srbija - obidjite tvrdjave na dunavu.pdf

7/25/2019 Srbija - Obidjite tvrdjave na Dunavu.pdf

1/8

Srbija - Obiite tvrave na Dunavu

Dunav je oduvek je imao izuzetan strateki znaaj a, njegovipotencijali se jo uvek istrauju i razvijaju. Na obalama Dunavabile su kolevke civilizacije, tu su se stvarale evropske vrednosti i

identitet. Kao prirodna granica Dunav je imao znaajnu ulogu uvojnoj strategiji tokom borbi za prevlast i dominaciju nad

evropskim teritorijama.

Kalemegdanska tvrava u Beogradu

Tokom Srednjeg veka, na obalama Dunava graena su brojna

utvrenja, tvrave i gradovi. Iako su odraz vojne arhitekture, tvrave

nisu imale samo odbrambenu funkciju, ve je trebalo i da fascinirajuprotivnika. Po svojim oblicima i dimenzijama, one su esto bile simbol

snage, moi, blagostanja i napretka. Podignute su na paljivo

odabranim mestima od stratekog znaaja.

Turistia ponuda "Put Kulture - Tvrave na Dunavu" Turistike

organizacije Srbije u saradnji sa Ministarstvom kulture (link) predstavlja

sedam tvrava koje ine jedinstven spoj iako je svaka pria za sebe.


2/8

Tvrava Bapo kojoj je cela Baka dobila ime

Ba - grad po kome je Baka dobila ime. Tvravu Ba ine utvreni

zamak i predgrae, izgraeni na meandru reke Mostonge, leve pritoke

Dunava. Ovaj prostor je arheoloki lokalitet sa kontinuetom ivota od

mlaeg neolita. Kralj Karlo Robrt Anujski je 1338. godine zapoeoizgradnju dananje tvrave.

Tvrava je kroz dugu prolost bila vano upravno, vojno i versko

sedite, a bila je glavni oslonac srednjevekovnog grada Baa. Despot

Stefan Lazarevije ovde 1413. godine organizovao odbranu od Turaka.

Plato na kome je podignut utvreni zamak zahvata povrinu od 8.700

m2. na uglovima se nalazi pet isturenih odbrambenih kula, meusobno

povezanih masovnim bedemima. Istoni deo tvrave bio je najbolje

branjen, poto se tu nalazi brani- donon kula i rezidencijalna palata,

bunar, cisterna i magacini za hranu. Sa unutranje strane bedema bile

su prislonjene palate i ekonomski objekti.

Od objekata posebnu panju zavreuje donon kula gde je smeteno

spiralno stepenite i nunici. Izdvajaju se i kula sa gotikom kapelom na

spratu i kruna kula sa balkonima na kamenim konzolama.


3/8

Petrovaradinska tvrava u Novom Sadu

Petrovaradinska tvrava - Gibraltar na Dunavu. Lei na steni na

desnoj obali Dunava, preko puta Novog Sada. Na ovom mestu je u

prvoj polovini 13. veka bio podignut samostan oko kojeg je kasnije

sagraeno utvrenje. Izaslanik cara Leopolda I je 1692. poloio kamentemeljac dananje tvrave. Krajem 15. veka to utvrenje je dogradio

nadbiskup Petar Varadi, koje su Turci zaposeli 1526. godine.

Nakon to su ga krajem 17. veka osvojili Austrijanci, Petrovaradin

postaje znaajno strateko mesto za ratovanje protiv Turaka. Zateeno

staro utvrenje srueno je do temelja radi izgradnje novih artiljerisjkih

utvrenja po Vobanovom sistemu. One su graene gotovo sto godina,

prema projektima poznatih vojnih inejera Marsiljija, Kajzerfelda iVanberga. Radovi su bili obustavljeni u razdoblju izmeu 1717. i 1736.

godine, kada je kao glavno austrijsko uporite utvren Beograd.Posle

1740. u celosti je utvren i petrovaradinski Donji grad. Strukturu ovog

predgraa ini sklop vojno-stambenih i administrativnih zgrada, kao i

dva sakralna objekta - samostani Franjevaca i Jezuita, podignutih u

drugoj 18.veka. Od 1918 godine tvrava je bila deo kraljevine Srba

Hrvata i Slovenaca.

