris safuZvelzec arbitraJi ayalibebs Tavis pozicias.1008

modeluri kanonis 26-e muxli iTvaliswinebs mxolod arbitraJis mier daniSnuli eqspertis mowvevis SesaZleblobas da araferia naTqvami

mxaris mier mowveul eqspertze.1009 IBA wesebi icnobs rogorc mxareTa mier, aseve arbitraJis mier daniSnul eqspertebs.1010

IBA wesebis me-5 muxli Seicavs im informaciis dazustebas da detalur daxasiaTebas, rasac unda Seicavdes mxaris mier daniSnuli eqspertis daskvna: 1. eqspertis sruli saxeli da misamarTi, misi warsuli an axlandeli urTierTobebi romelime mxaresTan, misi kvalifikaciis codnisa da gamocdilebis mokle daxasiaTeba; 2. fa-qtebi, romelsac emyareba eqsperti, misi mosazrebebi da daskvna, romelic unda Seicavdes mis mier gamoyenebuli meTodis aRwerasa da mtkicebulebebze miTiTebas; 3. dadastureba, rom mocemuli daskvna sinamdviles Seesabameba, xelmowera, adgili da TariRi.1011 Ees CamonaTvali raime siaxles ar iTvaliswinebs. mocemulia is tradiciuli rekvizitebi, romelsac nebismieri marTlwesrigi eqspertis mier momzadebuli daskvnisaTvis savaldebulod miiCnevs.

Eeqspertis daskvnis samarTlebrivi regulirebis TvalsazrisiT, kontinenturi saproceso samarTlis midgomis klasikuri magaliTia

germania. Mmoqmedi samoqalaqo saproceso kodeqsis (ZPO §1049) mixedviT,

arbitraJs SeuZlia daniSnos eqsperti (Das Schiedsgericht kann Sachverständige bestellen). Sutce miiCnevs, rom modeluri kanonis 26-e muxli, romlis mixedviTac germanuli saarbitraJo kanonmdeblobis zemoaRniSnuli normaa formulirebuli, warmoadgens kontinenturi da angloamerikuli saproceso samarTlis kompromiss. pirvelisaTvis cnobilia sasamarT-los mier daniSnuli eqspertis instituti, xolo meorisaTvis – maTi daniSvna mxareTa mier. amave dros, germanuli kanonmdebloba adgens, rom eqsperti saarbitraJo ganxilvisas unda iyos damoukidebeli da miukerZoebeli. Mmisi acileba SeiZleba imave safuZvlebiT, rac arbitris acilebisaTvis arsebobs.1012 albaT, kompromisis arsi imaSi mdgomareobs, rom eqsperti SeiZleba daniSnos arbitraJma, rac sityva-sityviTi ganmartebidan gamomdinare ar gamoricxavs mxareTa mier eqspertebis daniSvnis SesaZleblobas.

IBA wesebis me-6 muxlis Tanaxmad, arbitraJis mier damoukidebeli eqspertis mowvevisas mis kandidaturas gansazRvravs arbitraJi mxareebTan konsultaciebis Semdeg. Eeqspertma werilobiT unda moaxdinos rogorc mxareebisagan, aseve arbitrTa Semadgenlobisagan sakuTari damoukideblobis deklarireba. mxareebs SeuZliaT arbitraJis

1008Houtte, van Vera Party appointed experts and tribunal-appointed experts wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 p. 153 1009 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 29 1010 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 969 1011 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 31 1012 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 96

mier daniSnul eqsperts ganucxadon acileba. acilebis sakiTxs wyveten arbitrebi. 1013

eqspertebis daniSvnis sakiTxi saarbitraJo ganxilvisa da mtkicebulebebis gamokvlevis inglisuri da germanuli modelebis daaxloebis klasikur magaliTad ganixileba. inglisuri kanonmdebloba da praqtika, eqspertebis mowvevis TvalsazrisiT, arbitrebis iniciativas gamoricxavda, mxareebs TviTon unda SeeTavazebinaT eqspertebi da maTi mowveva saqmeSi. GgermaniaSi amas yovelTvis arbitrebi akeTebdnen, mxareTa mier mowveuli eqspertebi procesSi ar monawileobdnen. inglisurma kanonma gaiTvaliswina eqspertebis arbitrTa mier daniSvnis

SesaZlebloba, Ggermanul ZPO-Si (§1059) Setanilma cvlilebam ki, mxaris mier eqspertis mowveva germaniaSic SesaZlebeli gaxada.1014

arbitraJis mier eqspertebis mowvevisa da maTTan dadebuli xelSekrulebis Sesaxeb germanul doqtrinasa da praqtikaSi saintereso Sexeduleba arsebobs. ATvlian, rom es xelSekruleba nardobad unda

iqnes ganxiluli (Der Vertrag mit dem Sachverständigen ist ein Werkvertrag).1015 Znelia am mosazrebas daeTanxmo. eqspertTan dadebuli xelSekruleba momsaxurebis erT-erT saxed SeiZleba miviCnioT. am urTierTobebze nardobis maregulirebeli normebis gavrceleba sakmaod originaluri, magram sakamaTo Sexedulebaa.

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 25-e muxli eqspertebis daniSvnis uflebas mxolod arbitraJs aniWebs. mxareTa SeTanxmebiT SeiZleba arbitraJs saerTod aekrZalos eqpsertebis daniSvna. ETu orive mxare winaaRmdegia, arbitraJi Tavisi iniciativiT eqsperts ver daniSnavs. arbitraJs aseve SeuZlia ar miiRos mxaris mier warmodgenili mtkicebuleba, Tu mas aSkarad ar aqvs kavSiri gansaxilvel saqmesTan. uari aseve SeiZleba dakavSirebuli iyos imasTan, Tu rodis, saarbitra-Jo ganxilvis ra stadiaze, iqna es mtkicebuleba wardgenili.1016

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis 25-e muxlis Tanaxmad:

`nebismieri piri SeiZleba iyos mowme an mowme-eqsperti (expert witness).~ rogorc am muxlis komentirebisas aRniSnaven, mowme-eqsperti mxaris mier daniSnuli eqspertia.1017 rogorc Cans, mxaris mier daniSnuli eqspertebis gamoyenebis bolo periodis tendencia Sveicarul reglamentSic aisaxa.

germanuli kanonmdebloba mowmeebisa da mxareTa mier mowveul eqspertebs erTmaneTisagan ganasxvavebs. inglisuri samarTali maT yvelas mowmeebad moixseniebs (am terminis farTo gagebiT).1018

angloamerikuli procesisaTvis cnobili e.w `kerZo eqspertebis instituti~ germanul iuridiul literaturaSi negatiurad aris Sefasebuli. jer erTi imitom, rom es zrdis mxareTa mier gaRebul

1013 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 33 1014 Knoblach, Steffen Sachverhaltsermittlung in der internationalen Wirtschaftsschiedsgerichtsbarkeit Duncker und Humboldt Berlin 2003 s 296 1015 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 111 1016 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 194 1017 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 219 1018 Knoblach, Steffen Sachverhaltsermittlung in der internationalen Wirtschaftsschiedsgerichtsbarkeit Duncker und Humboldt Berlin 2003 s 299

xarjebs da meorec, roca saqme teqnikur an sxva iseT sakiTxs exeba, romelic specialur codnas iTxovs, xolo arbitrebi am teqnikur detalebSi ver erkvevian, mxareTa mier mowveuli kerZo eqpsertebis daskvnebi, romlebic SeiZleba diametrulad gansxvavdebodes erTmane-Tisagan, saerTod abnevs arbitrebs da gadawyvetilebis gamotanas arTulebs. amave dros, unaklo arc evropis kontinentze arsebuli sistemaa, romelic, rogorc wesi, eqspertis daniSvnis uflebas mosamarTles aniWebs. aqedan gamomdinare, yoveli konkretuli SemTxvevis gaTvaliswinebiT am ori sistemis kombinacia (Tu amis saWiroeba arsebobs) literaturaSi yvelaze misaRebad aris miCneuli.1019

IBA wesebis me-5 muxlis Tanaxmad, Tu mxareTa mier daniSnuli eqspertebis poziciebi zogierT sakiTxSi erTmaneTs ar emTxveva, arbitraJs SeuZlia moiwvios es eqspertebi da SesTvazos maT konsultaciebis gamarTva sadao sakiTxebze, erTiani poziciis Camoyalibebis mizniT. sandersi Tvlis, rom muSaoba ufro efeqturi iqneba, Tu arbitraJi winaswar gansazRvravs im sakiTxebis nusxas, romelzec eqspertebma ver miaRwies SeTanxmebas da romelzec unda gai-marTos konsultaciebi.1020

mowmeebisa da eqpertebis momzadebisas advokati unda flobdes informacias maT Sesaxeb, gansakuTrebiT es exeba eqspertebs. Tu eqspertis daskvna, romelsac advokati procesze unda daeyrdnos, diametrulad gansxvavdeba am eqspertis mier zustad am sakiTxebze gamoqveynebul statiaSi gamoTqmuli mosazrebisagan,Aadvokatma unda gaacnobieros, rom eqspertis pasuxi, rom man azri Seicvala, codna da gamocdileba moemata da gadaifiqra da a.S, damajerebeli ar iqneba. Aam dros sxva gza ar rCeba garda imisa, rom moiZebnos sxva eqsperti.1021

arc germanul da arc inglisur samarTalSi arbitraJs ar aqvs mowmeebisa da eqspertebis arbitraJSi gamocxadebis iZulebis ufleba.1022 arbitraJi ar aris instituti, romelsac iZulebiTi zomebis gamoyenebis kompetencia aqvs. procesSi monawile pirebis aqtiurobis gareSe saer-TaSoriso saarbitraJo ganxilvis gamarTva da, miT umetes, maTgan mtkicebulebebis miReba did sirTuleebTan iqneba dakavSirebuli.

werilobiTi mtkicebuleba

biznesis sferoSi warmoSobili davebis absoluturi umravlesobis ganxilva werilobiTi mtkicebulebebis (dokumentebis) gareSe warmoudgenelia. SeiZleba iTqvas, rom am mtkicebulebas gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs saqmis garemoebebis Seswavlisa da Sesabamisi daskvnebis gamotanisaTvis.

IBA wesebis pirveli muxlis Tanaxmad, dokumenti aris werilobiTi formiT wardgenili nebismieri sabuTi, maT Soris, qaRaldze an 1019Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 120 1020 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 32 1021 Rifkind, Robert S Practices of the horseshed: the preparation of witnesses by counsel in America, wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 p 60 1022 Knoblach, Steffen Sachverhaltsermittlung in der internationalen Wirtschaftsschiedsgerichtsbarkeit Duncker und Humboldt Berlin 2003 s 298

eleqtronuli formiT arsebuli, audio, vizualuri an nebismieri

Canaweri, romelic inaxavs, iwers da gadmoscems informacias (electronic means of storing or recording information).1023

Aamerikuli saproceso samarTlisaTvis damaxasiaTebeli cnebebi da terminebi am SemTxvevaSic sakmaod did rols TamaSobs. magaliTad,

Request to produce aris erT-erTi mxaris moTxovna, romlis Tanaxmadac, arbitraJma unda mosTxovos meore mxares warmoadginos dokumentebi.1024

Production of documents gulisxmobs proceduras, rodesac mxareebi an arbitrebi Tavisi iniciativiT cdiloben miiRon dokumentebi, romelsac mniSvnloba aqvT saqmisaTvis. rogorc ganmartebisas miuTiTeben, es procedura ar unda agverios sxva saproceso institutSi, romelsac discovery ewodeba (procedure  by  which  the  parties  or  the  arbitral  tribunal  on  its  initiative  seek   to  obtain contemporaneous documents relevant for the case.should not be confused with discovery).1025

rogorc cnobilia, Document production amerikuli stili mxareebs avalebs warmoadginon saqmesTan dakavSirebuli yvela dokumenti miuxedavad imisa, es dokumentebi am mxaris sawinaaRmdegod metyveleben Tu - ara. samoqalaqo samarTlis kontinenturi samarTlebrivi sistema aseT zogad valdebulebas ar iTvaliswinebs. aq mxareebs SeuZliaT warmoadginon is dikumentebi, romelzec isini amyareben TavianT moTxovnebs. Aaqedan gamomdinare, mtkicebulebebis gamokvlevis ame-rikuli stili arbitaJisaTvis misaRebad ar iTvleba.1026

Discovery es aris procesi iseTi faqtebis gamokvlevis Sesaxeb, romelic jer kidev ar aris cnobili, is gulisxmobs wvdomas informaciaze, yvelaze xSir SemTxvevebSi ki im monacemebze, romelic

aqvs mowinaaRmdege mxares. ( . . . is the process of learning about facts not yet known. Discovery means access to information and it most often means access to the files of the adversary).1027 Discovery of documents kontintur evropasa da amerikaSic gakr-itikebulia, rogorc metismetad gawelili da sakmaod Zviri saproceso instituti.1028 Aamis gamo saarbitraJo ganxilvisas misi gamoyeneba reko-mendebuli ar aris.1029

kontineturi evropis saproceso samarTali (magaliTad germanuli samoqalaqo procesi) igive miznis miRwevas, rasac anglo amerikuli

samarTlis qveynebSi Discovery meSveobiT cdiloben, iTvaliswinebs,

1023 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 965 1024 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 965 1025 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 169 1026 Voser, Natalie Best practices: What has been achieved and what remains to be done? wignSi:Best practices in international arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Assocoation Conference 2006 p 8 1027Kurkela, S. Matti, Due Process in international commercial arbitration, Hannes Snellman, Oceana Publications Inc. 2005 p 137 1028Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 104 1029Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 112

SedarebiT mokle droSi axerxeben.1030 bergeris miTiTebiT Discovery aSS-s sazRvrebs gareT mxolod im SemTxvevaSi gamoiyeneba, rodesac mxareebi amaze winaswar SeTanxmdebian.1031

Discovery tipuri proceduraa amerikuli samoqalaqo procesisaTvis, Tumca masze miTiTebas ar Seicavs aSS-s federaluri aqti arbitraJis Sesaxeb, aseve ar Seicavs msgavs normebs unificirebuli saarbitraJo aqtic. marTalia, mxareebs ufleba aqvT mtkicebulebaTa mopovebis procesSi daxmarebisaTvis sasamarTlos mimarTon, magram sasamarTloebi cdiloben ar Caerion saarbitraJo ganxilvaSi. rogorc wesi, aseTi Careva gamonaklisis xasiaTs atarebs xolme.1032

mtkicebulebebi eleqtronuli formiT

eleqtronuli formiT arsebuli mtkicebulebebis sakiTxi saerTaSoriso arbitraJisaTvis, principSi, problemas ar warmoadgens. miT umetes, rom am mimarTulebiT arsebuli samarTlebrivi baza sakmaod warmatebulad moqmedebs Tanamedrove saqmian urTierTobebSi.

UNCITRAL Mmodeluri kanoni eleqtronuli komerciis Sesaxeb eleqtronul dokumentebTan mimarTebaSi emyareba sam ZiriTad princips: 1. materialuri (werilobiTi) formiT arsebul dokumentebsa da eleqtronul dokumentebs Soris diskriminaciis dauSvebloba; 2. teqnikuri neitraliteti; 3. qaRaldis da eleqtronuli formiT ars-ebuli dokumentebis funqciuri eqvivalenturoba.1033

evrokavSirma 1999 wels miiRo direqtiva eleqtronuli xelmowerebis Sesaxeb, xolo 2000 wels eleqtronuli komerciis Sesaxeb. wevrma saxelmwifoebma moaxdines am normebis implementacia Sida kanonmdeblobaSi.1034

rogorc nebismieri sxva saproceso mniSvnelobis sakiTxi, elqtronuli formiT arsebuli dokumentebis mtkicebulebis saxiT gamoyeneba aseve SeiZleba iyos mxareTa SeTanxmebis sagani. mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis ararsebobisas arbitraJma SeiZleba gaiTvaliswinos aseTi mtkicebulebis miRebisa da Sefasebis SesaZlebloba.1035

rodesac saarbitraJo ganxilva internetSi mimdinareobs, cxadia, yvela mtkicebuleba internetis meSveobiT unda iqnes wardgenili da miRebuli. eleqtronuli saarbitraJo ganxilvebisadmi gazrdili interesi adasturebs, rom aseTi formiT arsebuli mtkicebulebebis mniSvneloba kidev ufro gaizrdeba.

.

1030Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 167 1031 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 162 1032 Kurkela, S. Matti, Due Process in international commercial arbitration, Hannes Snellman, Oceana Publications Inc. 2005 p 138 1033 Kaufmann-Kohler, Gabrielle; Schultz Thomas; Online dispute resolution, Challenges for contemporary Jusitce, International arbitration law library, Kluwer law international 2004 p.185 1034 Kaufmann-Kohler, Gabrielle; Schultz Thomas; Online dispute resolution, Challenges for contemporary Jusitce, International arbitration law library, Kluwer law international 2004 p.187 1035 Kaufmann-Kohler, Gabrielle; Schultz Thomas; Online dispute resolution, Challenges for contemporary Jusitce, International arbitration law library, Kluwer law international 2004 p.184

mtkicebulebaTa gamokvleva

mtkicebulebaTa Sefaseba da am Sefasebaze dayrdnobiT saboloo gadawyvetilebis gamotana saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis yvelaze sapasuxismgeblo stadiaa. saqmis garemoebebis gamokvlevisa da dazustebisaTvis udidesi mnivSneloba aqvs zepir ganxilvas. am dros yvelaze kargad aris SesaZlebeli mxareTa poziciebis damajereblobis Semowmeba. saarbitraJo procesis im nawils, rodesac arbitraJi zepiri mosmenisas iRebs da ikvlevs mxareebis mier warmodgenil

mtkicebulebebs, Evidentiary hearing ewodeba (Oral part of arbitration in which evidence is taken by the arbitral tribunal (e.g. hearing of witnesses)1036

mtkicebulebebis gamokvlevisas arbitraJebi, rogorc wesi, iyeneben saproceso samarTlis rogorc angloamerikuli, aseve kontinentur-evropuli stilis sinTezur, hibridul variants. es sinTezi yvelaze kargad aris asaxuli 1999 wels advokatTa saerTaSoriso asociaciis mier mtkicebulebebis miRebasTan dakavSirebiT SemuSavebul wesebSi ( IBA rules on taking of evidence in international commercial arbitration).1037

advokatTa saerTaSoriso asociaciis (International Bar Association) wesebi mtkicebulebebis Sesaxeb emyareba ZiriTad princips, romlis Tanaxmadac, nebismieri mxare uflebamosilia winaswar icodes rodis da romel mtkicebulebasTan dakavSirebul sakiTxebs ixilavs arbitraJi, aseve gaecnos im mtkicebulebebs, romelzec meore mxare amyarebs Tavis

moTxovnebs (each party shall entitled to know resonlbly in advance of any evidentiary hearing, the evidence, on which the other party intends to rely).1038

IBA wesebis me-9 muxli Seicavs saproceso samarTlis araerTi sistemis mier aRiarebul normas, romlis Tanaxmadac, Tu mxare uars ambobs arbitraJis mier moTxovnili dokumentis warmodgenaze, maSin arbitraJs SeuZlia miiCnios, rom es dokumenti uaris mTqmeli mxaris sawinaaRmdego mtkicebulebas warmoadgens. igive regulireba vrceldeba sxva mtkicebulebebzec.1039

Tu mtkicebulebebTan dakavSirebiT mxareTa konkretuli SeTanxmeba ar arsebobs an mxareebma formalurad miuTiTes advokatTa saerTaSoriso asociaciis mier SemuSavebul wesebze, maSin mtkicebulebaTa gamokvlevis proceduruli detalebi mTlianad arbitraJze iqneba damokidebuli.1040

GsamarTlebriv sistemebs Soris arsebuli SeuTavseblobebi am SemT-xvevaSic gansakuTrebuli mniSvnelobisaa. arbitraJis mier mtkicebulebebis gamokvlevis inglisuri da germanuli tradicia istoriulad erTmaneTisagan principulad gansxvavdebobda. Tu germane-li arbitri yovelTvis procesis warmmarTveli iyo da aqtiurad iRebda monawileobas mtkicebulebebis gamokvlevaSi, ingliseli arbitrebi am

1036 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 163 1037 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 518 1038Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 964 1039 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 22 1040 Voser, Natalie Best practices: What has been achieved and what remains to be done? wignSi:Best practices in international arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Assocoation Conference 2006 p 8

funqciis mxareebze delegirebas arCevdnen. inglisuri arbitraJis mier saqmis ganxilvis dros mxareTa aqtiuroba gadamwyveti iyo. saarbitraJo reformebis orive saxelmwifoSi gatarebis Semdeg mtkicebulebaTa gamokvlevis sakiTxSic am ori gansxvavebuli sistemis garkveuli daaxloeba moxda.1041 Tanamedrove inglisuri saarbitraJo kanonmde-blobis moqnilobas isic ganapiroebebs, rom arbitraJi SedarebiT naklebad aris damokidebuli mtkicebulebaTa Sesaxeb inglisur kanonmdeblobaze.1042

kontinenturi da saerTo samarTlis sistemebis SedarebiTi analiziT germanul doqtrinaSi midian daskvnamde, rom, roca mxareebi da arbitrebi sxvadasxva samarTlebriv sistemebs ganekuTvnebian, winaswar unda iqnes SeTanxmebuli, ra mtkicebulebebi iqneba gamoyenebuli saarbitraJo ganxilvis dros da rogori iqneba am mtki-cebulebis arbitraJis mier miRebisa da Sefasebis procedura, magaliTad, Tu mowmeTa dakiTxva da zogadad mtkicebulebaTa gamokvleva saarbitraJo ganxilvis dros saerTo samarTlisaTvis damaxasiaTebeli TaviseburebebiT Catardeba. germaneli an Sveicarieli advokati aq ufro susti aRmoCndeba kaliforniel an londonel koleg-asTan SedarebiT. magaliTis saxiT mowmeTa dakiTxva SeiZleba moviyvanoT. evropis kontinentze (biznesidan warmoSobil davebSi)

mowmis dakiTxvas iseT mniSvnelobas ar aniWeben, rogorc examination of witnesses-is aqvs saerTo samarTalSi.1043

Sutce svams kiTxvas, SeiZleba Tu ara, rom saarbitraJo ganxilvis mxareebma, romelTagan arc erTi ar miekuTvneba saerTo samarTlis sistemas, evropis kontinentze (anu ara saerTo samarTlis sivrceSi) gamarTul saarbitraJo ganxilvaSi moiTxovon mtkicebulebebTan dakavSirebiT angloamerikuli meTodebis gamoyeneba.Aam kiTxvaze pirdapir pasuxs is ar iZleva.1044 aseTi SemTxvevis praqtikaSi warmodgena cota rTulia. Tu saerTo samarTlis sistema orive mxarisaTvis ucxo marTlwesrigia, naklebad savaraudoa, rom mxareebma angloamerikul saproceso samarTals mianiWon upiratesoba. es ukanaskneli evropis kontinentze moRvawe iuristebisaTvis uamrav alogikur da ucnaur normas Seicavs. Tuki aseT arCevans mainc eqneba adgili, maSin unda gairkves, ewinaaRmdegeba Tu ara mtkicebulebebTan dakavSirebuli gamosayenebeli saproceso normebi saarbitraJo ganxilvis adgilas moqmed imperatiul normebsa da sajaro wesrigs. aseTi winaaRmdegobis ararsebobis pirobebSi nebismieri saproceso norma SeiZleba Tavisuflad da SeuzRudavad iqnes gamoyenebuli.

mtkicebulebebis gamokvlevisas da Sefasebisas gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs mtkicebis tvirTis ganawilebas. unda gairkves, romeli mxarea valdebuli konkretuli garemoebis damtkicebaze da romeli mtkicebulebiT aris SesaZlebeli mis mier SemoTavazebuli versiis

1041 Knoblach, Steffen Sachverhaltsermittlung in der internationalen Wirtschaftsschiedsgerichtsbarkeit Duncker und Humboldt Berlin 2003 s 293 1042 Knoblach, Steffen Sachverhaltsermittlung in der internationalen Wirtschaftsschiedsgerichtsbarkeit Duncker und Humboldt Berlin 2003 s 300 1043Two Issues of taking Evidence in International Arbitration Under Civil and Common Law Sistems Production of Doquments and Examination of Witnesses wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s 79-80 1044Beweisafnahme im Schiedsverfahren nach Civil law wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s 82

gaziareba an uaryofa. Svedur iuridiul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom arbitrebma unda gadawyviton mtkicebis tvirTis sakiTx-ebi. e.i romel mxares romeli faqtis mtkiceba ekisreba.1045

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis 24-e muxlis Tanaxmad, mxarem unda daamtkicos faqtebi, romelzec is amyarebs Tavis moTxovnas.1046

Cemi azriT, arbitrebis Sexedulebis mixedviT mtkicebis tvirTis ganawileba garkveul uxerxulobebs Seqmnis. Aam dros gamoyenebuli un-da iqnes zogadi principi, romlis Tanaxmadac, mxarem unda daamtkicos is garemoebebebi, romelzec amyarebs Tavis moTxovnas. Sesabamisad, mowinaaRmdege mxarem unda warmoadginos moTxovnis sawinaaRmdego mtkicebulebebi, Tuki aseTi arsebobs.

Mmtkicebis tvirTis ganawilebaze saubrisas aucileblad unda aRiniSnos, rom Sveicaruli saarbitraJo praqtika icnobs sayovelTaod cnobili faqtebis cnebas, romelsac damtkiceba ar sWirdeba. magaliTad, erT-erT saqmeze arbitraJma CaTvala, rom valutis kursi miekuTvneba sayovelTaod cnobili faqtebis kategorias.1047 aseTi mowesrigebis gamoyeneba arbitraJis mier Cveulebrivi movlenaa. saxelmwifoTa umravlesobis samoqalaqo saproceso samarTali icnobs sayovelTaod cnobili faqtebis momwesrigebel normebs.

saarbitraJo praqtika mtkicebulebaTa miRebis teqnikas droTa ganmavlobaSi xvews, Tavisi moqnilobiT is namdvilad win uswrebs sasamarTlo sistemas. magaliTad SeiZleba dasaxeldes mowmeTa

dakiTxvis erT-erTi meTodi (witness conferencing), romelic mowmeebisa da mxareebis mier mowveuli eqspertebis erTdroulad, Semdeg ki er-TmaneTis sapirispirod dakiTxvas gulisxmobs. Aam dros mowme ar upiri-spirdeba mowmes aramed mowmeTa da eqspertTa jgufi mowmeTa da eqspertTa jgufs.1048 rogorc literaturaSi miuTiTeben, es ar aris aRmoCena,1049 magram imis magaliTi namdvilad aris, ramdenad moqnili SeiZleba iyos arbitraJis mier SemuSavebuli mtkicebulebaTa gamokvl-evis sistema.

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis 28-e muxlis Tanaxmad, arbitraJi uflebamosilia mosTxovos mxares dokumentebis wardgena. Tu mxare ar waradgens mas dadgenil vadaSi, maSin arbitraJi gadawyvetilebas iRebs mis xelT arsebuli mtkicebulebebis safuZvelze. arbitraJisaTvis SuamdgomlobiT mimarTva, rom meore mxarem waradginos mtkicebulebebi, SeuZlia mxares an eqsperts, romelsac es mtki-cebulebebi Tavisi daskvnisaTvis SeiZleba dasWirdes.1050

erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, jer unda moxdes pretenziis avtoris mier warmodgenili mowmeebis dakiTxva, mere mopasuxis da

Semdeg isev pretenziis avtoris, Tu mas e.w `kontr mowmeebi~ (rebuttal 1045 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 70 1046 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 208 1047 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 95 1048 Peter, Wolfgang witness conferencing revisited wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 p. 157 1049 Peter, Wolfgang witness conferencing revisited wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 p. 171 1050 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 263

witnesses) hyavs.1051 mowmeebs SeiZleba SekiTxvebi dausvan mxolod advokatebma da mxolod arbitrebma, an rogorc advokatebma, aseve - arbitrebma. drois ekonomiis mizniT, praqtikaSi miRebulad iTvleba mowmis mier werilobiTi Cvenebis winaswar gagzavna arbitraJisaTvis, romelsac mxareebic ecnobian. zepiri dakiTxvis dros mowmis mier mokle Tavisufali Txrobis Semdeg iwyeba misTvis kiTxvebis dasmis etapi.1052

TiToeuli saarbitraJo reglamentiT gaTvaliswinebuli mtkicebulebebis gamokvlevis proceduris detaluri ganxilva aq SeuZlebelia. moyvanili magaliTebidan kargad Cans, rom saarbitraJo ganxilvis dros mtkicebulebebis gamokvlevisas SeiZleba gamoyenebul iqnes sxvadasxva meTodi Tu saSualeba, romelTa arCevaSic mxareebsa da arbitrebs sruli Tavisufleba aqvT miniWebuli. cxadia, am SemTxvevaSic mxareTa kerZo avtonomia SezRudulia saarbitraJo ganxilvis adgilas moqmedi imperatiuli normebiT da sajaro wesrigis dacvis valdebulebiT. §4 saarbitraJo ganxilvis calkeuli sakiTxebi mxareTa simravle saarbitraJo ganxilvisas.

ICC arbitraJis statistikuri monacemebi metyvelebs, rom orze meti mxaris monawileobiT saarbitraJo ganxilvebis raodenoba wlebis ganmav-lobaSi ufro da ufro swrafad izrdeba.1053 Sesabamisad, aseTi ganxilvisaTvis damaxasiaTebeli problemebi gansakuTrebiT aqtualuria.

mxareTa simravlis dros aucilebelia yvela mxares Soris saarbitraJo SeTanxmebis arseboba. garda amisa, saarbitraJo SeTanxmeba unda moicavdes yvela mxares Soris warmoSobil davas.1054 MmxareTa raodenoba principulad ar cvlis saarbitraJo ganxilvis an saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebriv bunebas, Tumca aseT ganxilvas yovelTvis Tan axlavs praqtikuli xasiaTis siZneleebi. mdgomareoba maSin rTuldeba, roca davis warmoSobis Semdeg davaSi monawile yvela subieqts absoluturad gansavavebuli interesi aqvs, ris gamoc Wirs nebismier saproceso sakiTxze, magaliTad, arbitris kandidaturaze SeTanxmeba.1055

germanul iuridiul literaturaSi ganasxvaveben pirTa simravlis or SemTxvevas: 1. roca erT xelSekrulebas, romelic Seicavs saarbitraJo SeTanxmebas, ramdenime mxare hyavs; 2. roca ramdenime subieqts Soris arsebobs ramdenime xelSekruleba, romlebic erTianobaSi ganixilebian da saerTo mizans isaxaven.1056 saarbitraJo gan-

1051 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 971 1052 Bühring-Uhle Christian, (and for the second edition, Lars Kirchhoff and Gabriele Scherer with a foreword by William W. Park) Arbitration and Mediation in International Business Kluwer Law International BV, the Netherlands 2006 p 83 1053Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international 2005 p.90 1054 Sdr Frick, G. Joachim, Arbitration and complex international contracts, Kluwer law international, Schulthess Juristische medien AG Zürich 2001 p. 234 1055 Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997s 58-61 1056 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 62

xilvisas mxareTa simravlis SemTxvevebi mxolod amiT ar amoiwureba. SesaZlebelia, arsebobdes erTi saarbitraJo pretenzia da romelime mxareze an orive mxareze ori an meti subieqti. zogjer saxezea

pretenziaTa e.w `jaWvi~ (Anspruchskette). am dros procesis monawile mxa-reebs erTmaneTis mimarT aqvT wardgenili sarbitraJo pretenziebi.1057 cxadia, am `jaWvSi~ Cabmuli yvela dava moculi unda iyos saarbitraJo SeTanxmebiT.

saarbitraJo ganxilvisas mxareTa simravlis dros yvelaze didi praqtikuli problema arbitrebis daniSvnas ukavSirdeba. erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, am SemTxvevaSi yvela arbitri unda daniSnos

saarbitraJo institutma. es midgoma gaziarebulia ICC reglamentis mier. reglamenti mxareebs aZlevs uflebas SeTanxmdnen arbitris an arbitrebis kandidaturaze. aseTi SeTanxmebis miuRwevlobis SemTxvevaSi arbitrs daniSnavs TviT saarbitraJo instituti.1058

Aarsebobs mosazreba, rom Tu mxareTa simravlisas saarbitraJo SeTanxmebis mxareebs Soris SeiZleba iseTebis gamokveTa, romlebsac aqvT saerTo interesi, maSin SesaZlebelia maT mieceT ufleba, rom SeTanxmebulad daasaxelon arbitris kandidatura. mxolod mxareTa mier Sesabamisi SeTanxmebis miuRwevlobis SemTxvevaSi unda mieces saarbitraJo instituts ufleba daniSnos arbitrebi. Tu mxareTa Soris saerTo intresebis gamokveTa SeuZlebelia, maSin arbitrebi unda daniSnos saarbitraJo institutma.1059

mxareTa saerTo interesis kriteriumi sakmaod abstraqtulia. ra moxdeba saarbitraJo ganxilvis dros mxareTa intresebi diametrulad rom Seicvalos? magaliTad, erTi mxare, romelsac saerTo interesi hqonda meoresTan, mourigda mesame mxares, romelic mis winaaRmdeg gamo-dioda, magram am morigebis Semdeg gauCnda pretenzia Tavisi pirvandeli `Tanamoazris~ mimarT. movlenaTa aseTi ganviTareba savsebiT SesaZlebelia. am dros ukve daniSnuli arbitrebis gaTavisufleba namdvilad ar iqneba saukeTeso gadawyvetileba, Tumca saarbitraJo ganxilvis gagrZelebas mxareTa ukmayofileba mohyveba. rogorc Cans, universaluri formulis SemuSaveba am SemTxvevaSi SeuZlebelia. yovel konkretul SemTxvevaSi warmoSobili problemidan gamosavali arbit-rebisa da mxareebis erToblivi ZalisxmeviT unda moiZebnos.

werilobiTi ganxilva da zepiri ganxilva

saarbitraJo ganxilva SeiZleba Sedges werilobiT an zepirad mxareTa SeTanxmebis mixedviT. Tu mxareTa SeTanxmeba ar arsebobs, maSin es sakiTxi arbitrebis gadasawyvetad miiCneva. Tu erT-erTi mxare iTxovs zepir ganxilvas, maSin aseTi ganxilva aucileblad unda Sedges.1060

Preliminary hearing, Prehearing Conference, Case managment meeting sinonimebia da niSnavs pirvel mosmenas, romelsac eswrebian advokatebi da arbitrebi. am dros ganisazRvreba saarbitraJo ganxilvis grafiki da

1057 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 63 1058 Frick, G. Joachim, Arbitration and complex international contracts, Kluwer law international, Schulthess Juristische medien AG Zürich 2001 p. 233 1059 Frick, G. Joachim, Arbitration and complex international contracts, Kluwer law international, Schulthess Juristische medien AG Zürich 2001 p. 234 1060 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 146

sxva proceduruli sakiTxebi.1061 albaT, yvelaze mosaxerxebelia, rom am stadiaze gadawydes saarbitraJo ganxilvis formis sakiTxic.

germanuli saarbitraJo institutis reglamentis mixedviT, mxareTa SeTanxmebis arsebobaa saWiroa imis dasadgenad, gaimarTos zepiri mos-mena, Tu saqme warmodgenili werilobiTi mtkicebulebebis safuZvelze gadawydes. Tu mxareebi zepiri mosmenis Catarebaze SeTaxmdebian, maSin aucilebelia oqmis Sedgena, romelsac xels awers Tavmjdomare. mxareebs ufleba aqvT miiRon oqmis aslebi. isini aseve Tavisufalni arian saarbitraJo ganxilvis enisa da adgilis arCevisas.

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 24-e muxlis Tanaxmad, mxareebs SeuZliaT TavianTi poziciebi warmoadginon werilobiT an zepirad. Tu mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli da erT-erTi mxare iTxovs zepir ganxilvas, maSin zepiri ganxilva unda dadgindes sakiTxTa im wris gansazRvramde, romelic arbitraJs gadaecema

gansaxilvelad. (an oral hearing shall be held prior to the determination of an issue referred to the arbitrators for resolution). Aamave dros, mxares unda mieces SesaZleboba gaecnos yvela im dokuments, romelic meore mxarem an sxva pirma (magaliTad, mowmem an eqspertma) warudgina arbitraJs.1062 stokholmis saarbitraJo institutis reglamentis Tanaxmad, nebismier mxares unda mieces saSualeba daicvas Tavisi pozicia arbitrebis wina-Se. zepiri ganxilva unda gaimarTos, Tu amas moiTxovs erT-erTi mxare an Tu arbitraJi aseTi ganxilvis gamarTvas mizanSewonilad miiCnevs.1063 P

ICC reglamentis me-18 muxli iTvaliswinebs mxolod am

arbitraJisaTvis damaxasiaTebel instituts (Terms of reference – zusti qarTuli eqvivalentis moZebna, Tundac Targamanis saxiT, arc ise advilia), romelic gansakuTrebiT did daxmarebas uwevs arbitrebsa da mxareebs saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebuli teqnikuri sakiTxebis mogvarebaSi. Aam sakiTxebs Soris erT-erTi SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis formis sakiTxi.

pirveladi dokumenti (Terms of reference), romelic miiReba arbitrebis

mier mxareebTan konsultaciebis Semdeg, ICC saarbitraJo ganxilvis dros, warmoadgens proceduruli detalebis, samarTlebrivi da faqtob-rivi garemoebebis gansazRvras, romelsac xels aweren mxareebi da

arbitrebi ICC reglamentis me-18 muxlis Sesabamisad. (Terms of reference --- Initial Document issued by an arbitral tribunal after consultation with the parties; in ICC arbitration: the initial document on procedural details and the factual and legal issues involved which is signed by the parties and the arbitrators pursuant to sec.18 ICC arbitration rules.)1064 es norma franguli saarbitraJo samarTlisaTvis istoriulad iyo damaxasiaTebeli. Tanamedrove saarbitraJo ganxilvaSi

terms of reference-s ori mxriv aqvs mniSvneloba: 1. bevr SemTxvevaSi xdeba im sakiTxebis winasawar gansazRvra, romelic arbitrebma unda gada-

1061 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 169 1062 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 190 1063 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 193 1064 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 172

wyviton (es moTxovna SeiZleba ignorirebuli iqnes, Tu arbitrebi daa-dgenen, rom am sakiTxebis winaswar gansazRvra SeuZlebelia). me-19 muxlis Tanaxmad, arc erTi mxare aRar aris uflebamosili wamoayenos

axali moTxovnebi, romelic gansazRvruli ar aris terms of reference-is mier, garda im SemTxvevisa, roca TviTon arbitraJi darTavs amis nebas. gadasawyveti sakiTxebis winaswar gansazRvras SeuZlia gazardos arbitraJis efeqtianoba da xeli Seuwyos davis gadawyvetas da morigeba-

sac ki. 2. terms of reference saSualebas aZlevs arbitraJs da mxareebs ganixilon da sabolood SeaTanxmon is procedura, romelsac arbitraJi gamoiyenebs davis gadawyvetisas. (magaliTad, rogor moxdeba mtkicebulebaTa gamokvleva) me-18 muxli gansazRvravs konkretul rekvi-

zitebs, rasac terms of reference unda Seicavdes, Tumca mxareebisaTvis da arbitraJisaTvis es moTxovnebi savaldebulo ar aris. rogorc wesi, am

moTxovnis zedmiwevniT dacva praqtikaSi arc xdeba.1065 Terms of reference xSirad awydeba im mxareebis winaaRmdegobas, romlebic saerTo samarTlis sistemas ganekuTvnebian. isini Tvlian, rom es aris absoluturad usargeblo instituti, romelic zedmetia saarbitraJo ganxilvisaTvis.1066

sandersis miTiTebiT terms of reference ICC arbitraJisaTvis damaxasiaTebeli Taviseburebaa, is ar warmoadgens sxva arbitraJebis saqmianobaSi damkvidrebul praqtikas.1067 Tumca metnaklebad msgavsi samarTlebrivi Sinaarsis stadia SeiZleba sxva saxelmwifoebSi gamarTul saarbitraJo ganxilvasac hqondes. inglisuri saarbitraJo praqtika, rogorc wesi, iTvaliswinebs e.w `winaswari Sexvedris~

`mosamzadebeli sxdomis~ (prelimminary meeting) gamarTvas saqmis arsebiTad ganxilvis dawyebamde. Aam dros xdeba proceduruli sakiTxebis ganxilva, SeTanxmeba da winaswar momzadeba, raTa ganxilva ufro efeqtianad warimarTos.1068

gavrcelebuli Sexedulebis Tanaxmad, winaswari ganxilva maSin iTvleba mizanSewonilad, efeqtianad da nayofierad, roca arbitraJma mowmeebi unda dakiTxos. am dros yvelaze did praqtikul sirTules warmoadgens iseTi TariRis moZebna, rom-elic misaRebi iqneba rogorc arbitrebisaTvis, aseve mxareebisaTvis, maTi advokatebisaTvis, mxareTa an arbitraJis mier mowveuli eqspertebisa da mowmeebisaTvis.1069 winaswari ganxilvis dros aseve SeiZleba dazustdes mxareTa mier warmodgenili an momavalSi warmosadgeni werilobiTi mtkicebulebebis nusxa. amave dros, saarbitraJo ganxilvis nebismier stadiaze arbitraJs SeuZlia mosTxovos mxareebs dokumentebis an nebismieri sxva mtkicebulebis warmodgena, romelsac TviT arbitraJi CaTvlis saWirod.1070

amgvarad, saarbitraJo ganxilvis forma, iseve rogorc sxva saproceso sakiTxebi, SeiZleba gaxdes mxareTa SeTanxmebis sagani. am

1065 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition, the european Lawer ltd 2006 p Iviii 1066 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition, the european Lawer ltd 2006 p Ixiii 1067 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 12 1068 Sdr Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong 2002 p 90 1069Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 12 1070 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 17

Temaze SeTanxmeba SesaZlebelia rogorc uSualod saarbitraJo SeTanxmebaSi Sesabamisi pirobis gaTvaliswinebiT, aseve procesis

dasawyis stadiaze - saqmis gansaxilvelad momzadebis dros.

mxareTa gamoucxadebloba

UNCITRAL 1976 28-e muxlis Tanaxmad, Tu mxare sapatio mizezis gareSe ar gamocxaddeba saarbitraJo ganxilvaze arbitraJi misi monawileobis gareSe ganagrZobs ganxilvas.1071 identur regulirebas Seicavs Sveicaruli saarbitraJo reglamentis 28-e muxlic.1072

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 24-e muxlis Tanxmad, Tu mxare sapatio mizezis gareSe ar cxaddeba saarbitraJo ganxilvaze an ar asrulebs arbitraJis moTxovnebs, romelic dakavSirebulia saarbitraJo ganxilvis warmarTvasTan, es xels ar uSlis saarbitraJo ganxilvis gagrZelebasa da saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanas arbitraJis xelT arsebuli mtkicebulebebis safuZvelze.1073

aSS-s federaluri kanonmdebloba am sakiTxs pirdapir ar aregulirebs. Statebis umravlesobis samarTali SesaZleblad miiCnevs mxareTa dauswreblobisas saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanas, Tu gamoucxadebeli mxare sakmarisi droiT adre da saTanado wesiT iyo gafrTxilebuli saarbitraJo ganxilvis adgilisa da drois Sesaxeb.1074

rogorc Cans, sxvadasxva marTlwesrigebisa da saarbitraJo institutebis damokidebuleba am sakiTxisadmi ZiriTadad erTgvarovania. aseTi mowesrigeba emsaxureba saarbitraJo ganxilvis dausruleblad da uperspeqtivod gaWianurebis aRkveTas. mxarem unda icodes, rom misi argamocxadeba ver daabrkolebs saarbitraJo ganxilvas da gadawyvetileba mainc iqneba gamotanili. Aaqedan gamomdinare, ganxilvaSi aqtiuri monawileoba da sakuTari interesebis dacva swored mxaris interesebSi Sedis.

samoqalaqo saproceso kanonmdeblobiT dadgenili wesis analogi-urad arbitraJis mier dauswrebeli gadawyvetilebis gamotana gamarTle-buli ver iqneba. arbitraJs unda hqondes ufleba erT-erTi mxaris daus-wreblad gamoitanos saarbitraJo gadawyvetileba, Tu es mxare meored iqna uSedegod gafrTxilebuli. am dros arbitraJi gamoikvlevs da Seafasebs mis xelT arsebul mtkicebulebebs. swored aseTi gadawyvetileba miiRo ukrainis savaWro-samrewvelo palatasTan arsebulma saerTaSoriso arbitraJma, roca qarTuli mxare orjer gafrTxilebis miuxedavad ar gamocxadda saarbitraJo ganxilvaze1075.

arbitraJma ar unda gamoitanos gadawyvetileba, roca ganmeorebiTi gafrTxilebis miuxedavad arc erTi mxare ar cxaddeba. am dros mxareebs unda gaegzavnoT Setyobineba, rom Tu arc erTi maTgani ar gamocxaddeba, arbitraJi Sewyvets ganxilvas. Tu am Setyobinebis merec

1071 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 37 1072Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 252 1073 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 190 1074 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition, the european Lawer ltd 2006 p Iviii 1075 magaliTi moyvanilia Cemi saadvokato praqtikidan.

arc erTi mxare ar gamocxadda, saarbitraJo ganxilva unda Sewydes. arbitraJma unda amowuros saarbitraJo ganxilvis gamarTvis yvela SesaZlebloba. Tu arc erTi mxare ar gamoiCens iniciativas, cxadia, ganxilva azrs dakargavs da erTaderTi logikuri dasasruli SeiZleba iyos misi Sewyveta. saarbitraJo ganxilvebis gaerTianeba

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis mixedviT Seqmnili saarbitraJo komiteti (da ara TviT arbitrebi an arbitri) uflebamosilia gaaerTianos ori an meti saqme, romelic ixileba imave mxareebs Soris. Ggarkveuli garemoebebis gaTvaliswinebiT aseTi gaerTianeba SeiZleba maSinac moxdes, rodesac mxareebi zustad iden-turni ar arian.1076 aq SeiZleba igulisxmebodes iseTi SemTxveva, rodesac meore saarbitraJo ganxilvis monawilea pirvelSi monawile kompaniis Svilobili kompania an erTi da imave jgufis wevri ramdenime iuridiuli piri, rac maT saerTo interesebze miuTiTebs da SeiZleba gaxdes kidec saarbitraJo ganxilvebis gaerTianebis safuZveli. am reglamentis me-4 muxlis Tanxmad, Tu Txovna arbitraJis Sesaxeb war-dgenilia imave mxareebs Soris, romelTa monawileobiT ukve mimdinareobs saarbitraJo ganxilva Sveicaruli saarbitraJo reglamen-tis Tanaxmad, savaWro palatebs SeuZliaT yvela mxaresTan da specialur komitetTan konsultaciebis Semdeg miiRon gadawyvetileba, rom axali saqme gansaxilvelad gadaeces im arbitrebs an arbitrs, romelic ukve ixilavs am mxareebs Soris warmoSobil davas. savaWro palatas aseve SeuZlia miiRos aseTi gaerTianebis Sesaxeb gadaw-yvetileba, roca ukve mimdinare saarbitraJo ganxilvisa da axali saqmis mxareebi igive subieqtebi arian. Aam gadawyvetilebis miRebisas palatam mxedvelobaSi unda miiRos saqmis yvela garmoeba, maT Soris kavSiri am or saqmes Soris. rodesac savaWro palata iRebs gadawyvetilebas axali saqmis ukve arsebuli arbitrTa konkretuli SemadgenlobisaTvis an erTi arbitrisaTvis gadacemis Sesaxeb, iTvleba, rom axali saqmis mxa-reebma uari Tqves TavianT uflebaze daeniSnaT arbitri.1077 e.i am dros miiCneva, rom ukve daniSnuli arbitrebi mxareTa mier arian SerCeulni.

mxareTa kerZo avtonomia arbitraJis konstituciuri niSania. Aam SemTxvevaSi ki mxarisagan damoukideblad mesame piri iRebs gadawyvetilebas, Tumca, medals meore mxarec aqvs. Sveicariis saarbitraJo reglamentis mixedviT, davis gadawyvetis arCevisas, anu saarbitraJo SeTanxmebaSi am reglamentze miTiTebisas, mxareebma unda gaiTvaliswinon, rom aseTi ram SeiZleba moxdes. am reglamentis arCeviT isini Tanxmobas acxadeben, rom saqmeebi gaerTiandes, Tuki amis SesaZlebloba iqneba da savaWro palata amas mizanSewonilad CaTvlis.

inglisuri saarbitrJo kanonmdebloba mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis arsebobis SemTxvevaSi SesaZleblad miiCnevs paralelurad mimdinare saarbitraJo ganxilvebis gaerTianebas. arbitraJs mxareTa SeTanxmebis gareSe ar aqvs saarbitraJo ganxilvebis gaerTianebis ufleba. erToblivi ganxilvebi SeiZleba gamarTos SeTanxmebuli wesebis

1076 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki Kluwer law international Schulthess 2004 p 184 1077 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 36

mixedviT (the concurrent hearings shall be held, on such terms as may be agreed).1078 rogorc Cans, saarbitraJo ganxilvebis gaerTianebisaTvis sakmarisi ar aris am sakiTxze zogadi xasiaTis SeTanxmebis miRweva. Aaucilebelia dakonkretdes da SeTanxmdes is saproceso wesebi, romelTa gamoyenebac moxdeba gaerTianebuli saarbitraJo ganxilvis dros.

saarbitraJo ganxilvebis gaerTianebisas sasamarTlo praqtika sifrTxiles iCens. mxolod aSS-is sasamarTloebma miiRes aseTi gadawyvetilebebi da isic aSkarad gamoxatuli Sida nacionaluri saar-bitraJo ganxilvebis mimarT. rogorc literaturaSi miuTiTeben, am ten-denciis saerTaSoriso arbitraJze gavrceleba mosalodneli ar aris.1079

erTamaneTTan mWidrod dakavSirebuli saqmeebis zrdis parlelurad saarbitraJo ganxilvebis gaerTianebis sakiTxi ufro aqtualuri gaxdeba. Aam SemTxvevaSic raime konkretuli regulirebis SeTavazeba saeWvoa. albaT, gaerTianebis sakiTxi yovel konkretul SemTxvevaSi saqmis faqtobrivi garemoebebis gaTvaliswinebiT unda gadawydes. ufro gamarTlebuli iqneba es saqme mivandoT arbitrebs, romlebic konsultaciebs gaivlian rogorc savaWro palatasTan, aseve - mxareebTan. saarbitraJo ganxilvis sxva saproceduro sakiTxebi

saarbitraJo ganxilvisas yovelTvis SeiZleba wamoiWras iseTi sakiTxis gadawyvetis aucilebloba, romelic pirdapir ar wesrigdeba reglamentiTa Tu kanoniT. am SemTxvevaSi arsebuli praqtika saarbitraJo Semadgenlobis Tavmjdomares, xolo erTi arbitris arsebobis pirobebSi - am arbitrs aniWebs uflebamosilebas erTpiro-vnulad gadawyvitos sakiTxi. amasTan, arbitr-Tavmjdomares erTpirovnuli gadawyvetilebis miRebis ufleba aqvs mxolod maSin, Tu danarCeni arbitrebi mas amis uflebas miscemen. swored amgvarad wyvets am sakiTxs germanuli saarbitraJo institutis reglamenti (reglamentis muxli 24.4 da sxv.). saarbitraJo ganxilvis dasruleba

UNCITRAL 1976 29-e muxli Seexeba saarbitraJo ganxilvis damTavrebas. am muxlis Tanaxmad, mxareTa poziciebis amomwuravi mosmenis Semdeg arbitraJs ufleba aqvs ganxilva dasrulebulad gamoacxados, Tumca, gamonaklis SemTxvevebSi TviT arbitraJis an mxaris inicativiT saarbitraJo ganxilva da saqmis mosmena SeiZleba ganaxldes, Tu arsebobs amis obieqturi saWiroeba. aRsaniSnavia, rom modeluri ka- noni saarbitraJo ganxilvis dasrulebasTan dakavSirebul regulirebas ar Seicavs.1080

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis 29-e muxlis Tanaxmad, arbitraJi ekiTxeba mxareebs xom ar surT raimes damateba saqmisaTvis an xom ar darCa mowmeebi, romelTa dakiTxvac mxareebs surT. Tu mxareebs dasamatebeli araferi aqvT da mowmeebic aRar arian, arbitraJi

1078 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 97-98 1079 Frick, G. Joachim, Arbitration and complex international contracts, Kluwer law international, Schulthess Juristische medien AG Zürich 2001 p. 237 1080 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 37

saarbitraJo ganxilvas dasrulebulad acxadebs. amave dros, arbitraJi uflebamosilia gamonaklisi garemoebebis gaTvaliswinebiT, mxaris SuamdgomlobiT an sakuTari iniciativiT nebismier dros ganaaxlos saarbitraJo ganxilva, Tu is amas saWirod da mizanSewonilad CaTvlis.1081

saarbitraJo ganxilvis xarjebi

saarbitraJo proceduris sasyidlianoba mas momsaxurebis erT-erT saxed aqcevs. sxvadasxva saarbitraJo instutitis mier mxareebisaTvis SeTavazebuli saarbitraJo xarjebis sistema saerTo pricipebzea agebuli, magram mainc gansxvavebulia, rac mxareebs sakmaod rTuli arCevanis winaSe ayenebs.

saarbitraJo institutis da arbitrebis arCevis dros erT-erTi mniSvnelovani kriteriumi swored xarjebia. DarbitraJis mier davis ganxilva, pirvel rigSi, swored finansurad unda iyos gamarTlebuli. albaT, xarjebis aseTi gansakuTrebuli rolic ganpirobebs im garemobas, rom saarbitraJo ganxilvis xarjebis sakiTxi 1999 wels

UNCITRAL-is mier dasaxelda, rogorc modeluri kanonis daxvewis kuTxiT erT-erTi samuSao mimarTuleba.1082 sayovelTaod cnobilia, rom es kanoni ar Seicavs saarbitraJo xarjebTan dakavSirebul regulirebebs.1083

arsebobs mosazreba, rom xarjebTan dakavSirebuli mxareTa SeTanxmeba savaldebuloa arbitraJisaTvis.1084 Aam Sexedulebis praqtikuli Rirebuleba saeWvoa. jer erTi, xarjebis raodenoba da misi gadaxdis wesi saarbitraJo institutis mier dgindeba xolme. Nnaklebad savaraudoa, rom savaWro palata an arbitrebi daelodon, rogor gansazRvraven mxareebi saarbitraJo xarjebis odenobas da rodis moisurveben mis gadaxdas. Tu mxareTa SeTanxmebaSi igulisxmeba xarjebis mxareTa Soris ganawileba da sxva saproceso sakiTxebi, am SemTxvevaSic ki mxareebs ver mieniWebaT sruli Tavisufleba. maT nebismier SemTxvevaSi unda uzrunvelyon xarjebTan dakavSirebuli valdebulebebis droulad, jerovnad da keTilsindisierad Sesruleba.

saarbitraJo xarjebTan dakavSirebuli erTiani praqtikis gamokveTa ar xerxdeba. es gamowveulia msoflio masStabiT samoqalaqo saproceso samarTlis sistemebis gansxvavebulobiT, rac xarjebTan dakavSirebuli midgomebis mravalferovnebas ganapirobebs.1085

arsebobs arbitrebis honorarebis anazRaurebis sami sistema: 1. e.w

ad valorem (Rirebulebis Sesabamisoba) meTodi, romelic gulisxmobs arbitris honoraris gansazRvras davis sagnis Rirebulebis garkveuli

procentis odenobiT; 2. time spent meTodi, romlis mixedviTac xdeba

1081 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 266 1082 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 146 1083 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 4 1084 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 285 1085 Bühler, Micha awarding costs in international commercial arbitration : an Overview ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international 2004 p 250

arbitraTa saaTobrivi an dRiuri anazRaureba; 3. fixed fee meTodi, roca arbitris honorari fiqsirebuli TanxiT ganisazRreba da damokidebuli ar aris davis sagnis Rirebulebaze an daxarjul droze.1086

arbitrTa anazRaurebis gansazRvris dros, rogorc wesi, Tavmjdomare arbitris anazRaureba aRemateba danarCeni arbitrebis anazRaurebas. ganawilebis yvelaze gavrcelebuli sqema aseTia: 40%, 30% da 30% - sami arbitrisaTvis.1087

UNCITRAL 1976 reglamentis 38-e muxlis Tanaxmad, saarbitraJo gan-xilvis xarjebi gulisxmobs: a) arbitrTa anazRaurebasa da maT xarjebs; Bb) eqspertis honorars; g) mowmeebis mgzavrobisa da sxva xarjebs; d) mogebuli mxaris iuridiuli momsaxurebis xarjebs; e) administrirebis ganmaxorcielebeli organosa da aseve haagis mudmivmoqmedi saarbitraJo sasamarTlos generaluri mdivnis xarjebs.1088 amave reglamentis me-40 muxlis Tanaxmad, saarbitraJo xarjebi, rogorc wesi, wagebul mxares ekisreba, Tumca Tu wagebuli mxare erTmniSvnelovnad gamokveTili ar aris, arbitraJs SeuZlia xarjebi mxareebs Soris Tanabradac gaanawilos. rogorc sandersi miuTiTebs, am dros arbitrebi sakmaod farTo uflebamosilebiT sargebloben.1089 Cemi azriT, es farTo uflebamosileba ver gavrceldeba arbitrebis mier sakuTari honoraris calmxrivad gansazRvris uflebaze. aseTi gadawyveta moklebuli iqneboda samarTlebriv safuZvels. arbitrebis kompetencias am TvalsazrisiT aucileblad unda hqondes zRvari da is erTmniSvnelovnad unda iyos dadgenili. magaliTad, arsebobs mosazreba, rom arbitraJs ar aqvs ufleba saarbitraJo gadawyvetilebis koreq-tirebisaTvis, ganmartebisa an damatebisaTvis damatebiTi xarjebi moiTxovos.1090

Ggermanul iuridiul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom arbitraJi, romelmac miiRo gadawyvetileba sakuTari arakompetenturobis Sesaxeb, ar aris uflebamosili gansazRvros saarbitraJo xarjebi da maTi gadaxda daakisros vinmes. Tvlian, rom es ewinaaRmdegeba germaniis federaciuli respublikis konstituciis 92-e muxls, romlis Tanaxmadac sasamarTlo xelisufleba mosamarTleebs aqvT mindobili.1091 cxadia, am logikiT TviTon arbitraJi ewinaaRmdegeba konstitucias, vinaidan is sasamarTlos paralelurad axorcielebs `sasamarTlo xelisuflebas~, roca saqmeebs arsebiTad wyvets.

aq albaT mTavari is aris, rom mxareebma TavianTi SeTanxmebiT (saarbitraJoO SeTanxmebiT) TviTonve Tqves uari sasamarTlo xelisuflebaze. Tumca, sakiTxi sxvagvarad daismeba, roca arbitraJs sakuTari arakompetenturobis Sesaxeb gamoqavs Sualeduri gadawyvetileba. Tu arbitraJi TviTonve adgens, rom ar arsebobs saarbi-traJo SeTanxmeba, amiT is imasac gansazRvravs, rom ar arsebobs

1086Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international 2005p. 158 1087 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 48 1088Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 48 1089 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 49 1090 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 50 1091 ix. Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 208

zogadad misi uflebamosilebis damadasturebeli iuriduli Zalis mqonde dokumenti.1092 Aaqedan gamomdinare, ismis kiTxva, maSin saidan aqvs mas mxareebisaTvis xarjebis dakisrebis uflebamosileba? Eam dros miiCneva, rom arbitrebis aseTi uflebamosileba am konkretul SemT-xvevaSi ara saarbitraJo SeTanxmebidan, aramed kanonidan gamomdinareobs.1093 msgavsi kiTxvebis gagrZeleba dausruleblad SeiZleba. AsavsebiT SesaZlebelia TviT im kanonis konstituciuroba dadges eWvis qveS, romelic arbitrTa Semadgenlobas xarjebis gansazRvris uflebamosilebas aniWebs.

germanuli ZPO-s §1057 arbitraJs, romelmac gamoitana gadawyvetileba sakuTari arakompetenturobis Sesaxeb, aniWebs uflebas mxareTa damatebiTi SeTanxmebis gareSe gadawyvitos saarbitraJo xarjebi da es gadawyvetileba iuridulad namdvili iqneba. Tumca niu-iorkis konvenciis Sesabamisad, sakanonmdeblo bazaze dayrdnobili aseTi gadawyvetileba ver aRsruldeba.1094 rogorc cnobilia, aRsrulebis moTxovnas Tan unda erTvodes namdvili saarbitraJoO SeTanxmeba. Aaqedan gamomdinare, am gadawyvetilebis aRsrulebisaTvis mxareTa calke SeTanxmebis arsebobaa saWiro.1095 Svabi da valteri aseve miiCneven, rom arbitraJs sakuTari arakompetenturobis aRairebis SemTx-vevaSic aqvs xarjebTan dakavSirebiT gadawyvetilebis gamotanis ufleba, Tumca, upasuxod toveben kiTxvas, daiSveba Tu ara aseTi saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebis iZulebiTi aRsruleba.1096 Tu miviCnevT, rom saqmis ganxilvis kompetenciis armqone arbitraJs SeuZlia xarjebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis ufleba da es kanonidan gamomdinareobs, maSin aRsrulebis savaldebulobac kanons unda daef-uZnos. samwuxarod, es mxolod ganmartebaa da calsaxa mtkicebis safuZvels ar iZleva. moqmedi kanonebi am sakiTxis specialur mo-wesrigebas ar Seicaven.

germanuli saarbitraJo institutis reglamentis Sesabamisad, pretenziis SetanasTan erTad mosarCelem unda gadaixados xarjebi. amis Semdeg instituti mosarCeles ugzavnis angariSs da udgens vadas. Tu dadgenil vadaSi gadaxda ar ganxorcielda, ganxilva mTavrdeba (wydeba)

miuxedavad mosarCelis uflebisa Tavidan waradginos sarCeli ( DIS reglamenti muxli 7.1 da 7.2). reglamenti Seicavs ara mxolod zogad mowesrigebas, aramed konkretul Tanxebze miTiTebasac. magaliTad, Tu

dava ixileba DIS institutis reglamentis mixedviT da davis sagnis Rirebuleba 45000-dan 50000 veromdea, maSin Tavmjdomare arbitris honorari Seadgens 4485 evros, xolo danarCeni arbitrebisa - 3450 evros. 50 000dan 500 000 evromde arsebul davebze arbitris honoraria 3450 evro plus 50 000 evros zeviT arsebuli Tanxis 1,8%.1097DdaaxloebiT msgavs regulirebas iTvaliswinebs reglamentTa umravlesoba.

saarbitraJo xarjebi detalurad aris regulirebuli arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanoniT. am kanonis 37-e muxlis Tanaxmad, saarbitraJo xarjebis gaRebis valdebuleba ekisrebaT mxareebs. Tu arbitraJma 1092ix. Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 208 1093 ix. Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 208 1094 ix. Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 212 1095 ix. Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 212 1096Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 294 1097 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 204

daadgina, rom mas ar aqvs davis ganxilvis kompetencia, mxare, romelsac ar mouTxovia saarbitraJo ganxilva, valdebulia gadaixados mxolod im raodenobiT, ra raodenobiTac mas es SeiZleba daevalos

gansakuTrebuli garemoebebis gaTvaliswinebiT. (shall be liable to pay only to the extent that special circumstances so require). aseTi abstraqtuli formulireba arbitraJs aZlevs SesaZleblobas Tavisi SexedulebiT gadawyvitos es sakiTxi da mxedvelobaSi miiRos saqmis faqtobrivi garemoebebi. garda amisa, arbitrebs aqvT ufleba mosTxovon mxareebs garkveuli kompensaciis gadaxdac. honorari SeiZleba gansazRvruli iqnes TiToeuli arbitrisaTvis cal-calke.1098

stokholmis saarbitraJoO institutis reglamentis Tanaxmad, saarbitraJo xarjebi gulisxmobs:

1. arbitrTa honorarebs; 2. administraciul mosakrebels institutisaTvis; 3. kompensacias arbitrebisa da institutisaTvis saarbitraJo

ganxilvidan warmoSobili xarjebisaTvis; 4. honorarebsa da kompensaciebs arbitrTa mier daniSnuli

eqspertizebisaTvis reglamentis 27-e muxlis Sesabamisad; administraciuli mosakrebeli, romelic dabrunebas ar

eqvemdebareba, Seadgens 1000 evros. Sveicaruli saarbitraJo reglamentis 41-e muxli arbitraJs aZlevs

uflebas mxareebisagan moiTxovos saarbitraJo xarjebis anazRaurebis gadaxdis uzrunvelsayofad Sesabamisi Tanxis gadaricxva specialurad am miznisaTvis arsebul angariSze. amis Sesaxeb arbitrebi (an arbitri) acnobebs Sesabamis savaWro palatas, romlis administrirebiTac mimdinareobs saarbitraJo ganxilva. am Tanxis dadgenil vadaSi gada-uxdelobis SemTxvevaSi arbitraJi uflebamosilia SeaCeros an saerTod Sewyvitos saarbitraJo ganxilva.1099

xarjebTan dakavSirebuli gadawyvetilebis sakiTxi SveicariaSic aseve aqtualuria. ciurixSi gamarTuli ad hoc saarbitraJo ganxilvisas

arbitraJma gamoitana procedural order (rogorc wesi, saproceso sakiTxebTan dakavSirebuli gadawyvetilebebi swored am formiT gamodis), romlis Tanaxmadac, man daadastura sakuTari uflebamosileba da miiRo gadawyvetileba saarbitraJo xarjebis Sesaxeb maSin, rodesac misi uflebamosilebis kompetenciis arseboba davis arsebiTad ganxilvasTan dakavSirebiT gasaCivrebuli iyo da jer kidev ar iyo saboloo gadawyvetileba am sakiTxze miRebuli.1100 sasamarTloSi gasaCivrebis perspeqtiva ar gamoricxavs arbitrebis uflebas gamoitanon gadawyvetileba maTdami daqvemdebarebul sakiTxebze da, maT Soris, saarbitraJoO xarjebze.

parizis saerTaSoriso arbitraJis reglamentiT saarbitraJo ganxilvis dawyebas nebismier SemTxvevaSi Tan unda axldes avansis gadaxda 2500 aSS dolaris odenobiT. aRniSnuli Tanxa ukan dabrunebas ar eqvemdebareba da iTvleba mosarCelis wilSi administraciul xarjebSi.

1098 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 270 1099 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 340 1100 ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international 2005 p 100

rogorc ukve aRiniSna, saarbitraJo xarjebi pirdapir kavSirSia davis sagnis fasTan. magaliTad, rodesac davis sagani 150 000 aSS

dolarze naklebia da mxareebs surT ICC reglamentis mixedviT sami arbitris monawileobiT gadawyviton es dava, saarbitraJo instituti yovelTvis afrTxilebs mxareebs, rom ganxilvis xarjebis raodenobiT am SemTxvevaSi SeiZleba sulac ar darCnen kmayofilni.1101

ICC mier Seqmnili samuSao jgufis gamokvlevebma aCvena, rom arbitrTa Semadgenlobis honorarebi TiTqmis yovelTvis wagebul mxares ekisreba, maSin, roca mogebuli mxaris iuridiuli momsaxurebis xarjebs iSviaTad anazRaurebs wagebuli mxare.1102

inglisur samarTals saarbitraJo xarjebTan dakavSirebuli sakiTxis regulirebis sakmaod didi gamocdileba aqvs. cnobili

principi costs follow the event, romelic gulisxmobs wagebuli mxaris mier saarbitraJo ganxilvis xarjebis srulad anazRaurebas, literaturaSi

iwodeba, rogorc English Rule.1103 amave dros, arbitraJi inglisSi sasamarTlos msgavsad SezRuduli ar aris xarjebis mxareTa Soris ganawilebis konkretuli wesebiT, amitom mas Tavisuflad SeuZlia gamoitanos samoqalaqo saproceso samarTlisaTvis araordinaluri, magram konkretul SemTxvevaSi yvelaze samarTliani gadawyvetileba. gansakuTrebiT ki maSin, roca saarbitraJo ganxilvaSi mogebuli mxaris erTmniSvnelovnad gamokveTa rTuldeba.1104 magaliTad, pretenziisa da Segebebuli saarbitraJo pretenziis ganxilvis dros, roca arc erTi ar kmayofildeba an roca orive nawilobriv kmayofildeba.

arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis 59-e muxlis Tanxmad, saarbitraJo xarjebi moicavs: a) arbitrebis xarjebsa da honorarebs;Bb) saarbitraJo institutis xarjebsa da honorarebs; g) mxareebi iuridiuli momsaxurebisa da sxva xarjebs.1105 Aamave kanonis 56-e muxlis Tanaxmad, arbitraJs SeuZlia uari uTxras mxareebs saarbitraJo ga-dawyvetilebis Cabarebaze, sanam srulad ar iqneba dafaruli saarbitraJo xarjebi, maT Soris arbitrebis honorari.1106

saarbitraJo xarjebs zogierTi saarbitraJo instituti saaTobrivad angariSobs. magaliTad, londonis saarbitraJo institutis reglamentis Tanaxmad, saregistracio mosakrebeli, romelic dabrunebas ar eqvemdebareba, 1500 evroa, samdivnos xarjebi 100-dan 200 evromde saaTSi da amas damatebuli arbitrebis honorari.1107 rogorc literaturaSi miuTiTeben, saaTobrivi anazRaurebis principi ganapirobebs londonis arbitraJis SedarebiT siiafes, magaliTad, Tavis parizel konkurentTan mimarTebaSi.1108

1101 Schäfer/ Verbist/Imhoos ICC arbitration in practice Kluwer law international, Steampfli Publishers Ltd. Berne 2005 p50 1102Voser, Natalie Best Practises What has been achieved and what remains to be done? wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 p 13 1103 Bühring-Uhle Christian, (and for the second edition, Lars Kirchhoff and Gabriele Scherer with a foreword by William W. Park) Arbitration and Mediation in International Business Kluwer Law International BV, the Netherlands 2006 p 97 1104 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong 2002 p 460 1105 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 150 1106 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 144 1107 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 pxcii 1108 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 31

mxareTa Soris xarjebis ganawilebis wess, romlis Tanaxmadac saarbitraJo gadawyvetilebaSi dafiqsirebuli Sedegis miuxedavad TiTo-euli mxare TviTon iRebs procesTan dakavSirebiT mis mier daxarjul

Tanxebs, uwodeben xarjebis ganawilebis amerkul wess („American Rule“) gansxvavebiT evropis kontinentze samoqalaqo procesSi sayovelTaod aRiarebuli sistemisagan, romlis Tanxmadac, xarjebi wagebul mxares ekisreba.1109

aSS-Si gavrcelebeli regulirebis Tanaxmad, mogebul mxares SeiZleba aunazRaurdes iuridiuli momsaxurebis xarjebi da isic mxolod im SemTxvevaSi, rodesac mxareTa SeTanxmeba, specialuri kanoni an saarbitraJo reglamenti, romlis mixedviTac iqna dava ganxiluli, aseT rames iTvaliswinebs.1110

saarbitraJo ganxilvis enaze dokumentebis TargmnisaTvis erT-erTi mxaris mier gaRebuli xarjebi, rac moTxovnilia arbitraJis mier, Sead-gens saarbitraJo xarjebis Semadgenel nawils. erT-erTi mxaris mier saarbitraJo ganxilvis enidan misTvis gasageb enaze werilobiTi dokumentebis Targmnis xarjebi ekisreba TviT am mxares, garda im SemTxvevisa, roca mxareTa SeTanxmeba sxva rames iTvaliswinebs.1111

Tu saboloo saarbitraJo gadawyvetileba ar Seicavs miTiTebebs xarjebis ganawilebis Sesaxeb an gansazRvruli ar aris TiToeul mxareze dakisrebuli xarjebis zusti odenoba, maSin aucileblad unda iqnes miRebuli damatebiTi gadawyvetileba xarjebis ganawilebisa da misi zusti odenobis gansazRvris Sesaxeb.1112

saarbitraJo ganxilva inernetSi1113

internetis swrafma ganviTarebam iuristTa erT nawils afiqrebina, rom virtualuri sivrcisaTvis specialuri samarTlebrivi regulirebaa saWiro. sxvebi Tvlian, rom moqmedi samarTlebrivi normebi Tavisuflad SeiZleba iqnes gamoyenebuli internetSi arsebuli urTierTobebis mimarT. Aaqve unda aRiniSnos, kompromisuli Sexedulebis Sesaxebac, romelic ukve arsebuli normebis internet urTierTobebisaTvis gamoyenebas ar gamoricxavs, magram, amave dros, SesaZleblad miiCnevs saWiroebisamebr axali normebis SemuSavebasac.1114

zogadad E-commerce-isa (Electronic Commerce) da konkretulad eleqtronuli arbitraJis regulirebis kuTxiT sakmaod didi samuSaoa Catarebuli. Aamave dros, arbitraJis, rogorc aseTis, virtualur

1109 Born, Gary B. International arbitration and forum selection agreements : drafting and enforcing, Second Edition, Kluwer Law International 2006 p 77 1110 Bühler, Micha awarding costs in international commercial arbitration : an Overview ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international 2004 p 257 1111 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 541 1112 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 294 1113internetis ganviTarebisa da kerZo samarTlebriv urTierTobebSi misi gamoyenebis Sesaxeb ixile: gabisonia zviad „internetis gamoyenebiT xelSekrulebis dadeba“ Jurnali „profesia advokati“ # 3 2007w gv.70-77 1114 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 5

sivrceSi moqmedebis maregulirebeli arc kanoni da arc raime proeqti ar arsebobs.1115

E-Commerce saxeebia: offline - rodesac interneti gamoyenebulia rogorc xelSkrulebis dadebis saSualeba, e.i rogorc komunikacia, xolo Sesruleba xdeba Cveulebrivi tradiculi gzebiT. (magaliTad, saqonlis nasyidoba internetiT, roca saqoneli myidvelis

adgilsamyofelis mixedviT unda iqnes miwodebuli g.c) online - rodesac rogorc xelSekrulebis dadeba, aseve am xelSekrulebis Sesruleba, xdeba internetis meSveobiT. magaliTad, kompiuteruli programis SeZena da CamotvirTva an musikis SeZena da CamotvirTva. agreTve e.w

`eleqtronuli wignebis~ (E-books) SeZena. am saxis garigebebs miakuTvneben aseve iuridiul konsultaciebsa da Targmnas onlain reJimSi.1116

1996 wels SemuSavebuli iqna UNCITRAL modeluri kanoni eleqtronuli vaWrobis Sesaxeb. gavrcelebuli mosazrebis Tanaxmad, es

modeluri kanoni Tanamedrove E-commerce-is safuZvels warmoadgens. udidesi mniSvneloba aqvs eleqtronuli Setyobinebis nebis gamovlenasTan gaTanabrebas. sagulisxmoa, rom TviT modeluri kanoni mboWavi aravisTvis aris da mxolod sarekomendacio xasiaTs atarebs. evroparlamantis 2000 wlis 8 ivnisis direqtiva modeluri kanonisagan gansxvavebiT savaldebulo Zalis mqonea. es normatiuli aqti ganamtkicebs eleqtronuli vaWrobis ZiriTad principebs da qselSi saqmianobisaTvis Sesabamis uflebebsa da movaleobebsac gansazRvravs. aseve gansazRvrulia momsaxurebis is formebi, romelebic qselis meSve-obiT SeiZleba iqnes gaweuli. Kkanonmdebeli awesebs gansakuTrebul moTxovnebs, romlebic savaldebuloa Sesasruleblad qselSi momsaxurebis SeTavazebis dros. am direqtivis me-17 muxlis pirveli abzaci avaldebulebs monawile saxelmwifoebs ar gaarTulon davebis alternatiuli gziT da maT Soris eleqtronuli saSualebebis gamoyenebiT gadawyveta.1117

saarbitraJo institutebi internetSi ZiriTadad domeinTan dakavSi-rebul davebs ganixilaven, Tumca TavianTi moqmedebis sferos konkretu-li davebiT ar Semofarglaven xolme. Aes saSualebas iZleva onlain reJimSi iseTi davebic iqnes ganxiluli, romlebsac internetTan kavSiri ar aqvT.1118

rogorc germanul iuridiul literaturaSi aRniSnaven, eleqtronuli saarbitraJo ganxilva momavlis modelia, romelsac dReisaTvis, principSi, ukve aqvs saTanado samarTlebrivi safuZvlebi. Aam samarTlebrivi safuZvlebis kidev ufro dazusteba da daxvewa sasamarTlo praqtikisa da iuridiuli mecnierebis saqmea.1119

2005 wlis gazafxulze Jenevis universitetis samarTlis skolam amave universitetis kompiuteriuli mecnierebebis kvleviT centrTan

1115 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 71 1116 Alexander, Martin Gerictsstands- und Schiedsvereinbarungen im E-Commerce sowie außergerichtliche Streitbeileging Verlag Dr. Kovac Hamburg 2006 s 9-10 1117 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 56 1118 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 28 1119 Alexander, Martin Gerictsstands- und Schiedsvereinbarungen im E-Commerce sowie außergerichtliche Streitbeileging Verlag Dr. Kovac Hamburg 2006 s 419

(computer-science research center specialized in virtual environments) erTad Caatara eqsperimenti (e.w Jenevis eqsperimenti). SerCeuli iqna realuri saarbitraJo procesi, romelsac marTlac hqonda adgili praqtikaSi. eqsperimentSi monawile pirebs dausves SekiTxva, isurvebdnen Tu ara sakuTar praqtikaSi saarbitraJo ganxilvis aseTi meTodis gamoyenebas. erTis garda yvelam dadebiTi pasuxi gasca.1120 zemoaRniSnulma

kompiuterulma centrma (computer-science research center specialized in virtual environments) aseve SeimuSava the 3D shared virtual workplace sistema, romelic Tavisuflad SeiZleba iqnes gamoyenebuli saarbitraJo ganxilvis dros.1121

internetis gamoyenebiT saarbitraJo ganxilvis mxardasaWerad da dasaxvewad msoflios wamyvani saarbitraJo centrebi specialur pro-

gramebsac ki axorcieleben, rogoricaa, magaliTad, ICC NetCase Program

(saerTaSoriso savaWro palatis arbitraJi parizSi); AAA WebFile scheme (amerikis saarbitraJo asociacia); WIPO – ECAF(inteleqtualuri sakuTrebis msoflio organizacia – ismo).1122

AAA WebFile arbitraJis veb-gverdze specialuri formularis

Sevsebis Semdeg subieqts eniWeba sakuTari `username” da paroli, romlis gamoyenebiTac SesaZlebelia onlain reJimSi saarbitraJo pretenziis gagzavna da am pretenziis Sesaxeb onlain reJimSi informaciis miReba.1123

ICC NetCase Seiqmna 2005 wlis bolos, romelic iZleva onlain reJimSi saarbitraJo pretenziis gakontrolebis SesaZleblobas.1124

Ggarda amisa, internetSi saarbitraJo ganxilvis warmarTva

SesaZlebelia e.w Case management website meSveobiT. aseTi veb-gverdi saarbitraJo ganxilvis monawileebs saSualebas aZlevs erTamneTs daukavSirdnen absoluturad usafrTxo sainformacio teqnologiebis gamoyenebiT.1125

saarbitraJo ganxilva internetSi SesaZlebelia Sedges eleqtronuli fostiT, specialuri eleqtronuli formularebis SevsebiT, romlebic veb-gverdebzea ganTavsebuli, an am veb-gverdebze arsebuli e.w `forumis~ meSveobiT.1126

internetSi saqmis ganxilva unda akmayofilebdes zogadad saar-bitraJo ganxilvisaTvis wayenebul moTxovnebs. Uuzrunvelyofili unda iyos procesis samarTlianoba da mxareTa ufleba gamoTqvan azri saqmesTan dakavSirebiT wamoWril nebismier sakiTxze. aqedan

1120 Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 38-48 1121 Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 71 1122Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 10 1123 Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 76-77 1124 Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 93 1125Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 30 1126Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 92

gamomdinare, internetisa da kompiuteruli teqnologiebis gamoyenebisaTvis aucilebelia mxareTa Tanxmoba.1127

saarbitraJo ganxilva internetSi moiTxovs nakleb dros (magaliTad, dokumentebis gagzavna eleqtronuli fostis meSveobiT nebismier SemTxvevaSi ufro moxerxebulia, vidre yvelaze swrafi fostiTac ki.), nakleb xarjebsa (magaliTad mgzavrobis, aslebis gada-

Rebis da a.S) da nakleb sivrces (nebismieri DVD an CD SeiZleba Seicavdes aTasobiT fails, romlis magidaze dawyobac warmoudgene-lia.)1128

Tu mxareebma zepiri saarbitraJo ganxilva SeaTanxmes, internet-

arbitraJi amas axorcielebs e.w chat rooms an Videoconference meSveobiT.1129 saarbitraJo ganxilvis mxareebis erTdrouli kontaqtis uzrunvelyofa

xdeba e.w. Videoconferencing-is meSveobiT. saarbitraJo ganxilvis monawile kompiuterTan aerTebs damatebiT aRWurvilobas, romlis SeZenac nebismier kompiuterul maRaziaSi, magaliTad, aSS-Si maqsimum 100 (as) aSS dolarad Tavisuflad SeiZleba; rTavs internetis Sesabamis veb-gverds, gadis registracias da rogorc vizualuri, aseve audio-kontaqti uzrunvelyofilia. ufro metic, onlain reJimSi am dros dokumentebis gagzavnac ki aris SesaZlebeli.1130

calkeuli saarbitraJo reglamentebi eleqtronuli ganxilvis momwesrigebel specialur normebs ar Seicaven, Tumca, arc krZalaven amas. magaliTad, londonis arbitraJis reglamentis 4.1 muxlze miTiTebiT literaturaSi midian daskvnamde, rom internetis gamoyeneba am reglamentiT daSvebulia. zemoaRniSnul muxlSi miTiTebulia, rom Setyobineba SeiZleba mxareebs gaegzavnos eleqtronuli fostiT an sxva nebismieri eleqtronuli saSualebiT, romelic misi miRebis dada-sturebis SesaZleblobas iZleva.1131

miuxedavad aseTi SeuzRudavi teqnikuri SesaZleblobebisa, arsebobs mosazreba, rom internetSi saqmis warmoeba procesis zepirobis aRiarebul principTan SesabamisobaSi ar aris. Pproblemuria eleqtronuli formiT arsebuli dokumentebis (magaliTad, saarbitraJo gadawyvetilebis) cnobisa da aRsrulebis sakiTxebic.1132 saerTaSoriso arbitraJis sferoSi arsebuli saerTaSoriso xelSekrulebebis umravlesoba moqmedebs im droidan, rodesac kompiuteruli teqnologiebis ganviTarebisa da maTi gavrcelebis dRevandeli mas-Stabebis gaTvaliswineba SeuZlebeli iyo. Sesabamisad, eleqtronuli formiT arsebuli saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis pirdapiri samarTlebrivi regulirebis precedenti jerje-robiT ar arsebobs.

1127 Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 109 1128Sdr Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 10 1129Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 111-112 1130 Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 37 1131Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 46 1132 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 6

Ad hoc saarbitraJo ganxilvis internetis meSveobiT gamarTva sirTules ar warmoadgens, Tu mtkicebulebaTa saxiT mxolod dokumentebis (maT Soris eleqtronulis) wardgenaa saWiro. Mmxareebs SeuZliaT maT mier arCeul arbitrs an arbitrebs eleqtronuli fostiT warudginon rogorc pretenzia Tu Sepasuxeba, aseve - Sesabamisi mtkicebulebebi. miRebul gadawyvetilebas arbitrebi eleqtronuli formiT acnobeben mxareebs.1133 mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis arsebobis pirobebSi aseTi saarbitraJo ganxilva problemas ar warmoadgens.

internetSi saarbitraJo ganxilvas naklic aqvs. Eelementarulma teqnikurma gaumarTaobam SeiZleba CaSalos procesi.1134 Kkompiuteris monitorze miRebuli cudi gamosaxuleba (xarvezebi, defeqtebi) amcirebs uSualo kontaqtis xarisxs da ar moqmedebs kargad arbitraJis gadawyvetilebaze.1135

eleqtronuli formiT arsebuli saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxis bundovaneba xels uSlis eleqtronuli ganxilvebis gavrcelebas. internetSi arbitraJze xSirad mediacia gamoiyeneba. Aarsebobs mosazreba, rom arbitraJis procedura ufro da ufro emsgavseba sasamarTlos, rac am ukanasknels naklebad mimzidvels xdis.1136

daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom saerTaSoriso arbitraJi sakmaod dinamiurad viTardeba. ganxilvis maregulirebeli saproceso normebis gavlena zogadad saproceso samarTlis ganviTarebaze imdenad intensiuri gaxda, rom germanuli iuridiuli mecniereba aqtiurad ikvlevs, arbitraJis praqtikis analizis safuZvelze, samoqalaqo procesis daxvewis SesaZleblobas. MmagaliTad, saubaria saarbitraJo ganxilvis msgavsad samoqalaqo procesis sajaroobis principis SezR-udvaze.1137 Tundac, es erTi faqtic sakmarisia saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisa da misi maregulirebeli normebis rolisa da mniSvnelobis xazgasmisaTvis.

Tavi III gamosayenebeli samarTali

§1 gamosayenebeli samarTlis Sinaarsi da farglebi

saerTaSoriso arbitraJis mier gamosayenebeli samarTlis cneba Tavisi samarTlebrivi SinaarsiT gansxvavdeba saerTaSoriso kerZo samarTlis analogiuri kategoriisagan. Aam gansxvavebas saerTaSoriso arbitraJis specifiuri buneba ganapirobebs.

1133 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 100 1134 Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 60 1135 Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 61 1136 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 30 1137Verbesserungen des Zivilgerichtsverfahrens aus Erfahrungen mit der Schiedsgerichtbarkeit wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s 57-70

pirvel rigSi unda aRiniSnos, rom sasamarTloebisagan gansxvavebiT,

romlebsac aqvT TavianTi lex fori, saerTaSoriso arbitraJi moklebulia aseT SesaZleblobas. misTvis ar arsebobs da arc SeiZleba arsebobdes „sakuTari“ da ucxouri samarTali. saerTaSoriso arbitraJis kavSirs romelime saxelmwifos marTlwesrigTan aqvs mxolod saproceso da ara materialursamarTlebrivi xasiaTi. saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisas davis sagnis mimarT gamosayenebel samarTals SeiZleba saerTod ar hqondes kavSiri im saxelmwifos materialuri samarTlis normebTan, sadac mimdinareobs saarbitraJo ganxilva.

Ggarda amisa, saerTaSoriso kerZo samarTali gamosayenebeli samar-Tlis cnebaSi, rogorc wesi, moiazrebs ama Tu im saxelmwifos moqmed kanonebs. saerTaSoriso arbitraJis mier gamosayenebeli samarTali SeiZleba iyos rogorc sakanonmdeblo normebi, aseve sarekomendacio xasiaTis samarTlebrivi aqtebi, romlebic SeiZleba SemuSavebul iqnes saerTaSoriso an nacionalur doneze (modeluri kanonebi, samarTlis kvlevis cnobili centrebis an ama Tu im dargis cnobili eqspertebis mier momzadebuli angariSebi, rekomendaciebi da a.S) SeiZleba iTqvas, rom am dros mxareTa nebis avtonomiis farglebi yvelaze farToa.

