SADRAJ

-Rezime..................................................................................................................2 -Kljune rijei..........................................................................................................21. Uvod........................................................................................................................32. Zadatak...................................................................................................................33. Cilj.......................................................................................................................... 3 4. Seizmizam...............................................................................................................4 4.1. Pojam seizmizma...........................................................................................4 4.2. Uzroci nastanka zemljotresa..........................................................................4 4.3. Tektonski zemljotresi.....................................................................................4 4.4 Vulkanski zemljotresi......................................................................................5 4.5. Urvinski zemljotresi........................................................................................6 4.6. Tehnogeni zemljotresi....................................................................................6 4.7. Vjetaki zemljotresi......................................................................................6 4.8. Elementi zemljotresa.....................................................................................6 4.9 Mercali,Cancani,Siebertova skala..................................................................7 5. Zakljuak..................................................................................................................8 6. Literatura..................................................................................................................8 7. Prilozi.......................................................................................................................8

Rezime

Ovim seminarskim radom nastojalo se opisati glavni uzroci promjena i deformacija, koje se manifestuju iznenadnim, i esto veoma snanim zemljotresima. Veina zemljotresa, ovisno o jaini istih, utjeu na rastresanje graevinskog materijala, to s vremenom moe imati katastrofalne posljedice, koje se podjednako mogu odraziti kako na graevinu, tako i na samog izvoaa radova. Ovim radom e biti opisani i osnovni elementi potresa, te predstavljene skale za mjerenje njihove jaine. S obzirom na to da postoje razliiti tipovi zemljotresa, samim tim se zakljuuje da postoje i razliiti uvjeti njihovog nastanka, djelovanja, ali i razliite posljedice koje ostaju iza njih, sto se se nastojati predoiti u daljem tekstu.

Kljune rijei

- seizmologija- epicentar- hipocentar- Richterova skala- trusovi

1. UVOD

Tema 'Seizmizam' je odabrana prvenstveno zbog toga to su seizmike pojave u posljednje vrijeme veoma este. Podrhatavanje zemlje, tanije unutranjosti njene kore moe uzrokovati veliki spektar promjena. Te promjene se kreu u rasponu od onih koje se niti ne primjete- zemljotresi manjeg intenziteta koji se najee niti ne osjete, do onih koji uzrokuju ogromne materijalne tete. Meutim, u ovim drugim najvei su problem gubici ljudskih ivota.Kako zemljotresi ulaze u red najstranijih prirodnih katastrofa koje se deavaju na Zemlji, tako su oduvijek privlaili panju ljudskog roda, pa su se zato i nali kao tema ovog seminarskog rada.

2. ZADATAK

Zadatak ovog seminarskog rada jeste da detaljnije opie glavne uzroke promjena i deformacija, koje se manifestuju iznenadnim, i esto veoma snanim zemljotresima, te da nas upozna sa nainima njihovog nastanaka , posljedicama, nainima prevencije, predvianjima epicentara i hipocentara, tradicionalnim i modernim nainima predvianja podruja koja e biti pogoena, te skalama koje odreuju stepen jaine potresa. Trusnost odreenog podruja ima veliki uticaj na nain graenja, pa se za svaki vei grad zna koja je maksimalna jaina koja ga moe zadesiti. Ovaj podatak je vaan i za odreivanje tipova graenja, vrstu, jainu i vrstou materijala koji se koristi za izgraivanje stambenih ili nekih drugih tipova i namjena graevina.

3. CILJ

Cilj ovog seminarskog, je da se saeto predoe i opiu seizmike aktivnosti, koje mogu utjecati na rastresanje graevinskog materijala u ve izgraenim zgradama. Upoznavanje sa uzrocima i posljedicama seizmikih aktivnosti koje se deavaju unutar zemljine kore, a time i nainima na koje bi oni u sluaju takvih i slinih aktivnosti mogli uticati na graevinske radove koji su u planu, u toku ili koji bi se mogli prekinuti zbog nestabilnosti ili uraavnja odreene graevine.

4.SEIZMIZAM

4.1. Pojam seizmizmaSeizmizam-skup svih seizmikih pojava, endogenetski proces koji u litosferi izaziva promjene i deformacije koje se manifestiraju iznenadnim, a ponekad i neobino snanim pokretima.Seizmiki pokreti su zemljotresi ili trusovi. Zemljotres predstavlja oscilovanje estica tla izazvano prirodnim ili vetakim uzrocima. Posljedica su osloboene Zemljine unutranje energije..Prema intenzitetu seizmike pojave se dijele na: mikroseizmike, makroseizmike i megaseizmike pojave. Mikroseizmike pojave su one koje registruju seizmografi. Makroseizmike pojave su one koje registruje ovjek svojim ulima, dok su megaseizmike one koje uzrokuju razaranje objekata i kojima prethode drastine promjene u zemljinoj kori.

