SODASANAYi_ANONi_M$iRKETiMERSiN'!'ESiSLERi__ _ DERINDENIZDESARJIPROJESIKIYIOTESIJEOFIZIKSELARASTIRMALARSONUQRAPORU

ProjeKodNo:99.07.01.04

ProjeYijriitiic?sij

Do§.Dr.MahmutOKYAR

ORTAqoép_TEKNi§<UNiV_E?Si‘_l_'ESi2

//,r DENIZBILIMLERIENSTITUSU _ J

ERDEMLiIi(;EL'é\.Agustos,1999

TESEKKUROnaDoguTeknikUniversitesiDenizBilimleriEnstitiisupersonelince

gergeklestirilenbuQa11§mada,bzellikleenstitumiidiiru,saymProf.Dr.UkaySALTHOGLU’nasaglad1§1imkanlardandolay1tesekk?rederim.Ayn1zamanda,verilerintoplanmaslesnasmda,katk1lar1ndandolayxElektronikMiihendisiMehmetDEMTREL’etesekkiirederim.

Ca11$man1nQegitlia§a.malar1ndayardxmlanmesirgemeyenSODASANAY1A.$.’denCevreMiihendisisaymBarbarosARISUTbeyetesekk?rederim.

ERDEML1ara§t1rmateknesininkaptanVemiirettabatma,ga11§ma1ars1ras1ndagc'5stermi§olduklanuyumVean1ay1§1ar1ndandolayldatesekkurederim.

ic1'NDEKiLER

1.G1Ri$1.1.Amag:vekapsam1.2.Cahsmaalamve(,-evresinincogra?kvejeolojikkonumu

2.CALISMALARDAKULLANILANARACVES1STEMLER1NGENELTANIMI

2.1.Arastlrmateknesi2.2.Globalkonumbelirlemesistemi(GPS)2.3.Derinlik?lgtmesistemi2.4.Dipaltlsismikpro?lalmasistemi

3.VERfLERTNDE(';ERLENDiRiLMEsi3.1.Cahsmasahasmmbatimetrisi3.3.Deniztabanmmdipaltliizellikleri

3.3.1.B-birimi3.3.2.A-birimi3.3.3.Sedimankalmhgl

4.GENELSONUCLAR5.KAYNAKLAR

SAYFA

1414151617171820

$EKiLLERSekil1.CalnsmasahaslmgiisterirharitaSekil2.F-hattmm1.ve11.?ksleriarasmdayeralanvedeniztabannn

giisterenderinlikiilgterkayxtiirnegiSekil3.C-hattmm7.ve17.?ksleriarasmdayeralanvedeniztabamm

giisterenderinlik?lgerkayntiirnegiSekil4.E-hattmm50.ve57.?ksleriarasmdayeralanyorumlanmls

sismikkayltiirnegiSekil5.B-hattmm38.ve43.?ksleriarasmdayeralanyorumlanmls

sismikkayltiirnegi

EKLERLiSTESiEK-1:HATHARiTASIEK-2:DERiNLi1<HARiTASIEK-3:KALINLIKHARiTASIEK-4:sisM‘1KKAYITLARAAiTcizGisELYORUMLAMALAR

SAYFA

13

1.GiRi$Burapor,SodaSanayiAnonimSirketiile01121DoguTeknikUniversitesi

DenizBilimleriEnstitusuarasmdaimzalanaraky?rurl?gegiren9907.01.04KodNo’1uprojesC')zle§mesinin4.Maddesineistinadenhazxrlamp,deniztabamderinliktespitivesedimanka11n11k1ar1mnbelirlenmesi<;a11§ma1ar1n1nsonu§:1ar1n1igermektedir.

1.1.Amag:vekapsamBuprojeninamacl,SodaSanayiA_$.’ninMersinTesislerik1y1(Stesinde

yap1m1tasarlananderindenizde§arj1in§as1y1ailgiliolarakéngérillenb‘0‘1gede($eki11),deniztabamderinligininvesedimanka11n11klar1n1ntesbitedilmesidir.

