siyaset bilimi unite09

8/3/2019 Siyaset Bilimi unite09

1/16

Yalnzlna ka, dostum! Seni byk adamlarn grltsnden sersemlemifl, k-

klerin ineleriyle de delik deflik olmufl gryorum.

Seninle nasl susulacan pek iyi bilir orman ve kaya. O sevdiin aaca benze yi-

ne, sen, o genifl dallya: Sessiz ve dinlercesine sarkar o, denizin stne.

Yalnzln bittii yerde, Pazar yeri bafllar; Pazar yerinin bafllad yerdeyse, b-

yk oyuncularn grlts ve ar sineklerin vzlts bafllar.

Dnyada en iyi fleyler dahi, gstereni olmazsa, deersizdirler: Bu gstericilere b-

yk adam der halk.

Halk pek anlamaz bykten, yani: Yaratclktan. Ama byk fleylerin btn gs-

tericilerinden ve oyuncularndan hofllanr.

Yeni deerler yaratanlarn evresinde dner dnya: grnmeden dner. Oysa

oyuncularn evresinde dner halk ve flan: Dnyann gidifli byledir.

Ruh vardr oyuncuda, ama ruhun vicdan pek yoktur. O hep, en ok inandrd

fleye inanr, -kendine inandrd!

Yarn buna inanr, br gn baflkasna. Keskin grevleri vardr halk gibi ve deifl-

ken huylar.

(Kaynak: Frederich Nietzsche, Byle Buyurdu Zerdflt, Milli Eitim BakanlYaynlar, 1964)

165

Siyasal G OlarakSekinler 9


2/16

Amalarmz

Bu niteyi alfltktan sonra,

siyasal g olarak bir lkedeki sekin insanlarn yeri ve nemini aklayacak

geri kalmfl lkeler asndan sekinlerin ifllevlerini ve nemini tanmlayacak

trk siyasal yaflamndan sekinlerin roln tartflabileceksiniz.

indekiler

GRfi

SEKNC KURAMLAR

Klasik Sekinci Kuramlar

adafl Sekinci Kuramlar

GER KALMIfi LKELERDE SEKNLER

Geri Kalmfl lkelerde Sekinlerin fllevi

Trk Siyasal Yaflamnda Sekinler

166 Siyaset Bi l imi

Anahtar Kavramlar

Sekincilik

Egemen snf

Geri kalmfllk

ktidar blou

Brokratik sekinler

Aydn sekinler

Ulusuluk


3/16

GRfiTrk Dil Kurumunun szl sekinleri; benzerleri arasnda niteliklerinin yk-

sekliiyle gze arpan kifliler olarak tanmlyor. Bu anlamda, sekinler ne bir top-lumsal snftr ne de bir bask grubudur. Ama sekinlerin siyasal yaflamda belirli birarlklar vardr ve bu arlk zellikle geri kalmfl lkelerde ayr bir nem kazanr.

nce sekinlerle ilgili farkl bilimsel yaklaflmlar ve daha sonra da geri kalmfllkelerde sekinlerin ifllevlerini ele alacaz.

SEKNC KURAMLARSekinlerin toplumlar ynetmeleri gerektii grfl Eflatundan Nietzcheye,Jo-se Ortege y Gassetye kadar uzanr. Ama bunlar olmas gerekeni arafltran d-flnceler olduu iin bilimden ok felsefenin konusuna girerler. Sekinlerin ge-miflteki ve gnmzdeki toplumlarda oynad rol aydnlatmaya ynelik alflma-lar ise geen yzylda bafllayp gnmze kadar srmfltr. Bu bilimsel abalar,

klasik ve adafl sekinci kuramlar olarak ikiye ayrarak inceleyebiliriz.

Sekinlerin toplumlar ynetmeleri gerektii grfl nereye kadar uzanr?

Klasik Sekinci KuramlarSekinlerle ilgili kuramlarn baflnda, talyan toplumbilimciVilfredo Pareto nunki

yer alr. Paretoya gre, toplumsal yaflamn her alanndaki en baflarllar sekinlerioluflturur.

En baflarl siyaset adamlarndan, sanatlardan tutun da, en baflarl sokak ka-dnlarna kadar, hepsi sekinler grubu iinde yer alrlar. Her toplum kesiminin enbaflarllar kendi ilerinde bir aristokrasi olufltururlar. eliflki, sekin aznlkla se-

kin olmayan ounluk arasndadr.Paretoya gre, sekinler stn nitelikli kiflilerdir. Ama onlarn ocuklar ayn

lde stn nitelikli olmayabilirler. Soy ve ailenin yan sra, varlkl, akll, yete-nekli ve salam ahlkl olmak da sekinlik ltleri arasnda yer alr. Sekinleringiderek nitelike zayflamalar ya da sayca azalmalar, onlarn yerini baflkalarnnalmasna uygun bir ortam hazrlar. Eer sekinler, toplumun alt tabakalarndan or-taya kan en baflarllar aralarna alabilirlerse, sekinlerin dolaflm srer. zel-likle ynetici sekinlerin, ynetici sekinler arasna katlma niteliindekilere ola-nak tanmamalar durumunda ise iktidar kavgas sertleflir ve sekinlerin toptan de-iflimi olayyla karfllafllr. Paretonun anlayflna gre devrim budur.

Sekinlerin dolaflm ne anlama gelmektedir?

Pareto, sekinlerin dolaflm kuramn olufltururken ak bir biimde bni Hal-dundan etkilenmifltir. Bedevilikten uygar topluma, yani gebe yaflamdan kentyaflamna geilirken yneticilerin rahatlklar iinde zayfladklar ve onlarn yerinibaflkalarnn ald gzlemi bni Haldunda aklkla ifllenmifltir.

talyan Gaetano Moscada, aktan sekinler deyimini kullanmamakla birlikte,ynetici snf kavramyla sekinler kuramna katkda bulunanlar arasnda yer al-yor. Moscaya gre, eski alardan bu yana, her tr toplumda bir yneten bir deynetilen snf bulunur. Ynetici snf, akl, bilgi, servet, silah gibi olanaklar kulla-narak kendi stnln ounlua kabul ettirir. Ancak rgtl ve stn yetenek-li bir aznlk, ounluk zerinde egemenlik kurabilir. Bu egemenlii kurup ve sr-

167nite 9 - Siyasal G Olarak Sekinler

SIRA S ZDE

SIRA S ZDE


4/16

drrken, ona meflruluk kazandracak, halkn o egemenlii daha kolaylkla kabuletmesini salayacak ideolojik ereveyi de oluflturur.

