sigurtà soċjali u assikurazzjoni

26
f’Malta Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek

Upload: lyliem

Post on 13-Feb-2017

251 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

Page 1: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

f’Malta

Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek

Page 2: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 2

It-tagħrif ipprovdut f’din il-gwida tfassal u ġie aġġornat f’kollaborazzjoni mill-qrib mal-

korrispondenti nazzjonali tas-Sistema ta’ Informazzjoni Reċiproka dwar il-Protezzjoni

Soċjali (MISSOC). Aktar tagħrif dwar in-Netwerk MISSOC huwa disponibbli fuq:

http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=mt&catId=815

Din il-gwida tagħti deskrizzjoni ġenerali tal-arranġamenti tas-sigurtà soċjali fil-pajjiżi

rispettivi. Aktar tagħrif jista' jinkiseb permezz ta' pubblikazzjonijiet oħra tal-MISSOC, li

huma kollha disponibbli fil-link imsemmija hawn fuq. Tista’ tikkuntattja wkoll lill-

awtoritajiet u lill-istituzzjonijiet kompetenti elenkati fl-Anness I ta’ din il-gwida.

La l-Kummissjoni Ewropea u lanqas kwalunkwe persuna li taġixxi f’isem il-

Kummissjoni ma jistgħu jinżammu responsabbli għall-użu li jista’ jsir mit-tagħrif li

jinsab f’din il-pubblikazzjoni.

© Unjoni Ewropea, 2012

Ir-riproduzzjoni hija awtorizzata sakemm is-sors jiġi rikonoxxut.

Page 3: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 3

Werrej

Kapitolu I: Introduzzjoni, organizzazzjoni u finanzjament ....................................... 4 Introduzzjoni .................................................................................................. 4 Organizzazzjoni tal-protezzjoni soċjali ............................................................... 5 Finanzjament ................................................................................................. 5

Kapitolu II: Il-kura tas-saħħa .............................................................................. 8 Meta tkun intitolat għall-kura tas-saħħa? ........................................................... 8 X’inhu kopert? ................................................................................................ 8 Kif jista’ jkollok aċċess għall-kura tas-saħħa? ..................................................... 9

Kapitolu III: Benefiċċji fi flus kontanti għall-mard .................................................10 Meta tkun intitolat/a għall-benefiċċji fi flus kontanti għall-mard? ..........................10 X’inhu kopert? ...............................................................................................10 Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji fi flus kontanti għall-mard? .......................10

Kapitolu IV: Benefiċċji tal-maternità u tal-paternità ..............................................11 Benefiċċji tal-maternità u tal-paternità .............................................................11 X’inhu kopert? ...............................................................................................11 Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tal-maternità u tal-paternità? ....................11

Kapitolu V: Benefiċċji marbutin mal-invalidità ......................................................12 Meta tkun intitolat/a għall-benefiċċji tal-invalidità? .............................................12 X’inhu kopert? ...............................................................................................12 Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tal-invalidità? ..........................................12

Kapitolu VI: Pensjonijiet u benefiċċji tax-xjuħija ...................................................13 Meta tkun intitolat għall-benefiċċji tax-xjuħija? ..................................................13 X’inhu kopert? ...............................................................................................14 Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tax-xjuħija? ............................................14

Kapitolu VII: Benefiċċji tas-superstiti ..................................................................15 Meta tkun intitolat għall-benefiċċji tas-superstiti?...............................................15 X’inhu kopert? ...............................................................................................15 Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tas-superstiti? .........................................16

Kapitolu VIII: Benefiċċji marbutin ma’ inċidenti fuq il-post tax-xogħol u ma’ mard

marbut max-xogħol ..........................................................................................17 Meta tkun intitolat għall-benefiċċji? ..................................................................17 X’inhu kopert? ...............................................................................................17 Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji? ............................................................17

Kapitolu IX: Benefiċċji marbutin mal-familja ........................................................19 Meta tkun intitolat/a għall-benefiċċji tal-familja? ................................................19 X’inhu kopert? ...............................................................................................19 Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tal-familja? .............................................19

Kapitolu X: Il-qgħad ..........................................................................................20 Meta tkun intitolat għall-benefiċċji tal-qgħad?....................................................20 X’inhu kopert? ...............................................................................................20 Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tal-qgħad? ..............................................20

Kapitolu XI: Riżorsi minimi .................................................................................21 Meta tkun intitolat għall-benefiċċji li jirrigwardaw ir-riżorsi minimi? ......................21 X’inhu kopert? ...............................................................................................21 Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tar-riżorsi minimi? ...................................21

Kapitolu XII: Kura fit-tul ....................................................................................22 Meta tkun intitolat għall-kura fit-tul? ................................................................22 X’inhu kopert? ...............................................................................................22 Kif jista’ jkollok aċċess għall-kura fit-tul? ..........................................................24

Anness: Indirizzi u siti elettroniċi utli ...................................................................25

Page 4: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 4

Kapitolu I: Introduzzjoni, organizzazzjoni u finanzjament

Introduzzjoni

L-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318 tal-Liġijiet ta’ Malta) jipprovdi għal żewġ skemi

bażiċi. Skema waħda hija magħrufa bħala l-Iskema Kontributorja, u l-oħra bħala l-

Iskema Mhux Kontributorja. Fl-Iskema Kontributorja, il-ħtieġa bażika sabiex wieħed

ikun intitolat hija li jiġu ssodisfati l-kondizzjonijiet speċifiċi għall-kontribuzzjonijiet.

Fl-Iskema Mhux Kontributorja, il-ħtieġa bażika hija li jiġu ssodisfati l-kondizzjonijiet

tat-test tal-mezzi tal-persuna. L-Iskema Mhux Kontributorja, oriġinarjament

intenzjonata li tilħaq il-ħtiġijiet tal-persuni li qed jgħixu taħt il-livell ta’ ‘f’riskju ta’

faqar’, evolviet matul is-snin fi skema komprensiva b’numru ta’ dispożizzjonijiet li

huma konnessi flimkien b’tali mod li tip wieħed ta’ benefiċċju jissumplimenta ieħor.

Dawn il-benefiċċji huma mmirati prinċipalment għall-għoti ta’ għajnuna soċjali u

medika (din tal-aħħar, kemm fi flus kif ukoll mhux fi flus) lil kapijiet tal-familja li ma

jkollhomx xogħol u, jew ikunu qegħdin ifittxu impjieg jew ma jkunux jistgħu jaħdmu

minħabba f’xi marda speċifika, sakemm ir-riżorsi finanzjarji tal-familja tagħhom ikunu

jaqgħu taħt ċertu livell. Dawk li jbatu minn ċerti mardiet kroniċi jistgħu jingħataw

għotja għall-għajnuna medika bla ħlas ukoll, ikunu xi jkunu r-riżorsi finanzjarji tal-

familja. Kull min jikkwalifika għal għajnuna soċjali jitħallas ukoll allowance tal-kera

jekk il-kap tal-familja jkun qed iħallas il-kera għall-post tar-residenza tiegħu, u jkun

intitolat ukoll għal allowance supplimentari.

L-Iskema Kontributorja jista’ jingħad li tipprovdi għan-naħa l-oħra tal-munita. Din l-

iskema ta’ ħlasijiet regolari (pay as you go) hija universali billi tkopri prattikament il-

livelli kollha tas-soċjetà tagħna. L-iskema kontributorja f’Malta hija sistema fejn

persuna impjegata, persuna li taħdem għaliha nnifisha (persuna li tinsab okkupata f’xi

attività ekonomika li permezz tagħha l-qligħ annwali jaqbeż €1,005, jekk waħedha jew

€1,470, jekk miżżewġa, fis-sena) jew persuna li timpjega lilha nnifisha (persuna li

tkun għadha ma laħqitx l-età ta’ ħamsa u sittin sena, li mhix persuna impjegata jew li

taħdem għaliha nnifisha, u li d-dħul tagħha ma jiġix minn attività ekonomika, iżda

minn għejun oħra bħal kera, dividendi, eċċ), tħallas kontribuzzjoni fil-ġimgħa kif

stabbilit fl-Att dwar is-Sigurtà Soċjali.

Il-persuni impjegati li jaħdmu għal rashom jew li huma qiegħda, kollha jistgħu jkunu

assigurati. Din hija preċiżament ir-raġuni għala l-iskema tipprovdi għall-ħlas ta’

klassijiet u kategoriji differenti ta’ kontribuzzjonijiet, kif se nispjegaw ’il quddiem.

Barra minn hekk, skont ċerti kondizzjonijiet, l-iskema tirrikonoxxi n-nuqqas ta’ ħlas

(kreditu) ta’ kontribuzzjonijiet matul perjodu ta’ kontinġenza speċifika, u tipprovdi

għall-kreditu minflok il-ħlas tal-kontribuzzjonijiet.

Il-benefiċċji, pensjonijiet u allowances kollha li jridu jitħallsu taħt l-iskema

kontributorja huma konformi mal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali u huma suġġetti għal

kontribuzzjonijiet differenti, jiddependi mit-tip ta’ benefiċċju mitub. Hemm żewġ

klassijiet ta’ kontribuzzjonijiet: il-kontribuzzjoni tal-Ewwel Klassi li titħallas fir-rigward

ta’ persuni impjegati, u l-kontribuzzjoni tat-Tieni Klassi li titħallas minn persuni li

jaħdmu għal rashom.

B’mod ġenerali, il-kontribuzzjonijiet jitħallsu mill-persuni kollha bejn l-età ta’ 16-il

sena u l-età meta jirtiraw li tistà tkun kull età bejn dik ta’ 61 sena (60 fil-każ tan-nisa)

u l-età ta’ 65 sena. Din tiddependi kompletament mid-data li fiha l-persuna tagħżel li

Page 5: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 5

tieqaf mill-impjieg jew tieqaf taħdem għal rasha fis-sens tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali

u titlob pensjoni fir-rigward tal-irtirar.

