spar koriente

20
1 Spar Koriente Sea konsiente Usa ménos koriente

Upload: jeremy-alexander

Post on 16-Mar-2016

250 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

Spar Koriente

TRANSCRIPT

Page 1: Spar Koriente

1

Spar

Koriente

Sea konsienteUsa ménoskoriente

Page 2: Spar Koriente

2

KolofonPubliká pa Gobièrnu di Kòrsou

Fort Amsterdam

Kòrsou

Teksto: Practical Business Solutions B.V.

Diseño i Lay-Out: Hagen Design & Strategy

Imprenta: Tramm Imaging

E buki aki ta parti di e serie tokante Uso di Koriente na Kòrsou:1.Maneho di Koriente

2. Spar Koriente

3. Energia Duradero

Page 3: Spar Koriente

3

Kontenido

Nota di maneho Regulashon di Provishon di koriente Kòrsou 2011-2015 5

Atendé den forma konsiente ku koriente 6

Sparmentu di koriente 7

Dikon spar koriente? 7

Kòrsou i sparmentu di koriente 7

Uso di koriente den bibiendanan na Kòrsou 8

Uso di koriente den kantornan na Kòrsou 9

Sistemanan di etikèt (“label”) 10

Si bo no ta us’é, pag’é... sak’é... òf fria ménos i spar mas! 12

Aparatonan eléktriko i elektróniko 12

Iluminashon 18

Page 4: Spar Koriente

4

Page 5: Spar Koriente

5

Nota di maneho Regulashon di Provishon di koriente Kòrsou 2011-2015 Riba 16 di febrüari 2011, gobièrnu a fiha e “Nota di maneho Regulashon di Provishon di koriente Kòrsou 2011-2015”. Den e buki di informashon, “Maneho di koriente”, number 1 den e serie tokante uso di koriente na Kòrsou, ta duna un splikashon kompleto di e maneho.

Ku e maneho di koriente nobo gobièrnu di Kòrsou ta pone atenshon riba entre otro baha uso di koriente pa kas di famia. Bahamentu di uso di koriente ta brinda un benefisio finansiero riba e presupuesto mensual di kada kas di famia. Un uso mas abou di koriente tin komo konsekuensha ku ora di produkshon di koriente, por redusí e uso di kombustibel fòsil skars i kostoso. E último aki lo resultá benefisioso pa e medio ambiente.

E buki aki, “Spar Koriente”, number 2 den e serie tokante uso di koriente na Kòrsou, ta duna informashon tokante sparmentu di koriente. Tambe e buki di informashon aki lo pone atenshon riba e importansha pa e pueblo di Kòrsou redusí uso di koriente. Finalmente e buki aki ta duna tepnan konkreto riba kon pa atendé ku koriente na un manera konsiente.

Gobièrnu di Kòrsou Òktober 2011

Page 6: Spar Koriente

6

Atendé den forma konsiente ku koriente E mihó manera pa spar koriente ta di keda sin usa koriente. Naturalmente esaki no ta un opshon. Sí tin vários manera pa atendé den un forma konsiente ku uso di koriente. Den e siguiente kapítulonan lo para ketu puramente riba sparmentu di koriente. Pero promé ku esei, lo mustra kiko tur lo por mehorá den un futuro serkano.

Asina denter di poko lo baha e impuesto riba e produktonan ku ta spar koriente te ku 0%, pa asina por stimulá kompra di e produktonan aki. Lo stipulá kriterionan kla pa e produktonan ku ta kai den e kategoria aki. Aki por pensa riba televishon, kòmpiuter, prenter, fòrnu, frishidèr i aparatonan similar ku mayoria kas di famia ta usa. Pero tambe lampi ku ta spar koriente, reguladó (“inverter”) i transformatòr.

Tambe ta nesesario pa bini leinan i regulashonnan nobo riba tereno di métodonan di konstrukshon pa stimulá un uso konsiente di e área natural pa asina pronto baha e demanda di koriente, entre otro dor di konstruí den forma ku ta hasi uso optimal di bientu, tene kuenta ku lus natural, tene kuenta ku e lugá ku tin mas entrada di kalor di solo (i pues kaminda e kayente ta mas fuerte), usa materialnan di konstrukshon ku ta isolá, etc. Konstruyendo di un forma responsabel ku ta tene kuenta ku klima tin un influensia positivo riba e uso di koriente.