Moscaya gre, ynetici snf yalnzca siyasal iktidardakileri deil, ayn zaman-da siyasal iktidar gl bir biimde etkileyebilecek durumda olanlar kapsar. Mos-ca da, ynetici aznln ynetilen ounluun isteklerini gz nne almak zorun-da bulunduuna ve yeni toplumsal glerin ykselmesine engel oluflturursa bu-nun bir devrime neden olacana inanmaktadr.

Gaetano Moscaya gre, ynetici aznlk niin ynetilen ounluun isteklerini dikkate al-

mak zorundadr?

Gerek Pareto gerekse Mosca, Marksizmin snf atflmalar grflnn yerinesekinler aras atflmalar koymaktadrlar. Onlara gre, snflar sadece sekinlerarasndaki kavgann destek gcn olufltururlar. Ynetenler deiflebilir, ama yne-

tilenler hep ayn kalacaktr. Bir ounluk ynetimi anlamndaki demokrasinin ger-ekleflmesine olanak yoktur.

Klasik sekinci kuramlar arasnda sayabileceimiz nemli bir isim de RobertoMechelsdir. Mechels sekinlerin btn toplumlarda kanlmaz olarak var olaca- kansndadr. Yurttafllarn byk ounluu siyasal konularla ilgilenmezler. Kifli-nin refah ile toplumun refah arasndaki iliflkiyi gremezler. Kendi dflnda ve yu-kardan gelen bir itici g olmadka kendi baflna harekete geemeyen kitleler,ynetilmek gereksinmesi iindedirler. Bu ynetici grup, ok snrl sayda yedenoluflur. Zaman zaman yaknsalar bile, ounluk iin, kendileriyle ilgilenecek, ken-dilerinin sorunlaryla uraflacak birilerini bulmufl olmak memnunluk vericidir.

Roberto MECHELSe gre sekinler niin kanlmaz olarak btn toplumlarda var olacaktr?

Mechels, her toplumda her rgtte ortaya kan kk ynetici grubun giderekbir oligarfli oluflturma eilimi tafldn sylyor (Oligarflinin Tun Yasas). Bu k-k aznlk bir kez karar verme srelerine egemen olunca, otoritesini salamlafl-trmaya ve srekli klmaya alflacaktr. Sonunda da, toplumsal tabanndan, iindengeldii kitleden kopup, kendi karlarna ncelik verir olacaktr. Michels, sol par-tilerde bile durumun farkl olmadn, rnekleriyle kantlamaya alflmfltr.

Dikkatle incelendiinde, klasik sekinci kuramlarn tutucu ve demokrasiye kar-fl sonulara ulaflt grlr. Bu kuramlar, yalnzca snf atflmalarnn yerine se-kinler ya da ynetici snflar aras atflmalar koymuyor, ayn zamanda aznlk ege-menliini de savunmufl oluyorlar. Kk bir aznln toplumu ynetmesinin doal

olduunu, bunun da insanlar arasndaki eflitsizliin bir sonucu olduunu kantla-maya alflyorlar. Oradan hareketle, demokrasinin olanakszln, eflit olarak yara-tlmfl olan insan gereine ters dfltn gstermek istiyorlar. Faflist dflnceninbu kuramlardan yararlandn syleyebiliriz.

Karl Marx, egemen snf kavramn ekonomik gcn elde bulundurulmasnadayandrr. Oysa zellikle Paretoda sekinlerin egemenliinin nedeni, onlarn do-al ve psikolojik stnlkleridir. Ekonomik gc kk bir aznln elinden ala-rak onlarn egemenliine son verebilirsiniz. Oysa doufltan stn yaratlmfl olankiflilerin egemenliini kanlmaz saymanz gerekir. Sekinci kuramlarn, demokra-sinin geliflmemifl olduu dnemlerdeki talya ve Almanyada ortaya atlmfl bulunu-flu ilgintir.


SIRA S ZDE

SIRA S ZDE

Her toplum kesiminin enbaflarllar kendi ilerindebir aristokrasi olufltururlar.eliflki, sekin aznlkla

sekin olmayan ounlukarasndadr.


5/16

Klasik sekinci kuramlar, bir yandan snfsz toplumun olanakszln vurgular-ken, te yandan sekinlerin kapal bir g oluflturmadklarn ve oluflturmamalargerektiini de savunuyorlar. Sekinlerin dolaflmna engel olunmazsa toplumlardabyk alkantlar grlmeyecek, siyasal istikrar salanacak, devrim olmayacaktr.Ama sekinlerin dolaflmnn baz dnemlerde rahat ifllemesine karfllk, baz d-nemlerde tkanmasnn ardndaki toplumsal gerekler gz ard edilmekte ya da k-msenmektedir.

Klasik sekinci kuramlar hangi bakmlardan tutucu ve demokrasi karflt olarak nitelendi-

rilebilirler?

adafl Sekinci Kuramlaradafl sekinci kuramlarn en nemli zelliinin, sekinlerin doal stnlkleridflncesinin terk edilmesinden kaynakland sylenebilir. Bu nedenle de, de-

mokratik ve sol yaklaflmla gelifltirilen sekinci kuramlara da rastlanabiliyor. Yne-tici aznln varlnn bir gerek olduu, ama onlarn ynetilenlere karfl sorumluolmalar ve gerektiinde grevden uzaklafltrlabilmeleri kofluluyla, bunun demok-rasiyle eliflmedii savunuluyor. Demokratik bir toplumsal dzende, sekinler ara-sna girebilmenin toplumun her kesimine ak olmas gerektii vurgulanyor. Tekbir ynetici snfn m bulunduu, yoksa ok sayda sekin gruplarnn varlndanm sz edilebilecei tartfllyor.

adafl sekinci kuramlarn en nemli zellii nedir?

Sekinlerin oulcu bir yap oluflturduu grflnde olanlarn listesi olduk-a uzundur. Biz burada, srasyla David Riesman, Harold Lasswell, Robert Dahl,Giovanni Sartori ve Raymond Aronun zerinde duracaz.

Reismana gre, iktidar ok sayda grup arasnda paylafllr. lke ynetimiyleilgili kararlar tek bir sekin grubunun rn olamaz. eflitli gruplar arasndaki gdengesi, kararlarn oluflumunu belirler.

Lasswell, siyasal sekinleri, toplumdaki dier sekin gruplarndan ayr olarakele alr. Toplumun uyum iinde bulunabilmesi iin, orkestra flefi grevini ykle-necek olan siyasal sekinlere her zaman gereksinme vardr. Ama, ynetimin daimaaznln elinde bulunmas gerei demokrasi ile eliflmez. nemli olan, yneten-lerin kitlelere karfl sorumluluu ve onlarn isteiyle bulunduklar konumlardan ay-rlmalardr. Yoksa demokrasinin varln gsteren lt, ynetici sekinlerin top-luma olan oran deildir. Bu oran byd halde demokratik olmayan bir yne-

tim bulunabilecei gibi, oran kld halde ynetim demokratik olabilir.