Buamagladngérillenbélgede,-4mile-50msuderinlikleriarasmda,gergeklestirilenk1y1étesijeo?ziksel<;al1$malar,derinlikélgmevesureklislgsismikpro?lalmayéntemlerinikapsamaktadmCa11§ma1ar,yap1m1tasarlananderindenizde$arj1gt1zergah1n1nherikiyamndan500mgenisligindeveagnkdenizedogruyak1as1k15kmuzunlugunda,birkoridordager(;,ek1e5tirilmi§tir.Bukon'dorigerisinde,k1y1yadikyénde(N-S)uzananveherbiriarasmdakimesafeyaklaslk150’§ermetre

olanyediaynhatboyunca(A-,B-,C-,D—,E-,F-veG—hat1ar1;Ek1),k1y1yaparalelyénde(W—E)iseticayr1hatboyunca(P0-,P1-VeP2-hatlan;Ek1)derinlikvesismikverileritop1anm1§t1r_

Ara§t1rmasahasmdaneldeedilenbulgularmayr1nt1l1olarakaglklandlglbu

raporda,ayncabélgeyeait1/10000élgekliderinlikvesedimanka11n11kharitalarldahaz1r1anm1§t1r.

Lu

.

mm

m

_=:w:«U.—.3

.

_:.m%:__m.:_«

.

m.

$2......

.23no:\r_;_a_a_.i==3.

z.o.:.mn

__

,

_

,.

__

.

,

..

H

2~m2...~

W

.x

Q.<

\N

.u_._

__

.

_

_

_

.

_

_

_

.23.

_

_

IL..._

_

H

_

‘S_J.

.

_

.

..

A

_

:1_

u

,.

.

«Mn_

.

_

_"5\_

X

0

A_

.

“

C..

,,_.

Z.omumm

;

_.2,:.:

.,__...__.

,_

m.omu.~m

mowoam

1.2.Callsmaalamvegtevresinincogra?kvejeolojikkonumu36°40’-36°49’kuzeyenlemlerive34°44’-34°45’doguboylamlarlarasmda

uzanangahsmasahas1(Sekil1),yaklaslk15km:lik(1kmx15km)biryiizeyalamnasahipolup,Mersin’in10kmdogusundayeralmaktadlr.Bubélge,1/10000élqekliharitalaruzerinde(Ekler1-3),SodaSanayiA.S.’ninhavuzlarmmbulunduguk1y1kesiminden,yaklasxk-4mliksuderinligindenba§1ayarakaglgadogru-50mliksu

derinliginekadaruzananbiralanakarsxhkgelmektedir.Cahsmasahasmlnkarakesimi,geneldeKuvaternerya§l1aliivyonlardan

(akarsularmdageteklerinevek1y11aratas1yaIakdepo1ad1g1kil,silt,kumveQakxltane

boyutlutortullar)oluganMersink1y1duzl?g?ndeyeralmaktadlr(Ternek,1953;DS1,1978).Tersiyerya§11birimler,genellikleki1tas1,kumta§1,seyl,konglomeravemarn

ilearatabakahkiregtaglarlndanolu§maktaVeAkdeniz’inaltmadogruuzanmaktadxrlar.Temelkayay1o1u$turan,Miyosenyash,kireqtaslarlmnMezitli-Mersinarasmdakalanbblgededeniztabammn10-20mkadaraltmdauzand1g1,bunakarsmMersin-Kazanharasmdaisebuseviyenindahaderinlerde(>75m)oldugutahminedi1mi§tir(Okyar,1991).

2.CALISMALARDAKULLANILANARACVES1STEMLERiNGENELTANIMI

2.1.ArastnrmateknesiBuga11§mada,OrtaDoguTeknikUniversitesiDenizBilimleriEnstiti.‘1su’neait,

ERDEML1aragnrmateknesikul1an1lm1§t1r.Tekne1975y11mdaBodrumdainsaedi1mi§tir.Tekneninboyu15.5m,eniise4.1mdir.Agxrhgx28.58grosstondur.Azamisurati10denizmjliolup,normalseyirsigaslise15g?nd?r.

2.2.Globalkonumbelirlemesistemi(GPS)Veritoplamas1ras1nda,seyirhalindekitekneninrotaslmnveistenilenandaki

mevkisininsaptanmasmda,tasmabilirozellikteolanTrimbleInarka(EnsignXL

model)globalkonumbelirlemesistemi(GPS)kullamlmlstlr.Busistemileherhangibirnoktanmkoordinatl,enlemVeboylamdegeriolaraktesbitedilebilmektedir.Ayrrca,h1zvezamangibiparametrelerdebelirlenebilmektedir.

