SPAARBANKZAKEN. MEDI~DE]~LI~GE~ UIT BINNEN- EN BUITENLAI~D.

De kradzl tier coneurre~ztie.

Welk ook hot lot, moge wezen, dat , ten slotte, aan de plannen der Duitsehe regeering, nopens de invoering eerier P~ijkspostsp~mrbank, zal te beurt vHllen, een feit is hot, dat die plannen reeds nu, bij onze oostelijke naburen, middellijk gunstigen invloed hebben geoefend.

Dit blijkt o. a. uit. een, onlangs versehenen, , ,Aufrofan die deutsehen Spareassen", onderteekend door hot eomitd ,,des deutsehen Spar- c a s s e n t a g e s . JJ

Bij dat stuk wordt aan de besturen der Duitsche gemeentelijkc en particuliere spaarbanken mot alle klein de raad gegeven, tog de in- voering van doeltreffende hervormingen ten spoedigste over te gaan. In de eerste plaats om de scherpe eoneurrentie, die, bij hot seheppen eener l~ijkspostspaarbank, voor die instelliugen te duehten zou zijn.

u op de noodzakelijkheid der navolgende hervormingen wordt nadruk gelegd :

lo hot openstellen der spaarbankkantoren gedurende den v66r-en namiddag van elken werkdag;

20 de opriehting van nevenkantoren; 3o de invoering van ,,Pfennigspareassen"; ,1.o hot openen van de gelegenheid om hot saldo-tegoed te doen over-

sehrijven van de eene spaarbauk op de andere; 50 de invoering van zoogeuaamde ,,gesperrte Spareassenbiieher." Hier-

door wordt verstaan, war men bier te lande, bij de Postspaarbank, met den naam ,,boekjes, genomen onder eene bepaling" pleegt te bestempelen ; z66danige bookies, waarop de bepaling wordt gesteld, dat de persoon, te wiens name zij goplaatst zijn, v66r een aan te duiden tijdstip er geene terugbetaling op kan erlangen. &Is gevolg eener dergelijke bepnling, kunnen die boekjes dan tot allerlei maatseha.ppelijke doeleinden, vreemd aan hot sparen in den beperkten zin, worden gebezigd;

�9 60 de toezegging aan de inleggers van een aandeel in hot te verkrijgen winstsaldo ;

636

70 her mogelijk maken van her doen wm terugbotaling op elk spaar- bankboekje, ws163 ook uitgegeven, bij elke spaarbank, wf~s ook gevestigd.

,,Sind diese Reformen eingeffihrt" - - zoo hidt her slot der eireulaire ,,so werden die bestehenden Spareassen, welehe seit einem halben Jahr- ,,hunderL zur FSrderung des Spareus aehtungswerthes geleistet, die ge- ,,sammelten Einlagen zur Befriedigung des 5rtliehen Creditbediirfnisses ,,verwendet, und ihre Zinsfibersehfisse ffir gemeinnfitzige Zweeke herge- ,,geben haben, aueh in der Znkunft ihre segenreiehe Aufgabe an er- ,,fiillen vermSgen."

Schoolspaarbanken.

Her, dagblad ,,Frankfurter Post" wijdde onlangs een vrij uitvoerig opstel nan de sehoolspaarb~tnken (.lugendsehulsparkassen). In bijzonder- heden deelt de redaetle mede, welke uitbreiding deze zaak in Duitseh- land, wear een ,,Verein fiir Jugendsparkassen" bestaat, reeds verkregen heeft; her betreurende dat men, terwijl zaken, als vaeantie-koloni~n, ambaehtsseholen enz. in zoo hooge mate de algemeene belangstelling wekken, nan het gewiehtig onderwerp ,,schoolspaarbanken" niet die aand~eht en die zorg pleegt te sehenken, wetke her verdlent. Niettemin aoemt bet bled de, op dit punt verkreg-ea, result~tten reeds thans verbNjdend.

Aan her, slot van hear opstel geeft de redaetie eene mmmlijst van hen, die zieh, in versehillende bmden der oude en nieuwe wereld, in deze hebben verdienstelijk gemaakt. Tot ons leedwezen missen wij Nederland in de rij; en toeh, ook ten onzent zijn er wakkere manuen ann te wijzen, die getoond hebhen, van de zegeningen, welke her sparen op de school ken teweegbrengen, ten volle overtuigd ~e zijn.

Bijzondere vermelding verdient het, dat, waar 't Brazili~ geldt, de Keizer van dat Kijk, Don Pedro I I , in de eerste plants wordt genoemd. De even bekwame als hoogst verdienstelijke prof. Laurent, te Gent, is natuurlijk niet vergeten. Van zijne hand verseheen, kerr geleden, een nieuw werk, tot titel dragende: ,,R4formation morale des classes laborieuses." Greet gewieht tegt hij, i~ dat gesehrift, op de tank, die de sehoolspaarbank te vervullen heeft, terwijl zijn werk eiudigt met de woorden: ,fie vous 16gue des ~mes ~t aauver."

Ook Dr. Lebreeht, te Verona, die veer de jongste nationale tentoon- stelling in Itali~ eene rijke verzameling gesehriften, betreffende school- spaarbanken, heeft bijeengebracht, wordt met lot genoemd.

Terugbetaling va:~ de gelde~z, bij de Fransehe postsjoaarbank ingele#d, door middel van postwissels.