Lasswell asndan demokrasinin varln gsteren lt nedir?

Dahl, tek bir sekin grubun tm topluma yn veremeyeceine inanr. Toplum-da var olan ok saydaki sekin gruplar arasnda farkllklar ve hatta eliflkiler szkonusudur. Bu eliflkiler ve onlar arasndaki rekabetin oluflturduu dengedir ki,demokrasiyi olanakl klar. Hibir sekin grup tek baflna egemen olmayaca iin,etkili olabilmeleri, aralarnda oluflturacaklar geici koalisyonlara baldr. Yurttafl-larn siyasal yaflama katlma dzeyleri ykseldike, sekinlerin etkinlii dengelen-mifl olur.


SIRA S ZDE

SIRA S ZDE

SIRA S ZDE

Gerek Pareto gerekse Mosca,Marksizmin snf atflmalargrflnn yerine sekinleraras atflmalarkoymaktadrlar.

adafl sekinci kuramlarnen nemli zelliinin,sekinlerin doalstnlkleri dflncesininterk edilmesindenkaynakland sylenebilir.


6/16

Sartori, demokratik rejimlerle demokratik olmayan sistemlerdeki sekinler ara-snda bir ayrm yapyor. Demokratik sistemlerde sekinlerin oul olduunu ve top-luma nderlik ettiini, demokratik olmayan sistemlerde ise sekinlerin tekil olduu-nu ve topluma hkmettiini sylyor. Demokrasilerde iktidarn ynetici aznlk ileynetilen ounluk arasnda paylaflldn savunuyor. Yetenekli aznlklarn lkeyiynetmeleri, demokrasinin kusuru deil, gvencesidir. Ancak tersi olmas durumun-da sistem yozlaflr, bozulur. Birok demokrasinin sekin aznlklarn abalaryla ku-rulduu ve halk ayaklanmalaryla ykld, adafl diktatrlerin halkoylamasylakendilerini meflrulafltrdklar unutulmamaldr. Antidemokratik yneticiler kendileri-ni atar ve halka bunu onaylatmak isterler. Demokratik sekinler ise, kendilerini hal-ka nerirler. Halkn ynetilmekten kanmas sz konusu olamaz. nemli olan na-sl ynetileceinin, hangi trden sekinleri benimseyeceinin saptanmasdr.

Raymond Aronun sekinlerle ilgili kuramnn, Marksizme karfl oluflturuldu-unu syleyebiliriz. Marksizm, ekonomik gc elinde bulunduran snfn, siyasal

iktidara da egemen olduunu savunur. Oysa Arona gre bu, zellikle sanayilefl-menin ilk aflamalar iin geerli olmakla birlikte, birok durumlar iin yanlfltr.Ekonomik gcn byk lde toprak soylularn elinde bulunduu lkelerde szkonusu olan durum, bat tr demokrasilerde deiflmifltir. Siyasal ifllevleri yerinegetirenlerle ekonomiyi ynetenler ayr ayr kiflilerdir. Ekonomik gce sahip bulu-nanlar zaman zaman kendileriyle ilgili siyasal kararlar etkileyebilirler, ama tm si-yasal kararlar kesin bir biimde etkilemeleri sz konusu olamaz.

Raymond ARONun sekinlerle ilgili kuram, hangi kurama karfl oluflturulmufltur?

Arona gre; karlarnn bilincinde olan bir ynetici snf yoktur. Batl toplum-larda sekinler blnmfllerdir. Ynetici snf yerine, birbirlerinden farkl yneticikesimlerden sz etmek daha dorudur. Ama batl toplumlardaki bu oul sekin-lere karfllk rnein, Sovyetler Birliinde sekinler tekildir. Toplumun yaps ne-deniyle, halk ynetici sekinlere karfl korunmaszdr. Hangi toplum olursa olsun,yneten halk deildir. Demokrasilerden fark, halk tarafndan ynetilmekten do-maz, halk iin ynetilmekten kaynaklanr.

adafl kuramclar iinde, toplumu tek bir sekin grubun ynettii grflnsavunanlarn baflnda, Amerikal toplumbilimciWright Mills gelir. Millse gre, biryanda sradan insanlar, te yanda da onlarn yaflamn etkileyecek kararlar alabil-me durumundaki kifliler vardr. Karar alma konumundaki bu kifliler, iktidar, servetve n sahibidir. Toplumsal bir snf oluflturmamakla birlikte, kkenleri, kltrlerive yaflam biimleriyle birbirlerine benzerler. Amerika Birleflik Devletlerinde ikti-

dar genini oluflturan byk flirket yneticileri, federal siyasal nderler ve ordu-nun st dzey komutanlar arasnda bir kar birlii sz konusudur. Kendi ilerin-deki eliflkiler, genel uyumlarn etkilemeyecek dzeydedir. Sekinlerin oulculu-u varsayma dayal dengeler ve iktidar blflm grfl geersizdir.

Mills, iktidarn sekinleri grfln flyle zetliyor: Ekonomik determinizmbasit grflne, siyasal determinizm ve askeri determinizmi de eklemek gerekir.

Bu alann st dzey yetkililerinin bugn olduka byk bir zellikleri vardr.

En nemli kararlar, ounlukla karmaflk olan bir koalisyon iinde alp uygular-

lar. flte bu nedenledir ki, egemen snf yerine iktidarn sekinleri demeyi tercih

ediyoruz.


SIRA S ZDE

Birok demokrasinin sekinaznlklarn abalarylakurulduu ve halkayaklanmalaryla ykld,adafl diktatrlerin halkoylamasyla kendilerinimeflrulafltrdklarunutulmamaldr.


7/16

Wright MLLSin egemen snf yerine iktidarn sekinleri demesinin nedeni nedir?

