Η στάση των μαθητών/τριών Α’ τάξης Λυκείου στη Χημεία

Ράπτη Μαρία, Φυσικός-Πληροφορικός, Διεύθυνση ΔΕ Χανίων

Αρετάκη Ιωάννα-Νικολέτα, Δρ Χημείας, 4ο ΓΕΛ Χανίων

Μοσχοχωρίτου Ρουμπίνη, Δρ Χημείας, Διευθύντρια 4ου ΓΕΛ Χανίων

Καλλιντεράκη Σοφία, Πληροφορικός, Υποδιευθύντρια 4ου ΓΕΛ Χανίων

Περίληψη

Η παρούσα εργασία είναι μια εμπειρική έρευνα μικρής κλίμακας που επιχειρεί να

μελετήσει τη στάση των μαθητών και των μαθητριών στη χημεία, τους παράγοντες που

την επηρεάζουν (γονική ενθάρρυνση και ενίσχυση από τον/ην καθηγητή/τρια), καθώς και

αν αυτοί διαφοροποιούνται από το φύλο του/ης μαθητή/τριας. Για το λόγο αυτό έγινε μια

ποσοτική προσέγγιση του θέματος, όπου συμμετείχαν 133 μαθητές/τριες της Α΄ τάξης

του 4ου Γενικού Λυκείου Χανίων. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν με τη βοήθεια

ερωτηματολογίου με ερωτήσεις τύπου Likert. Από την έρευνα προέκυψε ότι οι μαθητές

και οι μαθήτριες έχουν θετική στάση στη Χημεία, γεγονός που δίνει ελπιδοφόρο μήνυμα

για επιστημονικά εγγράμματους πολίτες.

Λέξεις κλειδιά: στάση στη χημεία, γονική ενθάρρυνση, ενίσχυση καθηγητή/τριας

Εισαγωγή

Oι στάσεις ορίζονται ως τα θετικά ή αρνητικά συναισθήματα, που εγείρονται σε

εξειδικευμένο θεματικό πλαίσιο. Οι στάσεις φαίνεται να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο

στην κατανόηση της συμπεριφοράς των μαθητών αφού, όπως πολλοί ερευνητές

υποστηρίζουν, οι θετικές στάσεις συνδέονται με υψηλές επιδόσεις (Παντζιαρά, 2003). Οι

φυσικές επιστήμες (Φυσική, Χημεία, Γεωλογία, Βιολογία), που αναφέρονται ως

«επιστήμες» στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του

ωρολογίου προγράμματος σε όλους τους τύπους σχολείων της δευτεροβάθμιας

εκπαίδευσης και το κάθε μάθημα φυσικών επιστημών διδάσκεται αυτόνομα. Στην

παρούσα εμπειρική έρευνα μελετήσαμε τη στάση των μαθητών/τριών στη Χημεία,

παράγοντες που την επηρεάζουν και αν διαφοροποιούνται ως προς το φύλο.

Οι ψυχολόγοι Zimbardo και Leippe ορίζουν τη στάση, ως μια αξιολογική

διάθεση, που στηρίζεται στις γνώσεις, τις συναισθηματικές αντιδράσεις και την

προσωπική συμπεριφορά του παρελθόντος. Η έννοια αυτή περιέχει τρία συνθετικά

στοιχεία ή διαστάσεις. Στην αγγλική βιβλιογραφία τα τρία αυτά στοιχεία ή διαστάσεις

συμβολίζονται με τα τρία πρώτα γράμματα του αγγλικού αλφαβήτου “ABC” που

συγχρόνως συνιστούν και την έννοια των θεμελιακών στοιχείων που αποτελούν την

έννοια στάση από τα αρχικά των τριών αγγλικών λέξεων affective-συναισθηματικό

(συναισθηματική διέγερση σε μία κατάσταση), behavioural-συμπεριφορικό (προδιάθεση

για δράση, υιοθετούμενη συμπεριφορά) και cognitive-γνωστικό (γνωστικές λειτουργίες).