Tot veer eenigen t~d konden de ialeggers b~ de Fransehe postspaar-

637

bank, die zieh tijdelijk of blljvend in bet bnitenland ophielden, ofwier verblijfplaats, in Frankrijk, niet met een, voor den spaarbankdienst opengesteld postkautoor was bedeeld, hun inleg niet direct terllg be- komen, maar slechts door bemiddeling van een, tot dit doel gevolmach- tigd tussehenpersoon. Men besefte de bezwaren, ann dien toestand ver- bonden, en beraamde een middel om ze, zooveel mogelijk, nit den weg te ruimen. Als gevolg daarvan werd de maatregel ingevoerd, krachtens welken de bedoelde inleggers bevoegd zijn o m t e vorderen, dat hun her saldo-tegoed, geheel of gedeeltelijk worde terugbetaald door middel van een postwissel, ten eigen name of ten name van een derden, door hen a~tll tr wijzen persoon. Her verlangen daartoe moeten zij e. q., gebruik makende van eeu speeiaal daartoe bestemd formulier, bij elk postkantoor te bekomen, direct te kennen geven ann den Minister van Posterijen en Telegraphic, te Parijs; de kosten van den postwissel.komen te hnnnen laste.

u Frankrijk en de landen, die tot de Parijsche Conventie van & $nni 1878 zijn toegetreden, wordt her gewone post~issel-formulier ge- bezigd. Daarentegen moeten, wanneer her Groot-Brittanni~ en Ierland, de Vereenigde Staten van Noord-Amerika of Nederlandsch-Indifi geldt, gesloten postwissels worden gebezigd; in dat geval komt derhalve, be- halve her gcwone recht voor den postwissel, ,~dk hog her porto van den brief, die ter overzending van den postwissel-talon dient, ten lastevan den inlegger, wien her betreft.

,Met de overzending van den talon is de tank der postspaarbank af- ge]oopen ; ver~ntwoordelijkheid, voor her geval bet bedrag van den post- wissel niet a~,n den juisten persoon wordt ultbetaald, neemt zij niet op hare sehouders.

War men in Frankrijk officieel heeft voorgeschreven, geschiedfmeeren- deels eveneens bij onze Rijkspostsp:~arba,lk, wij] de Direeteur begreep, ook op dit punt het publiek zooveel mogelijk te moeten gerieven.

lVog~naals : de kraeht der e.oneurrenlie.

Niet alleen in Duitsehblnd, ook elders, hr. in •rankrijk, maken de sp~uLrbauken (gelijk men weet, bestaat er aldaar eerie wettelijke regeling op dit gebied) zieh z6~r beducht over de eoneurrenfie, gelijk zij ' t noemen, die haar door de Rijkspostspaarb~Lnk wordt aangedaan. Dit blijkt ons wederom uit de rapporten over 1883, door de besturen diet banken ann de l~egeering ifigediend en pas onlaugs versehenen, in druk.

Sommige dier besturen eehter ontveinzen her, wel is waar, geenszins, dat zij, om een bloeiend bestaan te behouden, dapper zullen moeten strijden, maar verliezen daarom niet den moed. Zoo zegt o. a. her be- stuur der spaarbank te Amiens her vo]gende:

638

,,Nous n'avons aueune illusion h hens faire h cot Sgard. 8timnlSs ,,par lent chef, M. le Ministre des postes et t~l~graphes, les ,agents ,,des postes s'efforcent ~ nous faire une concurrence redoutable; ,,ranis, dit la caisse de Pont&-Mousson, hens ne devons pas nous en ,,inqui~ter d'une fagon s~rieuse; car pour lutfer avec cette institution ,,nouvelle, hens n'avons qu'~ continuer dans la vole oh hens sommes. ,Nous n'avons pas attendu, d'etre pouss~s par une rivalit6 quelconque, pour ,faciliter aux d~posants leurs operations et pour lent onvrir aussilarges ,,et hospitali~res que possible les portes de la caisse d'fipargne. Depuis ,,longtemps d~j~ nous averts doubl~ et m~me tripl6 lesjoursd'ouverture ,,du bureau. Nous remboursons ~ guichets ouverts et jusqu'~ concur- ,,fence de la somme en caisse routes les sommes qui nous sent de- ,,mand6cs, laissant de c6t$ eette vieille routine qui obligeait le d@osant ,,K pr~venir 15 jours d'avance. I1 est vrai de dire aussi que nous n'avons ,,pas toujours entre nos mains les fends n6eessaires pour satisfaire im- ,,m~diatement nos clients, mais hens les renvoyons au plus ~ 8 jours. ,,Ces amgliorations ne datent pas d'hier: depuis 8 ou 10 ans elles ont ,,~td apportges h notre organisation. Aussi nous n'avons pas h nous ,,effrayer entre mesure de notre voisine."

Dat de particuliere banken, hetzij reeds door de plannen tot opriehting eener Rijkspostspaarbank, hetzij door de werkzaamheid eener zoodanige instelling zich geprikkeld vinden tot bet aanbrengen van noodzakelijke hervormingen of nuttige vcrbeteringen, is een verschijnsel, dat door Lena, die bet w6t recent met Let volksbelang, niet andersdan met vreugde kan worden begroet. Te betreuren cvenwel is Let, als men (66k bier te lande gesehiedde dit wel eens) in de Rijkspostspaar- bank, als bet ware, eene vijandige eoncurrente ziet, wier voorspoed men met leede oogen meet gadeslaan. /)it dient, naar onze innige overtuiging, een ganseh verkeera standpunt ~e worden geaeht. Parti- culiere spaarbankcn, mits goed georgttniseerd en goed bel~eertl, behoeven waarlijk niet te vreezen, dat de Postspaarbank haar vernietigen zal. Om tal van redcnen kunnen die spaarbanken, naast hare jongerezuster, blijven bestaan, ja blijvcn bloeien. Bovendien moeten hare besturcn toch steeds wel in bet oog houden, dat de Postspaarbank, evenals hunne instellingen, arbeidt ter bevordering van Let alge~nees belang.

Op welke w(~ze, langs wetken weg, dat belang wordt gcdiend, m o e t - fairs het goed, mits het doeltreffend geschiede - - veer hem, die slechts het hooge doel en niets anders in her oog houdt, van beteekenis ont- bloot zijn.

Ook de l~ijkspostspaarbank sou eerie groote font begaan, zou hare roeping miskennen, indien zij zich plaatste op een tegenovergesteld standpunt.

639

Spaarbank en Slaatslogerij . (*)

In een artikel van Paul Dehn, geti teld , ,Sparzassen und Staatslot ter ien" , treffen wij besehouwingen ann, waarvan, naar wij meenen, door de lezers van dit tijdschrift met belangstelling zal worden kennis genomen.