4.2.Uzroci nastanka zemljotresaZemljotresi mogu nastati prirodno ili kao rezultat ljudske aktivnosti. Manji zemljotresi mogu takoe biti izazvani vulkanskom aktivnou, klizanjem tla, eksplozijamainuklearnim testovima. U najirem znaenju rije zemljotres se koristi da opie bilo koji seizmini dogaaj - bilo da je u pitanju prirodni fenomen ili dogaaj izazvan od strane ljudi a koji generie seizmike talase. Uzroci nastajanja zemljotresa su ustvari irenje i kontrakcija litosfere i naponska stanja u litosferi, tanije pomjeranje litosfernih ploa. Posljedica je oslobaanje vee ili manje koliine kinetike energije. Do zemljotresa takoer moe doi i magmatskom aktivnou,uruavanjem ili tektonikom. Do zemljotresa dolazi na graninim oblastima litosfernih ploa. Uzroci nastanka zemljotresa se mogu svrstati na: 1. tektonski2. vulkanski3. urvinski4. tehnogeni

4.3. Tektonski zemljotresiTektonski zemljotresinastaju oslobaanjem seizmikeenergijeu Zemljinoj kori,pod djelovanjem velikihpritisakau stijenskim masama Zemljine kore, najee izazvane pomijeranjem veih blokova Zemljine kore. Tako dolazi do iznenadnog loma stijenske mase, koji je praen elastinim deformacijama okolnih stijenskih masa, koje se zatim ire u prostor u obliku seizmikihtalasa. Uzroci pokreta ulitosferisu konvekcijska strujanja koja se deavaju uastenosferi. Tom prilikom se hladnijamagmasputa iz gornjih dijelova, i iz donjih dijelova prema povrini gura topliju magmu, to dovodi do irenja okeanskog dna. Tektonski zemljotresi ine 90% svih potresa na Zemlji.Slabiji potresi plitkih arita nastaju u podruju oceanskih hrptova i transformnih rasjeda,a oni jai sa dubokim aritima,u zonama subdukcija. Nakon zemljotresa jaeg intenziteta dolazi do perioda poznatog pod nazivom 'smirivanje tla, taj period karakteriu zemljotresi slabog intenziteta, pa se stabilizacija odreenog podruja uspostavlja dui vremenski period, a ne odjednom, to je veoma vano u tim situacijama. Tektonski zemljotresi se sastoje od tri perioda:1. fore shock- prvi udar, 2. main shock- glavni udar3. after shock- naknadni udar

4.4. Vulkanski zemljotresiVulkanski zemljotresinastaju kao posledica kretanja magme u oblastima savremenihvulkana. U neposrednoj su vezi sa snanim vulkanskimerupcijamai eksplozijama vulkanskihgasovaipara. Uslovljeni su erupcijama vulkana. Mogu da budu znatne jaine, ali su redovno malog rasprostranjenja. Nastaju kao posljedica kretanja magme u oblastima savremenih vulkana. U neposrednoj su vezi sa snanim vulkanskim erupcijama i eksplozijama vulkanskih gasova i para. Nastaju nakon ruenja vulkanskih kratera, kada je masa u ispranjenom kanalu poremeena. Rijei su od tektonskih potresa i pripada im oko 7% registriranih potresa. Vulkanski zemljotresi se mogu javiti kao podmorski i isubmarinski. Tada se potresi morskog dna prenose na vodu i na povrini esto stvaraju ogromne talase, zvane cunami.

4.5. Urvinski zemljotresiUrvinski zemljotresinastaju uruavanjem u dijelovima zemljine kore gdje postoje upljine, peine i drugi prazni prostori, ali isto tako i na povrini Zemlje u nestabilnim terenima. Obino se javljaju u terenima izgraenim od krenjaka, gipsa i drugih stijena podlonih lakom razaranju u kojima nastaju peine razliitih dimenzija.Urvinski zemljotresi su slabijeg intenziteta,lokalnog znaaja i od ukupnog broja zabiljeenih zemljotresa pripada im samo 2%. 4.6. Tehnogeni zemljotresiOva vrsta zemljotresa nastaje aktivnou ovjeka : podzemnom eksploatacijom,nuklearne probe,te indukcijom zemljotresa od strane ovjeka.