Egemen snf kavramnn zellikle Marksistler tarafndan gelifltirildiini dahance grmfltk. Temel eliflkinin, retim aralarna sahip bulunan egemen snfile, emeinden baflka satacak bir fleyleri olmayanlar arasnda ortaya ktna ina-nan Marksistler, sekinlerle kitleler arasndaki eliflkiye ncelik tanyan grfllerekarfldrlar. Ama gerek Marx gerekse Engels, ana devrimci gc oluflturan ifli s-nfnn iindeki bilinli bir kesimin, yani sekinlerin varln, dolayl da olsa kabul-lenmektedirler. Lenin bir adm daha ileriye gitmifl ve ifli snfna siyasal bilincidflardan gtrmek gerektiini, bunu da aydnlardan ve ifli snfnn en bilinli ke-simlerinden oluflan bir partinin yapabileceini savunmufltur. Leninci partinin, se-kinlerden oluflan bir partinin yapabileceini savunmufltur. Leninci partinin, sekin-lerden oluflan bir parti olduu aktr. Yugoslav kuramc Milovan Cilas, daha son-

ra bu Marksist sekinlerin yeni bir egemen snf oluflturduklarn ileri srmfltr.adafl Marksist dflnrlerin genellikle egemen snfkavramna sadk kaldk-

larn syleyebiliriz. Ekonomik gc elinde bulunduranlarn siyasal gce de egemenolacaklar grfl srmektedir. adafl Marksist kuramclardan olan Nicos Poulant-zas, burjuvazinin, dier snflardan salad baz desteklerle bir iktidar blouoluflturduunu sylyor. Bunun iin de egemen kesime ek olarak bir de yneticikesimyer almaktadr. Ynetici kesim, devlet ynetimini ellerinde bulunduran siya-sal kadrolardan oluflur. Egemen kesim, ekonomik gc elinde bulunduran kesim-dir. Ynetici kesim ise, genellikle orta ve kk burjuva kkenlidir. Ama onlarntoplumsal kkenlerinin farkl oluflunun, byk sermayenin egemenliini nlemesisz konusu deildir. Egemen kesim ile ynetici kesimin ayr ayr kiflilerden ve top-lumsal kkenlerden oluflmas, sekinlerin oulculuu anlamna gelmemektedir.

GER KALMIfi LKELERDE SEKNLERGeri kalmfl lkelerin farkl toplumsal yaplar, sekinler olgusunun o ereve iin-de ayrca deerlendirmek gereini ortaya koyuyor. Snf bilincinin ve buna balolarak oulcu dengelerin yeterince oluflmad bu lkelerde sekinlerin nemininartt yadsnamaz. Sekinlerin ifllevini nce genel olarak geri kalmfl lkelerde,sonra da zel olarak kendi toplumumuzda inceleyeceiz.

Geri Kalmfl lkelerde Sekinlerin flleviBir lde i ie girmifllikleri varsa da, geri kalmfl lkelerdeki sekinler, brokra-tik sekinlerve aydn sekinlerolmak zere ikiye ayrlarak incelenebilir. Hzla

deiflen toplumsal yapda geleneksel sekinlerin yerini bu yeni sekinler almfllar-dr. Ekonominin geliflmifllii lsnde, karfllarna teknokrat ve sermaye sahiple-rinden oluflan bir baflka sekinler grubu kmaktadr. Ama siyasal bamszlnyeni kazanmfl olan eski smrgeler baflta olmak zere, geri kalmfl lkelerin he-men tmnde, adafllaflmak ve ekonomik geliflmeyi salamak asndan kamugrevlileri nclk ifllevini stlenmifllerdir.

Belirli bir geliflme dzeyine ulaflncaya kadar, geri kalmfl lkelerin sivil ve as-ker brokratlar ayn erevede deerlendirebilir. Genellikle Batda ya da Batkltr etkisindeki kurumlarda eitim grmfllerdir. Etkileri yalnzca siyasal ikti-darlara danflmanlk yapmakla snrl kalmamaktadr. Bu lkelerde yaygn olarakgrlen tek partinin iinde de, bizzat yasama organnda da dorudan ve nemli

oranlarda temsil edilmektedirler. Ordunun iktidara el koyduu durumlarda ise,


SIRA S ZDE

Lenin ifli snfna siyasalbilinci dflardan gtrmekgerektiini, bunu daaydnlardan ve ifli snfnnen bilinli kesimlerindenoluflan bir partininyapabileceini savunmufltur.


8/16

asker, sivil brokrat arl daha da artmaktadr. Bu arln srebilmesi, yenitoplumsal glerin ve dolaysyla yeni sekinlerin ortaya kmasna baldr. Top-lumsal yapda oulculuk gelifltike, asker, sivil brokrat aydnlarn denetim ola-naklar kslmaktadr. Yeni toplumsal gler ar basmaya baflladka, asker ve si-vil brokratlar arasnda ayrm ortaya kabilmekte, ayr toplumsal ittifaklar iindeyer alabilmektedirler.

Geri kalmfl lkelerdeki brokrat sekinlerin, geliflmifl lkelerdekinden farklyapda ve dorultuda olmas doal karfllanabilir. Geliflmifl lkelerin brokratlar-na, lkelerine nclk etmek gibi bir grev hemen hibir zaman dflmemifltir. Sis-tem iindeki yerlerini almfl, toplumsal dengelerle btnleflmifllerdir. Oysa geri kal-mfl lke brokrat sekinleri, yeni bir dzeni kurma, adafl bir kltr kitlelerebenimsetme ve hatta ulusal btnl salamak iflleviyle karfl karflyalardr. Bunedenle, ideolojilerinin farkl olmas da doaldr.

Geri kalmfl lkelerin brokrat sekinleri ile geliflmifl lkelerin brokrat sekinleri ara-snda hangi farklar vardr?

Belirli bir geliflme dzeyine ulaflncaya kadar, geri kalmfl lkelerdeki iktidarmcadelesinin, genellikle brokrat sekinler iindeki eflitli gruplar arasndaki birmcadeleyi yanstt gzlemleniyor. adafl teknolojiye ilk alan kurum olarakordu, disiplinli rgtyle, asker sekinlerin siyasal yaflamdaki arln en st d-zeye karyor. Sivil sekinler de -askerler dorudan ynetimde olsun olmasn- or-du iinde balantlar kurup, kendilerine destekler salamaya alflyorlar.

Geri kalmfl lkelerde, bafllangta brokrat -aydn ayrm yapmak ok zor ol-sa bile, bunun giderek belirginlefltiini syleyebiliriz. Brokrat sekinlerin top-lumsal konumlarnn belirginliine karfllk, Mannheimn da dedii gibi, aydnsekinler ksmen snfsz bir tabakasaylabilirler. Ama ifllevleri srekli dflnceve bilgi retmek olduu iin, belirli bir toplum kesimiyle ve genel olarak dzen-le btnleflmeleri zordur. Toplumsal kkenleri birbirlerinden ok farkl olduu gi-bi, tutum ve dflncelerini, geldikleri toplum kesiminin zellikleriyle aklamakolanakszdr.