GsaerTaSoriso kerZo samarTalSi SeiZleba arsebobdes gamosayene-beli samarTlis arCevis erTi an maqsimum ori SesaZlebloba: mxareebs SeuZliaT airCion davis sagnis mimarT gamosayenebeli samarTali, miuxedavad amisa, sasamarTlo saqmis ganxilvisas iyenebs „Tavis“ saproceso samarTals. kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi dasaSvebia, rom calkeuli saproceso moqmedeba Sesruldes ucxo qveynis samarTlis normebis Sesabamisad. saerTaSoriso arbitraJi mxareebs ani-Webs SesaZleblobas airCion davis saganis mimarT gamosayenebeli samarTali.

saerTaSoriso arbitraJisaTvis gamosayenebeli samarTali sakmaod farTo cnebaa. AmasSi igulisxmeba: 1. samarTali, romlis mixedviTac ganisazRvreba mxareTa uflebamosileba dadon saarbitraJo SeTanxmeba; 2. saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTali, romelic aseve moicavs saarbitraJo gadawyvetilebis Sesrulebis sakiTxebsac; 3. samarTali, romelic aregulirebs arbitrTa Semadgenlobis formirebisa

da saarbitraJo proceduris warmarTvis wess (Lex arbitri).1138 am CamonaT-vlis gagrZeleba Tavisuflad SeiZleba.

mxareebi xSirad irCeven gamosayenebel materialur samarTals, SedarebiT iSviaTad gamosayenebel saarbitraJo saproceso samarTals, xolo kidev ufro iSviaTad saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebel samarTals.1139

saerTaSoriso arbitraJisa da sasamarTlos mier gamosayenebeli samarTlis sxvaoba aRiarebulad iTvleba. germanul iuridiul literaturaSi gamoiyeneba zandrokis mier damkvidrebuli termino-logia, romelic sasamarTloebis mier gamosayenebel koliziur

samarTals (saerTaSoriso kerZo samarTals) moixseniebs, rogorc lex

1138 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 44 1139 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 62

generalis da arbitraJis mier gamosayeneblad gamiznul koliziur

samarTals rogorc lex specialis.1140 saqarTvelos kanoni `kerZo arbitraJis Sesaxeb~ gamosayenebel

samarTalTan dakavSirebiT aranair miTiTebas ar Seicavs. es gasagebicaa, radgan es kanoni ar aris gamiznuli saerTaSoriso doneze moqmedi saarbitraJo institutebisaTvis. aseve ar Seesabameba Tanamedrove moTxovnebs somxuri kanonmdebloba, romlis Tanaxmadac, samediatoro sasamarTlo wyvets davas somxeTis kanonebisa da im saerTaSoriso xelSekrulebebis Sesabamisad, romlis wevricaa somxeTi.1141

saqarTvelos kanoni saerTaSriso kerZo samarTlis Sesaxeb saerTod ar Seicavs raime miTiTebas kerZo arbitraJTan dakavSirebiT, gansxvavebiT rusuli samoqalaqo kodeqsisagan, romelic moicavs saerTaSoriso kerZo samarTalsac da miuTiTebs, rom im samoqalaqo urTierTobebis mimarT, romelic garTulebulia masSi saerTaSoriso elementis CarTviT, gamosayenebeli samarTali ganisazRvreba saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb kanonis Sesabamisad (muxli 1186).1142

sxvadasxva saxelmwifos kanonmdebloba sxvdasxvagvarad gansazRvravs saerTaSoriso arbitraJis mier gamosayenebel samarTals. maT Soris yvelaze gavrcelebulia modeluri kanoniT dadgenili mowesrigeba. saerTaSoriso doneze am kanonis popularoba ganapirobebs saxelmwifoTa umravlesobis mier mis gaziarebas.

modeluri kanonis 28-e muxlSi aRniSnulia, rom saarbitraJo sasamarTlo wyvets davas im normebis Sesabamisad, romlebic mxareebma airCies, rogorc davis arsis mimarT gamosayenebeli normebi.

Tu masSi sxvagavari ganzraxva ar aris gamoxatuli, nebismieri miTiTeba samarTalze, an romelime saxelmwifos samarTlebriv sistemaze unda ganimartos, rogorc am saxelmwifos uSualod materialur samarTalze da ara mis koliziur normebze miTiTeba. mxareTa Sesabamisi miTiTebebis ararsebobisas saarbitraJo sasamarTlo iyenebs samarTals, romelic gansazRvrulia iseTi koliziuri normebis Sesabamisad, romelsac is miiCnevs gamosayeneblad.

saarbitraJo sasamarTlo iRebs gadawyetilebas ex aequo et bono (samarTlianobis Sesabamisad) an rogorc `megobruli Suamavali~, Tu mxareebma pirdapir mianiWes mas es uflebamosileba.

yvela SemTxvevaSi saarbitraJo sasamarTlo iRebs gadawyvetilebas xelSekrulebis mixedviT da mocemul SemTxvevaSi gamosayenebeli savaWro Cveulebebis gaTvaliswinebiT.

modeluri kanoniT dadgenili mowesrigeba ukve or aTeul wels iTvlis. mTeli am drois ganmavlobaSi saerTaSoriso arbitraJi arna-xuli tempebiT viTardeboda da viTardeba. Sesabamisad, arsebuli regu-lireba yovelTvis veRar akmayofilebs praqtikis moTxovnebs da saWiro xdeba misi koreqtireba. aseTi reformis SedarebiT axal da sakmaod popularul models warmoadgens Svecaruli saarbitraJo reglamenti

1140 Handorn, Boris Das Sonderkollisionsrecht der deutschen internationalen Schiedsgerichtbarkeit, Max-Planck-Institut für ausländisches und nternationales Privatrecht, Studien zum ausländischen und internationalen Privatrecht 141, Mohr Siebeck Tübingen 2005 s 11-12 1141 „Бейкер и Макензи“ Международный Коммерческий Арбитраж Москва 2001с 21 1142 „Бейкер и Макензи“ Международный Коммерческий Арбитраж Москва 2001 с 21

(Swiss Rules),1143 romelic Seiqmna UNCITRAL reglamentis da saarbitraJo praqtikis analizis Sedegad.

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis 33-e muxlis Tanaxmad, arbitraJi iyenebs im samarTals, romelic mxareebma airCies. mxareTa ar-Cevanis ararsebobisas im samarTals, romelTanac davas aqvs yvelaze mWidro kavSiri. samarTlianobis Sesabamisad gadawyvetilebis miReba daiSveba mxolod im SemTxvevaSi, roca mxareebma arbitraJi pirdapir aRWurves samarTlianobis Sesabamisad gadawyvetilebis miRebis uflebamosilebiT. arbitraJma gadawyvetilebis miRebisas yovelTvis unda gaiTvaliswinos da miiRos mxedvelobaSi mxareTa Soris arsebuli xelSekruleba da is savaWro tradiciebi, romelic mxareTa Soris arsebuli xelSekrulebis mimarT SeiZleba iqnes gamoyenebuli.1144

ormxrivi saerTaSoriso sainvesticio xelSekrulebebi (BIT – Bilateral investment treaties) zogierT SemTxvevaSi iTvaliswineben gamosayenebeli samarTlis ganszaRvris kompleqsur gadawyvetas. MmagaliTad, daniis samefosa da CexeTis respublikas Soris arsebuli saerTaSoriso sainvesticio xelSekruleba iTvaliswinebs, rom gamosayenebeli samarTlis arCevisas mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli: im xelSemkvreli saxelmwifos samarTali, romelic davis mxarea; TviT am saerTaSoriso xelSekrulebis da mxareTa Soris (e.i daniasa da SvedeTs Soris) arsebuli sxva saerTaSoriso xelSekrulebebi; konkretul investiciasTan dakavSirebuli xelSekrulebis normebi; saerTaSoriso samarTlis zogadi principebi. erT-erT saqmeze CexeTis saxelmwifos pozicia am normasTan dakavSirebiT aseTi iyo: im sakiTxis gansazRvrisas, daarRvia Tu ara CexeTma ormxrivi saerTaSoriso sainves-ticio xelSekrulebidan gamomdinare Tavisi valdebulebebi, primati unda mieniWos CexeTis samarTals, mis kanonmdeblobas. saerTaSoriso samarTali maSin unda iqnes gamoyenebuli, Tu CexeTis samarTalSi

`namdvili xarvezi~ (genuine gap) iqneba gamovlenili an Cexuri samarTali saWiroebs koreqtirebas saerTaSoriso samarTalTan Seusabamobis gamo.1145

gamosayenebeli samarTlis farglebi

Tanamedrove iuridiul literaturaSi aRiarebulad iTvleba, rom mxareebs maT Soris arsebuli xelSekrulebis mimarT gamosayenebel

samarTlad SeuZliaT airCion samarTlis nebismieri normebi (any rules of law) da ara mxolod romelime saxelmwifos moqmedi samarTlis normebi.1146

1143 pirdapir TargmanSi am regalmentis dasaxeleba iqneboda „Sveicaruli normebi“ an „wesebi“, romelic arc Tu ise gamarTulad JRers. mimaCnia, rom „Sveicaruli saarbitraJo reglamenti“ kargad gamoxatavs am samarTlebrivi aqtis samarTlebriv Sinaarss. saxelwodebidan aucileblad unda Candes, rom reglamenti dakavSirebuli ar aris erTian Sveicarul mudmivmoqmed saarbitraJo institutTan. 1144 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 290 1145 Kreindler, Richard H. The law applicable to international investment diputes wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 p 405 1146Jagusch, Stephen Recent codification efforts: An assessment wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 p 67

modeluri kanonis araoficialur komentarSi aRniSnulia, rom samarTlis normebze da ara gamosayenebl samarTalze miTiTebiT kanoni afarToebs mxareTa arCevans. magaliTad, mxareebs SeuZliaT airCion normebi, romlebic SemuSavebulia saerTaSoriso forumis mier, magram jer ar aris CarTuli arc erT nacionalur samarTlebriv sistemaSi.1147 am mosazrebas eTanxmebian franke (SvedeTi) da komarovi (ruseTi).1148

miTiTeba gamosayenebeli samarTlis arCevaze SeiZleba kidev ufro farTod iqnes ganmartebuli. kerZod, is unda gulisxmobdes ara mxolod im samarTlis normebis arCevas, romelic fakultaturi saxiT SesTavazes saxelmwifoebs da, romlebsac formalurad iuriduli Zala ar aqvT, aramed gamoyenebuli unda iqnes agreTve saerTaSoriso xelSekrulebebi. magaliTad, Tu saerTaSoriso nasyidobis gaformebisas mxareebi SeTanxmdebian, rom gamoyenebuli unda iqnes venis 1980 wlis konvencia, maSin arbitraJma swored es konvencia unda gamoiyenos im zomiT, ra zomiTac konvencia mxareTa mier dadebul xelSekrulebas da maT mier gamovlenil nebas ar ewinaaRmdegeba. modeluri kanoni iZleva aseTi praqtikis ganviTarebis SesaZleblobas.

arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis 46-e muxlSi gamoyenebulia

termini „law“ da ara „rules of law“ romelsac modeluri kanonis 28-e

muxlSi vxvdebiT (Seadare germanuli Rechtsvorschriften g.c). rogorc literaturaSi miuTiTeben, ingliseli kanonmdeblisaTvis kargad iyo cnobili am terminebs Soris arsebuli gansxvavebuli Sinaarsobrivi datvirTva, Sesabamisad, rodesac ingliseli kanonmdebeli iyenebs

termins „law“ da ara „rules of law“ es imas unda niSnavdes, rom ingli-suri saarbitraJo kanonmdebloba uSvebs mxolod konkretuli saxelmwifos marTlwesrigisa da ara samarTlis sxva normebis arCevis SesaZleblobas. Tumca, es ase ar aris. ingliselma kanonmdebelma

gansxvavebuli forma misca am sakiTxs. (The arbitral tribunal shall decide the dispute . . . if the parties so agree in accordance with such other considerations as are agreed by them or determined by the tribunal.) Aamgvarad, inglisuri `other considerations” gulisxmobs mxareTa mier rogorc anacionaluri lex mercatoria-s, aseve transnacionaluri samarTlis arCevis uflebas rogorc mxarebisaTvis, aseve - arbitraJisaTvis.1149

gamosayenebeli materialuri samarTali SeiZleba iyos, rogorc romelime saxelmwifos samarTali, aseve - saxelmwifos SigniT arsebuli samarTlebrivi sistema (magaliTad, aSS-is Statis,Nniu-iokis samarTali)

an adgili hqondes koliziuri bmis gaxleCas (depecage). germanuli ZPO §1051-Si gamoyenebuli termini (Rechtsvorschriften) geramanul doqtrinas aZ-levs saSualebas gaakeTos daksvna, rom arbitraJma SeiZleba gamoiyenos

e.w „arasaxelmwifo samarTali“ (nichtstaatliches Recht), romelSic

igulisxmeba lex mercatoria, samarTlis unifikaciis institutis saer-TaSoriso savaWro xelSekrulebebis principebi, e.w landos principebi

1147Региональная Конференция ~Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования~ Москва 2003 1148Бардина М.П Определение права применимого к существу спора в практике МКАС ~Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража~ Москва 2002 с 22 1149Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 382-383

evropuli saxelSekrulebo samarTlis Sesaxeb (evropuli principebi)

inkotermsi (UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts, „Lando“ Principles of European Contract Law (European Principles) INCOTERMS;) Dda a.S.1150

gamosayenebel samarTlad SeiZleba aseve iqnes arCeuli UNIDROIT-is mier SemuSavebuli, 1988 wliT daTariRebuli konvenciebi saerTaSoriso finansuri lizingisa da saerTaSoriso faqtoringis Sesaxeb, aseve 1983 wlis konvencia saqonlis saerTaSoriso nasyidobisas warmomadgenlobis Sesaxeb da a.S.1151

zemoaRniSnulis miuxedavad, garkveuli farglebi samarTlis normebis arCevisas mainc unda arsebobdes. erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, konvencia, romelic ZalaSi ar aris Sesuli, ar unda

CaiTvalos `samarTlad~ (does not qualify as law), is SeiZleba gamoyenebuli

iqnes rogorc lex mercatoria.1152 Aam mosazrebis dasabuTebuloba saeWvoa. Tu vTanxmdebiT, rom saerTaSoriso arbitraJis mier SeiZleba gamoyene-buli iqnes normebi, romelsac ar aqvT savaldebulo Zala, maSin ratom ar SeiZleba gavrceldes es konvenciis im normebze, romelic moklebulia savaldebuloobas? Kkonvenciis arseboba ukve gulisxmobs kodificirebuli normatiuli aqtis arsebobas. Tu misi gamoyeneba, Tundac principebis doneze, SesaZlebelia da mxareebi amaze SeTanxmebulni arian, konvenciis gamoyenebas raime safrTxe ver See-qmneba. Aam SemTxvevaSi mniSvneloba ar aqvs ras davarqmevT konvencias,

samarTals (qualify as law) Tu lex mercatoria-s.1153

imperatiuli normebi

sayovelTaod aRiarebuli saarbitraJo praqtikis Tanaxmad, saerTaSoriso arbitraJma, romelic davas SveicariaSi ixilavs, unda gamoiyenos konkurenciis samarTlis an sajaro samarTlis sxva imperatiuli normebi maSinac, roca mxareTa SeTanxmeba gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb gamoricxavs maT gamoyenebas. arbitraJi am normebs iyenebs maSinac ki, roca arc erTi mxare ar miuTiTebs am normebis gamoyenebaze. mosazreba, romlis Tanaxmadac, mxareTa mier samarTlis arCeva arbitrebs aZlevs uflebas gamoiyenon mxolod es samarTali da mxdevelobaSi ar miiRon sxva marTlwesrigebis imperatiuli normebi, dReisaTvis ukve aRar iTvleba marTebulad. piriqiT, aRiarebulia, rom arbitraJma saqmis garemoebebis gaTvaliswinebiT unda gamoiyenos im saxelmwifos samarTlis imperatiuli normebi, romelic mxareebs gamosayeneblad ar aurCeviaT da meore, arbitrebma aseve unda gamoiyenon transnacionaluri xasiaTis normebi, magaliTad, konkurenciis

1150 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 96-119 1151 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 111 1152 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press 2006 p 130 1153 Lex mercatoria-s samarTlebrivi bunebisa da arbitraJis mier misi gamoyenebis Sesaxeb ixileT qvemoT.

maregulirebeli evropuli samarTali.1154 arbitraJebis uflebamosileba,

gamoiyenon Eingriffsnormen, aRiarebulia, rogorc saerTo samarTlis aseve kontinenturi samarTlis qveynebis sasamarTlo praqtikis mier.1155

arbitrebis mier imperatiuli normebis gamoyenebis uflebamosilebas, rogorc wesi, sadaod ar xdian xolme.1156 arbitrebma unda gamoiyenon Sesabamisi saxelmwifos imperatiuli normebi mxareTa SeTanxmebis miuxdevad, Tu mxareTa SeTanxmeba gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb gamiznuli iyo zemoaRniSnuli imperatiuli normebis gamoyenebis Tavidan asacileblad. arbitraJma aseve unda miiRos mxedvelobaSi im adgilis imperatiuli normebi, sadac saarbitraJo gadawyvetilebis Sesabamisad mxarem unda ganaxorcielos Sesruleba. Tu es Sesruleba am saxelmwifos kanonmdeblobis imperatiul normebs ewinaaRmdegeba, aseTi gadawyvetileba yovelgvar azrs kargavs. arbitrebma mxedvelobaSi unda miiRon im saxelmwifos kanonmdeblobis imperatiuli normebi, sadac unda moxdes saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba.1157 cxadia, Tu saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba winaaR-mdegobaSi mova im saxelmwifos samarTalTan, romelmac unda moaxdinos misi cnoba da aRsruleba, maSin am gadawyvetilebas samarTlebrivi Sedegi ar mohyveba da mxareTa mier daxarjuli dro, energia da fuli absoluturad fuWi aRmoCndeba.

mxareTa mier arCeuli samarTlis gamoyeneba savaldebuloa arbitrebisaTvis, Tumca, franguli doqtrina da praqtika aZlevs arbit-rebs uflebas ganmartebis gziT gadauxvion mxareTa mier arCeuli samarTlis imperatiul normebs, roca mxareTa Soris arsebuli xelSekruleba da misi miznebi aSkara winaaRmdegobaSia maT mier arC-euli samarTlis imperatiul normebTan. am dros arbitrma ganmartebis saxiT unda miuTiTos, rom samarTlis arCevisas mxareebs surdaT im im-peratiuli normebis moqmedebis gamoricxva, romlebic xelSekrulebasTan arsebiT winaaRmdegobaSi modian.1158 Ees mosazreba arbitraJis mimarT liberaluri midgomis kidev erT dadasturebas warmoadgens da arbitrebs aniWebs sakmaod farTo uflebamosilebas. am uflebamosilebis gamoyenebis dros didi sifrTxilea saWiro. imperatiuli normebis mTavari funqcia sajaro interesis dacvaa. am Sem-TxvevaSi ki arbitraJs eZleva ufleba upiratesoba mianiWos mxareTa interesebs da im miznebs, romelTa miRwevac mxareebs konkretuli xelSekrulebiT surdaT.

imperatiul normebze msjelobisas gaTvaliswinebuli unda iqnes, rom Sesabamisi saxelmwifos kanonmdeblobis is norma, romelic gansazRvravs saerTaSoriso arbitraJis mier davis sagnis mimarT gamosayenebel samarTals, nebismier SemTxvevaSi unda iqnes

1154 Hochstrasser, Daniel Public and mandatory law in International arbitration wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 p32 1155 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden 2003 s 102 1156 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip Nomos Verlagsgeselschaft Baden-Baden 2003 s 104 1157Hochstrasser, Daniel Public and mandatory law in International arbitration wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 p36 1158Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 21

gamoyenebuli. Mmisi gaTvaliswinebiT unda ganisazRvros uSualod gamosayenebeli samarTali. amis magaliTad SeiZleba dasaxeldes saerT-aSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb Sveicariis kanonis 187-e muxli (romelic Seexeba gamosayenebel samarTals). aRniSnuli norma Sveica-riaSi ganxilvis adgilis mqone arbitraJis mier upiratesad unda iqnes gamoyenebuli, vidre sxva qveynebis kanonmdebloba. Aamave dros, am muxlis gamoyeneba SezRuduli ar aris Sveicariis saerTaSoriso xelSe-krulebebiT. aqedan gamomdinare, Sveicariis doqtrina miiCnevs, rom gamosayenebeli (materialuri) samarTlis gansazRvrisas amosaval wertils, swored, zemoaRniSnuli norma warmoadgens.1159

arbitraJma unda gamoiyenos mxareTa mier arCeuli an mis mier gansazRvruli samarTali da, amave dros, im saxelmwifos samarTlis imperatiuli normebi, romelTanac, arbitraJis azriT, davas aqvs mWidro kavSiri.1160 Aarbitrebma unda ifiqron maTi gadawyvetilebis samarTlebriv bedze. maT unda gaiTvaliswinon, rom Tu gamoitanen gadawyvetilebas im saxelmwifoebis samarTlis imperatiuli normebis ignorirebiT, sadac mimdinareobs saarbitraJo ganxilva an sadac unda moxdes maT mier gamotanili gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba, savsebiT SesaZlebelia maTi gadawyvetileba gauqmdes saarbitraJo ganxilvis adgilis sasamarTlos mier an ar moxdes misi cnoba da aRsruleba.1161 mxareTa kerZo avtonomia

zogadi principidan gamomdinare, davis sagnis mimarT gamosayenebeli samarTlis arCevis ufleba xelSeuxebelia. Mmisi SezRudva mxareebis romelime samarTalTan mWidro kavSiris safuZvliT Sveicarul doqtrinaSi mizanSewonilad miCneuli ar aris.1162

modeluri kanoni da Sesabamisad saxelmwifoTa umravlesobis kanon-mdebloba, saarbitraJo reglamentebTan erTad aniWebs mxareebs uflebas

Tavisuflad gansazRvron gamosayenebeli samarTali.1163 (DIS-reglamentis

muxli 23.1, ICC-reglamentis muxli 17.1, stokholmis saarbitraJo

institutis reglamenti muxli 24.1, LCIA-reglamentis muxli 22.3 da a.S)

rogorc wesi, mxareebi iyeneben samarTlis arCevis uflebas. ICC arbitraJis 1994-2003 wlis statistikuri monacemebiT, mxareTa mier gamosayenebeli samarTlis arCevis procentuli maCvenebeli yvelaze dabali iyo 2000 (77%), xolo yvelaze maRali - 1996 wels (87%).1164 Aam

monacemebze dayrdnobiT SeiZleba iTqvas, rom ICC arbitraJis mier

1159 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 51 1160 Bagheri, Mahmood International contracts and national economic regulation, Dispute resolution trough international commercial arbitration, Kluwer law international 2000 p 206 1161 Bagheri, Mahmood International contracts and national economic regulation, Dispute resolution trough international commercial arbitration, Kluwer law international 2000 p 209 1162 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 385 1163 ~Бейкер и Макензи~ Международный Коммерческий Арбитраж Москва 2001 стр 86 99 1164Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law library, Kluwer law international 2005 p.197

ganxiluli davebis sam meoTxedis xareebma airCies davis sagnis mimarT gamosayenebeli samarTali.

mxareTa mier gamosayenebeli samarTlis arCeva farTod aris gagebuli. iTvleba, rom am dros SeiZleba arCeuli iqnes kerZo xasiaTis materialuri normebi, romelime saxelmwifos kerZo samarTlis normebi an ramdenime saxelmwifos kerZo samarTali erTad koliziuri normebis gareSe, koliziur samarTlis nacionaluri sistemebi an kerZo xasiaTis koliziuri normebi, transnacionaluri samarTali, gansakuTrebiT ki

saerTaSoriso samarTlis ZiriTadi principebi da lex mercatoria.1165 gamosayenebeli (materialuri) samarTlis arCeva dasaSvebad unda

CaiTvalos rogorc saarbitraJo SeTanxmebiT, aseve am SeTanxmebis gaformebis Semdeg dadebuli calke SeTanxmebiT (garigebiT). pirvel SemTxvevaSi SeTanxmebis namdvilobis sakiTxi gadawydeba saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTliT. meore SemTxvevaSi yvelaze logikuria, rom im samarTliT gadawydes, romlis arCevis Sesaxeb miTiTebasac TviT es SeTanxmeba Seicavs1166 an arbitraJisaTvis adgilsamyofeli saxelmwifos samarTliT. saintereso mdgomareoba iqmneba, roca mxareebma airCies samarTali da am samarTlis mixedviT SeTanxmeba namdvili ar aRmoCnda, (magaliTad, SeTanxmebas xeli moawera warmomadgenelma, romlis mindobilobac aseTi xelmoweris uflebamosilebas mas pirdapir arTmevda). Aam dros TviT SeTanxmebis mimarT moqmedi samarTalis gamoyeneba SeiZleba warmodgenili piris interesebSi arc Sediodes (es samarTali `misTvis” xom im warmomadgenelma airCia, romelmac mis interesebs ziani miayena). Aarsebobs mosazreba, rom am dros ar unda iyos gamoyenebuli TviT SeTanxmebiT arCeuli samarTali, xolo romeli normebis mixedviT unda gadawydes sakiTxi, es yovel konkretul SemTxvevaSi Sefasebis gziT unda gairkves.1167 gamodis, rom SeTanxmebis namdvilobis Sesafaseblad SesaZlebeli iqneba arCeuli samarTlis gamoyeneba, magram uSualod davis sagnis gadawyvetisas ara im safuZvliT, rom mis gamoyenebaze mxareTa SeTanxmeba namdvili ar aris. rogorc Cans, davis saganis mim-arT gamosayenebeli samarTlis arCevis Sesaxeb lokaluri SeTanxmebis dadebas uamravi kiTxvisa da problemis warmoSoba SeuZlia. jer unda gairkves, romeli samarTali unda iqnes gamoyenebuli TviT am SeTanxmebis namdvilobis sakiTxis gadawyvetisas da mxolod amis Semdeg SeiZleba visaubroT arCeuli samarTlis davis sagnis mimarT gamoyenebaze. Aaqedan gamomdinare, umjobesi iqneba, Tu mxareebi gamosayenebel samarTals saarbitraJo SeTanxmebiT gaiTvaliswineben. Sesabamisad, arbitraJs yovelTvis SeeZleba mimarTos saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebel samarTals. materialuri samarTlis arCevis Sesaxeb SeTanxmebis mimarT gamosayenebeli samarTlis mixedviT unda moxdes am SeTanxmebis xarvezebis Sevseba da ganmarteba.1168

1165 Bühr, L Daniel Der inernationale Billigkeitsschiedsspruch in der Privaten Schiedsgerichtbarkeit der Schweiz, unter Berücksichtigung des deutschen, englischen, französisschen und italienischen Schiedsrechts Verlag Stämpflicie AG Bern 1993 s 42 1166 Sdr Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 425 1167 Sdr Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 425 1168 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 465

gamosayenebeli samarTlis arCeva saarbitraJo ganxilvis dros ramdenime aspeqts moicavs: 1. davis sagnis mimarT gamosayenebeli (materialuri) samarTali; 2. saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosaye-nebeli samarTali; 3. gamosayenebeli saproceso samarTali, anu saar-bitraJo procesis dros gamosayenebeli samarTali (reglamentebi); 4. arbitrebTan dadebuli xelSekrulebis mimarT gamosayenebeli samarTali; 5. instituciur arbitraJTan davis ganxilvis Sesaxeb dadebuli xelSekrulebis mimarT gamosayenebeli samarTali.1169

gamosayenebeli samarTlis saxiT mxareebma SeiZleba airCion: 1. romelime saxelmwifos samarTali koliziuri normebis CaTvliT; 2. romelime saxelmwifos materialuri samarTali koliziuri normebis gareSe; 3 ori an meti saxelmwifos samarTali, sinTezi an kombinacia; 4.

lex mercatoria, samarTlis e.w `anacionaluri normebi~ (romlebic ar miekuTvneba arc erTi saxelmwifos samarTals) an am normebisa da romelime saxelmwifos samarTlis kombinacia; 5 romelime saxelmwifos samarTlis gamoyenebis saerTod gamoricxva; 6. materialuri samarTlis normebis gamoyenebis gamoricxva negatiuri SeTanxmebiT an samarTlis nebismieri normebis gamoyenebis gamoricxva. 7. romelime saxelmwifos

materialuri samarTlis gamoyenebis saerTod gamoricxva davis ex aequo et bono gadawyvetasTan kombinaciaSi (an exclusion of the application of any material laws of any country in combination with an ex aequo et bono mandate.)1170

saarbitraJo SeTanxmebis mxareebi iSviaTad irCeven saarbitraJo SeTanxmebis mimarT gamosayenebel samarTals. ZiriTadad arCevani keTdeba gamosayenebel materialur samarTalze da saarbitraJo proceduris momwesrigebel samarTalze.1171

gamosayenebeli samarTlis arCeva SeiZleba iyos aSkarad gamoxatuli an nagulisxmevi, pirdapiri an arapirdapiri (magaliTad, roca mxareebi ar irCeven gamosayenebel samarTals, magram uTiTeben misi gansazRvris saSualebebze, koliziur normebze an romelime mudmivmoqmedi arbitraJis reglamentze, romelic Seicavs gamosayenebeli samarTlis ganmsazRvrel normebs.1172 saarbitraJo reglamentis arCeva gamosayenebeli (materialuri) samarTlis arCevis gareSe SeiZleba ganim-artos, rogorc am ukanasknelis arapirdapiri gziT arCeva. rogorc wesi, reglamentebi iZlevian davis gadasawyvetad gamosayenebeli materialuri samarTlis gansazRvris SesaZleblobas.1173

`saxelSekrulebo valdebulebebis mimarT gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb~, 1980 wlis evrokavSiris konvencia miuTiTebs, rom SeTanxmeba gamosayenebeli samarTlis arCevis Sesaxeb aSkarad unda iyos gamoxatuli an unda gamomdinareobdes xelSekrulebidan an saqmis garemoebebidan.

1169 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 61 1170 Kurkela, S. Matti, Due Process in international commercial arbitration, Hannes Snellman, Oceana Publications Inc. 2005 p 48-49 1171 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 61 1172 Frick, G. Joachim, Arbitration and complex international contracts, Kluwer law international, Schulthess Juristische medien AG Zürich 2001 p. 45 1173 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 408

germanul iuridul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom `mxareebs SeuZliaT pirdapir miuTiTon xelSekrulebaSi, romeli qveynis samarTals airCeven (magaliTad moqmedebs germanuli samarTali). SesaZlebelia agreTve dumiliT arCeva. es unda gamomdinareobdes ~xelSekrulebis normebidan an saqmis garemoebebidan~ (germaniis saerTaSoriso kerZo samarTlis muxli 27) meorexarisxovani ga-remoebebis CaTvliT (magaliTad: ena, xelSekrulebis dadebis adgili). samarTlis dumiliT arCeva SeiZleba agreTve sasamarTlos an arbitraJis iurisdiqciis mixedviT. gamoTqma q. hamburigis iurisdiqcia gulisxmobs dumiliT germanuli samarTlis arCevas, xolo gamoTqma nebismieri dava eqvemdebareba ganxilvas arbitraJis mier londonSi~ gulisxmobs inglisuri samarTlis arCevas~.1174

es ukanakneli mosazreba erTmaneTSi urevs saarbitraJo SeTanxmebis mier Sesabamisi institutis dakonkretebasa da saarbitraJo ganxilvis dros gamosayenebeli samarTlis arCevas. ratom unda gulisxmobdes londonis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTloze miTiTeba inglisuri samarTlis arCevas, roca am ukanaknelis reglamenti (muxli 22.3) mxareebs aniWebs uflebas airCion gamosayenebli samarTali, xolo aseTi arCevanis ararsebobisas arbitraJi pirdapir inglisur samarTals ki ar iyenebs, aramed im normebs, romlebsac davis xasiaTidan gamomdinare miiCnevs gamosayeneblad. winadadeba `nebismieri dava eqvemdebareba ganxilvas arbitraJis mier londonSi~ ar gulisxmobs gamosayenebeli samarTlis arCevas, amitom mas ar unda mivaniWoT is mniSvneloba, romelic mxareebs ar SeeZloT warmoedginaT. dasaxeleb-uli konvencia da germanuli saerTaSoriso kerZo samarTali iZleva ganmartebis uflebas, Tumca es ganmarteba zedmetad farTo mniSvnelobiT ar unda gavigoT, aseTi logikiT nebismieri inglisuri dawesebulebis xseneba xelSekrulebaSi SeiZleba ganimartos inglisuri samarTlis arCevad, rac namdvilad ver CaiTvleba samarTlebrivad das-abuTebul gadawyvetilebad. miT umetes, rom samarTlis dumiliT arCevasTan dakavSirebuli normis gamoyeneba saerTaSoriso arbitraJis mier, romel- sac saarbitraJo ganxilvis adgili germaniaSi aqvs, calsaxa ar aris. germanuli saerTaSoriso kerZo samarTlisagan

gansxvavebiT samoqalaqo saproceso kodeqsi (ZPO §1051) ar Seicavs miTiTebas samarTlis dumiliT arCevis Sesaxeb.1175 ase rom, samarTlis am meTodiT arCevisas sakmaod didi sifrTxilea saWiro, raTa xelSek-rulebis mxareTa neba maqsimlurad zustad iqnes dadgenili da ganmartebuli.

savsebiT SesaZlebelia, rom gamoasyenebeli samarTlis arCevis Sesaxeb SeTanxmeba formisa da Sinaarsis mxriv mravalferovnebiT gamoirCeodes. magaliTad, SeiZleba aseTi SeTanxmeba daidos mxareTa konkludenturi moqmedebiT davis warmoSobis Semdeg. kerZod, Tu saar-bitraJo ganxilvis mxare Tavis saarbitraJoO pretenzias daamyarebs romelime saxelmwifos kanonmdeblobaze an saerTaSoriso xelSekrule-baze da a.S, xolo mopasuxe Tavis Sesagebels daafuZnebs imave sakanonmdeblo Tu saerTaSoriso aqtze ise, rom ar gaaprotestebs maT-

1174 Кох Х. У. Магнус П.Винклер фон Моренфельс Международное частное право и сравнительное правоведение Москва 2001 1175Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 121

ze miTiTebas, amiT, faqtobrivad, SeiZleba gamosayenebeli samarTali mxareTa mier arCeulad CavTvaloT. aseTi SeTanxmeba SeiZleba daidos agreTve zepiri ganxilvis dawyebisas da Caiweros oqmSi, xolo Tu oqmi ar dgeba, maSin saboloo gadawyvetilebaSi.

praqtikaSi aris SemTxvevebi, roca mxareebi sakmaod detalurad aregulireben gamosayenebeli samarTlis sakiTxs. am dros SeiZleba

adgili hqondes koliziuri bmis e.w `gaxleCas~ (`depecage~). aseT regulirebasTan maSin gvaqvs saqme, rodesac mxareebi irCeven xelSekrulebis sxvadasxva sferos mimarT ramdenime samarTals. magal-iTad, formis mimarT - qarTuli, Sinaarsis mimarT - italiuri an saqonlis xarisxis mimarT - rusuli, misi transportirebidan warmoSobili davebis mimarT - qarTuli da a.S1176

depecage principi aRiarebulia saerTaSoriso samrTlis institutis 1989 wlis deklaraciiT. Aam deklaraciis me-6 muxlis Tanaxmad, mxareebs aqvT sruli avtonomia gansazRvron, rogorc saarbitraJo proceduris, aseve davis sagnis mimarT gamosayenebeli samarTali. mxareebs SeuZliaT arsebiTad gadasayveti sxvadasxva sakiTxebis mimarT airCion sxvadasxva samarTali. Ggamosayenebeli normebi da principebi SeiZleba momdinareobdes rogorc konkretuli saxelmwifoebis marT-lwesrigebidan, aseve `arasaxelmwifo sferodan~, rogoricaa saer-TaSoriso samarTlis principebi, samarTlis zogadi principebi da saerTaSoriso savaWro Cveulebebi.1177

zogadad koliziuri bmis `gaxleCa~ dasaSvebia, magram aq garkveuli racionaluri CarCoebi unda arsebobdes. erTi da imave sagnis da urTierTobis mimarT dauSvebelia iseTi samarTlis an marTlwesrigis arCeva, romelic sxvadasxvagvarad aregulirebs am urTierTobebs. magaliTad, ar SeiZleba saarbitraJo SeTanxmebaSi Caiweros, rom dava unda gadawydes avstriuli da Cinuri samarTlis mixedviT, roca TiToeuli dasaxelebuli marTlwesrigis konkretuli normebi erTsa da imave sakiTxs gansxvavebulad aregulirebs.1178

vaSingtonis konvencia aseve aregulirebs davis sagnis mimarT gamo-sayenebeli samarTlis sakiTxebs. am Kkonvenciiis 42-e muxlis Tanaxmad, mxareebs SeuZliaT airCion gamosayenebeli samarTali.1179 centris mier organizebuli saarbitraJo ganxilvebis umravlesoba garkveuli

TaviseburebiT xasiaTdeba. ICSID arbitraJis praqtikis analizi adasturebs, rom mxareebi iSviaTad irCeven mesame qveynis samarTals an im saxelmwifos samarTals, romelsac insvestori ganekuTvneba.1180 inves-ticiis beneficiari saxelmwifo xSirad iTxovs, rom gamosayenebel samarTlad misi kanonmdebloba iqnes arCeuli.

gamosayenebeli samarTlis arCevis gansakuTrebul da sayuradRebo meTodze miuTiTebs gailardi. kerZod, 1990-ianiß wlebidan sakmaod gaizarda ormxrivi da mravalmxrivi saerTaSoriso xelSekrulebebis ricxvi. am xelSekrulebebis sakmaod didi nawili Seicavs miTiTebas im davis mimarT gamosayenebel samarTalze, romelic SeiZleba warmoiSvas

1176Sdr Бардина М.П Определение права применимого к существу спора в практике МКАС с 30 ~Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража~ Москва 2002 1177Begic,Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 14 1178 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 385 1179 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 5 1180Begic,Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 17

erT-erT xelSemkvrel saxelmwifosa da meore xelSemkvreli saxelmwi-fos fizikur da iuridiul pirebs Soris. xSirad gamosayenebeli samarTlis datvirTva miniWebuli aqvs swored aseT ormxriv an mravalm-xriv saerTaSoriso xelSekrulebas „saerTaSoriso samarTlis principebTan“ an „saerTaSoriso samarTlis gamosayenebel normebTan“ erTad. zogjer gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb normebi Seicaven miTiTebas invesiticiis benefiaciari saxelmwifos samarTalze. xSirad aseTi miTiTeba moicavs mxolod sakuTriv ormxriv an mravalmxriv saerTaSoriso xelSekrulebas invesiticiebis Sesaxeb, beneficiari saxelmwifos samarTalsa da investorsa da benefiaciar saxelmwifos Soris arsebul Sesabamis SeTanxmebas (xelSekrulebas).1181

saxelmwifos mier aseTi ormxrivi an mravalmxrivi saerTaSoriso xelSekrulebis xelmowera ganixileba xelmomweri saxelmwifos SeTavazebad gamosayenebeli samarTlis arCevis Taobaze, xolo investori fizikuri an iuridiuli piris mier Sesabamisi saarbitraJo pretenziis wardgena sainvesticio davebis saerTaSoriso centrSi - aqceptad am SeTavazebaze, rac niSnavs, rom mxareebi SeTanxmdnen gamos-ayenebel samarTalze vaSingtonis konvenciis 42-e muxlis pirveli nawi-lis pirveli winadadebis Sesabamisad.1182 am dros isic unda iqnes gaTvaliswinebuli, rom Zalian bevri ormxrivi saerTaSoriso xelSekruleba ar Seicavs miTiTebas gamosayenebel samarTalze.1183

roca saarbitraJo SeTanxmebis erT-erTi mxare saxelmwifoa, xolo meore - kerZo samarTlis subieqti, SeiZleba yvelaze misaRebi gamosayenebeli samarTali iyos saerTaSoriso sajaro samarTali.1184 cxadia, es ar iqneba saerTaSoriso arbitraJisaTvis klasikuri SemT-xveva, Tumca, saxelmwifos samarTlebrivi statusidan gamomdinare saerTaSoriso sajaro samarTlis gamoyeneba gazrdis saxelmwifos pasu-xismgeblobas gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis TvalsazrisiT.

Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanonis 187-e muxlis Tanaxmad, arbitraJi davas arsebiTad wyvets mxareTa SeTan-xmebiT arCeuli samarTlis mixedviT, xolo aseTi arCevanis ararsebobi-sas - samarTlis im normebis Sesabamisad, romelsac yvelaze mWidro kav-Siri aqvs davis saganTan. mxareebs SeuZliaT arbitraJi aRWurvon davis samarTlianobis Sesabamisad gadawyvetis uflebamosilebiT.1185

gamosayenebeli samarTlis arCeva Sveicaruli kanonmdeblobiT gulisxmobs ara mxolod ama Tu im saxelmwifos moqmedi samarTlis normebis, aramed rogorc anacionaluri, aseve transnacionaluri samarTlis (saerTaSoriso sajaro samarTlis, saerTaSoriso xelSek-

1181 Gaillard Emmanuel The Extent of review of the appliccable law in investment treaty arbitration wignSi:Annulment of ICSID Awards, General Editor: Emmanuel Gaillard, Juris Publishing Inc. and International arbitration Institute 2004 p 226-227 1182 Gaillard Emmanuel The Extent of review of the appliccable law in investment treaty arbitration wignSi:Annulment of ICSID Awards, General Editor: Emmanuel Gaillard, Juris Publishing Inc. and International arbitration Institute 2004 p 227 1183 Gaillard Emmanuel The Extent of review of the appliccable law in investment treaty arbitration wignSi:Annulment of ICSID Awards, General Editor: Emmanuel Gaillard, Juris Publishing Inc. and International arbitration Institute 2004 p 228 1184 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press 2006 p 129 1185 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 459

rulebebis, maTi üproeqtebis, kerZo saerTaSoriso organizaciebis mier SemuSavebuli wesebisa da normebis da a.S) arCevas.1186

safrangeTis samoqalaqo saproceso kodeqsis 1496-e muxli aRiarebs gamosayenebeli samarTlis mxareTa mier arCevis uflebas.1187

inglisuri saarbitraJo kanonmdebloba (muxli 46 (1) mxareebs aniWebs davis sagnis mimarT gamosayenebeli samarTlis arCevis uflebas. romelime saxelmwifos samarTlis arCeva gulisxmobs Sesabamisi materialuri normebis arCevas da ar moicavs am saxelmwifos koliziuri samarTlis normebs. Mmxareebs ufleba aqvT SeaTanaxmon ama

Tu im saxelmwifos samarTlis garda, sxva samarTali (other considerations), romelsac misaRebad CaTvlian.1188

Ggamosayenebeli samarTlis arCevisa da misi Sinaarsis gansazRvris Sesaxeb arsebuli Tanamedrove tendenciebi gaziarebulia saerTaSoriso

doneze cnobili saarbitraJo reglamentebis mier. UNCITRAL saarbitraJo reglamentis mixedviT, arbitraJma unda gaiTvaliswinos mxareTa arCevani gamosayenebel samarTalTan dakavSirebiT maSinac ki,

rodesac mxareebma gamosayeneblad airCies lex mercatoria an komerciuli

samarTlis ZiriTadi principebi.1189 (general principles of commercial law). Ggamosayenebeli samarTlis arCevis subieqtebi arian ara mxolod

mxareebi, aramed - arbitrebic. mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis ararsebobis dros, ormxrivi interesis gaTvaliswinebiT, arbitrebma unda gansazRvron gamosayenebeli samarTali, romelic, upirveles yov-lisa, mxareTa erToblivi interesidan da maT Soris arsebuli urTierTobebebis miznebidan unda gamomdinareobdes. roca arbitraJs uWirs gamosayenebeli materialuri samarTlis arCeva, man SeiZleba mxareebs hkiTxos maTi azri gamosayenebeli samarTlis gansazRvrasTan dakavSirebiT.1190

davis gadwyveta ex aequo et bono da amiable compositeur

modeluri kanonis 28-e muxli mxareTa specialuri SeTanxmebis arsebobisas uflebas aZlevs arbitrTa kolegias gadawyvitos dava yovelgvari sakanonmdeblo normebis gamoyenebis gareSe, samarTlianobis

principis dacviT (davis ganxilva ex aequo et bono) an rogorc megobrulma Suamavalma. es ukanakneli avaldebulebs arbitrebs miiRon gadawyvetileba mxareTa Soris garkveuli drois ganmavlobaSi Camoyalibebuli urTierTobebidan gamomdinare ise, rom am urTierTobeb-is gagrZeleba SesaZlebeli gaxdes. aseTi regulireba mxolod saerTaSoriso arbitraJisaTvis damaxasiaTebel Taviseburebas

1186Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 363 1187Kulpa,Norman,Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 392 agreTve Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 17 1188 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 125 1189 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press 2006 p 128 1190 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press 2006 p 133

warmoadgens. faqtobrivad, es niSnavs, rom mxareTa erToblivi nebis arsebobisas daiSveba davis gadawyveta samarTlis normebze miTiTebis gareSe. mniSvneloba ar aqvs, es normebi savaldebuloa (kanonebi, saerTaSoriso xelSekrulebebi da sxv) Tu - fakultaturi.

saerTaSoriso arbitraJis ufleba - mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis arsebobisas dava gadawyvitos samarTlianobis Sesabamisad, aRiarebulia ara mxolod calkeuli saxelmwifoebis kanonmdeblobis, aramed - saerTaSoriso xelSekrulebebis mier. vaSingtonis konvenciiis 42-e muxlis Tanaxmad, mxareTa specialuri SeTanxmebis arsebobisas

arbitraJs SeuZlia dava gadawyvitos ex aequo et bono.1191 erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, mxareTa SeTanxmeba davis samarTlia-

nobis Sesabamisad gadawyvetis Sesaxeb, saproceso xasiaTis matarebelia.1192 mniSvnelovani ar aris, Teoriulad rogori samarTlebrivi bunebis matarebelia es SeTanxmeba, mTavaria, rom mas mohyveba mxareTaTvis metad mniSvnelovani samarTlebrivi Sedegi. gadawyvetilebis dasabuTeba ar aris damyarebuli romelime normatiul aqtze. Ees cvlis saarbitraJo ganxilvis xasiaTs, mtkicebis proceduras da a.S, rac aisaxeba saboloo gadawyvetilebaSi. gamodis, rom es SeTanxmeba mxareebisaTvis iwvevs ara mxolod saproceso, aramed - materialur samarTlebriv Sedegebsac. samarTlianobis safuZvliT miRebuli gadawyvetileba adgens mxareTaTvis ara saproceso, aramed - materialursamarTlebriv ufleba-movaleobebs.

zogierTi avtori zemoaRniSnul or termins (Amiable composition an ex aequo et bono) Soris xedavs garkveul gansxvavebas, zogi ki maT identuri samarTlebrivi Sinaarsis matareblad miiiCnevs. magaliTad, Rubino-Samartino Tvlis, rom am or termins Soris gansxvaveba italiuri marTlwesrigisaTvis damaxasiaTebeli tradiciidan modis da emyareba

tradiciul gansxvavebas morigebasa (Amiable composition) da

gadawyvetilebas (ex aequo et bono) Soris. Ee.i pirveli mxareTa mier arCe-ul pirebs morigebis (mediaciis? Gg.c) uflebas aniWebs, meore ki –

gadawyvetilebis miRebisas. am gansxvavebis sasargeblod UNCITRAL modeluri kanonis teqstSi am or termins Soris Casmuli `an” kavSiric metyvelebs. e.i SesaZlebelia erTis an meoris gamoyeneba.1193

safrangeTis samoqalaqo saproceso kodeqsis 1497-e muxlis Tanaxmad, mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis arsebobisas arbitraJs SeuZlia

dava gadawyvitos amiable compositeur. amiable compositeur aris arbitri, romelic gadawyvetilebis miRebisas ar aris SezRuduli sakanonmdeblo normebiT, aramed is xelmZRvanelobs da unda ixelmZRvanelos iseTi kategoriebiT, rogoricaa samarTlianobis principi, savaWro Cveulebebi,

aseve misi (subieqturi) samarTlianobis grZnoba (sein eigenes Gerechtigkeit-sempfinden). Aamave dros, arbitri ar xelmZRvanelobs mxolod princi-pebiT, man nebismier SemTxvevaSi unda daicvas is imperatiuli normebi, romelic sajaro wesrigis Semadgeneli nawilia.1194

1191Begic,Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 5 1192Bühr, L Daniel Der inernationale Billigkeitsschiedsspruch in der Privaten Schiedsgerichtbarkeit der Schweiz, unter Berücksichtigung des deutschen, englischen, französisschen und italienischen Schiedsrechts Verlag Stämpflicie AG Bern 1993 s 128 1193 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p.222 1194Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 22-23

niSandoblivia, rom safrangeTis samoqalaqo kodeqsi ar

moixseniebs termins ex aequo et bono, xolo amiable compositeur hqvia arbitrs da ara TviT davis gadawyvetis wess. (safrangeTis samoqalaqo saproceso kodeqsis 1496-e muxlis bolo abzacis germanuli Targmani:

arbitri iRebs gadawyvetilebas rogorc amiable compositeur, Tu mxareTa

SeTanxmebam mas aseTi uflebamosileba mianiWa: Der Schiedsrichter entscheidet als amiable compositeur, wenn die Vereinbarung der Parteien ihm dieses Amt übertragen hat1195.)

gadawyvetilebis miReba arbitris mier, romelic ar aris SezRu-

duli kanoniT (amiable compositeur), ucxoa germanuli samarTlisaTvis, Tumca, misi dasaSveboba gamomdinareobs xelSekrulebis Tavisuflebis principidan. aseTi daskvna keTdeba germanuli samoqalaqo saproceso

kodeqsis §1051-is mesame abzacidan (Die Entscheidung durch einen nicht an das Gesetz gebundenen Schiedsrichter --- einen amiable compositeur – ist dem Deutschen Recht an sich Fremd. Die Zulässigkeit folgt aber aus dem das Schiedsverfahren Grundsatz der Vertragsfreiheit. So ergibt sich indirekt auch aus §1051 Abs.3 ZPO).1196

ZPO §1051, faqtobrivad, imeorebs modeluri kanonis Sesabamis debulebebs erTi mniSvnelovani Taviseburebis gaTvaliswinebiT:

mxareebs SeuZliaT samarTlianobis Sesabamisad (nach Billigkeit) gadawyvetilebis miRebis uflebamosileba arbitrebs nebismier dros mianiWon, sanam saarbitraJo gadawyvetileba gamotanili ar aris.1197 ar aris aucilebeli amis Sesaxeb maincdamainc saarbitraJo SeTanxmebaSi iyos miTiTebuli.

Sveicariam gaiziara modeluri kanonis norma, romlis Tanaxmadac, mxareebs SeuZliaT saerTod ar airCion gamosayenebeli samarTali da

arbitrebi aRWurvon davis samarTlianobis principebis Sesabamisad (nach billigkeit) gadawyvetis uflebamosilebiT.1198

Sveicarul doqtrinaSi arsebobs mosazreba, rom gadawyvetilebis

miReba nach billigkeit Sveicaruli samarTlis mixedviT da amiable composition an amiables compositeurs frangul samarTalSi erTi da igive ar aris. es ori termini franguli da Sveicaruli samarTlis mixedviT msgavsi, magram detalebSi gansxvavebuli terminebia, rac xels ar uSlis mxareTa SeTanxmebas, romlis Tanaxmadac, maT Soris arsebuli dava

amiables compsiteurs mixedviT unda gadawydes franguli an nebismieri sxva saproceso samarTlis Sesabamisad.1199

arbitraJis Sesaxeb inglisuri kanoni samarTlianobis Sesaxeb davis gadawyvetis Taobaze konkretul regulirebas ar Seicavs. rogorc literaturaSi miuTiTeben, kanonis teqstSi dafiqsirebuli sityvebi

other considerations gulisxmobs kanonmdeblis ganzraxvas misces mxareebs

1195 Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 392 1196 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 106 1197 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 183 1198Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 372 1199 Bühr, L Daniel Der inernationale Billigkeitsschiedsspruch in der Privaten Schiedsgerichtbarkeit der Schweiz, unter Berücksichtigung des deutschen, englischen, französisschen und italienischen Schiedsrechts Verlag Stämpflicie AG Bern 1993 s 54

SesaZlebloba aRWurvon arbitrebi samarTlianobis Sesabamisad gadawyvetilebis miRebis uflebamosilebiT.1200

gamosayenebeli samarTlis mimarT modeluri kanonis moTxovnebis aRiarebis miuxedavad, absoluturad unificirebuli sakanonmdeblo baza

mainc ver Camoyalibda. davis ganxilva ex aequo et bono yvela qveynis mier gaziarebuli ar aris. aqedan gamomdinare, ar arsebobs arbitraJis uflebamosilebaTa farglebis gansazRvrisadmi erTiani midgoma.

ruseTis 1993 wlis kanoni mTlianad imeorebs modeluri kanonis muxls gamosayenebel samarTalTan dakavSirebiT mesame nawilis

gamoklebiT, romelic iTvaliswinebs davis ganxilvasa da gadawyvetas ex aequo et bono an rogorc amible compositeur (megobruli Suamavali), Tu mxareebma pirdapir aRWurves arbitraJi am uflebiT. iqidan gamomdinare, rom aseTi gamonaklisi daSvebuli iqna savsebiT gaazrebulad, keTdeba daskvna, rom rusuli samarTali miuReblad miiCnevs saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanas samarTlis normebze miTiTebis gareSe.1201

aRsaniSnavia, rom ruseTisagan gansxvavebiT ukrainam gaiziara modeluri kanonis 28-e muxlis mesame nawili, romelic exeba davis

gaawyvetas ex aequo et bono da amiable compositeur.1202 aqve unda aRiniSnos, rom erT-erTi qarTuli kanonproeqti Seicavs

uzustobas, romelic aucileblad unda iqnes gamosworebuli. 29-e muxl-Si miTiTebulia, rom: `saarbitraJo sasamarTlo iRebs Tavis gadawyvetilebas mizanSewonilobis Tu `megobruli Suamavlis~ mixedviT mxolod im SemTxvevaSi, Tu mxareebma misces mas amis uflebamosileba~.

aq ex aequo et bono Targmnilia, rogorc `mizanSewoniloba~, rac arasworia, es fraza `samarTlianobas~ niSnavs. `samarTlianoba~ da `mizanSewoniloba~ urTierTdakavSirebuli cnebebia, magram isini erTi da igive ar aris, amitom ufro gamarTlebuli iqneba, Tu laTinuri for-mula pirdapir iqneba gadmotanili, rac, sxvaTa Soris, Seesabameba mode-luri kanonis moTxovnebsac.

samarTlianobis Sesabamisad davis gadawyveta Seicavs garkveul safrTxeebs. is ar unda iqnes gagebuli arbitrebisaTvis ganusazRvreli uflebamosilebis miniWebad. unda dadgindes is farglebi, romelTa gaTvaliswineba da dacva arbitraJisaTvis savaldebulo iqneba.

samarTlianobis gaTvaliswinebiT miRebuli gadawyvetilebis umTavresi kriteriumia is, rom ar unda dairRves samarTlis ZiriTadi da uzogadesi principebi.1203 aseTi gadawyvetileba aseve SesabamisobaSi unda iyos sajaro wesrigTan, winaaRmdeg SemTxvevaSi dgeba misi gauqmebis sakiTxi.1204

1200Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 384 1201 Костин А.А Типовой закон ЮНСИТРАЛ и российский закон о международном коммерческом арбитраже стр 92 ~Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража~ Москва 2002 1202 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 119 1203 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 82 1204Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 372

Tu samarTlianobis Sesabamisad miRebuli saarbitraJo gadaw-

yvetileba gamotanilia ganmartebis araswori meTodebis gamoyenebiT (die falsche Rechtsfindungsmethode), es proceduris arsebiT darRvevad miiCneva, rac Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanonis 190-e muxlis Sesabamisad, saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis, xolo niu-iorkis konvenciis me-5 muxlis pirveli nawilis mixedviT, gadawyv-etilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZ-velia.1205 saqmis ganmxilvelma sasamarTlom yovel konkretul SemTxvevaSi unda daasabuTos, ras miiCnevs meTodebis araswor SerCevad.

erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, Tu arbitraJi davas gadawyvets sama-rTlianobis Sesabamisad ise, rom amis Sesaxeb ar arsebobs mxareTa aSkarad gamoxatuli neba, maSin gadawyvetileba unda gauqmdes darRvevis gamo. magram Tu mxareebma arbitraJi aRWurves davis samarTlianobis Sesabamisad gadawyvetis uflebamosilebiT, xolo am ukanasknelma gamoitana gadawyvetileba konkretul samarTlebriv normebze miTiTebiT, is ar gauqmdeba, Tu am normebis gamoyenebam samarTlianobis Sesabamisi samarTlebrivi Sedegis dadgoma gamoiwvia.1206 Eam mosazrebas mowina-aRmdegeebic hyavs. miiCneva, rom saproceso normebis darRvevad unda Sefasdes, roca arbitraJi, romelmac dava samarTlianobis Sesabamisad unda gadawyvitos, gadawyvetilebas iRebs romelime konkretuli saxelmwifos samarTlis an saerTod romelime samarTlis normis Sesab-amisad.1207 e.i erTni Tvlian, rom samarTlianobis Sesabamisad gadawyvetilebis miRebis dros SeiZleba gamoyenebuli iqnes samarTlis normebi, Tu arbitrebi daasabuTeben, rom amiT miRebul iqna samar-Tlianobis Sesabamisi Sedegi, xolo Mmeoreni am dros samarTlis normebze miTiTebas gadawyvetilebis gauqmebis safuZvlad ganixilaven. albaT, ufro marTebulia saarbitraJo gadawyvetilebis SenarCuneba, Tu saqmis garemoebebi adastureben, rom arbitrebma daicves samarTlianobis principi. samarTlis normebze miTiTebis gamo gadawyvetilebis gauqmeba iqneboda mxareTa SeTanxmebis zedmetad formalisturi gageba. mxareTa SeTanxmeba arbitrebisaTvis samarTlianobis Sesabamisad gadaw-yvetilebis miRebis uflebamosilebis miniWebis Sesaxeb ar unda ganimartos, rogorc samarTlis normebis sruli ignorireba.

samarTlianobis Sesabamisad gadawyvetilebis miRebis SesaZlebloba ganmtkicebulia saerTaSoriso saarbitraJo reglamentebis umravlesobis

mier. UNCITRAL 1976-is 33-e muxli adgens, rom samarTlianobis Sesabamisad davis gadawyveta daiSveba mxolod maSin, Tu amasTan dakavSirebiT arsebobs mxareTa SeTanxmeba da saarbitraJo proceduris

mimarT gamosayenebeli samarTali uSvebs aseT gamoyenebas.1208 ICC-s reglamentis me-17 muxlis Tanaxmad, samarTlianobis Sesabamisad davis gadawyveta SeiZleba, Tu mxareebi amasTan dakavSirebiT specialurad

1205 Bühr, L Daniel Der inernationale Billigkeitsschiedsspruch in der Privaten Schiedsgerichtbarkeit der Schweiz, unter Berücksichtigung des deutschen, englischen, französisschen und italienischen Schiedsrechts Verlag Stämpflicie AG Bern 1993 s 89 1206Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 354-355 1207 Bühr, L Daniel Der internationale Billigkeitsschiedsspruch in der Privaten Schiedsgerichtbarkeit der Schweiz, unter Berücksichtigung des deutschen, englischen, französisschen und italienischen Schiedsrechts Verlag Stämpflicie AG Bern 1993 s 128 1208 Begic,Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p.7

SeTanxmdebian.1209 Sveicaruli saarbitraJo reglamentis 33-e muxlis

meore nawili adgens, rom arbitraJi wyvets saqmes rogorc amiable compositeur an ex aequo et bono, Tu mxareebma SeTanxmebiT aRWurves

arbitraJi aseTi uflebamosilebiT (`the arbitral tribunal shall decide as amiable compositeur or ex aequo et bono, only if the parties have expressly authorised the arbitral tribunal to do so’’.1210) rogorc ukve aRiniSna, `an” kavSiris Casma am terminebs Soris unda niSnavdes, rom saqme gvaqvs samarTlebrivi Sinaarsis mqone terminebTan.

§2 lex mercatoria

lex mercatoria, igive law merchant Sua saukuneebis evropaSi TviTon ganaviTara vaWarTa (mewarmeTa) fenam. amis mizezi ZiriTadad iyo vaWrebis mxridan feodaluri samarTlis moTxovnebis Tavidan acilebis survili da meore mxriv feodaluri sasamarTlos mier vaWarTa

interesebisa da maTi saqmianobis specifikis arcodna.1211 faqtobrivad, lex mercatoria ganixileboda rogorc specialuri samarTali vaWrebisaTvis (mewarmeebisaTvis).1212

lex mercatoria-m Tanamedrove gagebiT 1964 wlidan kvlav SeiZina

aqtualoba. 1979 wels goldmanma sakvlevad airCia lex mercatoria-Tan dakavSirebuli sakiTxebi. 1987 wels prof. lagardem kritikulad ganixila misi struqtura. aseve kritikuli iyo lordi mastilis Sefaseba. 1995 wels profesorma gailardma kvlav daubruna aqtualoba am Temas da Seexo transnacionaluri normebis sakiTxs. Tanamedrove

pirobebSi lex mercatoria-s sicocxlisunarianoba sadao ar aris, Tumca, isic unda aiRiniSnos, rom misi mniSvneloba da samarTlebrivi Sinaarsi ramdenadme Seicvala.1213

arsebobs ramdenime Teoria, romlebic sxvadasxvagvarad afaseben lex mercatoria-s damokidebulebas nacionalur samarTlebriv sistemebTan.

erT-erTi aseTi Teoria (Vorrangsteorie) lex mercatoria -s ganixilavs, rogorc damoukidebel, nacionalur samarTlebriv sistemebze maRla mdgom

samarTlebriv sistemas. meore Teoria (Gleichstellungstheorie) gulisxmobs

lex mercatoria-s aRiarebas nacionaluri marTlwesrigebis paralelur samarTlebriv sistemad, romelic SeiZleba gamoiyenon transnacionalur

kerZosamarTlebriv urTierTobebSi. mesame Teoriis Tanaxmad, lex mercatoria savaWro Cveulebebisa da samarTlebriv principebis erToblio-baa, romelsac ar SeiZleba pretenzia hqondes damoukidebel samarTlebriv sistemad Camoyalibebaze. misi gamoyeneba mxolod

1209Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p.8 1210 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 290 1211 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 24 1212Schroeder, Hans-Patrick, Die lex mercatoria arbitralis, QUADIS Academy for legal intelligence e.V. Frankfurt am main, Sellier, European Law Publischers München 2007 s 66 1213 Henry, Marc The contribution of arbitral case law and national laws wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 p 39-40

xelSekrulebaTa xarvezebis Sevsebisas aris SesaZlebeli (Subsi-diaritätsteorie).1214

daaxloebiT oci wlis win F.A. Mann werda: `rac es e.w samarTali aris, an unda iyos, sruli misteriaa, aseTi samarTali saerTod ar

arsebobs” („what this so called law is or should be is a complete mystery. It is hardly necessary to emphasise that no such law exists’’). dReisaTvis ukve aRiarebulad iTvleba, rom arsebobs TiTqmis universaluri gamoyenebisaTvis

gamiznuli zogadi principebi da swored es principebi Seadgenen lex mercatoria-s.1215

lordi mastilis azriT, Sexeduleba lex mercatoria-s ararsebobasTan dakavSirebiT imitom warmoiSva, rom principebi, romelTa erTobliobasac igi warmoadgens, abstraqtuli saxiT ar

yalibdeba, ver ganisazRvreba. erTi xatovani gamoTqmis Tanaxmad, lex mercatoria-s momxreebs aqvT survili amtkicon planetis arseboba cota ufro meti mtkicebulebebiT, vidre es radarze dafiqsirebuli mona-

cemebia (`propenents of the lex mercatoria have the disconcerting habit of announcing the exitence of an entire planet on little more evidence than blips on the radar screen.’’).1216 lex mercatoria-s realurobis kidev erTi damadasturebeli niSani TviT mecnieruli kamaTis faqtia. is rac ar arsebobs, rac gavlenas ar axdens garesamyaroze da risi identificirebac SeuZlebelia, ar SeiZleba iyos aseTi gansjis sagani.

iuridiul literaturaSi sasamarTlo da saarbitraJo praqtikis

gaanalizebis safuZvelze gakeTebulia daskvna, rom lex mercatiroa-s gamoyenebis sakiTxisadmi erTgvarovani midgomis gamokveTa SeuZlebelia.

arsebobs gadawyvetilebebi, sadac arbitraJma miuTiTa lex mercatoria-s gamoyenebaze da realurad gamoiyena samarTlis konkretuli normebi. zogierTi arbitri uars ambobs mis gamoyenebaze, roca mxareTa mier amis uflebamosileba specialurad ar aqvs miniWebuli. sxva arbitrebi

ganmartebis gziT midian daskvnamde, rom unda gamoiyenon lex me-rcatiroa da amisTvis mxareTa Tanxmoba sulac ar aris aucilebeli. aseT araerT-

gvarovan damokidebulebas emateba is garemoebac, rom lex mercatoria-s sasargeblo sasamarTlo da saarbitraJo gadawyvetilebebis raodenoba

sakmaod mcirea. es daskvna exeba ICSID da ICC arbitraJebis praqtikasac.1217 zogjer lex mercatoria-ze miTiTebiT arbitrebi maSinac ki wyveten

davas, roca mxareebs gamosayenebeli samarTali arCeuli aqvT.

zogierTma arbitrma lex mercatoria-s gamoyenebis samarTlebrivi safuZveli

dainaxa ICC arbitraJis reglamentis im debulebaSi, romelic arbitrebs

1214 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 25-27 1215 Jagusch, Stephen Recent codification efforts: An assessment wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 p 70 1216Jagusch, Stephen Recent codification efforts: An assessment wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 p 71 1217 Frick, G. Joachim, Arbitration and complex international contracts, Kluwer law international, Schulthess Juristische medien AG Zürich 2001 p. 108

avaldebulebs yovelTvis miiRon mxedvelobaSi mxareTa Soris arsebuli xelSekruleba da savaWro Cveulebebi.1218

Lex mercatoria-s erTiani ganmarteba ar arsebobs. is SeiZleba iyos im wesebis erToblioba, romelic saerTaSoriso ekonomikuri da savaWro urTierTobebis mier aris ganviTarebuli da aRiarebuli saerTaSoriso saarbitraJo praqtikaSi, rogorc gamosayenebeli normebi.1219 Znelia, am ukiduresad zogad formulirebas definicia uwodo, Tumca, misi konkretizacia kidev ufro met kiTxvebsa da gansxvavebul Sexedulebebs badebs.

mastilis azriT, Lex mercatoria wesebs aqvT normatiuli Rirebuleba da mniSvneloba, rac damoukidebelia nebismieri nacionaluri

samarTlebrivi sistemisagan, lex mercatoria qmnis avtonomiur marTlwesrigs.1220 Llovenfeldis damokidebuleba am sakiTxisadmi ufro

zomieria. misi azriT, lex mercatoria damoukidebeli marTlwesrigi ar aris, is gamoiyeneba konkretuli sakiTxebis gadawyvetisas da ar SeiZleba hqondes sadao garigebasTan dakavSirebuli yvela sakiTxis

damoukideblad regulirebis pretenzia (lex mercatoria supplies the solution to a particular issue, without necessarily governing all aspects of the transaction) 1221 lex mercatoria-s mizania, aRmoaCinos da Seqmnas xelSekrulebidan warmoSobili, nacionaluri samarTlisagan gansxvavebuli, arbitraJis mier ganmartebuli da ganviTarebuli normebi.1222 is ar warmoadgens ganviTarebul normaTa sistemas, vinaidan SeuZlebelia konkretulad

dasaxeleba, rodis romeli mowesrigeba SeiZleba Sefasdes, rogorc lex mercatoria.1223 gamosayenebeli samarTlis arCevis Sesaxeb mxareTa konkre-tuli SeTanxmebis ararsebobisas saerTaSoriso arbitraJi xSirad midis daskvnamde, rom unda gamoiyenos saerTaSoriso ekonomikuri da savaWro urTierTobebis ZiriTadi principebi da Cveulebebi. Aes sakmaod

elastiuri debuleba ICC arbitraJma erT-erT gadawyvetilebaSi saintersod ganmarta da daadgina, rom mxaree-isaTvis aseTi ZiriTadi principi iyo venis konvencia saqonlis saerTaSoriso nasyidobis Sesaxeb da am konvenciSi ganmtkicebuli nasyidobis samarTlis ZiriTadi princi-pebi.1224

Lex mercatoria-s mimarT mosamarTleebisa da arbitrebis damokidebuleba araerTgvarovania. poziciebi erTi saxelmwifos farglebSic ki iSviaTad emTxveva erTmaneTs.

1218 Drahozal, R. Christopher Commercial norms, commercial codes, and international commercial arbitration wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international 2005p. 249 1219 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 83 1220 vuTiTeb: Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc 2005 p165 mixedviT. 1221 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc 2005 p165 1222Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 277 1223Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 283-284 1224Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 267

Lex mercatoria-s gamoyeneba arbitraJis mier aSS-sa da germaniaSi sa-vsebiT gaziarebulia.1225 amerikulma saapelacio sasamarTlom aRasrula amerikuli firmis winaaRmdeg gamotanili saarbitraJo gadawyvetileba,

romelic lex mercatoria-s efuZneboda,1226 Tumca aseTi ram SesaZlebelia mxolod mxareTa Sesabamisi nebis arsebobisas. arbitraJis inciativiT

Lex mercatoria-s gamoyeneba sadaoa rogorc germanul, aseve - aSS-is doqtrinasa da praqtikaSi.1227

arsebobs mosazreba, rom SveicariaSi samarTlis pirdapir an iribad

arCevisasas lex mercatoria-s gamoyeneba problemas ar warmoadgens,1228 Tumca

mas yvela ar eTanxmeba. magaliTad, miiCneva, rom lex mercatoria ver iqneba gamoyenebuli Sveicaruli samarTlis mixedviT, vinaidan Sveicaruli saerTaSoriso kerZo samarTlis 187-e muxli iTxovs davasTan yvelaze mWidrod dakavSirebuli samarTlis dadgenas. Ddadgenis kriteriumebi SeiZleba iyos Sesrulebis adgili, mxareTa sacxovrebeli adgili da

a.S. lex mercatoria ki romelime saxelmwifosTan an teritoriasTan dakavSirebuli ar aris.1229

lex mercatoria sakmaod aqtiurad gamoiyeneba frangul praqtikaSi. iTvleba, rom is saerTaSoriso ekonomikuri urTierTobebis materia-luri principebis erTobliobaa, romelic viTardeba standartuli xelSekrulebebidan, savaWro samarTlis sferoSi arsebuli konvenciebidan, savaWro CveulebiTi samarTlidan, samarTlis uzogadesi

da ZiriTadi principebidan. lex mercatoria ar miekuTvneba arc nacionalur da arc saerTaSoriso samarTals da qmnis gansakuTrebuli, un-ificirebuli samarTlis damoukidebel dones samarTlis wyaroebis

pluralisturi struqturiT. (bildet eine eigene Stufe besonderen einheitlichen Rechts mit pluralistischer Rechtsquellenstruktur). Ees mosazreba bolomde gaziarebuli da sayovelTaod aRiarebuli arc safrangeTSi aris.1230 germanuli da aSS-is sasamarTlo praqtikis sawinaaRmdegod franguli

sasamarTloebi arbitraJis mier lex mercatoria-s gamoyenebas mxareTa SeTanxmebis arsebobis gareSec SesaZleblad miiCneven.1231 sakasacio sasamarTlos 1991 wlis gadawyvetilebiT dasaSvebad iqna miCneuli

arbitraJis mier mxolod lex mercatoria -s safuZvelze gadawyvetilebis ga-motana. amiT garkveulwilad Serbilda is mwvave debatebi, romelic saf-

1225 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 84-85 1226 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 89 1227 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 86 1228Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 364 1229 Frick, G. Joachim, Arbitration and complex international contracts, Kluwer law international, Schulthess Juristische medien AG Zürich 2001 p. 106 1230Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 18 1231 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 90

rangeTis iuridiul litaraturaSi am sakiTxTan dakavSirebiT mimdinareobda.1232

inglisuri sasamarTlo praqtika sakmaod skeptikurad aris ganwyobili im gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis mimarT,

romelic lex mercatoria-s safuZvelzea miRebuli. ufro metic, ingliseli

mosamarTleebis erTi nawili Tvlis, rom lex mercatoria rogorc

samarTali, saerTod ar ganixileba (lex mercatoria is not law at all).1233 zemoaRniSnulis miuxedavad, damokidebuleba mainc araerTgvarovania

inglisis erTerTma saapelacio sasamarTlom uari Tqva ICC arbitraJis mier SveicariaSi gamotanili gadawyvetilebis gauqmebis moTxovnaze im

safuZvliT, rom arbitrebma gamoiyenes lex mercatoria. ser donaldsoni miiCnevs, rom reglamenti arbitrebs aniWebda uflebas aerCiaT is samarTali, romelsac isini CaTvlidnen gamosayeneblad, ris gamoc aranairi winaaRmdegoba am gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebas ar unda Sexvdes. rogorc ukve aRiniSna, safrangeTis sakasacio sasamarTlo aseve uars ambobs saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebaze mxolod im

safuZvliT, rom arbitrebma gamoiyenes lex mercatoria.1234 erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, arbitraJis Sesaxeb inglisuri kanonis 46-e muxlSi

dafiqsirebuli sityvaTSeTanxmeba other considerations ar gulisxmobs lex mercatoria -s gamoyenebas, Tumca rogorc aRniSnaven, aseTi poziciis mxar-damWerebi umciresobaSi arian.1235 rogorc Cans, umravlesobas miaCnia, rom inglisis 1996 wlis kanoni arbitraJis Sesaxeb arbitrebs aZlevs ro-

gorc lex mercatoria-s gamoyenebis, aseve davis ex aequo et bono gadawyve-tis uflebas.1236 aSkaraa, rom sakmaod detaluri da dawvrilmanebuli kanonis miReba inglisel iuristebs erTi da imave normebisaTvis diametrulad gansxvavebuli interpretaciis micemaSi xels ar uSlis.

aSS-Si lex mercatoria-s mimarT erTgvarovani damokidebuleba aseve ar arsebobs. roca mxareTa mier arCeulia samarTali, romelic aregulirebs sadao urTierTobebs an aseTi samarTlis gansazRvra advilia, vinaidan davas yvelaze mWidro kavSiri erT marTlwesrigTan, erT saxelmwifosTan aqvs,

maSin lex mercatoria-s gamoyeneba dRis wesrigSi ar dgeba. roca erTmniSvnelovani mWidro kavSiris arseboba romelime konkretul marTlwesrigTan ar dgindeba an kolizuri normebis gamoyenebis Sedegad

gansazRvruli marTwesrigi ver aregulirebs sadao urTierTobas, lex mercatoria swored am dros unda iqnes gamoyenebuli an roca aseTi norma arsebobs, magram misi gamoyeneba TviT garigebis Sinaarsidan gamomdinare

1232Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 78 1233 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc 2005 p151 1234 Bagheri, Mahmood International contracts and national economic regulation, Dispute resolution trough international commercial arbitration, Kluwer law international 2000 p197 1235Kulpa,Norman,Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 384 1236Kulpa,Norman,Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 391

saerTaSoriso biznes urTierTobebisaTvis miuRebelia. lovenfeldi

iSveliebs landos gamoTqmas: `the rule is not fit for international trade’’. 1237

lex mercatoria-s gamoyenebas arbitraJis mier mowinaaRmdegeebic hyavs. iTvleba, rom mxareTaTvis savaldebulo normebis Seqmna da maTi praqtikuli ganxorcieleba sajaro xelisuflebis eqskluziuri uflebaa, am uflebis realizacia saxelmwifo organos garda aravis

unda SeeZlos. Lex mercatoria ki swored is normebia, romlebic sajaro xelisuflebisagan damoukideblad yalibdeba da ar moiTxovs misgan

savaldebulo Zalis miniWebas.1238 lex mercatoria -s mimarT aseTi damo-kidebulebis sawyisi samarTlis wyaros anglo-amerikul gagebaSia. prec-edentuli samarTlis ZiriTadi principis Tanaxmad, samarTlis wyaro sasamarTlo gadawyvetilebaa. mas mravaljeradi gamoyenebis mniSvneloba aqvs da kontinenturi samarTlis terminoligia rom gamoviyenoT, kanonis rangSia ayvanili. SasamarTlo gadawyvetileba kanonia, magram SeiZleba arbitraJis gadawyvetileba kanoni iyos? es aris mTavari problema. albaT, amitom weren amerikul iuridiul literaturaSi: arsebobs mTeli rigi problemebisa im poziciasTan dakavSirebiT, rom arbitraJis

gadawyvetileba qmnis samarTals (there are number of problems with the position that arbitral awards constitute law).1239 sasamarTlo gadawyvetilebebis mzardi rolis gaTvaliswinebiT SeiZleba es SekiTxva evropis kontinentzec daisvas, magram mas arasdros eqneba iseTi simwvave, rogorc amerikaSi, an britaneTSi aqvs. rogorc ar unda gaizardos sasamarTlo gadawyve-tilebebis mniSvneloba, kontinenturi evropis samarTlebrivi cnobiere-ba sasamarTlo gadwyvetilebebs mainc ar aRiqvams samarTlis wyarod klasikuri gagebiT, kanoni aq Tavis poziciebs ar daTmobs. rogorc am SemTxvevaSi amboben xolme, marTavs ara kanoni, aramed tradicia. saukuneebis ganmavlobaSi Camoyalibebuli tradiciis spontanuri da diametruli cvlileba gamoricxulia.

germanul iuridiul literaturaSi gamoTqmuli erT-erTi

mosazrebis Tanaxmad, lex mercatoria-s gamoyeneba mxolod nacionaluri koliziuri normebis farglebSia SesaZlebeli.1240 cota bundovania, ra SeiZleba igulisxmebodes nacionaluri koliziuri normebis farglebSi.

sasamarTlo da saarbitraJo praqtika adasturebs, rom lex mercatoria-s arbitrebi maSin mimarTaven, rodesac nacionaluri marTlwesrigi da misi koliziuri normebi ver iZlevian erTmniSvnelovan pasuxs gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb. amis dadasturebaa konkretuli SemT-xveva saarbitraJo praqtikidan. Turqul da frangul kompaniebs Soris davis warmoSobis Semdeg Turqulma kompaniam mxareTa SeTanxmebis

Sesabamisad pretenzia waradgina ICC arbitraJSi. arbitraJma, romlis ganxilvis adgilic iyo vena, miuTiTa, rom franguli an Turquli samarTlis gamoyeneba ar SeiZleba CaiTvalos mizanSewonilad. aseve,

1237 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc 2005 p167 1238 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 952 1239 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 952 1240 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 28

gamoiricxa avstriuli samarTali, romelTanac mxareebs aranairi

kavSiri ar hqondaT. arbitraJma yvelaze mizanSewonilad CaTvala lex mercatoria-s gamoyeneba.1241

Lex mercatoria arbitrebisaTvis saukeTeso iaraRia, maSin, roca koliziuri samarTlis xveulebSi gamosayenebeli samarTlis dadgena SeuZlebelia. rodesac koliziuri normebi erTmaneTTan konfliqtSi mo-dian da miuTiTeben absoluturad urTerTgamomricxav marTlwesrigebze, am dros, Lex mercatoria, rogorc samarTlebrivi principi, saerTaSoriso biznesTan dakavSirebuli urTierTobebis samarTlebrivi regulirebis calkeul sakiTxebSi gamocdili arbitrebisaTvis yvelaze racionalur gadawyvetad miiCneva. erT-erT davas ixilavda sami arbitri ICC reglamentis mixedviT. ganxilva SveicariaSi mimdinareobda, avstriulma da frangulma mxareebma xelSekrulebas xeli niu-iorkSi moaweres. Mxa-reTa mier dausruleblad midioda kamaTi Sveicariis, niu-iorkisa da avstriis samarTlis gamoyenebaze da samive marTlwesrigis koliziuri normebis Sesabamis miTiTebebze. arbitrebma, romelTagan ori koliziuri samarTlis eqsperti iyo, gadawyvites gamoeyenebinaT Lex mercatoria.1242

lovenfeldi sakmaod gonebamaxviluri ilustraciis meSveobiT xsnis lex mercatoria-s praqtikul mniSvnelobas: daniel gamyidvelsa da germanel myidvels Soris wamoiWreba dava nasyidobis sagnis naklidan gamomdinare, romelic arbitraJma unda gadwyvitos. mxareebs gamosayenebeli samarTali ar aurCeviaT, germaneli myidveli uTiTebs naklze. davuSvaT, rom moTxovnis xandazmulobis vada germanuli samarTlis mixedviT eqvsi Tvea, daniuri samarTlis mixdeviT – erTi weli. moTxovnis warmoSobis momentidan erT welze metia gasuli. rome-li marTlwesrigis normebi unda iqnes gamoyenebuli? sadao ar aris, rom moTxovna xandzmulia, magram romeli samarTlis mixedviT? Llovenfeldis pasuxi martivia: germanul da daniur samarTals Soris arCevani saWiro ar aris, moTxovna orives mixedviT xandazmulia. (I need not decide between the German and the Danish law, because under either one the claim is barred.)1243 am dros gamoyenebulia ara romelime marTlwesrigi, aramed zogadi principi lex mercatoria. ex aequo et bono, amiable compositeur da lex mercatoria

praqtikosi arbitrebi arbitraJis mier amiable compositeur mixedviT davis gadawyvetasa da imave arbitraJis mier lex mercatoria gamoyenebas Soris zRvris gavlebas aucileblad miiCneven. Ppirveli samarTlis konkretuli normis gamoyenebas gamoricxavs da gadawyvetilebis zogadi principebis safuZvelze miRebas gulisxmobs, meore ki, Tavisi zogadi xasiaTis miuxedavad, aucileblad iTxovs konkretuli normis Sinaarsis dadgenasa da gadawyvetilebis amis mixedviT gamotanas. pirvelis uflebamosileba arbitrebs mxolod maSin aqvT, Tu mxareebma werilobiT mianiWes amis uflebamosileba, meores gamoyeneba ki aseT formalur

1241 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 s 266 1242 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc 2005 p158-159 1243 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc 2005 p161-162

winapirobas pirdapir ar gulisxmobs.1244 miuxedavad amisa, maT Soris msgavsebebi mainc aris. savsebiT SesaZlebelia, rom samarTlianobis is principi, romelic davis gadawyvetisas aris gamoyenebuli, sxva araferi iyos, Tu ara savaWro tradicia an Cveuleba, e.i lex mercatoria. aseTi midgoma nawilobriv gaziarebulia germanul iuridiul literaturaSi. lex mercatoria-s gamoyenebis samarTlebrivi safuZveli aqac sadaoa. zogierTi Tvlis, rom germanuli samoqalaqo saproceso kodeqsis 1051-e muxlSi dafiqsirebuli termini Rechtsvorschriften iZleva imis saSualebas, rom mxareebma lex mercatoria, rogorc materialuri samarTali SeaTanxmon, sxvebi Tvlian, rom lex mercatoria-s gamoyeneba arbitrebs mxolod maSin SeuZliaT, roca mxareebi SeTanxmdnen rom ar iqnes gamoyenebuli arc erTi qveynis samarTali da dava gadawyvetili iqnes samarTlianobis principebis Sesabamisad (Billigkeitsentscheidung)1245

frisk (Frick) miaCnia, rom lex mercatoria-s gamoyeneba arbitrebs maSin SeuZliaT, roca mxareTa arCevani amas iTvaliswinebs. aseve maSinac, roca mxareebs ar gamouyenebiaT sityvebi lex mercatoria, magram gamoiyenes msgavsi terminebi, rogoricaa transnacionaluri samarTali, samarTlis ZiriTadi principebi da a.S. lex mercatoria gamoyenebuli unda iqnes maSinac, roca mxareebma arbitraJs mianiWes uflebamosileba, rom gadawyvetileba miRebuli iqnes ex aequo et bono (roca im saxelmwifos samarTali, romlis teritoriazec unda iqnes gamotanili gadawyvetileba, iTvaliswinebs mxareTa SesaZleblobas mianiWon arbitrebs ex aequo et bono davis gadawyve-tis ufleba). am SemTxvevaSi arbitrebma lex mercatoria unda gamoiyenon, Tu es saqmis garemoebebis gaTvaliswinebiT samarTlian gadawyvetilebamde miiyvans arbitraJs.1246

rogorc Cans, zRvris gavleba arc ise advilia. Aaq, albaT, yvela-feri imazea damokidebuli, ras warmoadgens TviTon lex mercatoria. Tu CavTvliT, rom es aris samarTlis ZiriTadi principebis erToblioba, romelic mewarmeTa Soris urTierTobebSi yalibdeba da am urTierTobebs aregulirebs, maSin cxadi gaxdeba, rom samarTlianobis Sesabamisad miRebuli gadawyvetileba aseve SeiZleba efuZnebodes msgavs principebs da, maSasadame, lex mercatoria-s. davis ex aequo et bono gadawyve-tisaTvis auclebelia mxareTa specialuri SeTanxmebis arseboba, rasac ver vityviT lex mercatoria-s Sesaxeb. Tu samarTlianoba da komerciuli samarTlis ZiriTadi principebi erTmaneTs gadakveTen, maSin gamova, rom lex mercatoria-s gamoyenebas aseve sWirdeba mxareTa winaswari Tanxmoba. xelSekruleba da savaWro tradiciebi

savaWro Cveuleba mxolod damatebiT funqcias asrulebs xelSe-krulebasTan mimarTebaSi. Tu xelSekrulebiT dadgenili regulireba naTelia, misi Secvla savaWro CveulebiT an savaWro Cveulebaze miTiTebiT xelSekrulebisaTvis gverdis avlis mizniT auSvebelia.

