1. POJAM I PREDMET SOCIOLOGIJE

Sociologija je društvena nauka. SOCIETAS - društvo, LOGOS - nauka. Spada u red mladih društvenih nauka, ali ima svoje preteće kao i većina društvenih nauka u filozofiji.Pre sociologije razvio se čitav niz društvenih nauka koje su se bavile različitim aspektima društva. Sama sociologija, kao posebna nauka, izdvasa se sredinom 19.veka. Utemeljivači sociologije su Ogist Kont, Sen Simon i Karl Marks. Nastanak sociologije potvrđuje međusobnu povezanost i uslovljenost ekonomskih, političkih i socijalnih zbivanja u jednom društvu. Nastanak sociologije kao nauke ima 2 osnovna društvena uporišta:

1. Nastanak građanskog društva u čijem epicentru je slobodan građanin sa ljudskim pravima i slobodama

2. Razvoj tržišne robne privrede odnosno tržišne utakmice koja je utakmica ljudskih sposobnosti i znanja.

U praktičnom, političkom, ekonomskom životu društva i razvoju naučnih misli, uočava se nedovoljnost parcijalnog proučavanja društva sa stanovišta postojećih nauka (tada postojećih) i upravo na toj osnovi konstituiše se sociologija kao posebna društvena nauka.

2. KAKO NAM SOCIOLOGIJA MOŽE POMOĆI U SVAKODNEVNOM ŽIVOTU

Sociologija ima mnogo praktinih implikacija u svakodnevnom životu. Omogućava nam da posmatramo društveni svet iz drugačijem ugla nego što je naš. Ako pravilno razumemo kako drugi ljudi žive, bolje ćemo razumeti prirodu njihovih problema. Sociološka istraživanja pružaju praktičnu pomoć vrednovanju rezultata.Program praktičnih reformi može da ne ostvari ono što su njegovi kreatori zamislili ili da proizvede neželjene posledice. Primer: posle II svetskog rata, izgrađeni su veliki stambeni blokovi u centrima gradova mnogih zemalja i njihova namera bila je da se obezbede visoki standardi smeštaja za grupe sa niskim primanjima iz siromašnih četvrti- U blizini tih zgrada nalazila se infrastruktura (tržni centri, obdaništa, škole, prodavnice). Istraživanja su pokazala da su se ljudi koji su tu nastanjeni osećali odbačeno, neprihvaćeno, usamljeno i ubrzo su ti blokovi počeli da propadaju i iz njih su dolazili prestupnici. Sociologija nam može omogućiti samoposvećenost, bolje razumevanje sopstvenog ja, što više znamo zbog čega postupamo na određen način i što više znamo o sveukupnom delovanju društva u kome živimo, treba da nam bude jasno kako da utičemo na svoju budućnost.

3. DRUŠTVENI USLOVI U KOJIMA NASTAJE SOCIOLOGIJA

Sam nastanak sociologije kao posebne društvene nauke potvrđuje međusobnu povezanost, socijalnih, ekonomskih i političkih zbivanja jednog društva. Naučni misao tog vremena odlikuje sledeće karakteristike:

- Intenzivan razvoj prirodnih nauka i veliki broj tehničkih pronalazaka- veliki uticaj prirodinih nauka na društvene nauke- precizno definisanje predmeta proučavanja društvenih nauka i razgraničavanje sa

predmetom proučavanja ostalih naukaNa društveno-istorijskom planu teče proces razvoja građanskog buržoskog društva, sloboda tržišne utakvime, razvoj velikih nacionalnih društava, a na ekonomskom planu razvoj velikih tržišta i uspostavljanje vladavine prava i slobode čoveka. Svi ovi procesi vode ka sve većoj međuzavisnosti svih delova i slojeva društva, i sve se jasnije uočava nedovoljnost parcijalnog proučavanja društva sa stanovišta već postojećih društvenih nauka.

