SPRAWNO FIZYCZNA I HIGIENA UKADU RUCHUMIRELA BANYstudentkaWYDZIAU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIAUNIWERSYTETU SZCZECISKIEGO

Ruch a zdrowieJednym z elementw zdrowego stylu ycia jest odpowiednia aktywno ruchowa. Wiadomo od dawna, e zmiany, jakie zachodz w organizmiepod wpywem systematycznie wykonywanych wicze s wszechstronne:aktywno ruchowa wpywa na popraw podstawowych cech motorycznych, takich jak: sia, szybko i wytrzymaou dzieci i modziey ruch odgrywa wan rol przy wzrastaniu i dojrzewaniu organizmuzdrowotne walory ruchu, to take zmiany w ukadach wewntrznych doskonali si funkcjonowanie wtroby, gruczow dokrewnych, poprawia si system obronny, wzrasta odporno organizmuszczeglnie cenne s zmiany, powodujce usprawnienie procesw oddychania, gdy maj one decydujcy wpyw na wydolno i sprawno czowieka

,,Ruch jest yciem- ycie jestruchemPodczas systematycznie uprawianych wicze ruchowych rwnie w tkance kostnej zachodz istotne zmiany strukturalne, ktre czyni ko bardziej wytrzyma i odporn na urazy mechaniczne oraz zapobiegaj osteoporozie.Systematyczna aktywno ruchowa sprawia, e ukad krenia staje si bardziej sprawny i wydolny.

Wysiek fizyczny stymuluje rwnie psychiczn sfer czowieka. Wspomaga sprawno intelektualn, zmniejsza stan napi stresowych, daje odprenie, uatwia procesy adaptacyjne, poprawia samopo-czucie.

Odpoczynek bierny i czynny Jest jedn z podstawowych form czasu wolnego, wykorzystanego dla odnowienia si fizycznych i psychicznych. Wan funkcj w rytmie dobowym spenia odpoczynek bierny, gwnie w postaci snu nocnego, jego regularno i waciwie dla kadego wieku rozmiary s podstaw regeneracji si. Drug postaci odpoczynku jest odpoczynek czynny polegajce na wypenienie czasu wolnego aktywnoci dowoln, ktr lubimy, ale ktra zarazem stanowi przeciwwag dla zaj szkolnych czy pracy zawodowej.

Aktywno ruchowa moe by przyczyn kontuzjiPrzemczenie i kontuzje zdarzaj si nie tylko w sporcie wyczynowym, dlatego naley pamita o profilaktyce obejmujcej midzy innymi odpowiedni rozgrzewk oraz waciwy ubir.

Due ryzyko kontuzji wystpuje w przy-padku dyscyplin sportowych, w ktrych wykonuje si dynamiczne ruchy zmienne (np. pika nona, koszykwka, hokej). S to czsto dyscypliny kontaktowe i (lub) wykorzystujce w nich twarde przedmioty.

Do czstych kontuzji naley zaliczy: nacignicia i stuczenia mini, skrcenia i zwichnicia staww oraz zamania koci.

Zwichnicie stawu Jeeli pod wpywem urazu dojdzie do przemieszczenia powierzchni stawowych koci wzgldem siebie zmieni one pooenie w stawie wwczas mwimy o zwichniciu stawu. Zwykle towarzyszy temu rozerwanie torebki stawowej oraz silny bl. Okolica zwichnitego stawu puchnie, jest zasiniona i bolesna. Kade zwichnicie urazowe wymaga nastawienia. Musi by ono wykonane w orodku chirurgii urazowej. Pierwsza pomoc w tego typu urazach polega na unieruchomieniu koci ssiadujcych z ze zwichnitym stawem oraz zaoeniu zimnego okadu.

Skrcenie stawu Skrcenie to uraz stawu bdcy skutkiem przekroczenia naturalnego zakresu ruchomoci stawu. Dochodzi do rnego stopnia rozerwa i rozcigni torebki stawowej i wizade, bez trwaego przemieszczenia powierzchni stawowych koci. Charakterystycznymi objawami skrcenia s bl, obrzk a czasami nawet krwiak w okolicy stawu. Najczciej takiemu urazowi ulegaj stawy skokowe. Skrcenie jest znacznie czstszym urazem stawu ni zwichnicie. Popularne "skrcenie kostek" to najczstszy uraz ukadu kostno-stawowego, ktry spotyka ponad 70% sportowcw, gwnie modych, ale przytrafi moe si kademu.