1244 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc 2005 p 162 1245Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 341 1246 Frick, G. Joachim, Arbitration and complex international contracts, Kluwer law international, Schulthess Juristische medien AG Zürich 2001 p. 92

franguli sarbitraJo kanonmdeblobis Tanaxmad, arbitraJma nebismier SemTxvevaSi unda gaiTvaliswinos savaWro tradiciebi da Cveulebebi miuxedavad mxareTa arCevanis arsebobisa.1247

nebismier SemTxvevaSi, e.i maSinac Tu mxareebi gamoricxaven sakano-nmdeblo normebis gamoyenebas, arbitraJma mxedvelobaSi unda miiRos xelSekruleba da savaWro Cveulebebi. (magaliTad inkotermsi). kerZod, aseTi ram SesaZlebelia, rodesac nasyidobis xelSekrulebis mxareTa Soris warmoSobili davis gadawyvetisaTvis aucilebelia konkretuli terminis gamoyeneba, magram is ar gamoiyeneba da mxedvelobaSi miiReba mxaris mier Tavisi valdebulebebis Sesrulebis Sefasebis mizniT.1248 magaliTad, SeiZleba dasaxeldes aseve e.w `stabilurobis klauzula~, romelsac saarbitraJo praqtika saerTaSoriso samarTlis nawilad ganixilavs. roca am `klauzulis~ sawinaaRmdegod saxelmwifo axorci-elebs qonebis eqspropriacias an nacionalizacias, miiCneva, rom aseTi moqmedeba SesabamisobaSi ar aris saerTaSoriso samarTalTan.1249

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis pirvelive muxlis mixedviT, mxareebs SeuZliaT arbitrebs mianiWon xelSekrulebaSi arsebuli xarvezebis Sevsebis ufleba xelSekrulebis ganmartebis gziT.1250

UNCITRAL 1976-is 33-e muxli adgens, rom nebismier SemTxvevaSi arbitraJi davas wyvets mxareTa Soris arsebuli xelSekrulebis Sesabamisad da mxedvelobaSi iRebs savaWro Cveulebebs, romelic mocemuli garigebis mimarT SeiZleba iyos gamoyenebuli.1251

ICC-s reglamentis me-17 muxlis Tanaxmad, arbitraJma nebismieri davis gadawyvetis dros unda gamoiyenos xelSekrulebis Sesabamisi debulebebi da mocemul SemTxvevaSi adekvaturi savaWro Cveulebebi.1252

saarbitraJo reglamentebisa da kanonebis konkretuli normebis CamonaTvlis gagrZeleba Sors wagviyvans. daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom xelSekrulebaSi arsebuli xarvezebis arbitrebis mier Sevsebis SesaZlebeloba saerTaSoriso doneze aRiarebuli da ganmtkicebulia.

praqtikaSi aris SemTxvevebi, roca mxareTa Soris arsebuli xelSekruleba gaigivebulia gamosayenebel samarTalTan. Ee.i, faqtobrivad, TviTon xelSekruleba warmoadgens gamosayenebel samarTals. aseTi midgoma iuridiul literaturaSi uaryofiTad aris Sefasebuli. xSirad xelSekruleba ver aregulirebs mxareTa Soris warmoSobili davis yvela sakiTxs, ris gamoc gamosayenebeli samarTlis mxolod xelSekrulebiT Semofargvla mizanSewonilad ar iTvleba.1253 §3 gamosayenebeli (materialuri) samarTlis gansazRvra mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas

1247Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 22 1248 Вилкова Е.А Торговые обычаи в практике в МКАС при ТПП РФ стр 75 ~Актуальные вопросы международного коммерческого арбитража~ Москва 2002 1249Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p.233 1250 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 58 1251 Begic,Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p.7 1252Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p.8 1253 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 18

mxareebi yovelTvis ar irCeven gamosayenebel samarTals. praqti-kosi arbitrebi amis or ZiriTad mizezze miuTiTeben. Gpirveli is aris, rom garigebis dadebis dros mxareebi ar fiqroben davaze da, miT umetes, davis SemTxvevaSi gamosayenebeli materialuri samarTlis arCevaze. meore gavrcelebuli mizeziT, mxareebs xelSekrulebis dadebi-sas da masSi saarbitraJo SeTanxmebis gaTvaliswinebisas xSirad aqvT molaparakebebi gamosayenebli materialuri samarTlis arCevasTan dakav-SirebiT, Tumca, am sakiTxze SeTanxmeba yovelTvis ver xerxdeba. amis gamo mTeli garigebis CaSla ar surT xolme da sakiTxs Riad toveben.1254

nebmismier SemTxvevaSi umjobesia, rom mxareebma aSkarad da obieq-turad gamoxatuli formiT airCion gamosayenebeli samarTali. aseTi SeTanxmebis ararsebobis SemTxvevaSi arbitraJs SeuZlia ori mima-rTulebiT ganagrZos muaSaoba, mxareTa interesebis gamokveTis gziT dadginos davis mimarT gamosayenebeli (mxareTa mier navaraudevi) saTanado samarTali an CaTvalos, rom mxareebs aseTi arCevani arc pirdapir da arc iribad (magaliTad, konkludenturi moqmedebiT) ar gaukeTebiaT.1255 am ukanasknel SemTxvevaSi arbitraJi valdebulia daadginos gamosayenebeli samarTlis gansazRvris kriteriumebi da am kriteriumebis mixedviT gamoiyenos samarTlis is normebi, romelTa mixedviTac unda dasabuTdes saboloo gadawyvetileba.

roca mxareebs ar aurCeviaT gamosayenebeli samarTali, es arCevani arbitrebma unda gaakeTon. Ggamoyofen or ZiriTad modgomas, romelTa mixedviTac xdeba gamosayenebeli samarTlis gansazRvra: 1. Sesabamisi koliziuri normebis gamoyeneba (voie indirecte), romelic gulisxmobs: a) saarbitraJo ganxilvis adgilis koliziuri normebis gamoyenebas; b) im koliziuri normebis gamoyenebas, romelsac davasTan yvelaze mWidro kavSiri aqvs; Gg) im koliziuri normebis gamoyenebas, romelsac arbitraJi miiCnevs gamosayeneblad; d) im marTlwesrigebisaTvis saerTo koliziursamarTlebrivi principebis gamoyenebas, romlebsac kavSiri aqvT davasTan; e) koliziuri samarTlis saerTo principebis gamoyenebasa da a.S; 2. materialuri samarTlis pirdapiri gamoyeneba (voie directe) e.i: a) arbitrebis mier gamosayenebeli samarTlis pirdapiri gansazRvra, anu im samarTlis pirdapiri gamoyeneba, romelsac arbitrebi CaTvlian gamosa-yeneblad; Bb) rodesac arbitrebs, obieqturi kirteriumebis safuZvelze, SezRuduli aqvT gamosayenebeli materialuri samarTlis pirdapir gan-sazRvris SesaZlebloba (magaliTad, maT unda gamoiyenon is mate-rialuri samarTali, romelTanac davis sagans aqvs yvelaze mWidro kavSiri an rodesac arbitrebs ar aqvT samarTlis nebismieri normebis arCevis ufleba da SeuZliaT gamosayeneblad airCion mxolod romelime saxelmwifos nacionaluri, moqmedi samarTali).1256

zemoaRniSnuli klasifikacia erTaderTi ar aris. magaliTad, kurkela Tvlis, rom gamosayenebeli samarTlis arCevis Sesaxeb mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas SeiZleba gamoyenebuli iqnes: 1. im saxel-mwifoebis sajaro wesrigis Semadgeneli normebi, romlis teritoriazec sadao garigeba warmoSobs samarTlebriv Sedegebs (where the transaction has

1254 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc 2005 p 169 1255 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 57 1256Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 411

its effects); 2. saerTaSoriso sajaro wesrigi, rogorc materialuri aseve - saproceso; 3. im saxelmwifos samarTlis imperatiuli normebi, romelic unda gamoyenebuliyo samarTlis arCevis Sesaxeb mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas. (madatory laws of a country which laws would have applied in the absence of choice of law); 4. im saxelmwifos kanonmdeblobis imperatiuli normebi, romlisTvis gverdis avlasac mxareebi arakeTilsindisierad cdilobdnen.1257 CamonaTvlis gagrZeleba kidev SeiZleba. rogorc Cans, mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas yvelaferi imazea damokidebuli, ramdenad SeZlebs arbitraJi konkretuli samarTlis normebis gamoyenebis dasabuTebas da ramdenad damajerebeli iqneba es dasabuTeba.

rodesac mxareTa SeTanxmeba gamosayenebel samarTlaTan dakavSi-rebiT ar arsebobs, rogorc wesi, arbitrebi mas gansazRvraven mxareTa poziciebis mosmenisa da saqmis garemoebebis gaanalizebis safuZvelze. mxareTa arCevanis ararseboba unda ganimartos, rogorc aseT arCevanze arbitrebis sasargeblod uaris Tqma. Sesabamisad, arbitrebs SeuZliaT gamosayenebeli samarTlis gansazRvrisas mxareTa poziciebis mosmena mizanSewonilad ar CaTvalon. mxareTa ufleba – nebismier SemTxvevaSi mosmenili iqnas maTi pozicia gadasawyvet sakiTxTan dakavSirebiT, darRveulad ar iTvleba, roca arbitraJma maTi mosmenis gareSe gadaw-yvita gamosayenebeli samarTlis sakiTxi.1258

cxadia, yoveli konkretuli SemTxvevis gadawyvetis universaluri formula ar arsebobs, Tumca, es imas ar niSnavs, rom arbitrebis mier gamosayenebel samarTlis gansazRvra garkveul obieqtur kriteriumebs ar unda emyarebodes. magaliTad, arsebobs mosazreba, rom konvencia saqonlis saerTaSoriso nasyidobis Sesaxeb yovelTvis SeiZleba iqnes gamoyenebuli. maSinac ki, roca mxareebma gamosayeneblad romelime saxelmwifos samarTali airCies da es saxelmwifo aris am konvenciis wevri. konvencia ar gamoiyeneba, Tu arsebobs mxareTa SeTanxmeba misi gamoyenebis sawinaaRmdegod.1259 aseTi midgoma imiT aris ganpirobebuli, rom konvenciiT unificirebulia saerTaSoriso nasyidobasTan dakavSirebuli urTierTobebis regulireba. Sesabamisad, misi gamoyeneba mizanSewonilad CaiTvleba ramdenime saxelmwifos marTlwesrigTan da-kavSirebuli nasyidobis samarTlebrivi Sefasebisas.

saerTaSoriso samarTalze da nacionalur samarTalze erTdrouli miTiTebis dros saerTaSoriso samarTals garkveulwilad Semvsebi roli eniWeba nacionalur marTlwesrigTan mimarTebaSi. xolo or samarTlebriv sistemas Soris winaaRmdegobis arsebobisas saerTaSoriso samarTals aqvs upiratesi Zala.1260 rogorc wesi, saerTaSoriso samarTali iSviaTad Seicavs kerZo uriTierTobebis regulirebisaTvis aucilebel detalur normebs. Sesabamisad, ufro mezanSewonilia, nacionaluri kanonmdeblobis gamoyeneba da misi Sevseba saerTaSoriso samarTlis normebiT. aseTi Sevseba dRis wesrigSi maSin dadgeba, rodesac erovnuli samarTali saerTaSoriso samarTals ar Seesabameba.

1257 Kurkela, S. Matti, Due Process in international commercial arbitration, Hannes Snellman, Oceana Publications Inc. 2005 p 49 1258 Kaufmann-Kohler, Gabrielle The governing law, fact or law? A transnational rule on establishing its content wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 p 83 1259 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 475 1260Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 155

gamosayenebeli samarTlis gansazRvris sakmaod saintereso gzas gvTavazobs e.w Claims Settlement declaration (CSD), romliTac dafuZnda iranis islamur respublikasa da aSS-s Soris davebis gadawyvetis tribunali. am deklaraciis Tanaxmad, tribunali gadawyvets davas komerciuli da saerTaSoriso samarTlis im normebis Sesabamisad, romelsac CaTvlis gamosayeneblad im pirobiT, rom mxedvelobaSi iqneba miRebuli kontraqtis pirobebi, adekvaturi savaWro Cveulebebi da Secvlili garemoebebi.1261

am deklaraciasTan dakavSirebiT mxolod imis Tqma SeiZleba, rom arsebobs sakmaod saintereso precedenti, romelic aSS-Si calke kvlevis sagnad aris qceuli. iransa da aSS-is subieqtebsa da TviT am saxelmwifoebs Soris warmoSobili davebis saarbitraJo praqtika qarTuli sinamdvilisTvisac SeiZleba saintereso iyos, Tundac, mezobel saxelmwifoebTan arsebuli qonebrivi Tu sxva saxis davebis gadawyvetis TvalsazrisiT.

koliziuri normebi da gamosayenebeli samarTali

gamosayenebeli materialuri samarTlis Sesaxeb mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas arbitrebs tradiciulad did daxmarebas uwevs koliziuri samarTali. aq problema imaSi mdgomareobs, rom yvela saxelmwifos, zogjer ki federaciis subieqtebsac ki, sakuTari koliziuri normebi aqvT. SeiZleba arbitrebma unda gamoiyenon koliziu-ri normebi, magram konkretulad romeli? am sakiTxTan dakavSirebiT istoriulad ramdenime Teoria Camoyalibda.

lex arbitri gulisxmobs arbitraJis mier im saxelmwifos koliziuri samarTlis normebis gamoyenebas, romlis teritoriazec aris saarbitraJo ganxilvis adgili. es principi momdinareobs saerTaSoriso samarTlis institutis (Institut de Droit Intenrnational) 1957 wels amsterdamSi miRebuli rezoluciidan, romelmac Camoayaliba zemoaRniSnuli formulireba.1262 aseTi midgoma dReisaTvis moZvelebulad iTvleba da xSirad xdeba kritikis sagani.

zemoaRniSnuli Teoriis kritikis Sedagad warmoiSva axali Teoria `specialuri koliziuri samarTali arbitraJebisaTvis” (Sonderkollisionsrecht für Schiedsgerichte), romlis Tanaxmadac, Tu mxareebs gamosayenebeli samarTali ar aurCeviaT, am samarTlis dasadgenad Sesabamis koliziur normebs arbitrebi TviTon gansazRvraven sakuTari Sexedulebis Sesabamisad. amgvarad, arbitrebi gamosayenebeli samarTlis gansazRvrisas SezRudulni ar arian saarbitraJo ganxilvis adgilis an im saxelmwifos koliziuri normebiT, romlis saproceso samarTalic gamoiyeneba saarbitraJo ganxilvisas.1263 am Teoriasac hyavs kritikosebi, romlebic Tvlian, rom gamosayenebeli samarTlis arCevisas arbitrebisaTvis aseTi farTo uflebamosilebis miniWeba samarTlebrivi arastabilurobiT emuqreba mxareebs. isini verasdros gaTvlian winaswar

1261 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 9 1262 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 33 1263 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 38

konkretulad ra kriteriumebiTa da principebiT ixelmZRvanelebs arbitraJi Sesabamisi koliziuri normebis dasadgenad.1264 kritikis miuxedavad, es midgoma praqtikaSi erTerT gavrcelebul mowesrigebad iTvleba. UNCITRAL 1976-is 33-e muxli adgens, rom Tu gamosayenebeli samarTali mxareebs ar aurCeviaT, maSin mas adgens TviT arbitraJi im koliziuri norebis Sesabamisad, romelsac is CaTvlis gamosaye-neblad.1265

koliziuri normebis mixedviT gamosayenebeli samarTlis dasa-dgenad literaturasa da praqtikaSi xSirad mimarTaven koliziuri nor-mebis e.w `kumulatiuri gamoyenebis~ meTods. Tavidan xdeba yvela im samarTlebrivi sistemis koliziuri normebis gaanalizeba, romlebTanac davas aqvs kavSiri. Tu koliziuri samarTlis sxvadasxva sistema erTsa da imave materialur samarTalze miuTiTebs, maSin TavisTavad ispoba gamosayenebeli koliziuri samarTlis gansazRvris saWiroeba, vinaidan davis saganTan kavSirSi myofi yvela koliziuri sistema erTxmad miuTiTebs erTi da imave materialuri samarTlis normebze.1266 Sansi imisa, rom sxvadasxva saxelmwifos koliziuri normebiT dadgenili mow-esrigeba daemTxveva erTmaneTs, ufro da ufro izrdeba, rasac koliziuri samarTlis unifikaciis bolodroindeli tendenciebi ganapirobeben.

arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis 46-e muxli imeorebs modeluri kanonis 28-e muxlis debulebas, romlis Tanxmadac, Tu mxareebs ar aurCeviaT gamosayenebeli samarTali, maSin arbitraJi gamosayenebel samarTals gansazRvravs im koliziuri normebis Sesabamisad, romelsac TviTon CaTvlis gamosayeneblad da mizanSewonilad. Ggamosayenebeli samarTlis gansazRvris es meTodi gulisxmobs sam ZiriTad etaps: 1. arbitraJi gansazRvravs koliziuri samarTlis Sesabamis normebs, romelic unda iqnes gamoyenebuli; 2. am koliziuri normebis mixedviT gansazRvravs gamosayenebel materialur samarTals uSualod; 3. iyenebs aseTi gziT gansazRvrul materialur samarTals davis arsebiTad gadasawyvetad. 1267

inglisuri saarbitraJo kanonmdebloba mxareTa Sesabamisi SeTan-xmebis ararsebobisas arbitraJs SeuZlia gamoiyenos is samarTali, romelic gansazRvruli iqneba im koliziuri normebis Sesabamisad, romelTac am konkretul SemTxvevaSi arbitraJi miiCnevs gamosayeneblad. arbitrebs ufleba aqvT gamosayenebel samarTlad gansazRvron ara mxolod saxelmwifoTa samarTali. (other considerations)1268

inglisuri saarbitraJo kanonis komentarSi aRniSnulia, rom koliziur normebTan dakavSirebiT SeiZleba gaCndes ori kiTxva: ramdenad marTebulad iqna arbitraJis mier SerCeuli Sesabamisi koliziuri normebi da ramdenad sworad iqna gansazRvruli gamosayene-beli samarTali am koliziuri normebis mixedviT. pirvelTan dakavSire-biT es problemuri ar aris, vinaidan aq arbitrebs Zalian farTo ufle-

1264 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 42 1265Begic,Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 7 1266 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 s 255 1267Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 385 1268 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 125

bamosileba aqvT. maT SeuZliaT mimarTon im koliziur normebs, romel-Tac TviTon CaTvlian saWirod.1269 Earbitrebis es uflebamosileba ar unda iqnes gagebuli, rogorc arbitrTa absoluturi Tavisufleba koliziuri normebis SerCevisas. Tu koliziuri normebi iseT samarTalze miuTiTeben, romlis konkretuli regulireba mxareebisaTvis absoluturi moulodneloba iqneba da isini ver warmoidgenen davis iseT gadawyvetas, rogorsac es normebi sTavazoben, cxadia, es arCevani arasworad unda CaiTvalos. sxva sakiTxia, ra Sedegi unda mohyves gamosayenebeli samarTlis araswor arCevas da ra bedi eweva aseTi sama-rTlis mixedviT miRebul gadawyvetilebas.

gamosayenebeli samarTlis gansazRvra saerTaSoriso saarbitraJo reglamentebSi

modeluri kanoniT dadgenili mowesrigeba sakmaod Taviseburadaa transformirebuli saerTaSoriso saarbitraJo institutebis reglamentebSi. Tu modeluri kanoni miuTiTebs koliziuri normis gamoyenebaze, romelmac, Tavis mxriv, unda gansazRvros gamosayenebeli materialuri samarTlis normebi, reglamentebi arbitraJs aZleven saSualebas gamoiyenos is samarTali, romelsac TviTon CaTvlis mizanSewonilad (stokholmis saarbitraJo institutis reglamenti muxli 24.1, parizis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlos reglamenti muxli17.1, londonis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlos reglamenti muxli 22.3).

arsebobs gansxvavebuli Sexedulebac. saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvenciis, modeluri kanonisa da ICC reglamentis analizis safuZvelze, literaturaSi im daskvnamde midian, rom gamosayenebeli materialuri samarTlis Sesaxeb mxareTa SeTanxmebis ararsebobis SemTxvevaSi arbitrebma TviTon unda gansaz-Rvron koliziuri samarTali, romelsac gamoiyeneben gamosayenebeli samarTlis gansazRvrisaTvis.1270 niSandobilivia, rom aSS-is federaluri sasamarTloebis praqtika 1981 wlidan am mosazrebas emxroba.1271 kritikosebi am mosazrebasac mravlad hyavs. kritikis obieqts warmoadgens arbitrebis mier gamosayenebeli samarTlis ganmsazRvreli koliziuri samarTlis da ara pirdapir gamosayenebeli samarTlis ar-Ceva.1272 niderlandebsa da safrangeTSi gatarebulma reformebma Sesabamis kanonebSi swored aseTi mowesrigeba ganamtkica.1273

safrangeTis samoqalaqo saproceso kodeqsis 1496-e muxli adgens, rom gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis ararsebobisas arbitraJi davas wyvets im normebis Sesabamisad, romelsac is gamosayeneblad miiCnevs. Aamave dros, arbitraJma

1269 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 128 1270Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 77 1271 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 77 1272 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 78 1273 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 78

yovelTvis unda miiRos mxedvelobaSi Sesabamisi savaWro Cveulebebi.1274 Ees norma liberaluri midgomis saukeTeso magaliTad iTvleba.1275 literaturaSi arsebuli mosazrebiT, am dros gamosayeneblad SeiZleba arbitrebma airCion rogorc koliziuri samarTali, aseve - pirdapir gamosayenebeli materialuri samarTali. es mTlianad maT Tavisufal arCevanzea damokidebuli.1276 aRsaniSnavia, rom davis arsebiTad gadawyvetisas (saubaria SemTxvevaze, roca arbitraJma TviTon unda gada-wyvitos gamosayenebeli samarTlis sakiTxi mxareTa SeTanxmebis ararsebobis gamo) samarTlis normebis arCeva ufro mizanSewonilad aris miCneuli, (rogorc amas ICC reglamenti gansazRvravs), vidre erTi konkretuli saxelmwifos marTlwesrigisa.1277

ICC-s reglamentis me-17 muxli mxareTa SeTanxmebis ararsebobis SemTxvevaSi arbitrebs aniWebs uflebas gamoiyenon is samarTali, romelsac isini CaTvlian gamosayeneblad.1278 koliziur normebze miTiTeba aq ar gvxvdeba. Tumca, praqtikaSi arbitraJi valdebulia air-Cios is samarTali, romelsac gamosayeneblad miiCnevs da am arCevis dros unda ixelmZRvanelos garkveuli principebiT. ICC saarbitraJo praqtikaSi damkvidrebulia midgoma, romlis Tanxmadac, arbitrebi Seiswavlian yvela im marTlwesrigis koliziur normebs, romelTanac davas aqvs Sexeba da, Tu isini erTsa da imave samarTalze miuTiTeben, maSin sadao ar aris, rom gamosayeneblad arbitraJma swored es samarTali unda airCios. Tumca, rogorc literaturaSi miuTiTeben, arbitrebisaTvis es meTodi savaldebulo ar aris da maT SeuZliaT gamoasyenebeli samarTlis arCevisas nebismieri sxva meTodiT ixelmZRvanelon.1279 rogorc ukve aRiniSna, es midgoma koliziuri normebis `kumulatiuri gamoyenebis~ meTodis saxeliT aris cnobili. ICC arbitraJis reglamentis moqniloba imaSi mdgomareobs, rom arbitrebs moqmedebis Tavisuflebas aniWebs. Ggamosayenebeli samarTlis gan sazRvris marTlzomierebis dasabuTeba mTlianad maT profesionalizmzea damokidebuli.

erT-erT saqmeze koreel gamyidvelsa da iordaniel myidvels Soris ICC arbitraJma gamosayenebeli materialuri samarTlis dasadgenad gaanaliza koreuli (gamyidveli), iordanuli (myidveli), erayis (sadac unda ganxorcielebuliyo Sesruleba iordanieli myidvelis erayeli partiorebisaTvis, romlebic produqcias iordanielebisagan yidulobdnen) da franguli koliziuri samarTlis normebi da mivida daskvnamde, rom isini srul harmoniaSi iyvnen erTmaneTTan gamosayene-beli materialuri samarTlis gansazRvris TvalsazrisiT.1280 rodesac

1274Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 392 1275Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 21 1276Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 21 1277 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 125 1278Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p.8 1279Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main 2006 s 197 1280 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 s 255-256

aseTi harmoniuloba ar arsebobs, arbitraJi unda ecados moqnili ganmartebis (to interpret some rules in a flexible way) gziT gadaWras problema. Gganmartebis am meTods mimarTa ICC arbitraJma erT-erTi gadawyvetile-bis miRebis dros. Ddava warmoiSva italiel licenziis gamcemsa da amerikel licenziis mimRebs Soris. arbitraJma daadgina, rom amerikuli koliziuri samarTali am SemTxvevisaTvis miuTiTebda im saxelmwifos samarTalze, romelTanac saqmes arsebiTi kavSiri (significant relationship) aqvs, xolo romis konvencia saxelSekrulebo valdebulebis mimarT gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb (romelic ratificirebulia rogorc italiis, aseve - Sveicariis mier, sadac mimdinareobda saarbitraJo ganxilva) miuTiTebda im qveynis samarTalze, romelTanac davas aqvs yvelaze mWidro kavSiri (closest connection). arbitraJma miuTiTa Sveica-riaSi Camoyalibebul praqtikaze, romlis Tanaxmadac, davasTan yvelaze mWidrod dakavSirebulad iTvleba licenziis gamcemis saxelmwifos samarTali, amis sapirispirod da im garemoebis gaTvaliswinebiT, rom patentiT daculi obieqti imyofeboda patentis mimRebis qveyanaSi, anu aSS-Si, arbitraJma gadawyvita gamoeyenebina im saxelmwifos materialuri samarTali, romelsac licenziis mimRebi ganekuTvneboda (e.i aSS-s samarTali).1281

davis saganTan yvelaze mWidro kavSiris mqone samarTali

davis saganTan yvelaze mWidrod dakavSirebuli samarTlis cneba saerTaSoriso saarbitraJo kanonmdeblobis aRmoCena ar aris. is saerTaSoriso kerZo samarTlis, ufro zustad ki, koliziuri samarT-lis erT-erTi centraluri cnebaa. saxelSekrulebo valdebulebebis mimarT gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb romis 1980 wlis konvencia iqca am mowesrigebis saerTaSoriso doneze gavrcelebisa da aRiarebis katalizatorad. Eevropis kavSiris wevrma saxelmwifoebma gaiziares am konvenciis normaTa umravlesoba.

rogorc germanuli, aseve Sveicaruli samarTali, gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas adgens, rom arbitrebma unda gamoiyenon samarTali, romelsac davasTan yvelaze mWidro kavSiri aqvs.1282

rodesac arbitraJma gamosayenebeli samarTali TviTonve unda gansazRvros, arbitrebma am dros mxareTa msgavsad unda gaakeTon arCevani, romel samarTals airCevdnen isini mxareTa adgilze rom yofi-liyvnen. Sveicaruli midgoma gansxvavebulia, aq davasTan mWidro kavSiris arseboba wyvets yvelafers. Ae.i arbitrebma pasuxi unda gascen SekiTxvas, romeli samarTalia davasTan yvelaze mWidrod dakavSirebu-li.1283

davasTan mWidrod dakavSirebuli samarTali dakonkretebas saWiroebs. swored amasTan aris dakavSirebuli e.w „saxasiaTo

1281 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 s 256 1282 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 166 1283 Sdr. Frick, G. Joachim, Arbitration and complex international contracts, Kluwer law international, Schulthess Juristische medien AG Zürich 2001 p. 69

Sesrulebis“ („charakteristische Lesitung“) cneba, romelic adolf Sniceris saxels ukavSirdeba.1284

romis 1980 wlis konvenciis Tanaxmad, xelSekruleba yvelaze mWidrod dakavSirebulad iTvleba im qveynis samarTalTan, romelSic aqvs sacxovrebeli adgili an ZiriTadi saqmianobis adgili im mxares, romelmac unda Seasrulos xelSekrulebis SinaarsisaTvis gadamwyveti mniSvnelobis mqone moqmedeba. (e.w saxasiaTo Sesruleba).1285 rogorc am konvenciis komentatorebi aRniSnaven, saxasiaTo Sesrulebad iTvleba ara fulis gadaxda, aramed sapasuxo Sesruleba, risTvisac xdeba fulis gadaxda.1286 amasTan, zemoaRniSnuli zogadi prezumfcia ar gamoiyeneba, Tu SeuZlebelia saxasiaTo Sesrulebis dadgena, agreTve, im SemTxvevaSi, roca miuxedavad saxasiaTo Sesrulebis erT mxareze yofnisa, xelSekruleba aSkarad ufro meoresTanaa dakavSirebuli.

es Teoria kritikis sagania. saxasiaTo Sesrulebis gansazRvra arc ise advilia, roca sapasuxo Sesruleba fuliT ar xdeba. Ee.i rodesac orive mxridan aqvs adgili aseT saxasiaTo Sesrulebas. garda amisa, es konstruqcia yvela xelSekrulebisaTvis erTnairad gamosayeneblad ar gamodgeba.1287

saerTaSoriso kerZo samarTlis Sveicaruli kanoni gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb mxareTa arCevanis ararsebobisas arbitraJs avaldebulebs gamoiyenos is samarTali, romelic davis saganTan yvela-ze mWidro kavSirSia.1288 Sveicaruli doqtrina davis saganTan yvelaze mWidrod dakavSirebuli samarTlis gansazRvrisas ar gamoricxavs, rom aseTi samarTali saerTaSoriso sajaro samarTlis normebic iyos. mTavaria, rom rogorc mxareebis, aseve davis gadawyvetis interesebi, am normebis individualizaciis SesaZleblobas iZleodes.1289 davis saganTan yvelaze mWidro kavSiris ganmsazRvrel obieqtur kriteriumebad asaxel-eben mxareTa ormxrivi interesebis gamokveTas davis saganTan mimarTebaSi da dros, romlis ganmavlobaSic viTardeboda konkretuli urTierToba.1290 saxelSekrulebo valdebulebebis mimarT gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb romis 1980 wlis konvenciis me-4 muxlis Tanaxmad, kontraqti yvelaze mWidrodaa dakaSirebuli im qveynis samarTalTan, sadac mxares, romelmac unda ganaxorcielos xelSekrulebisaTvis

1284 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 172-173 1285 Sdr Бардина М.П Определение права применимого к существу спора в практике МКАС с 35 ~Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража~ Москва 2002 1286Бардина М.П Определение права применимого к существу спора в практике МКАС с 35 ~Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража~ Москва 2002 1287 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 172-173 1288Die Bestimmung des anwendbaren Rechts im Schiedsverfahren und die Feststellung seines Inhalts. wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s 115 1289 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 368 1290 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 169-170

saxasiaTo Sesruleba, aqvs adgilsamyofeli an centraluri admi-nistracia.1291

Ggermanuli samarTliT aRiarebuli mowesrigebis Tanaxmad, Tu mxareebs ar aurCeviaT gamosayenebeli materialuri samarTali, maSin arbitraJma unda gamoiyenos is samarTali, romelic mxareTa konkludenturi moqmedebebidan gamomdinare dumiliT SeTanxmebulad unda CaiTvalos an samarTali, romelsac yvelaze mWidro kavSiri aqvs davis saganTan.1292 germanuli saarbitraJo institutis reglamentis 23.2 muxlis mixedviT, Tu mxareebi gamosayenebel samarTalze ar SeTanxmebu-lan, arbitraJi gamoiyenebs im qveynis samarTals, romelsac davis saganTan yvelaze mWidro kavSiri aqvs.

germanuli ZPO §1051-is miTiTeba davasTan mWidro kavSiris mqone sa-marTalze literaturaSi ganimarteba, rogorc koliziursamarTlebrivi sawyisi da ar gulisxmobs arbitTa uflebas sakuTari Sexedulebisamebr gadawyviton, romeli materialuri samarTali unda iqnes gamoyenebuli davis sagnis mimarT.1293 germaniis iusiticiis saministro saarbitraJo reformasTan dakavSirebiT gamoqveynebul erTerT daskvnaSi aRniSnavda, rom davasTan mWidro kavSiris cneba ar gulisxmobs arbitrebis usazRvro uflebamosilebas sakuTari survilisamebr gansazRvron gamosayenebeli samarTali, romelsac aranairi kavSiri davis saganTan, mxareebTan da sxva garemoebebTan ar eqneba.1294U

saerTaSoriso arbitraJisaTvis „mWidro kavSiris“ cneba unda ganimartos saerTaSoriso kerZo samarTlis kanonmdeblobaSi da saxelSekrulebo valdebulebebis mimarT gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb 1980 wlis romis konvenciisagan damoukideblad da avtonomiurad.1295 ZPO §1051-is avtonomiuri ganmartebis sakiTxi germanul iuridiul literaturaSi sadao ar aris.1296 avtonomiurobaSi igu-lisxmeba saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesabamis koliziur normebTan mimarTebaSi avtonomiuroba. e.i saerTaSoriso arbitraJis mier davasTan mWidro kavSiris mqone samarTlis dadgena unda moxdes romis konvenciis normebisagan da misi principebisagan damoukideblad. miT umetes, rom gavrcelebuli Sexedulebis mixedviT, saerTaSoriso saarbi-traJo ganxilvis dros am konvenciis gamoyeneba gamoricxulia.

xSirad davasTan mWidro kavSiri, rogorc kriteriumi, negatiurad fasdeba abstraqtulobisa da arasakmarisi gansazRvrulobis gamo. literturaSi aseTi pesimisturi azric arsebobs, rom `mWidro kavSiri~ ZiriTadad carieli adgilia. (“Closest connection` is basically en empty place”). 1291 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 118 1292Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 122 1293 Handorn, Boris Das Sonderkollisionsrecht der deutschen internationalen Schiedsgerichtbarkeit, Max-Planck-Institut für ausländisches und nternationales Privatrecht, Studien zum ausländischen und internationalen Privatrecht 141, Mohr Siebeck Tübingen 2005 s 125 1294Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 350 1295 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 219 1296 Handorn, Boris Das Sonderkollisionsrecht der deutschen internationalen Schiedsgerichtbarkeit, Max-Planck-Institut für ausländisches und nternationales Privatrecht, Studien zum ausländischen und internationalen Privatrecht 141, Mohr Siebeck Tübingen 2005 s 75

kulpa am mosazrebas ar eTanxmeba da Tvlis, rom koliziu-rsamarTlebrivi samarTlianoba yvela SemTxvevaSi unda iyos uzurnvel-yofili (Kollisionrechtliche Gerrechtigkeit soll gewährleistet werden).1297 davasTan mWidro kavSiri koliziursamarTlebrivi kategoriaa, romelic rogorc sasamarTlos, aseve saerTaSoriso arbitraJs gamosayenebeli samarTlis gansazRvraSi exmareba. Sesabamisad, misi Sefaseba cariel adgilad gadaWarbebulad unda CaiTvalos.

ICSID arbitraJis mier gamosayenebeli samarTali

araerTxel aRiniSna, rom vaSingtonis konvenciiT Seqmnili arbitraJi gansxvavdeba sxva arbitraJebisagan. Sesabamisad, specifi-urobiT xasiaTdeba am arbitraJis mier gamosayenebeli samarTlis gansazRvris meTodebi da saSualebebi.

vaSingtonis konvencia, romelic saarbitraJo procedurebis gamoyenebiT sainvesticio davebis gadawyvetas aregulirebs, aseve miuTiTebs gamosayenebel samarTalze, romliTac arbitraJma unda ixelmZRvanelos sainvesticio davis arsebiTad gadawyvetisas. konvenciis 42-e muxli aRiarebs mxareTa uflebas airCion gamosayenebeli samarTali, xolo aseTi arCevanis ararsebobisas sasamarTlo iyenebs im xelSemkvreli saxelmwifos samarTals, romelic mxarea davaSi (koliz-iuri samarTlis normebis CaTvliT) da saerTaSoriso samarTlis im normebs, romlebic SeiZleba gamosayeneblad misaRebi iyos. vaSingtonis konvencia erTaderTi aqtia, romelic Seicavs pirdapir miTiTebas saerTaSoriso sajaro samarTlis normebis gamoyenebaze saarbitraJo ganxilvis dros. garda amisa, konvencia adgens aranakleb saintereso mowesrigebas, romlis Tanaxamdac, saarbitraJo sasamarTlos ar SeuZlia gamoitanos gadawyvetileba samarTlis normaTa ararsebobaze an maT bundovanebaze miTiTebiT. es debuleba emsaxureba im imperatiuli moTxovnis dacvas, romlis Tanaxamdac, mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas gamoiyeneba davaSi monawile saxelmwifos samarTali koliziuri normebis CaTvliT. arbitraJs ar SeuZlia gamoricxos maTi gamoyeneba imis gamo, rom Sesabamisi samarTlis normebi am saxelmwifos kanonmdeblobaSi saerTod ar arseboben an bundovanni arian.

amgvarad, ICSID Kkonvenciiis 42-e muxlis Tanaxmad, mxareTa arCevanis ararsebobis SemTxvevaSi arbitraJi iyenebs davis monawile saxelmwifos samarTals (misi koliziuri anu saerTaSoriso kerZo samarTlis CaTvliT) da saerTaSoriso samarTlis im normebs, romlis gamoyenebasac mizanSewonilad miiCnevs.1298 e.i. gamoiyeneba im xelSemkvreli saxelmwifos samarTali, romelic aris am davis mxare da saerTaSoriso samarTlis is normebi, romelic am dros SeiZleba iqnes gamoyenebuli. (such rules of internaional law as may be applicable). es muxli sainvesticio davebis saerTaSor-iso centris arbitrebis mier sxvadasxva saqmeebSi Semdegnarad aris ganmartebuli: mxare-saxelmwifos samarTali aucileblad unda iyos SesabamisobaSi saerTaSoriso samarTalTan. raime winaaRmdegobis arsebobisas gamoiyeneba saerTaSoriso samarTlis Sesabamisi normebi. es

1297Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 368 1298Begic,Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 5

azria gatarebuli gadawyvetilebebSi: Santa Elena v. Costa Rica da Amco v. Indondesia. 1299

vaSingtonis Kkonvenciis 42 (2) muxlSi miTiTebuli termini non liquet gulisxmobs, rom arbitraJma amomwuravad unda gadawyvitos mis winaSe dasmuli yvela sakiTxi da ar aqvs ufleba uari Tqvas srulad an nawilobriv davis gadawyvetaze im safuZvliT, rom samarTali dums gadasawyvet sakiTxze.1300 rogorc Cans, saqme gvaqvs marTlmsajulebaze uaris Tqmis dauSveblobis konstituciur principTan. miTiTebuli norma saerTaSoriso konvenciis normaa da sajaro xasiaTis matarebelia, mag-ram aqvs ki kerZo arbitraJs ufleba rom uari Tqvas davis gadawyveta-ze Sesabamisi sakanonmdeblo an zogadad samarTlis normis ararsebobis SemTxvevaSi? albaT, ara. literaturaSi miuTiTeben ICC arbitraJisa da UNCITRAL 1976 reglamentebze, romelTa mixedviTac daSvebulia davis gadawyvetisas xelSekrulebisa da savaWro Cveulebebis gamoyeneba. AarbitraJma unda SeZlos gamosayenebeli samarTlis xarvezebi xelS-ekrulebiTa da savaWro CveulebebiT Seavsos.1301

sainvesticio davebis saerTaSoriso centris ad hoc komitetma saqmeze Wena v. Egypt daadgina, rom investiciis beneficiari saxelmwifos samarTali unda iqnes gamoyenebuli saerTaSoriso samarTalTan kavSirSi. Aamave dros, arbitraJs SeuZlia gamoiyenos mxolod sae-rTaSorso (sajaro) samarTali, Tu moiZebneba saerTaSoriso samarTlis Sesabamisi norma, romelic mocemul urTierTobebs saTanadod aregulirebs. aqedan gamomdinare, gailardi askvnis, rom saerTaSoriso samarTals aqvs ara „damxmare“ funqcia, aramed is damoukideblad SeiZleba iqnes gamoyenebuli centris mier organizebuli arbitraJis mier.1302

xSirad saerTaSoriso sainvesticio davebSi gamosayenebeli samarTlis gansazRvra xdeba saxelmwifoTa Soris investiciebis Sesaxeb dadebul ormxriv saerTaSoriso xelSekrulebaSi. aseTi xelSekrulebis magaliTia espaneTsa da argentinas Soris 1991 wels dadebuli saerTaSoriso xelSekruleba, romlis Tanaxmadac, arbitraJma dava unda gadawyvitos TviT am saerTaSoriso xelSekrulebis, mxareTa (investi-ciis beneficiar saxelmwifosa da investors) Soris arsebuli sxva SeTanxmebebis, erT-erTi xelSemkvreli saxelmwifos kanonmdeblobiT, romlis teritoriazec ganxorcielda investireba am saxelmwifos koliziuri normebis CaTvliT da aseve saerTaSoriso samarTlis zogadi principebis Sesabamisad. am xelSekrulebaze dayrdnobiT erT-erT davaSi ICSID arbitraJma warmatebiT gamoiyena espanuri samarTali.1303

imis gaTvaliswinebiT, rom sainvesticio davebis saerTaSoriso centri konvenciiT dafuZnebuli institutia, saerTaSoriso samarTli-saTvis upiratesobis miniWeba bunebrivicaa. Aamave dros, unda vaRiaroT, rom saerTaSoriso samarTalze miTiTebiT dasabuTebuli gadawyvetilebis legitimurobis xarisxi mxareebis TvalSi gacilebiT

1299 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York 2004 p 30 1300 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p.217 1301 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p.218 1302Gaillard Emmanuel The Extent of review of the appliccable law in investment treaty arbitration wignSi:Annulment of ICSID Awards, General Editor: Emmanuel Gaillard, Juris Publishing Inc. and International arbitration Institute 2004 p 235 1303 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 29

maRali iqneba, vidre romelime nacionaluri marTlwesrigis normebis Sesabamisad miRebuli gadawyvetilebisa. ICSID arbitraJma erT-erT saqme-ze jer dadgina, rom Sesabamisi saxelmwifos Sida kanonmdebloba mocemul SemTxvevaSi gamosayenebel saerTaSoriso samarTlis normebs Seesabameboda da mxolod amis Semdeg gamoiyena saerTaSoriso sam-arTlis Sesabamisi normebi.1304 aseTi midgoma, centris mier organizebu-li arbitraJebis samarTlebrivi bunebis gaTvaliswinebiT, misaRebad unda CaiTvalos.

ICSID-s aqvs sxva saarbitraJoO wesebi, romelzec ar vrceldeba konvenciis moqmedeba. es aris absoluturad kerZo arbitraJi, romelic organizebulia ICSID-s mier. Aam arbtraJis proceduris 54-e muxlis Tanaxmad, gamosayenebeli samarTlis arCevis Sesaxeb SeTanxmebis ararsebobisas arbitraJi gamoiyenebs: 1. samarTals, romelic gansazRvrulia im koliziuri normebis Sesabamisad, romelsac is miiCnevs gamosayeneblad; 2. saerTaSoriso samarTlis im normebs, rome-lsac is CaTvlis gamosayeneblad. samarTlianobis Sesabamisad davis gadawyveta dasaSvebia mxolod maSin, Tu arsebobs amis Sesaxeb mxareTa SeTanxmeba da arbitraJis mimarT gamosayenebeli samarTali iZleva amis uflebas.1305 arbitraJis mimarT gamosayenebel samarTlSi, albaT, unda igulisxmebodes gamosayenebeli saproceso samarTali, Tumca, unda vaRiaroT, rom formulireba bundovania da erTmniSvnelovani daskvnis gakeTebis SesaZleblobas ar iZleva.

saboloo jamSi SeiZleba iTqvas, rom mxareTa SeTanxmebis ararse-bobisas gamosayenebeli samarTlis dadgenis universaluri formula ar arsebobs, Tumca, mecnierebisa da praqtikis mier SemuSavebuli sxvadasxva kriteriumebis gamoyenebiT saerTaSoriso arbitraJs SeuZlia airCios samarTali. mTavari am dros is aris, ramdenad damajereblad SeZlebs is Tavisi arCevanis dasabuTebas.

§4 gamosayenebeli samarTlis Sinaarsis dadgena gamosayenebeli samarTali, faqti Tu samarTali?

am kiTxvaze pasuxis gacema scildeba saerTaSoriso arbitraJis sferos. es sakiTxi sainteresoa imdenad, ramdenadac saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvaSi monawile arbitrebi da advokatebi ganekuTvnebian gansxvavebul samarTlebriv sistemebs. Sesabamisad, maTi samarTlebrivi azrovneba emyareba im mowesrigebas, romelsac maTi mSobliuri qveynis samarTali aniWebs upiratesobas.

faqtisa da samarTlis sakiTxi dgeba maSin, rodesac saubaria ucxo materialuri samarTlis gamoyenebaze. gamosayenebeli samarTlis Sinaarsi sasamarTlosaTvis da arbitraJisaTvis erTi da igive ar aris. sasamarTlos gaaCnia Tavisi lex fori, xolo yvela sxva marTlwesrigi misTvis SeiZleba ganxiluli iqnes, rogorc ucxo. arbitraJs, sasamarTlosagan gansxvavebiT, ar gaaCnia lex fori. Sesabamisad, arbit-

1304 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 122 1305Begic,Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 6

raJisaTvis ucxouri samarTlis kategoria, rogorc aseTi, ar arsebobs.1306

germaniis samoqalaqo saproceso kodeqsis $293 ucxour samarTals faqtad ar ganixilavs, anu ucxouri samarTali mtkicebuleba ar aris. germanuli doqtrinis mixedviT, ucxouri samarTali ganagrZobs Tavisi bunebis SenarCunebas, is ar eqvemdebareba transformacias saerTaSoriso kerZo samarTlis safuZvelze da ar iqceva faqtad.1307 mxareTa usityvo moqmedeba germanuli samarTlis farglebSi jer kidev ar niSnavs germanuli samarTlis arCevas. mosamarTle SekiTxvebiT unda darwmundes mxareTa arCevanSi da ar unda endos mxolod konkludentur moqmedebebs1308

sasamarTlos valdebuleba, gamoiyenos germanuli koliziuri samarTali Tavisi uflebamosilebis farglebSi, gansxvavdeba sasamarT-los valdebulebisagan daadginos is faqtebi, romlebsac ucxouri samarTlis gamoyenebamde mivyavarT.1309

mxareebs ar awevT ucxouri samarTlis normebis mtkicebis tvirTi. saxelmwifo sasamarTlo ar aris SezRuduli Tundac orive mxaris mier miTiTebuli ucxouri samarTlis normebiT.1310

roca SeuZlebelia gamosayenebeli samarTlis normis Sinaarsis dadgena, sasamarTloebi iyeneben LEX FORI-s, Mmagram es ar aris sauke-Teso gamosavali. sasamarTloebi naklebad midian samarTlis zogadi principebis gamoyenebaze, vinaidan am dros samarTlis Semfardebels moeTxoveba imoqmedos, rogorc kanonmdebelma.1311

Ggermanuli samarTlis magaliTze warmodgenili ucxouri samarTlis gamoyenebis principebi metnaklebad saerTo da misaRebia germanuli samarTlebrivi stilis marTlwesrigebisaTvis.

zogierTi marTlwesrigi ucxour samarTals ganixilavs rogorc faqts, romelic mxareebma unda daamtkicon. Aam midgomis klasikuri magaliTia inglisi. Tu mxareebi ver daamtkiceben ucxour samarTalze damyarebul moTxovnas, gamoiyeneba inglisis materialuri samarTali.1312 inglisuri sasamarTlos jer kidev me-18 saukunis erT-erT gadawyvetilebaSi dafiqsirda, rom ucxouri samarTlis Secnobis gzaa am samarTlis faqtad ganxilva (the way of knowing foreign laws is by admitting them as facts).1313

1306Kaufmann-Kohler, Gabrielle The governing law, fact or law? A transnational rule on establishing its content wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 p 80 1307 Internationales Zivilferfahrensrecht Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage München 1996 s 305 1308 Internationales Zivilferfahrensrecht Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage München 1996 s 305 1309 Internationales Zivilferfahrensrecht Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage München 1996 s 305 1310 Internationales Zivilferfahrensrecht Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage München 1996 s 305 1311Internationales Zivilferfahrensrecht Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage München 1996 s 314-315 1312 Internationales Zivilferfahrensrecht Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage München 1996 s 320 1313Kaufmann-Kohler, Gabrielle The governing law, fact or law? A transnational rule on establishing its content wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 p 80

Sveicariasa da germaniaSi ucxouri samarTali ganixileba rogorc samarTali, romlis Sesabamisadac sasamarTlom unda miiRos gadawyvetileba.1314 ucxouri samarTlis gamoyeneba samarTlis gamoye-nebas uTanabrdeba italiaSic.1315

aSS-Si ucxouri samarTali samarTlis sakiTxia da ara faqtisa.1316 aSS-is samoqalaqo saproceso samarTlis Tanaxmad, ucxouri samarTali aseve samarTalia. sasamarTlos miniWebuli aqvs sakmaod farTo uflebamosileba TviTon ecados misi Sinaarsis dadgenas, magram ar aris valdebuli ase moiqces. (. . . foreign law is law and the court has broad authority to conduct its own research, but no duty to do so.)1317

arsebobs mosazreba, rom sasamarTlos mier ucxouri samarTlis gansazRvris procedura SeiZleba gamoyenebuli iqnes arbitraJis mier gamosayenebeli materialuri samarTlis Sinaarsis dadgenis safuZvlad. cxadia, Tu saerTaSoriso kerZo samarTlis mier Camoyalibebuli principebi arbitrebs gamosayenebeli samarTlis Sinaarsis garkvevaSi daexmareba, es misaRebad unda CaiTvalos. sagulisxmoa, rom es mosazreba ekuTvnis erT-erT yvelaze cnobil saerTaSoriso arbitrsa da advokats, gabriele kaufman-kolers.1318

gamosayenebeli samarTlis Sinaarsis dadgenis meTodebi da saSualebebi

ukve arCeuli Tu gansazRvruli gamosayenebeli samarTali aucileblad moiT-xovs Sinaarsis dadgenas. Ees im samarTlebriv siste-mazea damokidebuli, romelsac arbitrebi warmoadgenen. saerTo samarTlis mier aRiarebuli mowesrigebiT gamosayenebeli normebis samarTlebrivi Sinaarsi mxareTa mier unda dadgindes maT xelT arsebuli saSualebebiT, germanuli samarTlis qveynebSi ki - Sesabamisi sferos eqspertis mier, roca normis Sinaarsis dadgenis sxva saSualebebi gamoricxulia.1319

kaufman-koleri CamoTvlis 10-ze meti saxelmwifos samarTals, romelic mas, rogorc arbitrs, gamouyenebia davis gadawyvetisas. icis arbitrma is samarTali romelsac iynebs? Pparadoqsia, magram pasuxi aris, rom ara. maSin rogor xdeba am samarTlis gamoyeneba?1320 saeWvoa,

1314Kaufmann-Kohler, Gabrielle The governing law, fact or law? A transnational rule on establishing its content wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 p 80 1315 Internationales Zivilferfahrensrecht Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage München 1996 s 319 1316 Internationales Zivilferfahrensrecht Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage München 1996 s 320 1317Kaufmann-Kohler, Gabrielle The governing law, fact or law? A transnational rule on establishing its content wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 p 81 1318Kaufmann-Kohler, Gabrielle The governing law, fact or law? A transnational rule on establishing its content wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 p 84 1319Qui elegit arbitrum tertium elegit processum – Der Einfluss der Besetzung eines internationalen Schiedsgerichts auf Verfahren und Rechtsfindung. wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s 133 1320 Kaufmann-Kohler, Gabrielle The arbitrator and the law: does he/she know it? Apply it? How? And a few more questions wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 p 87

rom am kiTxvebze erTi universaluri pasuxi arsebobdes. kaufman-koleri, rogorc praqtikosi arbitri, SesaZleblad miiCnevs Sesabamisi samarTlis dargis eqspertis daskvnis moSveliebas, roca gamosayenebeli samarTali arbitrisaTvis ucxoa.1321 daskvna SeiZleba werilobiTi iyos an zepirad iqnes mosmenili arbitrebis mier, SesaZlebelia, gamoyenebuli iqnas werilobiTi da zepiri daskvnebis kombinacia. Cemi azriT, am SemTxvevaSi yvela arbitrs Tavisi meTodi unda hqondes, romelic garkveul zogad kanonzomierebebze da krite-riumebze iqneba dafuZnebuli, Tumca, arc subieqturi faqtorebis gamoricxva SeiZleba.

magaliTad, sami arbitris mier davis ganxilvis dros gamosa-yenebeli samarTlis Sinaarsis dadgena xSirad aris damokidebuli ara mxolod obieqtur, aramed subieqtur faqtorebze. Sutces mohyavs aseTi magaliTi: Tu dava mimdinareobs germanul da koreul mxareebs Soris, koreelebi niSnaven koreel arbitrs, germanelebi - germanels. rogorc wesi, Mmesame arbitri, arc erT marTlwesrigs ar ganekuTvneba (vTqvaT, is amerikelia). Tu gamosayenebeli samarTali unda iyos koreuli, ma-Sin germanuli mxare SeiZleba subieqturi faqtorebis gavlenis `msxverpli” gaxdes. amerikeli arbitri-Tavmjdomare koreuli samarTlis calkeuli normebis koreeli arbitriseul interpretacias ufro endoba, vidre geramaneli arbitrisas, romlisTvisac koreuli samarTali nebismier SemTxvevaSi ucxod iTvleba.1322

germanul da sabWoTa subieqtebs Soris warmoSobili dava unda gadaewyvita stokholmis saarbitraJo instituts. erTi arbitri (rusi) daniSna sabWoTa mxarem, meore arbitri (germaneli) ki - germanulma mxarem. mesame arbitris kandidaturaze SeTanxmebis miuRwevlobis gamo stokholmis saarbitraJo institutma TviTon daniSna mesame (Svedi) arbitri. dadginda, rom davis arsebiTad gadawyvetisas unda gamoyenebuliyo sabWoTa samarTali. Sesabamisad, misi Sinaarsis gansazRvrisas da ganmartebisas rus arbitrs hqonda udavo upiratesoba.1323

MarbitraJis mier gamosayenebeli samarTlis gansazRvrisa da mis Sesabamisad gadawyvetilebis gamotanis Semdeg, arbitrTa arCevani gadasinjvas ar eqvem-debareba. parizis saapelacio sasamarTlom daad-gina, rom im sasamarTlo gadawyvetilebis winaaRmdeg Setanil saCi-vars, romliTac moxda saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da misi aRsasruleblad miqceva, ar SeiZleba safuZvlad edos saarbitraJo gadawyvetilebis materialursamarTlebrivi Sinaarsis Semowmeba, am dros unda Semowmdes, xom ar gadaucilebiaT arbitrebs TavianTi uflebamosilebis farglebisaTvis. gadawyvetilebis samarTlianobis an dasabuTebulobis Semowmeba dauSvebelia.1324. Tu sasamarTlos saarbitraJo gadawyvetilebis samarTlebrivi dasabuTebulobis Sem-

1321 Kaufmann-Kohler, Gabrielle The arbitrator and the law: does he/she know it? Apply it? How? And a few more questions wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 p 94 1322 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 102 1323 Qui elegit arbitrum tertium elegit processum – Der Einfluss der Besetzung eines internationalen Schiedsgerichts auf Verfahren und Rechtsfinung. wignSi:Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s 133 1324Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997s 74

owmebis uflebas mivcemT, es faqtobrivad saarbitraJo gadawyvetilebis sasamarTloSi gasaCivrebis daSveba iqneba.

Tavi IV sasamarTlos kompetenciis farglebi saerTaSoriso

saarbitraJo ganxilvisas $1 sasamarTlo da saerTaSoriso saarbitraJo ganxilva

zogadi principis Tanaxamad, saxelmwifoTa umravlesoba, garda iSviaTi gamonaklisebisa, arbitraJis saqmianobasTan dakavSirebul sakiTxebs mTlianad akuTvnebs sasamarTlo xelisuflebis kompetencias. sasamarTlo valdebulia kanoniT dadgenili wesiT xeli Seuwyos saarbitraJo ganxilvas.

modeluri kanonis me-6 muxli gansazRvravs, rom organo, romelic Seasrulebs am kanoniT dakisrebul movaleobebs, iqneba es sasamarTlo, Tu sxva dawesebuleba, unda ganisazRvros Sesabamisi saxelmwifos kanonmdeblobiT. „kerZo arbitraJis Sesaxeb“ kanonis Tanaxmad, saqarTve-loSi es organoa raionuli an saqalaqo sasamarTlo, romlis samoqmedo teritoriazec mimdinareobs saarbitraJo ganxilva.

sasamarTlo Careva ganpirobebuli unda iyos aucileblobiT da gan-xorcieldes kanoniT dadgenili wesiT. modeluri kanonis araoficialuri komentaris avtorebi ganmartaven, rom saarbitraJo kanonmdeblobaSi Setanilma cvlilebebma SesamCnevi gaxada arbitraJebis saqmianobaSi sasamarTloTa Carevis maqsimaluri SezRudvis tendencia. rodesac mxareebi saqmis arbitraJisaTvis gadacemiT gamoricxaven sas-amarTlos iurisdiqcias, amiT upiratesobas aniWeben SedarebiT swraf saarbitraJo ganxilvas.

arbitraJis saqmianobaSi sasamarTloebis roli sami mimarTulebiT SeiZleba gamoikveTos: pirveli, es aris sasamarTlos funqcia daexmaros arbitraJs ganxilvis kanonisa da reglamentis Sesabamisad warmarTvaSi (daxmarebis funqcia); meore - sasamarTloebs aqvT ufleba saarbitraJo ganxilvis paralelurad gadawyviton ganxilvis saganTan dakavSirebuli uzrunvelyofis zomebis miRebis sakiTxi; mesame - sasamarTlo iRebs gadawyvetilebas Sida da saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis iZulebiT aRsrulebasTan dakavSirebiT.1325

modeluri kanoni iTvaliswinebs kerZo arbiraJis saqmianobaSi sasamarTlos Carevis SemTxvevebs. am SemTxvevebs pirobiTad ramdenime jgufad yofen:

pirvel jgufSi Sedis arbitris daniSvnis, acilebisa da misi mandatis moqmedebis Sewyvetis SemTxvevebi (muxlebi 11, 13, da 14), arbitraJis kompetencia (muxli 16) da saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmeba (muxli 34).

meore jgufSi Sedis sasamarTlos mier arbitraJisaTvis mtkicebulebaTa mopovebaSi xelis Sewyoba (muxli 27), saarbitraJo SeTanxmebis cnoba, sasamarTlo uzrunvelyofis zomebTan misi

1325 Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s225

Sesabamisobis CaTvliT (muxli 8-9) da bolos, muxlebi 35-36 - saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnoba da aRsruleba.

yvela sxva SemTxvevaSi, romelic ar Sedis am or jgufSi da romelic regulirdeba am kanoniT, sasamarTlo ganxilvas adgili ar SeiZleba hqondes. maTTvis, vinc sargeblobs arbitraJis momsaxurebiT, garantirebulia, rom isini kanonSi ipovian yvela SemTxvevas, romelSic sasamarTlos SeuZlia Caerios. sasamarTlo Careva saarbitraJo ganxilvaSi ufro gamonaklisia, vidre wesi, xolo gamonaklisebis sixSire da albaToba ar SeiZleba yuradRebis gareSe darCes.

mxareTa kerZo avtonomia da maT mier gamovlenili neba, rom dava SeTanxmebuli saarbitraJo proceduris mixedviT iqnes gadawyvetili, warmoadgens am proceduraSi sasamarTlos Carevis maqsimalurad SezRudvis samarTlebriv safuZvels. sasamarTlo mxolod im gamonaklisi wesiT unda Caerios, rac aucilebelia TviT saarbitraJo proceduris marTlzomieri warmarTvisa da iuridiuli Zalis mqone saarbitraJo gadawyvetilebis miRebisaTvis.1326

Kkompetenturi sasamarTlos gansazRvras udidesi praqtikuli mniSvneloba hqonda da aqvs saerTaSoriso arbitraJis efeqtiani funqcionirebisaTvis. Aam sakiTxTan dakavSirebiT gansxvavebuli mosazrebebi iuridiul literaturaSi TiTqmis ar gvxvdeba. saarbitraJo ganxilvis adgilis sasamarTlo (mosamarTle) saukeTeso adgilobrivi meqanizmia saarbitraJo gadawyvetilebis gakontrolebisaTvis (judge at the place of the arbitration is the best placed authority to control the award).1327 Tu saarbitraJo ganxilvis adgili jer gansazRvruli ar aris, germanuli sasamarTlo kompetenturia ganixilos saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebuli sakiTxebi, Tu erT-erT mxares sacxovrebeli adgili an Cveulebrivi adgilisamyofeli germaniaSi aqvs (ZPO § 1025).1328 MxareTa SeTanxmebis ararsebobis pirobebSi saarbitraJo ganxilvis adgilis gansazRvris obieqturi kriteriumebis dazustebas TiTqmis yvela qveynis kanonmdebloba cdilobs. Sesabamisad, am adgilis gansazRvriT xdeba kompetenturis sasamarTlos dadgenac.

germanul iuridiul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom sa-samarTlos saarbitraJo ganxilvisas aqvs rogorc makontrolebeli, aseve damxmaris funqcia (Hilfs- und Überwachungsfunktion).1329 es funqciebi SutcesTan oTx ZiriTad jgufad iyofa: 1. sasamarTlos ufleba arbitrebis daniSnvnasTan da maT SecvlasTan dakavSirebiT; 2. sasamarTlos damxmare funqcia, romelic Tavis TavSi gulisxmobs: a) im mowmeebisa da eqspertebis dakiTxvas, romlebic, arbitrTa moTxovnis miuxedavad, ar cxaddebian saarbitraJo ganxilvaze; Bb) ficis qveS maTi dakiTxva (die Beeidigung); g) saxelmwifo organos davaldebuleba, gadasces arbitraJs am ukanaksnelis mier moTxovnili da saxelmwifo organos gankargulebaSi myofi dokumentebi da a.S; 3. saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmeba; 4. saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba.1330

1326Eckstein-Puhl, Christine Prozessbetrug im Schiedsverfahren Saarbrücker Studien zum Privat und Wirtstchaftsrecht, herausgegeben von Johann Paul Bauer, Michael Martinek, und Helmut Rußmann Band 50 Peter Lang 2005 s. 60 1327 Park, William W. Arbitration of international business disputes oxford university press 2006 p 165 1328 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 276 1329 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 56 1330 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 56-57

germaniaSi arbitraJis sasamarTlo kontrolze uflebamosili sasamarTlo organoa miwis umaRlesi sasamarTlo (Oberlandsgericht), romlis gadawyvetilebac germanuli samoqalaqo saproceso kodeqsiT dadgenili wesiT SeiZleba gasaCivrdes uzenaes sasamarTloSi.1331 erTaderTi gamonaklisi, roca saarbitraJo ganxilvis dros kompete-nturia ara landis umaRlesi sasamarTlo (OLG), aramed adgilobrivi sasamarTlo (Amtsgericht), es aris mtkicebulebaTa mopovebisa (Beweisaufnahme) da sxva msgavsi saproceso moqmedebebis ganxorcieleba.1332

germanuli saarbitraJo kanonmdebloba (ZPO §1062) Seicavs im sakiTxebis CamonaTvals, romelic SeiZleba sasamarTlos ganxilvis sagnad iqces: arbitrebis daniSvna, acileba an maTi uflebamosilebis Sewyveta; saarbitrJo procesis dasaSveboba (Zulässigkeit oder Unzulässigkeit); arbitraJis gadawyvetileba sakuTari kompetenciis Sesaxeb, Tu arbitraJma Tavisi Sualeduri gadawyvetilebiT Tavi kompetenturad cno; arbitraJis mier miRebuli uzrunvelyofis zomebis ganxorcieleba, Secvla an gauqmeba; saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmeba, cnoba da aRsruleba, aseve cobisa da aRsrulebis Sesaxeb sasamarTlo gadawyve-tilebis gauqmeba.1333

reformirebuli germanuli kanonmdeblobis mixedviT, daxmarebis funqciebidan pirvel rigSi aRniSnaven sasamarTlos uflebas daniSnos arbitri, Tu mxare, romelsac amis ufleba aqvs, am uflebiT erTi Tvis ganmavlobaSi ar isargeblebs. igive ufleba aqvs sasamarTlos, Tu mxareebi ver SeTanxmdebian arbitris kandidaturaze, roca dava erTma arbitrma unda ganixilos an roca mxareTa mier arCeuli arbitrebi ver irCeven mesame arbitrs. sasamarTlos funqciebSi Sedis aseve arbitraJis TxovniT im mowmeebisa da eqspertebis moyvana, romlebic Tavisi nebiT ar cxaddebian arbitraJSi, saxelmwifo organoebisadmi mimarTva, raTa arbitraJs gadaeces dokumentebi, romlebic am organoebSi imyofeba daDa.S.1334

saerTaSoriso arbitraJTan dakavSirebuli sakiTxebis ganxilvisas SvedeTSi ZiriTadi datvirTva modis sveas olqis saapelacio da stokho-lmis distriqtis sasamarTloze. magaliTad, xarjebTan dakavSirebuli saarbitraJo gadawyvetileba unda gasaCivrdes im distriqtis sasamarTloSi, sadac arbitraJs hqonda ganxilvis adgili, xolo Tu aseTi dadgenili ar aris, maSin kompetenturad miiCneva stokholmis dis-triqtis sasamarTlo.1335

SveicariaSi, rogorc Sida, aseve saerTaSoriso saarbitraJo kanonmdeblobis mixedviT, sasamarTlo wyvets iseT sakiTxebs, rogoricaa arbitrebis daniSvna, maTi gamowveva an Secvla; uzrunvelyofis zomebis miReba, mtkicebulebebis mopovebaSi arbitraJisaTvis xelis Sewyoba; saarbitraJo gadawyvetilebebis cnoba

1331 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 116 1332 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 277 1333 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 273-274 1334 Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s226 1335 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 297

da aRsruleba.1336 saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb Sveicariis kanonis 185-e muxlis Tanaxmad, roca saarbitraJo ganxilvisas saWiroa sasamarTlos daxmareba, kompetenturia saarbitraJo ganxilvis adgilis mixedviT moqmedi sasamarTlo.1337

saarbitraJo ganxilvis sasamarTlo kontroli safrangeTSi sakanonmdeblo donezea ganmtkicebuli. aqve unda aRiniSnos, rom franguli sasamarTloebi mkveTrad liberaluri midgomiT gamoirCevian. inglisSi saarbitraJo ganxilvis mxareebs SeuZliaT mimarTon sasamarTlos, Tu mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvaliswi-nebuli. Ee.w Exclusion agreements (sasamarTlos Carevis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebebi) daSvebulia rogorc SvedeTSi, aseve - SveicariaSi, Tumca rogorc literaturaSi aRniSnaven, aseTi SeTanxmebebi mxareebs Soris sakmaod iSviaTia.1338

Kinglisis saarbitraJo kanonmdebloba Seicavs im sakiTxebis detalur CamonaTvals, romlebTan dakavSirebiTac SeiZleba moTxovnili iqnes sasamarTlos daxmareba. sasamarTlos SeuZlia mxaris an savaraudo mxaris (proposed party) gancxadebis safuZvelze, dauyovnebliv miiRos Sesabamisi zomebi, rac aucilebelia mtkicebulebebis uzrunvel-sayofad, qonebis gadasarCenad da a.S. Tu saqmis garemoebebidan gamomdinare, moTxovnili moqmedeba ar miekuTvneba saswrafod misaRebis zomebis kategorias, maSin saarbitraJo ganxilvis mxares ufleba aqvs mimarTos sasamarTlos mxolod arbitraJis nebarTviT (ris Sesaxebac unda gaafrTxilon danarCeni mxareebi) an mxareTa Sesabamisi werilobiTi SeTanxmebis arsebobis SemTxvevaSi (aseTi SeTanxmebis arse-bobisas arbitraJis nebarTva ar aris saWiro).1339

erT-erTi mosazrebis Tanaxmad, Setanili cvlilebebis miuxedavad, inglisuri kanoni (muxli 44. me-5 abzaci) sakmaod zogadad ayalibebs sasamarTlos uflebas Caerios saarbitraJo procesSi, kerZod, aseTi kompetencia arsebobs maSin, roca arbitraJi uflebebis efeqtian samarTlebriv dacvas ver uzrunvelyofs. aseTi abstraqtuli definicia sasamarTlos Carevis SesaZleblobas ganmartebis sagnad aqcevs.1340 Ddasaxelebuli norma (muxlis 44. me-5 abzaci) SeiZleba asec iqnes gage-buli, Tumca es mowesrigeba kanonSi mosdevs swored im safuZvlebis Ca-monaTvals, romlebic saarbitraJo ganxilvaSi sasamarTlos Carevis winapirobas warmoadgens. (muxli 44. me-2 abzaci). amdenad, aq unda igulisxmebodes is, rom kanonSi CamoTvlili sakiTxebis gadawyvetaSi sasamarTlo mxolod maSin SeiZleba Caerios, rodesac maT gadawyvetas arbitraJi ver uzrunvelyofs (... has no power or is unable for the time being to act effectively).

arbitraJis Sesaxeb inglisis 1996 wlis kanonis Tanaxmad, sasamarTlos uflebamosileba mowmeebTan dakavSirebiT an sasamarTlos uflebamosileba xeli Seuwyos saarbitraJo ganxilvas, arsebobs maSinac, roca saarbitraJo ganxilvis adgili ar aris inglisi, uelsi an 1336 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s390 1337 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 113 1338 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press 2006 p 84 1339 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 115-116 1340Sdr Knoblach, Steffen Sachverhaltsermittlung in der internationalen Wirtschaftsschiedsgerichtsbarkeit Duncker und Humboldt Berlin 2003 s 298

CrdiloeT irlandia an saarbitraJo ganxilvis adgili saerTod ar aris gansazRvruli; amave dros, sasamarTlos SeuZlia ar gamoiyenos es uflebamosileba, Tu im faqtis gaTvaliswinebiT, rom saarbitraJo ganxilvis adgili ar aris inglisi an aseTi adgili saerTod ar aris gansazRvruli, is mizanSewonilad miiCnevs aseTi uflebamosilebis gamoyenebas. inglisis sasamarTlos SeuZlia gamoiyenos saarbitraJo gan-xilvis xelSewyobis uflebamosileba, roca saarbitraJo ganxilvis adgili gansazRvruli ar aris an rodesac davas aqvs iseTi kavSiri inglisTan, CrdiloeT irlandiasTan an uelsTan, romelsac sasamarTlo sakmarisad miiCnevs am uflebamosilebis gamoyenebisaTvis.1341 Aam konkretul SemTxvevaSi kanonmdeblis mravalsityvaobidan mxolod is gamomdinareobs, rom sakiTxis gadawyveta sasamarTlos Sexedulebazea damokidebuli. mosalodnelia, rom inglisel mosamarTleebs namdvilad ar gauWirdebaT precedentebis Seqmnis funqciis sakuTar Tavze aReba.

arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis 45 (1) muxli ganamtkicebs mxaris uflebas mimarTos sasamarTlos (the High Court) samarTlebrivi sakiTxis winaswari gansazRvrisaTvis (ganmartebisaTvis) (preleminary determination). 45 (2) muxlis Tanaxmad, aseTi mimarTva kompromisis Sedegi unda iyos, kerZod is SeiZleba ganxorcieldes arbitrebis nebarTviT an meore mxaris werilobiTi Tanxmobis safuZvelze. `samarTlis sakiTxi” ganmartebulia amave kanonis 82 (1) muxlSi. Aaq igulisxmeba iseTi SemTxveva, rodesac davis sagnis mimarT gamosayenebeli samarTlia ingl-isis, uelsisa da Cr. irlandiis samarTali. Tu davis sagnis mimarT ga-moiyeneba sxva samarTali, maSin sasamarTlosaTvis mimarTvis am kanoniT gaTvaliswinebuli ufleba ar arsebobs. saproceso sakiTxebi ar SeiZ-leba iyos winaswari gansazRvris (ganmartebis) sagani.1342 Aamgvarad, inglisis sasamarTlos SeuZlia ganmartebebi misces arbitrebs konkretuli materialuri normebis SinaarsTan dakavSirebiT, Tu es normebi britanuli samarTlis nawilia. amiT sasamarTlo, faqtobrivad, sakuTar Tavze iRebs inglisuri samarTlis arsis axsnis funqcias. Aam dros is ar wyvets konkretul sakiTxs, aramed iZleva ganmartebas inglisuri samarTlis calkeuli normebis interpretaciis Sesaxeb. sa-kmaod originaluri regulirebaa, Tumca, misi praqtikuli Rirebuleba SeiZleba sadavo iyos.

inglisis saarbitraJo kanonmdeblobis Tanaxmad, Tu mxareebs sxva rame ar SeuTanxmebiaT, sasamarTlos SeuZlia ubrZanos saarbitraJo ganxilvis mxares daemorCilos arbitraJis mier miRebul brZanebas - premptory order-s (Unless otherwise agreed by the parties the court may take an order requiring a party to comply with a premptory order made by the tribunal). sasamarTloSi aseTi Txovnis wardgenis ufleba aqvs: a) arbitraJs, romelic aseve valdebulia amis Sesaxeb acnobos mxareebs; Bb) mxares, arbitraJis nebarTviT. mxare aseve valdebulia amis Sesaxeb acnobos sxva mxareebs;Gg) rodesac arsebobs mxareTa SeTanxmeba am muxlis Tanaxmad. sasamarTlos kompetenciis Sesaxeb, sasamarTlo mxolod maSin miiRebs Sesabamis brZanebas, rodesac darwmundeba, rom pirma, romelsac exeboda arbitraJis moTxovna, ar Seasrula es moTxovna misi SesrulebisaTvis gansazRvrul vadaSi an Tu aseTi vada ar yofila dawesebuli, maSin am moqmedebis SesrulebisaTvis gonivrul vadaSi. Aam sakiTxTan

1341 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 19 1342 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 124

dakavSirebiT miRebuli sasamarTlos gadawyvetilebis saapelacio wesiT gasaCivrebisaTvis aucilebelia sasamarTlos Tanxmoba (The leave of the court is required for any appeal from a decision of the court under this section).1343 sasamarTlos analogiur uflebamosilebas iTvaliswinebs inglisuri kanoni mowmeebis dakiTxvis mimarTac, raTa uzrunvelyofili iqnes saarbitraJo ganxilva-ze mowmeebis gamocxadeba da maT mier Cvenebis micema.1344

inglisur samarTalSi saarbirtaJo ganxilvis adgilis gansazRvras did mniSvnelobas aniWeben. Tu mxareTa SeTanxmeba miRweuli ar aris da mas arc arbitrebi ar an ver gansazRvraven, erT-erTi mxaris TxovniT sasamarTlo uflebamosilia gansazRvros saarbitraJo ganxilvis adgili. inglisuri sasamarTlo praqtika saarbitraJo ganxilvis adgilis gansazRvrisas xelmZRvanelobs iseTi kriteriumebiT, rogo-ricaa: mxareTa moqalaqeoba, davis warmoSobis adgili, anu teritoria sadac warmoiSva dava. Aaseve, Tu saarbitraJo gadawyvetileba ukve gamo-tanilia, is adgili, sadac iqna gamotanili gadawyvetileba.1345

The act (mxedvelobaSia inglisis 1996 wlis kanoni arbitraJis Sesaxeb) iZleva apelaciis uflebas, Tumca, SeiZleba apelaciaze uaris Tqma davis warmoSobamde an misi warmoSobis Semdegac. aseTi uaris SesaZlebeloba Seesabameba arbitraJis gadawyvetilebis saboloobas (finality). saerTaSoriso biznes sazogadoebis warmomadgenlebi monawi-leoben londonSi gamarTul saarbitraJo ganxilvaSi misi mo-xerxebulobisa da gamocdilebis gamo da ara imis gamo, rom isminon ZviradRirebuli elitaruli iuristebis (QCs) inteleqtualuri kamaTi sasamarTlos darbazSi imave sakiTxebze, rac arbitrebma ukve gadawyvites.1346

§2 arbitrTa daniSvna da acileba

saarbitraJo ganxilvis umniSvnelovanesi sakiTxia arbitrTa Semadgenlobis formireba. am dros erT-erTi an, iSviaT SemTxvevebSi, orive mxaris pasiuroba savsebiT realuria, rac aucilebels xdis arbitrTa daniSvnis proceduraSi sasamarTlos Carevas. igive SeiZleba iTqvas arbitrTa acilebasTan dakavSirebiTac.

modeluri kanoni adgens, rom arbitrTa Semadgenlobis daniSvnasTan dakavSirebiT mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas, Tu mxare ar daniSnavs arbitrs an mxareTa mier daniSnuli arbitrebi mesame arbitris daniSvnaze ver SeTanxmdebian, arbitrs daniSnavs sasamarTlo erT-erTi mxaris Suamdgomlobis safuZvelze. mxaris SuamdgomlobiT sasamarTlo iRebs aucilebel zomebs, Tu mxareebi ver aRweven SeTanxmebas an erT-erTi mxare ar icavs SeTanxmebul proceduras. sasamarTlo kompetenturia im SemTxvevaSic, Tu zemoaRniSnul proceduras ar icavs

1343 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 111-112 1344 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 113 1345 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 25-26 1346 (sqolioSi dakonkretebulia rom: Act section 82 defines a “question of law” to meen the law of England and wales for courts in England and Wales and the law of Northern Ireland for courts in Northern Ireland. Thus the arbitrator`s conclusions on matters of foreign law will not be appaealable) but permits appeal to be waived either before or after the dispute arises. This opportunity for waiver of merits review meets the goal of arbitral finality expected by those members of the international business community who arbitrate in London for reasons of convenience and expertise rather than to hear high priced QCs engage in clever courtroom debate of matters already decided by the arbitrators)Park, William W. Arbitration of international business disputes oxford university press 2006 p 215

TviT saarbitraJoO instituti, romelmac unda daniSnos arbitrebi. arbitrTa daniSvnaSi sasamarTlos monawileobis Sesaxeb modeluri kanoniT dadgenil principul moTxovnas iziarebs kerZo arbitraJis Sesaxeb saqarTvelos kanonic (muxli 11).

modeluri kanonis me-13 muxli acilebis sakiTxis gadawyvetis uflebamosilebas aniWebs arbitrTa Semadgenlobas, romelSic is arbitric monawileobs, romelsac acileba ganucxades. Tu arbitrebma acilebis moTxovna ar daakmayofiles, maSin mxares SeuZlia am gadawyvetilebidan 30 dRis vadaSi mimarTos sasamarTlos.1347

niSandoblivia, rom saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb ukrainis kanonis mixedviT (1994 weli), arbitrebis daniSvnisa da maTi acilebis sakiTxis ganxilvis ufleba aqvs ara sasamarTlos, aramed ukrainis savaWro samrewvelo palatis prezidents.1348 aseTi mowesrigebis saTaveebi rusul saarbitraJo kanonmdeblobaSi unda veZioT. ukrainuli kanonmdebloba yvelaze met msgavsebas swored rusul samarTalTan amJRavnebs.

bulgareTSi arbitrTa acilebis sakiTxs wyvets sofiis saqalaqo sasamarTlo, romlis mier saqmis ganxilvamde da gadawyvetamde arbitraJSi saqmis ganxilva Cerdeba.1349 SeiZleba iTqvas, rom es mowesrigeba mimarTulia arbitraJis mier saqmis droulad ganxilvis sawinaaRmdegod. misi gamarTleba mxolod maSin SeiZleba, Tu acilebis sakiTxis sasamarTlos mier gadawyvetis vadebi maqsimalurad iqneba Semcirebuli. saerTod ki saarbitraJo institutis reglamentiT es sa-kiTxebi ise unda regulirdebodes, rom arbitrebTan dakavSirebul yvela kiTxvas pasuxi gaeces saarbitraJo ganxilvis dawyebamde, rac arbitrTa Semadgenlobasa da mxareebs Zvirfas dros ar daakargvinebs. Tumca, yovelTvis rCeba Sansi, rom mxarisaTvis acilebis safuZvlebis arsebobis Sesaxeb ganxilvis dawyebis Semdeg gaxdes cnobili.

zogadi principis Tanaxmad, arbitrTa acilebis sakiTxi SeiZleba gadawydes mxareTa Soris SeTanxmebuli proceduris Sesabamisad an saarbitraJo institutis mier. Tu mxareTa mier SeTanxmebuli proceduris gamoyenebisas gancxadeba acilebis Sesaxeb ar dakmayofildeba, mxares SeuZlia sasamarTlos mosTxovos am sakiTxze gadawyvetilebis miReba. saqarTvelos kanonmdebloba ar iTvaliswinebs acilebis proceduris gamoyenebisas sasamrTlos Carevis SesaZleblobas da am sakiTxis gadawyvetas TviT arbitraJs akisrebs. samagierod mxares miniWebuli aqvs ufleba mosTxovos sasamarTlos arbitris gadadgomis kanonierebis garkveva (muxli 16).

UNCITRAL 1976 reglamentis Tanaxmad, Tu mxareebi arbitris acilebis sakiTxze ver SeTanxmdebian an arbitri uaryofs acilebis safuZvlianobas, maSin gadawyvetileba unda miiRos arbitraJis administrirebaze kompetenturma organom an insttiutma1350 da ara arbitrTa Semadgenlobis danarCenma wevrebma, rogorc zogjer xdeba xolme (magaliTad ix. DIS arbitraJis reglamentis Sesabamisi muxlebi).

1347 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 9 1348Slipachuk, Tatyana The view of international commercial arbitration in Ukraine, Swedish and international arbitration 1997, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce p 73 1349 Sdr ~Бейкер и Макензи~ Международный Коммерческий Арбитраж Москва 2001 с 84 1350 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 9

arbitris acilebis safuZveli sruliad gansxvavebuli SeiZleba iyos da damokidebulia konkretuli saqmis garemoebebze. AmagaliTad SeiZleba moviyvanoT erTi SemTxveva praqtikidan: dava unda ganexila UNCITRAL 1976 reglamentis mixedviT formirebul saarbitraJo Semad-genlobas, saarbitraJo ganxilvis adgiliT haagaSi. davis mxareebi iyvnen malaiziis telekomi da ganis respublika. malaiziis telekomma arbit-rad daniSna prof. emanuel gailardi. Gganam acileba misca mas Semdegi safuZvliT: porf. Ggailardi moanawileobda rogorc advokati ICSID arbitraJis mier gamotanili gadawyvetilebis gauqmebis procesSi, romlis mxareebic iyvnen investori da maroko. ganam miuTiTa, rom am SemTxvevaSi profesori ver iqneboda miukerZoebeli arbitri, imitom, rom am ori saqmis garemoebebi TiTqmis identuri iyo da profesori investorma daiqirava swored gadawyvetilebis gauqmebis mizniT. Sesabamisad, paralelurad mimdinare procesebSi profesori ver iqneboda obieqturi. haagis sasamarTlom gamoiyena e.w third party test, romlis Tanxmadac irkveva mesame neitraluri mxaris TvalSi arbitri CaiTvleba miukerZoeblad, Tu ara. sasamarTlom daaskvna, rom arsebobs arbitris miukerZoeblobis mimarT safuZvliani EeWvi da mosTxova profesors 10 dRis vadaSi uari eTqva ICSID arbitraJis mier gamotanili gadawyvetilebis gauqmebis procesSi monawileobaze. profesori asec moiqca da uari Tqva marokos winaaRmdeg procesSi mxaris warmomadgenlad gamosvlaze. ganam isev wamoayena misi acilebis moT-xovna, vinaidan marokos saqmeze mimdinare saarbitraJo ganxilvis dros profesors ukve hqonda monawileoba miRebuli ramdenime ganxilvaSi. SasamarTlom uaryo es acileba im safuZvliT, rom es ganxilvebi da gamotanili gadawyvetilebebi ar Seexeboda arsebiTad davis sagans1351 (e.i iyo proceduruli, saproceso xasiaTis da ar wyvetda davas arsebiTad.) ruseTi

ruseTis federaciis teritoriaze gamarTuli saarbitraJo ganxilvisas arbitrTa Semadgenlobis formirebis procesis xelSewyobas rusuli saarbitraJo kanonmdebloba ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatis prezidents akisrebs. kerZod, saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb kanonis me-11 muxlis me-3 nawilis Tanaxmad, Tu meore mxare 30 dRis vadaSi ar daniSnavs arbitrs an mxareTa mier daniSnuli arbitrebi amave vadaSi ver SeTanxmdebian mesame arbitris kandidaturaze, maSin nebismier mxaris TxovniT arbitrs niSnavs savaWro-samrewvelo palatis prezidenti. Aamave kanonis me-13 muxlis Tanaxmad, arbitris acilebis Sesaxeb savaWro samrewvelo palatis prezidentis gadawyvetileba sabolooa da ar gasaCivrdeba. SvedeTi

Sveduri saarbitraJo kanonmdeblobis mixedviT, Tu mxare dadgenil vadaSi ar daniSnavs arbitrs, maSin meore mxaris TxovniT arbitrs niSnavs Sesabamisi distriqtis sasamarTlo. Aaseve, Tu arbitri Tamjdomare an sxva arbitri unda dainiSnos ukve daniSnuli arbitrebis mier da isini ukanaskneli arbitris daniSvnidan 30 DdRis ganmavlobaSi

1351 ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international 2005 p 106-107

ar daniSnaven am arbitrs, maSin am arbitris daniSvnaze aseve kompetenturia sasamarTlo. igive wesi gamoiyeneba, roca arbitri unda dainiSnos orive mxaris mier erToblivad da mxareebi 30 dRis vadaSi ver SeTanxmdebian misaReb kandidaturazeAan roca mxareTa SeTanxmebis Sesabamisad arbitri unda dainiSnos sxva piris an organos mier da es piri (organo), Sesabamis vadaSi ar daniSnavs arbitrs. Tu arbitri acilebuli iqneba an gadadgeba, misi Semcvlelis daniSvnis ufl-ebamosileba aseve aqvs sasamarTlos.1352 roca arbitri aWianurebs saarbitraJo ganxilvas, sasamarTlos SeuZlia is Camoacilos saarbitraJo ganxilvas da mis nacvlad daniSnos sxva arbitri. mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis arsebobisas es funqcia SeiZleba Tavis Tavze aiRos saarbitraJo insitutmac.1353 sasamarTlos ufleba aqvs uari Tqvas arbitris daniSvnaze, Tu daadgens, rom saarbitraJo ganxilva kanonsawi-naaRmdegoa. KkanonsawinaaRmdego saarbitraJo ganxilvis magaliTia, roca dava, romelsac ixilavs arbitraJi, ar SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani an ar arsebobs iuridiuli Zalis mqone saarbitraJo SeTanxmeba.1354

modeluri kanoniT dadgenili mowesrigeba SvedeTis mier ZiriTadad gaziarebulia (Sdr SvedeTis kanoni arbitraJis Sesaxeb muxli 14 abzaci III, muxli 15), Tumca, SvedeTis kanonmdebloba ar avldebulebs sasamarTlos yvela SemTxvevaSi meqanikurad miiRos arbitrebis daniSvnis gadawyvetileba. distriqtis (raionuli) sasamarTlos SeuZlia uari Tqvas arbitrebis daniSvnaze mxolod im SemTxvevaSi, Tu dadgeni-li iqna arbitraJisaTvis saqmis gadacemis safuZvlebis aSkara ararse-boba. aseTi mowesrigeba sasamarTlos aniWebs Sualeduri kontrolis kidev erT mniSvnelovan berkets, rac mimarTulia rogorc, sajaro aseve saarbitraJo ganxilvis mxareTa interesebis dacvisaken. mxareebs aseve unda hqondeT sasamarTlosaTvis mimarTvis gziT arbitrTa Semadgenlobis gamowvevis saSualeba, Tu arbitri an arbitrebi aSkarad aWianureben saarbitraJo ganxilvas.