Por atendé tambe di un forma mas konsiente ku etikètnan di koriente. Na Oropa i Merka ya ta usa diferente sistema di etikèt pa indiká kon ekonómiko e aparatonan ta. Por stimulá e konsumidó di Kòrsou pa usa e etikètnan aki ora di kompra di un aparato eléktriko.

Por último tin un desaroyo ku lo okashoná un kambio mas fundamental: e sektor di koriente ta moviendo mas i mas den direkshon di aplikashon di fuentenan di energia duradero. Por haña informashon spesífiko tokante esaki, den e buki di informashon “Energia Duradero”, ku ta e di 3 den e serie tokante uso di koriente na Kòrsou.

Page 7: Spar Koriente

7

Sparmentu di koriente Por logra spar koriente dor di invertí den aparato i produktonan ku ta spar koriente. Pero esaki no ta posibel pa tur hende mesora. Un manera mas fásil i barata i ku ta alkansabel pa tur hende ta bahando e kantidat di koriente ku ta usando na e momentu aki.

Pa por hasi esaki, mester pone e uso di koriente den un kuadro. Den e parti aki lo trata e importansha di spar koriente, e uso di koriente na Kòrsou i algun manera pa redusí esaki.

Dikon spar koriente?Tin mashá hopi motibu pakiko ta importante pa spar riba nos uso di koriente.

Asina e preis di koriente ta dependé di e preis di petroli krudo, komo ku ta produsí koriente for di krudo. E preis di petroli krudo ta fluktua fuertemente, loke por kondusí na kambionan den e preis di koriente.

Ademas e fuentenan di koriente tradishonal, tambe konosí komo fuentenan di energia fòsil (manera petroli, gas, uranio i karbon etc.) ta skars i den futuro lo kaba na nada. Si riba nivel mundial no bini kambio den e patronchi di uso di e konsumidó, den un futuro serkano e demanda pa e fuentenan aki lo ta mas grandi ku e oferta, loke eventualmente lo tin komo konsekuensha ku e fuentenan ta bira apsolutamente skars.

Bon mirá koriente fòsil ta shusha medio ambiente, ku e konsekuenshanan ku esaki ta trese kuné, manera keintamentu di tera, loke ta kousa tambe kambio di klima, mas formashon di orkan i subimentu di e nivel di awa. Esakinan ta konsekuenshanan desastroso ku por nota na Kòrsou tambe.

Kòrsou i sparmentu di koriente Na Kòrsou por lo general ainda hende no ta atendé sufisientemente konsiente ku nan propio uso di koriente. Ainda no ta tene kuenta sufisientemente pa konstruí di un forma responsabel i ku ta tene kuenta ku klima; mayoria biaha ora di kumpra aparatonan nobo ta tuma e desishon final di kompra basá riba otro konsiderashonnan na lugá di tene kuenta ku e uso di koriente di e aparato, i den bida diario no ta paga tinu sufisientemente na usa koriente di un manera ekonómiko. E konsekuensha di esaki ta ku ta kumpra i konstruí basá riba invershonnan mínimo (en konekshon ku e sparmentu di koriente), ku ta bai a kosta di e prestashon di koriente.

Page 8: Spar Koriente

8

Uso di koriente den bibiendanan na KòrsouPor repartí e uso di koriente bou di bibiendanan na Kòrsou, den e sekuensia di e uso di mas haltu pa e uso di mas abou:

1. Èrko2. Eiskast i dipfris3. Iluminashon 4. Wasmashin

Èrko E uso haltu di èrko ta debí prinsipalmente na e isolashon inadekuá (ku otro palabra “lèk”) na porta i bentana. Por evitá esaki ku un plafònt haltu, isolashon di koriente riba dak i reflekshon/emishon di e dak (e asina yamá “cold roof ”).

Un otro motibu pa uso haltu ta e uso di teknologia ku ta ménos ekonómiko. Por evitá esaki selektando un Proporshon di Koriente Efisiente (Energy Efficiency Ratio – EER) mas haltu i dor di usa e teknologia di “inverter”.

Eiskast/DipfrisNa kompra di eiskast/dipfris hopi bia no ta tene kuenta ku e echo ku e frekuensia eléktriko ta 127V/50HZ, miéntras ku e aparato kumprá prinsipalmente riba e merkado merikano ta trahá pa e frekuensia 120V/60Hz. No ta rekomendabel pa purba evitá e mal konekshon aki ku un transformator promé ku e koriente yega na e aparato. E transformator promé ta regla e vòltahe (V) i no e frekuensia (Hz). E mal konekshon di frekuensia lo por okashoná korto sirkuito, ku posibel chèns riba kandela.

