Škola civilnog druŠtva za poČetnike
TRANSCRIPT
CIVILNO DRUŠTVO ZAPOČETNIKEPROGRAMSKI VODIČ
WWW.CRNVO.ME
Komisija za raspodjeludijela prihoda od igara na sreću
Zašto civilno društvo?
Cilj seminara je približavanje koncepta civilnog društva mladim ljudima u Crnoj Gori.Sve veće i intenzivnije učešće trećeg sektora u procesu donošenja odluka u našem, ali i udruštvima drugih zemalja, podstiče akademske i političke krugove na bavljenjekonceptom civilnog društva. Veliki broj nevladinih organizacija, sindikata, udruženja injihovo učešće u procesima demokratizacije, ali i trenutno aktuelnim procesimaevropskih integracija neumitno stavlja pitanje civilnog društva na agendu društvenih,političkih i ekonomskih istraživanja. Kompleksan koncept civilnog društva, kojiuključuje veliki broj aktera, ali i podrazumijeva širok spektar načina djelovanja u pravcuuticaja na donosioce odluka, tema je koja zavrjeđuje pažnju u savremenim političim isociološkim prilikama.
Budući da predstavlja jedan od važnijih i aktivnijih korektivnih faktora strukture vlasti,neophodno je ispitati mehanizme kojima civilno društvo raspolaže u procesima uticajana organe vlasti. Takođe, da bi se potpuno razumio koncept civilnog društva potrebno jeispitati njegove domete u smislu uticaja na kreiranje, ali i sprovođenje javnih politika.
S tim u vezi, Škola civilnog društva za početnike baviće se i identifikovanjem ograničenjacivilnog društva kao takvog i istraživanjem načina na koje se ona mogu prevazići. Školacivilnog društva za početnike teži da predstavi koncept civilnog društva kao otvorenuarenu za kritički osvrt i politički uticaj, otvorenu za sve zaintresovane građane i aktiviste.Škola teži da civilno društvo predstavi kao otvorenu platformu koju čine svi oni kojiimaju mišljenje o nekoj društvenoj realnosti i žele svojim aktivnostima doprinijetidruštvenim promjenama u ma kojoj oblasti života.WWW.CRNVO.ME | @CRNVOMNE
CENTAR ZA RAZVOJNEVLADINIHORGANIZACIJA
WWW.CRNVO.ME
GORAN ĐUROVIĆTACSO KANCELARIJA U
CRNOJ GORI
Goran Đurović je šef crnogorske kancelarije regionalnog projekta „Tehničkapomoć organizacijama civilnog društva“. Diplomirao je na Pravnom fakultetu UniverzitetaCrne Gore. Uspješno je završio niz alternativnih obrazovnih programa u oblasti razvojaorganizacijskih kapaciteta i demokratskog rukovođenja. Dodatno se usavršavao krozstudijske posjete Sjedinjenim Američkim Državama, Belgiji, Francuskoj, Mađarskoj,Turskoj, Sloveniji, itd. Predsjednik je Upravnog odbora Koalicije nevladinih organizacija-Saradnjom do cilja koja okuplja 101 nevladinu organizaciju iz Crne Gore. Trener je ikonsultant u oblasti organizacijskog razvoja. Teme koje kao trener i konsultant realizujeobuhvataju: strateško planiranje, vođenja kampanja javnog zastupanja, upravljanjaprojektima, organizacijskog menadžmenta, prikupljanje sredstava, upravljanja ljudskimresursima, itd.
GOVORNICI
ANA NOVAKOVIĆ
CENTAR ZA RAZVOJNEVLADINIH
ORGANIZACIJA
Ana Novaković je na poziciji izvršne direktorke Centra za razvoj nevladinih organizacija odoktobra 2009. godine. Do sada je učestvovala u brojnim projektima od velikog značaja zapoboljšanje saradnje između lokalnih samouprava i NVO, kao i Vlade i NVO u Crnoj Gori. Trenerica je i konsultantica za NVO u oblastima “ Upravljanje projektima finansiranim izfondova EU“, ”Strateško planiranje”, “Menadžment projekta” i “Pisanje prijedlogaprojekta”. Koautorka je publikacija: „ Jačanje odgovornosti i transparentnosti lokalnesamouprave u Crnoj Gori“, „ Učešće civilnog društva u jačanju odgovornosti itransparentnosti na lokalnom nivou“ , “Godišnji izvještaj o saradnji lokalnih samouprava inevladinih organizacija u Crnoj Gori u 2007.godini” kao i istog izvještaja za 2008. godinu.