1

4. OSNIVAČI SOCIOLOGIJE

To su Ogist Kont, Karl Marks i Sen Simon.Ogist Kont je tvorac reči sociologije. U početku je koristio izraz društvena fizika koja se deli na društvenu statiku i društvenu dinamiku. Društvena statika proučava u stanju mirovanja, dok socijalna dinamika proučava društvo u procesu njegovog kretanja.Ogist Kont je nastojao da stvori nauku o društvu koja bi mogla da objasni zakone društvenog sveta isto onako kao što prirodne nauke objašnjavaju funkcionisanje fizičkog sveta.Karl Marks stvara dinamičku sociološku teoriju društva. on tretira društvo i sve njegove činioce kao skup međusobno sukobljenih elemenata u konfliktnom odnosu koji pokreće točak društvenog progresa. Sen simon smatra da je sociologija nauka koja će usrećiti društvo. Smatrao je da pravac u kome društvo treba da se kreće određuju naučnici.

5. POZITIVISTIČKA TEORIJA OGISTA KONTA

Ogist Kont smatra da sociologija treba da primeni iste, stroje, naučne metode u iziučavanju društva, kao što ih koriste i prirodne nauke. Njegova vizija sociologije jeste sociologija kao pozitivna nauka. To nejgovo učenje zove se pozitivizam. Pozitivizam se zasniva na mišljenju da bi nauka trebalo da se bavi samo činjenicama koje su podložne posmatranju i koje su poznate direktno iz iskustva. Prema njemu, ljudi su prošli kroz tri stupnja u pokušaju da shvate svet. To su:

- teološki- metafizički- pozitivan

1. U teološkoj fazi mislima su upravljale religijske ideje i verovanja da je društvo izraz Božje volje

2. u metafizičkoj fazi, društvo se posmatra kao nešto prirodno a ne natprirodno3. U pozitivnoj fazi, koju su najavila otkrića Kopernika, Galileja i Njutna, uz podsticanje

primene naučnih tejnika na društvene sfere. U kasnijim fazama života Ogist KOnt se sastavio planove za rekonstrukciju francuskog društva i zalagao se za uspostavljanje religije HUMANITETA. Znači da se napusti vera i dogma i da se sve razvija na naučnom utemeljenju.

6. KRITIČKO-KONFLIKTNA TEORIJA KARLA MARKSA

Ideje Karla Marksa u oštroj su suprotnosti sa idejama Ogista Konta. Tretira društvo kao skup sukobljenih elemenata koji su u konfliktnom odnosu. Usredsredio se na promene u modernoj epohi i te promene usko su vezane za kapitaliziam.Uočio je dva glavna elementa u okviru kapitalističkog preduzeća:

1. Kapital - pod kojim se podrazumeva bilo koja imovina, novac, fabrike i slično, koja se može iskoristiti kako bi se proizvela nova imovina.

2. Najamni rad - odnosi se na radnike koji ne poseduju sredstva za život, već moraju naći zaposlenje kod vlasnika kapitala.

Karla Marks samim tim razlikuje dve klase u društvu:- vladajuću (kapitalisti)- radničku klasu (radnici)

Prema Marksu, društvena promena, podstaknuta je ekonomskim uticajem, a sukobi među klasama služe kao motiv za dalji istorijski razvoj.

2

8. FUNKCIONALISTIČKE I KONFLIKTNE SOCIOLOŠKE TEORIJE

Funkcionalizam smatra da je društvo složen sistem čiji različiti delovi funkcionišu zajedno, da bi proizveli stabilnost i solidarnost. Sociologija bi kao nauka trebalo da istraži međusobne odnose delova društva i njihovog odnosa prema društvu kao celini.Funkcionalizam naglašava važnost moralnog konsenzusa sa održavanje reda i stabilnosti u drutšvu i smatra da su red i ravnoteža normalna stanja društva. Najistaknutiji predstavnici funkcionalizma su: TALKOT PARSONS I ROBERT MERTON.Teorije društvenih sukoba naglašavaju značaj strukture unutar društva. Umesto moralnog konsenzusa, naglašavaju važnost podele rada u društvu i na taj način ističu pitanja moći, nejednakosti i borbe.Društvo se sastoji od različitih grupa koje slede svoje sopstvene interese. Postojanje različiltih interesa znači da uvek postoji mogućnost konflikta i da će određene grupe iz toga izvući veću korist od drugih.Jedan od predstavnika je RALF DARENDORF.