Organizzazzjoni tal-protezzjoni soċjali

Il-kontribuzzjoni obbligatorja tkopri r-riskji tal-età kbira, il-mewt, l-invalidità, il-

korriment industrijali u mard marbut max-xogħol, u pensjonijiet u benefiċċji

supplimentari. Tkopri wkoll l-allowance tat-tfal, l-assistenza soċjali u s-servizzi taħt l-

Iskema tas-Saħħa. Kull persuna li għalqet sittax-il sena, iżda għadha ma laħqitx l-

irtirar, għandha tkun assigurata taħt dan l-Att jew bħala persuna impjegata jew bħala

persuna li taħdem għal rasha, jew bħala persuna li timpjega lilha nnifisha jekk mhijiex

eżentata kif stipulat fid-dispożizzjonijiet ta’ Artikolu 6, u Artikolu 12 (1) tal-Att dwar is-

Sigurtà Soċjali (Kap 318)1. Il-benefiċċji kollha fi flus huma amministrati mill-Head

Office fil-Belt Valletta, mill-Back Office fil-gżira t’Għawdex u mill-24 uffiċċju distrettwali

(22 f’Malta u tnejn f’Għawdex).

Il-Ministeru tal-Ġustizzja, Djalogu u l-Familja għandu numru ta’ responsabbiltajiet

relevanti. Huwa jagħmel superviżjoni tal-benefiċċji mħallsa mid-Dipartiment tas-

Sigurtà Soċjali. Huwa wkoll responsabbli biex attivament jippromwovi, jiffaċilita u

jikkontribwixxi għall-iżvilupp dejjem għaddej ta’ soċjetà inklussiva permezz tal-għoti

ta’ servizzi ta’ kwalità personalizzati u billi attivament jinkoraġġixxi u jassisti individwi,

familji u assoċjazzjonijiet komunitarji biex jipparteċipaw fil-ġlieda kontra l-esklużjoni

soċjali u biex jassiguraw opportunitajiet ugwali għal kulħadd, b’enfasi speċjali fuq l-

iktar membri vulnerabbli tas-soċjetà. Il-Ministeru għas-Saħħa, l-Anzjani u l-Kura fil-

Komunità huwa responsabbli biex jipprovdi servizzi tal-kura tas-saħħa u l-moniteraġġ

u l-mekkaniżmi ta’ kontroll meħtieġa, u biex attivament jippromwovi u jikkontribwixxi

għall-benesseri tal-anzjani u l-kura komunitarja.

Finanzjament

Is-sistema tal-benefiċċji tal-welfare u l-kura tas-saħħa pubblika huma ffinanzjati

permezz ta’ tassazzjoni u kontribuzzjonijiet tal-assigurazzjoni nazzjonali minn min

iħaddem, impjegati u persuni li jaħdmu għal rashom. Huma joperaw fuq il-prinċipju ta’

ffinanzjar tad-dħul kurrenti.

Il-kontribuzzjonijiet tal-assigurazzjoni nazzjonali

Għal kull persuna li titqies li hija f’impjieg assigurabbli, għandhom jitħallsu tliet

kontribuzzjonijiet differenti: waħda mill-persuna impjegata, waħda minn min

jimpjegaha u waħda mill-Istat. Skont id-dispożizzjonijiet tal-Att, kull meta persuna

tkun impjegata f’Malta fuq kuntratt ta’ servizz, hija titqies li tkun f’impjieg assigurabbli

– għalhekk tkun dovuta kontribuzzjoni tal-ewwel klassi. Ir-rata għall-kontribuzzjonijiet

mill-impjegat u minn min iħaddem hija ekwivalenti għal 10% tas-salarju bażiku,

suġġetta għal kontribuzzjoni minima ta’ €6.62 fil-ġimgħa u għal kontribuzzjoni

massima ta’ €33.50 għal dawk il-persuni li twieldu fi jew qabel il-31 ta’ Diċembru 1961

u €37.85 għal dawk li twieldu fl-1 ta' Jannar 1962 jew wara. Persuni ta’ ’l fuq minn 18-

il sena li jaħdmu part-time u li l-paga fil-ġimgħa tagħhom hija iktar baxxa mill-paga

1 Persuna li timpjega lilha nnifisha tfisser persuna li taħdem għal rasha li twettaq kwalunkwe attività li

minnha taqla’ iktar minn €1,005 fis-sena. Persuna li taħdem għal rasha hija persuna li għadha ma għalqitx il-65 sena, hija ordinarjament residenti f’Malta u mhijiex persuna impjegata jew li tokkupa lilha nnifisha.

Page 6: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 6

minima, jistgħu jagħżlu li jħallsu 10% mill-paga bażika tagħhom fil-ġimgħa minflok il-

kontribuzzjoni b’rata fissa ta’ €15.35.

Il-kontribuzzjoni tal-istat hija ugwali għal kull parti mħallsa minn min iħaddem u mill-

impjegat rispettivament. Persuni ta’ taħt it-18-il sena jħallsu “kontribuzzjoni ta’

żagħżugħ” ta’ €6.62 jekk il-paga bażika tagħhom ma taqbiżx il-paga minima. Fejn il-

paga bażika taqbeż il-paga minima, ir-rata pagabbli fil-preżent hija ta’ 10% tas-salarju

bażiku tagħhom. Hemm rati speċjali ta’ kontribuzzjoni għall-istudenti.

Il-persuni impjegati bejn l-età ta’ 16-il sena u 65 sena jħallsu kontribuzzjonijiet.

Persuni ta’ iktar minn 65 sena mhumiex responsabbli għall-ħlas ta’ kontribuzzjoni anki

jekk ikunu impjegati. Il-persuni bejn l-età ta’ rtirar (61 għall-irġiel, 60 għan-nisa) u l-

età ta' 65 sena li jibqgħu jaħdmu, għandhom iħallsu l-kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà

Soċjali irrispettivament mill-qligħ tagħhom.

Kontribuzzjonijiet tat-Tieni Klassi huma mħallsa minn persuni ta’ bejn is-16 u l-65

sena li jaħdmu għal rashom. Persuni, li la huma impjegati u lanqas ‘jaħdmu bi qligħ’

jitqiesu wkoll bħala persuni li jaħdmu għal rashom u għalhekk huma responsabbli

għall-ħlas ta’ kontribuzzjoni tat-Tieni Klassi. Il-kategoriji ta’ persuni li ġejjin huma

eżentati bil-liġi mill-ħlas ta’ kontribuzzjoni tat-Tieni Klassi:

persuni li qegħdin jirċievu edukazzjoni jew taħriġ fuq bażi full-time;

persuni miżżewġin li ma jaħdmux bi qligħ;

persuni li jirċievu pensjoni tar-romol, tal-invalidità jew tal-irtirar jew persuni li

jirċievu pensjoni ta’ ġenitur;

persuni li jirċievu għajnuna soċjali mhux kontributorja jew pensjoni mhux

kontributorja.

Persuni li ma jaħdmux bi qligħ u li l-mezzi totali tagħhom ma jaqbżux €1,005 fis-sena

fil-każ ta’ persuni weħidhom u €1,470 fis-sena fil-każ ta’ rġiel miżżewġin, kif ukoll

persuni li jaħdmu għal rashom u ‘li jaħdmu bi qligħ’ li l-qligħ tagħhom ma jaqbiżx

€910 fis-sena jistgħu japplikaw għal ċertifikat ta’ eżenzjoni mill-ħlas ta’

kontribuzzjonijiet.

L-Att dwar is-Sigurtà Soċjali jistabbilixxi wkoll illi fil-każ ta’ ċerti kontinġenzi, l-obbligu

li wieħed iħallas kontribuzzjoni jitneħħa, u sabiex jiġi żgurat li dan il-perjodu ta’

nuqqas ta’ ħlas ta’ kontribuzzjonijiet ma jirriżultax f’distakk fir-rekord tal-

kontribuzzjonijiet tal-persuna assigurata, tingħata kontribuzzjoni akkreditata. Għall-

finijiet ta’ kondizzjonijiet tal-kontribuzzjoni dawn il-krediti huma validi daqslikieku

kienu kontribuzzjonijiet imħallsin. Il-kontinġenzi li ġejjin jinvolvu l-għoti ta’ krediti:

li tidħol għall-assigurazzjoni għall-ewwel darba (jiġifieri krediti ta’ qabel id-dħul sa

massimu ta’ 104 ġimgħat ta’ kontribuzzjoni, skont id-data tal-ewwel dħul fl-

iskema);

armla sakemm ma tkunx taħdem bi qligħ;

wieħed li kien membru tal-Korp tal-Pulizija ta’ Malta jew tal-Forzi Armati ta’ Malta li

jirtira mis-servizz b’pensjoni sħiħa mill-Gvern;

persuni li jsiefru biex jagħmlu xogħol volontarju;

persuna illi matul kwalunkwe ġimgħa kalendarja tkun intitolata għall-benefiċċju

għall-mard, jew benefiċċju għall-korriment, jew benefiċċju fir-rigward ta’

disimpjieg, jew pensjoni fir-rigward ta’ invalidità għal dik il-ġimgħa kollha (mit-

Tnejn sal-Ġimgħa).

Persuna impjegata li tkun eżawriet il-benefiċċju tagħha (jiġifieri użat in-numru ta’

ġranet ta’ benefiċċju disponibbli kollha), xorta tkun intitolata għal dawn il-

Page 7: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 7

kontribuzzjonijiet akkreditati sakemm hu/hi tkun għadha mhix kapaċi taħdem jew

tkun għadha mingħajr impjieg (skont il-benefiċċju mitlub). L-istess japplika għal

persuna li taħdem għal rasha iżda biss fil-każ tal-benefiċċju għall-mard. F’każ li

persuna li taħdem għal rasha tapplika għall-benefiċċju tal-qgħad, huwa/hija jista’/tista’

jkun/tkun intitolat/a għal kreditu biss.