Gramsciye gre, alt yap ile st yapy organik olarak kaynafltran ge, aydn-lardr. Ynetici snfn egemenliinin gvence altna alnmas asndan aydnlarnrol ok nemlidir ve greli olarak bamszdr. Bu bamszlk, bir lde aydn-larn toplumsal kkeninden, ama zellikle de aydnlarn temsil ettikleri snfn pa-sif bir ajan olmamalarndan kaynaklanr. Ykselen snfn aydnlar, dier snflarnaydnlarn etkileri altna alarak, onlarn egemen snfla btnleflmesini salarlar.

st yap, ekonomik yapnn basit bir yansmas deildir.Aydn sekinler, bir yandan toplumdaki kltr dzeyinin ykselmesine, te

yandan da yeni ideolojilerin yaylmasna katkda bulunurlar. Baz yazarlar, bu ne-denle, aydnlar yaratc aydnlarve yineleyici aydnlarolarak ikiye ayrrlar.Birinci gruptakiler yeni dflnce ve deerler retirken, ikinci grupta yer alanlar,retilen bu dflncelerin topluma yaylmasna, ynlara mal edilmesine alflrlar.Ama geliflmifl, kltrel olanaklar ok olan toplumlar, yaratc aydn tipinin gelifl-mesine ok daha elveriflli bir ortama sahiptirler. Geri kalmfl lke aydnlar ise,retmekten ok aktarmak durumundadrlar.

Geri kalmfl lke aydn, arayfl iindedir. lkesini bamllktan ve geri kalmfl-lktan kurtarmaya ynelik bu arayfl, yeni dflnce ve deerleri de beraberinde ge-

tirecei iin, geleneksel kltrle ister istemez atflacaktr. Demokratik kltrn ge-


SIRA S ZDE

Geri kalmfl lkelerin sivil veasker brokratlar genellikleBatda ya da Bat kltretkisindeki kurumlardaeitim grmfllerdir.

Brokrat sekinlerintoplumsal konumlarnnbelirginliine karfllk, aydnsekinler ksmen snfsz

bir tabaka saylabilirler.


9/16

liflmedii bir toplumsal ortamda, kltrel deifliklii kabul ettirmenin yolu ise, bas-kc yntemlerden ve aralardan gemektedir.

Geri kalmfl lkelerin en nemli sorunlarndan birisi, ulusal birlii ve btnlefl-meyi salamaktr. Oysa kltrel atflma, uyuflma ve uzlaflmay daha da zorlafltrr.Belirli bir kltrel sentez, ancak zamanla ve uzun dalgalanmalardan sonra oluflur.Bu sre iinde, aydn sekinlerin ifllevi elbette ki ok nemlidir.

Siyaset adam, bir dfln adam olmaktan ok bir uygulaycdr. ktidarda olsun-lar olmasnlar, siyaset adamlarnn siyasal programlarnn oluflumunda, bilim adam-lar ve yazarlar nemli rol oynarlar. Uygulama aflamasnda onlar etkileyenler ise,brokratlar ve teknokratlardr. Ama aydn sekinlerin bir ideolojinin yaylmasnda-ki etkileri, lke koflullarndan soyutlanamaz. Dflnceler ancak koflullara ve sorun-lara uygunluklar orannda arlk kazanrlar.

Geri kalmfl lke aydnlar, geliflmifl lkelerin yaflam koflullarn bildikleri iin,kendi lkelerinde geliflmeyi hzlandrc trden kkl deifliklikleri istemeleri do-

aldr. Elefltirel bakfl as, aydn olmann vazgeilmez bir zellii olduundan,toplumsal dzene bakfllar genellikle acmaszdr. Kendi yaflam koflullarndan,ektikleri skntlardan ve lkelerinde kapitalist kalknma yolunun gerektirdii ola-naklarn bulunmamasndan hareketle, devrimci ve toplumcu dflnceler taflmala-r, kktenci ideolojileri benimsemeleri beklenmelidir. Genifl halk ynlarn etkile-mekte zorluk ektikleri, etkisiz kaldklar lde tepeden inmeci bir devrimcili-in grnflteki kolaylna da kaplabilirler. Lenin ve Mao gibi Marksist devrimci-lerin bile, aydn sekinlere verdikleri nem ilgintir. Bu durum, aydn ve zelliklede brokrat sekinleri egemen snfn uzantlar sayan kuramsal deerlendirmelereters dflmektedir.

Ulusuluk akm da, geri kalmfl lke aydnlar arasnda doal bir eilim olarakortaya kyor. Bu gibi lkelerin nndeki en nemli sorunlardan birisinin, smr-ge ya da yar smrge durumundan kurtulmak olmas, ulusuluk ideolojisini ken-diliinden gndeme getiriyor. Geri kalmfl lke aydnlar iin ulusuluk, hem ba-mszla giden yol, hem de zlmekte olan toplumu btnlefltirmenin anahtarolarak grlyor. nce eski smrgecilerin uygarl olan Batya ve genel olarakyabanclara karfl bir tepki olarak ortaya kyor. Daha sonraki aflamada, bu ilk kz-gnlk tepkisinin soumasyla birlikte, geliflmelerin stnlklerinin bilincine varl-mas sonucu bir tr aflalk duygusu douyor. Son aflamada ise, bir yandan kendigemifline sarlrken, teki yandan da geliflmifl toplumlar bir kalknma modeli ola-rak seiliyor. Bylece belirli bir senteze varlmfl oluyor.

Geri kalmfl lkelerin aydnlar asndan ulusuluun nemi nedir?

Geri kalmflln nedeni olarak grlen eski yaplarn ve onlarn gerisindekiglerin yklmas iin savaflm veren aydn sekinler iin dayanlacak g, ister is-temez halktr. Bylece hem halktaki yaratc g harekete geirilmifl hem de a-dafl kurumlarn ve yeni dzenin oluflturulmas iin gerekli toplumsal destek sa-lanmfl olacaktr. Geri kalmfl lke aydnlarnda ok sk grlen halklk eilimle-rini bu ereveden hareketle aklayabiliriz.

Trk Siyasal Yaflamnda SekinlerOsmanl mparatorluunda, stanbulun fethine kadar devlet ynetiminde etkiliolan sekinler, byk ounluu ile Trk kkenliydiler. Fatih Sultan Mehmetin,

andarl Halil Paflann boynunu vurdurup, yerine devflirme Zaganos Paflay


Geri kalmfl lkelerin ennemli sorunlarndan birisi,ulusal birlii ve

btnleflmeyi salamaktr.Oysa kltrel atflma,uyuflma ve uzlaflmay dahada zorlafltrr.

Geri kalmflln nedeniolarak grlen eski yaplarnve onlarn gerisindekiglerin yklmas iinsavaflm veren aydnsekinler iin dayanlacakg, halktr.