Zamania koci Jest to cakowite lub czciowe przerwanie cigoci koci spowodowane zwykle przez uraz (np. upadek czy uderzenie). Najczstszymi dolegliwociami i objawami zamania koci s:bl i obrzk w okolicy zamaniatkliwo okolicy zamaniakrwawienie lub zasinienie w okolicy zamania osabienie i niemono wykonania ruchu koczynczasami znieksztacenie i blado koczyny

Zamania koci zazwyczaj goj si dobrze pod warunkiem udzielenia fachowej pierwszej pomocy i staej kontroli lekarskiej podczas leczenia.

ZamaniaPierwsza pomoc to przede wszystkim opanowanie krwawienia za pomoc opatrunku uciskowego oraz zaoenie opatrunku na towarzyszce rany. Chorego naley jak najmniej porusza i jak najszybciejprzetransportowa do szpitala.

Prawie wszystkie zamania wymagaj unieruchomienia w szynie lub penym gipsie. Wiele zama leczy si obecnie operacyjnie, czc nastawione odamy kostne przy pomocy rub, pytek lub specjalnych gwodzi.

Po usuniciu gipsu konieczne jest intensywne postpowanie rehabilitacyjne, poniewa dugotrwae unieruchomienie powoduje zaniki miniowe, zesztywnienie staww i obrzki. Zalecana jest dieta bogata w biako i wap.

Podzia zamazamanie zupene ko zostaa przerwana na caym obwodzie zamanie czciowe zamana ko nie zostaa przerwana cakowicie zamanie wieloodamowe ko zostaa zamana na wicej ni 2 fragmenty zamanie otwarte (zoone) zamaniu koci towarzyszy uszkodzenie skry ponad zamaniem zamanie zamknite zamanie koci bez uszkodzenia skry zamanie patologiczne zamanie koci osabionej lub uszkodzonej przez inn chorob, zwykle spowodowane niewielkim urazem zamanie zmczeniowe uszkodzenie spowodowane powtarzajcymi si przecieniami koci, przewanie podczas zbyt intensywnych wysikw

Ksztat krgosupa Krgosup ma ksztat esowaty, dziki istnieniu naturalnych wypukoci:do przodu, w odcinku szyjnym i ldwiowym krgosupa lordoza szyjna (1) i ldwiowa (3)do tyu, w odcinku piersiowym i krzyowym krgosupa kifoza piersiowa (2) i krzyowa (4)

Wady w budowie krgosupa Dziki fizjologicznym krzywiznom, krgosup moe wytrzymywa due obcienia. Umoliwiaj one rwnie utrzymywanie prawidowej postawy ciaa. Na skutek niewaciwego trybu ycia, krzywizny krgosupa mog zanika lub si powiksza. Powstaj wwczas wady postawy. Maj one znaczny wpyw zarwno na wygld, jak i na sprawno naszego organizmu. Na przykad, siedzc na krzele, ludzie czsto si "garbi". Puca s wwczas cinite, a ruchy klatki piersiowej ograniczone. Utrudnia to proces wymiany gazowej. Garbienie si moe prowadzi do powstawania skrzywie krgosupa. Sprawiaj one, e nawet podczas krtkiego spaceru czowiek czuje silne ble plecw.

Kifoza Plecy okrge (kifoza) - to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej. Charakterystyczne dla tej wady jest garbienie si, wysuwanie gowy i barkw ku przodowi, co powoduje odstawanie opatek i ich oddalanie. Klatka piersiowa jest spaszczona, zapadnita. Skutkiem tych zmian jest midzy innymi ograniczona ruchomo klatki piersiowej.

Lordoza Plecy wklse (lordoza) - to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny ldwiowej. W niektrych schorzeniach np. w poraeniach mini i znieksztaceniach krgw, zwichniciach staww biodrowych dochodzi do nadmiernego wygicia krgosupa ku przodowi zwanego wanie lordoz patologiczn. Moe ona spowodowa znaczne dolegliwoci blowe. W leczeniu lordozy stosuje si gorsety usztywniajce, czasem te konieczne jest leczenie operacyjne.