Jingħataw ukoll krediti ta’ kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali lil ġenituri li twieldu fi

jew wara l-1 ta’ Jannar 1962 għat-trobbija tat-tfal. Massimu ta’ sentejn ta’

kontribuzzjonijiet għal kull tifel/tifla jistgħu jkunu akkreditati f’dan il-każ. Dan il-

perjodu jista’ wkoll jiġi estiż għal erba’ snin jekk it-tifel/tifla qed ibati/tbati minn

diżabilità serja. Il-perjodu għal krediti applikabbli jista’ jinqasam bejn iż-żewġ ġenituri

iżda m’għandu f’ebda każ jaqbeż total ta’ sentejn jew 4 snin, skont liema huwa

applikabbli f’dak il-każ, bejn iż-żewġ ġenituri. Il-kondizzjonijiet bażiċi għall-

intitolament, li japplikaw ukoll għall-ġenituri addottivi, huma li l-ġenituri għandhom:

ikollhom il-kura u l-kustodja legali ta’ tifel/tifla li jkollu/jkollha età ta’ inqas minn 6

snin (jew 10 snin fil-każ ta’ tifel/tifla li jbati/tbati minn diżabilità serja); u

minn dak iż-żmien ’l hawn ikunu rritornaw għal attivitajiet bi qligħ għal numru

minimu ta’ snin ekwivalenti għall-perjodu akkreditat.

Page 8: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 8

Kapitolu II: Il-kura tas-saħħa

Meta tkun intitolat għall-kura tas-saħħa?

Il-persuni li jgħixu f’Malta u li huma koperti mil-leġiżlazzjoni Maltija dwar is-sigurtà

soċjali huma intitolati li jirċievu servizzi pubbliċi għall-kura tas-saħħa skont il-jeddijiet

li jiġu ddeterminati minn żmien għal żmien mill-Ministeru għas-Saħħa, l-Anzjani u l-

Kura fil-Komunità.

X’inhu kopert?

Il-kura tas-saħħa fis-servizzi pubbliċi hija ġeneralment bla ħlas fil-punt tal-użu.

Għall-kura tas-saħħa fl-emerġenza li teħtieġ dħul fl-isptarijiet pubbliċi bħall-kura in-

patient, servizzi ta’ kura ta’ matul il-jum, servizzi dijanjostiċi jew konsultazzjonijiet

out-patient, pazjenti minn Stati Membri tal-Unjoni Ewropea oħra ma jintalbux ħlas

jekk jippreżentaw il-Karta tal-Assigurazzjoni tas-Saħħa tal-Unjoni Ewropea (EHIC)

valida. L-ispiża tal-proteżi u tal-medikazzjoni preskritti għall-kura ta’ segwitu wara t-

trattament in-patient fl-isptar (għajr għal medikazzjoni għall-ewwel tlett ijiem wara l-

permess tal-ħruġ mill-isptar), jew bħala parti mill-kura ta’ pazjent waqt kura ta’ matul

il-jum jew kura out-patient, għandha tintrefa’ kollha mill-persuna kkonċernata.

Il-kura dentali ta’ emerġenza akuta tingħata biss bla ħlas fiċ-ċentri tal-isptarijiet għal

pazjenti li ma jibqgħux l-isptar u fiċ-ċentri tas-saħħa. Il-biċċa l-kbira tal-kura dentali

titħallas mill-but fi kliniki dentali privati li huma kollha debitament liċenzjati mill-

Awtoritajiet għas-Saħħa Pubblika. Is-servizz tas-saħħa jipprovdi servizzi ta’

immunizzazzjoni u tilqim b’xejn, kura u trattament ta’ qabel u ta’ wara t-twelid b’xejn,

u kura tal-anzjani b’xejn f’istituzzjonijiet tal-gvern jekk dawn il-persuni ma jirċevux

pensjoni.

Jekk marda tkun teħtieġ l-użu ta’ mediċini jew l-użu ta’ apparat mediku f’livell ta’ kura

primarja jew fil-livell ta’ pazjenti li ma jibqgħux l-isptar jew wara t-tluq mill-kura matul

il-ġurnata jew ġewwa l-isptar (minbarra l-ewwel 3 ijiem għall-mediċini), hija meħtieġa

preskrizzjoni mingħand tabib mediku liċenzjat. Il-mediċini u l-apparat mediku jistgħu

jinxtraw minn kwalunkwe waħda mill-ispiżeriji li jbigħu bl-imnut f’Malta (hemm aktar

minn 200) u l-ispejjeż huma mħallsa kompletament mill-pazjent bi ħlas mill-but.

Hemm biss żewġ eċċezzjonijiet għal din ir-regola u dawn japplikaw għal persuni li

jgħixu f’Malta li huma koperti mil-leġiżlazzjoni Maltija dwar is-sigurtà soċjali. Fil-każ ta’

dawn iż-żewġ eċċezzjonijiet, il-mediċini u l-apparat mediku jingħataw esklussivament

mill-ispiżeriji u l-faċilitajiet tal-Gvern:

il-persuni li qegħdin fil-grupp ta’ dħul baxx, kif determinat permezz ta’ test tal-

mezzi, huma intitolati għall-mediċini bla ħlas minn lista ristretta ta’ mediċini

essenzjali u xi apparat mediku (soġġett għal ċerti kondizzjonijiet u l-ħlas ta’

depożitu li jitħallas lura);

il-persuni li jbatu minn mard kroniku inkluż fi skeda speċifika inkorporata fl-Att

dwar is-Sigurtà Soċjali, huma intitolati għall-mediċini bla ħlas li jkunu relatati

strettament mal-marda kronika partikolari u dan il-benefiċċju huwa indpendenti

mill-mezzi finanzjarji.

Page 9: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 9

Kif jista’ jkollok aċċess għall-kura tas-saħħa?

Il-Ministeru għas-Saħħa, l-Anzjani u l-Kura fil-Komunità huwa responsabbli għall-

iffinanzjar u l-provediment ta’ servizzi tal-kura tas-saħħa ffinanzjati pubblikament. Il-

kura tas-saħħa topera permezz ta’ sptarijiet pubbliċi u ċentri tal-kura tas-

saħħa. Sptarijiet tal-Gvern biss joffru servizzi b’xejn issussidjati mill-Istat. L-aċċess

għall-ispeċjalisti huwa mogħti wara referenza minn tabib tal-Istat jew mit-tabib tal-

familja. Minħabba l-qis ġeografiku tal-pajjiż hemm biss numru limitat ta’ sptarijiet

disponibbli. Pereżempju hemm biss sptar wieħed ġenerali f’Malta u fil-gżira ta’

Għawdex. Hemm biss sptar wieħed għall-kura mentali u ieħor għal każijiet serji li

jeħtieġu trattament fit-tul bħall-kanċer u mard ieħor malinn. Barra minn hekk, għal

persuni anzjani hemm sptar għar-riabilitazzjoni u sptar residenzjali kif ukoll tmint

idjar.

Numru ta’ sptarijiet privati, kliniki u faċilitajiet oħra jipprovdu kura privata tas-saħħa.

Il-kura f’faċilitajiet privati hija ffinanzjata minn assigurazzjoni privata jew imħallsa

mill-pazjenti nfushom. It-tobba f’Malta għandhom il-permess jeżerċitaw il-professjoni

tagħhom kemm f’servizzi pubbliċi għall-kura tas-saħħa kif ukoll f’dawk privati. Il-

faċilitajiet kollha privati għall-kura, minbarra l-uffiċċji tal-GP u tal-konsulenti

speċjalisti, huma debitament liċenzjati mill-Awtoritajiet tas-Saħħa Pubblika. Il-prattika

privata kollha f’Malta hija mwettqa esklussivament minn faċilitajiet privati u m’hemmx

sodod jew faċilitajiet privati fi sptarijiet jew ċentri tas-saħħa pubbliċi. Il-gvern

mhuwiex responsabbli b’ebda mod għal xi trattament jew kura mogħtija lil ċittadini

tal-UE fi sptarijiet jew ċentri tas-saħħa privati jew minn tobba ta’ kwalunkwe tip fil-

kapaċità privata tagħhom. Iċ-ċittadini tal-UE residenti f’Malta huma intitolati li jirċievu

konsiderazzjoni ekwivalenti. L-intitolament tagħhom għandu jkun ikkonfermat ma’ u

ċċertifikat minn Units ta’ Intitolament fi ħdan id-Dipartiment tas-Saħħa. Din iċ-

ċertifikazzjoni uffiċjali flimkien ma’ dokument ta’ identifikazzjoni personali tkun

biżżejjed sabiex wieħed jirċievi kura tas-saħħa mis-servizzi pubbliċi. Persuni fuq żjara

temporanja minn stati membri tal-UE għandhom aċċess dirett għall-kura tas-saħħa

minn servizzi għall-kura tas-saħħa ffinanzjati mill-Istat fuq preżentazzjoni tal-Karta

Ewropea għall-Assigurazzjoni fuq is-Saħħa (EHIC).

Page 10: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 10

Kapitolu III: Benefiċċji fi flus kontanti għall-mard

Meta tkun intitolat/a għall-benefiċċji fi flus kontanti għall-mard?

Il-benefiċċji għall-mard (fi flus) jitħallsu lil impjegati u persuni li jaħdmu għal rashom.

