416

.S4 7Copy 1 «SENARII GRAECI GAESURIS

DISSERTATIO PHILOLOGICA IMIIGURALIS

QUAM

AUGTORITATE AMPLISSIMI PHILOSOPHORUM

IN

AUDFJIIA .»;\ ORDINIS

AD SUMMOSIN PHILOSOPHIA HONORES

RITE CAPESSENDOS

XXVI. ]». JVLII a. .mircc-LYiii

H. L. Q. S.

PUBLICE DEFENDKT

AfCTOR

S. S. THEOLOGIAE LICENTIATUS.

REGIOMONTANUS.

XADYERSARIORUM PARTES TUEBUNTUR:

E. F. FRIEDRICH, dr. phil.

A. SCHWARZ, sem. phil. sodalis.

Kt(;l<MI»\U PR.TYPI8 ACADEMICIS DALKOWSKIANIS.

ftuamquam de caesuris ex antiquissimis temporibns multa

disputata sunt, novi vix aliquid prolatum esse videtur, ex quo

Hermaiinus elementa doctrinae metricae scripsit. Sic autem

statuit*i:

„Caesura sive incisio, quam Graeci vocant, is locus

in versu dicitur, quo ordo aliquis finitur. Unde proprie tot

caesuras habet versus, quot in ipso versu ordines finmntur

unde caesura distinctius dicetur finis ordinis metrici coiijiiiictus

cum fine ordinis in vocabnlis. Et quum ordines, qni suiit in

vocabnlis, nusquain certius finiantur, quam cum fine ipso vo-

cabulonim, caesura censetur finiendo vocabulo iii ipso fine

ordinis metrici. Unde quum caesuram neglectam esse dicimus,

lioc significamus, non esse cum metrico ordine tinitum voca-

bnlum Sunt qui caesurae noinine sic utantuf, iii

verborum in mediis pedibus finem intelligant. quae nobis non

satis accommodata appellatio videtur esse."

Porro de senarii caesuris sic censet**):

„tragici senarii legitima caesura a

graminaticis vocatur Existiinamus, hunc ver-

sum natnra sua pkires admittere caesuras, quarum eas, ex

quibus ordines vel iiimis aequales vel inepte inaequales pro-

*) flement. doctr. metr. Lips. 1816 lib. I, cap. 8. p. 32. sqq.

**) idem locn laud. p. 106. sqq.

1

• 7

ditnri essent, raro, nec nisi aut certa de causa, aut etiam

oegHgentia quadam usurpatae esse; interdum aiitem, quod

ipsuui incuriae tribuendum videtur, omnem neglectara esse

caesuram, quod in tam brevi versu, si raro fiat, non habet

magnam oflensionem Iniueunda incisio est in hoc:/\

nani in duas

aequnles partes dividitur versus eaque re omnis tollitur varie-

tas Quainobrem ita statuemus, legitiinam esse

caesuram eam, quae est in medio pede tertio; saepe autem

etiam illam, quae& vncatur, usurpari, ... prae-

terea vero nimc oninem caesuram negligi , nunc alias quam

atque^ usurpari . . ut

denique saepe etiarn plures in uno versu caesuras esse."

Haec est Hermanni sententia de tragici senarii caesuris.

De caesuris senarii comici nil profert, nisi paucula haecce*):

„ . . senarius comicus caesuram in medio pede tertio lnulto

saepius quam tragicus trimeter negligit."

Qui hanc Hermanni sententiam accurate perlegit, eam non

sufficere videt.

Rossbachius **) universam Hermanni doctrinam metricam

valde correxit. Quamquam enim Hermannum v. cl. optime de

re metrica meruisse, noii ignoramus, Rossbachius, Boeckhiuin

seclitus, (iova universae doctrinae principia admoduin stabilivit.

Hermannus ab aequalilate tempnmm initium cepit. Duo lem-

pora esse stafuit, arsin et thesin. syllabam longam semper

duas moras habere dixit, syllabam correptam unam. pausas

esse negavit Artem musicam minus spectavit. Omnino sche-

mata versnnm oculis magis quam auribus iudicavit. ergo ver-

suuiii externam potius formam quam internam structuram

respexit.

*) idem loco laud. p. 126.

**) Griech. Rhythmik. Leipz. 1854. Griech. Metrik 1856.

Rossbachius et rhythmicam et musicam artem ad metra

iudicanda adhibuit sehemata auribus iudicavit. omnino ita de

re inetrica egit, iit versuum natura et indoles appareret. pau-

sas esse agnovit. rhythmum sempcr spectavit. de universa

doctriua metrica bene meritus est. Eo magis doleimis, quod

quoad res graviores cum eo non consentimus. Rossbachius,

Boekhium v. cl. secutus, veteribus et rei musicae et rhythmi-

cae scriptoribus nititur, quorum quiclem doctrinam maxima et

sagacitate et diligeiUia exponit. Id quod nos non probamus. vetei-

fum eiiim dodrina primum obsciirior est, quam ut incle certa

de rhythmis sententia iiauriatur. deinde a nostro usu nostris-

que sensibus nimis remota. denique nostra doctrina musica est

perfectior antiqua. quae quura ita sint, a Rossbachio v. cl.

dissentimus. Cur dissentianms, hoc loco exponi non Iicet.

Accuratius enim solummodo de una rei metricae parte agamus:

de senarii caesuris.

Quid Rossbachius omnino de incisionibus censeaf, ex duo-

bus libri locis elucet *). de universa incisionis natura nus-

quam certa proponit.

De caesura hcxametri dactylici talia profert:

p. 16. „Die Norinalform des Hexameters ist also diejenige, in

welcher zugleich eme Casur im dritten und im vierten Fusse

gewahrt ist." p. 18. „Doch versteht es sich von selbst, dass

riach jeder Sylbe des Hexaineters ein Wortende eintreten und

dalier an jeder Stelle des Verses eine Casur vorkoi kann."

|). 20. „an einer Casur vor der letzten Sylbe des Verses neh-

mcn die ririeclien keinei) Anstoss."

De caesura trimetri ita statnit:

. 185. „Bei cler dritten Arsis geschieht das Hervortieten dnrch

eine ihr unmittelbar vorhergehende Casur (Pentliemimeres).

Tritt die Ciisnr an dieser Stelle nicbt ein, so folgt sie nach

der dritten Arsis, jedoch nicbt unmittelbar, da der Vers hier-

durch in zwei gleiche Halften zersclinitteii wiirde, sondern erst

nach der nachsten Thesis. (Hephthemimeres; Von bei-

*) Gfiechische Metrik p. 13—20, p. 185-187.