E mihó kos ku por hasi ta di buska un eiskast i/òf frizer ku ta konektá riba e frekuensia di e nèt, pues 50 Hz. Despues den e grupo aki por buska un eiskast i/òf frizer ku ta spar koriente. Paga tinu si riba e vòltahe ku ta rekerí. Si ta un aparato ku ta traha solamente riba 200V i esaki no ta disponibel den kan, e ora ei por usa un transformator promé ku e koriente yega na e aparato (127/200V). Esaki ta kondusí si na

Page 9: Spar Koriente

9

èkstra pèrdida, ku por laga tur e loke a keda di spar, bai pèrdí bèk!

Iluminashon E iluminashon na bibiendanan hopi bia ta bini di pera di lus. No mester tin duda ku por uso di e peranan aki ta kosta hopi mas ku pera pa spar koriente, PL (por kompará ku daylight/TL) i lampi LED na lugá di pera di lus.

Wasmashin E grado ku e wasmashin ta gasta koriente tin di haber prinsipalmente ku uso frekuente. Esaki ta tuma lugá komo ku ta usa wasmashinnan mitar yen, i dor di hawa paña promé ku laba.

Uso di koriente den kantornan na KòrsouPor repartí e uso di koriente den kantornan na Kòrsou den e sekuensia di e uso di mas haltu pa e uso di mas abou:

1. Èrko 60%2. Iluminashon 30%3. Otronan 10%

Èrko Aki tambe e uso haltu di èrko ta debí prinsipalmente na e isolashon inadekuá. Lesa mas aleu e splikashon bou di “Uso di koriente den bibiendanan na Kòrsou”.

Iluminashon E iluminashon den kantornan ta basá riba lampinan TL ku un balast magnétiko. Hasiendo uso di e balastnan elektróniko HF por logra spar entre 15% pa 30%. Tambe e uso di detektadó di presensia ku ta sòru pa lus sende i paga ora tin hende den un espasio por hiba fásilmente na ekonomisashon di entre 10% pa 20%, dependiendo di e okupashon.

Page 10: Spar Koriente

10

Sistemanan di etikèt (“label”)Tin diferente sistema di etikèt disponibel ku ta determiná e kriterionan pa aparatonan ku ta usa den kas: e Energy Guide i Energy Star merikano, e sistema europeo Ecolabel, e sistema sueko TCO i e marka Hulandes KEMA-keur. Akibou ta sigui un deskripshon kòrtiku di algun di e sistemanan.

Etikètnan di korienteProvishon di un etikèt i informashon stándart di produkto riba aparatonan pa uso den kas por tantu informá i influensiá e konsumidó. Por haña e Etikèt di koriente por ehèmpel riba hopi aparato eléktriko i riba diferente tipo di iluminashon. E ta duna informashon tokante e uso di koriente di e produkto spesífiko. Serka mashin di laba tayó i wasmashin tin tambe informashon tokante uso di awa riba e Etikèt di koriente.

E Etikèt di koriente ta indiká ku e lèternan A te ku G den ki grado un aparato ta usa koriente. Asina e lèter A ta para pa e uso mas mínimo di koriente en komparashon ku e lèter G, ku e uso mas haltu di koriente. E aparato ku un indikashon di lèter A riba e Etikèt di koriente ta un promedio di 45% mas ekonómiko ku un aparato ku un indikashon di lèter D òf E riba e Etikèt di koriente. Pa eiskast, frizer i wasmashin A no ta e klase di mas haltu; e aparatonan aki por tin tambe un indikashon A+ òf A++. Serka wasmashin por ehèmpel e èkstra “A”nan, esta un wasmashin AAA ta nifiká ku e aparato ta ekonómiko i e ta seka i laba bon.

Page 11: Spar Koriente

11

Energy StarE etikèt merikano Energy Star ta pone eksigensianan pa e uso di koriente di aparatonan, inkluyendo ora e aparato ta den e estado di “stand-by”. Bo por topa e etikèt Energy Star entre otro riba aparatonan di kantor manera kòmpiuter, pantaya, prenter, faks i aparatonan di kopia. Ta ehekutá e programa Energy Star den un instansia den e Departamentu di Energia Merikano. Komo ku Energy Star

no ta un etikèt obligatorio, ta fiha e kriterionan den konsulta ku representantenan di e sektor di koriente i otro partidonan di interes.