Sabiex tikkwalifika għal dawn il-benefiċċji, persuna assigurata teħtieġ 50 ġimgħa ta’

kontribuzzjonijiet imħallsin u 20 ġimgħa mħallsin jew akkreditati matul l-aħħar sentejn

ta’ kontribuzzjoni qabel is-sena ta’ benefiċċju li fih tiġi ppreżentata t-talba.

X’inhu kopert?

Il-benefiċċju huwa mħallas f’konformità man-numru ta’ jiem maħduma f’ġimgħa

normali sa massimu ta’ sitt ijiem. Ir-rati huma:

€18.57 kuljum għal ġenitur waħdu jew għal persuna miżżewġa li tmantni lil konjugi

li mhux/mhix impjegat/a fuq bażi full-time;

€12.01 kuljum għall-persuni l-oħra kollha.

Il-benefiċċju jitħallas mir-raba’ ġurnata ta’ inkapaċità għal massimu ta’ 156 ġurnata ta’

benefiċċju fis-sena jew sa massimu ta’ 312-il ġurnata ta’ benefiċċju fis-sena jekk il-

persuna tgħaddi minn intervent kirurġiku serju jew iġġarrab korriment serju (mhux

relatat max-xogħol) jew tkun qed tbati minn marda serja li teħtieġ kura fit-tul qabel

ma l-persuna tkun tista’ terġa’ tibda taħdem. In-numru totali ta’ ġranet ta’ benefiċċju

matul perjodu ta’ sentejn ma jistax jaqbeż l-468 ġurnata. Taħt l-ebda ċirkostanza n-

numru totali ta’ jiem li fih ikun irċevut il-benefiċċju ma jista’ jaqbeż in-numru totali ta’

kontribuzzjonijiet imħallsa sa mill-ewwel dħul tal-persuna fl-iskema. Min jimpjega

jħallas id-differenza bejn il-paga u l-benefiċċju, jekk dan tal-aħħar ikun inqas.

Għal min hu qiegħed, il-benefiċċju tal-mard huwa mħallas fuq bażi ta’ sitt ijiem fil-

ġimgħa fi kwalunkwe perjodu ta’ mard matul l-impjieg.

Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji fi flus kontanti għall-mard?

Id-dikjarazzjoni ta’ nuqqas ta’ abbiltà għax-xogħol hija ċċertifikata mit-tabib tal-

persuna assigurata. L-inkapaċità għax-xogħol għandha tkun iċċertifikata minn tabib

mill-ewwel jum tal-marda. Il-pazjent huwa rieżaminat mit-tabib tiegħu/tagħha fuq

bażi ta’ kull ġimgħa jekk il-perjodu tal-mard jaqbeż ġimgħa. Meta l-marda taqbeż 60

ġurnata ta’ benefiċċju, il-każ jiġi vvalutat mill-panel mediku tad-Dipartiment.

Min iħaddem iħallas paga/salarju (jew nofs ħlas) għan-numru totali massimu ta’ jiem

sħaħ (jew nofs jiem) ta’ sick leave li huwa intitolat għalih l-impjegat taħt il-liġi tax-

xogħol jew il-ftehim kollettiv individwali. Hemmhekk, il-benefiċċju jibqa’ jiġi mħallas,

fuq bażi ta’ darba fil-ġimgħa, mill-gvern permezz ta’ min iħaddem.

Page 11: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 11

Kapitolu IV: Benefiċċji tal-maternità u tal-paternità

Benefiċċji tal-maternità u tal-paternità

Minbarra benefiċċji f’servizzi - kura ta’ qabel u ta’ wara t-twelid inkluż twellid b’xejn u

kura fl-isptar – Malta toffri benefiċċji fi flus kontanti fil-forma ta’ benefiċċju tal-

maternità. Dan huwa mħallas lil nisa li ma japplikawx għal leave ta’ maternità minn

min iħaddimhom. Huwa mħallas liċ-ċittadini Maltin u lill-konjugi tagħhom li huma

assigurati taħt is-sistema tal-assigurazzjoni soċjali u ordinarjament residenti f’Malta

jew, jekk il-mara in kwistjoni mhijiex residenti, jekk l-aħħar pajjiż ta’ assigurazzjoni

kien Malta. Il-benefiċċju dwar il-maternità jitħallas bil-kondizzjoni li jekk kienet

impjegata preċedentement jew jekk tkun impjegata fil-preżent, il-persuna ma tkunx

intitolata għal ġranet frank għall-maternità skont l-Att dwar l-Impjiegi u r-

Relazzjonijiet Industrijali (EIRA).

X’inhu kopert?

Il-benefiċċju huwa rata fissa ta’ €79.20 f’ġimgħa għal erbatax-il ġimgħa ta’ leave

għall-maternità. Mill-inqas sitt ġimgħat iridu jittieħdu wara t-twelid tat-tarbija. Il-

benefiċċju huwa mħallas jew sħiħ wara t-twellid jew f’żewġ installazzjonijiet qabel u

wara t-twellid. Ma hemm l-ebda kontinwazzjoni statutorja ta’ ħlas minn min iħaddem.

Malta ma toffri l-ebda benefiċċji statutorji ta’ paternità.

Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tal-maternità u tal-paternità?

Il-benefiċċju tal-maternità jitħallas b’mod dirett lill-applikant permezz ta' kont tal-

bank.

Page 12: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 12

Kapitolu V: Benefiċċji marbutin mal-invalidità

Meta tkun intitolat/a għall-benefiċċji tal-invalidità?

Il-pensjoni tal-invalidità hija mħallsa lil kwalunkwe persuna assigurata (li kienet

impjegata jew li taħdem għal rasha immedjatament qabel ma kienet sottomessa t-

talba) li hija ċċertifikata mill-panel mediku tad-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali bħala li

tbati minn:

inkapaċità għal impjieg adegwat full-time jew part-time regolari jew impjeg għal

rasha bħala riżultat ta’ marda serja jew indeboliment fil-ġisem jew mentali; jew

inkapaċità li hija kkonsidrata li hija ta’ natura permanenti jew, jekk il-permanenza

ma tistax tkun stabbilita b’mod konklussiv, hija kkonsidrata li tipprojbixxi t-tali

persuna minn impjieg full-time jew part-time regolari jew impjieg għal rasha. It-tul

minimu għall-inkapaċità għax-xogħol hija mhux inqas minn sena mid-data tat-

talba.

Sabiex tikkwalifika, jenħtieġ li persuna jkollha 250 ġimgħa f’kontribuzzjonijiet

imħallsin bħala impjegata jew li timpjega lilha nnifisha, b’medja annwali ta’ 50 ġimgħa

f’kontribuzzjonijiet imħallsin jew akkreditati. Titħallas rata ta’ pensjoni mnaqqsa jekk

il-medja tal-kontribuzzjoni tkun bejn 20-49 ġimgħa fis-sena.

X’inhu kopert?

L-ammont imħallas ivarja skont in-numru ta’ kontribuzzjonijiet magħmula u jekk il-

persuna assigurata (jekk raġel) huwa miżżewweġ u jmantni lill-konjugi, iktar milli

skont il-medda tal-invalidità. Ir-rati jiġu adattati kull sena skont iż-żieda fl-għoli tal-

ħajja, u f’ċerti każijiet, skont iż-żieda fil-pagi. Ir-rata tal-pensjoni tal-miżżewġin

titħallas anke jekk il-konjugi huwa impjegat. Ma hemm l-ebda supplimenti għat-tfal.

Għotjiet minimi jvarjaw minn €94.05 fil-ġimgħa għall-koppji miżżewġa għal €89.66 fil-

ġimgħa għall-persuni weħidhom. Il-pensjoni massima għal persuni miżżewġin hija ta’

€131.52 fil-ġimgħa, u għal persuna weħidha, €113.25 fil-ġimgħa.

Ir-rati mħallsa jvarjaw ukoll u jiddependi minn jekk hux qed tingħata l-pensjoni tas-

servizz. Meta pensjonant ikun qed jirċievi l-pensjoni tas-servizz u għandu medja ta’

kontribuzzjoni massima ta’ 50, il-pensjoni bażika tista’ titnaqqas – għall-persuni

miżżewġa għal mhux inqas minn €88.72 fil-ġimgħa, u għal persuni weħidhom għal

mhux inqas minn €75.56 fil-ġimgħa.

Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tal-invalidità?

Il-benefiċċji kollha fi flus kontanti huma amministrati mid-Dipartiment tas-Sigurtà

Soċjali. Persuna tista’ tapplika għal kwalunkwe benefiċċju permezz ta’ wieħed mill-24

uffiċċju distrettwali tad-Dipartiment (22 f’Malta u tnejn fil-gżira ta’ Għawdex). Il-

każijiet jiġu riveduti perjodikament skont il-parir tal-Bord Mediku.

Page 13: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 13

Kapitolu VI: Pensjonijiet u benefiċċji tax-xjuħija

Meta tkun intitolat għall-benefiċċji tax-xjuħija?

Il-provvedimenti dwar ir-riforma fil-pensjonijiet jipprevedu żieda gradwali fl-età tal-

pensjoni:

għal persuna li twieldet qabel il-31 ta’ Diċembru 1951, l-età tal-pensjoni tibqa’ kif

inhi fil-preżent, jiġifieri 61 sena għall-irġiel u 60 sena għan-nisa. (In-nisa f’din il-

kategorija ta’ età jistgħu jiddeċiedu li jieħdu l-pensjoni ta’ 61 sena u min iħaddem

ma jistax ikkeċċihom);

għal persuna li twieldet bejn l-1952 u l-1955 inklużi, l-età tal-pensjoni se tkun 62

sena;

għal persuna li twieldet bejn l-1956 u l-1958 inklużi, l-età tal-pensjoni se tkun 63

sena;

għal persuna li twieldet bejn l-1959 u l-1961 inklużi, l-età tal-pensjoni se tkun 64

sena;

għal persuna li twieldet wara l-1 ta’ Jannar 1962, l-età tal-pensjoni se tkun 65

sena.