Η ποσοτική έρευνα του του Αrcher (2012) και των συνεργατών του, σε δείγμα

9000 μαθητών ηλικίας 11/12 ετών, καλύπτει τομείς όπως προσδοκίες, στάσεις και

ευρύτερες αντιλήψεις της επιστήμης. Έχει ενδιαφέρον ότι δεν διαπιστώνεται διαφορά ως

προς το φύλο για τους αδιάφορους μαθητές στις φυσικές επιστήμες, εν τούτοις

διαπιστώνεται σχεδόν διπλάσιο ποσοστό αγοριών που δηλώνουν ενθουσιώδεις με αυτές,

καταλήγοντας θετικότερη στάση των αγοριών στις φυσικές επιστήμες. Παρόλο που η

πλειοψηφία των παιδιών εξέφρασαν κάποιο βαθμό ενδιαφέροντος στον τομέα των

φυσικών επιστημών, τα περισσότερα έβλεπαν ήδη ότι η επιστημονική σταδιοδρομία

"δεν είναι για εμένα."

Στα ελληνικά δρώμενα, η ποσοτική έρευνα του Φύττα (2010), υλοποιείται σε

δείγμα 360 μαθητών 6 σχολείων του Ν. Αχαΐας, και καταλήγει ότι τα κορίτσια

εμφανίζουν περισσότερο άγχος από τα αγόρια στα Μαθηματικά και τις Φυσικές

Επιστήμες. Επίσης, συμπεραίνει ότι το υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο πατέρα ή μητέρας

συνδέεται με θετικότερες στάσεις προς τα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες, κάτι

που συμφωνεί με τη βιβλιογραφία.

Αν και το δείγμα στην έρευνα του Φύττα (2008) ήταν πολύ μικρότερο από το

δείγμα στην έρευνα του Archer (2012), από τις δύο εργασίες διαπιστώνουμε ότι στην

Αγγλία και στην Ελλάδα, διαπιστώνεται η θετικότερη στάση των αγοριών στις θετικές

επιστήμες. Εύλογα λοιπόν, θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος ότι στις σχολές θετικών

επιστημών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τα αγόρια φοιτητές θα υπερίσχυαν των

κοριτσιών. Τα στοιχεία της έρευνας των Kordaki & Berdousis (2015), καταδεικνύουν ότι

στα Τμήματα Φυσικής και Μαθηματικών υπάρχει ισοκατανομή των αγοριών και

κοριτσιών, και σε προπτυχιακό επίπεδο και σε επίπεδο μεταπτυχιακών σπουδών. Όμως

υπάρχει ανισοκατανομή στην κτήση διδακτορικού διπλώματος με τις γυναίκες να υπο-

εκπροσωπούνται. Μέρος των συμπερασμάτων της δεκαετούς έρευνας είναι ότι τα αγόρια

υπερ-ισχύουν σε όλα τα επίπεδα σπουδών στην Πληροφορική και Τεχνολογία ενώ δεν

υπερτερούν των κοριτσιών στη Φυσική ή στα Μαθηματικά (πρωτοετών φοιτητών,

αποφοίτων και οι κάτοχοι μάστερ).

Η εμπειρική έρευνα του Παπαναστασίου (2002), επιβεβαιώνει το σημαντικό ρόλο

της γονικής ενίσχυσης και της διδασκαλίας στη διαμόρφωση θετικών στάσεων, με πιο

καθοριστικό το ρόλο της διδασκαλίας. Το θεωρητικό μοντέλο που πρότεινε ο ερευνητής

(Διάγραμμα 1), παρουσιάζει τις σχέσεις μεταβλητών που σχετίζονται με το σχολείο και

την οικογένεια με τις στάσεις, και το επιβεβαιώνει με βάση τα δεδομένα που έχουν

συλλεχθεί μέσα στα πλαίσια της έρευνας TIMSS (1996), σε τελικό δείγμα 1296 Κύπριων

μαθητών.

Παρουσιάζει ενδιαφέρον να διερευνηθεί αν οι σημερινοί μαθητές/τριες έχουν

θετική στάση στη Χημεία,

αν

ενθαρρύνονται από τους γονείς τους και τον/ην καθηγητή/τριά τους. Οι έρευνες για τη

στάση των μαθητών/τριών στη Χημεία είναι λίγες στον ελληνικό χώρο και όχι

πρόσφατες.