Wij laten ze daarom (ditmaal vertalen we) bier volgen: ,, Bij de aanhangige beraadslagingen over de opriehting eener Rijks-

,,pos~spaarbank, kan men de vraag der afschaffing van de nog bestaande ,,Staatsloterijen niet w e l t e r zijde la tch ; want eene Staatsspaarbank en ,Staatsloteri jen kunnen naast elkander niet bes taan;z i j sluiten elkander ,wederkeerig nit. Wanneer her Duitsche l~ijk er toe geraakte ore, te- ,,gelijk met de oprichting eerier Postspaarbank, de afschaffing der ,,Staatsloterijen tot stand te brengen, dan zou het een tweevoudigen ,,stap zetten op den weg van den vooruitgang, en op hetzelfde stand- ,,punt plaatsnemen als Engeland en Frankri jk , welke rijken, reeds tien- ,,fallen jaren geleden, hunne loterijen hebben afgesehaft. In welk ,,onderling verband (,,eager Weehselwirkung") loterij en spaarbank , ,staan, blijkt ten duidelijkste uit her feit , dat te Parijs , toen in het , j a a r 1836 de ~ransehe staatsloterij werd opgeheven, in her eerstejaar ,,d~,arna 5~5.000 francs meet dan in her daaraan laatstelijk vooraf- ,,gaande bij de spaarbank werd ingelegd."

, ,Nadat in he~ jaar 1866, door de anexatie van Hannover en Frank- , fu r t aim., de, aldaar bestaande, st ' tatsloterijen werden opgeheven, ,hebben in het nieuwe DaRsche Rijk hog vijf Staten deze instelling ,,behouden. Zie hier eenige statistische gegevens aangaande hare werk- ,,zaamheid :

Daitsche

Staatsloterijea.

Pruisen . . . , . .

Saksen . . . . . . Mecklenburg-Schweriu Brunswijk . . . . . Hamburg . . . . .

Totaal. :

Aantal gaarlijksche ontvangst, loten per zonaer zegel-

jaar. rechten.

Mark. t90,000 27,264.,000 200,000 36,270,000

36,000 3,663,000 2OO~O00 20,804,000 200,000 :i8,280,680

826,000 t06,28"1,680

Jaarlijksch aandeel van den Staat in de winst.

t

circa 4 millioen Mark. tl 5 It

~ x u

. 3�89 ,, ,

circa t6 millioen Mark.

,,Bovendien werden hog talrljke tentoonste]lings-, kuns t -en andere ,,loterijen, tot maatschappelijke doeleinden, op het getouw gezet,

(*) Zie, in verband hiermede, het artikel van Prof. P. van Geer ,de Nederlandschc Staut~lotcrij in gclouterdeu vorm,- vpgeaumeu in de .,Vragcn des Tijd~,- van 188"2.

640

,,wier geldelijke omzet op 10 tot 15 millioen Mark te sehntten is. Ann ,,zegelhelasting werd, wegens die loterijen, in totnal ontvnugen 6.] ,,millioen mark. Volgens deze gegevens verspilde hot Duitsehe yolk, ,,door deelneming in loterijen, jaarlijks circa 1~5 millioen Mark, zonder ,,de winsr in den vorm van opslag of provisie der tussehenhandelaars, ,,hog in rekening t.e brengen. Nu, eenige jaren geleden, Saksen her ,,eijfer zijner loterij-loten van 3,1,,000 tot 100.000, Hamburg van ~%300 ,,tot 100,000, en Brunswijk van ~5,000 tot 100,000 heeft opgevoerd; ,,nu verder, in 1880, het kouinkrijk Saksen zijne loterij heeft uitge- ,,breid, nada~ her de loten va.n 160 Mark, in ~e en 8e splitsbaar, ,,door loten van 200 Mark, in fie en 10e splitsbaar, had vervangen, ,,is ghans veer den Rijkswetgever bet oogenhlik gekomen om kraehtig ,,in te grijpen tot beteugeling van her toe,~emend misbruik. Ook meg her ,,oog op hot buitenland, is dit noodig.

,,De goede naam toeh, van her Duitsehe l~ijk wordt door de propaganda ,,van vele Duitsehe loterij-collecteurs in den vreemde, o. a. in Oostenrijk ,,en ]~ngehmd, z~gr gesehaad.

,,Nog onlangs vestigde ,,The Standard" de aandaeht der Engelsche ,,autoriteiten op de omstandigheid, dat Engeland weder met eirculaires ,,van Hamburger en Brunswijker loterij-agenterl, als bet ware, werd ,,overstroomd. En ann bet slot van zijn ~rtikel betoogt het bind, dat bet ,,hoog tijd is, den voortgang diet kwaal door middr der wetgeving ,,re stuiten."

Her tijdsehrift. ,,Die Sp:trkasse", in het hemmer van 1 April 1885 de debatten besprekende, die in her Pruisisehe ,Abgeordnetenhaus" onlangs omtrent, de loterij-wetgeving zijn gehouden, zeg*, ann her slot van zijn nrtikel, bet volgende: ,,Die gersieherung ist die beste Lotterie, in der ,,es keine Nieteu gieht, und es witre wahrlich kein Naehtheil fiir uusere ,,Volkswirthschaft, wen,, sieh Mittel nnd Wege fi,~den lieszeu, die ,,groszen Summeu, welche jetzt der Lotterie alljithrlieh zuflieszen, in ,,den hefruehtenden Canal der Kapitalversieherung zu leiten."

Duilsehe ~osl,r

Her ph, n tot invoering van eene IRijkspostspaarh;mk in Duitsehland heeft een waren stortvloed van brochures, benevens tijdsehrift- en d,g- blad~Lrtikelen doen onfstaan. Tot de, naar ons oordeel, incest belnng- rijke studi6n over dit onderwerp hehooren, behalve de vele stukken in het te Essen verschijnende tijdsehrift ,,Die Sparkasse" (ttedacteur Dr. tteyden), het ar~ikel getiteld: ,Das Project ether ~eichspostspar- kasse", van Georg Bobertag, voorkomeude in Band XXVI, no. 3{~ vau het weekhlad ,,Die Gegenwart"; voorts her artikel ,,Zur Einf/ihring yon tteichspost-Sparkassen", van Paul Dehn, opgenomen in de,,Annalen des

641

Deutschen Reiches", ]883, in 1884, afzonderlijk uitgegeven bij G. Hirth, te M4me.he.u_.en. Leipzig. Verder de vlugschriftcu, tot titel dragende: ,,Der Postsparkassengesetzentwurf und die Sparkassenreformen", van den Stadtsyndicus Dullo, verscheuen in 188t, bij P. Lunitz, teBrandenburg a. d. If.; zijne brochure ,,Wider die Postsparkassen", verschenen in 1884 bij denzelfden uitgcver; eindelijk her vlugschrlft ,,Postsparcassen und Localsparcassen in Deutschland", van Dr. Carl Roschcr, verschenen bij yon Zahn und Jaensch, te Dresden, in 1885; terw~jl in her jaar 1881 reeds was uitgegeven bij Gustav Fischer, te Jena, de brochure ,,Die Postsparcassen', van Dr. Ludwig Elster.