MREŽA ZA AFIRMACIJUNEVLADINOG SEKTORA
MANS
VANJA ĆALOVIĆ
Vanja Ćalović izvršna je direktorica Mreže za afirmaciju nevladinog sektora- MANS.Diplomirala je ekonomiju na Ekonomskom fakultetu Univerziteta Crne Gore. U toku svojeprofesionalne karijere bila je nezavisna istraživačica u skopu Partnerstva otvorenih vlada,kratkoročni konsultant za upravljanje u javnom sektoru pri grupi Svjetske banke,Nezavisni ekspert za Media Development Loan Fund (Njujork, Sjedinjene AmeričkeDržave), korupcijski ekspert za Crnu Goru pri Evropskoj komisiji, vodeći istraživač zaGlobal Integrity (Vašington, Sjedinjene Američke Države). Autorka je i koautorka brojnihpublikacija na temu borbe protiv korupcije, dobrog upravljanja, medija i slobodeizražavanja. Članica je Savjeta Agencije za borbu protiv korupcije.
WWW.CRNVO.ME
W W W . C R N V O . M E
STEVO MUKINSTITUT ALTERNATIVA
Stevo Muk je diplomirao na Pravnom fakultetu (Univerzitet Crne Gore), a postdiplomskestudije završio na Fakultetu političkih nauka. Njegovo prethodno radno iskustvo uključujeCentar za razvoj nevladinih organizacija CRNVO (izvršni direktor 1999-2007), Fondacija zaotvoreno drusšvo – Predstavništvo Crna Gora (koordinator programa za civilno društvo,medije i Romskog programa,(2001). Bio je član Savjetodavnog odbora Balkanskog fondaza demokra ju (BTD). Bio je član Savjeta za reformu javne uprave Ministarstva pravde(2003-2006). Radio je za Švedski institut za javnu administraciju (SIPU) u regionalnomprojektu TACSO. Jedan je od osnivača Instituta alternativa, čijim upravnim odborompredsjedava od 2007.
CENTAR ZAMONITORING
CEMI
ZLATKO VUJOVIĆ
Zlatko Vujović je jedan od osnivača i predsjednik Centra za monitoring, član Nacionalnekomisije za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala i predsjednik Nevladinogsamoregulatornog tijela. Radno je angažovan kao saradnik u nastavi na Fakultetupolitičkih nauka u Podgorici na grupi predmeta: Partijski sistemi, Izborni sistemi,Komparativni partijski sistemi u Evropi, Izborni sistemi u Evropi i Izborni i partijski sistemi.Bio je nacionalni ekspert Crnu Goru globalnog istraživanja za Crnu Goru Varieties ofDemocracy (V-Dem), 2013. V-Dem je projekat koji sprovode Fakultet političkih nauka izGeteborga, Svedska, Kellogg Institut Univerziteta Notre Dame, USA; Fakultet političkihnauka Lund Univerziteta, Švedska, Fakultet političkih nauka Univerziteta Bostonu, USA.
W W W . C R N V O . M E
MARINA VUKOVIĆ
CENTAR ZA RAZVOJNEVLADINIH
ORGANIZACIJA CRNVO
Diplomirala je na Ekonomskom fakultetu u Podgorici, na smjeru međunarodni biznis 2007.godine. Tokom studiranja je učestvovala na brojnim seminarima koje je organizovaoEkonomski fakultet, 2007. godine pohađala je jednomjesečnu ljetnju školu „ Take the bestfrom East and West“ na Ekonomskom fakultetu u Ljubljani. Magistrirala je na UniverzitetuYork u Velikoj Britaniji kao dobitnica Chevening stipendije, na programu Međunarodnopravo i prakse u oblasti ljudskih prava. Zaštita radnih prava žena pred Evropskim sudomza ljudska prava bila je u fokusu njene magistarske disertacije. Članica je CRNVO timatrenera u oblasti pisanja prijedloga projekata, upravljanja projektima finansiranim izfondova EU, prikupljanja sredstava (fundraising) i društveno odgovornog poslovanja(CSR). U Centru za razvoj nevladinih organizacija radi od oktobra 2007. godine.