Στην παρούσα έρευνα στοχεύουμε να καταγράψουμε και να περιγράψουμε τη

στάση των μαθητών/τριών. Υποθέτουμε ότι η στάση του/ης μαθητή/ριας επηρεάζεται

από το οικογενειακό περιβάλλον του/της και από την ενίσχυση της/του εκπαιδευτικού. Η

ενθάρρυνση από τον κάθε γονέα θα μελετηθεί ξεχωριστά, ώστε να διερευνηθούν τυχόν

διαφοροποιήσεις από το φύλο του γονέα. Ενίσχυση είναι η ρέουσα ατμόσφαιρα που

Διάγραμμα 1. Θεωρητικό δομικό μοντέλο

υπάρχει στο άμεσο ή έμμεσο περιβάλλον του μαθητή, που τον υποβοηθάει να ενισχύσει

τις προσπάθειες που καταβάλλει ή να διαφοροποιήσει κάποιες αντιλήψεις ως προς ένα

θέμα.

Μεθοδολογία

Για την πραγματοποίηση της έρευνας επιλέχθηκε η ποσοτική μέθοδος που ως

είδος προσέγγισης τείνει να ασχολείται με ερευνητικά προβλήματα που απαιτούν μία

περιγραφή τάσεων, που αρμόζει στη φύση του ερευνητικού μας προβλήματος.

Πληθυσμό της έρευνας αποτελούν όλοι οι μαθητές της Α’ τάξης Λυκείου της

σχολικής χρονιάς 2016-17. Μονάδα ανάλυσης αποτελούν οι μαθητές της Α’ Λυκείου του

νομού Χανίων. Ο πληθυσμός-στόχος (πλαίσιο δειγματοληψίας) για την παρούσα μελέτη

είναι οι 133 μαθητές της Α΄ τάξης του 4ου Γενικού Λυκείου Χανίων. Σχετικές έρευνες

στην πόλη των Χανίων, δεν υπάρχουν στη βιβλιογραφία.

Το ερευνητικό εργαλείο είναι το δομημένο ερωτηματολόγιο κλειστού τύπου

(παράρτημα) που δημιουργήθηκε για αυτό το σκοπό μετά από μελέτη σχετικής

βιβλιογραφίας. Επιλέχθηκε το ερωτηματολόγιο επειδή μπορεί να προσφέρει έγκυρες

πληροφορίες εφόσον έχει παρασκευαστεί σωστά, έχοντας πληρότητα, σαφήνεια, συνοχή,

κατάλληλη δομή, τελειότητα παρουσίασης και εννοιολογικές επεξηγήσεις όπου

απαιτούνται. Λέγεται χαρακτηριστικά ότι καμία στατιστική έρευνα δεν μπορεί να είναι

καλύτερη από το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε σ’ αυτή (Παπάνης, (2007)).

Οι κλειστού τύπου ερωτήσεις αν και περιορίζουν την ελευθερία του ερωτώμενου,

καθιστούν ευκολότερη τη διαδικασία απάντησης του, μειώνουν την πιθανότητα άρνησης

μίας απάντησης, και διευκολύνουν την κωδικοποίηση των δεδομένων για περαιτέρω

ανάλυση. Χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα αθροιστικής βαθμολόγησης Likert (οι κλίμακες

θεωρούνται αντικειμενικό σύστημα μέτρησης ψυχολογικών φαινομένων), ώστε να

μπορούν οι ερωτώμενοι να επιλέγουν την απάντηση εκείνη που αντανακλά καλύτερα τη

θέση τους. Η κλίμακα αυτή είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος κλίμακας για τη μέτρηση των

στάσεων, πεποιθήσεων και απόψεων μεγάλων ομάδων.

Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει 25 ερωτήσεις. Σκόπιμα επιλέχθηκαν σχετικά

λίγες ερωτήσεις, ώστε να είναι το ερωτηματολόγιο κατά το δυνατό σύντομο και να

ενθαρρύνονται οι ερωτηθέντες για τη συμπλήρωσή του. Αρχικά περιέχει τρεις ερωτήσεις

κλειστού τύπου, 1-3, δημογραφικού χαρακτήρα ώστε να σκιαγραφηθεί το προφίλ των

μαθητών/τριων. Στις υπόλοιπες 22 ερωτήσεις, οι απαντήσεις δίνονταν υπό τη μορφή

κλίμακας Likert και οι ερωτώμενοι σημείωναν τον βαθμό με τον οποίο συμφωνούσαν (1-

Καθόλου 2-Λίγο 3-Αρκετά 4-Πολύ 5-Πάρα πολύ). Οι έξι ερωτήσεις, 4-9, που αφορούν

την εξαρτημένη μεταβλητή «στάση», συμπεριλαμβάνουν και τις τρεις συνιστώσες της

έννοιας της στάσης, τη γνωστική (ερωτήσεις 4 και 8), τη συμπεριφορική (ερωτήσεις 6