EnsignXL.(GPS)sistemi3VDCilegahsmakta,Verikazangsuresi1dakikanmaltmdaolup,veriler1saniyearallklarlayenilenmektedir.

Cal1§malaresnasmda,eldeedilenkoordinatdegerleriamnda9a11$maalammkapsayanharitaiizerinetasmarak,oloiimhatlanuzerindeseyiryapantekneninkonumu(?ksnoktasl)be1ir1enmi$tir@k1).Bu?ksnoktalarlseyiresnasmdabelirlizamanara11l<lar1nagoregerQeklestiri1mi§tir.Herolgiimhambasmdanitibaren1denbaslay1pard1$1kslranumaraslalanbu?ksnoktalan(Ek1),derinlikolger(Sekiller2-3)vesismikyans1mapro?l($ekiller4-5)kay1t1aI1ijzerinedeaymandai5aretlenmi$tir.2.3.Derinlikiilgmesistemi

BuQal1§mada,olgiimhatlanuzerindekiderinlikdegerlerinitesbitetmekamacxyla,Raytheonmarka(DE-719Bmodel)ta§1nabi1irechosounder(iskandil)sistemiku1lan1lm1st1r.

Ta§1nabilirolanRaytheonderinlikolgeritransducervekaydediciolmakiizere

ikianaunitedenolusmaktave12VDCilegahsmaktadlr.Transducerunitesielektrikenerjisinisuigindeakustikbirenerjiyedc>nu§u'1rdugugibi,suioindekiakustikbasmgdegi§ik1iklerinideelektrikak1m1naoevirebilmektedir.Transducertara?ndaniiretilerekdeniztabamnagonderilenakustikdalgalar,(208kHzfrekansmda),deniz

.AE::_.EQLam53E:=S:

_mo:..w=b$_Su?:__=_..uu.a§£w.=:=EEEcono>=«_~.5»

EE:s.:..._,.u_$__._.:P»A

E:::=_-.mum

zxuw

_l|.Inl._All:u_Ut_oc9.:

.Eo8o

—

derinlik(m),rH.E.u.#.mu4%a..;..wJ?mmowK..m_¥.Et§+¥.if.L&§...1!...

.

.

..,.

.

o

m

Z

.§_=.=3«Lxm52

.__._.§=_m.._§

F23.$..:w.=_:_.3u=u..3mww:=:_E5statu>=5:.5»

E.:aa.E_.$_?_.._.5...>H

E:5§_-Uum

zxam_.:u_o§o_._ms:N.

mvlo.»M

H».

M

‘:_

.m

n_m

mmW

.

_wL...._1%,

,

..

1.2.‘

[1

:om

UuznuziqxnlI..u!x_.:..uar.a

.

.

.‘N_nIpLJE(.l9

3121......

Z

w

tabanmacarptrktansonrabiryank1halinde,tekrartransduceredénmektedirler.Geridénenbuakustikenerjiler,transducertarafmdanelektrikaklmlnadén?st?rulerekkayltunitesineiletilmektedirler.Suigindeolusturulanbuakustikdalgalarmtransducerdencrktrgrvedeniztabanmdanyanslyrpgeridonduguanlar,kayltiinitesiiles?rekliolaraktesbitedilmektedir.Akustikdalgalarmsuy?zeyindendeniztabamnagidisdénussuresivesiddetinegéreolusanbuelektriksinyalleri,kayrtedicidebulunandénerbirignevasrtasryla,hareketlikayltkag1d1(ézelélcekli)uzerindebirizbrrakarakdeniztabanrnmsureklipro?linivermektedir(Sekiller2-3).

Dakikada534élcumyapabilenderinlikélcerinhataoram,(ileumdegerinini0.5%kadardlr,érnegin16Inderinlikieinbuhatai8cmdir.Transducerin?retmisolduguakustikdalgalarmhuzmegenisligi8°dir.Acrdakibudarlrkdetaylrbirsekildetabanpro?livermektedir.