Il-kondizzjonijiet marbuta mal-kontribuzzjonijiet huma ta’ 156 ġimgħa ta’

kontribuzzjonijiet imħallsa, b’medja annwali ta’ 50 ġimgħa mħallsa jew akkreditati

matul il-ħajja assigurabbli tal-persuna assigurata. Pensjoni b’rata aktar baxxa tingħata

jekk il-medja annwali tal-kontribuzzjonijiet hija bejn 20 u 49 ġimgħa taħt ir-reġim tal-

pensjoni b’rata fissa, jew bejn 15 u 49 ġimgħa skont l-iskema marbuta ma’ żewġ terzi

tad-dħul.

Persuni li jirċievu Pensjoni tal-Irtirar jista’ jkollhom impjieg jew jaħdmu għal rashom

waqt li jirċievu l-pensjoni tagħhom. Ir-rati mħallsa jiddependu minn jekk:

tħallsux kontribuzzjonijiet qabel jew wara t-22 ta’ Jannar, 1979, meta ġiet

introdotta pensjoni relatata mal-qligħ;

titħallasx pensjoni tas-servizz minn min jimpjega, li tnaqqas il-pensjoni tas-sigurtà

soċjali li titħallas;

il-persuna hix miżżewġa u tmantni lill-konjugi.

Il-pensjoni relatata mal-qligħ li jitħallas hija ta’ 2/3 tal-medja annwali ta’ :

għall-impjegati li twieldu qabel l-1952, l-ogħla salarji bażiċi fi 3 snin konsekuttivi

mill-aħħar 10 snin qabel ma jkunu rtiraw,

għall-impjegati li twieldu bejn l-1952 u l-1955, l-ogħla salarji bażiċi fi tliet snin

konsekuttivi mill-aħħar ħdax-il sena qabel ma jkunu rtiraw,

għall-impjegati li twieldu bejn l-1956 u l-1958, l-ogħla salarji bażiċi fi tliet snin

konsekuttivi mill-aħħar tnax-il sena qabel ma jkunu rtiraw,

għall-impjegati li twieldu bejn l-1959 u l-1961, l-ogħla salarji bażiċi fi tliet snin

konsekuttivi mill-aħħar tlettax-il sena qabel ma jkunu rtiraw,

għall-impjegati li twieldu fl-1962 jew wara, l-ogħla salarji bażiċi f’għaxar snin minn

40 sena,

għall-persuni li jaħdmu għal rashom li twieldu bejn l-1952 u l-1961, il-profitt nett

fl-aħħar għaxar snin konsekuttivi qabel ma jkunu rtiraw u

għall-persuni li jaħdmu għal rashom li twieldu fl-1962 jew wara, l-ogħla profitt nett

f’għaxar snin minn 40 sena.

Page 14: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 14

Il-provvedimenti tar-Riforma tal-Pensjonijiet tinkludi klawżola li tagħti l-għażla li

wieħed jirtira kmieni mix-xogħol. Din il-klawżola ta’ għażla tagħti lill-persuna li tkun

laħqet l-età ta’ 61 sena, iżda li tkun għadha ma laħqitx l-età applikabbli għall-pensjoni,

il-possibbiltà li tirtira wara li tilħaq 61 sena sakemm dik il-persuna tkun akkumulat

minn għeluq it-18-il sena:

2,080 kontribuzzjoni mħallsa jew akkreditata jekk tkun twieldet fl-1 ta’ Jannar

1962 jew qabel, jew

1,820 kontribuzzjoni mħallsa jew akkreditata fil-każ ta’ persuna li twieldet matul

is-snin kalendarji 1952 sa 1961.

Kull persuna li tirtira skont din il-klawżola ta’ għażla ma tkunx tista’ twettaq attività bi

qligħ sakemm ma tilħaqx l-età statutorja tal-irtirar.

X’inhu kopert?

Ir-rati minimi għall-pensjoni tal-irtirar huma:

€131.52 fil-ġimgħa għal persuni miżżewġa.

€113.25 fil-ġimgħa għal persuni weħidhom.

Hemm pensjoni massima li kurrentement hija ta’ €223.31 fil-ġimgħa. Wara, din tiżdied

b’aġġustamenti tal-għoli tal-ħajja kull sena.

Il-pensjonati kollha huma intitolati għall-Bonus tal-Gvern ta’ €135.10 f’Ġunju u

f’Diċembru ta’ kull sena u bonus addizzjonali ta’ €3.12 fil-ġimgħa. Hemm ukoll bonus

tal-għoli tal-ħajja kumulattiv għall-pensjonanti li jvarja minn meta tingħata l-pensjoni.

Ir-rati kurrenti jvarjaw minn €48.36 sa €333.32 fis-sena.

Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tax-xjuħija?

Il-benefiċċji kollha fi flus kontanti huma amministrati mid-Dipartiment tas-Sigurtà

Soċjali. Persuna tista’ tapplika għal kwalunkwe benefiċċju permezz ta’ wieħed mill-24

uffiċċju distrettwali tad-Dipartiment (22 f’Malta u tnejn fil-gżira ta’ Għawdex).

Page 15: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 15

Kapitolu VII: Benefiċċji tas-superstiti

Meta tkun intitolat għall-benefiċċji tas-superstiti?

Benefiċċji tas-superstiti huma disponibbli għal:

konjugi superstit

konjugi ddivorzjat, jekk huwa mantenut, jew legalment intitolat għall-

manteniment, minn konjugi mejjet;

sieħeb superstiti;

tfal;

kwalunkwe persuna li tagħti kura lil tifel/tifla ltim/a jekk mill-inqas wieħed mill-

ġenituri kienet persuna assigurata fiż-żmien tal-mewt tiegħu/tagħha. Allowance

tal-Iltim hija mħallsa fir-rigward ta’ kull tifel/tifla.

Għar-romol, il-kondizzjonijiet marbuta mal-eliġibbilità tal-benefiċċji tas-superstiti

huma ta’ 156 ġimgħa ta’ kontribuzzjonijiet imħallsa, b’medja annwali ta’ 50 ġimgħa

mħallsa jew akkreditati matul il-ħajja assigurabbli tal-persuna assigurata. Pensjoni

b’rata aktar baxxa tingħata jekk il-medja annwali tal-kontribuzzjonijiet hija bejn 20 u

49 ġimgħa taħt ir-reġim tal-pensjoni b’rata fissa, jew bejn 15 u 49 ġimgħa skont l-

iskema taż-żewġ terzi tad-dħul.

Id-dħul tal-benefiċjarji m’għandux jaqbeż il-paga minima. Romol taħt l-età ta’ 60 sena

bit-tfal taħt ċerta età u f’edukazzjoni full-time jikkwalifikaw għall-pensjoni tagħhom hu

kemm hu d-dħul tagħhom.

L-iltima jrid ikollhom liż-żewġ ġenituri mejtin. Wieħed mill-ġenituri jeħtieġ li kien

persuna assigurata u kellu mill-inqas ġimgħa waħda f’kontribuzzjoni fiż-żmien tal-

mewt. M’hemm ebda benefiċċju speċifiku mal-mewt ta’ ġenitur wieħed biss billi l-

konjugi mbagħad ikun intitolat li jitlob is-sehem tiegħu/tagħha tal-pensjoni tas-

superstiti.

X’inhu kopert?

Il-Pensjoni tas-Superstiti massima kurrenti hija ta’ €186.43 fil-ġimgħa. Wara, din

tiżdied b’aġġustamenti tal-għoli tal-ħajja kull sena. Għar-romol, ir-rati tal-pensjoni

jvarjaw jiddependi minn jekk hijiex pagabbli pensjoni tas-servizzi mill-impjegat tal-

konjugi u/jew jekk il-kontribuzzjonijiet kinux imħallsa qabel jew wara it-22 ta’ Jannar,

1979 (id-data tal-introduzzjoni tas-sistema tal-pensjonijiet). Din l-iskema introduċiet

il-kunċett ta’ kontribuzzjonijiet relatati mad-dħul u bħala konsegwenza rriformat il-

pensjonijiet għal skema relatata mad-dħul:

għall-impjegati li twieldu qabel l-1952, l-ogħla salarji bażiċi fi tliet snin

konsekuttivi mill-10 snin qabel il-mewt jew l-irtirar minħabba età jew raġunijiet

mediċi tal-konjugi,

għall-impjegati li twieldu bejn l-1952 u l-1955, l-ogħla salarji bażiċi fi tliet snin

konsekuttivi mill-11-il sena qabel il-mewt jew l-irtirar minħabba età jew raġunijiet

mediċi tal-konjugi,

għall-impjegati li twieldu bejn l-1956 u l-1958, l-ogħla salarji bażiċi fi tliet snin

konsekuttivi mit-12-il sena qabel il-mewt jew l-irtirar minħabba età jew raġunijiet

mediċi tal-konjugi,

Page 16: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 16

għall-impjegati li twieldu bejn l-1959 u l-1961, l-ogħla salarji bażiċi fi tliet snin

konsekuttivi mit-13-il sena qabel il-mewt jew l-irtirar minħabba età jew raġunijiet

mediċi tal-konjugi,

għall-impjegati li twieldu fl-1962 jew wara, l-ogħla salarji bażiċi f’għaxar snin minn

40 sena (jew inqas) qabel il-mewt jew l-irtirar minħabba età jew raġunijiet mediċi

tal-konjugi,

għall-persuni li jaħdmu għal rashom li twieldu bejn l-1952 u l-1961, il-profitt nett

fl-aħħar 10 snin konsekuttivi qabel il-mewt jew l-irtirar minħabba età jew

raġunijiet mediċi tal-konjugi, u

għall-persuni li jaħdmu għal rashom li twieldu fl-1962 jew wara, l-ogħla profitt

nett f’10 snin mill-40 sena (jew inqas) qabel il-mewt jew l-irtirar minħabba età

jew raġunijiet mediċi tal-konjugi.