De lezers van ,,de Economist", die zich meer bijzonder op de boogtc wilten stellen van den, op di~ punt in Duitschla~d gevoerden strijd, behalve naar de otlicieele stukken, vooral naar genoemde geschriften verwijzende, meenen wij hog even de aandacht te moeten vestigen op de hierboven aangeduide brochure van Dr. I~oseher. VoormLmelijk om de sehat van statistische gegevens die cr in te vinden is, verdient zij eene speeiale vermelding.

De schrijver bestrijdt de invoering eerier Rijkspostspaarbank in Duitsch- land, en zulks op de gronden, reeds herhaaldelijk door ,,de Economist" in deze rubriek medegedeeld; voorts geeft hij, ten opziehtc der gemeente. lijke en particuliere spaarbanken, lal wtn hervormingen nan, die ook reeds vroeger elders waren bcsproken en door ons werden mcdegcdeeld. Nimmer evenwel trachtte men de geopperde heweringen zd6 rijkelijk door middel wm allerlei gegevcns te st~,ven.

Onder de oeeonomische voordeclen, die de, door hem in bescherming genomen, bestaandc spaarkassen opleveren, bekleedt, naar het oordeel van Dr. Roscher, de locale bevordering van her grouderediet eene eerstc plants. Uit her betrekkelijk onderdeel van zijn geschrift b]ijkt ons, clat, ecn drietal jareu gelcdeu, het totaal saldo-tegoed bij de gemeentelijke en particuliere spaarhanken bedroeg: in Pruiscn 1880, in Beieren 116, in Saksen 373, in Baden 156, tc zamen 2525 millioen mark. Fliervan wareu belegd in hypothccken: iu Pruisen 10'~2 milliocn of 55 pCt., in Beieren 66 millioen of 58 pCt, iu Saksen %7 milliocn of 71 pCt., in Baden I l l millioen of 71 pCt; te zameu ]586 millioeu of 59 pCt.

Neemt men, zoo zegt de schrijver, eerie dergelijke gemiddelde ver- houding ook veer de overige Duitsehe Staten nan, zoo komt men tot een, op hypotheek voorgesehoten, bedrag van 1800 millioen mark op een, 3000 millioen beloopende, saldo-te good. Welke beteekenis dasraan te heehten is, blijkt uit her felt, dat, omstreeks dien tijd, de 32 ])uitschc hypotheckbanken 1587 millioen m~trk derwijze hadden be]egd, de 38 Duitsche levensverzekeringmaatsehappijen 4~71 millioen, en de Daitschc voorscho~- en eredietvcreeuigingen 7 millioen mark.

Onder de instellingen die, in Duitsehland, her hypothecair erediet EcoN. t885. 43

642

voeden, bekleeden derhalve meerbedoelde spaarbanken verreweg de voornaamste plants. En zij hebben, naar schrijver zegt, middellijk of onmiddellijk, langs versehillenden weg, op dit gebied gunstigen invloed geoefend.

In een, door Dr. Roseher aangehaald, belangrijk verslag betrek- kelijk den toestand van den landbouw in Baden, komt eene uitspra~tk voor, die, naar hij meent, ook voor andere deelen van Duitsehland juist te aehteu is, en die luidt als volgt:

,,Den 5rtliehen Darlehnseassen ffir Grunderedit. riihmt man, neben ,,raseherer und billigerer Credit-befriedigung, giinstigeren Rfiekzahlnng- ,,bedingungen, GewShnang an Orduung and Punktliehkeit, bcsonders ,,aueh die Yerhiitung wueherlieher Geldgesehii.fte naeh."

u verklaring van den Regeeringsraad Kuntze, is de rentevoet voor ~6rs~e hypotheken, die in Opper-Silezi~ hog in het jaar 1881 6, 7, ja zelfs ~ pCt. bedroeg, door hot optreden tier spaarkassen tot 5 pCt. teruggebraeht.

En, volgens mededeeling van Roseher, leverde deze soort van operatiSa voor haar sehier nimmer verlies op.

Bovendien vestigt hij de aandaeht op de omstandigheid, dat de groote meerderheid wm de, door spaarbanken bewerkstelligde, hypotheeaire geldbeleggingen van z66r klein bedrag zijn, en wel veelal wialzoo klein bedrag, dat deze operation bij hypotheekbvnken niet zouden te sluiten zijn geweest. Door tal van statistisehe gegevens staaft hij dit beweren.

Ferwerpin, g van hel wetsontwerp begre.ff'eude de invoerin 9 eener RijksTostsIoaarbank in Noorwegen.

Hot voorstel der Regeering in Noorwegen, betreffende de invoering eener Kijkspostspaarbank, is door hot Odelsthing afgewezen, doordien 16 leden der ]inkerzijde met 28 (van de 30)der reehterzijde tegen stemden. De houdiug der reohterzijde wordt besehouwd als tegen de Regeering gerieht; de 16 leden der linkerzijde vreesden eeunadeeligen invloed op de gewone Slmarbanken en te groote uitgaven voor de Stantskas.

Dmoertn.q eener Post~Taarbank in Hougarije.

B e r a a d s l a g i n g e n , in de Z i t t i n g e n der v o l k s v e r t e g e n - w o o r d i g i n g g e v o e r d .