9. SOCIOLOŠKO UČENJE MARKA VEBERA

Veber je želeo da objasni prirodu i uzroke društvenih promena. Smatrao je da su motivacija ljudi i ideje pokretačka snaga promene. Verovato je da bi sociologija trebalo da se bavi društvenim delovanjem a ne strukturom. Smatrao je da se struktura u društvu obrazuje složenim, uzajamnim delovanjem delanja i upravo je zadatak sociologije da shvati značenja koja stoje iza tih delanja. Važa element njegovog sociološkog stanovišta je bila ideja o idealnom tipu. To su konceptualni modeli koji se mogu koristiti da bi se razumeo svet oko nas. U stvarnom svetu oni su retki ali kao hipotetičke konstrukcije mogu biti od velike koristi jer se svaka situacija u stvarnom svetu može razumeti ako se uporedi sa nekim idealnim tipom (zamislimo neku situcaciju i kako treba da se ponašamo). Po Veberovom mišljenju nastanak savremenog društva pratile su važne promene.Verovao je da se ljudi okreću od tradicionalnih verovanja zasnovanih na religiji, običajima kao racionalnom instrumentalnom proračunu i razvitak nauke, savremen tehnologije i birokratije opisao je kao posledice ovih promena i kao racionalizaciju, odnosno, organizaciju društvenog i eknomskog života prema principima efikasnosti a ne na osnovu tehničkog znanja.Industrijski revolucionizam i kapitalizam bili su potvrda širih društvenih kretanja prema racionalizaciji. U svom delu Protestanska etika i duh kapitalizma bavi se pitanjem zašto se kapitalizam razvio samo na zapadu. Po njemu ekonomski razvoj zapada odlikuje određeni stav prema bogatstvu do tada nije bio poznat u istoriji i naziva ga duhom kapitalizma koji definiše kao skup uverenja i vrednosti.

10. SOCIOLOŠKA SHVATANJA EMILA DIRKEMA

Verovao je da sa istom objektivnošću moramo proučavati društveni život kojim naučnici proučavaju prirodu i svet.Glavno područje kojim se sociologija bavi jeste proučavanje društvenih činjenica.?????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????Zanima se za društvenu i moralnu solidarnost. Odnosno šta je to što održava društvenu zajednicu i čuva je od pada u stanje haosa. Solidarnost je sačuvana kada pojedinci postupaju po jednom skupu zajedničkih vrednosti i običaja.Razlikuje dve vrste solidarnosti:

3

1. Mehaničku - karakteristična je za tradicionalne kulture sa nerazvijenom i utemeljena je na usaglašenosti mišljenja i sličnosti verovanja.

2. Organska solidarnost - koja nastupa sa industrijalizacijom i urbanizacijom koje dovode do sve veće podele rada. Kako se podela rada razvijala ljudi postaju sve zavisniji jedni od drugih jer je svaki čovek želeo robu i usluge koje su obezbeđivali ljudi u drugim zanimanjima.

Još jedan karakterističan pojam za njegovo shvatanje jeste ANOMIJA t.j. osećanje besciljnosti ili očaja izazvane savremeni društvenim radom. Proces i promene u savremenom svetu su brzi i snažni i uzrokuju glavne poteškoće u društvu.promene imaju razoran uticaj na stila života, moral i religijska verovanja, svakodnevne obrasce i slično i ove nestabilne odnose povezivao je sa ANOMIJOM.