Ir-rati tal-pensjoni tar-romol ivarjaw minn minimu ta’ €86.55 għal €110.14 fil-ġimgħa.

Dawn ir-rati jiġu adattati kull sena skont iż-żidiet fil-pagi u fl-għoli tal-ħajja.

Armla/armel li jiżżewġu mill-ġdid huma intitolati li jżommu l-jedd tagħhom li jirċievu

pensjoni għalkemm bir-Rata Minima Nazzjonali tal-pensjoni applikabbli.

Il-benefiċċji tal-iltima jingħataw f’rata fissa. Għal iltima li tilfu ż-żewġ ġenituri, l-

Allowance tal-Iltima hija €51.99 fil-ġimgħa għal kull tifel/tifla. L-Allowance

Supplimentari tal-Iltima hija €94.34 fil-ġimgħa għal kull iltim taħt l-età ta’ 16-il sena u

€95.12 għal kull iltim ta’ bejn is-16 u l-21 sena, jekk ma jkollhomx impjieg bi qligħ.

Jekk l-iltim ikollu impjieg bi qligħ, iżda d-dħul gross tiegħu huwa inqas mill-Paga

Minima Nazzjonali (€158.11 fil-ġimgħa), l-allowance titnaqqas biex it-total tat-tali

allowance u d-dħul gross ma jaqbiżx il-Paga Minima Nazzjonali. Ir-rati jiġu adattati kull

sena skont iż-żidiet fil-pagi u fl-għoli tal-ħajja.

Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tas-superstiti?

Il-benefiċċji kollha fi flus kontanti huma amministrati mid-Dipartiment tas-Sigurtà

Soċjali. Persuna tista’ tapplika għal kwalunkwe benefiċċju permezz ta’ wieħed mill-24

uffiċċju distrettwali tad-Dipartiment (22 f’Malta u tnejn fil-gżira ta’ Għawdex).

Page 17: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 17

Kapitolu VIII: Benefiċċji marbutin ma’ inċidenti fuq il-post tax-xogħol u ma’ mard marbut max-xogħol

Meta tkun intitolat għall-benefiċċji?

Il-benefiċċju marbut ma’ inċidenti fuq il-post tax-xogħol huwa mħallas lil persuni

impjegati u li jaħdmu għal rashom, li ħallsu mill-inqas ġimgħa ta’ kontribuzzjonijiet u li

t-talba tagħhom hija sottomessa mhux iktar tard minn għaxart ijiem wara l-inċident.

Ma hemm l-ebda limitu ta’ żmien għas-sottomissjoni tat-talba fil-każ ta’ mard marbut

max-xogħol. Il-liġi Maltija ma tistipulax għotjiet relatati mal-mewt.

X’inhu kopert?

Il-vittma assigurata hija intitolata li jkollha sena leave wara l-inċident fuq ħlas sħiħ

minn min iħaddimha u trid tagħti lura l-ammont irċevut mid-Dipartiment tas-Sigurtà

Soċjali lil min iħaddimha. Il-persuna impjegata hija intitolata għal ħlas sħiħ sakemm it-

tul tal-inkapaċità ma jaqbiżx is-sena mid-data tal-inċident.

Il-benefiċċji huma mħallsa f’rata fissa, mingħajr rabta mad-dħul preċedenti. Il-

benefiċċju għall-mard marbut max-xogħol huwa mħallas €27.87 kuljum għal ġenitur

waħdu jew persuna miżżewġa b’konjugi dipendenti mhux f’impjieg full-time, u €20.97

kuljum għal persuni oħrajn. Dan jitħallas mir-4 jum tal-inċident u għal massimu ta’

12-il xahar. Min jimpjega jħallas differenza bejn il-paga u l-benefiċċju (jekk dan tal-

aħħar ikun aktar baxx).

Għal diżabilitajiet ta’ 90% jew iktar li huma marbuta max-xogħol, titħallas Pensjoni

tal-Invalidità hu kemm hu n-numru ta’ kontribuzzjonijiet imħallsa jew akkreditati. Għal

diżabilitajiet ta’ bejn l-20 u d-89%, il-pensjoni mħallsa tvarja minn €14.74 għal

€65.61 fil-ġimgħa. Għal diżabilitajiet ta’ bejn 1 u 19%, jitħallas benefiċċju ta’ somma

f’daqqa li jvarja minn €227.62 għal €4,324.24.

Imwiet marbuta max-xogħol joffru pensjoni tas-superstiti – ittrattata daqslikieku l-

mejjet ħallas l-ammont massimu ta’ kontribuzzjonijiet. Din hija mħallsa lill-armel u lit-

tfal tal-mejjet.

Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji?

Il-benefiċċji f’kontanti kollha huma amministrati mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali.

Persuna tista’ tapplika għal kwalunkwe benefiċċju permezz ta’ wieħed mill-24 uffiċċju

disrettwali tad-Dipartiment (22 f’Malta u tnejn fil-gżira t’Għawdex).

Għall-benefiċċju marbut ma’ inċidenti fuq il-post tax-xogħol, l-inċident jew il-mard

marbuta max-xogħol huwa ċċertifikat mit-tabib, u huwa ġeneralment aċċettat bħala

tali minn min iħaddem u huwa kkoroborat minn xhieda. Meta l-inkapaċità għax-xogħol

taqbeż l-għaxart ijiem, il-każ jiġi vvalutat mill-bord mediku tad-Dipartiment.

L-ewwel tlett ijiem tal-korriment jew tal-marda mhumiex koperti mid-Dipartiment tas-

Sigurtà Soċjali imma minn min iħaddem. Il-benefiċċju tas-sigurtà soċjali huwa mħallas

direttament lill-persuna assigurata iżda hija għandha tagħti lura dan l-ammont lil min

Page 18: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 18

ħaddimha. Fil-każ ta’ persuna li timpjega lilha nnifisha, l-ammont huwa mħallas lil min

jagħmel it-talba u miżmum minn min jagħmel it-talba.

Page 19: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 19

Kapitolu IX: Benefiċċji marbutin mal-familja

Meta tkun intitolat/a għall-benefiċċji tal-familja?

L-Allowance tat-Tfal, l-Allowance tat-Tfal b’Diżabilità, u l-Allowance tat-Tfal

f’Affidament huma kklassifikati bħala benefiċċji tal-familja. L-ewwel żewġ benefiċċji

jitħallsu lir-residenti ta’ Malta li jissoddisfaw test tal-mezzi.

L-Allowance tat-Tfal hija mħallsa lill-familji kollha bit-tfal taħt l-età ta’ 16-il sena, jekk

id-dħul taż-żewġ ġenituri ma jaqbiżx l-€24,225.32 fis-sena qabel is-sottomissjoni tat-

talba. Rigward it-tfal li għandhom 16-il sena jew aktar, dawn għandhom ikunu

studenti full-time mingħajr l-ebda dħul għall-istudji tagħhom, jew inkella jkunu

rreġistrati bħala ħaddiema qiegħda. Fi kwalunkwe każ, ma jistgħu jkollhom la impjieg

imħallas u lanqas jibbenefikaw minn vantaġġi soċjali minn xi mkien ieħor.

L-Allowance tat-Tfal b’Diżabilità hija mħallsa lill-familji kollha b’wild b’diżabilità fiżika

jew mentali u li mhux qed jirċievu kwalunkwe pensjoni tas-sigurtà soċjali għal din id-

diżabilità.

L-Allowance tal-Foster Care titħallas għal tifel/tifla li jkun iċċertifikat minn istituzzjoni

tal-welfare li huwa/hija tingħata foster care.

X’inhu kopert?

L-allowance minima mħallsa tat-tfal hija ta’ €350 fis-sena għal kull tifel/tifla, u dawn

il-massimi japplikaw:

Tifel/Tifla wieħed/waħda: €96.32 kull xahar;

Żewġt itfal: €192.64 kull xahar;

Tlett itfal: €288.96 kull xahar;

Erbat itfal: €385.28 kull xahar;

Tfal addizzjonali: €96.32 fix-xahar (massimu għal kull wild).

Jekk id-dħul totali tal-ġenituri ma jaqbiżx l-€24,225.32 fis-sena, il-benefiċċju annwali

mħallas huwa ekwivalenti għal persentaġġ (jiddependi min-numru tat-tfal) ta’

€24,225.32 mnaqqsa mid-dħul totali tal-ġenituri (nett tal-kontribuzzjonijiet soċjali

mħallsa). Hemm limitu minimu tad-dħul ta’ €4,960.32, li jfisser li kwalunkwe dħul

inqas minn dak il-limitu għandu jkun ikkunsidrat bħala €4,960.32. Id-differenza li

ġejja minn €24,225.32, li minnha jitnaqqas id-dħul ikkalkulat, hija mmultiplikata b’6%

għal kull tifel/tifla.

L-Allowance għal Tfal b'Diżabilità titħallas b’rata ta’ €16.31 fil-ġimgħa lill-ġenituri ta’

tifel/tifla b’diżabilità bħala suppliment għall-allowance tat-tfal. Hija titħallas

irrispettivament mid-dħul tal-familja.

Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tal-familja?

Il-benefiċċji kollha fi flus kontanti huma amministrati mid-Dipartiment tas-Sigurtà

Soċjali. Persuna tista’ tapplika għal kwalunkwe benefiċċju permezz ta’ wieħed mill-24

uffiċċju distrettwali tad-Dipartiment (22 f’Malta u tnejn fil-gżira ta’ Għawdex).