1*

den Caauren ist die Penthemimeres die baufigere, die Hephthe-

mimeres die .seltenere Disweilen sind aucti beide in

demselben Verse verbundeu, doch ist dies keineswegs clieNor-

malform und der Trimeter unterscheidet sicb bierin von dem

IIexameter,iu welchem sicli meist eineXasur zugleicb vor imd nacb

der zweiten llauptarsis des Verses iindet. Eine ( asur am Ende der

ersten Dipodie fallt mit dein Ende des ersten rhytbtniscben

(iliedes ziisammeii, eine solcbe Uebereinstimniimg von rbyth-

miscben Fiissen uncl Wortfiissen aber wiirde dein dialogischen

Vortrage, der nur durcb eine gewisse Freibeit des Metrums

vor Monotonie bewabrt bleibt, nicht zusagen; und deshalb wird

jene Casur iiamentlich bei Tragikern und Jambograpben nur

in beschranktem Umfange zugelassen. GewohnJich ist sie

durcb eine zugleich vorkoinmende Penthemimeres oder Hepht-

hemimeres verdeckt Viel sellener sind die Falle, wo

sie Hauptcasur des Verses ist, und die rhytlimische Be-

deutung der Hephthemimeres oder Pentbemimeres liat. Noch

mehr wird clie Casur unmittelbar nach der dritten Arsis (in

der Milte des Verses) vermieden , da liierdurch der Trimeter

eme arrhythmische Gliedemng erhalt *). Kommt zugleich mit

ihr die Penthemimeres oder Hephtliemimeres oder statt deren

die Casur am Ende d-er ersten Dipodie vor, so hat sie natiir-

lich ebenso wenig etwas auffallendes, wie im Hexameter die

CRsur nach Ende des dritten Fusses, wenn sich mit dieser

zugleich die Hephthemimeres oder -verbindet; auch da wird sie durch clie Hephthemimeres

und Pentlieininieres verdeckt, vvo diese durch den Sinn des

Verses oder durch Iiiterpwnktion vor ihr zurucktreten. Antig. 307.

— — . 555. >

Rossb. . 186. . II. „Mar. Vict. 2525. Denn ein-(& kann nach den Rhythmikem nicht in zwei gleiche

Halften zeilegf werden, da so eine daktyl. Gli<;derung tntstehen wiirde.

Pers. 465. d'' — & all., \VO nach

G. Hermahn.s Remerkung die Arrhythmie absichtlich gewalilt ist, um

den Inhalt malend hervorzulieben."

— —, £&. Pers. 251.

* < — — , Aesch.

suppl. 402. —, — .. 1S7 Wahrend die dritte Arsis gewOhnlich durch

die Hephthemimeres von den voransgehenclen Sylben abgetrennt

ist, wird eine analoge Abtrennung der fiinften Arsis nur in

beschrankter Weise zugelassen. Eine Casur vor der fQiiften

Arsis kann namlich iiberall da eintreten, \vo ihr eine Kiirze

vorausgeht; bei vorausgehender langen Thesis aber nur dann,

wenn auch diese durch Casur voii der vorhergehenden Arsis

abgesondert ist, walirend da, \vo diese mit der vierten Arsis

Ein Wort bildet, die Casur vor der fiinften Arsis nicht eintre-

fen kann. Nur die Komiker lassen dies Gesetz unbeachtet,

dieJambographen gestatten sich niemals und die Tragiker nur

selten eine Aiisnahme."

Nos ab his paene omnibus dissentimus. Primum minus

probamus, qaodl Rossbachius caesurae vim et naturam non

certis descripsit. Nunc a G. Herrnanni partibus stare videtur,

mmc aliter censere. Caesurae vis ea est, quam rhythmico-

miKsicam voces. est membrorum distiiictio, quae anribus placeat.

Rossbacliius id aut non concessit aut certe non tenuit. Inde

in fluos errores cecidit. primum inter caesuram et diaeresin

non satis discernit. duas caesuras in nno versu inesse posse

conlendit. deinde sentit, ni fallor, ubicunqne verbum liniatur ibi

psso cne.siiraiii. nunc hanc sententiam tenere, nimc videtur mi-

niis probare. quid proprie censeat, non prorsus videmus.

Praeterea vero alind etiam a Rossbachio discedo. Rossbachius

tle caesura senarii complnra proposnit quae tamen fundamenta

safis certa non habent. Fundamenta autem doctrinae neqne

iii velernm viroruin doctoruni neque in receiitiorum sententiis

posita sunt. sed solis in poetanim veteriini libris. propterea

quemqiie, qni de senarii raesnri.s di.sserere velit, poetarum

usiiin prins accuratissiiue observasse oportet. Uossbachins

minus proprias observafiones proponit qiia.111 aliorum colit id

(|iiod ei opprobrio esse nolimus. Qui enim et universa

de doctriiia metrica dissent, et aiitiquoruin systemata tain di-

ligenter exbaurit, — de omnibus singulis quaeiere nequil. In-

vosli^amli Inbuivs inullis Mibeundi siinf. unius viri vires iniuiis

siirficnint. IJuod aiilem Hossbaehius poetaruin ii.siiin miniis

accnrate respexit, inde errores exsistunt. quorum quidem gra-

vissiinus 111 eo spectatur, quod iambicas incisiones legitimas

esse negavit. Qiiamf|iiam non ignoramus, virnm ilarissiiiiiim

hic ciii» Pursono et cum Hermaimo errare De iambiois se-

narii caesmis omnino nova non profert. Quia non profert,

certi nibil proponit. et enim Porsoni et Hermanni de iis doctri-

nae arbitrio magis quam usui indulgere videiitur. De tragici

trimetri distinctionibus iambicis ea, quae iam propusita erant,

recolit. De comici senarii caesuris iambicis mbil praebet.

Singulas incisiones iambicas accuratius non spectat.

Sed haec sibi habeant.

Nos ante hos quinque annos cunr de universa re metrica

tum de caesuris altius edocti sumus. Lehrsius enim cla-

rissimus, Regiomontanus, professor publicus ordinarius, cuius

scholis adfiiimus, doctrinam novai» et satis stabiJitam munivit.

Quam quidem ut primo statim• aspectu accepiiimis , ita, propria

data opera probari videmus. Posteaquam ter singulis de poeta-

rum veterum fabulis quaesivimus, nunc longiore interposito

tempore, doctrinam nostram maiore fabalorum numero tentare

conamur. — Ita aute magamus, ut prae ceteris caesurae vim d<e-

scribanius. deincle quae ex ea ad senarium redundeut, monstre-

mdjss Senarii incisiones quae et quales sint exponamus. in hunc

modmn seiiteiiitiam nostram priraum proponemus. post proba-

bimus. Aeschyli, Sophoclis, Aristophanis usum observavimus.

observationes fusius expositae demonstrabunt, qua via> ad sen-

tentiam nostram venerimus.

Si simplex rhythmica motio progreditur, usque dum in se

ipsa finiatur, versus exsistit. Versus est corpus. idque mini-

mimi quod rbythmo creatur. Ut autem corpus ita versus ex

merabris consistit membra per caesuram distinguuntur. non

sic tamen ea distingui existimamus, ut separentur. verum po-

tius singula membra incisione non minus coniunguntur quam

separantur. Ne eenseas, versus membra eadem esse et pedes.

siquidem rhythmus cum metro non omnino convenit. Veluti

versus dactylicus, quem heroicum vouant, non sex ex aequa-

libus membns consistit ( f*) sed duobus ex niembrisstit (* f*~) sed duobus

>^t- >> I ^i • ^U 1 > 7

quae nos dicimus: organische Glieder. Caesura versum dtias

in parfes distinguit per se bene sonantes et sibi invicem

respondentes. altera pars quasi ufida magno cuffi sonitu sur-

git. dein altera de cacumine in aequor descendit. Id si tene-

mus, nobis in mentem non venit putare, sex uniim versum

habere posse caesuras. unusquisque versus una caesura utitur.

non potest fieri, ut plures in eo insint. Caesura non oculis

sed auribus est itidicanda. Oeuli patiurrftir,- hexametrum et in

tertio pede incidi et in quarto. Aures non ferunt. Coneris

sic eimi fegere- ut locis duobus eodem modo subsistas. Si

vox Hi uno versn bis aequaliter surgit, rhythmum dispellit.

