snuffelen aan de grond - hka nieuwkoop · • is een landelijk opererend, onafhankelijk...

© Aequator Groen & Ruimte bv

Snuffelen aan de grond

Ir. E.A. (Everhard) van Essen

© Aequator Groen & Ruimte bv 2

Even voorstellen


Waar komen we vandaan?

• Dienst Landbouw Voorlichting (teruggaand tot voor 1900)

• Medio 1990: Boterberg, melkplas, te veel mest privatisering DLV

• De Landbouw Voorlichting

• DLV Adviesgroep (eind jaren ’90)

• Vanaf 2004 Aequator Groen & Ruimte

• 2013/2014 Strategische samenwerking met IPC Groen & Ruimte


Even voorstellen

Aequator

• is een landelijk opererend, onafhankelijk adviesbureau dat werkt aan een vitaal en leefbaar

buitengebied

• Totaal 17 werknemers

Eigenschappen:

• kennis van de raakvlakken tussen landbouw, natuur, bodem, water en andere functies is gebaseerd

op jarenlange ervaring als intermediairs tussen (overheids-) beleid en praktijk

• verstand van landbouw

• creatief en gericht op implementatie en 'doen'

• expliciete aandacht voor draagvlak en lokaal (privaat) initiatief.

• Nalezen op www.aequator.nl of in ons eigen magazine: Aequator Groen & Ruimte


Opzet inleiding

• Doel vandaag: “snuffelen aan de bodem”

• Wat komt erop de bodem af?

• Naar buiten! Samen bodems beoordelen.

• Tussen de bedrijven door: wat kunnen we doen?

Extreme neerslag


Temperatuur afgelopen eeuw


Neerslag in de winter en de zomer


Hoeveel vocht is er gemiddeld meer nodig om van

gemiddeld naar maximaal haalbare opbrengsten te

komen?

kg ds / ha kg ds / ha

Gras 10.000 14.000 126

Mais 13.000 17.000 59


GEWAS

Huidige gemiddelde

opbrengst

(ton vers product/ha)

In praktijk haalbare

opbrengsten

(ton vers product)

Toename vocht

behoefte (mm)

Suikerbieten 55 86 156

Zetmeelaardappelen 45 75 130

Wintergerst 5,5 7,5 100


Maar ook, zwaardere machines…


Ploegzool


Insporing…

Bodemverdichting Flevoland

Compact (> 1.51 g/cm3): 19% 0% 38% 19%

• 19% van de ploegzolen is dusdanig verdicht

dat beworteling niet mogelijk is

• Op wendakkers is 38% van de ploegzolen

verdicht, en 20% van de ondergrond is niet

bewortelbaar

• Gevolgen:

– Beperkte beworteling

– Slechter waterdoorlatend

– Dus minder opbrengst en meer

oogstrisico’s

Grondspanning 25 cm diep 1980 en 2010

Diepte 25 cm

0

100

200

300

400

500

600

0 5000 10000 15000 20000

Wiellast (kg)

Gro

nd

sp

an

nin

g (

kP

a)

1980

1980 ploegen

2010

2010 ploegen

2010 rupsen

0

50

100

150

200

250

300

0 5000 10000 15000 20000

Gro

nd

sp

an

nin

g (

kP

a)

Verdichting Nederland, 50% ondergrond is

verdicht!

Liberalisering pachtsysteem

• Meer vrije markt werking bij vaststellen pachttarieven

• Gevolgen….?

– Oplopen pachttarieven (recente veiling: €2200 – 2650,-)

– Geen lange termijnsinvesteringen

– Achteruitlopende bodemkwaliteit


Aanscherping mestwetgeving


– Gemiddeld organisch stof gehalte op landbouwgrond is de afgelopen 40 jaar stabiel. Europees gezien hoog.

– Europees gezien wel dalingen in organische stof.

– Wel grote regionale verschillen. In regio’s met hoge organische stofgehalte (veengebieden) wel dalingen.

Conclusies recent onderzoek BLGG

– Positieve effecten van minimale grondbewerking worden momenteel overschat

– Fosfaat grasland afgelopen 40 jaar in optimale traject (27-45)

– Grote variatie tussen percelen (voorgeschiedenis)

– Kalium gehalte: tot jaren ‘70 stijgend, daarna stabiel, nu daling

– Plant beschikbare hoeveelheid fosfaat daalt op 50% van de percelen afgelopen 10 jaar

– pH stabiel afgelopen 40 jaar in grasland:

• Op zandgronden toename in optimaal tracé (5,3-5,7)

• 75% van de maispercelen beneden optimaal

Conclusies recent onderzoek BLGG


Samenvattend: wat komt er op de bodem

af?!