Page 20: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 20

Kapitolu X: Il-qgħad

Meta tkun intitolat għall-benefiċċji tal-qgħad?

Il-benefiċċji tal-qgħad huma mħallsa kemm fl-iskema kontributorja u l-iskema mhux

kontributorja. Il-Benefiċċju tal-Qgħad huwa mħallas lil kull persuna impjegata b’50

ġimgħa ta’ kontribuzzjonijiet imħallsa u 20 ġimgħa ta’ kontribuzzjonijiet imħallsa jew

akkreditati matul is-sena li tippreċedi s-sena li fiha saret it-talba.

Benefiċċji tal-qgħad huma mħallsa kemm fl-iskema kontributorja u dik mhux

kontributorja. Għall-iskema mhux kontributorja, jitħallas Benefiċċju Speċjali tal-Qgħad

lill-kap tal-familja minflok benefiċċju tal-qgħad, suġġett għat-test tal-mezzi.

L-Għajnuna tal-Qgħad titħallas lill-kap tal-familja sakemm hu/hi jissodisfaw it-test tal-

mezzi.

X’inhu kopert?

Il-benefiċċju tal-qgħad huwa mħallas b’rata fissa ta’ €11.26 kuljum għal ġenitur

waħdu jew għal persuna miżżewġa b’konjugi dipendenti li mhuwiex f’impjieg full-time

u €7.37 kuljum għal persuni oħrajn. Dan jitħallas mill-ewwel jum tal-qgħad u jibqa’

jitħallas sa 156 jum. Wara dan, il-persuna ma tibqax tikkwalifika iżjed għal dan il-

benefiċċju sakemm ma terġax tibda taħdem u ddum mill-inqas 13-il ġimgħa fl-impjieg.

Il-Benefiċċju Speċjali tal-Qgħad jitħallas €18.92 kuljum għal ġenitur waħdu jew għal

persuna miżżewġa b’sieħeb dipendenti li mhuwiex f’impjieg full-time u €12.35 kuljum

għal persuni oħrajn. Huwa jitħallas mill-ewwel ġurnata mingħajr impjieg sa massimu

ta’ 156 ġurnata ta’ benefiċċju. Wara, il-persuna ma terġax tikkwalifika għal dawn il-

benefiċċji sakemm ma terġax taħdem għal mill-inqas 13-il ġimgħa. In-numru totali ta’

dawn il-ġranet ta’ benefiċċju ma jista’ f’ebda każ jaqbeż in-numru totali ta’

kontribuzzjonijiet imħallsin mill-ewwel dħul tal-persuna fl-iskema.

L-Assistenza għall-Qgħad hija mħallsa f’rata li tista’ tvarja skont it-test tal-mezzi, u

b’mod partikolari tvarja mill-kompożizzjoni tal-familja.

Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tal-qgħad?

Il-benefiċċji kollha fi flus kontanti huma amministrati mid-Dipartiment tas-Sigurtà

Soċjali. Persuna tista’ tapplika għal kwalunkwe benefiċċju permezz ta’ wieħed mill-24

uffiċċju distrettwali tad-Dipartiment (22 f’Malta u tnejn fil-gżira ta’ Għawdex).

Il-persuna għandha tkun irreġistrata bħala mingħajr impjieg, kapaċi u disponibbli biex

taħdem. Il-benefiċċju mħallas jkopri sitt ijiem intitolament fil-ġimgħa.

Page 21: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 21

Kapitolu XI: Riżorsi minimi

Meta tkun intitolat għall-benefiċċji li jirrigwardaw ir-riżorsi minimi?

L-għajnuna soċjali titħallas lill-kap tal-familja sakemm hu/hi jissodisfaw it-test tal-

mezzi.

X’inhu kopert?

Ġenituri weħidhom huma ttrattati bħala familja bi dritt u huma intitolati għall-

Għajnuna Soċjali kif ukoll għall-Allowance tat-Tfal. L-assistenza soċjali hija mħallsa

bir-rata ta’ €95.43 fil-ġimgħa flimkien ma’ €8.15 addizzjonali għal kull membru

addizzjonali fil-familja. L-allowance tat-tfal hija mħallsa bir-rata massima.

Il-benefiċċju jvarja skont il-livell tal-mezzi u n-numru tal-persuni fid-dar. Madankollu

jekk hemm tfal li huma impjegati jew li huma okkupati għal rashom, dawn mhumiex

ikkonsidrati bħala parti mill-familja għall-intitolament tal-benefiċċju. Il-limitu tad-dħul

jikkorrispondi għar-rati tal-Assistenza Soċjali msemmija hawn fuq. Bħala eżempji ta’

każijiet, l-ammonti fix-xahar għall-familji mingħajr dħul ieħor ikunu:

Persuna weħidha: €413.53;

Koppja mingħajr tfal: €448.85;

Koppja b’tifel/tifla wieħed/waħda: €484.17;

Koppja b’żewġt itfal: €519.48;

Koppja bi tlett itfal: €554.80

Ġenitur waħdu, tifel/tifla wieħed/waħda: €448.85;

Ġenitur waħdu, żewġt itfal: €484.17.

It-tul tal-benefiċċju mhux limitat sakemm il-kondizzjonijiet stipulati jkunu ssodisfati.

Benefiċċji oħra bit-test tal-mezzi huma mħallsa taħt assistenza soċjali, skont il-ħtiġijiet

soċjali differenti, inkluż assistenza fl-ispejjeż tal-akkomodazzjoni u tal-utilitajiet.

Kif jista’ jkollok aċċess għall-benefiċċji tar-riżorsi minimi?

Il-benefiċċji kollha fi flus kontanti huma amministrati mid-Dipartiment tas-Sigurtà

Soċjali. Persuna tista’ tapplika għal kwalunkwe benefiċċju permezz ta’ wieħed mill-24

uffiċċju distrettwali tad-Dipartiment (22 f’Malta u tnejn fil-gżira ta’ Għawdex).

Page 22: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 22

Kapitolu XII: Kura fit-tul

Meta tkun intitolat għall-kura fit-tul?

Ma hemm l-ebda definizzjoni konkreta ta’ kura fit-tul. Madankollu, persuna għandha

primarjament ikollha iktar minn 60 sena u/jew ikollha diżabilità li tħalliha mhux kapaċi

li tgħix f’darha sabiex tkun eliġibbli għal waħda mill-istituzzjonijiet għall-anzjani li

huma miftuħa għal residenti permanenti. Dawk li ma jipparteċipawx fi kwalunkwe

attività soċjali, u persuni li jsofru minn kondizzjonijiet mediċi li jistgħu jkunu f’riskju

meta jqattgħu sigħat twal weħidhom jingħataw prijorità wkoll. L-istess regoli japplikaw

għad-dħul għaċ-ċentri ta’ kura ta’ matul il-jum għall-anzjani, minkejja li l-prijorità

ġeneralment tingħata lil dawk il-persuni li huma mobbli u indipendenti. Il-ħtieġa u t-tip

ta’ marda huma prerekwiżiti għal persuni li jużaw istituzzjonijiet psikjatriċi u

istituzzjonijiet/sptarijiet oħrajn. Għall-każijiet kollha, l-eliġibilità hija ddeterminata

minn evalwazzjoni medika.

X’inhu kopert?

Ma hemm l-ebda skema speċifika għall-kura fit-tul. Il-koperta iktar issir permezz ta’

skemi varji, li joffru benefiċċji ta’ flus kontanti u benefiċċji ta’ oġġetti u servizzi. Dawn

huma organizzati fuq livell ċentrali iżda huma wkoll ipprovduti fuq livell komunitarju.

Huma parzjalment ibbażati fuq test tal-mezzi, parzjalment ibbażati fuq ħtiġijiet.

Hemm numru ta’ servizzi fil-komunità li jappoġġjaw lill-persuni ikbar fl-età u lill-

persuni bi bżonnijiet speċjali li qed jgħixu fil-komunità. L-għan ta’ dawn is-servizzi

huwa li jippermettu lir-riċeventi ta' tali servizzi sabiex jibqgħu jgħixu fil-komunità

tagħhom b'mod kemm jista’ jkun indipendenti, itejbu l-kwalità tal-ħajja u kif ukoll

jipprovdu mistrieħ u jagħtu appoġġ għall-persuni li jipprovdu kura informali. Fl-aħħar

nett, dawn is-servizzi jgħinu biex jevitaw jew idewmu d-domanda għall-kura

residenzjali fuq terminu twil ta’ żmien billi jipprovdu l-appoġġ meħtieġ mid-dar tal-

klijent stess.

Servizz ta’ Meals on Wheels: l-għan tal-Meals on Wheels huwa li jappoġġja lill-

persuni ikbar fl-età u lil dawk li għadhom jgħixu fid-dar tagħhom iżda li ma

jistgħux jippreparaw ikla diċenti. Il-Maltese Cross Corps (organizzazzjoni non-

governattiva) flimkien mad-Dipartiment għall-Anzjani u l-Kura fil-Komunità

jipprovdu lil dawn l-individwi b’ikla msajra bi prezz issussidjat.

Servizz ta’ Handyman: l-għan huwa li jgħin lil persuni ikbar fl-età u persuni bi

bżonnijiet speċjali biex ikomplu jgħixu bl-iktar mod indipendenti possibbli f’darhom

stess. Huwa joffri firxa ta’ madwar 70 tip ta’ impjieg li jvarja minn tiswijiet ta’

elettriku għal xogħol ta’ plaming, xogħol ta’ mastrudaxxa u trasportazzjoni ta’

oġġetti. Dan is-servizz huwa mitlub permezz tat-telefon.