και 9), και τη συναισθηματική (ερωτήσεις 5 και 7). Οι επόμενες πέντε ερωτήσεις, 10-14,

μετρούν την ανεξάρτητη μεταβλητή-1 «ενθάρρυνση πατέρα», ενώ οι ερωτήσεις, 15-19,

μετρούν την ανεξάρτητη μεταβλητή-2 «ενθάρρυνση μητέρας». Οι τελευταίες έξι

ερωτήσεις, 20-25, μετρούν την ανεξάρτητη μεταβλητή-3 «ενίσχυση καθηγητή».

Οι ερωτήσεις που επιλέχθηκαν για τη μέτρηση της μεταβλητής «ενίσχυση

καθηγητή» προέρχονται από τη βιβλιογραφία για τη διδακτική των θετικών επιστημών

(Καραγεώργος (2003)), και από τον ορισμό των ενισχυτών ως τα ερεθίσματα (γεγονότα

ή καταστάσεις) που επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα (Καραδήμας, (2003)). Η

σύνδεση του μαθήματος με την καθημερινότητα, η προθυμία του/ης καθηγητή/τριας για

επίλυση αποριών, ο έλεγχος των εργασιών, η ενίσχυση της συμμετοχής στο μάθημα, το

ενδιαφέρον και η εκτίμησή του/ης καθηγητή/τριας για το/η μαθητή/τρια, είναι όλα

γεγονότα/καταστάσεις θετικής ενίσχυσης από μέρους του/ης καθηγητή/τριας προς τους/ις

μαθητέςτριές του.

Οι ερωτήσεις που μετρούν τις μεταβλητές «στάση», «ενθάρρυνση πατέρα», και

«ενθάρρυνση μητέρας», προέρχονται από επιλογή/σύνθεση των ερωτηματολογίων των

ερευνών α) Διεθνής Έρευνα για τα Μαθηματικά και την Επιστήμη TIMSS 2011, β) «Η

επίδοση των μαθητών Α’ γυμνασίου στα Μαθηματικά και η στάση τους απέναντι σε

αυτά: Μία προσπάθεια διερεύνησης της μεταξύ τους σχέσης.», (Καραγεώργος κ.αλ.,

(1996), γ) «Στάσεις και γονική εμπλοκή για τα μαθηματικά: μια συστημική προσέγγιση»,

(Λεοντίου, (2015)).

Οι διοικητικά προϊστάμενοι ενέκριναν προφορικά την πρόσβαση στο σχολείο,

μετά τις διαβεβαιώσεις για τη διατήρηση της ανωνυμίας και την τήρηση των αρχών

δεοντολογίας. Έγινε πιλοτικός έλεγχος σε 2 μαθητές, οι οποίοι αποκλείστηκαν από την

έρευνα. Ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε για να διαπιστωθεί ο βαθμός κατανόησης του,

ώστε να γίνουν διορθώσεις, και μετά την ανατροφοδότηση οριστικοποιήθηκε. Τα

στοιχεία συλλέχτηκαν τον Ιανουάριο του 2017.

Η αξιοπιστία και η εγκυρότητα των οργάνων μέτρησης είναι χαρακτηριστικά που

πρέπει να ελέγχονται για την εξαγωγή αξιοποιήσιμων συμπερασμάτων. Αξιοπιστία είναι

όταν η επανάληψη της έρευνας δώσει τα ίδια αποτελέσματα. Για το σκοπό αυτό, μετά

από λίγες μέρες αφότου συμπληρώθηκαν τα ερωτηματολόγια, ξαναδώσουμε το ίδιο

ερωτηματολόγιο σε 6 μαθητές/τριες (4 αγόρια και 2 κορίτσια), ώστε να εξασφαλιστεί η

αξιοπιστία (αξιοπιστία ελέγχου-επανελέγχου). Η εγκυρότητα μιας ποσοτικής έρευνας

αφορά στο βαθμό που όντως μπορεί να υπολογίσει αυτό για το οποίο φτιάχτηκε να

υπολογίζει. Για λόγους εγκυρότητας περιεχομένου του ερωτηματολογίου: α) οι

ερωτήσεις που αφορούν την εξαρτημένη μεταβλητή «στάση», συμπεριλαμβάνουν και τις

τρεις συνιστώσες της έννοιας της στάσης, β) το ερωτηματολόγιο της έρευνας δόθηκε σε

τρεις (3) καθηγητές φυσικών επιστημών, με σκοπό να διαπιστώσουν αν τα ερωτήματα

είναι αντιπροσωπευτικά για τη συγκεκριμένη έρευνα, κάτι που επιβεβαίωσαν.