CENTAR ZA GRAĐANSKOOBRAZOVANJE CGO
DALIBORKA ULJAREVIĆ
Daliborka Uljarevic izvrsna je direktorica Centra za građansko obrazovanje (CGO).Diplomirala je međunarodne odnose na Fakultetu politickih nauka Univerziteta uBeogradu, odslusala postdiplomske Evropske i jugoistocnoevropske studije naUniverzitetu Crne Gore, a završava magistarske na Pravnom fakultetu. Specijalizirala jeLokalnu samoupravu i civilno drustvo na Teodor Hojs akademiji (Njemacka),Uporedno medijsko pravo i medijske politike na Univerzitetu u Oksfordu (UK),Regionalnu saradnju i evropske integracije na Univerzitetu u Splitu (COIMBRA program),Politicke i ekonomske sisteme u organizaciji Karlovog i Dzordztaun univerziteta(Ceska republika), a Demokratiju, ljudska prava i upravljanje konfliktima na Nansenakademiji (Norveska). Prva je alumnistkinja Marshall Memorial Fellowship programa izCrne Gore. Često je angažovana od strane međunarodnih organizacija kaokonsultantkinja. Radila je u Savjetu Evrope, OEBS-u, BBC World, IFES-u, itd. (Ko)autorkai urednica je brojnih publikacija iz oblasti evropskih integracija, demokratije i ljudskihprava.
MODUL I : POJAM I DEFINICIJA CIVILNOGDRUŠTVA
Ovaj dio teži da polaznicima predstavi teorisjki okvir koncepta civilnog društva, različita shvatanja tog pojma usmislu širine aktera koji zapravo spadaju u civilno društvo. Takođe, uvodni dio treninga baviće se posebnoulogom civilnog društva kao takvog. Koji su zadaci civilnog društva? Kako civilno društvo doprinosi razvojucjelokupnog društva? Ovaj modul će težiti da polaznicima predstavi mogućnosti na koje civilno društvo može dadjeluje, pitanja na koja može da utiče, ali i i da definiše njegov opseg djelovanja.
U uvodnom dijelu treninga polaznici će se upoznati i sa djelovanjem civilnog društva u Crnoj Gori. Istorijskikontekst razvoja civilnog društva biće predstavljen, od osnivanja prvih nevladinih organizacija, kroz građanskepokrete, ali i i aktivnosti civilnog društva u važnim istorijskim društveno-ekonomksim trenucima. Koja su todostignuća civilnog društva u Crnoj Gori? Kojim temama se civilno društvo u Crnoj Gori bavi? Koliki je doprinoscrnogorskog civilnog društva poštovanju ljudskih prava? Polaznici će diskutovati o tome na koje sve načine jecivilno drištvo u Crnoj Gori aktivno, koje mehanizme učešća kopristi, koliko je aktivno u zagovaranju pojedinihpitanja. Da li postoje oblasti u kojima je potrebno snažnije angažovanje civilnog društva? Takođe, ovaj modulima za cilj i da polaznicima predstavi važnost saradnje unutar samog civilnog društva i značaj povezivanjarazličitih aktera u cilju boljeg ostvarivanja zajedničkih ciljeva. S tim u vezi, polaznici će biti upoznati sa radom iaktivnostima nekoliko mreža i koalicija nevladinih organizacija koje djeluju u Crnoj Gori, ili su imale svojzadadatak u određenom vremenskom periodu. Takođe, predavanje će se osvrnuti i na pitanje legitimitetanevladinih organizacija u procesu kreiranja javnih politika, budući da za razliku od donosioca odluka one nijesuizabrane od strane građana.
