LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 1

Sredstva za zaštitu bilja i okoliš

USAID LAMP II

Juni 2008

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 2

GLJIVE

Zašto nam treba zaštita bilja?

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 3

• Primjenjivati integralnu zaštitu bilja!

Pristup zaštiti bilja u LAMP II projektu

Integralna zaštita bilja predstavlja “sistem” kojim se

iskorištavaju sve raspoloţive mogućnosti

spriječavanja ekonomski značajnih šteta u cilju

zaštite prirodnih neprijatelja štetnih organizama,

očuvanja prirodne ravnoteţe, nezagaĎenja

okoliša i uštede energije.

“ ....favoriziranje svih mjera u odnosu na hemijske”

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 4

Shematski prikaz integralne zaštite bilja

INTEGRALNA

ZAŠTITA

BILJA (IZB)

Otporne sorte

Prognoza pojave

štetnih organizama

Biljni karantin

Mehaničke i

agrotehničke

mjere

Biološke mjere

Fizičke mjere

Hemijske mjere

Mašine, aparati

zaštitna oprema

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 5

Osnovni principi IZB

• Edukovani proizvođači

• Preventivne mjere

• Praćenje pojave i brojnosti štetnih organizama

• Prognoza (kratkoročna i dugoročna)

• Ekonomski prag štetnosti

• Ekološki prihvatljiva sredstva

• Ispravne i odgovarajuće mašine (uređaji) za aplikaciju

• Dosljedno korištenje zaštitne opreme

• Strogo poštivanje dozvola, doze primjene i karence

• Pravilan postupak sa ostacima pesticida i ambalažom

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 6

Pesticidi u okviru LAMP projekta: jagodasto voće

• Fungicidi

– Azoxystrobin (Quadris KS)

– Captan (Merpan WP 50, Stopper, Captan, Topas)

– Sredstva na bazi bakra (Champion, Kocid, Nordox, Bakreno Vapno)

– Cyprodinil (Chorus 75 WG, Switch 62,5WG)

– Dodine (Bevedonin)

– Fenheksamid (Teldor)

– Iprodion (Kidan, Lupo)

– Mancozeb (Ditan, Mankozeb, Acrobat MZ, Curzate M)

– Mefenoksam (Apron XL 350 ES, Ridomil Gold Combi, Ridomil Gold

EC, Ridomil Gold MZ, Quadris Gold)

– Myclobutanil (Systhane 12-E, Eagle)

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 7

• Insekticidi

– Acetamiprid (Mospilan SP 20, Volley Sp 20, Acelan SP 20)

– Mineralno ulje (crveno, bijelo)

– Pirimicarb (Pirimor WG 50)

– Tebufenozide (Mimic SC)

– Thiacloprid (Calypso SC 480)

• Herbicidi

– Glufosinate-ammonium (Basta SL 15)

– Glyphosate (Hércules SC 480 Herbocid SL 480, Zorkatop Sl 480)

• Biocidi

– Ababectin (Vertimec Ec 18)

– Azadirachtin (NeemAzal TS)

– Bacillus thuringiensis (Delfin)

Pesticidi u okviru LAMP projekta: jagodasto voće

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 8

• Nije dozvoljen za upotrebu u EU (aneksu 1, Directive

91/414 EC)

• Zabranjen uvoz u BiH (Sluţbeni glasnik 55, juli 2008)

• Nije registrovan za upotrebu u SAD-u

• Visoka toksičnost

Primjeri preparata koji NISU dozvoljeni za upotrebu u LAMP

projektu:

• Benomyl

• Metalaxyl (Ridomil, Metalaxyl MZ, Matador)

• Vinklozolin (Ronilan, Konker, Silbos)

• Endosulfan (Tiocid)

Zašto neki preparati nisu dozvoljeni u LAMP

projektu?

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 9

• Eko-toksičnost

– Uticaj na organizme (koji nisu štetočine)

• Uticaj na okoliš

• Tip prskalice i način prskanja

• Vrijeme tokom prskanja

Ekološki aspekti upotrebe pesticida

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 10

Eko-toksičnost: Uticaj na organizme koji nisu

štetočine

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 11

Eko-toksičnost: Uticaj na organizme koji nisu

štetočine

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 12

Neonicotiniod:

• Clothianidin (Poncho - BayerCropScience)

– napada nervni sistem i pčele postanu disorientisane i zbunjene

– zabranjen u Njemačkoj u 2008. nakon istraţivanja da su 99%

mrtvih pčela imale ostake ovog hemijskog sredstva u sistemu

• Imidacloprid (Confidor - BayerCropScience)

Eko-toksičnost: Uticaj na korisne insekte

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 13

Precautions include not applying these pesticides during

the blooming period; using the lowest effective rate;

using the pesticide least hazardous to bees; using the

pesticide with the shortest residual effect; using sprays

or granules instead of dusts; applying pesticides in late

afternoon or at night when bees are not working blooms;

avoiding drift of pesticides onto plants that are attractive

to bees; and notifying beekeepers several days before

applying pesticides.

