songuuliin huuli sydalgaa-2010-2.resource1.sodonvision.com/ebi/file/2011/3/7845f7440fa1a... ·...

1

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН СОНГУУЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ, МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН СОНГУУЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСЛИЙН (ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГА)

ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА

2

Ажлын хэсэгт

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН СОНГУУЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ, МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН СОНГУУЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСЛИЙН (ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГА) ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН СОНГУУЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН СОНГУУЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСӨЛ

( ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГА) Д.ЛҮНДЭЭЖАНЦАН НАРЫН 12 ГИШҮҮН

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН СОНГУУЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСӨЛ

( ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГА) Л.БОЛД НАРЫН 14 ГИШҮҮН

1.1.Энэ хуулийн зорилт нь Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийг зохион байгуулж явуулахтай холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.

1.1.Энэ хуулийн зорилт нь Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн үндсэн зарчим, журмыг тодорхойлж, иргэдийн сонгох, сонгогдох эрхийг хангах, сонгуулийг зохион байгуулж явуулахтай холбогдон үүссэн харилцааг зохицуулахад оршино.

1.1.Энэ хуулийн зорилт нь Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийг иргэдийн сонгох, сонгогдох эрхийг тууштай хангаж, хууль дээдлэх, шударга ёсны дагуу зохион байгуулж явуулахад үүссэн харилцааг зохицуулахад оршино.

3.1.1.”сонгогч” гэж Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэнийг;

3.1.1.”сонгогч” гэж сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бичигдсэн Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэнийг;

3.1.1.”сонгогч” гэж сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бичигдсэн Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэнийг;

3.1.3.”аль нэг намын гишүүн” гэж аль нэг улс төрийн намд гишүүнээр элсч бүртгүүлсэн бөгөөд тухайн намаас гарах өргөдлөө өгч, гишүүний бүртгэлээс хасуулаагүй иргэнийг;

3.1.6.”аль нэг намын гишүүн” гэж аль нэг улс төрийн намд гишүүнээр элсч бүртгүүлсэн бөгөөд тухайн намын дүрмийн дагуу гишүүнээс гараагүй иргэнийг;

3.1.4.”арван найм, хорин таван насанд хүрсэн” гэж тухайн иргэний төрсөн он, сар, өдрөөс тоолоход сонгуулийн санал авах өдөр буюу түүнээс өмнө тухайн насанд хүрсэн байхыг;

3.1.3.“арван найман насанд хүрсэн” гэж тухайн иргэний төрсөн он, сар, өдрөөс тоолоход сонгуулийн санал авах өдөр буюу түүнээс өмнө тухайн насанд хүрсэн байхыг;

3.1.5.“арван найман насанд хүрсэн” гэж тухайн иргэний төрсөн он, сар, өдрөөс тоолоход сонгуулийн өдөр буюу түүнээс өмнө тухайн насанд хүрсэн байхыг;

3.1.4.”хорин таван насанд хүрсэн” гэж тухайн иргэний төрсөн он, сар, өдрөөс тоолоход сонгууль товлон зарлах өдөр буюу түүнээс өмнө тухайн насанд хүрсэн байхыг;

3.1.6.”хорин таван насанд хүрсэн” гэж тухайн иргэний төрсөн он, сар, өдрөөс тоолоход сонгууль зарлах өдөр буюу түүнээс өмнө тухайн насанд хүрсэн байхыг;

3

2 Т�рийн болон орон нутгийн �мчийн тухай хууль -“Т�рийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 1996 оны 11 д�гээрт нийтлэгдсэн. 2 Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 1996 оны 11 дүгээрт нийтлэгдсэн. 2 Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 1996 оны 11 д�гээрт нийтлэгдсэн.

3.1.5.”төрийн өмчит хуулийн этгээд” гэж Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн2 13, 15 дугаар зүйлд заасан төрийн байгууллага, албан газар, төрийн өмчит үйлдвэрийн газрыг;



3.1.6.”төрийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээд” гэж Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлд заасан төрийн өмчийн хувьцаатай буюу төр хувь хөрөнгөө оруулсан хуулийн этгээдийг.



4.1.Монгол Улсын Их Хурлын сонгууль /цаашид “сонгууль” гэх/ нь Монголын ард түмэн засгийн эрх мэдлээ хэрэгжүүлэх үндсэн дээр хууль тогтоох байгууллагыг өөрсдийн шилдэг төлөөлөгчдөөр бүрдүүлэх үндсэн арга мөн бөгөөд ээлжит, ээлжит бус, нөхөн, дахин сонгууль гэсэн төрөл зүйлтэй байна.

4.2.Ээлжит сонгууль гэж Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хорин нэгдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар дөрвөн жил тутам явагдаж байгаа сонгуулийг хэлнэ.

4.3.Ээлжит сонгуулийг энэ хуулийн 4.2-т заасан хугацаанд зайлшгүй хийх бөгөөд Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан онцгой нөхцөлөөс бусад тохиолдолд сонгуулийг наашлуулах, хойшлуулахыг хориглоно.

4.4.Ээлжит бус сонгууль гэж Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хорин хоёрдугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар Монгол Улсын Их Хурал /цаашид “Улсын Их Хурал” гэх/ өөрөө тарах шийдвэр гаргасан, эсхүл Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Улсын Их Хурлыг тараах шийдвэр гаргасан тохиолдолд явагдах сонгуулийг хэлнэ.

4.5.Нөхөн сонгууль гэж энэ хуулийн 56.1 дэх хэсэгт зааснаар Улсын Их Хурлын гишүүний орон гарсан суудлыг нөхөх зорилгоор явагдах сонгуулийг хэлнэ.

4

4.6.Дахин сонгууль гэж Улсын Их Хурлын ээлжит, ээлжит бус сонгуулийг бүхэлд нь, эсхүл ээлжит, ээлжит бус болон нөхөн сонгуулийг тухайн нэг буюу хэд хэдэн тойрогт хүчингүй болгосны дараа шинээр улсын нийт нутаг дэвсгэрт, эсхүл тухайн сонгуулийг хүчингүйд тооцсон тойрогт явагдах сонгуулийг хэлнэ.

4.1.Монгол Улсын Yндсэн хуулийн Хорин нэгдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу Монгол Улсын Их Хуралд 76 гишүүнийг сонгоно.

4.1.Монгол Улсын Yндсэн хуулийн Хорин нэгдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу Монгол Улсын Их Хуралд 76 гишүүнийг сонгох бөгөөд ингэхдээ сонгуульд оролцохоор бүртгүүлсэн нам, эвсэлд болон бие даан нэр дэвшигчид өгсөн саналын тоонд хувь тэнцүүлэн сонгоно.

4.2.Монгол Улсын Их Хурлын 76 гишүүнийг олон мандаттай тойргоос сонгоно.

4.2.Монгол Улсын Их Хурлын 76 гишүүнийг олон мандаттай нэг тойргоос сонгоно.

5.1.Монгол Улсын Yндсэн хуулийн Хорин нэгдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасны дагуу Улсын Их Хурлын гишүүнийг Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэд нийтээрээ, чөлөөтэй, шууд сонгох эрхийн үндсэн дээр саналаа нууцаар гаргаж сонгоно.

5.1. Монгол Улсын Yндсэн хуулийн Хорин нэгдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасны дагуу Улсын Их Хурлын гишүүнийг Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэд нийтээрээ, чөлөөтэй, шууд сонгох эрхийн үндсэн дээр саналаа нууцаар гаргаж сонгох эрхийг хангахад үндэслэнэ.

5.1.Улсын Их Хурлын сонгуулийн тогтолцоо нь Монгол Улсын Yндсэн хуулийн Хорин нэгдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасны дагуу Улсын Их Хурлын гишүүнийг Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэд нийтээрээ, чөлөөтэй, шууд сонгох эрхийн үндсэн дээр саналаа нууцаар гаргаж сонгох эрхийг хангахад үндэслэнэ.

5.2.Монгол Улсын Их Хурлын сонгууль

/цаашид “сонгууль” гэх/ бүх нийтийн байх бөгөөд түүнд Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэн бүр оролцох эрхтэй.

5.2 Монгол Улсын Их Хурлын сонгууль /цаашид “сонгууль” гэх/ бүх нийтийн байх бөгөөд түүнд Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэд /цаашид “сонгуулийн эрх бүхий иргэн” гэх/ үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, үзэл бодол, боловсролоор ялгаварлагдахгүйгээр эрх тэгш байдлын үндсэн дээр оролцох эрхтэй.

5.2. Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэд /цаашид “сонгуулийн эрх бүхий иргэн” гэх/ үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, үзэл бодол, боловсролоор ялгаварлагдахгүйгээр нийтээрээ эрх тэгш байдлын үндсэн дээр сонгуульд оролцох эрхтэй.

5.3.Сонгууль шууд байх бөгөөд түүнд сонгогч ямар нэг төлөөлөлгүйгээр оролцож, саналаа өөрөө өгнө.

5.3.Сонгууль нь шууд байх бөгөөд түүнд сонгогч, сонгогдогч ямар нэг төлөөлөлгүйгээр оролцож, шууд сонгох ба сонгогдоно.

5.3.Сонгууль шууд байх бөгөөд түүнд сонгогч, сонгогдогч ямар нэг төлөөлөлгүйгээр оролцож, шууд сонгох ба сонгогдоно.

5

5.4.Сонгогч саналаа нууцаар өгөх бөгөөд ийнхүү саналаа өгөх боломжоор хангагдсан байна.

5.5.Сонгогч саналаа нууцаар өгөх бөгөөд хөндлөнгийн нөлөөгүйгээр хүсэл зоригоо илэрхийлж саналаа өгөх боломжоор хангагдсан байна.

5.5.Сонгогч саналаа нууцаар өгөх бөгөөд хөндлөнгийн ажиглалт хяналтгүйгээр хүсэл зоригоо илэрхийлж саналаа өгөх боломжоор хангагдсан байна.

5.5.Сонгогчоос саналаа чөлөөтэй илэрхийлэхэд хэн боловч албадан нөлөөлж, саад учруулахыг хориглоно.

5.4.Сонгууль нь чөлөөтэй бөгөөд сонгогчоос сонгуульд оролцох эсэхээ бие даан шийдвэрлэх, саналаа чөлөөтэй илэрхийлэхэд хэн боловч албадан нөлөөлж, саад учруулахыг хориглоно.

5.4.Сонгууль чөлөөтэй бөгөөд сонгогчоос сонгуульд оролцох эсэхээ бие даан шийдвэрлэх, түүнчлэн саналаа чөлөөтэй илэрхийлэхэд хэн боловч албадан нөлөөлж, саад учруулахыг хориглоно.

5.6.Сонгогчоос энэ хуулийн 5 дугаар зүйлд заасан эрхээ хэрэгжүүлэхэд аливаа хэлбэрээр санаатайгаар саад учруулсан иргэнийг 100000-130000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 150000-250000 төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг 500000-700000 төгрөгөөр торгоно.

6.1.Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэн үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, үзэл бодол, боловсролоор ялгаварлагдахгүйгээр сонгуульд оролцож, саналаа өгөх эрхтэй.

6.2.Хорин таван нас хүрсэн, Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэн Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдох эрхтэй.

5.6.Энэ хуульд заасан шаардлагыг хангасан хорин таван нас хүрсэн сонгуулийн эрх бүхий иргэн Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдох эрхтэй.

5.6.Энэ хуулийн 29 дүгээр зүйлд заасан шаардлагыг хангасан хорин таван нас хүрсэн сонгуулийн эрх бүхий иргэн Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдох эрхтэй.

5.7.Монгол Улсын иргэн /цаашид “иргэн” гэх/-ий сонгох, сонгогдох эрхийг хууль бусаар хязгаарлахыг хориглоно.

5.7.Монгол Улсын иргэн /цаашид “иргэн” гэх/-ий сонгох, сонгогдох эрхийг хууль бусаар хязгаарлаж болохгүй.

6

3 Иргэний хууль -“Т�рийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 7 дугаарт нийтлэгдсэн 4 Иргэний хэрэг шїїхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль -“Тєрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 8 дугаарт нийтлэгдсэн 3 Иргэний хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 7 дугаарт нийтлэгдсэн 4 Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль-“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 8 дугаарт нийтлэгдсэн 3 Иргэний хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 7 дугаарт нийтлэгдсэн. 4 Иргэний хэрэг шїїхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль-“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 8 дугаарт нийтлэгдсэн 1 Харьяатын тухай хууль-“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 1995 оны 10-11 дугаарт нийтлэгдсэн.

6.4.Эрх зүйн чадамжгүй нь шүүхийн шийдвэрээр нотлогдсон, түүнчлэн хорих газар ял эдэлж байгаа Монгол Улсын иргэн сонгуульд оролцох эрх эдлэхгүй.

5.8.Эрх зүйн чадамжгүй нь шүүхийн шийдвэрээр нотлогдсон, хорих газар ял эдэлж байгаа Монгол Улсын иргэн сонгуульд оролцох эрх эдлэхгүй.

5.8.Эрх зүйн чадамжгүй нь шүүхийн шийдвэрээр нотлогдсон, хорих газар ял эдэлж байгаа иргэн, түүнчлэн Монгол Улсын харьяат болсон иргэн харьяат болсноос хойш 13 жилийн дотор сонгуульд оролцох эрх эдлэхгүй.

6.5.”Эрх зүйн чадамжгүй нь шүүхийн шийдвэрээр нотлогдсон” гэж Монгол Улсын Иргэний хуулийн3 18.2, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн4 141-143 дугаар зүйлд заасан журмын дагуу шүүхээс иргэнийг эрх зүйн чадамжгүй гэж тооцсоныг ойлгоно.

5.9.”Эрх зүйн чадамжгүй нь шүүхийн шийдвэрээр нотлогдсон” гэж Монгол Улсын Иргэний хуулийн3 18.2 дахь хэсэг, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн4 141-143 дугаар зүйлд заасан журмын дагуу шүүхээс иргэнийг эрх зүйн чадамжгүй гэж тооцсоныг;

5.9.”Эрх зүйн чадамжгүй нь шүүхийн шийдвэрээр нотлогдсон” гэж Монгол Улсын Иргэний хуулийн3 18.2 дахь хэсэг, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн4 141-143 дугаар зүйлд заасан журмын дагуу шүүхээс иргэнийг эрх зүйн чадамжгүй гэж тооцсоныг ойлгоно.

6.6.”Хорих газар ял эдэлж байгаа” гэж шүүхийн хүчин төгөлдөр шийтгэх тогтоолоор хорих ял эдэлж байгаа иргэнийг ойлгох бөгөөд үүнд хорих ял эдлэхээс зайлсхийж яваа, хорих байгууллагаас түр чөлөөгөөр гарсан иргэнийг нэгэн адил хамааруулна.



5.11.Гадаадад түр болон удаан хугацаагаар зорчиж яваа дипломат төлөөлөгчийн болон консулын газарт бүртгэлтэй Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэн сонгуульд оролцох эрхтэй.

5.11.”Монгол Улсын харьяат болсон” гэж Харьяатын тухай хуулийн1 3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 3 дахь заалт, 6 дугаар зүйлийн 2 дахь заалт, 8 дугаар зүйлд зааснаар Монгол Улсын харьяат болсныг ойлгоно.

6.1.Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулиар гишүүнд нэр дэвшүүлэх, сонгогчдын санал авах, саналын дүнг тооцож УИХ-ын гишүүний мандат /суудал/ хуваарилах үйл ажиллагааг олон мандаттай тойрогт хувь тэнцүүлэн сонгох аргаар зохион явуулна.

7

6.2.Бүсчилсэн тойрог нь нийслэлд болон хөдөөд хүн амын тооны хувьд ойролцоо буюу адил тэгш байх бөгөөд нэг сонгогч нэг тойрогт зөвхөн нэг нам, нэг нэр дэвшигчийн төлөө санал өгөх адил тэгш эрхтэй оролцохоор зохион байгуулагдана.

6.7.Сонгогчийн энэ хуулийн 6.1-д заасан эрхийг зөрчсөн иргэнийг 100000-130000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 150000-250000 төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг 500000-800000 төгрөгөөр торгоно.

5.12.Сонгогчоос энэ хуулийн 5 дугаар зүйлд заасан эрхээ хэрэгжүүлэхэд аливаа хэлбэрээр санаатайгаар саад учруулсан иргэнийг 150000-180000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 200000-300000 төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгоно.

7.1.Энэ хуулийн 24.1-д заасан нам буюу намуудын сонгуулийн эвсэл /цаашид ”нам, эвсэл” гэнэ/ Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлэх эрхтэй.

6.1.Энэ хуулийн 23.1-д заасан нам буюу намуудын сонгуулийн эвсэл /цаашид ”нам, эвсэл” гэнэ/ Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлэх эрхтэй.

7.1.Энэ хуулийн 25.1-д заасан нам буюу намуудын сонгуулийн эвсэл /цаашид ”нам, эвсэл” гэнэ/ сонгуульд оролцож намынхаа гишүүн болон намын гишүүн бус талархагч иргэнийг Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлэх эрхтэй.

7.2.Монгол Улсын сонгогдох эрх бүхий иргэн тухайн сонгуулийн тойргийн 801-ээс доошгүй сонгогчийн дэмжлэг авсан нөхцөлд Улсын Их Хурлын гишүүнд нэрээ бие даан дэвшүүлэх эрхтэй.

6.2.Сонгогдох эрх бүхий иргэн өөрийн байнга оршин суугаа аймаг, нийслэлийн хүн амын бүртгэлд бүртгэгдсэн сонгуулийн эрх бүхий 801-ээс доошгүй иргэний дэмжлэг авсан нөхцөлд Улсын Их Хурлын гишүүнд нэрээ бие даан дэвшүүлэх эрхтэй.

7.2.Сонгогдох эрх бүхий иргэн тухайн сонгуулийн тойрогт хамрагдах засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн хүн амын бүртгэлд бүртгэгдсэн, тухайн засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжид байнга оршин суугаа 801-ээс доошгүй сонгуулийн эрх бүхий иргэний дэмжлэг авсан нөхцөлд Улсын Их Хурлын гишүүнд нэрээ бие даан дэвшүүлэх эрхтэй.

8.1.Сонгуулийг санал авах өдрөөс 45-аас доошгүй хоногийн өмнө Улсын Их Хурал товлон зарлана.

7.1. Сонгуулийг санал авах өдрөөс 60-аас доошгүй хоногийн өмнө Улсын Их Хурал товлон зарлана.

8.2.Улсын Их Хурлын ээлжит сонгуулийг Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийн хугацаа дуусахаас өмнөх 120 хоногийн дотор, энэ хуулийн 8.1-д заасан сонгуулийн өдөр болохоос 90-ээс доошгүй хоногийн өмнө Улсын Их Хурал товлон зарлана.

8.2.Улсын Их Хурлын ээлжит сонгуулийн санал авах өдөр нь сонгуулийн жилийн зургадугаар сарын сүүлийн хагасын аль нэг ням гариг байна.

7.2.Улсын Их Хурлын ээлжит сонгуулийн санал авах өдөр нь сонгуулийн жилийн зургадугаар сарын сүүлийн хагасын аль нэг Лхагва гариг байна

8.1.Улсын Их Хурлын ээлжит сонгуулийн өдөр нь сонгуулийн жилийн зургадугаар сарын эхний хагасын аль нэг ням гариг байна.

7.3.Санал авах өдөр бүх нийтээр амарна.

8.3.Улсын нийт нутаг дэвсгэр буюу зарим хэсгийг нь хамарсан байгалийн гамшиг, гоц халдварт өвчин, гэнэтийн бусад аюул тохиолдсон, дайны ба нийтийн эмх замбараагүй

7.4.Улсын нийт нутаг дэвсгэр буюу зарим хэсгийг нь хамарсан гамшиг, гэнэтийн бусад аюул тохиолдсон, дайны ба нийтийн эмх замбараагүй байдал үүссэн зэрэг онцгой нөхцөлийн улмаас энэ

8.3.Улсын нийт нутаг дэвсгэр буюу зарим хэсгийг нь хамарсан байгалийн гамшиг, гэнэтийн бусад аюул тохиолдсон, дайны ба нийтийн эмх замбараагүй байдал үүссэн зэрэг онцгой

8

байдал үүссэн зэрэг онцгой нөхцөлийн улмаас энэ хуулийн 8.2-т заасан өдөр санал авах боломжгүй болсон бол Улсын Их Хурал энэхүү онцгой нөхцөл арилмагц энэ хуулийн 8.1-д заасны дагуу сонгууль товлон зарлаж, санал авах өдрийг тогтоож, тогтоол гаргана.

хуулийн 7.2-т заасан өдөр санал авах боломжгүй бол Улсын Их Хурал энэхүү онцгой нөхцөл арилмагц сонгуулийг товлон зарлаж, санал авах өдрийг тогтоож, тогтоол гаргана

нөхцөлийн улмаас Улсын Их Хурал ээлжит сонгуулийг хойшлуулсан бол уул онцгой нөхцөл арилснаас хойш 30 хоногийн дотор сонгууль товлон зарлаж, санал авах өдрийг энэ хуулийн 8.1-д заасан хугацааны дотор тогтоож, тогтоол гаргана.

7.5.Хэрэв Улсын Их Хурал сонгууль товлон зарласан шийдвэр батлан гаргаснаас хойш дээр дурдсан онцгой нөхцөл байдал үүссэн бол Улсын Их Хурал тухайн сонгуулийн санал авах өдрийг тодорхой хугацаагаар хойшлуулах шийдвэр гаргах, эсхүл сонгууль зарласан шийдвэрээ цуцалж, уг нөхцөл байдал арилсны дараа сонгууль зарлах асуудлыг шийдвэрлэнэ.

9.1.Сонгуулийн болон түүнд оролцогч төр, нам, нутгийн өөрөө удирдах болон төрийн бус аливаа байгууллага, албан тушаалтан сонгуулийн үйл явцыг зохион байгуулах, зохицуулахдаа дараахь тусгай зарчмыг гуйвалтгүй баримтална: 9.1.1.ил тод байдлыг хангах;

9.1.2.хууль дээдлэх; 9.1.3.шударга ёсыг сахих;

9.1.4.сонгогчдын эрхийг тууштай хангаж, ашиг сонирхлыг нь шүүхээр хамгаалах; 9.1.5.маргааныг шуурхай, үндэслэлтэй, шударга шийдвэрлэх; 9.1.6.сонгогчдын эрх, сонгуулийн хууль тогтоомж зөрчсөн байгууллага, албан тушаалтанд хууль зүйн хариуцлага зайлшгүй хүлээлгэх; 9.1.7.сонгуулийн үйл явцад иргэний нийгмийн болон хөндлөнгийн хяналт тогтоон хэрэгжүүлэх.

9.1.Сонгууль бэлтгэн явуулах ажил ил тод байх бөгөөд энэ нь сонгогчдын санал нууцаар авахад хамаарахгүй.

8.2.Сонгууль бэлтгэн явуулах ажил ил тод байх бөгөөд энэ нь сонгуулийн үйл ажиллагааны явцад хуулиар тогтоосон нууцыг хамгаалахад хамаарахгүй

9.2.Сонгууль бэлтгэн явуулах ажил ил тод байх зарчим нь энэ нь сонгогч саналаа нууцаар гаргахад хамаарахгүй.

9

2 Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай-“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2007 оны 2 дугаарт нийтлэгдсэн.

9.3.Төрийн захиргааны болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, түүнчлэн аж ахуйн нэгж байгууллага нь Улсын Их Хурлын сонгуулийг бэлтгэн явуулахад энэ хууль, Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай2 хууль болон холбогдох бусад хуульд заасан эрх хэмжээнийхээ дотор оролцож сонгуулийн зохих шатны хорооноос тавьсан хууль ёсны шаардлагыг хангаж тэдгээрийн ажилд туслах үүрэгтэй.

9.4.Төрийн хэргийг удирдахад иргэдийг оролцуулах дүрмийн үүрэг, зорилт бүхий төрийн бус байгуулага нь сонгуулийн хороод, сонгуульд оролцогч бусад байгууллага, албан тушаалтан сонгуулийн хууль тогтоомжийг хэрхэн биелүүлж байгаад ажиглалт, хяналт шинжилгээ /мониторинг/ хийх, сонгогчдын боловсрол мэдлэгийг дээшлүүлэх, тэдэнд эрхээ хэрэгжүүлэхэд нь аргачлан туслалцаа үзүүлэх зэргээр сонгуулийг хууль ёсоор, шударгаар явуулахад тус дөхөм үзүүлэх эрхтэй.

9.2.Сонгууль зохион байгуулж явуулах, түүний бэлтгэл ажилтай холбогдуулан энэ хуулиар олгосон эрхийн хүрээнд нийтээр дагаж мөрдүүлэхээр батлан гаргасан шийдвэр нь хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр нийтэд албан ёсоор мэдээлэгдсэн байна.

8.1.Сонгууль зохион байгуулж явуулах, түүний бэлтгэл ажилтай холбогдуулан сонгуулийн хороодоос энэ хуулиар олгосон эрхийн хүрээнд нийтээр дагаж мөрдүүлэхээр батлан гаргасан шийдвэр нь хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр нийтэд албан ёсоор мэдээлэгдсэн байна.

9.3.Хэвлэл, мэдээллийн хэрэгсэл болон ийм үйл ажиллагаа эрхэлдэг байгууллага сонгуулийн үйл ажиллагааны талаар үнэн зөв, бодитой мэдээлэл түгээх үүрэгтэй.

8.3.Хэвлэл, мэдээллийн хэрэгсэл болон ийм үйл ажиллагаа эрхэлдэг байгууллага сонгуулийн үйл ажиллагааны талаар үнэн зөв, бодитой мэдээлэл түгээх үүрэгтэй.

9.4.Энэ хуулийн 9.2-т заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүн, ажилтныг 150000-250000 төгрөгөөр, 9.3-т заасныг зөрчсөн хэвлэл, мэдээллийн байгууллагыг 600000-800000

8.4.Энэ хуулийн 8.1-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүн, ажилтныг 200000-300000 төгрөгөөр, 8.3-д заасныг зөрчсөн хэвлэл, мэдээллийн байгууллагыг 5000000-10000000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг

10

төгрөгөөр, албан тушаалтныг 200000-250000 төгрөгөөр торгоно.

250000-350000 төгрөгөөр торгоно.

10.1.Сонгууль зохион байгуулж явуулах, түүний бэлтгэл ажлыг хангахтай холбогдсон дор дурдсан зардлыг улсын төсвөөс санхүүжүүлнэ:

9.1.Сонгууль зохион байгуулж явуулахтай холбогдсон дор дурдсан зардлыг улсын төсвөөс санхүүжүүлнэ:

10.1.Сонгуулийн үйл ажиллагааны дор дурдсан зардлыг улсын төсвөөс санхүүжүүлнэ:

10.1.1.сонгогч, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч болон сонгуулийн ажиглагчийн үнэмлэх, түүнчлэн саналын хуудас, бие даан нэр дэвшигчийг дэмжигч-сонгогчдын гарын үсэг зуруулах маягт, сонгогчдын нэрийн жагсаалт, сонгуулийн дүн, мэдээний маягт, сонгуулийн тойргийн болон салбар, хэсгийн хороодын албан бичгийн хэвлэмэл хуудас, тамга, тэмдэг, лац, тусгай тэмдэг тавих хэрэгсэл болон тэдгээрийг хэвлэх, үйлдвэрлэх, тээвэрлэх, хүргэх зардал;

9.1.1. сонгуулийн байгууллагын үйл ажиллагааны зардал, сонгогч, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч болон сонгуулийн ажиглагчийн үнэмлэх, түүнчлэн саналын хуудас, бие даан нэр дэвшигчийг дэмжигч сонгуулийн эрх бүхий иргэний гарын үсэг цуглуулах маягт, сонгогчдын нэрийн жагсаалт, сонгуулийн дүн, мэдээний маягт, сонгуулийн аймаг, нийслэлийн болон салбар, хэсгийн хороодын албан бичгийн хэвлэмэл хуудас, тамга, тэмдэг, лац, санал авах ажиллагаанд хэрэглэх программ хангамж, техник тоног төхөөрөмж, тусгай тэмдэглэл хийх хэрэгсэл болон тэдгээрийг худалдан авах, түрээслэх, ашиглах, хамгаалах, хэвлэх, үйлдвэрлэх, тээвэрлэх, хүргэх зардал;

10.1.1.сонгуулийн байгууллагын үйл ажиллагааны зардал, сонгогч, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч болон сонгуулийн ажиглагчийн үнэмлэх, түүнчлэн саналын хуудас, бие даан нэр дэвшигчийг дэмжигч сонгуулийн эрх бүхий иргэний гарын үсэг цуглуулах маягт, сонгогчдын нэрийн жагсаалт, сонгуулийн дүн, мэдээний маягт, сонгуулийн хороодын албан бичгийн хэвлэмэл хуудас, тамга, тэмдэг, лац, тусгай тэмдэг тавих хэрэгсэл болон тэдгээрийг хэвлэх, үйлдвэрлэх, түгээх, хүргэх зардал;

10.1.2.саналын хайрцаг хийх, сонгуулийн тойргийн болон салбар, хэсгийн хороодын ажиллах болон санал авах байрыг тохижуулах зардал;

9.1.2.саналын хайрцаг хийх, сонгуулийн хэсгийн хороодын ажиллах болон санал авах байрыг тохижуулах зардал;

10.1.2.саналын хайрцаг хийх, сонгуулийн хороодын ажиллах, санал авах байрыг тохижуулах зардал;

10.1.3.сонгуулийн тухай хууль тогтоомж болон сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдсон дүрэм, журам, заавар, гарын авлага хэвлэх, хүргэх зардал;

9.1.3.сонгуулийн тухай хууль тогтоомж болон сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдсон эрх зүйн бусад акт, гарын авлага хэвлэх, хүргэх зардал;

10.1.3.сонгуулийн тухай хууль тогтоомж, сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдсон эрх зүйн бусад акт, гарын авлага хэвлэх, хүргэх зардал;

10.1.4.сонгуулийн тойргийн болон салбар, хэсгийн хороодын ажилтнуудын сонгууль зохион байгуулахтай холбогдсон сургалтын зардал;

9.1.4.сонгуулийн аймаг, нийслэлийн болон салбар, хэсгийн хороодын ажилтнуудын сонгууль зохион байгуулахтай холбогдсон сургалтын зардал;

10.1.4.сонгуулийн хороодын ажилтнуудын сонгууль зохион байгуулахтай холбогдсон сургалтын зардал;

10.1.5.сонгуулийн тухай хууль тогтоомжийг сурталчлах болон сонгуулийн бэлтгэл ажлын явц, хугацааны талаар сонгогчдыг мэдээллээр хангах арга хэмжээний зардал;



11

10.1.6.нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн сонгуулийн санхүүжилт, зарцуулалтыг хянахад гарах зардал;

9.1.6.нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн сонгуулийн санхүүжилт, зарцуулалтыг хянан шалгахад гарах зардал;

10.1.6.нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн сонгуулийн санхүүжилт, зарцуулалтыг хянан шалгахад гарах зардал;

10.1.7.дахин санал авах, дахин болон нөхөн сонгууль явуулах зардал;

9.1.7.дахин санал авах, дахин сонгууль явуулах зардал;

10.1.7.дахин санал авах, дахин болон нөхөн сонгууль явуулах зардал;

10.1.8.онцгой нөхцөл байдал үүссэн үед гарч болзошгүй зардал;

9.1.8.онцгой нөхцөл байдал үүссэн үед гарч болзошгүй зардал;

10.1.8.онцгой нөхцөл үүссэн үед гарч болзошгүй зардал;

10.1.9.Сонгуулийн ерөнхий хороо болон тойрог, салбар, хэсгийн хороодын орон тооны бус гишүүний тус хороонд ажилласан хугацааны мөнгөн урамшууллын зардал

9.1.9.Сонгуулийн ерөнхий хороо, аймаг, нийслэлийн болон салбар, хэсгийн хороодын орон тооны бус гишүүний тухайн хороонд ажилласан хугацааны ажлын хөлс, урамшуулал, хоолны зардал, хуульд өөрөөр заагаагүй бол сонгуулийн хорооны гишүүн сонгуулийн ажил үүргээ гүйцэтгэж явах үедээ эрүүл мэнд нь хохирсон, амь насаа алдсан тохиолдолд олгох нэг удаагийн буцалтгүй мөнгөн тусламжийн зардал;

10.1.9.Сонгуулийн ерөнхий хороо болон сонгуулийн хороодын орон тооны бус гишүүний тухайн хороонд ажилласан хугацааны мөнгөн урамшууллын зардал;

10.1.10.Сонгуулийн ерөнхий хороо болон тойрог, салбар, хэсгийн хороодын бичиг хэрэг, шуудан, холбоо, унаа, албан томилолтын зардал;

9.1.10.Сонгуулийн ерөнхий хороо, аймаг, нийслэлийн болон салбар, хэсгийн хороодын бичиг хэрэг, шуудан, холбоо, унаа, албан томилолтын зардал;

10.1.10.Сонгуулийн ерөнхий хороо болон сонгуулийн хороодын бичиг хэрэг, шуудан, холбоо, унаа, албан томилолтын зардал;

10.1.11.Улсын Их Хурлаас тогтоосон бусад зардал.



10.2.Энэ хуулийн 10.1-д заасан улсын төсвөөс санхүүжүүлэх зардлын хэмжээг Улсын Их Хурал тухай бүр тогтооно.

9.2.Энэ хуулийн 9.1-д заасан улсын төсвөөс санхүүжүүлэх зардлын хэмжээг иргэний бүртгэлийн байгууллагаас гаргасан хүн амын тоонд түшиглэн Сонгуулийн ерөнхий хорооноос тооцон гаргасан саналыг үндэслэн Улсын Их Хурал тухай бүр батална.

10.2.Энэ хуулийн 10.1-д заасан улсын төсвөөс санхүүжүүлэх зардлын хэмжээг Улсын Их Хурал тухай бүр тогтооно.

10.3.Сонгуулийн тойрог, салбар, хэсгийн хороодын ажиллах, санал авах байрыг төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээд үнэ төлбөргүй гаргаж өгнө.

9.3.Сонгуулийн аймаг, нийслэлийн болон салбар, хэсгийн хороодын ажиллах, санал авах байрыг төр, орон нутгийн өмчийн болон түүний оролцоотой хуулийн этгээд үнэ төлбөргүй гаргаж өгнө.

10.3.Сонгуулийн хороодын ажиллах, санал авах байрыг төр, орон нутгийн өмчийн болон түүний оролцоотой хуулийн этгээд үнэ хөлсгүй гаргаж өгнө.

12

10.4.Сонгуулийн тойрог, салбар, хэсгийн хороодыг ажлын байр, тээвэр, холбооны болон бусад шаардлагатай хэрэгслээр хангах асуудлыг тухайн шатны засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн Засаг дарга хариуцна.

9.4.Сонгуулийн аймаг, нийслэлийн болон салбар, хэсгийн хороодын ажиллах байр, тээвэр, холбооны болон бусад шаардлагатай хэрэгслээр хангах асуудлыг тухайн шатны засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн Засаг дарга хариуцна.

10.4.Сонгуулийн тойргийн хорооноос бусад хороодын ажиллах байр, тээвэр, холбооны болон бусад шаардлагатай хэрэгслээр хангах асуудлыг тухайн шатны засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн Засаг дарга хариуцах ба сонгуулийн тойргийн хорооны хувьд эдгээр зардлыг Засгийн газар хариуцаж улсын төсвөөс хангана.

10.5.Энэ хуулийн 10.3-т заасныг зөрчсөн хуулийн этгээдийг 500000-700000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 150000-250000 төгрөгөөр, 10.4-т заасныг зөрчсөн Засаг даргыг 150000-250000 төгрөгөөр торгоно.

9.5.Энэ хуулийн 9.3-т заасныг зөрчсөн хуулийн этгээдийг 5000000-10000000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 250000-350000 төгрөгөөр, 9.4-т заасныг зөрчсөн Засаг даргыг 200000-300000 төгрөгөөр торгоно.

11.1.Монгол Улсын нийт нутаг дэвсгэрийг тойрогт, тойргийг хэсэгт хуваарилсныг сонгуулийн газар зүй гэнэ.

11.2.Сонгуулийн тойргийн тоо, нутаг дэвсгэр, түүний хилийн цэсийг Сонгуулийн ерөнхий хорооны өргөн мэдүүлснээр Улсын Их Хурал батална

11.1.Сонгуулийн нутаг дэвсгэр нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэр байна.

10.1.Сонгуулийн нутаг дэвсгэр нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэр байна.

11.2.Сонгуулийн нутаг дэвсгэр нь энэ хуулийн 12.1-12.3-т заасны дагуу байгуулагдсан сонгуулийн тойрог /цаашид ”тойрог” гэх/-уудад хуваагдана.

10.2.Монгол Улсын нутаг дэвсгэр нь сонгуулийн нэг тойрог болно.

12.2.Улсын Их Хурал энэ хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан тойргуудыг байгуулахдаа тэдгээрт хамрагдах хүн амын тоо адил тэнцүү байх зарчмыг баримтлан нийт хүн амыг мандатын тоонд хуваан нэг тойрогт ногдох улсын дундажийг гаргаж, хэд хэдэн аймаг, нийслэлийн дүүргийг нэгтгэн сонгуулийн нэг тойрог байхаар зохион байгуулна.

12.1.Улсын Их Хурал тойргийг аймаг, нийслэлийн дүүргийн хүн амын тоо, Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн болон Сонгуулийн ерөнхий хорооны саналыг үндэслэн сонгуулийн өдрөөс зургаан сараас доошгүй өдрийн өмнө байгуулж, тойргийн дугаар, нутаг дэвсгэрийн цэс, төвийг тогтооно.

13

12.3.Аймаг, нийслэлийн дүүргийн хүн амын тоо нь тойрог байгуулах улсын дунджаас цөөн байвал зэргэлдээ аймгийн сум, нийслэлийн дүүргийн хороодтой түр нэгтгэн зохицуулж нэг тойрог болгоно.

12.4.Сонгуулийн ерөнхий хороо дараахь шалтгаан тохиолдвол тойргийг өөрчлөх тухай саналыг Улсын Их Хуралд оруулна:

12.4.1.засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн нутаг дэвсгэр өөрчлөгдсөн нь тойргийн зохион байгуулалтад нөлөөлөхөөр байвал;

12.4.2.тойргийн хүн амын тоо нь өмнөх сонгуулиас хойшхи хугацаанд 20-иос дээш хувиар өөрчлөгдсөн бол.

12.5.Улсын Их Хурал тойргийг өөрчлөх тухай асуудлыг энэ хуулийн 12.1-д заасан хугацаанд багтаан шийдвэрлэнэ.

11.3.Тойрог нь энэ хуулийн 13 дугаар зүйлд заасны дагуу байгуулагдсан сонгуулийн хэсэг /цаашид ”хэсэг” гэх/-үүдэд хуваагдана.

10.3.Сонгуулийн тойрог нь сонгуулийн хэсэг /цаашид ”хэсэг” гэх/-үүдэд хуваагдана.

12.1.Улсын Их Хурлын 76 гишүүнийг сонгох сонгуулийг олон мандаттай тойргоор зохион байгуулж явуулна.

12.2.Улсын Их Хурал олон мандаттай тойргийг аймаг, нийслэлийн дүүргийн хүн амын тоо, Сонгуулийн ерөнхий хорооны саналыг үндэслэн санал авах өдрөөс зургаан сараас доошгүйн өмнө байгуулж, тойргийн дугаар, нутаг дэвсгэр, төвийг тогтооно.

12.3.Аймаг, нийслэлийн дүүргийн хүн амын тоо нь тойрог байгуулах улсын дунджаас цөөн байвал зэргэлдээ аймаг, нийслэлийн дүүрэгтэй нэгтгэн нэг тойрог болгоно.

14

12.4.Тойрог байгуулах хүн амын тооны улсын дундажийг аймаг, нийслэлд ялгавартайгаар тогтооно.

12.5.Сонгуулийн ерөнхий хороо тойргийг өөрчлөх тухай саналыг дараахь тохиолдолд Улсын Их Хуралд оруулна

12.5.1.засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн хуваарь өөрчлөгдсөн нь тойргийн зохион байгуулалтад нөлөөлөхөөр байвал;

12.5.2.тойргийн хүн амын тоо нь өмнөх сонгуулиас хойшхи хугацаанд 20-иос дээш хувиар өөрчлөгдсөн бол.

12.6.Улсын Их Хурал тойргийг өөрчлөх тухай асуудлыг энэ хуулийн 12.2-т заасан хугацаанд багтаан шийдвэрлэнэ.

13.1.Сонгогчдын санал авч тоолох зорилгоор сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчид хэсгийг санал авах өдрөөс 35-аас доошгүй хоногийн өмнө байгуулж, хэсгийн дугаар, нутаг дэвсгэр, төвийг зарлана.

11.1.Сонгогчдын санал авч тоолох зорилгоор сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчид хэсгийг санал авах өдрөөс 55-аас доошгүй хоногийн өмнө байгуулж, хэсгийн нутаг дэвсгэр, төвийг зарлана.

13.1.Сонгогчдын санал авч тоолох зорилгоор сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчид хэсгийг сонгуулийн өдрөөс 60-аас доошгүй хоногийн өмнө байгуулж, хэсгийн дугаар, нутаг дэвсгэрийн цэс, төвийг зарлана.

13.2.Нэг хэсэг нь суманд 2000, аймгийн төвд 3500, Улаанбаатар хотод 6000 хүртэл сонгогчтой байна.

11.2.Сонгуулийн нэг хэсэг нь суманд 2000, аймгийн төвд 3000, нийслэлийн дүүрэгт 4000-аас илүүгүй сонгогчтой байна.

13.2.Нэг хэсэг нь суманд 100-1000 хүртэл, аймгийн төвд 2000-3000 хүртэл, нийслэлийн дүүрэгт 2000-4000 хүртэл сонгогчтой байж болно.

11.3.Гадаад улсад хууль ёсоор оршин суугаа Монгол Улсын иргэдийн саналыг авах хэсэг байгуулах журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо гадаад харилцааны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагатай хамтран батална.

13.3.Гадаад улсад оршин суугаа Монгол Улсын иргэдийн саналыг авах хэсэг байгуулах журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо гадаад харилцааны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагатай хамтран батална.

11.4.Нэгэнт байгуулагдсан хэсгийн сонгогчдыг онцгой нөхцөлийн улмаас тухайн хэсгээс тусгаарлах, хэсгийг нэгтгэх, шинээр байгуулах асуудлыг санал авах өдрөөс 7-оос доошгүй хоногийн өмнө шийдвэрлэж болно.

15

14.1.Сонгуулийн байгууллагын тогтолцоо нь сонгуулийн төв, орон нутгийн байгууллагаас бүрдэнэ.

12.1.Сонгуулийн байгууллагын тогтолцоо нь сонгуулийн төв, орон нутгийн байгууллагаас бүрдэнэ.

14.1.Сонгуулийн байгууллагын тогтолцоо нь Сонгуулийн ерөнхий хороо, сонгуулийн тойргийн хороо, сонгуулийн тойргийн салбар хороо, сонгуулийн анхан шатны хороо, сонгуулийн хэсгийн хорооноос бүрдэнэ.

14.2.Сонгуулийн төв байгууллага нь Сонгуулийн ерөнхий хороо, орон нутгийн байгууллага нь сонгуулийн тойргийн хороо /цаашид “тойргийн хороо” гэх/, тойргийн салбар хороо /цаашид “салбар хороо” гэх/, сонгуулийн хэсгийн хороо /цаашид “хэсгийн хороо“ гэх/ байна

12.2.Сонгуулийн төв байгууллага нь Сонгуулийн ерөнхий хороо, орон нутгийн байгууллага нь сонгуулийн аймаг, нийслэлийн хороо /цаашид “аймаг, нийслэлийн хороо” гэх/, аймаг, нийслэлийн салбар хороо /цаашид “салбар хороо” гэх/, сонгуулийн хэсгийн хороо /цаашид “хэсгийн хороо“ гэх/ байна.