Attanien saepenumero in versu uno coniplura verba finiuntur.

Tales distributiones quae praeter unam caesuram in versu

ceniiiiitiir, vocamus. multum autem ab incisione

difrennit. Incisio verstis membra distiiiguit. diaereses horum

membromm ipsorum particulas faciunt. incisio deilamationi in-

servit. diaereses versus gradum desiguant. HistFionis voci in

verbo qwjd caesuram antecedit, surgendum erit, diaereses mi-

iiiis speciandae. Caveas igitur ne diaereses cum caesura

coramisc&ft

Caesuia versiis meinbra distinguit, h. e. ita disponit ut

altera pars rhythmi alteri bene respondeat. inde elucet, singu-

tas [uirtes inepte inaeqnales esse non posse. Universe tene-

mns, alteram partem duplici magnitudine alleram superare.

ultra iion licet. Aeqnalia membra esse possunt. Dues inter

lios teniiiiius maxima relationis varietas patet. Porro tenemus

versum caesuia carentem es.se non posse. nisi si aut tam

brevis est, ut duo membra non habeat, ant certu cunsilio com

positus pst, ut risum moveret. Vl otnli imaginem nonnisi

singuhs ex partibus conspicere possunt, lta aures versum uon•

8

fenmt nisi singula eius tnembra audiunt. imago hominis mein-

bris destitiiti, nfiieiHlit Versus cuiiis membra in iiiiiini con-

tracta sunt non iriimis oflfendit. Ergo versum caesura carere

non contendemus, nisi certum poefae consi lium inanifesto

apparet. Scio, recentiores, quando caesura versus displiceat,

dictitare, oarere versum caesura. hoc minus probainus. veriim

censemus, qui Antigonem aut aliam veterum fabulam legat,

ne semel quidem incisionem omittere posse. Qui oculis diiu-

dicarit, versum caesura destitutum esse, facile dicet. Qni ver-

sum caesnra carentein legere andeat , aliter statuet, —Quod ad senarii incisiones attinet, ita censemus:

Senarius, sive trimeter iambicus acatalectus, i(a compo

sitiis est, ut sex iambis utatur:

de pedum varielate hoc loco non est agendum. de caesura

agamus. Per se quinque caesurae esse posse vicientur.

ji w — w — Jw — w — w — w — tertiariam primam

vocamus.

2. w - w — v^ —|w — w — w — caesurammediam

vocainus.

3. <if- — — ^ — ^ — l^ — ** — tertiariam secun-

dam appellamus.

4. w — wi — wj_ w — w — w — penthemimeren

vocant.

5. w — w — w — w| — w — w — hephthemiraeren

vocant.

restat sexla caesura, quae iam primo aspectu displiceat:

w — w —I

w — w —J

o* — s-/ — tertiariam tlupli-

cem vOcaimis, quasicaesuram (ut cum Porsono loquamur) ma-

gis quam incisionem.

quaeritur, num hae quinque caesurae per se bene audian-

tur, deinde, num a poetis usurpatae sint.

Fieri potest, ut duabus rationibus has caesnras distribua-

mus. aut ita ut inter trochaicas et inter iambicas discernamus.

9

duae trocha'icae sunt: penthemimeres, hephthemimeres. tres iam-

bicae: tertiaria priina, caesura media, tertiaria secunda. aut

ita , ut secundum arses dividainus: primum duae arses qua-

tuor arsibus opponuntur. peiithemiineres, tertiaria prima, ter-

tiaria secunda. deinde tres arses trihus arsibus opponuntur:

heplilhemiineres, caesura media. Jam vero de singulis his in-

cisionibus sigillatim agamus. primum de trocliiiicis. deinde de

iambicis. Caesuras trochaicas seuarii legitimas esse, omnes

consentiunt.

1. Penthemimeres omnium notissima et usitatissiina.

prima dipodia in sequentem tliesin transferiur. la la la l'a la

; |; I

est iiicisio, quae versum adornat. primuni

quod posterioris membri magnitudiiiem anget, dein quod prius

membrum fine trocbafco mitigat, deniqne quod alteri parti

ascendenti alteram descendentem opponit.

2. Hephthemimeres secundiiin peiiihemimeren saepissime

iiivenitur. partein priorem et ipsn leniorem proponit. alterum

membrum iambico gradn incedere mbet, trochaico alternm sed

minus anribus placet, quod prius membmm maius quam

posterius praebet.

lamhicas caesuras legitimas esse, plerique negant. non-

nulli propterea, quod caesurae esse contenduiit, rhythmum

mutari. At pentamelri caestira legitima rhythmum non mutat.

neque incieio anapaestici dimetri. Qnidni versus iambici iam-

bica esse potest caesura? praesertim quum aures suavissime

tangat.

3. tertiaria prima. versum in duo inembra dividit, mijnus

aequalia. primum tliema proponit, deinde id et exponit et auget.

meiiilmim posterius bis priiis amplitudine vincit. inde (it, ut versns

gravissimus, elmiii iiiagnifioentissiiniis liiit. Velnti (ioetliu:

„Wer seid denii ihr, I dass ihrdes Konigs Hochpallast

Miiiiaiiiscli wild,| betfunknefl gleioh mutoben diirlt,

Wei" seid ihr denn, I dass ilir des Hanses Schaflnerin

Kntgegenheulet?

magna versus est vis propter iambicuni gradum. nec raro in

membro posteriore iambicae diaereses apparent. Quas tamen ne

10

voce designes. ooiifiniiain enim partis po.sterioris inagnihidinem

audiri npmfet. Siniiilalqtie diaercsis quartam po.st arsin et est

et audiliir, versus dilaceratur. co eniin tr<\s partes exsistunt,

sihi pmrstis ciiiii ampliludine tinn accentii aequales. id rjuofl

sfimmo npere aures oiiendit. Onmiiio autem liaec caesnra, quam

(ertiariam primam vocamtis, non modo bene aiiditur, verum etiaiu

apnd poetas invenitnr. rarius qindem quam incisiones trochaicae.

lainen el a poetis tragicis et a comirLs usiirpatnr. e.rgo senarii

(iiraeci) caesuram legitiinam eam esse censemus

4. caesura media. hanc incisionem omnes viri docti re-

fellunt. Porsonus, Hermannus, Rossbachius. praecipue quod

versuin duas in partes aequales distribuat. sed itistis de

causis. piiinum enim legem ignoro, c|iiae, versuin duas in

partes aequales distribui vetet. nonniilli versus id potissinumi

spectant, ut aequalia duo membra audiantnr. velnti tetrameter

trochaicus, dimeter anapaesticus, pentameter dactylicus. Cete-

rum si in trimetro iambico caesura est media, duae partes non

aequales exsistunt. ictu eniin differunt.

quae quidem differentia gravissima est. Maximo autem opere

caveas, ne ita legas ut versus Alexandrinus exsistat. Versus

Alexandrinus non trimeter iambicus est sed tetrameter, id quod

Lehrsius v. cl. in praefatione ad Meissneri dissertationes me-

tricas a. 1850 editas, paucis iam monstravit. eius et indoles

et accentus cum senario niliil conveniunt. ecce haec eius forma

vel ut accuratius monstremus,

|• P-P P-wr- p|p-P P-P P-w^' 7 r |

hi versus sunt Alexandrini

„0 Meer verliehst du nicbt yY" den brenneiiclrothen Saft JV„Den beiPgen Piirpur, drmis JV inaiiKiiifgenMantel scliafltyv

11

„0 finstres Meer lag nicht J V in deiner grauen Fluth J V„Die dunkle Rutbe, die J V mit kdniglicher Gluth y VUmfloss den Heldenleib von Cyrns?

hi contra iambici trimein:

„Nein, so geschwind ist nielit der Schiffsgeschwader Fahrt

,,Und Landung, nicht der Taue siclVrer Halt so schnell

An's Land zu bringen.