Αποτελέσματα έρευνας - Συζήτηση

H στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε με τα στατιστικά εργαλεία του

λογισμικού MSExcel2003. Τα αποτελέσματα των επιμέρους ερωτήσεων που μετρούν τις

μεταβλητές «Στάση για τη Φυσική», «Ενθάρρυνση Πατέρα», «Ενθάρρυνση Μητέρας»,

«Ενίσχυση Καθηγητή/τριας» παρουσιάζονται τόσο ενιαία όσο και διακριτά για τα αγόρια

και τα κορίτσια (που αποτελούν το 51% και το 49% του πληθυσμού αντίστοιχα).

Η μέτρηση της μεταβλητής «Στάση στη Χημεία» φαίνεται στο Σχήμα 1. Οι

μαθητές/τριες θεωρούν ότι η χημεία είναι αρκετά σημαντική στη ζωή τους (ΜΤ 3.4),

αρκετά αξιόλογο μάθημα (ΜΤ 3.2), τους αρέσει αρκετά η χημεία (ΜΤ 3.4), και τη

θεωρούν αρκετά εύκολο μάθημα (ΜΤ 2.9). Η Χημεία αγχώνει λίγο τους μαθητές (ΜΤ

1.8) και τη βρίσκουν λίγο ανιαρή (ΜΤ 1.6).

Η μέτρηση της μεταβλητής «Ενθάρρυνση του πατέρα» φαίνεται στο Σχήμα 2. Οι

μαθητές/τριες απαντούν ότι ο πατέρας τους ενδιαφέρεται αρκετά για την πρόοδό τους

στη Χημεία (ΜΤ 3.0), αδιαφορεί λίγο για το αν θα διαβάζουν ή όχι περισσότερες ώρες

χημεία (ΜΤ 1.8), τους/ις ενθαρρύνει αρκετά να είναι καλοί στη Χημεία (ΜΤ 2.7),

3.4 3.42.9

1.8

3.2

1.6

0.00.51.01.52.02.53.03.54.04.55.0

Η Χημεία είναι

σημαντική στη ζωή των ανθρώπων

Μου αρέσει να μαθαίνω

Χημεία

Θεωρώ εύκολο το

μάθημα της Χημείας

Η Χημεία μου

προκαλεί άγχος

Η Χημεία είναι πολύ

αξιόλογο και απαραίτητο

μάθημα

Βρίσκω ανιαρό το

μάθημα της Χημείας

Στάση

Σχήμα 1: Η Στάση των μαθητών/τριών στη Χημεία

3.0

1.8

2.7 2.6

3.2

0.00.51.01.52.02.53.03.54.04.55.0

Ενδιαφέρεται πολύ για την πρόοδό μου στη Χημεία

Αδιαφορεί για το αν θα

διαβάζω ή όχι περισσότερες ώρες Χημεία

Με ενθαρρύνει συνεχώς να

είμαι καλός/η στη Χημεία

Πιστεύει ότι η Χημεία είναι

ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μαθήματα που

γίνονται στο σχολείο

Πιστεύει πως είμαι ο τύπος μαθητή/τριας

που έχει δυνατότητες στη Χημεία

Ο πατέρας μου...

Σχήμα 2: Η Ενθάρρυνση του Πατέρα

θεωρεί τη Χημεία αρκετά ενδιαφέρον μάθημα (ΜΤ 2.6), και πιστεύει αρκετά (ΜΤ 3.2)

πως είναι ο/η τύπος μαθητή/τριας με δυνατότητες στη Χημεία.