SIRA S ZDE


10/16

sadrazam yapmasyla birlikte, yeni bir dnem bafllad. ki yzyl aflkn bir sre,Trk kkenli hemen hibir kimse, padiflahtan sonraki en nemli yer olan sadra-zamla gelemedi. Bu kural, ayn sre iinde, vezirlerin ve komutanlarn byk o-unluu iin de geerli oldu. nemli grevlere, bilinli bir tutumla, Avrupal Hris-tiyan kkenli kullar getirildiler. Blent Ecevit bu durumu flyle aklyor:

Trk kkenlileri ynetimden olabildiince uzak tutma politikas, snrsz ikti-

dar isteinden douyordu. nk, kurucu millet olarak Trklerin baz ayrcalk-

lar, doufltan baz haklar, zgrlkleri vard. Trk kkenliler padiflahn kulu,

yani klesi saylmazlard. ok uluslu Osmanl mparatorluunu oluflturan pek ok

unsur iinde sadece doufltan Mslman Trkler iktidar denetleyip snrlayabile-

cek durumdaydlar. O yzdendir ki, Fatih Sultan Mehmet, bu yetkiye sahip olan

ulusu devlet ynetiminin tamamen dflna itmek istemifltir ve bunu baflarmfltr;

ondan sonraki padiflahlardan da bir ou ayn uygulamay srdrmfltr. Yine o

yzdendir ki, Trkler, byk bir devletin, bir imparatorluun kurucusu olduklar

halde, o devlette ynetime ve siyasete katlabilme alflkanln edinme frsatn ye-terince bulamamfllard.

Yakn gemifle gelinceye dein, Trk toplumunun tarihsel evrimi iinde en et-kili en uzun mrl sekin grubunu, kuflkusuz bir brokrat sekinler oluflturuyor-du. Yzyllar boyu yaflayan, snrlar ok genifl bir imparatorluun, yetkileri ne l-de sultanda toplanmfl olursa olsun, ok gl bir brokrasi yaratmas kanl-mazd. Devlet rgtne egemen olan brokrat sekinler, Osmanl dnemindekinemli deiflimlerde oynadklar rol, Cumhuriyet Trkiyesinde de uzun sre sr-drdler. 1950lerden sonra glenen yeni sekinlerin geliflmesi lsnde etkile-ri azalmaya bafllad.

Din adna konuflmak, slam dinini yorumlamak yetkisini elinde tutan ulema,Osmanl dneminde aydn sekinler olarak ayr bir grup oluflturmaktayd. Zaman-la Avrupa ile yakn iliflkiler kuran sivil brokrat sekinlerle, askeri yenilgiler sonu-cunda adafllaflma zorunda kalan ilk kurum ordunun ynetimindeki asker sekin-ler, yenileflme hareketinin ncl ifllevini stlendiler. Buna karfllk, toprak soy-lu saylabilecek kesim ile ulema deiflmeye karfl bir tutum iine girdi. Bu bir an-lamda, brokrat sekinlerle aydn sekinlerin savaflm biiminde yorumlanabilir.Ama dinsel sekinlerin yannda zamanla laik ve batl grfl asna sahip olan biraydn sekinler grubunun ortaya kmasyla durum deiflti. Aydn sekinlerle -as-kerleri de kapsayan brokrat sekinler arasnda ittifak, Cumhuriyet dneminin ilkevresindeki geliflmelerde belirleyici rol oynad. Aydn sekinlerin dinsel kanadnnetkisi, giderek azald.

Trkler Osmanl mparatorluunun ynetici kadrosunda neden yer almadlar? Tartflnz.

Gerek Tanzimat Ferman, gerekse milliyetilik akmlarnn geliflmesi sonucuimparatorluun paralanmasn nlemek iin benimsenen Osmanlclksiyaset-leri, hep brokrat sekinlerin nclnde oluflmufltur. Birinci Meflrutiyette sivilbrokrat sekinlerin etkisi ar basmfltr. Kurtulufl Savafl ise, ileri saylabilecek busekin gruplarn, toprak aalar, eflraf ve tccar gibi, daha ok tutucu niteliktekisekinlerle yaptklar g birlii sayesinde gerekleflmifltir.

Atatrkve nn dnemlerinde salanan siyasal istikrarn, asker brokrat se-kinlerin giderek siyasetten uzaklaflmalar ve bylece sivil brokrat sekinlerin etki-sinin en st dzeye varmasyla sonulandn syleyebiliriz. Bundan asker sekin-

lerin genel eitim ve dflncelerinin, lke ynetimine egemen olan ideolojiyle he-


Trkler, byk bir devletin,bir imparatorluun kurucusuolduklar halde, o devletteynetime ve siyasetekatlabilme alflkanlnedinme frsatn yeterincebulamamfllard.

SIRA S ZDE


11/16

men tamamyla btnleflmifl oluflunun da byk rol vardr. ok partili dzene ge-ildikten ve zellikle de 1950de iktidar Demokrat Partinin almasndan sonra, ge-nel olarak brokrat ve aydn sekinlerin lke ynetimindeki etkisi azalmaya baflla-mfltr. nk yeni siyasal iktidar, toplumda geliflen yeni gelerin temsilcisi olan ye-ni sekinlerin etkisindedir. Ticaret ve zamanla sanayinin geliflmesiyle glenen,kendi sekinlerini yetifltiren ve kentsoylu (burjuva) snf ortaya kmfltr.

ok partili dzene geildikten sonra niin brokrat ve aydn sekinlerin lke ynetimin-

deki etkisi azalmfltr?

1930larda KADRO dergisi etrafnda bir grup oluflturan aydn sekinler, Trktoplumunda Marksist anlamda bir egemen snfn bulunmadn ne sryorlard.yleyse Kemalist devrim byle bir snfn oluflumunu nleyip, imtiyazsz snfszbirleflmifl bir kitle yaratabilir, ok salkl bir geliflme yolunu aabilirdi. Devletilik

ve halklk ilkeleri, bylece kuramsal bir temel kazanyordu. Bunun salanabilme-si ise, kuflkusuz ki brokrat sekinlerin devlet ynetimindeki ayrcalkl konumla-rnn srmesi demek olacaktr. Ekonomik g devletin elinde kalaca iin, ortayayeni toplumsal gler kmayacak ve zellikle brokrat sekinler bir tr hakemroln oynayabileceklerdi.

1946dan bafllayarak belirginleflen sreler, bu dfln uzun mrl olamayaca-n gstermifltir. Yeni sekinlerin iktidara egemen olduklar 1950-60ta ordununlke ynetimine el koymas, bir anlamda asker, sivil aydn sekinlerin rvanflbiiminde de yorumlanabilir. 1961 Anayasasna onlar biim vermifller ve AnayasaMahkemesi, Danfltay, niversiteler, Devlet Planlama rgt, Milli Gvenlik Kuru-lu gibi kurulufllar araclyla, siyasal iktidara yeniden ortak olmufllardr. 27 Mayshareketini gereklefltirmifl olan askerlerin ve Cumhurbaflkannca seilen 15 kiflininSenatoda yer almalar da bu ereve iinde deerlendirilebilir.