Jambicus trimeter media caesura in duas aequales partes non

distribnitur. ergo varietate non caret. Bene potius auditur. deinde

significandis et sententiae et animi affectioni inservit. Senten-

tiae, — quando altemm eius membnim alteri aut npponitur

ant certe respondet; animi aflectioni — libi aut alacritatem

ant gravitatem clesignat. veluti hoc in senario sententiae inservif:

„Ks stirbt der Erde Saft|Es stirbt inein KOrper auch.

vel:

.,Nach Gottes Ralhschluss du;|nach eignem aber icb.

hic alacritati:

— gleich der Kraniche

..lauth-eiserkbngendein Zng,|der iiber miserm Haupt...

hic gravitati:

,«Uml voll Muliseligkeit|ging danii ihr Zug durch's Land

der Thracier.

Aliitrifas eo exsistit, quod puruin iambiim fiudimus. deinde

quod ni senarii quinta syllaba quiescere solemus. media cae-

sura v^tiit, vocein mitigari. eam progredi jnbet. gravitas inde

lii, tfKua complures syllabae longae tertiam arsir» coniunctae

l>ra<v<''h(it. Vlagna igitnr varietale est inedia caesura. — Usnr-

paini• aiitt-in et a poetis tragins et a comicis. saepenumero nec

seniper rerto consilio. Usnrpabahir, quod non displicebat. pro-

pterea ntftetn (|uod et a veteribus usiirpatur et bene antlitiir.

eaesiiram mediain senani legitimam esse, censemus.

5. tertiaria secunda. idem ius et tertiaria prima habere

videtnr. in eadem eniin membra senarium distribuit. attameu

aliter iudicanda est. nam versus tertiaria prima affecti

12

propterea placent, quod et ininus et maius membrum praebent,

sed quod inembriim niinus: mains graviusqiie anlecedit. versa

vice terliana secimda primnni mains pro|)Onit; deinde ininus.

eo versus vim et gravitatem confringit. si prinmm rem ampli-

licalam videmus, deinde eandem vi privatam et iiudain, non

delectaniiir. inde fit, ut tertiaria secunda aut offendat aut certe

displiceat a poetis tragicis oiihiimo non usurpatur. a coinicis

usurpaturi ergo eam non setiarii, sed senarii comici caesurain

legitimam esse, censemus.

()e his quinque caesuris iam satis. nelifiqujtjir, ut de ter-

tiaria duplici paucula addam. Tertiaria duplex per se non est

iusta raesnra. versum dissecat, rhythmum frangit et delet.r

I'res

partes dissectae, et vi et accentn aequales, anres offendnnt.

vox quietem non habet, aures varietatem non sentinnt. est —ut cum Porsono loquar — quasicaesura. apud poetas tragicos

non inveriitnr. apud comicos interdum occurrit. si vero occur-

rit, nec iure nec negligentia admissa esse videatur. verum po-

tius significanter et certo consilio usurpata. usurpatur enim, ubi

aut sententia aut loquentis affectio rhythmi leges contemnit. in

vocando, in appellando, in enumerando; quando loquentis ani-

mus tam excitatur, ut extra modum vagetur. inde sequitur ut

tertiaria duplex nec senarii omnino nec senarii comici caesura

legitima habenda sit. Omnino non est caesura. nihil est nisi

licentiae poetarum comicorum exemplum. eadem enim libertate,

qua comici versum incisione privarunt, eadem eum tertiaria

duplici uti jussere.

Ecce haec sunt quae de senarii caesuris censemus. num

recte censeamns, postea diiudicabis, si argumenta tentaris.

Nitimur Aeschylo Sophocle Aristophane. qnorum trium poetarum

omnes integras fabulas legimus. ex bis omnia iambicarura

caesurarum exempla collegimus; collecta praebenius. Aeschyli

et Aristophanis labulas secundum Teubneri editionem laudamus.

Sophoclem secundum Brunckianam, a Bothio a. 1806 illu-

stratam.

Quae senarii caesurae

apud

Aeschylum, Sophoelem, Aristophanem,

e a t u r.

Qnac Senarii caesurae ab Aeschylo usurpentur.

I rochaicae caesurae cum apud oinnes tragoediaram auctores

tum apiid Aeschylum longe et gravissimae sunt £t frequentis-

simae. Vt appareat, quanto caesuras iambicas superent uii-

mero. unius tragoediae exeinplum praebemus. In Aescbyli

Persis omnino 395 senarii aut penthemimeren aut hephthemi-

meren habent. 35 modo iambicis caesuris utiintur. Non qui-

dem negamus, noniiullis in versibns non prorsus constare,

utrum trccbaica an iamfrica insit caesnra. tamen universe res

ita se babcf. Inde licet videre, trochaicas incisiones ad tra-

goedias iatnbicis aptiores fuisse, et qtiocl niaiorem varietatem

praebebant, et quod iainboruiii duritiam mitigabant. Quod ad

earum singulas attinet, Pentliemimeres apnd Aeschylum sae-

pius quam Hephtbemimeres invenitiir. Veluti ipsis in Persis

Pentheniimere 275 utuntur versus, Heplitliemimere 120. De

iioiiiuillis qnaeslio esse potest. l:

niversa tamen haec est con-

ditio; et baec sibi coustat. l-nde sequitur (id quod aliis Aeschyli

iabulis COiilirniatin), nl tragico versui pentbemimeres gratissima

fuerit. Quoad diaereses, rarissime trochaica cum incisione

merae trochaicae conjunctae deprendimtur. Saepius, quiim in-

cieio aut Penthemimeres ant Hephthemimeres est, iambicae sunt

diaereses omnes. Pleriimque ianibicae partim, partiin trocha'icae.

Paucissimi igitur in Aescliyli fabulis tales versus leguntur

qualis Cboeph. 99.

\\

16

aut Suppl. 448.

|

aut Pers. 760.

j

Saepius contra ubi caesura trochaica est, diaereses iam-

bicae. veluti:

Proineth. 207.

\

aut Sept. c. Th. 28.' j

ibidem 8 16. 817.

\\&\

'.aut Agam. 301. 302.

\

'| .

ibidem 329.

|

.ibidein 344.

J.

Eumen 628.',|,

Plerumque trochaica cum caesura partim iambicae diaereses

coniunctae sunt partim trochaicae. veluti: Choeph. 268.

|

ibidem 226. 227.

*\

\ ;

17

Agam 264. sqq. , | .,|'.

\

'\

/..; \ .''|;

\.

Proineth. 88. sqq.

|,

|-, \?~,

|'

oia\& -.

Haec autem hactenus. Quum enim dnae incisiones tro-

chaicae non in dubium vocentur, ne plura dicamus.