Η μέτρηση της μεταβλητής «Ενθάρρυνση της μητέρας» φαίνεται στο Σχήμα 3. Για

τη μητέρα τους, οι μαθητές/τριες απαντούν ότι ενδιαφέρεται αρκετά για την πρόοδό τους

στη Χημεία (ΜΤ 3.5), αδιαφορεί λίγο για το αν θα διαβάζουν ή όχι περισσότερες ώρες

χημεία (ΜΤ 1.7), τους/ις ενθαρρύνει αρκετά να είναι καλοί στη Χημεία (ΜΤ 3.2), θεωρεί

3.5

1.7

3.2

2.8

3.3

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

4.5

5.0

Ενδιαφέρεται πολύ για την πρόοδό μου στη

Χημεία

Αδιαφορεί για το αν θα διαβάζω ή όχι

περισσότερες ώρες Χημεία

Με ενθαρρύνει συνεχώς να είμαι

καλός/η στη Χημεία

Πιστεύει ότι η Χημεία είναι ένα από τα πιο

ενδιαφέροντα μαθήματα που

γίνονται στο σχολείο

Πιστεύει πως είμαι ο τύπος μαθητή/τριας

που έχει δυνατότητες στη Χημεία

Η μητέρα μου...

Σχήμα 3: Η Ενθάρρυνση της Μητέρας

τη Χημεία αρκετά ενδιαφέρον μάθημα (ΜΤ 2.8) και πιστεύει αρκετά (ΜΤ 3.3) πως είναι

ο/η τύπος μαθητή/τριας με δυνατότητες στη Χημεία. Παρατηρούμε σε όλα τα ερωτήματα

πως η μητέρα των μαθητών/τριών είναι πιο ενθαρρυντική από τον πατέρα τους.

Όσον αφορά την ενίσχυση του/της καθηγητή/τριας, τα αποτελέσματα φαίνονται

στο Σχήμα 4. Οι μαθητές/τριες απαντούν ότι ο/η καθηγητής/τρια συνδέει αρκετά το

μάθημα με πεδία εφαρμογής της καθημερινής ζωής (ΜΤ 3.0), ελέγχει τις εργασίες που

έχουν για το σπίτι (ΜΤ 3.4), και έχουν δυσκολευτεί λίγο να κερδίσουν την εκτίμησή

του/της (ΜΤ 2.1). Ο/Η καθηγητής /τρια της χημείας ήταν πολύ πρόθυμος/η να απαντήσει

στις απορίες τους (ΜΤ 4.1), ενισχύει αρκετά τη συμμετοχή στο μάθημα (3.4), και

ενδιαφέρεται για αρκετά για την πρόοδο τους στη χημεία (ΜΤ 3.3).

Οι απαντήσεις διακριτά ως προς το φύλλο του/της μαθητή/τριας. Από τις απαντήσεις των

μαθητών/τριών στα ίδια ερωτήματα για τη στάση στη Χημεία, βλέποντάς τις διακριτά ως

προς το φύλο του/της μαθητή/τριας (Σχήμα 5), διαπιστώνουμε ότι τα αγόρια θεωρούν

εξίσου με τα κορίτσια ότι η χημεία είναι αρκετά σημαντική στη ζωή τους ΜΤ 3.4, και

στα δύο φύλα αρέσει αρκετά η χημεία με τα αγόρια να έχουν μέση τιμή ΜΤ 3.2 λίγο

μικρότερη από τα κορίτσια ΜΤ 3.6, και τη θεωρούν αρκετά εύκολο μάθημα με μέση τιμή

για τα αγόρια ΜΤ 2.9 και τα κορίτσια ΜΤ 3.0. Η Χημεία αγχώνει λίγο τους μαθητές ΜΤ

1.9 για τα αγόρια και ΜΤ 1.7 για τα κορίτσια, και τη βρίσκουν λίγο ανιαρή, τα αγόρια με

ΜΤ 1.7, ενώ τα κορίτσια με ΜΤ 1.5. Τα δύο φύλα βρίσκουν εξίσου αρκετά αξιόλογο

μάθημα τη Χημεία με μέση τιμή ΜΤ 3.2 και για τα δύο φύλα. Συνολικά, για τη στάση

μετρήσαμε αρκετά θετική στάση για τη Χημεία και στα δύο φύλα, με τα κορίτσια να

έχουν λίγο μεγαλύτερη μέση τιμή 3.7, τα αγόρια 3.5.