12. ODNOS SOCIOLOGIJE I FILOZOFIJE

Sociologija se kao posebna drutšvena nauka izdvaja iz filozofije sredinom 19. veka. Sociologija i filozofija predstavljaju najopštije nauke u sistemu društvenih nauka. Linija razgraničenja sadržana je u predmetnom pogledu jer filozofija ima za predmet najopštije zakonitosti sveta u celini dok se sociološki pojmovi odnose na društvo i društvene pojave kao poseban deo svetske stvarnosti. U tom smislu filozofski pristup je širi od sociološkog a između ovih nauka treba da vlada međusobna saradnja.U odnosu socilogije i filozofije mogu se izdvojiti tri etape:I - sociologija je još uvek pod snažnim uticajem filozofijeII - dolazi do raskida ovih nauka (svaka ima samostalan predmet izučavanja)III - Teži se njihovoj integraciji i saradnjiRezultati socijalnih nauka neophodni su za razvoj savremene filozofije a filozofija daje posebnim naukama pa i sociologiji univerzalan pogled na svet i saznajnu i vrednosnu osnovu.

13. ODNOS SOCIOLOGIJE I ISTORIJE

Istorija je jedna od najstarijih društvenih nauka i ima veliki značaj u procesu socijalizacije ličnosti, izgrađivanju socijalnog i racionalnog identiteta ljudi i formiranju istorijske samosvesti društva.Predmet istraživanja istorije je nacionalna ili svetska istorija društva ili pojedini istorijski događaji. Bitne razlike sue u tome što je sociologija uopštavajuća nauka odnosno ona istražuje zakonitosti nastanka i razvoja društva dok je istorija pojedinjavajuća nauka odnosno ona pristupa pojavama konkretno, hronološki i fenomenološki prikazuje pojedina istorijska zbivanja.Sociologija je pretežn ookrenuta istraživanju savremenosti a istorija prošlosti. Između ovih nauka neophodna je saradnja jer društvene pojave imaju istorijsku dimenziju a saznanja do kojih dolaze sociolozi mogu da pruže teorijsku i metodološku osnovu istoriji da bolje objasni unurašnja zbivanja i veze između pojedinih događaja.

14. ODNOS SOCIOLOGIJE I DRUGIH DRUŠTVENIH NAUKA

Za celovito ia objektivno proučavanje pitanja kojima se bavi sociologija neophodna je multidisciplinarni pristup (koristimo saznanja iz više nauka).Odnos sociologije i ekonomskih nauka - ova veza proističe iz toga da su industrijski odnosi kao oblast kojom se bavi sociologija i ekonomski život društva tesno povezani.

4

Linija razgraničenja ogleda se u tome što ekonomske nauke razmatraju prirodne resurse, ljudske resurse i nove tehnologije sa stanovišta njihove efikasnosti i eknoomske opravdanosti dok sociologija tome prilazi sa stanovišta dostojanstva ljudskog života i rada.Odnos sociologije i ekologije - Ekologija spada u red najmlađih društvenih nauka. Čovek teži da sačuva planetu zemlju a upravo proces rada, savremeni načini proizvodnje, nove tehnologije dovode do zagađenja radne sredine lokalnih zajednica a sada te dve nauke pokušavaju to da pomire.Odnos sociologije i antropologije - Antropologija proučava čoveka kao prirodno i kulturno biće a sociologija proučava društvo kao totalitet. I jedna i druga nauka bave se fenomenima totaliteta stim što antropologija proučava čoveka kao totalitet a sociologija proučava društvo kao totalitet. Sociologija je u odnosu na antropologija kompleksna nauka jer pored čoveka kao socijalnog bića istražuje i celinu društvenih odnosa i pojava.Odnos sociologije i psihologije - čovek je pored toga što je prirodno i društveno biće takođe i psihološko biće. Psihologija proučava kako društvena sredina utiče na pojedinca i kako reakcija pojedinca utiče na društvo.Za razliku od psihologije koja se bavi psihološkom stranom društvenog preživljavanja socilogija proučava objektivnu stranu tih procesa, društvo, društvene odnose i pojave u totalitetu.Odnos sociologije i politike - politika je drutšvena delatnost koja utiče na oblikovanje svih drugih društvenih delatnosti. U okviru sociologije kao posebne sociološke discipline izdvaja se sociologija politike koja proučava osnovne zakonitosti političkog života.Odnos sociologije i prava - pravne norme donose se da bi silom zakona uredile određene odnose u društvu i da bi zaštitile interese i prava aktera u tim odnosima.U okviru sociologije razvija se posebna naučna disciplina SOCIOLOGIJA MORALA koja proučava ponašanje pojedinaca zasnovano na određenim pravnim i moralnim normama.