14.3.Сонгуулийг улс, тойрог, хэсгийн хэмжээнд Сонгуулийн ерөнхий хороо болон тойрог, салбар, хэсгийн хороо /цаашид “сонгуулийн хороод” гэх/ эрхлэн явуулах бөгөөд тэдгээрийн бүрэлдэхүүн, үйл ажиллагааны талаар дараахь зарчмыг мөрдлөг болгоно:

12.3.Сонгуулийг Сонгуулийн ерөнхий хороо, аймаг, нийслэлийн болон салбар, хэсгийн хороо эрхлэн явуулна.

14.2.Сонгуулийн ерөнхий хороо улсын хэмжээнд; сонгуулийн тойргийн хороо тойргийн нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд; сонгуулийн тойргийн салбар хороо зохих аймаг, нийслэлийн дүүргийн хэмжээнд; сонгуулийн анхан шатны хороо зохих сум болон засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн тухайн нэгжид сонгуулийн үйл ажиллагааг зохион байгуулж эрхлэн явуулна.

14.3.Сонгуулийн тойргийн болон түүний салбар хороо, анхан шатны хороо, мөн хэсгийн хороог сонгуулийн орон нутгийн байгууллага гэх бөгөөд тэдгээр нь энэ хуульд заасан журмаар хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүдээс бүрдэнэ.

14.4.Сонгуулийн хороодын бүрэлдэхүүнд зөвхөн шүүгчээс бусад төрийн жинхэнэ болон үйлчилгээний албан хаагчийг томилон ажиллуулна.

14.7.Сонгуулийн хороод нь шатлан захирагдах зарчмаар ажиллах ба дээд шатны хорооны хууль ёсны шийдвэрийг доод шатны нь хороо заавал биелүүлэх бөгөөд доод шатны хорооны хууль бус шийдвэрийг дээд шатны нь хороо хүчингүй болгох эрхтэй.

16

14.3.1.тойрог, салбар, хэсгийн хорооны бүрэлдэхүүний тоог тогтооход ажлын хэмжээ, энэ хуулийн 14.3.3-т заасныг үндэслэх;

14.3.2.тойрог, салбар, хэсгийн хороод байгуулагдсан өдрөөс эхлэн Сонгуулийн ерөнхий хороо тойргийн хорооны, тойргийн хороо харьяалах салбар, хэсгийн хороодын үйл ажиллагааг дуусгавар болгох хүртэлх хугацаанд өөрсдийн бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэх;

14.3.3.тойрог, салбар, хэсгийн хороодын бүрэлдэхүүнд сонгуульд оролцогч аль нэг нам, эвслийн төлөөлөл давамгайлахыг хязгаарлах бөгөөд эвсэлд нэгдэн орсон намуудын төлөөллийг эвслийн төлөөллөөр тооцох;

14.3.4.сонгуулийн хороодын дарга, нарийн бичгийн дарга нэг намын гишүүн байхыг хориглох;

14.3.5.сонгуулийн хороодын бүрэлдэхүүнд төрийн улс төрийн албан тушаалтныг оруулахыг хориглох;

14.3.6.сонгуулийн хороодын дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүн Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшигч байхыг хориглох;

14.5.Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшигч сонгуулийн хороодын бүрэлдэхүүнд байж болохгүй.

14.3.7.сонгуулийн хороодын дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүн аль нэгэн нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн талаар сурталчилгаа явуулах, энэ зорилгоор сонгогчоос сонгуулийн эрхээ хэрэгжүүлэхэд, түүнчлэн санал хураах, тоолох ажилд санаатайгаар саад хийх, бусдыг төлөөлж санал өгөх, саналын хайрцгийн лац, битүүмжлэлийг гэмтээх, гарын үсэг хуурамчаар үйлдэх, саналын хуудас солих, хүчингүй саналын хуудсаар санал авах зэрэг хууль бус аливаа үйлдлийг зохион байгуулах, өөгшүүлэх, бусад хэлбэрээр дэмжихийг хориглох.

12.9.Сонгуулийн аймаг, нийслэлийн болон салбар, хэсгийн хороодын дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүн аль нэгэн нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн талаар сурталчилгаа явуулах, энэ зорилгоор сонгогчоос сонгуулийн эрхээ хэрэгжүүлэхэд, түүнчлэн санал хураах, тоолох ажилд санаатайгаар саад хийх, бусдыг төлөөлж санал өгөх, зөөврийн битүүмжилсэн саналын хайрцаг болон санал тоолох төхөөрөмжийн лац, битүүмжлэлийг гэмтээх, гарын үсэг хуурамчаар үйлдэх, саналын хуудас солих, хүчингүй саналын хуудсаар санал авах зэрэг хууль бус аливаа үйлдлийг зохион байгуулах, өөгшүүлэх, бусад хэлбэрээр дэмжихийг хориглоно.

14.8.Сонгуулийн хороодын дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүн аль нэгэн нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн талаар ухуулга хийх, энэ зорилгоор сонгогчоос сонгуулийн эрхээ хэрэгжүүлэхэд, түүнчлэн санал хураах, тоолох ажилд санаатайгаар саад хийх, бусдыг төлөөлж санал өгөх, саналын хайрцгийн лац, битүүмжлэлийг гэмтээх, гарын үсэг хуурамчаар үйлдэх, саналын хуудас солих, саналын хүчингүй хуудсаар санал авах зэрэг аливаа үйлдлийг зохион байгуулах, өөгшүүлэх, хууль бус бусад хэлбэрээр дэмжихийг хориглоно.

17

14.4.Сонгуулийн хороодын гишүүн ёс зүйн дүрэмтэй байх бөгөөд түүнийг Улсын Их Хурал батална.

12.10.Сонгуулийн хороодын дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүн нь Улсын Их Хурлаас баталсан Сонгуулийн хорооны гишүүний ёс зүйн дүрмийг баримтлан ажиллана.

14.6.Сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүн Улсын Их Хурлаас баталсан Сонгуулийн хорооны гишүүний ёс зүйн дүрмийг баримтлан ажиллана.

14.5.Сонгуулийн хороодоос сонгуулийн тухай хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгахад төрийн албан хаагч, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч хөндлөнгөөс оролцох, саад учруулахыг хориглоно.

12.11.Сонгуулийн хороодоос сонгуулийг зохион байгуулах, сонгуулийн тухай хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгахад төрийн албан хаагч, нэр дэвшигч, сонгуульд оролцож байгаа нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч хөндлөнгөөс оролцох, саад учруулахыг хориглоно.

14.9.Сонгуулийн хороодоос сонгуулийн тухай хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгахад төрийн албан хаагч, сонгуульд оролцож байгаа нам, эвсэл, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч хөндлөнгөөс оролцох, саад учруулахыг хориглоно.

14.6.Сонгууль зохион байгуулж явуулах хугацаанд тойрог, салбар, хэсгийн хороодын гишүүнийг гэмт хэрэг үйлдэж байхад нь буюу хэргийн газарт гэмт үйлдлийнх нь нотлох баримттайгаар баривчилснаас бусад тохиолдолд дээд шатны сонгуулийн хорооны зөвшөөрөлгүйгээр эрүүгийн хариуцлагад татах, баривчлах, албадан саатуулах буюу цагдан хорих, өөрийнх нь зөвшөөрөлгүйгээр өөр ажилд шилжүүлэх, захиргааны санаачилгаар ажлаас халахыг хориглоно.

12.12.Сонгууль зохион байгуулж явуулах хугацаанд аймаг, нийслэлийн болон салбар, хэсгийн хороодын гишүүнийг гэмт хэрэг үйлдэж байхад нь буюу хэргийн газарт гэмт үйлдлийнх нь нотлох баримттайгаар баривчилснаас бусад тохиолдолд дээд шатны сонгуулийн хорооны зөвшөөрөлгүйгээр эрүүгийн хариуцлагад татах, баривчлах, албадан саатуулах буюу цагдан хорих, өөрийнх нь зөвшөөрөлгүйгээр өөр ажилд шилжүүлэх, захиргааны санаачилгаар ажлаас халахыг хориглоно.

14.10.Сонгууль зохион байгуулж явуулах хугацаанд сонгуулийн хороодын дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг гэмт хэрэг үйлдэж байхад нь буюу хэргийн газарт гэмт үйлдлийнх нь нотлох баримттайгаар баривчилснаас бусад тохиолдолд дээд шатны сонгуулийн хорооны зөвшөөрөлгүйгээр эрүүгийн хариуцлагад татах, баривчлах, албадан саатуулах буюу цагдан хорих, өөрийнх нь зөвшөөрөлгүйгээр өөр ажилд шилжүүлэх, захиргааны санаачилгаар ажлаас халахыг хориглоно.

14.7.Сонгууль бэлтгэн явуулахад төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, албан тушаалтан тус тусын эрх хэмжээний дагуу оролцоно.

12.13.Сонгууль бэлтгэн явуулахад төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, албан тушаалтан тус тусын эрх хэмжээний дагуу оролцоно.

18

5 Цагдаагийн байгууллагын тухай хууль -“Тєрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 1993 оны 8 дугаарт нийтлэгдсэн. 6 Прокурорын байгууллагын тухай хууль -“Тєрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 29 дугаарт нийтлэгдсэн. 7 Шїїхийн тухай хууль -“Тєрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 29 дугаарт нийтлэгдсэн. 5 Цагдаагийн байгууллагын тухай хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 1993 оны 8 дугаарт нийтлэгдсэн. 6 Прокурорын байгууллагын тухай хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 29 дүгээрт нийтлэгдсэн. 7 Шүүхийн тухай хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 29 дүгээрт нийтлэгдсэн. 7 Цагдаагийн байгууллагын тухай хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 1993 оны 8 дугаарт нийтлэгдсэн. 8 Прокурорын байгууллагын тухай хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 29 дугаарт нийтлэгдсэн. 9 Шїїхийн тухай хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 29 дугаарт нийтлэгдсэн.

14.8.Энэ хуулийн 14.3.7-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг 200000-250000 төгрөгөөр торгож, сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасах ба ийнхүү хассан бол түүнийг санал болгосон этгээд нь дахин түүнийг болон өөр хүний нэрийг сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнд санал болгох эрхгүй.

12.14.Энэ хуулийн 12.9-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг 250000-300000 төгрөгөөр торгож, сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасах бөгөөд түүнийг бүрэлдэхүүнээс хасах асуудлыг дээд шатны сонгуулийн хороо хэлэлцэж шийдвэрлэнэ.

14.11.Энэ хуулийн 14.8-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасах бөгөөд хэрэв зөрчил нь ноцтой бол зохих хороо нь хуулийн хариуцлага хүлээлгэхээр эрх бүхий байгууллагад шилжүүлнэ.

14.9.Энэ хуулийн 14.6-д заасныг зөрчсөн төрийн албан хаагчид Цагдаагийн байгууллагын тухай5, Прокурорын байгууллагын тухай6, Шүүхийн тухай7 хуульд заасан сахилгын шийтгэл ногдуулах ба бусад албан тушаалтныг 200000-250000 төгрөгөөр торгоно.

12.16.Энэ хуулийн 12.12-т заасныг зөрчсөн төрийн албан хаагчид Цагдаагийн байгууллагын тухай5, Прокурорын байгууллагын тухай6, Шүүхийн тухай7 хуульд заасан сахилгын шийтгэл ногдуулна.

14.12.Энэ хуулийн 14.8-д заасныг зөрчсөн төрийн албан хаагчид Цагдаагийн байгууллагын тухай7, Прокурорын байгууллагын тухай8, Шүүхийн тухай9 хуульд заасан сахилгын шийтгэл ногдуулна.

12.15.Энэ хуулийн 12.9-д заасан зөрчил гаргасан нь холбогдох этгээдийг 1 жилийн хугацаагаар эргэж орох нөхцөлгүйгээр төрийн албанаас халах үндэслэл болох бөгөөд зохих хороо нь хууль зүйн хариуцлага хүлээлгэхээр эрх бүхий байгууллагад шилжүүлнэ.

15.1.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь сонгуулийн төв байгууллага мөн.



19

15.2.Сонгуулийн ерөнхий хорооны эрх зүйн байдал, зохион байгуулалт, үйл ажиллагаатай холбогдсон харилцааг хуулиар зохицуулна.

13.2.Сонгуулийн ерөнхий хорооны эрх зүйн байдал, зохион байгуулалт, үйл ажиллагаатай холбогдсон харилцааг хуулиар тогтооно.

15.2.Сонгуулийн ерөнхий хорооны эрх зүйн байдал, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны журмыг хуулиар тогтооно.

16.1.Сонгуулийн ерөнхий хороо санал авах өдрөөс 40-өөс доошгүй хоногийн өмнө тойргийн хороог дарга, нарийн бичгийн дарга, 9 гишүүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулж, улсын хэмжээнд нийтэд мэдээлнэ.

14.1.Сонгуулийн ерөнхий хороо санал авах өдрөөс 55-аас доошгүй хоногийн өмнө аймаг, нийслэлийн хороог дарга, нарийн бичгийн дарга, 7-13 гишүүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулж, улсын хэмжээнд нийтэд мэдээлнэ.

16.1.Сонгуулийн тойргийн хороог /цаашид “тойргийн хороо” гэх/ Сонгуулийн ерөнхий хороо сонгуулийн өдрөөс 80-аас доошгүй хоногийн өмнө дарга, нарийн бичгийн дарга, 9 гишүүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулж, улсын хэмжээнд нийтлэн мэдээлнэ.

16.2.Тойргийн хороо тойргийнхоо хэмжээнд дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ

14.2.Аймаг, нийслэлийн хороо нутаг дэвсгэрийнхээ хэмжээнд дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

16.2.Тойргийн хороо тойргийнхоо хэмжээнд дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

16.2.1.сонгууль бэлтгэн явуулах ажлыг төлөвлөх, зохион байгуулах;

14.2.1.сонгууль бэлтгэн явуулах ажлыг төлөвлөх, сонгуулийн үйл явцыг зохион байгуулах бүхий л арга хэмжээг авах;

16.2.1.сонгууль бэлтгэн явуулах ажлыг төлөвлөх, сонгуулийн үйл явцыг зохион байгуулах бүхий л арга хэмжээг авах;

16.2.2.сонгуулийн тухай хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгах;



16.2.3.харьяалах салбар болон хэсгийн хороодын үйл ажиллагааг нэгтгэн удирдах;

14.2.3.харьяалах салбар болон хэсгийн хороодын үйл ажиллагааг зохион байгуулалт, арга зүйн талаар нэгтгэн удирдах;

16.2.3.харьяалах аймаг, нийслэлийн дүүрэг дэх тойргийн салбар хороо /цаашид “салбар хороо” гэх/-г зохион байгуулалт, арга зүйн талаар нэгтгэн удирдах;

16.2.4.харьяалах хэсгүүдийн нэгдсэн дугаарыг тогтоох;

14.2.4.харьяалах хэсгийн хороодын нэгдсэн дугаарыг тогтоох;

16.2.5.сонгууль бэлтгэн явуулах асуудлаар тухайн тойргийн нутаг дэвсгэрт байгаа төрийн зохих шатны байгууллагын үйл ажиллагааг уялдуулан зохицуулах;

16.2.4.сонгууль бэлтгэн явуулах асуудлаар тухайн тойргийн нутаг дэвсгэрт байгаа төрийн зохих шатны байгууллагын үйл ажиллагааг уялдуулан зохицуулах;

16.2.6.Сонгуулийн ерөнхий хорооноос хуваарилсан төсвийн хөрөнгийг зориулалтын дагуу захиран зарцуулах, зохих журмын дагуу харьяалах салбар болон хэсгийн хороонд хуваарилах, зарцуулалтад хяналт тавих;

14.2.5.Сонгуулийн ерөнхий хорооноос хуваарилсан төсвийн хөрөнгийг зориулалтын дагуу захиран зарцуулах, зохих журмын дагуу харьяалах салбар болон хэсгийн хороодод хуваарилах, зарцуулалтад хяналт тавих;

16.2.5.Сонгуулийн ерөнхий хорооноос хуваарилсан төсвийн хөрөнгийг зориулалтын дагуу захиран зарцуулах, харьяалах салбар хороонд зохих журмын дагуу хуваарилах, зарцуулалтад хяналт тавих;

20

16.2.7.нэр дэвшигчийг бүртгэж, үнэмлэх олгох;

16.2.6.нэр дэвшигчийг бүртгэж, үнэмлэх олгох;

16.2.8.сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдсон асуудлаар харьяалах салбар болон хэсгийн хороо, түүнчлэн тухайн тойргийн нутаг дэвсгэрийн зохих шатны төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын удирдлагын мэдээлэл сонсож, шаардлагатай арга хэмжээ авах;

14.2.6.сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдсон асуудлаар харьяалах салбар, хэсгийн хороо, түүнчлэн тухайн нутаг дэвсгэрийн зохих шатны төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын удирдах албан тушаалтны мэдээллийг сонсож, шаардлагатай арга хэмжээ авах;

16.2.7.сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдсон асуудлаар харьяалах салбар хороо, түүнчлэн тухайн тойргийн нутаг дэвсгэрийн зохих шатны төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын удирдагчдын мэдээллийг сонсож, шаардлагатай арга хэмжээ авах;

16.2.9.харьяалах салбар болон хэсгийн хорооны шийдвэрийг давж заалдсан болон сонгуулийн тухай хууль тогтоомж зөрчсөн маргаан бүхий өргөдөл, гомдлыг хянан шийдвэрлэх;

14.2.7.харьяалах салбар болон хэсгийн хорооны шийдвэрийн талаархи өргөдөл, гомдлыг хянан шийдвэрлэж бичгээр хариу өгөх;

16.2.8.харьяалах салбар хорооны шийдвэрийн талаархи өргөдөл, гомдлыг хянан шийдвэрлэх;

16.2.10.санал хураасан дүнгийн тухай харьяалах салбар болон хэсгийн хорооны шийдвэрийг үндэслэн тойргийн хэмжээнд сонгуулийн дүнг гаргаж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүргэх, олон нийтэд мэдээлэх;

14.2.8.санал тоолсон дүнгийн тухай харьяалах салбар болон хэсгийн хорооны шийдвэрийг үндэслэн тухайн нутаг дэвсгэрийн хэмжээний сонгуулийн дүнг нэгтгэн Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүргэх, олон нийтэд мэдээлэх;

16.2.9.санал хураасан дүнгийн тухай харьяалах салбар хорооны шийдвэрийг үндэслэн тухайн тойргийн хэмжээнд сонгуулийн дүнг нэгтгэн мандат хуваарилж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүргэх, олон нийтэд мэдээлэх;

16.2.11.дахин санал авах, дахин болон нөхөн сонгууль явуулах ажлыг хууль тогтоомжид заасны дагуу зохион байгуулах;

14.2.9.дахин санал авах, дахин сонгууль явуулах ажлыг өөрийн бүрэн эрхийн хүрээнд хууль тогтоомжид заасны дагуу зохион байгуулах;

16.2.10.дахин санал авах, дахин болон нөхөн сонгууль явуулах ажлыг хууль тогтоомжид заасны дагуу зохион байгуулах;

16.2.12. сонгуулийн баримт бичгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан журмын дагуу цэгцлэн архивлаж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүлээлгэн өгөх;

14.2.10.сонгуулийн баримт бичгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан журмын дагуу цэгцлэн архивлаж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүлээлгэн өгөх;

16.2.13.Сонгуулийн ерөнхий хорооноос өгсөн үүргийг биелүүлэх;

14.2.11.Сонгуулийн ерөнхий хорооноос өгсөн үүргийг биелүүлэх;

16.2.11.сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдуулан дээд шатны сонгуулийн хорооноос өгсөн үүргийг биелүүлэх;

16.2.14.хуульд заасан бусад бүрэн эрх. 14.2.12.хуульд заасан бусад бүрэн эрх. 16.2.12.хуульд заасан бусад бүрэн эрх.

21

16.3.Тойргийн хороо харьяалах салбар болон хэсгийн хорооны хууль тогтоомжид нийцээгүй шийдвэрийг хүчингүй болгоно.

14.3.Аймаг, нийслэлийн хороо харьяалах салбар, хэсгийн хорооны хууль тогтоомжид нийцээгүй шийдвэрийг хүчингүй болгоно.

17.1.Тойргийн хорооны харьяанд тухайн тойрогт хамрагдаж байгаа аймаг бүрт, түүнчлэн нийслэлийн нэгэн тойрогт хамрагдаж дүүрэг тус бүрт тойргийн салбар хороо байна.

17.1.Тойргийн хороо нь суманд, шаардлагатай бол нийслэлийн дүүрэгт салбар хороог санал авах өдрөөс 30-аас доошгүй хоногийн өмнө дарга, нарийн бичгийн дарга, 5, эсхүл 7 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулж, тойргийн хэмжээнд нийтэд мэдээлнэ.

15.1. Аймаг, нийслэлийн хороо нь суманд, шаардлагатай бол нийслэлийн дүүрэгт салбар хороог санал авах өдрөөс 50-иас доошгүй хоногийн өмнө дарга, нарийн бичгийн дарга, 5, эсхүл 7 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулж, нутаг дэвсгэрийнхээ хэмжээнд нийтэд мэдээлнэ.

17,2. Салбар хороог тойргийн хороо сонгуулийн өдрөөс 70-аас доошгүй хоногийн өмнө дарга, нарийн бичгийн дарга, 7 гишүүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулж, тойргийн хэмжээнд нийтлэн мэдээлнэ.

17.2.Салбар хороо нь өөрийн харьяалах нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд энэ хуулийн 16.2.1-16.2.3, 16.2.5, 16.2.6, 16.2.8-16.2.11, 16.2.14-т заасан бүрэн эрхийг хэрэгжүүлж, сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдуулан тойргийн хорооноос өгсөн үүргийг биелүүлнэ.

15.2.Салбар хороо нь өөрийн харьяалах нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд энэ хуулийн 14.2.1, 14.2.2, 14.2.6-д заасан бүрэн эрхээс гадна дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

17.3.Салбар хороо нь өөрийн харьяалах нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд энэ хуулийн 16.2.1, 16.2.2, 16.2.5, 16.2.11-д заасан бүрэн эрхээс гадна дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

15.2.1.харьяалах сонгуулийн хэсгийн хороодын үйл ажиллагааг зохион байгуулалт, арга зүйн талаар нэгтгэн удирдах;

17.3.1.харьяалах сонгуулийн анхан шатны болон хэсгийн хороодын үйл ажиллагааг нэгтгэн удирдах;

15.2.2.аймаг, нийслэлийн хорооноос хуваарилсан төсвийн хөрөнгийг зориулалтын дагуу захиран зарцуулах, харьяалах сонгуулийн хэсгийн хороодод зохих журмын дагуу хуваарилах, зарцуулалтад хяналт тавих;

17.3.2.тойргийн хорооноос хуваарилсан төсвийн хөрөнгийг зориулалтын дагуу захиран зарцуулах, харьяалах сонгуулийн анхан шатны болон хэсгийн хороонд зохих журмын дагуу хуваарилах, зарцуулалтад хяналт тавих;

17.3.3.сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдсон асуудлаар харьяалах сонгуулийн анхан шатны болон хэсгийн хороо, түүнчлэн тухайн нутаг дэвсгэрийн төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын удирдагчдын мэдээллийг сонсож, шаардлагатай бол зохих арга хэмжээ авах; (16.2.7 той ижил)

22

15.2.3.өөрт харьяалах өргөдөл, гомдлыг хянан шийдвэрлэж хариуг өгөх;

17.3.4.харьяалах сонгуулийн анхан шатны хорооны шийдвэрийн талаархи өргөдөл, гомдлыг хянан шийдвэрлэх;

15.2.4.санал тоолсон дүнгийн тухай харьяалах хэсгийн хорооны шийдвэрийг үндэслэн тухайн нутаг дэвсгэрийн хэмжээгээр сонгуулийн дүнг нэгтгэж, зохих аймаг, нийслэлийн хороонд хүргэх, олон нийтэд мэдээлэх;

17.3.5.санал хураасан дүнгийн тухай харьяалах сонгуулийн анхан шатны хорооны шийдвэрийг үндэслэн тухайн аймаг, дүүргийн хэмжээгээр сонгуулийн дүнг нэгтгэж, тойргийн хороонд хүргэх, олон нийтэд мэдээлэх

15.2.5.дээд шатны сонгуулийн хороодоос өгсөн үүргийг биелүүлэх;

15.2.6.хуульд заасан бусад бүрэн эрх. 17.3.6.хуульд заасан бусад бүрэн эрх.

17.3.Салбар хороо сонгуулийн баримт бичгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан журмын дагуу цэгцэлж, харьяалагдах тойргийн хороонд хүлээлгэн өгнө.

15.3.Салбар хороо нь сонгуулийн баримт бичгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан журмын дагуу цэгцэлж, харьяалах аймаг, нийслэлийн хороонд хүлээлгэн өгнө.

18.1.Тухайн аймаг, нийслэлийн дүүрэг дундын тойргийн хорооны нутаг дэвсгэрт хамаарах бух сум, дуурэгт сонгуулийн анхан шатны хороог зохих салбар хороо сонгуулийн өдрөөс 65-аас доошгүй хоногийн өмнө дарга, нарийн бичгийн дарга, 5, эсхүл 7 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулж, тухайн аймаг, нийслэлийн дүүргийн хэмжээнд нийтэд мэдээлнэ.

18.2.Сонгуулийн анхан шатны хороо нь өөрийн харьяалах нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд энэ хуулийн 16.2.1, 16.2.2, 16.2.5, 16.2.11-д заасан бүрэн эрхээс гадна дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:

18.2.1.харьяалах хэсгийн хороодын үйл ажиллагааг нэгтгэн удирдах;

(18.2.2?)

23

18.2.3.сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдсон асуудлаар харьяалах хэсгийн хороо, түүнчлэн тухайн нутаг дэвсгэрийн төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын удирдагчдын мэдээллийг сонсож, шаардлагатай бол зохих арга хэмжээ авах;

18.2.4.харьяалах хэсгийн хорооны шийдвэрийн талаархи өргөдөл, гомдлыг хянан шийдвэрлэх;

18.2.5.санал хураасан дүнгийн тухай харьяалах хэсгийн хорооны шийдвэрийг үндэслэн тухайн сум, дуургийн хэмжээгээр сонгуулийн дүнг нэгтгэж, салбар хороонд хүргэх, олон нийтэд мэдээлэх;

18.2.6.хуульд заасан бусад бүрэн эрх.

18.1.Нийслэлд тойргийн хороо, аймагт салбар хороо хэсгийн хороог санал авах өдрөөс 30-аас доошгүй хоногийн өмнө дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүдийн бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулж, харьяалах нутаг дэвсгэрийнхээ хэмжээнд нийтэд мэдээлнэ.

16.1.Аймаг, нийслэлийн хороо хэсгийн хороог санал авах өдрөөс 45-аас доошгүй хоногийн өмнө дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүдийн бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулж, харьяалах нутаг дэвсгэрийнхээ хэмжээнд нийтэд мэдээлнэ.

19.1.Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн анхан шатны нэгжийн бүтэц, түүний хүн амын тархалт, төвлөрөл, сонгогчдын тоо сонгуулийн анхан шатны хорооны саналыг харгалзан тойргийн хорооны баталсан бүдүүвч /схем/-ийн дагуу сонгуулийн хэсгийн хороог салбар хороод сонгуулийн өдрөөс 60-аас доошгүй хоногийн өмнө дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүдийн бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулж, зохих сум, дүүрэг, баг, хорооны хэмжээнд нийтэд мэдээлнэ.

18.2.Хэсгийн хорооны бүрэлдэхүүний тоог сонгогчдын тоо, ажлын хэмжээг харгалзан дор дурдсанаар тогтооно:



18.2.1.тухайн хэсэгт 2000 хүртэл сонгогчтой бол 9, эсхүл 11;

16.2.1.тухайн хэсэгт 2000 хүртэл сонгогчтой бол 9, эсхүл 11;

19.2.1.тухайн хэсэгт 1000 хүртэл сонгогчтой бол 7;

24

18.2.2.тухайн хэсэгт 2001-3500 хүртэл сонгогчтой бол 11, эсхүл 13;



18.2.3.тухайн хэсэгт 3501-ээс дээш сонгогчтой бол 13, эсхүл 15.



16.3.Хэсгийн хорооны бүрэлдэхүүнд улсын бүртгэлийн албаны ажилтанг оруулна.

18.3.Хэсгийн хороо дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:



18.3.1.хэсгийн хорооны хаяг, ажиллах цагийн хуваарь, санал авах өдөр, цагийг сонгогчдод мэдээлэх;



18.3.2.сонгогчийн үнэмлэх олгох; 16.4.2.сонгогчийн үнэмлэх олгох; 19.3.2.сонгогчийн үнэмлэх олгох;

18.3.3.сонгогчийг шилжүүлэх, шилжиж ирсэн сонгогчийг бүртгэх;



18.3.4.сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг хэсгийн хэмжээнд үнэн зөв нэгтгэж, сонгогчийн эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, төрсөн он, сар, өдөр, оршин суугаа газрын хаяг зэргийг тулган шалгах;

16.4.4.сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг хэсгийн хэмжээнд үнэн зөв нэгтгэж, сонгогчийн эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, төрсөн он, сар, өдөр, оршин суугаа газрын хаяг зэргийг нягтлан шалгах;

19.3.4.сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг хэсгийн хэмжээнд үнэн зөв нэгтгэж, сонгогчийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, төрсөн он, сар, өдөр, оршин суугаа газрын хаяг зэргийг тулган шалгах;

18.3.5.санал авах байр, саналын хайрцаг зэрэг санал авахад шаардлагатай бусад зүйлийг бэлтгэж, сонгогчдын санал авах ажлыг зохион байгуулах;

16.4.5.санал авах байр, зөөврийн битүүмжилсэн саналын хайрцаг болон санал тоолох төхөөрөмж зэрэг санал авахад шаардлагатай бусад зүйлийг бэлтгэж, сонгогчдын санал авах ажлыг зохион байгуулах;

19.3.5.санал авах байр, саналын үндсэн болон зөөврийн хайрцаг зэрэг санал авахад шаардлагатай бусад зүйлийг бэлтгэж, сонгогчдын санал авах ажлыг зохион байгуулах;

25

18.3.6.санал хураалтын дүн гаргаж, салбар хороонд, салбар хороогүй бол тойргийн хороонд хүргэх;

16.4.6.санал тооллогын дүн гаргаж, салбар хороонд, салбар хороогүй бол аймаг, нийслэлийн хороонд нэн даруй хүргэх;

19.3.6.санал хураалтын дүнг нэгтгэн гаргаж, сонгуулийн анхан шатны хороонд нэн даруй хүргэх;

18.3.7.сонгуулийн баримт бичгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан журмын дагуу цэгцэлж, салбар хороонд, салбар хороогүй бол тойргийн хороонд хүлээлгэн өгөх;

16.4.7.сонгуулийн баримт бичгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан журмын дагуу цэгцэлж, салбар хороонд, салбар хороогүй бол аймаг, нийслэлийн хороонд хүлээлгэн өгөх;

18.3.8.сонгууль бэлтгэн явуулах асуудлаар гарсан өргөдөл, гомдлыг өөрийн эрх хэмжээнийхээ хүрээнд шийдвэрлэх, холбогдох байгууллагад уламжлах;

16.4.8.сонгууль бэлтгэн явуулах болон санал авах, санал тоолохтой холбогдсон асуудлаар гарсан өргөдөл, гомдлыг эрх хэмжээнийхээ хүрээнд шийдвэрлэх, эрх бүхий байгууллагад уламжлах;

19.3.7.сонгууль бэлтгэн явуулах болон санал хураах, санал тоолохтой холбогдсон асуудлаар гарсан өргөдөл, гомдлыг эрх хэмжээнийхээ дотор шийдвэрлэх, эрх бүхий байгууллагад уламжлах;

18.3.9.тойргийн болон салбар хорооноос өгсөн үүргийг биелүүлэх;

16.4.9.дээд шатны сонгуулийн хорооноос өгсөн үүргийг биелүүлэх;

18.3.10.хуульд заасан бусад бүрэн эрх. 16.4.10.хуульд заасан бусад бүрэн эрх. 19.3.8.хуульд заасан бусад бүрэн эрх.

19.1.Тойрог, салбар, хэсгийн хороод эрх хэмжээнийхээ асуудлыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхийн саналаар шийдвэрлэж, тогтоол гаргана.

17.1.Сонгуулийн хороод эрх хэмжээнийхээ асуудлыг хамтран хэлэлцэж хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхийн саналаар шийдвэрлэж, тогтоол гаргана.

20.1.Сонгуулийн хороод эрх хэмжээнийхээ асуудлыг хамтран хэлэлцэж хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхийн саналаар шийдвэрлэж, тогтоол гаргана

19.2.Хуралдаанд гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүй нь оролцсон бол тухайн хорооны хуралдаан хүчинтэйд тооцогдоно.

17.2.Хуралдаанд гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүй нь оролцсон бол тухайн хорооны хуралдаан хүчинтэйд тооцогдоно.

20.2.Тухайн хорооны хуралдааныг гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүй нь оролцсон бол хүчинтэйд тооцно.

19.3.Энэ хуулийн 19.1-д заасан тогтоолд тухайн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга гарын үсэг зурна.



17.4.Энэ хуулийн 17.1, 17.2-т зааснаар тухайн хорооны гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүй нь оролцсон хуралдаанаас гарсан шийдвэр хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхийн саналд үндэслэгдсэн бол энэ шийдвэрийг баталгаажуулсан тогтоолд хорооны дарга, эсхүл

26

нарийн бичгийн дарга гарын үсэг зурахаас татгалзах эрхгүй.

19.4.Сонгуулийн хороод хуралдаанаараа дэгээ тогтоох бөгөөд түүнд үйл ажиллагааны ил тод, нээлттэй байдал, гишүүдийн ажил үүргийн хуваарь, ажиллах зарчим, журмыг тусгасан байна.

17.5.Сонгуулийн хороод хуралдаанаараа дэгээ тогтоон батлах бөгөөд түүнд үйл ажиллагааны ил тод, нээлттэй байдал, гишүүдийн ажил үүргийн хуваарь, ажиллах зарчим, журмыг тусгасан байна.

20.4.Сонгуулийн хороод хуралдаанаараа дэгээ тогтоон батлах бөгөөд түүнд үйл ажиллагааны ил тод, нээлттэй байдал, гишүүдийн ажил үүргийн хуваарь, ажиллах зарчим, журмыг тусгасан байна.

19.5.Сонгуулийн хороодын хуралдааныг нээлттэй явуулж, шийдвэрийг ил тод мэдээлнэ.

17.6.Сонгуулийн хороодын хуралдааны шийдвэрийг нийтэд ил тод мэдээлнэ.

20.5.Сонгуулийн хороодын хуралдааныг нээлттэй явуулж, шийдвэрийг ил тод мэдээлнэ.

19.6.Сонгуулийн хороодын хуралдааны тэмдэглэлийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан журмын дагуу заавал хөтлөх бөгөөд түүнийг тухайн хорооны нэг гишүүнд хариуцуулна.



19.7.Сонгуулийн баримт бичиг бүртгэлтэй байх бөгөөд түүнд хамаарах баримт бичиг, түүнийг бүртгэх журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо тогтооно.

17.8.Сонгуулийн баримт бичиг бүртгэлтэй байх бөгөөд түүнд хамаарах баримт бичиг, түүнийг бүртгэх журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо тогтооно

20.7.Сонгуулийн баримт бичиг бүртгэлтэй байх бөгөөд түүнд хамаарах баримт бичиг, түүнийг бүртгэх журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо тогтооно.

19.8.Тойргийн болон салбар хорооны дарга дотоод ажлын асуудлаар захирамж гаргана.

17.9.Аймаг, нийслэлийн болон салбар хорооны дарга нь дотоод ажлын асуудлаар захирамж гаргана.

20.8.Сонгуулийн хорооны дарга дотоод ажлын асуудлаар захирамж гаргана.

19.9.Сонгуулийн хороодын бүрэлдэхүүнийг ажлын шаардлага, зардлын хэмжээг харгалзан үндсэн ажлаас нь түр чөлөөлүүлж ажиллуулна.

17.10.Сонгуулийн хороодын дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг ажлын шаардлагыг харгалзан үндсэн ажлаас нь түр чөлөөлөн ажиллуулна. Энэ хугацааны үндсэн цалинг ажлын газар, байгууллагаас нь олгоно.

20.9.Сонгуулийн хороодын дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг үндсэн ажлаас нь түр чөлөөлөн ажиллуулна.

20.10.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол доод шатны сонгуулийн хорооны шийдвэрийн талаар дээд шатны нь хороонд гомдол гаргаж болох бөгөөд зохих шатны хороо гомдлыг хүлээж авснаас хойш ажлын гурван өдрийн дотор хянан шийдвэрлэж, гомдол гаргагчид бичгээр хариу мэдэгдэнэ.

27

19.11.Сонгуулийн хороод сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдсон асуудлаар сонгуулийн тухай хууль тогтоомжоор үүрэг хүлээсэн аливаа байгууллага, албан тушаалтанд хууль ёсны шаардлага тавих эрхтэй бөгөөд түүнийг хүлээн авсан байгууллага, албан тушаалтан тухайн шаардлагыг хүлээн авснаас хойш ажлын хоёр өдрийн дотор шийдвэрлэж, хариу мэдэгдэнэ.

17.11.Сонгуулийн хороод сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдсон, түүнчлэн хууль зөрчсөн тухай асуудлыг шалгуулах, эсхүл зөрчлийг таслан зогсоох асуудлаар сонгуулийн тухай хууль тогтоомжоор үүрэг хүлээсэн аливаа байгууллага, албан тушаалтанд хууль ёсны шаардлага тавих эрхтэй бөгөөд түүнийг хүлээн авсан байгууллага, албан тушаалтан ажлын хоёр өдрийн дотор шийдвэрлэж, хариу мэдэгдэнэ.

20.11.Сонгуулийн хороод сонгууль бэлтгэн явуулахтай холбогдсон асуудлаар сонгуулийн тухай хууль тогтоомжоор үүрэг хүлээсэн аливаа байгууллага, албан тушаалтанд хууль ёсны шаардлага тавих эрхтэй бөгөөд түүнийг хүлээн авсан байгууллага, албан тушаалтан уул шаардлагыг хүлээн авснаас хойш ажлын хоёр өдрийн дотор шийдвэрлэж хариу мэдэгдэнэ.

19.12.Сонгуулийн хороодоос бүрэн эрхийнхээ дотор гаргасан шийдвэрийг сонгуулийн тухай хууль тогтоомжид заасны дагуу үүрэг хүлээсэн тухайн нутаг дэвсгэрийн бүх байгууллага, албан тушаалтан, иргэн биелүүлэх үүрэгтэй.



20.13.Сонгуулийн хороод сонгуулийн баримт бичгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан журмын дагуу цэгцэлж, харьяалагдах дээд шатныхаа хороонд албан ёсоор хүлээлгэн өгнө.

19.13.Сонгуулийн ерөнхий хороо болон тойргийн хороо хуваарилагдсан төсвийн хөрөнгийн хэмжээнд сонгуулийг бэлтгэн явуулахдаа хувь хүн, хуулийн этгээдтэй ажил гүйцэтгүүлэх гэрээ байгуулан ажиллуулж болно.

17.12.Сонгуулийн ерөнхий хороо болон аймаг, нийслэлийн хороо хуваарилагдсан төсвийн хөрөнгийн хэмжээнд сонгуулийг бэлтгэн явуулахдаа хувь хүн, хуулийн этгээдтэй сонгон шалгаруулалтгүйгээр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах гэрээ байгуулна. Энэхүү үйл ажиллагаа нь “Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах журмын тухай” хуулийн зохицуулалтад хамаарагдахгүй.

17.13.Төрийн захиргааны болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, түүнчлэн аж ахуйн нэгж байгууллага нь Улсын Их Хурлын сонгуулийг бэлтгэн явуулахад энэ хууль, Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хууль болон холбогдох бусад хуульд заасан эрх хэмжээнийхээ хүрээнд оролцож сонгуулийн зохих шатны хорооноос тавьсан хууль ёсны шаардлагыг хангаж тэдгээрийн ажилд туслах үүрэгтэй.

28

19.14.Энэ хуулийн 19.11, 19.12-т заасныг зөрчсөн иргэнийг 100000-150000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 150000-250000 төгрөгөөр, байгууллагыг 500000-800000 төгрөгөөр торгоно.

17.15.Энэ хуулийн 17.11, 17.14-т заасныг зөрчсөн иргэнийг 150000-200000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 200000-300000 төгрөгөөр, байгууллагыг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгоно.

18.1.Сонгогчдын нэрийн жагсаалт бол Монгол Улсын иргэний бүртгэлийн салшгүй хэсэг бөгөөд иргэд нийтээрээ сонгох, сонгогдох эрхээ хангах хууль зүйн нэг үндэс мөн.

21.1.Сонгогчдын нэрийн жагсаалт бол Монгол Улсын иргэний бүртгэлийн салшгүй хэсэг бөгөөд иргэд нийтээрээ сонгох, сонгогдох эрхээ хангах хууль зүйн зайлшгүй нэг үндэс мөн.

18.2.Сонгогч нь өөрийн оршин суугаа нутаг дэвсгэрийн сонгуулийн зөвхөн нэг хэсэгт нэг нэрийн жагсаалтад бүртгүүлэн сонгогчийн үнэмлэх авах, хэрэв сонгуулийн хугацаанд түр болон бүрмөсөн шилжвэл уул жагсаалтаас хасуулж, очсон газрынхаа сонгуулийн хэсэгт бүртгүүлэх эрх, үүрэгтэй.

21.2.Сонгогч нь өөрийн оршин суугаа нутаг дэвсгэрийн сонгуулийн зөвхөн нэг хэсэгт нэг нэрийн жагсаалтад бүртгүүлэн сонгогчийн үнэмлэх авах, хэрэв сонгуулийн хугацаанд түр болон бүрмөсөн шилжвэл уул жагсаалтаас хасуулж, очсон газрынхаа сонгуулийн хэсэгт бүртгүүлэх эрх, үүрэгтэй.

18.3.Өөрийн Тамгын газар ба улсын бүртгэлийн албыг татан оролцуулж тус тусын нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг хуулийн хугацаанд үнэн зөв, давхардал, хийдэлгүй бүрэн гаргаж сонгуулийн хороодод хүргүүлэх нь тухайн баг, хороо, сум, дүүрэг, аймаг, нийслэлийн Засаг даргын үүрэг мөн.

21.3.Өөрийн Тамгын газар ба улсын бүртгэлийн албыг татан оролцуулж тус тусын нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг хуулийн хугацаанд үнэн зөв, давхардал, хийдэлгүй бүрэн гаргаж сонгуулийн хороодод хүргүүлэх нь тухайн баг, хороо, сум, дүүрэг, аймаг, нийслэлийн Засаг даргын албан тушаалтны үүрэг, хариуцлага мөн.

18.4.Сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг үйлдэх, магадлан хянах техник ажиллагааг сум, дүүрэг, аймаг, нийслэлийн Засаг даргын дэргэдэх Улсын бүртгэлийн алба, ажилтан эрхлэн гүйцэтгэнэ.

21.4.Сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг үйлдэх, магадлан хянах техник ажиллагааг сум, дүүрэг, аймаг, нийслэлийн Засаг даргын дэргэдэх Улсын бүртгэлийн алба, ажилтан эрхлэн гүйцэтгэнэ.