• Vernatting (klimaat, bodemdaling, waterbeleid, Natura 2000)

• Extreme buien (zomer 2007, augustus 2010, augustus 2011…)

• Langere drogere periodes in zomer (2006, 2008, 2010, 2011)

• Grote variatie in opbrengsten binnen percelen:

– PPO: zetmeel op zandgonden in Drenthe €1000,- verschil en 10 ton in

2008

– IRS: -30 - +10% opbrengst verschillen in suikerbieten

• Terugdringen van middelen gebruik

• Scherper wordende bemestingsnormen (fosfaat)

• Kader Richtlijn Water

• Grond is duur investeer in eigen grond


En verder hebben we te maken met …..

• Liberalisering pachtwet (pachttarieven van

€2750,-)

• Intensieve bouwplannen

• Groter wordende machines

• Afschaffing melkquotum

• Hogere grondstofprijzen

• Schaalvergroting

• Bodemverdichting

• Bodemdaling

• Ziekten en plagen (bodemleven)


De bodem waarschuwt ons!

Bodem

Chemie

Biologie

Fysisch

Betere afstemming:

•10-30% opbrengstverbetering

•Betere benutting nutriënten /

vermindere milieulast

Afrondend

• De bodem is de basis van het boerenbedrijf

• Er komt veel af op de bodem

• Neem eens wat vaker een kijkje in de bodem!

• Het moet anders…

– Van boeman, naar bodemverzorger / adviseur?

• Wat kunnen we als loonwerksector doen?

– Kennis bij spijkeren?

– …..


Het veld in

• Kijkje op de bodemkaart

• Bodem beoordelen


Kijkje op de bodemkaart


Kijkje op de bodemkaart


1

2

• Bodemleven filmpje



Wat kunnen we doen?

• Binnen Landbouw op Peil hebben

we 75 verschillende maatregelen

benoemd en beschreven, terug te

leiden op:

– Bodem

– Hydrologie

– Gewas


Water maatregelen zijn nodig


Bodembeheer = totaal pakket aan

maatregelen

• Werkelijk aandacht voor duurzaam bodemgebruik

– Organische stof

– Drainage

– Bodemverbetering

– Extensiveren

– Groenbemesters

• Minimaal scheuren

• Vlakligging

• Verbeteren bodemstructuur

• pH

• Juiste teelt op de geschikte grond

• Gebruik maken van bodemleven

• Inzet robots (rijpaden)

• Goede banden en machines

• Gebruik je medicijnen of blijf je in conditie?

• Geduld….

Organische stof en effect landgebruik



Perceel OS

gehalte

(%)

1997

M/L1

1995-

1996

M/L2

1991-

1994

M/L4

1983-

1990

M/L8

1967-

1982

M/

L16

1935-

1966

M/

L32

Verandering van

landgebruik of

management

R1 1.7

Driedijk 1.9

R2 1.9

v. Loon 2 2.0

Smallegange 1 2.1 1982

ZU 2.1

B1 2.2

DW 2.2

LR 2.2

Rusthoeve 2.2

Smallegange 2 2.2

Ter Linde 1 2.2 1924

v. Strien 2.2

Aarnauts 2.3 1988

DB 2.3

DH 2.3

DK 2.3

RS 2.3

v. Oeveren 2.3

Nazareth 3 2.4 1986

Quist 1 2.4 1994

v. Loon 1 2.5

Zwart 2 2.5 1986

HP 2.6 1991

ML 2.6

Nazareth 4 2.6 1994

Poley 2.6 1990

Haverbeke 2 2.9 1991

Michielsen 1 2.9 1991



Zwart1 3.0 1979


Ter Linde 3.1 1924


B2 3.3

Nazareth 2 3.5 1968

Geldhof 3.6

V2 3.7 1976

Quist 3 4.3 1994

Minderhout 4.8

Quist 2 5.0 1994, 1987

V1 5.0

Haverbeke 1 7.3 1991

Nazareth 1 8.8

Gangbaar gras

Gangbaar akkerbouw

Biologisch gras

Biologisch akkerbouw

Organisch stofgehalte =

2.07 + 0.75 x L2 + 0.60 x M4 + 2.97 x L32

(R2 0,74)


Opheffen van verdichtingen

Opheffen van

verdichtingen =

maatwerk


Kijken in de grond

Hoe?

Met boor en schop

Bodem beoordeling


Waar naar kijken in de grond?

•Leem/lutum gehalte

•Zandgrofheid

•Structuur

•Doorlatendheid van de grond

•Storende lagen

•Gelaagdheid

•Humusgehalte

•Grondwaterstand

•Vlakligging

Bodembeoordeling


Wat zie ik ?


Gunstige structuur


Bodem conditie score

Vragen en discussie

• Vragen en discussie


snuffelen aan de grond - hka nieuwkoop · • is een landelijk opererend, onafhankelijk...

Documents