15. ODNOS OPŠTE I POSEBNIH SOCIOLOGIJA

Razvitak savremene sociologije doeo je do stvaranja razuđenog sistema socioloških disciplina i dolazi do pojave posebnih sociologija. Gotovo da nema područja društvenog života savremenog društva a da nije postalo predmet socijalnog izučavanja sa tendencijom da se konstituiše u posebu sociološku disciplinu. Posebne sociologije se moraju povezati sa opštom sociologijom i razvijati svestrano inter-disciplinarnu saradnju sa ostalim društvenim naukama. Nastanak i redosled razvoja posebnih sociologija u sistemu socioloških nauka društveno je determinisan. Najpre su se pojavile industrijska sociologija, sociologija rada, sociologija naselja, politike, kulture, saznanja, porodice, itd. Ono što je bitno je a opšta socilogija proučava društvo u celini a posebne sociologije pojedina područja društvenog života. Opšta sociologija koristi rezultate istraživanja posebnih sociologija za svoja teorijska uopštavanja i formulisanje socioloških zakona o društvu kao ukupnost svih društvenih pojava.

19. METODE POSMATRANJA

Metod definišemo kao način istraživanja određene pojave u prirodi i društvu. Metod posmatranja jedan je od najstarijih metoda koji se pored korišćena u prirodnim i društvenim naukama koristi i u svakodnevnom životu. Za razliku od zdravorazumskog koje je haotično i neplansko, naučno posmatrane je čulno opažanje pojava koje su predmet naučno-

5

istraživačkog postupka. Ono je plansko, sistematično, unapred pripremljeno, usmereno isključivo na predmet istraživanja. Zavisno od obima predmeta istraživanja razlikuju se:

1. Kompleksno posmatranje - predmet posmatranja su složene pojave2. Pojedinačno posmatranje - predmet posmatranja su pojedinačne, konkretne pojave.

Prema načinu izvođenja, odnosno načinu ostvarivanja uloga posmatrača:1. Posmatranje bez učešća gde posmatrač ne učestvuje u pojavi ili događaju koji

posmatra i prednost ovakvog posmatranja jeste u objektivnosti posmatrača, jer je posmatrač u mogućnosti da se skoncentriše isključivo na posmatrački zadatak.

2. Posmatranje sa učestvovanjem gde posmatrač posmatra pojavu koja je predmet istraživanja ali je istovremeno i aktivan učesnik grupe. Učešće u događaju proširuje istraživačko iskukstvo i saznajnu moć posmatrača.

20. METODA ISPITIVANJA

Metod ispitivanja spada u najčešće korišćene metode. sastoji se od sistematskog prikupljanja iskaza od ispitanika gde ispitivač postavlja pitanja na koja ispitanici treba da odgovore. U zavisnosti od odnosa iizmeđu ispitavača i i ispitanika postoje 3 vrste ispitivanja.

1. Neutralno - upitnik je unapred pripremljen i ispitivač se prema ispitaniku odnosi isključivo profesionalno.

2. Blago - ispitivač nastoji da uspostavi što bližu komunikaciju sa ispitanikom da stekne njegovo poverenje i dobije što iskrenije odgovore.