18.5.Улсын бүртгэлийн алба, ажилтан нь нэрийн жагсаалтыг үйлдэхдээ дараахь журмыг баримтлан биелүүлэх үүрэгтэй:

21.5.Улсын бүртгэлийн албаны ажилтан нэрийн жагсаалтыг дараахь журмыг баримтлан үйлдэх үүрэгтэй:

18.5.1.сум, дүүргийн улсын бүртгэл хариуцсан ажилтан Сонгуулийн ерөнхий хорооны баталсан маягтын дагуу баг, хорооны хүн амын хаягийн бүртгэл, шилжилт хөдөлгөөний бүртгэлийг үндэслэн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг гаргаж аймаг, нийслэлийн Засаг даргын дэргэдэх Улсын бүртгэлийн

21.5.1.сум, дүүргийн улсын бүртгэл хариуцсан ажилтан Сонгуулийн ерөнхий хорооны баталсан маягтын дагуу баг, хорооны хүн амын хаягийн бүртгэл, шилжилт хөдөлгөөний бүртгэлийг үндэслэн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг сонгуулийн жилийн гуравдугаар сарын нэгний дотор гаргаж аймаг,

29

албанд хүргүүлэх; дүүргийн /нийслэлийн/ улсын бүртгэлийн албанд хүргүүлэх;

18.5.2.аймаг, нийслэлийн Засаг даргын дэргэдэх улсын бүртгэлийн алба нь өөрт ирүүлсэн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг зохих хууль, заавар, маягтын дагуу хянан үзэж аймаг, нийслэлийн хэмжээгээр нэгтгэн 2 хувь үйлдэж Улсын бүртгэлийн ерөнхий газарт хүргүүлэх;

21.5.2.аймаг, нийслэлийн Засаг даргын дэргэдэх улсын бүртгэлийн алба нь өөрт ирүүлсэн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг зохих хууль, заавар, маягтын дагуу хянан үзэж аймаг, нийслэлийн хэмжээгээр нэгтгэн 2 хувь үйлдэж сонгуулийн өдрөөс гурван сарын өмнө Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар уламжилан Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүргүүлэх;

20.1.Сум, дүүргийн иргэний бүртгэл хариуцсан ажилтны тухайн сум, дүүрэг, баг, хорооны нутаг дэвсгэрт оршин суугаа сонгогчдын хаягийн бүртгэлийг үндэслэн иргэний үнэмлэхтэй тулган шалгаж гаргасан нэрийн жагсаалтыг аймаг, нийслэлийн иргэний бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн алба нь иргэний бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагад хүргүүлэх бөгөөд уг төрийн захиргааны байгууллага нь Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан маягтын дагуу аймаг, нийслэлийн хэмжээнд нэгтгэн хоёр хувь үйлдэж, санал авах өдрөөс 3 сарын өмнө Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүргүүлнэ.

18.5.3.Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар хүн амын нэгдсэн бүртгэлийн үндсэн дээр аймаг, нийслэлийн албадаас ирүүлсэн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг хүн амын бүртгэлтэй тулган шалгаж, үнэн зөвийг тодорхойлон санал авах өдрөөс гурван сарын өмнө Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүргүүлэх.

21.5.3.Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар хүн амын нэгдсэн бүртгэлийн үндсэн дээр аймаг, нийслэлийн албадаас ирүүлсэн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг 20 хоногийн дотор хүн амын бүртгэлтэй тулган шалгаж, үнэн зөвийг тодорхойлон Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүргүүлэх.

20.2.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь сум, дүүрэг, баг, хорооны нутаг дэвсгэрээр гаргасан сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг вэб хуудаст байрлуулах ба нам, эвсэлд бүх тойргийн хэмжээгээр, иргэнд зөвхөн өөрийн нэрийг шалган танилцах боломжоор хангана.

18.8.Энэ хуулийн 18.6-д заасан вэб хуудаст байрлуулсан сонгогчдын нэрийн жагсаалттай нам, эвсэл, нэр дэвшигч, түүнчлэн сонгогч танилцах боломжтой байвал зохино.

20.3.Энэ хуулийн 20.1-д заасны дагуу ирүүлсэн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг Сонгуулийн ерөнхий хороо санал авах өдрөөс 25-аас доошгүй хоногийн өмнө хэсгийн хороодод хүргүүлнэ.

18.6.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь сум, дүүрэг, баг, хорооны нутаг дэвсгэрээр гаргасан сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг вэб хуудаст байрлуулж, уг жагсаалтыг санал авах өдрөөс 40-өөс доошгүй хоногийн өмнө аймаг, нийслэлийн болон салбар хороогоор дамжуулан хэсгийн хороонд хүргүүлнэ.

21.6.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь сум, дүүрэг, баг, хорооны нутаг дэвсгэрээр гаргасан сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг вэб хуудаст байрлуулж, уг жагсаалтыг сонгуулийн өдрөөс 50-аас доошгүй хоногийн өмнө салбар хороогоор дамжуулан хэсгийн хороонд хүргүүлнэ.

30

20.4.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 20.1-д заасны дагуу гаргаж өгсөн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг нягтлан шалгаж, санал авах өдрөөс 20-иос доошгүй хоногийн өмнө Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан маягтын дагуу хоёр хувь нэгтгэж, хэсгийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга гарын үсэг зурж, санал авах өдрөөс 15-аас доошгүй хоногийн өмнө өөрийн байранд ил тавьж, нийтэд чөлөөтэй танилцах бололцоо олгоно.

18.7.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 18.6-д заасны дагуу ирүүлсэн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг нягтлан шалгаж, санал авах өдрөөс 20-иос доошгүй хоногийн өмнө нэгтгэн 2 хувь үйлдэж, хэсгийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргын гарын үсэгтэйгээр санал авах өдрөөс 15-аас доошгүй хоногийн өмнө хэсгийнхээ санал авах байранд ил тавьж сонгогчдод чөлөөтэй танилцах бололцоо олгоно.

21.7.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 21.6-д заасны дагуу ирүүлсэн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг нягтлан шалгаж, сонгуулийн өдрөөс 35-аас доошгүй хоногийн өмнө нэгтгэн 2 хувь үйлдэж, хэсгийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргын гарын үсэгтэйгээр сонгуулийн өдрөөс 15-аас доошгүй хоногийн өмнө хэсгийнхээ санал авах байранд ил тавьж сонгогчдод чөлөөтэй танилцах бололцоо олгоно.

21.8.Энэ хуулийн 21.6-д заасан вэб хуудаст байрлуулсан сонгогчдын нэрийн жагсаалттай нам, эвсэл, нэр дэвшигч, түүнчлэн сонгогч танилцах боломжтой байвал зохино.

20.5.Сонгогчдын нэрийн жагсаалтад түүнийг үйлдэх үед тухайн хэсэгт байнга буюу түр оршин суугаа бүх сонгогчийн эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, нас, оршин суугаа газрын хаяг, иргэний үнэмлэхийн болон регистрийн дугаарыг бүртгэх бөгөөд ийнхүү бүртгэхдээ сонгогчийн нэрийг оршин суугаа газрын байршлаар нь аль тохиромжтой байдлаар дараалуулан бичнэ.

18.9.Сонгогчдын нэрийн жагсаалтад түүнийг үйлдэх үед тухайн хэсэгт байнга буюу түр оршин суугаа бүх сонгогчийн эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, нас, оршин суугаа газрын хаяг, иргэний үнэмлэхийн болон регистрийн дугаарыг бүртгэх бөгөөд ийнхүү бүртгэхдээ сонгогчийн нэрийг оршин суугаа газрын байршлаар нь аль тохиромжтой байдлаар дараалуулан бичнэ.

22.3.Сонгогчдын нэрийн жагсаалтад түүнийг үйлдэх үед тухайн хэсэгт байнга буюу түр оршин суугаа бүх сонгогчийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, нас, оршин суугаа газрын хаяг, иргэний үнэмлэхийн болон регистрийн дугаарыг бүртгэх бөгөөд сонгогчийн нэрийг оршин суугаа газрын байршлаар нь өөрийн нэрийн цагаан толгойн үсгийн дарааллаар бичнэ.

20.6.Сонгогчдын нэрийн жагсаалт нь үндсэн ба зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар санал хураах гэсэн төрөлтэй байна.

18.10.Сонгогчдын нэрсийн жагсаалт нь үндсэн ба нэмэлт, зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар санал авах жагсаалтаас бүрдэнэ.

22.1.Сонгогчдын нэрсийн жагсаалт нь үндсэн ба зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар санал хураах гэсэн хоёр янз байх бөгөөд эдгээрийг ээлжит сонгууль бүрээр шинэчлэн гаргана.

20.7.Сонгогч бүр сонгуулийн нэг хэсэгт нэрийн нэг жагсаалтад бүртгэгдэнэ.

20.8.Тойргийн болон салбар хороо энэ хуулийн 20.4-т заасны дагуу хэсгийн хорооны нэгтгэсэн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг үндэслэн сонгогчдын тоог Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан маягтын дагуу нэгтгэнэ.

18.11.Сонгуулийн хороод нь хэсгийн сонгогчдын тоог Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан маягтын дагуу гаргахдаа зөвхөн сонгуулийн хэсгийн хороонд байгаа нийтэд танилцуулсан сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг баримтлан гаргана.

22.2.Сонгуулийн хороод нь тойрог, хэсгийн сонгогчдын тоог Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан маягтын дагуу зөвхөн сонгуулийн хэсгийн хороонд байгаа нийтэд танилцуулсан сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг баримтлан гаргана.

20.9.Цагдаа, эмнэлэг, амралт, сувиллын газрын удирдлага сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг үйлдэхэд шаардагдах мэдээллийг гаргаж өгөх

18.12.Эмнэлэг, амралт, сувиллын газар, цагдаа, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллага, цэргийн анги салбарын захиргаа нь сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг үйлдэхэд шаардагдах

22.4.Эмнэлэг, амралт, сувиллын газар, цагдаа, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллага, цэргийн анги салбарын захиргаа нь сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг үйлдэхэд

31

үүрэгтэй. мэдээллийг гаргаж өгөх үүрэгтэй. шаардагдах мэдээллийг гаргаж өгөх үүрэгтэй.

22.5.3.хэсгийн хорооны шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл сонгогч сонгуулийн анхан шатны хороонд, түүний шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл захиргааны хэргийн шүүхэд тус тус гомдол гаргах.

20.10.Сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг хувилж олшруулах, тараахыг хориглоно.

18.15.Хэсгийн хорооны гишүүдийн ажлын хэрэгцээнээс бусад зориулалтаар сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг хувилж олшруулах, тараахыг хориглоно.

22.6.Аливаа байгууллага, албан тушаалтан сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг Сонгуулийн ерөнхий хорооны зөвшөөрөлгүйгээр хувилж олшруулах, тараахыг хориглоно.

20.11. Аймаг, нийслэлийн иргэний бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн алба сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг жил тутам гаргаж байна.

18.13.Иргэний бүртгэл, мэдээллийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага сонгуулийн насны иргэдийн нэрийн жагсаалтыг жил тутам гаргаж, цахим хуудсанд байрлуулан иргэнд зөвхөн өөрийн мэдээллийг шалган танилцах боломжоор хангана.

18.14.Тухайн хэсэгт оршин суух бүртгэлтэй боловч санал авах өдөр тодорхой шалтгаанаар гадаад оронд байгаа, түүнчлэн цэргийн алба хааж байгаа, цагдан хоригдож байгаагийн улмаас өөрийн биеэр хүрэлцэн ирж санал өгөх боломжгүй иргэдийг сонгогчдын үндсэн нэрийн жагсаалтад бүртгэхгүй.

20.12.Энэ хуулийн 20.1-д заасныг зөрчсөн аймаг, нийслэлийн иргэний бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн албаны даргыг 150000-250000 төгрөгөөр, 20.4-т заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 200000-250000 төгрөгөөр, 20.10-т заасныг зөрчсөн буруутай этгээдийг 200000-250000 төгрөгөөр торгоно.

18.16.Энэ хуулийн 18.5-д заасныг зөрчсөн улсын бүртгэлийн ажилтныг 200000-300000 төгрөгөөр, 18.7-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 250000-300000 төгрөгөөр, 18.15-д заасныг зөрчсөн буруутай этгээдийг 250000-300000 төгрөгөөр торгоно.

19.1.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 18.6-д заасан нэрийн жагсаалтыг хүлээн авснаас хойш түүнийг дараахь журмаар нягтлан шалгана:

32

19.1.1.нэрийн жагсаалтад байгаа иргэн дурдсан хаягтаа оршин сууж байгаа эсэхийг хаягийн дагуу явж шалгах,

19.1.2.иргэний бүртгэлийн байгууллагын мэдээллийн санд буй тухайн сонгогчийн талаархи мэдээлэлтэй тулган шалгах,

19.1.3.сонгогчийн баримт бичгийн мэдээлэлтэй тулган шалгах.

19.2.Хэсгийн хороо нэрийн жагсаалтыг нягтлан шалгасны дараа түүний дүнг үндэслэн дараахь арга хэмжээг авна:

19.2.1.тухайн хаягт бүртгэлгүй нь тогтоогдсон сонгогчийн нэрийг сонгогчдын нэрийн жагсаалтаас хасах,

19.2.2.сонгогчийн овог, нэр зөрсөн, алдаатай бичигдсэн зэргээр бодит баримт бичгээс зөрсөн зөрчлийг арилгах,

19.2.3.сонгогч нэрийн жагсаалтад ороогүй орхигдсон бол түүний нэрийг сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэн авах,

19.2.4. тухайн иргэний баримт бичгийн зөрчлийг арилгуулахыг шаардах

19.2.5. гомдлыг хэрэгсэхгүй болгох.

19.3.Хэсгийн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг нягтлан шалгах ажлыг санал авах өдрөөс ажлын 1 өдрийн өмнө дуусгавар болгох бөгөөд үүнээс хойшхи хугацаанд сонгогчдын нэрийн

33

жагсаалттай холбогдох гомдлыг хүлээн авахгүй.

21.1.Сонгогчийг нэрийн жагсаалтад бүртгээгүй буюу буруу бүртгэсэн байвал сонгогч, сонгуульд оролцож байгаа нам, эвсэл, нэр дэвшигч тухайн хэсгийн хороонд гомдол гаргах эрхтэй.

20.1.Сонгогчийг нэрийн жагсаалтад бүртгээгүй буюу буруу бүртгэсэн байвал сонгогч тухайн хэсгийн хороонд гомдол гаргах эрхтэй.

22.5.Сонгогч сонгуулийн хэсэг дэх сонгогчдын нэрийн жагсаалттай биечлэн танилцаад хэрэв бүртгээгүй буюу буруу бүртгэсэн байвал хэсгийн хороонд бүртгүүлэх, зөвтгөх хүсэлт гаргах бөгөөд уг хүсэлтийг хүлээн авахгүй бол дараахь журмаар гомдлоо гаргаж шийдвэрлүүлнэ

22.5.1.гомдлыг хэсгийн хороогоор дамжуулж гаргах;

21.2.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 21.1-д заасан гомдлыг хүлээн авснаас хойш ажлын гурван өдрийн дотор, хэрэв санал авах өдөр болон уул өдөр хүртэлх гурван өдрийн хугацаанд гомдлыг хүлээн авсан бол нэн даруй хянан үзэж, сонгогчдын нэрийн жагсаалтад зохих өөрчлөлтийг тэр даруй оруулах буюу гомдлыг хэрэгсэхгүй болгох шийдвэр гаргаж хариу мэдэгдэх бөгөөд уг шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гомдлоо хоёр хоногийн дотор харьяалагдах салбар хороонд, салбар хороогүй бол тойргийн хороонд гаргана.

20.2. Хэсгийн хороо гомдлыг хүлээн авснаас хойш ажлын гурван өдрийн дотор хянан үзэж, сонгогчдын нэрийн жагсаалтад зохих өөрчлөлтийг тэр даруй оруулах буюу гомдлыг хэрэгсэхгүй болгох шийдвэр гаргаж хариу мэдэгдэнэ.

22.5.2.хэсгийн хороо гомдлыг гурван өдрийн дотор шийдвэрлэх бөгөөд хэрэв сонгуулийн өдөр болон уул өдөр хүртэлх гурван өдрийн хугацаанд гомдлыг хүлээн авсан бол нэн даруй хянан үзэж шийдвэрлэн хариу мэдэгдэх;

20.3 Сонгогч энэ хуулийн 20.2-т заасны дагуу гомдлыг хэрэгсэхгүй болгосон шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл энэ тухай гомдлоо хоёр хоногийн дотор салбар хороонд, салбар хороогүй бол харьяалагдах аймаг, нийслэлийн хороонд гаргах бөгөөд эдгээрээс гаргасан шийдвэр нь эцсийн байна.

22.5.3.хэсгийн хорооны шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл сонгогч сонгуулийн анхан шатны хороонд, түүний шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл захиргааны хэргийн шүүхэд тус тус гомдол гаргах.

22.1.Энэ хуулийн 20.4-т заасны дагуу сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг нийтэд зарласнаас хойш хэсгийн хороо саналын хуудас хүлээн авах хүртэлх хугацаанд сонгогч албан томилолт буюу өвчний учир өөр хэсэг буюу тойрогт шилжвэл энэ тухайгаа бичгээр хэсгийн хороонд мэдүүлэн шилжүүлэг хийлгэж,

21.1.Сонгогч сонгуулийн өөр хэсэгт шилжвэл энэ тухайгаа бичгээр хэсгийн хороонд мэдүүлэн шилжүүлэг хийлгэж, сонгогчдын нэрийн жагсаалтаас хасуулна.

23.1.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 21.7-д заасны дагуу сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг нийтэд зарласнаас хойш саналын хуудас хүлээн авах хүртэлх хугацаанд сонгогч албан томилолтоор буюу өвчний учир зэрэг хувийн хэргээр өөр хэсэг буюу тойрогт байнга болон түр хугацаагаар шилжвэл энэ тухайгаа бичгээр

34

сонгогчдын нэрийн жагсаалтаас хасуулна. хэсгийн хороонд мэдүүлэн шилжүүлэг хийлгэж, сонгогчдын нэрийн жагсаалтаас хасуулна.

22.2.Энэ хуулийн 22.1-д заасны дагуу шилжсэн сонгогч нь шилжүүлэг хийсэн тэмдэглэл бүхий сонгогчийн үнэмлэх, иргэний үнэмлэхээ хянуулж, очсон газрынхаа хаягаар сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгүүлнэ.

21.2.Шилжсэн сонгогч нь шилжүүлэг хийсэн тэмдэглэл бүхий сонгогчийн үнэмлэх, иргэний үнэмлэхээ хянуулж, очсон газрынхаа хаягаар сонгогчдын нэрийн нэмэлт жагсаалтад бүртгүүлнэ.

23.2.Энэ хуулийн 23.1-д заасны дагуу шилжсэн сонгогч нь шилжүүлэг хийсэн тэмдэглэл бүхий сонгогчийн үнэмлэх, иргэний үнэмлэхээ хянуулж, очсон газрынхаа хаягаар сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгүүлнэ.

23.3.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 23.1-д заасан журмын дагуу шилжин ирсэн сонгогчийг сонгогчдын нэрсийн нэмэлт жагсаалтад бүртгэнэ.

22.3.Энэ хуулийн 22.2-т заасны дагуу шилжин ирж, сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн сонгогчийн саналыг тусгай хайрцагт авах ба тусад нь тоолж, дүнг гаргана

21.3.Шилжин ирж, сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн сонгогчийн саналыг тусгай хайрцагт авах ба тусад нь тоолж, дүнг гаргана.

21.4.Сонгуулийн санал авах өдрөөс 30 хоногийн дотор сонгогчийн шилжих хөдөлгөөнөөр сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэл, хөдөлгөөн хийхийг хориглоно.

23.4.Хэсгийн хороо нь саналын хуудас хүлээн авснаас хойш шилжүүлэг хийхийг хориглоно.

22.4.Сонгогч энэ хуулийн 22.1-д заасан хугацаанаас хойш буюу хэсгийн хороо саналын хуудас хүлээн авсны дараа шилжвэл саналаа битүүмжилсэн дугтуйгаар урьдчилан өгөх ба түүнд шилжүүлэг хийхийг хориглоно.

21.5.Сонгогч энэ хуулийн 21.4-т заасан хугацаанд шилжвэл өөрийн харьяалах хэсэгтээ саналаа битүүмжилсэн дугтуйгаар урьдчилан өгөх ба түүнд шилжүүлэг хийхийг хориглоно.

22.5.Энэ хуулийн 22.4-т заасан сонгогчийн саналыг авахдаа мөн хуулийн 22.3-т заасан журмыг баримтална.

21.6.Энэ хуулийн 21.4-т заасан сонгогчийн саналыг авахдаа мөн хуулийн 21.3-т заасан журмыг баримтална.

22.6.Энэ хуулийн 22.3-22.5-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 200000-250000 төгрөгөөр, гишүүнийг 150000-200000 төгрөгөөр торгож, сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасах ба түүнийг дахин томилохгүй.

21.7.Энэ хуулийн 21.4-21.6-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг 200000-250000 төгрөгөөр торгож, сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасах бөгөөд түүнийг бүрэлдэхүүнээс хасах асуудлыг дээд шатны сонгуулийн хороо хэлэлцэж шийдвэрлэнэ.

23.5.Энэ хуулийн 23.3, 23.4-т заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасах бөгөөд хэрэв зөрчил нь ноцтой бол зохих хороо нь хуулийн хариуцлага хүлээлгэхээр эрх бүхий байгууллагад шилжүүлнэ.

35

21.8.Энэ хуулийн 21.4, 21.5-д заасан зөрчил гаргасан нь холбогдох этгээдийг 1 жилийн хугацаагаар эргэж орох нөхцөлгүйгээр төрийн албанаас халах үндэслэл болох бөгөөд зохих хороо нь хууль зүйн хариуцлага хүлээлгэхээр эрх бүхий байгууллагад шилжүүлнэ.

23.1.Хэсгийн хороо сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн сонгогчид сонгогчийн үнэмлэх олгоно.

22.1.Хэсгийн хороо сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн сонгогчид сонгогчийн үнэмлэх олгоно. Сонгогчийн үнэмлэхийн загвар болон сонгогчийн үнэмлэх олгох, түүнд тэмдэглэл хийх журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо батална.

24.3.Хэсгийн хороо сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн сонгогчид сонгогчийн үнэмлэх бичиж, хэсгийн хорооны гишүүнээр хүргүүлнэ.

23.2.Сонгогчийн үнэмлэхэд сонгогчийн эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, төрсөн он, сар, өдөр, нас, иргэний үнэмлэхийн болон регистрийн дугаар, оршин суугаа газрын хаягийг бичнэ.

22.2.Сонгогчийн үнэмлэхэд сонгогчийн эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, иргэний үнэмлэхийн болон регистрийн дугаар, оршин суугаа газрын хаяг, санал авах байрны хаягийг бичнэ.

24.2.Сонгогчийн үнэмлэхэд сонгогчийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, төрсөн он, сар, өдөр, нас, иргэний үнэмлэхийн болон регистрийн дугаар, оршин суугаа газрын хаягийг бичнэ.

23.3.Сонгогчийн үнэмлэх нэгдсэн бар кодтой байна.

22.3.Сонгогчийн үнэмлэх бар кодтой байх бөгөөд түүнд тусгах мэдээллийг Сонгуулийн ерөнхий хороо батална.

24.1.Сонгогчийн үнэмлэх нь таних нууц тэмдэг /бар код/-тэй байх бөгөөд сонгогч сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн сонгуулийн хэсэгт санал өгөх эрхийн үндсэн баримт бичиг мөн.

23.4.Сонгогчийн үнэмлэхийг хэсгийн хорооны аль нэг гишүүн олгох бөгөөд үнэмлэхийг хүлээн авсан хүнээр гарын үсэг зуруулж баталгаажуулна.

22.4.Сонгогчийн үнэмлэхийг хэсгийн хорооны аль нэг гишүүн олгох бөгөөд үнэмлэхийг хүлээн авсан хүнээр гарын үсэг зуруулж баталгаажуулна.

23.5.Сонгогчийн үнэмлэх тараасан хэсгийн хорооны гишүүний нэрийг сонгогчдын нэрийн жагсаалт дахь сонгогчийн нэрийн ард тэмдэглэнэ.

22.5.Сонгогчийн үнэмлэх тараасан хэсгийн хорооны гишүүний нэрийг сонгогчдын нэрийн жагсаалт дахь сонгогчийн нэрийн ард тэмдэглэнэ.

24.4.Сонгогчийн үнэмлэх тараасан хэсгийн хорооны гишүүний нэрийг сонгогчдын нэрийн жагсаалт дахь сонгогчийн нэрийн ард, үнэмлэх хүлээн авсан хүний гарын үсгийг үнэмлэх тараасан хүснэгтэд тус тус зуруулна.

22.6.Сонгогч сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн хаягтаа түр эзгүй байгаа бол тухайн сонгогчийн үнэмлэхийг хэсгийн хороо сонгогчийн үнэмлэх олгох жагсаалтад тэмдэглэж хадгалах бөгөөд сонгогч өөрөө ирсэн тохиолдолд иргэний үнэмлэхтэй нь тулган нягталсаны үндсэн дээр сонгогчийн үнэмлэхийг нь олгоно.

36

23.6.Энэ хуулийн 23.1, 23.4, 23.5-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 200000-250000 төгрөгөөр, гишүүнийг 150000-200000 төгрөгөөр торгож, 23.1-д заасныг зөрчиж нэрийн жагсаалтад бүртгэгдээгүй сонгогчид сонгогчийн үнэмлэх олгосон этгээдийг сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасах ба түүнийг дахин томилохгүй.

22.7.Энэ хуулийн 22.1, 22.4, 22.5, 22.6-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 250000-300000 төгрөгөөр, гишүүнийг 200000-250000 төгрөгөөр торгож, 22.1-д заасныг зөрчиж нэрийн жагсаалтад бүртгэгдээгүй сонгогчид сонгогчийн үнэмлэх олгосон этгээдийг сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасах ба түүнийг дахин томилохгүй.

24.5.Энэ хуулийн 24.1-д заасныг зөрчиж нэрийн жагсаалтад бүртгэгдээгүй сонгогчид сонгогчийн үнэмлэх олгосон этгээдийг сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасах бөгөөд хэрэв зөрчил нь ноцтой бол зохих хороо нь хуулийн хариуцлага хүлээлгэхээр эрх бүхий байгууллагад шилжүүлнэ. (24.1-д?)

24.1.Сонгууль зарлахаас өмнө улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн нам сонгуульд оролцох эрхтэй

23.1.Сонгууль зарлахаас өмнө Улсын дээд шүүхэд бүртгүүлсэн нам нь сонгуульд Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлж оролцох эрхтэй.

25.1.Сонгууль зарлахаас өмнө улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн нам нь сонгуульд Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлж оролцох эрхтэй.

24.2.Хоёр буюу хэд хэдэн нам сонгуульд нэгэн эвсэл болж оролцож болох ба энэ тохиолдолд энэ хуулийн 24.1 дэх хэсгийн заалт эвсэлд нэгдэн орж байгаа нам тус бүрд хамаарна.

23.2.Хоёр буюу хэд хэдэн нам сонгуульд нэгэн эвсэл болон оролцож болох ба энэ тохиолдолд энэ хуулийн 23.1 дэх хэсгийн заалт эвсэлд нэгдэн орж байгаа нам тус бүрд адил хамаарна.

25.2.Хоёр буюу хэд хэдэн нам сонгуульд нэгэн эвсэл болон оролцож болох ба энэ тохиолдолд энэ хуулийн 25.1 дэх хэсгийн заалт эвсэлд нэгдэн орж байгаа нам тус бүрт адил хамаарна.

24.3.Нам, эвсэл сонгуульд оролцох тухайгаа санал авах өдрөөс 40-өөс доошгүй хоногийн өмнө Сонгуулийн ерөнхий хороонд бичгээр илэрхийлж, албан ёсоор бүртгүүлнэ.

23.3.Нам, эвсэл сонгуульд оролцох хүсэлтээ санал авах өдрөөс 50-иас доошгүй хоногийн өмнө Сонгуулийн ерөнхий хороонд бичгээр илэрхийлж, албан ёсоор бүртгүүлнэ.

25.3.Нам, эвсэл сонгуульд оролцох хүсэлтээ сонгуулийн өдрөөс 75-аас доошгүй хоногийн өмнө Сонгуулийн ерөнхий хороонд бичгээр илэрхийлж, албан ёсоор бүртгүүлнэ.

24.4.Нам, эвсэл сонгуульд оролцохоо илэрхийлэхдээ дараахь баримт бичгийг Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ:

23.4.Нам, эвсэл нь сонгуульд оролцох хүсэлтдээ дараахь баримт бичгийг хавсарган Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ:

25.4.Нам, эвсэл сонгуульд оролцох хүсэлтдээ дараахь баримт бичгийг хавсарган Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ:

24.4.1.нам дангаараа, эсхүл эвсэл байгуулж сонгуульд оролцох тухай шийдвэр;

23.4.1. нам дангаараа оролцох бол намын Их Хурал, эсхүл намын Их Хурлаас сонгож байгуулсан намын төлөөллийн төв байгууллагын шийдвэр, эвсэл байгуулж оролцох бол энэ хуулийн 24.1.4-т заасан эвслийг төлөөлөх байгууллагын шийдвэр;

25.4.1.сонгуульд нам дангаараа, эсхүл эвсэл байгуулж оролцох тухай шийдвэр;

24.4.2.улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн намын, эвслийн тухайд түүнд нэгдэн орсон намуудын дүрмийн нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар;

23.4.2. намын буюу эвслийн тухайд түүнд нэгдэн орсон намуудын Улсын дээд шүүхэд бүртгүүлсэн дүрмийн нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар;

25.4.2.намын буюу эвслийн тухайд түүнд нэгдэн орсон намуудын улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн дүрмийн нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар;

37

24.4.3.нам, эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр;

23.4.3.нам, эвслийн сонгуулийн батлагдсан мөрийн хөтөлбөр;

25.4.3.нам, эвслийн сонгуулийн батлагдсан мөрийн хөтөлбөр;

24.4.4.өмнөх сонгуулиас хойшхи хугацаанд тухайн намд буюу эвсэлд нэгдэн орсон намуудад иргэд, хуулийн этгээдээс өгсөн хандивын аудитын байгууллагаар хянуулж баталгаажуулсан тайлан;

23.4.4.өмнөх сонгуулиас хойшхи хугацаанд тухайн намд буюу эвсэлд нэгдэн орсон намуудад иргэд, хуулийн этгээдээс өгсөн аудитын байгууллагаар хянуулж баталгаажуулсан хандивын тайлан;

25.4.4.өмнөх сонгуулиас хойшхи хугацаанд тухайн намд буюу эвсэлд нэгдэн орсон намуудад иргэд, хуулийн этгээдээс өгсөн хандивын аудитын байгууллагаар хянуулж баталгаажуулсан тайлан;

24.4.5.нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн төв байгууллагын бүрэлдэхүүн, байрлах газрын хаяг, харилцах утасны дугаар зэргийг агуулсан мэдээлэл.

23.4.5.нам, эвслийн сонгууль эрхлэх төв байгууллагын нэр, түүний бүрэлдэхүүн, байрлах газрын хаяг, харилцах утасны дугаар зэргийг агуулсан мэдээлэл.

25.4.5.нам, эвслийн сонгууль эрхлэх төв байгууллагын нэр, бүрэлдэхүүн, хаяг, утасны дугаар.

24.5.Намууд эвсэл байгуулан сонгуульд оролцож байгаа бол төлөөлөх байгууллага нь энэ хуулийн 24.4-т зааснаас гадна дараахь баримт бичгийг Сонгуулийн ерөнхий хороонд бүрдүүлж өгнө:

23.5.Эвсэлд нэгдсэн намуудын төлөөлөх байгууллага нь энэ хуулийн 23.4-т зааснаас гадна дараахь баримт бичгийг бүрдүүлж Сонгуулийн ерөнхий хороонд өгнө:

25.5.Эвсэлд нэгдсэн намуудын төлөөлөх байгууллага нь энэ хуулийн 25.4-т зааснаас гадна дараахь баримт бичгийг бүрдүүлж Сонгуулийн ерөнхий хороонд өгнө:

24.5.1.эвслийн гэрээний нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар;

23.5.1.эвслийн гэрээний нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар;

25.5.1.эвслийн гэрээний нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар

24.5.2.эвсэлд нэгдэн орсон нам тус бүрийн удирдах дээд байгууллагын хуралдааны шийдвэр, тэмдэглэл.

23.5.2.эвсэлд нэгдэн орсон нам тус бүрийн удирдах дээд байгууллагын энэ хуулийн 24.1-д заасан хуралдааны шийдвэр, тэмдэглэл.

25.5.2.эвсэлд нэгдэн орсон нам тус бүрийн удирдах дээд байгууллагын энэ хуулийн 26.1-д заасан хуралдааны тэмдэглэл, шийдвэр.

25.1.Намууд Улсын Их Хурлын тухайн ээлжит сонгуульд эвсэл байгуулж оролцох бол түүнд нэгдэн орох нам тус бүр өөрийн Их Хурал, эсхүл төлөөллийн төв байгууллагын хуралдааныг хийж, дараахь асуудлыг шийдвэрлэнэ:

24.1. Энэ хуулийн 23.1-д зааснаар Улсын дээд шүүхэд бүртгүүлсэн намууд Улсын Их Хурлын тухайн ээлжит сонгуульд эвсэл байгуулж оролцох бол түүнд нэгдэн орох нам тус бүр өөрийн Их Хурал, эсхүл төлөөллийн төв байгууллагын хуралдааныг хийж, дараахь асуудлыг шийдвэрлэнэ:

26.1.Энэ хуулийн 25.1-д зааснаар улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн намууд Улсын Их Хурлын тухайн ээлжит сонгуульд эвсэл байгуулж оролцох бол түүнд нэгдэн орох нам тус бүр өөрийн Их Хурал, эсхүл төлөөллийн төв байгууллагын хуралдааныг хийж, дараахь асуудлыг шийдвэрлэнэ:

25.1.1.эвслийн нэр, сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийг хэлэлцэн батлах;



38

25.1.2.эвсэлд нэгдэн орох нам тус бүрд ногдох мандатын тоог тогтоох;

24.1.2.эвсэлд нэгдэн орох нам тус бүрт ногдох нэр дэвшигчийн тоог тогтоох;

26.1.2.эвсэлд нэгдэн орох нам тус бүрт ногдох мандатын тоог тогтоох

25.1.3.нам тус бүр өөрт ногдсон мандатад нэр дэвшүүлэх асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэх;

24.1.3.нам тус бүр өөрт ногдсон тоонд багтаан нэр дэвшүүлэх асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэх;

26.1.3.нам тус бүр өөрт ногдсон мандатад нэр дэвшүүлэх асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэх;

25.1.4.цаашид сонгуультай холбогдсон асуудлаар эвсэлд тухайн намыг төлөөлөн шийдвэр гаргах эрхтэйгээр оролцох эрх бүхий төлөөлөгчид /цаашид ”төлөөлөх байгууллага” гэх/-ийг томилох;

24.1.4.цаашид сонгуультай холбогдсон асуудлаар эвсэлд тухайн намыг төлөөлөн шийдвэр гаргах эрхтэйгээр оролцох эрх бүхий төлөөлөгчид /цаашид ”төлөөлөх байгууллага” гэх/-ийг томилох;

26.1.4.цаашид сонгуультай холбогдсон асуудлаар эвсэлд тухайн намыг төлөөлөн шийдвэр гаргах эрхтэйгээр оролцох төлөөлөгчид /цаашид ”төлөөлөх байгууллага” гэх/-ийг томилох;

25.1.5.эвслийн гэрээг хэлэлцэж, дэмжих эсэхээ илэрхийлэх.



25.2.Энэ хуулийн 25.1-д заасан байгууллага нь мөн хуулийн 25.1.3-т заасан асуудлыг нууц санал хураалтаар шийдвэрлэнэ.



25.3.Эвсэлд нэгдэн орох намууд тус бүрдээ энэ хуулийн 25.1-д заасан асуудал тус бүрийг шийдвэрлэж, нэгдсэн тохиролцоонд хүрсэн бол эвслийг албан ёсоор байгуулагдсанд тооцох бөгөөд түүнд нэгдэн орсон намуудын дарга нар эвслийн гэрээнд гарын үсэг зурж, тамга даран баталгаажуулна.

24.3.Эвсэлд нэгдэн орох намууд тус бүрдээ энэ хуулийн 24.1-д заасан асуудал тус бүрийг шийдвэрлэж, нэгдсэн тохиролцоонд хүрсэн бол эвслийг албан ёсоор байгуулагдсанд тооцох бөгөөд түүнд нэгдэн орсон намуудын дарга нар эвслийн гэрээнд гарын үсэг зурж, тэмдэг даран баталгаажуулна.

26.3.Эвсэлд нэгдэн орох намууд тус бүртээ энэ хуулийн 26.1-д заасан асуудал тус бүрийг шийдвэрлэж, эвслийн гэрээ байгуулж, түүнд намуудын дарга нар гарын үсэг зурж, тэмдэг даран баталгаажуулсан бол эвслийг албан ёсоор байгуулагдсанд тооцно.

25.4.Эвсэл албан ёсны нэртэй байх бөгөөд түүнийг хувь хүн, улс, үндэстэн, овгийн нэрээр болон урьд нь өөр намуудын эвсэл хэрэглэсэн нэрээр нэрлэхийг тус тус хориглох ба нэгэнт зарлагдсан эвслийн нэрийг сонгуулийн явцад болон шинээр сонгогдсон Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд өөрчлөхийг хориглоно.

24.4.Эвсэл албан ёсны нэртэй байх бөгөөд түүнийг хувь хүн, улс, үндэстэн, овгийн нэрээр болон урьд нь өөр намуудын эвслийн хэрэглэсэн нэрээр нэрлэхийг тус тус хориглох ба нэгэнт зарлагдсан эвслийн нэрийг сонгуулийн явцад болон шинээр сонгогдсон Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд өөрчлөхийг хориглоно

26.4.Эвсэл албан ёсны нэртэй байх бөгөөд түүнийг хувь хүн, улс, үндэстэн, овгийн нэрээр болон урьд нь өөр намуудын эвслийн хэрэглэсэн нэрээр нэрлэхийг тус тус хориглох ба нэгэнт зарлагдсан эвслийн нэрийг сонгуулийн явцад болон шинээр сонгогдсон Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд өөрчлөхийг хориглоно.

25.5.Энэ хуулийн 25.1, 25.3-т заасны дагуу нэгэнт байгуулагдсан эвсэлд сонгуулийн явцад болон шинээр сонгогдсон Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд өөр нам нэгдэж орохыг хориглоно.



39

25.6.Эвслийг төлөөлөх байгууллага нь эвсэлд нэгдэн орсон нам бүрээс энэ хуулийн 25.1.4-т заасны дагуу томилогдсон төлөөлөгчдөөс бүрдэх бөгөөд эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр, гэрээнд өөрчлөлт оруулах, Улсын Их Хурлын дарга, Ерөнхий сайд зэрэг улс төрийн албан тушаалд нэр дэвшүүлэх, нэр дэвшигчийг татан гаргах, түүний оронд өөр хүний нэр дэвшүүлэх, нөхөн сонгуульд нэр дэвшүүлэх, эвслийн гэрээг цуцлах зэргээр сонгууль, эвсэлтэй холбогдсон асуудлаар шийдвэр гаргах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэх боловч энэ хуулийн 25.1.2-т заасны дагуу намуудад ногдсон мандатын тоог өөрчлөх эрхгүй.

24.6.Эвслийг төлөөлөх байгууллага нь эвсэлд нэгдэн орсон нам бүрээс энэ хуулийн 24.1.4-т заасны дагуу томилогдсон төлөөлөгчдөөс бүрдэх бөгөөд эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр, гэрээнд өөрчлөлт оруулах, Улсын Их Хурлын дарга, Ерөнхий сайд зэрэг улс төрийн албан тушаалд нэр дэвшүүлэх, нэр дэвшигчийг татан гаргах, түүний оронд өөр хүний нэр дэвшүүлэх, эвслийн гэрээг цуцлах зэргээр сонгууль болон эвсэлтэй холбогдсон асуудлаар шийдвэр гаргах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэх боловч энэ хуулийн 24.1.2-т заасны дагуу намуудад ногдсон суудлын тоог өөрчлөх эрхгүй.

26.6.Эвслийн төлөөлөх байгууллага нь эвсэлд нэгдэн орсон нам бүрээс энэ хуулийн 26.1.4-т заасны дагуу томилогдсон төлөөлөгчдөөс бүрдэх бөгөөд эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр, гэрээнд өөрчлөлт оруулах, Улсын Их Хурлын дарга, Ерөнхий сайд зэрэг улс төрийн албан тушаалд нэр дэвшүүлэх, нэр дэвшигчийг татан гаргах, түүний оронд өөр хүний нэр дэвшүүлэх, нөхөн сонгуульд нэр дэвшүүлэх, эвслийн гэрээг цуцлах зэргээр сонгууль болон эвсэлтэй холбогдсон асуудлаар шийдвэр гаргах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэх боловч энэ хуулийн 26.1.2-т заасны дагуу намуудад ногдсон мандатын тоог өөрчлөх эрхгүй.

25.7.Эвслийн гэрээнд талуудын эрх, үүрэг, эвслийн нэр, эвслийг төлөөлөх байгууллага, түүний удирдах бүрэлдэхүүнд орсон иргэний эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, албан тушаал, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүнийг төлөөлөх албан тушаалтны эцэг /эх/-ийн нэр, нэр болон харилцан тохиролцсон бусад асуудлыг тусгана.

24.7.Эвслийн гэрээнд талуудын нийтлэг болон харилцан хүлээх эрх, үүрэг, эвслийн нэр, эвслийг төлөөлөх байгууллага, түүний удирдах бүрэлдэхүүнд орсон иргэний эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, албан тушаал, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүнийг төлөөлөх албан тушаалтны эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр болон харилцан тохиролцсон бусад асуудлыг тусгана.

26.7.Эвслийн гэрээнд талуудын нийтлэг болон харилцан хүлээх эрх, үүрэг, эвслийн нэр, эвслийг төлөөлөх байгууллага, түүний удирдах бүрэлдэхүүнд орсон иргэний овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, албан тушаал, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүнийг төлөөлөх албан тушаалтны овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр болон харилцан тохиролцсон хуульд харшлахгүй бусад асуудлыг тусгах бөгөөд уул гэрээ нь тухайн сонгууль, түүний үр дүнд байгуулагдсан Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд хүчин төгөлдөр байна.

25.8.Эвслийн гэрээ нь тухайн сонгууль, түүний үр дүнд байгуулагдсан Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд хүчин төгөлдөр байна.

24.8.Эвслийн гэрээ нь тухайн сонгууль, түүний үр дүнд байгуулагдсан Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд хүчин төгөлдөр байна.

25.9.Эвсэлд нэгдэн орсон намууд нь Улсын Их Хурлын ээлжит болон түүний бүрэн эрхийн хугацаан дахь нөхөн сонгууль, түүнчлэн шинээр сонгогдсон Улсын Их Хуралд нэгэн этгээд болж оролцох бөгөөд эвслийн аль нэг нам дангаараа /эвслээс гадуур/ нэр дэвшүүлэх, сонгуулийн зардлын данс нээлгэх, өөр намуудын эвсэлд нэгдэн орох, бие даан болон өөр эвсэл байгуулан сонгуульд орохыг хориглох бөгөөд хэрэв аль нэг нам нь ийм шийдвэр гаргасан бол эвслийг тарсан гэж үзнэ.

24.9.Эвсэлд нэгдэн орсон намууд нь Улсын Их Хурлын ээлжит сонгууль, түүнчлэн шинээр сонгогдсон Улсын Их Хуралд нэгэн этгээд болж оролцох бөгөөд эвслийн аль нэг нам дангаараа /эвслээс гадуур/ нэр дэвшүүлэх, сонгуулийн зардлын данс нээлгэх, өөр намуудын эвсэлд нэгдэн орох, бие даан болон өөр эвсэл байгуулан сонгуульд орохыг хориглох бөгөөд хэрэв аль нэг нам нь ийм шийдвэр гаргасан бол эвслийг тарсан гэж үзнэ.