Contra, quae de iambicis senarii caesuris supra expostii-

mus, vocantur in dubium. Propterea probari ea oportet. Con-

tendimus, non trochaicas modo incisiones senarii legitimas esse,

verum iambicas etiain. Apud tragicos poetas duas: raesuram

mediam et primam tertiariain. Quas prorsus non illicitas esse,

supra „a priori", ut aiunt philosophi, demonstravimus Jam

vero quae ,,a priori" monstrata sunt, „a posteriori"• probanda.

Tamdiu enirn addubitabuntur, usquedum exemplis probatum

fuerit, revera Aeschylum versus iambicis incisionibns compOMiisse.

De tertiaria prima prinium agamus, deinde de caesnra

inedia. Ubique eandem viam ita tenentes, ut otnnes versus, qui

ad rem conferant, in tres ordines distribuamus. Priimis eonun

sit ordo, qui caesuram prorsus non habeant, nisi iambicam

unani. Hi gravissimuin argumentmn opinioni nostrae praebe-

bunt. Secnnduni iii ordinem referamus, m quibijs quaeratur,

utra caesura ianibica insit. Tertii ordinis erunt, qui quaestio-

nem admiserint, utruin trochaica an iambica incisione titantnr.

Agedum de tertiaria prima againus.

in qua qiiidem unum modo versum babemus, qui ad ordinem

primum pertineat.

2

18

Pers. 501.

\

lliiius versus aul oninino non est caesura, ant prima

terliaria. Quisnam ubi aliain inveniat? Si ullus senarius, (er-

tiariam primam legilimam esse probat, liic probat. Propterea

autem quod tam id luculenter demonstrat, Porsono displicnit.

Ideoque Porsonus, vir clarissimus, verborum ordinem mutat:*)

j

Profecto si verbonim ordinem perturbari liceret, omnia

probaremus, quaecunque vellemus. Talia. arbitria potius sunt

(jiiam argiunenta. Aliquid tamen hac ex Porsoni (oniectura

redundat. Licet enim videre, quam facile Aesehylus caesuram

hanc addubitatam vitasset,. dummodo voluisset. Quidni ita

scripsit, ut Porsnnns eum scribere iubet? Nonne versus et

idem et iisdein verbis dicit? Cur tandein, $j tertiaria prima

illicita erat, cur eam scribebat? — Itaque id ipsum, quo Por-

sonus argmneiitum evellit, argumentum eonfirmat. Godofredus

Hermannus vitiosum senarium hunc Aeschyli vocat (minus qui-

dem vitiosum quam alium, vitiosum tamen) **j. Quid? Quo-

nain iure versus a veteribus iisque clarissimis seriptos vitinsos

adpellas? Unde tandem, qui versus, iusli sint, qm vitiosi

cognoscis? ludieium de versu non ex aliqua theoria. sumen-

dum erit, sed ex ipsis poetis. Non theoria poetas corrigere

debet, sed theoriam poetae. — Eoque Aeschylum tertiariani

primam non illicitam Iiabuisse- iani constat, Sunt qui opinen-

tur poetani

\

nisi certo consilio et signiikanter scripsisse. Hoc nou prorsus

negamus. iam enim supra ostendimus, omnes versus iertiaria

prima aftectos vim quandam et gravitatem habere. Thesis p.ropo-

nitur — —|deinde amplificatur. ^ — -^ '— '<>— *J—

Fit eo aci-ior versus. Quod incisio est iarabica, exsistit ala-

cntas. Quod pars altera alteram vi vincit, maiestas, — Acce-

* Porsoti. praef. ad Hukubam ..**) Heim. elemeiita doctr. metr. II, 14. 8. p. 113.

19

dit quod unun) vocabulum duos integros

pedes et amplius complet. — At ne forte credas, poetam

primain tertiariam, per se vitiosam, ad depingendum adhibuisse.

Mmime. Verum potius quaiido poscit sententia, caesuram tro-

ebaicam, cjnando poscit caesuram iambicam aifert. Non ita,

tit ant bac incisione aut illa novi quid et inauditi depingere

velit. Sed secundum sententiarum processum modo hanc inodo

illam nsurpat.

lain vero ad aliam senariorum classem transimns. jji qui-

bus quidem quaeratur utra iambica caesura insit, utnun tertiaria

prima an media. Sunt autem non minoris momenti, propterea

qiiod summn quaestionis nostrae in eo versatur, nt omnino

caesuras iambicas vindicemus. Si solam tertiariam primam

respiceremus, parum certe bac ex classe ad nos reduiidaret.

—

Ut de boc vel de illo borum senariorum dissentjas, — quid

est? Si contenderis, tertium subsistendum esse post pedem,

caesuram mediam habebis. si post primam iambicam dipodjam

incideris, tertiaria prima exsistet. nij reliiiquetur, nisi ut iani-

bicain incisionem diu addubitatam admittas.

Pers. 179.'|

1

Multis se iam somniis affectam fuisse, dicit Atossa, ex

quo tempore filius in (iraeciam abierit. ' *«> —* inquit, ' 1 s/-. . Voces' invi-

cem, sed etiam cnm sequentibus arcte cohaerent. Qiri posl' incisionem lacere velit, sententiam disiiciat. Si ver-

siiiii audimiis:

[Joch niminer nocb j so deutlicli als vergangne Naclit.

Num post particulam „sou mcidamus? Hisirio cliib/o pro

cul ita loquatur. Ceterum etiamsi post' substi-

teris, emolumenti nil capies. Quum eiiiin tertiariam primam

effugere studeas, caesuram inediam invenis.

Pers. 352.

V , \& ;2*

20

Atossa quaerit ex nnntio, quis proelium commiserit•, iitnim

(iraeci an , '. Vocabu-

minoris rnomenti est. Opponuntiir (iraeci et

tilius. Haec omnia: « ad filiutn

(lescribeiKluiii et adomandum apposita sunt. Quae quum it;i

sint, — vix reperi versum, qui indole sna tertiariae primae

naturae tam bene responderit. Primum thema; res quae agi-

tur ipsa* •— —

| ; dein thematis expo-

sitio et amplilicatio: — — — — w — ^ — . jdem rhythmus,

sed duplex. idem iste est filius,' ,sed auctus et epitheto coornaliis. — Hunc versum post&nemo dividet. Nam si diviserit, iambicam incisionein non

vitabit, sententiam cum rhythmo dilacerabit.

Pers. 807.

ov j ,Ne tres meri iambi ex ordine aures concutiant, post

caesuram (acere malim. Si vero quis est, qui incisio-

nem mediara esse putarit, convincere nequeo. Hoc est cer-

tissimum, nec Peiithemimeren neque Hephthemimeren esse.

Pers. 251.

svj 9.

Hunc senarium similiter iudicamus et illum. Accedit,

quod oppositio quasi quaedam exsistit:

| ||

vocabulum, sic in initio membri, vocabulum

initio versus apparet. Rossbachius in libro supra laudato ")

hunc versum ita disponit:

— —&.Quam universam incidendi rationem supra refellimus.

Duae uriius senarii caesurae, quid est? Oculis est aliquid,

auribus nihil. Qui in tam brevi versu bis voce subsistere

audet, aures offendit. At subslsti non potest. nam si sub-

sistatur, et sic subsistatur, ut vox et ab antecedentibus

*) Griechische Metrik. 1856. p. 187.