3. Oštro - ispitivač vodi polemiku sa ispitanikom.

U sprovođenju metode ispitivanja koriste se dve tehnike1. intervju - prikupljanje podataka putem razgovora sa ispitanikom. Postoje slobodni

intervjui koji se koriste u početnoj fazi istraživanja, zatim usmereni, odnosno dubinski intervjui koji se koriste za prikupljanje podataka o složenijim stavovima ispitanika o predmetu istraživanja i panel intervju predstavlja vrstu usmerenog intervjua o istim pitanjima po istom postupku vode se razgovori sa istom grupom ispitanika ali u različitim vremenskim razmacima da bi se uporedili njihovi stavovi.

2. Anketa kao druga tehnika gde ispitanici dobijaju pismeni upitnik od anketara koji im daje osnovna obaveštenja o ciljevima ankete i načinu popunjavanja. Da bi se putem ankete prikupili objektivni podaci neophodno je držati se sledećih pravila. Sadržaj upitnika treba da bude funkcionalno povezan sa predmetom istraživanja. Formulacija pitanja i njihov redosled moraju biti jasni, precizni i konkretni. Jezik u upitniku treba da bude primeren predpostavljenom nivou ispitanika. Prema tome kako se formulisana pitanja postoje dve vrste uptinika:

- standardizovani odnosno sa zatvorenim odgovorima (ponuđeni odgovori)- nestandardizovani odnosno sa otvorenim odgovorima gde je sipitaniku

ostavljeno da sam formuliše odgovore na pitanja. Za analizu je lakša standardizvoana vrsta upitnika.

21. STATISTIČKA METODA

Jedno od najrasprostranjenijih naučnih istraživanja. Obuhvata prikupljanje, obradu, analizu i objašnjenje podataka o društvenim i prirodnim pojavama koji se mogu izraziti numeričkim veličinama. Najčešće se koristi:

1. Metoda uzorka - sastoji se u tome da se iz statističke mase izdvoji jedan broj jedinica i na njima se vrši istraživanje ali tako da se rezultati mogu primeniti na celu statističku

6

masu. U zavisnosti od kriterijuma koji se koriste pri formiranju postoje tri vrste uzorka:

- slučajni uzorak - formira se bez precizno unapred utvrđenih kriterijuma.- sistematski uzorak - prva jedinica ispitivanja jasno se definiše a onda se prema

tome definišu kriterijuma za izbor drugih jedinica u uzorku.- stratifikovani uzorak koristi se za istraživanja složenih prirodnih ili društvenih

pojava. Formira se na osnovu više različitih svojstava statističke mase koja se proučava, npr. kod ispitivanja javnog mnjenja to mogu biti pol. starost, zanimanje...

Kod metode uzorka od velikog je značaja da se dobro dimenzionira veličina uzorka i uzorak treba da bude reprezentativan, odnosno da se na osnovu uzorka mogu donositi pouzdani zaključci o osobinama cele statističke mase.

2. Metod srednjih vrednosti - od velikog je koristi u analizi numeričkih pokazatelja - zarade, nacionalni dohodak, dužina radnog vremena i sl. Postoje tri vrste srednjih vrednosti: aritmetička sredina, medijana i metod korelacije.

22. KOMPARATIVNA METODA ILI METODA UPOREĐIVANJA

Jedna od najstarijih i često korišćenih naučnih metoda u prirodnim i društvenim naukama sastoji se u upoređivanju pojednih pojava ili njihovih svojstava da bi se uočile sličnosti i razlike među njima li i uzroci ovih sličnosti i razlika. Pri tome moramo imati u vidu da se mogu upoređivati samo istorodne pojave. Emil Dirkem ukazuje da se uporedna metoda može koristiti na tri nivoa:

1. Uporedna istraživanja u okviru jednog društva. Polazna osnova predstavlja raznovrsnost društvenih pojava i procesa i postojanje više društvenih grupa, klasa, slojeva koje se razlikuju po svojim karakteristima.

2. Uporedna istraživanja koja se vrše u okviru više društva istog tima, odnosno društva koja pripadaju istoj društveno-ekonomskoj formulaciji.