USA: FTC Energy Guidance E etikèt Energy Guide obligatorio ta yuda konsumidónan pa kompará e uso di koriente di diferente aparato.

Ecolabel Na Hulanda e Ecolabel ta paresé solamente riba e mashinnan di laba tayó. E Ecolabel ta proveé informashon entre otro en konekshon ku uso di koriente i awa, pero tambe di e kantidat nesesario di habon pa laba tayó, e posibilidat pa resiklá i mas.

Page 12: Spar Koriente

12

Si bo no ta us’é, pag’é... sak’é... òf fria ménos i spar mas!Ta útil si tur habitante di bo kas hasi palabrashonnan tokante sparmentu di koriente. Aki ta sigui algun manera simpel pa atendé ku koriente na un manera responsabel i efisiente den bida diario:

Aparatonan eléktriko i elektróniko 1. Paga tinu si aparatonan ku bo ta bai kumpra tin un etikèt di koriente manera

Energy Star òf EU Ecolabel; ku ta duna indikashon ku nan ta hasi un uso mínimo di koriente. Paga tinu tambe riba e Proporshon di Energia Efisiente (“Energy Efficiency Ratio – EER”), tambe yamá Faktor di Energia (Energy Factor – EF). Mas haltu e sifra, ménos koriente e aparato ta usa.

2. Paga kòmpiuter i/òf aparatonan ku ta usa pa dibershon (manera televishon, radio i sistemanan di wega manera Xbox i Playstation) si no bo no ta usando esakinan. Si bo paga e kòmpiuter, paga tambe otro aparatonan ku bo ta usa kuné (manera prenter).

3. No laga aparatonan manera kòmpiuter, aparato di DVD, televishon, aparato di wega i otro aparatonan semehante keda konektá den posishon di soño (slaapstand). Di e manera aki tòg nan ta usa koriente, apesar ku nan no ta den uso. Pues paga nan por kompleto primiendo riba e kònòpi di sende i paga riba e aparato òf sakando e stèker for di e stòpkontakt.

4. Kargadónan di bateria ta usa koriente asta ora nan ta den koriente pero no na uso. Saka e kargadó di bo telefòn selular i otro kargadónan for di e stòpkòntakt, den kaso ku esakinan no ta den uso.

5. Usa un aparato pa konektá múltiple stèker (“smart power strips”) den kaso ku tin diferente aparato konektá rònt e mesun unidat sentral. Esaki ta un ehèmpel den kaso di kòmpiuter, prenter i aparatonan similar. Asina dor di djis primi riba un kònòpi tur loke ta konektá riba e aparato aki ta paga di unabes.

6. Skohe pa bo kòmpiuter i televishon un pantaya LCD na lugá di por ehèmpel un plasma òf un pantaya konfeshonal. Ku esaki bo por logra un ekonomisashon di koriente di mas ku 60%. Tene na kuenta si ku un pantaya mas grandi ta gasta mas.

7. Kòrda ku aparatonan ku ta kenta manera heru di strika, aparato di traha kòfi, “rice cooker”, “föhn”, sekadó di kabei, tan, toster, fòrnu eléktriko, “microwave”, por lo

Page 13: Spar Koriente

13

general ta gasta mas koriente. Paga tinu kon largu bo ta usa nan i kaminda por, usa e variante ku ta traha riba gas.

Radio i televishon1. No laga bo radio sendé riba un volúmen abou, miéntras tòg ningun hende no

ta skuchando.2. Kòrda ku aparatonan manera televishon plasma ta kai bou di e kategoria di

aparatonan ku por lo general ta gasta hopi koriente.

Èrko i ventilashon1. Usa mas tantu posibel ventilashon natural. Durante dia laga bo bentananan habrí si

bo kas ta protehá ku hèkwèrk i/òf si tin hende na kas, ya asina airu por sirkulá. Ku esaki e kambernan lo ta ménos kayente durante anochi.

2. Skohe pa un fèn di plafònt na lugá di un èrko. Ounke un fèn no ta fria e airu, e ta un solushon si pa soportá e kayente mihó. Ademas un fèn ta usa ménos koriente ku un èrko. Un fèn di plafònt ta efektivo pasobra e ta sòru pa un ventilashon lento i regular.