Derinlikdlcumlerinietkileyenfaktérler,sukolonundakisesh1z1degisimleri(denizsuyununtuzluluguna,s1cakl1g1naVederinliginebaghdrr)ilegel-gitolaylarlmnyarattrgldegisimlerdir.Bunedenle,calrsmalarbaslamadanénce,derinlikdlcercihazrcubukyéntemi(bar—check)ilebelirlenenderinliklerdekalibreedilmisveélqumleresnasmdadenizsuyuortamlicin1500m/sn’liksesh1z1degeribaza11nm1st1r.Digertara?an,calrsrnalarrngerceklestirildigiTemmuz1999dakidenizseviyesindekimaksimumalcallpyukselme20cm’denazdrr.Budegisimdegeriisecokkugukolup,cihazmhatas1n1rlar1icindekalmaktadrr.

2.4.Dipalt:sismikpro?lalmasistemiBucahsmadadeniztabanmmclipalt1yap1s1n1arasnrmakamac1ylaEG&G

marka,yuksekay1r1ml1(highresolution)UNIBOOMsrgsismikyansrmasistemikullamlmrstlr.Busistemesasolarak,enerjikaynag1(model234),seskaynagx(model

230-1),hidrofon(model265)vesismikkayltal1c1(model255)birimlerindenolusmaktadm

Enerjikaynagn,enerjidepolayanvesistemeenerjigénderenbirbirimdir.230i30VACelektrikak1m1ilegal1§mal<tad1r.Buaklmozelbirsistemle3.5kV‘lukdogruak1maeevrilmektevekapasitérlerdeenerji(Qahsmakosullarlnagore100,200ve300jouleolarakayarlanabilmektedir)toplanmasmanedenolmaktad1r.Sismikkay1t<;1dangelentetikleme(trigger)sinyaliilekapasitorlerdedepolananbuenerji,ses

kaynagmailetilmelctedir.Seskaynag1"katamaran"ad1verilenvesuyflzeyineyakmolarak

gekilebilmesinisaglayankiigukbiraraguzerinemonteedi1mi5olup,tekneninklgtara?ndanhalatlagekilmektedir.Enerjikaynaglndangelengiig,birkabloileses

kaynagmailetilmektedir.Seskaynaglelektromekanikbirdiizenolup,yasslbirelektriksargxslilebununaltmdabulunanmetalbirplakavelastikbirdiyaframdanolu§mu§tur.Sargldangegenenerjininbo$al1m1sonundameydanagelenmanyetikalan,birdarbehalindemetal1evhay1iterek0.2milisaniyelik,genigbanth(400Hz-14kHz)akustikbirbasmg;darbesiolusumunusaglamaktadlr.Buozelliktekibirakustikdalgaise,deniztabamndanitibaren75mderinligekadarkayxtalmmasmlsaglamaktadmSisteminayr1ml1l1g1(resolution)30cmcivarmdadlr.

Hidrofon,25mmQapll,4.6muzunlugundave'ozelbirs1v1iledoluplastikbirboruieerisinee§itarallklarladizi1mi§sekizadetelementtenolusmaktadlr.Cal1$malarsuasmda,hidrofontekneninarkasmda,seskaynagmdanbelirlibirmesafedeolacak§ekildecekilmektedir.Seskaynagmdan<;1karakdeniztabamVedahaderinlerdenyans1yarakgeridonenakustikdalgalar,hidrofonelementleritaraflndanalg1lan11arakelektrikak1m1nadonimtiirulmektedir.Hidrofonunhassasiyeti70db/Volt/mikrobar,bandgeni§1igi100Hz-10kHz,(;,1k1sempedans1ise2000ohmdur.

10

Sismikkayltgu,NDKVeyaMYLARtipindekiGzelkagutlar?zerineanalogkay1tyapabilenbirsistemdir.Kay1tgenisligi22cm,kayltyogun1u'gJ20-80gizgi/cmdir.Bucihaz230VACile9a11$maktad1r.Siirekli51g-sismikyanslmasisteminintum

elemanlanileinibatholanbukay1tedici,degi§ikQahsmako$u1lar1nagéregereklidtizenlemelerisaglamakimkammdaverebilmektedir.Bukayltgniinitesi,sisteminen

komplekselemamolup,sadecekayltmekanizmaslislevini,degildiger?nitelerinfonksiyonlanylailgiliprosesved?zenlemei$1erinideger<;ek1e5tirmektedir_Katamaran?zerindeVesuiginde(y?zeyeyakmolarak)gekilmekteolanses