26.8.Эвсэлд нэгдэн орсон намууд нь Улсын Их Хурлын ээлжит болон түүний бүрэн эрхийн хугацаан дахь нөхөн сонгууль, түүнчлэн шинээр сонгогдсон Улсын Их Хуралд нэгэн этгээд болж оролцоно.

26.9.Эвслийн аль нэг нам дангаараа /эвслээс гадуур/ нэр дэвшүүлэх, сонгуулийн зардлын данс нээлгэх, өөр намуудын эвсэлд нэгдэн орох, бие даан болон өөр эвсэл байгуулан сонгуульд орохыг хориглох бөгөөд хэрэв аль нэг нам нь ийм шийдвэр гаргасан бол эвслийг тарсан гэж үзнэ.

40

25.10.Эвсэлд нэгдэн орсон нам хэдийд ч эвслээс гарах эрхтэй бөгөөд түүний энэ хуулийн 25.1-д заасан байгууллага нь мөн хуулийн 25.6-д заасан төлөөлөх байгууллагад энэ тухай албан ёсоор мэдэгдсэнээр тухайн намыг эвслээс гарсанд тооцох бөгөөд энэ тохиолдолд эвслийг бүхэлд нь тарсан гэж үзнэ.



25.11.Энэ хуулийн 25.1.4-т заасан төлөөлөх байгууллага эвслийн гэрээг хэдийд ч цуцалж болно.



25.12.Энэ хуулийн 25.9-25.11-д заасны дагуу эвсэл нэгэнт тарсан бол Улсын Их Хурлын тухайн сонгуулийн явцад болон түүний үр дүнд байгуулагдсан Улсын Их Хуралд эвслийн бүрэлдэхүүнд орж байсан намууд дахин нэгдэж эвсэл байгуулах, түүнчлэн Улсын Их Хуралд нэг бүлэг болон зохион байгуулагдахыг хориглоно.

24.12.Энэ хуулийн 24.9-24.11-д заасны дагуу эвсэл нэгэнт тарсан бол Улсын Их Хурлын тухайн сонгуулийн явцад болон түүний үр дүнд байгуулагдсан Улсын Их Хуралд эвслийн бүрэлдэхүүнд орж байсан намууд дахин нэгдэж эвсэл байгуулах, түүнчлэн Улсын Их Хуралд нэг бүлэг болон зохион байгуулагдахыг хориглоно

26.12.Анхнаасаа эвсэлд нэгдээгүй намууд, түүнчлэн энэ хуулийн 26.9-26.11-д заасны дагуу эвсэл нэгэнт тарсан бол Улсын Их Хурлын тухайн сонгуулийн явцад болон түүний үр дүнд байгуулагдсан Улсын Их Хуралд эвслийн Засгийн газар байгуулахаас бусад тохиолдолд дахин нэгдэж эвсэл байгуулах, мөн нэгдсэн нэг бүлэг болон зохион байгуулагдахыг хориглох бөгөөд энэ заалт нь эвслээс гарсан нам 8-аас дээш суудалтай бол дангаараа бүлэг байгуулахад хамаарахгүй. / */

26.1.Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ хуулийн 24 дүгээр зүйлд заасны дагуу сонгуульд оролцохоо илэрхийлсэн нам, эвслийг бүртгэхдээ тэдгээрийн ирүүлсэн баримт бичиг үнэн зөв, гүйцэд эсэхийг нягтлан шалгана.

25.1.Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ хуулийн 23 дугаар зүйлд заасны дагуу сонгуульд оролцохоо илэрхийлсэн нам, эвслийг бүртгэхдээ тэдгээрийн ирүүлсэн баримт бичиг үнэн зөв, гүйцэд эсэхийг нягтлан шалгана.

27.1.Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ хуулийн 25 дугаар зүйлд заасны дагуу сонгуульд оролцохоо илэрхийлсэн нам, эвслийг бүртгэхдээ тэдгээрийн ирүүлсэн баримт бичиг үнэн зөв, гүйцэд эсэхийг нягтлан шалгана.

26.2.Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ хуулийн 24.4, 24.5-д заасан баримт бичгийг үндэслэн тэдгээрийг хүлээн авснаас хойш тав хоногт багтаан сонгуульд оролцох нам, эвслийг бүртгэх эсэх тухай шийдвэр гаргана.

25.2.Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ хуулийн 23.4, 23.5-д заасан баримт бичгийг үндэслэн тэдгээрийг хүлээн авснаас хойш тав хоногт багтаан сонгуульд оролцох нам, эвслийг бүртгэх эсэх тухай шийдвэр гаргана.

27.2.Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ хуулийн 25.4, 25.5-д заасан баримт бичгийг үндэслэн тэдгээрийг хүлээн авснаас хойш ажлын таван өдөрт багтаан сонгуульд оролцох нам, эвслийг бүртгэх эсэх тухай шийдвэр гаргана

26.3.Дараахь тохиолдолд нам, эвслийг бүртгэхээс татгалзана:



26.3.1.нам буюу эвсэлд нэгдэн орсон намуудын аль нэг нь энэ хуулийн 24.1-д заасан шаардлага хангаагүй бол;



41

26.3.2.энэ хуулийн 24.4, 24.5-д заасан баримт бичиг дутуу, эсхүл хуурамч бол;

25.3.2.энэ хуулийн 23.4, 23.5-д заасан баримт бичиг дутуу, эсхүл хуурамч бол;

27.3.2.энэ хуулийн 25.4, 25.5-д заасан баримт бичиг дутуу, агуулгын зөрчилтэй, эсхүл хуурамч бол;

26.3.3.энэ хуулийн 24.3-т заасан хугацаанаас хойш мөн хуулийн 24.4, 24.5-д заасан баримт бичгийг ирүүлсэн бол;

25.3.3.энэ хуулийн 23.4, 23.5-д заасан аль нэгэн баримт бичгийг мөн хуулийн 23.3-т заасан хугацаа дууссанаас хойш ирүүлсэн бол;

27.3.3.энэ хуулийн 25.4, 25.5-д заасан аль нэгэн баримт бичгийг мөн хуулийн 25.3-т заасан хугацаа дууссанаас хойш ирүүлсэн бол;

26.3.4.эвсэл байгуулах тухай шийдвэр гаргахдаа энэ хуулийн 25.1-25.4-т заасан журам, шаардлагыг зөрчсөн;

25.3.4.эвсэл байгуулах тухай шийдвэр гаргахдаа энэ хуулийн 24.1.1-24.1.4-т заасан журам, шаардлагыг зөрчсөн бол;

27.3.4.эвсэл байгуулах тухай шийдвэр гаргахдаа энэ хуулийн 26.1-26.4-т заасан журам, шаардлагыг зөрчсөн бол;

26.3.5.эвсэлд нэгдэн орсон аль нэг нам нь бүртгүүлэхээс өмнө энэ хуульд заасны дагуу эвслээс гарахаа илэрхийлсэн бол;

25.3.5.эвсэлд нэгдэн орсон аль нэг нам нь бүртгэсэн тухай шийдвэр гарахаас өмнө энэ хуульд заасны дагуу эвслээс гарахаа илэрхийлсэн бол;

27.3.5.эвсэлд нэгдэн орсон аль нэг нам нь бүртгэсэн тухай шийдвэр гарахаас өмнө энэ хуульд заасны дагуу эвслээс гарахаа илэрхийлсэн бол;

26.3.6.өмнөх сонгуулийн зардлын тайланг энэ хуулийн 42.2-т заасны дагуу Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлээгүй бол. /Энэ заалтын “өмнөх сонгуулийн зардлын тайланг энэ хуулийн 42.2-т заасны дагуу Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлээгүй бол” гэснийг Үндсэн хуулийн цэцийн 2010 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 01 дүгээр тогтоолоор хүчингүй болсонд тооцсон/

27.3.6.өмнөх ээлжит болон нөхөн сонгуулийн явцад сонгуулийн хууль зөрчсөн тухай маргаанд хариуцагчаар татагдан шүүхээр хянан хэлэлцэгдэж байгаа, түүнчлэн өмнөх сонгуулийн зардлын тайланг Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлээгүй бол.

26.3.7.өмнөх ээлжит болон нөхөн сонгуулийн зардлын тайланг Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлээгүй бол.

25.3.6.өмнөх ээлжит сонгуулийн зардлын тайланг Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлээгүй бол.

26.4.Сонгуулийн ерөнхий хороо нам, эвслийг бүртгэсэн тухай шийдвэр гаргасан бол батламж олгоно.



27.5.Нам, эвслийг бүртгэхээс татгалзсан тухай Сонгуулийн ерөнхий хорооны шийдвэрийн талаар Үндсэн хуулийн цэцэд гомдол гаргаж болно.

42

26.5.Энэ хуулийн 26.4-т заасны дагуу эвсэл сонгуульд оролцохоор бүртгүүлснээс хойш түүнд аль нэг нам, эвсэл нэгдэн орохыг хориглоно.



27.1.Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлэх ажиллагааг сонгууль зарласнаас хойш 10 хоногийн дараа эхлүүлж, 7 хоногийн хугацаанд дуусгана.

26.1.Сонгуульд оролцох нам, эвсэл Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлэх ажиллагааг сонгууль зарласнаас хойш 20 хоногийн дараа эхлүүлж, 7 хоногийн хугацаанд дуусгана.

28.1.Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлэх ажиллагааг сонгууль зарласнаас хойш 10 хоногийн дараа эхлүүлж, 15 хоногийн хугацаанд дуусгана.

26.2.Сонгуульд бие даан нэрээ дэвшүүлэх ажиллагааг сонгууль зарласнаас хойш 15 хоногийн дараа эхлүүлж, 12 хоногийн хугацаанд дуусгана.

27.2.Нэг хүн нэг тойрогт нэрээ дэвшүүлэх буюу нэрийг нь дэвшүүлснийг зөвхөн нэг тойрогт зөвшөөрсөн байвал зохино.

28.3.Нэр дэвшигч нь нэгээс илүү тойрогт нэр дэвшиж болохгүй

27.3.Энэ хуулийн 30 дугаар зүйлд заасны дагуу Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшигчээр бүртгүүлж, үнэмлэх авсан иргэнийг “Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшигч” /цаашид ”нэр дэвшигч” гэх/ гэж үзнэ.

26.3.Энэ хуулийн 29 дүгээр зүйлд заасны дагуу Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшигчээр бүртгүүлж, үнэмлэх авсан иргэнийг “Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшигч” /цаашид ”нэр дэвшигч” гэх/ гэж үзнэ.

28.2.Энэ хуулийн 32 дугаар зүйлд заасны дагуу Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшигчээр бүртгүүлж, үнэмлэх авсан иргэнийг Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшигч /цаашид ”нэр дэвшигч” гэх/ гэж үзнэ.

29.1.Нэр дэвшигчид Монгол Улсын Үндсэн хуульд зааснаар дараахь үндсэн шаардлага тавина:

29.1.1.Монгол Улсын иргэн байх;

29.1.2.сонгууль зарласан өдөр 25 насанд хүрсэн байх;

43

7 Монгол Улсын иргэний цэргийн үүргийн болон цэргийн албан хаагчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль-“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 1992 оны 3 дугаарт нийтлэгдсэн.

29.1.3.сонгуулийн эрх бүхий буюу эрх зүйн бүрэн чадамжтай байх

27.4.Нэр дэвшигч нь энэ хуулийн 6.2-т зааснаас гадна дараахь шаардлагыг хангасан байна:

26.4.Нэр дэвшигч нь энэ хуулийн 5.6-д зааснаас гадна дараахь шаардлагыг хангасан байна:

29.2.Улсын Их Хурлын гишүүний хууль тогтоох эрх мэдлийг хэрэгжүүлэх эрхэм нэр хүнд бүхий өндөр хариуцлагатай уялдан хууль зүйн дараахь тусгай шаардлагыг нэр дэвшигчид тавина:

27.4.1.шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдсон зээл, батлан даалтын болон бусад гэрээгээр хүлээсэн хугацаа хэтэрсэн өргүй байх;

26.4.1.шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдсон зээл, батлан даалтын болон бусад гэрээгээр хүлээсэн хугацаа хэтэрсэн өргүй байх;

29.2.4.банк, бусад хуулийн этгээд, иргэдэд шүүхээр нэхэмжлэгдсэн их хэмжээний зээлийн өргүй, шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдсон төлбөл зохих зээл, барьцаа, батлан даалтын өр болон хугацаа хэтэрсэн албан татварын өр төлбөргүй байх;

27.4.2.шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдсон татварын өр төлбөргүй байх;

26.4.2.шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдсон татварын өр төлбөргүй байх;

29.2.5.гадаадад байнга оршин суугаа бөгөөд хөрөнгө орлого нь гадаадад бүртгэлтэй иргэн биш байх;

29.2.6.цэргийн жинхэнэ хугацаат алба хаах насны иргэн Монгол Улсын иргэний цэргийн үүргийн болон цэргийн албан хаагчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн3 дагуу цэргийн жинхэнэ алба хаах үүргээ биелүүлсэн байх;

29.3.Энэ хууль хүчин төгөлдөр болсон өдрөөс өмнө 25 нас хүрсэн иргэнд энэ хуулийн 29.2.6 дахь заалт хамаарахгүй.

44

8 Тєрийн албаны тухай хууль -“Тєрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 28 дугаарт нийтлэгдсэн. 8 Төрийн албаны тухай хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 28 дугаарт нийтлэгдсэн. 8 Төрийн албаны тухай хууль-“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 28 дугаарт нийтлэгдсэн.

27.4.3.ял шийтгүүлж байгаагүй, эсхүл ял шийтгүүлж байсан боловч Эрүүгийн хуулийн 78.2, 78.3-т заасны дагуу ялгүй болсон буюу ялгүйд тооцогдсон байх.

26.4.3.ял шийтгүүлж байгаагүй, эсхүл ял шийтгүүлж байсан боловч Эрүүгийн хуулийн 78.2, 78.3-т заасны дагуу ялгүй болсон буюу ялгүйд тооцогдсон байх.

29.2.1.ялгүй буюу ял эдлэхээс чөлөөлөгдсөн (хугацаа дууссан, өршөөгдсөн, уучлагдсан) боловч Эрүүгийн хуулийн 78 дугаар зүйлд зааснаар ялгүйд тооцох буюу ялгүй болох хугацаа нь дууссан;

29.2.2.нэр дэвших үед гэмт хэрэгт сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчээр татагдаагүй, эсхүл татагдсан боловч өршөөлөөр хэрэгсэхгүй болгогдсон байх;

29.2.3.захиргааны ноцтой зөрчил гаргаж захиргааны журмаар баривчлагдсан, эсхүл давтан буюу удаа дараагийн үйлдэлд торгууль хүлээсэн боловч хөөн хэлэлцэх хугацаа нь дууссан байх;

27.5.Төрийн жинхэнэ албан хаагч Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвших болсон бол энэ хуулийн 30.2-т заасан баримт бичгийг холбогдох сонгуулийн хороонд хүргүүлэхээс өмнө Төрийн албаны тухай хуульд8 заасны дагуу уг албанаас чөлөөлөгдсөн байна.



29.5.Энэ хуулийн 29.4-т зааснаар чөлөөлөгдсөн иргэн сонгууль дууссанаас хойш 2 жилийн дотор төрийн жинхэнэ алба хаших эрх эдлэхгүй.

27.6.Нэг намын гишүүнийг нөгөө намаас, эвслийн тухайд түүнд нэгдэн орсон намуудынхаас өөр намын гишүүнийг нэр дэвшүүлэхийг тус тус хориглоно.

26.6.Нэг намын гишүүнийг нөгөө намаас, эвслийн тухайд түүнд нэгдэн орсон намуудынхаас өөр намын гишүүнийг нэр дэвшүүлэхийг тус тус хориглоно.

28.4.Нэг намын гишүүнийг нөгөө намаас, эвслийн тухайд түүнд нэгдэн орсон намуудынхаас өөр намын гишүүнийг нэр дэвшүүлэхгүй.

28.5.Нам, эвсэл аливаа нэг намын гишүүн бус иргэнийг түүний бичгээр гаргасан зөвшөөрлийн үндсэн дээр нэрийг нь дэвшүүлж болно.

28.1.Нам, эвсэл нь олон мандаттай тойрогт тухайн тойрогт ногдох мандатын тооноос илүүгүй хүний нэрийг дэвшүүлнэ.

27.1.Нам, эвсэл нь 76-аас илүүгүй хүний нэрийг жагсаалтаар дэвшүүлнэ.

30.1.Нам, эвсэл нь тойрогт ногдох мандатын тооноос илүүгүй хүнийг дор дурдсан журмаар нэр дэвшүүлнэ:

45

9 Улс тєрийн намын тухай хууль -“Тєрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2005 оны 7 дугаарт нийтлэгдсэн. 9 Улс төрийн намын тухай хууль -“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2005 оны 7 дугаарт нийтлэгдсэн. 9 Улс төрийн намын тухай хууль-“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2005 оны дугаарт нийтлэгдсэн. 9 Улс төрийн намын тухай хууль-“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2005 оны дугаарт нийтлэгдсэн.

28.2.Нам, эвслээс нэр дэвшигчдийн 30-аас доошгүй хувь нь эмэгтэйчүүд байна.

Энэ хэсгийг 2007 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдрийн хуулиар хүчингүй болсонд тооцсон/

27.2.Нам, эвслээс нэр дэвшигчдийн 15-аас доошгүй хувь нь эмэгтэйчүүд, 2-оос доошгүй нэр дэвшигч нь казах иргэдийн төлөөлөл байна.

28.3.Намаас нэр дэвшүүлэх тухай асуудлыг Улс төрийн намын тухай9 хуулийн 13.7-д заасны дагуу тухайн намын Их Хурал, эсхүл төлөөллийн төв байгууллагын хуралдаанаар хэлэлцэж, нууц санал хураалтаар шийдвэрлэнэ.

27.3.Намаас нэр дэвшүүлэх тухай асуудлыг Улс төрийн намын тухай9 хуулийн 13.7-д заасны дагуу тухайн намын Их Хурал, эсхүл төлөөллийн төв байгууллагын хуралдаанаар хэлэлцэж, нууц санал хураалтаар шийдвэрлэнэ.

30.1.3.намаас нэр дэвшүүлэх асуудлыг Улс төрийн намын тухай хуулийн9 13.7-д заасны дагуу тухайн намын Их Хурал, эсхүл төлөөллийн төв байгууллагын хуралдаанаар хэлэлцэж, нууцаар санал хурааж, ардчилсан зарчмыг баримтлан олонхийн саналаар шийдвэрлэх;

28.4.Эвслээс нэр дэвшүүлэхэд энэ хуулийн 25.1.2, 25.1.3, 25.2-т заасан журмыг баримтална.

27.4.Нам, эвсэл нь энэ хуулийн 27.3-т заасны дагуу нэр дэвшүүлэх ажиллагааг явуулахдаа дор дурдсан журмыг баримтална:

27.4.1.энэ хуульд заасан шаардлагыг хангасан намын гишүүн ба гишүүн бус хүнийг намын дүрмийг баримтлан анхан шатны намын байгууллагаас эхлэн нэр дэвших, шилж сонгогдох адил тэгш боломж олгох үндсэн дээр шалгаруулах;

30.1.1.энэ хуулийн 29 дүгээр зүйлд заасан үндсэн ба тусгай шаардлагыг хангасан намын гишүүн ба гишүүн бус хүнийг намын дүрмийг баримтлан анхан шатны намын байгууллагаас эхлэн нэр дэвших, шилж сонгогдох адил тэгш боломж олгох үндсэн дээр шалгаруулах;

27.4.2.энэ хуулийн 27.4.1-д заасны дагуу нэр дэвшүүлэхдээ улс төрийн хуйвалдаан зохион байгуулах, эд мөнгөөр татах, айлган сүрдүүлэх, хууран мэхлэх үйл ажиллагаа явуулахыг хориглох;

30.1.2.энэ хуулийн 30.1.1-д заасны дагуу нэр дэвшүүлэхдээ улс төрийн хуйвалдаан зохион байгуулах, эд мөнгөөр татах, айлган сүрдүүлэх, хууран мэхлэх үйл ажиллагаа явуулахыг хориглох;

30.1.3.намаас нэр дэвшүүлэх асуудлыг Улс төрийн намын тухай хуулийн9 13.7-д заасны дагуу тухайн намын Их Хурал, эсхүл төлөөллийн төв байгууллагын хуралдаанаар хэлэлцэж, нууцаар санал хурааж, ардчилсан зарчмыг баримтлан олонхийн саналаар шийдвэрлэх;

46

30.1.4.хэдэн тойрогт хэдэн хүн, хэн хэнийг нэр дэвшүүлэхийг шийдвэрлэхдээ тойрог тус бүрт өрсөлдүүлэн шалгаруулах ба хэрэв өрсөлдүүлэх хүн байхгүй бол тухайн хүний нэрийг шууд дэвшүүлэх;

27.4.3.энэ хуулийн 27.1-д заасан тоонд багтаан нэр дэвшүүлэн жагсаахдаа санал авсан тоогоор /хувиар/ нь эрэмбэлэн дугаарлан бичих;

30.1.5.тойрогт ногдсон мандатын тоогоор нэр дэвшүүлэхдээ олонхийн санал авсан хүний нэрийг цагаан толгойн үсгийн дарааллаар тоогоор дугаарлан жагсааж бичих;

27.4.4.нэр дэвшүүлэхдээ тухайн хүн Улсын Их Хурлын гишүүн байх мэдлэг, боловсрол, туршлага, ур чадвартай эсэх, эх орон, ард түмнийхээ тусын тулд оюун ухаан, хүч хөдөлмөрөө зориулж, Монгол Улсынхаа тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг хамгаалан бэхжүүлэх төгс эрмэлзэлтэй эсэх, шударга ёс, хууль дээдлэх ёс, Улсын Их Хурлын гишүүний ёс зүйн хэм хэмжээг сахин биелүүлэх чадвартай эсэхийг харгалзан үзэх;

30.1.6.нам нэр дэвшүүлэхдээ тухайн хун Улсын Их Хурлын гишүүн байх мэдлэг, боловсрол, туршлага, ур чадвартай эсэх, эх орон, ард түмнийхээ тусын тулд оюун ухаан, хүч хөдөлмөрөө зориулж, Монгол Улсынхаа тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг хамгаалан бэхжүүлэх төгс эрмэлзэлтэй эсэх, шударга ёс, хууль дээдлэх ёс, Улсын Их Хурлын гишүүний ёс зүйн хэм хэмжээг сахин биелүүлэх чадвартай эсэхийг харгалзан үзэх;

27.4.5.нэр дэвшүүлэх асуудлыг шийдвэрлэсэн хуралдааны шийдвэрт намын Их Хурал, эсхүл төлөөллийн төв байгууллага, гишүүдийн тоо, хуралдаанд оролцсон гишүүдийн ирц, нэр дэвшигчдийн нэрийн жагсаалтыг санал авсан хувь, нэр дэвшигч хүн энэ хуульд заасан болзол, шаардлагыг хангасан талаар тусгах.

30.1.7.намаас нэр дэвшүүлэх асуудлыг шийдвэрлэсэн хуралдааны шийдвэрт намын Их Хурал, эсхүл төлөөллийн төв байгууллага, гишүүдийн тоо, хуралдаанд оролцсон гишүүдийн ирц, нэр дэвшигчдийн нэрийн жагсаалтыг тойрог тус бүрээр, санал авсан хувь, нэр дэвшүүлсэн хүн энэ хуульд заасан болзол, шаардлагыг хангасан талаар тусгах.



27.6.Нам, эвсэл нэр дэвшүүлэх талаар энэ хуулийн заалтад нийцүүлэн өөрсдийн дотоодод мөрдөх аргачилсан журмыг тогтоон мөрдөж болно.

30.3.Нам, эвсэл нэр дэвшүүлэх талаар энэ хуулийн заалтад нийцүүлэн өөрсдийн дотоодод мөрдөх аргачилсан журмыг тогтоон мөрдөж болно.

29.1.Бие даан нэрээ дэвшүүлэгч нь энэ хуулийн 7.2-т заасан тооны дэмжигч-сонгогчдын гарын үсгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан маягтын дагуу зуруулж, тойргийн хороонд ирүүлнэ.

28.1.Бие даан нэрээ дэвшүүлэгч нь энэ хуулийн 6.2-т заасан тооны дэмжигч- сонгуулийн эрх бүхий иргэний гарын үсгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан маягтын дагуу зуруулж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ. Маягтыг

31.1.Бие даан нэрээ дэвшүүлэгч нь энэ хуулийн 7.2-т заасан тооны дэмжигч- сонгуулийн эрх бүхий иргэний гарын үсгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан маягтын дагуу зуруулж, тойргийн хороонд 7хоногийн дотор ирүүлнэ.

47

аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороо тэмдэг дарж олгоно.

29.2.Бие даан нэрээ дэвшүүлэгч нь энэ хуулийн 29.1-д заасан сонгогчийн дэмжлэгийг авахдаа аймагт тухайн тойргийн сум бүрийн, нийслэлд тухайн тойрогт хамрагдсан хороо бүрийн сонгогчийн төлөөллийг оролцуулсан байна.

31.2.Бие даан нэрээ дэвшүүлэгч нь энэ хуулийн 31.1-д заасан дэмжигч сонгуулийн эрх бүхий иргэний дэмжлэгийг авахдаа тухайн тойрогт хамрагдах аймаг, нийслэлийн дүүрэг бүрийн хүн амын /иргэдийн/ төлөөллийг оролцуулсан байна.

29.3.Энэ хуулийн 29.1-д заасан бие даан нэрээ дэвшүүлэгчийг дэмжиж, гарын үсэг зурсан сонгогч нь тухайн тойргийн сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн сонгуулийн эрх бүхий иргэн байна.

31.3.Энэ хуулийн 31.1-д заасан бие даан нэрээ дэвшүүлэгчийг дэмжиж, гарын үсэг зурсан сонгуулийн эрх бүхий иргэн нь тухайн тойрогт хамрагдах аймаг, нийслэлийн дүүргийн хүн амын бүртгэлд бүртгэгдсэн, тухайн аймаг, нийслэлийн дүүрэгт байнга оршин суугч сонгуулийн эрх бүхий иргэн байна.

29.4.Энэ хуулийн 29.1-д заасан маягтад дэмжигч-сонгогчийн эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, иргэний үнэмлэхийн болон регистрийн дугаар, оршин суугаа газрын хаягийг гаргацтай, тодорхой бичсэн байна.

28.2.Энэ хуулийн 28.1-д заасан маягтад дэмжигч- сонгуулийн эрх бүхий иргэний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, иргэний үнэмлэхийн болон регистрийн дугаар, оршин суугаа газрын хаягийг гаргацтай, тодорхой бичсэн байна.

31.4.Энэ хуулийн 31.1-д заасан маягтад дэмжигч сонгуулийн эрх бүхий иргэний овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, иргэний үнэмлэхийн болон регистрийн дугаар, оршин суугаа газрын хаягийг гаргацтай, тодорхой бичсэн байх бөгөөд уг мэдээллийг тухайн шатны Засаг даргын Тамгын газрын дарга гарын үсэг зурж баталгаажуулсан байна.

30.1.Нэр дэвшигчийг тойргийн хороо бүртгэнэ.

29.1.Нэр дэвшигчийг Сонгуулийн ерөнхий хороо бүртгэнэ.

32.1.Нэр дэвшигчийг тойргийн хороо бүртгэнэ.

30.2.Нэр дэвшүүлсэн нам, эвсэл нь энэ хуулийн 27.1-д заасан нэр дэвшүүлэх ажиллагаа дууссан өдрөөс хойш тав хоногийн хугацаанд багтаан дараахь баримт бичгийг тойргийн хороонд ирүүлнэ:

29.2.Нэр дэвшүүлсэн нам, эвсэл нь энэ хуулийн 26.1-д заасан нэр дэвшүүлэх ажиллагаа дууссан өдрөөс хойш тав хоногийн хугацаанд багтаан дараахь баримт бичгийг Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ:

32.2.Нэр дэвшүүлсэн нам, эвсэл нь энэ хуулийн 28.1-д заасан нэр дэвшүүлэх ажиллагаа дууссан өдрөөс хойш ажлын таван өдөрт багтаан дараахь баримт бичгийг тойргийн хороонд ирүүлнэ:

30.2.1.нэр дэвшүүлсэн тухай шийдвэр; 29.2.1.нэр дэвшүүлсэн тухай шийдвэр, тэмдэглэл;

32.2.1.нэр дэвшүүлсэн тухай шийдвэр, тэмдэглэл;

48

30.2.2.нэр дэвшигч бүрийн бичгээр өгсөн зөвшөөрөл;

29.2.2. нийт нэр дэвшигчийн нэрийн жагсаалт, хүн бүрийн бичгээр өгсөн зөвшөөрөл;

32.2.2.нийт нэр дэвшигчийн нэрийн жагсаалт, хүн бүрийн бичгээр өгсөн зөвшөөрөл;

30.2.3.нэр дэвшигчийн хөрөнгө, орлогын мэдүүлэг;



30.2.4.энэ хуулийн 27.4.1, 27.4.2-т заасан өр төлбөргүй болох тухай нэр дэвшигчийн мэдүүлэг, эрх бүхий байгууллагын тодорхойлолт;

29.2.4.энэ хуулийн 26.4.1, 26.4.2-т заасан өр төлбөргүй болох тухай нэр дэвшигчийн мэдүүлэг, эрх бүхий байгууллагын тодорхойлолт;

32.2.4.энэ хуулийн 29.4.2-т заасан өр төлбөргүй болох тухай нэр дэвшигчийн мэдүүлэг, эрх бүхий байгууллагын тодорхойлолт;

(29.4.2-ИЙГ 29.2.4 ГЭХ) 30.2.5 .ялгүйг нотолсон цагдаагийн байгууллагын тодорхойлолт;

29.2.5.энэ хуулийн 26.4.3-т заасныг нотолсон цагдаагийн байгууллагын тодорхойлолт;

32.2.5. ялгүйг нотолсон цагдаагийн байгууллагын тодорхойлолт;

30.2.6.төрийн жинхэнэ албан хаагчийн тухайд ажлаас чөлөөлөгдсөн тухай байгууллагын шийдвэр;

29.2.6.төрийн жинхэнэ албан хаагчийн тухайд ажлаас чөлөөлөгдсөн тухай байгууллагын шийдвэр;

32.2.6.төрийн жинхэнэ албан хаагчийг нэр дэвшүүлсэн бол түүний тухайд ажлаас чөлөөлөгдсөн тухай шийдвэр;

30.2.7.Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан загварын дагуу үйлдсэн нэр дэвшигчийн намтар.

29.2.7.нэр дэвшигчийн намтар.

32.2.7.Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталсан загварын дагуу үйлдсэн нэр дэвшигчийн намтар.

30.3.Бие даан нэр дэвшигч нь энэ хуулийн 27.1-д заасан хугацаанд багтаан энэ хуулийн 30.2.3-30.2.7-д заасан баримт бичиг болон дэмжигч-сонгогчдын дэмжлэгийг илэрхийлсэн гарын үсэг бүхий маягт, нэр дэвшүүлснээ илэрхийлсэн мэдэгдлийн хамт тойргийн хороонд ирүүлнэ.

29.3.Бие даан нэр дэвшигч нь энэ хуулийн 26.2-т заасан хугацаанд багтаан энэ хуулийн 29.2.3-29.2.7-д заасан баримт бичиг болон дэмжигч-сонгуулийн эрх бүхий иргэдийн дэмжлэгийг илэрхийлсэн гарын үсэг бүхий маягт, нэр дэвшүүлснээ илэрхийлсэн мэдэгдлийн хамт Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ

32.3.Бие даан нэр дэвшигч нь энэ хуулийн 28.1-д заасан хугацаанд багтаан энэ хуулийн 32.2.3-32.2.7-д заасан баримт бичиг болон дэмжигч- сонгуулийн эрх бүхий иргэдийн гарын үсэг бүхий маягт, нэр дэвшүүлснээ илэрхийлсэн мэдэгдлийн хамт тойргийн хороонд ирүүлнэ.

30.4.Энэ хуулийн 30.2.4-т заасан өр төлбөрийн тухай тодорхойлолтыг Улсын дээд шүүх, 30.2.5-д заасан тодорхойлолтыг цагдаагийн төв байгууллага нэр дэвшигч тус бүрээр гаргаж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд албан бичгээр хүргүүлнэ.



30.5.Энэ хуулийн 30.2.3, 30.2.4, 30.2.7, 30.3-т заасан баримт бичгийн загварыг Сонгуулийн ерөнхий хороо батална.



49

30.6.Нам, эвсэл нь энэ хуулийн 30.2-т заасан нэр дэвшигчдийн баримт бичгийг тойргийн хороонд хүргүүлэхээс өмнө Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлсэн шийдвэр, нийт нэр дэвшигчийн жагсаалт, нэр дэвшүүлсэн хуралдааны тэмдэглэлийг Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүргүүлсэн байна.

32.6.Нам, эвсэл нь энэ хуулийн 32.2-т заасан нэр дэвшигчдийн баримт бичгийг тойргийн хороонд хүргүүлэхээс өмнө Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлсэн шийдвэр, нийт нэр дэвшигчийн нэрийн жагсаалт, нэр дэвшүүлсэн тухай хуралдааны тэмдэглэлийг Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүргүүлсэн байна.

30.7.Тойргийн хороо нэр дэвшигчийг бүртгэхдээ нам, эвсэл болон нэр дэвшигчийн ирүүлсэн баримт бичиг үнэн зөв, гүйцэд эсэх, нэр дэвшүүлэх үйл ажиллагаа хууль тогтоомжийн дагуу явагдсан эсэхийг нягтлан шалгана.

29.6.Сонгуулийн ерөнхий хороо нэр дэвшигчийг бүртгэхдээ нам, эвсэл болон нэр дэвшигчийн ирүүлсэн баримт бичиг үнэн зөв, гүйцэд эсэх, нэр дэвшүүлэх үйл ажиллагаа хуулийн дагуу явагдсан эсэхийг нягтлан шалгана.

32.7. Тойргийн хороо нэр дэвшигчийг бүртгэхдээ нам, эвсэл болон нэр дэвшигчийн ирүүлсэн баримт бичиг үнэн зөв, гүйцэд эсэх, нэр дэвшүүлэх үйл ажиллагаа хуулийн дагуу явагдсан эсэхийг нягтлан шалгана.

30.8.Бие даан нэр дэвшигчийг дэмжсэн дэмжигч-сонгогчийн гарын үсэг үнэн зөв эсэхийг тойргийн буюу салбар хороо сонгогчийн иргэний үнэмлэх, оршин суугаа газрын хаягийн бүртгэлтэй тулгах буюу шаардлагатай бол тухайн сонгогчтой уулзаж нягтлан шалгана.

29.7.Бие даан нэр дэвшигчийг дэмжсэн сонгуулийн эрх бүхий иргэний гарын үсэг үнэн зөв эсэхийг Сонгуулийн ерөнхий хороо сонгогчийн иргэний үнэмлэх, оршин суугаа газрын хаягийн бүртгэлтэй тулгах буюу шаардлагатай бол тухайн иргэнтэй уулзаж нягтлан шалгах бөгөөд уг ажлыг аймаг, нийслэлийн болон салбар хороогоор гүйцэтгүүлж болно.

32.8.Бие даан нэр дэвшигчийг дэмжсэн сонгуулийн эрх бүхий дэмжигчдийн гарын үсэг үнэн зөв эсэхийг тойргийн хороо сонгогчийн иргэний үнэмлэх, оршин суугаа газрын хаягийн бүртгэлтэй тулгах буюу шаардлагатай бол тухайн иргэнтэй уулзаж нягтлан шалгах бөгөөд уг ажлыг салбар хороо болон сонгуулийн анхан шатны хороогоор гүйцэтгүүлж болно.

30.9.Тойргийн хороо энэ хуулийн 30.2, 30.3-т заасан баримт бичгийг хүлээн авснаас хойш дөрөв хоногийн дотор нэр дэвшигчээр бүртгэх эсэх тухай асуудлыг шийдвэрлэнэ.

29.8. Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ хуулийн 29.2, 29.3-т заасан баримт бичгийг хүлээн авснаас хойш долоо хоногийн дотор нэр дэвшигчээр бүртгэх эсэх тухай асуудлыг шийдвэрлэнэ.

32.9.Тойргийн хороо энэ хуулийн 32.2, 32.3-т заасан баримт бичгийг хүлээн авснаас хойш ажлын гурван өдрийн дотор нэр дэвшигчээр бүртгэх эсэх тухай асуудлыг шийдвэрлэнэ.

30.10.Дараахь тохиолдолд тойргийн хороо нэр дэвшигчийг бүртгэхээс татгалзана:

29.9.Дараахь тохиолдолд Сонгуулийн ерөнхий хороо нэр дэвшигчийг бүртгэхээс татгалзана:

32.10.Дараахь тохиолдолд тойргийн хороо нэр дэвшигчийг бүртгэхээс татгалзана:

30.10.1.энэ хуулийн 27.1-д заасан хугацаанд нэр дэвшүүлэх ажиллагааг явуулаагүй;

29.9.1.энэ хуулийн 26.1, 26.2-т заасан хугацаанд нэр дэвшүүлэх ажиллагааг явуулаагүй;

32.10.1.энэ хуулийн 28.1-д заасан хугацаанд нэр дэвшүүлэх ажиллагааг явуулаагүй;

30.10.2.энэ хуулийн 27.2-т заасныг зөрчиж нэр дэвшсэн;

32.10.2. энэ хуулийн 28.3-т заасныг зөрчиж нэр дэвшсэн;

30.10.3.энэ хуулийн 27.4, 27.5-д заасан нэр дэвшигчид тавигдах шаардлагыг хангаагүй;

29.9.2.энэ хуулийн 26.4, 26.5-д заасан нэр дэвшигчид тавигдах шаардлагыг хангаагүй;

32.10.3.энэ хуулийн 29 дүгээр зүйлд заасан нэр дэвшигчид тавих шаардлагыг хангаагүй;

50

30.10.4.энэ хуулийн 27.6-д заасныг зөрчиж, өөр намын гишүүнийг нэр дэвшүүлсэн;

29.9.3.энэ хуулийн 26.6-д заасныг зөрчиж, өөр намын гишүүнийг нэр дэвшүүлсэн;

32.10.4.энэ хуулийн 28.4-т заасныг зөрчиж, өөр намын гишүүнийг нэр дэвшүүлсэн;

30.10.5.нэр дэвшүүлэх ажиллагаа энэ хуулийн 28 дугаар зүйлд заасныг зөрчиж явагдсан бол нийт нэр дэвшигчийг;



30.10.6.энэ хуулийн 30.2-т заасан баримт бичиг дутуу, эсхүл хуурамч бол;



30.10.7.бие даан нэр дэвшигч нь энэ хуулийн 29 дүгээр зүйлд заасан журам зөрчсөн, түүнчлэн дэмжигч-сонгогчдын гарын үсгийг цуглуулахдаа бусдыг төлөөлүүлэх, хүч хэрэглэх, хуурч мэхлэх, заналхийлэх, эд мөнгөөр татах, сонгуулийн эрхгүй этгээдээр гарын үсэг зуруулах, гарын үсэг хуурамчаар үйлдэх зэрэг хууль бус арга хэрэглэсэн, эсхүл Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталснаас өөр маягтаар гарын үсэг цуглуулсан.

29.9.6.бие даан нэр дэвшигч нь энэ хуулийн 28 дугаар зүйлд заасан журам зөрчсөн, түүнчлэн дэмжигч-сонгуулийн эрх бүхий иргэний гарын үсгийг цуглуулахдаа бусдыг төлөөлүүлэх, хүч хэрэглэх, хуурч мэхлэх, заналхийлэх, эд мөнгөөр татах, сонгуулийн эрхгүй этгээдээр гарын үсэг зуруулах, гарын үсэг хуурамчаар үйлдэх зэрэг хууль бус арга хэрэглэсэн, эсхүл Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталснаас өөр маягтаар гарын үсэг цуглуулсан.

32.10.7.бие даан нэр дэвшигч нь энэ хуулийн 31 дүгээр зүйлд заасан журам зөрчсөн, түүнчлэн дэмжигч- сонгуулийн эрх бүхий иргэдийн гарын үсгийг цуглуулахдаа бусдыг төлөөлүүлэх, хүч хэрэглэх, хуурч мэхлэх, заналхийлэх, эд мөнгөөр татах, сонгуулийн эрхгүй этгээдээр гарын үсэг зуруулах, гарын үсэг хуурамчаар үйлдэх зэрэг хууль бус арга хэрэглэсэн, эсхүл Сонгуулийн ерөнхий хорооноос баталснаас өөр маягтаар гарын үсэг цуглуулсан.

30.11.Нэр дэвшигчийг бүртгэхээс татгалзсан тухай тойргийн хорооны шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл Сонгууулийн ерөнхий хороонд гурав хоногийн дотор давж заалдаж болно.

30.12.Энэ хуулийн 30.10-т заасан үндэслэл байхгүй бол тойргийн хороо нэр дэвшигчийг бүртгэсэн тухай шийдвэр гаргана.

29.10.Энэ хуулийн 29.9-д заасан үндэслэл байхгүй бол Сонгуулийн ерөнхий хороо нэр дэвшигчийг бүртгэсэн тухай шийдвэр гаргана.

32.11.Энэ хуулийн 32.10-т заасан үндэслэл байхгүй бол тойргийн хороо нэр дэвшигчийг бүртгэсэн тухай шийдвэр гаргана.

30.13.Тойргийн хороо бүртгэгдсэн нэр дэвшигчид нэр дэвшигчийн үнэмлэх олгоно.

29.11. Сонгуулийн ерөнхий хороо бүртгэгдсэн нэр дэвшигчид нэр дэвшигчийн үнэмлэх олгоно.

32.12.Тойргийн хороо бүртгэгдсэн нэр дэвшигчид нэр дэвшигчийн үнэмлэх олгоно.

30.14.Нэр дэвшигчийг бүртгэхээс татгалзсан тохиолдолд энэ хуулийн 31.4-т заасан хугацааны дотор зөрчлийг арилгасны үндсэн дээр урьд нь нэр дэвшигчийг бүртгүүлэх хүсэлтээ дахин уламжлах, эсхүл энэ хуульд заасан журмын дагуу өөр хүний нэрийг дэвшүүлж болно.



51

30.15.Нэр дэвшигчийг бүртгэх хугацаа дууссанаас хойш тойргийн хороо нэр дэвшигчийг бүртгэсэн тухай шийдвэрээ ажлын гурван өдрийн дотор Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүргүүлнэ.

32.14.Нэр дэвшигчийг бүртгэх хугацаа дууссанаас хойш тойргийн хороо нэр дэвшигчийг бүртгэсэн тухай шийдвэрээ ажлын таван өдрийн дотор Сонгуулийн ерөнхий хороонд хүргүүлнэ.

30.16.Сонгуулийн ерөнхий хороо ажлын зургаан өдрийн дотор нийт нэр дэвшигчийн нэрийн жагсаалтыг тойрог, улсын хэмжээгээр нэгтгэж, нийтэд мэдээлнэ.

29.13.Сонгуулийн ерөнхий хороо ажлын зургаан өдрийн дотор нийт нэр дэвшигчийн нэрийн жагсаалтыг улсын хэмжээнд нэгтгэж, нийтэд мэдээлнэ.

32.15.Сонгуулийн ерөнхий хороо ажлын зургаан өдрийн дотор нийт нэр дэвшигчийн нэрийн жагсаалтыг тойрог, улсын хэмжээгээр нэгтгэж, нийтэд мэдээлнэ.

30.17.Энэ хуулийн 30.2, 30.3-т заасан баримт бичгийг хуурамчаар үйлдсэн нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 100000-150000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 200000-250000 төгрөгөөр, нам, эвслийг 800000-900000 төгрөгөөр торгож, нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасна.