3. Si bo ta konsiderá pa kumpra un èrko, kòrda ku un èrko ta gasta dos bes mas tantu koriente ku un wasmashin ku bo ta usa tres bes pa siman. Ademas ta konta: mas friu bo stèl e èrko, mas koriente esaki lo gasta.

4. Si bo ta skohe pa un èrko, konsiderá kompra di unu ku ta funshoná a base di “inverter”, loke ta gasta 30% pa 70% ménos koriente.

5. Ora di kompra di un èrko, tene kuenta ku e grandura di e espasio ku e èrko lo mester fria i determiná a base di esei kiko e kapasidat nesesario (BTU/H) di èrko mester ta. Pidi konseho na e punto di benta promé ku bo hasi e kompra.

6. Pone un repi di rùber bou di bo porta i usa “silicone kit” pa isolá bo kozeinnan bon. Tambe mester tin un bon ventilashon.

7. Stèl bo èrko ménos friu si bo ta sali for di área ku tin di fria. Esaki ta pasobra e èrko ta usa mas koriente ora bo sende i paga esaki, ku ora bo poné temporalmente riba un temperatura ménos friu.

8. Kombiná e èrko ku un fèn. Bo por sende e èrko un ora promé ku drumi. Djis promé ku bo bai drumi bo por paga e èrko i sende fèn na su lugá.

9. Sòru pa tur bentana i porta den e espasio en kuestion, ta será pa asina e èrko funshoná mihó.

10. Sòru tambe pa e bentana tin bon protekshon kontra lus di solo. Lo bo por usa por ehèmpel “venetian blinds” òf “vertical blinds” òf kòrtina diki pa tene e lus di solo afó.

Page 14: Spar Koriente

14

11. Pone riba e kòmprèsòr di bo èrko pafó di e kas un afdak pa evitá ku solo ta kenta esaki.

12. Limpia e felter di èrko mínimo un bes pa luna. Asina ei bo ta baha e kantidat di koriente ku bo èrko ta gasta.

13. Hasi mantenshon (“service”) na bo èrko kada seis luna.14. Hasi uso di un “timer”, ku ta sòru pa riba sierto momentonan spesífiko e èrko

sende i paga, si bo èrko ta disponé di esaki. Asina ei bo ta limitá uso innesesario di bo èrko.

Aparato pa traha kòfi i “rice cooker”1. Uso un aparato di traha kòfi lo ménos posibel riba un dia. 2. No laga e aparato di traha kòfi sendé i den stòpkòntakt djis pa tene e kòfi kayente.

Mihó basha e kòfi den un tèrmu.3. No laga e “rice cooker” sendé i den stòpkòntakt djis pa tene e aros kayente. Kenta e

aros ora ta bai sirbi esaki.

Eiskast i Dipfris1. Ora di kompra di un eiskast òf frizer tene kuenta ku kon e mester fasilitá bo, pero

tambe ku e kantidat di hende ku bo kas ta konsistí di dje. 2. No instalá bo eiskast òf frizer muchu serka di e muraya. Sòru pa esaki

ta plat (waterpas) riba flur.3. No pone e eiskast i vrizernan den un área kayente

òf banda di un fuente di kalor manera bòiler, fòrnu òf un bentana ku ta na un banda ku solo ta para largu riba dje.

4. Laga kumindanan kushiná fria promé ku hinka nan den eiskast òf frizer. Eiskast i frizer ta gasta mas koriente si nan mester fria un kuminda ku ta kayente promé.

5. Difròst un dipfris ku regularidat. Dos milimeter di eis por subi bo uso ku 10%. Esaki ta konta tambe pa bo eiskast, si e no ta trata di un eiskast “no frost”.

6. No pone muchu kos den bo eiskast, pero si yena bo dipfris sufisientemente (asta ku fom si a keda espasio habri). Si yena e eiskast demasiado, bo ta subi e uso di koriente i bo ta baha e tempu ku bo komestibelnan por keda bon, komo ku e sirkulashon di airu friu no ta kana bon sufisiente.

Page 15: Spar Koriente

15

7. No tene e portanan di eiskast òf dipfris habrí mas largu ku ta estriktamente nesesario. Di e manera aki bo ta evitá ku friu ta sali.