kaynaglndaakustikdalgailretilmesineiliskinzamanlamagérevleridesismikkay1t§:1tarafmdany?nittllmektedir.Seskaynagmdang:1k1p,deniztabanmavedipalundakijeolojikyapxlaragidipyans1yarakhidrofonadénenakustikdalgalarmolusturduguelektrikak1m1ar1n1nkay1tkag1d11’izerindegidi5—dC'>n1'i$zamanmabaghbirizb1ra1<ma1ar1kayltedicitara?ndansaglanmaktadu.FarkhderinliklerdeVedegi§ikézelliklerdebulunanjeolojikyap1lardandénenakustikdalgalar,gerekgidis-d6n1'1§zamamVegerekseta$1d1k1ar1enerjiseviyelerinegérefarkllolacaksekildekayltizleriolu§turmaktad1r1ar.Ardardao1u§anbukayltiz1eriyard1m1yla,denizdibivedipaltmmsiireklipro?llerieldeedilebilmektedir($eki11er4-5),Bupro?lleringidis-d6n1"1§zamamcinsindenkayxtedilmeélqekleri,50,100,200ve400milisaniyehalindeayarlanabilmektedir.Bugahsmada100milisaniyelikkay1t‘olgegikullamlmlstlr(Sekiller4-5).

Uniboomslg-sismikyans1masistemiylegerceklegtirilensureklipro?lalmaislemleris1ras1nda,Qahgmaalamndakideniztabamaltmdayeralansedimanka11n11k1ar1n1nhesaplanmasmda,akustikdalgah1z1(sedimaniQiI1)1700m/snolarakalmm1§t1r_Budegerqahsmaalamnda?ilenélc?lmemisolmaklaberabergiincel

11

A§:a__3Pgam53E::o5_mo:..m.35.v=Em_nw_E=_..._E=.~c.m:5.“.5»

au:_m«.E_.$_$_csmu>dm

:.:5§_-H3.

_EomAli

_Eoo_o.5:.52

o

oSuE_nmmam

_._o_u§oc9.:gidis—d6niJszumcm

12

.Au:.=_.BPm?nE3E=:o5_mo:.£«E5.x_Em_mm=:=a_:._=..c%=5:.5.»

«_.::m..n_._u_9E.9.o>.wm

E=E§_-mum

zxow_.=u__ut_oc9.:on8_com

_|]_

.m.

.509o

mG

.2:

.59

8m25.

o

o

3

coe__3mam

;.>£..4.6.0.m_

.

.

.\

3

\

sedimanlariginkabuledilenbirdegerdir(ODTU-DBE,1985;EdigerveOkyar,1995;OkyarveEdiger,1998).Sedimankallnhklannéle?mundekolayhksaglamas1amaclyla,hemsismikkayltérnekleriiizerine(Sekiller,4-5),hemdesismikkayltlaraaitgizgiselyorumlamalariizerine(Ek4),cubukélgeklerkonulmu$tur.

Olumsuz,denizveriizgarko§u1lar1nmsismikkayrtlarmkalitesinibozacaglgézénundetutularak,élg?mleresnasmdamiimk?nolabilenensakinsartlaraltmdac;a]1§ma1aryiiriltiilmijgtijr.3.VERiLER1'NDE(';ERLENDiRiLMEsi3.1.Calnsmasahasmmbatimetrisi

Ek1dekonumlarlgéjsterilenhatlariizerindeki,her?ksnoktasricinélg?lenderinlikdegerlerikay1tedilerekharitayadékiim?yap1lm1§t1r.Ayrlcaeldeedilenderinlikpro?llerindegézlemlenebilenancak?ksnoktalarmdayeralmayanbazrénemlibatimetrik(derinlik)degi5im1erdehesaplanarak,hazrrlananbuharitayaaktar1lm1§t1r.Dahasonra,esderinlikegrileri(konturlar)1metre(-4ve-25mderinliklerarasmda)ve5metre(-25ve-50mderinliklerarasmda)arahklarlaeizilmisvebijyleceqahsmabélgesinin1/10000élgzeklibatimetrikharitasro1u$turu1mu§tur(Ek2).