3. Uporedna istraživanja koja obuhvataju pojave u različitim tipovima društva u različitim ili istim vremenskim periodima (uporevivanje institucije braka kroz različite vremenske periode). Jedno od ograničenja ove metode je što se pojmovi u pojedinim pojavama i odnosima tokom istorije menjaju.

23. METOD EKSPERIMENTA

Ova metoda razvila se u okviru prirodnih nauka. U naučnom smislu eksperimentom se može smatrati svaki pokušaj čoveka da imitira, odnosno veštački izazove određenu prirodnu pojavu. Sa stanovišta metodologije eksperiment se definiše kao veštačko izazivanje određene pojave u laboratorijskim uslovima radi proučavanja njenih svojstava i uticaja različitih činilaca na ta svojstva. Sa stanovišta uslova pod kojim se izvodi postoje tri vrste eksperimenta:

1. Laboratorijski eksperiment - izvodi se u veštačkim uslovima gde se ispitanici stavljaju u tu veštački stvorenu laboratorijsku situaciju u cilju das e otkriju uzroci određenih drutvenih pojava i ponašanja. Ova metoda ima dva ograničenja i to veoma je teško stvoriti veštačku situaciju koja je apsolutno podudarna sa realnim životnim situacijama i mora se voditi računa o očuvanju moralnog integriteta osoba koje učestvuju u eksperimentu.

2. Eksperiment u prirodnim uslovima. Izvodi se tako što se formiraju dve identične grupe koje učestvuju u eksperimentu. Identične su po svim svojstvima osim po jednom eksperimentalnom koji se kod jedne grupe namerno izostavlja. Uporednom analizom

7

stanja i odnosa u dve posmatrane grupe dolazi se do saznanja o dejstvu eksperimentalnog činioca.

3. Prirodni eksperiment - koji nije eksperiment u klasičnom smislu te reči. To je proučavanje određenih društvenih pojava i odnosa u njihovom prirodonom, spontanom toku u određenim vanrednim društvenim okolnostima kakve su rat, zemljotres... i to je kombinacaij metoda eksperimenta i posmatranja.

24. METODA MERENJA

Merenje različitih veličina staro je koliko i ljudski rod jer proističe iz praktičnih, svakodnevnih potreba ljudi. Kao naučni metod najpre se razvilo u prirodnim naukama na relativno kasno i u društvenim. U istraživanjima u sociologiji koriste se tri vrste merenja:

1. Neposredno merenje - direktno utvrđuje broj osnovnih jedinica jedne veličine, npr. broj zaposlenih u preduzeću,

2. Posredno merenje - primenjuje se kod merenja složenih pojava i procesa koje nije moguće izmeriti pomoću samo jedne veličine zbog njenje promenljivosti ili stabilnosti. Kod posrednog merenja vrednost jedne složene veličine utvrđuje se merenjem drugih veličina čijim se povezivanjem i upoređivanjem dobija nova sintetička veličina.

3. Skaliranje kojom se meri intenzitet jedne veličine. Kod ovih merenja utvrđuje se skala koja obuhvata krajnje pozitivne i krajnje negativne stavove određene pojave.

25. METODA STUDIJE SLUČAJA (metoda analizi slučaja ili case study)

Ovo je tipična sociološka metoda nastala i razvila se u okviru sociologije. Usmerena je na pojedine slučajeve sastavne elemente ili aspekte, neke šire društvene pojave. Analizirani pojedinačni slučaj izdvojen iz šire celine kojoj pripada proučava se kao poseban predmet istraživanja pri čemu se uvek imaju u vidu veze sa širom celinom iz koje je izdvojen. Prilaženje slučaju kao celini omogućava da se prouči sa različitih aspekata i da se pouzdano izdvoje njegove ključne karakteristike. Bitna osobina ove metode je ta da ona niej ograničena strojim formalnim procedurama pojedinih metodoloških postupaka. Kod primene ove metode dolazi do izražaja stvaralačkih snaga istraživača i u tom pogledu može se posmatrati kao veoma korisna i pouzdana u predviđanju društvenih poajva i procesa.

8