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis me-9 muxli arbitrebs avaldebulebs dauyovnebliv ganucxadon mxareebsa da sxva arbitrebs nebismieri iseTi garemoebis arsebobis Sesaxeb, romelsac SeuZlia warmoSvas safuZvliani eWvi maTi damoukideblobisa da miukerZoeblobis Sesaxeb. aseTi valdebuleba arbitrebs aqvT saarbitraJo ganxilvis mimdinareobis mTeli drois ganmavlobaSi.1355 me-8 muxlSi mocemulia arbitris acilebis safuZvlebi: 1. roca arbitri an masTan dakavSirebu-li piri aris mxare an SesaZlebelia, rom am davis gadawyvetis Semdeg miiRos raime sargebeli, rogorc davis gadawyvetis Sedegi; 2. Tu arbitri an masTan dakavSirebuli piri aris kompaniis an davaSi monawile sxva samarTlebrivi formis mqone subieqtis direqtori an sxvagvarad warmoadgens mxares an nebismier sxva pirs, romelmac SeiZleba miiRos sargebeli am davis gadawyvetis Semdeg; 3. Tu arbitri

1352 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 135-140 1353 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 145 1354 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 148 1355 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 113

iyo adre am saqmeze eqsperti an erTerT mxares uwevda konsultaciebs am saqmesTan dakavSirebiT; 4. roca arbitrma miiRo an moiTxova kompensa-cia am kanonis 39-e muxlis me-2 nawilis darRveviT.1356 39-e muxlSi aRniSnulia, rom arbitrebis honorarebis Sesaxeb kanoniT dadgenili regulireba SeiZleba Seicvalos, roca mxareebi amaze SeTanxmdebian. mxareTa SeTanxmebis sawinaaRmdegod arbitris mier honoraris miReba baTilia.

garda amisa, mxareebs aqvT ufleba erToblivad aicilon arbitri, Tu is ar akmayofilebs maT mier SeTanxmebul pirobebs.1357

unda aRiniSnos, rom kanoni ar Seicavs zogadi xasiaTis daTqmas arbitris acilebis safuZvlebTan dakavSirebiT. aqedan gamomdinare, sainteresoa rogor unda gadawydes sakiTxi, Tu dadgeba arbitris acilebis sxva, kanoniT gauTvaliswinebeli safuZveli, romelic aSkarad miuTiTebs arbitris interesTa konfliqtze.

arbitris acilebis Sesaxeb Suamdgomloba unda waredginos arbitraJs an mxareTa SeTanxmebiT gaTvaliswinebul sxva pirs 15 dRis ganmavlobaSi. Tu mxares uari eTqva acilebis dakmayofilebaze an mas miuTiTes, rom man gauSva Suamdgomlobis wardgenis vada, mxares SeuZlia aseTi gadawyvetileba gaasaCivros adgilobrivi distriqtis sasamarTloSi gadawyvetilebis miRebidan 30 DdRis ganmavlobaSi. arbi-traJs SeuZlia ganagrZos saarbitraJo ganxilva, sanam sasamarTlo ixilavs arbitris acilebis sakiTxs.1358

me-11 muxlis komentirebisas madseni aRniSnavs, rom mxareTa Sesabamisi SeTanxmebis arsebobis SemTxvevaSi sasamrTlos kompetencia SeiZleba gamoiricxos da acilebasTan dakavSirebuli gadawyvetilebis miReba daekisros TviT saarbitraJo instituts.1359

germania

germanuli saarbitraJo kanonmdebloba da DIS reglamenti modeluri kanonis did gavlenas ganicdian, rac naTlad Cans arbitris daniSvnisa da acilebis momwesrigebeli normebidan. kerZod, Tu pretenziis miRebidan 30 dRis vadaSi mopasuxe ar daniSnavs arbitrs, mosarCeles SeuZlia SuamdgomlobiT mimarTos arbitrTa damniSnvnel komisias (DIS-Ernenugsasschuss) arbitrTa daniSnvis moTxovniT (Dis reglamenti muxli 12.1), Tu saqme unda ganixilos erTma arbitrma da mxareebi mis kandidaturaze ver SeTanxmdebian, erT-erTi mxaris SuamdgomlobiT ar-bitrs daniSnavs arbitrebis damniSvneli komisia (DIS Ernenugsasschuss). mxareTa Soris warmoSobil davas, sworad iyvnen Tu ara arbitrebi mxa-reTa, sasamarTlos an mesame pirebis mier daniSnulni, daculi iyo Tu ara arbitrTa daniSvnis procedura - gadawyvets sasamarTlo.1360

1356 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 104 1357 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 103 1358 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 116 1359 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 121 1360 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 87

arbitris acilebis zogadi xasiaTis safuZveli mocemulia germanul samoqalaqo saproceso kodeqsSi. ZPO §1036-is Tanaxmad, acilebis safuZvelia nebismieri garemoeba, romelic SeiZleba gaxdes arbitris miukerZoeblobasa da damoukideblobaSi safuZvliani eWvis Setanis safuZveli.1361

mxarem, romlisTvisac arbitris acilebis safuZveli gaxdeba cnobili, amis Sesaxeb dauyovnebliv unda ganacxados. Tu mxare dums acilebis safuZvlis arsebobis Sesaxeb, maSin mas aRar aqvs ufleba acilebis sakiTxi daayenos sasamarTloSi an arbitraJSi.1362

germanuli ZPO (§1036) aseve iTvaliswinebs arbitris valdebulebas dauyovnebliv miawodos mxareebs informacia yvela im garemoebis Sesaxeb, romelsac SeuZlia eWvis warmoSoba mis damoukideblobasTan da miukerZoeblobasTan dakavSirebiT. aRniSnuli valdebuleba mas mTeli procesis mimdinareobisas ekisreba da uzurnvelyofs mxareebis informirebulobas. Aacilebuli arbitris mier Sesrulebuli saarbitraJo saproceso moqmedebebi Zalas inarCunebs.1363

rogorc modeluri kanonis, aseve germanuli saarbitraJo kanonmdeblobis Tanaxmad, arbitris acilebis sakiTxi yovelTvis SeiZleba gaxdes sasamarTlo ganxilvis sagani.1364 amave dros, es ar abrkolebs saarbitraJo procesis gagrZelebas. arbitraJs ufleba aqvs Zveli SemadgenlobiT ganagrZos saqmis ganxilva da gamoitanos gadawyve-tileba. aseTi gadawyvetileba sasamarTlos poziciazea damokidebuli. am ukanasknelis mier arbitris acilebis Sesaxeb mxaris Suamdgomlobis dakmayofilebis SemTxvevaSi acilebuli arbitris monawileobiT mi-Rebuli saarbitraJo gadawyvetileba gauqmdeba.1365 movlenaTa aseTi ganviTarebis Tavidan asacileblad arbitraJma saqmis ganxilva unda gadados sasamarTlos mier saboloo gadawyvetilebis gamotanamde.1366 Sveicaria

Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis mixedviT (muxli 179), Tu mxareebs ar SeuTanxmebiaT arbitrebis arCevis wesi, maSin arbitri SeiZleba daniSnos sasamarTlom arbitraJis adgilis mixedviT. sasamarTlo am dros analogiiT iyenebs arbitrebis daniSvnasTan, maT acilebasTan an gamowvevasTan dakavSirebul kantonis samarTals (e.i Sida Sveicarul samarTals). sasamarTlo mxolod maSin daniSnavs arbitrs, Tu darwmundeba, rom mxareTa Soris Sesabamisi saarbitraJo SeTanxmeba arsebobs.1367 amave kanonis 180-e muxlis me-3 nawilis Tanxmad, Tu mxareebs ar SeuTanxmebiaT arbitris acilebis procedura, maSin

1361 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 32 1362 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 457 1363 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 108 1364 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 460 1365 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 118 1366 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 118 1367 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 358

davis warmoSobis SemTxvevaSi saboloo gadawyvetilebas am sakiTxze iRebs sasamarTlo arbitraJis adgilsamyofelis mixedviT.1368

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis me-10 muxlis Tanaxmad, arbitri SeiZleba acilebuli iqnes, Tu arsebobs motivirebuli safuZveli, rom eWvi Seitanon arbitris miukerZoeblobasa da damoukideblobaSi. mxares ufleba aqvs acileba misces Tavis mier daniSnul arbitrs mxolod im garemoebebze miTiTebiT, romelic misTvis cnobili gaxda arbitris daniSvnis Semdeg.1369 Tu arbitri misTvis aci-lebis gancxadebis Semdeg ar gadadgeba, misi acilebis sakiTxs wyvets specialuri komiteti. specialuri komitetis gadawyvetileba sabolooa. komiteti valdebuli ar aris daasabuTos Tavisi gadawyvetileba (Sveicaruli reglamentis me 11 muxli).1370 komitetisaTvis aseTi uflebamosilebis miniWeba mniSvnelovnad zrdis mis pasuxismgeblobas. mxareebi an erT-erTi maTgani mainc SeiZleba ar darCes kmayofilni komitetis gadawyvetilebiT, amiT ki SeiZleba eWvis qveS dadges saarbitraJo ganxilvis Cveulebriv reJimSi warmarTvis SesaZlebloba.

safrangeTi

franguli samarTali safuZvlad daedo ara mxolod calkeuli saxelmwifoebis kanonmdeblobis, aramed modeluri kanonis SemuSavebasac ki. Sesabamisad, arbitrebis daniSvnisa da maTi acilebis is principebi, romelic aRiarebulad da unificirebulad iTvleba TiTqmis mTel msoflioSi, mniSvnelovanwilad emyareba frangul gamocdilebas.

Tu saarbitraJo ganxilva safrangeTSi mimdinareobs an mxareTa mier gamosayenebel saproceso samarTlad arCeulia franguli samarTali, arbitrebis daniSvnasTan dakavSirebiT sirTuleebis warmoSobis SemTxvevaSi mxareebs ufleba aqvT mimarTon tribunal de grande instance de paris (parizis umaRlesi instanciis sasamarTlos samoqalaqo saqmeebze).1371 Tumca, samoqalaqo saproceso kodeqsis 1444-e muxli uSvebs SesaZleblobas arbitrebi dainiSnos Tribunal de Commerce-s (komerciuli, savaWro sasamarTlos) mier, Tu amasTan dakavSirebiT arsebobs mxareTa Sesabamisi SeTanxmeba. franguli samarTali aZlevs uflebas sasamarTlos uari Tqvas arbitris daniSvnaze, Tu aSkaraa, rom saarbitraJo SeTanxmeba baTilia, ar arsebobs an ar iZleva arbitrTa daniSvnis SesaZleblobas.

niSandoblivia, rom arbitrebis daniSvnis konkretuli procedura da vadebi kanonSi gaTvaliswinebuli ar aris. samagierod es sakiTxi regulirdeba ICC reglamentiT da nebismieri sxva reglamentiT, romlis mixedviTac safrangeTSi adgili eqneba saarbitraJo ganxilvas.

Pparizis saapelacio sasamarTlos da safrangeTis sakasacio sasamarTlos gadawyvetilebebi gavlenas axdenen saerTaSoriso

1368 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 71 1369 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 104 1370 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 111 1371Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997s 63

arbitraJis momwesrigebeli normebis ganviTarebaze ara mxolod safran-geTSi, aramed mTel msoflioSic ki. Tu gadavxedavT safrangeTSi gama-rTuli saarbitraJo ganxilvebis raodenobasa da masStabebs, naTeli gaxdeba rom aseTi Sefaseba gadaWarbebuli ar aris. inglisi

inglisuri saarbitraJo kanondebloba sakmaod detalur regulirebebs Seicavs arbitrebis acilebasTan, maT gadadgomasa da sxa sakiTxebTan dakavSirebiT.1372 am normebis detaluri analizi SeiZleba calke kvlevis saganic ki gaxdes. inglisuri samarTali aseve erTgulia sayovelTaod cnobili principisa, romlis Tanaxmadac, sasamarTlo mxolod maSin unda Caerios arbitraJis saqmianobaSi, rodesac es aucilebelia kanonisa da mxareTa SeTanxmebis dasacavad. magaliTad, arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis 24 (1) (c) muxlis Tanaxmad, sasamarTlo valdebulia arbitri CamoaSoris Tavisi uflebamosilebebis ganxorcielebas, Tu is fizikurad an fsiqikurad moklebulia saarbitraJo ganxilvaSi monawiloebis SesaZleblobas. (physically or mentally incapable of conducting the proceedengs).1373

amerikis SeerTebuli Statebi

aSS-.s federaluri saarbitraJo aqtis me-7 muxli sasamarTlos

aZlevs uflebas daniSnos arbitrebi, rodesac mxareebi ver an ar daniSnaven maT. Ees kanoni (aqti) aseve iTvaliswinebs sasamarTlos uflebas xeli Seuwyos arbitraJs mowmeebis dakiTxvisa da mtkicebulebebis mopovebis sakiTxebSi. Aamave dros, aqti arafers ambobs imaze, aqvs Tu ara sasamarTlos ufleba Tavidan aicilos mxareTa mier SeTanxmebuli saarbitraJo ganxilvis proceduris darRveva TviT saar-bitraJo ganxilvis mimdinareobis dros saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanamde.1374

*************************************

Aarbitrebis daniSvnis proceduraSi sasamarTlos Carevis ufleba sayovelTaod aRiarebuli uflebaa, romelsac sxvadasxva saxelmwifos kanonmdebloba gansxvavebulad aregulirebs. rogorc wesi, am sakiTxis maregulirebeli normebi modeluri kanonis mixedviT arian formulirebulni, rac unificirebul midgomas uzrunvelyofs.

§3 sasamarTlos daxmareba mtkicebulebaTa miRebisas

1372 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 67-75 1373 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 119 1374 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 45

xSirad, rogorc saarbitraJo reglamentebi, aseve kanonebi, iTvaliswineben sasamarTlos valdebulebas daexmaros arbitraJs, rodesac aseTi daxmareba aucilebelia arbitrebis mier mtkicebulebebis mosapoveblad. am dros sasamarTlo iyenebs °`Tavis~ saproceso samarTals da ar aqvs ufleba ganaxorcielos iseTi saproceso moqmedeba, romelic gaTvaliswinebuli ar aris `misi~ saproceso samarTliT.1375

mtkicebulebis miRebisa da fiqsaciisas sasamarTlos daxmarebas udidesi praqtikuli mniSvneloba aqvs, vinaidan arbitraJi ar aris aRWurvili sajaro uflebamosilebiT, ris gamoc gamoricxuli ar aris saarbitraJo ganxilvis Seferxeba mtkicebulebaTa miRebis SeuZleblobis gamo. amitom modeluri kanonis 27-e uxli aniWebs uf-lebas arbitraJs, mimarTos Sesabamis sasamarTlos da moiTxovos daxma-reba mtkicebulebaTa miRebisas. Akanoni avaldebulebs sasamarTlos dae-xmaros arbitraJs samoqalaqo saproceso kanonmdeblobiT dadgenili wesiT. aRsaniSnavia, rom am sakiTxs ufro detalurad aregulirebs qarTuli kanonmdebloba, romelic iTvaliswinebs sasamarTlos valdebulebas daexmaros arbitraJs mowmis gamoZaxebisas (muxli 21).

arbitraJisadmi sasamarTlos daxmarebis magaliTad SeiZleba Sveduri samarTali davasaxeloT. ficis qveS mowmeebis dakiTxvis ufleba arbitraJs ar aqvs. Tu mxares mowmeebis ficis qveS dakiTxva surs, arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 26-e muxlis Tanaxmad, man unda mimarTos Sesabamisi distriqtis sasamarTlos.1376

Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis kanonis 184-e muxlis Tanaxmad, Tu mtkicebulebis mopovebasTan´dakavSirebiT saWiroa sasamarTlos daxmareba, maSin arbitraJs, an mxares, arbitraJis TanxmobiT, SeuZlia mimarTos sasamarTlos daxmarebis moTxovniT. sasamarTlo am dros iyenebs Tavis samarTals.1377

aSS federaluri saarbitraJo kanonmdeblobis mixedviT, Tu mtkicebulebTan dakavSirebuli arbitraJis dadgenileba (arbitral tribunal`s discovery order) nebayoflobiT ar Sesrulda, mxares SeuZlia mimarTos im distriqtis federalur sasamarTlos, sadac saarbitraJo ganxilva mimdinareobs, raTa es dadgenileba aRsrulebuli iqnes. distriqtis federaluri sasamarTlos kompetencia vrceldeba im Statis teritoriaze, sadac es sasamarTlo mdebareobs da sasamarTlodan 100 milis daSorebiT.1378 aseTi sakanonmdeblo regulirebis miuxedavad, aSS-is sasamarTloebi maqsimalurad eridebian saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvaSi Carevas. gansakuTrebiT ki maSin, Tu saarbitraJo ganxilvis adgili aSS-is teritoria ar aris.

stokholmis saarbitraJo sasamarTlos mier saqmis ganxilvis dros erT-erTma mxarem (yazaxeTis saxelmwifom) mimarTa texasis Statis samxreT distriqtis sasamarTlos da moiTxova mopasuxe kompaniis davaldebuleba, raTa am ukanasknels warmoedgina dokumentebi mtkicebulebebis saxiT. sasamarTlom daakmayofila es Suamdgomloba.

1375 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 533 1376 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 207 1377 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 109 1378 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawyer ltd 2006 p 404

saapelacio sasamarTlom gaauqma gadwyvetileba da miuTiTa, rom aSS-s samoqalaqo saproceso samarTlis §1782, romlis safuZvelzec pirvelma instanciam miiRo gadawyvetileba, ar aniWebs amerikul sasamarTlos uf-lebas ubrZanos mxares dokumentebis warmodgena, roca mimdinareobs sae-rTaSoriso saarbitraJo ganxilva.1379

***********************************

arbitraJis saqmianobaSi samarTlos Carevis SemTxvevebis arseboba sakanonmdeblo Tu sasamarTlo praqtikaSi ori mizeziT SeiZleba aixsnas: pirveli, sasamarTlo mowodebuli unda iyos misTvis kanoniT miniWebuli yvela saSualebiT xeli Seuwyos saarbitraJo ganxilvas da meore - aseTi xelSewyobis dros man unda gamoasworos yvela kanondarRveva, romelic SeiZleba mxareebis an TviT arbitraJis mier iqnas daSvebuli.

*************************************

sasurvelia, saqarTvelos axalma saarbitraJo kanonmdeblobam gaiTvaliswinos im SemTxvevebis amomwuravi CamonaTvali, romelTa arsebobisas sasamarTlos ufleba eqneba Caerios saarbitraJo ganxilvaSi anda aRmouCinos daxmareba arbitrebs marTlzomieri saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanisaTvis xelis Sewyobis gziT.

§4 Anti-suit imjunctions

saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisas sasamarTlos kompetenciaze saubrisas aucileblad unda aRiniSnos saerTo samarTlis sistemaSi warmoSobili da sakmaod farTod gavrcelebuli Anti-suit imjunctions ins-titutis Sesaxeb. mas saerTo araferi aqvs uzrunvelyofis iZulebiT zomebTan kontinenturi evropis samarTlis gagebiT. Anti-suit imjunctions gu-lisxmobs saarbitraJo ganxilvis mimdinareobisas sasamarTlo daxmarebas da krZalavs saarbitraJo ganxilvis procesSi imave saganze da imave mxareebs Soris sxva sasamarTlo an saarbitraJo ganxilvis warmoebas.1380

gailardis ganmartebiT, Anti-suit imjunctions gulisxmobs sasamarTlos brZanebas mxarisadmi Tavis Seikavos sasamarTloSi sarCelis Setanisagan an arbitraJSi saarbitraJo pretenziis wardgenisagan. Tu aseTi sarCeli an pretenzia ukve Setanilia, sasamarTlo gascems brZanebas mxaris mier am sarCelis gamotanasTan dakavSirebiT an SeaCerebs sasamarTlo (saarbitraJo) ganxilvas. aseTi brZanebis mizania daicvas im arbitraJis iurisdiqcia, romelic ukve ixilavs saqmes, raTa Tavidan iqnes acilebu-li sasamarTlo da saarbitraJo procesebis paraleluri warmoeba. sasamarTlos SeuZlia es zomebi saarbitraJo gadawyvetilebis aRsru-lebis SesaCerebladac gamoiyenos.1381

Anti-suit imjunctions, rogorc sazRvargareT paraleluri procesis war-moebisagan mxaris dacvis saSualebas, inglisuri sasamarTloebi jer

1379 Alvarez, C. Henri Kaplan, Neil CBE Q.C; Rivkin, David W. Model law decisions, Cases applying the UNCITRAL model law on international commercial arbitrtion (1985-2001) Kluwer law international, 2003 p185 1380 Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main 2006 s 260 1381 Gaillard, Emmanuel an introduction to “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 p 1

kidev orasi wlis win iyenebdnen.1382 rogorc literaturaSi miuTiTeben, anti-suit injunctions darRvevisaTvis angloamerikuli sasamarTloebi sisxlissamarTlebriv sanqciebsac ar eridebian (jarima an Tavisuflebis aRkevTac ki). saintreseoa, rom evropis sasamarTlom evropuli saproceso samarTlis sivrceSi misi gamoyeneba akrZala kidec (. . . hat der EuGH für das eurointernationale Zivilprozessrecht ausdrücklich untersagt).1383 erT-erT saqmeze inglisuri sasamarTlos pozicia ase iqna Camoyalibebuli: `anti-suit injunction, rogorc samarTlebrivi dacvis saSualeba, diskreciulia. sasamarTlom kargad unda gamoikvlios saqmis garemoebebi da gamoiyenos es saSualeba, Tu samarTlianobis interesi amas moiTxovs“ („The remedy of an anti-suit injunction is discretionary and the court must look at all the circumstances of the case and only make an order if the interests of justice so require”).1384

rogorc literaturaSi miuTiTeben, Anti-suit imjunctions sul ufro xSirad gamoiyeneba saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis dros da am zomebis gamoyenebis farglebic ufro da ufro izrdeba.1385

`This case is not itself a case about peanuts. It is about who shall decide a case about peanats” (`es ar aris dava Txilis Sesaxeb. es aris dava imasTan dakavSirebiT, Tu vin unda gadawyvitos dava Txilis Sesaxeb”) – erT-erT saqmesTan dakavSirebiT inglisuri sasamarTlo praqtikidan cnobili es frTiani fraza kargad asaxavs sasamarTlos rols saarbitraJo ganxilvasTan da saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobasTan dakavSirebiT. Sveicariiis erT-erTi kantonis, xolo Semdeg Sveicariis uzenaesma sasamarTlom dadgina, rom formis daucvelobis gamo baTili iyo saarb-itraJoO SeTanxmeba, romelic Seexeboda sudanidan Txilis miwodebis valdebulebis darRvevis gamo warmoSobili davis gadawyvetas. mosarCelem Sveicariis sasamarTlos gadawyvetileba waradgina inglisis sasamarTloSi (high court) da moiTxova inglisSi mimdinare saarbitraJo ganxilvis Sewyveta. Sveicariis sasamarTlos zemoaRniSnuli gadawyvetileba aRiarebuli ar iqna (Dieses Urteil wurde jedoch nicht anerkannt, da sich der Beklagte nicht rügelos auf das Schweizen Gerichtsverfaheren eingelassen hatte) ufro metic, inglisis saapelacio sasamarTlom (Court of appeal) miiRo Sesabamisi zomebi, raTa xeli Seewyo saarbitraJo ganxilvisaTvis.1386

erT-erT saqmeze ganmcxadebeli moiTxovda meore mxarisaTvis da saarbitraJo institutisaTvis JenevaSi aekrZalaT saarbitraJo ganxilva. sasamarTlom gancxadeba ar daakmayofila da gaakeTa daskvna, rom es iyo Anti-suit imjunctions gamoyenebis moTxovna. sasamarTlom daadgina, rom Anti-suit imjunctions gamoyeneba am SemTxvevaSi winaaRmdegobaSi movidoda principTan, romlis Tanaxmadac, Sveicarul sasamarTlos SeuZlia ims-jelos arbitraJis kompetenciaze mxolod mas Semdeg, rac am uka-

1382 Lew, Julian D.M Anti-Suit Injunctions Issued by national courts to prevent arbitration proceedings. wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 p 25 1383 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s 218 1384 Lew, Julian D.M Anti-Suit Injunctions Issued by national courts to prevent arbitration proceedings. wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 p 30 1385 International arbitration in Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international Schulthess 2004 p 75 1386 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 143

nasknelma ukve gadawyvita es sakiTxi, garda im SemTxvevisa, rodesac pirvelad sasamarTlos mimarTes da man unda daadginos, arsebobs Tu ara namdvili saarbitraJo SeTanxmeba, raTa amis Semdeg arbitraJma imsjelos sakuTari kompetenturobis Sesaxeb. Ggarda amisa, sasamarTlom daadgina, rom am SemTxvevaSic ki arbitraJis kompetenturobis Sesaxeb gadawyvetileba ar SeiZleba daculi da garantirebuli iyos Anti-suit imjunctions meSveobiT. moTxovna ver akmayofilebda am sakiTxze sasamarTlo gadawyvetilebis miRebisaTvis savaldebulo pirobebs. sayuradReboa, rom sasamarTlo ar Semoifargla mxolod am ukanaskneli safuZvliT da miuTiTa Anti-suit imjunctions sakiTxzec.1387

Anti-suit imjunctions gamoyenebis sakiTxi azrTa sxvadasxvaobas iwvevs. zogierTi avtori da saerTaSoriso arbitri Tvlis, rom rodesac erTi saxelmwifos sasamarTlo sakuTari iniciativiT aCerebs an krZalavs saa-rbitraJo ganxilvis dawyebas, es ewinaaRmdegeba niu-iokis konvenciis moTxovnebs, romlis Tanaxmadac, yvela wevr saxelmwifos aqvs valdebuleba cnos mxareTa Soris arsebuli saarbitraJo SeTanxmebis samarTlebrivi Sedegebi da moaxdinos am SeTanxmebebis safuZvelze gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebebis cnoba da aRsruleba.1388 Tumca, am sakiTxisaTvis sxvagvarad ganmartebac SeiZleba: Anti-suit imjunctions ar gulisxmobs mxolod saarbitraJo ganxilvis akrZalvas. zogjer sasamarTlos mier am zomebis miReba saarbitraJo ganxilvis dawyebis an gagrZelebisaTvis aris saWiro. Aam SemTxvevaSi, arbitraJis winaaRmdeg mimarTuli Anti-suit imjunctions winaaRmdeg SeiZleba iqnes miRebuli Anti-anti-suit imjunctions, romelic icavs arbitraJs sasamarTlos Carevisagan.1389

Anti-suit imjunctions, romelic saarbitraJo ganxilvis sawinaaRmdegod aris mimarTuli, rogorc wesi, negatiurad fasdeba. ICC arbitraJi sasa-marTloSi saqmis warmoebas maSinac ki ar miiCnevs saarbitraJo ganxilvis damabrkolebel garemoebad, roca sasamarTlo ganxilvis sa-gans e.w anti-suit injunction zomebis miReba warmoadgens.1390 Tumca, imasac aR-niSnaven, rom sasamarTlos moqmedeba SeiZleba konkretuli garemoebebis gaTvaliswinebiT gamarTlebulic ki iyos (samarTlianoba moiTxovs aRiniSnos, rom praqtikosi arbitrebi msgavs magaliTs ver ixsneben). Anti-suit imjunctions gamoyeneba saarbitraJo ganxilvis winaaRmdeg, rogorc wesi, maSin xdeba, roca saxelmwifosaTvis, romelic TviTon aris saarbitraJo ganxilvis mxare an dainteresebulia am saarbitraJo ganxilviT, ar aris xelsayreli obieqturi saerTaSoriso forumi saerTaSoriso arbitraJis saxiT da is mis xelT arsebuli yvela saSualebiT cdilobs saarbitra-Jo ganxilvis paralizebas. Mmeore mxriv, literaturaSi miiCneven, rom

1387 Stacher, Marco You don`t want to go there --- antisuit injunctions in international commercial arbitration. ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international 2005 p 640 1388 Sschwebel, Stephan. M Anti-Suit Injunctions in international arbitration, an overview, wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 p 10 1389 Baum, Axel H. Anti-Suit Injunctions issued by national courts to permit arbitration proceedings wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 p 24 1390 Schlabrendorff, Fabian von, Parallele Verfahren, Aufnahme von Dritten Verbindung von Verfahren:Erfahrungen aus der Praxis der ICC wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag s 58

ganviTarebadi saxelmwifoebis mier saerTaSoriso arbitraJisadmi negatiuri damokidebuleba sainformacio vakuumis bralic aris. Aaucilebelia meti informireba, raTa saarbitraJo ganxilvis sawinaaRmdego sasamarTlo gadawyvetilebebis ricxvi Semcirdes.1391

sasamarTloebi evropis kontinentze sxva saxelmwifos sasamarTlos mier gamotanili gadawyvetilebis safuZvelze saarbitraJo ganxilvis SeCerebis mimarT arc ise dadebiTad arian ganwyobili. erT-erT saqmeze dava warmoiSva germanul da inglisur mxareebs Soris. Ees dava unda ganexila arbitraJs londonSi. germanulma mxarem mimarTa germaniis sasamarTlos. inglisurma mxarem mimarTa inglisur arbitraJs da amave dros londonis sasamarTlos, romelmac miiRo Anti-anti-suit imjunctions germaniaSi mimdinare sasamarTlo ganxilvis winaaRmdeg. amasTan dakav-SirebiT germanuli sasamarTlos azri aseTi iyo: ucxo qveynis sasamarT-los aseTi gadawyvetilebebi mimarTulia germaniis suverenitetis winaaRmdeg. germanuli sasamarTloebi, germanuli kanonmdeblobisa da im saerTaSoriso xelSekrulebebis mixedviT, romelic savaldebuloa ge-rmaniisaTvis, TviTon wyveten, rodis aqvT iurisidiqcia konkretuli davis gansaxilvelad da rodis - ara. ucxo qveynis sasamarTloebs ar SeuZliaT am dros miuTiTon germanul sasamarTloebs, rodis Sewyviton an SeaCeron sasamarTlo ganxilva.1392

literaturaSi aseve aqtualuria TviT arbitraJis mier anti-suit injunctions gamoyenebis sakiTxi sxva paraleluri saarbitraJo ganxilvis mimarT. Tu mxedvelobaSi miviRebT, rom arbitraJma TviTonve unda gadawyvitos Tavisi kompetenciis sakiTxi, maSin unda daveTanxmoT mosazrebas, rom anti-suit injunctions ewinaaRmdegeba kompetenciis kom-petenciis princips.1393 Aam sakiTxTan dakavSirebiT sayuradReboa erTi uaRresad saintereso magaliTi (rogorc avtori miuTiTebs saqmesTan da-kavSirebuli detalebi Secvlilia mxareTa konfidencialurobis uzru-nvelyofis mizniT): mxareebma xeli moaweres uaRresad gasaidumloebul xelSekrulebas, romlis gasaidumlobac orives interesebSi Sedioda. Kkonfidencialurobis uzrunvelyofis mizniT, maT Seqmnes xelSek-rulebis mxolod erTi egzemplari, romelic specialur agents (pirs, romelic swored aseT momsaxurebas sTavazobs mxareebs, escrow-agent) gadasces Sesanaxad. mxareTa Soris warmoSobili dava unda ganexila ad hoc arbitraJs. xolo agentTan davis warmoSobis SemTxvevaSi kompetentu-ri iqneboda ICC arbitraJi. dava warmoiSva rogorc agents da mxareebs, aseve uSualod mxareebs Soris. erT-erTma mxarem wamoiwyo ad hoc saa-rbitraJo ganxilva, rogorc meore mxaris, aseve agentis winaaRmdeg. amave dros, mosarCele mxare iTxovda ICC arbitraJis mier agentTan warmoSobili davis ganxilvas.1394

1391 Lew, Julian D.M Anti-Suit Injunctions Issued by national courts to prevent arbitration proceedings. wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 p 39 1392 Schneider, Michael.E Court actions in defence against anti suit Injunctions wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 p 42-43 1393 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s 218 1394 Levy, Laurent. Anti suit Injunctions issued by arbitrators wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 p 115

paraleluri saarbitraJo ganxilvebis dros SeiZleba dadges erT-erTi maTganis Sewyvetis an SeCerebis sakiTxi meores sasargeblod. rogorc literaturaSi miuTiTeben, arbitrs an arbitrTa Semadgenlobas ar aqvs ufleba miuTiTos meore arbitrs an arbitrTa Semadgenlobas, rodis Sewyvitos da rodis gaagrZelos saarbitraJo ganxilva. Mmeorec, `kompetencia aris is, risi aRiarebac SeiZleba, magram ara is, rac Se-iZleba ubrZano sxvas” (Jurisdiction is something that is declared, not something that can be ordered). amave dros, arbitrebs SeuZliaT gadawyviton mxolod Tavisi da ara sxvisi iurisdiqciis arsebobis sakiTxi.1395 swored es mo-sazreba gaiziares ICC saarbitraJo reglamentis mixedviT mimdinare saarbitraJo ganxilvisas arbitrebma, romlebmac uari uTxres mxares sxva, paralelurad mimdinare saarbitraJo procesis SeCerebaze. arbit-rebma miuTiTes, rom maT ar aqvT ufleba Caerion sxva saarbitraJo ganxilvaSi.1396 saarbitraJo xarjebi da sasamarTlo

saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebiT sasamarTloSi gaRebul

xarjebs saboloo jamSi arbitraJi anawilebs mxareebs Soris. arbitraJs mTeli ganxilvis mimdinareobis dros gaRebul nebismier xarjze SeuZlia gadawyvetilebis miReba.1397 cxadia, Tu sasamarTlo aseve gansazRvravs da moiTxovs xarjebis anazRaurebas, mxareebi valdebulni iqnebian Seasrulon sasamarTlo gadawyvetilebis is nawilic, romelic Seexeba xarjebs.

saintresoa, rom arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 41-e muxli, rogorc mxareebs aseve arbitrebs aniWebs uflebas gaasaCivron saarbitraJo gadawyvetilebis is nawili, romelic Seexeba saarbitraJo xarjebs. Mmxarem sasamarTlos unda mimarTos gadawyvetilebis miRebidan sami Tvis vadaSi, xolo arbitrma - gadawyvetilebis gamotanidan sami Tvis vadaSi. Kkanonis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetileba unda Seicavdes miTiTebas am gadawyvetilebis xarjebTan dakavSirebuli nawilis sasamarTloSi gasaCivrebis wesis Sesaxeb. gasaCivreba xdeba Se-sabamisi distriqtis sasamarTloSi.1398

§5 kompetenciis kompetencia

Tanamedrove sakanonmdeblo aqtebi aRiareben arbitraJis kompetenturobis gansazRvrisas sasamarTlo kontrolis aucileblobas, vinaidan swored kompetenciis sakiTxis saboloo gadawyvetazea damokidebuli ganixlavs Tu ara saqmes mocemuli arbitraJi da Tu

1395 Levy, Laurent. Anti suit Injunctions issued by arbitrators wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 p 128 1396 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international Schulthess 2004 p 75 1397Sdr Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 299-303 1398 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 288

ganixilavs, ramdenad realuria mis mier miRebuli gadawyvetilebis iZulebiTi aRsruleba.

arbitraJis ganviTarebis erT-erTi umniSvnelovanesi da, SeiZleba iTqvas, revoluciuri rezultati iyo arbitrTa SemadgenlobisaTvis sakuTari kompetenturobis sakiTxis gadawyvetis uflebis miniWeba. miuxedavad arbitraJisaTvis aseTi uflebamosilebis delegirebisa, modelurma kanonma mainc gaiTvaliswina sasamarTlo kontrolis SesaZlebloba. sakuTari kompetenturobis Sesaxeb dadgenileba saarbitraJo sasamarTlos SeuZlia gamoitanos winasawari xasiaTis sakiTxze an saboloo gadawyvetilebasTan erTad. Tu saaarbitraJo sasa-marTlo winaswar daadgens, rom kompetenturia, maSin nebismier mxares SeuZlia mimarTos sasamarTlos da sTxovos miiRos gadawyvetileba mocemul sakiTxze. aseTi gadawyvetileba gasaCivrebas ar eqvemdebareba. sanam kompetenciis sakiTxi sasamarTloSi gadawyvetas elodeba, arbitraJs SeuZlia ganagrZos ganxilva da gamoitanos saboloo gadawyvetileba.

modeluri kanonis me-16 muxlis pirvelive nawilSi aRniSnulia, rom saarbitraJo sasamarTlos SeuZlia TviTon gamoitanos dadgenileba Tavisi kompetenciis Taobaze. es norma Tanamedrove kerZo arbitraJis erT-erT aRiarebul principad iTvleba da sadao aravisTvis ar aris, Tumca, mis damkvidrebas sakmaod didi dro dasWirda. aRniSnuli principi sxvadasxva formiT aRiarebulia, rogorc kanonmdeblobis, aseve saerTaSoriso saarbitraJo institutebis reglamentebis mier. Aama-sTan, aseTi dadgenilebis gamotanis uflebamosileba aucileblad eqve-mdebareba sasamarTlo kontrols.

modelur kanonSi aRniSnulia, rom mxaris gancxadeba arbitraJis kompetenciis Taobaze unda gakeTdes ara ugvianes sarCelze pasuxis war-dgenisa, xolo gancxadeba imis Taobaze, rom is aWarbebs Tavisi kompetenciis farglebs - saarbitraJo ganxilvis mimdinareobisas iseTi sakiTxis dasmisTanave, romelic mxaris SexedulebiT scildeba aRniS-nul farglebs. arbitrTa kompetenturobasTan dakavSirebiT mxareTa mo-sazrebebi wardgenili unda iqnes kanonSi miTiTebuli vadebis dacviT, Tumca, Tu arbitraJi dagvianebas sapatiod CaTvlis, mas SeuZlia miiRos es gancxadeba.

im SemTxvevaSi, roca saarbitraJo sasamarTlos gamoaqvs dadgenileba sakuTari kompetenciis Taobaze, rogorc winaswari saxasiaTis sakiTxze (e.i winaswar gadasawyvet sakiTxze), modeluri kanonis 16.3 muxliT dadgenilia sasamarTlos mier gadawyvetilebis dauyovnebliv miRebis savaldebuloba.

gaWianurebis riskis SemcirebisaTvis modeluri kanoni iTvaliswinebs ramdenime procedurul garantias: am SemTxvevaSi sasamarTlosaTvis mimarTvis vada (30 dRe) gagrZelebas ar eqvemdebareba, gadawyvetileba ar gasaCivrdeba da arbitraJs SeuZlia ganagrZos saqmis ganxilva da gadawyvitos dava arsebiTad, sanam sakiTxi misi kompetenciis Taobaze gadawyvetas elodeba. im iSviaT SemTaxvevaSi, roca gadawyvetileba kompetenciis Taobaze arbitraJis mier miiReba davis arsebiTad gadwyvetasTan erTad, maSin sasamarTloSi kompetenciis sakiTxis ganxilva SeiZleba saarbitraJo gadawyvetilebebis gauqmebis

sakiTxis dayenebiT (muxli 34) an am gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebisas (muxli 36).1399

bergeri Tvlis, rom mxaris mier arbitris daniSvna da Sesageblis wardgena ar arTmevs mxares uflebas miuTiTos arbitraJis kompetenciis ararsebobaze.1400

kompetenciis kompetenciis principidan gamomdinareobs, rom saarbitraJo ganxilvis dawyebamde sasamarTlosaTvis mimarTva im mizniT, raTa am ukanasknelma daadginos, rom saarbitraJo SeTanxmeba ar arsebobs, ar SeiZleba dasaSvebad CaiTvalos.1401 ruseTi

ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatis arbitraJis mier organizebuli saarbitraJo ganxilvisas arbitrebi TviTon iReben gadawyvetilebas sakuTari kompetenciis Sesaxeb. rogorc literaturaSi miuTiTeben, es, faqtobrivad, niSnavs, rom mxaris pretenziebi arbitraJis kompetenciasTan dakavSirebiT manamde ar ganixileba, sanam arbitrTa Semadgenloba ar iqneba Camoyalibebuli.1402F gamodis, rom jer arbitraJma unda gadawyvitos sakuTari kompetenciis sakiTxi da amis Semdeg SeiZleba is gaxdes sasamarTlo ganxilvis sagani. franguli sama-rTlis mier SemuSavebulma am regulirebam nel-nela moipova saerTaSoriso aRiareba.

moskovis saqalaqo sasamarTlom 1994 wlis gadawyvetilebiT daadastura, rom arbitraJs aqvs uflebamosileba TviTonve gadawyvitos sakuTari kompeten-turobis sakiTxi.1403

SvedeTi

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis me-2 muxli miuTiTebs, rom arbitrTa dadgenileba maTi kompetenciis arsebobis Sesaxeb savaldebulo ar aris. misi gasaCivreba SeiZleba arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 34-e da 36-e muxlebis Sesabamisad, xolo amave kanonis 24-e muxlis Tanaxmad, mxaris mier arbitris daniSvna ar SeiZleba ganxiluli iqnes, rogorc misi Tanxmoba arbitrebis kompetenciaze – ga-dawyviton maTTvis gadacemuli dava. es, erTi SexedviT, alogikuri debuleba icavs mxareebs arakompetenturi saarbitraJo Semadgenlobis mier miRebuli gadawyvetilebebisagan.

rogorc ukve aRiniSna, arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis me-2 muxlis Tanaxmad, arbitrebma SeiZleba miiRon gadawyvetileba sakuTari

1399 Региональная Конференция ~Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования~ Москва 2003 1400 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 105-109 1401 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s 217 1402 Komarov, Alexander S Internationale Handelsschiedsgerichtbarkeit in der Russischen Föderation wignSi: Recht und Praxis der internationalen Schiedsgerichtbarkeit in Staaten Zentral- und Ost- Europas, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Carl Heymanns Verlag KG Köln Berlin Bonn München 1998 s268 1403 Alvarez, C. Henri Kaplan, Neil CBE Q.C; Rivkin, David W. Model law decisions, Cases applying the UNCITRAL model law on international commercial arbitrtion (1985-2001) Kluwer law international, 2003 p176

kompetenciis Sesaxeb davis gadawyvetasTan dakavSirebiT. amave dros, es xels ar uSlis sasamarTlos erT-erTi mxaris TxovniT miiRos gadawyvetileba arbitraJis kompetenciis Sesaxeb. arbitraJs SeuZlia ganagrZos ganxilva da gamoitanos gadawyvetileba, sanam sasamarTlo misi kompetenciis sakiTxs gadawyvetdes. arbitraJis gadawyvetileba ar aris saboloo da savaldebulo (is not binding), is SeiZleba gauqmdes sasa-marTlos mier saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebisaTvis kanoniT gaTvaliswinebuli safuZvlebis arsebobisas.1404 Mmadseni Tvlis, rom kom-petenciis Sesaxeb arbitrTa mier miRebuli gadawyvetilebis ara mboWavi xasiaTi TavisTavad niSnavs, rom is mboWavi ar aris arc arb-itrebisaTvis. arbitrebs SeuZliaT ganxilvis mimdinareobisas kidev erTxel daubrundnen kompetenciis sakiTxs da gadawyviton is Tavidan, magaliTad axali garemoebebis gaTvaliswinebiT.1405 saeWvoa, rom sa-qarTveloSi aseTma midgomam gaamarTlos. EaseTi zemdetad liberaluri midgoma saarbitraJo ganxilvas droSi gawelilsa da arastabilurs gaxdis. is, rom arbitraJs SeuZlia ramdenjerme miubrundes sakuTari kompetenciis ganxilvas, yoveliTvis iqneba manipulaciis sagani, miT umetes, rom Sveduri kanonmdebloba aq ar iZleva raime obieqtur kriteriums, romlis arsebobis drosac SesaZlebeli iqneba kompetenciis sakiTxisadmi mibruneba. aseTi mowesrigeba SeiZleba Sefasebuli iqnas ara rogorc Sedegze orientirebuli regulireba, aramed - arakeTils-indisieri mxarisaTvis drois gaWianurebis idelauri Sansi. germania

germaniaSi sayovelTaod aRiarebulad iTvleba mxaris ufleba eWvis qveS daayenos arbitraJis kompetencia miuxedavad imisa, rom man monawileoba miiRo arbitris daniSvnis proceduraSi.1406

arbitraJis gadawyvetileba sakuTari arakompetenturobis Sesaxeb germaniaSi SeiZleba gasaCivrdes ZPO-s §1059 dadgenili wesiT. Aam dros Sinaarsobrivi marTebulobis Semowmeba ar xdeba. Ee.i mowmdeba mxolod formaluri moTxovnebisadmi Sesabamisoba. Aamis sapirispirod inglisSi, safrangeTsa da SveicariaSi arakompetenturobis Sesaxeb gadawyvetileba iseTsave Sinaarsobriv Semowmebas eqvemdebareba, rog-orsac kompetenturobis Sesaxeb gadawyvetileba. niderlandebSi aseTi Semowmeba saerTod gamoricxulia. arakompetenturobis Sesaxeb gadawyve-tileba iwvevs saarbitraJo SeTanxmebis upirobo gauqmebas.1407

saarbitraJo kanonmdeblobis reformamde germaniis uzenaesma sasamarTlom ganaviTara koncefcia, romlis Tanaxmadac, mxareebs SeeZloT damatebiTi (faqtobrivad, meore saarbitraJo) SeTanxmebiT arbitraJisaTvis mieniWebinaT ufleba, rom am ukanasknels mieRo

1404 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 79 1405 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 84-85 1406 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 75 1407Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 213

saboloo da mxareTaTvis savaldebulo gadawyvetileba sakuTari kompetenciis Taobaze. reformis Semdeg es midgoma gauqmda.1408

Sutce Tvlis, rom kompetenciis kompetenciis principi gulisxmobs arbitraJis uflebamosilebas miiRos gadawyvetileba saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobisa da arbitrTa daniSvnis sisworis Sesaxeb da ganixilos mxareTa pretenziebi kompetenciasTan dakavSirebul calkeul sakiTxebze (magaliTad, mxaris pretenzia, rom saarbitraJo SeTanxmeba arsebobs, magram is ar exeba im davas, romelsac arbitraJi ixilavs da a.S)1409

kompetenciis kompetenciis cnebis samarTlebrivi Sinaarsi sakmaod originalurad esmis zogierT germanel iurists. isini Tvlian, rom arbitraJis mier sakuTari kompetenciis Sesaxeb pirveladi gada-wyvetilebis miReba ar aris kompetenciis kompetenciis uflebamosileba. aseTi gadawyvetilebis miReba arbitraJs yovelTvis SeuZlia. Kkompetenciis kompetenciis uflebamosilebiT is maSin aris aRWurvili, roca misi gadawyvetileba kompetenciis Sesaxeb saxelmwifo sasamarT-loebisTvisac savaldebuloa.1410 Ggermaniis uzenaesi sasamarTlos erT-erTi gadawyvetilebis Tanaxmad, sakuTari kompetenciis sakiTxis dadebiTad gadawyvetis Sesaxeb arbitraJis gadawyvetileba mboWavia saxelmwifo sasamarTloebisaTvis. germaneli iuristebis erTma nawilma gansakuTrebiT mtkivneulad aRiqva is faqti, rom arbitraJis gadawyvetilebas sasamarTlosaTvis mboWavi xasiaTi SeiZleba hqondes.1411 xazi unda gaesvas im garemoebas, rom arbitraJis mier kompetenciasTan dakavSirebuli gadawyvetilebis sasamarTlosaTvis savaldebuloba dasaSvebad miiCneva mxolod maSin, rodesac arbitraJi Tavs kompetentu-rad miiCnevs, e.i dadebiTad gadawyvets am sakiTs. Tu arbitraJi gaakeTebs daskvnas, rom misi kompetenturobis samarTlebrivi safuZvlebi ar arsebobs, sasamarTlos eniWeba ufleba damatebiT imsjelos amasTan dakavSirebiT. aseTi mowesrigeba SeiZleba CaiTvalos saerTaSoriso arbitraJis xelSewyobis sayovelTaod cnobili doqtrinis praqtikul ganxorcielebad da savsebiT misaRebad momavali qarTuli saarbitraJo kanonmdeblobisaTvis.

germanul iuridiul literaturaSi aseve dasaSvebad miiCneva mxareTa SeTanxmeba, romlis Tanaxmadac, TiToeuli maTgani kisrulobs valdebulebas, rom ar Seitans sasamarTloSi Sesabamis gancxadebas saa-rbitraJo SeTanxmebis baTilobis moTxovniT da ar daayenebs am sakiTxs saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis proceduris mimdinareobisas.1412

arbitraJis kompetenturobis Sualeduri kontrolis ganmaxorcielebeli organo germaniaSi aris landis umaRlesi sasamarTlo.1413 albaT, umjobesia, rom saqarTveloSi es funqcia saapelacio sasamarTloebma ganaxorcielon, romelTa gadawyvetilebac mxolod sakasacio wesiT gasaCivrdeba.

1408 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s215 1409 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 75 1410 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 48 1411 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 62 1412 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 49 1413 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 72

germanul iuridiul literaturaSi gamoTqmulia kidev erTi mosazreba, imis Sesaxeb, rom mxareebs SeuZliaT sepcialuri SeTanxmebiT kompetenciis kompetenciis uflebamosileba CamoarTvan arbitrebs.1414 saeWvoa, rom aseTma SeTanxmebam popularoba da gavrceleba hpovos praqtikaSi. saarbitraJo SeTanxmebis xelmowerisas mxareebs swored is surT, rom konkretul davasTan dakavSirebiT arbitrebis kompetencia daafuZnon. Sesabamisad, alogikuri iqneba, Tu maT mier davis gada-sawyvetad daniSnuli pirebis kompetenciis sakiTxis gadawyvetas mesame pirs (magaliTad sasamarTlos an savaWro palatas) miandoben. Sveicaria

Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis kanonis 186-e muxlis Tanaxmad, gadawyvetilebas sakuTari kompetenturobis Sesaxeb, arbitraJi iRebs Sualeduri gadawyvetilebis formiT.1415 amave kanonis 190-e muxli Sualeduri gadawyvetilebis gauqmebis safuZvlad miiCnevs arbitrebis daniSvnis proceduris darRvevas da SemTxvevas, roca arbitraJma arasworad miiCnia Tavi kompetenturad an arakompetenturad.1416 gadawyvetilebis gauqmebis uflebamosileba miniWebuli aqvs Sveicariis federalur sasamarTlos, Tumca mxarebs SeuZliaT SeTanxmdnen, rom am sakiTxis gadawyvetaze kompetenturi iqneba im kantonis sasamarTlo, sadac arbitraJs hqonda adgili. Ees gadawyvetileba sabolooa.1417 germanuli saarbitraJo kanonmdebloba (ZPO §1059) sasamarTloSi gasaCivrebis uflebas mxares mxolod maSin aniWebs, roca arbitraJi uars ambobs Tavis kompetenturobaze ganixilos dava, gansxxvavebiT Sveicaruli samarTlis zemoaRniSnuli regulirebisagan, romlis Tanaxmadac, sasamarTloSi gasaCivrebisaTavis mniSvneloba ar aqvs, arbitraJma Tavi kompetenturad cno, Tu - arakompetenturad.1418

2007 wlis 1 ianvridan ZalaSi Sevida cvlileba saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb Sveicariis kanonis 186-e muxlSi. cvlilebis Semdeg am muxlis pirveli abzaci ase JRers: „arbitraJi iRebs gadawyvetilebas sakuTari kompetenturobis Sesaxeb, miuxedavad imisa, ixilavs Tu ara sasamarTlo an arbitraJi imave saqmes imave mxareebs Soris da imave safuZvliT, garda im SemTxvevisa, rodesac mniSvnelovani safuZvlis arsebobis gamo ganxilvis SeCereba dasaSvebia” („Das Schiedsgericht entscheidet über seine Zuständigkeit ungeachtet einer bereits vor einem staatlichen Gericht oder einem anderen Schiedsgericht hängigen Klage über denselben Gegenstand zwischen denselben Parteien, es sei denn, dass, beachtenswerte Gründe ein Aussetzen des Verfahrens erfordern.“). 1419 cvlilebamde es norma sul erTi winadadebisagan Sedgeboda da

1414 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 96 1415 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 459 1416 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 569 1417 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 589 1418 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 211 1419 Müller, Christoph Neues aus der schweizerischen Gesetzgebung zur internationalen und nationalen Schiedsgerichtbarkeit ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international 2006 p 648

arbitraJis kompetenciis kompetenciis princips ganamtkicebda (the arbitral tribunal shall decide on it`s own jurisdiction).1420 saarbitraJo ganxilvis Seferxeba sasamarTlos an sxva arbitraJis mier imave saganze da imave safuZvliT davis ganxilvasac ki ar SeuZlia. es kanonmdeblobis liberalizaciis kidev erTi dasturia. miT umetes, rodesac saubaria arbitraJis mier sakuTari kompetenciis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebaze.

Sveicarul iuridiul literaturaSi miuTiTeben, rom sasamarTlos ufleba gadasinjos arbitraJis mier kompetenciis Taobaze miRebuli gadawyvetileba niSnavs, rom TviT termini `kompetenciis kompetencia” swori ar aris da ar asaxavs am institutis samarTlebriv Sinaarss. ufro sworad miiCneva vengeris mier SemoTavazebuli termini relatiuri kompetenciis kompetencia (relative Kompetenz-Kompetenz).1421 es mosazreba garkveulwilad hgavs germanul iuridiul literaturaSi gamoTqmul Sexedulebas arbitraJis mier kompetenciis sakiTxze miRebuli gad-awyvetilebis saboloobisa da savaldebulobis Sesaxeb, Tumca ver vity-viT, rom Sveicariis doqtrinasa da sasamarTlo praqtikaSi sakiTxi ger-maniis analogiurad wydeba.

safrangeTi

franguli samarTali ideebis erT-erTi mTavari mimwodebelia

Tanamedrove saerTaSoriso arbitraJis regulirebis TvalsazrisiT. tradiciebi da istoriuli ganviTareba aq sakmaod did rols TamaSobda da TamaSobs. igive SeiZleba iTqvas kompetenciis kompetenciis sakiTxis regulirebis TvalsazrisiT. ICC sarbitraJo praqtika jer kidev 1955 wlidan uWerda mxars kompetenciis kompetenciis princips.1422

franguli sasamarTlo SeiZleba CaiTvalos arbitraJisadmi yvelze liberalurad ganwyobil sasamarTlod. arbitraJis uflebas, gadawyvetos sakuTari kompetenciis sakiTxi, aq yevlaze metad sasamarTlo scems pativs. Aam uflebis pativiscemis garda verafers davarqmevT safarngeTis sakasacio sasamarTlos erT-erT gadawyvetilebas, romelic 2003 wels iqna miRebuli. mxareTa Soris ar-sebuli xelSekruleba Seicavda rogorc saarbitraJo SeTanxmebas, aseve - gansjadi sasamarTlos arCevas. pirveli instanciis sasamarTlom gadawyvetileba saarbitraJo SeTanxmebis sasargeblod miiRo da miuTiTa, rom gansjadobis arCevis Sesaxeb xelSekrulebis debuleba subsidiur xasiaTs atarebda saaarbitraJo SeTanxmebasTan mimarTebaSi. saapelacio sasamarTlom gadawyvita, rom saarbitraJo SeTanxmeba da gansjadi sasamarTlos arCevis Sesaxeb xelSekrulebis debulebebi ewinaaRmdegeba erTamenTs, ris gamoc arc erTi maTgani ar unda iqnes ga-moyenebuli, gansajadi sasamarTlo unda dadgindes kanoniT dadgenili wesiT mopasuxis sacxovrebeli adgilis mixedviT. safrangeTis sakasacio sasamarTlom gaauqma es gadawyvetileba da miuTiTa, rom saapelacio

1420 Liebscher, Christoph The Healthy Award, Challenge in international commercial arbitration, International Arbitration law library, Luwer Law International The Hague London New-York 2003 p 549 1421 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s 214 1422Schlabrendorff, Fabian von, Parallele Verfahren, Aufnahme von Dritten Verbindung von Verfahren:Erfahrungen aus der Praxis der ICC wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag s 56

sasamarTlo gadawyvetilebiT darRveuli iyo safrangeTis samoqalaqo saproceso kodeqsis 1458-e da 1466-e muxlebi da aseve principi, rom arbitraJs aqvs ufleba TviTon miiRos gadawyvetileba sakuTari kompetenciis Sesaxeb.1423

frangul samarTalSi erTmaneTisagan ganasxvaveben kompetenciis kompetenciis principis pozitiur da negatiur aspeqtebs. pozitiur aspeqtad moiazreba samoqalaqo saproceso kodeqsis 1466-e muxli, romlis Tanaxmadac, arbitraJs TviTonve aqvs ufleba erT-erTi mxaris moTxovniT gadawyvitos sakuTari kompetenciis sakiTxi. Aam principis negatiuri aspeqti gulisxmobs sasamarTlos iurisdiqciis gamoricxvas arbitraJis kompetenciasTan dakavSirebiT sanam TviTon arbitraJs ar miuRia gadawyvetileba (samoqalaqo saproceso kodeqsis 1458-e muxli). es muxlebi gamoiyeneba rogorc Sida, aseve - saerTaSoriso arbitraJis mimarTac.1424

marTalia, franguli saarbitraJo kanonmdebloba saerTaSoriso arbitraJTan mimarTebaSi (Sida arbitraJebisagan gansxvavebiT) ar Seicavs kompetenciis kompetenciis principis pirdapir regulirebas, magram es principi, iseve rogorc saarbitraJo SeTaxmebis avtonomiuroba, franguli sasamarTlo praqtikis mier saerTaSoriso kerZo arbitraJis erT-erT fundamentur principad aris aRiarebuli.1425 franguli saarbitraJo kanonmdebloba arbitraJs aZlevs uflebas sakuTari kompetenturobis Sesaxeb gadawyvetileba gamoitanos rogroc winaswari, Sualeduri gadawyvetilebis formiT, aseve - saboloo gadawyvetilebasTan erTad.1426

ICC reglamentis Tanaxmad, Tu mopasuxe ar agzavnis Sesagebels, romelic gaTvalisiwinebulia amave reglamentis me-5 muxliT an erT-erTi mxare wamoayenebs erT an ramdenime pretenzias saarbitraJo SeTanxmebis arsebobis, namdvilobis an moculobis Sesaxeb, arbitraJs SeuZlia aseTi pretenziis dasabuTebulobisa da dasaSvebobis garkvevis gareSe miiRos da ganixilos saqme, Tu is saarbitraJo SeTanxmebis arse-bobas SesaZleblad CaTvlis. kompetenciis Sesaxeb sakiTxs wyvets saarbitraJoO Semadgenloba, xolo Tu arbitraJi ver midis erTian das-kvnamde, mxareebi gafrTxildebian, rom saqme warmoebaSi ar miiReba. mocemul SemTxvevaSi mxareebi inarCuneben uflebas mimarTon kompe-tentur sasamarTlos imis gadasawyvetad, arian Tu ara isini dakavSire-buli savaldebulo saarbitraJo SeTanxmebiT (muxli 6.2). inglisi

arbitraJis Sesaxeb inglisis 1996 wlis kanonis 30-e muxlis Tanaxmad, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan, arbitraJs ufleba aqvs TviTon gadawyvitos sakuTari kompetenturobis sakiTxi: a) arsebobs Tu ara iuridiulad namdvili saarbitraJo SeTanxmeba; Bb) saTanadod aris Tu ara formirebuli arbitrTa Semadgenloba; g) romeli davis

1423 ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international 2004 p 801-802 1424 ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international 2004 p 802-803 1425Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 32 1426Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 32

gadawyveta SeuZlia arbitraJs saarbitraJo SeTanxmebis Sesabamisad.1427 Aamgvarad, inglisuri samarTlis mixedviT, TviT kompetenciis principi SeiZleba iqces mxareTa SeTanxmebis sagnad. Ees ar aris imperatiuli norma, aramed dispoziciuri, romelic Tavisuflad SeiZleba Seicavlos mxareTa SeTanxmebiT.

inglisuri saarbitraJo kanonmdeblobis Tanaxmad, kompetenciis kompetenciis principi dispoziciuria da ara imperatiuli. kerZod, rogorc inglisur iuridiul literaturaSi aRniSaven, am principis sa-marTlebrivi Sinaarsi modeluri kanonisagan gansxvavebiT Camoyalibda. kanoni aseve iTvaliswinebs arbitraJis mier sakuTar kompetenciasTan dakavSirebuli gadawyvetilebis gasaCivrebisa da misi gauqmebis SesaZ-leblobas.1428

kompetenciis ararsebobis Sesaxeb pretenziis gancxadeba dauyovnebliv unda moxdes. amave dros, mxaris mier arbitris daniSvna ar arTmevs mas uflebas eWvis qveS daayenos arbitraJis mier davis ganxilvisa da gadawyvetis uflebamosileba. arbitraJs SeuZlia mxaris mier kompetenciasTan dakavSirebiT dagvianebiT wamoyenebuli pretenzia dasaSvebad cnos da ganixilos, Tu dagvianebis mizezs sapatiod CaTvl-is.1429

inglisur iuridiul literaturaSi modeluri kanonisagan gansxvavebul regulirebad miiCneva isic, rom saarbitraJo kanonmdebloba ar icnobs kompetenciasTan dakavSirebuli sakiTxis e.w `winaswari gadawyvetilebiT~ (preliminary reference.) regulirebas. Kkompetenciis Sesaxeb arbitrebis gadawyvetileba aris Cveulebrivi gadawyvetileba nebismieri miznebisaTvis da masze Cveulebriv vrceldeba kanonis is normebi, romelic Seexeba saarbitraJo gadawyvetilebis gasaCivrebas, mis gauqmebasa da a.S1430

arsebobs mosazreba, rom mxare, romelic sakuTari surviliT ar monawileobs saarbitraJo ganxilvaSi, uflebamosilia ganxilvis mimdinareobisas mimarTos sasamarTlos, raTa am ukanasknelma miiRos gadawyvetileba arbitraJis kompetenturobis Sesaxeb. Aam mxares aseve aqvs ufleba moiTxovos saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmeba arbitraJis kompetenciis ararsebobis safuZvliT.1431

kompetenciis Sesaxeb arbitraJis gadawyvetilebis savaldebulobis interpretacia sxvadasxva saxelmwifos sasamarTlos mier sxvadasxvagvarad xdeba. 1999 wels erT-erTma inglisurma sasamarTlom gadawyvita, rom arbitris mier miRebuli gadawyvetileba sakuTari kompetenciis Sesaxeb sabolooa TviT arbitraJisaTvis, anu arbitraJs ar aqvs ufleba kvlav daubrundes sakuTari kompetenciis sakiTxis ganxil-vas.1432Mrogorc Cans, am gadawyvetilebis savaldebulobaSi inglisSi ar gulisxmoben arbitraJis mier miRebuli dadgenilebis sasamarTlosaTvis

1427 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong 2002 p 147 1428 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 83 1429 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p. 85. 1430 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p. 87. 1431 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong 2002 p 1450 1432 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong 2002 p 170

savaldebulobas. sasamarTlos nebismier SemTxvevaSi unarCundeba ufle-bamosileba gaauqmos arbitraJis gadawyvetileba.

arbitraJis kompetenciis sakiTxze mxarem DSeiZleba pirdapir sasamarTlosac mimarTos. sasamarTlo mxolod garkveuli pirobebis arsebobisas ganixilavs am Suamdgomlobas: unda arsebobdes danarCeni mxareebis werilobiTi Tanxmoba an arbitraJma TviTon unda darTos mxares amis neba. amave dros, sasamarTlom unda CaTvalos, rom mis mier am sakiTxis ganxilva mniSvnelovnad dazogavs xarjebs, rom Suamdgom-loba dayovnebis gareSe iqna wardgenili da arsebobs mniSvnelovani safuZveli, ris gamoc es sakiTxi sasamarTlom unda gadawyvitos. sasam-arTlosaTvis mimarTva daiSveba mxolod am pirobebis arsebobisas. miRe-buli sasamarTlo gadawyvetilebis apelacia daiSveba mxolod maSin, rodesac saqme exeba gansakuTrebuli samarTlebrivi mniSvnelobis sakiTxs an arsebobs sxva raime mizezi, ris gamoc saqme unda iqnes gan-xiluli saapelacio sasamarTlos mier.1433 sasamarTlos mier kompetenciis sakiTxis saboloo gadawyvetamde arbitraJs SeuZlia SeaCeros saarbitraJo ganxilva. arbitraJi aCerebs ganxilvas Tu mxareebi amaze SeTanxmdebian.1434 amerikis SeerTebuli Statebi

aSS-s federaluri saarbitraJo aqtidan gamomdinare aSS-Si Tvlian, rom sasamarTlos yovelTvis aqvs ufleba Seamowmos arbitraJis kompetenturobis sakiTxi. MaSS-s uzenaesi sasamarTlo miiCnevs, rom arbitraJs mxolod maSin aqvs ufleba imsjelos sakuTari kompetenciis Sesaxeb, Tu saxezea aSkara da utyuari mtkicebuleba, rom mxareebma arbitraJi aRWurves kompetenciis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis uf-lebamosilebiT (if there is “clear and unmistakable” evidence that the parties have conferred that power by agreement).1435 literaturaSi arsebobs mosazreba, rom zemoaRniSnuli mxolod Sida arbitraJebisaTvis aris ZalaSi, xolo rac Seexeba saerTaSoriso arbitraJs, aq orives, sasamarTlosac da arbitre-bsac, unda hqondeT uflebamosileba miiRon gadawyvetileba arbitraJis iurisdiqciis arsebobis Sesaxeb. sainteresoa, rom sasamarTlos uflebamosilebaze saubrisas uTiTeben federaluri saarbitraJo aqtis muxlebze (206-e da 208-e), xolo arbitraJis uflebamosilebasTan dakavSirebiT aSS-s federalur kanonmdeblobaSi konkretuli sakanon-mdeblo normis povna Znelia. amitom literaturaSi am uflebamosilebis samarTlebriv safuZvlad miiCneven saerTaSoriso praqtikasa da Cveulebebs (international practise and usage, . . . and the rules of every international arbitration institution).1436 saarbitraJo samarTlis ZiriTad principebze msjel-obisas aSS-s iuridiul literaturaSi erT-erT mniSvnelovan principad asaxeleben arbitraJis uflebamosilebas TviTonve gadawyvitos sakuTari uflebamosilebis sakiTxi. anu kompetenciis kompetenciis

1433 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 88 1434 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 86 1435 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 40-41 1436 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 259

princips.1437 sasamarTlos gadawyvetileba arbitraJis iurisdiqciis Sesaxeb eqvemdebareba saapelacio wesiT gasaCivrebas.1438

aSS-is doqtrina da sasamarTlo praqtika sainteresod akavSirebs erTmaneTTan saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiurobisa da kompetenciis kompetenciis principebs. mxaris pretenzia ZiriTadi xelSekrulebis namdvilobisa da misi Sesrulebis Sesaxeb ar unda iqnes gagebuli rogorc pretenzia saarbitraJo SeTanxmebis namdvilobisa da misi Sesrulebis Sesaxeb (saarbitraJo SeTanxmebis avtonomiuroba g.c). ZiriTadi xelSekrulebis namdvilobis da a.S sakiTxebi SeiZleba gada-wydes arbitrebis mier, magram mxares SeuZlia ganacxados, rom ZiriTadi xelSekruleba saerTod ar arsebobs, is ar dadebula da, Sesabamisad, ar arsebobs da ar dadebula arc saarbitraJo SeTanxmeba. Ees ukve ganixileba, rogorc pirdapiri `Seteva~ saarbitraJo SeTanxmebaze. am SemTxvevaSi jer es sakiTxi unda gadawydes (If so ``the court must first resolve that dispute”), Ee.i dava saarbitraJo SeTanxmebis arsebobisa da misi namdvilobis Sesaxeb.1439

§6 uzrunvelyofis iZulebiTi zomebi

saarbitraJo ganxilvaSi sasamarTlos Carevis kidev erTi SemTxveva ukavSirdeba uzrunvelyofis zomebis miRebas. modeluri kanonis 17-e muxli saarbitraJo Semadgenlobas aniWebs uflebas mosTxovos mxares uzrunvelyofis im zomebis miReba, romlis gamoyenebasac is saWirod miiCnevs. garda amisa, arbitraJs SeuZlia mosTxovos mxares aseT zomebTan dakavSirebiT saTanado uzrunvelyofis wardgena. arbitraJTan erTad kanoni uzrunvelyofis zomebis miRebis uflebas aniWebs sasamarTlos Tu mxare amas moiTxovs. sasamarTlos ufleba aqvs miiRos aseTi zomebi, rogorc saarbitraJo ganxilvis dawyebamde, aseve - am gan-xilvis dawyebis Semdeg. saarbitraJo ganxilvisas an manamde mxaris mier uzrunvelyofis zomebis miRebis moTxovniT sasamarTlosaTvis mimarTva da sasamarTlos mier aseTi zomebis miReba ar aris SeuTavsebeli saarbitraJo SeTanxmebasTan.

UNCITRAL 1976 reglamentis 26-e muxlis Tanaxmad, uzrunvelyofis zomebis miRebis moTxovniT sasamarTlosaTvis mimarTva ar SeiZleba ganimartos, rogorc saarbitraJo SeTanxmebasTan SeuTavsebloba an saa-rbitraJo SeTanxmebis darRveva.1440M

unda aRiniSnos, rom uzrunvelyofis zomebis aRmniSvneli erTiani terminologia ar arsebobs. magaliTad, Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis 183-e muxlis erT-erT inglisur TargmanSi gamoyenebulia

1437 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 20-21 1438 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 259 1439 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 42 1440 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 29

terminebi precautionary or conservatory measures1441, amave muxlis inglisuri Targmanis sxva versia uzrunvelyofis zomebs moixseniebs, rogorc provisional or conservatory measures Y(germanul teqstSia vorsorgliche oder sichernde Maßnahmen).1442 Interim Award – Preliminary Award - bergers ganmartebuli aqvs, rogorc arbitraJis gadawyvetileba, romelic saqmeze saboloo ar aris.1443 yvela avtori Taviseburad moixseniebs am instituts, rac imazea damokidebuli, rogorc iuristi, ^sakuTar Tavs romel samarTlebriv sistemas miakuTvnebs.

saarbitraJo ganxilvisas uzrunvelyofis zomebis Sinaarsi SezRuduli ar aris mxolod saarbitraJo ganxilvis adgilis saproceso samarTlisaTvis cnobili saSualebebiT. Aam dros uzrunvelyofis zomebi morgebuli SeiZleba iyos saqmis garemoebebze, imis gaTvaliswinebiT, rom mas savaldebulo Zala aqvs mxolod konkretuli saarbitraJo ganxilvis mxareebisaTvis da am saarbitraJo ganxilvis (davis) sagnisaTvis..1444

uzrunvelyofis zomebi SeiZleba miRebuli iqnas ex parte, e.i meore mxaris winaswar mosmenis gareSe, Tu TviT am zomis dauyovnebliv miRebis interesi arsebobs. yvela sxva SemTxvevaSi mxaris ufleba mousminon mis mier warmodgenil argumentebs, garantirebuli unda iyos. is aris Sansi, rom meore mxare am zomebis miRebamde SeewinaaRmdegos Suamdgomlobas uzrunvelyofis zomebis miRebis Sesaxeb.1445

erT-erTi gavrcelebuli Sexedulebis Tanaxmad, aqvs Tu ara arbitraJs ufleba miiRos uzrunvelyofis iZulebiTi zomebi, unda gadawydes lex arbitri mixedviT. Aamave dros, gansxvavebuli kvalifikaciis sagani SeiZleba gaxdes uzrunvelyofis konkretuli zomis miRebis sakiTxi. is SeiZleba daeqvemdebaros im saproceso samarTals, romelsac arbitraJi iyenebs an lex causae-s, rac imazea damokidebuli, uzrunvelyofis mocemuli zoma saprocesosamarTlebrivi bunebis mqonea, Tu materialuri samarTlidan gamomdinareobs.1446 saintereso mosazrebaa, magram bundovania, ra SeiZleba CaiTvalos materialursamarTlebrivi uzrunvelyofis zomad. Yyovel SemTxvevaSi, qarTuli samarTali uzrunvelyofis zomebis gamoyenebis dros nebismier SemTxvevaSi saproceso normebiT operirebs materialuri samarTlisaTvis cnobili moTxovnis uzrunvelyofis saSualebebi, albaT, ver gamodgeba.

uzrunvelyofis iZulebiTi zomebis miRebisaTvis aucilebelia Semdegi winapirobebis arseboba: 1. arbitraJs unda hqondes uzurunvelyofis zomebis miRebis uflebamosileba (e.i unda arsebobdes saarbitraJo SeTanxmeba da ar unda arsebobdes mxareTa specialuri SeTanxmeba, romelic gamoricxavs arbitraJis mier uzrunvelyofis

1441 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 427 1442 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 105 1443 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 165 1444 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 416 1445 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 422 1446 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international Schulthess 2004 p 70

zomebis miRebas. Gg.c); 2. realuri mtkicebulebis arseboba safrTxesTan dakavSirebiT, romelic aunazRaurebeli zianis miyenebiT emuqreba mxa-res da risi kompensirebac mogvianebiT miRebuli saarbitraJo gadawyvet-ilebiT SeuZlebeli iqneba; 3.. mxares, romelic iTxovs uzurunvelyofis zomebis miRebas, unda hqondes warmatebis safuZvaliani Sansi (reasonable chance of success on the merits); 4. Tu arbitraJi moiTxovs, mxarem unda waradginos saTanado uzrunvelyofa (aq igulisxmeba uzrunvelyofis uzrunvelyofa g.c). 1447

arbitraJis mier miRebuli uzrunvelyofis zomebis aRsrulebis dros niu-iorkis konvencia ar gamoiyeneba. amave dros. arbitraJi uflebamosilia gaauqmos mis mierve miRebuli uzrunvelyofis zomebi, Tu am zomebis miRebis safuZvlad arsebuli garemoebebi arsebiTad Seicvala.1448

konvenciebi

saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvenciis Tanaxmad, sasamarTlosaTvis uzrunvelyofis zomebis miRebis moTxovniT mimarTva ar ewinaaRmdegeba saarbitraJo SeTanxmebas da ar gulisxmobs, rom dava arsebiTadac sasamarTlom unda gadawyvitos.1449

saintresoa, uzrunvelyofis zomebisadmi vaSingtonis konvenciisa da ICSID arbitraJis damokidebuleba. rogorc literaturaSi miuTiTeben, konvenciidan aSkarad gamomdinareobs, rom ICSID arbitraJs ar SeuZlia mxareTaTvis savaldebulo uzrunvelyofis zomebis miReba. arbitraJs ufleba aqvs mxolod rekomendacia misces mxareebs. mis mier gacemul rekomendacias ar aqvs savaldebulo iuridiuli Zala (the Convention can therefore only have moral force). MsaarbitraJo ganxilvis mxare saxelmwifoebi eridebian am zomebis, anu arbitraJis rekomendaciebis gauTvaliswineblobas, vinaidan es SeiZleba uaryofiTad aisaxos am saxe-lmwifosa da msoflio banks Soris urTierTobebze. 1450 albaT, es gansakuTrebiT im saxelmwifoebs exeba, romlebic sargebloben msoflio bankis mier ganxorcielebuli proeqtebiTa da damokidebulni arian saerTaSoriso safinanso institutebze.

ICSID arbitraJis arbitrebi, rogorc wesi, eridebian uzrunvelyofis zomebis gamoyenebas.1451 Ees gasagebicaa, am zomebs savaldebulo iuridiuli Zala ar aqvs, Sesabamisad, mxaris mier misma Seusruleblobam SeiZleba Sedegi ar gamoiRos da fuWad daZabos situacia rogorc mxareebs - aseve erT-erT mxaresa da arbitraJs Soris.

1447 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international Schulthess 2004 p 71 1448 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 424 1449 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 404 1450 Lew, Julian D.M. ICSID arbitration: Special features and recent developments, wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 p 272 1451 Lew, Julian D.M. ICSID arbitration: Special features and recent developments, wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 p 275

inteleqtualuri sakuTrebis msoflio organizaciis arbitraJi kerZo dawesebuleba ar aris, Tumca misi reglamentis uzrunvelyofis zomebTan dakavSirebuli normebi mainc imsaxureben yuradRebas. uzrunvelyofis saxiT arbitraJs SeuZlia sagnis Senaxva mesame pirs mi-andos an moiTxovos malfuWebadi produqciis saswrafo realizacia. aseve didi yuradReba eTmoba arbitraJis mier informaciis konfidencia-lurobis uzrunvelyofas. specialuri konsultantebi adgenen, ra informacia SeiZleba CaiTvalos konfidencialurad, ra pirobebis arse-bobisas da visTvis SeiZleba am konfidencialuri monacemebis gaxsna. arbitraJs aseve aqvs ufleba specialuri konsultanti eqspertad daniSnos, romelmac arbitraJs unda miawodos Tavisi mosazreba specialur sakiTxebTan dakavSirebiT.1452 ruseTi da postsocialisturi saxelmwifoebi

modeluri kanonis debulebebi gaziarebuli iqna saxelmwifoTa

umravlesobis mier, Tumca, ama Tu im saxelmwifoSi arsebuli sakanonmdeblo Tu sasamarTlo praqtikis tradiciebi sakmaod saintereso interpretacias aZleven am normebs. magaliTad, ruseTis federaciaSi axali saarbitraJo saproceso kodeqsis miRebamde ver xdeboda sarCelis uzrunvelyofasTan dakavSirebiT saerTaSoriso kome-rciuli arbitraJis Sesaxeb kanonis me-9 muxlis gamoyeneba. rogorc saarbitraJo, aseve saerTo iurisdiqciis sasamarTloebi im mizeziT, rom Sesabamisi normebi ar iyo samoqalaqo saproceso da saarbitraJo saproceso kodeqsebSi, uars ambobdnen uzrunvelyofis zomebis miRebaze. dRes moqmedi saarbitraJo saproceso kodeqsis 90-e muxlis me-3 nawiliT uzrunvelyofis zomebi SeiZleba miRebuli iqnes saxelmwifo saarbitraJo sasamarTlos mier saarbitraJo ganxilvis monawilis SuamdgomlobiT, TviT saarbitraJo sasamarTlos, movalis sacxovrebeli adgilis, adgilsamyofelisa an movalis qonebis adgilsamyofelis mixedviT.~1453

sruliad sxva problema warmoaCina estoneTis sasamarTlo praqtikam. talinis saolqo sasamarTlom, romelmac ganixila movalis Sesabamisi sarCeli, gaauqma saqalaqo sasamarTlos gadawyvetileba sabanko angariSis blokirebis saxiT sarCelis uzrunvelyofis Sesaxeb. saolqo sasamarTlom Tavisi gadawyvetileba daafuZna mosazrebas, romlis Tanaxmadac, saarbitraJoO SeTanxmebis arsebobisas sasamarTlos ar aqvs ufleba gamoitanos gadawyvetileba sarCelis uzrunvelyofis Sesaxeb. Ees gadawyvetileba aSkarad ewinaaRmdegeba msoflio iuridiul literaturasa da praqtikaSi gabatonebul mosazrebas, romlis Tanaxmadac, saarbitraJo SeTanxmeba ar abrkolebs saxelmwifo sasamarTloSi sarCelis uzrunvelyofis Sesaxeb gancxadebis wardgenas. aseTsave mowesrigebas iTvaliswinebs modeluri kanonic.1454 SvedeTi

1452 Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 32 1453 Костин А.А Типовой закон ЮНСИТРАЛ и российский закон о международном коммерческом арбитраже с 91 ~Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража~ Москва 2002 1454 ~Бейкер и Макензи~ Международный Коммерческий Арбитраж Москва 2001 с 395

SvedeTis kanonmdebloba gamoirCeva yvela mniSvnelovani sakiTxis detaluri mowesrigebiT. Aam mxriv gamonakliss arc uzrunvelyofis zomebi warmoadgens. SvedeTSi saarbitraJo ganxilvis mxares SeuZlia moiTxovos uzrunvelyofis zomebis miReba miuxedavad imisa, sad aris saarbitraJo ganxilvis adgili. samoqalaqo saproceso kodeqsis (code of Judicial procedure) Tanaxmad, ucxour arbitraJTan dakavSirebuli Suam-dgomloba uzrunvelyofis zomebis Sesaxeb uTanabrdeba SvedeTSi gamar-Tuli saarbitraJo ganxilvisaTvis uzurunvelyofis zomebis Sesaxeb Su-amdgomlobas.1455 saarbitraJo ganxilvis mimdinareobisas sasamarTlos ufleba aqvs saarbitraJo SeTanxmebis miuxedavad miiRos uzrunvelyofis Sesabamisi zomebi (security measures).1456 SvedeTSi Tvlian, rom am dros sasa-marTlos uzrunvelyofis saxiT SeiZleba moeTxovos ara mxolod samoqalaqo saproceso kodeqsiT (code of Judicial procedure) dadgenili Roni-sZiebebis ganxorcieleba.1457

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 25-e muxlis Tanaxmad, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan, maSin arbitraJs SeuZlia erT-erTi mxaris moTxovniT meore mxares daakisros uzrunvelyofis Sesabamisi RonisZiebebis miReba (Sesruleba). arbitrebs aseve aqvT ufleba, mxares, romelic iTxovs uzrunvelyofis zomebis miRebas, mosTxovon im zianis Sesabamisi uzrunvelyofa, romelic am uzru-nvelyofis Sedegad SeiZleba miadges meore mxares (uzrunvelyofis uzrunvelyofa).1458

sasamarTlom, romelic ixilavs cnobisa da aRsrulebis sakiTxs, aseve unda gadawyvitos saarbitraJo ganxilvis dros miRebuli uzrunvelyofis zomebis sakiTxi.1459 germania

arbitraJs ar aqvs ufleba ganaxorcielos e.w. `suverenuli

sasamarTlo moqmedebebi.~1460 germanul saarbitraJo reformamde uzrunvelyofis zomebis miReba mxolod sasamarTlos eqskluziur uflebamosilebas ganekuTvneboda, reformis Semdeg (ZPO §1041 abs 2) maTi (einstweilige Verfügung, Arresst) gamoyeneba arbitraJsac SeuZlia.1461 mxareebs SeuZliaT saarbitraJo SeTanxmebaSi an am SeTanxmebis Semdeg dadebul specialur SeTanxebaSi Caweron, rom: 1. uzrunvelyofis zomebis miReba mxolod arbitraJs SeuZlia; 2. amis gakeTeba mxolod sasamarTlos

1455 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 94 1456 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 88 1457 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 93 1458 1458 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 194 1459 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 353 1460 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 114 1461 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 55

SeuZlia; 3. daiSveba uzrunvelyofis rogorc sasamarTlo, aseve - saarbitraJo zomebi.1462

rogorc ukve aRiniSna, germanuli kanonmdebloba mxares aZlevs uflebas, uzrunvelyofis zomebis miReba moiTxovos rogorc sasamarTloSi, aseve arbitraJSi. mxaris gadasawyvetia, konkretul SemTxvevaSi romel saSualebas airCevs da romels miiCnevs misTvis ufro efeqtianad.1463 Sutce moswrebulad SeniSnavs, rom arbitraJis mier uzrunvelyofis zomebis mowinaaRmdegeTa mier am Temaze dawerili naSromebi, monografiebi da daculi disertaciebi, kirxmanis cnobili gamonaTqvami rom gamoviyenoT, kanonmdebelma makulaturad aqcia.1464

uzrunvelyofis zomebis Sesaxeb arbitraJis gadawyvetileba miiReba ara saarbitraJo gadawyetilebis (Schiedsspruch), aramed dadgenilebis (Beschluss) formiT. aseTi daskvna gamomdinareoebs kanonis sistemuri ganmartebidan. (. . . erfolgt nicht durch Schiedsspruch, sondern durch Beschluss. Das ergibt sich aus der sistematik des Gesetzes).1465

rogorc germaneli praqtikosebi da mecnieri iuristebi aRniSnaven, mxareebi uzrunvelyofis zomebis sasamarTlos mier miRebul zomebs aniWeben upiratesobas. arbitraJis saqmianoba am mimarTulebiT ufro Senelebulad da nakleb moqnilad iTvleba.1466 arbitraJis aseTi dadgeni-leba aRsasruleblad mainc sasamarTlos mier unda iqnes miqceuli.1467 literaturasa da praqtikaSi gavrcelebuli Sexedulebis Tanaxmad, sasamarTlom am dros unda Seamowmos: 1. saarbitraJo SeTanxmebis namdviloba; 2. uzrunvelyofis zomebis miRebis safuZveli; 3. arbitraJis gadawyvetilebis Sesabamisoba sajaro wesrigTan; 4. zomebis miRebis aucilebloba da adeqvaturoba.1468 gamodis, rom sasamarTlom Tavidan unda Seamowmos uzrunvelyofis zomebis miRebis samarTlebrivi safuZvlebi, rac arbitraJis mier miRebuli dadgenilebis praqtikul Ri-rebulebas seriozuli eWvis qveS ayenebs. rCeba STabeWdileba, rom am zomebis miRebis uflebamosilebis miniWeba arbitrebisaTvis formalur deklaracias ufro warmoadgens, vidre - realurad gamosayenebel normas. Tumca, am SesaZleblobis ignorireba im safuZvliT, rom mxareebi mas iSviaTad mimarTaven, gamarTlebulad mainc ver CaiTvleba.

sasamarTlos SeuZlia Secvalos an gaauqmos uzrunvelyofis RonisZieba, Tu mxaris gancxadeba da Sesabamisi safuZveli arsebobs. arbitraJsac SeuZlia Tavisi (da ara sasamarTlo) uzrunvelyofis zomebis Secvla an gauqmeba. Tumca, am dros sasamarTlosagan Sesabamisi

1462 1462 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 126 1463 Krimpenfort Mark Tell Vorläufige und sichernde Maßnahmen im schiedsrichterlichen Verfahren Tectum Verlag Marburg 2001 s189 1464 Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s237 1465 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 126 1466 Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s226 1467 Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s239 1468 Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s 244

egzekvaturis miReba aseve aucilebelia, rac kidev ufro arTulebs saqmes. germanul literaturaSi aseTi mowesrigeba dadebiTad ar aris Sefasebuli.1469 Sveicaria

SveicariaSi arbitraJi uflebamosilia miiRos uzrunvelyofis iZulebiTi zomebi. mxareTa kerZo avtonomias am SemTxvevaSi gadamwyveti mniSvneloba eniWeba. mxareebs ufleba aqvT arbitraJis es ufleba TavianTi SeTanxmebiT saerTod gaauqmon an SezRudon.1470

Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis kanonis 183-e muxlis Tanaxmad, mxaris gancxadebiT sasamarTlom SeiZleba miiRos iZulebiTi, an damcavi zomebi (precautionary or conservatory measures). Tu mxare arbitraJis gadawyvetilebas am zomebis miRebasTan dakavSirebiT nebayoflobiT ar asrulebs, arbitraJs SeuZlia daxmarebisaTvis mimarTos kompetentur sasamarTlos. es ukanaskneli iyenebs sakuTar samarTals.1471

Sveicaruli samarTali ar awesrigebs arbitraJis mier uzrunvelyofis zomebis Sesaxeb miRebuli gadawyvetilebis aRsrulebis sakiTxs. arbitraJs SeuZlia moiTxovos iZulebiTi aRsrulebisaTvis sasamarTlos daxmareba. amave dros, sasamarTlos SerCeva SeiZleba moxdes im mxaris sacxovrebeli adgilis mixedviT, romlis winaaRmdegac aris miRebuli uzruvelyofis zomebi. an im qonebis (magaliTad saqonlis) adgilsamyofelis mixedviT, romlis mimarTac aseTi zoma ga-moiyeneba. Sveicariis sasamarTloSi uzrunvelyofis zomebis aRsrulebis moTxovnis wardgena daiSveba mxolod im saarbitraJo ganxilvis dros, romlis adgilic SveicariaSia.1472

Sveicarul iuridiul literaturaSi aRniSnaven, rom uzrunvelyofis zomebis Sesaxeb arbitraJis gadawyvetileba (Massnahmeentschied) ar aris arc saarbitraJo gadawyvetileba da arc nawilobrivi, Sualeduri an winaswari gadawyvetileba (weder ein Schiedsspruch in der Sache, noch ein Teil- Zwischen- oder Vorentschied). is ar wyvets saqmes arsebiTad da sabolood da SveicariaSi ar iTvleba saarbitraJo gadawyvetilebad aqedan gamomdinare SedegebiT (magaliTad, aRsrulebis TvalsazrisiT).1473

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis 26-e muxlis Tanaxmad, erT-erTi mxaris moTxovniT arbitraJs ufleba aqvs miiRos uzrunvelyofis zomebi, romelsac is mizanSewonilad da saTanadod miiCnevs. uzurnvlyofis zomebis Sesaxeb gadawyvetileba miiReba Interim award

1469 Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s 246 1470 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s399 1471 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 427 1472 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 107 1473 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern 2005 s. 77

formiT. arbitraJs SeiZleba mieniWos dacvis saTanado zomebis miRebis ufleba (The arbitral tribunal shall be entitled to order the provision of appropriate security). amave dros mxaris mier uzrunvelyofis zomebis miRebis moTxovniT sasamarTlosaTvis mimarTva ar ganixileba, rogorc saarbitraJo SeTanx-mebis sawinaaRmdego an saarbitraJo SeTanxmebaze uaris Tqma. arbitraJs ufleba aqvs gaanawilos uzrunvelyofis zomebis miRebasTan dakavSirebuli xarjebi Interim award formiT an saboloo saarbitraJo gadawyvetilebiT.1474 rogorc am muxlis komentarSi miuTiTeben, Sveicaruli saarbitraJo reglamentis mixedviT arbitraJs ufleba aqvs miTxovos im zianis anazRaurebis uzrunvelyofa, romelic SeiZleba miadges mxares, romlis sawinaaRmdegodac aris es zomebis mimarTuli. cxadia, uzrunvelyofa unda waradginos im pirma, romelic iTxovs uzrunvelyofis zomebis miRebas.1475

uzrunvelyofis zomebis paraleluri miRebis Tavidan acilebis mizniT, arbitraJebi da sasamarTloebi mxareebs ganumartaven xolme, rom maT ar aqvT imave sagansa da imave safuZvliT sxva sasamarTlosa an arbitraJSi gancxadebis wardgenis ufleba. Tu uzrunvelyofis zomebis miRebis moTxovna ar dakmayofildeba, imave sagansa da imave safuZvliT sxva sasamarTloSi an arbitraJSi gancxadebis wardgena aRar daiSveba. amave dros, arbitraJis mier uzrunvelyofis zomebis miRebis Sesaxeb gadawyvetileba ar SeiZleba CaiTvalos saboloo gadawyvetilebad da, Sesabamisad, is ar eqvemdebareba gauqmebas Sveicariis saerTaSoriso ker-Zo samarTlis Sesaxeb kanonis 190-e da 191-e muxlebis mixedviT. rac Seexeba sasamarTlos gadawyvetilebas arbitraJis mier miRebuli uzrunvelyofis zomebis aRsrulebis Sesaxeb, misi sasamarTloSi gasaCivreba dasaSvebia.1476

Sveicarul sasamarTloebs uzrunvelyofis zomebis miRebis ufleba miniWebuli aqvT ara mxolod saarbitraJo, aramed sasamarTlo procesis mimdinareobis drosac. saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanonis me-10 muxlis Tanaxmad (romelic Seesabameba luganos konvenciis 24-e muxls), Sveicariis sasamarTloebs SeuZliaT miiRon uzrunvelyofis zomebi maSinac, roca am sasamarTloebs ar gaaCniaT saerTaSoriso kompetenturoba. Ee.i roca dava arsebiTad ar SeiZleba ganxiluli iqnas Sveicariis sasamarTlos mier. am davis saganTan dakavSirebiT uzrunve-lyofis zomebis miReba sasamarTlos mainc SeuZlia.1477 inglisi

arbitraJis Sesaxeb inglisis 1996 wlis kanonis 39-e muxlis Tanaxmad, uzrunvelyofis zomebis miRebis ufleba arbitraJs aqvs mxolod maSin, roca mxareebma aRWurves arbitrebi aseTi uflebamosilebiT aSkarad gamoxatuli formiT. rogorc litertauraSi miuTiTeben, kanonproeqtis Tavdapirvel variantSi savaldebulo ar iyo 1474 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 229 1475 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 237 1476 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international Schulthess 2004 p 86 1477 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international Schulthess 2004 p 85

mxareTa SeTanxmebis arseboba, Tumca, es moTxovna mainc iqna gaTvali-swinebuli.1478

iseve, rogorc saerTaSoriso arbitraJis tradiciis mqone sxva saxelmwifoebSi, inglisSic sasamarTloebi maqsimalurad eridebian arbitraJis saqmianobaSi iniciativis gamoCenas. umniSvnelo Carevebs adgili aqvs maSin, roca sasamarTlo mxaris SuamdgomlobiT agrZelebs saproceso vadebs an gamoaqvs gadawyvetileba uzrunvelyofis zomebis Sesaxeb. 1479

2005 wels inglisis saapelacio sasamarTlom miiRo mniSvnelovani gadawyvetileba, romlis Tanaxmadac, sasamarTlos ufleba aqvs miiRos uzurnvelyofis zomebi saarbitraJo ganxilvis dawyebamde. sasamarTlos miTiTebiT, rodesac aseTi zomebis miReba aucilebelia qonebis gadasarCenad da a.S, maSin zomebis miRebaze uari ar unda iTqvas. sasamarTloebis funqcia mdgomareobs saarbitraJo ganxilvis xelSewyo-baSi da ara arbitraJis uflebamosilebis uzurpaciaSi.1480

amerikis SeerTebuli Statebi

aSS-is federaluri saarbitraJo kanonmdebloba ar Seicavs specialur regulirebebs arbitraJis mier uzrunvelyofis zomebis (interim measures) miRebasTan dakavSirebiT. aSS-is sasamarTloebi, rogorc wesi, asruleben arbitraJis aseT gadawyvetilebebs. amerikis saarbitraJo asociaciam specialuri saarbitraJo wesebic ki SeimuSava, romlis mixedviT, am zomebis miReba arbitrTa Semadgenlobis formire-bamdec SeiZleba. rac Seexeba saarbitraJo ganxilvis dros uSualod sasamarTlos mier uzrunvelyofis zomebis miRebas, sasamarTlo praqtika am mimarTulebiT erTgvarovani ar aris: arsebobs mosazreba, rom sasamarTlos mier uzrunvelyofis zomebis miReba saarbitraJo ganxilvis dros ewinaaRmdegeba niu-iorkis konvenciis me-2 muxlis me-3 nawils, romelic sasamarTlos avaldebulebs saarbitraJo SeTanxmebis arsebobisas mxareebi arbitraJSi gagzavnos davis gadasawyvetad. mosamarTleTa meore nawili sasamarTlos mier uzrunvelyofis zomebis miRebaSi niu-iorkis konvenciis sawinaaRmdegos verafers xedavs.1481

rogorc aSS-is iuridiul literaturaSi aRniSnaven, federaluri saarbitraJo aqti ar Seicavs regulirebebs, aqvs Tu ara sasamarTlos ufleba miiRos mxaris moTxovniT interim relief saarbitraJo ganxilvis mimdinareobisas. aseTi zogadi regulirebebis (anu faqtiurad regulirebis ararsebobis g.c) gamo sasamarTloebi yovelTvis eridebian saarbitraJo ganxilvis dros iniciativis gamoCenas. Uzrunvelyofis zomebis Sesaxeb Suamdgomlobis uflebis gamoricxvisas Cveulebriv mi-iCneven, rom savaraudo uzustobebisaTvis zomebi SeiZleba miRebuli iq-nas saarbitraJo gadawyvetilebis gasaCivrebisas (With the possible exception of motions for interim relief, the usual conclusion is that relief for the alleged defects or improprities can be obtained only in an attack on the award).1482 Aarsebobs sasamarTlo

1478 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong 2002 p 238 1479 iqve gv 100 1480 ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international 2006 p 60 1481Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 p 404 1482 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p.45

gadawyvetilebebi, romelTa Tanaxmadac, saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis dros sasamarTlos mier uzrunvelyofis zomebis miReba ewinaaRmdegeba mxareTa Soris arsebul saarbitraJo SeTanxmebas. Tumca, aseTi gadawyvetilebis momxre mosamarTleebi umciresobaSi arian. umravlesoba aRiarebs sasamarTlos uflebas miiRos interim relief.1483

AaSS-is zogierT StatSi, sadac ar moqmedebs modeluri kanonis safuZvelze miRebuli kanonebi, sasamarTloebi miuTiTeben, rom uzrunvelyofis zomebis miReba saxelmwifo sasamarTlos mier ewinaaRmdegeba niu-iorkis konvenciis moTxovnebs.1484 es kargi magaliTia, Tu rogori gansxvavebuli SeiZleba iyos erTi normis ganmarteba, roca samarTlebrivi sistemebi erTmaneTisagan gansxvavdebian.

aqve unda aRiniSnos erTi saintereso ganmartebis Sesaxeb, romelic amerikulma sasamarTlo praqtikam SeimuSava: sasamarTlo zogadad aRiarebs sakuTar uflebamosilebas am zomebis miRebasTan dakavSirebiT, magram, amave dros miuTiTebs, rom ar aqvs aseTi zomebis miRebis iurisdiqcia, Tu saarbitraJo reglamenti (gamosayenebeli saproceso samarTali) iTvaliswinebs arbitraJis uflebamosilebas uzrunvelyofis zomebis miRebasTan dakavSirebiT da aseTi zomebis miReba mxares arbit-raJisaTvis ar mouTxovia.1485

* * * * * * * *

niSandoblivia, rom ukve arsebobs saqarTvelos uzenaesi

sasamarTlos praqtika arbitraJis mier uzrunvelyofis zomebis miRebasTan dakavSirebiT. Aam mxriv gansakuTrebiT sainteresod unda CaiTvalos 2007 wels miRebuli erT-erTi gadawyvetileba.1486

saqmis garemoebebi SemdegSi mdgomareobda: erT-erTma Sps-m, romelic saqarTveloSi mimdinare saarbitraJo ganxilvaSi monawileobda, sasamarTloSi sadaod gaxada arbitraJis ufleba, mieRo gankarguleba sarCelis (pretenziis) uzrunvelsayofad uZrav qonebaze yadaRis dadebis Sesaxeb da gaeca saaRsrulebo furceli. mosarCelis moTxovna emyareboda imas, rom `kerZo arbitraJis Sesaxeb” saqarTvelos kanoni pretenziis uzrunvelyofis RonisZiebis gamoyenebis SesaZleb-lobas ar iTvaliswinebs, xolo `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb” kanonis me-2 muxliT gansazRvrul aqtebs Soris, romelTa aRsrulebac am kanoniT xdeba, kerZo arbitraJis gankarguleba miTiTebuli ar aris.

baTumis saqalaqo sasamarTlom sarCeli ar daakmayofila. Sps-m es gadawyvetileba gaasaCivra saapelacio wesiT. saapelacio sasamarTlom saCivari nawilobriv daakmayofila, gaauqma arbitraJis gadawyvetileba sarCelis uzrunvelyofis RonisZiebis gamoyenebis Sesaxeb, xolo

1483 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 243 1484 Карабельников Б.Р Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении Москва 2001 стр 101 1485 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 244 1486 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo samewarmeo da gakotrebis saqmeTa sakasacio palatis 2007 wlis 29 maisis gadawyvetileba, saqme #as-827-1190-06

saaRsrulebo furclis gauqmebis nawilSi saqmis warmoeba saerTod Sewyvita.

uzenaesma sasamarTlom miiCnia, rom saapelacio sasamarTlom sworad daadgina faqtobrivi garemoebebi, magram arasworad ganmarta kerZo arbitraJis Sesaxeba kanonis 23-e muxli. am muxlis Tanaxmad, arbitraJi sakuTari iniciativiT an mxari moTxovniT mimarTavs sasamarTlos gamoitanos dadgenileba mtkicebulebaTa uzrunvelyofis Sesaxeb. sasamarTlom gaiziara kasatoris mosazreba, rom 23-e muxliT gaTvaliswinebuli mtkicebulebaTa uzrunvelyofis procedura ar gulisxmobs pretenziis uzrunvelyofas. sarCelis uzrunvelyofa da mtkicebulebaTa uzrunvelyofa gansxvavebuli cnebebia. garda amisa, uzenaesma sasamarTlom miiCnia, rom arbitraJis mier pretenziis uzrunvelyofis zomebis gamoyenebis akrZalvas „kerZo arbitraJis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoni ar Seicavs. sasamarTlos azriT, „aRniSnuli kanoni (kanoni „kerZo arbitraJis Sesaxeb“ g.c) mowodebulia, rom moawesrigos pirebs Soris warmoSobili samoqalaqo davebis gadawy-vetis wesi, Tu es dava mxareTa SeTanxmebiT gadasawyvetad unda gadaeces kerZo arbitraJs. amdenad, komerciuli davebis gadasawyvetad saarbitraJo SeTanxmebis arsebobisas davis gadawyveta alternatiuli gziT – saarbitraJo sasamarTlos meSveobiT xorcieldeba, ra drosac mxareTa darRveuli uflebebisa da interesebis srulyofili dacvis igive garantia unda arsebobdes, rac saerTo sasamarTloebSi msgavsi davebis ganxilvisas. swored es mosazreba udevs safuZvlad ufro xelsayrel organod arbitraJis miCnevisas mxareTa gadawyvetilebas. Aam mizniT arbitraJi kanonisa da debulebis farglebSi uflebamosili da valdebulia, gamoiyenos davaze miRebuli gadawyvetilebis aRsrulebis uzrunvelyofis zomebi.“1487

sakmaod originaluri dasabuTebaa. gansakuTrebiT SeiZleba iTqvas es uflebis sasamarTlo da saarbitraJo wesiT dacvis eqvivalenturobaze, rac damatebiTi argumentia arbitraJis mier uzrunvelyofis zomebis miRebis sasargeblod.

aseve unda aRiniSnos is garemoeba, rom uzenaesma sasamarTlom gadawyvetilebis dasabuTebisas miuTiTa modeluri kanonis me-17 muxlze. amiT qarTulma marTlmsajulebam win gauswro sakanonmdeblo process da daafiqsira mzadyofna, praqtikulad ganaxorcielos msoflio masStabiT unificirebuli saarbitraJo kanonmdeblobis Sesabamisi debulebebi.

saboloo jamSi SeiZleba iTqvas, rom uzenaesi sasamarTlos gadawyvetileba Seesabameba saarbitraJo samarTlis Tanamedrove tendenciebs.