Op 13 s jl. kwam hot ontwerp tot invoeriugeenerPostspaarbank in Hongarije in openbare beraadslaging in hot Huis der Afgewtardigden. De discussion, te dier gelegenheid gevoerd, zijn, ook voor ons land, iu menig opzieht belangrijk te aehten. Her is danrom, dat wij op enkele onderdeeleu de aandaeht vestigea.

6~'b3

Zelfs in landen - - zoo werd er gezegd - - wa~tr de oeeonomisehe toestanden dit veel minder noodzakelijk maakteu dan in Hongarije, beer men zieh verplieht geauht, tot de opriehting eener Postspaarbank over te gaan. Er bestaat derhnlve alleszins reden onJ de indiening van het, thans aanhangige, wetsvoorstel met vreugde te begrouten.

Niettemin aebtten versehillende afgevaardigden zich verpliebt, tegen hut, in behande]ing zijnde, ontwerp bezwaren te berde te brengen. Zoo betoogde men, o. a., de wensehelijkheid ore, bij hut in werking treden van het instituut, ingrijpende wijzigingen te brengen in her personeel der postadmiDistr~Ltie, waarbij in den laatsten t i j d - de l~egeering weersprak bet niet - - tal wm ergerlijke bedriegerijen zijn voorgekomen. u verklaarde men zich tegen de voorgestelde wijze v~m belegging. Sommigen wensehten de iakomende gelden in de eerste pleats bestemd te zien ter voorziening in locale eredietbehoeften, meet bijzonder voor zoover die den kleinen landbouw betreffen. Langs dien w e g - zoo zeide men - - kan er reel worden gedaan, om tu voorkomen d~tt, gelijk thans wink gesehiedt, kleine ]ande]ijke bezittingen, tegen spotprijs, vGor schulden moeten worden verkoeht. Op dit oogenblik - - z o o voegde men er ann toe - - bewegen ziuh vele particuliere spaarbanken in die riehting; moeht derhalve de postspa~rbank niet durwijze handelen, dan zou zij, op di~ punt ~lthans, ann de ma~ttsehappelijkea welvaart n~Ldeel berokkenun.

Anderen wensuhten sleehts 6~ne enke]e wijze van belegging, namelijk in St,atssehuldpapieren; de zuivere winst der i%stspaarbank moet, volgens hen, onder de inleggers worden verdeeld. Laatstbedoelde wijze van belegging werd door onderseheidenu leden krachtig bestreden. Naar bun oordeel, moet integendeel een, zoo breed mogelijke, basis voor de belegging worden gekozen. Zelfs het diseonteeren van wissels op her buitenland wensehen zij in aanmerking gebraehg te zien. De Postspaar- bank tu nauw vast te knoopen a~ln her Staatserediet is, volgens ben, bepa~,ld af te keuren; dit k~m in tijden van crisis (de in her buitenb, nd opged~ne ervaring heeft her geleerd) tot boogst gevaarlijke gevo]gen leiden.

Tegen her geopperde denkbeeld, om de zuivere winst onder de inleg- gers te verdeelen, teekende men, van andure zijdu, protest aan; eu zulks, omdat bij de verdeeling diet winst, natuurlijk sleehts de hog aanwezige inleggers in aanmerking zouden kunnen komen, terwijl zij ook, voor een deel, werd verkrugen door her beleggen van de golden der vroegere inbrengers, wier boekjes nit den oraloop getrokken zijn. Een ander lid beval het Italiaansehe stelsel a~m, volgens hetwelk, ~dle vijf jaren, 7/10 van bet zuiver oversehot onder die inleggers wordt verdeeld, wier boekjes ouder dan eun j~mr zijn.

Uitvoerig werd beraads]aagd over het, door de Regeering aangeprezen,

644,

sysLeem van hoekjes olo netam, tegenover het, door anderen warm ver- dedigde, stelsel van boekjes aan tooncler. Ook op dit punt, gelijk op de meesten anderc andere trouwens, behaalde de l~egecring de overwiuning.

Tot de argumenten, die, ter bestrijding van laatstgenoemd systeem, werden aangevoerd, behoort o. a. de gelegenheid, die her den sehul- denaar zou bicden, om zijn vermogen aan zijne sehuldeischers ~e ont- frekken. Verder de omstandigheid, dat her, in bedenkelijke mate, de deur zou openen veer bedriegelijke praktijken, van de zijde der ambtenaren.

t ier gansehe wetsontwerp, waarin den inleggers o. a. bevoegdheid wordt gesehonken, om hun saldo-tegoed in gewone staatsschuldbewijzen te doen converteeren, werd, na slecbts hier en daar geringe wijziging te hebben ondergaan, ten slotte aangenomen.

Her 81oaten el s de lagere school.

Her ,,Nieuws van den Dag" bevatte onhmgs her volgende berichtje nit Middelburg :

,,Dezer dagen is hier gebleken, dat men op ergerlijke wijze specu- ,,leert op den snoeplust van schoolkindereu. Er zijn namelijk, in den ,,omtrek eerier school, winkeltjes, waar, veer vrij belangrijke bedragen, - - ,,bij enkele ettelijke guldens per hoofd - - aan de schoolkinderen crediet. ,,veer snocperijen wordt verleend. Welke gevolgen eene dergelijke tactiek ,,veer de kinderen noodwendig meet na zich slepen, is niet moeilijk ,,te raden. Zoodra het geval bespeurd werd, zijn inlichtingen van be- ,,voegde zijde aan de ouders der schoolkinderen verstrekt; men hoopt, ,,dat dit de gewenschfe uitwerking zal hebben."

tier ,,Sehoolblad", in zijn No. van 24 :Pebruari j. 1. dat beriehtje overnemende, voegt daaraan Let volgende toe: ,,De Sgandaard weet ,,hierbij te vertellen, dat de seboolspaarbanken te Middelburg de aan- ,,leiding tot deze zaak zijn geweest. De genoemde spaarbanken toeh, ,,zegt her blad, hebben de nering der zoogenaamde snoepwinkels ondcr- ,,mijnd, en de eigenaars of eigenaressen van deze zijn op een middel ,,bedaeht geweest om hun zaakje ,,bloeiend" te houden. ' t Is mogelijk, ,,dat het anti-revolutionaire orgaan gelijk heeft, ruaar zelfs d&n pleit ,,dit zeker niet veer afsehaglng diet spaarbanken. De bijzondere kraehts- ,,inspanning, hier door de ,,verleiders" ontwikkeld, meet juist een ,,prikkel zijn, om met de maatregelen t6gen hen vol te Leaden."