3.03.4

2.1

4.1

3.4 3.3

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

4.5

5.0

Συνδέει το μάθημα με πεδία

εφαρμογής της καθημερινής ζωής

Ελέγχει τις εργασίες που

έχουμε για το σπίτι

Έχω δυσκολευτεί να κερδίσω την

εκτίμηση του/της

Ήταν πρόθυμος/η να απαντήσει σε

απορίες μου

Ενισχύει τη συμμετοχή των μαθητών στο

μάθημα

Ενδιαφέρεται για την πρόοδο μου

στη Χημεία

Η ενίσχυση του/της καθηγητή/τριας

Σχήμα 4: Η Ενίσχυση του/ης Καθηγητή/τριας

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

4.00

4.50

5.00

Η Χημεία είναι σημαντική στη

ζωή των ανθρώπων

Μου αρέσει να μαθαίνω Χημεία

Θεωρώ εύκολο το μάθημα της

Χημείας

Η Χημεία μου προκαλεί άγχος

Η Χημεία είναι πολύ αξιόλογο και απαραίτητο

μάθημα

Βρίσκω ανιαρό το μάθημα της

Χημείας

Στάση

Αγόρια

Κορίτσια

Σχήμα 5: Η Στάση των μαθητών/τριών στη Χημεία, διακριτά ως προς το φύλο του/ης μαθητή/τριας

Όσον αφορά την ενθάρρυνση του πατέρα (Σχήμα 6), μετρήσαμε ότι τα αγόρια

θεωρούν ότι ο πατέρας τους ενδιαφέρεται αρκετά για την πρόοδό τους στη Χημεία με

ΜΤ 3.2, ενώ η αντίστοιχη τιμή για τα κορίτσια ήταν ΜΤ 2.8. Τα αγόρια αισθάνονται ότι

τα ενθαρρύνει αρκετά ο πατέρας τους ΜΤ 2.9, ενώ τα κορίτσια έχουν ΜΤ 2.5. Τα αγόρια

θεωρούν ότι ο πατέρας τους αδιαφορεί λίγο για το αν διαβάζουν ή όχι περισσότερες ώρες

Χημείας με ΜΤ 1.7, ενώ στα κορίτσια η ΜΤ καταγράφηκε ΜΤ 1.9. Και τα δύο φύλλα

απάντησαν ότι ο πατέρας τους θεωρεί σχεδόν αρκετά ως ένα από τα πιο ενδιαφέροντα

μαθήματα του σχολείου με ΜΤ 2.7 για τα αγόρια και ΜΤ 2.6 για τα κορίτσια. Τέλος,

στην ερώτηση «Ο πατέρας μου πιστεύει πως είμαι ο τύπος μαθητή/τριας που έχει

δυνατότητες στη χημεία», και τα δύο φύλα απάντησαν «αρκετά», και είναι η μοναδική

ερώτηση όπου τα κορίτσια παρουσίασαν λίγο μεγαλύτερη τιμή από τα κορίτσια, ΜΤ 3.0

για τα αγόρια και ΜΤ 3.4 για τα κορίτσια. Συνολικά για την ενθάρρυνση του πατέρα

μετρήσαμε ΜΤ 3.2 για τα αγόρια και 3.1 για τα κορίτσια.

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

4.00

4.50

5.00

Ενδιαφέρεται πολύ για την

πρόοδό μου στη Χημεία

Αδιαφορεί για το αν θα διαβάζω ή όχι περισσότερες

ώρες Χημεία

Με ενθαρρύνει συνεχώς να είμαι

καλός/η στη Χημεία

Πιστεύει ότι η Χημεία είναι ένα

από τα πιο ενδιαφέροντα μαθήματα που

γίνονται στο σχολείο

Πιστεύει πως είμαι ο τύπος μαθητή/τριας

που έχει δυνατότητες στη

Χημεία

Ο Πατέρας μου...

Αγόρια

Κορίτσια

Σχήμα 6: Η Ενθάρρυνση του Πατέρα, διακριτά ως προς το φύλο του/ης μαθητή/τριας

Όσον αφορά την ενθάρρυνση της μητέρας (Σχήμα 7), μετρήσαμε ότι τα αγόρια

θεωρούν ότι η μητέρας τους ενδιαφέρεται αρκετά για την πρόοδό τους στη Χημεία με

ΜΤ 3.2, ενώ η αντίστοιχη τιμή για τα κορίτσια ήταν ΜΤ 3.7. Τα αγόρια αισθάνονται ότι

τα ενθαρρύνει αρκετά η μητέρα τους ΜΤ3.1, ενώ τα κορίτσια έχουν ΜΤ 3.3. Τα αγόρια

και τα κορίτσια θεωρούν ότι η μητέρα τους αδιαφορεί λίγο για το αν διαβάζουν ή όχι