8. Stòf e “venster”nan di ventilashon i e kòndènser di e eiskast i/òf dipfris ku regularidat.

9. Mantené e temperatura di bo frishidèr entre 4 i 6 grado Celsius i di e dipfris na 18 grado Celsius. Temperaturanan mas abou ta innesesario i karu. Kontrolá e temperatura di bo eiskast si ta nesesario ku un tèrmometer adaptá.

10. Remplasá e seyonan di e eiskast i/òf dipfris si ta nesesario. E eiskast òf dipfris ta sera bon? Bo por tèst esaki poniendo un blachi di papel den e porta i sera esaki. Bo ta sinti resistensha ora bo ta purba saka esaki? Si ta asina, e ta sera bon. Si no ta asina, e no ta sera bon i mester remplasá esaki pa asina bo por spar 10% riba bo uso di koriente. Si bo no tin e posibilidat pa hasi esaki mesora, hunta un tiki vaselin na e pida rùber en kuestion.

11. Si bo ta bai ku fakansi ta mihó pa hasi bo eiskast kompletamente bashí, saka e stèker for di e stòpkòntakt i laga e porta na skref.

Mashin di laba tayó 1. Komo ku un mashin di laba tayó ta usa hopi koriente, ta mihó pa yena e mashin di

laba tayó promé ku usa esaki. 2. Usa temperaturanan abou i/òf laga e mashin di laba tayó traha riba un siklo ku ta

ekológikamente sano. Temperaturanan haltu i seshonnan di laba ku ta dura largu a demostrá na sufisiente okashon di no ta útil.

3. Limpia e filternan ku regularidat. Esaki lo alargá e durashon di bida di e mashin di laba tayó i lo baha e uso di koriente.

4. Basha poko awa mas lihé ku ta posibel den weanan ku ainda ta kayente. Hasi meskos ku otro instrumentonan di kushina ku a kaba di usa. Di e manera aki ya bo ta hawa tur kos, na lugá di mesora pone nan den e mashin di laba tayó.

Page 16: Spar Koriente

Wasmashin1. Konsiderá pa laba paña na man, si bo no tin masha kos pa laba. 2. Evitá di laba paña tur dia, pero laga nan bira hopi te ku ora bo tin

sufisiente pa yena e wasmashin. Evitá e siklo di hawa paña promé ku e parti di laba mes kuminsá, e ta dura largu i pa e motibu ei ta gasta mas koriente. Ademas hawamentu di paña di antemano ta di mas, mirando e produktonan pa laba paña di awendia.

3. Stèl e wasmashin di akuerdo ku e kantidat di paña ku tin aden, por ehèmpel: “small”, “medium”, “large” i “oversized”òf “light”, “normal” i “heavy”.

4. Evitá di usa e kònòpi pa kenta awa si bo wasmashin ta disponé di e posibilidat aki. Kentamentu di awa pa laba paña ta gasta mas koriente.

5. Usa un temperatura mas abou i un durashon di laba paña mas kòrtiku pa pañanan ku no ta hopi shushi. Asina ei bo por spar 30% pa 40% en komparashon ku un siklo di laba normal.

6. Evitá di primi e kònòpi di “spin” pa seka e pañanan. Si tin sufisiente solo i bientu, hasi bon uso di eseinan.

7. Limpia e felter di e wasmashin ku regularidat. Esaki lo hasi e bida di e wasmashin mas largu i lo redusí e uso di koriente.

16

Page 17: Spar Koriente

17

Heru di strika1. No laga bo heru di strika sendé si bo no ta usa esaki. Di e manera aki ta gasta

koriente innesesariamente. Fuera di esei, e ta peligroso.2. No strika tur dia e paña ku lo bo tin mester riba e dia mes, pero tuma tempu pa

strika un kantidat di paña di unabes.

Bòiler1. Ora di kumpra un bòiler, tene kuenta ku e EF (“Efficiency Factor”). Un EF normal

tin un balor di entre 87 pa 81 i un EF haltu tin un balor di entre 94 i 98. Tambe bo mester tene kuenta ku un bòiler bieu ta gasta mas koriente ku un nobo, asta si e esaki ta di mesun marka i tipo.

2. Baha e temperatura di bo bòiler te na 60 grado Celsius; e temperatura aki ta haltu sufisiente. Asina bo ta usa ménos koriente i bo ta evitá formashon di kalki.