Cahsmasahasmaaitderinlikharitaslincelendiginde(Ek2),tabantopografyasmmoldukead?zgunbiregimesahipolduguanla§1lmaktad1r.Kryldanyaklaslk8.8kmuzakllkta-25mlikderinligineulasxlmaktadlr.-50IIIliksu

derinligineisek1y1danitibaren16.8km1ikbirmesafedeulas?maktadlrhCah§masahasmmendogusundayeralanD—hatt1boyunca(Ekler,1-4)deniztabanmmortalamaegimdegeri(-5ve-50msuderinlikleriarasmda)0.17°dir.Ayn1hatuzerinde,-5ve—25msuderinliklerinde,deniztabamnmegimdegeri013°,-25ve

14

-50msuderinliklerindeise0.21°arasmdadlr.Ayn1egimdegerleri,gallsmasahasmmortakesimindeyeralanA-hattlboyuncada(Ekler,1-4)<'jl(,:I‘.‘1lm1'.‘1§t1"1r.Cal1§masahasmmenbatlslndayeralanG-hamboyuncaise(Ekler,1-4),deniztabamnmonalamaegimdegeri(-5ve-50Insuderinlikleriarasmda)O.18°dir.Ayn1hatUzerinde,-5Ve-25Insuderinliklerinde,deniztabammnegimdegeri015°,-25ve—

50msuderinliklerindeiseO.21°aras1ndad1r.Béylelikle,gallsmasahasmaaitdeniztabanmmegimdegerinin1°ninaltmdabirdegeresahipoldugubelirlenmistir.BudurumdoguAkdenjzdedaha<")nceger§:ek1e§tirilenjeo?zikselarasnrmalarlauyumluolup,yiikseksedimantasyonnedeniylek1tasahanhglalanlarmlnoldukgagenigbiryerkap1ad1k1ar1Vebélgedekiortalamaegimdegerinin0.3°oldugla91k1anm1§t1r(Okyar,1991).

Cahsmasahasmaait,derinlikharitasmdakiesderinlikegrileri(Ek2)duzenliolarakkuzeybat1-giineydoguistikametindeuzanmaktadular.Buézelligin,Tiirkiyeningfmeyk1y11ar1ndaetkinclangenelAkdenizak1nt1sistemiVek1y1boyuak1nt1sistemlerininbirsonucuoldugutahminedilmektedir.Buak1nt1sistemleriézelliklek1y1sa1kesimlerde,tabantopografyasmnsekillenmesini,sedimanta§1n1m1mve

depolanmasnmkontroledenenénemlifaktérlerdir.Digertara?anélgumhatlan(Ek1)boyuncaeldeedilenderinlikblqer

kayltlarlnm($eki1ler,2-3)incelenmesisonucundabélgedeherhangibirtopogra?kd?zensizligerastlamlmamlsolmasx,deniztabanlnmd?zg?n(engebesiz)biryapldaoldugunugéstermektedir.3.3.Deniztabammndipaltliizellikleri

Konumlar1Ek1degbsterilenhatlarboyuncaeldeedilensismikverilerinyorumlanmaslsonucunda, Rilebelirlenenbirarayiizeyileayrllanveasagldan

15

yukanyadogruBveAolarakisimlendirilenikifarkhanabirimayntedilmistir($ekil1er4-5).Bubirimlerinbzellikleria§a§1datam$11m1$olup,alttauzanan

B-biriminintabambelirlenememistir,bunedenlesadeceiisttekiA-biriminin(guncelsediman)kalmllglharitalanmlstlr(Ek3).B-birimininkalmhglnm75mdendahafazlaoldugutahminedilmektedir.

3.3.1.B-birimiBubirimsismikkayltlardakarmaslkveazparalelyanslma§eki1leriile

gérulmektedir($eki11er,4-5).Bubirimin?styuzeyi(R)arasurmasahas1igerisinde(sekiller,4-5;Ek4)

diizensiz(engebeli)birgéruniimsergilemektedir.Butiiryapllarm,genellikleson

buzulQagvlesnasmdadenizseviyesinindiismesiyleagga§:1kankxta-sahanllgxgékellerininhavaylatemashalindebulunupakarsuas1n1m1ar1na.(erozyon)mamz

ka1d1g1,Holosenéncesi(pre—Ho1ocene)y?zeyleritemsilettigiaglklanmlgbu1unmaktad1r(Okyar,1991;ErginVedig,1992;Edigervedig.1993;Okyarvedig,1994).

BésyleliklesismikkaynlardagérulenB-birimininHolosenéncesisonbuzuldénemindeki(giinumiizden18000y11dncedenizseviyesinin-110Indedurdugudénem)denizseviyesialgalmaslslrasmdaolustugunukabacadegerlendirmekmiimkiindiir.