Mmoqmedi kanoni `kerZo arbitraJis Sesaxeb~ arbitraJs pirdapir ar aniWebs uzrunvelyofis zomebis damoukideblad miRebis uflebas. am mxriv sakmaod saintereso mdgomareobaa Seqmnil praqtikaSi. Aarseboben kerZo arbitraJebi, romlebic uars amboben pretenziis uzrunvelyofis zomebis miRebaze, Tumca, zogierTi maTgani yovlgvari dabrkolebis gareSe iRebs gadawyvetilebas qonebis dayadaRebis an uzrunvelyofis sxva RonisZiebebis gamoynebis Sesaxeb. kidev ufro sainteresoa saxelmwifo organoebis (magaliTad saaRsrulebo biuroebis) damokide-

1487 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2007 wlis 29 maisis gadawyvetileba saqme # as-827-1190-06.

buleba. isini yovelgvari Semowmebis gareSe iseve aRasruleben xolme kerZo arbitraJis mier uzrunvelyofis zomebis miRebasTan dakavSirebiT gacemul saaRsrulebo furcels, rogorc - sasamarTlos mier gacemul saaRsrulebo dokuments. aseT praqtikas ar aqvs saTanado samarTlebrivi safuZveli da ewinaaRmdegeba kanons. niSandoblivia, rom arbitraJis mier saaRsrulebo furclis gacemas ar iTvaliswinebs aq daxasiaTebuli arc erTi saxelmwifos kanonmdebloba.

samwuxarod, kasaciis farglebma uzenaes sasamarTlos ar misca SesaZlebloba zemoaRniSnul gadawyvetilebaSi emsjela arbitraJis mier saaRsrulebo furclis gacemis kanonierebaze. Tumca, albaT sakamaTo ar unda iyos, rom arbitraJis mier miRebuli uzrunvelyofis zomebis iZulebiTi aRsruleba unda daiSvebodes mxolod sasamarTlos mier gacemuli saaRsrulebo furclis safuZvelze.

rogorc ukve aRiniSna, iZulebiTi aRsruleba an sxva raime iZulebiTi RonisZiebis gamoyeneba arbitraJis kompetenciaSi ar Sedis. am sakiTxSi arbitraJs sasamarTlos daxmareba sWirdeba.1488 arbitraJi Tavisi bunebiT kerZoa, mas aqvs davis gadawyvetis da ara iZulebis uflebamosileba.1489 saarbitraJo gadawyvetilebis iZulebiTi aRsruleba an misi aRsrulebis uzrunvelsayofad iZulebiTi RonisZiebebis gamo-yenebis uflebamosileba miniWebuli aqvs iZulebaze eqskluziurad uflebamosil instituts, saxelmwifosa da mis konkretul dawesebulebas - sasamarTlos. amitom, saqarTveloSi rogorc Sida, aseve saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsrulebaze, furcels unda gascemdes sasamarTlo.

qarTul kanonSi SeiZleba Sevides norma, rom mxareebs SeuZliaT arbitraJs TavianTi SexedulebiT mianiWon uzrunvelyofis zomebis miR-ebis uflebamosileba. AaseTi SeTanxmebis ararseboba unda ganimartos, rogorc uari arbitraJis mier iZulebiTi zomebis miRebaze.

germanuli kanonmdebloba icnobs or termins Schiedsspruch da Beschluss.1490 Sesabamisad, saWiroa Camoyalibdes Sesabamisi qarTuli terminologia, romelic: 1. ar daemTxveva samoqalaqo saproceso terminologias. 2. TviT saarbitraJo dokumentebs Soris SesaZlebels gaxdis klasifikacias.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, uzrunvelyofis zomebis Sesaxeb arbitraJi unda iRebdes dadgenilebas da ara - gadawyvetilebas.

kari V saarbitraJo gadawyvetileba

Tavi I saarbitraJo gadawyvetilebis forma da Sinaarsi §1 saarbitraJo ganxilvis dasrulebis formebi 1488 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 96 1489 Sdr Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 150 1490 Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s243

saarbitraJo ganxilva emsaxureba davis saganTan dakavSirebiT

arsebuli faqtebisa da garemoebebis dadgenas. aseTi ganxilvis dros mxareebi axdenen TavianTi uflebebis realizacias SejibrebiTobis principis safuZvelze. saarbitraJo ganxilvaSi monawileobaze maTi Tanxmoba gulisxmobs maT movaleobas keTilsindisierad iTanamSromlon saqmis ganmxilvel arbitrebTan da ar gaaWianuron procesi. saarbitraJo ganxilvis dasrulebis yvelaze logikuri da gavrcelebuli formaa saarbitraJo gadawyvetileba.

zemoaRniSnuli ar gamoricxavs saarbitraJo ganxilvis dasrulebis sxva formebis arsebobasac, amitom isinic saarbitraJo gadawyvetilebasTan erTad ganixileba.

Aamgvarad, saarbitraJo ganxilvis dasrulebis formebia: saarbitraJo gadawyvetileba da saarbitraJo ganxilvis Sewyveta, romelic, Tavis mxriv, ramdenime damoukidebel safuZvels moicavs.

saarbitraJo gadawyvetilebis miReba warmoadgens saarbitraJo ganxilvis dasrulebis rezultats da im gadamwyvet samarTlebriv dokuments, romlis miRebac mxareTa umTavresi mizania. saarbitraJo gadawyvetilebis samarTlebrivi bunebis daxasiaTebisas aucileblad unda SevexoT saarbitraJo gadawyvetilebis formasa da Sinaarss. sakmaod Znelia Tqma, saarbitraJo gadawyvetilebis romeli mxarea ufro mniSvnelovani, formaluri Tu Sinaarsobrivi, Tumca, isini erTmaneTis gareSe ver iarsebeben da, Sesabamisad, saarbitraJo gadawyvetilebac ver warmoSobis Sesabamis samarTlebriv Sedegebs.

parizis saapelacio sasamarTlos erT-erTi gadawyvetilebis Tanaxmad, arbitrebis mier SemuSavebuli aqti aris saarbitraJo gadawyvetileba, Tu is mTlianad an nawilobriv sabolood wyvets arbitraJisaTvis wardgenil sakiTxebs. gadawyvetileba SeiZleba iyos arsebiTi, romelic saqmis garemoebebs Seexeba an exebodes iseT sapro-ceso moqmedebas, romelic iwvevs saarbitraJo ganxilvis dasrulebas.1491 amgvarad, dokumentis gadawyvetilebad kvalifikaciisaTvis aucilebelia, rom misi Sinaarsi Seesabamebodes am moTxovnebs. Aabstraqtuli ganmartebis dakonkreteba sasamarTlo praqtikis sagania. magaliTad, parizis saapelacio sasamarTlom saarbitraJo gadawyvetilebad miiCnia arbitraJis gadawyvetileba saarbitraJo ganxilvis SeCerebis Sesaxeb, rac ukavSirdebobda erT-erTi mxaris qonebaze gakotrebis saqmis gaxsnas. arbitraJi am daskvnamde mxareTa poziciebis mosmenis Semdeg mivida. aRniSnulis sapirispirod, Ggadawyvetilebad ar iqna dakvalific-irebuli arbitraJis aqti, romelic iTvaliswinebda eqspertizis saswra-fod daniSvnasa da gadaudebeli zomebis (urgent provisional measures) miRebas, imis gamo, rom amiT ar momxdara saqmis saboloo gadawyveta.1492

saarbitraJo gadawyvetilebisagan ganasxvaveben saarbitraJo daskvnas (Schiedsgutachten), maT Soris ZiriTadi gansxvaveba is aris, rom daskvniT saqmis saboloo da mxareTaTvis savaldebulo gadawyveta ar xdeba. Agarda amisa, arseboben aseve e.w `xarisxis arbitraJebi~ (Qualitätsarbitrage). isini yvelaze xSirad sazRvao vaWrobis adgilebSi

1491 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 129 1492 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 130

yalibdebian. magaliTad, germaniaSi maTi koncentrireba ZiriTadad ham-burgsa da bremenSi xdeba. Cveulebrivi saarbitraJo daskvnisagan maTi daskvnebi imiT gansxvavdebian, rom `xarisxis arbitraJebs~ aqvT sakuTari reglamentebi, romelTa dacvac daskvnis Semadgeneli eqspertebisaTvis savaldebuloa. xSirad, xarisxis arbitraJisa da Cveulebrivi sarbitraJo SeTanxmebebi erTad gvxvdeba xelSekrulebebSi. am SemTxvevaSi eqsperti akeTebs daskvnas, xolo arbitri amowmebs am daskvnas da gamoaqvs saarbitraJo gadawyvetileba.1493

inglisur doqtrinaSi erTmaneTisagan gamijnulia arbitraJisa da `Sefasebis” (valuation) procedurebi da, Sesabamisad, maTi Semajamebeli dokumentebi (gadawyvetileba; daskvna). arbitrebi wyveten davas, roca eqspertebis Sefasebis umTavresi mizani davis warmoSobis Tavidan acilebaa. eqsperti misTvis wardgenili masalebis safuZvelze axdens Sefasebas, arbitraJi ki valdebulia mxareTa poziciebi moisminos da gaiTvaliswinos.1494

saarbitraJo gadawyvetileba wlebis ganmavlobaSi iyo da aris gan-sxvavebuli Sexedulebebis da Teoriebis warmoSobis safuZveli. magaliTad, arbitraJis ganviTarebis pirvel etapze arsebobda mosazreba, rom saarbitraJo gadawyvetileba garkveulwilad uTanabrdeba mxareTa SeTanxmebas (morigebas).

mogvianebiT saarbitraJo gadawyvetilebis gaigiveba SeTanxmebasTan mkacrad gaakritikes. samSvidobo SeTanxmeba mxareTa kompromisis Sedegia, rac ar SeiZleba iTqvas saarbitraJo gadawyvetilebaze.1495

zemoaRniSnulis sawinaaRmdegod, saproceso Teoriis momxreebi saarbitraJoO gadawyvetilebas, faqtobrivad, aigiveben sasamarTlo gadawyvetilebasTan.1496

Tavis mxriv, saproceso Teoriasac ori midgoma axasiaTebs: 1. `iuri-sdiqciis aqti~ - arbitrebis uflebamosileba, gadawyviton dava da gamoitanon gadawyvetileba; 2. `delegireba~ - arbitrebis uflebamosilebis wyarod gvevlineba im qveynis samarTali, sadac mimd-inareobs saarbitraJo ganxilva.1497 aseTi Sefaseba gaumarTleblad akninebs saarbitraJoO SeTanxmebis mniSvnelobas.

saarbitraJo gadawyvetilebis Sinaarsi gansazRvravs modave mxareTa uflebebs konkretuli samarTlebrivi urTierTobidan gamomdinare. amitom, is unda akmayofilebdes garkveul kriteriumebs, romelTa gareSec aseTi gadawyvetilebis aRsrulebis SesaZlebloba minimumamkde Semcirdeba. saarbitraJo gadawyvetileba unda iyos samarTliani, dasabuTebuli da kanonieri.

1493 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 19 1494 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 120 1495Ануфриева Л.П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс Том 3 Учебник Москва Издателъство БЕК 2001 с 140 1496Ануфриева Л.П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс Том 3 Учебник Москва Издателъство БЕК 2001 с 141 1497Ануфриева Л.П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс Том 3 Учебник Москва Издателъство БЕК 2001 с 141

saarbitraJoO gadawyvetilebis samarTlianobis Sefaseba SeiZleba emyarebodes saqmianobis im sferos specifikas, romelsac konkretuli dava miekuTvneba. am dros gaTvaliswinebuli unda iqnas, ra iTvleba mocemul sferoSi dasaqmebuli profesionalebisaTvis keTilsindisierebad, ra konkretuli Cveulebebi Tu tradiciebi moqmedebs, ramdenad misaRebia isini TiToeuli mxarisaTvis da a.S. gada-wyvetileba SeiZleba samarTlianad CavTvaloT, Tu saqmis gadawyvetis Sedegebis mimarT gulgrili da miukerZoebeli keTilsindisieri profesionali am gadawyvetilebas samarTlianad miiCnevs. arbitrebma yovelTvis unda ifiqron, rom miuxedavad saarbitraJo ganxilvis kameralurobisa, miRebuli gadawyvetilebis Sinaarsi mainc gaxdeba metn-aklebad cnobili biznesis mocemul sferoSi dasaqmebuli pirebisaTvis. Tu am pirebis Sefaseba saarbitraJo gadawyvetilebis mimarT uaryofiTi iqneba, es niSnavs, rom rogorc saqmis ganmxilvelma arbitrebma, aseve Sesabamisma saarbitraJo institutma dakarges mewarmeobis garkveul sfe-roSi moRvawe pirTa ndoba. amitom, saarbitraJo gadawyvetilebaTa samar-Tlianoba Tanabrad Sedis rogorc mxareebis, aseve arbitrebisa da saarbitraJo institutebis interesebSi. obieqturoba moiTxovs aRiniSnos, rom es interesi wminda profesiulTan erTad sakmaod mniSvnelovan finansur Sedegebsac gulisxmobs.

saarbitraJo gadawyvetilebis dasabuTebuloba pirdapir kavSirSia samarTlianobasTan, Tumca, am ori kriteriumis gaigiveba mainc ar SeiZleba. saarbitraJoO gadawyvetileba SeiZleba iyos samarTliani, magram ar iyos sakmarisad dasabuTebuli: ar Candes is argumentebi, romelTa safuZvelzec arbitrebma gadawyvetileba miiRes. kargad dasabuTebuli gadawyvetileba ki kidev erTxel usvams xazs arbitrTa profesionalizms da zrdis Sesabamisi saarbitraJoO institutis avto-ritets.

saarbitraJo praqtika erT rames adasturebs: mxareebi arbitrTa arCevisas xSirad iTvaliswineben, rogoria ama Tu im arbitris damokidebuleba konkretuli samarTlebrivi sakiTxebisadmi, romelsac misi saqmisaTvis mniSvneloba aqvs. arbitrebs, romlebic moulodneli gadawyvetilebebis miRebiT arian cnobilni, imedi ar unda hqondeT, rom mxareebi maT kvlav miandoben davis gadawyvetas. amgvarad, arbitrebs uw-evT „klientis“ moTxovnebis gaTvaliswineba. rogorc literaturaSi aRniSnaven, swored es faqtori uSlis xels araswori da qaoturi saarb-itraJo praqtikis ganviTarebas.1498

amerikul samarTalSi arsebobs erTi sainteresod formulirebuli principi: vinaidan arbitraJis uflebamosileba - ganixilos dava, warmoiSoba mxareTa Soris xelSekrulebidan, saarbitraJo gadawyvetilebiT ar SeiZleba dadges iseTi samarTlebrivi Sedegi, romlis dadgomac mxareTa SeTanxmebiT SeuZlebelia.1499 Ee.i saarbitraJo SeTanxmebiT SeiZleba dadgindes mxolod iseTi mowesrigeba, romelic Tavisuflad SeiZleboda gamxdariyo mxareTa SeTanxmebis sagani.

bolo kriteriumi SedarebiT pozitiur-samarTlebrivi bunebisaa da pirdapir ukavSirdeba saarbitraJo gadawyvetilebis praqtikul Sdegebs e.i mis cnobasa da aRsrulebas. gadawyvetilebis miRebisas arbitrebis

1498Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international 2005p. 268 1499 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p.88

mier daculi unda iqnas ara mxolod mxareTa mier SeTanxmebuli gamosayenebeli samarTlis normebi da saarbitraJoO ganxilvasTan dakavSirebuli saprocesosamarTlebrivi moTxovnebi, aramed im saxel-mwifos kanonmdeblobac, sadac SeiZleba aRsruldes es gadawyvetileba. savsebiT SesaZlebelia, rom gadawyvetileba iyos rogorc samarTliani, aseve dasabuTebuli, magram Tu daculi ar aris misi cnobisa da aRsru-lebisaTvis aucilebeli sakanonmdeblo normebi, maSin aseTi gadawyvetileba samarTlebriv Sedegebs ver warmoSobs.

rac Seexeba saarbitraJo gadayvetilebis formalur mxares, rogorc aRiniSna, misi dacva aranakleb mniSvnelovania. formalur mxareSi, upirvels yovlisa, igulisxmeba saarbitraJo gadawyvetilebaTa miRebis wesi, aseve gadawyvetilebaTa saxeebi da is savaldebulo rekvizitebi, romelsac aucileblad unda Seicavdes saarbitraJoO ganxilvis dasrulebis damadasturebeli es umniSvnelovanesi dokumenti. §2 saarbitraJo gadawyvetilebis forma

modeluri kanoni saarbitraJo gadawyvetilebasTan dakavSirebul sa-kiTxebsac aregulirebs. am kanonis araoficialuri komentaris mixedviT, saarbitraJo gadawyvetileba unda Sedges werilobiT, gamotanis vadis miTiTebiT. masSi aseve asaxuli unda iyos motivebi, romlebsac es gadawyvetileba efuZneba, garda im SemTxvevebisa, roca mxareebi SeTanxmdnen sxva rameze, an roca gadawyvetilebaSi asaxulia mxareTa SeTanxmeba (morigeba)1500.

UNCITRAL 1976- reglamentis 32-e muxlis Tanaxmad gadawyvetileba aucileblad unda Seicavdes arbitrTa xelmowerebs, misi gamotanis adgilsa da TariRs. Tu gadawyvetilebaze ar aris romelime mxaris xelmowera, aucilebelia aseTi xelmoweris ararsebobis mizezis miTiTeba.1501

SvedeTSi saarbitraJo gadawyvetileba unda Camoyalibdes werilobiTi formiT da mas xeli unda moaweron arbitrebma. arbitrTa umravlesobis xelmowera sakmarisad iTvleba, Tu gadawyvetilebaSi aris aRniSnuli, ratom ar awers xels yvela arbitri. mxareebs aseve SeuZliaT SeTanxmdnen, rom saarbitraJo gadawyvetilebas xels moawers mxolod Tavmjdomare-arbitri. saarbitraJo gadawyvetilebaSi aRniSnuli unda iyos saarbitraJo ganxilvis adgili da saarbitraJo gadawy-vetilebis gamotanis TariRi. Ggadawyvetileba dauyovnebliv unda gaegzavnos mxareebs.1502 ArbitrTa umravlesobis mier miRebuli gadawyvetileba iTvleba saarbitraJo gadawyvetilebad. Tu arbitrTa umravlesobis azri ver dafiqsirda, maSin gadamwyvetia Tavmjdomare ar-bitris xma.1503 arbitrebs ar aqvT ufleba gadawyvetilebis gamotana kompensaciis gadaxdaze damokidebuli gaxadon.

1500Региональная Конференция ~Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования~ Москва 2003 1501 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 40 1502 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 229 1503 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 222

stokholmis saarbitraJoO institutis reglamentis Tanaxmad, gadawyvetilebis miRebisas xmebis Tanabrad gayofis SemTxvevaSi gadamwyvetia Tavmjdomare-arbitris xma, Tu mxareebi sxv rameze ar SeTanxmebulan. amasTan, gadawyvetileba gamotanil unda iqnas ar augvianes 6 Tvisa saqmis arbitrTa SemadgenlobisaTvis gadacemis dRidan. instituts SeuZlia gaagrZelos es vada.

SveicariaSi saarbitraJo gadawyvetileba unda Camoyalibdes mxareTa mier SeTanxmebuli formiT. aseTi SeTanxmebis ararsebobis SemTxvevaSi gadawyvetileba miiReba xmaTa umravelesobiT, xolo Tu xmaTa umravlesoba ar arsebobs, maSin saarbitraJo kolegiis Tavmjdomaris mier. gadawyvetileba unda Camoyalibdes werilobiTi formiT, unda iyos xelmowerili, daTariRebuli da dasabuTebuli.1504 niSandoblivia, rom Sveicaruli konkordati arbitraJis Sesaxeb iTvaliswinebs saarbitraJo gadawyvetilebis savaldebulo werilobiT formas. es ar vrceldeba sa-erTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebze, romelic, saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanonis 189-e muxlis Tanaxmad, gamodis mxareTa mier SeTanxmebuli formiT. mxareTa SeTanxmebis ararsebobisas, gadawyvetileba yalibdeba werilobiTi formiT.1505 Sveicaruli saarbitraJo reglamentis Tanaxmad, gadawyvetileba unda iyos xe-lmowerili, masSi miTiTebuli unda iyos gamotanis adgili da TariRi. Tu saqmes ixilavda sami arbitri da gadawyvetilebas erTi, an ori maTgani xels ar awers, unda mieTiTos xelmoweris ararsebobis mizezeb-i.1506

germanuli ZPO §1054-is mixedviT, saarbitraJo gadawyvetilebas xels aweren arbitrebi. Tu romelime arbitri xels ar awers gadawyvetilebas, maSin unda mieTiTos misi xelmoweris ararsebobis mizezi. germaniaSi aRiarebulad iTvleba, rom saarbitraJo gadawyvetileba aucileblad unda Seicavdes miTiTebas saarbitraJo ganxilvis adgilze. Sadaoa, savaldebulod unda CaiTvalos Tu ara gadawyvetilebis gamotanis TariRze miTiTeba.1507 saarbitraJo gadawyvetileba unda iyos dasabuTebu-li, Tu mxareTa SeTanxmeba sxva rames ar iTvaliswinebs.1508 saarbitraJo gadwyvetileba mxareebis garda unda Seicavdes miTiTebas mxareTa kanonier, an saporceso warmomadgenelebis vinaobaze, romlebic saarbit-raJo ganxilvaSi monawileobdnen. (§1054 ZPO).1509 Sutces lakonuri Sefasebis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetileba unda iyos werilobiTi formiT Camoyalibebuli, daTariRebuli, xelmowerili dasabuTebuli da is dauyovnebliv unda gaegzavnos mxareebs.1510 germanuli saarbitraJo institutis reglamenti (DIS-reglamenti) gansazRvravs, rom saarbitraJo

1504 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 545 1505 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern 2005 s. 41 1506 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 283 1507 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 133 1508 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 133 1509 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 181 1510 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 132

gadawyvetileba unda Camoyalibdes werilobiT da mas xeli unda moaweron mxareebma. erTze meti arbitris mier saqmis ganxilvisas sak-marisia maTi umravlesobis xelmowera. amasTan, aucilebelia miTiTeba im mizezze, romlis gamoc romelime arbitrma xeli ar moawera. (reglam-entis mux. 34.1)

franguli samarTali ar iTvaliswinebs specialur regulirebas saarbitraJo gadawyvetilebis formasTan dakavSirebiT. Pparizis saapelacio sasamarTlos erTerTi gadwyvetilebis mixedviT, dokumenti ar SeiZleb CaiTvalos saarbitraJo gadawyvetilebad, Tu masSi miTiTebuli ar aris saarbitraJo ganxilvis adgili da gadawyvetilebis gamotanis TariRi. Uunda aRiniSnos, rom am gadawyvetilebas iurist-mecnierTa nawilis kritika mohyva.1511 ICC reglamenti saarbitraJo gadawyvetilebis formasTan dakavSirebul specialur regulirebebs ar Seicavs. saarbitraJo gadawyvetilebis Sinaarss rac Seexeba, aucileb-lad iTvleba, rom saarbitraJo gadawyvetileba Seicavdes miTiTebas saarbitraJo xarjebis ganawilebis Sesaxeb.1512 amave reglamentis 25-e muxlis Tanaxmad,Ggadawyvetilebis miReba xdeba arbitrebis xmaTa umravlesobiT. Tu umravlesobis azris formireba sxvadasxva mizezebis gamo SeuZlebelia, maSin gadawyvetilebas erTpirovnulad iRebs Tavmjdomare-arbitri.1513 27-e muxlis mixedviT, saarbitraJo gadawyveti-leba, arbitrebis mier mis xelmoweramde dadasturebisaTvis egzavneba saarbitraJo instituts. am ukanasknels aqvs mxolod formasTan dakavS-irebuli cvlilebebis Setanis ufleba, oRond ise, rom ar dairRves arbitrebis mier gadawyvetilebis miRebis Tavisufleba. es muxli sadaoa. miuxedavad imisa, rom cvlilebebi reglamentis Tanxmad SeiZleba mxo-lod saarbitraJo gadawyvetilebis formas Seexos, zogierT SemTxvevaSi SeuZlebelia gairkves, ra aris es forma. formasa da Sinaarss Sors mkveTri zRvris gavleba arc ise advilia.1514

inglisuri saarbitraJo kanonmdeblobis Tanaxmad, mxareebs ufleba aqvT SeTanxmdnen saarbitraJo gadawyvetilebis formaze. Tu mxareebi aseT formaze ar SeTanxmebulan, gadawyvetileba unda Camoyalibdes werilobiTi formiT da mas xeli unda moaweros yvela arbitrma, an yvela im arbitrma, romelic eTanxmeba gadawyvetilebas. gadawyvetileba aseve unda Seicavdes dasabuTebas, garda im SemTxvevisa, rodesac gadawyvetilebiT damtkicebulia mxareTa morigebis pirobebi, an mxareebi SeTanxmdnen, rom ar surT dasabuTebuli gadawyvetileba. gadawyvetile-ba aseve unda Seicavdes miTiTebas saarbitraJo ganxilvis adgilze da saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis TariRze.1515 Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan, arbitraJi gadawyvets, romeli TariRi unda CaiTvalos saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis TariRad. arbitraJis aseTi gadawyvetilebis ararsebobis DSemTxvevaSi saarbitraJo gada-wyvetilebis gamotanis TariRad miiCneva arbitris mier misi xelmoweris dro. Tu saarbitraJo gadawyvetilebas xels awers erTze meti arbitri, maSin gadawyvetilebis gamotanis TariRad miiCneva bolo arbitris mier

1511 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 128 1512 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 446 1513 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 p Ixi 1514 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 445 1515 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 139

xelmoweris dro.1516 niSandoblivia, rom dokumentis „gadawyvetilebad“ kvalifikaciisaTis aucilebeli ar aris, rom misi teqsti Seicavdes miTiTebas, rom es gadawyvetilebaa.1517 am sakiTxis aseTi detaluri sakanonmdeblo regulireba iSviaTobas warmoadgens.

aSS-is federaluri saarbitraJo kanonmdebloba mxolod imiT Semoi-fargleba, rom saarbitraJo gadawyvetileba werilobiTi formiT unda Camoyalibdes, xelmoweraze aq saubari ar aris. gadawyvetilebis arbitrebis mier xelmoweras iTxovs rogorc Statebis umravlesobis kanonmdebloba, aseve amerikuli saarbitraJo reglamentebi.1518 saarbitraJo gadawyvetileba eleqtronuli formiT

eleqtronuli formiT dadebuli sarbitraJo SeTanxmeba

gaTanabrebulia werilobiT formasTan, rasac ver vityviT saarbitraJo gadawyvetilebaze. Tu werilobiTi forma xelSekrulebebSi mtkicebis da samoqalaqo brunvis stabilurobis funqcias asrulebs, saarbitraJo gadawyvetileba xelSekruleba ar aris, is Sesasruleblad savaldebuloa da iZulebiTi aRsrulebis safuZvelia. Miuxedavad elqt-ronuli formis arsebobisa, misi werilobiT Camoyalibeba aucileb-elia.1519 saboloo jamSi eleqtronuli formiT arsebuli gadawyvetileba mainc werilobiT unda Camoyalibdes da cnobisa da aRsrulebisaTvis niu-iorkis konvencias daeqvemdebaros.1520

eleqtronuli formiT SesaZlebelia rogorc saarbitraJo SeTanxmebis gaformeba, aseve procesis warmoeba da gadawyvetilebis Camoyalibeba, magram cnobisa da aRsrulebisaTvis mxolod eleqtronuli formis arseboba sakmarisi ar aris. werilobiTi forma jerjerobiT kvlav Seucvlelia, Tumca eleqtronuli formis `eqspansia“ aSkaraa.

****************************

kerZo arbitraJis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 35-e muxli

iTvaliswinebs saarbitraJo gadawyvetilebis savaldebulo werilobiT formas, xolo imave kanonis 36-e muxli iTxovs aseTi gadawyvetilebis sanotaro wesiT damowmebas. NniSandoblivia, rom latviaSi ad hoc arbitrebis xelmoweras (da ara saarbitraJo gadawyvetilebas) amowmebs notariusi, rac sxvagan ar gvxvdeba.1521

1516 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 143 1517 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 122 1518 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 p 405 1519 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 127 aseve: Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 180 1520 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 s 129 1521 ~Бейкер и Макензи~ Международный Коммерческий Арбитраж Москва 2001 с 164

arbitraJs, romlis SemadgenlobaSic erTze meti wevria, gadawy-vetileba gamoaqvs kenWisyraSi monawile wevrTa umravlesobiT, Tu mxareTa mier sxva ram ar aris dadgenili. sxvagvari SeTanxmebis ararsebobisas arcerT arbitrs ar aqvs ufleba Tavi Seikavos xmis micemisagan. (imave kanonis 34-e muxli).

~kerZo arbitraJis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 35-e muxli amomwuravad CamoTvlis saarbitraJo gadawyvetilebis rekvizitebs. kerZod, gadawyvetilebaSi miTiTebuli unda iyos: gadawyvetilebis gamotanis dro, adgili da arbitraJis Semadgenloba, saarbitraJo SeTanxmeba, romlis safuZvelzec arbitraJi moqmedebda, davis yvela monawile, davis sagani, samotivacio nawili, masSi gadmocemuli mosaz-rebebiT, romelTa safuZvelzec arbitraJma gamoitana gadawyvetileba, garda im SemTxvevisa, rodesac saarbitraJo SeTanxmeba pirdapir iTvaliswinebs aseTi samotivacio nawilis ararsebobas, arbitraJis dadgenileba, gadawyvetilebis aRsrulebis vada.

qarTuli kanonmdeblobiT gadawyvetilebis gamotanis vada ar SeiZleba erT Tves aRematebodes. am vadaSi gadawyvetilebis gamoutanloba ki arbitrTa axali Semadgenlobis mowvevis safuZvelia. (muxli 31)

zemoaRniSnulidan gamomdinare, aSkaraa, rom qarTuli kanonmdebloba sakmaod detalurad aregulirebs saarbitraJo gadawyvetilebis miRebasTan, mis formasa da SinaarsTan dakavSirebul sakiTxebs. aseve unda aRiniSnos, rom kerZo arbitraJis Sesaxeb saqarTvelos kanoniT dadgenili mowesrigebebi amave kanonis mTeli rigi normebisagan gansxvavebiT kargad aris formulirebuli, rasac Sedare-biTi analizic cxadyofs. samwuxarod, es normebi Seexeba mxolod Sida doneze arsebul arbitraJs da ver gavrceldeba saerTaSoriso arbitraJis mier miRebul gadawyvetilebaze. §3 saarbitraJo gadawyvetilebis Sinaarsi

saarbitraJo gadawyvetilebis forma da Sinaarsi erTmaneTis gareSe ar arsebobs. samarTlebrivi Sedegebis warmoSobisaTvis aucilebelia, rom daculi iyos rogorc formasTan, aseve SinaarsTan dakavSirebuli moTxovnebi. xSirad maTi erTmaneTisagan gamijvna advili ar aris. magaliTad, saarbitraJo gadawyvetileba aucileblad unda Seicavdes miTiTebas saarbitraJo xarjebis ganawilebis Sesaxeb.1522 am moTxovnis gauTvaliswinebloba miuTiTebs gadawyvetilebis arasrulfasovnebaze rogorc formis, aseve Sinaarsis TvalsazrisiT.

dasabuTebuli saarbitraJo gadawyvetileba

gadawyvetilebis dasabuTebulobasTan dakavSirebiT iuridiul literaturaSi ramdenime aspeqtze amaxvileben yuradRebas: 1. dasabuTebaSi moyvanili safuZvlebi ar unda iyos aSkarad uerTierTsawinaaRmdego da Seesabamebodes sarezolucio nawils. 2. pretenziaSi miTiTebuli moTxovna, an mopasuxis pozicia am moTxovnaze, Sefasebis gareSe ar unda darCes. (igulisxmeba mxolod arsebiTi xasia-Tis moTxovnebi, romlebTan dakavSirebiTac arbitraJma unda miiRos

1522 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 174

gadawyvetileba.) 3. dasabuTeba namdvilad unda iyos dasabuTeba da ar unda iyos agebuli iseT arafrismTqmel frazebze, rogoricaa: „arbitraJs Camouyalibda rwmena, rom pretenzia dasabuTebulia“ (Das Schiedsgericht hat die Überzeugung gewonnen, daß der Anspruch begrundet ist).1523

dasabuTebuli gadwyvetilebis Camoyalibebis teqnika SeiZleba gansxvavebuli iyos, rac damokidebulia arbitrebis gamocdilebaze da profesiul unarCvevebze. magaliTad, mxareTa poziciebis gacnobis Semdeg, roca mTeli ganxilva da mtkicebulebebis gamokvleva win aris, (anu saboloo gadawyvetilebamde jer Soria), arbitrma-Tavmjdomarem SeiZleba gaakeTos saboloo gadawyvetilebis proeqti, romelsac is danarCen or arbitrs miawvdis. cxadia, proeqtSi SeiZleba Riad darCes sakiTxebi, romelic damatebiT dazustebas, mtkicebulebebs da a.S moiT-xovs.1524

saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvenciis me-9 muxlis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetileba unda iyos dasabuTebuli, garda im SemTxvevisa, roca mxareebi aSkarad gamoxatuli formiT SeTanxmdnen, rom surT gadawyvetileba dasabuTebis gareSe. Tu arsebobs miTiTeba im saproceso normebisa Tu reglamentis gamoyenebaze, romelic savaldebulod ar Tvlis arbitrTa mier dasabuTebuli gadawyvetilebis gamotanas, maSin gadawyvetileba gamotanili iqneba dasabuTebis gareSe, Tu saarbitraJo ganxilvis dasrulebisas, an Tu zepiri ganxilva ar Semdgara – saarbitraJo gadawyvtilebis gamotanamde, arc erTi mxare ar moiTxovs dasabuTebul gadawyvetilebas.1525

UNCITRAL 1976 reglamentis 32-e muxlis Tanaxmad, saarbitraJo gadaw-yvetileba aucileblad unda Seicavdes dasabuTebas, Tu mxareebi ar SeTanxmebulan rom ar surT dasabuTebuli gadawyvetileba.1526

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis mixedviT, Tu mxareebi ar Se-Tanxmebulan rom gadawyvetileba surT dasabuTebis gareSe, maSin arbitraJi valdebulia daasabuTos es gadawyvetileba.1527

gadawyvetilebis dasabuTebulobas franguli samarTali aseve ar miiCnevs gadamwyvetad. Aar aqvs mniSvneloba gadawyvetilebasTan dakavSirebiT arbitrTa mier gamoyenebul terminologiasac.1528 (brZaneba, dadgenileba, gankarguleba da sxva).

GaSS-Si gadawyvetilebis dasabuTebulobis moTxovna rogorc federalur, aseve Statebis saarbitraJo kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli ar aris, Tumca saerTaSoriso doneze moqmedi arbitraJebis reglamentebi, rogorc wesi, moiTxoven, rom saarbitraJo gadawyvetileba dasabuTebuli iyos.

Tu mxareebi pirdapir ar SeTanxmebulan, rom ar surT dasabuTebuli gadawvetileba, sasurvelia arbitrebma yovelTvis daasabuTon maT mier Camoyalibebuli saboloo verdiqti. amiT izrdeba

1523 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 174 1524 Lowenfeld, F Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc 2005 p104 1525 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 15 1526 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 39 1527 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 283 1528 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 128

gadawyvetilebis mimarT mxareTa ndoba da misi nebayoflobiT aRsrulebis albaToba. gansxvavebuli azri

modelur kanonSi aRniSnuli ar aris moTxovnebi da akrZalvebi azrTa sxvadasxvaobasTan dakavSirebiT, Tumca igives Tqma ar SeiZleba sxvadaxsxva saarbitraJo institutebis reglamentebze. magaliTad, stokholmis arbitraJis reglamentis mixedviT, Tu romelime arbitrs surs daafiqsiros gansakuTrebuli da gansxvavebuli mosazreba, mas amis saSualeba unda mieces da Tan unda daerTos gadawyvetilebas (muxli 32.4).

literaturaSi arbitris gansxvavebuli azris (dissenting opinion) erTerT saxeobad iTvleba separate or concurring opinion. Ggansxvavebul azrTan dakavSirebuli saarbitraJo praqtika erTgvarovani ar aris.1529

Sutce Tvlis, rom arbitrs ar aqvs gansxvavebuli azris dafiqsirebis da miT umetes, misi mxareebisaTvis gacnobis ufleba. am dros is afiqsirebs ara marto imas, ras ar eTanxmeba, aramed imasac, ratom ar eTanxmeba.1530

Sveicaruli sasamarTlo praqtikis Tanaxmad, Tu ar arsebobs mxareTa SeTanxmeba, romlis Tanaxmadac gansxvavebuli azris (Dissenting Opinion) mxareebisaTvis gamocxadeba ikrZaleba, maSin arbitraJma TviTon unda gadawyvitos ra formiT gaacnos mxareebs es gansxvavebuli azri. am midgomas Sveicarul iuridiul literaturaSic eTanxmebian.1531 mecnierebisa da mosamarTleebis erTi nawili arbitris gansxvavebuli azrisadmi negatiurad aris ganwyobili. zogadad miiCneva, rom gansxvavebuli azri ar warmoadgens saarbitraJo gadawyvetilebis nawils,1532 miuxedavad imisa, ra formiT gaacnes es azri mxareebs.1533

arbitris gansxvavebuli azris regulirebas ICC reglamenti ar Seicavs, Tumca praqtikaSi arbitris gansxvavebuli azri SeiZleba gaegzavnos mxareebs, garda im SemTxvevsa, Tu arbitraJi CaTvlis, rom aman SeiZleba xeli SeuSalos saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebas.1534

saarbitraJo ganxilvisas gansxvavebuli azris dafiqsireba ar SeiZleba mizanSewonilad CaiTvalos, vinaidan am dros arbitris mier Camoyalibebuli motivacia mxolod gaarTulebs saarbitraJoO gadawyvetilebis aRsrulebas. unda vivaraudoT, rom wagebuli mxare aseTi gansakuTrebuli azris ararsebobis pirobebSi ufro daTanxmdeba gadwyvetilebis nebayoflobiT Sesrulebaze, vidre maSin, rodesac icis, rom arbitrTagan erTerTs mainc gansaxilvel sakiTxTan dakavSirebiT sxva Sexeduleba hqonda. cxadia, gamoricxuli ar aris, rom es gansx-

1529 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 556 1530 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 115 1531 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s 485 1532 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 137 1533 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s 487 1534 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 p Ixi

vavebuli azri momavalSi erTaderT WeSmaritebad iqnes Sefasebuli, magram verc misi dafiqsirebisas da verc momavalSi es gavlenas ver maxdens saarbitraJo gadawyvetilebis savaldebulo Zalaze. Tu arbitri kategoriulad ar eTanxmeba miRebul gadawyvetilebas, mas unda Seunar-Cundes ufleba ar moaweros mas xeli da miuTiTos, ratom ar akeTebs amas yovelgvari motivaciis gareSe. (e.i ubralod daafiqsros, rom miRebul gadawyvetilebas ar eTanxmeba).

saarbitraJo gadawyvetileba dasabuTebis gareSe

mxareebis mier dasabuTebul gadawyvetilebaze uaris Tqma mniSvnelovnad amartivebs proceduras. amave dros, aseTi SeTanxmebis arseboba arbitrebis mimarT arsebul ndobaze miuTiTebs. Tumca, rogori ndobiTac ar unda sargeblobdnen arbitrebi, naklebad mosalodnelia, rom msxvil biznes-proeqtebTan dakavSirebul davaze mxareebi dasabuTebis gareSe miRebuli gadawyvetilebiT dakmayofildnen. Gadawyvetilebis dasabuTebis gareSe miRebaze Tanxmoba upiratesad Sei-Zleba gamomdinareobdes davis sagnis specifikidan. magaliTad, advokatsa da klients Soris honorarTan dakavSirebuli dava. savsebiT SesaZlebelia, rom arsebuli gaugebrobis swrafi gadawyveta avtoritetuli arbitrebis mier orive mxaris interesSi Sediodes.

rogorc literaturaSi miuTiTeben, aSS-Si sakmaod xSiria e.w erTgverdiani gadawyvetilebebi (one-page awards), romlebic ar Seicaven dasabuTebas da amiT xels uwyoben mis swraf aRsrulebas yovelgvari dabrkolebis gareSe.1535 procentebi

1999 wels arbitraJis sferoSi UNCITRAL-is muSaobis samomavlo prioritetebis siaSi moxvda procentebis sakiTxi. saqme imaSia rom zogi-erTma saxelmwifom, romelmac gaiziara modeluri kanoni, kanonSi Seitana muxli, romlis Tanaxmadac, Tu arbitraJma unda gamoitanos gadawyvetileba fuladi Tanxis dakisrebis Sesaxeb, maSin mas aseve SeuZlia samarTlianobis principidan gamomdinare daaricxos mopasuxeze dakisrebul Tanxas procenti dakisrebuli Tanxis mTlianad an nawilobriv gaTvaliswinebiT, im periodisaTvis, romelic mTlianad an nawilobriv moicavs dros moTxovnis warmoSobidan saarbitraJo gada-wyvetilebis gamotanamde. arbitraJi uflebamosilia gamoitanos saaarbitraJo gadawyvetileba procentebis Sesaxeb, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan. (avstraliis kanoni saerTaSoriso arbitraJis Sesaxeb, muxli 25, nawili pirveli).1536

arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis 49-e muxli Seexeba procentebs, romelic SeiZleba aisaxos gadawyvetilebaSi. Aam muxlis Tanaxmad, mxareebs Tavisuflad SeuZliaT aRWurvon arbitraJi procentebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis uflebamosilebiT. arbitraJs SeuZlia miiRos gadawyvetileba rogorc martivi, aseve rTuli procentis

1535 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p.9 1536 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 157

dakisrebis Sesaxeb, im farglebSi da odenobiT, romelic misi azriT samarTliani iqneba konkretuli SemTxvevisaTvis: 1), mTlianad an nawi-lobriv gadawyvetilebaSi miTiTebuli Tanxidan, rac SeiZleba mo-icavdes nebismier periods gadawyvetilebis gamotanamde. 2) gadaxdis momentamde periodis gaTvaliswinebiT, mTlianad an nawilobriv im Tanxidan, romelic moTxovnili iqna arbitraJSi da romelic saar-bitraJo ganxilvis dawyebis momentisaTvis ar yofila gadaxdili, magram misi dafarva moxda gadawyvetilebis gamotanamde. garda amisa, arbitraJs aqvs ufleba miiRos gadawyvetileba rTuli an martivi procentis Sesaxeb, romelsac is mocemul momentSi samarTlianad CaTvlis, gadawyvetilebis gamotanidan (an mis mier dadgenili ufro gviani Tar-iRi-dan) Tanxis srulad gadaxdamde, dakisrebuli Tanxis gadauxdel nawilzec (maT Soris xarjebzec). miTiTeba arbitraJis mier dakisrebul Tanxaze aseve gulisxmobs arbitraJis mier gadawyvetilebis ganmartebis Sedegad gadasaxdel Tanxasac. amave dros, es normebi ar xelyofen arbi-traJis uflebas sxva safuZvliT procentis dakisrebasTan dakavS-irebiT.1537 AalbaT rTulia dasaxeldes sxva saxelmwifos sakanonmdeblo aqti saerTaSoriso arbitraJis sferoSi, romelic ase detalurad aregulirebs porcentTan dakavSirebul sakiTxebs.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos praqtikaSi ukve iyo iseTi saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis SemTxvevebi, romlebic Seicavdnen miTiTebas procentis daricxvis Sesaxeb. magaliTad SeiZleba dasaxeldes ICC arbitraJis 2006 wlis 17 ianvris gadawyvetileba saqme #13402/FM. arbitraJma miiRo gadawyvetileba procentis Sesaxeb da mopasuxes daakisra ZiriTad TanxasTan erTad yoveldRiurad 0,02%-is gadaxda 2004 wlis 27 seqtembridan saboloo angariSsworebamde.1538 ZiriTad Tanxaze wliurad 5%-is daricxvas iTvaliswinebda londonis saarbitraJo tribunalis 2003 wlis 25 aprilis gadawyvetileba, romelic aseve cnobil da aRsrulebul iqna saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos mier.1539

arsebuli saerTaSoriso tendenciebis gaTvaliswinebiT, procentebis sakiTxis sakanonmdeblo regulireba mizanSewonilad unda CaiTvalos. gadawyvetilebis ganmarteba da koreqtireba

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 32-e muxli arbitraJs aniWebs saarbitraJo gadawyvetilebaSi teqnikuri Secdomebis gasworebisa da saarbitraJo gadawyvetilebis ganmartebis uflebas. Aaseve daiSveba damatebiTi gadawyvetilebis gamotana sakiTxze, romelic arbitraJs unda gadaewyvita, magram gadawyvetilebaSi ar asaxula.1540

germanuli ZPO §1058 mxareebs aZlevs uflebas gadawyvetilebis Cabarebidan erTi Tvis vadaSi mimarTon arbitraJs: 1. saarbitraJo gadawyvetilebaSi maTematikuri, beWdviTi, da redaqciuli Secdomebis gasworebis moTxovniT. 2. saaarbitraJo gadawyvetilebis ganmartebis

1537 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 133 1538 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2006 wlis 15 noembris/8noembris ganCineba, saqme #a-634-S-40-06. 1539 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 2 aprilis ganCineba, saqme #a-204-S-43-03. 1540 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 233

moTxovniT. 3. damatebiTi saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis moTxovniT im sakiTxebze, romelic marTalia iyo saarbitraJo ganxilvis sagani, magaram am ganxilvis Sedegebi gadawyvetilebaSi ar asaxula. Secdomis gasworebisa da gadawyvetilebis ganmartebisaTvis kanoni arbitraJs aZlevs erTi Tvis vadas, xolo damatebiTi gadawyvetilebis gamotanisaTvis orTviani vadaa gaTvaliswinebuli.1541

Aamgvarad, germanuli samarTali, iseve rogorc Sveduri, aRiarebs mxareTa uflebas moiTxovon saarbitraJo gadawyvetilebis Sesworeba (Secdomebis arsebobisas), misi ganmarteba da damatebiTi gadawyvetilebis gamotana. Tu mxareebs amis ufleba ar miecaT an maTi moTxovna ar iqna arbitraJis mier gaTvaliswinebuli amis Sesaxeb SeiZleba imsjelos sasamarTlom saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis an cnobisa da aRsrulebis sakiTxis ganxilvisas.1542

Sveicaruli saarbitraJo reglamenti iTvaliswinebs rogorc saarbitraJo gadawyvetilebis ganmartebisa da misi koreqtirebis (muxlebi 35 da 36),1543 aseve damatebiTi gadawyvetilebis gamotanis SesaZleblobas.1544

saarbitraJo gadawyvetilebis koreqtireba daiSveba rogorc germanuli, aseve inglisuri da Sveicaruli samarTlis mixedviT. safran-geTis kanonmdebloba aseT rames ar iTvaliswinebs, Tumca safrangeTSi arsebobs mosazreba, rom mxareebs SeuZliaT aRWurvon arbitrebi am uflebamosilebiT. aseTi koreqtireba ar unda Seexebodes gadawyvetilebis azrobriv arsebiT mxares. saarbitraJo gadawyvetilebis ganmarteba daSvebulia inglisuri, germanuli da albaT Sveicaruli sam-arTliTac (probably Swiss law)1545 saarbitraJo gadawyvetilebis iuridiuli Zala

germanuli ZPO §1055 iTvaliswinebs specialur mowesrigebas, romelSic xazgasmiT aris aRniSnuli, rom arbitrTa mier xelmoweril da mxareTaTvis gagzavnil saarbitraJo gadawyvetilebas aqvs iseTive iuridiuli Zala, rogorc sasamarTlos kanonier ZalaSi Sesul gadawyvetilebas.1546 Aamave dros saarbitraJo gadawyvetilebas iuridiuli Zala aqvs mxolod saarbitraJo SeTanxmebis mxareTa mimarT, mesame pirebze misi iuriduli Zalis da moqmedebis gavrceleba gaumarT-leblad unda CaiTvalos.1547

germanul doqtrinaSi ganasxvaveben e.w saproceso da materialur iuridiul Zalas. saproceso iuridiuli Zala gulisxmobs, rom arbitrebis mier misi xelmowerisa da saporceso kodeqsis yvela sxva moTxovnis Sesrulebis Semdeg gadawyvetileba iuridiuli Zalis mqoned

1541 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 192 1542 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 120 1543 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 308 1544 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 315 1545 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 146 1546 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 188 1547 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 189

iTvleba. es ar gamoricxavs kanonis Sesabamisad mis gauqmebas, an aRsrulebaze uaris Tqmas. materialuri iuridiuli Zala gulisxmobs gadawyvetilebis Sinaarsis ise Camoyalibebas, rom mxareTa Soris arse-buli dava sabolood iqnas gadawyvetili, raTa gamoiricxos imave saga-nze da imave safuZvliT romelime mxaris mier axali pretenziebis wa-rdgena.1548 niSandoblivia, rom saarbitraJo gadawyvetilebasTan mimarTebaSi termini „iuridiuli Zala“ (Rechtskraft) ar gamoi-yeneba. upiratesoba eniWeba imis xazgasmas, rom gadawyvetileba „mboWavia,“ savaldebuloa (verbindlich) mxareebisaTvis.1549

zogadi principis Tanaxmad, arbitraJisaTvis savaldebuloa is sasamarTlo gadawyvetileba, romelic imave mxareebs Soris arsebul davazea gamotanili. Igive vrceldeba imave mxareebs Soris arsebul davasTan dakavSirebiT adre gamotanil saarbitraJo gadawyvetilebazec, vinaidan es gadawyvetileba mxareebisaTvis iseTive samarTlebriv Sedegebs gulisxmobs, rogorc kanonier ZalaSi Sesuli sasamarTlo gadawyvetileba.1550

rogorc germanul iuridiul literaturaSi miuTiTeben, saarbitraJo gadawyvetilebas ar aqvs precedentis mniSvneloba da Zala, rac Seexeba sasamarTlo gadawyvetilebas, misi „faqtobrivi“ precedentuli mniSvneloba aRiarebulad iTvleba.1551 garda amisa, saarbitraJo gadawyvetilebas ar SeiZleba mieniWos preiudiciuli mniSvneloba.1552 aqedan gamomdinare, kanonier ZalaSi Sesuli gadawyveti-lebiT dadgenili faqtebi da garemoebebi savaldebuloa imave mxareebs Soris gamarTuli sxva sasamarTlo procesis dros, gansxvavebiT saarbitraJo ganxilvisagan. MmiiCneva, rom mxarebs SeuZliaT specialuri SeTanxmebiT gamoricxon maT Soris davaze kanonier ZalaSi Sesuli sasamarTlo gadawyvetilebis samarTlebrivi Sedegebis saarbitraJo ganxilvaze gavrceleba.1553 Ees ukanaskneli mosazreba dasabuTebuli ar aris. sadaoa iseTi saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba, romelic kanonier ZalaSi Sesul sasamarTlo gadawyvetilebas ewinaaR-mdegeba. es ukanaskneli Tavisuflad SeiZleba iqnes ganxiluli saxelmwifos sajaro wesrigis Semadgenel nawilad. Sesabamisad, mxareTa SeTanxmeba da arbitraJis gadawyvetileba, romelic kanonier ZalaSi Sesuli gadawyvetilebis ignorirebazea damyarebuli, Sefasdeba, rogorc sajaro wesrigis sawinaaRmdego.

saarbitraJo gadawyvetilebis „faqtobrivi“ iuridiuli Zalis srulad gamoricxva gadaWarbebul Sefasebad unda CaiTvalos. sayovelTaod cnobilia, rom ramdenime saarbitraJo gadawyvetilebam Secvala praqtikasa da doqtrinaSi gabatonebuli mosazreba da axleburi regulirebis safuZveli gaxda. Sesabamisad, misi rolis uaryofa gamarTlebulad ver iqneba.

1548 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 190 1549 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 446 1550 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 114 1551 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 13 1552Zur Präzedenzwirkung von Schiedssprüchen wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s Carl Heymanns Verlag 2006 s 100 1553Wagner, Gerhard Bindung des Shiedsgerichts an Entscheidungen anderer Gerichte und Schiedsgerichte wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag s 12

Tavi II saarbitraJo gadawyvetilebebis klasifikacia

da kriteriumebi §1 saarbitraJo gadawyvetilebebis klasifikacia

marTalia, mxareebisaTvis gadamwyveti mniSvneloba saboloo gadawyvetilebas aqvs, magram reglamentebi iTvaliswineben gansazRvruli garemoebebis arsebobisas sxva saxis gadawyvetilebebis miRebis SesaZleblobasac. rogorc wesi, arbitraJis gadawyvetilebebis klasifikaciis detalur regulirebas kanonebi da reglamentebi pirdapir ar Seicaven xolme, an regulireba sakmaod zogadia, rac zrdis sasamarTlo praqtikis mniSvnelobas. sasamarTloebi cdiloben damoukideblad gamijnon erTmaneTisagan sxvadasxva garemoebebis arsebobisas arbitrebis mier miRebuli dadgenilebebi da maTi samarTlebrivi mniSvneloba.1554

ruseTSi gamarTuli erTerTi saarbitraJo ganxilvis mxarem eWvis qveS daayena arbitraJis ufleba gamoetana nawilobrivi gadawyvetileba Tumca misi moTxovna ar dakmayofilda da ganemarta, rom aseTi gadawyvetilebis gamotanis sakiTxi gaTvaliswinebulia, rogorc saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb ruseTis federaciis kanoniT, aseve ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatis saer-TaSoriso arbitraJis reglamentiT (romlis mixedviTac mimdinareobda saarbitraJo ganxilva). Tu saWirod da mizanSewonilad CaTvlis, arbitraJs SeuZlia aseTi gadawyvetilebis gamotana,.1555

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 29-e muxlis Tanxmad, davis nawili, an konkretuli sakiTxi, romelic mniSvenlovania davis saboloo gadawyvetisaTvis SeiZleba gadawydes calke saarbitraJo gadawyvetilebiT (may be decided in a separate arbitral award) garda im SemTxvevisa, roca orive mxare amis winaaRmdegia. aseTi calke saarbitr-aJo gadawyvetileba SeiZleba Seexebodes erTerTi mxaris moTxovnas mTlianad an nawilobriv.1556 rogorc Svedur iuridiul literaturaSi aRniSnaven, is rasac SvedeTis samoqalaqo saproceso kodeqsi (Code of Judicial Procedure) uwodebs nawilobriv da Sualedur gadawyvetilebebs (partial judgments and interim judgments) arbitraJis Sesaxeb kanonma calke saarbitraJo gadawyvetilebis (separate arbitral award) cnebis qveS gaaerTi-ana.1557

1554 klasifikaciaze msjelobisas TavisTavad dgeba arbitraJis mier miRebuli aqtebisaTvis erTiani zogadi saxelwodebis SerCevis aucilebloba. Kklasifikaciis arsi ki SeiZleba imaSi mdgomareobdes, rom arbitrebis mier miRebul yvela gadawyvetilebas Tavisi saxeli daerqvas da dazustdes maTi samarTlebrivi Sinaarsi. Tu qarTveli kanonmdebeli am klasifikaciis samarTlebriv regulirebas aucileblad CaTvlis, maSin terminebis SerCevis problemis gadawyvetac mouwevs. 1555 Zykin, Ivan S. The russian arbitration procedure Swedish and international arbitration 1996, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce p 29 1556 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 219 1557 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 219

saarbitraJo gadwyvetilebis cneba Tavis TavSi gulisxmobs arbitraJis iseT gadawyvetilebas, romelic mxareTa moTxovnebTan dakavSirebul sakiTxebs arsebiTad da mTlianad an nawilobriv (nawilobrivi gadawyvetileba) wyvets da amave dros misi aRsruleba SesaZlebelia. gadawyvetilebebi, romlebic ar akmayofileben am pirobebs, unda ganimarton, rogorc Sualeduri.1558

germanuli kanonmdebloba sakuTari kompetenciis Sesaxeb arbitraJis mier miRebul gadawyvetilebas ``Zwischenentschied`` (Sualeduri gadawyvetilebas) uwodebs. literaturaSi es termini gakritikebulia, iTvleba rom bundovania TviT Sualeduri gadawyvetilebis samarTlebrivi buneba. is ar aris saarbitraJo gadawyvetileba. Aam gada-wyvetilebis miRebiT arsebuli dava materialursamarTlebrivad ar wydeba. Daskvnis saxiT aRniSnaven, rom rom aseTi gadawyvetileba Tavisi bunebiT miaxloebulia saboloo saarbitraJo gadawyvetilebasTan. amis gamo mas SeiZleba materialursamarTlebrivi iuridiuli Zalac hqondes (Festzuhalten ist daher zunächst dass der Zwischenentschied nach § 1040 Abs 3 S 1 ZPO einem Schiedsspruch in seiner Wirkung soweit angenähert ist, dass ihm materielle Rechtskraft zukommt.)1559 aseTi gadawyvetileba germanul literaturaSi saproceso saarbitraJo gadawyvetilebadac moixsenieba.1560

arbitraJis mier miRebuli Sualeduri gadwyvetilebis SesaZlo SemTxvevebis CamonaTvalSi moxvdnen: 1. arbitraJis gadwyvetileba sakuT-ari kompetenturobis Sesaxeb. 2. gadawyvetileba romelsac qarTuli samoqalaqo saproceso kodeqsi swored ase moixseniebs: Sualeduri gadwyvetileba. Ggermanuli da qarTuli samoqalaqo procesi am sakiTxSi erTiania. Tu sadaoa moTxovnis rogorc safuZveli, asevev odenoba, sasa-marTlos SeuZlia jer safuZvlis sakiTxi gadawyvetos. (“ist ein anspruch nach Grund und Betrag streitig, so kann das Gericht über den Grund vorab entscheiden“).1561.3 Sualedurad miiCneva aseve arbitraJis gadawyvetileba, Tu saarbitraJo SeTanxmeba, misi sxva arbitraJSi gasaCivrebis SesaZleblobas iTvaliswi-nebs. 1562

saboloo jamSi SeiZleba iTqvas, rom germanuli doqtrinasa da saarbitraJo praqtikaSi arbitraJis mier nawilobrivi da Sualeduri gadawyvetilebis gamotana SesaZlebladaa miCneuli.1563

germanuli saarbitraJo institutis reglamentiT gaTvaliswinebulia xarjebTan dakavSirebiT calke gadawyvetilebis gamotanis SesaZlebloba, Tu xarjebis sakiTxi ar aris regulirebuli saboloo gadawyvetilebiT. garda amisa, daSvebulia damatebiTi gadawyvetilebis miReba im sakiTxTan dakavSirebiT, romelzec arbi-traJma imsjela, magram msjelobis Sedegi saboloo gadawyvetilebaSi ar asaxula. (muxli 37.1) amgvarad, germanuli saarbitraJo institutis reglamenti iTvaliswinebs saboloo, damatebiTi da xarjebTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis SesaZleblobas. daaxloebiT msgavsia sxva saarbitraJo reglamentebiT dadgenili mowerigebebic.

1558 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 175 1559 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 96-97 1560 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 104 1561 Sdr. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 246-e muxli 1562 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 176-177 1563 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 118 aseve: Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 174

Sutce erTmaneTisagan ganasxvavebs: 1. Sualedur gadawyvetilebas (Zwischenschiedsspruch) romelic SeiZleba gamotanil iqnes saarbitraJo pretenziis safuZvlebis Sesaxeb (das Bestehen des Anspruchs dem Grunde nach) saproceso sakiTxebis Sesaxeb. (magaliTad, mxaris saproceso qmedunarianobis, procesunarianobis Sesaxeb) da gadasawyveti sakiTxis winamorbedi samarTlebrivi urTierTobebis Sesaxeb (vorgreifliches Rechtsver-hältnis). Sualeduri gadawyvetileba mboWavia TviT arbitraJisaTvis. e.i arbitraJma saboloo gadawyvetilebaSi ar unda gadauxvios imas, rac Sualeduri gadawyvetilebiT dadgina; 2. nawilobriv gadawyvetilebas, (Teilschiedsspruch), rodesac arbitraJs ramdenime sakiTxi aqvs gadasawyveti da maTgan zogierTi ukve mzad aris gadawyvetilebisaTvis, xolo danarCenebi kvlav drosa da sxva mtkicebulebebs moiTxovs. arbitraJs SeuZlia nawilobrivi gadawyvetileba gamoitanos, romlis cnoba da aRsrulebac Cveulebriv aris SesaZlebeli; 3. pirobiTi gadawyvetileba (Vorbehaltsschiedsspruch). es gadawyvetileba miiReba maSin, roca SesaZlebelia erTi saarbitraJo SeTanxmebidan gamomdinare Semxvedri moTxovnebis gaqviTva da gadawyvetilebisaTvis mzad aris mxolod ZiriTadi saarbitraJo pretenziidan gamomdinare moTxovna, magram ara Segebebuli moTxovna. pirobiTi gadawyvetilebis gamotana SeiZleba maSinac, rodesac gasaqviTi moTxovnebidan erTerTze saarbitraJo SeTanxmeba ar vrceldeba. pirvel SemTxvevaSi gadawyvetilebis aRsasruleblad wardgena ar daiSveba, radgan meore moTxovnaze saboloo gadawyvetileba miRebuli ar aris. meore SemTxvevaSi saarbit-raJo SeTanxmebis Sesabamisad miRebuli gadawyvetileba Cveulebriv eqvemdebareba aRsrulebas. es ukanaskneli namdvili pirobiTi gadawyvetileba ar aris. 4. saarbitraJo gadawyvetilebebi, romelic efuZneba saarbitraJo pretenziis cnobas, pretenziaze uaris Tqmas da dauswrebeli gadawyvetilebebi (Anerkenntnis- Verzichts- und Säumniss-chiedsspruch). aqve unda aRiniSnos, rom mxaris gamoucxadebloba saarbi-traJo ganxilvaze mis mier pretenziis cnobas ar niSnavs. Sesabamisad es ar aris saarbitraJo pretenziis avtomaturad dakmayofilebis safuZveli.1564 zogadad klasifikacia SeiZleba misaRebad CaiTvalos, magram namdvil da aranamdvil pirobiT gadawyvetilebebad dayofa albaT TviT klasifikaciis ideis uaryofas uaxlovdeba. Sedegad viRebT saarbitraJo gadawyvetilebas, romelic erTi da imave dros aris da arc aris pirobiTi.

Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanonis 188-e muxli arbitraJs aZlevs nawilobrivi gadawyvetilebis gamotanis uflebas, garda im SemTxvevisa, roca mxareTa SeTanxmebiT aseT ram gamoricxulia.1565 am gadawyvetilebis saxelwodebis inglisuri da germanuli eqvivalentebia „partial award“ da „Teilentscheidung“.1566

nawilobrivi gadawyvetilebis definicia da samarTlebrivi Sinaarsi ganmartebis sakiTxia. Sveicaruli doqtrina da praqtika ganasxvavebs saboloo gadawyvetilebas da Sualedur gadawyvetilebas. saboloo gadawyvetilebiT xdeba davis arsebiTad gadawyveta, xolo Sualeduri

1564 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 116- 117 1565 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 533 1566 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 129

gadawyvetilebiT wydeba mxolod calkeuli sakiTxebi. nawilobriv gadawyvetilebas (partial award) sabolo gadawyvetilebis erTerT saxed miiCneven, e.i arsebobs nawilobrivi da sruli saboloo gadawyve-tilebebi.1567

Sveicaruli saarbitraJo reglamentis 32-e muxlis Tanaxmad, saboloo gadawyvetilebasTan erTad arbitraJma SeiZleba gamoitanos droebiTi, winaswari da nawilobrivi gadawyvetilebebi. Ggarda amisa, Tu arbitraJi amas mizanSewonilad miiCnevs, mas SeuZlia xarjebis sakiTxi gadawyvitos calke gadawyvetilebiT, romelic ar iqneba saboloo (In adittion to making a final award, the arbitral tribunal shall be entitled to make interim interlocutory or partial awards. If appropriate, the arbitral tribunal may also award costs in award that ar not final).1568

saarbitraJo gadawyvetilebebis klasifikaciis terminologiuri problema saerToa TiTqmis yvela marTlwesrigisaTvis, romelsac saerTaSoriso arbitraJis tradicia gaaCnia. magaliTad, parizis saerTaSoriso savaWro palatis saerTaSoriso arbitraJis reglamentis me-2 muxlis Tanaxmad, arbitraJis gadawyvetileba gulisxmobs Sualedur, nawilobriv da saboloo gadawyvetilebas. ICC-arbitraJis mier Seqmnilma samuSao jgufma didi diskusiebis miuxedavad ver SeZlo SeemuSavebina pozitiuri definicia terminebisa “interim award”, “award” da “partial award”.1569

inglisuri saarbitraJo kanonis 47-e muxlis Tanaxmad, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan, arbitraJs SeuZlia gamoitanos erTze meti gadawyvetileba sxvadasxva dros da gansaxilveli davis sxvadasxva aspeqtebTan dakavSirebiT. kerZod, arbitraJs SeuZlia gamoitanos gadawyvetileba sakiTxze, romelic Seexeba mTlianad pretenzias, an mxolod erT an ramdenime pretenzias, an Segebebul pretenzias.1570 es gadawyvetilebebi SeiZleba dakvalificirdes, rogoc Sualeduri da nawilobrivi gadawyvetilebebi. (interim and partial awards).1571 Ggarda amisa, mxareebs ufleba aqvT aRWurvon arbitrebi provisional awards miRebis uflebiT. es gulisxmobs: a) droebiT brZanebas fulis gadaxdis, an qonebis gankargvis Sesaxeb rac exeba mxareTa Soris urTierTobebs b) brZanebas winaswari gadaxdis Sesaxeb saarbitraJo xarjebis dafarvis mizniT. Tu mxareebma ar aRWurves arbitraJi aseTi gadawyvetilebis miRebis uflebiT, maSin am ukanasknels ar eqneba TviTneburad amis gakeTebis SesaZlebloba.1572

arbitraJis Sesaxeb inglisuri kanonis 39-e muxli iTvaliswinebs ar-bitraJis mier e.w provisional order miRebis SesaZleblobas. literaturaSi erTiani azri ar arsebobs, unda CaiTvalos Tu ara es gankarguleba

1567 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 534 1568Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 283 1569 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 115 1570 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 129 1571 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 123 1572 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 105

saarbitraJo gadawyvetilebad masTan dakavSirebuli samarTlebrivi SedegebiT.1573

regulirebis mcdelobis miuxedavad, erTiani da unificirebuli midgoma saarbitraJo gadawyvetilebebis klasifikaciasTan dakavSirebiT mainc ar arsebobs. albaT es SeuZlebelic aris, vinaidan gadawyvetilebebis forma da Sinaarsi damokidebulia arbitrebisa da mxareebis (maTi advokatebis) profesiul codnasa da gamocdilebaze, sxvadasxva samarTlebrivi sisitemebis Tavisebrebebze da a.S. yovel konkretul SemTxvevaSi sasamarTlos gadasawyvetia, warmodgenili saar-bitraJo gadawyvetileba aris Tu ara saerTod gadawyvetileba da SeiZleba Tu ara misi aRsruleba niu-iorkis konvenciis mixedviT.

§2 ~saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetileba~ da misi kvalifikaciis kriteriumebi

sityvaTSeTanxmebaSi „saerTaSoriso komerciuli arbitraJi“ ganmarteba mxolod erT sityvas („arbitraJi“) ar sWirdeba. Aaucileblad unda iaxsnas, ra aris „saerTaSoriso“ da ra aris „komerciuli“1574

zogadad definiciebTan dakavSirebiT arsebobs mosazreba, rom pozitiuri saxiT maTi ganmarteba misaRebi ar aris. aseTi cneba yovlismomcveli ver iqneba. magaliTad, umjobesia ganisazRvros ara is, ra aris komerciuli, aramed is, ra ar CaiTvleba komerciulad. magal-iTad, saojaxo samarTali, pirovnebis statusTan dakavSirebuli samarT-ali, momxmarebelTa uflebebi da a.S.1575

saarbitraJo gadawyvetileba mis saboloo aRsrulebamde gadis erTgvar kontrols, romelic mis formalur Semowmebas gulisxmobs. saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebisaTvis dadgenilia cnobisa da iZulebiTi aRsrulebis gansakuTrebuli sakanonmdeblo Tu saerTaSoriso samarTlebrivi garantiebi, amitom jer unda ganvsazRvroT, romeli gadawyvetileba CaiTvleba saerTaSorisod da rogor unda dadgindes Sesabamisi kriteriumebi.

es kriteriumi SeiZleba iyos instituciuri, an iurisdiqciuli. pirvelSi igulisxmeba, rom saerTaSorisod iqnes aRiarebuli yvela im saarbitraJo institutis saxeliT miRebuli gadwyvetileba, romelic TviTon warmoadgens saerTaSoriso dawesebulebas. meore niSnavs saerTaSorisod iseTi gadawyvetilebis miCnevas, romelic Seexeba sxvadasxva nacionaluri samarTlis mier aRiarebul subieqtebs. orive SemTxveva sakmaod gavrcelebulia saerTaSoriso praqtikaSi. Sesabamisad, kriteriumebis dasaxeleba pirobiTi xasiaTis matarebelia da emsaxureba arsebuli realobis asaxvas.

instituciuri kriteriumi fardobiTi xasiaTisaa. amis mizezi ki is aris, rom ar arsebobs saerTaSoriso da nacionaluri masStabis

1573 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 123 1574 Sdr Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 199 1575 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 s 45

arbitraJebis erTiani da aRiarebuli klasifikacia. magaliTad, kniperi miiCnevs, rom WeSmaritad saerTaSoriso institutebs ganekuTvnebian parizis saerTaSoriso savaWro palatis arbitraJi da londonis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlo,1576 Tumca ar miuTiTebs, ratom maincdamaic es ori instituti da ara magaliTad stokholmis saar-bitraJo institutis an ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatis saerTaSoriso komerciuli arbitraJi.

cxadia, iseTi aRiarebuli saarbitraJo intitutebi, rogoricaa stokholmis, londonis parizis arbitraJebi ZiriTadad swored saerTaSoriso davebs ixilaven, Tumca arc ufro mcire masStabis saqmebebze amboben uars. garda amisa, saxelwodebaSi sityvis ~saerTaSoriso~ dafiqsireba sulac ar aris sakmarisi. imisaTvis, rom arbitraJis avtoriteti da saxeli gascdes erTi konkretuli saxe-lmwifos farglebs, aucilebelia didi praqtikuli gamocdileba da msoflios saqmiani wreebis ndobis damsaxureba, rac advili ar aris. aqedan gamomdinare, e.w ~wminda saerTaSoriso~ saarbitraJo institutebis calke gamoyofa SeiZleba metnaklebad dasaSvebad mivi-CnioT, magram es araviTar SemTxvevaSi ar niSnavs aseTi institutis mier miRebuli yvela gadawyvetilebis saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebad miCnevas.

iurisdiqciuli kriteriumi instituciurTan SedarebiT ukeTes saSualebas iZleva saerTaSoriso da Sida gadwyvetilebebad arbitraJis gadawyvetilebebis klasifikaciisaTvis, Tumca erTiani midgomis Camiyalibeba am kriteriumTan mimarTebaSic sakmaod rTulia.

Sida da saerTaSoriso arbitraJebisaTvis regulirebis diferencireba literaturaSi dadebiTad ar aris Sefasebuli. miiCneva, rom orive maTganis daregulireba erTianobaSi unda moxdes.1577 es ara mxolod sakanonmdeblo teqnikis, aramed istoriisa da tradiciis sakiTxicaa. zogierTma saxelmwifom (magaliTad Sveicariam) saarbitraJo samarTlis reformis Semdegac SeinarCuna saerTaSoriso da lokaluri arbitraJebis sxvadasxva normatiuli aqtebiT regulirebis tradicia.

zogadi Sefasebis Tanaxmad, arbitraJi saerTaSorisoa, rodesac mas kavSiri aqvs erTze met saxelmwifosTan. Ees kavSiri SeiZleba alteranatiulad an kumulatiurad gulisxmobdes mxareebis moqalaqeobas, sacxovrebel adgils, adgilsamyofels, an Cveulebriv adgilsamyofels, saarbitraJo ganxilvis adgils, an saarbitraJo ganxi-lvis mimarT gamosayenebel saproceso samarTals, aseve materialur-samarTlebriv aspeqtebsac (valdebulebis Sesruleba sazRvagareT da a.S) 1578 am kriteriumebis sxvadasxva kombinacia gavrcelebulia da aRiarebulia sxvadasxva saxelmwifoebis mier. magaliTad, bulgareTis kanonmdeblobis Tanaxmad, dava saerTaSorisoa, Tu is warmoiSoba saxel-Sekrulebo da arasaxelSekrulebo urTierTobebidan saerTaSoriso vaW-robis sferoSi, an Tu saqme exeba xelSekrulebaSi xarvezebis Sevsebas,

1576 rolf kniperi ~saarbitraJo sasamarTlosa da saxelmwifo samarTalwarmoebis Sedareba~ qarTuli

samarTlis mimoxilva 1998 weli pirveli kvartali gv 79 1577 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 s 180 1578 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 22

maT moyvanas Secvlil garemoebebTan SesabamisobaSi, da erTerT mxares mainc sacxovrebeli adgili, an adgilsamyofeli sazRvargareT aqvs.1579

buring-ule ganasxvavebs „saerTaSorisoobis“ or ZiriTad kriteriums: davis xasiaTi da mxareebis moqalaqeoba (aseve adgilsamyofeli). saerTaSoriso samarTlisagan aRrevis Tavidan asacileblad xSirad mimarTaven termins „transnacionluri“, romelic „saerTaSorisos“ sinonimad gamoiyeneba.1580 niu-iorkis konvencia

niu-iorkis 1958 wlis konvencia adgens ucxouri saarbitraJo

gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis wess. aqedan gamomdinare, is gansazRvravs, ra CaiTvleba ucxour gadawyvetilebad konvenciis miznebisaTvis.

konvencia gamoiyeneba im saaarbitraJo gadawyvetilebaTa cnobisa da aRsrulebis urTierTobebis mimarT, romelic gamotanilia ara im saxelmwifos teritoriaze, romelSic moiTxoveba cnoba da aRsruleba iseTi gadawyvetilebebisa da iseT davaze, romlis mxareebic SeiZleba iyvnen rogorc fizikuri, ise iuridiuli pirebi.

niu-iorkis konvenciis Sesabamis debulebebze dayrdnobiT gamoyofen saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebaTa identifikaciis kriteriumebs. aq saubaria or ZiriTad kriteriumze, romelebsac TviT konvencia iTvaliswinebs. Ppirveli: gadawyvetileba gamotanili unda iyos ara im saxelmwifos teritoriaze, romelSic moiTxoveba cnoba da aRsruleba. da meore: gadawyvetileba SeiZleba gamotanili iyos im saxelmwifos teritoriaze, romelSic cnoba da aRsruleba moiTxoveba, magram is am saxelmwifos kanonmdeblobis Tanaxmad ar unda iTvlebodes mis ~Sida~ gadawyvetilebad..

konvenciis wevr saxelmwifoebs TviTonve SeuZliaT gansazRvron ras moiazreben terminSi „komerciuli“ „savaWro“ (commercial), rac sxvadasxva saxelmwifos mier sxvadasxva praqtikis ganviTarebis SesaZleblobas iZleva. magaliTad bombeis (indoeTi) sasamarTlom Zalze viwrod ganmarta es termini, ris gamoc uari Tqva niu-iorkis konvenciis gamoyenebaze. amis sapirispirod amerikuli sasamarTloebi imdenad fa-rTod ganmartaven am termins, rom cnobasa da aRsrulebas problema arasdros eqmneba.1581 modeluri kanoni

sayovelTaod cnobilia frangi kanonmdeblis midgoma „saerTaSorisoobis“ kriteriumis mimarT. Ffranguli samarTlis mixedviT, arbitraJi saerTaSorisoa, roca saarbitraJo ganxilva Seexeba

1579 ~Бейкер и Макензи~ Международный Коммерческий Арбитраж Москва 2001 с 81 1580 Bühring-Uhle Christian, (and for the second edition, Lars Kirchhoff and Gabriele Scherer with a foreword by William W. Park) Arbitration and Mediation in International Business Kluwer Law International BV, the Netherlands 2006 p 34 1581Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 115

saerTaSoriso vaWrobis interesebs. Mmodelur kanonze momuSave jgufma uaryo es erTi SexedviT martivi definicia im motiviT, rom interesis abstraqtuli kategoria SeiZleba gamxdariyo absoluturad Tavisufali (da albaT urTierTgamomricxavi) interpretaciis sagani im saxelmwifo-ebis sasamarTloebisaTvis, romlebic gaiziarebdnen modelur kanons.1582G

modelur kanonSi gamoyenebulia IUNCITRAL-is tradiciuli kriteriumi – komerciuli saqmianobis adgili. aRsaniSnavia, rom rusul variantSi aris miTiTeba komerciuli sawarmoebis adgilsamyofelze. ufro marTebulia inglisur teqstSi gamoyenebuli termini ~Places of Business“, rac niSnavs komerciuli saqmianobis adgils da ara komerciuli sawarmoebis adgilsamyofels.1583 garda amisa, am kanonSi pirveladaa erTmaneTisagan gansxvavebuli ~saerTaSoriso~ da ~arasaerTaSoriso~ arbitraJis gadawyvetilebebi ~ucxour~ da ~Sida~ ga-dawyvetilebebad tradiciuli gamijvnis nacvlad. aseT axlebur gamijvnas safuZvlad udevs ufro arsebiTi argumentebi, vidre ter-itoriuli sazRvrebi, romlebic arasakmarisad gvevlineba saerTaSoriso davebis ganxilvisas maTi SezRuduli mniSvnelobis gamo. davas SeiZleba yvelaze mniSvnelovani kavSiri hqondes saxelmwifosTan, sadac imarTeba saarbitraJo ganxilva, an saerTod ar hqondes masTan kavSiri. amis gamo ~saerTaSoriso~ gadawyvetilebaTa cnoba da aRsruleba iqneba es „ucxouri“ Tu „Sida“, unda daregulirdes erTi da imave normebiT.1584

Sinaarsobrivi gansxvaveba terminebs Soris, ra Tqma unda, arsebobs. U“ucxouri“ erTi saxelmwifos marTlwesrigidan gakeTebul Sefasebas niSnavs, (ucxouri, anu ucxoa mocemuli marTlwesrigisaTvis). „saerT-aSoriso“ SedarebiT neitraluri, obieqturi kategoriis aRmniSvneli terminia. is gulisxmobs, rom saqme gvaqvs erTi saxelmwifos marTlwesrigis farglebis gadamlaxvel kategoriasTan1585.

ruseTi

1582 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 58 1583 Дмитриева Г . К. Международный Коммерческий Арбитраж Москва 1997 стр 14 1584 Региональная Конференция ~Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования~ Москва 2003. modeluri kanonis pirveli muxlis Tanaxmad, arbitraJi CaiTvleba saerTaSorisod Tu: a)saarbitraJo SeTanxmebis mxareTa komerciuli saqmianobis adgili am SeTanxmebis dadebis momentisaTvis sxvadsxva saxelmwifoSia b)Semdegi adgilebidan erTerTi mdebareobs im saxelmwifos sazRvrebs gareT, romelSic mxareebs aqvT TavianTi komerciuli saqmianobis adgili. b.a) arbitraJis adgili, Tu es gansazRvrulia saarbitraJo SeTanxmebaSi, an mis Sesabamisad, b.b) nebismieri adgili, sadac unda Sesruldes savaWro urTierTobebidan gamomdinare valdebulebebis mniSvnelvani nawili, an adgili, romelTanac yvelaze mWi-drod aris dakavSirebuli davis sagani. da g) mxareebi pirdapir gamoxatuli formiT SeTanxmdnen, rom saarbitraJo SeTanxmebis sagani dakavSirebulia erTze met saxelm-wifosTan. AamasTan, Tu mxares erTze meti komerciuli saqmianobis adgili aqvs, aseT adgilad miiCneva is, romelsac yvelaze metad aqvs kavSiri saarbitraJo SeTanxmebasTan. Tu mxares ar aqvs komerciuli saqmianobis adgili, mxedvelobaSi miiReba misi mudmivi sacxovrebeli adgili. 1585Sdr Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 49

saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb rusuli kanoni iTvaliswinebs, rom saerTaSoriso komerciuli arbitraJis iurisdiqcias ganekuTvnebian samoqalaqo samarTlebrivi davebi, romlebic warmoiSobian sagareo savaWro da sxva saerTaSoriso ekonomikuri urTierTobebidan, Tu erTerTi mxaris komerciuli sawarmo sazR-vargareTaa. sxva kriteriumebi, rasac ase detalurad aregulirebs modeluri kanoni, rusuli samarTlis mier gaziarebuli ar aris.

arbitraJi saerTaSorisod maSinac miiCneva, roca davis mxareebi erTi saxelmwifodan, magram ara ruseTidan arian.1586

aqve unda aRiniSnos rusuli saarbitraJo samarTlis erTi Tavisebu-rebis Se-saxeb, rac gamoixateba saerTaSorisod saarbitraJo gadawyvetilebis kvalifikaciisas ucxouri investiciebisaTvis garkveuli rolis miniWebaSi. germanul iuridiul literaturaSi mas post-sabWoTa sivrcisaTvis damaxasiaTebel Taviseburebad miiCneven.1587

saerTaSoriso komerciuli arbitraJis Sesaxeb rusuli kanonis Tanaxmad, ucxouri investiciebiT dafuZnebul rusul kopaniasa da sxva rusul kopanias Soris arsebuli dava, romelTan dakavSirebiTac arsebobs saarbitraJo SeTanx-meba, unda gadawydes am kanonis mixedviT. igive wesi gamoiyeneba, roca saarbitraJo ganxilvaSi monawileobs ucxouri investiciebiT dafuZnebuli kompaniis partniori.1588 Ee.i saarbitraJo ganxilva rom saerTaSorisod CaiTvalos, rusuli kanonmde-blobis Tanaxmad, am ganxilvaSi mxaris saxiT unda monawileobdes an ucxouri investiciebiT dafuZnebuli kompania, an am kompaniis damfuZnebeli ucxoeli investori. aseTi midgomis gaziareba albaT saqarTvelosTvisac misaRebi unda iyos. miT umetes, rom ucxour investiciebs CvenSic aranaklebi mniSvneloba aqvs miniWebuli da arsebuli tendenciac am mosazrebis dadasturebas warmoadgens.1589 SvedeTi

~arbitraJis Sesaxeb~ kanonis 46-e muxlis Tanaxmad, es kanoni gamoiyeneba saarbitraJo ganxilvis mimarT, romelsac adgili aqvs SvedeTSi, miuxedavad davaSi saerTaSoriso elementis arsebobisa. Ee.i saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvis mimarT Sveduri kanonmdeblobis gamoyenebis safuZvelia saarbitraJo ganxilvis adgili, romelic SvedeTSi unda iyos.

saarbitraJo ganxilva SeiZleba daiwyos SvedeTSi, Tu saarbitraJo SeTanxmeba saarbitaJo ganxilvis adgilad iTvaliswinebs SvedeTs, an Tu arbitrebi, an saarbitraJo organo saarbitraJo SeTanxmebis Sesabamisad

1586Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 202 1587 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 202 1588 Komarov, Alexander S Internationale Handelsschiedsgerichtbarkeit in der Russischen Föderation wignSi: Recht und Praxis der internationalen Schiedsgerichtbarkeit in Staaten Zentral- und Ost- Europas, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Carl Heymanns Verlag KG Köln Berlin Bonn München 1998 s265 1589 magaliTad, SeiZleba moviyvanoT amerikuli AES-korporaciis xelSekruleba saqarTvelos

mTavrobasTan, romelic iTvaliswinebda mosalodneli davebis gadacemas londonis saerTaSoriso

saarbitraJo sasamarTlosaTvis. (xelSekrulebis muxli 29)

gansazRvraven, rom ganxilva unda Sedges SvedeTSi, an meore mxare Tanaxmaa arbitraJis SvedeTSi Catarebaze. saarbitraJo ganxilva aseve SeiZleba daiwyos SvedeTSi, Tu mxares, romlis winaaRmdegac iwyeba saqmis ganxilva, adgilsamyofeli aqvs SvedeTSi, an sxvagvarad eqvemdebareba SvedeTis sasamarTloebis iurisdiqcias davis saganTan mimarTebaSi da Tu saarbitraJo SeTanxmebiT dadgenili ar ris, rom saarbitraJo ganxilvas adgili unda hqondes sazRvargareT. yvela sxva SemTxvevaSi ganxilvas ar SeiZleba adgili hqondes SvedeTSi aRniSnuli kanonis Sesabamisad (muxli 47). es imas niSnavs, rom sxva SemTxvevaSi SeiZleba gaimarTos saarbitraJo ganxilva SvedeTSi, magram mxareebi ver isargebleben SvedeTis kanonmdeblobiT miniWebuli uflebebiT.