27 Maysta alnan dersle, yeni sekinlerin sivil ve zellikle de asker sekinlerarasnda mttefikler aradn gryoruz. Bunun sonucu olarak bafllayan yollar ay-rm, ordunun siyasal iktidara 12 Mart 1971 tarihli mdahalesiyle belirginleflmifltir.Sivil aydn ve brokrat sekinlerle asker sekinler arasndaki tarihsel ittifak sonaermifltir. 12 Eyll dneminin de gsterdii gibi, artk gl olanlar yeni sekinlerve onlarn devlet brokrasisindeki mttefikleridir. Sivil aydn sekinlerin etkisi,zellikle demokrasiden uzaklaflld dnemlerde daha da azalmaktadr.

Sekinler Trk siyasal hayatnda neden ok nemli bir yere sahiptir, tartflnz.


SIRA S ZDE

SIRA S ZDE

Atatrk ve nndnemlerinde salanansiyasal istikrar, askerbrokrat sekinlerin gidereksiyasetten uzaklaflmalarnave bylece sivil brokratsekinlerin etkisinin en stdzeye varmasylasonulanmfltr.

1961 Anayasasna sekinlerbiim vermifller ve AnayasaMahkemesi, Danfltay,niversiteler, DevletPlanlama rgt, MilliGvenlik Kurulu gibikurulufllar araclyla,siyasal iktidara yenidenortak olmufllardr.


12/16

Siyaset Bi l imi176

zetSekinler, benzerleri arasndaki niteliklerin yksekliiyle

gze arpan kiflilerdir. talyan toplumbilimci Vilfredo Pa-

retoya gre toplumsal yaflamn her alanndaki en baflar-

llar sekinleri oluflturur. Sekinler aralarna toplumun alt

tabakalarndan yetiflen baflarllar alrlarsa sekinlerin do-

laflm srer. Aksi halde iktidar savafl kzflr. Gaetano MOS-

CA, sekin yerine ynetici snf kavramn kullanmfltr.

Ynetici snf, akl, bilgi, servet, silah gibi olanaklar kulla-

narak kendi stnln kabul ettirir. Aoberto MICHELSe

gre, yurttafllarn byk ounluu siyasetle ilgilenmez.

Bazan flikayeti olmasalar bile ynetici bir snf isterler.

Acak ynetici snf giderek oligarfli eilimi taflr ve taba-

nndan kopabilir.

Bilindii gibi Karl Marx egemen snf kavramn ekono-mik gcn elde bulundurulmasna balar. adafl sekin-

ci kuramclardan Riesmana gre, lke ynetimi eflitli se-

kin gruplar arasndaki g dengesine baldr. Lasswell,

ise siyasal sekinlerin yerini ayr tutmakta, demokrasinin

varln, ynetici sekinlerin topluma oranyla deil, y-

netenlerin kitlelere karfl sorumluluu ve onlarn isteiyle

bulunduklar konumlardan ayrlmalaryla deerlendirmek-

tedir. Wright MILLS, toplumu etkileyecek kararlar alabile-

cek durumda olan iktidarla, servet ve n sahibi olan kifli-

leri ayrmfltr.

Sekinlerin geri kalmfl lkelerdeki durumlar ve nemleri

daha da farkldr. Bu tr lkelerde sekinler, aydn sekin-

ler ve brokratik sekinler olarak ayrlr. Bu lkelerde b-

rokratlar, yeni bir dzen kurmak adafl bir kltr kitle-

lere benimsetmek ve ulusal btnl salamak duru-

mundadrlar. GRAMSCye gre, alt yap ile st yapy or-

ganik olarak kaynafltran ge aydnlardr. Ulusuluk, akm

olarak geri kalmfl lke aydnlarnn doal bir eilimidir.

Osmanl mparatorluunda stanbulun fethinden sonra

Trk kkenliler uzun sre ynetimden uzak tutulmufllar-

dr. Cumhuriyet Trkiyesinde Atatrk ve smet nnnn

istikrarl ynetim dnemlerinde asker brokratlarn etkisi

azalmfltr. 1960 ihtilali ve ardndan ordunun ynetime el

koymas asker brokratlarn etkinliini tekrar arttrmfltr.


13/16

nite 9 - Siyasal G Olarak Sekinler 177

Kendimizi Snayalm1. talyan toplumbilimci Vilfredo Paretoya gre sekinsaylabilmek iin afladaki niteliklerden hangisi nemli

deildir?

a. Soy ve aile

b. fiansl olmak

c. Varlk

d. Akl

e. Yetenek ve salam ahlak

2. Klasik sekinci kuramlarn ortak zellii afladakiler-den hangisidir?

a. Aslnda bu kuramlarn ortak bir zellii yoktur.

b. Bu kuramlar tarihin en eski dnemleri iin geerlidir.

c. Klasik sekinci kuramlar hem tutucudurlar hem de

demokrasiye karfl sonulara ulaflmfllardr.d. Bu kuramlar sekinlere bir tepki olarak ortaya

kmfltr.

e. Bu kuramlar aznlk egemenliine karfl kmaktadrlar.

3. Demokratik rejimlerle demokratik olmayan sistemler-deki sekinler arasnda ayrm yapan siyasal bilimci afla-

dakilerden hangisidir?

a. Aron

b. Sartori

c. Dahl

d. Lasswell

e. Riesman

4. Gramscye gre aydnlarn rol niin ok nemlidir?a. Alt yap ile st yapy organik olarak kaynafltrmak-

tadrlar.

b. Sekin olmalar eitim dzeylerinin yksekliin-

den kaynaklanr.

c. Aydnlar mutlaka iktidar ele geirmek abas iin-

de deildirler.

d. Aydnlarn toplumsal kkenleri birbirinden ok

farkldr.

e. Sadece bilgi ve dflnce rettikleri iin kimseye

zararlar yoktur.

5. Osmanl mparatorluunda Fatih Sultan Mehmet ile bafl-layarak iki yzyl boyunca Trk kkenlilerin bilinli olarak

st ynetimden uzak tutulmufl olmalarnn nedeni afladak-

ilerden hangisidir?

a. Trk kkenliler padiflahn kulu klesi saylmaktay-

d bu nedele kleden ynetici olamazd.

b. Bu dnemde iyi yetiflmifl Trk kkenli aydn

kmamfltr.

c. ktidar denetleyip snrlayabilecek unsur doufltan

Mslman ve Trk olan halk olduu iin, snrsz ikti-

dar istei Trk kkenlileri ynetimden uzaklafltrmfltr.

d. Bu dnemde st ynetimde grevlendirilenlerin

Trk kkenli olmamas sadece tesadftr.e. Trk kkenli halkn, st ynetimle ok ilgilenirse as-

kerlii ihmal edecei dflncesi bu durumu yaratmfltr.