Petrovaradinska tvrava spada meu najbolja ostvarenja evropske

barokne vojne arhitekture, koje su do danas ostale u celosti sauvane.


4/8

Deo beogradske tvrave

Beogradska tvrava - Grad od belog kamena. Slojevit i veoma sloen

kompleks izgraenje na bregu iznad ua Save u Dunav. U 2. veku tu

je podignut rimski kastrum, kao stalni logor IV Flavijeve legije i vano je

odbrambeno uporite na granici Rimskog carstva. Nakon to su garazorili Goti (378) i Huni (441), utvrenje je bilo obnovljeno u 6.veku.

Nepunih sto godina kasnije razorili su ga Avari i Sloveni. Prvu

slovensku naseobinu ve krajem 9. veka savremenici poznaju pod

imenom Beograd. U tom razdoblju za odbranu se koriste stari antiki

bedemi, a tek sredinom 12. veka, pod vizantijskom vlau, poinje

izgradnja novog srednjovekovnog zamka. Kako bi uvrstili granice svoje

drave na obalama Save i Dunava srpski vladari u 16. veku podiuutvreno predgrae na obali Save, povezano sa kastelom na bregu.

Poetkom 15. veka Beograd postaje prestonica Srbije, a utvrenje se

rekonstruie. Podignuto je novo utvrenje Gornjeg grada sa vladarskim

dvorom, opasano dvojnim bedemima. Zatim je izgraen Donji grad sa

istonim i zapadnim predgraem.

Posle turskog osvajanja (1521) pa sve do kraja 18. veka Beogradskatvrava nije u veoj meri obnavljana, a pretrpela je oteenja tokom

austro-turskih ratova. Tokom austrijske vladavine, od 1717-1739.

godine izgraene su nova odbrambena utvrenja po Vobanovom


5/8

sistemu, a po projektima Doksata de Moreza. Sa novim modernim

utvrenjem predstavljala je jedno od najjaih odbrambenih uporita na

jugoistoku Evrope.

Ratni poraz i austrijski gubitak Beograda pratio je ruenje svih novih

delova tvrave. Turski radovi na obnovi su pokuaj da se ovo vanouporite osposobi za odbranu. Krajem 18. veka Beogradska tvrava

dobija svoj konaan izgled.

Smederevska tvrava na obali Dunava

Smederevski grad je poslednje veliko ostvarenje srpskog

srednjovekovnog vojnog graditeljstva. Podignut je u 15. veku na uu

Jazave u Dunav, kao nova prestonica srednjovekovne Srbije poslegubitka Beograda. Prvobitno je sagraen zamak sa vladarskim dvorom,

zamiljen kao samostalno utvrenje, a potom je opasan iri prostor na

uu dve reke namenjen izgradnji gradskog naselja.

Na dunavskoj strani nalazi se glavna kula - donon, a ostale etiri

isturene kule nalaze se na kopnenoj strani. Na jednoj od njih nalazi se

ime despota ura Brankovia izvedeno opekom. Niz topovskih otvora

u bedemu svedoe o ranoj primeni artiljerije, kako u srpskoj tako i u

evropskoj vojnoj arhitekturi. U unutranjosti zamka nalazile su se tri

zgrade dvora prislonjene uz bedeme. Najvea graevina bila je


6/8

prislonjena uz dunavski bedem u kome su i danas ouvane

reprezentativne prozorske nie. Unutranji bedemi su ojaani sa 11

kula. Ispred njih se nalazio spoljni bedem sa poloajima za topove i

kulama, kao i iroki rov ispunjen vodom.

Najvee oteenje u svojoj istoriji tvrava je pretrpela 1941. godine

zbog eksplozije nemakog skladita municije.