Hoe eminente buitenlanders over het ,,sparen op de school" denken, kan o. a. blijken uit her volgende opmerkenswaardige feit.:

Yeldmaarsehalk Graaf ~Moltke betoont reel belangstelling in de school- spaarkas van Let dorp Kreisau. De graaf heeft bepaald, dat wanneer eeu kind tien pfenningen ialegt, hij, de landheer, een gelijk bedrag

645

daarbij zal vocgen. Tot dusvcr - - zoo schreefdcstijds de bcriehlgever ~ hebben reeds 86 kinderen in Krcisau 1200 mark gcspaard, dig op interest good belegd zijn. Veer spaarboekjes zorg~ dc veldmaarsehalk veer eigcn tokening.

Hog sloaren en de arraenzorg.

In bet , onlangs verschenen, rapport van de heeren G. 1:1. Hintzen te Kotterdam, J. H. A. A. Kalff tc Amsterdam, C. D. Ko~ll te Dordrecht, E. P. Soberer te Middelhurg en .1. A. Tours te Amsterdam, ann wie in de conferentie, den 18n Januari 1883 te Utrecht gehouden met hel, doel om de belangcn wm onze nationale armenzorg to behandelen, was opgcdragen, een algemecn beginscl vast te stellen en te formuleeren, w~mrvan men, bij de uitoefening van particuliere armenzorg, beboort uit tc gash, lezen wij o. a. hot volgende:

,,lZeeds op jeugdigen leeftijd meet er met sparen worden begonnen, ,,want later zijn al spoedig de lasten, die ecn gezin drukkcn, tezwaar ,,ore een noemenswaard tegenwicht tc kunnen vinden in de weinige ,penningen, die veer den spaarpot overblijven. In de prs.ktijk is vroeg ,,sparen volstrekt nict onuitvoerbaar. Zoolang de volwassen knaap hog ,,bij zijn oudcrs in buis is, k~m hij gemakkelijk wekelijks 50 cent. of ,,een gulden ter zijde leggen, eu een klein kapitaaltje vormeu, dat de ,,grondslag zM wezen van welvaart in zijn toekomstig gezin."

l~osl,~aarbank in Zweden..

In Zwedcn is op 1 Jauuari 1885 eene Postspaarbank in wcrking getreden. Gedurende bet eerste jaar van haar bestaan bedroeg hot aantal inlagen 239,236, vormende een bedr~,g van 1,101,732 kronen; bet aantal terugbetalingen 12,688, uitmakende een bedrag van 283,826 kronen. Hot aantal in omloop zijnde boekjes beliep op 31 December 1884, 87.04~.

1Ffaalreffelen, Ion einde den inlegffers bij onze ~ijkspost,~aarbank hot gerugvordere.~s hunner ffelden te oerffemakkelijken.

Volgens de besLaandc verordeningen, hcbben inleggers bij de RAjks- postspaarbank hot recht, op de formulieren van aanvragen om terug- bctaling of quitanti~n, een ander tc maehtigen, zoowel tot Let onder- teekenen dier aanvragen als tot de inning der ~eruggevorderde golden. Ook Let verstrekken eener doorloopende volmaeht, tot dat einde, is geoor!oofd.

Hot opmaken van zoodanig stuk eiseht, intusschen, cenigc moeite ca kau ~ot kostcn ~tanleiding geven. Daarom heeft de dircoteur dicr

646

instelliug, ten einde her publiek te gerieven, formulieren voor eerie doorloopende volmaeht doen drukken, waarvan hij bereld is ann be- langstellenden een of meer exemptaren te verstrekken.

Aangezien alle akten en stakken, noodig voor den inleg van gelden in, en de terugbetaling daarvan door de Rijkspostspaarbank, volgens her Koninklijk Besluit van 19 Januari 1882, No. 17, vrij van zegel en van her reeht van registratic zijn, terwijl de directeur la~,tstbedoelde formnlieren kosteloos nitreikt, zoo kan door den jongsten maatregel op dit punt, her publiek in hooge mate worden gebaat.

Eene loseudo.sloaarkas, te Amsterdam.

De heer C. Knapper Kz. wa~rsehuwde onlangs in her ,,Algemeen Handelshlad" veer de gelegenheid, die een premi~nbank te AmsterdAm, hij a.dverteatie, onder den titel ,,spaarkas", aanbiedt, om geld doel- matig te beleggen en versehillende malen per jaar fortuin te mnken, door her aankoopen van een, in de fondsenlijst voorkomende lot , tegen jaarlijksehe afbetaling van minstens f 5.

De heer Knapper beeijfert, dat iemand, die op deze wijze hij de premi~nbank spaart, f 58.60 betaalt veer hetgeen hem s lech t s f 51.15 behoeft te kosten, en daarbij geheel dezelfde kansen en voordeelen heeft, die deze bank aanbiedt, wanneer hij begint met zijn geld ter spaarbank te beleggen.

Onder overigens volkomen gelijke omst~ndigheden, - - zegt de heer Knapper, - - betaalt men dus veer de, geheel overbodige, tussehenkomst der bank f 7A5, dat is 1~ ~ ]5 pCt. en loopt bovendieu gewmr ore, bij een faillissement, zijn zuurverdiende spaarpenningen te verliezen.

8e~oolslo~tarkassen in Frankrijk.

Als r bewijs van den opmerkelijken bloei der schoolspaarkassen, in Frankrijk, die in 1873, voorM door toedoen van de Malaree, zijn georganiseerd, kan dienen, dat, volgens her onlangs versehenen vet- slag nopens den toestand van het lager onderwijs daar te lande, over 1882--1883, gedurende dat dienstjaar her aantal sehoolspaarkassen met 2051, dat tier spaarboekjes met 46.15~, eo dat der ingelegde sommen met 1.183.6~$ francs vermeerderde.