Bubirimig:erisindeherhangibirfaylanmabelirtisinerastlamlmamlstlr,budabblgeninsismikaktivitebak1m1ndan$imdi1ikduraganoldugunugéstermektedir.

16

3.3.2.A-birimiA—birimienusttekisedimanterbirimolup,sismikkay1t1ardaparalelyans1ma

sekilleriylekarekterizeedilmektedir($eki11er,4-5).Bubiriminusts1n1r1bugiinkudeniztabamo1araktan1mlanmaktad1r.

Deniztabanmdakiyuzeyselsedimentlerdeyap11angahsmalar,bubiriminust

k1sm1n1nk1y1yayakmyerlerdedahagok9ak1111vekumlugamurdanolustugunu;

k1y1danaglgadogruisegiderek<;amur1a$t1g1n1géstermektedir(ShawVeBush,1978;ErginVedig,1988).

B-birimininustundeuzananbubirimininHolosendéneminde(sonbuzuldénemindensonra)gzékeldigitahminedilmektedir.

A—birimiicgerisindedeherhangibirfaylanmabelirtisinerastlamlmamlstlr,budabélgeninsismikaktivitebaklmmdan§imdilikduraganoldugunugéstermektedir.

Genelbirkamyagcvre,herhangibir<;6ke1(sedimanter)serisiigerisindea$ag1danyukanyadogruo;:1k11d1k(;a,serilerigerisindekisumiktarlarlartmakta,bunakar$1ns1k1§maveyasertlesmemiktarlarlazalmaktadlr.BunagérebugahsmadabelirlenenA-birimi,fazlamiktardagézeneksuyuihtivaedenVeyumusak(se11le§memi$)birimdir.Fakat,B-birimiiseazmiktardasuihtivaedenvesert1e$mi$birimdir.

3.3.3.SedimankalmhglA-birimineaitsedimankalmhkdegerleriEk1dekonumlarlgésterilenhatlar

uzerindekiher?xnoktasliginayr1ayr1hesaplampharitayadék?muyap11m1st1r.Ayncaeldeedilensismikpro?llerdegézlemlenebilenancak?ksnoktalarmdayeralmayanbazlénemlikahnhkdegigimleridehesaplanarak,hazlrlananbuharitayaaktar11m1§t1r.Dahasonra,eska11n11kegrileri(konturlar)1metre(10mkalmhga

17

kadar)ve5metre(10ve35mkal1nl1klararasmda)aralxklarlaQizilmisvebéylececahsmabélgesinin1/10000élgeklisedimankalmlxkharitasxo1usturulmu§tur(Ek3).

Buharitaiizerindegérilldiigflgibiend?s?kka11n11kdegeri,suderinliginin-10mdendahaslgoldugl,k1y1yayakmyerlerde2metre,enyiiksekkahnllkdegeriise,suderinliginin-30mcivarmdaoldugu,derinyerlerde35metredir.

A—birimininkalmhgl,sedimantasyonmiktarlveB—birimininpa1eo—topo§rafyas1tara?ndankontroledilmektedir.K1y1yayak1nyerlerdekidiisiikkalmhkdegerleri,bubélgedebirsedimantaslmmmmoldugunuimaetmektedir.

Digertara?an,A-,D—veG-hat1ar1boyunca,A—birimininka11nl1kdegigimleriEk4’degésterilmistir.Buhatlarboyunca,sedimankal1n11k1ar1arasmdaalansalolarakherhangibirfarkhhgmolmadlglanlasllmaktadu.Buise(;a11smasahaslmnbanve

dogubélgelerindekisedimamasyonmiktarlarlbaklmmdanbirdengeninbulundugunuifadeetmektedir.

4.GENELSONUCLARSODASanayiA_$.’ninMersinTesisleriderindenizde§arj1projesi

<;a11smalar1n1nbirbél?m?niikapsayanbuklyxétesijeo?zikselara§t1rmalar1nneticesindea§ag1dakigene]sonuglaravar11m1st1r.

Bdlgenintabanmorfolojisioldukcaazegimlibiryaplyasahjptir.Bununyamslra,ara§t1rmasahaslsm1r1ar1icerisindeherhangibirtopogra?kd?zensizlikyeralmamaktadxr.