Svedma kanonmdebelma uari Tqva modeluri kanoniT dadgenili mowesrigebis ucvlelad gaziarebaze da SedarebiT martivad gadawyvita sakiTxi, roca miuTiTa, rom sazRvargareT gamotanili gadawyvetileba ganixileba ucxour gadawyvetilebad da kanonis miznisaTvis misi gamotanis adgilad CaiTvleba arbitraJis adgili. (muxli 52). germania

germanuli kanonmdebloba ar icnobs ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebis definicias. Aam sakiTxze msjelobisas xSirad miuTiTeben niu-iorkis konvenciaze.1590 es konvencia pirdapir gansazRvravs saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis adgils, rogorc kriteriums.1591 Aaqedan gamomdinare, erovnuli da ucxouri arbitraJebis klasifikaciis kriteriumia saarbitraJo ganxilvis adgili, anu e. w. „te-ritoriulobis principi“. (Territorialitäts-prinzip). AxSirad miuTiTeben mode-luri kanonis pirveli muxlis me-3 punqtze, romlis Tanaxmadac arbitraJis saerTaSorisod miCnevisaTvis aucilebelia, rom davis monawile subeqtebs an TviT davis sagans kavSiri hqondes erTze met saxelmwifosTan. arbitraJi, romlis mxareebi da maTi davis sagani erTi saxelmwifos sazRvrebSi Tavsdeba, aris nacionaluri anu erovnuli da ara saerTaSoriso.1592 garda amisa, germaniaSi saarbitraJo gadawyv-etileba ar CaiTvleba Sida gadawyvetilebad, Tu mxareebi SeTanxmdnen ucxo qveynis samarTlis gamoyenebaze.1593

Sveicaria

Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis kanonis 176-e muxlis pirveli abzacis Tanaxmad arbitraJo saerTaSorisod CaiTvleba, Tu saarbitraJo SeTanxmebis dadebis momentisaTvis erTerT mxares sacxovrebeli adgili an Cveulebrivi adgilsamyofeli SveicariaSi ar

1590 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 257 1591 Caron D. David Caplan.Lee Pellonpää Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press 2006 p 97 1592 Eckstein-Puhl, Christine Prozessbetrug im Schiedsverfahren Saarbrücker Studien zum Privat und Wirtstchaftsrecht herausgegeben von Johann Paul Bauer, Michael Martinek, und Helmut Rußmann Band 50 s.47-49 aseve: Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 133 1593 Карабельников Б.Р Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении Москва 2001 стр 18 Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс Том 3 Учебник Москва Издателъство БЕК 2001 с 143

aqvs.1594 garda amisa, moiTxoveba, rom arbitraJis adgilsamyofeli SveicariaSi iyos. arbitraJis adgilsamyofelad ar CaiTvleba arc sarbitraJo ganxilvis, arc gadawyvetilebis xelmoweris da arc is adgili, romlis saproceso normebs iyenebs arbitraJi. Kkanonis Tanaxmad, misi gansazRvra unda moxdes mxareebis an arbitrebis mier, an saarbitraJo institutis adgilsamyofelis mixedviT.1595 klasifikaciis kriteriumad, iseve rogorc germaniaSi, miCneulia saarbitraJo ganxilvis adgili.1596

praqtikaSi dadga sakiTxi saerTaSoriso arbitraJis miznebisaTvis aqvs Tu ara adgilsamyofeli SveicariaSi saerTaSoriso kompanias, romelsac gaxsnili aqvs filiali, an ubralod saqmianobs Sveicariis teritoriaze. EdoqtrinaSi am kiTxvaze pasuxi negatiuria, miiCneva, rom gadamwyvetia ara saqmianobis adgili, an filiali, aramed sad aqvs kompanias adgilsamyofeli.1597

Sveicarul doqtrinaSi mocemulia saarbitraJo gadawyvetilebebis sakmaod saintereso klasifikacia: dayofas “Sida” da “ucxouri” gadawyvetilebebi (Inländische und ausländische Schiedssprüche) mohyveba aseTi dakonkreteba: Sida gadawyvetilebebi (inländische Schiedssprüche) iyofa: Binnenschiedssprüche da internationale Schiedssprüche. (Inländische Schiedssprüche ob es sich um Binnenschiedssprüche oder um internationale Schiedssprüche handelt . . . ).1598 safrangeTi

safrangeTis samoqalaqo saproceso kodeqsis 1492-e muxlis mixedviT arbitraJi iTvleba saerTaSorisod, Tu is exeba saerTaSoriso vaWrobis interesebs.1599 saerTaSoriso vaWroba frangul samarTalSi farTod ganimarteba da zogadad saerTaSoriso ekonomikur da biznes urTierTobebs gulisxmobs. Aamis sapirispirod Sveicaruli samarTali ar Semofarglavs saerTaSoriso arbitraJis saqmianobas mxolod saerTaSoriso vaWrobis interesebiT.1600

arsebobs mosazreba, rom saerTaSoriso vaWrobis interesebi, rogorc kriteriumi sakmaod sustia da uamrav problemebs warmoSobs praqtikaSi. swored amis gamo ar gaiziara es kriteriumi Sveicarielma

1594 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 5 1595Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 7 1596 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 12 1597 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 10 1598 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern 2005 s. 227 1599Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс Том 3 Учебник Москва Издателъство БЕК 2001 с 148 1600 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 8

kanonmdebelma da UNCITRAL-is modeluri kanonis SemmuSavebelma komisiam.1601

frangulma sasamarTloebma kriteriumad aiRes ara formalur-iuridiuli xasiaTis mqone saarbitraJo ganxlvis an saarbitraJo SeTanxmebis adgili an mxareTa moqalaqeoba Tu adgilsamyofeli, ara saarbitraJo proceduris mimarT gamosayenebeli samarTali, aramed ekonomikuri xasiaTis kriteriumi --- saerTaSoriso vaWrobis interesebi. saerTaSoriso vaWrobad iTvleba saqonlis, momsaxurebisa da fulis mier minimum erTi saxelmwifos sazRvrebis gadakveTa. aseve saer-TaSoriso vaWrobasTan gvaqvs saqme, roca xelSekrulebis sagani ekonomikuri da finansuri TvalsazrisiT minimum or saxelmwifosTan aris dakavSirebuli.1602 franguli doqtrina kriteriumad TviT garigebis xasiaTs miiCnevs. eqsprotTan, an importTan dakavSirebuli saarbitraJo ganxilva franguli mowesrigebiT saerTaSoriso iqneba maSinac, roc ga-rigebis orive mxare frangulia (frangia). arsebobs subieqturi (garigebis mxareebi) da obieqturi (garigebis xasiaTi da Sinaarsi) kriteriumebis kombinirebis mcdelobebic. magaliTad arbitraJi saerTa-Sorisod miiCneva, Tu misi erTerTi mxare sxva saxelmwifos moqalaqe, an iuridiuli piria da garigeba ZiriTadad sazRvragareT unda Sesruldes.1603

rogorc ukve aRiniSna, frangul sasamarTlo praqtikaSi saerTaSoriso interesi warmoadgens ara formalur iuridiul, aramed wminda ekonomikur kriteriums. am dros mxareTa moqalaqeobas, an maT kuTvnilebas ama Tu im saxelmwifosadmi, mniSvneloba ar aqvs. Oor frangul kompanias Soris arsebuli dava arbitraJSi SeiZleba aseve dakvalificirdes saerTaSorisod, Tu TviT davis sagani da xelSekru-leba, romelic mxareTa Soris arsebobs, Sinaarsobrivad erTze meti sa-xelmwifos teritoriaze moqmedebas gulisxmobs. sasamarTlo praqtikisa-Tvis SedarebiT problematurad iTvleba SemTxvevebi, roca gadaxda da am gadaxdis sapirispiro Sesruleba safrangeTSi xdeba. magaliTad, parizis saapelacio sasamarTlom subkontraqtorTan dadebuli xelSekrulebidan gamomdinare dava daakvalificira, rogorc saerTaSoriso. sasamarTlom miuTiTa subkontraqtoris valdebulebebis mWidro kavSirze ZiriTad xelSekrulebasTan, aseve im garemoebaze, rom dava warmoiSva ucxoeli klientis teqnikuri moTxovnebis gamo.1604 meore SemTxvevaSi sasamarTlom uaryo saerTaSorisod arbitraJis kvalifikaciis SesaZlebloba im safuZvliT, rom xelSekrulebis is naw-ili, romelic sazRvargareT unda Sesrulebuliyo ar iyo mniSvnelovni da aqedan gamomdinare dava ar Seexeboda saerTaSoriso vaWrobis interesebs.1605 Ggarda amisa,safrangeTis sakasacio sasamarTlom 1969 wels miRebul gadawyvetilebaSi miuTiTa, rom saarbitraJo SeTanxmebis saerTaSoriso xasiaTi ganpirobebuli iyo ara saarbitraJo sasamarTlos adgilsamyofeliT, an arbitrebis moqalaqeobiT, aramed TviT gansaxilve-

1601Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 8 1602Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 7 1603 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 s 44 1604 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 10 1605 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 11

li dava iyo saerTaSoriso. davis sagnad arsebuli xelSekruleba Seexeboda saerTaSoriso vaWrobis interesebs: franguli kompaniis mier italieli myidvelis sasargeblod xorblis eqsports.1606

garda zemoaRniSnulisa, franguli sasamarTlo praqtika didi xania asxvavebs erTmaneTisagan nacionalur da internacionalur saarbitraJo ganxilvas.1607 safrangeTis kanonmdebloba aseve icnobs ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebis cnebas. ucxouria gadawyvetileba, romelic safrangeTis sazRvrebs gareT aris gamotanili. ucxouri saar-bitraJo gadawyvetileba da saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetileba eqvemdebareba cnobisa da aRsrulebis niu-iorkis konvenciiT gan-sazRvrul reJims. amave dros mniSvneloba ar aqvs, ucxouri gadawyveti-leba saerTaSorisoa Tu ara (anu Seexeba Tu ara saerTaSoriso vaWrobis interesebs), da saerTaSoriso gadawyvetileba Tavisi subieqturi SemadgenlobiT „wminda frangulia“ (e.i davis mxareebi fra-nguli samarTlis subieqtebi arian), Tu ara. 1608

inglisi

arbitraJis Sesaxeb inglisuri kanoni saerToa rogorc Sida, aseve saerTaSoriso arbitraJisaTvisac. Aam kanonis 85-e muxlis Tanaxmad “Sida saarbitraJo SeTanxmeba” niSnavs SeTanxmebas, romlis arc erTi mxare a) ar aris moqalaqe an Cveulebrivi adgilsamyofelis mqone sxva saxelmwifoSi, garda gaerTianebuli samefosi. b) ar aris kompania rome-lic registrirebulia, an romelsac centraluri menejmentis adgilsam-yofeli aqvs sxva saxelmwifoSi, garda gaerTianebuli samefosi.1609 ~Sida saarbitraJo gadawyvetilebaze~ miTiTeba zogjer ganimarteba, rogorc evrokavSiris saerTo kanonmdeblobis sawinaaRmdego, vinaidan es niSnavs diferencirebas inglisis rezident da sxva evropul, magram inglisis ararezident subieqtebs Soris.1610

londonis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlos reglamentis mixedviT, rezidentobis (moqalaqeobis) ganmsazRvrelad miCneulia ara is, Tu romeli saxelmwifos kanonmdeblobis Tanaxmad aris registri-rebuli iuridiuli piri, aramed im pirTa moqalaqeoba, romlebic akon-troleben iuridiuli piris aqciebisa Tu wilebis sakontrolo pakets (muxli 6). LCIA-reglamentis preambulaSi aRniSnulia, rom am organizaciis mizania is gamosayeneblad misaRebi iyos nebismieri sama-rTlebriv sistemas mikuTvnebuli mxareebisaTvis. reglamenti arsebobs aTamde enaze, romelzec Tanamedrove msoflios mosaxleobis umravl-esoba saubrobs.1611

amerikis SeerTebuli Statebi

1606Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 8 1607Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 6 1608 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 11 1609 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 204 1610 Карабельников Б.Р Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении Москва 2001 с 17-18 1611 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 s 206

niu-iorkis 1958 wlis konvenciaze mierTebisas aSS-ma Camoayaliba midgoma, romlis Tanaxmadac es konvencia unda iqnes gamoyenebuli ara mxolod aSS-s sazRvrebs gareT gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebebis, aramed e.w „araSida“ (non-domestic) gadawyvetilebebis mimarTac. aseTi gadawyvetilebebi maSin aris saxeze, rodesac saar-bitraJo ganxilvis erTi an ramdenime mxare ar aris amerikeli (amerikuli) da mxareTa Soris arsebuli xelSekruleba iTvaliswinebs Sesrulebas aSS-s sazRvrebs gareT.1612 zogierTi avtori terminebs international da non-domestic sinonimuri mniSvnelobiT iyenebs.1613 germanul iuridiul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom ucxouri sa-arbitraJo gadawyvetilebis cneba zustad gansazRvruli ar aris arc germaniis da arc aSS-s kanonmdeblobis mier, Tumca zogierTi saxelmwi-fos kanonmdebloba diferencirebas ucxour (an saerTaSoriso) saarbitraJo gadawvetilebasa da Sida (nacionalur) gadawyvetilebas Soris aucileblad miiCnevs.1614 aSS-Si saerTaSorisoobis kriteriumad SeiZleba CaiTvalos rogorc garigebis xasiaTi, romelTanac saar-bitraJo SeTaxmeba aris dakavSirebuli, aseve mxareebis adgilsamyofeli.1615

aSS-s federaluri saarbitraJo aqtis meore Tavi, romelic aSS-s mier niu-iorkis konvenciis gamoyenebas Seexeba (§202) gansazRvravs, rom niu-iorkis konvencia mxolod im SemTxvevaSi gavrceldeba saarbitraJo gadawyvetilebaze, romlis mxareebic amerikeli moqalaqeebi arian, Tu gadawyvetileba Seexeba sazRvargreT myof qonebas, Sesrulebas an iZulebiT aRsrulebas, romelic unda ganxorcieldes sazRvargareT, an aqvs sxvagvari safuZvliani kavSiri erT an ramdenime ucxour saxelmwifosTan. Aam muxlis miznebisaTvis korporacia CaiTvleba aSS-s moqalaqed (corporation is a citizen of the United States), Tu is registrirebulia aSS-Si, an ZiriTadi saqmianobis adgili (principle place of business) aSS-s ter-itoriaze aqvs. erTerTi ganmartebis Tanaxmad, saarbitraJo gaadawyvet-ileba ar aris `Sida` (non domestic) gadawyvetileba, Tu es gadawyvetileba ucxoel mxares exeba, an aqvs sxva arsebiTi kavSiri ucxo saxelmwifosTan (some other significant connection with a foreign country).1616

zogierTi mosazrebiT, kvalifikacia `saerTaSoriso” iTvleba ara `nacionaluris,” aramed `Sida” arbitraJebis sapirispiro terminad.1617 saqmeze Bergesen vs. Joseph Müller Corp amerikulma sasamarTlo praqtikam Seasusta teritoriulobis principi. Aam gadawyvetilebas Tavisi mniSvnelobis gamo preiudiciuli Zala eniWeba. Nniu-iorkSi gamotanili gadawyvetileba Sefasda, rogorc ara Sida amerikuli gadawyvetileba (nicht als inländishe anzusehen). motivacia daefuZna imas, rom saarbitraJo ga-dawyvetileba ucxour samarTals Seesabameboda da davis monawile mxareebi ucxoeTSi cxovrobdnen da muSaobdnen. 1983 wlidan ganviTareb-ul am praqtikas 1997 wels sasamarTlom kidev erTxel dauWira mxari.1618 1612 Park, William W. Arbitration of international business disputes oxford university press 2006 p 225 1613 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 275 1614 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 47 1615 Park, William W. Arbitration of international business disputes oxford university press 2006 p 234-235 1616 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 p 407 1617Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 s 178 1618 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 53

am gadawyvetilebis miRebamde sadaod iTvleboda teritoriulobis principidan gadaxveva maSin, roca saarbitraJo ganxilvis erTerTi mxare amerikeli iyo. 1997 wlis gadawyvetilebiT faqtiurad amerikulma sasamarTlom gaafarTova teritoriulobis principidan gadaxvevis praqtika. aseTi gadawyvetilebis ucxourad aRiarebiT gaqra eWvis safuZveli, rom maT mimarT niu-iorkis konvencias ar gamoiyenebdnen. piriqiT niu-iorkis konvenciis gamoyeneba SesaZlebeli gaxda.1619

*************************

saarbitraJo gadawyvetilebis saerTaSorisod kvalifikaciis kriteriumebi fardobiTi xasaiaTisaa, ris gamoc maTi bolomde dazusteba ver xerxdeba. arsebobs erTiani midgoma imasTan da-kavSirebiT, rom cnobisa da aRsrulebis miznisaTvis saerTaSorisod (ucxourad) miiCneva gadawyvetileba, romelic gamotanilia ara im saxelmwifos teritoriaze, sadac moiTxoveba aRsruleba. qarTuli sina-mdvilisaTvis aseve misaRebad unda CaiTvalos saerTaSoriso gadawyvetilebad miCneva iseTi gadawyvetilebisa, romelic Seexeba saqarTvelos rezidentebs, romelTagan erTerTi ucxouri invsticiebiT dafuZnebuli iuridiuli piria. Es tendencia sakanonmdeblo reguli-rebis gareSec sagrZnobia. ucxoeli investorebi romlebic yiduloben qarTuli kompaniebis aqciebs an aq afuZneben iuridiul pirebs maqsimalurad cdiloben qarTuli saxelmwifoebis uwyebrivi qvemdebarobis Tavidan acilebas. Aam SemTxvevaSi saerTaSoriso arbitraJi orive mxarisaTvis misaRebi variantia. Sesabamisad, aseTi saa-rbitraJo ganxilvis Sedegad miRebuli gadawyvetileba, rogorc wesi, eqvedebareba aRsrulebas niu-iorkis konvenciis mixedviT.

Tavi III

saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmeba

mxareebs SeuZliaT Tavisuflad SeaTanxmon erTi arbitraJis mier miRebuli gadawyvetilebis gadasinjva anu misi gasaCivreba sxva arbitraJSi. Aamis sapirispirod sasamarTloSi gasaCivrebis gaTvaliswi-neba mizanSewonilad ar iTvleba. aseTi SeTanxmebis arsebobisas mxaris mier gasaCivrebis momentidanve gasaCivrebuli gadawyvetileba avtomaturad gauqmebulad miiCneva.1620 rogorc literaturaSia aRniSnuli, aseTi saarbitraJo SeTanxmebebi praqtikaSi iSviaTobas ar w-armoadgens.1621Greformirebuli saarbitraJo kanonmdebloba saxelmwifoTa absolutur umravlesobaSi ar iTvaliswinebs

1619 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 53 1620 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 194 1621 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 195

saarbitraJo gadawyvetilebis gasaCivrebis SesaZleblobas, garda im SemTxvevisa, roca mxareebma aseTi ram winaswar SeaTanxmes.1622

niu-iorkis konvencia gamoiyeneba, roca saarbitraJo gadawyvet-ilebis cnoba da aRsruleba moiTxoveba ara im saxelmwifoSi, romelSic is aris gamotanili. savsebiT SesaZlebelia, rom aseTi gadawyvetilebis aRsruleba moTxovnil iqnes imave saxelmwifoSic, sadac gansazRvrulia saarbitraJo ganxilvis adgili. cxadia, mxares romlis winaaRmdegac gamotanilia gadawyvetileba, am SemTxvevaSic unda mieces saSualeba moiTxovos saarbitraJo gadawyvetilebis formalur moTxovnebTan Sesabamisoba. modeluri kanoni iZleva aseTi kontrolis SesaZleblobas. Aam kanonis 34-e muxli iTvaliswinebs Suamdgomlobas saarbitraJo gada-wyvetilebis gauqmebis moTxovniT da mas saarbitraJo gadawyvetilebis gasaCivrebis gansakuTrebul saSualebas uwodebs.

gasaCivreba ar unda iqnes gagebuli klasikuri mniSvnelobiT. am dros sasamarTlos ar aqvs ufleba imsjelos saarbitraJo ganxilvis saganTan dakavSirebul faqtobriv garemoebebze, ar SeuZlia Secvalos arbitraJis gadawyvetileba an gamoitanos axali gadawyvetileba.

34-e muxlis pirveli punqtis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetilebis gasaCivreba sasamarTloSi SeiZleba mxolod misi gauqmebis Sesaxeb Suamdgomlobis Setanis gziT. aRsaniSnavia, rom kanoni iZleva mxolod Suamdgomlobis, da ara sarCelis wardgenis SesaZleblobas, rac migvaniSnebs, rom am SemTxvevaSi saqme ar SeiZleba gvqondes Cveulebriv sasarCelo warmoebasaTan.

unda aRiniSnos, rom saarbitraJo gadawyvetilebis sasamarTlo kontrolis samarTlebrivi arsi Taviseburad aris gagebuli qarTul iuridul literaturaSi: ~saarbitraJo wesiT saerTaSoriso kerZosamarTlebrivi davebis gadawyvetis erTerTi upiratresoba mdgomareobs imaSi, rom aseTi arbitraJis mier gamotanili gadawyvetileba sabolooa, gasaCivreba garda iSviaTi SemTxvevebisa, ar daiSveba...~1623

zogadi principis Tanaxmad, sasamarTloSi gasaCivreba gulisxmobs Sesabamisi saxelmwifos materialuri da saproceso kanonmdeblobis mixedviT saarbitraJo gadawyvetilebis kanonierebisa da dasabuTebulobis Semowmebas. rogor unda Semowmdes kanoniereba da dasabuTebuloba, Tu arbitraJma gadawyvetileba gamoitana mxolod samarTlianobidan (ex aequo et bono) da savaWro Cveulebebidan gamomdinare? ra SeiZleba am SemTxvevaSi CaiTvalos kanonis darRvevad, roca kanoni saerTod ar gamoyenebula? an ra unda CaiTvalos dausabuTeblobad, roca dasabuTeba saerTod ar emyareba mocemuli qveynis saproceso samarTliT dadgenil mtkicebulebebs da mtkicebis proceduras? amitomaa, rom modeluri kanoni iTvaliswinebs ara saarbitraJo gadawyvetilebis gasaCivrebas sasamarTloSi (arbitraJs imitom mimarTven, rom saxelmwifo sasamarTlos uwyebrivi qvemdebaroba aicilon.) aramed misi gauqmebis SesaZleblobas. gauqmebis sakiTxis ganxilvisas sasamarTlo arsebiTad ar ixilavs davas e.i ar amowmebs misi kanonierebisa da dasabuTebulobis sakiTxs. imave modelur kanonSi amomwuravadaa CamoTvlili gauqmebis safuZvlebi. Ees safuZvlebi

1622 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 188 1623 liluaSvili Tengiz ~saerTaSoriso kerZo samarTali~ Tbilisi 2001 weli gv 167

ZiriTadad emTxveva cnobasa da aRsrulebze uaris Tqmis safuZvlebs. amiT faqtiurad Seqmnilia saarbitraJo gadawyvetilebis sasamarTlo kontrolis erTiani unificirebuli sistema, romelic damokidebuli ar aris imaze, sad moiTxoveba aRsruleba. cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqma da gadawyvetilebis gauqmeba erTgvarovani SinaarsiTa da gansxvavebuli formiT xasiaTdeba.

amgvarad, saarbitraJo gdawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqma da misi gauqmeba saarbitraJo gadawyvetilebis kontrolis formebia, romlebic erT ZiriTad mizans emsaxurebian --- gamoricxon saarbitraJo ganxilvis fundamenturi principebis darRveviT gamotanili gadawyvetilebis samarTlebrivi Sedegis dadgoma, rogoric ar unda iyos es Sedegi.

saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis safuZvlebis unificirebis amocana modeluri kanonis meSveobiT metnaklebad Sesrulebulia. saxelmwifoTa umravlesobam sakanonmdeblo doneze aRiara am safuZvlebis arsebobisas saarbitraJo gadawyvetilebebis gauqmebis SesaZlebloba.

ruseTi

saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis erTerTi safuZvelia arbitraJis kompetenciis ararseboba. Mmoskovis saqalaqo sasamarTlom 1995 wels miRebul gadawyvetilebaSi miuTiTa, rom saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb rusuli kanonis Tanaxmad (romelic emyareba modelur kanons) mxarem saarbitraJo SeTanxmebis ararsebobis an arbitraJis kopetenciis ararsebobis gamo Tavisi moTxovna unda waradginos ara ugvianes Sesageblis wardgenisa. Mmxare amtkicebda, rom man miuTiTa saarbitraJo SeTanxmebis ararsebobaze, roca arbitraJs ganumarta, rom kavSiri ar hqonda davis sagnad qceul xelSekrulebasT-an.1624 rogorc Cans, rusuli sasamarTlo kanonis sityvasityviTi ganmartebis momxrea. Mmxares unda mieTiTebina ara ZiriTadad xelSekrulebasTan misi kavSiris ararsebobaze, aramed erT-mniSvnelovnad gaeprotestebina saarbitraJo SeTanxmebis da maSasadame arbitraJis kompetenciis ararseboba. SvedeTi

modeluri kanonis Tanaxmad, Suamdgomloba gauqmebis Sesaxeb ar

SeiZleba wardgenil iqnes 3 Tvis amowurvis Semdeg im dRidan, roca Suamdgomlobis ganmcxadebelma mxarem miiRo saarbitraJo gadawyvetileba. SvedeTis uzenaesi sasamarTlo arkvevda, rogor unda ganimartos kanonis miznebisaTvis ~saarbitraJoO gadawyvetilebis Cab-areba mxaris mier~. dadginda, rom Tu gadawyvetileba Seicavs samotivacio nawils, sarCelis wardgenis vada aiTvleba mxaris mier da-sabuTebuli saarbitraJo gadawyvetilebis miRebis momentidan. miuxed-avad imisa, rom kanoniT samotivacio nawilis arseboba savaldebulo ar aris, Tu mxare miiRebs mxolod sarezolucio nawilis asls, es ver

1624 Alvarez, C. Henri Kaplan, Neil CBE Q.C; Rivkin, David W. Model law decisions, Cases applying the UNCITRAL model law on international commercial arbitrtion (1985-2001) Kluwer law international, 2003 p175

CaiTvleba sakmarisad 34-e muxliT dadgenili mowesrigebis miznebisaTv-is1625.

arbitraJis Sesaxeb Sveduri kanonis 51-e muxli Seicavs Sveicariis kanonmdeblobis msgavs normas, romlis Tanxmadac, Tu arc erT mxares ar aqvs sacxovrebeli adgili, an samewarmeo saqmianobis adgili (place of business) SvedeTSi aseT mxareebs SeuZliaT komerciul urTierTobebSi aSkarad gamoxatuli werilobiTi formiT gamoricxon, an SezRudon arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 34-e muxliT gaTvaliswinebuli saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis safuZvlebi. aseTi saarbitraJo SeTanxmeba namdvilia da iwvevs Sesabamis samarTlebriv Sedegebs.1626

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 33-e muxlis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetileba baTilia (invalid): 1. Tu gadawyvetileba Seexeba iseT sakiTxebs, romelic Sveduri kanondeblobiT ar SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani. 2. saarbitraJo gadawyvetileba an garemoebebi romelTa arsebobisas iqna miRebuli es gadawyvetileba (If the arbitral award or the manner in which the arbitral award arose) aSkarad ewinaaRmdegeba Sveduri samarTlis fundamentur principebs. 3 Tu saarbitraJo gadawyvetileba ar aris xelmowerili an werilobiTi formiT Camoyalibebuli, rasac iTvaliswinebs es kanoni. baTiloba SeiZleba Seexos gadawyvetilebis mxolod nawilsac.1627

saarbitraJo gadawyvetilebis baTilobis instituti Svedur samarTalSi gansxvavdeba saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebisagan. jer erTi, baTiloba droSi SezRuduli ar aris. gauqmebis Sesaxeb Suamdgomlobis wardgena sasamarTloSi SeiZleba mxolod kanoniT gansazRvrul vadaSi. Aam vadis gasvlis Semdeg misi wardgena gamo-ricxulia. baTilobis moTxovna nebismier dros daiSveba. ufro, metic, baTiloba ganixileba, rogorc gadawyvetilebis gauqmebis an gadawyveti-lebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis aletrnativa, rac imas niSnavs, rom am procedurebis mimdinareobis drosac SeiZleba dadges baTilobis sakiTxi. saarbitraJo gadawyvetilebis baTilobis safuZvlebis mxareTa SeTanxmebiT Secvla gamorcxulia.1628

34-e muxlis Tanxmad, saarbitraJo gadawyvetileba SeiZleba gauqmedes: 1. Tu es gadawyvetileba moculi ar aris mxareTa Soris arsebuli namdvili saarbitraJo SeTanxmebiT. 2. arbitrebma gadawyvetileba gamoitanes mxareTa mier gansazRvruli vadis gasvlis Semdeg, an sxvagvarad gadaaWarbes TavianT uflebamosilebas. (magaliTad, Tu arbitrebma davis gadawyvetisas gamoiyenes ara mxareTa mier arCeuli, aramed sxva samarTali, es CaiTvleba arbitrebis mier uflebamosilebis gadaWarbebad, rac saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis safuZvelia.1629) 3. kanonis 47-e muxlis Tanaxmad saarbitraJo ganxilva ar SeiZleboda gamarTuliyo SvedeTSi (If arbitral proceedings accord-

1625 Региональная Конференция ~Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования~ Москва 2003 1626 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 326 1627 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 237 1628 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 238 1629 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 251

ing to section 47, schuld not have taken place in Sweden) 4. Tu arbitri an arbitrebi dainiSna mxareTa SeTanxmebis an kanonis sawinaaRmdegod (maTi dar-RveviT) 5. Tu arbitri acilebul (diskvalificirebuli) iqna kanoniT dadgenili wesiT. 6. saarbitraJo ganxilvis dros adgili hqonda sxva saproceso darRvevebs, romelmac savaraudod moaxdina gavlena sabolo Sedegze (gadawyvetilebaze). Suamdgomloba gauqmebis Sesaxeb Setanili unda iqnes gadawyvetilebis mxarisaTvis gadacemidan sami Tvis vadaSi. Tu moTxovnili iyo gadawyvetilebis koreqtireba, ganmarteba an damatebiTi gadawyvetilebis gamotana, maSin mxarisaTvis gadawyvetilebis saboloo variantis gadacemidan sami Tvis vadaSi. am vadis gasvlis Semdeg mxare kargavs moTxovnis uflebas.1630

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 43-e muxlis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetilebis baTilobisa da gauqmebis sakiTxi unda ganixilos im saapelacio sasamarTlom, romlis samoqmedo teritoriazec iyo saarbitraJo ganxilvis adgili. Tu saarbitraJo ganxilvis adgili gansazRvruli ar aris, maSin kompetenturia sveas olqis saapelacio sasamarTlo. saapelacio sasamarTlos gadawyvetile-ba mxolod im SemTxvevaSi SeiZleba gasaCivrdes, Tu saqme precedentuli mniSvnelobisaa momavali sasamarTlo praqtikisaTvis.1631

Svedur sasamarTlos kanoniT aqvs miniWebuli ufleba SeaCeros saarbitraJo gadawyvetilebis baTilobis, an misi gauqmebis sakiTxis ganxilva, Tu sasamarTlo Tvlis, rom moTxovna unda dakmayofildes da erTerTi an orive mxare iTxovs SeCerebas. amiT arbitraJs kidev erTxel eZleva Sansi gamoasworos xarvezebi, rac arbitraJis azriT Tavidan aacilebs mxareebs saarbitraJo SeTanxmebis baTilobas an mis gauqmebas.1632 magaliTad, Tu gadawyvetilebis baTiloba mxolod im safuZvliT SeiZleba dadges, rom es gadawyvetileba xelmouwerelia, cxadia, sasamarTlom ar unda gaabaTilos es gadawyvetileba da qars ar unda gaatnos saarbitraJo ganxilvisaTvis mxareTa mier daxarjuli dro, fuli da energia. Aam dros SeCerdeba sasamarTlo ganxilva da arbitraJs miecema SesaZlebloba gamoasworos xarvezi.

sasamarTlo ar aZlevs miTiTebas arbitrebs konkretulad ra xarvezebi unda gamoswordes. kanonis teqstidan gamomdinare, arbitrebma unda gaasworon is, rac maTi azriT Tavidan aacilebs mxareebs saarbtraJo SeTanxmebis baTilobas an gauqmebas. kanonis inglisuri teqstidan naTlad Cans, rom SeCereba sasamarTlos uflebaa da ara movaleoba1633.

germania

germanelma kanonmdebelma saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis

safuZvlebi sityvasityviT gadmoitana niu-iorkis konvenciidan.1634 saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis modeluri kanoniT da niu-iorkis konvenciiT gaTvaliswinebuli safuZvlebis arsebobisas 1630 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 244 1631 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 297 1632 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 261 1633 A court may . . . 1634 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 207

sasamarTlosaTvis mimarTvis uflebis samTviani vadiT Semoargvlas aRi-arebs rogorc amerikuli, aseve germanuli kanonmdebloba.1635 samTviani vada mxolod maSin moqmedebs, Tu mxareebs gasaCivrebis sxva (ufro mokle, an ufro xangrZlivi) vada ar SeuTanxmebiaT.1636 gasaCivrebis vadebi igivea aSS-s federaluri kanonmdeblobis mixedviTac.1637

ara yovelgvari saproceso darRveva SeiZleba CaiTvalos saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis safuZvlad. rogorc literaturaSi miuTiTeben, darRveva arsebiTi xasiaTisa unda iyos.1638 arsebiTad ki iseTi darRveva unda CaiTvalos, romelmac zegavlena moaxdina saboloo gadwyvetilebaze, an sulac sxvagvari gadawyve-tilebis gamotana gamoiwvia. Ees SeiZleba iyos sisxlis samarTlis danaSaulis Cadena, arakvalificiuri eqspertis mowveva, roca am eqspertis arakvalificiuroba damtkicebulia da misi daskvna safuZvlad udevs saarbitraJo gadawyvetilebas da a.S1639

saarbitraJo gadawyvetileba unda gauqmdes maSinac, rodesac arbitrebi koliziuri normebis arasworad gamoyenebiT mividnen gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb mcdar daskvnamde, anu arasworad gansazRvres gamosayenebeli samarTali. aseve, Tu samarTlis ama Tu im normebis gamoynebiT arbitraJi midis Sedegamde, romelic ewinaaRmdegeba germanuli samarTlis imperatiul normebs. es gadawyvetileba SeiZleba gauqmedes sajaro wesrigisadmi winaaRmdegobis safuZvliT.1640 arsebiTi darRvevis magaliTad agreTve uTiTeben arbitraJis mier gadawyvetile-bis miRebas lex mercatoria-s, an amiable compositeur mixedviT, roca mxareebs arbitrebisaTvis aseTi ufleba ar miuniWebiaT.1641

miiCneva, rom saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da misi aRsasruleblad miqceva gamoricxavs saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis procesis sasamarTloSi warmoebas.1642 aseTi midgoma abosluturad gamarTlebulia. rogorc wesi, gauqmebis da cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZvlebi erTnairia. SasamarTlos mier saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da misi aRsasruleblad miqceva niSnavs, rom uaris Tqmis safuZvlebi ar arsebobs, aqedan gamomdinare arc saarbitraJo gadwyvetilebis gauqmebis safuZvlebi SeiZleba arsebobdes. Sveicaria

Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanonis 190-e muxlis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetileba SeiZleba gauqmdes: 1. Tu erTi arbitri, an arbitrebi daniSnuli iyvnen arbitris daniSvnis dadgenili proceduris darRveviT. 2. Tu arbitraJma arasworad cno

1635 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 106 1636 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 230 1637 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 p 406 1638 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 213 1639 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 214 1640Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 348 1641 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 303 1642 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 229

sakuTari Tavi davis ganxilvaze kompetenturad, an arakomptenturad. 3. Tu saarbitraJo gadawyvetileba scildeba mxareTa mier arbitraJSi dayenebuli moTxovnebis farglebs, an arbitraJma gadauwyvete-li datova sakiTxebi, romelic mas unda gadaewyvita. 4. Tu mxareTa Tanasworuflebianobis principi dairRva, an dairRva mxareTa ufleba SejibrebiT procesSi warmoedgina sakuTari pozicia, romelic unda moesmina arbitraJs. 5 roca saarbitraJo gadawyvetileba ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs. Interim dicisions (Vorentscheide) SeiZleba gauqmdes zemoT CamoTvlili pirveli da meore safuZvliT. vadis aTvla iwyeba gadawyvetilebis Cabarebidan. The time limit runs from the notification of the interim decision.1643

Sveicariis saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanonis 192-e muxli mxareebs aZlevs uflebas saerTod gamoricxon saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis sasamarTloSi moTxovnis ufleba, an gamoricxon gauqmebis mxolod zogierTi safuZvlis gamoyeneba.1644 es ufleba arsebobs, Tu SeTanxmebis dadebis momentisaTvis arc erT mxares SveicariaSi ar aqvs sacxovrebeli adgili, an Cveulebrivi adgilsamyofeli. SeTanxmeba SeiZleba Caiweros rogorc saarbitraJo Se-TanxmebaSi, aseve daidos calke, saarbitraJo SeTanxmebis dadebis Semdeg. (Exclusion Agreement).1645 amave dros Tu zemoaRniSnuli normis mixedviT miRebuli saarbitraJo gadawyvetileba SveicariaSi unda aRsruldes, niu-iorkis konvenciis moqmedeba ar gamoiricxeba. Mmisi normebi upirobod moqmedeben.1646

safrangeTi

franguli sasamarTlos mier saarbitraJo gadawyvetilebis Semowmeba (Revision au fond) ar gulisxmobs mis arsebiT Semowmebas, anu kanonierebis dasabuTebulobis da a.S. (die ausländische Entscheidung dürfte keinesfalls in der sache selbst nachgeprüft werden) .1647 saarbitraJo gadwyvetilebis gabaTileba an gauqmeba damokidebulia kanoniT gaTvaliswinebuli safuZvlebze. magaliTad, safrangeTis samoqalaqo saproceso kodeqsis 1504-e muxliT dadgenili pirobebis arsebobisas SesaZlebelia sas-amarTloSi wardgenil iqnes moTxovna safrangeTSi gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebis baTilobis moTxovniT.1648 germanuli da

1643 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 139 1644 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern 2005 s. 74 1645 Liniger Stefan Immaterialgüterrechtliche Streitigkeiten vor internationalen Schiedsgerichten mit sitz in der Schweiz Schriften zum Medien- und Immaterialgütrecht Stämpfli Verlag AG Bern 2002 s 111 1646 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 597 1647 Eckstein-Puhl, Christine Prozessbetrug im Schiedsverfahren Saarbrücker Studien zum Privat und Wirtstchaftsrecht herausgegeben von Johann Paul Bauer, Michael Martinek, und Helmut Rüßmann Band 50 s.149 1648Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 27

franguli sasasamarTloebi auqmeben saarbitraJo gadawyvetilebebs, Tu arbitraJma ar gamoiyena is samarTali, romelic mxareebma SeaTanxmes.1649

franguli kanonmdeblobis mixedviT, saarbitraJo gadawyvetileba unda gauqmdes, rodesac mxareebma arbitrebi aRWurves samarTlianobis Sesabamisad davis gadawyvetis uflebamosilebiT, magram, miuxedavad amisa, gadawyvetileba mxolod sakonondeblo normebs efuZneba. kanonze miTiTeba arbitraJs akrZaluli ar aqvs, roca sakanonmdeblo normebis Sesabamisad miiRweva samarTlianoba, romelsac mxareebi arbitraJisagan gadawyvetilebis saxiT elodebian.1650 Tu arbitraJma dava gadawyvita mxolod sakanonmdeblo normebis gamoyenebiT, magram samarTlianobis principis gaTvaliswinebis gareSe, saarbitraJo SeTanxmeba mainc unda gauqmdes.1651

saarbitraJo SeTanxmebis ararsebobas gansxvavebuli samarTlebrivi Sedegebis warmoSoba SeuZlia. magaliTad, saarbitraJo gadawyvtilebis gauqmebis safuZvelia gadawyvetilebis gamotnis momentisaTvis iuridiuli Zalis mqone saarb-itraJo SeTanxmebis ararseboba. Ees ZiriTadad maSin xdeba, roca saarbitraJo SeTanxmebiT gansazRvruli iyo saarbitraJo ganxilvis damTavrebisa da gadawyvetilebis gamotanis vada, magram arbitrebma es vada ver daicves.1652 Aamis sapiris-pirod, saarbitraJo SeTanxmebis ararseboba mxolod maSin SeiZleba gaxdes saa-rbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis sasamarTlo wesiT moTxovnis safu-Zveli, rodesac aseTi moTxovna TviT saarbitraJo ganxilvis drosac iyo gakeTebuli. e.i dauSvebelia jer pretenziis gareSe saarbitraJo ganxilvaSi monawileoba da mere sasamarTlosaTvis mimarTva saarbitraJo SeTanxmebis ararsebobis safuZvliT.1653

inglisi

arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis 68-e muxlis Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetileba SeiZleba gauqmdes seriozuli saproceso darRvevebis gamo. seriozuli saproceso darRvevebi kanonis mier asea ganmartebuli: es aris darRveva, romelmac sasamarTlos azriT erTerTi mxaris mimarT arsebiTad usamarTlo damokidebuleba gamoiwvia (Serious irregularity means an irregularity of one or more of the following kinds which the court considers has caused or will cause substantial injustice to the applicant). MmagaliTad, rodesac arbitraJma ar daicva mxareTa SeTanxmeba saproceso sakiTxebze, gadaaWarba uflebamosilebas da a.S.1654 saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis moTxovna wardgenil unda iqnes misi miRebidan 28 dRis vadaSi.1655 sasamarTlos romelic ixilavs, am sakiTxs,

1649 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 351 1650Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 s 405 1651Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 78 1652Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 52 1653Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 33 1654 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 166 1655 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 185

gamoaqvs erTerTi Semdegi gadawyvetileba: a) saqmis dabruneba arbitraJisaTvis mTlianad an nawilobriv gansaxilvelad b) saarbitraJo gadawyvetilebis mTlianad an nawilobriv gauqmeba g) saarbitraJo gada-wyvetilebis iuridiuli Zalis armqoned gamocxadeba. ( a) remit the award to the tribunal, in whole or in part for reconsideration b) set the award aside in whole or in part c) declare the award to be of no effect in whole or in part).1656

iuridiul literaturaSi aseve gamoyofen e.w. simple procedural irregularities, anu iseT saproceso darRvevebs, romlebic ar SeiZleba ganimartos, rogorc samarTliani procesis uflebis, an sajaro wesrigis darRveva. aseTi saproceso darRvevis magaliTs iTvaliswinebs arbitraJis Sesaxeb inglisuri kanonis 67-e muxli – roca arbitrebs ar aqvT mxareTa mier SeTanxmebuli kvalifikacia, anu ar akmayofileben mxareTa SeTanxmebiT arbitrebisaTvis wayenebul moTxovnebs.1657 Aarbit-ris, an arbitrebis mier daSvebuli faqtobrivi an iuridiuli xasiaTis Secdoma ar SeiZleba gaxdes saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis safuZveli. am wesidan gamonaklisic arsebobs. magaliTad, roca arbitrma Segnebulad ar gaiTvaliswina romelime faqti, an garemoeba, an mxaris miTiTeba. 1658 am dros saarbitraJo gadwyvetileba unda gauqmdes ar faqtobrivi Tu iuridiuli xasiaTis Secdomaze miTiTebiT, aramed arbitraJis araobieqturobis safuZvliT. amerikis SeerTebuli Statebi

amerikis SeerTebuli Statebis federaluri saaarbitraJo kanonmdebloba modelur kanons ar emyareba. samagierod ramdenime Statma gaiTvaliswina es kanoni da Sesabamisad gaiziara saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis safuZvlebic. am safuZvlebis dazustebis saqmeSi gansakuTrebiT mniSnelovania sasamarTlo praqtikis roli.

saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis Sumadgomloba im saxelmwifos sasamarTlos waredgineba, sadac saarbitraJo gadawyvetileba aris gamotanili. 2006 wels texasis aRmosavleT distriqtis sasamarTlom miiRo gadawyvetileba, rom SveicariaSi gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis uflebamosileba aSS- sasamarTloebs ar gaaCniaT. erTerT safuZveli isic iyo, rom sasa-marTlo ganxilvisas mopasuxe mxares ar gaaCnda iseTi kavSiri texasTan, an zogadad aSS.-sTan, rom aSS-s sasamarTlos am konkretuli davis gadawyvetisas Tavi kompetenturad ecno.1659

*************************

zogadi principis Tanaxmad, mxareebs ar aqvT ufleba gamoricxon im sakanonmdeblo normebis moqmedeba, romlebic iTvaliswineben

1656 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 167 1657 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 296 1658 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong 2002 p 182 1659 ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international 2006 p 583

saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis moTxovnis uflebas saarbitraJo ganxilvis adgilis kompetentur sasamarTloSi. gamonaklisia SemTxvevebi, roca kanoni pirdapir uSvebs aseTi gamoricxvis SesaZleblobas (magaliTad Sveicaria). aseT SemTxvevebSic ki, mxareebma Tavi unda Seikavon msgavsi Sinaarsis SeTanxmebis dadebisagan, vinaidan aman SeiZleba safrTxe Seuqmnas niu-iorkis konvenciis mixedviT saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebas. (Even if those cases parties should refrain from concluding such an agreement because this may endanger the enforceability of the award under the New-York convention).1660 msgavs mowesrigebas iziarebs inglisuri da Sveduri kanonmdebloba. (es ukanaskneli garkveuli pirobebis arsebobisas).1661 franguli samarTali msgavs instituts ar ic-nobs, magram aq regulireba sxva gziT xdeba. sasamarTlo saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis sakiTxis gadawyvetisas gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebs e.w saerTaSoriso sajaro wesrigis principebTan mis Sesabamisobas.1662 sakanonmdeblo regulirebis ararseboba xels ar uSlis am mimarTulebiT sasamarTlo praqtikis ganviTarebas. parizis saapelacio sasamarTlom sarCeli saerTaSoriso saarbitraJo gadawy-vetilebis gauqmebis Sesaxeb gansaxilvelad ar miiRo da Tavi arakompe-tenturad cno, amiT es saarbitraJo gadawyvetileba safrangeTSi sasa-marTlo kontrolis gareSe datova. Aam gadawyvetilebas didi kritika mohyva. cxadia, arsebobs safrTxe, rom Tu gadawyvetilebis gasaCivreba misi gamotanis adgilis mixedviT sasamarTloSi SeuZlebelia, es gamoricxavs niu-iorkis konvenciis mixedviT am gadawyvetilebis aRsrulebis SesaZleblobas.1663

saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebisadmi interess saxelmwifoebi ZiriTadad maSin iCenen, roca gadawyvetileba pirdapir Tu arapirdapir Seexeba maTi, an maTi rezidentebis uflebebsa da movaleobebs. magaliTad, arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 51 muxli I abzaci adgens, rom mxareebs, romlebic komerciul urTierTobebSi imyofebian, SeuZliaT werilobiTi SeTanxmebiT aSkarad gamoxatuli formiT gamoricxon, an SezRudon 34-e muxliT gaTvaliswinebuli saarbitraJoO gadawyvetilebis gauqmebis safuZvlebis gamoyeneba, Tu arc erT mxares ar aqvs adgilsamyofeli, an saqmianobis adgili SvedeTSi.

zemoaRniSnuli tendencia ZiriTadad damaxasiaTebelia saxelmwifoebisTvis, romlebsac arbitraJis didi tradiciebi gaaCniaT. magaliTad avstriis samoqalaqo saproceso kodeqsis 599-e muxlis Tanaxmad, mxareebi, romlebic warmoadgenen mewarmeebs, saarbitraJo SeTanxmebis dadebisas SeiZleba SeTanxmdnen avstriis sasamarTloebis uflebis damatebiT SezRudvaze avstriis teritoriaze gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebebis gadasinjvasTan dakavSirebiT. aseve ~sae-rTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb~ Sveicariis kanonis 192-e muxli mxareebs, romelTagan arc erTi ara aris Sveicariis rezidenti, aniWebs uflebas SeTanxmdnen saarbitraJo gadawyvetilebis Sevicariis

1660 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 574 1661 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 s 179 1662 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 p 180 1663Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 5

sasamarTloSi gasaCivrebis akrZalvis Sesaxeb. am midgomas iziarebs saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvenciac.1664

sainteresoa saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis, an mis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis SemTxvevaSi saarbitraJoO SeTanxmebis samarTlebrivi bedi. Ee.i inarCunebs Tu ara is Zalas da unda daiwyos Tu ara xelaxali saarbitraJoO ganxilva. amasTan dakavSrebiT ori ZiriTadi mosazreba arsebobs. pirvelis Tanaxmad, xelaxali saarbitraJo ganxilva aRar daiSveba da saqme unda ga-nixilos saerTo sasamar-Tlom.1665 meoris mixedviT ki saqme unda ganixlos arbitrTa axalma Sema-dgenlobam, romelmac Tavidan unda aicilos wina Semadgenlobis mier daSvebuli Secdomebi, raTa gamotanil iqnas saboloo da aRsrulebaun-ariani gadawyvetileba. es ukanaskneli mosazreba WeSmaritebasTan ufro axlosaa da Seesabameba TviT saarbitraJoO SeTanxmebis mizansac. saarbitraJoO SeTanxmeba gulisxmobs, rom davis arbitraJisaTvis gadacemas mxareebi garkveul Sedegebs ukavSireben. Tu mosalodneli Sedegi ver dadgeba gadawyvetilebis gauqmebis, an mis cnobasa da aRsrulebaze uaris gamo, es saarbitraJo SeTanxmebas Zaladakargulad ki ar aqcevs, piriqiT, aZlevs mxareebs SesaZleblobas swored amASeTanxmebis pirobebis dacviT miaRwion axali saarbitraJo Semadgenlobis formirebasa da saboloo gadawyvetilebis sisruleSi moyvanas.

******************************* saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis safuZveli SeiZleba iyos

saproceso darRvevebi, romelic gamoiwvia onlain-ganxilvis dros teqnikurma gaumarTaobam. magaliTad, teqnikuri xarvezebis gamo mxares ar mieca saSualeba moesmina meore mxaris argumentebisaTvis da waredgina sakuTari pozicia, anu monawileoba mieRo saarbitraJo ganxilvaSi.1666

vaSingtonis konvencia

vaSingtonis 1965 wlis konvencia Seicavs normebs, romelic SeiZleba SevadaroT qarTul samoqalaqo saproceso samarTalSi cnobil axlad aRmoCenili garemoebebis gamo sasamarTlos kanonier ZalaSi Sesuli gadawyvetilebis gadasinjvis instituts. am konvenciis 51-e muxlis Tanaxmad, mxares SeuZlia moiTxovos saarbitraJo gadawyvetilebis Secvla an gauqmeba, Tu aRmoCndeba faqti, romelsac SeuZlia arsebiTi gavlena moaxdinos ukve gamotanili da maSasadame kanonier ZalaSi Sesul saarbitraJo gadawyvetilebaze. Aamave dros, mxarem unda daasabu-Tos, rom es faqti misTvisac ucnobi iyo. Ggancxadeba romelSic aseve unda mieTiTos konkretulad ra zomiT Secvlas moiTxovs mxare, wardgenili unda iqnes 90 dRis ganmavlobaSi im dRidan, rac mxa-risaTvis cnobili gaxda am garemoebis arsebobis Sesaxeb. nebismier

1664 Карабельников Б.Р Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении Москва 2001 с 39 1665 Sdr ~Бейкер и Макензи~ Международный Коммерческий Арбитраж Москва 2001 стр 84 1666 Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 p 120

SemTxvevaSi gancxadebis wardgena dauSvebelia, Tu misi gamotanidan gasulia sami weli.1667

garda amisa, nebismier mxares SeuZlia moiTxovos saarbitraJo gadawyvetilebis gabaTileba (annulment of awards) generaluri mdivnisaTvis werilobiTi moTxovnis wardgeniT erTerTi Semdegi safuZvlis arsebob-isas: 1. saarbitraJo tribunali ar iyo formirebuli saTanado wesiT. 2. tribunalma aSkarad gadaaWarba Tavis uflebamosilebas. (ufleba-mosilebis gadaWarbebad miiCneva saarbitraJo SeTanxmebis moTxovnaTa daucveloba. magaliTad, mxareTa mier arCeuli samarTlis, an konvenciis muxlebiT gansazRvruli saTanado samarTlis gamouyenebloba.1668) 3. tribunalis wevris mxridan adgili hqonda korufciis faqts. 4. adgili hqonda saproceduro normebis arsebiT darRvevas. 5. gadawyvetilebaSi ar aris dasabuTebuli is safuZvlebi, romelsac emyareba es gadawyvetileba. ICSID arbitraJis praqtikaSi sul xuTi gadawyvetileba iqna gauqmebuli. (gadawyvetilebebis baTilobis statistikis Sesaxeb sxva monacemebi aqvs Hans Van Houtte-s. misi miTiTebiT sul 7 gadawyvetileba gaxda baTilobis proced-uris sagani. (One out of six ICSID cases have thus been object of annulment proceedings. This is a rather low number in view of the financial and emotional interests at stake.1669) xuTive maTganis gauqmeba emya-reboda sam mizezs: arbitraJma gadaaWarba Tavis uflebamosilebas; adg-ili hqonda seriozul saproceso darRvevas da gadwyvetilebaSi ar iyo miTiTebuli is safuZvlebi, romelsac emyareba es gadawyvetileba.1670 ba-Tilobis sakiTxs ganixilavs am arbitraJis arbitrTa siidan SerCeuli ad hoc komiteti.1671 Aam dros saarbitraJo gadawyvetilebis aRsruleba SeiZleba SeCerdes.1672

ICSID arbitraJis ad hoc komitetis mier saarbitraJo gadwyvetilebebis gabaTilebasTan dakavSirebiT arsebul precedentebs sam Taobad yofen.1673 pirveli Taobis gadawyvetilebebze (Klöckner I da Amco 1) ad hoc komiteti gakritikebuli iqna imis gamo, rom man moSala zRvari gadawyvetilebis baTilad cnobasa da mis gadasinjvas (gasaCiv-rebas) Soris. meore Taobis gadawyvetilebebia Klöckner II, MINE da Amco 1I. iTvleba, rom ad hoc komitetma mxolod mesame Taobis gadawyvetilebebSi (Wena da Vivendi) SeZlo sasurveli da aucilebeli balansis SenarCuneba da ar Sexebia gadawyvetilebiT mocul arsebiT sakiTxebs.1674

1667 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York 2004 p 98 1668 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 166 1669 Van Houtte, Hans Article 52 of the Washington Convention, A Brief Introduction, wignSi:Annulment of ICSID Awards, General Editor: Emmanuel Gaillard, Juris Publishing Inc. and International arbitration Institute 2004 p 13-14 1670 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York 2004 p 99 1671 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 p. 166 1672 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York 2004 p 104 1673Van Houtte, Hans Article 52 of the Washington Convention, A Brief Introduction, wignSi:Annulment of ICSID Awards, General Editor: Emmanuel Gaillard, Juris Publishing Inc. and International arbitration Institute 2004 p 15 aseve: Schreuer, Christoph, Three Generations of ICSID Annulment Proceedings wignSi:Annulment of ICSID Awards, General Editor: Emmanuel Gaillard, Juris Publishing Inc. and International arbitration Institute 2004 p 17-18 1674 Schreuer, Christoph, Three Generations of ICSID Annulment Proceedings wignSi:Annulment of ICSID Awards, General Editor: Emmanuel Gaillard, Juris Publishing Inc. and International arbitration Institute 2004 p 18-19

Tavi IV saarbitraJo ganxilvis dasrulebis sxva formebi

saboloo saarbitraJo gadawyvetileba, romelic mxareebisaTvsis

savaldebuloa Sesasruleblad, TavisTavad warmoadgens saarbitraJo ganxilvis dasrulebis formas, Tumca is erTaderTi SesaZlo SemTxveva ar aris.

saarbitraJo ganxilva SeiZleba dasruldes saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis gareSe, roca mxare uars ityvis pretenziaze, Tu moxdeba pretenziis cnoba, an mxareebi SeTanxmdebian saarbitraJo ganxilvis dasrulebaze yovelgvari materialuri da saprocesi samarTlebrivi Sedegebis gareSe, aseve, rodesac TviT davis sagani aRar arsebobs. morigeba ganixileba rogorc saarbitraJo ganxilvis dasrulebis damoukidebeli safuZveli.1675

iuridiul literaturaSi erTmaneTisagan ganasxvaveben Lis pendens da res judicata-s. Ppirveli gulisxmobs iseT mdgomareobas, roca imave saganze, imave safuZvliT da imave mxareebs Soris mimdinareobs procesi. Tu aseTi ganxilva sasamarTloSi mimdinareobs da mxareTa Soris arsebobs saarbitraJo SeTanxmeba, sasamarTlom saqme unda Sewyvitos. res judicata gu-lisxmobs erTxel ukve gadawyvetili davis (romelzec gamotanilia saboloo gadawyvetileba), xelmeored ganxilvis dauSveblobas.1676

zogadi principis Tanaxmad, saarbitraJo ganxilvisas rogorc pretenziaze uaris Tqma, aseve meore mxaris mier pretenziis cnoba absoluturad dasaSvebia.1677

UNCITRAL 1976- reglamentis 34-e muxlis mixedviT, saarbitraJo ganxilva SeiZleba damTavrdes gadawyvetilebis gamotanis gareSe, Tu misi gagrZeleba sxvadasxva mizezebis gamo saWiro aRar aris, an SeuZlebelia. (unnecessary or imposible). modeluri kanonis 32-e muxlis Tanaxmad, arbitraJma unda Sewyvitos saarbitraJo ganxilva, roca pre-tenziis warmdgeni mxare uars ambobs pretenziaze, garda im SemTxvevisa, roca arbitraJi aRiarebs meore mxaris dasabuTebul interess saarbi-traJo ganxilvis gagrZelebasa da gadawyvetilebis gamotanasTan dakavSirebiT. aseve, roca mxareebi SeTanxmdnen Sewyvetaze da Tu arbitraJi CaTvlis, rom saarbitraJo ganxilvis gagrZeleba sxva mizezebis gamo saWiro aRar aris, an SeuZlebelia. (unnecessary or imposible).1678

mxareTa morigebam SeiZleba pirdapir gamoiwvios saarbitraJo ganxilvis Sewyveta (~kerZo arbitraJis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 33-e muxli), an mxareTa SuamdgomlobiT morigebis aqti gaformdes arbitraJis gadawyvetilebis saxiT, Tu morigebis Sinaarsi sajaro wesrigs ar ewinaaRmdegeba (germanuli saarbitraJo institutis regl-amenti, muxli 32.2) mxareTa morigebis saarbitraJo gadawyvetilebis

1675 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s 502-508 1676 Kurkela, S. Matti, Due Process in international commercial arbitration, Hannes Snellman, Oceana Publications Inc. 2005 p 109-110 1677 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 101 1678 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 45-46

saxiT gaformebisas zogierTi qveynis kanonmdebloba moiTxovs imis Semowmebas, xom ar ewinaaRmdegeba morigebis pirobebi Sesabamisi saxel-mwifos samarTlis normebs.1679 saarbitraJo ganxilvis morigebiT dasru-leba sakmaod xSiria. Aarbitrebma xeli unda Seuwyon mxareTa morigebas, magram maT ar unda aiZulon mxareebi daTanxmdnen morigebaze.1680 Tu saarbitraJo ganxilvisas monawileebma gamoTqves morigebis mizniT molaparakebis dawyebis survili es arbitrebs sakmaod uxerxul mdgomareobaSi Caayenebs: am molaparakebebis procesSi maTi mo-nawileoba qmnis safrTxes, rom arbitrTa simpatiebi romelime mxaris mimarT ise iqnes gamoxatuli, rom aman meore mxares arbitris acilebis safuZveli misces. am dros rekomendirebulia ara saqmis ganmxilveli arbitrebis, aramed neitraluri mesame mxaris monawileoba molaparakebaSi. saukeTeso iqneba profesionali mediatoris arCeva,1681 rac faqtiurad mediaciis reJimSi gadasvlas niSnavs.

rusuli sasamarTlo praqtika aqac gamoirCeva sakiTxis gansxvavebuli xedviT. moskovis saqalaqo sasamarTlos 1994 wlis gadawyvetilebaSi aRniSnulia, rom arbitraJi ar aris SeboWili mopasuxis mier saarbitraJo pretenziis cnobiT. Ee.i arbitraJi ixilavs saqmes arsebiTad da iRebs Sesabamis gadawyvetilebas maSinac ki, roca mopasuxe cnobs saarbitraJo pretenzias.1682 saeWvoa aseTma mowesrigebam aRiareba daimsaxuros. saarbitraJo ganxilvis dros kerZo avtonomia gulisxmobs mxareTa nebas SeTanxmebisamebr gankargon sakuTari uflebebi da movaleoebebi. Sesabamisad, erTerTi mxaris mier pretenziis cnoba saarbitraJo ganxilvis dasrulebis safuZveli unda gaxdes, Tu aseTi cnoba aSkarad ar ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs.

rodesac mxare uars ambobs Tavis moTxovnaze, arbitrebma ganxilva unda Sewyviton, garda im SemTxvevisa, rodesac meore mxare iTxovs rom arbitraJma imsjelos gansaxilvel sakiTxTan dakavSirebiT (the arbitrators shall dismiss that part of the dispute, unless the other party requests that the arbitrators rule on the prayer for relief).1683

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 27-e muxlis Tanaxmad, Tu arbitraJi saarbitraJo ganxilvas asrulebs saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis (e.i. saqmis arsebiTad gadawyvetis) gareSe, maSin man es unda gaakeTos aseve saarbitraJo gadawyvetilebis formiT. Tu dava mxareTa morigebiT dasrulda, arbitraJs SeuZlia mxareTa TxovniT morigebis pirobebi gadaitanos saarbitraJo gadawyvetileb-aSi.1684

urTierTmoTxovnaTa CaTvla arbitraJis mier mxolod maSin aris SesaZlebeli, roca mas aqvs uflebamosileba ganxilos ar mxolod ZiriTadi, aramed misi Semxvedri moTxovnac (Segebebuli saarbitraJo

1679 ~Бейкер и Макензи~ Международный Коммерческий Арбитраж Москва 2001 с. 164 1680 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 435 1681 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 44-45 1682 Alvarez, C. Henri Kaplan, Neil CBE Q.C; Rivkin, David W. Model law decisions, Cases applying the UNCITRAL model law on international commercial arbitrtion (1985-2001) Kluwer law international, 2003 p182 1683 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 217 1684 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 211

petenzia), romlis CaTvlac unda moxdes.1685 Sveduri samarTali urTierTmoTxovnaTa gaqviTvas maSinac ki ar cnobs, roca Semxvedri moTxovnebi erTi da imave saarbitraJo SeTanxmebis farglebSia. aseTi gadawyvetileba miiRo erTerTma Svedurma arbitraJma da daadastura samive instanciis sasamarTlom. safuZveli imaSi mdgomareobda, rom davis sagansa da farglebs gansazRvravs saarbitraJo pretenziis avto-ri mxare saarbitraJo pretenziis wardgeniT, xolo arbitraJis gadawyvetileba urTierTmoTxovnaTa gaqviTvis Sesaxeb gulisxmobs saarbitraJo pretenziiT gansazRvruli davis sagnis gafarToebas. Sutce miiCnevs, rom es germanuli samarTlis mier ar unda iqnes gaziarebuli. marTalia, arbitraJi unda Semoifarglos im sakiTxebis gadawyvetiT, romelic saarbitraJo pretenziaSia miTiTebuli, magram man aseve unda miiRos Sesabamisi gadawyvetileba yvela sakiTxze, romelic saarbitraJo ganxilvis dros SeiZleba warmoiSvas. Ees, cxadia, gulisxmobs Segebeb-uli pretenziiT dayenebul moTxovnebsac.1686 roca orive moTxovna (ZiriTadi da Segebebuli) saarbitraJo SeTanxmebis farglebSia da mxareebi iTxoven gaqviTvas, sqolastikuri saproceso konstruqciebis ageba moTxovnis farglebTan dakavSirebiT gamarTlebulad ver CaiTvleba.

reformirebuli germanuli saarbitraJo kanonmdebloba iTvaliswinebs saarbitraJo ganxilvis morigebiT dasrulebis SesaZleblobas. AmxareTa morigebis dros arbitraJma saqmis ganxilva unda Sewyvitos. Tu mxareebs aqvT survili, morigebis teqsti SeiZleba pirdapir gadavides saarbitraJo gadawyvetilebaSi, Tu TviT morigebis pirobebi sajaro wesrigs ar ewinaaRmdegeba. (Ein Schiedsspruch mit vereinbartem Wortlaut) aseT saarbitraJo gadawyvetilebas aqvs igive iuridiuli Zala, rogorc saqmeze arbitraJis mier miRebul gadawyvetilebas da eqvemdebareba aRsrulebas imave reJimSi.1687 mxareTa Tanxmobis SemTxvevaSi germanul arbitraJSi damtkicebuli morigeba SeiZleba adgilsamyofelis mixedviT notariusma daamtkicos da miaqcios aRsasruleblad. cxadia, Tu morigeba ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs an arsebobs aRsrulebaze uaris Tqmis safuZvlebi, notariusi am sakiTxs ver gadawyvets. is mxolod maSin ambobs uars morigebis damtkicebaze, Tu misi adgilsamyofeli im sasamarTlos adgilsamyofels (samoqmedo teritorias) ar emTxveva, romelic kanonis Tanaxmad uflebamosilia ganixilos gadawyvetilebis gauqmebis, an misi aRsrulebis sakiTxi.1688 Tu mxareebs surT procesis damTavreba ise, rom maT SeTanxmebas saarbitraJo gadawyvetilebis oficialuri forma ar mieces, maSin arbitraJi Sewyvets warmoebas.1689

Tu arbitraJi saarbitraJo pretenzias dasaSvebad ar miiCnevs da uars ambobs mis miRebaze, es saarbitraJo ganxilvis dasrulebis erTerT formad miiCneva da germanul iuridiul lietraturaSi mas saarbitraJo ganxilvis saproceso gadawyvetilebiT dasrulebas

1685 Schöll Michael Set-off defences in international arbitration criteria for best practice a comparative perspective wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 p 123 1686 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 109 1687 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 198 1688 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 254 1689 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005 s 123

uwodeben.1690 arbitraJma, romelsac germaniaSi aqvs adgili, saarbitraJo ganxilva aseve unda Sewyvitos, Tu miuxedavad arbitrebis araerTgzisi moTxovnisa, mxareebi saarbitraJo ganxilvaSi ar monawileoben, an sxva raime safuZvliT saarbitraJo ganxilvis gagrZeleba da gadawyvetilebis gamotana SeuZlebelia. AgreTve, roca pretenziis warmdgeni mxare uars amb-obs pretenziaze, garda im SemTxvevisa, roca arbitraJi aRiarebs meore mxaris dasabuTebul interess saarbitraJo ganxilvis gagrZelebasa da gadawyvetilebis gamotanasTan dakavSirebiT.1691 Saarbi-traJo ganxilvis Sewyvetis erTerT safuZvlad iTvleba aseve Tu saarbitraJo pretenzia wardgenili ar iqneba samoqalaqo saproceso kodeqsis §1046 dadgenil vadaSi da pretenziis dagvianebiT warmdgen mxa-res ar aqvs vadis gadacilebisaTvis pativsadebi mizezi.1692 saarbitraJo ganxilvis Sewyvetis es safuZveli ar unda niSnavdes, rom mxarem saerTod dakarga saarbitraJo pretenziis wardgenis ufleba.

saarbitraJo pretenziaze uaris Tqma dasaSvebia, garda im SemTxvevisa, roca mopasuxes aqvs saarbitraJo ganxilvis gamarTvis interesi da is am ganxilvis dasrulebas ewinaaRmdegeba. ZPO §1056 adgens, rom saarbitraJo ganxilva aseve dasruldeba, Tu mxareebi SeTanxmdnen dasrulebaze, an miuxedavad arbitrebis araerTgzisi moTxovnisa isini Tavs arideben saarbitraJo ganxilvaSi monawileobas. Aaseve, roca saarbitraJo ganxilvis gagrZeleba raime sxva mizezis gamo SeuZlebelia. magaliTad, germanuli samarTali ar moiTxovs, rom arbitrTa raodenoba kenti unda iyos. Aaqedan gamomdinare, Tu arbitrTa raodenoba luwia (magaliTad oria) da xmebi gaiyofa, mxareTa sxvagvari SeTanxmebis ararsebobisas saarbitraJo ganxilva dasruldeba gadawyvetilebis gamotanis gareSe-1693

germanuli saarbitraJo institutis reglamenti specialurad aregulirebas saarbitraJo ganxilvis Sewyvetis sakiTxebs. kerZod, saarbitraJo ganxilva mTavrdeba saboloo gadawyvetilebiT, an arbitraJis dadgenilebiT, an TviT saarbitraJo institutis mier. saarbitraJo ganxilva Sewydeba, Tu mosarCele sarCelze uars ityvis, garda im SemTxvevisa, roca mopasuxe aseT uars gaaprotestebs da arbitraJi aRiarebs mis samarTlebriv interess gadawydes dava sabolood da morigebiT. saarbitraJo gadawyvetilebis Sewyvetis safuZvelia agreTve mxareTa ormxrivi nebis arseboba. da bolos, arbitraJi Sewyvets saarbitraJo ganxilvas, Tu mxareebi miuxedavad ar-bitraJis Txovnisa, saqmes Semdgom msvlelobas aRar miscemen, an sxva mizeziT ganxilvis gagrZeleba SeuZlebelia (muxli 39.2). garda ze-moaRniSnulisa, Tu dadgenil vadaSi arbitrebis, an maTi Semcvlelebis daniSvna ar moxdeba da arc erTi mxare ar Suamdgomlobs arbitrTa dam-niSvneli komisiis (DIS Ernenugsasschuss) winaSe arbitris daniSvnis moTxovniT, DIS-dawesebulebas SeuZlia Sewyvitos saqmis ganxilva mxareTa mosmenis Semdeg. (muxli 39.3)

GSveicaruli saarbitraJo reglamentis 28-e muxlis Tanaxmad, Tu mosarCele arbitraJis mier gansazRvrul vadaSi ar waradgens Tavis sarCels sapatio mizezis arsebobis gareSe, arbitraJs ufleba aqvs Sewyvitos saarbitraJo ganxilva. da piriqiT, Tu mopasuxe sapatio

1690Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 204 1691 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 205 1692 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 205 1693 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 111-112

mizezis gareSe ar waradgens Tavis Sesagebels arbitraJis mier gansazRvrul vadaSi, maSin arbitraJs ufleba aqvs ganagrZos saarbi-traJo ganxilva.1694 amave reglamentis mixedviT, Tu mxareebi saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanamde morigdnen, maSin arbitraJs SeuZlia an Sewyvitos saarbitraJo ganxilva, an orive mxaris moTxovniT, Tu TviT arbitraJi daeTanxmeba amas mxareTa morigebis Sinaarsi Camoayalibos saarbitraJo gadawyvetilebis formiT. arbitraJi ar aris valdebuli daasabuTos aseTi gadawyvetileba. Tu saarbitraJo ganxilvis gagrZeleba raime sxva mizeziT SeuZlebelia, arbitraJi acnobebs mxareebs saarbitraJo ganxilvis Sewyvetis Sesaxeb. arbitraJs ufleba aqvs miiRos aseTi gadawyvetileba, garda im SemTxvevisa, roca mxare saf-uZvlian-ad iTxovs sawinaaRmdegos. 1695

arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis Tanaxmad, Tu mxareebi sxva rameze ar SeTanxmebulan, mxareTa mier davis morigebiT damTavrebis SemTxvevaSi arbitraJi wyvets saarbitraJo ganxilvas da Tu mxareebi moiTxoven da arbitraJi am moTxovnas ar uaryofs, morigebis pirobebi SeiZleba Camoyalibdes saarbitraJo gadawyvetilebis formiT. AaseTi gadawyvetileba ganixileba saboloo saarbitraJo gadawyvetilebad aqedan gamomdinare yvela samarTlebrivi SedegiT.1696

Aarbitris mier mxareTa morigebis damtkiceba ar aris avtomaturi procesi. arbitri kargad unda gaecnos mxareTa SeTanxmebis pirobebs da gaarkvios ramdenad aRsrulebadia is pirobebi, romlis gadawyvetilebis formiT Camoyalibebasac iTxoven mxareebi.1697 cxadia, arbitrma uari unda Tqvas morigebis gadawyvetilebis formiT Camoyalibebaze, roca misi pirobebi ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs, bundovania, Seicavs mxareTa Soris sadao sakiTxebis kvlav warmoSobisa da davis ganaxlebis safrTxes da a.S. am dros arbitrma uariT ar unda gaistumros mxareebi da davis ganaxlebisaken ar ubiZgos, aramed ganumartos maT, rom mo-rigebis aseT formulirebas ver mohyveba is samarTlebrivi da Tundac ekonomikuri Sedegebi, romelsac mxareebi isaxaven miznad. safuZvliani da damajerebeli ganmarteba am dros SeiZleba gadamwyveti aRmoCndes. arbitrma unda miiRos yvela zoma, raTa mxareebi sajaro wesrigis sawinaaRmdego pirobebis Secvlaze daiyolios. Tu es SeuZlebeli aRmoCndeba arbitrma uari unda Tqvas sakuTari movaleobis Sesrulebaze.

roca sajaro wesrigisadmi winaaRmdegoba aSkara da erTmniSvnelovani ar aris, arbitrma saTanado mtkicebulebulebebiT (magaliTad, im saxelmwifos sasamarTlo praqtikis moSveliebiT, sadac SeiZleba moTxovnil iqnes gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba) unda Seecados mxareTa darwmunebas, rom maT mier SeTavazebuli pirobis gadawyvetilebad qcevis SemTxvevaSi am gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba saeWvo iqneba. Tu mxareebi am mosazrebas ar daeTanxmebian, maSin man unda daamtkicos morigeba. am SemTxvevaSi gadawyvetilebis aRsruleb-asTan dakavSirebiT warmoSobili problemebis riski mxareebs

1694 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 252 1695 Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 p 301 1696 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 137 1697 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong 2002 p 291

awevT da es riski ukve gacnobierebuli aqvT arbitris Sesabamisi ganmar-tebebis wyalobiT. Gadawyvetilebis damtkicebis sasargeblod moqmedebs is garemoebac. rom am dros saubaria mxareTa morigebaze, Sesabamisad misi damtkicebac mxolod orive mxaris mo-Txovnis safuZvelze SeiZleba moxdes. Mmorigebis aRsrulebamde ziani miadgeba ara erT, aramed orive mxares, vinaidan rogorc wesi, morigebis pirobebi orive mxarisaTvis misaRebia.