29.14.Энэ хуулийн 29.2, 29.3-т заасан баримт бичгийг хуурамчаар үйлдсэн нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол, эсхүл энэ хуулийн 29.9-т заасан үндэслэл нэр дэвшигч бүртгэгдсэний дараа тогтоогдсон бол нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 150000-200000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 250000-300000 төгрөгөөр, нам, эвслийг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгож, нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасна.

32.16.Энэ хуулийн 32.2, 32.3-т заасан баримт бичгийг хуурамчаар үйлдсэн нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол, эсхүл энэ хуулийн 32.10-т заасан үндэслэл нэр дэвшигч бүртгэгдсэний дараа тогтоогдсон бол нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах бөгөөд хэрэв зөрчил нь ноцтой бол зохих хороо нь хуулийн хариуцлага хүлээлгэхээр эрх бүхий байгууллагад шилжүүлнэ.

30.18.Энэ хуулийн 30.10-т заасан үндэслэл нэр дэвшигч бүртгэгдсэний дараа тогтоогдсон бол нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасна.

30.19.Энэ хуулийн 30.10-т заасан зөрчил байгааг мэдсэн атлаа нэр дэвшигчийг бүртгэсэн бол сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 200000-250000 төгрөгөөр, гишүүнийг 150000-200000 төгрөгөөр торгож, буруутай этгээдийг сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасна.

29.15.Энэ хуулийн 29.9-т заасан зөрчил байгааг мэдсэн атлаа нэр дэвшигчийг бүртгэсэн бол сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 250000-300000 төгрөгөөр, гишүүнийг 200000-250000 төгрөгөөр торгож, буруутай этгээдийг сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасна.

32.17.Энэ хуулийн 32.10-т заасан зөрчил байгааг мэдсэн атлаа нэр дэвшигчийг бүртгэсэн буруутай этгээдийг сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасах бөгөөд хэрэв зөрчил нь ноцтой бол зохих хороо нь хуулийн хариуцлага хүлээлгэхээр эрх бүхий байгууллагад шилжүүлнэ.

31.1.Энэ хуулийн 30.12, 30.13-т заасны дагуу бүртгэгдэж, үнэмлэх авсан бие даан нэр дэвшигч өөрөө татгалзах, эсхүл нам, эвсэл нь өөрийн нэр дэвшигчийг татан гаргах, түүний оронд өөр хүний нэр дэвшүүлэх эрхтэй.

30.1.Энэ хуулийн 29.10, 29.11-д заасны дагуу бүртгэгдэж, үнэмлэх авсан бие даан нэр дэвшигч өөрөө татгалзах, эсхүл нам, эвсэл нь өөрийн нэр дэвшигчийг татан гаргах, түүний оронд өөр хүний нэрийг дэвшүүлэх эрхтэй.

33.1.Энэ хуулийн 32.11, 32.12-т заасны дагуу бүртгэгдэж, үнэмлэх авсан бие даан нэр дэвшигч өөрөө татгалзах, эсхүл нам, эвсэл нь өөрийн нэр дэвшигчийг татан гаргах, түүний оронд өөр хүний нэрийг дэвшүүлэх эрхтэй

31.2.Бие даан нэр дэвшигч өөрөө татгалзах буюу нам, эвсэл нэр дэвшигчээ татан гаргах тухай шийдвэрээ тойргийн хороонд нэн даруй хүргүүлнэ.

30.2.Бие даан нэр дэвшигч өөрөө татгалзах буюу нам, эвсэл нь өөрийн нэр дэвшигчээ татан гаргах тухай шийдвэрээ Сонгуулийн ерөнхий хороонд нэн даруй хүргүүлнэ.

33.2.Бие даан нэр дэвшигч өөрөө татгалзах буюу нам, эвсэл нэр дэвшигчээ татан гаргах тухай шийдвэрээ тойргийн хороонд нэн даруй хүргүүлнэ.

52

31.3.Тойргийн хороо энэ хуулийн 31.2-т заасан шийдвэрийг хүлээн авмагц тухайн нэр дэвшигчийг бүртгэсэн шийдвэрээ хүчингүйд тооцсон тухай шийдвэр гаргаж, энэ тухай Сонгуулийн ерөнхий хороонд мэдэгдэх бөгөөд тэрээр нийтэд мэдээлнэ.

30.3. Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ хуулийн 30.2-т заасан шийдвэрийг хүлээн авмагц тухайн нэр дэвшигчийг бүртгэсэн шийдвэрээ хүчингүйд тооцсон тухай шийдвэр гаргаж, энэ тухай нийтэд мэдээлнэ.

33.3.Тойргийн хороо энэ хуулийн 33.2-т заасан шийдвэрийг хүлээн авмагц тухайн нэр дэвшигчийг бүртгэсэн шийдвэрээ хүчингүйд тооцсон тухай шийдвэр гаргаж, энэ тухай Сонгуулийн ерөнхий хороонд мэдэгдэх бөгөөд тэрээр нийтэд мэдээлнэ.

31.4.Нам, эвсэл нэр дэвшигчээ татан гаргасан шийдвэрээ санал авах өдрөөс 10 хоногийн өмнө тойргийн хороонд ирүүлээгүй бол татгалзсан болон татан гаргасан нэр дэвшигчийн оронд өөр хүний нэр дэвшүүлэх эрхгүй.

30.4.Нам, эвсэл нь өөрийн нэр дэвшигчээ татан гаргасан шийдвэрээ санал авах өдрөөс 18 хоногийн өмнө Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлээгүй бол татгалзсан болон татан гаргасан нэр дэвшигчийн оронд өөр хүний нэрийг дэвшүүлэх эрхгүй.

33.4.Нам, эвсэл нэр дэвшигчээ татан гаргасан шийдвэрээ сонгуулийн өдрөөс 10 хоногийн өмнө тойргийн хороонд ирүүлээгүй бол татгалзсан болон татан гаргасан нэр дэвшигчийн оронд өөр хүний нэр дэвшүүлэх эрхгүй.

31.5.Саналын хуудас хэвлэгдсэний дараа бие даан нэр дэвшигч өөрөө татгалзсан, эсхүл нам, эвсэл нэр дэвшигчээ татан гаргасан бол энэ тухайгаа Сонгуулийн ерөнхий хороонд мэдэгдэх ба саналын хуудсыг дахин хэвлэхэд гарах зардлыг уг этгээдээс гаргуулна.

30.5.Саналын хуудас хэвлэгдсэний дараа бие даан нэр дэвшигч өөрөө татгалзах, эсхүл нам, эвсэл нь өөрийн нэр дэвшигчээ татан гаргах эрхгүй болно.

33.5.Саналын хуудас хэвлэгдсэний дараа бие даан нэр дэвшигч өөрөө татгалзсан, эсхүл нам, эвсэл нэр дэвшигчээ татан гаргасан бол энэ тухайгаа Сонгуулийн ерөнхий хороонд мэдэгдэх ба саналын хуудсыг дахин хэвлэхэд гарах зардлыг уг этгээдээс гаргуулна.

32.1.Энэ хуулийн 31.4-т заасан хугацааны өмнө нам, эвсэл нэр дэвшигчээ татан гаргасан, нам, эвслээс нэр дэвшигч нас барсан, хүндээр өвчилсөн, гэмт хэрэгт яллагдагчаар татагдсан, шүүхээр ял шийтгүүлсэн тохиолдолд тухайн нам, эвсэл өөр хүний нэрийг нөхөн дэвшүүлж, санал авах өдрөөс 10-аас доошгүй хоногийн өмнө энэ хуулийн 30 дугаар зүйлд заасан журмын дагуу бүртгүүлж болно.

31.1.Энэ хуулийн 30.4-т заасан хугацаанд нам, эвсэл нь өөрийн нэр дэвшигчээ татан гаргасан, нам, эвслээс нэр дэвшигч нас барсан, хүндээр өвчилсөн, гэмт хэрэгт яллагдагчаар татагдсан, захиргааны журмаар баривчлагдсан, шүүхээр ял шийтгүүлсэн тохиолдолд тухайн нам, эвсэл өөр хүний нэрийг нөхөн дэвшүүлж энэ хуулийн 29 дүгээр зүйлд заасан журмын дагуу бүртгүүлж болно.

34.1.Энэ хуулийн 33.4-т заасан хугацааны өмнө нам, эвсэл нэр дэвшигчээ татан гаргасан, нам, эвслээс нэр дэвшигч нас барсан, хүндээр өвчилсөн, гэмт хэрэгт яллагдагчаар татагдсан, захиргааны журмаар баривчлагдсан, шүүхээр ял шийтгүүлсэн тохиолдолд тухайн нам, эвсэл өөр хүний нэрийг нөхөн дэвшүүлж, сонгуулийн өдрөөс 10-аас доошгүй хоногийн өмнө энэ хуулийн 32 дугаар зүйлд заасан журмын дагуу бүртгүүлж болно.

33.1.Нэр дэвшигч энэ хуулийн 30.12, 30.13-т заасны дагуу бүртгүүлж, 30.16-д заасны дагуу нийтэд зарлагдсаны дараа түүнийг нэр дэвшигчийн жагсаалтаас хасах талаархи энэ хуульд заасан үндэслэл тогтоогдвол Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ тухай шийдвэр гаргаж, нийтэд мэдээлнэ.

32.1.Нэр дэвшигч энэ хуулийн 29.10, 29.11-д заасны дагуу бүртгүүлж, 29.13-д заасны дагуу нийтэд зарлагдсаны дараа түүнийг нэр дэвшигчийн жагсаалтаас хасах талаархи энэ хуульд заасан үндэслэл тогтоогдвол Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ тухай шийдвэр гаргаж, нийтэд мэдээлнэ.

35.1.Нэр дэвшигч энэ хуулийн 32.11, 32.12-т заасны дагуу бүртгүүлж, 32.15-д заасны дагуу нийтэд зарлагдсаны дараа түүнийг нэр дэвшигчийн жагсаалтаас хасах талаархи энэ хуульд заасан үндэслэл тогтоогдвол Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ тухай шийдвэр гаргаж, нийтэд мэдээлнэ.

33.2.Энэ хуулийн 33.1-д заасан Сонгуулийн ерөнхий хорооны шийдвэрийн талаар маргаан гарвал энэ хуулийн 11 дүгээр бүлэгт заасан харьяалал, журмын дагуу шийдвэрлэнэ.

32.2.Энэ хуулийн 32.1-д заасан Сонгуулийн ерөнхий хорооны шийдвэрийн талаар маргаан гарвал энэ хуулийн 11 дүгээр бүлэгт заасан харьяалал, журмын дагуу шийдвэрлэнэ.

35.2.Энэ хуулийн 35.1-д заасан Сонгуулийн ерөнхий хорооны шийдвэрийн талаар маргаан гарвал энэ хуулийн Арванхоёрдугаар бүлэгт заасан харьяалал, журмын дагуу шийдвэрлэнэ.

53

34.1.Нэр дэвшигчээс сонгогчидтойгоо уулзах, сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө сурталчлах зэргээр сонгуульд оролцох бүхий л ажилд нь тухайн нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч тус тус тусална.

33.1.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчээс сонгогчидтойгоо уулзах, сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө сурталчлах зэргээр сонгуульд оролцох бүхий л ажилд нь тухайн нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч тус тус тусална.

36.1.Нэр дэвшигчээс сонгогчидтойгоо уулзах, нам, эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийг тайлбарлан таниулах зэргээр сонгуульд оролцох бүхий л ажилд нь тухайн нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч тус тус тусална.

34.2.Тойргийн хороо 200 сонгогчид нэгээс илүүгүй байхаар тооцож, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагчийг бүртгэж, үнэмлэх олгоно.

33.2.Аймаг, нийслэлийн хороо 500 сонгогчид нэгээс илүүгүй байхаар тооцож, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагчийг бүртгэж, үнэмлэх олгоно.

36.2.Тойргийн хороо 200 сонгогч тутамд нэгээс илүүгүй байхаар тооцож нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагчийг бүртгэж, үнэмлэх олгоно.

33.3.Нэг нам, эвслийн жагсаалтаар нэр дэвшигчдийн сонгуулийн өмнөх ухуулгыг тухайн нам, эвсэл нийт нэр дэвшигчдийнхээ өмнөөс бүхэлд нь эрхлэн явуулах ба үүний тулд аймаг, нийслэл бүрт ухуулгын баг байгуулж Сонгуулийн ерөнхий хороонд бүртгүүлэн үнэмлэх авч ажиллуулна.

34.3.Нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч нь сонгуулийн аль нэг хорооны гишүүн байхыг хориглоно.

33.4.Нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч нь сонгуулийн аль нэг хорооны гишүүн байхыг хориглоно.

36.3.Нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч нь сонгуулийн аль нэг хорооны гишүүн байхыг хориглоно.

35.1.Нам, эвсэл болон нэр дэвшигч нь хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө тайлбарлах, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, сурталчилгаа хийх, тойргийнхоо холбогдох байгууллагаас зохих журмын дагуу шаардлагатай мэдээлэл, лавлагаа авах эрх эдэлнэ.

34.1.Нам, эвсэл болон нэр дэвшигч нь хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийг тайлбарлан таниулах, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, сурталчилгаа хийх, холбогдох байгууллагаас зохих журмын дагуу шаардлагатай мэдээлэл, лавлагаа авах эрх эдэлнэ.

37.1.Нам, эвсэл болон нэр дэвшигч нь хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө тайлбарлах, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, ухуулга хийх, үүнтэй холбогдуулан тойргийнхоо холбогдох байгууллагаас зохих журмын дагуу шаардлагатай мэдээлэл, лавлагаа авах эрх эдэлнэ

35.2.Гэмт үйлдлийнх нь явцад хойшлуулшгүй баривчлахаас бусад тохиолдолд нэр дэвшигчийг тойргийн хорооны зөвшөөрөлгүйгээр эрүүгийн хариуцлагад татах, баривчлах, албадан саатуулах, цагдан хорих, түүнд шүүхийн журмаар захиргааны шийтгэл ногдуулах, орон байр, албан тасалгаа, тээврийн хэрэгсэл, биед нь үзлэг, нэгжлэг хийх, түүнчлэн захиргааны санаачилгаар ажлаас халахыг хориглоно.

34.2.Гэмт үйлдлийнх нь явцад хойшлуулшгүй баривчлахаас бусад тохиолдолд нэр дэвшигчийг Сонгуулийн ерөнхий хорооны зөвшөөрөлгүйгээр эрүүгийн хариуцлагад татах, баривчлах, албадан саатуулах, цагдан хорих, түүнд шүүхийн журмаар захиргааны шийтгэл ногдуулах, орон байр, албан тасалгаа, тээврийн хэрэгсэл, биед нь үзлэг, нэгжлэг хийх, түүнчлэн захиргааны санаачилгаар ажлаас халахыг хориглоно.

37.2.Гэмт үйлдлийнх нь явцад хойшлуулшгүй баривчлахаас бусад тохиолдолд нэр дэвшигчийг тойргийн хорооны зөвшөөрөлгүйгээр эрүүгийн хариуцлагад татах, баривчлах, албадан саатуулах, цагдан хорих, түүнд шүүхийн журмаар захиргааны шийтгэл ногдуулах, орон байр, албан тасалгаа, тээврийн хэрэгсэл, биед нь үзлэг, нэгжлэг хийх, түүнчлэн захиргааны санаачилгаар ажлаас халахыг хориглоно.

54

35.3.Нэр дэвшигчийг гүтгэх, доромжлох, нэр төрийг нь гутаах, түүний хувийн болон захидал харилцааны нууцыг задруулахыг хориглоно.



35.4.Энэ хуулийн 35.1-д заасан эрхээ хэрэгжүүлэхэд санаатайгаар саад учруулсан иргэнийг 100000-150000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 200000-250000 төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг 500000-800000 төгрөгөөр торгоно.

34.4.Энэ хуулийн 34.1-д заасан эрхээ хэрэгжүүлэхэд санаатайгаар саад учруулсан иргэнийг 150000-200000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 250000-300000 төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгоно.

35.5.Энэ хуулийн 35.2-т заасныг зөрчсөн төрийн албан хаагчид Цагдаагийн байгууллагын тухай, Прокурорын байгууллагын тухай, Шүүхийн тухай хуульд заасан сахилгын шийтгэл ногдуулах ба бусад албан тушаалтныг 200000-250000 төгрөгөөр торгоно.

34.5.Энэ хуулийн 34.2-т заасныг зөрчсөн төрийн албан хаагчид Цагдаагийн байгууллагын тухай, Прокурорын байгууллагын тухай, Шүүхийн тухай хуульд заасан сахилгын шийтгэл ногдуулах ба бусад албан тушаалтныг 250000-300000 төгрөгөөр торгоно.

37.4.Энэ хуулийн 37.2-т заасныг зөрчсөн төрийн албан хаагчид Цагдаагийн байгууллагын тухай, Прокурорын байгууллагын тухай, Шүүхийн тухай хуульд заасан сахилгын шийтгэл ногдуулна.

35.6.Энэ хуулийн 35.3-т заасныг зөрчсөн нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй байвал иргэнийг 100000-150000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 200000-250000 төгрөгөөр, нам, эвслийг 800000-1000000 төгрөгөөр, хэвлэл мэдээллийн болон бусад байгууллагыг 600000-800000 төгрөгөөр торгоно.

34.6.Энэ хуулийн 34.3-т заасныг зөрчсөн нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй байвал иргэнийг 150000-200000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 250000-300000 төгрөгөөр, нам, эвслийг 5000000-10000000 төгрөгөөр, хэвлэл мэдээллийн болон бусад байгууллагыг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгоно.

36.1.Нам, эвсэл болон бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртэй байна.

35.1.Нам, эвсэл болон бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртэй байна. Сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрт мөнгөн дүнгээр илэрхийлсэн амлалт авахыг хориглоно.

38.1.Нам, эвсэл болон бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртэй байна.

36.2.Улсын Их Хурлын тухайн сонгуульд олонхи суудал авсан нам, эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр нь Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн үндэс болно.



36.3.Нам, эвслээс нэр дэвшигч нь тухайн нам, эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөөс өөр бие даасан мөрийн хөтөлбөртэй байхыг хориглоно.

35.3.Нам, эвслээс нэр дэвшигч нь тухайн нам, эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөөс өөр бие даасан мөрийн хөтөлбөртэй байхыг хориглоно.

38.3.Нам, эвслийн нэр дэвшигч нь тухайн нам, эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөөс өөр бие даасан мөрийн хөтөлбөртэй байхыг хориглоно.

35.4.Нам эвсэл болон бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх санхүүгийн эх үүсвэрийн талаархи тооцоо, судалгааг хөндлөнгийн хяналтын байгууллагаар хийлгэсэн байна.

55

36.4.Энэ хуулийн 36.3-т заасныг зөрчсөн нэр дэвшигчийг 100000-150000 төгрөгөөр торгоно.

35.5.Энэ хуулийн 35.3-т заасныг зөрчсөн нэр дэвшигчийг 150000-200000 төгрөгөөр, нам, эвслийг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгож, нэр дэвшигчийг намын нэрийн жагсаалтаас хасна.

38.4.Энэ хуулийн 38.3-т заасныг зөрчсөн нэр дэвшигчийг тойргийн хороо намын нэр дэвшигчдийн нэрийн жагсаалтаас хасна.

37.1.Нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн сонгуулийн сурталчилгааг нэр дэвшигч энэ хуулийн 30.12, 30.13-т заасны дагуу бүртгүүлж, үнэмлэх авсан өдрөөс эхлүүлнэ.

36.1.Сонгуулийн сурталчилгааг нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч энэ хуулийн 29.10, 29.11-д заасны дагуу бүртгүүлж, үнэмлэх авсан өдрөөс эхлүүлнэ.

39.1.Нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн сонгуулийн өмнөх ухуулгыг нэр дэвшигч энэ хуулийн 32.11, 32.12-т заасны дагуу бүртгүүлж, үнэмлэх авсан өдрөөс эхлүүлнэ.

37.2.Нам, эвсэл, нэр дэвшигч нь сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр, үзэл баримтлалаа тайлбарлан таниулах, нэр дэвшигчийг дэмжин сурталчлах ажлыг уулзалт, хурал, цуглаан хийх, ухуулах байр ажиллуулах зэрэг хуулиар хориглоогүй арга, хэлбэрээр зохион байгуулах эрхтэй.

36.2.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр, үзэл баримтлалаа тайлбарлан таниулах, нэр дэвшигчийг дэмжин сурталчлах ажлыг уулзалт, хурал, цуглаан хийх, ухуулах байр ажиллуулах зэрэг хуулиар хориглоогүй арга, хэлбэрээр зохион байгуулах эрхтэй.

39.2.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр, үзэл баримтлалаа тайлбарлан таниулах, нэр дэвшигчийг дэмжин ухуулах ажлыг уулзалт, хурал, цуглаан хийх, ухуулах байр ажиллуулах зэрэг хуулиар хориглоогүй арга, хэлбэрээр зохион байгуулах эрхтэй.

37.3.Сонгуулийн сурталчилгааг санал авах өдрөөс 24 цагийн өмнө буюу санал авах өдрийн өмнөх өдрийн 00 цагаас өмнө зогсооно.

36.3.Сонгуулийн сурталчилгааг санал авах өдрөөс 24 цагийн өмнө буюу санал авах өдрийн өмнөх өдрийн 00 цагаас өмнө зогсооно.

39.3.Сонгуулийн өмнөх ухуулгыг сонгуулийн өдрөөс 24 цагийн өмнө буюу сонгуулийн өдрийн өмнөх өдрийн 00 цагт зогсооно.

39.4.Нэг тойрогт нэг намын жагсаалтаар нэр дэвшигчдийн сонгуулийн өмнөх ухуулгыг тухайн нам нийт нэр дэвшигчдийн өмнөөс бүхэлд нь эрхлэн явуулах ба үүний тулд тойрог бүрт ухуулгын баг байгуулж Сонгуулийн ерөнхий хороонд бүртгүүлэн үнэмлэх авч ажиллуулна.

36.4.Сонгуульд оролцож байгаа нам, эвсэл нь мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулсан хорин хэвлэлийн хуудас бүхий сонин, хэвлэл, арван хэвлэлийн хуудас бүхий нэг ухуулах болон зурагт хуудас, нэр дэвшигчийн намтар, бусад сурталчилгааны материалыг арван хэвлэлийн хуудаст тус тус багтаана.

37.4.Сонгуульд оролцож байгаа нам, эвсэл, нэр дэвшигч нь мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулсан хоёр хэвлэлийн хуудас бүхий хоёр сонин, хэвлэл, нэг хэвлэлийн хуудас бүхий нэг ухуулах болон зурагт хуудас, нэр дэвшигчийн намтар, бусад сурталчилгааны материалыг нэг хэвлэлийн хуудаст тус тус багтаана

36.5.Сонгуульд оролцож байгаа бие даан нэр дэвшигч нь мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулсан хоёр хэвлэлийн хуудас бүхий хоёр сонин, хэвлэл, нэг хэвлэлийн хуудас бүхий нэг ухуулах болон зурагт хуудас, нэр дэвшигчийн намтар, бусад сурталчилгааны материалыг нэг хэвлэлийн хуудаст тус тус багтаана.

39.5.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулсан тус бүр хоёр хэвлэлийн хуудас бүхий хоёр сонин, буюу товхимол, нэг хэвлэлийн хуудас бүхий нэг ухуулах болон зурагт хуудас, нэр дэвшигчийн намтар, бусад мэдээллийг нэг хэвлэлийн хуудаст тус тус багтаана.

56

37.5.Энэ хуулийн 37.4-д заасан хязгаарлалтын дүнг хэвлэмэл байдлаар сонгогчдод тараах бүх төрлийн хэвлэлийн нийлбэрээр тооцно.

36.6.Энэ хуулийн 36.4, 36.5-д заасан хязгаарлалтын дүнг хэвлэмэл байдлаар сонгогчдод тараах бүх төрлийн хэвлэлийн нийлбэрээр тооцно.

39.6.Энэ хуулийн 39.5-д заасан хязгаарлалтын дүнг хэвлэмэл байдлаар сонгогчдод тараах бүх төрлийн хэвлэлийн нийлбэрээр тооцно.

37.6.Сурталчилгааны уриалга, ухуулах болон зурагт хуудас, зарлал зэргийг гудамж, талбай болон олон нийтийн газарт байрлуулах байршлыг сонгуулийн жилийн дөрөвдүгээр сарын нэгний дотор тухайн сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчид тогтооно.

36.7.Сурталчилгааны уриалга, ухуулах болон зурагт хуудас, зарлал зэргийг гудамж, талбай болон олон нийтийн газарт байрлуулах байршлыг сонгуулийн жилийн дөрөвдүгээр сарын нэгний дотор тухайн сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчид тогтооно.

39.7.Уриалга, ухуулах болон зурагт хуудас, зарлал зэргийг гудамж, талбай болон олон нийтийн газарт байрлуулах байршлыг сонгуулийн жилийн дөрөвдүгээр сарын нэгний дотор тухайн сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчид тогтооно.

37.7.Олон нийтийн радио, телевиз нь төлбөртэйгээр сонгуулийн аливаа сурталчилгаа явуулахгүй бөгөөд Сонгуулийн ерөнхий хорооноос тогтоосон хуваарийн дагуу төлбөргүй сурталчилгаа явуулна.

36.8.Олон нийтийн радио, телевиз нь төлбөртэйгээр сонгуулийн аливаа сурталчилгаа явуулахгүй бөгөөд Сонгуулийн ерөнхий хорооноос тогтоосон хуваарийн дагуу төлбөргүй сурталчилгаа явуулна.

39.8.Монголын Үндэсний олон нийтийн радио, телевиз нь Сонгуулийн ерөнхий хорооноос тогтоосон хуваарийн дагуу ухуулгатай холбогдсон нэвтрүүлгийг зөвхөн төлбөргүй явуулах ба төлбөртэй явуулахыг хориглоно.

37.8.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь олон нийтийн радио, телевизээр төлбөргүй явуулах сурталчилгааны хуваарийг батлахдаа нам, эвсэл бүрт, түүнчлэн нэг тойрогт өрсөлдөж байгаа нэр дэвшигч бүрт тэнцүү хугацаа ногдохоор тооцож, холбогдох шийдвэрийг гаргана.

36.9.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь олон нийтийн радио, телевизээр төлбөргүй явуулах сурталчилгааны хуваарийг батлахдаа нам, эвсэл бие даан нэр дэвшигч бүрт тэнцүү хугацаа ногдохоор тооцож, холбогдох шийдвэрийг гаргана.

39.9.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь Монголын Үндэсний олон нийтийн радио, телевизээр төлбөргүй явуулах ухуулгын хуваарийг батлахдаа нам, эвсэл бүрт, түүнчлэн нэг тойрогт өрсөлдөж байгаа бие даан нэр дэвшигч бүрт тэнцүү хугацаа ногдохоор тооцож, холбогдох шийдвэр гаргаж мөрдүүлнэ.

37.9.Олон нийтийн радио, телевизээс бусад радио, телевизээр сонгуулийн сурталчилгааг төлбөртэй явуулах бөгөөд төлбөртэй сурталчилгааны нийт хугацаа тухайн радио, телевизийн нэвтрүүлгийн нийт хугацааны 10 хувиас хэтрэхгүй байна.

36.10.Олон нийтийн радио, телевизээс бусад радио, телевизээр сонгуулийн сурталчилгааг төлбөртэй явуулах бөгөөд төлбөртэй сурталчилгааны нийт хугацаа тухайн радио, телевизийн нэвтрүүлгийн нийт хугацааны 10 хувиас хэтрэхгүй байна.

39.10.Монголын Үндэсний олон нийтийн радио, телевизээс бусад радио, телевизээр сонгуулийн өмнөх ухуулгын нэвтрүүлгийг төлбөртэй явуулах бөгөөд ухуулгын төлбөртэй нэвтрүүлгийн нийт хугацаа тухайн радио, телевизийн нэвтрүүлгийн нийт хугацааны 10 хувиас хэтрэхгүй байна.

37.10.Энэ хуулийн 37.9-д заасан радио, телевиз нь сонгуулийн сурталчилгааг явуулахдаа энэ хуулийн 37.8-д заасан зарчмыг удирдлага болгоно.

36.11.Энэ хуулийн 36.10-д заасан радио, телевиз нь сонгуулийн сурталчилгааг явуулахдаа энэ хуулийн 36.9-д заасан зарчмыг удирдлага болгоно.

39.11.Энэ хуулийн 39.10-т заасан радио, телевиз нь сонгуулийн өмнөх ухуулгыг явуулахдаа энэ хуулийн 39.9-д заасан зарчмыг удирдлага болгоно.

39.12.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч тойргийн хороонд бүртгүүлсэн энэ хуулийн 39.1-д заасан өдрөөс мөн хуулийн 39.3-т зааснаар сонгуулийн өмнөх ухуулгыг зогсоох хүртэлх хугацаанд сонгогчидтой уулзалт хийх эрхтэй.

57

39.13.Хэрэв намын нэрийн жагсаалтад орсон нэр дэвшигч дангаараа сонгуулийн өмнөх ухуулга, уулзалт хийх бол зөвхөн нийт нэр дэвшигчдийнхээ өмнөөс намынхаа мөрийн хөтөлбөрийг тайлбарлан таниулж оролцох бөгөөд өөрсдийгөө дагнан сурталчлахыг хориглоно.

37.11.Нам, эвсэл, тэдгээрийн дэмжигч, нэр дэвшигч болон нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагчаас сонгуулийн сурталчилгааны явцад дараахь үйлдэл, үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно:

36.12.Нам, эвсэл, тэдгээрийн дэмжигч, бие даан нэр дэвшигч болон нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагчаас сонгуулийн сурталчилгааны явцад дараахь үйлдэл, үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно;

37.11.1.сонгууль зарласнаас хойш нэр дэвшигчийг бүртгэж, үнэмлэх олгох хүртэлх хугацаанд сонгуулийн аливаа хэлбэрийн сурталчилгаа явуулах;

36.12.1.сонгууль зарласнаас хойш нэр дэвшигчийг бүртгэж, үнэмлэх олгох хүртэлх хугацаанд сонгуулийн аливаа хэлбэрийн сурталчилгаа явуулах;

40.1.1.сонгууль зарласнаас хойш нэр дэвшигчийг бүртгэж, үнэмлэх олгох хүртэлх хугацаанд сонгуулийн өмнөх ухуулгыг аливаа хэлбэрээр явуулах;

37.11.2.энэ хуулийн 37.3-т заасан хугацаанаас хойш санал хурааж дуустал аливаа хэлбэрээр сурталчилгаа хийх, түүнчлэн санал авах өдөр хүртэлх долоо хоногийн хугацаанд санал асуулга явуулах, дүнг хэвлэн нийтлэх, тараах;

36.12.2.энэ хуулийн 36.3-т заасан хугацаанаас хойш санал хурааж дуустал аливаа хэлбэрээр сурталчилгаа хийх, түүнчлэн санал авах өдөр хүртэлх долоо хоногийн хугацаанд санал асуулга явуулах, дүнг хэвлэн нийтлэх, тараах;

40.1.2.энэ хуулийн 39.3-т заасан хугацаанаас хойш санал хурааж дуустал аливаа хэлбэрээр ухуулга хийх, түүнчлэн сонгуулийн өдөр хүртэлх долоо хоногийн хугацаанд санал асуулга явуулах, дүнг хэвлэн нийтлэх, тараах;

40.1.3.Эх үүсвэр, хэмжээ, зориулалт нь батлагдаагүй Улсын болон орон нутгийн төсвийн хөрөнгийг иргэдэд тараан олгох, шууд зарцуулахтай холбогдсон амлалтыг нам, эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрт тусгах, амаар болон өөр хэлбэрээр сонгогчдын дунд түгээн дэлгэрүүлэх;

37.11.3.нам, эвслээс нэр дэвшигч нь нам, эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрт тусгагдаагүй амлалт авах, ийм агуулга бүхий аливаа үйлдлийг сонгуулийн сурталчилгаанд ашиглах;

36.12.3.нам, эвслээс нэр дэвшигч нь нам, эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрт тусгагдаагүй амлалт авах, ийм агуулга бүхий аливаа үйлдлийг сонгуулийн сурталчилгаанд ашиглах;

40.1.4.нам, эвслээс нэр дэвшигч нь нам, эвслийн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрт тусгагдаагүй амлалт авах, ийм агуулга бүхий аливаа үйлдлийг сонгуулийн өмнөх ухуулгад ашиглах;

37.11.4.төрийн болон бусад өмчийн хөрөнгөөр хөрөнгө оруулалтын чанартай ажил, үйлчилгээ явуулах;

36.12.4.төрийн болон бусад өмчийн хөрөнгөөр хөрөнгө оруулалтын чанартай ажил, үйлчилгээ явуулах;

40.1.5.нэр дэвшсэн тойрогт төрийн болон бусад өмчийн хөрөнгөөр хөрөнгө оруулалтын чанартай ажил, үйлчилгээ явуулах;

58

37.11.5.энэ хуулийн 37.4-д зааснаас илүү материал тараах;

36.12.5.энэ хуулийн 36.4, 36.5-д зааснаас илүү материал тараах;

40.1.6.энэ хуулийн 39.5-д заасан хэмжээнээс илүү хэвлэмэл, мэдээлэл тараах;

37.11.6. сурталчилгааны уриалга, ухуулах болон зурагт хуудас, зарлалыг барилгын хана, орц, хашаа, гэрлийн шон зэрэг энэ хуулийн 37.6-д зааснаас өөр газарт байрлуулах;

36.12.6. сурталчилгааны уриалга, ухуулах болон зурагт хуудас, зарлалыг барилгын хана, орц, хашаа, гэрлийн шон зэрэг энэ хуулийн 36.7-д зааснаас өөр газарт байрлуулах;

40.1.7.уриалга, ухуулах болон зурагт хуудас, зарлалыг барилгын хана, орц, хашаа, гэрлийн шон зэрэг энэ хуулийн 39.7-д зааснаас өөр газарт байрлуулах;

37.11.7.энэ хуулийн 37.7-37.10-т заасныг зөрчиж сурталчилгаа явуулах;

36.12.7.энэ хуулийн 36.8-36.11-т заасныг зөрчиж сурталчилгаа явуулах;

40.1.8.энэ хуулийн 39.9-39.13-т заасныг зөрчиж ухуулга явуулах

37.11.8. оройн 23 цагаас өглөөний 10 цаг хүртэлх хугацаанд чанга яригч ашиглах;

36.12.8. оройн 23 цагаас өглөөний 10 цаг хүртэлх хугацаанд чанга яригч ашиглах;

40.1.9. оройн 23 цагаас дараа өдрийн 10 цаг хүртэлх хугацаанд чанга яригч ашиглах;

37.11.9.сонгуульд оролцохоос татгалзах, сонгуулийн болон бусад хууль тогтоомж зөрчихийг уриалсан агуулга бүхий сурталчилгаа явуулах;

36.12.9.сонгуульд оролцохоос татгалзах, сонгуулийн болон бусад хууль тогтоомж зөрчихийг уриалсан агуулга бүхий сурталчилгаа явуулах;

40.1.10.сонгуульд оролцохоос татгалзах, сонгуулийн болон бусад хууль тогтоомж зөрчихийг уриалсан агуулга бүхий ухуулга хийх;

37.11.10.шашны зан үйл ашиглах; 36.12.10.шашны зан үйл ашиглах; 40.1.11.шашны зан үйл ашиглах;

37.11.11.сонгогч, түүний гэр бүл, насанд хүрээгүй хүүхэд, байгууллага, хамт олонд техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, мөнгө, эм тариа, хүнсний болон бусад эд бараа төлбөргүй тараах, хөнгөлөлттэй үнээр худалдах;



37.11.12.төлбөргүйгээр буюу хөнгөлөлттэй үнээр ахуйн болон эмнэлгийн үйлчилгээ үзүүлэх, эрүүл мэндийн үзлэг явуулах;



37.11.13.биеийн тамирын уралдаан, тэмцээн, баяр наадам, урлагийн тоглолт, төлбөрт таавар, бооцоот болон мөрийтэй тоглоом зохион байгуулах;

36.12.13.биеийн тамирын уралдаан, тэмцээн, баяр наадам, урлагийн тоглолт, төлбөрт таавар, бооцоот болон мөрийтэй тоглоом зохион байгуулах;

40.1.14.биеийн тамир, спортын уралдаан, тэмцээн, баяр наадам, урлагийн тоглолт, төлбөрт таавар, бооцоот болон мөрийтэй тоглоом зохион байгуулах;

59

37.11.14.сонгогчдын саналыг татах зорилгоор хүлээн авалт, дайллага, цайллага, сонгуулийн бус олон нийтийн арга хэмжээ зохион байгуулах;



37.11.15.төрийн байгууллага, түүнчлэн төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгжийн тээврийн хэрэгсэл, бусад өмч хөрөнгийг төлбөртэй буюу төлбөргүйгээр сурталчилгааны материал хэвлэх, олшруулах, тээвэрлэх зэргээр сурталчилгаанд аливаа хэлбэрээр ашиглах;

36.12.15.төрийн байгууллага, түүнчлэн төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгжийн тээврийн хэрэгсэл, бусад өмч хөрөнгийг төлбөртэй буюу төлбөргүйгээр сурталчилгааны материал хэвлэх, олшруулах, тээвэрлэх зэргээр сурталчилгаанд аливаа хэлбэрээр ашиглах;

40.1.16.төрийн байгууллага, түүнчлэн төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгжийн тээврийн хэрэгсэл, бусад өмч хөрөнгийг төлбөртэй буюу төлбөргүйгээр ухуулгын материал хэвлэх, олшруулах, тээвэрлэх зэргээр сонгуулийн өмнөх ухуулгад аливаа хэлбэрээр ашиглах;

37.11.16.төрийн жинхэнэ албан хаагчийг сонгуулийн сурталчилгаанд аливаа хэлбэрээр татан оролцуулах;

36.12.16.төрийн жинхэнэ албан хаагчийг сонгуулийн сурталчилгаанд аливаа хэлбэрээр татан оролцуулах;

40.1.17.сонгуулийн өмнөх ухуулгад төрийн жинхэнэ албан хаагч болон насанд хүрээгүй хүүхдийг аливаа хэлбэрээр татан оролцуулах;

37.11.17.аль нэгэн нам, эвсэл, нэр дэвшигчийг дэмжих, эсхүл түүний эсрэг агуулгатай сурталчилгаа явуулахад арван найман насанд хүрээгүй хүүхдийг татан оролцуулах;

37.11.18.сонгогчдын санал худалдан авахад чиглэсэн бусад аливаа үйлдэл, үйл ажиллагаа явуулах.



37.12.Нам, эвсэл, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч нь сонгуулийн сурталчилгаандаа аливаа шашны сургаал, жаяг дэгийн дагуу үйлддэг хурал хуруулах, сан тавиулах, майдар эргэх, жасаа уншуулах, даллага авахуулах, тахилга мөргөл үйлдүүлэх, овоо тахих үйлдэл, үйл ажиллагааг зохион байгуулсан, түүнд оролцсон, ийм арга хэмжээг санхүүжүүлсэн, шашны эд өглөгийн зүйл, хэрэгсэл тараасан бол шашны зан үйл ашигласан гэж үзнэ.

36.13.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч нь сонгуулийн сурталчилгаандаа аливаа шашны сургаал, жаяг дэгийн дагуу үйлддэг хурал хуруулах, сан тавиулах, майдар эргэх, жасаа уншуулах, даллага авахуулах, тахилга мөргөл үйлдүүлэх, овоо тахих үйлдэл, үйл ажиллагааг зохион байгуулсан, түүнд оролцсон, ийм арга хэмжээг санхүүжүүлсэн, шашны эд өглөгийн зүйл, хэрэгсэл тараасан бол шашны зан үйл ашигласан гэж үзнэ.

40.2.Нам, эвсэл, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч нь сонгуулийн өмнөх ухуулгад аливаа шашны сургаал, жаяг дэгийн дагуу үйлддэг хурал хуруулах, сан тавиулах, майдар эргэх, жасаа уншуулах, даллага авахуулах, тахилга мөргөл үйлдүүлэх, овоо тахих үйлдэл, үйл ажиллагааг зохион байгуулсан, түүнд оролцсон, ийм арга хэмжээг санхүүжүүлсэн, шашны эд өглөгийн зүйл, хэрэгсэл тараасан бол шашны зан үйл ашигласан гэж үзнэ.

37.13.Нам, эвсэл, нэр дэвшигч өөрийн мөрийн хөтөлбөрт тусгасан иргэдийн шүтэх, эс шүтэх эрх чөлөө, төр, сүм хийдийн харилцаа, шашны талаархи бодлого, үзэл баримтлалыг сонгогчдод тайлбарлан таниулах үйл ажиллагааг энэ хуулийн 37.12-т заасан үйлдэл гэж үзэхгүй.

36.14.Нам, эвсэл, нэр дэвшигч өөрийн мөрийн хөтөлбөрт тусгасан иргэдийн шүтэх, эс шүтэх эрх чөлөө, төр, сүм хийдийн харилцаа, шашны талаархи бодлого, үзэл баримтлалыг сонгогчдод тайлбарлан таниулах үйл ажиллагааг энэ хуулийн 36.13-т заасан үйлдэл гэж үзэхгүй.

40.3.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч өөрийн мөрийн хөтөлбөрт тусгасан иргэдийн шүтэх, эс шүтэх эрх чөлөө, төр, сүм хийдийн харилцаа, шашны талаархи бодлого, үзэл баримтлалыг сонгогчдод тайлбарлан таниулсныг энэ хуулийн 40.2-т заасан үйлдэл гэж үзэхгүй.

60

37.14.Дараахь газруудад сонгуулийн сурталчилгаа явуулахыг хориглоно:

36.15.Дараахь газруудад сонгуулийн сурталчилгаа явуулахыг хориглоно:

40.4.Дараахь газруудад сонгуулийн өмнөх ухуулга хийхийг хориглоно:

37.14.1.төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага;



37.14.2.төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгж;

36.15.2.төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгж;

40.4.2.төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой байгууллага, аж ахуйн нэгж;

37.14.3.хүмүүнлэгийн, буяны болон шашны байгууллага;



37.14.4.сонгуулийн хороод. 36.15.4.сонгуулийн хороод. 40.4.4.сонгуулийн хороод.

37.15.Энэ хуулийн 37.14.1, 37.14.2 нь мөн хуулийн 38.3-т үл хамаарна.

36.16.Энэ хуулийн 36.15.1, 36.15.2 нь мөн хуулийн 37.3-т үл хамаарна.

40.5.Энэ хуулийн 40.4.1, 40.4.2 дахь заалт нь мөн хуулийн 39.15-д үл хамаарна.

37.16.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь сонгуулийн сурталчилгааны тэнцвэрт байдалд олон нийтийн оролцоотойгоор хяналт тавьж, энэ асуудлаар нам, эвсэл, нэр дэвшигч, байгууллага, иргэнээс ирүүлсэн өргөдөл, гомдлыг шуурхай хянан шийдвэрлэнэ.

36.17.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь сонгуулийн сурталчилгааны тэнцвэрт байдалд олон нийтийн оролцоотойгоор хяналт тавьж, энэ асуудлаар нам, эвсэл, нэр дэвшигч, байгууллага, иргэнээс ирүүлсэн өргөдөл, гомдлыг шуурхай хянан шийдвэрлэнэ.

40.6.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь сонгуулийн өмнөх ухуулгын тэнцвэрт байдалд олон нийтийн оролцоотойгоор хяналт тавьж, энэ асуудлаар нам, эвсэл, нэр дэвшигч, байгууллага, иргэнээс ирүүлсэн өргөдөл, гомдлыг шуурхай хянан шийдвэрлэнэ.

40.7.Улсын Их Хурлын гишүүдийн сонгуулийн тойрогт явуулах үйл ажиллагаанд зарцуулахаар улсын төсвөөс Улс төрийн намын тухай хуулийн 19.2-т заасны дагуу олгосон санхүүжилтийг сонгууль зарласнаас хойш сонгуулийн дүн эцэслэн гаргах хүртэл хугацаанд хэрэглэхийг хориглоно.