Aragtlrmasahas1iqerisindedipalt1yap1s1,AveBolarakisimlendirilen,ikifarkhbirimdenolusmaktadxr.UstteuzananA-birimi,fazlamiktardagézeneksuyuihtivaedenVeyumu$ak(sertlesmemis)birimdir.AlttauzananB—birimiiseaz

miktardasuihtivaedenvesert1esmi§birimdir.Bufarkhbirimlerigerisindeherhangi

18

birfaylanmayarastlamlmamlso1mas1,b61geninsismikaktivitebakxmlndansimdilikduraganoldugunugéstermektedir.

A-birimininenyiiksekka11nl1kdegeri35m,end1’1$i.'1kkahnhkdegeriise,2m

olarakbe1ir1enmi§tir.Yiiksekkahnhkdegerleridahaziyadegahgmasahaslnlnderinkesimlerindeyeralmaktadlr.Ancak,ara§t1rmasahasmmdoguvebanyénlerinde,sedimanka11nl1g1bak1m1ndanbirfarkhllkbulunmamaktadlr.

Sismikyorumlamalarsonucunda,ara§t1rmasahasligerisindedeniztabammyuzeyleyenbirkaya.k?tlesinerast1an11mam1st1r

Busonuglaragére,bélgedeinsaaslplanlananderindenizdesarjlileilgilijeo?zikselagndanherhangibirolumsuzluklakarsllamlacagldimiiniilmemektedir.

19

5.KAYNAKLAR

DSl(1978).Mersin-BerdanveEfrenkOvalarrhidrojeolojiketiidraporu.DevletSu

lsleriGenelM?diirliigu,Ankara,60s.

EdigerV.,M.OkyarandM.Ergin(1993).Seismic-stratigraphyofthefault-controlledsubmarinecanyon/valleysystemontheshelfandupperslopeofAnamurBay,northeasternMediterraneanSea.MarineGeology,115:129-142.

EdigerV.veM.Okyar(1995).ManavgatCayisuteminprojesiicink1y1otesidenizjeo?zigivejeoteknigicalrsmalarlsonucraporu.ODTU—DenizBilimleriEnstitiis?,Erdemli/lcel,245.

ErginM.,S.N.Alavi,M.N.Bodur,V.EdigerandM.Okyar(1988).AreviewofthegeologyandgeochemistryofthenortheasternMediterraneanBasins.TechnicalReport.METU-InstituteofMarineSciences,Erdemli,lcel/TURKEY,43p.

ErginM.,M.OkyarandK.Timur(1992).SeismicstratigraphyandlateQuaternarysedimentsininnerandmid-shelfareasofeasternMersinBay,NortheasternMediterraneanSea.MarineGeology,104:73-91.

ODTU-DBE(1985).Anamurkanalizasyondenizdesarjibélgesi,jeolojikosinogra?calismaslraporu.ODTU-DenizBilimleriEnstitiisu,Erdemli/lcel,47s.

OkyarM.(1991),ThelateQuaternarytransgressionanditsassociatedsubmarinestratigraphyofMersinBaybetweentheGoksuandtheSeyhanDeltas:a

geophysicalapproach.Ph.D.Thesis.METU-InstituteofMarineSciences,Erdemli,lee]/Turkey,156p.

20

OkyarM.,V.EdigerandM.Ergin(1994).SeismicstratigraphyofthesoutheasternBlackSeashelffromhighresolutionseismicrecords.MarineGeology,121:213-230.

OkyarM.veV.Ediger(1998).GoksuDeltas1‘n1nKuvaternerIeolojisininSismikYontemlerlelncelenmesiAltProjesiSonugRaporu.TUBlTAKUlusalDenizJeolojisiveJeo?zigiArasurmaProgrami,ProjeKodNo:YDABCAG—374/G.89s.

ShawHF.andPR.Bush(1978).ThemineralogyandgeochemistryoftherecentsurfacesedimentsoftheCiliciaBasin,NE-Mediterranean.Mar.Geol.,27:115-136.

SHOD(1982).Mersin—KaratasBumu(1/100.000olgekli)333no’luseyirharitasl.SeyirHidrogra?VeOsinogra?DairesiBaskanligi,Cubuklu,Istanbul,Tiirkiye.

TernekZ.(1953).MersinTarsuskuzeybolgesininjeolojisi.MadenTetkikveAramaEnstitiisiiDergisi,44/45:18-62.

21