Tavi V saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba

§1 cnobisa da aRsrulebis zogadi daxasiaTeba

saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnoba da aRsruleba gansakuTrebuli mniSvnelobis proceduraa. konkretuli samarTlebrivi Tu ekonomikuri Sedegi mxareebisaTvis mxolod aRsrulebis Semdeg SeiZleba dadges.

xSirad mxare nebayoflobiT asrulebs saarbitraJo gadawyvetilebas da amas aqvs Tavisi obieqturi mizezebi: 1. mas ar surs sakuTari reputacia eWvis qveS daayenos imiT, rom ar emorCileba samarTlebrivad namdvil da iuridiuli Zalis mqone gadawyvetilebas. 2. saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis moqnili sistema mainc uzrunvelyofs am gadawyveti-lebis aRsrulebas.1698 rogorc am dros ityvian xolme, winaaRmdegobas azri ar aqvs. aRniSnulidan gamomdinare, mxareebma gadawyvetileba nebayoflobiT unda aRasrulon, Tumca es yovelTvis ase ar xdeba.

arbitraJi SeiZleba kreditorisaTvis iyos saTanado instancia sar-Celis warsadgenad, magram saarbitraJo gadawyvetileba aRsruldeba mxolod saxelmwifos Sesabamisi organoebis mier, vis kompetenciaSic Sedis iZulebiTi aRsruleba.1699

niu-iorkis 1958 wlis konvencia saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb universalur saerTaSoriso samarTlebriv aqts wamoadgens. am konvenciis wevr saxelmwifoTa ricxvi msoflio masStabiT 120-ze metia.1700

konvenciis mesame muxli ganamtkicebs gadawyvetilebaTa cnobisa da aRsrulebis zogad princips, romlis Tanaxmadac yvela xelSemkvreli saxelmwifo aRiarebs saaarbitraJo gadawyvetilebas, rogorc savaldebulos da aRasrulebs mas am konvenciis saTanado muxlebis gaTvaliswinebiT da im teritoriis saproceso normebis Sesabamisad, sadac moiTxoveba am gadawyvetilebaTa cnoba da aRsruleba. im saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnobisa da aRsrulebisas, romelTa mimarTac gamoiyeneba es konvencia _ ar SeiZleba dawesebul iqnas arseb-iTad ufro meti damabrkolebeli pirobebi, an ufro maRali baJi, vidre Sida gadawyvetilebebis aRsrulebisas. amgvarad, yvela saxelmwifo valdebulia uzrunvelyos saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebisaTvis igive reJimi, romelic mas dadgenili aqvs e.w ~Sida~

1698 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 594 1699 ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international 2005 p 684 1700 Liniger Stefan Immaterialgüterrechtliche Streitigkeiten vor internationalen Schiedsgerichten mit sitz in der Schweiz Schriften zum Medien- und Immaterialgütrecht Stämpfli Verlag AG Bern 2002 s 114

gadawyvetilebebisaTvis, rac aR-srulebis meqanizmis efeqturobas ganapirobebs.1701

konvenciiT aseve mowesrigebulia aRsrulebis proceduris ZiriTadi aspeqtebi, romelic saerTo unda iyos yvela monawile saxelmwifosaTvis. mxarem, romelic moiTxovs gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebas, aseT moTxovnasTan erTad unda waradginos: a) dadgenili wesiT damowmebuli namdvili saaarbitraJo gadawyvetileba, an aseTive wesiT damowmebuli misi asli. b)namdvili saarbitraJo SeTanxmeba, an dadgenili wesiT damowmebuli misi asli. Tu saarbitraJo SeTanxmeba, an gadawyvetileba Sedgenilia ara im saxelmwifos oficial-ur enaze, sadac moiTxoveba am gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba, maSin mxare, romelic iTxovs gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebas _ waradgens zemoaRniSnuli dokumentebis Targmans Sesabamis enaze. Targmani mowmdeba oficialuri Tarjimnis, diplomatiuri, an sakonsulo dawesebulebis mier. (muxli IV).1702

saarbitraJo gadawyvetilebis aRsruleba zedmeti garTulebebisa da gaWianurebis gareSe moxdeba, Tu mxare, romlis winaaRmdegac gamotanilia gadawyvetileba ar moiTxovs gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmas.1703

1701 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and Conciliation, second and expended edition Kluwer law international 2004 p 276 1702 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and Conciliation, second and expended edition Kluwer law international 2004 p 276 1703 saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uari daiSveba im mxaris mo-TxovniT, romlis winaaRmdegac mimarTulia es gadawyvetileba, Tu es mxare im adgilis kompetentur xelisuflebas, (e.i sasamarTlos) sadac moiTxoveba gadawyvetilebis aRsruleba, warudgens mtkicebulebebs, rom: a) saarbitraJo ganxilvis mxareebi qmeduunaroni iyvnen im kanonis Sesabamisad, romelic maT mimarT unda iqnes gamoyenebuli, an maTi SeTanxmeba ar aris namdvili im kanonis mixedviT, romelsac mxareebma es SeTanxmeba dauqvemdebares, xolo aseTi kanonis ararasebobisas _ im saxelmwifos kanonis Tanaxmad, sadac gadawyvetileba iyo gamotanili. b) mxare, romlis winaaRmdegac gamotanilia gadawyvetileba, ar iyo saTanado wesiT gafrTxilebuli arbitris daniSvnis, an saarbitraJo ganxilvis Sesaxeb, an sxva mizezis gamo ar SeeZlo waredgina Tavisi axsna-ganmarteba. g) gadawyvetileba gamotanilia davaze, romelic gaTvaliswinebuli ar aris saarbitraJo SeTanxmebiT, ar Tavsdeba aseTi SeTanxmebis, an xelSekrulebaSi CarTuli saarbitraJo daTqmis pirobebSi, agreTve, Tu gadawyvetileba Seicavs dadgenilebebs saarbitraJo SeTanxmebis (xelSekrulebaSi CarTuli saarbitraJoO daTqmis) farglebs gareT arsebul sakiTxebze, imis gaTvaliswinebiT, rom Tu saarbitraJo SeTanxmebiT an daTqmiT mocul sakiTxebze gamotanili dadgenilebebi SeiZleba gamoyofil iqnes mis farglebs gareT arsebul sakiTxebze miRebuli dadgenilebebisagan, maSin saarbitraJo gadawyvetilebis is nawili, romelic zemoaRniSnuli daTqmis, an SeTanxmebis farglebSia, SeiZleba cnobil da aRsrulebul iqnas. (saarbitraJo gadawyvetileba, romelic scildeba mxareTa moTxovnis farglebs, rac warmoadgens saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis, an mis cnobaze da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZvels xSirad moixsenieba, rogorc Ultra petita. misi sawinaaRmdegoa Infra petita. ix. Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 172) d) arbitraJis Semadgenloba, an saarbitraJo procesi ar Seesabameboda mxareTa SeTanxmebas, xolo aseTis ararsebobisas im qveynis kanons, sadac adgili hqonda arbitraJs. e) gadawyvetileba gauqmebulia, gamotanili ar aris saboloo gadawyvetileba, misi aRsruleba SeCerebulia im saxelmwifos kompetenturi xelisuflebis mier, sadac is gamotanilia, an im saxelmwifos mier, romlis kanonic gamoiyeneba. saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze SeiZleba agreTve uari iTqvas, Tu im saxelmwifos kompetenturi xelisufleba, sadac moiTxoveba gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba, CaTvlis, rom: a) davis obieqti am saxelmwifos kanonmdeblobis Tanaxmad ar SeiZleba iyos saarbitraJo ganxilvis sagani, an gadawyvetilebis cnoba da

aRsaniSnavia, rom sasamarTlo valdebuli ar aris uari Tqvas saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze konvenciis Sesabamis muxlSi miTiTebuli erTerTi safuZvlis arsebobisas, aramed ufleba aqvs ase moiqces.1704

cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis niu-iorkis konvenciiT gaTva-liswinebuli safuZvlebi ucvlelad aris gadatanili modeluri kanonis 36-e muxlSi. Sesabamisad, im saxelmwifoebis mier, romlebmac miiRes kanonebi modeluri kanonis mixedviT da arian niu-iorkis konvenciis monawileni, faqtiurad miRweulia erTiani midgoma gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris TqmasTan dakavSirebiT.1705

amgvarad, saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis, cnobisa da aRsrulebis saxiT warmatebiT moqmedebs e.w. Second look doctrine D---- doqtrina, romlis Tanaxmadac saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetileba eqvemdebareba ormag sasamarTlo kontrols: 1. kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi sasamarTlo, romlis samoqmedo teritoriazec aris gamotanili saarbitraJo gadawyvetileba, uflebam-osilia gaauqmos es gadawyvetileba. 2. kontrolis saSualebas warmoadgens saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis niu-iorkis konvenciiT gaTavaliswinebuli mowesrigeba.1706

niu-iorkis konvencia ar Seicavs intertemporaluri sakiTxebis gada-wyvetisaken mimarTul konkretul normebs, ris gamoc msoflio masStabiT arsebuli sasamarTlo praqtika gansxvavebulia. erTni Tvlian, rom konvencia SeiZleba Tavisuflad iqnas gamoyenebuli im saarbitraJo gadawyvetilebis mimarT, romelic am konvenciis ZalaSi Sesvlamde iyo gamotanili. italiurma sasamarTloebma Sualeduri pozicia airCies da gadawyvites, rom konvenciis mixedviT SeiZleba aRsruldes gadawyvetileba, Tu masTan dakavSirebul saarbitraJo ganxilvas ko-nvenciis ZalaSi Sesvlamde hqonda adgili, magram TviT gadawyveti-lebis gamotana konvenciis ZalaSi Sesvlis Semdeg moxda. mesame, SedarebiT ra-dikaluri mosazrebis Tanaxmad, konvencia ar unda iqnes gamoyenebuli, Tu saarbitraJo SeTanxmeba konvenciis ZalaSi Sesvlamdea dadebuli.1707

cnobisa da aRsrulebis samarTlebrivi Sinaarsi

terminebi “cnoba” da “aRsruleba” Tanabrad gamoiyeneba rogorc sasamarTlo, aseve saarbitraJo gadawyvetilebebis mimarT. sasamarTlo gadawyvetilebis Sinaarsidan gamomdinare, zogjer sakmarisia misi mxolod cnoba (magaliTad, qorwinebis Sewyvetis Sesaxeb gadawyvetileba an gadawyvetileba piris gardacvlilad aRiarebis Sesaxeb) an aucilebelia rogorc cnoba, aseve aRsruleba. ucxouri sasamarTlo

aRsruleba ewinaaRmdegeba am saxelmwifos sajaro wesrigs. (muxli V). Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and Conciliation, second and expended edition Kluwer law international 2004 p 276-277

1704 Карабельников Б.Р Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении Москва 2001 с 141 1705 samwuxarod, saqarTvelo maT ricxvSi ar aris. marTalia, is jer kidev 1994 wlidan niu-iorkis konvenciis monawilea, magram am konvenciis Sesabamisi debulebebis CarTva moqmed kanonmdeblo-baSi jerjerobiT ar momxdara. 1706 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 170 1707 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 371

gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba iTvleba iZulebiTi aRsrulebis aucilebel pirobad. . . cnobis instituti gulisxmobs, rom saxelmwifo acxadebs Tanxmobas, mocemuli sasamarTlo aqtis mier misi iurisdiqciis farglebSi iuridiuli Sedegebis warmoSobaze. iZulebiTi aRsrulebis dros saxelmwifosgan moiTxoveba saxelmwifoebrivi iZulebis meqanizmis, Tanamdebobis pirebis da nacionaluri samarTlis subieqtebis moqmedebaSi moyvana, gadawyvetilebiT gansazRvruli iZulebis zomebis realizaciisaTvis. am mizniT, rogorc wesi, Cveulebriv iTxoven ufro mets, vidre es saWiroa gadawyvetilebaTa mxolod cnobisaTvis. boguslavski gamoyofs iZulebiTi aRsrulebis sam sistemas; 1. ucxouri sasamarTlo gadawyvetilebis aRsrulebisaTvis moiTxoveba formaluri TvalsazrisiT misi namdvilobis Semowmeba, aseve unda dadgindes, xom ar ewinaaRmdegeba gadawyvetileba im saxelmwifos sajaro wesrigs, sadac moiTxoveba iZulebiTi aRsruleba (italia). 2. ucxouri sasamarTlo gad-awyvetilebis aRsasruleblad aucilebelia egzekvaturis gacema (safrangeTi belgia). Sesabamisi Suamdgomlobis ganxilvis Semdeg sasamarTlos gamoaqvs gadawyvetileba aRsrulebis Sesaxeb (egzekvat-ura). safrangeTSi daiSveba gadawyvetilebis arsebiTad Semowmeba, Tu es gadawyvetileba gamotanilia safrangeTis moqalaqis winaaRmdeg. 3. did britaneTSi iZulebiTi aRsruleba xdeba ormxrivobis principebis safuZvelze, aseve aucilebelia gadawyvetilebis registracia specialur reestrSi.1708G

cnobis TvalsazrisiT ucxouri sasamarTlo gadawyvetileba ar moiazreba erTgvarovan, erTian aqtad. piriqiT, is SeiZleba Seicavdes ramdenime konkretul gadawyvetilebas, romlebsac SeiZleba hqondeT gansxvavebuli, samarTlebrivi bedi. sarCelTa subieturi da obieqturi simravlisas, gansakuTrebiT Segebebuli sasarCelo moTxovnebis arsebobisas, SesaZlebelia gadawyvetilebis cnoba erTerTi moTxovnis nawilSi da uaris Tqma meore moTxovnaze. magaliTad, cnobaze kompetenciis ararsebobis motiviT, an sajaro wesrigis Sesaxeb daTqmaze miTiTebiT.1709

saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba gacilebiT ufro martivi procesia, vidre sasamarTlo gadawyvetilebebis cnoba da aRsruleba. saxelmwifoebis umravlesoba ufro liberalurad ekideba saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxs, vidre sasamarTlo gadawyvetilebebisa. es maSin, roca pirveli kerZo pirebis

1708Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс Том 3 Учебник Москва Издателъство БЕК 2001 с 379-380 Teoriasa da praqtikaSi xSirad ismis SekiTxva SesaZlebelia Tu ara kanonier ZalaSi Sesuli, cnobili da aRsasruleblad miqceuli sasamarTlo gadawyvetilebis Secvla.? magaliTi: procesis yvela monawile iyo iugoslaviis moqalaqe da cxovrobda germaniaSi 1971 wlidan. MmosarCele daibada 1973 wels, xolo misi mSoblebis qorwineba Sewyda 1976 wels bania lukas okrugis sasamarTlos mier (iugoslavia). sasamarTlom mopasuxes daakisra qaliSvilis sasargeblod alimentis 1050 dinaris (daaxloebiT 150 germanuli markis) gadaxda. gadawyvetileba alimentis gadaxdevinebis Sesaxeb cnobil iqna germaniaSi 1978 wels. Aam droisaTvis dinaris kursi TiTqmis ganaxevrda. Aam da sxva mizezebis gamo mosarCelem moiTxova alimentis gazrda 180 markamde TveSi sarCelis Setanis momentidan. moTxovna dakmayofilda yvela instanciaSi. dawvrilebiT amasTan dakavSirebiT ixileT: Internationales Zivilferfahrensrecht, Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage Munchen 1996 s 485 1709 Internationales Zivilferfahrensrecht, Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage Munchen 1996 s 491

mier aris miRebuli. meore ki -- sasamarTlo xelisuflebis organoebis mier. es faqti literaturaSi “arbitraJis paradoqsis” saxiT moixseni-eba.1710

saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba ganimarteba, rogorc sasamarTlos dasturi, rom es gadawyvetileba aris saboloo da savaldebulo mxareebisaTvis. is ganixileba, rogorc aRsrulebis samarTlebrivi winapiroba. (Recognition – Confirmation by a domestic court that a foreign award is final and binding; prerequisite for the enforcement of awards).1711

cnoba niSnavs imis dadadsturebas, rom ucxour saarbitraJo gadawyvetilebas aqvs igive iuridiuli Zala, rac Sida gadawyvetilebas. cnobasTan erTad sasamarTlo aqveynebs am gadawyvetilebas. cnobis safuZvelze sasamarTlo adasturebs gadawyvetilebis aRsrulebis SesaZleblobas. rogorc wesi, miTiTeba cnobasa da aRsrulebaze erT gadawyvetilebaSi xdeba. Aamis Semdeg aRsrulebaze kompetentur saxelmwifo organoebs SeuZliaT aRasrulon gadawyvetileba dama-rcxebuli mxaris winaaRmdeg.1712

zogjer erTmaneTisagan ganasxvaveben saarbitraJo gadawyvetilebis cnobas (recognition) am gadawyvetilebis aRsasruleblad miqcevas (enforcement) da uSualod aRsrulebas (execution). cnoba (recognition) warmoadgens formalur dadasturebas, rom saarbitraJo gadawyvetileba sabolo da savaldebuloa mxareebisaTvis. misi ZiriTadi funqciaa e.w res judicata samarTlebrivi Sedegis dafiqsireba, romelic gulisxmobs, rom saarbitraJo gadawyvetilebiT moculi sakiTxebi ar SeiZleba kvlav gaxdes sasamarTlo, an saarbitraJo ganxilvis sagani. gadawyvetilebis aRsasruleblad miqceva (enforcement) gulisxmobs sasamarTlos mier imis dadasturebas, rom saarbitraJo gadawyvetileba SeiZleba iZulebiT iqnes aRsrulebuli. ICSID arbitraJis miznebisaTvis cnobisa da aRsrulebis erTmaneTisagan gamoyofa ar xdeba da isini identur samarT-lebriv SedegebTan arian dakavSirebulni. aRsruleba (execution) gulismobs Sesabamisi saaRsrulebo moqmedebebis ganxorcilebas, romelsac, rogorc wesi, aucileblad sWirdeba im adgilis sasa-marTlos samarTlebrivi mxardaWera, sadac unda aRsruldes saarbitra-Jo gadawyvetileba.1713 rogorc wesi, praqtikaSi mxareebi gadawyvetilebis aRsrulebas iTxoven, rac TavisTavad mis cnobasac gulisxmobs, Tumca gadawyvetilebis cnoba aRsrulebis gareSec aris SesaZlebeli.1714

rusul doqtrinaSi gavrcelebuli mosazrebiT, gadawyvetilebis cnoba aris erT saxelmwifoSi gamotanili gadawyvetilebis samarTlebrivi Sedegebis gavrceleba meore saxelmwifos teritoriaze.1715 aq gamoyofen ramdenime SesaZlo variants: 1. ucxour gadawyvetilebas

1710 Kaufmann-Kohler, Gabrielle; Schultz Thomas; Online dispute resolution, Challenges for contemporary Jusitce, International arbitration law library, Kluwer law international 2004 p.216 1711 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 p 169 1712 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 p 593 1713 Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel, Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York 2004 p 95 1714 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 133 1715 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 63

mohyveba is samarTlebrivi Sedegebi, rac Sida gadawyvetilebas. 2. ucxour gadawyvetilebas meore saxelmwifoSi mohyveba mxolod is samarTlebrivi Sedegebi, rac pirvel saxelmwifoSi SeiZleboda mohy-oloda. 3. ucxour gadawyvetilebas SeiZleba mohyves mxolod is Sedegebi, rac rogorc pirveli, aseve meore saxelmwifos kanonmdeblobiT aris gaTvaliswinebuli. 4. gadawyvetilebas SeiZleba mohyves nebismieri samarTlebrivi Sedegi, romelic gaTvaliswinebulia pirveli, meore, an orive saxelmwifos kanonmdeblobiT. Ameore saxelmwifoSi gadawyvetilebas ar SeiZleba mohyves is samarTlebrivi Sedegi, romelic meore saxelmwifos marTlwesrigisaTvis absoluturad ucnobia. magaliTad, britanuli gadawyvetilebis cnobas ruseTSi ar SeiZleba am gadawyvetilebis precedentuli mniSvnelobis aRiareba da misi kanonad qceva mohyves (rogorc es moxdeboda TviTon britaneTSi) amgvarad, rusuli doqtrina aseve midis germaniaSi aRiarebul e.w kumulatiurobis principisaken, romelic meore saxelmwifos mier gadawyvetilebis mxolod im samarTlebrivi Sedegebis cnobas gulisxmobs, romelic am meore saxelmwifos kanonmdeblobiT principSi dasaSvebia.1716

rogorc germanuli, aseve rusuli doqtrina da praqtika erTmaneTisagan ganasxvavebs ucxouri gadawyvetilebebis cnobasa da aRsrulebas. aRsrulebaSi igulisxmeba sasamarTlos mier gadwyvetilebis aRsasruleblad miqceva. TviT aRsruleba ki e.w mesame nabijia am gzaze.1717 pirvelia TviT gadawyvetilebis gamotana, meore - misi aRsasruleblad miqceva da mesame - uSualod aRsruleba.

ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba Sveicarul iuridiul literaturaSi ganmartebulia, rogorc saarbitraJo gadawyvetilebis aRiareba Sveicariis saarbitraJo gadawyvetilebad. cnobis Semdeg ucxour gadawyvetilebas Sveicariis teritoriaze mohyveba igive samarTlebrivi Sedegi, rac saarbitraJo gadawyvetilebas, romelic SveicariaSia gamotanili.1718

Favor arbitri

niu-iorkis konvencia ar ukrZalavs saxelmwifoebs saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis sferoSi sxva ormxriv Tu mravalmxriv xelSekrulebebSi monawileobas. Akonvencia aseve ar arTmevs dainteresebul mxares uflebas isargeblos saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasTan dakavSirebuli yvela im uflebiT, romelsac

1716 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 64 1717 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 65-66 1718 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern 2005 s. 8

mas aniWebs im saxelmwifos kanonmdebloba, sadac moiTxoveba gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba.1719

niu-iorkis konvenciis zemoaRniSnuli muxli (muxli 7) literaturaSi moixsenieba, rogorc Favor arbitri.1720

saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxis ganx-ilvisas sasamarTloebi sakmaod aqtiurad iyeneben Favor Arbitri-is princips. magaliTad, niu-iokis konvenciis me-4 muxli saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebisaTvis savaldebulod miiCnevs iuridiulad namdvili saarbitraJo SeTanxmebis wardgenas, Tumca saxelmwifoebi Sida kanonmdeblobis gavleniT am moTxovnas savaldebulod ar miiCneven. 2000 wels mxarem baiernis landis umaRles sasamarTloSi moiTxova ruseTSi gamotanili saarbitraJo gadawyvetile-bis cnoba da aRsruleba niu-iorkis konvenciis Sesabamisad, ise rom saarbitraJo SeTanxmeba ar warudgenia. Ddaeyrdno ra niu-iorkis konvenciis me-7 muxls sasamarTlom gamoiyena germaniiis samoqalaqo saproceso kodeqsis 1064-e muxli, romelic iTxovs mxolod saarbitraJo gadawvetilebis, an misi damowmebuli aslis wardgenas da gamoitana gadawyvetileba saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb.1721

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlosaTvis saarbitraJo gadawyveti-lebis cnobisa da aRsrulebis moTxovniT mimarTvisas saarbitraJo SeTanxmebaze aqcenti TiTqmis ar keTdeba.1722 rogorc wesi, sasamarTlos waredgineba xolme ara mxolod gadawyvetileba, aramed saarbitraJo ganxilvasTan dakavSirebuli masalebic. Tu gaviTvaliswinebiT, rom saarbitraJo SeTanxmebebi ZiriTadi xelSekrulebis Semadgenel nawileb-ad gvevlinebian xolme, SeiZleba vivaraudoT, rom xelSekrulebisa da saqmis masalebis wardgenasaTan erTad, sarbitraJo SeTanxmebac wardgenilad miiCneva. marTalia, uzenaesi sasamarTlo niu-iorkis konve-nciis me-7 muxlze ar uTiTebs, Tumca mis midgoma Tavisuflad SeiZleba CaiTva-los Favor Arbitri-s erTerT gamovlinebad.

eleqtronuli formiT arsebuli saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba

niu-iorkis konvencia saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da

aRsrulebisaTvis iTxovs saarbitraJo SeTanxmebisa da gadawyvetilebis originalebis an maTi damowmebuli aslebis warmodgenas. Ooriginali eleqtronuli dokumenti ar arsebobs. originalad ver miviCnevT myar diskze Senaxul monacems, romlis gaxsna da kopireba uamravjer SeiZleba. Mmyari diskis sasamarTloSi wardgena sakmaod originaluri, gabeduli iniciativa iqneboda (supplying the hard disk in court would be a rather burdensome enterprise).1723 1719 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and Conciliation, second and expended edition Kluwer law international 2004 p 277 1720 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 10 1721 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 134 1722 ix. zemoaRniSnuli ganCinebebi 1723 Kaufmann-Kohler, Gabrielle; Schultz Thomas; Online dispute resolution, Challenges for contemporary Jusitce, International arbitration law library, Kluwer law international 2004 p.220

arsebobs mosazreba, rom Seiqmnas eleqtronuli saarbitraJo gadawyvetilebebis erTiani monacemTa baza mTeli msoflios masStabiT sadac Sesabamisi saarbitraJo institutebi (ODR providers – online dispute resolution providers) Seiyvanen yvela saarbitraJo gadawyvetilebas romelic sabolooa mocemul saqmeze. Aamgvarad, sasamarTloebs SesaZlebeloba eqnebaT Semoawmon saarbitraJo gadawyvetilebis realuroba da Sesabamisad imsjelon mis cnobasa da aRsrulebaze.1724

jerjerobiT eleqtronuli formiT arsebuli saarbitraJo gadawyve-tilebebis cnoba da aRsruleba mxolod Teoriuli msjelobis sagania.

§2 erTi saxelmwifos sasamarTlos mier gauqmebuli saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba meore saxelmwifos sasamarTlos mier

1999 wlis modeluri kanonis daxvewis mizniT momavalSi gansaxor-

cielebe-li moqmedebebis prioritetebis CamonaTvalSi moxvda im saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxis Seswavla, romelic gaauqma sasamarTlom misi gamotanis adgilis mixedviT. Aaq sadaoa niu-iorkis konvenciis me-5 muxlis formulireba, romlis mixedviTac saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebaze SeiZleba uari iTqvas (may be refused) da a.S. ras niSnavs es “SeiZleba”? aqvs Tu ara sasamarTlos diskreciuli uflebamosileba aRasrulos an ar aRasrulos saarbitraJo gadawyvetileba, romelic gaauqma im saxelmwifos sasamarTlom, romlis teritoriazec es saarbitraJo gadawyvetilebaa gamotanili? es SekiTxvebi warmoSva sasamarTlo praqtikam. magaliTad safrangeTis sasamarTloebma aRasrules saarbitraJo gadawyvetilebebi, romlebic gauqmebuli iyo erTi Sveicariis da meore avstriis sasamarTloebis mier. aSS-s erTerTma sa-samarTlom aRasrula egviptis sasamarTlos mier gauqmebuli saarbitraJo gadawyvetileba. YaRsaniSnavia, rom yvela gadawyvetileba aRsrulebisas miuTiTebda niu-iorkis konvenciis me-7 muxlze.1725

saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvenciis me-9 muxlis Tanaxmad, xelSemkvrel saxelmwifos SeuZlia uari Tqvas im saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze, romelic sxva xelSemkvreli saxelmwifos kompetenturi organos (sasamarTlos) mier iqna gauqmebuli.

niu-iorkis konvenciis mixedviT sasamarTlom uari unda Tqvas saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze, Tu es gadawyvetileba gauqmebulia im saxelmwifos saTanado organos mier, romlis teritoriaze, an romlis kanonmdeblobis mixedviTac aris es gadawyvetileba gamotanili.1726 am dros ar moiTxoveba, rom sasamarTlos zemoaRniSnuli gadawyvetileba cnobili an aRsrulebuli iyos im saxelmwifos Sesabamisi organoebis mier romelis sasamarTloc ixilavs saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxs.1727

1724 Kaufmann-Kohler, Gabrielle; Schultz Thomas; Online dispute resolution, Challenges for contemporary Jusitce, International arbitration law library, Kluwer law international 2004 p.217 1725 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 177-179 1726 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 259 1727 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 261

Sutce asaxelebs sam SemTxvevas: avstriis sasamarTlom aRasrula sloveniis sasamarTlos mier gauqmebuli gadawyvetileba. Mmeore SemTxvevaSi SveicariaSi gauqmebuli saarbitraJo gadawyvetileba safrangeTSi aRsrulda. (Hilmarton v. Omnium). Chromalloy Aeroservices v. Arab Rebublic of Egypt. saqmeze egviptis sasamar-Tlos mier gauqmebuli saarbitraJo gadawyvetileba cnobil da aRsrulebul iqna aSS-s kolumbiis distriqtis sasamarTlos mier. xSirad ama Tu im saxelmwif-os sasamarTloebi politikuri koniunqturis gaTvaliswinebiT auqmeben saarbitraJo gadawyvetilebebs. cxadia, aseTi sasamarTlo gadawyvetileba TviTon ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs, maSin ratom ar unda aRsruldes saarbitraJo gadawyvetileba, romelic zemoaRniSnuli sasamarTlo gadawyvetilebiT arasworad iqna gauqmebuli?1728 Tu saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba ukve moxda, maSin am gadawyvetilebis sasamarTlos mier gauqmeba gamoricxulia (Die Anfechtung ist jedoch nach Vollstreckbarerklärung des Schiedsspruches ausgeschlossen).1729 NiSando-blivia, rom germanul literaturaSi sawinaaRmdego mosazrebac arseb-obs. kerZod, Tu saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis Semdeg es gadawyvetileba ucxo saxelmwifos sasamarTlos gadawyvetil-ebiT gauqmdeba, maSin SesaZlebelia gancxadebis wardgena germaniis sasamarTlos im gadawyvetilebis gauqmebis moTxovniT, romliTac moxda saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba.1730

sasamarTlo, romelic uars ambobs sxva saxelmwifos sasamarTlos mier gauqmebuli saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze, amiT gamoxatavs Tavisi saxelmwifos pozicias, romelic srul SesabamisobaSia saerTaSoriso gulisxmierebis normebTan (International comity),1731 da piriqiT, Tu sasamarTlo aRiarebs saarbitraJo gadawyvetilebas romelic sxva saxelmwifos sasamarTlos mier ukve gauqmebulia, es garkveul uxerxulobas aucileblad Seqmnis.

fouhardi saerTod ver xedavs saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis, rogorc samarTlebrivi institutis azrs, Tu am gauqmebas aranair mniSvnelobas ar mianiWebs is saxelmwifo, romelic ixilavs saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxs.1732 Aamis sapirispirod, safrangeTis sakasacio sasamarTlom, romelmac gamoitana cnobili sensaciuri gadawyvetileba gauqmebuli saarbitraJo gada-wyvetilebis aRsrulebis Sesaxeb, dasabuTebaSi miuTiTa, rom saarbitraJo gadawyvetilebas, iseve rogorc xelSekrulebas, ar gaaCnia nacionaloba. Ee.i is ar miekuTvneba arc erT saxelmwifos.1733

kidev ufro rTuli samarTlebrivi mdgomareoba iyo meore saqmesTan dakavSirebiT. Ppirvelma arbitraJma 1988 wels (ICC Nr 5622 19.8.1988 Rev Arb 1993 S327) ganixila dava da pretenzia ar dakmayofilda. 1989 wels

1728 Schütze, A Rolf Schiedgericht und Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 143 1729 Schütze, A Rolf Schiedgericht und Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 77 1730 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 269 1731 Petsche A. Markus The Growing autonomy of international commercial arbitration, contributions on international commercial law QUADIS Academy for legal inteligence e.V. Frankfurt am Main und Sellier European Law Publishers GmbH, München 2005 p 170 1732 Petsche A. Markus The Growing autonomy of international commercial arbitration, contributions on international commercial law QUADIS Academy for legal inteligence e.V. Frankfurt am Main und Sellier European Law Publishers GmbH, München 2005 p 177 1733 Petsche A. Markus The Growing autonomy of international commercial arbitration, contributions on international commercial law QUADIS Academy for legal inteligence e.V. Frankfurt am Main und Sellier European Law Publishers GmbH, München 2005 p 177

Jenevis kantonis sasamarTlom, xolo 1990 wels Sveicariis uzenaesma sasamarTlom es gadawyvetileba gaauqma. meore arbitraJma, saarbitraJo pretenzia daakmayofila. AamasobaSi safrangeTis sakasacio sasamarTlom aRiara pirveli saarbitraJo gadawyvetileba miuxedavad imisa, rom is gauqmebuli iyo Sveicariis sasamarTlos mier. imavdroulad sxva frangulma sasamarTlom meore saarbitraJo gadawyvetilebac aRiara. mosarCelem safrangeTSi ver miaRwia meore saarbitraJo gadawyveti-lebis aRiarebas, inglisSi piriqiT, es meore saarbitraJo gadawyvetileba iqna aRiar-ebuli.1734

es namdvili karuseli gamoiwvia safrangeTis sasamarTlos mier Sveicariis sasamarTlos gadawyvetilebiT gauqmebuli saarbitraJo gadawyvetilebis aRiarebam. niu-iorkis konvenciis mixedviT cnoba da aRsruleba gamoricxulia, Tu dadasturdeba, rom gadawyvetileba gauqmebulia.

aseTi konfliqtebi mxolod maSin warmoiSoba, roca erTi da imave saqmeze paraleluri da arakoordinirebuli procesebi ise mimdinareobs, rom erTerTi maTganis dasrulebis Sedegad miRebuli gadawyvetileba meore procesis msvlelobisas mxedvelobaSi ar miiReba.1735

aRsaniSnavia rusul sasamarTlo praqtikaSi dafiqsirebuli SemTxveva, roca ruseTis federaciis umaRles sasamarTlos erTdroulad mouwia msjeloba erTi mxriv saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis, da meore mxriv am gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis Suamdgomlobebze. МКАС arbitraJis gadawyvetileba Seexeboda rusul da finur mxareebs. rusulma mxarem sasamarTloSi mo-iTxova misi gauqmeba, xolo finurma kompaniam – cnoba da aRsruleba. umaRlesi sasamarTlos prezidiumma pirvel Suamdgomlobaze uari Tqva, xolo meore -- daakmayofila.1736 cxadia, aseT SemTxvevebSi sadao araferia, vinaidan sasamarTlo erTdroulad swavlobs rogorc gadawyvetilebis gauqmebis, aseve misi cnobisa da aRsrulebis samarTlebriv safuZvlebs.

inglisel gamyidvelsa da germanel myidvels Soris daido saqonlis nasyidobis xelSekruleba, romlis Tanaxmadac maT Soris warmoSobil davas ganixilavda “londonSi mdebare arbitraJi” (die ein in London ansässiges Schiedsgericht). Ggamyidvelma produqciis miwodebis Semdeg gadaxda moiTxova, myidvelma uari Tqva gadaxdaze da miwodebuli produqciis naklze miuTiTa, imave dros naklis mqone nivTis gamo sarCeli Seitana germanul sasasamarTloSi da ganacxada, rom saarb-itraJo SeTanxmebaSi zustad ar aris gansazRvruli kompetenturi arbit-raJi, ris gamoc aseTi saarbitraJo SeTanxmebis Sesruleba SeuZlebelia.1737

amgvarad, gamyidvelma mimarTa inglisur arbitraJs, xolo myidvelma germanul sasamarTlos. inglisuri saarbitraJo gadawyvetilebis germaniaSi cnobasa da aRsrulebaze msjelobisas germanuli sasamarTlo mainc im daskvnamde miva, rom ar arsebobos namdvili saarbitraJo SeTanxmeba. Aamave dros saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba ver moxdeba germanul sajaro wesrigTan win-aaRmdegobis safuZvliT, vinaidan arsebobs germanuli sasamarTlos

1734 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 143 1735 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 143 1736 Постановление (определение) Президиума Верховного Суда России от 14.02.2001 N б/н 1737 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 147

gadawyvetileba imave saganze da imave safuZvliT. (rogorc aRiniSna, germanelma myidvelma germanul sasamarTlos mimarTa, romelmac, cxadia, unda miiRos gadawyvetileba.) amis sapirispirod, germanuli sasamarTlos gadawyvetileba davis saganze luganos konvenciisa da evrodireqtivis Tanaxmad eqvemdebareba inglisSi aRsrulebas, ufro metic savaldebuloa misi aRsruleba. Aam SemTxvevaSi inglisuri sasamarTlos mier saarbitraJo SeTanxmebis dasacavad miRebuli antisuit injunction zomebi ewinaaRmdegeba inglisis saerTaSoriso valdebulebebs, kerZod ki evrodireqtivas. (EUGVVO- VO (EG) Nr 44/2001 des Rates über die gerichtiliche Zuständigkeit und die Anerkennung und Vollstreckung von Entscheidungen in Zivil- und Handelssachen vom 22.12.2000).1738

Znelia am mosazrebas angariSi ar gauwio. Aamave drosUsasamarTlos SeiZleba mieniWos ufleba aRasrulos sxva saxelmwifos sasamarTlos mier gauqmebuli saarbitraJo gadawyvetileba, Tu gauqmebis safuZveli aSkara winaaRmdegobaSia saerTaSoriso sajaro wesrigTan. magaliTad, Tu romelime saxelmwifos sasamarTlom aSkarad arasamarTliani procesis Sedegad gaauqma saarbitraJo gadawyvetileba, maSina am gadawyvetilebis aRsrulebas dabrkoleba ar unda Seeqmnas im saxelmwifoSi sadac sasamarTlos obieqturobis problema eWvis qveS ar dgas. M §3 saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis zogierTi safuZvlis Sesaxeb aRsrulebaze uaris Tqma, roca mopasuxe ar iyo saTanado wesiT gafr-Txilebuli

saarbitraJo ganxilvis mxares nebismier SemTxvevaSi unda mieces

procesSi monawileobis da sakuTari poziciis dafiqsirebis saSualeba, winaaRmdeg SemTxvevaSi saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba gamoricxulia. mxaris saTanado wesiT gafrTxilebas rogorc saarbitraJo institutma, aseve ar-bitrebma gansakuTrebulad unda miaqcion yuradReba. Aam sakiTxTan dakavSirebuli sasamarTlo praqtika mravalferovanic aris da mravalricxovanic.

evrogaerTianebis sasamarTlom saTanado wesiT gafrTxilebad ar CaTvala dokumentis gagzavna Targmanis gareSe. vinaidan mxares aseTi Targmani sWirdeboda.1739

erTerT saqmeSi arbitraJis Sesaxeb moTxovna pretenziis avtorma mopasuxes sam misTvis cnobil misamarTze gaugzavna da samive ukan daubrunda. arbitraJi gaimarTa romelSic mopasuxes monawileoba ar miuRia. procesi mosarCelem moigo. gadawyvtileba aRsasruleblad iqna wardgenili kanadaSi, ontarios sasamarTloSi. mopasuxem moiTxova gadawyvetilebis gauqmeba im safuZvliT rom mas ar miuRia Txovna arbitraJis Sesaxeb. (the notice of arbitration). sasamarTlom CaTvala, rom pretendentma yvela saTanado zoma miiRo arbitraJis Sesaxeb Txovnis gasagzavnad, ris gamoc is mopasuxis mier miRebulad unda CaiTvalos.1740

1738 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 186 1739 Internationales Zivilferfahrensrecht Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage München 1996 s 400 1740 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 64

2000 wels miRebuli gadawyvetilebiT baiernis landis umaRlesma sasamarTlom uari uTxra rus gamyidvels germaneli myidvelis winaaRmdeg gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebaze im safuZvliT, rom mopasuxes ar mieca saSualeba daswreboda zepir saarbitraJo ganxilvas.1741

Setyobinebis movaleoba Sesrulebulad unda CaiTvalos, Tu mxarem da arbitraJma yvela saWiro zoma miiRo imisTvis rom meore mxarisaTvis mieca saarbitraJo ganxilvaSi rogorc zepirad, aseve werilobiT monawileobis praqtikuli SesaZle-b-loba. gamosayenebeli samarTali, rogorc cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZveli

arbitrebis mier im samarTlis gamouyenebloba, romelic mxareebma airCies, an davis gadawyveta samarTlianobis zogadi principebis Sesabamisad (amiable compositeur), roca mxareebs arCeuli hqondaT konkre-tuli samarTali, ar iTvleba materialuri sajaro wesrigis darRvevad. (yovel SemTxvevaSi maSin mainc, rodesac mxareTa mier arCeuli samarTlis gamoyenebiTac igive samarTlebrivi Sedegi dadgeboda, rac saarbitraJo gadawyvetilebis Sedegad dadga). sajaro wesirigis darRveva damokidebuli ar aris imaze, romeli samarTali iqna gamoyene-buli. sajaro wesrigi maSinac SeiZleba dairRves, roca arbitraJi zed-miwevniT icavs mxareTa SeTanxmebas gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb. arbitraJis mier mxareTa SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli samarTlis gamouyenebloba warmoadgens ara materialuri, aramed saproceso sajaro wesrigis darRvevas da isic ara yvela SemTxvevaSi. Sveicariis federaluri sasamarTlos azriT, arbitraJs SeuZlia gamoiyenos sama-rTali da amaSi is Tavisufalia, magram arbitraJis gadawyvetileba ama Tu im samarTlis gamoyenebis Sesaxeb siurprizi ar unda aRmoCndes mxareebisaTvis. Tu arbitraJi Tavis gadawyvetilebas amyarebs faqtze an samarTlebriv Sefasebaze, romelTan dakavSirebiTac mas saerTod ar um-sjelia mxareebTan erTad, es dauSvebelia. arbitraJma amis Sesaxeb aucileblad unda acnobos mxareebs, raTa maT mieceT sakuTari mosazrebebis dafiqsirebis ufleba.1742

derainsi Tvlis, rom saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis niu-iokis konvenciiT gaTvaliswinebuli safuZvlebi ar moicavs gamosayenebeli materialuri samarTlis sakiTxs. Kkreigi, parki da paulsoni aRniSnaven, rom maTTvis cnobili ar aris ICC arbitraJis mier miRebuli Tundac erTi gadawyvetileba, romelic gauqmda imis gamo, rom arbitrebma SecdomiT gansazRvres gamosayenebeli materialuri samarTali.1743

sajaro wesrigi

1741 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 103 1742 Scherer, Mathias The Recognition of transnational substantive rules by courts in arbitral matters wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 p 99-100 1743 Jagusch, Stephen Recent codification efforts: An assessment wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 p 66

sajaro wesrigi (Ordre Public; Öffentliche Ordnung; public policy.1744) saerTaSoriso arbitraJis erTerTi yvelaze problemuri cnebaa. gansakuTrebul interess iwvevs gadawyvetilebis gauqmebis, an mis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZveli, romelic gulisxmobs sajaro wesrigTan gadawyvetilebis winaaRmdegobas. Tu sxva safuZvlebi metnaklebad zustad aris formulirebuli, am SemTxvevaSi sasamarTlom unda daadginos, rodis CaiTvleba sajaro werigi darRveulad.

niu-iokis konvenciiT gaTvaliswinebuli saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZvlebi amomwuravia, magram is mainc aZlevs saarbitraJo gadawyvetilebisadmi negatiurad ganwyobil sasamarTlos mis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis saSualebas. mxedvelobaSia sajaro wesrigisadmi saarbitraJo gadawyvetilebis winaaRmdegoba. miuxedavad imisa, rom zogierTi saxelmwifos sasamarTlo cdilobs rom am cnebas ar misces Zalian fa-rTo ganmarteba, is mainc iZleva lokalur “sajaro wesrigze” miTiTe-biT saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis SesaZleblobas.1745

sajaro wesrigis da aseTi wesrigisadmi mikuTvnebuli konkretuli imperatiuli Tu sxva normebis Sesaxeb erTiani mosazreba ar arsebobs.1746 sajaro wesrigis Semadgenlad iTvleba iseTi principebi, rogoricaa pacta sunt servanda, ndoba da keTilisindisiereba (das prinzip von Treu und Glauben) da a.S.1747 arbitraJisaTvis savaldebuloa normebi romlebic sajaro wesrigis Semadgenel nawils warmoadgenen, magram nebismieri imperatiuli norma ar SeiZleba iqnes ganxiluli sajaro wesrigis Semadgenel nawilad.1748

sajaro wesrigi SeiZleba iyos materialur samarTlebrivi da saproceso samarTlebrivi. saproceso sajaro wesrigi darRveulad maSin iTvleba, roca warmoebuli saproceso moqmedebebi ewinaaRmdegeba samarTlebriv saxelmwifoSi procesis warmoebis elementarul principebs.1749

sajaro wesrigTan dakavSirebuli klasifikacia amiT ar amoiwureba. erTmaneTisagan ganasxvaveben „Sida“ da saerTaSoriso sajaro wesrigs.1750 transnacionaluri (saerTaSoriso) sajaro wesrigi gulisxmobs yvela marTlwesrigisaTvis saerTo da saerTaSoriso samarTlebrivi principebis erTobliobas, romelTa gamoyenebac mxareTa nebaze

1744 Eckstein-Puhl, Christine Prozessbetrug im Schiedsverfahren Saarbrücker Studien zum Privat und Wirtstchaftsrecht herausgegeben von Johann Paul Bauer, Michael Martinek, und Helmut Rußmann Band 50 s.49 1745Rosendahl, Roger W. Political, economic and cultural obstacles to effective arbitration of foreign investment disputes wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 p 46 1746 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 25-29 1747 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern 2005 s. 99 1748 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 p 42 1749 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 143-144 1750Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 60

damokidebuli ar aris.1751 saerTaSoriso samarTlis asociaciam (International law association -- ILA) 2002 wels deliSi gamarTul konferenciaze SeimuSava rekomendacia saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb, sadac ganmartebul iqna saerTaSoriso sajaro wesrigi, rogorc ZiriTadi principebisa da normebis erToblioba, romlebsac TavianTi xasiaTidan gamomdinare SeuZliaT gamoricxon saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba, Tu aseTi cnoba da aRsruleba gamoiwvevda darRvevas proceduris (saerTaSoriso saproceso sajaro wesrigi) an arsebiTi (saerTaSoriso materialuri sajaro wesrigi) TvalsazrisiT.. (the body of principles and rules recognized by a state, which by their nature may bar the recognition or inforcement of an arbitral award rendered in the context of international commercial arbitration when recognition or inforcment of said award would entail their violation on account of either of the precedure pursuant to which it was rendered (procedural international public policy) or of its contents (substantive international public policy)1752

nebismieri saxelmwifos saerTaSoriso sajaro wesrigi moicavs: 1. samarTlianobisa da morlurobis principebs, romelTa dacvac saxelmwifos surs. 2. normebs romlebic icaven saxelmwifos arsebiT politikur socialur da ekonomikur interesebs. 3. saxelmwifos valdebulebas Seasrulos is movaleobebi, romelic mas aqvs sxva saxelmwifoebisa da saerTaSoriso organizaciebis mimarT.1753

sajaro wesrigTan dakavSirebuli Teoriuli konstruqciebis simravlis miuxedavad yvela Tanxmdeba, rom unificirebuli pozitiuri definiciis Camoyalibeba SeuZlebelia. saboloo jamSi sajaro wesrigis samarTlebrivi Sinaarsis dakonkreteba sasamarTlos funqciad unda CaiTvalos.

arbitrTa valdebuleba, miiRon samarTlebrivad namdvili da iuridiuli Zalis mqone gadawyvetileba, romlis aRsrulebac SesaZlebeli iqneba, aseve avaldebulebs maT mxedvelobaSi miiRon im saxelmwifos sajaro wesrigi, sadac gadawyvetileba savaraudod und aRsruldes.1754

saarbitraJo ganxilvis erTerTma mxarem, romelsac arbitraJma daakisra meore mxarisaTvis garkveuli Tanxis gadaxda, mimarTa moskovis saqalaqo sasamarTlos da miuTiTa rom saarbitraJo gadawyvetileba iwinaaRmdegeboda ruseTis federaciis sajaro wesrigs im safuZvliT, rom arbitraJma mas daakisra Tanxis gadaxda ucxour valutaSi, mas ki ar hqonda angariSi ucxour valutaSi. moskovis saqalaqo sasamarTlom 1995 wels miRebuli gadawyvetilebiT ar daakmayofila moTxovna da miuTiTa, rom gadawyvetlebis aRsrulebaze kompetentur sasamarTlos aqvs ufleba miiRos Sesabamisi zomebi gadawyvetilebis aRsrulebisa-Tvis.1755 Mmsgavsi motivaciiT sasamarTlosaTvis mimarTva SesaZlebelia mxolod iseT saxelmwifoSi, sadac ucxour valutasTan dakavSirebuli

1751 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998 , Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2003 s 164 1752 Kurkela, S. Matti, Due Process in international commercial arbitration, Hannes Snellman, Oceana Publications Inc. 2005 p 12 1753 Scherer, Mathias The Recognition of transnational substantive rules by courts in arbitral matters wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 p 120 1754 Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 s. 81 1755Alvarez, C. Henri Kaplan, Neil CBE Q.C; Rivkin, David W. Model law decisions, Cases applying the UNCITRAL model law on international commercial arbitrtion (1985-2001) Kluwer law international, 2003 p 223

SezRudvebis arseboba samarTlebriv tradiciad aris qceuli. albaT saeWvoa, rom axlandel ruseTSi aseTi motivaciiT mxarem sasamarTlos mimarTos, Tumca 1995 wels msgavsi davebi postsabWoTa sivrceSi, sadac axali moxsnili iyo ucxour valutasTan dakavSirebuli SezRudvebi, normalur movlenadac ki SeiZleba CaiTvalos.

“ruseTis federaciis sajaro wesrigis” cnebas saintereso interpretacia misca moskovis saqalaqo sasamarTlom, romelsac ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatasTan arsebuli saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis moTxovniT mimarTa rusulma saxelmwifo sawarmom. mxarem miuTiTa, rom ZiriTadi xelSekruleba saerTod ar dadebula, ar arsebobis misi origin-ali, Sesabamisad ar arsebobs arc saarbitraJo SeTanxmeba. moskovis saqalaqo sasamarTlom miiCnia, rom arbitraJis gadawyvetileba ewinaaRmdegeba ruseTis federaciis sajaro wesrigs, vinaidan is gamotanilia rusuli saarbitraJo kan-onmdeblobis darRveviT. ruseTis federaciis umaRlesma sasamarTlom miiCnia, rom moskovis saqalaqo sasamarTlom arasworad ganmarta “ruseTis federaciis sajaro wesrigis cneba.” saarbitraJo gadawyvetileba emyareboda ara ucxouri samarTlis normebs, an saerTaSoriso samarTals, aramed rusul kanonmdeblobas, rac umaRlesi sasamarTlos azriT, saerTod gamoricxavs rusuli sajaro wesrigisadmi mis winaaRmdegobas. “ruseTis federaciis sajaro wesrigis cneba” ar emTxveva rusuli kanonmdeblobis cnebas, vinaidan es ukanaskneli iTva-liswinebs ucxouri samarTlis normebis gamoyenebis SesaZleblobas. ruseTis federaciis sajaro wesrigi” gulisxmobs ruseTis sazogado-ebrivi wyobis safuZvlebs. sajaro wesrigis Sesaxeb daTqmaze miTiTeba daiSveba mxolod calkeul SemTxvevebSi, rodesac ucxouri kanonis gamoyenebas SeiZleba warmoeSva samarTlebrivi Sedegi, romelic miuRebelia rusuli samarTlebrivi cnobierebisaTvis. (Под "публичным порядком Российской Федерации" понимаются основы общественного строя Российского государства. Оговорка о публичном порядке возможна лишь в тех отдельных случаях, когда применение иностранного закона могло бы породить результат, недопустимый с точки зрения российского правосознания)1756.

arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 55-e muxlis Tanaxmad saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZvelia, roca gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba aSkarad ewinaaRmdegeba Sveduri samarTlis fundamentur principebs.1757 sajaro wesrigze pirdapir miTiTebas aq ar vxvdebiT Tumca komentarSi aRniSnulia, rom aq swored sajaro wesrigi igulisxmeba1758.

SvedeTis uzenaesma sasamarTlom erTerT saqmeze daadgina, rom lublianaSi 2001 wels miRebuli saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis garemoebebi iseTia, rom misi cnoba da aRsruleba aSkarad winaaRmdegobaSi iqneboda Sveduri samarTlis fundamentur principebTan. manamde sveas olqis saapelacio sasamarTlom uari Tqva mis aRsrulebaze, radgan sadaod miaCnda masSi asaxuli urTierTobebis

1756 Определение Судебной коллегии по гражданским делам Верховного Суда РФ от 25.09.1998 N б/н 1757 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 345 1758 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 345

marTlzomiereba. miuxedavad imisa, rom sasamarTlos pirdapir ar miuTiTebia amaze, garemoebebi, romelTa mixedviTac gamotanili iyo gadawyvetileba, TvalTmaqcuri garigebis STabeWdilebas tovebdnen.1759

germanul samarTalSi saarbitraJo kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul sajaro wesrigs ganasxvaveben saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanoniT gaTvaliswinebuli sajaro wesrigisagan. Ppirveli SedarebiT ufro moqnili da elastiuria da ar gulisxmobs Carevis iseT intensiurobas, rogorc meore. saarbitraJo gadawyvetileba Tavis Zalas inarCunebs imis miuxedavad, rom germaneli mosamarTlis azriT darRve-ulia koliziursamarTlebrivi sajaro wesrigi. es mosazreba imiT sabuTdeba, rom arbitraJis kompetenturobas mxareebi TviTon gansazRvraven da arbitraJis mier gamoyenebuli normebis samarTlebriv Sedegsac sakuTar Tavze iReben. Aaqedan gamomdinare EGBGB §6-iT da ZPO § 1059-iT gaTvaliswinebuli sajaro wesrigi xelaRebiT ar unda iqnes erTmaneTSi areuli. aseve sadaod aris miCneuli arbitraJTan dakavSirebuli sajaro wesrigis dazustebis mizniT samoqalaqo saproceso kodeqsis im normebis gamoyeneba, ro-mlebic ucxouri sasamarTlo gadawyvetilebebis germaniaSi cnobis saki-Txebs aregulireben.1760

germaniaSi sajaro wesrigis cneba moicavs ZiriTad uflebebsac, Tumca, cxadia, gaTvaliswinebuli unda iqnes, rom mxareTa Soris arsebuli dava kerZo samarTlis da ara sajaro samarTlis sferoSia.1761

germaniis imperiis sasamarTlom sajaro wesrigi ganmarta, rogorc im imperatiuli normebis erToblioba, romlebic politikuri da ekonomkuri mosazrebebidan ga-momdinare saxelmwifos politikuri da ekonomikuri cxovrebis safuZvlebad aris miCneuli. Ggermaniis federaciis uzenasma sasamarTlom am ganmartebas daumata, rom sajaro wesrigi maSin iTvleba darRveulad, rodesac saarbitraJo gadawyvetileba elementaruli samarTlianobis moTxovnebTanac ki Seu-Tavsebelia. germaniaSi aRiarebulad iTvleba, rom sajaro wesrigis zusti definicia ar SeiZleba arsebobdes da misi dakonkreteba yoveli konkretuli SemTxvevis da e.i sasamarTlo praqtikis saqmea.1762

erTerT saqmeze mxare acxadebda, rom gadawyvetileba ewinaaRmdegeboda sajaro wesrigs im safuZvliT, rom arbitrma gadawyvetileba daafuZna samarTlianobis principebs da ara mxareTa mier arCeul samarTls, Sveicariis uzenaesma sasamarTlom uaryo es motivacia da miuTiTa, rom jer erTi arbitri ar emyareboda mxolod samarTlianobis principebs, rac kargad Canda gadawyvetilebidanac da meore, asec rom yofiliyo samarTlianobis principebze dafuZnebuli ga-

1759 Региональная Конференция ~Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования~ Москва 2003 1760Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 64 1761Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 66 1762Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 s 67

dawyvetileba ar SeiZleba ganimartos, rogorc sajaro wesrigis sawin-aaRmdego.1763

frangul samarTalSi nacionaluri sajaro wesrigi moicavs im imperatiul normebs, romelTa Secvlac mxareTa SeTanxmebiT SeuZlebelia. saerTaSoriso sajaro wesrigi darRveulad iTvleba, roca saarbitraJo gadawyvetileba ewinaaRmdegeba saxelmwifoebrivi da ekonomikuri cxovrebis arsebiT Rirebulebebs. (Er ist verletzt, wenn einer der wesentlichen Grundwerte des staatlichen und wirtschaftlichen Lebens schwerwiegend betroffen ist.)1764

erTerTi gadawyvetilebiT safrangeTis sakasacio sasamarTlom saerTaSoriso sajaro wesrigis Semadgenel nawilad miiCnia mxareTa Ta-nasworobis principi arbitrTa arCevisas.1765

kreditorma safrangeTis sasamarTloSi waradgina ICSID-arbitraJis mier senegalis saxelmwifos winaaRmdeg gamotanili gadawyvetileba da moiTxova safrangeTSi mdebare senegalis kuTvnil qonebaze aRsrulebis miqceva. senegalma frangul sasamrTlos mimarTa sarCeliT da moiTxova gadawyvetilebis gauqmeba im safuZvliT, rom suverenuli saxlmwifos qonebaze aRsrulebis miqceva arRvevs am saxelmwifos suverenitets da ewinaaRmdegeba saerTaSoriso sajaro wesrigs. saapelacio sasamarTlom es motivacia gaiziara. sakasacio sasamarTlom marTalia aRiara, rom safrangeTSi ocxo saxelmwifos qonebaze saaRsrulebo moqmedebebis gan-xorcieleba ewinaaRmdegeba saxelmwifos imunitetis princips da arRvevs saerTaSoriso sajaro wesrigs, magram ara maSin, roca saqme saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebas Seexeba. saxelmwifo, rome-lic xels awers saarbtraJo SeTanxmebas da Tanxmdeba saarbitraJo ganxilvaSi monawileobaze, amiT is Tanxmdeba mis winaaRmdeg gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebis safuZvelze saaRsrulebo moqmedebebis ganxorcielebazec.1766

sajaro wesrigTan gadawyvetilebis Seusabamobaze aSS-Si maSin saubroben, roca saarbitraJo gadawyvetileba aSkarad xelyofs aSS-is sajaro interesebs, ewinaaRmdegeba ZiriTad samarTlebriv principebs da samarTlianobas. (where inforcement would violate the forum state` s most basic notions of morality and justice).1767

gadaWarbebuli ar iqneba Tu miviCnevT, rom iuridiul mecnierebas ar SeuZlia da arc unda ecados sajaro wesrigis erTiani cnebis Camoyalibebas. Mmisi Sinaarsis dazustebis saukeTeso gzaa sasamarTlo da saarbitraJo gadawyvetilebebis komentireba, sadac saqmis yvela garemoebis detaluri analizis safuZvelze SeiZleba dadgindes, ewinaaRmdegeba Tu ara konkretuli gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba sajaro wesrigs.

punitive damages

1763 ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international 2005 p 681 1764Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 87 1765Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 90 1766Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 91 1767 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 142

Punitive damages aris samarTlebrivi instituti, romelic garkveuli pirobebis arsebobisas movalis marTlsawinaaRmdego moqmedebiT dazaralebul kreditors uflebas aZlevs moiTxovos misTvis miyenebul zianze meti damatebiTi fuladi anazRaureba, romelic rogorc wesi miyenebul zians (bevrad) aRemateba. exemplary damages, vindictive damages smart money aseve xSirad gamoyenebadi terminebia am institutis aRsaniSnavad.1768

Punitive damages instituti aSS-is samarTalSi saukuneze mets iTvlis, Tumca erTiani midgoma, rodis aqvs arbitraJs mopasuxisaTvis misi dakisrebis kompetencia, ar arsebobs.1769 zogierTi mosazrebiT, Punitive damages federaluri saarbitraJo aqtis 2000 wlis redaqciiT principSi nebadarTulia. amerikis saarbitraJo asociaciis reglamenti saerTaSoriso saarbitraJo ganxilvisaTvis adgens, rom Punitive damages dakisreba SeiZleba mxareTa SeTanxmebiT, an TviT reglamentiT SeizRudos da Semoifarglos mxolod im SemTxvevebiT, roca aseTi anazRaureba moxdeba meore mxaris arakeTilisndisierebis, an mis mier drois gawelvis poziciis arCevis gamo (to cases where they are needed to compensate for bad faith or dilatory tactics)1770 amis sapirispirod, XX saukunis 90-iani wlebidan niu-iorkis saapelacio sasamarTlo miiCnevs, rom arbitra-Jis mier mopasuxisaTvis punitive damages dakisreba maSinac ki dauSvebelia, roca amasTan dakavSirebiT mxareTa SeTanxmeba arsebobs.1771 aseve sadaoa mxaris ufleba, romelmac arbitraJSi procesi moigo, Punitive damages anazRaurebis moTxovniT mimarTos sasamarTlos.1772 arbitrebs urCeven frTxilad moekidon mopasuxisaTvis Punitive damages dakisrebas. saxelmwifoTa umravlesobis kanonmdebloba ar icnobs am instituts, rasac gadawyvetilebis sxva saxelmwifoSi cnobisa da aRsrulebis TvalsazrisiT problemebi SeiZleba mohyves.1773

germaniisa da Sveicariis sasamarTlo praqtika eWvis TvaliT uyurebs im saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsrulebis sakiTxs, romelTa mixedviTac mopasuxes Punitive damages gadaxda ekisreba. evropaSi Tvlian, rom es instituti ara kerZo, aramed sisxlis samarTals ganekuTvneba.1774

Sveicariis sasamarTlos mimarTes texasis erTerTi distriqtis sasamarTlos gadawyvetilebis aRsrulebis moTxovniT. Mmopasuxe gadawyvetilebis mixedviT valdebuli iyo gadaexada fuladi kompensacia miwis nakveTis gayidvisas faqtobrivi monacemebis damaxinjebis gamo, rac dadgenil iqna sasamarTlos mier. texasis sasamarTlom, romelic amodioda principidan punitive damage, rac mxolod amerikul sasamarTlos axasiaTebs, mopasuxes daakisra miyenebuli zian-

1768 Lüke Stephan Punitive Damages in der Schiedsgerichtbarkeit Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht Mohr Siebeck 2003 s 5 1769 Lüke Stephan Punitive Damages in der Schiedsgerichtbarkeit Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht Mohr Siebeck 2003 s 163 1770 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 p 406 1771 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 156 1772Lüke, Stephan Punitive Damages in der Schiedsgerichtbarkeit Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht Mohr Siebeck 2003 s 164 1773 Lüke Stephan Punitive Damages in der Sch Punitive damages iedsgerichtbarkeit Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht Mohr Siebeck 2003 s 164 1774 Lüke Stephan Punitive Damages in der Sch Punitive damages iedsgerichtbarkeit Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht Mohr Siebeck 2003 s 305

is anazRaureba da zianis odenobis gaormagebuli Tanxa jarimis saxiT. Sarganis okrugis sasamarTlos prezidiumma (Sveicaria) aseTi gadawyvetilebis aRs-rulebaze uari Tqva im motiviT, rom aseTi ~sammagi~ kompensacia Tavis TavSi moicavda sisxlis da samoqalaqo samarTalwarmoebis aRrevas, rac ewinaaRmdegeboda Sveicariis samarTlis ideas da Sveicaruli samarTlis ZiriTad principebs.1775

erTerTi mosazrebis Tanaxmad, samarTlianobis Sesabamisad (nach Billigkeit) miRebuli gadawyvetilebiT mxarisaTvis punitive damages dakisreba CaiTvleba sajaro wesrigis sawinaaRmdegod, Tu faqtobrivi garemoebebis obieqturi Sefasebis safuZvelze SeiZleba gakeTdes daskvna, rom amas meore mxaris usafuZvlo gamdidreba mohyveba.1776

germaniaSi kiTxvis niSnis qveS dgas arbitraJis uflebamosileba sasamarTlos msgavsad daakisros punitive damages mopasuxe mxares. ger-manuli sasamarTloebi Tvlian, rom principSi am gadawyvetilebebis aRsruleba ar ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs, vinaidan sasamarTloebisaTvis da arbitraJebisaTvis sxvadasxva sajaro wesrigi ar SeiZleba arsebobdes. LliteraturaSic aseTi aRsruleba principSi mizanSewonilad aris miCneuli.1777 Aes mosazreba calsaxad gaziarebuli ar aris. germanuli sasamarTlo praqtikisaTvis aucilebelia, rom punitive damages (Strafschadenserstaz) gaTvaliswinebuli Tanxa, romelic materialur da aramaterialur zianTan erTad moiTxoveba, Sesabamiso-baSi iyos germanul sajaro wesrigTan. 1992 wlis gadawyvetilebaSi germaniis uzenaesma sasamarTlom pirdapir miuTiTa, rom germaniaSi aseTi gadawyvetilebebi aRsrulebas ar daeqvemdebareba.1778 Aam gadawyvetlebis komentirebisas germanul iuridiul literaturaSi xaz-gasmiT aRniSnaven, rom germanuli sajaro wesrigi dasjis funqcias saxe-lmwifos monopoliad ganixilavs.1779

Sutce 2007 wels werda, rom arbitraJis mier punitive damages gamoyenebis Sesaxeb dava aSS-Si jer kidev ar dasrulebula, Tumca erTi ram naTelia: Tu punitive damages ganvixilavT rogorc materialuri samarTlis instituts, maSin misi gamoyeneba gamosayenebel samarTalze damokidebuli gaxdeba. ATu gamosayenebeli samarTali germanulia, maSin punitive damages gamoyeneba gamoricxulia imitom, rom germanuli samarTali aseT instituts saerTod ar icnobs. Tu mas ganvixilavT, rogorc saproceso samarTlis instituts da saarbitraJo ganxilvis adgili iqneba germania, punitive damages gamoyeneba igive safuZvliT aris gamoricxuli. im SemTxvevaSic ki, roca gamosayenebeli samarTali aSS-s romelime Statis samarTalia, punitive damages gamoyeneba arbitraJis mier

1775 Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс Том 3 Учебник Москва Издателъство БЕК 2001 с 384-385 1776 Bühr, L Daniel Der inernationale Billigkeitsschiedsspruch in der Privaten Schiedsgerichtbarkeit der Schweiz, unter Berücksichtigung des deutschen, englischen, französisschen und italienischen Schiedsrechts Verlag Stämpflicie AG Bern 1993 s 83 1777 Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s233 1778 Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s234 1779 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 157

mainc SeiZleba ganxilul iqnes rogorc sajaro wesrigisadmi sawinaaRmdego gadawyvetileba.1780 rogorc Cans, germaniaSi am institutis aRiarebas mainc skeptikurad ekidebian.

zogierTi germaneli avtori Tvlis, rom arbitraJis ufleba miiRos gadawyvetileba mxarisaTvis Punitive damages dakisrebis Sesaxeb, mTlianad mxareTa SeTanxmebazea damokidebuli. mxolod mxareebs SeuZliaT aRWurvon arbitraJi aseTi uflebiT, an CamoarTvan mas amis ufleba. saxelmwifos da misi marTlwesrigis funqcia ki imaSi mdgomareobs, rom akontrolos, raTa Punitive damages dakisreba mxareTa nebis ignorirebiT ar moxdes, an misi raodenobis gansazRvrisas adgili ar hqondes e.w obieqturi proporciuli samarTlianobis (Proportionalitätsgerechtigkeit) principis darRvevas.1781 AzogierTi mosazrebiT, roca germaneli an Sveicarieli mosamarTle Punitive damages dakisrebis gamo miuTiTebs saj-aro wesrigis darRvevaze, es sulac ar niSnavs gadawyvetilebis aRsrulebaze srulad uaris Tqmas. am xarvezis gamosworeba advilad SeiZleba Punitive damages radenobis obieqturi kriteriumebis Sesabamisad SemcirebiT, riTac gadawyvetileba SesabamisobaSi mova sajaro wesrigTan.1782 am dros sasamarTlom Punitive damages mopasuxisaTvis dakisreba mxolod im odenobiT unda miaqcios aRsasruleblad, rasac TviTon CaTvlis mizanSewonilad, xolo zogadad aseTi gadawyvetilebis aRsrulebaze uari ar unda Tqvas.1783 samarTlianoba moiTxovs aRiniSnos, rom sasamarTlos gauWirdeba aseTi gadawyvetilebis samarTlebrivi sa-fuZvlis moZebna. niu-iorkis konvencia ar iZleva saarbitraJo gadawyv-etilebis Secvlis uflebas. Mman mxolod unda Seamowmos arsebobs Tu ara cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZvlebi. sasamarTlos Se-uZlia miuTiTos, rom saarbitraJo gadawyvetileba ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs, magaram niu-iorkis konvenciaSi ar aris norma, romelic sasamarTlos saarbitraJo gadawyvetilebis sajaro wesrigTan SesabamisobaSi moyvanis da amis Semdeg misi aRsrulebis uflebas aniWebs. ATu saarbitraJo gadawyvetileba mxolod am sajarimo sanqcieb-is nawilSi ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs, ar iqneboda samarTliani mis aRsrulebaze sruli moculobiT uaris Tqma. saWiro xdeba niu-iorkis konvenciis ise ganmarteba, rom sasamarTlos mieces sajaro wesrigTan Seusabamobebis gasworebis ufleba, Tu gadawyvetilebis Sinaarsi sxvagv-arad Seesabameba konvenciis moTxovnebs. Ee.i Tu sajaro wesrigis sawinaaRmdego punqtebis gareSe danarCeni gadawyvetilebis aRsruleba SesaZlebelia, sasamarTlom unda moaxdinos am erTi punqtis koreqti-reba da ase aRasrulos gadawyvetileba. aseTi ganmarteba sakmaod seriozul safrTxes Seicavs. Aam gziT Tu wava, sasamarTlos yovelTvis eqneba “cduneba” gadawyvetilebis Sinaarsi Tavisi Sexedulebisamebr ko-reqtirebas dauqvemdebaros da saboloo jamSi mxareebma verc ki icnon es “koreqtirebuli” gadawyvetileba.

korufcia

1780 Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 107 1781 Lüke Stephan Punitive Damages in der Schiedsgerichtbarkeit Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht Mohr Siebeck 2003 s 307 1782 Lüke Stephan Punitive Damages in der Sch iedsgerichtbarkeit Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht Mohr Siebeck 2003 s 306 1783 Lüke Stephan Punitive Damages in der Schiedsgerichtbarkeit Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht Mohr Siebeck 2003 s 304

saerTaSoriso praqtikaSi korufcia, mosyidva (the bribe) gulisxmobs

moqmedebebs dawyebuli sajaro moxelisaTvis Sveicariis erTerT bankSi Tanxis gadaricxvidan, damTavrebuli misi Svilis swavlis dafinansebiT amave Sveicariis prestiJul kolejSi. aseTi qmedebebi, rogorc wesi, marTlsawinaaRmdegod aris Sefasebuli Sidasaxelmwifoebrivi kanonmdeblobebis mier da ewinaaRmdegeba saerTaSoriso sajaro wesrigs. amave dros korufciis dafarvisaTvis SeiZleba gamoyenebul iqnes sxvadasxva korporaciebi, rogoricaa magaliTad sakonsultacio firmebi, romelsac konkretuli piri akontrolebs. jer kidev ar ars-ebobs saerTaSoriso konsensusi aris Tu ara aseTi zegavlena kanons-awinaaRmdego. magaliTad, es ukanonod iTvleba safrangeTSi, magram daSvebulia Sveicaruli holandiuri da daniuri samarTliT. Kkorufciis winaaRmdeg brZolis Tanamedrove saerTaSoriso tendenciebi aseTi qmedebebis kriminalizacias iTvaliswinebs.1784

arbitrebis mxridan korufciis sakiTxebs Seexeba korufciis Sesaxeb evrosabWos konvenciis damatebiTi oqmi, romelic xelmoweril iqna 2003 wlis 15 maiss da romelic 2004 wels jer kidev ar iyo ZalaSi.1785

arsebobs evrosabWos ori konvencia. 1. sisxlis samarTlis konvencia korufciis Sesaxeb (Criminal Law Convention on Corruption of the Council of Europe).1786 2. samoqalaqo samarTlis konvencia korufciis Sesaxeb, romelic gamoiyeneba rogorc sajaro aseve kerZo (komerciuli) seqtoris mimarT (Civil Law Convention on Corruption of the Council of Europe which is applicable within the public and the private commercial sector).1787 am ukanaskneli konvenciis me-8 muxlis pirveli nawili wevr saxelmwifoebs sTxovs Sida kanonmdeblobiT gaiTvaliswinon, rom nebismieri xelSekruleba, romlis pirobebi kavSirSia korufciasTan, baTilad iqnas aRiarebuli.1788

arsebobs aseve korufciis winaaRmdeg gaeros konvenciis Sesworebuli proeqti, romelic SedarebiT naklebad detaluria. Aam dokumentis 44-e muxli urCevs monawile saxelmwifoebs “korufcia CaiTvalos xelSekrulebis gabaTilebisa Tu gauqmebis safuZvlad.” (the revised draft of the united nations convention against corruption is less detailed only suggesting in its art 44 to the member states “to consider corruption a relevant factor in legal proceedings to annul or rescind a contract.)1789

1784 Raeschke-Kessler, Hilmar Corrupt Practices in the foreign investment context: contractual and procedural aspects wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 p 472 1785 Raeschke-Kessler, Hilmar Corrupt Practices in the foreign investment context: contractual and procedural aspects wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 p 474 1786Raeschke-Kessler, Hilmar Corrupt Practices in the foreign investment context: contractual and procedural aspects wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 p 474 1787 Raeschke-Kessler, Hilmar Corrupt Practices in the foreign investment context: contractual and procedural aspects wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 p 479 1788 Raeschke-Kessler, Hilmar Corrupt Practices in the foreign investment context: contractual and procedural aspects wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 p 479-480 1789 Raeschke-Kessler, Hilmar Corrupt Practices in the foreign investment context: contractual and procedural aspects wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 p 479-480

sasamarTlom uari unda Tqvas saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze, Tu aSkaraa, rom arbitraJis mier gansaxilvel saqmesTan, kerZod im xelSekrulebasTan, an sxva samarTlebriv urTierTobasTan dakavSirebiT, romlidanac warmoiSva dava, adgili hqonda korufciis faqts, magram arbitraJma mas saTanado samarTlebrivi Sefaseba ar misca. cnobasa da aRsrulebaze uari unda iTqvas maSinac, roca korufciis arsebobis Sesaxeb Sesabamisi mtkicebulebebi aRmoCnda saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis Semdeg, romelic ver iqneboda warmodgenili saarbitraJo ganxilvis dros.1790

§4 cnobisa da aRsrulebis sakiTxis sakanonmdeblo regulireba da sasamarTlo praqtika ruseTi da postsocialisturi saxelmwifoebi

saxelmwifosTvis sakmarisi ar aris saarbitraJo institutebis mier ganxorcielebuli TviTkontroli. mas aucileblad sWirdeba efeqturi sasamarTlo xelisufleba, romelic miscems mxareebs gadawyvetilebaTa kanonierad da daubrkoleblad aRsrulebis SesaZleblobas. aseTi sistemis Camoyalibeba gansakuTrebiT rTulad mimdinareobs postsocialistur saxelmwifoebSi, sadac zemoaRniSnuli miznis miRwevas uamravi subieqturi da obieqturi faqtori uSlis xels. magaliTad, ruseTSi aRsrulebuli gadawyvetilebebis saerTo stati-stika ar arsebobs, magram zogierTi wyaros cnobiT es ricxvi 95%-ia, sxva cnobebiT es maCvenebili 80%-s ar aRemateba, xolo zogierTi Tvlis, rom es cifri kidev ufro dabalia.1791

rogorc germanul iuridiul literaturaSi miuTiTeben, sabWoTa kavSirSi saerTaSoriso xelSekrulebebis moqmedebis sakiTxi specialurad daregulirebuli ar iyo. sabWoTa kavSiri ar aRiarebda Cveulebas, rogorc saerTaSoriso samarTlis wayros, rac Seexeba saerTaSoriso xelSekrulebebs, isini uSualod moqmedebdnen, rogorc Cveulebrivi kanonebi, maTi Secvla an denonsacia Cveulebrivi kanoniT iyo SesaZlebeli. umaRlesi sabWo axdenda saerTaSoriso xelSekrul-ebebis ratificirebas.1792

ruseTis dumam 1964 wels miRebuli samoqalaqo saproceso kodeqsi 1995 wels ruseTis federaciis federalur kanonad aRiara mcireodeni cvlilebebis Setanis Semdeg. Aam kanonis 437-e muxlis Tanaxmad sabWoTa

1790 Raeschke-Kessler, Hilmar Corrupt Practices in the foreign investment context: contractual and procedural aspects wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 p 501 1791 Карабельников Б.Р Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении Москва 2001 стр 12 1792 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 50

kavSirSi (da Semdgom ruseTis federaciaSi) ucxouri saarbitraJo da sasamarTlo gadawyvetilebebis aRsrulebis sakiTxi regulirdeboda Sesabamisi saerTaSoriso xelSekrulebebiT. Bboguslavskis ganmartebiT kanonis sityvasityviTi azridan gamomdinareobs, rom ucxouri gadawyvetilebebis aRsruleba mxolod saerTaSoriso xelSekrulebiT dadgenili wesiT aris SesaZlebeli.1793

ruseTi aris rogorc niu-iorkis, aseve saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb evropuli konvenciis wevri, aseve ormxrivi saerTaSoriso xelSekrulebebis wevri, romlebic arbitraJTan dakavSirebul sakiTxebs aregulireben. rogorc literaturaSi miuTiTeben, am dros moqmedebs e.w yvelaze xelsayreli regulirebis koncefcia (Meistbegünstigungskonzeption), romlis Tanaxmadac kreditors SeuZlia TviTonve airCios, romeli konvenciisa Tu ormxrivi saerTaSo-riso xelSekrulebis mixedviT surs sakuTari uflebebis realizacia.1794

saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobasa da aRsrulebasTan dakavSirebuli rusuli sasamarTlo praqtika arc ise mdidaria. rusi mosamarTleebisaTvis ki ucxouri sasamarTlo gadawyvetilebebi xelmisawvdomi ar aris, Tumca evropaSi imasac SeniSnaven, rom ucxouri sasamarTlo praqtikis gavleniT erovnuli sasamarTlo praqtikis ganviTareba ruseTSi arc ise sasurvelad iTvleba.1795

germanul iuridiul literaturaSi saarbitraJo gadawyvetilebasTan dakavSirebuli rusuli sasamarTlo praqtika Sefasebulia, rogorc zedmetad formalisturi. magaliTad, ruseTis uzenaesma sasamarTlom arsebiT procesualur darRvevad miiCnia arbitraJis mier britaneTis saarbitraJo kanonis gamoyeneba, vinaidan saarbitraJo SeTanxmeba UNCITRAL saarbitraJo wesebis gamoyenebaze mi-uTiTebda. aseTi formaluri gadawyveta saWiro ar iyo, vinaidan britaneTis saarbitraJo kanonis regulirebebi Zalian hgavs UNCITRAL saarbitraJo wesebs da misi gamoyenebiT gadawyvetilebis mimarT araferi Secvlila, anu ar gamoyenebu-la iseTi saarbitraJo wesebi, romelic sxvagvari gadawyvetilebis gamotanas gamoiwvevda. sasamarTlos gadawyvetileba Sefasebulia, rogorc naklebad gonivruli. (wenig sinvoll).1796

saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis mniSvneloba zogjer sakmaod originalurad esmiT. Aarsebobs mosazreba, rom niu-iorkis konvenciiT gaTvaliswinebuli regulirebis identuri normebis saerTaSoriso savaWro arbitraJis kanonSi gadataniT TviT konvenciam Tavisi mniSvneloba dakarga. misi gamoyeneba mxolod im gadawyvetile-bebis mimarT inarCunebs mniSvnelobas, romelic zemoaRniSnuli kanonis regulirebis sferoSi ar Tavsdeba. aseTad miCneulia gadawyvetileba

1793 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 35 1794 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 199 1795 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 206 1796 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 212

romlis mxarec ar aris komerciuli sawarmo, da gadawyvetileba, rome-lic am kanonis Tanaxmad saerTaSoriso gadawyvetilebad ar aris aRi-arebuli, magram romlis cnoba da aRsrulebac ruseTSi unda moxdes.1797

1993 wels kamCatkis oblastis sasamarTlom uari Tqva aResrulebina vankuveris (kanada) saerTaSoriso saarbitraJo centris gadawyvetileba Tevzis rewvis amerikuli kompaniis sasargeblod Crdilo kamCatkis Tevzis rewvis asociaciis winaaRmdeg. rusulma mxarem 1992 wels ruseT-amerikis SeTanxmebis Sesabamisad SesTavaza stokholmi, razec amerikulma mxarem uari ganacxada da saarbitraJo SeTanxmebis ararsebo-bis pirobebSi mimarTa vankuvers.

rogorc praqtika adasturebs, ruseTSi SeiZleba saarbitraJo gadawyvetileba maSinac aRsruldes, roca arc kreditors da arc movales ar aqvT ruseTSi adgilsamyofeli, magaram movalis qoneba ruseTis teritoriaze imyofeba.1798

SvedeTi

SvedeTSi saarbitraJo gadawyvetileba aRsruldeba iseve rogorc sasamarTlos kanonier ZalaSi Sesuli gadawyvetileba.1799

aRsaniSnavia, rom saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebisaTvis arbitraJis Sesaxeb SvedeTis kanonis 56-e muxli sakmarisad miiCnevs mxolod saarbitraJo gadawyvetilebis an misi damowmebuli aslis wardgenas, aq ar aris miTiTeba saarbitraJo SeTanxmebis wardgenis savaldebulobaze.1800 58-e muxlSi dakonkretebulia, rom saarbitraJo SeTanxmebis warmodgena mxares mxo-lod maSin moeTxoveba Tu meore mxare, romlis azric aucileblad unda iqnes mosmenili, sadaod xdis saarbitraJo SeTanxmebis arsebobas.1801

erTerTma Svedurma kompaniam SwemBalt (mosarCele) aRZra Suamdgomloba sveas olqis sasamarTloSi latviis respublikis winaaRmdeg kopenhagenSi gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebis moTxovniT, romelic gamotanili iqna ~investiciebis Sesaxeb~ SvedeTsa da latvias Soris gaformebuli xelSekrulebis Sesabamisad. latviis respublika amtkicebda, rom saarbitraJo gadawyvetilebis sagani ar warmoadgenda investicias zemoaRniSnuli xelSekrulebis Sesabamisad da rom gadawyvetileba Seicavda dadgenilebebs iseT sakiTxebze, romlebsac ar moicavda saarbitrJo SeTanxmeba. sveas olqis saapelacio sasamarTlom dadgina: 1. mosarCele miCneuli iyo investorad mxareTa Soris gaformebuli xelSekrulebis pirvelive muxlis Tanaxmad. xolo amave xelSekrulebis me-7 muxlis mixedviT dava maT Soris gadacemuli hqonda gansaxilvelad arbitraJs.