37.17. Энэ хуулийн 37.1, 37.3, 37.7, 37.9, 37.10-т заасныг зөрчсөн хэвлэл мэдээллийн байгууллагыг 800000- 1000000 төгрөгөөр торгоно.

36.18. Энэ хуулийн 36.1, 36.3, 36.8, 36.10, 36.11-т заасныг зөрчсөн хэвлэл мэдээллийн байгууллагыг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгоно.

61

37.18.Энэ хуулийн 37.11.1-д заасныг зөрчсөн иргэнийг 100000-150000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 150000-200000 төгрөгөөр, нам, эвслийг 700000-900000 төгрөгөөр, бусад байгууллагыг 500000-700000 төгрөгөөр, 37.11.2-37.11.18, 37.12-т заасныг зөрчсөн ухуулагч, шадар туслагч, дэмжигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 150000-200000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 200000-250000 төгрөгөөр, нам, эвсэл, бусад байгууллагыг 700000-900000 төгрөгөөр, 37.11.3-37.11.10, 37.11.15-37.11.18-д заасныг зөрчсөн нэр дэвшигчийг 150000-200000 төгрөгөөр, 37.11.14-т заасныг зөрчсөн нам, эвслийг 700000-900000 төгрөгөөр торгох ба энэ хуулийн 37.11.2, 37.11.11-37.11.13-т заасан зөрчил гаргасан нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасна.

36.19.Энэ хуулийн 36.12.1-д заасныг зөрчсөн иргэнийг 150000-200000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 200000-250000 төгрөгөөр, нам, эвслийг 5000000-10000000 төгрөгөөр, бусад байгууллагыг 5000000-10000000 төгрөгөөр, 36.12.2-36.12.17, 36.13-т заасныг зөрчсөн ухуулагч, шадар туслагч, дэмжигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 200000-250000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 250000-300000 төгрөгөөр, нам, эвсэл, бусад байгууллагыг 5000000-10000000 төгрөгөөр, 36.12.3-36.12.10, 36.12.15-36.12.17-д заасныг зөрчсөн нэр дэвшигчийг 200000-250000 төгрөгөөр, 36.12.14-т заасныг зөрчсөн нам, эвслийг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгох ба энэ хуулийн 36.12.2, 36.12.11-36.12.13-т заасан зөрчил гаргасан нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасна.

40.9.Энэ хуулийн 40.1.1, 40.1.2, 40.1.12-40.1.17-д заасан зөрчил гаргасан нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах бөгөөд хэрэв зөрчил нь ноцтой бол зохих хороо нь хуулийн хариуцлага хүлээлгэхээр эрх бүхий байгууллагад шилжүүлнэ.

38.1.Нэр дэвшигч энэ хуулийн 37.1, 37.3-т заасан хугацааны дотор сонгогчидтой уулзалт хийх эрхтэй.

37.1.Нам эвсэл, бие даан нэр дэвшигч сонгогчидтой хийх уулзалт, хурал цуглааныг энэ хуулийн 36.1, 36.3-т заасан хугацааны дотор хийнэ.

38.2.Тухайн шатны засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн Засаг дарга нь нэр дэвшигчид уулзалт зохион байгуулахад нь дэмжлэг үзүүлж, бүх нэр дэвшигчид тэгш хандах үүрэгтэй.

37.2.тухайн шатны засаг, захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн Засаг дарга нь нам эвсэл, бие даан нэр дэвшигчид уулзалт, хурал цуглаан зохион байгуулахад нь дэмжлэг үзүүлж, тэгш хандах үүрэгтэй.

39.14.Тухайн шатны засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн Засаг дарга нь нам, эвсэл, нэр дэвшигчдэд уулзалт зохион байгуулахад тэгш хандаж дэмжлэг үзүүлэх үүрэгтэй.

38.3.Төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгж нь нэр дэвшигчийн уулзалтад зориулж соёлын төв, биеийн тамирын болон хурлын танхим, өрөө, тасалгааг төлбөргүйгээр ашиглуулна.

37.3.төрийн болон орон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгж нь энэ хуулийн 37.1-д заасан арга хэмжээнд зориулж соёлын төв, биеийн тамирын болон хурлын танхим, өрөө тасалгааг төлбөргүйгээр ашиглуулна.

39.15.Төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгж нь нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн уулзалтад зориулж соёлын төв, биеийн тамирын болон хурлын танхим, өрөө, тасалгааг төлбөргүйгээр ашиглуулна.

38.4.Энэ хуулийн 38.1-д заасныг зөрчсөн нэр дэвшигчийг 150000-200000 төгрөгөөр, 38.2-т заасныг зөрчсөн Засаг даргыг 200000-250000 төгрөгөөр торгоно.

37.4. Энэ хуулийн 37.1-д заасныг зөрчсөн нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчийг 200000-250000 төгрөгөөр, 37.2-т заасныг зөрчсөн Засаг даргыг 250000-300000 төгрөгөөр торгоно.

39.1.Нэг нам, эвсэл, нэр дэвшигчээс сонгуульд зарцуулах зардлын дээд хэмжээг Сонгуулийн ерөнхий хороо сонгуулийн жилийн хоёрдугаар сарын нэгний дотор тойрог тус бүрээр тогтооно.

38.1.Нэг нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчээс сонгуульд зарцуулах зардлын дээд хэмжээг Сонгуулийн ерөнхий хороо сонгуулийн жилийн хоёрдугаар сарын нэгний дотор тогтооно.

41.2.Нэг нам, эвсэл, нэр дэвшигчээс сонгуульд зарцуулах зардлын дээд хэмжээг тухайн тойргийн нутаг дэвсгэрийн хэмжээ, хүн амын тоо, байршил зэргийг харгалзан Сонгуулийн ерөнхий хороо сонгуулийн жилийн хоёрдугаар сарын нэгний дотор тойрог тус бүрээр тогтооно.

62

39.2.Тойрогт зардлын хэмжээг тогтоохдоо уг тойргийн нутаг дэвсгэрийн хэмжээ, байршил, хүн амын тоо, суурьшлын нягтрал /аймаг, нийслэл/ зэргийг харгалзан үзнэ.

39.3.Нам, эвслээс нэр дэвшигчийн сонгуулийн зардлыг тухайн нам, эвсэл болон нэр дэвшигч, харин бие даан нэр дэвшигч сонгуулийн зардлаа өөрөө тус тус хариуцна.

38.2.Нам, эвслээс нэр дэвшигчийн сонгуулийн зардлыг тухайн нам, эвсэл болон нэр дэвшигч, бие даан нэр дэвшигч сонгуулийн зардлаа өөрөө тус тус хариуцна.

41.1.Сонгуулийн зардлын зохих хэсгийг энэ хуулийн 10.1-д заасан журмаар улсын төсвөөс санхүүжүүлэх бөгөөд нам, эвслээс нэр дэвшигчийн сонгуулийн зардлыг тухайн нам, эвсэл болон нэр дэвшигч, харин бие даан нэр дэвшигч сонгуулийн зардлаа өөрөө тус тус хариуцна.

40.1.Нэр дэвшүүлсэн нам, эвсэл нь нэр дэвшигч тус бүр дээр, түүнчлэн бие даан нэр дэвшигч нь өөрийн сонгуулийн зардлын дансыг банкинд нээлгэж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд энэ тухай албан ёсоор мэдэгдэж, нийтэд зарлана.

39.1.Нам, эвсэл болон бие даан нэр дэвшигч нь өөрийн сонгуулийн зардлын дансыг банкинд нээлгэн, Сонгуулийн ерөнхий хороонд энэ тухай албан ёсоор мэдэгдэж, нийтэд зарлана.

42.1.Нам, эвсэл нь өөрийн нэр дээр болон нэг тойрогт нам, эвслийн нэрийн жагсаалтаар нэр дэвшигчдийн дунд сонгуулийн зардлын нэг дансыг тус тус Сонгуулийн ерөнхий хороонд бүртгүүлснээс хойш гурав хоногийн дотор, түүнчлэн бие даан нэр дэвшигч нь өөрийн сонгуулийн зардлын дансыг тойргийн хороонд бүртгүүлснээс хойш гурав хоногийн дотор тус тус банкинд нээлгэж, энэ тухай Сонгуулийн ерөнхий хороонд албан ёсоор мэдэгдэж, нийтэд зарлана.

40.2.Нам, эвслээс нэр дэвшигч нь энэ хуулийн 40.1-д зааснаас өөр данс нээлгэхийг хориглоно.

39.2.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч нь энэ хуулийн 39.1-д зааснаас өөр данс нээлгэхийг хориглоно.

42.2.Нам, эвслийн дансны төлөвлөгөөг Сонгуулийн ерөнхий хороо санхүүгийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, Монголбанктай хамтран баталж, энэ хуулийн 42.1-д заасны дагуу дансаа нээлгэх ба үүнээс өөр данс нээлгэхийг хориглоно.

40.3.Энэ хуулийн 40.1-д заасан дансанд тухайн нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн өөрийн хөрөнгө, дэмжигч байгууллага, иргэдээс оруулсан хандивыг төвлөрүүлж, мөн дансаар дамжуулан зориулалтаар нь зарцуулна.

39.3.Энэ хуулийн 39.1-д заасан дансанд нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн өөрийн хөрөнгө, дэмжигч байгууллага, иргэдээс оруулсан хандивыг төвлөрүүлж, мөн дансаар дамжуулан зориулалтаар нь зарцуулна.

42.3.Энэ хуулийн 42.1-д заасан дансанд нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн өөрийн хөрөнгө, дэмжигч байгууллага, иргэдээс оруулсан хандивыг төвлөрүүлж, мөн дансаар дамжуулан зориулалтаар нь зарцуулна.

40.4.Нам, эвсэл сонгуульд оролцохоо илэрхийлж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд бүртгүүлснээс хойш гурав хоногийн дотор энэ хуулийн 40.1-д заасан дансыг нээлгэсэн байна.

39.4.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч сонгуульд оролцохоо илэрхийлж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд бүртгүүлснээс хойш гурав хоногийн дотор энэ хуулийн 39.1-д заасан сонгуулийн дансыг нээлгэсэн байна.

(42.1)

40.5.Бие даан нэр дэвшигч тойргийн хороонд бүртгүүлсэн өдрөөс хойш гурав хоногийн дотор сонгуулийн зардлын дансаа нээлгэсэн байна.

63

40.6.Энэ хуулийн 40.1-д заасан дансанд төвлөрсөн хөрөнгийг нам, эвслийн мөрийн хөтөлбөрийг тайлбарлан таниулах, нэр дэвшигчийг сурталчлах, сонгуулийн уулзалт, хурал, цуглаан зохион байгуулах, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, шадар туслагчийн бичиг хэрэг, шуудан, холбоо, унааны болон албан томилолт, хөлс, урамшуулал зэрэг зардлыг санхүүжүүлэхэд зарцуулна.

39.5.Энэ хуулийн 39.1-д заасан дансанд төвлөрсөн хөрөнгийг нам, эвслийн мөрийн хөтөлбөрийг тайлбарлан таниулах, нэр дэвшигчийг сурталчлах, сонгуулийн уулзалт, хурал, цуглаан зохион байгуулах, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, шадар туслагчийн бичиг хэрэг, шуудан, холбоо, унааны болон албан томилолт, хөлс, урамшуулал зэрэг зардлыг санхүүжүүлэхэд зарцуулна.

42.4.Энэ хуулийн 41.1-д заасан дансанд төвлөрсөн хөрөнгийг нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчийн мөрийн хөтөлбөрийг тайлбарлан таниулах, сонгуулийн уулзалт, хурал, цуглаан зохион байгуулах, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, шадар туслагчийн бичиг хэрэг, шуудан, холбоо, унааны болон албан томилолт, хөлс, урамшуулал зэрэг төсөвлөсөн зардлыг санхүүжүүлэхэд зарцуулна.

40.7.Энэ хуулийн 40.2, 40.3, 40.6-д заасныг зөрчсөн нам, эвслийг 800000-1000000 төгрөгөөр торгох, 40.3, 40.6-д заасан зөрчил гаргасан нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах ба 40.1-д заасан данснаас гадуур өгсөн, 40.2-т заасныг зөрчиж нээлгэсэн дансанд төвлөрүүлсэн хөрөнгийг хурааж, улсын орлого болгоно.

39.6.Энэ хуулийн 39.2, 39.3, 39.5-д заасныг зөрчсөн нам, эвслийг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгох, 39.3, 39.5-д заасан зөрчил гаргасан нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах ба 39.1-д заасан данснаас гадуур өгсөн, 39.2-т заасныг зөрчиж нээлгэсэн дансанд төвлөрүүлсэн хөрөнгийг хурааж, улсын орлого болгоно.

42.5.Энэ хуулийн 42.3, 42.4-т заасныг зөрчсөн нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах ба мөн хуулийн 42.1-д заасан данснаас гадуур өгсөн, 42.2-т заасныг зөрчиж нээлгэсэн дансанд төвлөрүүлсэн хөрөнгийг хурааж, улсын орлого болгоно.

41.1.Нам, эвсэл, нэр дэвшигчид өгөх хандивын дээд хэмжээ хувь хүнээс нэг сая төгрөг, хуулийн этгээдээс гурван сая төгрөг байна.

40.1.Нам, эвсэл, нэр дэвшигчид өгөх хандивын дээд хэмжээ хувь хүнээс нэг сая төгрөг, хуулийн этгээдээс гурван сая төгрөг байна.

43.1.Нам, эвсэл, нэр дэвшигчид өгөх хандивын дээд хэмжээ хувь хүнээс нэг сая төгрөг, хуулийн этгээдээс гурван сая төгрөг хүртэл байж болох бөгөөд түүний хэмжээг нам, эвсэл, нэр дэвшигч бүрт сонгуулийн зардлын дансанд төвлөрсөн хөрөнгийн нийлбэрээр тооцно.

41.2.Энэ хуулийн 41.1-д заасан хандивын хэмжээг мөн хуулийн 40.1-д заасан дансанд төвлөрүүлсэн хөрөнгийн нийлбэрээр тооцно.

40.2.Энэ хуулийн 40.1-д заасан хандивын хэмжээг мөн хуулийн 39.1-д заасан дансанд төвлөрүүлсэн хөрөнгийн нийлбэрээр тооцно.

41.3.Хуулийн этгээдээс хандив өгөх тухай шийдвэрийг түүний эрх барих байгууллага гаргана.

40.3.Хуулийн этгээдээс хандив өгөх тухай шийдвэрийг түүний эрх барих байгууллага гаргана.

43.3.Хуулийн этгээд хандив өгөх асуудлыг түүний Төлөөлөн удирдах зөвлөл буюу түүнтэй адил эрх бүхий байгууллага шийдвэрлэнэ.

41.4.Мөнгөн хандивыг зөвхөн энэ хуулийн 40.1-д заасан дансаар дамжуулж өгнө.

40.4.Мөнгөн хандивыг зөвхөн энэ хуулийн 39.1-д заасан дансаар дамжуулж өгнө.

43.2.Мөнгөн хандивыг сонгуулийн зардлын дансаар дамжуулан өгөх ба мөнгөн бус эд хөрөнгийн хэлбэрээр өгсөн хандивыг мөнгөөр үнэлж, энэ хуулийн 43.1-д заасан хандивын дүнд оруулан тус тус тооцно.

41.5.Хандивыг мөнгөн бус хэлбэрээр өгвөл түүнийг мөнгөн хэлбэрт шилжүүлэн үнэлж, энэ хуулийн 41.1-д заасан хандивын дүнд оруулан тооцно.

40.5.Хандивыг мөнгөн бус хэлбэрээр өгвөл түүнийг мөнгөн хэлбэрт шилжүүлэн үнэлж, энэ хуулийн 40.1-д заасан хандивын дүнд оруулан тооцно.

41.6.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн хандивын хэмжээ, хэлбэрийг сонгуулийн зардлын тайланд тусгана.

40.6.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн хандивын хэмжээ, хэлбэрийг сонгуулийн зардлын тайланд тусгана.

64

41.7.Дараахь этгээдээс хандив авахыг хориглоно:



41.7.1.гадаад улс буюу гадаадын байгууллага /хамтарсан байгууллагын гадаадын оролцогч/;



41.7.2.олон улсын байгууллага; 40.7.2.олон улсын байгууллага;

43.4.2.олон улсын байгууллага;




41.7.4.гадаад улсын иргэн; 40.7.4.гадаад улсын иргэн;

43.4.4.гадаад улсын иргэн;

41.7.5.харьяалалгүй хүн; 40.7.5.харьяалалгүй хүн; 43.4.5.харьяалалгүй хүн;

41.7.6.сонгууль зарласан өдөр 18 насанд хүрээгүй Монгол Улсын иргэн;



41.7.7.төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээд;

40.7.7.төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээд;

43.4.7.төрийн болон орон нутгийн өмчит болон тийм өмчийн оролцоотой хуулийн этгээд;

41.7.8.шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдсон татварын өр төлбөртэй хуулийн этгээд;

40.7.8.шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдсон албан татварын өр төлбөртэй, дампуурсан, банкны хугацаа хэтэрсэн зээлийн өртэй хуулийн этгээд;

43.4.8.шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдсон албан татварын өр төлбөртэй, дампуурсан, банкны хугацаа хэтэрсэн зээлийн өртэй хуулийн этгээд;

41.7.9.Yйлдвэрчний эвлэл, шашны болон бусад төрийн бус байгууллага.



65

40.7.10.байгуулагдаад нэг жил болоогүй хуулийн этгээд.

43.4.10.байгуулагдаад нэг жил болоогүй хуулийн этгээд

41.8.Сонгууль бэлтгэн явуулах хугацаанд гадаад, дотоодын тусламжийн эд хөрөнгийг иргэдэд тараах, борлуулж сонгуульд зарцуулахыг хориглоно.

40.8.Сонгууль бэлтгэн явуулах хугацаанд гадаад, дотоодын тусламжийн эд хөрөнгийг иргэдэд тараах, борлуулж сонгуульд зарцуулахыг хориглоно.

43.5.Сонгууль бэлтгэн явуулах хугацаанд гадаад, дотоодын тусламжийн эд хөрөнгийг сонгуулийн аливаа зардалд зориулж зарцуулахыг хориглоно.

43.6.Сонгууль явуулах жил зөвхөн сонгуулийн үйл ажиллагаанд зориулж хандив өгөх бөгөөд энэ тохиолдолд Улс төрийн намын тухай хуулийн 18.3-т заасан хандивыг нам, эвсэлд давхардуулан өгөхийг хориглоно.

41.9. Энэ хуулийн 41.1, 41.3-41.8-д заасныг зөрчсөн хандивлагч, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 150000-250000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 200000-250000 төгрөгөөр, нам, эвслийг 800000-1000000 төгрөгөөр торгох, 41.7-д заасан этгээдээс хандив авч зарцуулсан нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах ба 41.1-д заасан хэмжээнээс илүү гарсан, түүнчлэн 40.1-д заасан данснаас гадуур өгсөн болон 41.7-д заасан этгээдээс авсан хандивыг хурааж, улсын орлого болгоно.

40.9. Энэ хуулийн 40.1, 40.3-40.8-д заасныг зөрчсөн хандивлагч, нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 200000-300000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 250000-300000 төгрөгөөр, нам, эвслийг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгох, 40.7-д заасан этгээдээс хандив авч зарцуулсан нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах ба 40.1-д заасан хэмжээнээс илүү гарсан, түүнчлэн 39.1-д заасан данснаас гадуур өгсөн болон 40.7-д заасан этгээдээс авсан хандивыг хурааж, улсын орлого болгоно.

43.7.Энэ хуулийн 43.4-т заасан этгээдээс хандив авч зарцуулсан нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах ба мөн хуулийн 43.1-д заасан хэмжээнээс илүү гарсан, түүнчлэн 42.1-д заасан данснаас гадуур өгсөн болон 43.4-т заасан этгээдээс авсан хандивыг хурааж улсын орлого болгоно.

42.1.Сонгуулийн зардлын дансанд мөнгөн хөрөнгийг төвлөрүүлэх, түүнийг зарцуулах тухай тайлангийн загвар болон данс нээх, хаах, бүртгэл, тайланг хөтлөх журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо Монголбанктай хамтран батална.



42.2.Нам, эвсэл болон бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн зардлын тайланг санал хурааж дууссан өдрөөс хойш нэг сарын дотор гаргаж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ.

41.2. Нам, эвслээс нэр дэвшигч нь сонгуулийн санал хураалт дууссанаас хойш 15 хоногт багтаан өөрийн сонгуулийн зардлын тайлангаа нам, эвсэлдээ гаргаж өгөх бөгөөд нам, эвсэл болон бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн зардлын тайланг санал хурааж дууссан өдрөөс хойш нэг сарын дотор гаргаж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ.

44.6.Нам, эвсэл болон бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн зардлын явцын тайланг Сонгуулийн ерөнхий хорооны шаардлагаар гарган өгөх ба эцсийн тайланг санал хурааж дууссан өдрөөс хойш нэг сарын дотор гаргаж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ.

42.3.Нам, эвсэл энэ хуулийн 42.2-т заасан сонгуулийн зардлын тайлан /цаашид “зардлын тайлан” гэх/-даа аудит хийлгэж, дүгнэлт гаргуулсан байна.



66

42.4.Зардлын тайланг дараахь үзүүлэлтээр гаргана:

41.4.Зардлын тайланг дараахь үзүүлэлтээр гаргана:

44.8.Сонгуулийн зардлын тайланг дараахь үзүүлэлтээр гаргана:

42.4.1.санд төвлөрүүлсэн орлогын хэмжээ; 41.4.1.санд төвлөрүүлсэн орлогын хэмжээ; 44.8.1.санд төвлөрүүлсэн орлого, нийт хандивын хэмжээ;

42.4.2.орлогын эх үүсвэр; 41.4.2.орлогын эх үүсвэр; 44.8.2.орлогын эх үүсвэр, түүний дотор хандивын төрөл, хэмжээ;

42.4.3.хандивлагч иргэний эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, оршин суугаа газрын хаяг, банкны гүйлгээ хийсэн баримт, хандивын хэмжээ, хэлбэр;

41.4.3.хандивлагч иргэний эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийнх нь нэр, оршин суугаа газрын хаяг, банкны гүйлгээ хийсэн баримт, хандивын хэмжээ, хэлбэр;

44.8.3.хандивлагч иргэний овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, оршин суугаа газрын хаяг, банкны гүйлгээ хийсэн баримт, хандивын хэмжээ, хэлбэр;

42.4.4.хандивлагч хуулийн этгээдийн нэр, оршин байгаа газрын хаяг, гүйцэтгэх захирлын эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, хандивын хэмжээ, хэлбэр;

41.4.4.хандивлагч хуулийн этгээдийн нэр, оршин байгаа газрын хаяг, гүйцэтгэх захирлын эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийнх нь нэр, хандивын хэмжээ, хэлбэр;

44.8.4.хандивлагч хуулийн этгээдийн нэр, оршин байгаа газрын хаяг, гүйцэтгэх захирлын овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр, хандивын хэмжээ, хэлбэр;

42.4.5.зарлагын задаргаа, гүйцэтгэл; 41.4.5.зарлагын задаргаа, гүйцэтгэл; 44.8.5.зарлагын ангилал, гүйцэтгэл;

42.4.6.үлдэгдлийн хэмжээ, байршил. 41.4.6.үлдэгдлийн хэмжээ, байршил. 44.8.6.үлдэгдлийн хэмжээ, байршил.

42.5.Нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн сонгуулийн зардлын данс байршуулсан банкны захирал нь уг дансны бүх хөдөлгөөнийг нэгтгэсэн тайлан гаргаж, энэ хуулийн 42.2-т заасан хугацаанд Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ.

41.5.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчийн сонгуулийн зардлын данс байршуулсан банкны захирал нь уг дансны бүх хөдөлгөөнийг нэгтгэсэн тайлан гаргаж, энэ хуулийн 41.2-т заасан хугацаанд Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ.

44.9.Нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн сонгуулийн зардлын данс барьж буй банкны захирал нь уг дансны бүх хөдөлгөөнийг нэгтгэсэн тайлан гаргаж, энэ хуулийн 44.6-т заасан хугацаанд Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ.

42.6.Санал хураалт явагдсан өдрөөс хойш зардлын тайланг гаргах хүртэлх хугацаанд энэ хуулийн 40.1-д заасан дансанд аливаа хөдөлгөөн хийхийг хориглоно.

41.6.Санал хураалт явагдсан өдрөөс хойш зардлын тайланг гаргах хүртэлх хугацаанд энэ хуулийн 39.1-д заасан дансанд аливаа хөдөлгөөн хийхийг хориглоно.

44.10.Сонгуулийн өдрөөс хойш зардлын тайланг гаргах хүртэлх хугацаанд энэ хуулийн 42.1-д заасан дансанд аливаа хөдөлгөөн хийхийг хориглоно.

67

42.7.Сонгуулийн ерөнхий хороо зардлын тайланг хянан үзэж, санал хурааж дууссан өдрөөс хойш 45 хоногийн дотор дүнг нийтэд мэдээлэх ба хоёр зуун мянга, түүнээс дээш төгрөгийн хандив өгсөн иргэн, таван зуун мянга, түүнээс дээш төгрөгийн хандив өгсөн хуулийн этгээдийг нийтэд зарлана.



41.8.Нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн сонгуулийн зардлын санхүүжилтийг төрийн аудитын байгууллага хянан шалгана.

42.8.Энэ хуулийн 42.2-42.6-д заасныг зөрчсөн нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 150000-250000 төгрөгөөр, банкны захирлыг 200000-250000 төгрөгөөр, нам, эвсэл, банкыг 800000-1000000 төгрөгөөр торгох ба 42.6-д заасан хугацаанд хийсэн гүйлгээтэй тэнцэх хэмжээний хөрөнгийг банкны өөрийнх нь хөрөнгөөс гаргуулж, улсын орлого болгоно.

41.9.Энэ хуулийн 41.2-41.6-д заасныг зөрчсөн нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 200000-300000 төгрөгөөр, банкны захирлыг 250000-300000 төгрөгөөр, нам, эвсэл, банкыг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгох ба 41.6-д заасан хугацаанд хийсэн гүйлгээтэй тэнцэх хэмжээний хөрөнгийг банкны өөрийнх нь хөрөнгөөс гаргуулж, улсын орлого болгоно.

44.12.Энэ хуулийн 44.10-д заасан хугацаанд хийсэн гүйлгээтэй тэнцэх хэмжээний хөрөнгийг банкны өөрийнх нь хөрөнгөөс гаргуулж, улсын орлого болгоно.

43.1.Сонгогчдын саналыг санал авах өдөр 07 цагаас 22 цаг хүртэл хугацаанд санал авах байранд авна.

42.1.Сонгогчдын саналыг санал авах өдөр 07 цагаас 20 цаг хүртэл хугацаанд санал авах байранд авна.

45.1.Сонгогчдын саналыг санал авах өдрийн 07 цагаас 24 цаг хүртэл хугацаанд сонгуулийн хэсгийн байранд авна.

43.2.Сонгогчдын санал авах өдөр, цаг, байрыг хэсгийн хороо уул өдөр хүртэлх 14 хоногийн турш нийтэд зарлан мэдээлнэ.

42.2.Сонгогчдын санал авах өдөр, цаг, байрыг хэсгийн хороо уул өдөр хүртэлх 14 хоногийн турш нийтэд зарлан мэдээлнэ.

45.2.Сонгогчдын сонгуулийн өдөр, цаг, байрыг хэсгийн хороо, баг, хорооны Засаг дарга уул өдөр хүртэлх 14 хоногийн турш нийтэд зарлан мэдээлнэ.

43.3.Сонгогчдоос саналаа нууцаар өгөхөд шаардагдах тооны бүхээг, саналын хайрцаг бүхий байрыг санал авах өдрөөс долоо хоногийн өмнө тухайн хэсгийн харьяалагдах сум, дүүргийн Засаг дарга хариуцаж бэлтгүүлнэ.

42.3.Сонгогчдоос саналаа нууцаар өгөхөд шаардагдах тооны бүхээг, зөөврийн битүүмжилсэн саналын хайрцаг болон санал тоолох төхөөрөмж бүхий байрыг санал авах өдрөөс долоо хоногийн өмнө тухайн хэсгийн харьяалагдах сум, дүүргийн Засаг дарга хариуцаж бэлтгүүлнэ.

45.3.Сонгогчдоос саналаа нууцаар өгөхөд шаардагдах тооны бүхээг, саналын хайрцаг бүхий байрыг сонгуулийн өдрөөс долоо хоногийн өмнө тухайн хэсгийн харьяалагдах сум, дүүргийн Засаг дарга хариуцан бэлтгүүлнэ.

43.4.Энэ хуулийн 43.3-т заасан бүхээгийн хэмжээ, загварыг Сонгуулийн ерөнхий хороо батална.

42.4.Сонгуулийн хэсгийн хорооны болон санал авах байрыг бэлтгэх заавар, санал бэлтгэх бүхээгийн хэмжээ, загварыг Сонгуулийн ерөнхий хороо батална.

45.4.Энэ хуулийн 45.3-т заасан бүхээгийн хэмжээ, загварыг Сонгуулийн ерөнхий хороо батална.

68

43.5.Санал авах байранд нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч байрлахыг хориглоно.

42.5.Санал авах байранд нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч байрлахыг хориглоно.

45.5.Санал авах байранд нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, түүний ажилтан, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч байрлахыг хориглоно.

42.6.Сонгуулийн хэсэгт саналын хуудас хүлээн авснаас хойш санал авах байрыг цагдаагийн хамгаалалтанд авна.

43.6.Энэ хуулийн 43.3-т заасныг зөрчсөн Засаг дарга, 43.5-д заасныг зөрчсөн ухуулагч, шадар туслагч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 200000-250000 төгрөгөөр, нам, эвслийг 500000-700000 төгрөгөөр торгоно.

42.7.Энэ хуулийн 42.3-т заасныг зөрчсөн Засаг дарга, 42.5-д заасныг зөрчсөн ухуулагч, шадар туслагч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 250000-300000 төгрөгөөр, нам, эвслийг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгоно.

44.1.Саналын хуудас нь сонгогчоос саналаа илэрхийлэх, сонгуулийн дүн гаргах үндсэн баримт бичиг мөн.

43.1.Саналын хуудас нь сонгогчоос саналаа нууцаар тэмдэглэн илэрхийлэх, сонгуулийн дүнг тоолж гаргах хууль зүйн үндсэн баримт бичиг мөн.

46.1.Саналын хуудас нь сонгогчоос саналаа нууцаар тэмдэглэн илэрхийлэх, сонгуулийн дүнг тоолж гаргах хууль зүйн үндсэн баримт бичиг мөн.

44.2.Сонгуулийн ерөнхий хороо саналын хуудасны загвар, тоо, түүнийг хэвлүүлэх, хадгалах, хүргүүлэх, хамгаалах журам болон тэдгээрт тавигдах шаардлагыг санал авах өдрөөс 21 хоногийн өмнө батална.

43.2.Саналын хуудасны загвар, тоо, түүнийг хэвлүүлэх, хадгалах, хүргүүлэх, хамгаалах журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо батална.

46.2.Сонгуулийн ерөнхий хороо саналын хуудасны загвар, тоо, түүнийг хэвлүүлэх, хадгалах, хүргүүлэх, хамгаалах журам болон тэдгээрт тавих шаардлагыг сонгуулийн өдрөөс 30 хоногийн өмнө батална.

44.3.Саналын хуудас нь тусгай нууцлалтай байх бөгөөд нэгдсэн бар кодтой байна.

43.3.Саналын хуудас нь тусгай нууцлалтай, нэгдсэн таних нууц тэмдэг /бар код/-тэй байна.

46.3.Саналын хуудас нь тусгай нууцлалтай, нэгдсэн таних нууц тэмдэг /бар код/-тэй байна.

44.4.Саналын хуудсыг Сонгуулийн ерөнхий хороо хариуцан хэвлүүлж, тойргийн хороонд, тойргийн хороо нь салбар хороогоор дамжуулан санал авах өдрөөс тав хоногийн өмнө хэсгийн хороонд тус тус хүргүүлнэ.

43.4.Саналын хуудсыг Сонгуулийн ерөнхий хороо эрхлэн хэвлүүлж, аймаг, нийслэлийн хороонд, тэдгээр нь салбар хороогоор дамжуулан санал авах өдрөөс тав хоногийн өмнө хэсгийн хороонд тус тус албан ёсоор хүлээлгэн өгнө.

46.4.Саналын хуудсыг Сонгуулийн ерөнхий хороо эрхлэн хэвлүүлж, тойргийн хороонд, тойргийн хороо нь салбар хороогоор дамжуулан сонгуулийн өдрөөс тав хоногийн өмнө хэсгийн хороонд тус тус хүргүүлж албан ёсоор хүлээлгэн өгнө.

44.5.Саналын хуудсанд нэр дэвшигчдийн эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, нэр дэвшүүлсэн нам, эвслийн нэрийг бичнэ.

43.5.Саналын хуудсанд сонгуульд оролцож байгаа нам, эвслийн нэрийг тухайн нам, эвслээс нэр дэвшигчдийн болон бие даан нэр дэвшигчийн өөрийн нь нэр болон эцэг /эх/-ийн нэрийн хамт бичнэ.

46.5.Саналын хуудсанд сонгуульд оролцож байгаа нам, эвслийн нэр, тухайн нам, эвслээс нэр дэвшигчдийн болон бие даан нэр дэвшигчийн өөрийн нь нэр болон овог, эцэг /эх/-ийн нэрийг бичнэ

69

46.6.Саналын хуудас нь хэвтээ хүснэгтийн хэлбэртэй байх бөгөөд хүснэгтэд дараахь мэдээллийг тэмдэглэсэн байна:

46.6.1.нам, эвслийн дэс дугаар;

46.6.2.нам, эвслийн бүртгэгдсэн нэр;

46.6.3.нам, эвслээс нэр дэвшигчдийн дэс дугаар, өөрийн нь нэр болон овог, эцэг /эх/-ийн нэр;

46.6.4.бие даан нэр дэвшигчдийн дэс дугаар;

46.6.5.бие даан нэр дэвшигчдийн өөрийн нь нэр болон овог, эцэг /эх/-ийн нэр.

44.6.Саналын хуудсанд нэр дэвшигчдийг бичихдээ тэдгээрийг дэвшүүлсэн намуудынх нь улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн огноог баримталж, хамгийн анх бүртгүүлсэн намын нэр дэвшигчийг эхэнд нь бичих замаар дараалалд оруулах ба ингэхдээ нэг нам, эвслээс нэг тойрогт нэр дэвшигчдийн нэрийг адил тэнцүү байх зарчмыг баримтлан солбиж байрлуулна.

43.6.Саналын хуудсанд намын нэрийг бичихдээ Улсын дээд шүүхэд бүртгүүлсэн огноог баримталж, хамгийн анх бүртгүүлсэн намыг эхэнд нь бичих замаар дараалалд оруулна.

46.7.Саналын хуудсанд нам, эвслийн нэрийг Улсын Их Хурлын өмнөх сонгуульд авсан суудал, саналын тооны ихээс бага руу жагсааж, сонгуульд оролцоогүй намыг Улсын дээд шүүхэд /улсын бүртгэлд/ бүртгүүлсэн дарааллаар бичнэ.

46.8.Энэ хуулийн 46.6.3-т заасан нам, эвслээс нэр дэвшигчдийн нэрийг тухайн нам, эвслээс ирүүлсэн дарааллаар дугаарлан бичнэ.

44.7.Эвслээс нэр дэвшигчийг энэ хуулийн 44.6-д заасан дараалалд оруулахдаа эвслийн бүрэлдэхүүнд орсон намуудаас хамгийн түрүүнд улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн намын бүртгэлийн огноог баримтална.

43.7.Эвслийг энэ хуулийн 43.6-д заасан дараалалд оруулахдаа эвслийн бүрэлдэхүүнд орсон намуудаас хамгийн түрүүнд Улсын дээд шүүхэд бүртгүүлсэн намын бүртгэлийн огноог баримтална.

70

44.8.Бие даан нэр дэвшигчийн нэрийг нам, эвслээс нэр дэвшигчдийн нэрийн дараа, тойргийн хороонд нэр дэвшсэнээ бүртгүүлсэн дарааллаар саналын хуудсанд бичнэ.

43.8.Бие даан нэр дэвшигчийн нэрийг нам, эвслээс нэр дэвшигчийн нэрийн дараа, Сонгуулийн ерөнхий хороонд нэр дэвшсэнээ бүртгүүлсэн дарааллаар саналын хуудсанд бичнэ.

46.9.Саналын хуудсанд бие даан нэр дэвшигчийн нэрийг цагаан толгойн үсгийн дарааллаар бичнэ.

44.9.Саналын хуудсанд тухайн хэсгийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга гарын үсэг зурж, тэмдэг дарах бөгөөд энэ шаардлагыг хангаагүй саналын хуудсаар санал авах, өгөхийг хориглоно.

43.9.Саналын хуудсанд тухайн хэсгийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга гарын үсэг зурж, тэмдэг дарах бөгөөд энэ шаардлагыг хангаагүй саналын хуудсаар санал авах, өгөхийг хориглоно.

46.10.Саналын хуудсанд тухайн хэсгийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга гарын үсэг зурж, хэсгийн хорооны тэмдэг дарах бөгөөд энэ шаардлагыг хангаагүй саналын хуудсаар санал авах, өгөхийг хориглоно.

44.10.Сонгуулийн хороод саналын хуудсыг бүрэлдэхүүнээрээ хүлээн авч, энэ тухай тэмдэглэл үйлдэж, байлцсан бүх гишүүн гарын үсэг зурна.

43.10.Сонгуулийн хороод саналын хуудсыг бүрэлдэхүүнээрээ хүлээн авч, энэ тухай тэмдэглэл үйлдэж, байлцсан бүх гишүүн гарын үсэг зурна.

46.11.Сонгуулийн хороод саналын хуудсыг бүрэлдэхүүнээрээ хүлээн авч, энэ тухай тэмдэглэл хөтөлж, байлцсан бүх гишүүн гарын үсэг зурна.

44.11.Сонгуулийн хорооны аль нэг гишүүн энэ хуулийн 44.10-т заасан тэмдэглэлд гарын үсэг зурахаас татгалзвал шалтгаан, үндэслэлээ бичгээр үйлдэж, холбогдох сонгуулийн хороонд өгнө.



44.12.Энэ хуулийн 44.9, 44.10-т заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 200000-250000 төгрөгөөр, гишүүнийг 150000-200000 төгрөгөөр торгох ба сонгогчид хүчингүй саналын хуудас олгосон сонгуулийн хорооны гишүүнийг сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасна.

43.12.Энэ хуулийн 43.9, 43.10-т заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 250000-300000 төгрөгөөр, гишүүнийг 200000-250000 төгрөгөөр торгоно.

46.13.Сонгогчид саналын хүчингүй хуудас олгосон буруутай этгээдийг сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасна.

45.1.Санал авах өдрийн 07 цагт хэсгийн хорооны бүрэлдэхүүн сонгогчдын төлөөллийг байлцуулан санал авах бүх хайрцгийг нээж, шалган битүүмжилж лацдсаны дараа дараахь зүйлийг мэдээлнэ:

44.1.Санал авах өдрийн 07 цагт хэсгийн хорооны бүрэлдэхүүн сонгогчдын төлөөллийг байлцуулан санал тоолох төхөөрөмж, санал авах бүх хайрцгийг нээж харуулан, шалган битүүмжилж, лацдсаны дараа хэсгийн хорооны дарга дараахь мэдээлэл хийнэ:

47.1.Сонгуулийн өдрийн 07 цагт хэсгийн хорооны бүрэлдэхүүн сонгогчдын төлөөллийг байлцуулан санал авах бүх хайрцгийг нээж харуулан, шалган битүүмжилж лацдсаны дараа хэсгийн хорооны дарга дараахь мэдээлэл хийнэ:

45.1.1.нэрийн жагсаалтад бичигдсэн сонгогчдын тоо;

44.1.1.нэрийн жагсаалтад бичигдсэн сонгогчдын тоо;

47.1.1.сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бичигдсэн сонгогчдын тоо, үүнээс өөр тойрог, хэсэгт шилжиж явсан, саналаа урьдчилан өгсөн, нас барсан зэргээр хасагдсан, мөн шилжин ирсэн сонгогчийн тоо;

47.1.2.саналаа өгвөл зохих нийт сонгогчийн тоо, үүнээс саналын байранд ирж саналаа өгөх сонгогчийн тоо, зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар саналаа өгөх сонгогчийн тоо;

71

45.1.2.хүлээн авсан, урьдчилан санал авахад зарцуулсан, алдагдаж үрэгдсэн, устсан, үлдсэн саналын хуудасны тоо;

44.1.2.хүлээн авсан, урьдчилан санал авахад зарцуулсан, алдагдаж үрэгдсэн, устсан, үлдсэн саналын хуудасны тоо;

47.1.3.хүлээн авсан, урьдчилан санал авахад олгосон, алдагдаж үрэгдсэн, устсан, үлдсэн саналын хуудасны тоо;

45.1.3.урьдчилан санал өгсөн сонгогчдын тоо, түүний явцад буруу тэмдэглэл хийснээс хүчингүй болсон саналын хуудасны тоо;



45.1.4.санал авах зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгийн тоо, түүгээр санал өгөх сонгогчийн тоо, санал авах хуваарь;

44.1.4. зөөврийн битүүмжилсэн саналын хайрцгийн тоо, түүгээр санал өгөх сонгогчийн тоо, санал авах хуваарь;

47.1.5.санал авах зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгийн тоо, түүгээр санал өгөх сонгогчийн тоо, санал авах хуваарь;

45.1.5.хүлээн авсан, тараасан, буруу бичсэнээс хүчингүй болсон, алдагдаж үрэгдсэн, устсан, үлдсэн, сонгогчийн үнэмлэхийн тоо.

44.1.5.хүлээн авсан, тараасан, буруу бичсэнээс хүчингүй болсон, алдагдаж үрэгдсэн, устсан, үлдсэн, сонгогчийн үнэмлэхийн тоо.

47.1.6.хүлээн авсан, тараасан, буруу бичсэнээс хүчингүй болсон, алдагдаж үрэгдсэн, устсан, үлдсэн сонгогчийн үнэмлэхийн тоо.

45.2.Энэ хуулийн 45.1.3-т заасан урьдчилан өгсөн саналын тоог тусгайлан тэмдэглэж, тэдгээр саналын хуудсыг битүүмжилсэн дугтуйтай нь санал авах хайрцагт хийнэ.

44.2.Урьдчилан өгсөн саналын тоог тусгайлан тэмдэглэнэ.

47.2.Энэ хуулийн 47.1.4-т заасан урьдчилан өгсөн саналын тоог тусгайлан тэмдэглэж, тэдгээр саналын хуудсыг битүүмжилсэн дугтуйтай нь санал авах хайрцагт хийнэ.

45.3.Энэ хуулийн 45.1, 45.2-т заасан ажиллагаа, мэдээллийг нэг бүрчлэн тусгасан тэмдэглэл хөтлөх бөгөөд түүнд хэсгийн хорооны бүх гишүүн гарын үсэг зурна.

44.3.Энэ хуулийн 44.1, 44.2-т заасан ажиллагаа, мэдээллийг нэг бүрчлэн тусгасан тэмдэглэл хөтлөж хэсгийн хорооны бүх гишүүн гарын үсэг зурна.

47.3.Энэ хуулийн 47.1, 47.2-т заасан ажиллагаа, мэдээллийг нэг бүрчлэн тусгасан тэмдэглэл хөтөлж хэсгийн хорооны бүх гишүүн гарын үсэг зурна.

45.4.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 45.1-45.3-т заасан ажиллагааг гүйцэтгэсний дараа санал хураах ажлыг эхлүүлэх ба ингэхдээ сонгогчийн үнэмлэх, иргэний үнэмлэхийг сонгогчдын нэрийн жагсаалттай тулган үзэж, сонгогч бүрт саналын хуудас олгоно.