SkoliozaPotocznie skolioza rozumiana jest jako boczne skrzywienie krgosupa. W rzeczywistoci jest to jednak znieksztacenie przestrzenne. Oglnie ze wzgldu na przyczyn skoliozy podzielono na: skoliozy czynnociowe - nie maj charakteru zmian utrwalonych - s wynikiem np. rnicy dugoci koczyn, przykurczw staww biodrowych, podranienia korzeni rdzeniowych. Usunicie przyczyny eliminuje skrzywienie. skoliozy strukturalne - maj charakter zmian utrwalonych.

Paskostopie Jest to znieksztacenie stopy polegajce na obnieniu si jej fizjologicznych sklepie, w wyniku czego staje si ona paska. Stopa o prawidowej budowie nie dotyka podoa ca powierzchni. Przy paskostopiu prawie caa stopa przylega do podoa. Przyczyn tego rodzaju wady moe by np. nadmierne, dugotrwae obcienie stp, noszenie niewaciwego obuwia lub nadwaga. Paskostopie prowadzi do powstawania przewlekych stanw zapalnych torebek i wizade stawowych stopy, jej obrzku i bolesnoci utrudniajcych, niekiedy nawet uniemoliwiajcych, stanie i chodzenie.

Choroby ukadu szkieletowegoKrzywica jest chorob koci wystpujc u dzieci, zwizan z niedoborem witaminy D i zaburzeniem wchaniania wapnia. Skutkiem niedoborw wapnia i fosforu w kociach jest ich znieksztacanie.

Objawy: Skrzywienie koczyn i krgosupa, znieksztacenie czaszki, opnione wyrzynanie zbw, podatno na zamania.

Leczenie: Krzywic leczy si preparatami witaminy D i diet bogat w wap.

Choroby ukadu szkieletowego Osteoporoza zrzeszotnienie koci - jest chorob koci charakteryzujc si zmniejszon mas tkanki kostnej i destrukcj jej budowy przestrzennej (mikroarchitektury), co w konsekwencji prowadzi do zwikszonego ryzyka zama koci. Przyczyn osteoporozy moe by znaczny niedobr skadnikw mineralnych w diecie ( gwnie wapnia), brak aktywnoci fizycznej i zmiany hormonalne zwizane ze starzeniem si. Na osteoporoz czciej choruj kobiety w starszym wieku, najczciej po klimakterium, gdy wyranie spada poziom estrogenw w ich organizmie. Ruch, odpowiednia dieta, a czsto take zastpcza terapia hormonalna mog zahamowa rozwj tej choroby.

Choroby ukadu szkieletowegoReumatyzm to potoczne okrelenie dolegliwoci objawiajcych si blem mini i staww. Choroby reumatyczne podzieli moemy na zapalne oraz niezapalne. Do pierwszej grupy nale m.in. reumatoidalne zapalenie staww, zesztywniajce zapalenie staww krgosupa, tocze rumieniowaty. Wrd niezapalnych najczciej spotykana jest choroba zwyrodnieniow staww.Reumatyzm zalicza si do chorb autoimmunologicznych, w ktrych ukad odpornociowy zwraca si przeciwko sobie. Nie jest jednak do koca potwierdzona teza, naukowcy wci szukaj bezporednich przyczyny chorb reumatycznych. Nie bez znaczenia wydaj si by uwarunkowania genetyczne oraz dieta.

Choroby ukadu szkieletowegoReumatoidalne zapalenie staww, dawniej nazywane gocem, jest chorob oglnoustrojow, chocia przede wszystkim dotyczy narzdw ruchu.

Charakterystycznymi objawami choroby s m.in.:dugotrwae obrzki tych samych staww po obu stronach ciaa, najczciej staww rk i stp, nadgarstka, okci, staww skokowych; uczucie sztywnoci porannej, ustpujce po rozruszaniu si; zaniki miniowe; zapalenie kaletek maziowych,ciegien; czste zerwania cigien (zarwno mini zginaczy, jak i prostownikw) osabionych w procesie chorobowym.

Choroba moe prowadzi do znacznego kalectwa, wyraajcego si ograniczeniem sprawnoci fizycznej i rnego typu deformacjami ciaa.

Dzikuj za uwag!

Literatura:Lewiski W. i inni, 2006. Biologia 1. Operon, WarszawaGoda W., Wardas J., 1996. Biologia. Nowa Era, WarszawaStrony www: - www.zdrowie.med.pl - www.emedica.pl - www.krzywica.medserwis.pl - www.choroby.senior.pl