3. Paga bo bòiler ora bo ta bai ku fakansi òf si bo no tei pa un periodo largu.

Page 18: Spar Koriente

18

Iluminashon Awendia tin un variedat grandi di iluminashon (lampi) disponibel. Lampinan LED ta esnan mas ekonómiko den uso. Despues ta sigui pera pa spar koriente i lampi TL. E pera di lus ta esun ku ta gasta mas. Un ilustrashon di esaki: un pera pa spar koriente ta sòru pa un forsa di kuater bia mas fuerte ku un pera di lus, miéntras ku un pera pa spar koriente ta indiká di tin e uso di mas abou di koriente: 30% ménos ku e pera di lus. Banda di esaki un pera di spar koriente no ta bira asina kayente i e tin un durashon di bida 15 bia mas largu. E lampi di LED ta bai 50 bia mas largu ku un pera di lus, i tambe e pera di spar koriente. Un lampi di LED ta gasta masoménos mitar di un pera di spar koriente i 90% ménos ku un pera di lus.

Teniendo kuenta ku esaki, ta sigui aki algun tep ku tin di haber ku iluminashon. 1. Usa mas tantu ku ta posibel lus natural dor di habri bo kortinanan òf bo yalusínan

(di palu). Tene kuenta tambe ku e entrada di lus di solo ora di organisá bo kas. 2. Usa lampi ku ta spar koriente.3. Laga un elèktrishèn duna bo konseho en konekshon ku e tipo di lus ku ta pas mihó

pa e diferente áreanan spesífiko den bo kas. 4. Usa e lus korekto pa kada parti di bo kas. Tene kuenta ku no ta tur área di bo kas tin

mester di mes tantu iluminashon. 5. Hasi uso di un “fotocel”pa e lusnan sende i paga di forma outomátiko. Di e manera

ei bo ta prevení tambe ku bo ta lubidá di sende òf paga lus. 6. Den kaso ku bo no tin “fotocel” na bo kas i bo ta bai ku fakansi, no laga lus sendé

pòrnada, pero pidi un persona di konfiansa pa manehá sendementu i pagamentu di lus na bo kas.

7. Den kaso ku bo ta usa “spotlights” den bo kurá, skohe pa “spotlights”ku ta sende solamente den kaso ku tin moveshon den bisindario.

8. Si bo ta fèrf bo sala, kamber òf otro espasio, skohe pa kolónan kla. Kolónan skur tin mester di 2 pa 3 bia mas tantu lus. Esaki ta konta tambe pa e uso di “lampekap” den un espasio ku koló skur.

9. Paga e lus, si bo no ta usa esaki. Esaki ta konta mas atrobe si bo ta usa pera di lus. Siña bo yunan pa hasi meskos. Mas trempan bo kuminsá, mas lihé esaki lo bira parti di nan i mas bo famia por spar, no solamente pa awor, pero tambe pa futuro.

10. No sende lus den henter e kamber miéntras por ehèmpel ta den un huki di e kamber bo ta sintá. Usa na su lugá un iluminashon lokal ku ta gasta ménos.

11. Saka un lampi ku tin “dimmer” for di koriente si esaki no ta na uso. Un lampi ku un “dimmer” ta usa koriente maske ku e lampi ta pagá.

Page 19: Spar Koriente

19

12. Stòf bo lampi i “lampekap” ku regularidat ya asina bo ta haña mas tantu lus ku ta posibel. Laba tambe bo kòrtinanan fini ku regularidat.

13. Usa lampinan LED komo iluminashon èkstra den por ehèmpel bo kushina, garashi òf espasio pa warda kos, etc.

14. Usa lampinan LED den kaso ku bo skohe pa usa lus di Pasku den periodo di Pasku.

Mas informashonPa mas informashon bo por bishitá e wèpsaitnan aki òf buska informashon na: www.energiakonsiente.com Fundashon pa Konsumidó Etikèt di koriente - www.elektriciteitslabel.nl Sentral di Medio Ambiente (Milieu Centraal) - www.milieucentraal.nl Departamentu di Energia di Estádos Unídos (U.S. Department of Energy) -

www.energysavers.gov Instituto pa Maneho di Medio Ambiente (Brussels Instituut voor Milieubeheer) -

www.ibgebim.be

Page 20: Spar Koriente

Sea konsienteUsa ménoskoriente

Bishitá www.energiakonsiente.com pa mas informashon