21

et a sequentibus separetur, versus desinat esse. Ergo haec

dispositio

— —&cerni potest, legi. — Aut esf caesura media aut pnmatertiaria. Nec utrumque nec aliud.

Prom. 640.

ovx *j ,

Summa continetur verbis: . voces

ovx3

per se respiriendae sunt. Si post in-

cisionem facis, sententiam nmtas. Tura enim ita eam spectare

videris: olx, . Contra

post si nobiscum sistis, tria haec ovx oldy

adverbii loco posita, ab enuntiato iure separas.

Prometh. 770.

\

3

x &.Vix erit, qui ita hunc versum legere voluerit:

\ \ &.enim, nulla necessitate, versum vexare? deinde quae-

ritur, utrum post an post incidendum sit. Jo post-

(|iiam ita locuta est:3 *; respondet Prometheus — '. Primum negat Prometliens, dein exceptionem

addit, voce subsistit, tum demunv qualis exceptio sil nuntiat.

Ita si legis, particula raaiore ictu afticitur. Intendit

qiiodammodu audientium animos. Coniunctio propria vi

caret, cnm verbo potius cohaeret. ideoque ante incisio-

nem non apte audiatur. — At etsi quis post incidit, iam-

bica caesura remanet. Quid valet, utrum raedia sit an prima

tertiaria?

Suppl. 931.

xal \ .verbum ab Aeschylo non cnm dativo sed cura accti-

sativo et infinito coniuiictiim videtur esse. Nam, quamquani

no!) constat, utrum in hoc versu „a" an ,," intelligatur, ex

analogia concludi licebit. Scribit Aeschylus eadem in fabuia:

195. ,'/ , el ibi-

dem : 203. d- .inde (!!;) eiiin hoc etiam ii) versu /,intellexisse. Quoclsi recte conclusi, vocalniliini ttfyiw' ciiin

infiliito potius quam cuin verbo iuiigendum ent. Aoteclit quud verbum maiorem vim et gravitateiu quatn

habet. sententia non est: „etia)ii decel,

omnia accurate nuntiare." sed est: „accurate nuntrabo, r»ani decet

qiioque, ita agere."

Choeph. 1.&, \ ,Accentus !) est in voce „~)." Orestes allof|uilur

Hermen. primum euin adpellat. deinde epithejis eius nomen

exornat. &, \ ?/ ,.Talis autem sententiae structura tertiariae primae structu-

rae respondet. Ut supra iam ad Pers. 352. adnotavimus.

thesis v_. _ w — , et amplificatio: ^ — w —.

Eodem modo thesis ,, '; deinde ampliticatio:

,,* ." — Quid eilim est hoc

w — w — w — w— nisi eadem thesis adaucta? Et quid

est hoc:: nisi eadem notio, quae

antecedit {), adaucta? Nonne et sententia et rhythmus

bene sibi respondent? Ceterum si tamen post sub-

sistere malis, quid eo assequeris? Tertiariam primam vitas,

caesnram inediam non vitas.

b.umen. 444

\

Ut eluceat, qua de causa ita legamus, sententiani inte-

gram proponamus. Dicit Orestes:&,| .

Primum propterea iam ante vocem subsistamus,

quod tres meri iambi durius nos tangant, deinde quia, quae

23

fecerimus meinbra, ex animo poetae facta esse putamtis. Verba

sententiae prius membrum coucludunt. ergo

cuin antecedentibus ( \) coniinigenda sunt. Mem-

bnim alterum ex verbo finito et ex duobus accusativis con-

sistit.

Sept. c. Th. 252.& \' ;

Si hoc in versu caesuram mcdiam inesse contendis, verba

ovx ita coniungis, ut unaii) notionem ef-

ficiant. Quum autem hoc ,," ad verbum finitum

non minus quam ad participium pertineat, post- sub-

sistamus.

Sept. c. Th. 410.

\? -,.Eruut (brtasse, qui mirentur, quidni post atvynvvtf in-

udamus. Sed simulatque coutextum inspexerint, spero nieam

eos lectionem accepturos esse. Sic enim legitur:3

* ,\$ .

Iia sensus servatur. Ita duo membra separata separatim

cerniintur: & — 3. Si post verbum/ incidimus,

species exsistit ac m duo contraria verba ad alteniiniitmm sub-

staiifivnm pertineant. Quid hoc est:' . Niliil est.

Suppl. :*GB.

d' »\ .

Iliiius qnoqoe versus incisio per contextum probatur.

'\* ,

\ .liex se ipsiim per se scciiiidiitn promissa actumm

esse promintiat Cives potius certiores anlea esse facturum.

Ilai|iie et rex et cives respondent. Ceteniin si post'siibsistere nialis, subsistas. Sententiae structuram non plane

tenebis, lambicam caesuram lenebiu.

24

Again. 20.

' (]|

',llic versus per se caesuram, inediam non miiius ijiiain

tertiariam piimam habere possit eodem euiin jme, ( posl

incisionem statuimus, licet post ^yavoLi^ subsisti.

Contextius taineii nostraui lectionem defendit. Ita eiiiin loqui-

tur: ? .°

|, -

Felix laboriun finis et praeteritus dolor oppomintm-

. In

adiectivq ictus est. ideo vox ibi surgere debet.

Choepb. 258.

\&3&,.

„Aquilae si perdere vis stirpem, non habebis alites quas

ad liomines mittas."

Non quidem negamus, posse fieri, ut et hoc in versu et

in ceteris caesura media legatur. sed utracunque legitur, iatn-

bica manet. Ea autem res maximi est momenti. Constat enim,

decem quatuur senarios ab Aeschylo ita compositos esse, ut

tertiariain primain aut — si non tertiariam primain — caesuram

mediam haberent. Quid ii, qui iambicas caesuras ilJicitas esse

eontendant, hoc contra argumentum propoiumt? Praeterea

omnia exempla nondum attulimus. Postea, quando de ipsa

caesura meclia agemus, plura sequentur.

Relinquitur ut eos senarios spectemus, qni quiden) ter-

tiaria piima utantur, sed ita utantur, nt trochaicae caesurae

specietn non omnino refellant.

Pers. 402.

'

\ ,, ' ."anlecediint haec verba: , acl quae

pertinent. Post novi aliquid incipit, vox

surgere debet.

zu hiiren war

ein laut Geschrei:|

„ihr Suhne der Hellenen, auf!

25

,, ' haec sunt militum in proe-

liuii) euntinm, oon nuntii narrantis. Quodsi post, ^'1

incidiinus, species exsistit, ac si nnntius omnia referat. Voce

etiam discernamus necesse inter verba referentia et inter verba

relata. Accedit quod qui sequitur versus et ipse iambica inci-

siune aflectus est:

y.ai 6

'\' ,'

|&,

unde alacriorem totius loci ntimerum esse elucet. Oculis sane

iitraque caesura, et tertiaria prima et Hephthemimeres esse posse

ndetur. Auribus una.

Pers. 619.' ,Fer se post etiam versus incidi possit. Et erunf

profecto, qui ita concludant: „et post et post

caesuram constitui licet, Caesura qnae est post

est aut illicita aut certe minus probanda. contra quae est post

est usitatissima. ergo ea tenenda." Haec tamen ratio

caesuras diiudicaiuli siimmo opere displicet. Propterea quod

iioi) ad inteniam versus structurara sed ad externum habitum

pertinet. Id potius nos studere oportet, ut diiudicemus, qui-

bus ex meinbris poeta versum construxerit. Quod ut cogno-

scamns, coiitextum consulimus. ita Aeschylus scripsit:

, ,I,

JaQtlov&,Atossa amicos alloquitur.