),an her einde van dat dienstjaar bedroeg her tot~ml diet spaar- kassen 21.~84, der boekjes ~2 .021 , en der inlagen 10.2~8.~26 francs (gemiddeld 23 francs per hoofd).

Oordeel vct~ buitenlanders over ooze Rijksloostslmctrban k.

In con der laatste nrs van ,,l'Union Postale," her te Bern verschijnend

6r

tijdsehr~ft, uitgegeven door hog ,,Bureau internationalde l'Union postale Universelle", komt een vrij uitgebreid opstel veer over onze Rijkspost- spaarbank.

In dat stuk wordt, onder mededeeling van een aantal staHstisehe en andere bijzonderheden, gewezen op de gunstige resultat.en, door die instelling verkregen, en o. a. ook op de loffelijke pogingen, door haar aangewend ore, zelfs veer de kleinste inlagen vrueht, dragende belegging mogelEjk te maken.

Duilsehe Fabriekssloaarkassen.

Uit de ,,Berieht.en" tier Inspeeteurs over bet, fahriekwezen in bet Duitsche R.ijk, leeren wij. d a t e r , ten aanzien der fabriekspaarkassen aldaar, steeds toeneming waar te nemen valt , in aantal en omvang. Volgens die beriehten, bestonden er op ] Januari 1884 20 dergelijke instellingen, waarvan 6 met een ,,obligatoriseh" karakter.

Omtrent enkele dier instituten volgen hier eenige bijzonderheden: De meehanisehe weverij van Sehiiring en Herding, te Boeholt, keert

nan de inleggers 6 peL interest uit. Bij eene dergelijke inriehting, te tteichenbaeh, bekomt elk arbeider 4 pct. opsl,g op elken mark arbeids- loon, welke opslag hem evenwel niet in geld wordt uitbetaald, maar, kwartaalsgewijze, op een spaarbankhoekje te zijnen name wordt inge- 8chreven; vuorts schenken de eigena~,rs diet fi,briek, veer elke vijffig mark, door hunne ~rbeiders bespaard, eene toelage van 5 pet. De hoedenfabriek van C. G. Wilke, te Guben, keert den inleggers 8 pet. rente uit. De firma Felten en Guillaume, te Muhlheim aiRh, verbond hare fabrieksspaarkas met eeue verbruiks-vereeniging.

Poslsyaarbaak i~ Canada.

Dztt ook buiten Europa de Postspaarb~mk in eene algemeene behoefte voorziet, leert ons her jongste verslag betrekkelijk die instelling, in Canada. Volgens dat rapport, bedroeg bet gezamenlijk saldo-tegoed. hater inleggers, op 1 JtdJ 1884., ongeveer 13�89 millioen dollars. AII~6u gedurende her eerste halfja~tr van 1884., werd er, op 109.388 boekjes, de sore van ongeveer 6~ milIioen dollars ingelegd.

De Spaar- ea Voorsehotkas der Yeree~igi**g ,,Eige~ l~,ulp".

De afdeeling ,,8p~,~r- eu Voorsehotkas" win de vereeniging ,,Eigen Hulp", tot wier oprichting in 1878 werd besloteu, is eindelijk tot. stand gekomen, en den | danuari jl. in werking getreden.

Velen lezors van dit tijdsehrif~ kan bet belang inboezemen, met de

648

inrichting dier afdeeling meer in bijzonderheden bekend ~e wezen. D~arom laten wij enkele hoofdbepalingen uit hare statuten in beknopten vorm hier volgen :

Van de bedoelde Spaar- en Voorsohotk~s kunnen alle, in Nederbtnd gevestigde, zoo mannelijke als vrouwelijke, leden van ,,Eigen Hulp" deelgenoot worden. Ieder deelgenoot is verplicht ore, hetzij in eens, hefzij in manndelijksehe termijnen van minstens f~ , eerie som van f l00 in te brengen, die hij tot een m~ximum van f l000 kan ver- hoogen. Hij geniet over de iugebraehtc gelden een rente van 34 pCt., of, als dit naar her oordeel van een Rand van Commissarissen zonder bezwaar geschieden kan, van 4, pCt. 'sjaars. Zoobtng de inbreng van den deelgenoot her minimum van f l00 hog niet bereikt heeft, wordt de rente tot verhooging van zijn tegoed aangewend. Is zijn inbreng boven her minimum gest, egen, dan kan zij hem j,~Lrlijks uitbetaald worden; hij is intussehen yereeMigd, de rente ook alsdau tot verhooging v~m zijn inbreng te doen strekken, zoolang zijn tegoed hog beneden her maximum van f 1000 blijft.

De ingebrachte gelden worden, even als her bedrijfskapitaal der afdeeling, aangewend tot her geven ,,an rentedragende voorschotten, zoo ann deelgenooteu als nan andere m~Lnnelijke en vrouwelijke leden van ,,Eigen Hulp", die, naa r her gevoelen van den 1"4and van Commis- sarissen, voldoende waarborgen voor de terugbetaling aanbiedeu. Voor alle voorsehotten, door deelgenooten genomen of onder hunne borgstelling aau anderen verleend, zijn de door hen ingebr~ehte gelden verbonden;

Van hetgeen door een deelgenoot boven zijn verpliehte storting, groot f 100, is ingebracht kan, voor zoover de stand der kas dit gedoogt, en de verpliehtingen, op den deelgenoot tegenover de afdeeliug rus- tends, her veroorloven, elke maand hoogstens 25 pCt. worden terug- betaald. Terugbetaling van her, als verpliehte storting ingebraeht, be- drag gesehiedt Mleen tengevolge van her verloren gaan van het deel- genootsehap, door overlijden, door opzegging of door uittreding nit de vereeniging ,,Eigen Hulp".

Verzoekeu tot her bekomen van voorsehot, worden, o. a. onder aan- wijzing van twee soliede borgen, of wel van een ouderpand, dat men tot waarborg voor de terugbetaling wil verhiuden, tot den Diree~eur gerieht. Tot zoodanige aanwijzing zijn ook de deelgenooten verplieht, wanneer her bedrag, dat zij in voorsehot ontvangen, hun tegoed in de spaarkas met, meet dan 20 pCt. (tot een maximum van f 2.5) oversehrijdt. De Direeteur brengt nile aanvr~rgen ter kennis van Commissarissen; deze zijn bevoegd om voorsehotten te weigeren en personen als borgen af te wijzen, zonder gehouden te zijn, de reden van hun besluit ken- baar te maken.