6. Afladaki sekinlerle ilgili ifadelerden hangisi dorudur?a. Sekinler bir bask grubu olufltururlar.

b. Sekinler bir kar grubudurlar.

c. Sekinler toplumsal bir snftrlar.d. Sekinler zellikle geri kalmfl lkelerde nemli rol

oynarlar.

e. Sekinler milletvekillerinden oluflurlar.

7. Pareto, sekinlerin dolaflm kuramn olufltururken akbir biimde kimden etkilenmifltir?

a. Marxdan

b. bn-i Haldundan

c. Mimar Sinandan

d. Nietszcheden

e. Leninden

8. Klasik Sekinci kuramdan en fazla yararlanan ideolojiafladakilerden hangisidir?

a. Marxism

b. Komnizm

c. Faflizm

d. Liberalizm

e. Anarflizm

9. Burjuvazinin dier snflardan salad baz destekler-le bir iktidar blou oluflturduunu syleyen Marksist d-

flnr afladakilerden hangisidir?

a. Poulantzas

b. Gramsci

c. Pareto

d. Mosca

e. Sartori

10.Afladakilerden hangisi ulusuluk akmnn geri kal-mfl lkelerde ortaya kfl nedenlerinden biri deildir?

a. Bu gibi lkelerin nndeki en nemli sorunlardan

birisinin, smrge ya da yar smrge durumun-

dan kurtulmak olmas

b. Geri kalmfl lke aydnlar iin ulusuluun bam-

szla giden yol olarak grlmesi

c. Ulusuluun zlmekte olan toplumu btnlefl-tirmenin anahtar olarak grlmesi

d. Geliflmifl toplumlarn bir kalknma modeli olarak

seilmesi

e. Batl toplumlarn geri kalmfl lkelere yardm

etmemeleri


14/16

Siyaset Bi l imi178

Yaflamn inden

SYASETTE en nemli faktr, hedef alnan kitlelerle "duy-

gudafllk" kurabilmektir.

Oktay Ekflinin, Tansu illeri ilk grdnde "yaflam tarz

ile CHPde olacakken yanlfllkla DYPye gitmifl" gibi d-

flnmfl olmas nemlidir. Sayn Ekfli hicivli bir dille il-

lerin "gerekten DP izgisinde" olduu sonucuna varsa

da, "yaflam tarz" gerekten bir "stat" gstergesidir ve se-

men davranfln etkiler.

Bu adan, AKPlilerin, brokratik ve elit kkenli olmayp

byk lde alt ve alt orta snflardan gelmeleri, bu kit-

lelerle "duygudafllk" kurabilmelerini kolaylafltryor.

Trban da "kasket" gibi bir sosyolojik simge! Eski CHPli

brokratik sekinler DPyi de "Hasolar, Memolar" diyeaflalamflt.

1960larda Demirelin "flalvarllar, poturlular" slogann ha-

trlayn ya da reformist zaln "taflral" havasn...

Bu kfle yazsnda belirtilen yaflam tarz kavramn nite

iindeki sekinler ile iliflkilendirerek tartflnz.

Kaynak: Taha Akyol, Milliyet Gazetesi, AKPnin Arka-

snda Ne Var?, 4 Ekim 2002.

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar1. a Klasik Sekinci Kuramlar ksmn yeniden gzden

geiriniz.

2. c Klasik Sekinci Kuramlar ksmn yeniden gzden

geiriniz.

3. b adafl Sekinci Kuramlar ksmn yeniden gz-

den geiriniz.

4. a adafl Sekinci Kuramlar ksmn yeniden gz-

den geiriniz.

5. c Trk Siyasal Yaflamnda Sekinler ksmn yeniden

gzden geiriniz.

6. a Klasik Sekinci Kuramlar ksmn yeniden gzden

geiriniz.

7. c Klasik Sekinci Kuramlar ksmn yeniden gzden

geiriniz.8. c Klasik Sekinci Kuramlar ksmn yeniden gzden

geiriniz.

9. a adafl Sekinci Kuramlar ksmn yeniden gz-

den geiriniz.

10. e Geri Kalmfl lkelerde Sekinler ksmn yeniden

gzden geiriniz.


15/16

nite 9 - Siyasal G Olarak Sekinler 179

Yararlanlan ve BaflvurulabilecekKaynaklar

Alkan, Trker.Aydnlar ve Siyaset, O.D.T.. Yaynlar,

Ankara, 1977.

Aron, Raymond. La Lutte de Classes, Gallimard, Paris,

1964.

Berkes, Niyazi. Batclk, Ulusculuk ve Toplumsal

Devrimler,YN Yaynlar, stanbul, 1965.

Daver, Blent. Az Geliflmifl lkelerde Siyasal Elit,

S.B.F. Dergisi, Ankara, Haziran, 1965.

Djilas, Milovan. Yeni Snf(ev. Sedat Umran), stanbul

Kitabevi, stanbul, 1982.

Duverger, Maurice. Diktatrlk stne (ev. B. Tanr),

Dnem Yaynevi, stanbul, 1965.

Ecevit, Blent. Toplumsal Kltrn Trk SiyasalYaflamna Etkisi, Tekin Yaynevi, stanbul, 1990.

Emerson, Rubert. Smrgelerin Uluslaflma (ev. T.

Atav), Trk Siyasi limler Dernei Yaynlar, Ankara,

1965.

Gramsci, Antonio. Aydnlar ve Toplum(ev. Gnyol,

Edg Onaran), an Yaynevi, stanbul, 1967.

Mills, C. Wright. ktidar Sekinleri(ev. nsal Oskay),

Bilgi Yaynevi, Ankara, 1974.

Mosca, Gaetano. Siyasi Doktrinler Tarihi, Varlk

Yaynevi, stanbul, 1968.

Sartori, Giovanni. Demokrasi Kuram(ev. D. Baykal),Trk Siyasi limler Dernei Yaynlar, Ankara, 1977.

Seluk, Sami. Sekinler ve Az Geliflmifl lkelerde

Konum ve fllevleri, Seha L. Maraya Armaan (Cilt

2), S.B.F. Yaynlar, Ankara, 1982.

nsal, Artun. Siyaset Bilimine Girifl, (teksir edilmifl ders

notlar), S.B.F., Ankara, 1980.


16/16

siyaset bilimi unite09

Documents