Servizz ta' Għajnuna ta’ Kura fid-Dar: dan is-servizz joffri għajnuna personali

mingħajr servizz ta’ infermiera u xogħol domestiku ħafif lil adulti oħra ikbar fl-età u

lil persuni bi bżonnijiet speċjali.

Servizz ta’ Inkontinenza: l-għan ta’ dan is-servizz huwa li jnaqqas il-problema(i)

psikoloġika/psikoloġiċi li persuna tista’ tkun suġġetta għalihom minħabba l-

inkontinenza. Barra minn hekk, permezz ta’ forniment ta’ ħrieqi sussidjati ħafna,

dan is-servizz inaqqas il-pressjoni fiżika u finanzjarja fuq dawk il-familji li

għandhom membri bi problemi ta’ inkontinenza. Għaldaqstant, is-Servizz ta’

Page 23: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 23

Inkontinenza, jappoġġja u jinkoraġġixxi lill-persuni inkontinenti b'diżabilità u lill-

adulti ikbar fl-età sabiex jibqgħu jgħixu fil-komunità tagħhom.

Servizz ta’ Ners fil-Komunità: dan is-servizz jinkludi approċċ b'tim multi-

professjonali, li jaħdem mill-qrib mad-dipartiment soċjali jew tas-saħħa,

professjonisti oħra, entitajiet u aġenziji. It-tim qed jaspira li jikkoordina l-kura

b'mod olistiku, iffukat fuq il-persuna u fuq il-bżonnijiet tan-nies filwaqt li jaħdem

mill-viċin mal-pazjenti u l-qraba/min jipprovdi l-kura, jippromwovi s-saħħa, il-kura

propja u jkabbar kemm jista’ l-potenzjal u l-indipendenza tal-kura tas-saħħa

permezz tal-edukazzjoni, l-appoġġ u l-abilitazzjoni. It-tim jirregola t-twassil tas-

servizzi tal-kura domiċiljari u bi sħubija mal-fornituri ta' servizzi għandu l-għan li

jippromwovi servizz ta’ kura fil-komunità ta' kwalità għolja.

Servizz ta’ Telecare: Is-Servizz ta' Telecare jippermetti lill-abbonat sabiex isejjaħ

għall-għajnuna meta jkun meħtieġ. Dan għandu l-għan li jipprovdi serħan il-moħħ

fost l-adulti ikbar fl-età, persuni b’diżabilità u dawk bi bżonnijiet speċjali, u b’hekk

jinkoraġġihom jibqgħu jgħixu fid-dar tagħhom. It-Telecare jipprovdi wkoll sors ta’

assigurazzjoni għall-qraba u l-persuni li jipprovdu l-kura lill-abbonat.

Servizz ta’ Ċentru ta’ Matul il-Jum: l-għan ta' dan is-servizz huwa li jħares li ma

jkunx hemm iżolament soċjali u sentiment ta' solitudni, u li jnaqqas id-diffikultajiet

fl-interazzjoni soċjali li l-persuni ikbar fl-età għandhom tendenza li jiltaqgħu

magħhom. Barra minn hekk, għandu l-għan li jimmotiva l-anzjani billi jħeġġiġhom

jieħdu sehem fl-ippjanar tal-attivitajiet taċ-Ċentru ta’ Matul il-Jum. Billi jippermetti,

kemm jista' jkun lill-persuni ikbar fl-età u lill-persuni b'diżabilità jibqgħu

indipendenti u soċjalment integrati, huwa jipprovdi wkoll mistrieħ għal min

jipprovdilhom il-kura u għall-qraba tagħhom.

F’termini ta’ kura residenzjali, hemm istituzzjoni waħda ċentrali għal residenti

permanenti anzjani, supplimentata minn tmien residenzi reġjonali, li kollha huma

mmexxija mill-istat. Hemm ukoll djar residenzjali privati. Barra minn hekk, hemm

istituzzjoni psikjatrika ċentrali mmexxija mill-istat li tipprovdi trattament u kura għal

persuni b’mard mentali. Istituzzjoni/Sptar ċentrali ieħor mmexxi mill-istat jipprovdi

kura fuq terminu twil għal pazjenti tal-kanċer u mard ieħor malinn. Hemm ukoll 18-il

ċentru ta’ kura ta’ matul il-jum li huma miftuħa kuljum mit-8.30am sal-4.00pm, li

joffru terapija okkupazzjonali f’kura semiresidenzjali.

Persuni li jirċievu l-benefiċċju f’servizzi huma mistennija li jagħmlu kontribuzzjoni

għall-ispejjeż tal-oġġetti jew servizzi. Għall-kura fid-dar:

€2.33 fil-ġimgħa jekk persuna weħidha u mingħajr ikliet;

€3.49 fil-ġimgħa jekk persuna weħidha u bl-ikliet;

€3.49 fil-ġimgħa jekk koppja u bla ikliet;

€5.24 fil-ġimgħa jekk koppja u bl-ikliet;

Meals on wheels: € 2.21 kull ikla;

Servizz ta’ handyman: rati jvarjaw skont ix-xogħol u l-klijenti għandhom jipprovdu

l-materjal;

Inkontinenza: ħrieqi normali jew ekstra assorbenti minn €0.19 għal €0.279 skont

il-qis.

Utenti ta’ kura semiresidenzjali jħallsu miżata nominali li tvarja minn €2.33 għal €5.82

fix-xahar. Residenti tad-djar tal-anzjani jikkontribwixxu 60% tad-dħul totali tagħhom

(dan jinkludi l-pensjoni mid-Dipartiment tas-Servizzi Soċjali, bonusijiet, pensjonijiet

barranin, interessi mill-bank, kirjiet, eċċ). Ir-residenti f’San Vinċenz de Paul

jikkontribwixxu 80% tad-dħul nett tagħhom, bil-kondizzjoni li ma jibqagħlhomx inqas

minn €1,400 fis-sena għad-dispożizzjoni tagħhom.

Page 24: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 24

Kif jista’ jkollok aċċess għall-kura fit-tul?

L-aċċess għall-kura fit-tul huwa permezz tal-Ministeru għas-Saħħa, l-Anzjani u l-Kura

fil-Komunità li huwa responsabbli għall-provvediment tal-benefiċċji f’oġġetti jew

servizzi fir-rigward ta’ kura fit-tul.

Page 25: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 25

Anness: Indirizzi u siti elettroniċi utli

Il-Ministeru tal-Ġustizzja, Djalogu u l-Familja huwa responsabbli għas-superviżjoni tal-

benefiċċji li jitħallsu mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali, filwaqt li l-Ministeru għas-

Saħħa, tal-Anzjani u tal-Kura fil-Komunità huwa responsabbli għall-provvista ta’

servizzi għall-kura tas-saħħa u l-mekkaniżmu meħtieġ għas-sorveljanzi u l-kontroll

permezz tad-Dipartiment tas-Saħħa.

Għal kwistjonijiet tas-sigurtà soċjali li jikkonċernaw aktar minn pajjiż wieħed tal-UE,

għandek tfittex istituzzjoni tal-kuntatt fl-Ewropa fid-direttorju tal-Istituzzjonijiet

miżmum mill-Kummissjoni Ewropea u disponibbli fuq: http://ec.europa.eu/social-

security-directory

Portal tal-E-Government Malti

http://www.mygov.mt

Ministry of Justice, Dialogue and the Family

Ministeru tal-Ġustizzja, Djalogu u l-Familja

Palazzo Ferreria

Republic Street

Valletta VLT 2000

Tel.: +356 2590 3100

Fax: +356 2590 3121

http://www.socialpolicy.gov.mt

Ministry for Health, the Elderly and Community Care

Ministeru għas-Saħħa, l-Anzjani u l-Kura fil-Komunità

Palazzo Castellania

15, Merchants Street

Valletta

Tel.: +356 2122 4071-7

Fax: +356 2299 2655

https://ehealth.gov.mt

Department of Social Security

Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali

38, Ordinance Street

Valletta

Tel.: +356 2590 3000

Fax: +356 2590 3121

http://www.socialsecurity.gov.mt

Housing Authority

Awtorità għad-Djar

22, Triq Pietro Floriani

Floriana

Tel.: +356 22991000

Fax: +356 22991001

http://www.socialpolicy.gov.mt

Page 26: Sigurtà soċjali u assikurazzjoni

Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni Id-drittijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek f’Malta

Lulju 2012 26

Department for the Elderly & Community Services

Dipartiment għall-Anzjani u s-Servizzi fil-Komunità

Ċentru Ħidma Soċjali

469, St. Joseph High Road

Sta. Venera

Tel.: +356 22788300

Fax: +356 227883302590 3121

https://ehealth.gov.mt

National Commission for the Promotion of Equality

Kummissjoni Nazzjonali għall-Promozzjoni u l-Ugwaljanza

No 4, Gattard House,

National Road,

Blata l-Bajda

Tel.: +356 2590 3850

Fax: +356 2590 3851

http://www.socialpolicy.gov.mt

National Commission Persons with Disability

Kummissjoni Persuni b'Diżabilità

469, St Joseph High Road

Sta. Venera

Tel.: +356 2148 7789

Fax: +356 2148 4609

http://www.knpd.org/

Department of Social Welfare Standards

Dipartiment tal-Istandards fil-Ħarsien Soċjali

469, St Joseph High Road

Sta. Venera

http://www.socialpolicy.gov.mt

National Commission for the Family

Kummissjoni Nazzjonali għall-Familja

Ministry of Education, Employment and the Family

Palazzo Ferreria

Republic Street

Valletta

http://www.socialpolicy.gov.mt

Department of Health Information

Dipartiment tal-Informazzjoni dwar is-Saħħa

95, G'Mangia Hill

G'Mangia

https://ehealth.gov.mt