1

demde

ad unam rem eos compellit:, deinde ad aliam:

Joquov. Allocutio igitur simul ad iitramque

exhortationem pertinet. Utraque autem parem niiiiierum habet.

Utraque ita iinitur ut Hephthemimeres exsistai. ldeoque sic

versus poetam cogitasse censeinns, ut duo niembra aequalia

aeqiialiter ad allocutionem referret.

26

Prom. 41., \ ;Inferpunctio nos non commovef, ut huius versus cHesu-

ram terlmnam pritnam esse piitemus. saepenuinero enim mter-

punclio alio cernitur loco, alio caesura. eoque per se nil iin-

pedit, quin ita legamus:; | ]tamen soluin himc versuin et e contextu ereplinn

spectarauss Verum potius hic est senteiitiarum connexus:

.; \ ;duae quaestiones sibi respondent. duae pari momento. Nonne qnae

per se separata sunt ea incisione sunt separanda? Praeterea vuca-

bula: ; propriam quaestionem includunt. veniin

potius omni antecedentiiim verborum gravitate completa sunt. Ita-

qne ultra tam fortis quaestionis finem ne minus caute procedas.

Si primam dipodiam integra sententia teneret, aliter iudicare-

mus. Veluti Prom. 46. non tertiariam primam, sed trochaicam

caesuram videmus. ibi enim auditur:-, ,, ,.. 797.

®&\

/'.Aut post & subsistendum erii aut post articulum rj

aut post. Si constaret, tertiariaii) secundam legi-

iimam incisionem esse, post incideremus. Quocl

qumn non constet, niliil relinquitur nisi aut ut articulum a sub-

stantivo rapiamus, aut ut post ovd•' subsistamus. Omnino

articulLiin caesura a substantivo separari posse fatemur. Non

tamen nisi necessitas urgeat. Tam arcte enim ciira substan-

tivo cohaeret, ut per se nec propriam vtui liabeat, nec plerum-

que accentiim. Accedit quod vox qnae antecedit caesuram ina-

iorem ictum recipit. Quem ictum articnkks, praesertim quum

aecentu careat, perferre non potest. - Senarios huiusmodi

ne nobis obiicias: . (Coepil. 658.)

27

Primum enim hic post articulum incidere cogimur. Deinde

articulus ipse non modo accetitus est compos, verum etiain

adanctus. —Quibu* eausis coiiimoti in sennrio supra proposito tertia-

riain piimam ine.^se censemns. Id eo etiam firmatur quod

versus pniecedens post eandem particulam incisus videtur esse.. nvif|

nxrlotv nv& .Ita ut particiilre avtf — nvtf sibi respondentes, per in-

cisionem maius pondus accipiant.

Prom. 835.

JiriQ

saea&j .Kerie versus inembra disposuisse nos nos putaiims ita

si legimus. Sj (jiiidein maiorem icfum non poscil.

Prom. 1022.

Jiog. \

Post '»•, post subsistendiim esse opi-

nor. nam si Heplithemimeren statqjs, adiectum

ad siium .siibstantivmn sed ad alienum refertur.

Sept. c Theb. 8.

& \

Tres incisiones esse possint. Tertiaria prima ad senten-

tiae structurarn maxiuie accommodata esse videatur. Sic enini

legiUir:<-'' tf

&, .„ " baecverba, quum et .secum et ciun

sefiiientibus arcte cohaereant, pm imo membro habenda sunl.

Vox autem ad versnni antecedentem pertinel. Ila-

f)iie duo membra primam post dipodiam concurrunti

ChoSph. 481., '^''.

28

laesuram post esse, negamus. Encliticae enim

per se nec propriam vim neque accentum liabent. Eoque eas

neve in cuuiiiiimi sermone neve 111 versibus a vocibus quae

antecedant separes. Deincle post encliticani ne forte subsistas.

Quandoquiclem eo et sententiae nexus et rliytlimus deletiir.

haec tria cohaerent, ita ut vox in nullo

remaneat, venim citius ad finem contendat.

Choeph. 573.

\ ,Similiter iudicandus est versus. Post propter encliti-

cam ne subsistamus. Post cur mcidendum sit, non vi-

demus. Restat prima tertiaria.

Choeph. 985. ,, 1

\ 6",Haec quatuor verba: 6 unam

niodo notionem, unum attributum, unum membrum coniiciunt.

Est epitheton perpetuum Solis, et quod non duas sed unam

virtutem significet. Vox in legendis singulis epitheti verbis non

moratur. ultra ea ad substantivum confugit. Contra post par-

ticulam ' non invita moratur, surgit, ad Solem epitheto

coornatum contendit.

Choeph. 1023.'\

Oculi, tres incisiones admitti, putabunt. Non tamen aures.

Quamquam eiiiiii interpunctio caesuram non poscit, aliam vix

feras nisi primam tertiariam.

Haec est seutentia:'.|'

verbo ictus est, ergo post id cae-

stira. Deinde particula ad antecedens refertur, ita ut non

facile separem. Fost autem eam incidere noliiiims. nam cur

frustra versum dilaceremus? Accedit quod medio in versu 1023

29

duo membra concurrunt. Alterum priore senario conspicuum,

alterum ad ea quae sequuntur protractum. Talia ubi membra

concurrunt, ibi caesura.

Sept. c. Th. 39.,\

,nuntius Eteoclem non alloquitur: . Sed

primuin iiomen profert, deinde epitheton. Histrionem certe ita

locutum esse censemus, quemadmodum nos versum distri-

buamus.

Suppl. 400.

, | ,„ \."

verba: , '• manifesto sententiae pro-

cessum interrumpunt, sunt quodammodo uncis inclusa. Pro-

pterea ea uno tenore legi et ab antecedentibus non ininus

quam a sequentibus separari oportet. Est, qnam

Graeci adpellant Cuius indoles et natura deletur, si cum

continua oratione confunditur. Poeta certe dubio procul ita

versus membra composuit, ut tertiaria prima caesura esset.

Prometl). 667.

&, \ /.Si accusativus cum infinito a verbo „&• penderet,

post incideremus. ita ut sensus exsisteret: ,„etsi

noluerit, fiilmen coruscans a Jove iaci "' Nunc vero

haec est sententia: ,„oraculum datum est Inacho, nt me exu-

lem faceret. quod si noluisset, fulmen comscans a Jove iactum,

omnem ejus gentem perditurum esse."' Acctisativus cum in-

finito pendet a vocibus: ,.". Duas autem res oraculum iubet et nuntiat.

primum: & . Deinde,

id si Inachus non fecisset, -. Profecto si histrio ita locutus esset:, \

Athenienses aegre tulissent.

30

Ecce hos quatuordecim versus, qiii quidem trochaicae cae^

surae speciem non omnioo refellant, revera tamen tertiaria

prima utantur. Versa vice permulti senarii apud Aesclivluni

inveniuntur, qui tertiariam primara liabere videantur, re tamen

vera Irochairam babeant. Quos omnes enumerare supersede-

mus. Pauca exempla sufticiant.

Prometh. 975., \ .Choeph. 8. , \ . .,.Agam. 1389.