4.7. Vjetaki zemljotresiVjetaki zemljotresi nastaju usljed djelatnosti ovjeka, odnosno njegovim dejstvom na prirodnu sredinu. Najei primjer takve aktivnosti moe se pratiti u oblastima u kojima su formirana velika vjetaka akumulaciona jezera, gde se formiraju takozvani indukovani zemljotresi. Grupi vjetakih zemljotresa pripada i seizmika aktivnost stimulisana upumpavanjem vode u duboke buotine (na primjer, za potrebe eksploatacije geotermalne energije iz Zemljine unutranjosti).4.8. Elementi zemljotresa1. Hipocentarili arite zemljotresa je mesto u unutranjosti Zemljine kore od koga poinju da se prostiru seizmiki talasi, odnosno mesto na kome se deava elastini odskok.2. Epicentarje ortogonalna projekcija hipocentra na povrinu Zemlje, odnosno to je mesto na povrini Zemlje na kome se zemljotres najvie osea. 3. Zarite je mjesto ili zona poetnog udara.4. Izoseiste su linije koje povezuju sve take iste jaine potresaPrema nainu i brzini irenja, potresi mogu biti s longitudalnim ili primarnim te sekundarnim ili transverzalnim talasima. Longitudinalni su najbri i prostiru u smijeru irenja, dok transverzalni izazivaju strmo prostiranje estica i ire se samo kroz vrstu grau. Drugi talasi uzrokuju kruno i vodoravno prostiranje te imaju najslabiji uinak.

Slika 1

4.9. Mercali, Cancani, Siebertova skalaMercalli-Cancani-Siebergova ljestvica (MCS ljestvica)ee nazivana samo kaoMercallijeva ljestvica, definie pojave i promjene kojepotresiizazivaju kod ljudi i ivotinja uz ocjenu veliine tete na objektima te sagledavanje promjena u prirodi kao posljedice potresa.Bitne oznake MCS kategorija su:1-5 : bez znaajnijih teta na graevinama,ljudska osjetila osjeaju ljuljanje i nelagodu,ivotinje se uznemire6 : tete na slabijim zgradama i pukotine na jaim7 : vee tete na zgradama8 : oteenja na zgrada,pukotine u tlu,manje klizanje9 : ruenje polovine zgrada,vea klizanja10 : tete na zgrada,rue se mostovi,branje pucaju...11-12 : razaranje svih ili gotovo svih zgrada,pojave vode,izmjene reljefa i odnosa kopno-more...Naziv je dobila po inicijalimaseizmologaMercalli,CancanijaiSieberga, koji su je i definirali.

5.ZAKLJUAKZemljotresi ulaze u red najstranijih prirodnih katastrofa koje se deavaju na Zemljinoj povrini, zbog ega su jo od iskona privlaili panju ljudskog roda. Nasuprot rasprostranjenom uverenju da su to rijetke pojave, oni se deavaju vrlo esto, ali njihov najvei broj je slabog intenziteta i javlja se na relativno malim povrinama kopnenih prostora ili okeanskog dna. Iz svih prethodno navedenih injenica moe se primjetiti da se zemljotresi mogu predvidjeti samo kada je ve prekasno. Ali takoer postoji i faktor nerazvijenosti zemalja koje pogaaju najjai zemljotresi. Tako je i teta koju je uzrokovao jedan od najveih zemljotresa (cunami) koji je zahvatio nerazvijenu morsku obalu Indonezije i odnio najvei broj ivota, mogao biti reduciran da su podaci o 'pomijeranju', smicanju morskog dna na vrijeme i odgovarajuim ureajima kojima bi svi primorski gradovi trebali biti obezbijeeni,stigli na odgovarajue adrese. Poenta ovog seminarskog rada jeste da se uz niz odgovarajuih procesa i postupaka zemljotresi i njihovi neeljeni efekti mogu, ako ne sprijeiti, onda bar ublaiti.

6.LITERATURA

1. 'Geologija odabrana poglavlja', dr.Mirza Baagi (2000)2. http://www.geologija.org/articles/geo.php?j=sr&t=13. http://hr.wikipedia.org/wiki/Mercallijeva_ljestvica4. http://sh.wikipedia.org/wiki/Potres

7.PRILOZI

Prikaz pokreta tektonskih ploa prema GPS mjerenjima

8