➢ Koncept civilnog društva➢ Uloga civilnog društva?➢ Ko čini civilno društvo?➢ Pojam i definicja nevladine organizacije, proces osnivanje NVO➢ Istorijski razvoj civilnog društva u Crnoj Gori ➢ Koja su to dostignuća crnogorskog civilnog društva?➢ Koliko je važna saradnja svih aktera civilnog društva? Mreže i koalicije NVO u Crnoj Gori➢ Gdje ima prostora za jače angažovanje civilnog društva u Crnoj Gori?➢ Kultura volonterizma
MODUL II : GRAĐANSKI AKTIVIZAM U CRNOJ GORI
Seminar ‚‚Civilno društvo za početnike'' teži i da polaznicima pruži priliku da prodiskutuju o shvatanju terminagrađanin i da usvoje koncept građanskog aktivnog građanstva. Polaznici će imati priliku da se upoznaju sarazličitim načinima na koje mogu biti aktivni u društvu i dati dorpinos razvoju svoje zajednice, ali takođe i na kojinačin građanski aktivizam doprinosi razvoju njihovih ličnih potencijala i utiče na promjenu vrjednosnih stavova.
➢ Teorijski i naučni pojam ‚‚građanin‚‚➢ Šta je to građanski aktivizam i ko se može smatrati aktivnim građaninom?➢ Na koje načine pojedinci mogu biti aktivni u društvu i dati doprinos razvoju zajednice? ➢ Na koji način građanski aktivazm doprinosi ličnom razvoju pojedinca?
MODUL III : NVO I VLADA
Ovo predavanja ima za cilj da polaznicima predstavi odnos civilnog društva i državnih institucija. Baviće seambivalentom ulogom civilnog društva u smislu da mora sarađivati sa državnim organima ukoliko želipostići neku promjenu i uticati na aktuelne javne politike, ali i po svojoj prirodi istovremeno mora kritikovati idjelovati kao korektivni faktor vlasti.
➢ Odnos civilnog društva i državnih institucija➢ Da li su država i civilno društvo partneri i u kojoj mjeri? ➢ Koji su dometi uticaja civilnog društva na javne politike koje donosi vlast?➢ Da li je svaka kritika konstruktivna kritika?
MODUL IV : NVO I PARLAMENT
Ovo predavanje pružiće polaznicima znanje o osnovnoj ideji i principu demokratije. Polaznici će usvojiti znanje ouslovima neophodnim za postojanje demokratskog društva i karatkteristikama koje ga razlikuju od nedmokratskog.U tok kontekstu, govoriće se o važnosti učešća građana u procesu odlučivanja, kao jednom od preduslovademokratskog društva. Na primjeru Crne Gore govoriće se o tome koliki je doprinos civilnog društva u Crnoj Goriprocesu sveobuhvatne demokratizacije društva. Razvoj civilnog društva u Crnoj Gori uslijedio je neposredno nakonzačetka višestranačja i time je gotovo paralelno došlo do ubrzanog razvoja slobodne misli i aktivizma u političkoj, ali idruštvenoj sferi, kao i proliferacije društveno-političkih aktera u periodu kada je trebalo usvojiti demokratske principedjelovanje. Ovo predavnje baviće se odnosom civilnog društva, Parlamenta i političkih partija, važnošću međusobnesaradnje i njenim potencijalima.
➢ Odlike demokratskog društva➢ Uloga civilnog društva u procesima tokom devedestih i ranih 2000-ih➢ Saradnja Parlamenta i civilnog društva➢ Saradnja civilnog društva i političkih partija
MODUL V : NVO I JAVNE POLITIKE
Uloga civilnog društva u procesu kreiranja javnih politika ide neodvojivo od procesa demokratizacije i proliferacijeaktera u odlučivanjima, kao artikulacije sve širih intresa zainteresovanih građana. Ovo predavanje ima za cilj dapolaznicima predstavi osnove pojma javne politike, kao i efekat koji javne politike imaju na društvo. Predavanje će sebaviti važnošću kvalitetnog i participativnog procesa kreiranja javnih politika, a u tom kontekstu biće predstavljenauloga covilnog društva, odnosno nevladinih organizacija u procesu donošenja javnih politika. Takođe, osim procesomkreiranja javnih politika, predavanje ima za cilj da predstavi i ulogu nevladinih organizacija u procesu sprovođenja, ali ievaluacije javnih politika.