44.4.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 44.1-44.3-т заасан ажиллагааг гүйцэтгэсний дараа санал хураалтыг эхлүүлэх ба ингэхдээ сонгогчийн үнэмлэх, иргэний үнэмлэхийг сонгогчдын нэрийн жагсаалттай тулган үзэж, сонгогч бүрт саналын хуудас олгоно.

47.4.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 47.1-47.3-т заасан ажиллагааг гүйцэтгэсний дараа санал хураалтыг эхлүүлэх ба ингэхдээ сонгогчийн үнэмлэх, иргэний үнэмлэхийг сонгогчдын нэрийн жагсаалттай тулган үзэж, сонгогч бүрт саналын хуудас олгоно.

45.5.Саналын хуудас авсан сонгогч сонгогчдын нэрийн жагсаалтад гарын үсгээ зурж баталгаажуулна.

44.5.Саналын хуудас авсан сонгогч сонгогчдын нэрийн жагсаалтад гарын үсгээ зурж баталгаажуулна.

47.5.Саналын хуудас авсан сонгогч сонгогчдын нэрийн жагсаалтад гарын үсгээ зурна.

45.6.Саналаа өгсөн иргэний сонгогчийн үнэмлэхэд тусгайлан үүрэг хүлээсэн хэсгийн хорооны гишүүн тэмдэглэл хийж, хэсгийн хорооны тэмдэг дарах бөгөөд Сонгуулийн ерөнхий хорооноос тогтоосон тусгай тэмдэглэл хэрэглэж болно.

44.6.Саналаа өгсөн сонгогчийн иргэний үнэмлэх болон сонгогчийн үнэмлэхэд тусгайлан үүрэг хүлээсэн хэсгийн хорооны гишүүн тэмдэглэл хийж, хэсгийн хорооны тэмдэг дарах бөгөөд Сонгуулийн ерөнхий хорооноос тогтоосон тусгай тэмдэглэл хэрэглэж болно.

47.6.Саналаа өгсөн иргэний сонгогчийн үнэмлэхэд тусгайлан үүрэг хүлээсэн хэсгийн хорооны гишүүн тэмдэглэл хийж, хэсгийн хорооны тэмдэг дарах бөгөөд Сонгуулийн ерөнхий хорооноос тогтоосон тусгай тэмдэглэл хэрэглэж болно.

72

45.7.Санал авах ажиллагаанд нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчийн томилсон ажиглагч болон хэвлэл мэдээллийн байгууллагын төлөөлөгч байлцаж болно.



45.8.Санал авах байранд нэр дэвшигч болон зөвшөөрөлгүй бусад этгээд байхыг хориглох бөгөөд энэ нь тэдгээрээс саналаа өгөхөд хамаарахгүй.

44.8.Санал авах байранд нэр дэвшигч болон зөвшөөрөлгүй бусад этгээд байхыг хориглох бөгөөд энэ нь тэдгээрээс саналаа өгөхөд хамаарахгүй.

47.8.Санал авах байранд нэр дэвшигч болон зөвшөөрөлгүй бусад этгээд саналаа өгөхөөс бусад үед байхыг хориглоно.

44.9.Сонгогчийн саналыг урьдчилан битүүмжлэн авах, зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар сонгогчийн саналыг авах журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо батална.

45.9.Энэ хуулийн 45.1-45.6-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 200000-250000 төгрөгөөр, гишүүнийг 150000-200000 төгрөгөөр, 45.8-д заасныг зөрчсөн иргэнийг 100000-150000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 150000-250000 төгрөгөөр торгоно.

44.10.Энэ хуулийн 44.1-44.6-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 250000-300000 төгрөгөөр, гишүүнийг 200000-250000 төгрөгөөр, 44.8-д заасныг зөрчсөн иргэнийг 150000-200000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 200000-300000 төгрөгөөр торгоно.

46.1.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч өөрийн ажиглагчийг томилж ажиллуулна.

45.1.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч өөрийн ажиглагчийг томилж ажиллуулна.

48.1.Нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч өөрийн ажиглагчийг томилж сонгуулийн өдрөөс таваас доошгүй хоногийн өмнө хэсгийн хороонд бүртгүүлж, үнэмлэх авахуулна. 46.2.Энэ хуулийн 46.1-д заасан ажиглагч нь

санал авах өдрөөс гурваас доошгүй хоногийн өмнө хэсгийн хороонд бүртгүүлж, ажиглагчийн үнэмлэх авна.

45.2.Энэ хуулийн 45.1-д заасан ажиглагч нь санал авах өдрөөс гурваас доошгүй хоногийн өмнө хэсгийн хороонд бүртгүүлж, ажиглагчийн үнэмлэх авна.

46.3.Энэ хуулийн 46.2-т заасан хугацаа өнгөрсөн бол ажиглагч ажиллуулах, бүртгүүлэх тухай хүсэлтийг хүлээн авахаас татгалзана.

45.3.Энэ хуулийн 45.2-т заасан хугацаа өнгөрсөн бол ажиглагч ажиллуулах, бүртгүүлэх тухай хүсэлтийг хүлээн авахгүй.

48.2.Энэ хуулийн 48.1-д заасан хугацаа өнгөрсөн бол ажиглагч ажиллуулах, бүртгүүлэх тухай хүсэлтийг хүлээн авахгүй.

46.4.Ажиглагч нь сонгогчдын нэрийн жагсаалт үйлдэх, сонгогчийн үнэмлэх бичих, санал авах, тоолох, дүн гаргах үед уг ажлыг сонгуулийн хууль тогтоомжийн дагуу явуулж байгаа эсэхийг зөвхөн хөндлөнгөөс ажиглан хянаж, дараахь эрх эдэлнэ:

45.4.Ажиглагч нь сонгогчдын нэрийн жагсаалт үйлдэх, сонгогчийн үнэмлэх бичих, санал авах, тоолох, дүн гаргах үед уг ажлыг сонгуулийн хууль тогтоомжийн дагуу явуулж байгаа эсэхийг зөвхөн хөндлөнгөөс ажиглан хянахдаа дараахь эрх эдэлнэ:

48.3.Ажиглагч нь сонгогчдын нэрийн жагсаалт үйлдэх,сонгогчийн үнэмлэх бичих, санал авах, тоолох, дүн гаргах үед уг ажлыг сонгуулийн хууль тогтоомжийн дагуу явуулж байгаа эсэхийг хөндлөнгөөс ажиглан хянахдаа дараахь эрх эдэлнэ:

73

46.4.1.сонгогчдын нэрийн жагсаалттай танилцах;

45.4.1.сонгогчдын нэрийн жагсаалттай танилцах;

48.3.1.нам, эвслийн болон сонгогчдын нэрийн жагсаалттай танилцах;

46.4.2.саналын хуудасны битүүмжлэгдсэн байдалтай танилцах;



46.4.3.санал тоолох ажлыг ажиглах; 45.4.3.санал тоолох ажлыг ажиглах;

48.3.3.санал тоолох ажлыг ажиглах;

46.4.4.бие даан нэр дэвшигчийн дэмжигч-сонгогчдоос гарын үсэг цуглуулсан маягттай танилцах;

45.4.4.бие даан нэр дэвшигчийн дэмжигч-сонгуулийн эрх бүхий иргэдээс гарын үсэг цуглуулсан маягттай танилцах;

48.3.4.бие даан нэр дэвшигчийн дэмжигч-сонгуулийн эрх бүхий иргэдээс цуглуулсан гарын үсэг, маягттай танилцах;

46.4.5.урьдчилан санал авах үйл ажиллагааг ажиглах;



46.4.6.зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар санал авах сонгогчдын нэрийн жагсаалт, тэднээс санал авах чиглэл, хуваарьтай танилцах;



46.4.7.санал өгөх бүхээг, саналын хайрцаг болон санал авах байр хууль тогтоомжийн дагуу бэлтгэгдсэн эсэхтэй танилцах;

45.4.7.санал өгөх бүхээг, зөөврийн битүүмжилсэн хайрцаг, санал тоолох төхөөрөмж болон санал авах байр хууль тогтоомжийн дагуу бэлтгэгдсэн эсэхтэй танилцах;

48.3.7.санал өгөх бүхээг, саналын хайрцаг болон санал авах байр хууль тогтоомжийн дагуу бэлтгэгдсэн эсэхтэй танилцах;

46.4.8.санал авах байранд сонгуулийн санал авах үйл явцыг бүхэлд нь ажиглаж болохуйц суудалтай байх;



46.4.9.санал авах үйл явцад зөрчил гарвал хэсгийн хорооны даргад мэдэгдэж, залруулахыг хүсэх, илэрсэн зөрчлийн талаар тэмдэглэл хөтлөх, дуу, дүрс бичлэгийн хэрэгсэл ашиглан баталгаажуулах, гэрчээр гарын үсэг зуруулах;



74

46.4.10.хэсгийн хорооны гишүүдээс холбогдох мэдээлэл авах;



46.4.11.ажиглалтын тайлангаа нийтэд тавих, хэвлэн нийтлэх.



46.5.Ажиглагч энэ хуулийн 46.4-т заагаагүй эрх эдлүүлэхийг шаардах, хүч хэрэглэх, айлган сүрдүүлэх, худал, хуурамч мэдээлэл олон нийтэд тараах зэрэг хууль бус арга хэрэглэж, сонгуулийн хороодын ажилд хөндлөнгөөс оролцвол хэсгийн хороо түүний ажиглагчийн эрхийг хүчингүй болгож, урьд олгосон үнэмлэхээ хураан авна.

45.5.Ажиглагч энэ хуулийн 45.4-т заагаагүй эрх эдлүүлэхийг шаардах, хүч хэрэглэх, айлган сүрдүүлэх, худал, хуурамч мэдээлэл олон нийтэд тараах зэрэг хууль бус арга хэрэглэж, сонгуулийн хороодын ажилд хөндлөнгөөс оролцвол хэсгийн хороо түүний ажиглагчийн эрхийг хүчингүй болгож, урьд олгосон үнэмлэхийг хураан авна.

48.4.Ажиглагч энэ хуулийн 48.3-т заагаагүй эрх эдлэхийг оролдох, хүч хэрэглэх, айлган сүрдүүлэх, худал, хуурамч мэдээлэл олон нийтэд тараах зэрэг хууль бус арга хэрэглэж, сонгуулийн хороодын ажилд хөндлөнгөөс оролцвол хэсгийн хороо түүний ажиглагчийн эрхийг хүчингүй болгож, үнэмлэхийг хураан авна.

46.6.Ажиглагч энэ хуулийн 46.5-д заасны дагуу эрхээ хасуулсан бол түүнийг санал болгосон нам, эвсэл, нэр дэвшигч нь орны хүнийг томилох эрхгүй бөгөөд ийм хүсэлт гаргавал сонгуулийн хороод хүлээн авахаас татгалзана.

45.6.Ажиглагч энэ хуулийн 45.5-д заасны дагуу эрхээ хасуулсан бол түүнийг санал болгосон нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч нь орны хүнийг томилох эрхгүй бөгөөд ийм хүсэлт гаргавал сонгуулийн хороод хүлээн авахаас татгалзана.

48.5.Ажиглагч энэ хуулийн 48.4-т заасны дагуу эрхээ хасуулсан бол түүнийг санал болгосон нам, эвсэл, нэр дэвшигч нь орны хүнийг томилох эрхгүй бөгөөд ийм хүсэлт гаргавал сонгуулийн хороод хүлээн авахаас татгалзана.

46.7.Гадаадын ажиглагч, түүнчлэн аливаа хэвлэл, мэдээллийн хэрэгсэл сонгуулийг ажиглах, сурвалжлахтай холбогдсон журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо батлаж мөрдүүлнэ.

45.7.Сонгуулийг ажиглахтай холбогдсон журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо батална.

48.6.Гадаадын ажиглагч, түүнчлэн аливаа хэвлэл, мэдээллийн байгууллага, ажилтан сонгуулийг ажиглах, сурвалжлах, мэдээлэхтэй холбогдсон журмыг Сонгуулийн ерөнхий хороо баталж мөрдүүлнэ.

46.8.Энэ хуулийн 46.1-д зааснаас өөр аливаа этгээд ажиглагч томилох, ажиллуулах эрхгүй бөгөөд энэ заалт энэ хуулийн 46.7-д үл хамаарна.

45.8.Нам, эвсэл, нэр дэвшигч, гадаад улсын болон олон улсын байгууллагаас өөр аливаа этгээд ажиглагч томилох, ажиллуулах эрхгүй бөгөөд энэ заалт энэ хуулийн 45.7 дахь заалтад хамаарахгүй.

48.7.Нам, эвсэл, нэр дэвшигчээс өөр аливаа этгээд ажиглагч томилох, ажиллуулах эрхгүй бөгөөд энэ заалт энэ хуулийн 48.6 дахь заалтад хамаарахгүй.

46.9.Энэ хуулийн 46.5-д заасныг зөрчсөн ажиглагчийг 100000-150000 төгрөгөөр торгоно.

45.9.Энэ хуулийн 45.5-д заасныг зөрчсөн ажиглагчийг 150000-200000 төгрөгөөр торгоно.

47.1.Сонгогч санал авах байранд ирж, саналаа өөрөө өгнө.

46.1.Сонгогч санал авах байранд ирж, саналаа өөрөө өгнө.

49.1.Сонгогч санал авах байранд ирж, саналаа өөрөө биечлэн өгнө.

75

47.2.Сонгогч бүр саналын нэг хуудас авч, санал бэлтгэх бүхээгт орж, саналаа нууцаар өгнө.



47.3.Сонгогч нь саналын хуудсанд бичигдсэн нэр дэвшигчдийн дотроос өөрийн сонгохыг хүсч байгаа, тухайн тойрогт ногдсон мандатын тоотой тэнцэх нэр дэвшигчийн эцэг /эх/-ийн нэр, нэрийн өмнөх дугаарыг дугуйлж, саналын хуудсыг хайрцагт хийнэ.

46.3.Сонгогч нь саналын хуудсанд бичигдсэн, өөрийн сонгохыг хүссэн нэг нам буюу эвслээс нэр дэвшигчдийн нэрийн жагсаалтаас зөвхөн нэг нэр дэвшигчийн нэрийн өмнөх дугаарыг, эсхүл нэг бие даан нэр дэвшигчийн нэрийн өмнөх дугаарыг дугуйлж, саналын хуудсыг санал тоолох төхөөрөмжид хийнэ.

49.3.Сонгогч нь саналын хуудсанд бичигдсэн, өөрийн сонгохыг хүссэн нэг нам, эвслийн нэрийн өмнөх дугаарыг тэр нам буюу эвслээс нэр дэвшигчдийн нэрийн жагсаалтаас өөрийнхөө дэмжиж байгаа зөвхөн нэг нэр дэвшигчийн нэрийн өмнөх дугаарын хамт тус тус, эсхүл нэг бие даан нэр дэвшигчийн нэрийн өмнөх дугаарыг дугуйлж, саналын хуудсыг хайрцагт хийнэ.

47.4.Сонгогч санал өгөхдөө алдаа гаргаж, саналын хуудсанд буруу тэмдэглэл хийсэн бол саналын хуудсыг хайрцагт хийхээс өмнө энэ тухайгаа хэсгийн хороонд мэдэгдэж, алдаатай хуудсыг шалгуулан хураалгаж, дахин нэг удаа саналын хуудас авч, энэ хуулийн 47.3-т заасны дагуу санал өгч болно.

46.4.Сонгогч санал өгөхдөө алдаа гаргаж, саналын хуудсанд буруу тэмдэглэл хийсэн бол саналын хуудсаа санал тоолох төхөөрөмжид хийхээс өмнө энэ тухайгаа хэсгийн хороонд мэдэгдэж, алдаатай хуудсыг шалгуулан хураалгаж, дахин нэг удаа саналын хуудас авч, энэ хуулийн 46.3-т заасны дагуу санал өгч болно.

49.4.Сонгогч санал өгөхдөө алдаа гаргаж, саналын хуудсанд буруу тэмдэглэл хийсэн бол энэ тухайгаа саналын хуудсаа хайрцагт хийхээс өмнө хэсгийн хороонд мэдэгдэж, алдаатай хуудсыг шалгуулан хураалгаж, дахин нэг удаа саналын хуудас авч, энэ хуулийн 49.3-т заасны дагуу санал өгч болно.

47.5.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 47.4-т заасны дагуу хураалгасан саналын хуудсыг тэмдэглэл хөтлөн хадгална.



47.6.Санал бэлтгэх бүхээгт тухайн сонгогчоос өөр хүн байхыг хориглоно.



47.7.Бие эрхтэний согог, эрүүл мэндийн байдал, боловсролын түвшингээс шалтгаалан саналаа биечлэн өгөх чадваргүй сонгогч өөрийн итгэмжилсэн хүний туслалцаатайгаар санал өгч болох бөгөөд тэр нь сонгуулийн эрх бүхий иргэн байна.

46.7.Бие эрхтэний согог, эрүүл мэндийн байдал, боловсролын түвшингээс шалтгаалан саналаа биечлэн өгөх чадваргүй сонгогч өөрийн итгэмжилсэн хүний туслалцаатайгаар санал өгч болох бөгөөд тэр нь сонгуулийн эрх бүхий иргэн байна.

49.7.Бие эрхтэний согог, эрүүл мэндийн байдал, боловсролын байдлаас шалтгаалан саналаа биечлэн өгөх чадваргүй сонгогч өөрийн итгэмжилсэн хүний туслалцаатайгаар санал өгч болох бөгөөд тэр нь сонгуулийн эрх бүхий иргэн байна.

47.8.Нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч, сонгуулийн хорооны гишүүн, ажиглагчаар энэ хуулийн 47.7-д заасан үүрэг гүйцэтгүүлэхийг хориглоно.

46.8.Нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, ухуулагч, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч, сонгуулийн хорооны гишүүн, ажиглагчаар энэ хуулийн 46.7-д заасан үүрэг гүйцэтгүүлэхийг хориглоно.

49.8.Нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагч, сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүн, ажиглагч нь энэ хуулийн 49.7-д заасан итгэмжлэгдсэн хүн байж болохгүй.

76

47.9.Хэсгийн хороо нь сонгогчийн саналаа нууцаар өгөх эрхэд халдахгүйгээр санал хураалт хуулийн дагуу явагдаж байгаа эсэхэд хяналт тавьж, зөрчил гарвал таслан зогсоох арга хэмжээ авна.



46.10.Санал авах байранд хүрэлцэн ирж чадахгүй дараахь сонгогчийн саналыг зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар авна:

47.10.Биеийн эрүүл мэндийн байдлын улмаас санал авах байранд хүрэлцэн ирж чадахгүй сонгогч зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар санал өгөх хүсэлтээ санал авах өдрөөс таваас доошгүй хоногийн өмнө хэсгийн хороонд бичгээр гаргана.

46.10.1.биеийн эрүүл мэндийн байдлын улмаас санал авах байранд өөрийн биеэр хүрэлцэн ирж чадахгүй;

49.10.Биеийн эрүүл мэндийн байдлын улмаас санал авах байранд хүрэлцэн ирж чадахгүй сонгогч зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар санал өгөх хүсэлтээ сонгуулийн өдрөөс таваас доошгүй хоногийн өмнө хэсгийн хороонд бичгээр гаргана.

46.10.2.нийтийн дайчилгаанд хамрагдан ажиллаж буй;

46.10.3.захиргааны зөрчлийн улмаас баривчлагдсан, албадан саатуулагдсан, таслан сэргийлэх арга хэмжээ авагдсан;

46.10.4.байцаан шийтгэх албадлагын арга хэмжээний улмаас баривчлагдсан, цагдан хоригдсон.

47.11.Хэсгийн хороо энэ хуулийн 47.10-т заасан хүсэлтийг үндэслэн зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар саналыг нь авах сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг тусад нь гаргаж, нэрийн жагсаалт, санал авах чиглэл, хуваарийг хуралдаанаараа хэлэлцэн батална.



47.12.Энэ хуулийн 47.11-д заасан сонгогчийн саналыг тухайн хэсгийн хорооны нэг намын бус төлөөлөлтэй хоёроос доошгүй гишүүн оршин суугаа газрын нь хаягаар очиж авна.

46.12.Энэ хуулийн 46.11-д заасан сонгогчийн саналыг тухайн хэсгийн хорооны хоёроос доошгүй гишүүн оршин суугаа газрын нь хаягаар очиж авна.

49.12.Энэ хуулийн 49.11-д заасан сонгогчийн саналыг тухайн хэсгийн хорооны хоёроос доошгүй гишүүн оршин суугаа газрын нь хаягаар очиж авна.

77

47.13.Зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар энэ хуулийн 47.11-д заасан жагсаалтад ороогүй сонгогчийн саналыг авахыг хориглоно.

46.13.Зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар энэ хуулийн 46.11-д заасан жагсаалтад ороогүй сонгогчийн саналыг авахыг хориглоно.

49.13.Зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар энэ хуулийн 49.11-д заасан жагсаалтад ороогүй сонгогчийн саналыг очиж авахыг хориглоно.

47.14.Хэсгийн хороо саналын хуудас хүлээн авснаас хойш санал авах өдөр хүртэлх хугацаанд сонгогч түр шилжин явахад хүрвэл хэсгийн хороонд ирж, саналаа нууцаар өгч, дугтуйнд хийж битүүмжлэн үлдээж болно.

46.14.Хэсгийн хороо саналын хуудас хүлээн авснаас хойш санал авах өдөр хүртэлх хугацаанд сонгогч түр шилжин явахад хүрвэл хэсгийн хороонд ирж, саналаа нууцаар өгч, дугтуйнд хийж битүүмжлэн үлдээж болно.

49.14.Хэсгийн хороо саналын хуудас хүлээн авснаас хойш сонгуулийн өдөр хүртэлх хугацаанд сонгогч түр шилжин явахад хүрвэл хэсгийн хороонд ирж, саналаа нууцаар өгч, дугтуйнд хийж битүүмжлэн үлдээж болно.

47.15.Энэ хуулийн 47.14-т зааснаар урьдчилан санал өгөх тохиолдол бүрт хэсгийн хорооны нэг намын бус төлөөлөлтэй хоёроос доошгүй гишүүн байлцах ба энэ тухай тэмдэглэл үйлдэж, түүнд байлцсан хэсгийн хорооны гишүүн бүр гарын үсэг зурна.

46.15.Энэ хуулийн 46.14-т зааснаар урьдчилан санал өгөх тохиолдол бүрт хэсгийн хорооны хоёроос доошгүй гишүүн байлцах ба энэ тухай тэмдэглэл үйлдэж, түүнд байлцсан хэсгийн хорооны гишүүн бүр гарын үсэг зурна.

49.15.Энэ хуулийн 49.14-т зааснаар урьдчилан санал өгөх тохиолдол бүрт хэсгийн хорооны хоёроос доошгүй гишүүн байлцах ба энэ тухай тэмдэглэл хөтөлж, түүнд байлцсан хэсгийн хорооны гишүүн бүр гарын үсэг зурна.

47.16.Хэсгийн хороо сонгогчийн битүүмжлэн үлдээсэн саналын нууцыг чандлан хадгална.



47.17.Энэ хуулийн 47.10, 47.14-т заасан сонгогчийн саналыг авахад энэ хуулийн 47.1-47.5, 47.7, 47.8-д заасан журмыг баримтална.



47.18.Санал авах өдөр ажиллаж байгаа сонгогчид тухайн байгууллагын захиргаа чөлөө олгож, түүнийг санал өгөх боломжоор заавал хангах үүрэгтэй.

46.18.Санал авах өдөр ажиллаж байгаа сонгогчид тухайн байгууллагын захиргаа чөлөө олгож, түүнийг санал өгөх боломжоор заавал хангах үүрэгтэй.

49.18.Сонгуулийн өдөр ажиллаж байгаа сонгогчид ажлын газрын захиргаа нь чөлөө олгож, түүнийг санал өгөх боломжоор заавал хангах үүрэгтэй.

47.19.Энэ хуулийн 47.5, 47.8, 47.12, 47.13, 47.15, 47.16-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 200000-250000 төгрөгөөр, гишүүнийг 150000-200000 төгрөгөөр, 47.6-д заасныг зөрчсөн этгээдийг 100000-150000 төгрөгөөр, 47.18-д заасныг зөрчсөн албан тушаалтныг 200000-250000 төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг 500000-700000 төгрөгөөр торгоно.

46.19.Энэ хуулийн 46.5, 46.8, 46.12, 46.13, 46.15, 46.16-д заасныг зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 250000-300000 төгрөгөөр, гишүүнийг 200000-250000 төгрөгөөр, 46.6-д заасныг зөрчсөн этгээдийг 150000-200000 төгрөгөөр, 46.18-д заасныг зөрчсөн албан тушаалтныг 250000-300000 төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгоно.

48.1.Санал тоолох ажиллагааг 22 цагт эхэлж, ил тод, нээлттэй явуулна.

47.1.Хэсгийн хэмжээнд нэгдсэн санал тоолох ажиллагааг 20 цагт эхэлж, ил тод, нээлттэй явуулна.

50.1.Санал тоолох ажиллагааг сонгуулийн өдрийн 24 цагт эхэлж, ил тод, нээлттэй явуулна.

78

48.2.Санал тоолоход ажиглагч, хэвлэл, мэдээллийн байгууллагын төлөөлөгчид байлцаж болно.

50.2.Санал тоолоход ажиглагч, хэвлэл, мэдээллийн байгууллагын төлөөлөгчид байлцаж болно.

48.3.Санал тоолох бэлтгэл хангагдмагц хэсгийн хорооны дарга санал тоолох ажиллагаа явагдахыг зарлах ба хэсгийн хороо уг ажиллагааг дараахь журмаар явуулна:

47.2.Санал тоолж, эцсийн дүнг гаргах бэлтгэл хангагдмагц хэсгийн хорооны дарга энэ тухай зарлах ба хэсгийн хороо уг ажиллагааг дараахь журмаар явуулна:

50.3.Санал тоолох бэлтгэл хангагдмагц хэсгийн хорооны дарга санал тоолох ажил эхэлснийг зарлан хэсгийн хороо дараахь журмаар ажиллана:

48.3.1.санал өгсөн нийт сонгогчийн тоо санал авахад зарцуулсан саналын хуудасны тоотой тохирч байгаа эсэхийг тулган шалгаж, эцсийн тооцоо гаргах;

47.2.1.санал авахад зарцуулсан саналын хуудасны тооцоог эцэслэн хийх;

50.3.1.санал өгсөн нийт сонгогчийн тоо санал авахад олгосон саналын хуудасны тоотой тохирч байгаа эсэхийг тулган шалгаж, эцсийн тооцоо гаргах;

48.3.2.санал авахад зарцуулагдалгүй үлдсэн болон буруу тэмдэглэл хийснээс хураагдсан саналын хуудсыг тус тусад нь тоолж, баруун дээд өнцгийг нь хайчлан, энэ тухай тэмдэглэл хөтөлж, боож битүүмжлэх;

47.2.2.санал авахад зарцуулагдалгүй үлдсэн болон буруу тэмдэглэл хийснээс хураагдсан саналын хуудсыг тус тусад нь тоолж, баруун дээд өнцгийг нь хайчлан, энэ тухай тэмдэглэлд тусган боож битүүмжлэх;

50.3.2.санал авахад олгоогүй үлдсэн болон буруу тэмдэглэл хийснээс хураагдсан саналын хуудсыг тус тусад нь тоолж, баруун дээд өнцгийг нь хайчлан, энэ тухай тэмдэглэл хөтөлж, боож битүүмжлэх;

48.3.3.энэ хуулийн 48.3.1, 48.3.2-т заасан ажиллагааг гүйцэтгэсний дараа саналын хайрцгийг нээж, саналыг тоолох;

47.2.3.энэ хуулийн 47.2.1, 47.2.2-т заасан ажиллагааг гүйцэтгэсний дараа зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар болон урьдчилан өгсөн саналыг санал тоолох төхөөрөмжид хийх;

50.3.3.энэ хуулийн 50.3.1, 50.3.2-т заасан ажлыг хийж гүйцэтгэсний дараа саналын хайрцгийг нээж, саналыг тоолох;

48.3.4.санал тоолж дууссаны дараа санал хураалтын дүнг хэсгийн хэмжээгээр гаргах.



48.4.Хэсгийн хороо санал хураалтын дүнг дараахь үзүүлэлтээр гаргана:

47.3.Санал тоолох төхөөрөмжөөр дараахь үзүүлэлтээр санал хураалтын дүнг гаргана:

50.4.Хэсгийн хороо санал хураалтын дүнг дараахь үзүүлэлтээр гаргана:

48.4.1.сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн тухайн хэсгийн нийт сонгогчийн тоо;

47.3.1.сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн тухайн хэсгийн нийт сонгогчийн тоо;

50.4.1. сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бүртгэгдсэн тухайн хэсгийн нийт сонгогчийн тоо;

48.4.2.санал өгсөн нийт сонгогчийн тоо, үүнээс зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар болон урьдчилан санал өгсөн сонгогчийн тоо;

47.3.2.санал өгсөн сонгогчийн тоо,

79



48.4.3.саналын хайрцгаас гарсан хүчинтэй болон хүчингүй саналын хуудасны тоо;

47.3.4.хүчинтэй болон хүчингүй саналын хуудасны тоо;

50.4.3.саналын хайрцгаас гарсан саналын хүчинтэй, хүчингүй хуудасны тоо;

48.4.4.нэр дэвшигч бүрийн төлөө өгсөн саналын тоо, хувь.

47.3.5.нам, эвслээс болон бие даан нэр дэвшигчийн авсан саналын тоо;

50.4.4.нам, эвсэл, тухайн нам, эвслээс нэр дэвшигч болон бие даан нэр дэвшигч тус бүрийн төлөө өгсөн саналын тоо, хувь.

47.3.6.нам, эвслийн авсан саналын тоо.

48.5.Санал авахад зарцуулсан болон зарцуулагдалгүй үлдсэн саналын хуудасны нийлбэр нь тухайн хэсгийн хороо анх хүлээн авсан нийт саналын хуудасны тооноос зөрвөл хэсгийн хороо шалтгааныг шалгаж тогтоох бөгөөд зайлшгүй шаардлага гарвал саналын хуудсыг дахин тоолно.

47.4.Санал авахад зарцуулсан болон зарцуулагдалгүй үлдсэн саналын хуудасны нийлбэр нь тухайн хэсгийн хороо анх хүлээн авсан нийт саналын хуудасны тооноос зөрвөл хэсгийн хороо шалтгааныг шалгаж тогтоох бөгөөд зайлшгүй шаардлага гарвал саналын хуудсыг дахин тоолно.

50.5.Санал авахад олгосон болон олгоогүй үлдсэн саналын хуудасны нийлбэр нь тухайн хэсгийн хороо анх хүлээн авсан нийт саналын хуудасны тооноос зөрвөл хэсгийн хороо шалтгааныг шалгаж тогтоох бөгөөд зайлшгүй шаардлага гарвал саналын хуудсыг нэн даруй дахин тоолно. Алгуурлаж болохгүй.

48.6.Санал тоолох үед энэ хуулийн 48.5-д заасан зөрүү гарвал энэ тухай тэмдэглэл үйлдэж, санал тоолох ажилд оролцогчдоор гарын үсэг зуруулна.

47.5.Санал тоолох үед энэ хуулийн 47.4-т заасан зөрүү гарвал энэ тухай тэмдэглэл үйлдэж, санал тоолох ажилд оролцогчдоор гарын үсэг зуруулна.

50.6.Санал тоолох үед энэ хуулийн 50.5-д заасан зөрүү гарвал энэ тухай тэмдэглэл хөтөлж, санал тоолоход оролцогчдоор гарын үсэг зуруулна.

48.7.Санал авахад зарцуулсан саналын хуудасны тоог саналын хайрцагнаас гарсан болон энэ хуулийн 48.3.2-т заасны дагуу хураагдсан саналын хуудасны нийлбэрээр тооцож гаргана.

47.6.Санал авахад зарцуулсан саналын хуудасны тоог санал тоолох төхөөрөмжөөс гарсан болон энэ хуулийн 47.2.2-т заасны дагуу хураагдсан саналын хуудасны нийлбэрээр тооцож гаргана.

50.7.Санал авахад олгосон саналын хуудасны тоо нь саналын хайрцагнаас гарсан болон энэ хуулийн 50.3.2-т заасны дагуу хураагдсан саналын хуудасны тооны нийлбэртэй тэнцүү байна.

48.8.Санал тоолох цаг болоогүй байхад саналын хайрцаг нээх, санал тооллогыг завсарлахыг хориглоно.

47.7.Санал тоолох цаг болоогүй байхад санал тоолох төхөөрөмжөөр саналыг тоолуулах, санал тооллогыг завсарлахыг хориглоно.

50.8.Санал тоолох цаг болоогүй байхад саналын хайрцаг нээх, нэгэнт эхэлсэн санал тооллогыг завсарлах, саналын хуудасны тооны тэнцлийн зөрүүг нэн даруй зөвтгөн тогтоолгүй орхихыг хориглоно.

48.9.Саналын хуудсанд огт тэмдэглэл хийгээгүй, эсхүл бүх нэр дэвшигчийн нэрийг дарсан саналын хуудсыг хүчинтэй саналын хуудаст тооцож, хэнийг ч дэмжээгүй санал гэж үзнэ.

47.8.Саналын хуудсанд огт тэмдэглэл хийгээгүй, эсхүл бүх нэр дэвшигчийн нэрийг дарсан саналын хуудсыг хүчинтэй саналын хуудаст тооцож, хэнийг ч дэмжээгүй санал гэж үзнэ.

50.9.Саналын хуудсанд огт тэмдэглэл хийгээгүй, эсхүл бүх нам, эвсэл болон нэр дэвшигчийн нэрийг бүгдийг дарсан саналын хуудсыг хүчинтэй саналын хуудаст тооцож, аль ч нам, эвсэл, нэр дэвшигчээс хэнийг ч дэмжээгүй санал гэж үзнэ.

80

48.10.Хэсгийн хороо хуралдаанаараа санал тоолсон дүнг хэлэлцэн шийдвэр гаргаж, уншин сонсгосны дараа салбар хороонд, салбар хороогүй бол тойргийн хороонд нэн даруй хүргүүлнэ.

47.9.Хэсгийн хороо хуралдаанаараа санал тоолсон дүнг хэлэлцэн шийдвэр гаргаж, уншиж сонсгосны дараа салбар хороонд, салбар хороогүй бол аймаг, нийслэлийн хороонд нэн даруй хүргүүлнэ.

48.11.Энэ хуулийн 48.1-48.9-д заасан санал тоолох журам зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 200000-250000 төгрөгөөр, гишүүнийг 150000-200000 төгрөгөөр торгож, гаргасан зөрчил нь ноцтой бол хорооны бүрэлдэхүүнээс хасна.

47.10.Энэ хуулийн 47.1-47.8-д заасан санал тоолох журам зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг 250000-300000 төгрөгөөр, гишүүнийг 200000-250000 төгрөгөөр торгож, гаргасан зөрчил нь ноцтой бол тухайн хорооны бүрэлдэхүүнээс хасна.

50.10.Энэ хуулийн 50 дугаар зүйлд заасан санал тоолох журам зөрчсөн сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргыг зөрчил нь ноцтой бол хорооны бүрэлдэхүүнээс хасна.

49.1.Дор дурдсан тохиолдолд саналын хуудсыг хүчингүйд тооцно:

48.1.Дор дурдсан тохиолдолд саналын хуудсыг хүчингүйд тооцно:

51.1.Хэсгийн хороо дор дурдсан шалтгаан тогтоогдвол саналын хуудсыг хүчингүйд тооцно:

49.1.1.баталсан загварын бус хуудсаар санал өгсөн;



49.1.2.тухайн хэсгийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргын гарын үсэггүй, хорооны тэмдэггүй саналын хуудсаар санал өгсөн;

48.1.2.тухайн хэсгийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргын гарын үсэггүй, хорооны тэмдэггүй саналын хуудсаар санал өгсөн;

51.1.2.тухайн хэсгийн хорооны дарга, нарийн бичгийн даргын гарын үсэггүй, хэсгийн хорооны тэмдэггүй саналын хуудсаар санал өгсөн;

49.1.3.тухайн тойрогт ногдох мандатын тооноос илүү нэр дэвшигчийн төлөө санал өгсөн, түүнчлэн энэ хуульд зааснаас өөр тэмдэглэл хийснээс аль нэр дэвшигчид санал өгснийг тодорхойлох боломжгүй болсон;

48.1.3.нэгээс илүү нэр дэвшигчийн төлөө санал өгсөн, түүнчлэн энэ хуульд зааснаас өөр тэмдэглэл хийснээс аль нэр дэвшигчид санал өгснийг тодорхойлох боломжгүй болсон;

51.1.3.нэгээс илүү нам, эвсэл, эсхүл нэр дэвшигчийн төлөө санал өгсөн, түүнчлэн энэ хуульд зааснаас өөр тэмдэглэл хийсэн;

49.1.4.нэр дэвшигчийн нэрийн өмнө тавьсан дугаарыг засварласнаас аль нэр дэвшигчид санал өгснийг тодорхойлох боломжгүй болсон.

48.1.4.нэр дэвшигчийн нэрийн өмнө тавьсан дугаарыг засварласнаас аль нэр дэвшигчид санал өгснийг тодорхойлох боломжгүй болсон.

51.1.4.нам, эвслийн болон бие даан нэр дэвшигчийн нэрийн өмнө тавьсан дугаарыг засварласан;

51.1.5.зөвхөн нэг нам, эвслийн өмнөх дугаарыг дугуйлсан боловч түүний нэг нэр дэвшигчийн өмнөх дугаарыг дугуйлаагүй, түүнчлэн нэг нам, эвслийн нэрийн өмнөх дугаарыг өөр нам, эвслээс нэр дэвшигчийн нэрийн өмнөх дугаартай, эсхүл бие даан нэр дэвшигчийн өмнөх дугаартай нэгэн зэрэг дугуйлсан.

81

51.2.Хэсгийн хороо санал тоолж, саналын хуудсыг хүчинтэй, хүчингүйгээр ялгаж дүгнээд хуралдаанаараа хэлэлцэн баталж нийтэд сонсгон, улмаар сонгуулийн анхан шатны хороонд нэг хоногийн дотор хүргүүлнэ.

50.1.Тойргийн хороо нь салбар болон хэсгийн хороодоос ирүүлсэн санал хураалтын дүнг энэ хуулийн 48.4-т заасан үзүүлэлтээр нэгтгэж, тухайн тойргийн санал хураалтын эцсийн дүнг гаргана.

49.1.Аймаг нийслэлийн хороо нь салбар болон хэсгийн хороодоос ирүүлсэн санал хураалтын дүнг энэ хуулийн 47.3-т заасан үзүүлэлтээр нэгтгэж, тухайн аймаг, нийслэлийн санал хураалтын эцсийн дүнг гаргана.

51.3.Сонгуулийн анхан шатны хороо нь хэсгийн хороодоос ирүүлсэн санал хураалтын дүнг нэг хоногийн дотор сум, нийслэлийн дүүргийнхээ хэмжээгээр нэгтгэн тойргийн салбар хороонд, тойргийн салбар хороо нь анхан шатны хороодоос ирүүлсэн саналын дүнг 2 хоногийн дотор нэгтгэн тойргийн хэмжээнд тус тус хүргүүлнэ

50.2.Санал хураалтын дүнг саналын хүчинтэй хуудсаар гаргана.

49.2.Нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн авсан саналын дүнг саналын хүчинтэй хуудсаар гаргана.

52.3.Энэ хуулийн 52.2.3, 52.2.4-т заасан саналын тоог зөвхөн саналын хүчинтэй хуудсаар тооцож гаргана.

49.3.Аймаг, нийслэлийн хороо санал хураалтын дүнг гурав хоногийн дотор гарган хуралдаанаараа хэлэлцэн шийдвэр гаргаж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд хоёр хоногийн дотор хүргүүлнэ.

52.1.Тойргийн хороо санал хураалтын дүнг тав хоногийн дотор гарган хуралдаанаараа хэлэлцэж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд хоёр хоногийн дотор мэдээлнэ.

52.2.Тойргийн хороо нь салбар хороодын ирүүлсэн дүн, мэдээг үндэслэн энэ хуулийн 50.4-т заасан үзүүлэлтээр тойргийн хэмжээний санал хураалтын дүнг нэгтгэхийн зэрэгцээ дараахь үзүүлэлтийг тусгайлан тооцож гаргана:

52.2.1.тойргийн сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бичигдсэн нийт сонгогчдын тоо, үүнээс сонгуульд оролцсон сонгогчдын тоо, эзлэх хувь;

52.2.2.сонгогчдод олгосон саналын хүчинтэй хуудасны тоо, эзлэх хувь;

52.2.3.тойрогт нэр дэвшсэн нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч тус бүрийн төлөө тухайн тойргийн нийт сонгогчдын өгсөн саналын тоо;

82

52.2.4.сонгогчдоос нам, эвсэл бүрийн нэрийн жагсаалтад бичигдсэн нэр дэвшигчдийн төлөө өгсөн саналын тоо.

52.4. Тойргийн сонгогчдын нэрийн жагсаалтад бичигдсэн нийт сонгогчдын ердийн олонхи (50+1) санал хураалтад оролцсон бол тойргийн хэмжээгээр сонгуулийг хүчинтэйд тооцож, дүнг тойргийн хорооны хуралдаанаар хэлэлцэж батална.

49.4.Санал хураалтын дүнгийн талаар маргаан гарвал санал авсан өдрөөс хойш аймаг, нийслэлийн хороо 14 хоногийн дотор эцэслэн шийдвэрлэнэ.

50.1.Сонгуулийн ерөнхий хороо аймаг, нийслэлийн хороодоос ирүүлсэн дүн, шийдвэрийг үндэслэн сонгуулийн нэгдсэн дүнг дараахь журмаар гаргана:

50.1.1.улсын хэмжээгээр нийт нэр дэвшигч бүрийн авсан саналыг тооцож нэр дэвшигч тус бүрээр нь нэгтгэн гаргах;

50.1.2.нам, эвсэл бүрийн авсан саналыг тооцож улсын хэмжээгээр нам, эвсэл тус бүрээр нь нэгтгэн гаргах;

50.1.3.нийт хүчинтэй саналын тооноос босго 7 хувийг тооцох;

50.1.4.хэрэв нийт хүчинтэй саналын 7-оос дээш хувийн саналыг бие даан нэр дэвшигч авсан бол түүнийг сонгогдсонд тооцох.

50.2.Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ хуулийн 50.1.2-т заасан босгыг давсан нам, эвсэлд ногдох суудлыг тухайн нам, эвслийн авсан саналын тоотой хувь тэнцүүлэн дараахь байдлаар хуваарилна:

52.5.Сонгуулийг хүчинтэйд тооцсон нөхцөлд энэ хуулийн 52.2.3, 52.2.4-т заасан саналын тоог үндэслэн нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчдийн хооронд Улсын Их Хурлын гишүүний мандатыг хуваарилна.

83

53.1.Тойргийн хороо нь сонгуульд оролцсон нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчдийн хооронд Улсын Их Хурлын гишүүний мандатыг сонгуулийн босго болон санал хуваагчийг хэрэглэн дор дурдсан журмаар хуваарилна:

53.1.1. сонгуулийн босгыг тойрогт явагдсан сонгуулийн нийт хүчинтэй саналын дүнг тухайн тойрогт ногдсон мандатын тоонд хувааж гаргах;

53.1.2.нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчдийг авсан нийт хүчинтэй саналын тоог баримтлан хамгийн олон санал авснаас нь эхлэн дараалуулж саналын дүнгийн тооны хамт жагсаах;

53.1.3.нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч тус бүрийн авсан нийт саналыг энэ хуулийн 53.1.1-д заасан сонгуулийн босгод хувааж, тэдгээрийн авсан мандатын тоог тодорхойлох;

53.1.4.хуваарилагдсан мандатын тоо нь тойрогт ногдсон мандатын тоотой тэнцүү байвал суудлын тоо гүйцсэнд тооцож, мандат хуваарилагдаагүй нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчийг тооцооноос хасах;

53.1.5.хэрэв энэ хуулийн 53.1.3-т зааснаар хуваарилагдсан мандатын тоо нь тойрогт ногдсон мандатын тооноос бага байвал хуваарилагдаагүй үлдсэн мандатыг хамгийн их үлдэгдлийн зарчмыг баримтлан хуваарилах.