1797Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 216 1798 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 191 1799 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 352 1800 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 347 1801 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 p 350

2. sakiTxi imis Sesaxeb, warmoadgenda Tu ara saarbitrJoO gadawyveti-lebis obieqti investicias, SvedeTsa da latvias Soris gaformebuli xelSekrulebis miznebisaTvis, ar unda iqnes ganxiluli sasamarTlos mier, radganac is ixilavs sakiTxs saarbitraJo gadawyvetilebis cno-bisa da aRsrulebis Sesaxeb. uaryo ra latviis mier wardgenili sxva moTxovnebic, sasamarTlom neba darTo gadawyvetilebis aRsasruleblad misaqcevad.1802

SvedeTis sasamarTloebis saqmianoba saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis TvalsazrisiT emyareba sakmaod mdidar gamocdilebasa da tradicias, rac sasamarTlo gadawyvetilebebis xarisxss zurunvelyofs. germania

germanuli samarTlis mixedviT aucilebelia e.w aRsrulebaunarianad gadawyvetilebis aRiareba (Vollstreckbarerklärung).1803

saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis moTxovna germanuli kanonmdeblobis mixedviT sasamarTloSi wardgenil unda iqnes gancxdebis (Antrag) da ara sarCelis formiT. Mmas Tan unda erTvodes saTanadod damowmebuli saarbitraJo gadawyvetileba, romlis cnoba da aRsrulebac moiTxoveba. sainteresoa, rom damowmebis uflebamosileba aseve aqvs sasamarTloSi warmomadgenlobaze ufleba-mosil advokats. (Die Beglaubigung kann auch von dem für das gerichtliche Verfahren bevollmächtigten Rechtsanwalt vorgenommen werden. ZPO §1064) 1804

Tu cnobisa da aRsrulebis sakiTxis gadawyvetisas mxare miuTiTebs uaris Tqmis safuZvlebze, zepiri ganxilvis gamarTva aucilebelia.1805 Aamave dros, zepiri ganxilva ar gulisxmobs samoqalaqo saproceso kodeqsiT zepiri ganxilvisaTvis gaTvaliswinebuli normebis gamo-yenebas. sasamarTlo Tavisi Sexedulebisamebr axdens zepiri ganxilvis proceduris gansazRvras.1806 cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb gadawyveti-lebis gamotanisas sasamarTlom nebismier SemTxvevaSi unda mousminos meore mxares.1807

germaniis sasamarTloSi saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb gancxdebis wardgenasTan erTad ganmcxadebels SeuZlia aRsrulebis uzrunvelyofac moiTxovos ($1063 ZPO) rogorc literaturaSi miuTiTeben aseTi uzrunvelyofis zoma SeiZleba iyos yadaRa, (magaliTad moTxovnis dayadaReba) da a.S. magram araviTar SemTxvevaSi kreditorisaTvis Tanxis gadaricxva. gadawyvetilebas iRebs landis umaRlesi sasamrTlos samoqalaqo saqmeTa palatis Tavmjdomare (Der Vorsitzender des Zivilsenats am OLG), miRebuli gadawyvetileba gasaCivrebas ar eqvemdebareba.1808

1802 Региональная Конференция ~Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования~ Москва 2003 1803 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 54 1804 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 236 1805 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 237 1806 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 243 1807 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 244 1808 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 249-250

rogorc evrokavSiris, aseve germanuli kanonmdeblobis, universaluri da lokaluri saerTaSoriso xelSekrulebebis analizis safuZvelze germanul iuridiul literaturaSi gamoTqmulia mosazreba, rom niu-iorkis konvencia da evropuli konvencia saerTaSoriso savaWro arbitraJis Sesaxeb ar aregulireben arakompetenturad arbitraJis aRiarebis Sesaxeb miRebuli gadawyvetilebebis cnobasa da aRsrulebas. Nufro metic iTvleba, rom germaniaSi niu-iorkis konvenciisagan gansxvavebuli, alternatiuli reJimi cnobisa da aRsrulebis Tva-lsazrisiT ar arsebobs.1809 gadawyvetileba arbitraJis kompetenturobis Sesaxeb aRsrulebas am cnebis klasikuri gagebiT ar eqvemdebareba. germanul doqtrinaSi arsebuli mosazrebiT is saproceso da ara materialur-samarTlebrivi gadawyvetilebaa.1810

germaniis erTerTi landis umaRles sasamarTlos mimarTes TxovniT eRiarebina Cinuri Sualeduri gadawyvetileba kompetenciis kompetenciis Sesaxeb. as-eTi gadawyvetilebis cnobaze, rogorc wesi, sasamarTlo uars ambobs im safuZvliT rom saarbitraJo SeTanxmeba wardgenili ar aris niu-iorkis konvenciiT dadgenili formiT. swored am safuZvliT Tqva uari sasasamarTlom rogorc Sualeduri, aseve saboloo gadawyvetilebis aRsrulebaze.1811

germanuli ZPO-s §1061 analizis safuZvelze literaturaSi keTdeba daskvna, rom germanuli sasamarTloebi niu-iorkis konvencias gamoiyene-ben nebismieri saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze msjelobisas, miuxedavad imisa, konkretuli gadawyvetileba eqvemdebareba Tu ara aRsrulebas TviT konvenciis mixedviT.1812

mxareebi xSirad mimarTaven saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis adgilis sasamarTlos, raTa am ukanasknelma daadasturos, rom saarbitraJo gadawyvetileba aRsrulebas eqvemdebareba. (e.w egzekvaturis Sesaxeb gadawyvetileba Exequatur Urteil) am dros dgeba sakiTxi, romeli gadawyvetileba unda aRsruldes, saarbitraJo, Tu sasamarTlos gadawyvetileba, romliTac moxda saarbitraJo gadawyvetilebis dadastureba. Ggermaniis uzenaesi sasamarTlo miemxro doqtrinaSi Sloseris mier gamoTqmul mosazrebas, romlis Tanaxmadac kreditors unda mieces arCevanis saSualeba, raTa TviTon gadawyvitos, romels waradgens aRsasruleblad. Svabi, valteri da Sutce ewinaaRmdegebian am mosazrebas ramdenime argumentis gamo. jer erTi, am dros yovelTvis iqmneba e.w ormagi aRsrulebis safrTxe, kreditoris mier orive maTganis wardgenis SemTxvevaSi, da meorec sasamarTlo da saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsrulebis procedura da uaris Tqmis safuZvlebi erTnairi ar aris. magaliTad sasamarTlo gadaw-yvetilebis aRsrulebaze ver iqneba uari naTqvami im safuZvliT, rom saarbitraJo SeTanxmeba, romlis safuZvelzec iyo miRebuli saarbitraJo gadawyvetileba ar iyo namdvili da a.S.1813

germaniis uzenaesma sasamarTlom 1984 wlis gadawyvetilebiT daadgina, rom kreditoris asarCevia pirdapis saarbitraJo

1809 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 185 1810 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 150 1811 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 s 153-154 1812 Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s229 1813 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 261-262

gadawyvetilebas waradgens aRsasruleblad, Tu jer misi gamotanis adgilis mixedviT sasamarTlos gadawyvetilebas aiRebs, romelic saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebis sakiTxs gadawyvets da mere waradgens am ucxour saaRsrulebo dokuments germaniaSi aRsasrule-blad rogorc sasamarTlo gadawyvetilebas.1814 am gadawyvetilebas germa-nuli doqtrinis kritika mohyva.1815 miuxedavad arsebuli negatiuri Sexedulebebisa, ormag egzekvaturas, rogorc saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebis damatebiT SesaZleblobas aRiarebs safrangeTi italia da brazilia.1816

ZPO §1060 Tanaxmad, sasamarTlo uars ambobs saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze, Tu arsebobs saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis kanoniT gaTvaliswinebuli safuZvlebi.1817

ArbGG (Arbeitsgerichtsgesetz) §109 gansazRvravs germaniaSi SromiT davaze gamotanili (Sida) saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebis wess. Aam gadawyvetilebis aRsasruleblad miqceva SeuZlia im Sormis sasamarTlos Tavmjdomares, romelsac SeeZlo ganexila dava saarbitraJo SeTanxmebis ararsebobisas. Tu dadgindeba, rom sasamrTloSi wardgenilia sarCeli saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis moTxovniT, maSin aRsrulebis sakiTxis gadawyveta SeCerdeba gauqmebis sakiTxis garkvevamde. aRsrulebasTan dakavSirebiT Sromis sasamarTlos Tavmjdomaris gadawyvetileba sabolooa.1818

Sveicaria

Sveicaruli saarbitraJo kanonmdebloba niu-iorkis konvenciis normebis kanonSi gadmotanas aucileblad ar Tvlis. Sveicaruli saerTaSoriso kerZo samarTlis kanonis 194-e muxli pirdapir miuTiTebs konvenciis normebis uSualo gamoyenebaze.1819

miuxedavad imisa, rom saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb Sveicariis kanonis 194-e muxli miuTiTebs niu-iorkis konvenciis gamoyenebaze, es konvencia gamoiyeneba, rogorc saerTaSoriso xelSekruleba da ara rogorc Sveicariis Sida kanonmdebloba. imisaTvis, rom uzrunvelyofili iqnas am konvenciis unificirebuli gamoyeneba, Sveicariis sasamarTloebs moeTxovebaT mxedvelobaSi miiRon ara mxolod Sveicariis sasamarTloebis, aramed sxva saxelmwifoebis sa-samarTloebis mier niu-iokis konvenciis interpretaciasTan dakavSirebiT miRebuli gadawyvetilebebi.1820 mxaris TxovniT Sveicariis

1814 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 57 1815 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 58 1816 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 59 1817 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 246 1818 Scwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 s 336 1819 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 625 1820 International arbitration is Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international Schulthess 2004 p 167

sasamarTlo adasturebs, rom gadawyvetileba SeiZleba aRsrulebul iqnes. (at a party`s request the court sertifies that the award is enforceble).1821

niu-iorkis konvenciiT dadgenilia, rom sasamarTlom uari unda Tqvas saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze, Tu dava ar SeiZleba yofiliyo saarbitraJo ganxilvis sagani an Tu saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs. uaris Tqmis am safuZvlebs Sveicarul iuridiul literaturaSi uwodeben Versagungsgründe von amtes wegen.1822

saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebaze uaris Tqmis erTerTi safuZvelia, rodesac saarbitraJo gadawyvetileba mxareTaTvis saboloo da savaldebulo, mboWavi (verbidlich) ar aris. Sveicaruli sasamarTlo praqtika saarbitraJo gadawyvetilebis mxareTaTvis savaldebulobis Sefasebisas pirvel rigSi ganixilavs mxareTa SeTanxmebas. saarbitraJo gadawyvetileba mboWavi ar aris mxareebisaT-vis, Tu SeTanxmeba am saarbitraJo gadawyvetilebis sxva arbitraJSi gasaCivrebas iTvaliswinebs. Tu mxareTa SeTanxmeba amasTan dakavSirebiT arafers ambobs, maSin Sefaseba aris Tu ara saarbitraJo gadawyvetileba mxareTaTvis savaldebulo da saboloo xdeba im qveynis samarTlis mixe-dviT, sadac es saarbitraJo gadawyvetileba iqna gamotanili. (lex arbitri)1823

2006 wels miRebuli gadawyvetilebiT Sveicariis uzenaesma sasamarTlom ganmarta, rom ar aris aucilebeli rom saarbitraJo gadawyvetileba aRsrulebadi iyos im saxelmwifoSic, sadac is aris gamotanili. saarbitraJo gadawyvetileba unda iyos saboloo da savaldebulo mxareebisaTvis.1824

Sveicarul literaturaSi SeniSnulia, rom niu-iokis konvencia saerTod ar icnobs saarbitraJo morigebis, mxaris mier pretenziaze uaris Tqmis an pretenziis cnobis instituts. Sesabamisad morigebis aRsruleba mxolod maSin iqneba SesaZlebeli Tu morigebis pirobebi arbitraJis mier saarbitraJo gadawyvetilebis formiT iqneba Camoyalibebuli. Faqtiurad aseTi saarbitraJo gadawyvetileba sxvebisagan mxolod motivaciiT, dasabuTebiT SeiZleba gansxvavdebo-des.1825

SveicariaSi ar moiTxoveba saarbitraJo gadawyvetilebisa da saarbitraJo SeTanxmebis Targmanis wardgena Tu sasamarTlom icis is ena, romelzec aris zemoaRniSnuli dokumentebi Sedgenili. Targmanis valdebuleba mxolod maSin warmoiSoba, roca meore mxare an TviTon sasamarTlo moiTxovs amas. Aamave dros Targmani ar cvlis originals

1821 International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 s 621 1822 Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern 2005 s. 149 1823 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 s 663 1824 ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international 2006 p 721 1825Josi, Christian, Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern 2005 s. 89

da mxolod Targmanis wardgeniT niu-iorkis konvenciiT dadgenili procedura daculad ar iTvleba.1826

safrangeTi

marTalia, gadawyvetilebaTa cnoba da aRsruleba saerTaSoriso saarbitraJo institutebze damokidebuli ar aris, magram isini mainc cdiloben am procesze Taviseburi gavlena moaxdinon. gansakuTrebiT SeiZleba iTqvas es parizis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTloze. aq gamokveTilia TviT institutis roli, romelsac rogorc organos, aucileblad egzavneba saarbitraJo gadawyvetilebis proeqti. instituti ar exeba gadawyvetilebas arsebiTad, is amowmebs, SeiZleba Tu ara samarTlebrivad am gadawyvetilebis iq aRsruleba, sadac SeiZleba mxarem moiTxovos misi arsruleba. aseTi TviTkontrolis Sedegebi, marTlac STambeWdavia: sasamarTloTa mxridan parizis saerTaSoriso saarbitraJo sasamarTlos saxeliT miRebul gadawyvetilebaTa aRsrulebaze uaris Tqmis maCvenebeli 0,5%-ia.1827

safrangeTis samoqalaqo saproceso kodeqsis 1501-e 1503-e muxlebis Tanaxmad, Tu sasamarTlo gadawyvetilebiT uari iTqva saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebaze, miuxedavad imisa, es gadawyvetileba safrangeTSia gamotanili Tu safrangeTis farglebs gareT, mxares SeuZlia am gadawyvetilebis gacnobidan erT Tvis vadaSi Seitanos saCivari misi gauqmebis moTxovniT. Tumca rogorc literaturaSi miuTiTeben, aseTi sasamarTlo gadawyvetilebebi da Sesabamisad misi gasaCivrebebic frangul sasamarTlo praqtikaSi iSviaTobas warm-oadgens.1828

1502 muxlis Tanaxmad Tu safrangeTis sazRvrebs gareT gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebis moTxovna sasamarTlom daakmayofila, maSin kanoniT gaTvaliswinebuli pirobebis arsebobisas SeiZleba saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb sasamarTlo gadawyvetilebis gasaCivreba, am dros xdeba ara uSualod saarbitraJo gadawyvetilebis aramed sasamarTlo gadawyvetilebis gasaC-ivreba. gasaCivrebis safuZvlebis CamonaTvali 1502 muxlSia mocemuli. aRsaniSnavia, rom am CamonaTvalSi ar aris SemTxveva, roca saarbitraJo gadawyvetileba saarbitraJo ganxilvis adgilis sasamarTlos mier aris gauqmebuli. e.i franguli samarTali ar iTxovs, rom saarbitraJo gadawyvetileba akmayofilebdes misi gamotanis adgilis mixedviT arsebul namdvilobis pirobebs. aseTi midgomis samarTlebrivi safuZveli is aris, rom franguli samarTali saarbitraJo gadawyvetilebis saproceso bunebis ki ara, saxelSekrulebo bunebis mqoned miiCnevs, ris gamoc masTan dakavSirebuli sakiTxebi wydeba ara rogorc ucxoeTSi gamotanili gaawyvetilebis sakiTxi, aramed rogorc ucxouri xelSekrulebis sakiTxi.1829

1826 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 p 248 1827 saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis speckursis masalebis mixedviT 1828Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 24 1829Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel Carl Heymanns Verlag 1997 s 25

inglisi

arbitraJis Sesaxeb inglisuri kanonis 103-e muxli imeorebs saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis niu-iorkis konvenciiT gaTvaliswinebul safuZvlebs.1830

inglisSi saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba SeiZleba moTxovnil iqnes ara mxolod arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis aramed common law mixedviTac. am inglisur Taviseburebas pirdapir ganamtkicebs arbitraJis Sesaxeb 1996 wlis kanonis 104-e muxli, romlis Tanaxmadac: Nothing in the preceding provisions of this part affects any right to rely upon or enforce a New-York Konvention award at common law or under section 66.1831 (66-e muxli Seexeba Sida saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsrulebas.)

arbitraJis Sesaxeb inglisuri kanonis 101-e muxlis Tanaxmad saarbitraJo gadawyvetileba niu-iorkis konvenciis Tanaxmad inglisSi aRsruldeba, rogorc inglisuri sasamarTlos gadawyvetileba an brZaneba (judgment or order)1832

arbitraJis Sesaxeb inglisis kanonis 66-e muxli aregulirebs Sida saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsrulebis sakiTxs. Aam muxlis Tanxmad gadawyvetilebis iZulebiTi aRsruleba mxolod sasamarTlos Sesabamisi gadawyvetilebis gamotanis Semdeg aris SesaZlebeli. Ggadawyvetileba romelic sasamarTlos am SemTxvevaSi gamoaqvs kanonis mier iwodeba rogorc leave to inforce (nebarTva aRsrulebis Sesaxeb), amave dros gadawyvetilebis aRsruleba ar moxdeba, Tu mxare romlis winaaRmdegac aris gadawyvetileba mimarTuli, sasamarTloSi daamtkicebs, rom arbitraJs ar hqonda kompetencia ganexila es dava. Aamave dros kanoni specialurad usvams xazs, rom es muxli ar SeiZleba ganimartos niu-iorkis an Jenevis konvenciebis mixedviT saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsrulebis sawinaaRmdegod. 1833 amerikis SeerTebuli Statebi

germanuli da amerikuli samarTlisaTvis saerTo principis

Tanaxmad, saarbitraJo gadawyvetileba ar aris misi upirobo aRsrulebis garantia. Aamerikuli samarTali gadwayvetilebis aRsrulebisaTvis aseve iTxovs Sesabamis sasamarTlo gadawyvetilebas (judgment upon the award) romliTac xdeba e.w dadastureba (confirmation), rac qmnis saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebis safuZvels.1834 aSS-is federaluri kanonmdeblobis mixedviT gadawyvetilebis dadastureba SeiZleba moTxovnil iqnes saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanidan er-Ti wlis ganmavlobaSi. adasturebs sasamarTlo, romelic ganisazRvreba mxareTa SeTanxmebiT, xolo Tu aseTi SeTanxmeba ar arsebobs, maSin im distriqtis sasamarTlo, romlis teritoriazec aris gadawyvetileba

1830 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 216-217 1831 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 220 1832 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 215 1833 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 p 159-160 1834Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 54

gamotanili.1835cnobisa da aRsrulebis moTxovna SeiZleba sami wlis ganmavlobaSi iqnas wardgnili.1836

aSS-Si erTi Statis farglebSi miRebuli saarbitraJo gadawyvetilebis sxva StatSi aRsrulebis ori gza arsebobs: 1 saarbitraJo gadawyvetileba pirdapir iqnas wardgenili aRsasruleblad Sesabamis StatSi saTanado procedurebis dacviT. 2. saarbitraJo gadawyvetileba waredginos saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis adgilis mixedviT Statis sasamarTlos, romelic daadasturebs am gadawyvetilebas. sxva Statis sasamarTlo aRsasruleblad miaqcevs ara uSualod saarbitraJo gadawyvetilebas, aramed sasamarTlos gadawyvetilebas, romliTac arbitraJis gadawyvetileba iqna dadasturebuli. (doctrine of merger).1837 aseTi ormagi egzekvaturis gamoyeneba ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebebis mimarTac SeiZleba. Ee.i saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanis Semdeg is waredgineba Sesabamisi ucxouri saxelmwifos sasamarTlos, romelic gascems dast-urs mis aRsrulebaze. SemdgomSi Statis sasamarTlo aRasrulebs saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebis dadasturebis Sesaxeb ucxouri sasamarTlos gadawyvetilebas.1838

aSS-is federaluri saarbitraJo aqtis meore nawili, romelic Seexeba saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobasa da aRsrulebas (e.w conventions act) kerZod ki 207-e muxli iTvaliswinebs, rom saarbitraJo gadawyvetilebis gamotanidan sami wlis ganmavlobaSi mxares SeuZlia mimarTos aSS-is Sesabamis sasamarTlos saarbitraJo gadawyvetilebis dadasturebis moTxovniT. (confirmation) sasamarTlo adasturebs saarbitraJo gadawyvetilebas, Tu ar arsebobs cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis niu-iokis konvenciiT gaTvaliswinebuli safuZvlebi.1839

aSS-Si zogierTi avtori miiCnevs, rom niu-iorkis konvenciis mexuTe muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebuli cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZvlebi dispoziciuria. sasamarTlos SeuZlia Tavisi Sexedulebisamebr imoqmedos, (may be refused). amave muxlis meore nawiliT gaTvaliswinebul safuZvlebze miTiTeba ki sasamarTlos Tavisi inicia-tiviTac SeuZlia.1840

federaluri saarbitraJo aqtis § 201 niu-iorkis konvenciis normebis praqtikul ganxorcielebas federalur sasamarTloebs avalebs, Tumca doqtrinaSi arsebobs mosazreba, rom es kompetencia arc Statis sasamarTloebs aqvT SezRuduli.1841 niu-iorkis konvencia saxelmwifoebs aZlevs uflebas gaakeTon daTqma, rom sxva saxelmwifosTan mimarTebaSi konvencia imoqmedebs mxolod mxolod

1835Carbonneau ,E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 p 53-54 1836 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawer ltd 2006 p 407 1837 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 54 1838 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 55 1839 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 279 1840 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 54 1841 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 55

savaWro samarTlis sferoSi. aseTi daTqma gaakeTa aSS-m germaniasTan mi-marTebaSi.1842

niu-iorkis konvencia saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis erTerT safuZvlad miiCnevs saarbitraJo ganxilvis dros dafiqsirebul saproceso xasiaTis darRvevebs. Tumca, rogorc miuTiTeben, arc aSS-is federaluri kanonmdebloba, arc TviTon konvencia ar iTvaliswinebs, ramdenad seriozuli unda iyos darRveva, an konkretulad romeli darRvevebi SeiZleba gaxdes saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis sa-fuZveli.1843

aSS-is samarTalSi cnobilia gadawyvetilebis gauqmeba “kanonis aSkara ignorirebis” („manifest disregard of the law“) safuZvliT. es safuZveli ZiriTadad Sida saarbitraJo ganxilvebis dros gamoiyeneba da am SemTxvevaSic masze miTiTeba sakmaod iSviaTia. Ees faqtiurad gu-lisxmobs gadawyvetilebis samarTlebrivi safuZvlebis gadamowmebas. rogorc literaturaSi miuTiTeben, am instit-utis gamoyeneba cnobasa da aRsrulebaze uaris Tqmis safuZvlad aSS-Si mosalodneli ar aris, magram rogorc mxareebma aseve arbitrebma unda icodnen misi arsebobis Sesaxeb, rodesac aSS-s irCeven, rogorc saarbitraJo ganxilvis adgils.1844 sainteresoa, rom sasamarTlo praqtika sawinaaRmdegos adasturebs. 1997 wels miRebuli Second Circuit decision in Alghanim vs. Toys „R“Us saqmeze kuveituri mxaris sasargeblod gamotanili 46 milioniani saarbitraJo gadawyvetileba gauqmebuli iqna sasamarTlos mier „mainfest disregard of the law“ safuZvelze miTiTebiT (“. . was challenged for alleged „mainfest disregard of the law“ by the arbitrator – a graund for vacatur under domestic law but not under the New York Arbitration Coinvention).1845 rogorc Cans, Tu konkretuli marTlwesrigi raime instituts icnobs da aRiarebs, safuZvels moklebulia varaudi, rom sasamarTlo am instituts ar gamoiyenebs.

saintereso gadawyvetileba miiRo aSS-is erTerTma sasamarTlom Baxter Intern.Inc v. Abbot laboratories saqmeze. arbitrma ise ganmarta licenziis xelSekruleba, rom saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba gamoiwvevda aSS-is konkurenciis kanonmdeblobis (antitrust law) darRvevas. sasamarTlom uari ar Tqva saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebaze im motiviT, rom gadawyvetilebaSi iuridiuli xasiaTis Secdomis gasworebis uflebas niu-iorkis konvencia ar aniWebda, ris gamoc konkurenciis kanonmdeblobis darRvevaze msjeloba iqneboda ga-dawyvetilebis arsebiTi gadasinjva.1846 zogierTi avtori Tvlis, rom Tu saarbitraJo gadawyvetileba miRebulia aSS-s samarTlis imperatiuli normebis aSkara darRveviT, sasamarTlom uari unda Tqvas aseTi gadawy-

1842 Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 s 114 1843 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 294 1844 Wilske Stephan, Mackay Nigel The Myth of the „Manifest disregard of the law“ Doctrine: Is this challenge to the finality of abritral awards confined to U.S domestic arbitrations or should international arbitration practitioners be concerned? ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international 2006 p 228 1845 Park, William W. Arbitration of international business disputes oxford university press 2006 p 225 1846 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 298

vetilebis cnobasa da aRsrulebaze sajaro wesrigisadmi misi winaaRmdegobis safuZvliT.1847

********************************* xuTi marTlwesrigis (inglisi germania safrangeTi Sveicaria

avstria) SedarebiTi analizis safuZvelze libSeri midis daskvnamde, rom saarbitraJo gadawyvetilebis gauqmebis, cnobisa da aRsrulebis sakiTxebi unda wydebodes erTi centralizebuli sasamarTlos mier.(one centralized court) ufro metic, avtors saWirod ar miaCnia am sakiTxebis sasamarTlos sxvadasxva instanciebis mier ganxilva da sakmarisad Tvlis Tundac erTi instanciis mier (rogorc aris misive miTiTebiT SveicariaSi) sakiTxis sabolood gadawyvetas.1848

arsebobs sakmaod saintreso mosazreba saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxis axleburad regulirebis TvalsazrisiT. magaliTad, holcmani (Holtzmann) Tvlis, rom sxvadasxva saxelmwifos sasamarTloebSi saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxebis gadawyveta gamoricxavs erTiani praqtikis Camoyalibebis SesaZleblobas. aqedan gamomdinare, keTdeba daskvna, rom vaSingtonis 1965 wlis konvenciis analogiis safuZvelze unda Seiqmnas erTani saerTaSoriso sasamarTlo, romelic ganixilavs saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxebs. saxelmwifoebi, romlebic xels moaweren am konvencias, ikisr-eben valdebulebas, rom yovelgvari pirobis gareSe Seasruleben am sasamar-Tlos gadawyvetilebebs cnobisa da aRsrulebis sakiTxebze. 1849

cxadia, unificirebuli praqtikis Camoyalibeba saukeTeso gamosavali iqneboda, Tumca uaxloesi momavlis perspeqtivad am proeqtis ganxilva zedmetad optimistur mosazrebad unda CaiTvalos. §5 vaSingtonis konvenciis mixedviT miRebuli gadawyvetilebebis cnoba da aRsruleba

sainvesticio davebis saerTaSoriso centris mier miRebuli gadawy-etilebebis aRsrulebis meqanizmi dadgenilia vaSingtonis 1965 wlis konvenciiT, romelic avaldebulebs xelSemkvrel saxelmwifoebs aRasrulon centris gadawyvetilebani sasamarTlo gadawyvetilebebis aRsrulebis reJimSi. aq saintereso is aris, rom centris gadawyvetileba unda aRsruldes ara rogorc saarbitraJo gadawyvetileba, aramed rogorc sasamarTlo gadawyvetileba. Sesabamisad mis mimarT ar daiSveba niu-iorkis konvenciis normebis gamoyeneba. aseTi mowesrigeba kidev erTxel usvams xazs am centris gansakuTrebul samarTlebriv bunebas.

ICSID arbitraJis gadawyvetileba savaldebuloa mxareebisaTvis, ar eqvemdebareba aranair gasaCivrebasa da Sesworebas garda konvenciiT gaTvaliswinebuli SemTxvevebisa.Yyoveli mxare movalea daicvas

1847 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment Cambridge University Press 2006 p. 307 1848 Liebscher, Christoph The healthy award Challenge in international commercial arbitration International arbitration law library Kluwer Law International 2003 p 441 1849Petsche A. Markus The Growing autonomy of international commercial arbitration, contributions on international commercial law QUADIS Academy for legal inteligence e.V. Frankfurt am Main und Sellier European Law Publishers GmbH, München 2005 p 179

saarbitraJo gadawyvetilebis moTxovnebi, garda im SemTxvevisa, roca aRsruleba SeCerebulia vaSingtonis konvenciis saTanado normebis Sesabamisad.

yoveli xelSemkvreli saxelwifo valdebulia Tavisi teritoriis farglebSi cnos am konvenciis Tanaxmad gamotanili saarbitraJo gadawyvetileba, rogorc savaldebulo da Sesarulos is finansuri valdebulebebi, rac gaTvali-swinebulia am gadawyvetilebiT, iseve, rogorc Seasrulebda “Tavisive” sasamarTlos saboloo gadawyvetilebas.

xelSemkvreli saxelmwifos teritoriaze cnobisa da aRsrulebis moTxovniT Suamdgomlobis aRmZvreli mxare kompetentur sasamarTloSi, an sxva organoSi, romelic daniSnulia saxelmwifos mier aseTi miz-nisaTvis, waradgens generaluri mdivnis mier damowmebuli saarbitraJo gadawyvetilebis asls. yoveli xelSemkvreli saxlmwifo atyobinebs generalur mdivans kompetenturi sasamarTlos, an organos daniSvnisa da aseT daniSvnasTan dakavSirebuli yoveli cvlilebis Sesaxeb. saarbitraJo gadawyvetilebis aRsrulebis wesi ganisazRvreba sasamar-Tlo gadawyvetilebaTa aRsrulebis Sesaxeb im saxelmwifos kanonmdeb-lobis Sesabamisad, romlis teritoriazec aseTi aRsruleba moiTxove-

ba.1850 §6 saarbitraJo gadawyvetilebebis cnoba da aRsruleba saqarTveloSi „Sida“ saarbitraJo gadawyvetilebebis aRsruleba

kerZo arbitraJis Sesaxeb saqarTvelos kanoni ar aregulirebs sae-rTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobasa da aRsrulebas. am kanonis Sesabamisad, saarbitraJo gadawyvetileba, romelic nebayoflobiT ar iqna Sesrulebuli, aRsruldeba iZulebiT, am gadawyvetilebis ZalaSi Sesvlis Sesaxeb arbitraJis Tavmjdomaris mier gacemuli saaRsrulebo warweris safuZvelze. (muxli 42). aseT saaRsrulebo warweras arc erTi saerTaSoriso saarbitraJo instituti ar gascems. garda amisa, ar iqneba mizanSewonili, saqarTvelom aRasru-los ucxouri saarbitraJo gadawyvetileba yovelgvari kontrolis gareSe, mxolod arbitraJis saaRsrulebo warweris safuZvelze.

aseve arasrulyofilia kanonis 43-e muxli, romelic miuTiTebs, rom sasamarTlo uflebamosilia ganixilos mxaris sarCeli da Secvalos saarbitraJoO gadawyvetileba, Tu saarbitraJoO gadawyvetileba ewinaaRmdegeba administraciul samarTaldarRvevaTa da sisxlis samarTlis kanonmdeblobas, an Tu darRveulia saqmis ganxilvisa da gadawyvetis mxareTa SeTanxmebiT, an kanoniT dadgenili wesebi. agreTve, Tu saqmesTan dakavSirebiT arbitraJis wevrma Caid-ina sisxlis samarTlis kodeqsis 189-e muxliT gaTvaliswinebuli qmedeba, rac dadgenilia kanonier ZalaSi Sesuli ganaCeniT, garda im SemTxvevi-sa, Tu amas zegavlena ar muxdenia saarbitraJo gadawyvetilebaze.1851

1850 dawvrilebiT vaSingtonis konvenciis da sainvesticio davebis saerTaSoriso centris Sesaxeb ix. Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York 2004 1851 am ukanasknel safuZvelTan dakavSirebiT adgili aqvs kuriozul gaugebrobas, romelic aucileblad unda iqnes gamosworebuli. saqme exeba saqarTvelos sisxlis sa-

aSkaraa, rom aRniSnul safuZvlebs araferi aqvT saerTo niu-iorkis konvenciisa da modeluri kanonis Sesabamis normebTan, ris gamoc maTi efeqturoba saerTaSoriso saarbitraJo gdadawyvetilebebze sasamarTlo kontrolis ganxorcielebis procesSi Zalian saeWvoa.

amgvarad, saqarTvelos moqmedi kanonmdebloba ver pasuxobs saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnobisa da aRsrulebis maregulirebeli aqtebisaTvis wayenebul Tanamedrove moTxovnebs. marTalia, saqarTvelos kanoni saerTaSoriso xelSekrulebebis Sesaxeb iZleva niu-iorkis konvenciis pirdapir gamoyenebis saSualebas1852, magram es ver gadaWris arsebuli xarveziT gamowveul problemebs. saerTaSoriso (ucxouri) saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis samarTlebrivi safuZvlebi saqarTveloSi

germanuli saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxze msjelobisas Sutce aRniSnavs: „saqarTvelo aris gaeros 1958 wlis kon-venciis wevri. aRsrulebaze kompetenturi organo gaurkvevelia” (Georgien ist Mitgliedstaat des UN-Übereinkommens 1958, Die Zuständigkeit für die Vollstreckbarerklärung ist unklar).1853

saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebebis mimarT gamoiyeneba „saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb“ kanonis is muxlebi, romlebic aregulireben ucxo saxelmwifoebis sasamarTlo gadawyvetilebebis cnobasa da aRsrulebas saqarTvelos teritoriaze. Aam normebidan gamomdinare, cnobisa da aRsrulebis sakiTxis ganxilvaze kompetenturad iTvleba uzenaesi sasamarTlo, romelic sakiTxs wyvets ganCinebiT.1854 Sesabamisad, gasaCivrebac ar daiSveba. gasaCivrebis

marTlis kodeqsis 189-e muxls. moqmedi kodeqsis es muxli iTvaliswinebs sasjels inteleqtualuri sakuTrebis xelyofisaTvis, rasac aranairi kavSiri ar aqvs saarbitraJo kanonmdeblobasTan. rogorc Cans, aRniSnuli muxli aris ara saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis, aramed 1999 wels gauqmebuli kodeqsis norma, romelic iTvaliwinebda pasuxismgeblobas qrTamis aRebisaTvis. aSkaraa, rom axali sisxlis samarTlis kodeqsis amoqmedebis Semdeg ar Sesula cvlileba arbitraJis Sesaxeb kanonSi, risi Sedegicaa dRemde arsebuli absurduli miTiTeba inteleqtualuri sakuTrebis xelyofisaTvis pasuxismgeblobis ganmsazRvrel muxlze. 1852 dawvrilebiT amasTan dakavSirebiT ixileT: cercvaZe giorgi saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnoba da aRsruleba, Jurnali „marTlmsajuleba da kanoni“, 2006 #1 1853 SedarebisaTvis: afrikis saxelmwifo ganas am mxriv saqarTveloze ukeTesi mdgomareoba aqvs. iq dakonkretebulia saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobasa da aRsrulebaze uflebamosili sasamarTlo Schütze, A Rolf Schiedgericht unda Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007 s 151 1854 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganCinebebi: 2001 wlis 22 ianvris ganCineba saqme #3a/1; 2001 wlis 17 aprilis ganCineba saqme #3a/9; 2001 wlis 17 aprilis saaRsrulebo furceli saqme #3a/9; 2001 wlis 13 agvistos ganCineba saqme # 3a/9; 2001 wlis 3 oqtombris ganCineba saqme #3a-22; 2002 wlis 8 maisis ganCineba saqme #3k-21-02; 2002 wlis 8 maisis ganCineba saqme # 3k-40-02; 2002 wlis 24 ivnisis ganCineba saqme #3a/73-02; 2002 wlis 9 seqtemberis ganCineba saqme #23-02; 2002 wlis 30 seqtembris ganCineba saqme # 3a/7; 2003 wlis 28 Tebervlis ganCineba saqme #3a/23-03; 2003 wlis 28 maisis ganCineba saqme #3a/23-03; 2003 wlis 30 maisis saaRsrulebo furceli saqme #3a/23-

erTaderTi SesaZleblobaa axlad aRmoCenili garemoebebis gamo saqmis warmoebis ganaxlebisa da ganCinebis baTilad cnobis proceduris gamoy-eneba.1855

minskis 1993 wlis konvencia aregulirebs damoukidebel saxelmwifoTa Tanamegobrobis sivrceSi samoqalaqo da saojaxo saqmeebze miRebuli sasamarTlo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxebs. germanul iuridiul li-teraturaSi miuTiTeben, rom saqarTveloSi is jer ZalaSi ar aris (bisher nicht in kraft).1856 es monacemi aSkarad arasworia. E

es ori faqtic sakmarisia imis sailustraciod, Tu rogor aris informir-ebuli Tanamedrove dasavaluri iuridiuli mecniereba da praqtika saqarTveloSi saerTaSoriso arbitraJis samarTlebriv statusTan dakavSirebiT.

~saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 91-e muxlis Tanaxmad, saerTaSoriso kerZo samarTlis da saxelmwifoTa Soris samarTlebrivi urTierTdaxmarebis Sesaxeb dadebuli xelSekrulebis Sesabamisad, saqarTvelos teritoriaze kanonmdeblobiT dadgenili wesiT cnobili gadawyvetileba da saqarTvelos kompetenturi sasamarTlos mier amowerili saaRsrulebo furceli iusticiis saministros meSevobiT aRsasruleblad egzavneba saaRsrule-bo biuros movalis adgilsamyofelis mixedviT. gadawyvetilebis aRsruleba xdeba saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb kanoniT dadgenili wesiT.

Mmiuxedavad srulfasovani sakanonmdeblo regulirebis ararsebobisa, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo ixilavs saerTaSoriso (ucxouri) saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxebs. am mimarTulebiT ukve arsebobs garkveuli sasamarTlo praqtika. uzenaesi sasamarTlos praqtikis zogadi daxasiaTeba1857

saerTaSoriso arbitraJis maregulirebeli kanonmdeblobis ararseboba ganapirobebs im Taviseburebebs, romliTac xasiaTdeba

03; 2004 wlis 6 Tebervlis ganCineba saqme #a-175-S-19-04; 2004 wlis 2 aprilis ganCineba saqme #a-204-S-43-03; 2004 wlis 17 maisis ganCineba saqme #a-173-S-20-04; 2004 wlis 17 maisis ganCineba, saqme #a-175-S-19-04; 2004 wlis 11 ivnisis ganCineba saqme #a-1300-a-22-04; 2004 wlis 30 dekembris ganCineba saqme # a-2533-a-41-04. 2005 wlis 3 ivnisis ganCineba saqme #a-456-S-47-03; 2005 wlis 16 seqtembris ganCineba saqme #a-1881-S-57-05; 2006 wlis 15 noembris ganCineba saqme #a-634-S-40-06; 2006 wlis 19 dekembris ganCineba saqme #v-1094-56-06; 2007 wlis 4 ianvris ganCineba saqme #a-634-S-40-06; 1855 ix saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 11 ivnisis ganCineba saqme #a-1300-a-22-04; 1856 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humblot Berlin 2003s 40 1857samwuxaro faqtia, rom saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis moTxovniT saqarTvelos uzenaes sasamarTloSi 2000-2006 wlebSi wardgenili Suamdgomlobebis raodenoba or aTeulsac ver aRwevs. am garemoebas ramdenime faqtori ganapirobebs. maT Soris yvelaze mTavaria qarTuli biznesis arasakmarisi integracia msoflio biznes procesebSi, saerTaSoriso arbitraJis praqtikuli Rirebulebis Sesaxeb sazogadoebis arainformirebuloba da saTanado sakanonmdeblo bazis ararseboba.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos praqtika ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis TvalsazrisiT.

2000-2006 wlebSi aRsasruleblad miqceuli ucxouri saarbitraJo gadawyvetilebebis absolutur umravlesobas Seadgenda ruseTis federaciisa da ukrainis savaWro samrewvelo palatebTan arsebuli saerTaSoriso komerciuli arbitraJebis gadawyvetilebebi, Tumca uzenaes sasamarTloSi wardgenil gadawyvetilebaTa CamonaTvalSi aris ramdenime inglisuri arbitraJisa1858 da saerTaSoriso savaWro palatis saerTaSoriso arbitraJis (ICC arbitraJis) erTi gadawyvetilebac.1859 calke unda aRiniSnos ICSID arbitraJis erTi gadawyvetileba,1860 romelic sakmaod originaluri formiT iqna wardgenili saqarTvelos uzenaes sasamarTloSi.

saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxis ganxilvis erTerTi Tavisebureba originaluri proceduris arsebobaSi mdgomareobs. xSirad sasamarTlos mimarTavs ara uSualod cnobiTa da aRsrulebiT dainteresebuli mxare, aramed iusticiis saministro, an am saministros daqvemdebarebaSi myofi saaRsrulebo departamenti. rogorc Cans, mxare cnobisa da aRsrulebis Txovnas iusticiis saministroSi waradgens, romelic wardgenil dokumentacias ugzavnis uzenaes sas-amarTlos, sTxovs mas, ganixilos es sakiTxi da Sedegebi Seatyobinos saministros, an saaRsrulebo departaments.1861 aris SemTxvevebi, rodesac uzenaesi sasamarTlo cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb miRebul ganCine-basa da saaRsrulebo furcels sakuTari iniciativiT ugzavnis saaRsru-lebo departaments.1862 AaseTi praqtikis samarTlebriv safuZvels unda warmoadgendes „saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis 91-e muxli, romelic sasamarTlos avaldebulebs saaRsrulebo furce-li iusticiis saministros meSveobiT gaugzavnos saaRsrulebo biuros movalis adgilsamyofelis mixedviT. aris SemTxvevebi, roca uzenaesi sasamarTlo Tavis ganCinebaSi pirdapir uTiTebs saaRsrulebo kanonmdeblobis zemoaRniSnul normaze,1863 Tumca ufro xSirad aseTi miTiTeba saerTod ar gvxvdeba.1864

1858 ix. londonis marcvleuliTa da sakvebi produqtebiT vaWrobis asociaciis (GAFTA) arbitraJis saapelacio sabWos 2002 wlis 6 agvistos #3949 saapelacio gadawyvetileba da saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2005 wlis 3 ivnisis ganCineba am gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb saqme #a-456-S-47-03; londonis Saqris asociaciis arbitrTa kolegiis 2000 wlis 22 maisis #149 saarbitraJo gadawyvetileba da uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 17 aprilis ganCineba am gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb saqme # 3a/9; londonis saarbitraJo tribunalis 2003 wlis 25 aprilis gadawyvetileba da uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 2 aprilis ganCineba am gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb saqme #a-2004-S-43-03. 1859 ix. ICC arbitraJis 2006 wlis 17 ianvris gadawyvetileba saqme #13402/FM; aseve saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2006 wlis 8noembris/15 noembris da 2007 wlis 4 ianvris ganCinebebi saqme #a-634-S-40-06 1860 ICSID Case No.ARB/00/1 Zhinvali Development Limited v. Republic of Georgia. 1861 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2002w 8 maisis ganCineba saqme #3k-21-02; 2001 wlis 22 ianvris ganCineba saqme #3a/1; 2002 wlis 8 maisis ganCineba saqme #3k-40-02. 1862 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2002w 8 maisis ganCineba saqme #3k-21-02; 2001 wlis 22 ianvris ganCineba saqme #3a/1; 2005 wlis 16 seqtembris ganCineba saqme #a-1881-S-57-05. 2002 wlis 30 seqtembris ganCineba saqme # 3a/7; 2004 wlis 17 maisis ganCineba saqme #a-173-S-20-04; 2003 wlis 28 maisis ganCineba saqme #3a/23-03. 1863 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 22 ianvris ganCineba saqme #3a/1 1864 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2003 wlis 28 maisis ganCineba saqme # 3a/23-03; 2006 wlis 19 dekembris ganCineba saqme #v-1094-56-06 da sxv.

Uuzenaesi sasamarTlos praqtikis gaanalizebisas ikveTeba, erTi kanonzomiereba, romelic sakmaod saintereso tendenciaSi gamoixateba. aq aRwerili procedura, romelSic monawileobs iusticiis saministro da mis daqvemdebarebaSi myofi saaRsrulebo departamenti, ZiriTadad gamoiyeneba dsT-is wevr saxelmwifoebSi (upiratesad, ukrainasa da ru-seTSi) gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrule-bisas,1865 Tumca es yovelTvis ase ar aris. magaliTad, ruseTis federaciis savaWro-samrewvelo palatis saerTaSoriso komerciuli saarbitraJo sasamarTlos 2005 wlis 14 aprilis gadawyvetilebis aRsr-ulebis moTxovniT, mxaris warmomadgenelma uSualod uzenaes sasamarTlos mimarTa.1866

aris gansxvavebuli SemTxvevebic. uzenaesi sasamarTlos erT ganCinebaSi miTiTebulia, rom ruseTSi moqmedi erTerTi mudmivmoqmedi samediatoro sasa-marTlos (постоянно деиствующий третейцкий   суд) gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis moTxovniT uzenaes sasamarTloSi Suamdgomloba waradgina ara dainteresebulma mxarem, an saqarTvelos iusticiis saministrom, aramed am samediatoro institutis prezidentma.1867 Suamdgomlobis ganxilvisas uzenaesma sasamarTlom „ixelmZRvanela samoqalaqo, saojaxo da sisxlis samarTlis saqmeebze samarTlebrivi daxmarebisa da samarTlebriv urTierTobaTa Sesaxeb konvenciis 51-e muxliT, da „saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis 62-e da 63-e muxliT“ da Suamdgomloba daakmayofila.1868 minskis konvenciis Sesaxeb aRniSvna ufro gviandel ganCinebaSic gvxvdeba.1869

zemoaRniSnuli ganCinebebidan Cans, rom kidev erTi mniSvnelovani Tavise-bureba mdgomareobs cnobisa da aRsrulebis sakiTxis gadawyvetisas minskis konvenciis normebze miTiTebaSi.1870 iusticiis sa-ministro da saaRsrulebo departamenti uzenaes sasamarTloSi dsT-is wevr saxelmwifoebSi gamotanili saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebasTan dakavSirebuli dokumentaciis gagzavnisas Tavis werilSi zogjer aRniSnavs, rom gadawyvetileba unda aRsruldes minskis konvenciis Sesabamisad.1871

minskis konvenciis 51-e muxlis Tanaxmad, yoveli xelSemkvreli saxelmwifo, am konvenciiT gaTvaliswinebuli pirobebis Sesabamisad cnobs da aRasrulebs sxva xelSemkvreli saxelmwifos teritoriaze gamotanil Semdeg gadawyvetilebebs: a) iusticiis dawesebulebis mier samoqalaqo da saojaxo saqmeebze miRebul gadawyvetilebas, amave saqmeebze sasamarTlos mier damtkicebuli morigebis CaTvliT, agreTve fulad valdebulebebTan dakavSirebul sanotaro aqtebs. (SemdgomSi: gadawyvetilebebi) b) sasamarTlos gadawyvetilebebs sisxlis samarTlis

1865 ix. zemoaRniSnuli ganCinebebi. 1866 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2005 wlis 16 seqtembris ganCineba saqme #a-1881-S-57-05. 1867 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2002 wlis 24 ivnisis ganCineba saqme #3a/73-02 1868 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2002 wlis 9 seqtembris ganCineba saqme #3a/73-02 1869 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2006 wlis 19 dekembris ganCineba saqme #v-1094-56-06 1870 minskis konvencia – Конвенция О правовой помощи и правовых отношениях по граждаснким, семейным и уголовным делам saqarTvelosTvis ZalaSia 1996 wlis 11 ivnisidan.    1871 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2003 wlis 28 maisis ganCineba da saqmis masalebi, saqme # 3a/23-03

saqmeebze zianis anazRaurebis Sesaxeb. (Каждая из Договаривающихся Сторон на условиях, предусмотренных настоящей Конженцией, признает и исполняет следующие решения, вынесенные на територии других договаривающихся сторон: а) решения учреждений юстиции по гражданским и семейным делам, включая утжержденные судом мировые соглашения по таким делам и нотаряльные акты в отношении денежных обязательств (далее – решений) б) решения судов по уголовным делам о возмещений ушерба.) 1872 arbitraJi ar aris iusticiis dawesebuleba, Sesabamisad, saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxis gadawyvetisas minskis konvenciaze miTiTebas samarTlebrivi safuZveli ar gaaCnia. aseve ver CaiTvleba mizanSewonilad misi ana-logiiT gamoyeneba, vinaidan saqarTvelo aris niu-iorkis konvenciis monawile da analogiebis Zebnis saWiroeba ubralod ar arsebobs.1873

dsT-is farglebs gareT miRebuli saarbitraJo gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis procedura ufro metad Seesabameba niu-iorkis 1958 wlis konvencias. kerZod, dainteresebuli mxaris warmomadgeneli SuamdgomlobiT mimarTavs saqarTvelos uzenaes sasamarTlos da warudgens cnobisa da aRsrulebi-saTvis saWiro dokumentebs. sasamarTlo Sesabamis ganCinebas iRebs am Suamdgomlobis da ara iusticiis saministros, saaRsrulebo departamentis, an sxva piris mimar-Tvis safuZvelze.1874

uzenaesi sasamarTlos mier saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebasTan dakavSirebiT miRebul ganCinebebSi TiTqmis ar xdeboda saarbitraJo gadawyvetilebis sarezolucio nawilis gadatana. magaliTad, erTerT ganCinebaSi, sasamarTlom miuTiTa: “cnobil iqnas saqarTvelos teritoriaze londonis Saqris asociaciis arbitrTa kolegiis 2000 wlis 22 maisis gadawyvetileba #149 saqmeze da mieqces aRsasruleblad”.1875 Suadgomlobis aRmZvreli mxaris warmomadgenelma mimarTa uzenaes sasamarTlos, moiTxova ganCinebis ganmarteba da aRniSna, rom “ganCinebis sarezolucio nawilSi da, Sesabamisad mis sa-fuZvelze gacemul saaRsrulebo furcelSi, ar aris miTiTebuli konkretuli Tanxa Tu ra odenobiT unda moxdes saarbitraJo gadawyv-etilebis aRsruleba.”1876 uzenaesma sasamarTlom Tavis ganCinebaSi gada-itana saarbitraJo gadawyvetilebis sarezolucio nawili, ris Semdegac gadawyvetilebis aRsruleba SesaZlebeli gaxda. ufro gviandel ganCinebebSi es sakiTxi ukve gaTvaliswinebulia.1877

1872 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2003 wlis 28 Tebervlis ganCineba saqme #3a/23-03. 1873 niSandoblivia, rom zustad analogiuri problemis winaSe idga ruseTis federaciis umaRlesi saarbitraJo sasamarTlo, romelsac mouwia ganmartebebis micema niu-iorkisa da minskis konvenciebis paralelur gamoyenebasTan dakavSirebuli gaugebrobebis aRmofxvris mizniT. umaRlesma saarbitraJo sasamarTlom erTmniSvnelovnad miuTiTa, rom minskis konvenciis gamoyeneba dasaSvebia mxolod saerTo sasamarTloebis gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis sakiTxis ganxilvi-sas. dawvrilebiT ix. Письмо ВАС России от 01.03.1996 N ОМ-37 О решении вопросов об исполнении решений арбитражных судов одного государства на территории другого государства 1874 ix. saqarTvelos uzenaes sasamarTlos 2006 wlis 15 noembris/8 noembris ganCineba saqme #a-634-S-40-06. 1875 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 17 aprilis ganCineba saqme #3a/9; aseve 2001 wlis 17 aprilis saaRsrulebo furceli amave saqmeze. ix. aseve 2002 wlis 8 maisis ganCineba saqme #3k-21-02; 2001 wlis 22 ianvris ganCineba saqme #3a/1. 1876 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 13 agvistos ganCineba saqme #3a/9 1877 ix. magaliTad, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2005 wlis 16 seqtembris ganCineba, saqme #a-1881-S-57-05; 2006 wlis 19 dekembris ganCineba, saqme #v-1094-56-06.

saproceso darRvevebis sasamarTlo kontroli saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebisas

ruseTis federaciasa da ukrainaSi saxelmwifo saarbitraJo sasamarTlos, saerTaSoriso arbitraJisa da samediatoro sasamarTlos arseboba maT mier miRebuli gadawyvetilebebis saqarTveloSi cnobisa da aRsrulebisas gaugebrobebs iwvevs. MagaliTad, saaRsrulebo departamentis Tavmjdomaris erTerT mimarTvaSi aRniSnulia: „niu-iorkis 1958 wlis „ucxoeTis saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnobisa da aRsru-lebis Sesaxeb“konvenciis mesame muxlisa da „saerTaSoriso kerZo samar-Tlis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis 70-e muxlis Tanaxmad gegzavnebaT. . . Suamdgomloba q.kievis saarbitraJo sasamarTlos. . gadawyvetilebis saqarTvelos teritoriaze cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb.1878

amave saqmeze 2003 wlis 17 marts miRebuli ganCinebis samotivacio nawilSi aris miTiTeba rogorc niu-iorkis konvenciaze, aseve saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb kanonis muxlebze. pirveli Seexeba saarbitraJo gadawyvetile-bis cnobasa da aRsrulebas, meore – sasamarTlo gadawyvetilebisas. saboloo jamSi ganCinebaSi daz-ustebuli ar aris, cnobisa da aRsrulebisaTvis warmodgenili gadawyvetileba vis mier iyo miRebuli, saxelmwifo specializebuli sas-amarTlos, Tu -- kerZo arbitraJis mier.1879

am saqmeze sasamarTlom Suamdgomloba ganuxilvelad datova: „warmodgeni-li mtkicebulebebidan gamomdinare, palata Tvlis, rom mocemuli saqmis ganxilvis dros, SesaZloa, saarbitraJo sasamarTlom daarRvia im saproceso kanonis normaTa moTxovnebi, romliTac saqmis ganxilva moxda. mtkicebulebaTa ukmarisobis gamo sasamarTlos miaCnia, rom Suamdgomloba ganuxilveli unda darCes.“1880

gansakuTrebiT sainteresoa is garemoeba, rom 2001 wlis 29 ivnisis ganCinebaSi miuTiTes „kerZo arbitraJis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis 36-e muxlis II nawilze da amave kanonis me-8 muxlze, romleTa Tanaxmadac Suamdgomlobis aRmZvrel mxares daevala saarbitraJo SeTa-nxmebis, an misi damowmebuli aslis da Sesabamisi Targmanis warmodgena.1881 „kerZo arbitraJis Sesaxeb“ kanonis me-8 da 36-e muxlebi ar exeba saarbitraJo SeTanxmebas da gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebas, Tumca ganCinebaSi miTiTebuli muxlebis numeracia aSkarad emTxveva modeluri kanonis im normebs, romlebic Seexebian saarbitraJo SeTan-xmebasa da gadawyvetilebis aRsrulebas.1882 Znelia calsaxad Tqma, am muxlebze miTiTebisas, xom ar gulisxmobda uzenaesi sasamarTlo uSualod modelur kanons, an am kanonis mixedviT Seqmnil erTerT qar-Tul kanonproeqts.

rogorc ukve aRiniSna, uzenaesi sasamarTlos ganCinebis Tanaxmad, ucxouri sasamarTlo Tu saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da

1878 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 29 ivnisis ganCineba saqme #3a/17 da saqmis masalebi. 1879 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2003 wlis 17 martis ganCineba saqme #3a/17-02 1880 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2003 wlis 17 martis ganCineba saqme #3a/17-02 1881 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 29 ivnisis ganCineba saqme #3a/17 da saqmis masalebi. 1882 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and Conciliation, second and expended edition Kluwer law international 2004 p 255-269

aRsrulebaze uaris Tqmis safuZveli SeiZleba gaxdes ara mxolod sapr-oceso kanonis aSkara ugulvebelyofa, aramed SesaZlo darRvevac, Tu mtkicebulebaTa arasakmarisobis gamo erTmniSvnelovani daskvnis gakeTeba SeuZlebelia. amave dros, „palata miuTiTebs, rom (mxares) SeuZlia kvlav momarTos saqarTvelos uzenaes sasamarTlos Suamdgoml-obiT gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis Taobaze saTanado mtkicebulebebis mopovebis SemTxvevaSi, kerZod, im mtkicebulebebisa, ri-Tac dadasturebuli iqneba, rom mxare informirebuli iyo arbitris daniSvnis, saarbitraJo ganxilvis Taobaze da igi procesze mowveuli iyo kanoniT dadgenili wesiT“1883

saqmis masalebidan da kievis saarbitraJo sasamarTlos gadawyvetilebis qarTuli Targmanidan irkveva, rom gadawyvetileba miRebulia ukrainis saxeliT, ukrainis administraciuli saproceso kod-eqsis 77-e muxlis Sesabamisad, gadawyve-tilebaSi calsaxad aris aRniSnuli, rom is miRebulia mosamarTlis da ara arbitrebis/arbitris mier. yvela garemoeba miuTiTebs, rom es aris specializebuli saxelmwi-fo sasamarTlo, romlis gadawyvetilebac ver aRsruldeba niu-iorkis konvenciis Sesabamisad. sasamarTlos dasaxelebaSi terminis „saarb-itraJo“ arsebobam SecdomaSi Seiyvana rogorc saaRsrulebo departam-enti, aseve uzenaesi sasamarTlo. Sesabamisad, sadavoa uzenaesi sasamarTlos ganCinebebSi saarbitraJo gadawyvetilebis cnobisa da aRsrulebis maregulirebeli konvenciis normebze miTiTeba da mxarisa-Tvis saarbitraJo SeTanxmebis warmodgenis dakisreba. sasamarTloSi saqmis ganxilvas winaswari SeTanxmeba ar sWirdeba.

ICC arbitraJis 2006 wlis 17 ianvris gadawyvetileba saqme #13402/FM; erTerTma evropulma kompaniam qarTvel biznes-partniorebTan dado produqciis miwodebis xelSekruleba. qarTul kompanias unda gadaexada SeTanxmebuli fasi. xelSekrulebaSi gaTvaliswinebuli iyo, rom mxareTa Soris warmoSobili davis gadawyveta moxdeboda saerTaSoriso savaWro palatis saarbitraJo wese-bis Sesabamisad. valdebuleba ar Sesrulda. evropulma kompaniam mimarTa arbitraJs, Tumca mopasuxe arbitraJis mier gagzavnil arc erT korespodencias ar gamoexmaura. aRmoCnda, rom qarTuli Sps-is partniorebma ganaxorcieles Sps-is likvidacia.Eevropulma kompaniam miaRwia qarTul sasamarTloSi Tavisi qarTveli kontrahentis samewarmeo reestrSi aRdgenas. arbitraJma amis Semdegac mimarTa yvela zomas mopasuxis arbitraJSi gamocxadebasTan dakavSirebiT, magram uSed-egod. arbitraJma imsjela kompetenciisa da saarbitraJo SeTanxmebis ar-sebobis sakiTxze da daadgina, rom mas hqonda ufleba ganexila es dava. saarbit-raJo pretenzia srulad dakmayofilda.1884 aqve unda aRiniSnos, rom cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb SuamdgomlobaSi daSvebulia erTi uzustoba: saerTaSori-so savaWro palatis saerTaSoriso arbitraJis adgilsamyofelad miTiTebulia ciurixi (Sveicaria). am arbitraJis ZiriTadi ofisi parizSia. rogorc Cans, ciurixi xelSekrulebaSi gansazRvruli iyo, rogorc saarbitraJo ganxilvis adgili.

evropuli kompaniis qarTvelma warmomadgenelma uzenaes sasamarTloSi wardgenil SuamdgomlobaSi cnobisa da aRsrulebis

1883 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2003 wlis 17 martis ganCineba saqme #3a/17-02 1884 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2006 wlis 15 noembris/8noembris ganCineba saqme #a-634-S-40-06.

samarTlebriv safuZvlad miuTiTa „ucxoeTis saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb“ konvenciis me-3 da me-4 muxlebze da „saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb“ kanonis 68-e muxlze, uzenaesma sasamarTlom ki – „saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb“ kanonis 68-e muxlze da samoqalaqo saproceso kodeqsis 284-e muxlze1885. 2007 wlis 4 ianvris ganCinebiT uzenaesma sasamarTlom gaaswora ganCinebis TariRi da 2006 wlis 15 noembris nacvlad miuTiTa 2006 wlis 8 noemberi.1886

rogorc Cans, uzenaes sasamarTlos misaRebad ar miaCnia ganCinebaSi konvenciis konkretul normebze uSualo miTiTeba, miuxedavad imisa, rom „saerTaSoriso xelSekrulebebis“ Sesaxeb saqarTvelos kanoni amis SesaZleblobas iZleva.1887 ICSID Case No.ARB/00/1 Zhinvali Development Limited v. Republic of Georgia. saqmis garemoebebi: “Jinvalis ganviTrebis kompaniam” saqarTvelos saxelmwifos winaaRmdeg mimarTa sainvesticio davebis saerTaSoriso centrs (ICSID arbitraJi). centrma miiRo gadawyvetileba, rom saqmeze mas ar hqonda iurisdiqcia da saqarTvelos saxelmwifos daakisra xarjebis gadaxda1888. Jinvalis ganviTarebis kompaniis warmomadgenelma PATERSON,BELKNAP, WEBB &TYLER LLP advokatma Kim J. Landsmann-ma mimarTa niu iorkis samxreT distriqtis sasamarTlos, romelmac es gadawyvetileba aRiara, rogorc Tavisi saboloo gadawyvetileba da mianiWa mas saTanado iur-idiuli Zala. gadawyvetilebis aRsrulebasTan dakavSirebuli dokume-ntacia aSS-is saelCos meSveobiT gadaeca saqarTvelos sagareo saqmeTa saministros, Semdeg ki – iusticiis saministros. iusticiis saministrom masalebi uzenaes sasamarTloSi gaagzavna.

iusticiis saministros werilSi miTiTebulia “saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb” kanonis 70-e muxlze, romlis Tanaxmadac unda momxdariyo aSS-is sasamarTlos (da ara ICSID arbitraJis) gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba. Sesabamisad, “saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatam zepiri mosmenis gareSe ganixila saqarTveloSi amerikis SeerTebuli Statebis saleCodan miRebuli Suamdgomlobis dasaSvebobis sakiTxi amerikis SeerTebuli Statebis niu-iorkis samxreT olqis sas-amarTlos gadawyvetilebis saqarTvelos teritoriaze cnobisa da aRsr-ulebis Sesaxeb, saqarTvelos saxelmwifos mimarT Tanxis gadaxdevinebis Taobaze”.1889 uzenaesma sasamarTlom miuTiTa, rom aSS-is saleCodan miRebul dokumentacias ar erTvoda mxaris, an misi uflebamosili warmomadgenlis Suamdgomloba, gadawyvetileba romlis aRsrulebasac iTxovda mxare, cnoba gadawyvetilebis kanonier ZalaSi Sesvlis Sesaxeb, cnoba imis Sesaxeb, rom mxare saTanado wesiT iyo gafrTxilebuli sasamarTlo procesSi monawileobis misa-Rebad. yvela dokumentis

1885 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2006 wlis 15 noembris/8noembris ganCineba saqme #a-634-S-40-06. 1886 2007 wlis 4 ianvris ganCineba saqme #a-634-S-40-06 1887dawvrilebiT amasTan dakavSirebiT ix. cercvaZe giorgi „saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnoba da aRsruleba“ Jurnali „marTlmsajuleba da kanoni“ 2006 #1 1888 sainteresoa, rom arbitraJma davis arsebiTad ganxilvaze uari ganacxada kompete-nciis ararsebobis gamo, Tumca gadawyvita mopasuxisaTvis saarbitraJo xarjebis dakisrebis sakiTxi. 1889 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 6 Tebervlis ganCineba saqme #a-175-S-19-04.

wardgenili unda yofiliyo legalizebuli damowmebuli formiT, Targmanis TanxlebiT. am xarvezis Sesavsebad ganisazRvra 20 dRis vada.1890 xarvezis Sevseba ar momxdara, Sesabamisad, 2004 wlis 17 maisis ganCinebiT Suamdgomloba ganuxilvelad iqna datovebuli.1891

saqmis masalebidan ar Cans, ratom mimarTa Jinvalis ganviTarebis kompaniis warmoamdgenelma niu-iorkis sasamarTlos, rodesac SeeZlo uSualod ICSID arbitraJis gadawyvetilebis aRsruleba moeTxova, da ratom gadawyvita dokumentebis warmodgena aSS-is saelCos meSveobiT, ramac ufro gaarTula procedura. mxares Tavisuflad SeeZlo uSualod miemarTa uzenaesi sasamarTlosaTvis, waredgina “saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb” kanoniT gaTvaliswinebuli dokumentebi da mieRwia gadawyvetilebis aRsrulebisaTvis. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 3 oqtombris ganCineba, saqme #3a-22. ruseTis federaciis savaWro samrewvelo palatis saerTaSoriso arbi-traJma ganixila qarTul da irlandiur kompaniebs Soris warmoSobili dava. procesi waago qarTulma kompaniam, romelsac daekisra garkveuli Tanxis gadaxda. irlandiurma kompaniam mimarTa saqarTvelos uzenaes sasamarTlos da moiTxova saarbitraJo gadawyvetilebis cnoba da aRsruleba.

Uuzenaesma sasamarTlom cnobisa da aRsrulebis sakiTxis gadawyvetisas mousmina mowinaaRmdege mxaresac da daadgina, rom, marTalia, qarTul mxares Cabarda saarbitraJo pretenzia, magram TandarTuli masalebi waredgina arasrulad. mxares ar mieca SesaZlebeloba arbitraJisaTvis sakuTari pozicia waredgina im mtkicebulebebTan dakavSirebiT, romelic safuZvlad daedo gadawyvet-ilebas.

“aRniSnuli faqtobrivi garemoebebidan gamomdinare, palata Tvlis, rom mocemuli saqmis ganxilvis dros saarbitraJo sasamarTlom daarRvia im saproceso kanonis normaTa moTxovnebi, romliTac saqmis ganxilva moxda. kerZod, saarbitraJo sasamarTlom ixelmZRvanela”saerTaSoriso kerZo saarbitraJo sasamarTlos Sesaxeb” ruseTis federaciis kanoniT da r.f. saerTaSoriso komerciuli saarbitraJo sasamarTlos reglamentiT.”1892

gansakuTrebiT unda aRiniSnos is garemoeba, rom zemoaRniSnuli ganCineba im iSviaTTagania, romelSic uzenaesi sasamarTlo pirdapir miuTiTebs niu-iorkis konvenciis Sesabamis normebze. kerZod, “palatam ixelmZRvanela “saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb” kanonis 68-e muxlis me-2 nawilis “b” qvepunqtiT, ucxoeTis saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnobisa da aRsrulebis Sesaxeb” konvenciis “b” da “d” qvepunqtebiT” da uari Tqva saarbitraJo gadawyvetilebis cnobasa da aRsrulebaze.1893 sasurvelia, rom uzenaesma sasamarTlom ganazogados am ganCinebiT gaTvaliswinebuli midgoma, rac uzrunvelyofs cnobisa da aRsrulebis proceduris Sesabamisobas saqarTvelos saerTaSoriso valdebulebebTan. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 2 aprilis ganCineba saqme #a-204-S-43-03. es ganCineba aseve exeba saproceso

1890 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 6 Tebervlis ganCineba saqme #a-175-S-19-04. 1891 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 17 maisis ganCineba saqme #a-175-S-19-04. 1892 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 3 oqtombris ganCineba, saqme #3a-22. 1893 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 3 oqtombris ganCineba, saqme #3a-22.

darRvevebs, romelTa arsebobazec miuTiTebda mowinaaRmdege mxaris warmomadgeneli. misi miTiTebiT, “saarbitraJo procesi ar Seesabameboda mxareTa SeTanxmebas, radgan xelSekrulebis Sesabamisad dava unda ganexila sami arbitrisagan Semdgar arbitraJs londonSi, magram dava ganixila mxolod erTma arbitrma. amasTan maTTvis praqtikulad ucnobi iyo sarCelis ganxilvis TariRi.”1894

uzenaesma sasamarTlom daadgina, rom “Sesyidvis standartuli pirobebis 13.2 punqtis Tanaxmad, “kontraqtidan gamomdinare, an masTan dakavSirebuli nebismieri dava gadawydeba londonis saarbitraJo sasamarTloSi 1996 wlis arbitraJis Sesaxeb kanonis, an mas Semdeg amoqmedebuli cvlilebebis Sesabamisad. . . 1996 wlis saarbitraJo aqtis me-17 muxlis Tanaxmad, Tu damrRvevi mxare Setyobinebis miRebidan 7 dRis ganmavlobaSi ar daniSnavs Tavis arbitrs, meore mxares ufleba aqvs, daniSnos Tavisi arbitri erTpirovnul arbitrad, romlis mier miRebuli gadawyvetileba savaldebulo iqneba orive mxarisaTvis, TiTqos igi amgvarad dainiSna SeTanxmebis safuZvelze. saqmis masalebiT dadgenilia, rom Setyobineba arbitris daniSvnis Sesaxeb gaegzavna mopasuxes, aseve gaegzavna sarCeli da TandarTuli masalebi. mopasuxe gafrTxilebul iqna, rom Tu ar daniSnavda Tavis arbitrs da ar warmo-adgenda Sepasuxebas, mosarCelis mier daniSnuli arbitri CaiTvleboda erTpirovnul arbitrad da saqmes ganixilavda mosarCelis mier warmodgenili masalebis safuZvelze. mosarCelis mier daniSnulma arbitrma oTxjer gaugzavna faqsiT werili mopasuxes, bolo Setyo-binebaSi kategoriulad moiTxovda misgan nebismieri Sepasuxebis wardgenas. e.i miiRo yvela zoma, raTa mopasuxes monawileoba mieRo saqmis ganxilvaSi, magram uSedegod. mopasuxem arc Tavisi arbitri daniSna da arc sarCelisagan daicva Tavi. mosarCelis mier daniSnulma arbitrma sarCeli ganixila erTpirovn-ulad da is daakmayofila”.1895 gansakuTrebiT saintereso da misasalmebelia is garemoeba, rom uzenaesma sasamarTlom Seiswavla gamosayenebeli saproceso samarTlis (inglisis saarbitraJo kanonmdeblobis) Sesabamisi normebi, daadgina maTi Sinaarsi da misca arsebiTad swori interpretacia, ris Sedegadac mivida daskvnamde, rom “ar arsebobs konvenciis (igulisxmeba niu-iorkis konvencia g.c) me-5 muxliT gaTvaliswinebuli ucxoeTis gadawyvetilebis arcnobis safuZvlebi”.1896 AzemoaRniSnulidan gamomdinare, uzenaesi sasam-arTlos es ganCinebac SesabamisobaSia im saerTaSoriso xelSekruleb-ebTan, romlis monawilec aris saqarTvelo.

1894 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 2 aprilis ganCineba saqme #a-204-S-43-03. 1895 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 2 aprilis ganCineba saqme #a-204-S-43-03. 1896 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2004 wlis 2 aprilis ganCineba saqme #a-204-S-43-03.

B

b i b l i o g r a f i a

qarTulad brandti, andreas ~saerTaSoriso savaWro palatis axali saarbitraJo wesebi~ qarTuli samarTlis mimoxilva, 1998 wlis meore da mesame kvartali gabisonia zviad ~sainvesticio davebis monawile iuridiul pirTa iurisdiqcia~ Tbilisi 2002 weli gabisonia zviad “qarTuli saerTaSoriso kerZo samarTali” Tbilisi 2006 gabisonia zviad „internetis gamoyenebiT xelSekrulebis dadeba“ Jurnali „profesia advokati“ # 3 2007w gabisonia, zviad ~mxareTa nebis avtonomiis cneba saerTaSoriso kerZo samarTalSi~ Jurnali ~samarTali~ #8 2003 weli. gamyreliZe sulxan ~saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesavali~ Tbilisi 2000 weli. zambaxiZe, Tamar saerTaSoriso komerciuli arbitraJi (problemebi da perspeqtiva) profesor zurab axvledianis xsovnisadmi miZRvnili krebuli, gamomcemloba “meridiani” Tbilisi 2004 zambaxiZe, Tamar eleqtronuli vaWrobis samarTlebrivi reglamentaciis safuZvlebi J. samarTali 2003 w #9-10

kenkiSvili, vasil ~subsidiebis saerTaSorisosamarTlebrivi regulireba~ ~adamiani da konstitucia~ #4 2002 weli kniperi, rolf ~saarbitraJo sasamarTlosa da saxelmwifo samarTalwarmoebis Sedareba~ qarTuli samarTlis mimoxilva 1998 weli pirveli kvartali liluaSvili Tengiz ~saerTaSoriso kerZo samarTali~ Tbilisi 2001 weli pereterski i.s. krilovi s.b ~saerTaSoriso kerZo arbitraJi~ moskovi 1940 weli. plutarqe ~rCeuli biografiebi~ Tbilisi 1987

~saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis masalebi.~ speckursi ~kerZo arbitraJi~. Tbilisi 2001weli SafaqiZe, irakli ~saerTaSoriso arbitraJi: stokholmis savaWro palatis saarbitraJo instituti~ qarTuli samarTlis momixilva 1998 weli meoTxe kvartali cercvaZe, giorgi saerTaSoriso saarbitraJo gadawyvetilebaTa cnoba da aRsruleba, Jurnali „marTlmsajuleba da kanoni“, 2006 #1 Wanturia lado korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio samarTalSi gamomcemloba “samarTali” Tbilisi 2006 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi 2007 wlis 29 maisis gadawyvetileba saqme # as-827-1190-06 2007 wlis 10 dekembris gadawyvetileba saqme # as-423-773-07 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganCinebebi 2001 wlis 22 ianvris ganCineba saqme #3a/1; 2001 wlis 17 aprilis ganCineba saqme #3a/9; 2001 wlis 17 aprilis saaRsrulebo furceli saqme #3a/9; 2001 wlis 13 agvistos ganCineba saqme # 3a/9; 2001 wlis 3 oqtombris ganCineba saqme #3a-22; 2002 wlis 8 maisis ganCineba saqme #3k-21-02;

2002 wlis 8 maisis ganCineba saqme # 3k-40-02; 2002 wlis 24 ivnisis ganCineba saqme #3a/73-02; 2002 wlis 9 seqtemberis ganCineba saqme #23-02; 2002 wlis 30 seqtembris ganCineba saqme # 3a/7; 2003 wlis 28 Tebervlis ganCineba saqme #3a/23-03; 2003 wlis 28 maisis ganCineba saqme #3a/23-03; 2003 wlis 30 maisis saaRsrulebo furceli saqme #3a/23-03; 2004 wlis 6 Tebervlis ganCineba saqme #a-175-S-19-04; 2004 wlis 2 aprilis ganCineba saqme #a-204-S-43-03; 2004 wlis 17 maisis ganCineba saqme #a-173-S-20-04; 2004 wlis 17 maisis ganCineba, saqme #a-175-S-19-04; 2004 wlis 11 ivnisis ganCineba saqme #a-1300-a-22-04; 2004 wlis 30 dekembris ganCineba saqme # a-2533-a-41-04; 2005 wlis 3 ivnisis ganCineba saqme #a-456-S-47-03; 2005 wlis 16 seqtembris ganCineba saqme #a-1881-S-57-05; 2006 wlis 15 noembris ganCineba saqme #a-634-S-40-06; 2006 wlis 19 dekembris ganCineba saqme #v-1094-56-06; 2007 wlis 4 ianvris ganCineba saqme #a-634-S-40-06; rusulad Ануфриева Л. П. международное частное право трансграничные банкротства международный коммерческий арбитраж международный гражданский процесс Том 3 Учебник Москва Издателъство БЕК 2001 Бардина М.П Определение права применимого к существу спора в практике МКАС „Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража“ Москва 2002 ~Бейкер и Макензи~ Международный Коммерческий Арбитраж Москва 2001 Богуславский М.М Современные тенденции расширения сферы действия институционных арбитражных судов. „Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража“ Москва 2002

Богуславский М.М Международное Частное Право 1994 (vuTiTeb: zviad gabisonia, sainvesticio davebis monawile iuridul pirTa iurisdiqcia~ Tbilisi 2002 weli) Василъев .Е.А Формирование состава Арбитража. Квалификация арбитров. „Актуальные вопросы международного коммерческого арбитража“ Москва 2002 Вилкова Е.А Торговые обычаи в практике в МКАС при ТПП РФ „Актуальные вопросы международного коммерческого арбитража“ Москва 2002 Вольф М „Международное Частное Право“ (Перевод с Английского) Москва 1948 Дмитриева Г . К. Международный Коммерческий Арбитраж Москва 1997 Карабельников Б.Р. Признание и приведение в исполнение иностранных арбитражных решении Москва 2001 Комаров А.С. Международный Коммерческий Арбитражный Суд при Торгово- Промышленной Палате Российской Федерации к 70-летию образования „Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража“ Москва 2002 Костин А.А. Типовой закон ЮНСИТРАЛ и российский закон о международном коммерческом арбитраже „Актуальные вопросы международного коммерческоого арбитража“ Москва 2002 Кох, Магнус, Винклер фон Моренфельс Международное частное право и сравнительное правоведение Москва 2001 Лазарев С.Л. Международный Арбитраж М 1991 Минаков А.И. Арбитражное соглашение и практика рассмотрения внешнеекономических споров Москва 1985 Петров М.В. Обеспечителъные Меры в Деятелъности Международного Коммерческого Арбитража По Росийскому праву, кодекс INFO 2003 Январъ Февралъ, Юридический Факулътет СпбУ „Актуальные вопросы разрешения коммерческих споров с использованием альтернтивных методов их урегулирования“ Региональная Конференция Москва 2003 Приказ ТПП России от 08.12.1994 N б/н Судебная практика Росийской Федерации Письмо ВАС (ВЫСШИЙ АРБИТРАЖНЫЙ СУД) России от 01.03.1996 N ОМ-37; О решении вопросов об исполнении решений арбитражных судов одного государства на территории другого государства Определение Судебной коллегии по гражданским делам Верховного Суда РФ от 04.07.1997 N б/н; Бюллетень Верховного Суда Российской Федерации", N 2, 1998.

Определение Судебной коллегии по гражданским делам Верховного Суда РФ от 25.09.1998 N б/н

Определение Конституционного Суда РФ от 09.12.1999 N 191-О Об отказе в принятии к рассмотрению жалобы открытого акционерного общества "Очаковский молочный завод" на нарушение конституционных прав граждан статьями 34 и 35 Закона Российской Федерации "О международном коммерческом арбитраже" Определение Конституционного Суда РФ от 26.10.2000 N 214-О Об отказе в принятии к рассмотрению жалобы ОАО АКБ "Сберегательный банк Российской Федерации" на нарушение конституционных прав и свобод пунктом 2 статьи 34 Закона Российской Федерации "О международном коммерческом арбитраже" Постановление Президиума Высшего Арбитражного Суда России от 10.04.2001 N 3515/00 germanulad Alexander, Martin Gerictsstands- und Schiedsvereinbarungen im E-Commerce sowie außergerichtliche Streitbeileging Verlag Dr. Kovac Hamburg 2006 Armut im internationalen Schiedsverfahren – kollisionsrechtliche Aspekte wignSi: Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts

Beweisafnahme im Schiedsverfahren nach Civil law wignSi: Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts Borris, Christian Abfassung von Schiedsklauseln und Ausgestaltung des Schiedsverfahrens in Streitigkeiten aus geselschaftsrechtlichen Vertragsverhältnissen wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag Bühr, L. Daniel Der inernationale Billigkeitsschiedsspruch in der Privaten Schiedsgerichtbarkeit der Schweiz, unter Berücksichtigung des deutschen, englischen, französisschen und italienischen Schiedsrechts Verlag Stämpflicie AG Bern 1993 Böckstiegel, Karl-Heinz Einführende Überlegungen zur Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren. wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag Courvoisier, Mathias In der Sache anwendbares Recht vor internationalen Schiedsgerichten mit Sitz in der Schwiez- Art 187 Abs. 1 IPRG Schulthess 2005 Die Bestimmung des anwendbaren Rechts im Schiedsverfahren und die Feststellung seines Inhalts. wignSi: Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts

Die Rolle der Staatlichen Gerichte in der Schiedsgerichtbarkeit und die Anerkennung und Vollstreckbarerklärung US-amerikanischer Schiedssprüche in Deutschland. wignSi: Schütze Rolf A Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts Die Vereinbarung der Zuständigkeit eines institutionellen Schiedsgerichts – probleme der Redaktion der Schiedskalusel wignSi: Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts Distler, Wolfram Private Schiedsgerichtbarkeit und Verfassung, Eine rechtsvergleichende Untersuchung zum deutschen und englischen Recht, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2000 Eckstein-Puhl, Christine Prozessbetrug im Schiedsverfahren Saarbrücker Studien zum Privat und Wirtstchaftsrecht herausgegeben von Johann Paul Bauer, Michael Martinek, und Helmut Rußmann Band 50 Effektivität des Rechtsschutzes vor den Schiedsgerichten wignSi: Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts Geimer, Reinhold Beteiligung weiterer Parteien im Schiedsgerichtsverfahren, insbesondere die Drittwiderklage wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag Gessner, Judith Anerkennung und Vollstreckung von Schiedssprüchen in den USA und in Deutschland PETER LANG Europäischer Verlag der Wissenschaften 2001 Handorn, Boris Das Sonderkollisionsrecht der deutschen internationalen Schiedsgerichtbarkeit, Max-Planck-Institut für ausländisches und nternationales Privatrecht, Studien zum ausländischen und internationalen Privatrecht 141, Mohr Siebeck Tübingen 2005 Henke, Angela Arbeitsrechtliche Schiedsgerichtbarkeiten im internationalen Vergleich GCA-Verlag Herdecke 2004 Internationales Zivilverfahrensrecht Ein Studienbuch von Dr. Haimo Shack o. Professor an der Universität Kiel Richter am Oberlandsgericht 2. neubearbeitete auflage München 1996 Kalanke, Irene Schiedsgerichtbarkeit und Schiedsgerichtsänliche Verfahren im Internet. Eine rechtsvergleichende Analyse der Online-Schiedspraxis weltweit Verlag Dr Kovac Hamburg 2004 Kilgus, Stefan Zur Anerkennung und Vollstreckbarerklärung englischer Schiedssprüche in Deutschland, Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen Recht Band 32 Duncker &Humbolt Berlin 1995 Knoblach, Steffen Sachverhaltsermittlung in der internationalen Wirtschaftsschiedsgerichtsbarkeit, Duncker und Humboldt Berlin 2003 Kölbl, Angela Schiedsklauseln in Vereinssatzungen Duncker&Humboldt Berlin 2004

Komarov, Alexander S. Internationale Handelsschiedsgerichtbarkeit in der Russischen Föderation wignSi: Recht und Praxis der internationalen Schiedsgerichtbarkeit in Staaten Zentral- und Ost- Europas, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Carl Heymanns Verlag KG Köln Berlin Bonn München 1998 Korff, Mathias Beschlussmängelstreitigkeiten der Kapitalgeselschaft im Schiedsverfahren, PETER LANG Frankfurt am Main 2004 Kreindler, H. Richard Strafrechtsrelevante und andere anstößige Verträge als Gegenstand von Schiedsverfahren Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main 2005 Kreindler/Schäfer/Wolff, Schiedsgerichtbarkeit Kompendium für die Praxis, Verlag Recht und Wirtschaft Frankfurt am Main 2006 Kulpa, Norman, Norbert Das anwendbare (materielle) Recht in internationalen Handelsschiedsgerichtsverfahren, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2005 Lehmann, Matthias Die Schiedsfähigkeit wirtschaftsrechtlicher Sreitigkeiten als transnationales Rechtsprinzip, Nomos Verlagsgeselschaft, Baden-Baden 2003 Lepschy, Markus §1051 ZPO – Das anwndbare materielle Recht in internationalen Schiedsverfahren Die Neuregelung des Schiedsverfahrensgesetzes 1998, Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften, Frankfurt am Main 2003 Liniger, Stefan Immaterialgüterrechtliche Streitigkeiten vor internationalen Schiedsgerichten mit sitz in der Schweiz Schriften zum Medien- und Immaterialgütrecht Stämpfli Verlag AG Bern 2002 Lörcher, Heike Das internationale Handelsschiedsverfahren in Frankreich, Internationale Wirtschaftsrecht Herausgegeben von Professor Dr. Karl-Hienz Böckstiegel, Carl Heymanns Verlag 1997 Lüke, Stephan Punitive Damages in der Schiedsgerichtbarkeit, Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht Mohr Siebeck 2003 Müller, Christoph Neues aus der schweizerischen Gesetzgebung zur internationalen und nationalen Schiedsgerichtbarkeit ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international 2006 Privatisierung rechtlicher Tätigkeit: Ersetzung staatlicher Gerichte durch private Schiedsgerichte? wignSi: Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts

Qui elegit arbitrum tertium elegit processum – Der Einfluss der Besetzung eines internationalen Schiedsgerichts auf Verfahren und Rechtsfinung. wignSi: Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts Sandrock, Otto Wirkungen von Schiedsvereinbarungen im Konzern, wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag

Schäffler, Frank Zulässigkeit und Zweckmäßigkeit der Anwendung angloamerikanischer Beweismethoden in deutschen und internationalen Schiedsverfahren, Aktuelle Beiträge zum Wirtschaftsrecht European law publischers 2003 Schiffer(Hrsg) Mandatspraxis Sciedsverfahren und Mediation 2. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Carl Heymanns Verlag 2005

Schlabrendorff, Fabian von Parallele Verfahren, Aufnahme von Dritten Verbindung von Verfahren:Erfahrungen aus der Praxis der ICC wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag Schütze, A Rolf Schiedsgericht und Schiedsverfahren, 4. Auflage Verlag C.H. Beck 2007

Schwab/Walter, Schiedsgerichtbarkeit 7.Auflage Verlag C.H.Beck Helbing &Lichtenhahn 2005 Spiegel, Nico Kartellprivatrecht in der internationalen Handelsschiedsgerichtbarkeit, Saarbrücker Studien zum internationalen Recht 18, Nomos Verlagsgeselschaft, Baden-Baden 2002 Steinbach, Johannes Anerkennung und Vollstreckung ausländisher Urteile und Schiedssprüche in der Russischen Föderation Tübinger Schriften zum internationalen und europäischen recht Duncker & Humbolt Berlin 2003 Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 Tell Krimpenfort, Mark Vorläufige und sicherende Maßnahmen im schiedsrichterlichen Verfahren, Tectum Verlag, Marburg 2001 Verbesserungen des Zivilgerichtsverfahrens aus Erfahrungen mit der Schiedsgerichtbarkeit wignSi: Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts Wagner, Gerhard Bindung des Shiedsgerichts an Entscheidungen anderer Gerichte und Schiedsgerichte wignSi: Böckstiegel /Berger/Bredow (Hrsg) Die Beteiligung Dritter an Schiedsverfahren, Schriftenreihe der Deutschen Institution für Schiedsgerichtbarkeit, Band 16, Karl Heymanns Verlag Weihe, Lars Der Schutz der Verbraucher im Recht der Schiedsgerichtbarkeit Peter Lang Europäischer Verlag der Wissenschaften Frankfurt am Main 2005 Zobel, Petra Schiedsgerichtbarkeit und Gemeinschaftsrecht Max-Planck-Instittut für ausländisches und internationales Privatreht Mohr Siebeck Tübingen 2005

Zuberbühler Tobias, Müller Christoph, Habegger Philipp (Editors) Swiss Rules of inernational arbitration, Commentary, Kluwer Law International Schulthess Juristische Medien, Zürich Basel Genf 2005 Zum Urkundsschiedsverfahren wignSi: Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts

Zur Präzedenzwirkung von Schiedssprüchen wignSi: Schütze Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts s Carl Heymanns Verlag 2006 Zykin, Ivan S. The russian arbitration procedure Swedish and international arbitration 1996, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce inglisurad Alvarez, C. Henri Kaplan, Neil CBE Q.C; Rivkin, David W. Model law decisions, Cases applying the UNCITRAL model law on international commercial arbitrtion (1985-2001) Kluwer law international, 2003 Arbitration world, Jurisdictional comparisons, second edition the european Lawyer ltd 2006 ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international 2004 ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international 2005 ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international 2006 Bagheri, Mahmood International contracts and national economic regulation, Dispute resolution trough international commercial arbitration, Kluwer law international 2000 Baum, Axel H. Anti-Suit Injunctions issued by national courts to permit arbitration proceedings wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 Begic, Taida applicable law in international investment disputes Eleven International Publishing 2005 Berger, Bernhard Kellerhals, Franz Internationale und interne Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz Stämpfli Verlag AG Bern 2006 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume I case study Kluwer Law International 2006 Berger, Klaus Peter Private dispute resolution in international business negotiation, mediation, arbitration, volume II case study Kluwer Law International 2006 Bernardini, Piero The Italian law on arbitration, Text and notes, English, Francais, Deutsch, Italiano, Kluwer law international 1998 Bond, R Stephan the 1999 IBA rules on evidence in international commercial arbitration Regarding wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005

Born, Gary B. International arbitration and forum selection agreements : drafting and enforcing, Second Edition, Kluwer Law International 2006 Brunet, Edward; Spiedel, Richard E; Sternlight Jean R; Ware Stephan J; Arbitration Law in America, A Critical assessment, Cambridge University Press 2006

Bühler, Micha awarding costs in international commercial arbitration : an Overview ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international 2004 p 250 Bühring-Uhle Christian, (and for the second edition, Lars Kirchhoff and Gabriele Scherer with a foreword by William W. Park) Arbitration and Mediation in International Business Kluwer Law International BV, the Netherlands 2006 Bühring-Uhle, Christian A Survey of arbitration and settlement in international business disputes wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international 2005 Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international 2005 Butler, W.E Arbitration clauses in the post-soviet era, Swedish and international arbitration 1993, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce Carbonneau, E. Thomas Cases and materials on the law and practice of arbitration , revised third edition Juris Publishing Inc 2003 Caron D. David Caplan, Lee Pellonpää, Matti The UNCITRAL Arbitration rules a commentary Oxford University Press 2006 p 84 Cato, Mark. D. Arbitration Practice and procedure, interlocutory and hearing problems, third edition Foreword by Lord Mustill, London Hong Kong 2002 Cohen, Julius Henry Commercial arbitration and the law, D. Appleton and company, New-York London 1918 De Ly, Filip Best Practices and third party participation wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 Derains, Yves (member of the paris Bar Former secretary general of the ICC court of arbitration Ammendements to the claims and new claims: where to draw the line? wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 Dr Julian DM LEW QC scope and contents of the request for arbitration in a comparative perspeqtive wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 Drahozal, R. Christopher Commercial norms, commercial codes, and international commercial arbitration wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international 2005 Drahozal, R. Christopher Arbitrator selection and regulatory competition in international arbitration law wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international 2005

Drahozal, R. Christopher Regulatory competition and the location of international arbitration proceedindgs. wignSi: Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international 2005 Favre-Bulle, Xavier Are arbitration proceedings still exclusively reserved for the parties? wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 Frick, G. Joachim Arbitration and complex international contracts, Kluwer law international, Schulthess Juristische medien AG Zürich 2001 Gaillard, Emmanuel The Extent of review of the appliccable law in investment treaty arbitration wignSi:Annulment of ICSID Awards, General Editor: Emmanuel Gaillard, Juris Publishing Inc. and International arbitration Institute 2004 Gaillard, Emmanuel an introduction to “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 Gunter, Pierre-Yves Transnational rules on the tajeing of evidence wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 Hanotiau, Bernard Civil law and common law procedural traditions in international arbitration who has crossed the bridge! wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 Hanotiau, Bernard Complex arbitrations, Multiparty, Multicontract, Muliti-issue and class actions, International law library, Kluwer law international 2005 Henry, Marc The contribution of arbitral case law and national laws wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 Hertzfeld, Jeffrey M. The status of arbitration agreements and the arbitral process in the states of the former Soviet Union Swedish and international arbitration 1993, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce Hober, Kaj Fast track arbitration ins Stokholm, Swedish and international arbitration 1995, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce Hochstrasser, Daniel Public and mandatory law in International arbitration wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 ICC-Entscheidung Nr. 2538/1976 vuTiTeb: Synatschke, Dagmar Die Unzuständigkeitserklärung des Schiedsgerichts 2006 International arbitration in Switzerland A handbook for practitioners, Edited by Gabrielle Kaufmann-Kohler & Blaise Stucki, Kluwer law international Schulthess 2004

International Arbitration in Switzerland an introduction to and a commentary on articles 176-194 of the swiss private international law statute Editor Stephen V. Berti General Editors Heinrich Honsell Nedim Peter Vogt Anton K. Schneider Kluwer Law International 2000 Jagusch, Stephen Recent codification efforts: An assessment wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 Jenkins, Jane and Stebbings Simon, Interanational construction arbitration law, Arbitration context series, Kluwer law international 2006 Josi, Christian Die Anerkennung und Vollstreckung der Schiedssprüche in der Schweiz, unter berücksichtigung der staatsverträge, des eidgenössischen Rechts, der kantonalen Konkordate sowie der bernischen Zivilprozessordnung, Abhandlungen zum schweizerischen Recht, Herasusgegeben von Professor Dr. Heinz Hausheer, Stämpfli Verlag AG Bern 2005 Journal of International Arbitration Vol.6 No 2, 1989, p 49 Mustil Arbitration History and background vuTiTeb: Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 Kaufmann-Kohler, Gabrielle The arbitrator and the law: does he/she know it? Apply it? How? And a few more questions wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 Kaufmann-Kohler, Gabrielle The governing law, fact or law? A transnational rule on establishing its content wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 Kaufmann-Kohler, Gabrielle Schultz Thomas; Online dispute resolution, Challenges for contemporary Jusitce, International arbitration law library, Kluwer law international 2004

Kreindler, Richard H. The law applicable to international investment diputes wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 Kurkela, S. Matti Due Process in international commercial arbitration, Hannes Snellman, Oceana Publications Inc. 2005 Lefere, Francoise The scope and contents of the request for arbitration in a comparative perspeqtive wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 Levy, Laurent Anti suit Injunctions issued by arbitrators wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 Lew Julian D.M Q.C Inquisitorial v. adversarial proceedengs wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006

Lew, Julian D.M Anti-Suit Injunctions Issued by national courts to prevent arbitration proceedings. wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 Lew, Julian D.M. Q.C ICSID arbitration: Special features and recent developments, wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 Liebscher, Christoph The Healthy Award, Challenge in international commercial arbitration, International Arbitration law library, Luwer Law International The Hague London New-York 2003 Lowenfeld, F. Andreas Lowenfeld on international arbitration Collected Essays Over Three Decades Juris Publishing Inc 2005 Madsen, Finn Commercial arbitration in Sweden, a commentary on the arbitration act (1999:116) and the rules of the arbitration institute of the stokholm chamber of commerce; Jure Förlag AB Edition 1, Stokholm 2004 Mantilla-Serrano, Fernando Towards a transnational procedural public policy, wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 Merkin, Robert Arbitration Act 1996, Third edition 2005 Moss, Guiditta Cordero International commercial arbitration Party Autonomy and Mandatory rules 1999 Müller, Christoph International Arbitration , A Guide to the Complete Swiss Case Law (Unreprorted and reported) Schulthess Juristische Medien AG; Zürich, Basel, Genf, 2004 Park, William W. Arbitration of international business disputes oxford university press 2006 Peter, Wolfgang Witness conferencing revisited wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 Petsche, A. Markus The Growing autonomy of international commercial arbitration, contributions on international commercial law QUADIS Academy for legal inteligence e.V. Frankfurt am Main und Sellier European Law Publishers GmbH, München 2005 Raeschke-Kessler, Hilmar Corrupt Practices in the foreign investment context: contractual and procedural aspects wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004

Reed, Lucy; Paulson Jan; Blackaby Nigel Guide to ICSID arbitration, Kluwer Law International, The Hague/London/New York 2004 Rifkind, Robert S. Practices of the horseshed: the preparation of witnesses by counsel in America, wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004

Rifkind, Robert S. Practices of the horseshed: the preparation of witnesses by counsel in America, wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004

Rosendahl, Roger W. Political, economic and cultural obstacles to effective arbitration of foreign investment disputes wignSi: Arbitrating foreign investment disputes, procedural and substantive legal aspects, studies in transational ecomonic law edited by Norbert Horn, Kluwer law international 2004 Sanders, Pieter The work of UNCITRAL on arbitration and conciliaion second and expanded edition Kluwer Law International 2004 Schäfer/ Verbist/Imhoos ICC arbitration in practice Kluwer law international, Steampfli Publishers Ltd. Bern 2005 Scherer, Mathias The Recognition of transnational substantive rules by courts in arbitral matters wignSi: Towards a uniform international arbitration law? General Editor: Emmanuel Gaillard, International Arbitration Institute (IAI) Jurisnet 2005 Schlaepfer, Anne Veronique Witness statements wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 Schneider, Michael.E Court actions in defence against anti suit Injunctions wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 Schöll, Michael Set-off defences in international arbitration criteria for best practice a comparative perspective wignSi: Best Practices in Intrernational Arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Association 2006 Schreuer, Christoph, Three Generations of ICSID Annulment Proceedings wignSi:Annulment of ICSID Awards, General Editor: Emmanuel Gaillard, Juris Publishing Inc. and International arbitration Institute 2004 Schroeder, Hans-Patrick Die lex mercatoria arbitralis, QUADIS Academy for legal intelligence e.V. Frankfurt am main, Sellier, European Law Publischers München 2007 Schultz, Thomas Information technology and arbitration; a practitioner’s guide Kluwer Law international 2006 Slipachuk, Tatyana The view of international commercial arbitration in Ukraine, Swedish and international arbitration 1997, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce Schwebel, Stephan M Anti-Suit Injunctions in international arbitration, an overview, wignSi: “Anti-Suit Injunctions in international arbitration”, General Editor: Emmanuel Gaillard Juris Publishing Inc. Staempfli Publishers Ltd 2005 Stacher, Marco You don`t want to go there --- antisuit injunctions in international commercial arbitration. ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international 2005

Stampa, Gonzalo The 2003 Spanish arbitration act ASA Bulletin, Volume 22, No 1, Kluwer law international 2004 Swedish and international arbitration 1994, Yearbook of the arbitration institute of the Stockholm Chamber of Commerce

Towards a Science of international arbitration collected empirical research, Edited by Christopher R. Drahozal and Richard W. Naimark, International arbitration law librbary, Kluwer law international 2005 Two Issues of taking Evidence in International Arbitration Under Civil and Common Law Sistems Production of Doquments and Examination of Witnesses wignSi: Schütze, Rolf A. Ausgewälte Probleme des Deutschen und Internationalen Schiedsverfahrensrechts Van Houtte, Hans Article 52 of the Washington Convention, A Brief Introduction, wignSi:Annulment of ICSID Awards, General Editor: Emmanuel Gaillard, Juris Publishing Inc. and International arbitration Institute 2004

Van Houtte, Hans Arbitration and Arts. 81 and 82 EC Treaty a state of affairs ASA Bulletin, Volume 23, No 1, Kluwer law international 2005 Van Houtte, Hans Counsel-witness relations and professional misconduct in civil law systems wignSi: Arbitration and oral evidence, ICC Institute of World Business Law, Edited by Laurent Levy and V.V. Veeder 2004 Van Houtte, Vera Party appointed experts and tribunal-appointed experts wignSi: Arbitral procedure at the down of the new millenium, Bruylant Brussels 2005 Varady, Tibor Language and Translation in International Commercial Arbitration TMC ASSER PRESS the Hague 2006 Veeder, V. V Another look at the arbitration Exceptions in the Brussels Regulation and Lugano Convention ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international 2006 Voser, Natalie Best practices: What has been achieved and what remains to be done? wignSi:Best practices in international arbitration Edited by Markus Wirth ASA Swiss Arbitration Assocoation Conference 2006 Wegen, Gerhard Choosing Arbitrators – The International Practice of Law in Action in: Reflections on the International Practice of Law, Liber Amicorum for the 35th Anniversary of Bär&Karrer; HELBING & LICHTENHAHN 2004 Wilske Stephan, Mackay Nigel The Myth of the „Manifest disregard of the law“ Doctrine: Is this challenge to the finality of abritral awards confined to U.S domestic arbitrations or should international arbitration practitioners be concerned? ASA Bulletin, Volume 24, No 1, Kluwer law international 2006 veb-gverdebis misamarTebi www.dis-arb.de

www.iccwbo.org