MODUL VI : ULOGA NEVLADINIH ORGANIZACIJA UPROCESU EVROPSKE INTEGRACIJE
Civilno društvo u Crnoj Gori aktivni je učesnik procesa pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji. Ovo predavanje predstavićepolaznicima načine na koje civilno društvo aktivno učestvuje u pregovorima o pristupanju, kao i zašto je to od važnosti zapodizanje kvaliteta pregovora. Takođe, predavanje će se baviti i važnošću civilnog društva u procesu informisanja javnostio toku pregovora i promociji evropksih principa i vrijednosti.
➢ Na koje sve načine civilno društvo doprinosi procesu evropjsih integracije Crne Gore;➢ Učešće NVO-a u radu radnih grupa za pregovaračka poglavlja;➢ Značaj NVO-a u informisanju javnosti o procesu pridruživanja Crne Gore Evropskoj Uniji;➢ Značaj civilnog društva u edukaciji građana o uspostavljanju evropskih principa i vrijednosti;➢ Predpristupni fondovi
MODUL VII : PRIVATNI SEKTOR I CIVILNODRUŠTVO
Ovo predavanje biće posvećeno odnosu privatnog sektora i civilnog društva. Predstaviće mogućnosti za saradnju ovadva sektora, kao i razloge zbog čega te mogućnosti moraju biti iskorištene u većoj mjeri. Kao dva dijela društva kojateže postizanju povoljnjije okoline za svoje aktivno djelovanje, biznis i civilno društvo ne samo da mogu sarađivati ucilju konkretnijeg doprinosa društvu, već će se ta saradnja istražiti i u cilju poboljšanja kvaliteta oba sektora i širenjunjihovog uticaja. Predavanje će obuhvatiti i i objašnjenje pojma društveno odgovornog poslovanja i primjere dobreprakse iz Crne Gore, ali i regiona.
AGENDA 17. MAJ
CENTAR ZA RAZVOJNEVLADINIHORGANIZACIJA
WWW.CRNVO.ME
10.00-10.30 Upoznavanje učesnika/ca seminara i predstavljanje programa seminaraAna Novaković, izvršna direktorka, Centar za razvoj nevladinih organizacija
10.30-11.30 POJAM I DEFINICIJA CIVILNOG DRUŠTVAPredavač: Goran Djurovic, predsjednik Upravnog odbora Koalicije NVO Saradnjom do cilja
11.30-11.45 Pauza
11.45-13.00 GRAĐANSKI AKTIVIZAM U CRNOJ GORIPredavačica: Vanja Ćalovic, MANS
Diskusija 13.00-14.00 Ručak
14.00-15.30 NVO I VLADA Uloga nevladinog sektoraPredavačica: Ana Novaković, CRNVO
15.30-15.45 Pauza
15.45-17.00 Rad u grupama
AGENDA 18. MAJ
CENTAR ZA RAZVOJNEVLADINIHORGANIZACIJA
WWW.CRNVO.ME
10.00-11.30 NVO I PARLAMENT Predavač: Zlatko Vujović, CEMI
11.30-11.45. Pauza
11.45-13.15. NVO I JAVNE POLITIKEPredavač: Stevo Muk, Institut alternativa
13.15-14.15. Ručak
14.15-15.45 NVO I PRIVATNI SEKTOR Predavačica: Marina Vuković, CRNVO
15.45-16.00 Pauza
16.00-17.30 Rad u grupama
AGENDA 19. MAJ
CENTAR ZA RAZVOJNEVLADINIHORGANIZACIJA
WWW.CRNVO.ME
Dan 3 10.00-11.30 NVO i proces evropske integracijePredavačica: Daliborka Uljarević, Centar za građansko obrazovanje
11.30-11.45 Pauza
11.45-13.00 World cafe
13.00-14.00 Koktel i dodjela sertifikata
CENTAR ZA RAZVOJNVO
@CRNVOMNE
CENTAR ZA RAZVOJNEVLADINIHORGANIZACIJA
WWW.CRNVO.ME
www.facebook.com/crnvo www.twitter.com/crnvomne www.crnvo.me