Tvrava Ram smetena je nedaleko od Velikog Gradita

Tvrava u Ramu se nalazi na obali Dunava nedaleko od Velikog

Gradita. Sagradio je sultan Bajazit II 1483. da bi osnaio odbranu

granice izmeu Smedereva i Golupca od ugarskih upada.Strateku

vanost utvrenje je imalo do 1521. godine, kada su se granice turske

imperije proirile na sever. Tokom 18. veka, u austro-turskim ratovima

ponovo postaje strateki znaajno uporite, ali ve u prvoj polovini

19.veka ivot u njemu lagano zamire, kada ga Turci definitivno

naputaju.

Ram je vojniko utvrenje, sagraeno u vreme primene vatrenog oruja

i nosi odlike artiljerisjke tvrave. Ova tvrava predstavlja jedno od

najranijih primera artiljerijskih utvrenja u Srbiji.

U razdoblju turske vlasti oko tvrave se razvilo civilno naselje, o emu

danas svedoe ostaci jednog amama i karavansaraja.


7/8

Fetislam - tvrava u Kladovu

Fetislam (Feth-ul Islam) - Kapija islama, tvrava u Kladovu. Zapadno

od sadanjeg naselja Kladovo nalazi se tvrava Fetislam, koju ine dve

utvrene celine iz razliitih epoham danas poznate kao Mali i Veliki

grad. Malo utvrenje, sa odlikama ranoartiljerijskih utvrenja, podigli suTurci po zapovesti Sulejmana Velianstvenog 1524. godine kao

uporite u borbi sa Ugarskom i polazite za osvajanje Severina i

erdeljskih gradova. Oko utvrenja nalazi se skriveni put sa eskarpom, a

sa tri strane tvrave nalazi se vodeni rov.

Na prilazu kapijama - Varoka, Orospi i Dunavska, postojali su drveni

pokretni mostovi. Za vreme u kome je graena, tvrava Fetislam se nije

isticala jainom fortifikacija. Tokom prve polovine 19. veka bila je

uporite za ouvanje turske prevlasti u Srbiji sve do 1867. godine.

Golubaka tvrava je podignuta poetkom 14. veka kao vana

strateka taka za odbranu granice na ulazu u erdapsku klisuru. Prvi

pisani pomen Golupca kao Ugarske tvrave pojavljuje se 1355. godine.

Visoke etvorougaone kole i masivni bedemi sa zupcima i strelnicima

ukazuju da je tvrava prvobitno gra

ena za odbranu hladnim orujem.Ima devet kula razliitog oblika. U planu utvrenja jasno se uoavaju

dve celine - unutranje i spoljno utvrenje, ije se kule i bedemi

sputaju do najvie take na kojoj je donon, sve do obale Dunava.


8/8

Ispred najnieg dela utvrenja je vodeni rov preko koga se mostom

stizalo do kapije. Kapija je unitena probijanjem bedema i izgradnjom

savremenog puta kroz tvravu.

Golubaka tvrava

U drugoj fazi, krajem 14. veka ili poetkom 15. veka izgraen je

priobalni deo sa monumentalnom palatom. Tokom 15. veka utvrenje je

proireno izgradnjom spoljnih bedema sa kulama i pristanitem.

Poslednju etepu predstavlja izgradnja turske topovkse kule, verovatno

krajem 15. veka.

Despot Stefan Lazarevi se obavezuje da e posle njegove smrti

tvrava biti vraena Ugarskoj, meutim 1427. godine vojvoda Jeremijatvravu prodaje Turcima za 12 000 dukata. Na osnovu Segedinskog

mira tvrava je 1444. predata uru Brankoviu.

Ispred tvrave se vremenom razvilo civilno naselje o kome ima najvie

podataka iz vremena kada se Golubac nalazio u turskom posedu.

Pominju se tri mahale, damija, dva mesdida, medresa, dervika tekija

i amam, iji se ostaci i danas vide.

srbija - obidjite tvrdjave na dunavu.pdf

Documents