53.2.Энэ хуулийн 53.1.5-д заасан үлдсэн мандатыг хамгийн их үлдэгдлийн зарчмаар хуваарилахдаа дараахь журмыг баримтална:

53.2.1. сонгуулийн босгод хүрээгүй нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч үлдэгдэл хуваарилахад оролцох эрхгүй бөгөөд үлдсэн мандатыг зөвхөн сонгуулийн босгод хүрсэн нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчдийн хооронд хуваарилах;

50.2.1.энэ хуулийн 50.1.2-т заасан босгыг даваагүй нам, эвсэл болон бие даан нэр дэвшигчдийн саналыг хүчингүйд тооцохгүйгээр хүчинтэй саналын тооноос хасч, гарсан дүнг

84

76-д хувааж нэг суудалд ногдох саналын тоог гаргах;

50.2.2.энэ хуулийн 50.1.2-т заасан босго давсан нам, эвсэл тус бүрийн нэр дэвшигчдийн авсан саналын тоог нэг суудалд ногдох саналын тоонд хувааж тэдгээр нам, эвсэл тус бүрийн авсан суудлын тоог тогтоох.

50.3. Энэ хуулийн 50.2-т заасан журмаар суудал хуваарилсны дараа сул суудал үлдвэл эдгээр нам, эвслийн хамгийн их үлдэгдэл саналтай байгаа нам, эвслээс эхлэн /их үлдэгдэл саналын зарчмаар/ хуваарилж дуусгана.

53.2.1. сонгуулийн босгод хүрээгүй нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч үлдэгдэл хуваарилахад оролцох эрхгүй бөгөөд үлдсэн мандатыг зөвхөн сонгуулийн босгод хүрсэн нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчдийн хооронд хуваарилах;

53.2.2.нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигч тус бүрийн авсан бөгөөд энэ хуулийн 53.1.2-т зааснаар жагсаасан саналыг санал хуваагч буюу 1 ба түүнээс дээш дараалсан бодит тоонд хуваах;

53.2.3.энэ хуулийн 53.2.2-т зааснаар хуваахад гарсан үлдсэн суудалд ногдох хамгийн их тоог үлдэгдэлд тооцож түүнийг баримтлан мандатыг хуваарилах;

53.2.4.энэ хуулийн дагуу үлдсэн мандатыг хуваарилахад нам, эвсэл, бие даан нэр дэвшигчийн авсан хүчинтэй саналын тоо тэнцвэл Сонгуулийн ерөнхий хороо шодох аргыг хэрэглэх.

50.5.Нам, эвсэлд, бие даан нэр дэвшигчид суудал хуваарилж гүйцсэний дараа суудал авсан тоо нам, эвсэл тус бүрийн нэр дэвшигчдийн авсан хүчинтэй саналыг олноос цөөн рүү нь дараалуулан жагсааж гаргана.

53.3.Нам, эвсэлд мандат хуваарилж гүйцсэний дараа мандат хуваарилагдсан нам, эвсэл тус бүрийн нэр дэвшигчдийн авсан хүчинтэй саналыг олноос цөөн рүү нь дараалуулан жагсааж гаргана.

50.3.Тойргийн хороо нэр дэвшигчдийг авсан саналын нь тоогоор дараалалд оруулах бөгөөд хамгийн олон, гэхдээ сонгогчдын 25, түүнээс дээш хувийн санал авсан нэр дэвшигчийг Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдсонд тооцно.

50.4.Хэрэв энэ хуулийн 50.1.3-т заасны дагуу бие даан нэр дэвшигч Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдсон бол түүний Улсын Их Хурлын гишүүний суудлыг Улсын Их Хурлын нийт гишүүний суудлын тооноос хасч тооцсоны дараа мөн хуулийн 50.2.1, 51.2.2-т заасан журмаар нам, эвсэл, тус бүрт ногдох суудлын

85

тоог тогтоож, тэдгээрээс сонгогчдын саналын тоогоор жагсаалтын эхэнд бичигдсэнээс эхлэн авсан суудалтай нь тэнцүү тооны хүнийг Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдсонд тооцно.

50.4.Сонгогчдын 25, түүнээс дээш хувийн санал авсан нэр дэвшигчгүй тойргийн дүнг тусад нь гаргана.

50.5.Тойргийн хороо Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдогчдыг бүртгэж, түр үнэмлэх олгоно.

50.6.Суудал хуваарилагдсан бие даан нэр дэвшигчийг болон энэ хуулийн 50.5-д заасан жагсаалтаар хамгийн олон санал авснаас нь дараалуулан тухайн нам, эвслийн авсан суудлын тоогоор түүний нэр дэвшигчдийг Улсын Их Хурлын гишүүнээр бүртгэж түр үнэмлэх олгоно.

53.4.Мандат хуваарилагдсан бие даан нэр дэвшигчийг болон энэ хуулийн 53.3-т заасан жагсаалтаар хамгийн олон санал авснаас нь дараалуулан тухайн нам, эвслийн авсан мандатын тоогоор түүний нэр дэвшигчдийг Улсын Их Хурлын гишүүнээр бүртгэж түр үнэмлэх олгоно.

50.6.Тойргийн хороо санал хураалтын дүнг гурав хоногийн дотор гарган хуралдаанаараа хэлэлцэж, Сонгуулийн ерөнхий хороонд хоёр хоногийн дотор мэдээлнэ.

50.7.Санал хураалтын дүнгийн талаар маргаан гарвал санал хураалт явуулсан өдрөөс хойш тойргийн хороо 14 хоногийн дотор эцэслэн шийдвэрлэнэ.

51.1.Сонгуулийн ерөнхий хороо тойргийн хорооны шийдвэрийг үндэслэн сонгуулийн нэгдсэн дүнг тойрог, нэр дэвшигч, нам, эвсэл бүрээр тооцож гаргана.

51.2.Сонгуулийн ерөнхий хороо нам, эвслийн авсан суудлын тоо, Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдогчдын нэрийн жагсаалтыг сонгууль дууссанаас хойш 15 хоногийн дотор гаргаж, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид айлтган нийтэд мэдээлнэ.

50.7.Сонгуулийн ерөнхий хороо нам, эвслийн авсан суудлын тоо, Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдогчдын нэрийн жагсаалтыг сонгууль дууссанаас хойш 15 хоногийн дотор гаргаж, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид айлтган нийтэд мэдээлнэ.

51.2. Улсын Их Хурал энэ хуулийн 51.1-д заасан асуудлыг хүлээн авснаас хойш 7 хоногийн дотор хэлэлцэх бөгөөд сонгуулийг хүчингүйд тооцсон бол ийнхүү шийдвэр гарснаас хойш 30 хоногийн дотор дахин сонгууль товлон зарлана.

86

51.3.Энэ хуулийн 51.2-т заасны дагуу дахин сонгууль явуулахад шаардлагатай бол аймаг, нийслэлийн болон хэсгийн хороог шинэчлэн байгуулах, түүнчлэн Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлэх зэрэг уг сонгуулийг бэлтгэн явуулах ажилд энэ хуулийн холбогдох заалтыг баримтална.

52.1.Тойргийн хороо дор дурдсан тохиолдолд хэсэгт явуулсан санал хураалтыг хүчингүйд тооцно:

54.1.Тойргийн хороо дор дурдсан тохиолдолд хэсэгт явуулсан санал хураалтыг хүчингүйд тооцно:

52.1.1.байгалийн гамшиг тохиолдсон, гоц халдварт өвчин гарсан зэрэг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүй байхад урьд нь зарласнаас өөр байранд, түүнчлэн шилжсэн сонгогчдын саналыг битүүмжилж авснаас бусад тохиолдолд санал хураахаар зарласнаас өөр өдөр санал авсан;

52.1.1.гамшиг, гэнэтийн бусад аюулт үзэгдэл тохиолдсон зэрэг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүй байхад урьд нь зарласнаас өөр байранд, түүнчлэн шилжсэн сонгогчдын саналыг битүүмжилж авснаас бусад тохиолдолд санал хураахаар зарласнаас өөр өдөр санал авсан;

54.1.1.байгалийн гамшиг тохиолдсон, гоц халдварт өвчин гарсан зэрэг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүй байхад урьд нь зарласнаас өөр байранд, түүнчлэн шилжсэн сонгогчдын саналыг битүүмжилж авснаас бусад тохиолдолд санал хураахаар зарласнаас өөр өдөр санал авсан;

52.1.2.санал хурааж эхэлснээс хойш саналын хайрцгийг алдсан, үрэгдүүлсэн, эсхүл хуульд заасан цагаас өмнө түүнийг нээсэн;

54.1.2.санал хурааж эхэлснээс хойш саналын хайрцгийг алдсан, үрэгдүүлсэн, эсхүл хуульд заасан цагаас өмнө түүнийг нээсэн;

52.1.3.сонгуулийн хорооны гишүүн буюу сонгогчид хүч хэрэглэн дарамт үзүүлсэн аливаа үйлдэл нь сонгогчийн санал, санал хураалтын дүнг гажуудуулахад хүргэсэн;

54.1.3.сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүн буюу сонгогчид хүч хэрэглэн дарамт үзүүлсэн аливаа үйлдэл нь сонгогчийн санал, санал хураалтын дүнг гажуудуулахад хүргэсэн;

52.1.4.сонгуулийн хороодын гишүүн, бусад байгууллагын албан тушаалтан энэ хуулийн 20, 22, 23, 45, 47, 48 дугаар зүйлд заасан сонгогчдын нэрийн жагсаалт үйлдэх, танилцуулах, сонгогч шилжих, сонгогчийн үнэмлэх олгох, санал авах ажиллагааг зохион байгуулах, сонгогч санал өгөх, санал тоолох журмыг зөрчсөн нь тойргийн сонгуулийн дүнд ноцтой нөлөөлөхөөр байвал.

54.1.4.сонгуулийн хороодын дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүн, бусад байгууллагын албан тушаалтан энэ хуулийн 21-24, 47, 48, 53 дугаар зүйлд заасан сонгогчдын нэрийн жагсаалт үйлдэх, танилцуулах, сонгогч шилжих, сонгогчийн үнэмлэх олгох, санал авах ажиллагааг зохион байгуулах, сонгогч санал өгөх, санал тоолох журмыг зөрчсөн нь тойргийн сонгуулийн дүнд ноцтой нөлөөлөхөөр байвал.

52.2.Санал хураалтыг хүчингүйд тооцвол энэ тухай шийдвэр гарснаас хойш долоо хоногийн дотор дахин санал хураалт явуулна.



87

52.3.Дахин санал хураах шийдвэрийг тойргийн хороо гаргах бөгөөд уг шийдвэрт санал авах байр, өдрийг заах ба түүнийг ажлын өдөр явуулж болно.

52.3.Дахин санал хураах шийдвэрийг аймаг, нийслэлийн хороо гаргах бөгөөд уг шийдвэрт санал авах байр, өдрийг заах ба түүнийг ажлын өдөр явуулж болно.

54.3.Дахин санал хураах шийдвэрийг тойргийн хороо гаргах бөгөөд уг шийдвэрт санал авах байр, өдрийг заах ба түүнийг ажлын өдөр явуулж болно.

52.4.Санал хураалтыг хэсгийн хэмжээгээр хүчингүйд тооцсон бол тухайн хэсгийн нийт сонгогч, зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар хураасан саналыг хүчингүйд тооцсон бол уг хайрцагт саналаа өгсөн сонгогчдыг дахин санал хураалтад оролцуулна.

52.4.Санал хураалтыг хэсгийн хэмжээгээр хүчингүйд тооцсон бол тухайн хэсгийн нийт сонгогч, зөөврийн битүүмжилсэн саналын хайрцгаар хураасан саналыг хүчингүйд тооцсон бол уг хайрцагт саналаа өгсөн сонгогчдыг дахин санал хураалтад оролцуулна.

54.4.Санал хураалтыг хэсгийн хэмжээгээр хүчингүйд тооцсон бол тухайн хэсгийн нийт сонгогч, зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар хураасан саналыг хүчингүйд тооцсон бол уг хайрцагт саналаа өгсөн сонгогчдыг дахин санал хураалтад оролцуулна.

52.5.Дахин санал хураах ажиллагааг дуустал сонгуулийн сурталчилгаа хийхийг хориглоно.

52.5.Дахин санал хураах ажиллагааг дуустал сонгуулийн сурталчилгаа хийхийг хориглоно.

54.5.Дахин санал хураах ажиллагааг дуустал сонгуулийн өмнөх ухуулга хийхийг хориглоно.

52.6.Энэ хуулийн 52.5-д заасныг зөрчсөн ухуулагч, шадар туслагч, дэмжигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 150000-200000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 200000-250000 төгрөгөөр, нам, эвсэл, бусад байгууллагыг 700000-900000 төгрөгөөр торгоно.

52.6.Энэ хуулийн 52.5-д заасныг зөрчсөн ухуулагч, шадар туслагч, дэмжигч, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтныг 200000-250000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 250000-300000 төгрөгөөр, нам, эвсэл, бусад байгууллагыг 5000000-10000000 төгрөгөөр торгоно.

53.1.Улсын Их Хурлын гишүүн нас барсан, түүнчлэн өөр ажилд шилжих, эрүүл мэндийн байдал зэрэг хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар хүсэлтээрээ чөлөөлөгдсөн, эсхүл түүнийг Улсын Их Хурлын гишүүнээс эгүүлэн татсан бол Улсын Их Хурлын гишүүний орон гарсан суудалд энэ хуулийн 50.5-т заасан жагсаалтын дараагийн дэс дугаарт эрэмблэгдсэн нэр дэвшигчийг Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдсонд тооцно.

53.2.Хэрэв энэ хуулийн 53.1-д заасан шалтгаанаар бие даан нэрээ дэвшүүлж сонгогдсон Улсын Их Хурлын гишүүний орон гарсан суудалд түүний оронд өөр хүнийг нөхөн сонгохгүй.

53.3.Энэ хуулийн 53.1-д зааснаар Улсын Их Хуралд орон гарсан суудалд суух Улсын Их Хурлын гишүүний бүрэн эрхийг хүлээн зөвшөөрөх саналыг Сонгуулийн ерөнхий хороо Улсын Их Хуралд танилцуулна.

88

53.1.Сонгуулийн ерөнхий хороо дор дурдсан тохиолдолд тойрогт явуулсан сонгуулийг хүчингүйд тооцно:

55.1.Сонгуулийн ерөнхий хороо дор дурдсан тохиолдолд тойрогт явуулсан сонгуулийг хүчингүйд тооцно:

53.1.1.тухайн тойрогт нэр дэвшигчид сонгогчдын 25, түүнээс дээш хувийн санал аваагүй;

55.1.1.тухайн тойрогт аль ч нам, эвсэл энэ хуулийн 53.2.1-т заасан санал аваагүй;

53.1.2.тойргийн нийт сонгогчийн 50 хувь нь санал хураалтад оролцоогүй;

51.1.Нийт сонгогчийн 50 хувь нь санал хураалтад оролцоогүй бол Сонгуулийн ерөнхий хороо сонгуулийг бүхэлд нь хүчингүй болсонд тооцох тухай асуудлыг шийдвэрлүүлэхээр санал хураалт дууссан өдрөөс хойш 15 хоногийн дотор Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлнэ.

55.1.2.тойргийн нийт сонгогчийн 50 хувь нь санал хураалтад оролцоогүй;

53.1.3.энэ хуулийн 52 дугаар зүйлд заасны дагуу хэсэгт явуулсан дахин санал хураалт хүчингүй болсон бөгөөд тэр нь тойргийн сонгуулийн дүнд ноцтой нөлөөлөхөөр байвал.

55.1.3.энэ хуулийн 54 дүгээр зүйлд заасны дагуу хэсэгт явуулсан дахин санал хураалт хүчингүй болсон бөгөөд тэр нь тойргийн сонгуулийн дүнд ноцтой нөлөөлөхөөр байвал.

53.2.Тойрогт дахин сонгууль явуулах тухай шийдвэрийг Сонгуулийн ерөнхий хороо гаргана.

55.2.Тойрогт дахин сонгууль явуулах тухай шийдвэрийг Сонгуулийн ерөнхий хороо гаргана.

53.3.Дахин сонгуулийг тухайн тойрогт явуулсан сонгуулийг хүчингүйд тооцсон шийдвэр гарснаас хойш 25 хоногийн дотор явуулна.

55.3.Дахин сонгуулийг тухайн тойрогт явуулсан сонгуулийг хүчингүйд тооцсон шийдвэр гарснаас хойш 25 хоногийн дотор явуулна.

53.4.Шаардлагатай бол тойргийн болон хэсгийн хороог шинэчлэн байгуулах, түүнчлэн Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлэх зэрэг уг сонгуулийг бэлтгэн явуулах ажилд энэ хуулийн 54 дүгээр зүйлийн холбогдох заалтыг баримтална.

55.4.Шаардлагатай бол сонгуулийн хороодыг шинэчлэн байгуулах, түүнчлэн Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвшүүлэх зэрэг уг сонгуулийг бэлтгэн явуулах ажилд энэ хуулийн 56 дугаар зүйлийн холбогдох заалтыг баримтална.

54.1.Улсын Их Хурлын гишүүн нас барсан, түүнчлэн өөр ажилд шилжих, эрүүл мэндийн байдал зэрэг хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар хүсэлтээрээ чөлөөлөгдсөн, эсхүл түүнийг Улсын Их Хурлын гишүүнээс эгүүлэн татсан бол нөхөн сонгууль явуулна.

53.1.Улсын Их Хурлын гишүүн нас барсан, түүнчлэн өөр ажилд шилжих, эрүүл мэндийн байдал зэрэг хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар хүсэлтээрээ чөлөөлөгдсөн, эсхүл түүнийг Улсын Их Хурлын гишүүнээс эгүүлэн татсан бол Улсын Их Хурлын гишүүний орон гарсан суудалд энэ хуулийн 50.5-т заасан жагсаалтын дараагийн дэс дугаарт эрэмблэгдсэн нэр дэвшигчийг Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдсонд тооцно.

56.1.Улсын Их Хурлын гишүүн нас барсан, түүнчлэн өөр ажилд шилжсэн, эрүүл мэндийн байдал зэрэг хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар хүсэлтээрээ чөлөөлөгдсөн, эсхүл түүнийг Улсын Их Хурлын гишүүнээс эгүүлэн татсан бол Улсын Их Хурлын гишүүний орон гарсан суудалд нөхөн сонгууль явуулна.

89

54.2.Энэ хуулийн 54.1-д заасан шалтгаанаар Улсын Их Хурлын гишүүн орон гарсан бол ийнхүү орон гарснаас хойш 30 хоногийн дотор Сонгуулийн ерөнхий хороо нөхөн сонгууль явуулах талаархи саналыг Улсын Их Хуралд ирүүлэх бөгөөд Улсын Их Хурал уг саналыг хүлээн авснаас хойш 14 хоногийн дотор нөхөн сонгуулийг товлон зарлах асуудлыг шийдвэрлэж, ийнхүү шийдвэр гаргаснаас хойш 90 хоногийн дотор сонгууль явуулж дууссан байхаар тогтооно.

53.2.Хэрэв энэ хуулийн 53.1-д заасан шалтгаанаар бие даан нэрээ дэвшүүлж сонгогдсон Улсын Их Хурлын гишүүний орон гарсан суудалд түүний оронд өөр хүнийг нөхөн сонгохгүй.

53.3.Энэ хуулийн 53.1-д зааснаар Улсын Их Хуралд орон гарсан суудалд суух Улсын Их Хурлын гишүүний бүрэн эрхийг хүлээн зөвшөөрөх саналыг Сонгуулийн ерөнхий хороо Улсын Их Хуралд танилцуулна

56.2.Энэ хуулийн 56.1-д заасан шалтгаанаар Улсын Их Хурлын гишүүн орон гарсан бол ийнхүү орон гарснаас хойш 30 хоногийн дотор Сонгуулийн ерөнхий хороо нөхөн сонгууль явуулах талаархи саналыг Улсын Их Хуралд ирүүлэх бөгөөд Улсын Их Хурал уг саналыг хүлээн авснаас хойш 14 хоногийн дотор нөхөн сонгуулийг товлон зарлах асуудлыг шийдвэрлэж, ийнхүү шийдвэр гаргаснаас хойш 90 хоногийн дотор сонгууль явуулж дууссан байхаар тогтооно.

54.3.Нөхөн сонгуулийг товлон зарлах өдөр нь чуулганы чөлөө цагт тохиовол Улсын Их Хурал ээлжит болон ээлжит бус чуулган эхэлснээс хойш 14 хоногийн дотор уг асуудлыг шийдвэрлэнэ.

56.3.Нөхөн сонгуулийг товлон зарлах өдөр нь чуулганы чөлөө цагт тохиовол Улсын Их Хурал ээлжит болон ээлжит бус чуулган эхэлснээс хойш 14 хоногийн дотор уг асуудлыг шийдвэрлэнэ.

54.4.Нөхөн сонгууль явуулахад энэ хуулийн холбогдох заалтыг баримтлан дор дурдсан хугацаанд зохион байгуулна:

56.4.Нөхөн сонгууль явуулахад энэ хуулийн холбогдох заалтыг баримтлан дор дурдсан хугацаанд зохион байгуулна:

54.4.1.хэсгийг санал авах өдрөөс 25-аас доошгүй хоногийн өмнө, тойргийн хороог 20-иос доошгүй хоногийн өмнө, салбар болон хэсгийн хороог 15-аас доошгүй хоногийн өмнө тус тус байгуулах;

56.4.1.хэсгийг санал авах өдрөөс 25-аас доошгүй хоногийн өмнө, тойргийн хороог 20-иос доошгүй хоногийн өмнө, салбар хороо, сонгуулийн анхан шатны хороо болон хэсгийн хороог 15-аас доошгүй хоногийн өмнө тус тус байгуулах;

90

10 Эрїїгийн хууль“Тєрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 5 дугаарт нийтлэгдсэн.

54.4.2.нөхөн сонгуульд оролцох, нам, эвслийг тухайн сонгууль зарласнаас хойш 5 хоногийн дотор бүртгэх;

56.4.2.нөхөн сонгуульд оролцох, нам, эвслийг тухайн сонгууль зарласнаас хойш 5 хоногийн дотор бүртгэх;

54.4.3.нэр дэвшүүлэх ажлыг нөхөн сонгууль зарласнаас хойш 5 хоногийн дараа эхэлж, 5 хоногийн хугацаанд дуусгах;

56.4.3.нэр дэвшүүлэх ажлыг нөхөн сонгууль зарласнаас хойш 5 хоногийн дараа эхэлж, 5 хоногийн хугацаанд дуусгах;

54.4.4.энэ хуулийн 54.4.3-т заасан хугацаанаас хойш 5 хоногийн хугацаанд нэр дэвшигчийг бүртгэх;

56.4.4.энэ хуулийн 56.4.3-т заасан хугацаанаас хойш 5 хоногийн хугацаанд нэр дэвшигчийг бүртгэх;

54.4.5.сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг энэ хуулийн 20.1-20.3-т заасан журмын дагуу үйлдэж, санал авах өдрөөс 12 хоногийн өмнө хэсгийн хороонд өгөх;

56.4.5.сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг энэ хуулийн 21, 22 дугаар зүйлд заасан журмын дагуу үйлдэж, санал авах өдрөөс 12 хоногийн өмнө хэсгийн хороонд өгөх;

54.4.6.хэсгийн хороо энэ хуулийн 20.4-т заасны дагуу сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг шалган нэгтгэж, санал авах өдрөөс 10-аас доошгүй хоногийн өмнө сонгогчид танилцах бололцоогоор хангах.

56.4.6.хэсгийн хороо энэ хуулийн 21.7-д заасны дагуу сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг шалган нэгтгэж, санал авах өдрөөс 10-аас доошгүй хоногийн өмнө сонгогчид танилцах бололцоогоор хангах

54.4.7.нөхөн сонгууль эхлүүлэхээр товлон зарласан өдрөөс хойш 30 хоногийн дотор санал хураалт явуулна.

56.4.7.нөхөн сонгууль эхлүүлэхээр товлон зарласан өдрөөс хойш 30 хоногийн дотор санал хураалт явуулна.

54.5.Нөхөн сонгогдсон гишүүний бүрэн эрхийн хугацаа нь орон гарсан гишүүний бүрэн эрхийн үлдсэн хугацаатай адил байна.



54.6.Орон гарсан гишүүний бүрэн эрхийн хугацаа дуусахад нэг жил хүрэхгүй хугацаа үлдсэн бол нөхөн сонгууль явуулахгүй.

56.6. Орон гарсан гишүүний бүрэн эрхийн хугацаа дуусахад нэг жил хүрэхгүй хугацаа үлдсэн бол нөхөн сонгууль явуулахгүй.

54.1. Сонгуулийн хууль тогтоомж зөрчсөн этгээдэд энэ хуульд заасан захиргааны хариуцлага хүлээлгэнэ.

57.1.Сонгуулийн хууль тогтоомж зөрчсөн үйлдэл, эс үйлдэхүй нь гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнтэй бол гэм буруутай этгээдэд Эрүүгийн хуульд10 зааснаар дор дурдсан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ:

91

10 Эрїїгийн хууль “Тєрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 5 дугаарт нийтлэгдсэн.

55.1.Сонгуулийн хууль тогтоомж зөрчсөн үйлдэл, эс үйлдэхүй нь гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнтэй бол гэм буруутай этгээдэд Эрүүгийн хуульд10 заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

54.2. Сонгуулийн хууль тогтоомж зөрчсөн үйлдэл, эс үйлдэхүй нь гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнтэй бол гэм буруутай этгээдэд Эрүүгийн хуулийн 130, 131 дүгээр зүйлд заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.

57.1.1.Эрүүгийн хуулийн 130.1-д зааснаар иргэний сонгох, сонгогдох, бүх нийтийн санал асуулгад оролцох эрхээ хэрэгжүүлэхэд болон сонгуулийн хорооноос хуулийн дагуу явуулж байгаа аливаа ажиллагаанд санаатай саад хийсэн бол хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг хориос тавь дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл нэгээс гурван сар хүртэл хугацаагаар баривчлах ял шийтгэх;

57.1.2.Эрүүгийн хуулийн 130.2-т зааснаар энэ хэргийг хүч хэрэглэж буюу хүч хэрэглэхээр заналхийлэх, хуурч мэхлэх, эд мөнгөөр татах, санал худалдаж авах зэрэг аргаар үйлдсэн бол хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг далан нэгээс нэг зуу дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл гурваас дээш зургаан сар хүртэл хугацаагаар баривчлах ял шийтгэх

57.1.3.Эрүүгийн хуулийн 131,1-д зааснаар сонгуулийн болон бүх нийтийн санал асуулгыг зохион байгуулах хорооны дарга, гишүүн, бусад албан тушаалтан сонгуулийн баримт бичгийг хуурамчаар үйлдсэн, Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хуулийн 50.3-т заасныг ноцтой зөрчиж санал хураалтын дүнг зориуд буруу гаргасан, 57.4-т заасныг ноцтой зөрчиж буруу шийдвэрлэсэн, мөн сонгогчоос санал нууцаар гаргах, саналаа чөлөөтэй илэрхийлэх эрхийг зөрчсөн, түүнчлэн сонгуулийн дүнд хууль бусаар нөлөөлсөн бол хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг тавин нэгээс нэг зуу дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл гурваас дээш зургаан сар хүртэл хугацаагаар баривчлах ял шийтгэх.

55.2.Энэ хуульд заасан зөрчил гаргаж, захиргааны хариуцлага хүлээсэн нь уг этгээдийг эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй.

54.4. Энэ хуульд заасан зөрчил гаргаж захиргааны хариуцлага хүлээсэн нь уг этгээдийг эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй.

57.2.Энэ хуульд заасан зөрчил гаргаж, захиргааны хариуцлага хүлээсэн нь уг этгээдийг эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй.

92

57.3.Сонгуулийн хууль тогтоомжид заасан зохих журмыг зөрчсөн, хууль тогтоомжоор хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй, эрх мэдлээ хэтрүүлэн буюу урвуулан ашиглах замаар сонгогчдын эрхийг зөрчсөн дараахь этгээдэд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол шүүгч дор дурдсан захиргааны хариуцлага хүлээлгэнэ:

57.3.1.сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг 100000-250000 төгрөгөөр торгох;

57.3.2.Засаг даргыг 150000-250000 төгрөгөөр торгох;

57.3.3.нам, эвслийг 700000-1000000 төгрөгөөр, нэр дэвшигчийг 100000-250000 төгрөгөөр, нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын ажилтан, бие даан нэр дэвшигчийн шадар туслагчийг 100000-200000 төгрөгөөр тус тус торгох;

57.3.4.сонгуулийн ажиглагчийг 100000-150000 төгрөгөөр торгох;

57.3.5. хэвлэл, мэдээллийн байгууллагыг 600000-800000 төгрөгөөр, ажилтныг 100000-200000 төгрөгөөр тус тус торгох;

57.3.6. банкийг 800000-1000000 төгрөгөөр, банкны захирлыг 200000-250000 төгрөгөөр тус тус торгох;

57.3.7.энэ хуулийн 57.3.1-57.3.6-д зааснаас бусад хуулийн этгээдийг 500000-700000 төгрөгөөр, албан тушаалтныг 150000-250000 төгрөгөөр, иргэнийг 100000-150000 төгрөгөөр тус тус торгох.

93

11 Эрїїгийн байцаан шийтгэх хууль -“Тєрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 6 дугаарт нийтлэгдсэн. 11 Эрїїгийн байцаан шийтгэх хууль-“Төрийн мэдээлэл” эмхтгэлийн 2002 оны 6 дугаарт нийтлэгдсэн.

57.4.Улс төрийн нам, эвсэл, тэдгээрийн нэр дэвшигч түүнчлэн бие даан нэр дэвшигч сонгогчдыг эд мөнгөөр татах, хууль бус амлалт хийх, төөрөгдүүлэх оролдлого хийсэн нь гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнгүй бол нам, эвслийн сонгуульд оролцох батламжийг Сонгуулийн ерөнхий хороо хүчингүй болгох, нэр дэвшигчийг нэр дэвшигчдийн нэрийн жагсаалтаас хасах арга хэмжээг тойргийн хороо авна.

56.1.Сонгуулийн хууль тогтоомж зөрчсөний улмаас бусдад эд хөрөнгийн болон бусад хохирол учирсан бол гэм буруутай этгээдэд Иргэний хууль болон холбогдох бусад хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

54.3. Сонгуулийн үйл ажиллагааны явцад хууль тогтоомж зөрчсөний улмаас бусдад эд хөрөнгийн болон бусад хохирол учирсан бол гэм буруутай этгээдэд Иргэний хууль болон холбогдох бусад хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

57.5.Сонгуулийн хууль тогтоомж зөрчсөний улмаас бусдад эд хөрөнгийн болон бусад хохирол учирсан бол гэм буруутай этгээдэд Иргэний хууль болон холбогдох бусад хуульд заасан эд материалын хариуцлага хүлээлгэнэ.

57.1.Энэ хуульд сонгуулийн хороод харьяалан шийдвэрлэхээр заасан зөрчил гарсан бол гомдлыг холбогдох сонгуулийн хороонд гаргана.

55.1. Энэ хуульд сонгуулийн хороод харъяалан шийдвэрлэхээр заасан зөрчил гарсан бол гомдлыг холбогдох сонгуулийн хороонд гаргана.

58.1.Энэ хуульд сонгуулийн хороод харьяалан шийдвэрлэхээр заасан зөрчил гарсан бол гомдлыг холбогдох сонгуулийн хороонд гаргана.

57.2. Энэ хуульд заасан захиргааны шийтгэлийг сум буюу сум дундын, дүүргийн шүүхийн шүүгч ногдуулах ба түүнд давж заалдсан гомдлыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу сум буюу сум дундын, дүүргийн шүүх хянан шийдвэрлэнэ.



57.3.Энэ хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн этгээдэд Эрүүгийн болон Иргэний хууль тогтоомжид заасан хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байвал асуудлыг Эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль11 болон Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журам, харьяаллын дагуу шийдвэрлэнэ.

55.3. Энэ хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн этгээдэд Эрүүгийн болон Иргэний хууль тогтоомжид заасан хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байвал асуудлыг Эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль болон Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журам, харъяаллын дагуу шийдвэрлэнэ.

58.3.Энэ хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн этгээдэд Эрүүгийн болон Иргэний хууль тогтоомжид заасан хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байвал асуудлыг Эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль11 болон Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журам, харьяаллын дагуу шийдвэрлэнэ.

56.1. Сонгуулийн хэсгийн хороо дараахь гомдол, маргааныг хянан шийдвэрлэнэ:

94

56.1.1.энэ хуулийн 19 дүгээр зүйлд заасан сонгогчийг нэрийн жагсаалтад бүртгээгүй буюу буруу бүртгэсэн тухай гомдол;

56.1.2.энэ хуулийн 36.12, 36.15-д заасан үйлдэл, үйл ажиллагаа явуулсан тухай мэдээлэл, гомдол;

56.1.3.ажиглагч энэ хуулийн 45.5 дахь хэсэгт заасан зөрчил гаргасан тухай гомдол;

56.1.4.энэ хуулийн 47.9-д заасан хуралдаанд санал хураалтын талаар гаргасан гомдол, маргаан.

56.2. Хэсгийн хороо энэ зүйлийн 56.1.1-д заасан гомдлыг нэн даруй, гэхдээ санал хураах өдрөөс оройтуулахгүйгээр, 56.1.2, 56.1.3-т заасан гомдлыг хүлээн авснаас хойш ажлын таван өдрийн дотор, 56.1.4-т заасан гомдлыг ажлын нэг өдрийн дотор тус тус шалган шийдвэрлэж, илэрсэн зөрчлийг арилгах арга хэмжээг өөрийн бүрэн эрхийн хүрээнд авч, энэ хуульд заасан захиргааны хариуцлага хүлээлгэх асуудлыг шүүхэд, нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах асуудлыг аймаг, нийслэлийн хороонд нэн даруй тавина.

57.1. Сонгуулийн аймаг, нийслэлийн хороо дараахь гомдол, маргааныг хянан шийдвэрлэнэ:

57.1.1. энэ хуулийн 56.1-д заасан гомдол, мэдээллийг шийдвэрлэсэн хэсгийн хорооны шийдвэрийн талаар гаргасан гомдол;

57.1.2. энэ хуулийн 40.7, 40.8 дахь заалтыг зөрчсөн тухай мэдээлэл, гомдол;

95

57.1.3. санал хураалтын дүнг аймаг, нийслэлийн хороонд хүлээн авснаас хойш түүнтэй холбогдуулан гаргасан маргаан, гомдол.

57.2. Аймаг, нийслэлийн хороо энэ зүйлийн 57.1-д заасан гомдол, маргааныг хойшлуулшгүйгээр, гэхдээ 14 хоногийн дотор шалган шийдвэрлэнэ.

57.3. Энэ хуульд заасан сонгогчдын нэрийн жагсаалтын талаархи гомдол болон хэсэгт явагдсан санал хураалтын дүнгийн талаархи маргааныг хянан шийдвэрлэсэн аймаг, нийслэлийн хорооны шийдвэр эцсийн байна.

58.1. Сонгуулийн ерөнхий хороо дараахь гомдол, маргааныг хянан шийдвэрлэнэ:

57.4.Энэ хуульд заасан зөрчил гаргасан сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг түүний бүрэлдэхүүнээс гаргах асуудлыг тухайн шатны сонгуулийн хороо бүрэлдэхүүнээрээ хэлэлцэж шийдвэрлэнэ.

58.4.Энэ хуульд заасан зөрчил гаргасан сонгуулийн хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүнийг түүний бүрэлдэхүүнээс гаргах асуудлыг тухайн шатны сонгуулийн хороо бүрэлдэхүүнээрээ хэлэлцэж шийдвэрлэнэ.

57.5.Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ хуулийн 26.3-т заасны дагуу нам, эвслийг бүртгэхээс татгалзсан асуудлаар гарсан маргааныг 14 хоногийн дотор, тойрогт явуулсан сонгуулийг хүчингүйд тооцох асуудлаар гарсан маргааныг санал хураалт явуулсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор, 30.10-т заасны дагуу нэр дэвшигчийг бүртгэхээс татгалзсан, тойргийн хороо 30.17, 30.18, 37.18, 40.7, 41.9-д заасны дагуу нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах, түүнчлэн санал хураалтыг хүчингүйд тооцох асуудлаар гарсан маргааныг санал хураалт явуулсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор тус тус эцэслэн шийдвэрлэнэ.

58.1.1. нам, эвслийг бүртгэсэн, түүнчлэн бүртгэхээс татгалзсантай холбогдуулан гаргасан гомдол; 58.1.3. энэ хуульд заасан үндэслэлээр нэр дэвшигчийг бүртгэсэн болон бүртгэхээс татгалзсан асуудлаар гаргасан аймаг, нийслэлийн хорооны шийдвэртэй холбогдох гомдол, маргаан; 58.1.4. нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах асуудлаар гаргасан аймаг, нийслэлийн хорооны шийдвэртэй холбогдох гомдол, маргаан. 58.1.2. санал хураалтыг хүчингүйд тооцох асуудлаар гаргасан аймаг, нийслэлийн хорооны шийдвэр хууль зөрчсөн тухай гомдол, маргаан;

58.5.Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ хуулийн 27.3-т заасны дагуу нам, эвслийг бүртгэхээс татгалзсан асуудлаар гарсан маргааныг 14 хоногийн дотор, тойрогт явуулсан сонгуулийг хүчингүйд тооцох асуудлаар гарсан маргааныг санал хураалт явуулсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор, 32.10-т заасны дагуу нэр дэвшигчийг бүртгэхээс татгалзсан, тойргийн хороо 32.16, 40.9, 42.5, 43.7-д заасны дагуу нэр дэвшигчийг нэрийн жагсаалтаас хасах, түүнчлэн санал хураалтыг хүчингүйд тооцох асуудлаар гарсан маргааныг санал хураалт явуулсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор тус тус эцэслэн шийдвэрлэнэ.

96

58.2. Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ зүйлийн 58.1.1-д заасан гомдлыг гурав хоногийн хугацаанд, 58.1.2-т заасан гомдол, маргааныг хүлээн авснаас хойш ажлын гурав хоногийн дотор, 58.1.3-т заасан маргааныг нэн даруй, гэхдээ гомдол, маргааныг хүлээн авснаас хойш тав хоногийн дотор, 58.1.4-т заасан маргааныг нэн даруй, гэхдээ хүлээн авснаас хойш 14 хоногийн дотор тус тус хянан шийдвэрлэнэ.

58.3. Сонгуулийн ерөнхий хорооноос энэ зүйлийн 58.1.2, 58.1.3, 58.1.4-т заасан асуудлаар гаргасан шийдвэр эцсийн байна.

58.4. Сонгуулийн ерөнхий хороо нь шаардлагатай гэж үзвэл энэ зүйлд дурьдсан гомдол, маргааныг хянан шийдвэрлэх хүртэл хугацаанд доод шатны хорооны шийдвэрийг түдгэлзүүлэх эрхтэй.

19.10.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол хэсгийн болон салбар хорооны шийдвэрийн талаар тойргийн хороонд, тойргийн хорооны шийдвэрийн талаар Сонгуулийн ерөнхий хороонд тус тус гомдол гаргаж болох бөгөөд зохих шатны хороо гомдлыг хүлээж авснаас хойш ажлын гурван өдрийн дотор хянан шийдвэрлэж, гомдол гаргагчид бичгээр хариу мэдэгдэнэ.

59.1. Хуульд өөрөөр заагаагүй бол сонгуулийн зохион байгуулалтын асуудлаар гаргасан хэсгийн болон салбар хорооны шийдвэрийн талаар аймаг, нийслэлийн хороонд, аймаг, нийслэлийн хорооны шийдвэрийн талаар Сонгуулийн ерөнхий хороонд тус тус гомдол гаргаж болох бөгөөд зохих шатны хороо гомдлыг хүлээж авснаас хойш ажлын гурван өдрийн дотор хянан шийдвэрлэж, гомдол гаргагчид бичгээр хариу мэдэгдэнэ.

60.1. Сонгуулийн үйл ажиллагааны явцад сонгуулийн хороодын ажлыг хөнгөвчилж автоматжуулах, сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг хянан нягтлах, сонгуулийн явцын мэдээллийг үнэн зөв, шуурхай гаргах, санал тоолох ажиллагаанд хүний хүчин зүйлсийн сөрөг нөлөөллийг арилгах, ажиглагчдад ил тод болгох зорилгоор сонгуулийн тодорхой үе шатны ажиллагаанд холбоо, мэдээллийн техник, технологийг ашиглах асуудлыг Сонгуулийн ерөнхий хороо шийдвэрлэнэ.

60.2. Сонгуулийн ерөнхий хороо санал тоолох, дүнг гаргах ажиллагаанд ашиглах холбоо, мэдээллийн техник, технологийн шийдлийг Улсын Их Хурлын Төрийн

97

ТӨРИЙН БАЙГУУЛАЛТЫН БАЙНГЫН ХОРОО

байгуулалтын байнгын хороонд танилцуулж зөвшилцөнө.

60.3. Сонгуулийн үйл ажиллагаанд холбоо, мэдээллийн техник, технологи ашиглахтай холбогдон гарах шаардагдах зардлыг Сонгуулийн ерөнхий хорооны өргөн мэдүүлснээр Улсын Их Хурал ээлжит сонгуулийн өмнөх жилийн улсын төсөвт тусган батална.

57.6.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь холбогдох хяналт шалгалтын байгууллагын дүгнэлтийг үндэслэн энэ хуулийн 40.7, 41.9, 42.8-д заасан хөрөнгийг улсын орлого болгох тухай болон энэ хуульд заасан захиргааны шийтгэл ногдуулах тухай нэхэмжлэлийг сум буюу сум дундын, дүүргийн шүүхэд гаргах бөгөөд шүүх уг асуудлыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу хянан шийдвэрлэнэ.

58.6.Сонгуулийн ерөнхий хороо нь холбогдох хяналт шалгалтын байгууллагын дүгнэлтийг үндэслэн энэ хуулийн 42.5, 43.7, 44.10-т заасан хөрөнгийг улсын орлого болгох тухай болон энэ хуульд заасан захиргааны шийтгэл ногдуулах тухай нэхэмжлэлийг сум буюу сум дундын, дүүргийн шүүхэд гаргах бөгөөд шүүх уг асуудлыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу хянан шийдвэрлэнэ.

58.7.Улсын Их Хурал, түүний гишүүний сонгуулийн талаар Сонгуулийн ерөнхий хорооны гаргасан шийдвэр Үндсэн хуульд нийцэж байгаа эсэх талаар гарсан маргааныг Үндсэн хуулийн цэц хянан шийдвэрлэнэ.

58.1.Улсын Их Хурлын ээлжит сонгууль явуулахын өмнөх зургаан сарын дотор Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хууль батлах буюу түүнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахыг хориглоно.

61.1. Улсын Их Хурлын ээлжит сонгууль явуулахын өмнө зургаан сарын дотор Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хууль батлах буюу түүнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахыг хориглоно.

59.1.Улсын Их Хурлын ээлжит сонгууль явуулахын өмнөх зургаан сарын дотор Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хууль батлах буюу түүнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахыг хориглоно.

songuuliin huuli sydalgaa-2010-2.resource1.sodonvision.com/ebi/file/2011/3/7845f7440fa1a... ·...

Documents