\ .Agam. 1443...' |

Choepl). 994.; \ ,Sept. c. Th. 270.

)$, |. 342.'\, .

Uiunes hi versus multique alii, — si oculis caestira sta-

tuenda esset, tertiaria prima uti viderentur. Praesertim quum

eorinn magna pars prnnam post dipodiatn interpungatiii'. Sed

quouiani caesura ex interna versus structnra et ex inembronini

relatione originem trahit, res se aliter habet. Non iibicunque

potest esse, est prima tertiaria. nec quod post dipodiam pri-

mam punctuin cemitur, sequitur inde, ut ibidem incisio sit.

In plurimis versibus tertiaria pritna diaeresis est non caesura.

Haoc autein hacteiiiis. De tertiaria prima iani satis. nam quae

supra coiitendimus nunc probata habemus. Tertiariam priinam

apud Aeschylum legitimam iiicisioinem esse.

31

Haec hactenus. Parva haec dissertationis particula sul•

ticiat. Iam tempus impedit, quominus plnra nuiic typis excu-

dantur. Spero fore, nt libellus integer mox in lucem pro.

deat. pauca haec, quae praebentur, pro specimijie habeantur,

unde totius dissertationis indoles cognoscatur.

Ut autem ctim omnes , tuiii ii, qui adversariorum partes

tueailtur, libelli finem perspicere possint. ea brevissirais com-

prehendamus, qtiae ex integra quaestione sequantur.

1. Aescliylus et Sophocles in iambicis caesuris usurpaii-

dis lioc differunt:

Caesura. media Aescbylus 76 omnino versus affecit, So-

phucles 84. numerus versuum, qui hac cum caesura media

nonnisi iambicas diaereses eoniungunt, apud Aeschylum est: 15,

apud Sophoclem 2. vel si nostris uti licet: „Bei Aeschylus

gehuren \on den Versen mit caesnra media zu den durch lau-

ter lambiscbe diaeresen ansgezeichneten zwanzig Prozent; bei

Sophokles iiiir zwei und ein drittel Prozent." inde elucet,

Aeschylimi pnro iambico rliythmo magis indulsisse quam So-

phoclem

2. Aiistophanes et poetae tragici haec iere differuut:

<i. Aristophanes et prima tertiaria et meclia caesura multo

saepius quam pogtae tragici utitur.

b. Aesiliylns et Sophocies utraque caesura iambica inter-

dtnn certo consilio et significanter utuntur. Aristophanes

iiiinus.

c. tertiariam secundam poetae tragici non admittunt. Ari-

stoplianes 81 oiimino versus ea affecit. veluti av. 1(123:. |';

d. tertiariam duplicem poetae tragici non usurpant, Aristo-

phanes usurpat. 47 versus ea affecit. Afftecit, ut sen-

teiiiiam dissectam et dilaniatam dilaniato et dissecto

rhytlimu signilicaret.

32

Omnino igitur Aristophanes caesuras iambicas magis ania-

vit quam poefae tragici; vel ut nostris utamur: „Er liat noch

einmal so viel iambisclie Caesuren, als tlie Tragiker und ge-

braucht selbige dreimal so oft."

e. senarios caesura destitutos poetae tragici non compo-

suerunt, Aristophanes sex composuit eosque ut risum

moveret. veluti: vesp. 220.,,-".f. quoad diaereses cum iambicis incisionibus coniungendas

id differunt, quod poetae tragici diaereses numquani omit-

tunt, Aristophanes interdum prorsus omittit.

Omnino poetae tragici senarium bene componere student•,

Aristophanis miiui.s interest, ut versus bene audiatur, duimnodo

andientiura animos tangat et moveat.

Ecce liaec fere sunt, quae invenimus. simulatque integer

libellus in lucem prodierit, et fusius exponentur et probabuntur.

Vit .

JXulus suni ego FridericM Hetnholdus Eduardus Preusst

anno DCCCXXXIV Regiomonti Pr. Paler meus, or-

phanotrnphii directnr, nwrtuus est, quum quatuor annos natus

ensei/i. Dei/ide rollegii Fridericiani disctpulus fuctus, ibi

annos quinque, ntenftes sex educabar ; directore illustrissimo

Gotthold» ; nnHteu Scholne Kniphofiensi adscriptus cum/iraeceptorum tum directoris illuxtrissimi Skrzeczka bene-

volentia duodeviginti menses fruebar. Hoc autem totum

per tempun socfetus literurum et bonarum artium singulari

munificeiitiu me juvit ita ut lileris operam securam navare

po8»e i/i. Cui quidem et universi societatae et eius antistiti

Voigtio, v. cl„ professori publico ordinario, gratissimo animo

ieinper deditus ero.

Ten!iniovium autem imiluritutt'8 adeplus , Academiae

Albertinue inclutae civis factm sum, ubi unum annum phi-

lologiae et philosophiae operarn dedi, tres annou theologitte.

Quod ad phtlologiam attinet , Lehrxii et Lobeckii , virorum

clariftnimorum cum scholis tum seminario intereram,philo-

eophiam Rosenkranzto v. cl. discebam.

Prnecipuo sludfo rem metricam fnvesttgnbam ,' cuius

quidem dnclrinam novam mifii traditam cum gaudio accepi.

— Magno opere doleo (/uod ntudiis humanioribus plus operae

navare non potui. T/ieologiae uutem studium, in quod pror~

$U8 iam incumbebam, totum animum meum ornneeque vires

LIBRPRY OF CONGRESS

34 003 036 080

sibi adeo vindicnvil, ut alia posthaberem. Theologiae magi-

fttrorum et seholin inlereram et in seminariis nedebnm.

SiejfertuH rem dogviaticaui me di>cebat\, Sommerux veteri*

testamenti interpretationem, novi testamenli Erdmonnus

;

Jacobius et Erbkammius v. cl. historicam theologiam, pra-

cticam Cosackius, alii viri clarissimi et professores et pri-

vatim docentes me alia docebant. Ipsius autem theologiae

nulli parti magis studebam, quam nnvi in&trumenti inlerpreta-

liont. Ceterum hoc totum per tempus praecipue familiae

de Croeben nobilissimae benevolentia stipendio suo me ad-

juvabat, ita ut studiis totum me dedere possem. Quatuor

iln annis consumtis Berolinum profectus, theologica studia

mea continuuvi. Berolini Lehnerdlus, v. cl,qui me puerum

ad sacra admiserat consilio suo quoad studia me iuvit

Deinde Nttxschn, Lehnerdti, Straussii, virorum clnrissimo-

rum scholis intereram; in Twestenii, Hengstenbergii, Leh-

nerdti seminariis sedebam. Anno tali modo peracto, theo-

logorum ordini Berolinensi summe venerando dissertalionem

obtuli „de evangelio secundum Hebraeos u scriptum.

postea examine rigoroso tentatus, licentiati in s. ». theologia

gradum accepi.

Magistrts autem meis omnibus, et utriusque gymnasn

et universitntis utriusque, clarissimis maximas gratias ago.

Oro deum ut iis qui mihi salutem pararint, salutem rependat.

Jam vero in maiore quaestione theologica pertractanda

versabar, quum repente ad studia philologica revocatus sum.

unde factum est ut dissertationem de senarii Graeci cae-

suris componerem.

Spero fore, ut examine rigoroso rite nhtnluto et hac

dissertatione publice defensa svmmi in plnlosophin honores

in me conferantur.

1 •