Wanneer de beschikbare gelden niet toereikend zijn om d~taruit alle,

649

overigens veer inwilligillg wLtbare, aanvragen om voorsehot~ t,e voldoen, dan hebben voorrang: eerst de deelgenooten cn vervolgcns de weduwen e l l w e e z e l l .

Overigens worden de aanvragen behandeld n~ar de tijdorde van in- diening; zullende van gelijktijdig ingediende aanvragen, de kleine,e voorsehotteu voorrang hebben boveu de grootere.

De voorsehotten worden in dell regel tot geen hooger bedrag dan f300 en veer geen htnger termijn dan 1~ maanden verstrek~. Cemmis- sarissen kunneu eveu~vel, in bijzondere gevalleu en bij uitzondering, voorschotten tot een hooger bedrag (mits de sore wm f l000 niet te boven gaande) verleenen, of iu eene verlenging wm den termijn v ,n

tcrngbetaling tot hoogsteos 3 jaren bewilligen. Over de in voorsehot ontwmgen gelden is een vasle rente versehul-

digd, bedragende : bij terugbetaling binnen 2 maanden 1�89 pCt.

. . . . na de 2e maand en binnell 4 maanden 2~ pCt.

. . . . . . . . 4e . . . . . . 6 ,, :3�89 ,,

. . . . . . . . 6e . . . . . . 8 ,, 42j ,,

. . . . . . . . 8e . . . . . . 10 ,, 5;]- ,,

. . . . . . . . lOe . . . . . . I~ ,, 6~ ,,

. . . . . . . . 12e . . . . . . 1 ~ ,, 8 ,,

. . . . . . . . t~e . . . . . . 16 ,, 9 ,, . . . . . . . . 16e . . . . . . 18 ,, 10 ,,

Worflen voorsehog~en veer langere termijnen verstrekt, dan is veer elke volgende twee maandeu of gedeelten daarvan versehuldigd 1 pCt.

Zoolang een voorsehot hog loopende is, wordt nan denzelfden persoon geen nieuw voorsehot vcrleend. Op dezen regel wordt sleehts uitzonde- ring gemaakt wanneer her deelgeuooten betreft, wier eerste voorsehot geheel door hun tegoed in de spaarkas is gedekt. Eehter zal her ge- zamenlijk bedrag van, gelijktijdig ten laste van denzelfdell persoon loopende, voorsehotten, nimmer her maximum van f l 0 0 0 te boven mogen gaam

De a.fdeeling wmgt hare werkzaamheid nan met een kapitaal van f 5000, h~mr, tot da~ elude, door de vereeuiging ,,E[gen Hulp", ~egeu jaarlijksehe reute va.u 4�89 pCt.., ter leea t.e verst.rekkeu, en l a t e r , i t her

reservefonds af te lessen. Indien ill een tier distrieten van ,Eigen hulp" ~5 deelgeuooten, met

een kapitaal van ten miuste f %00, hun verlangen daa.rtoe te kennen geveu, wordt, er eerie onder-afdeeling der Spaar- en Voorsehotkas opgericht.

Omtrent de verdere hijzonderheden verwijzen wij llaar de St , tut.en. l:Iet volijverig lid wm ,,Eigen Hulp", de beer J. H. Stairs te Amstcrd,m,

in bet ,,hlgemeen Handelsblad" wm 6 April jl. de nieuwe afilceling

diet vereeniging besprekende, zegt o. a. bet volgende: ,,Her is geen voorsehotkas tot steun wm sleehte betalers, maar een

6 5 0

,,instelling, waar solidc leden" va,~ ,,Eigen Hulp" zeker knnnen zijn, ,,geldelijke hulp te vinden tot her bereiken van reehtmatige doeleinden. ,,Zulk een afdeeling zal voor allen nuttig kunnen werken".

De Sguiverssloaarbank te dmsterdam en de Rijksloostsl~attrbank.

Door de algemeene vergadering w,n leden der vereeniging ,,Stuivers- spaarb;~nk" te Amsterd ,m, is onl;,ngs tot hare ontbinding bcsloten.

In de circuh,,ire, waarbij dit l:er kennis der inleggers wordt gebraeht, treffen wij o. a. her volgende aan:

,,De vereeniging ,,Stuiversspaarbank" werd in 1879 opgerieht met ,,hot doel, her sparen van kleine sommen te bevorderen. Zij heeft ,,ore d~tt doel te bereiken, op drie plaatsen binnen dezc stad, meermalen ,,'s weeks gelegenheid verstrekt om gelden in te brengen tot een ,,bedrag van 5 cents of her veel~,oud daarvan."

,,Na hare opriehting werd eehter de Rijksspostspaarbank gesticht. ,,Deze Rijkssp~,arhank versehaft, zooals u bekend is, op elken werkdag ,,der week, zoowel aan het hoofdk~Dntoor a,ls aan de bijkantoren der ,,Posterij alhier, de gelegenheid om gelden in te brengen en heeft ook ,,he*. sp~lren van zeer kleine sommen zelfs van 1 cent mogelijk gemaakt."

,,Met he~ oog hierop heeft de algemeene vergadering van leden ,,tier vereeniging Stuiverssp;tarbank overwogen, of de Stuiversspaarbank ,,naast de Rijkspostspaarbank htnger reden van best~um heeft, en op ,,voorstel van 't bestuur en den raad van toezicht her besluit genomea ,,de vereeniging te ontbinden."

Door den Direeteur tier P~ijkspostsp, arbank zijn, naar aanleiding ~an dit besluit, in verband met de motieven der ontbinding, maat- regelen genomen om de inleggers bij de 8tuiversspaarbank, die genegen moehten wezen, hun tegoed bij de Rijkspostspaarbank over te brenger , dit zoo gemakkelijk mogelijk te maken. A . S .