Eko-toksičnost: Uticaj na korisne insekte

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 14

• Drift tokom prskanja

• Drift kroz isparavanje

• ZagaĎenje zemlje, površinskih i podzemnih voda

Kretanje pesticida

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 15

100%

aplicirano45% na

ciljani usjev

30% van ciljanog

usjeva: drift i loša

primjena

15% van ciljanog usjeva

Zemlja ili druga

površina

Isparavanje,

ispiranje i

površinsko oticanje

Čak do 55% apliciranog pesticida može napustiti aplicirano

područje kroz drift, isparavanje, ispiranje, površinsko oticanje i

eroziju zemljišta

Primjena pesticida na odreĎenoj površini

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 16

Ciklus pesticida

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 17

Pomjera kapljice!

Drift tokom prskanja

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 18

Drift i veličina kapljice

Veće

Manje

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 19

3 m

Vjetar @ 5 km/sat

20 m

50 m

100 m

150 m

400 m

2.5 m 7 m 15 m 55 m 330 m

\

Uticaj veličine kapljice na drift/nošenje vjetrom

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 20\

Pogodne prskalice za maline

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 21

Drift kroz isparavanje

Drift

Vjetar

Isparavanje

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 22

• Pesticid se pretvori u gas kroz ispravanje i napusti

područje namjenjeno za primjenu pesticida

• Isparavanje zavisi od sljedećih faktora:

– Hemijsko sredstvo,

– Vanjska temperatura (veća temperatura uzrokuje veće ispravanje)

– Vlaţnost zraka (manja vlaţnost zraka uzrokuje veće ispravanje)

Drift kroz isparavanje

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 23

Kako smanjiti drift

• Izabrati najbolju opremu za prskanje na usjevu i vršiti

redovno testiranje/kalibraciju opreme

• Prskati ujutro i navečer kada je manja temperatura i veća

vlaţnost zraka

• Ne prskati kada je vjetar preko 15 km/sat

• Ne prskati u blizini osjetljivih zona

• Voditi zabilješke

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 24

ZagaĎenje zemlje, površinskih i podzemnih voda

• Površinsko oticanje

• Ispiranje (zagaĎuje podzemne vode)

• Izlivi

• Povrat zagaĎene vode u bunar

• Nepravilno odlaganje prazne ambalaţe

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 25

Površinsko oticanje i ispiranje

Erozija

Površinsko oticanje

Ispiranje

Pesticidi mogu zagaditi vode kroz površinsko oticanje ili ispiranje

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 26

Površinsko oticanje i ispiranje - glavni faktori

• Vodotopljivost

• Hemijsko sredstvo se moţe rastopiti u vodi

• > 30 ppm znači visoka tendecija za oticanje i ispiranje

• Adsoprcija

• Vezanje pesticida sa česticom zemlje

• Većinom se veţe za organsku materiju koja omotova česticu

zemlje

Što je više organske materije to je veća adsorpcija manje

vodotopljivih pesticida

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 27

Površinsko oticanje

Zon

a m

ješa

nja

Padavine

Slaba adsorpcija Srednja adsorpcija Jaka adsorpcija

Lako ispiranje i

oticanje

Visok potencijal za

površinsko oticanje

Oticanje sa

sedimentom

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 28

• Banvel – 2

• Stinger – 6

• Pursuit – 10

• Tordon – 16

• 2,4-D – 20

• Assert – 35 to 66

• 2,4-D Ester – 100

• MCPA – 110

• Broadstrike - 700

• Methyl Parathion – 5100

• Lorsban - 6070

• Treflan – 7000

• Roundup – 24,000 *

• Buctril – 10,000

• Capture – 216,500

• Paraquat – 1,000,000

* binds tight but also highly water soluble

Koc nekih pesticida

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 29

Štitite bunare od mogućih izvora zagaĎenja

BunarMješanje

pesticida

Vodonosni sloj

Tampon zona

30 m

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 30

Štitite bunare od mogućeg zagaĎenja

Spriječite povrat vode iz

cisterne u bunar

Držite crijevo izvan nivoa

vode

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 31

Pranje i odlaganje prazne amabalaţe

• Saperite tri puta

• Odloţite kroz sistem

za odlaganje otpada

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 32

Degradacija/razgraĎivanje pesticida

• Degradacija/razgraĎivanje

• Pozitivan proces jer u većini slučajeva se stvaraju inertna, manje

toksična ili bezopasna hemijska jedinjenja

• 3 tipa

• Micriobiolško zargraĎivanje – microorganizmi koji koriste pesticidie

kao hranu

• Hemijsko razgraĎivanje – zavisi od temperature, vlage, pH

• Fotodegradacija – uticaj sunčeve svjetlosti

• Prikazan kao half-time

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 34

Štitite okoliš!

• Čitajte upustvo na ambalaţi

• Primjenite integralnu zaštitu bilja

• Čuvajte okoliš

• Testirajte/baţdarite opremu za prskanje

• Paţljivo mješajte pesticide

• Spriječite povrat vode iz cisterne za mjašanje pesticida u

bunar

• Obratite paţnju na vrijeme tokom prskanja

• Paţljivo odaberite i skladištite pesticide

• Pravilno odloţite praznu ambalaţu

LAMP II – Linking Agricultural Markets to Producers II 35

HVALA NA PAŢNJI