περισσότερες ώρες Χημείας με ΜΤ 1.7, ίδια και στα δύο φύλα. Και τα δύο φύλλα

απάντησαν ότι η μητέρα τους θεωρεί σχεδόν αρκετά ως ένα από τα πιο ενδιαφέροντα

μαθήματα του σχολείου με ΜΤ 2.6 για τα αγόρια και ΜΤ 2.9 για τα κορίτσια. Τέλος, στη

μεταβλητή «Η μητέρα μου πιστεύει πως είμαι ο τύπος μαθητή/τριας που έχει

δυνατότητες στη χημεία», και τα δύο φύλα απάντησαν «αρκετά», και τα κορίτσια

παρουσίασαν μεγαλύτερη τιμή από τα αγόρια, ΜΤ 3.0 για τα αγόρια και ΜΤ 3.6 για τα

κορίτσια. Συνολικά για την ενθάρρυνση της μητέρας μετρήσαμε ΜΤ 3.3 για τα αγόρια

και 3.6 για τα κορίτσια.

Αξιοπρόσεκτο είναι ότι στις μετρήσεις των μεταβλητών για την ενίσχυση του/ης

καθηγητή/τριας (Σχήμα 8), τα κορίτσια έχουν λίγο υψηλότερες τιμές από τα αγόρια, σε

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

4.00

4.50

5.00

Ενδιαφέρεται πολύ για την

πρόοδό μου στη Χημεία

Αδιαφορεί για το αν θα διαβάζω ή όχι περισσότερες

ώρες Χημεία

Με ενθαρρύνει συνεχώς να είμαι

καλός/η στη Χημεία

Πιστεύει ότι η Χημεία είναι ένα

από τα πιο ενδιαφέροντα μαθήματα που

γίνονται στο σχολείο

Πιστεύει πως είμαι ο τύπος

μαθητή/τριας που έχει δυνατότητες

στη Χημεία

Η Μητέρα μου…

Αγόρια

Κορίτσια

Σχήμα 7: Η Ενθάρρυνση της Μητέρας, διακριτά ως προς το φύλο του/ης μαθητή/τριας

όλες τις ερωτήσεις. Πιο συγκεκριμένα, στην ερώτηση αν «Ο/Η καθηγητής/τρια συνδέει

το μάθημα με πεδία εφαρμογής της καθημερινής ζωής», αγόρια και κορίτσια απαντούν

«αρκετά», με μέση τιμή για τα αγόρια ΜΤ 2.9, ενώ για τα κορίτσια ΜΤ 3.1. Στο αν «Ο/Η

καθηγητής/τρια ελέγχει τις εργασίες που έχουμε για το σπίτι» αγόρια και κορίτσια

απαντούν «αρκετά», με μέση τιμή για τα αγόρια ΜΤ 3.2, ενώ για τα κορίτσια ΜΤ 3.6.

Αρκετή διαφορά υπήρξε στο ερώτημα «Έχω δυσκολευτεί να κερδίσω την εκτίμηση των

καθηγητών/τριών μου της χημεία», με τα κορίτσια να απαντούν «λίγο» με ΜΤ 1.8, ενώ

τα αγόρια με μέση τιμή ΜΤ 2.4. Και τα δύο φύλα θεωρούν ότι «Ο/Η καθηγητής /τρια της

χημείας ήταν πρόθυμος να απαντήσει σε απορίες μου» πολύ, με μέση τιμή για τα αγόρια

3.9 ενώ για τα κορίτσια 4.3. «Ο/Η καθηγητής/τρια της χημείας ενίσχυε τη συμμετοχή

των μαθητών στο μάθημα» αρκετά για τα αγόρια με ΜΤ 3.3, πολύ για τα κορίτσια με

ΜΤ 3.6. Και τα αγόρια και τα κορίτσια θεωρούν ότι «Ο/Η καθηγητής/τρια της χημείας

ενδιαφέρεται για την πρόοδο μου στη χημεία» αρκετά, τα αγόρια με ΜΤ 3.2, τα κορίτσια

με ΜΤ 3.4. Συνολικά, τα κορίτσια φαίνεται να θεωρούν «πολύ» την ενίσχυση του/ης

καθηγήτριάς τους με ΜΤ 3.7, ενώ τα αγόρια «αρκετά» με ΜΤ 3.4.

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

4.00

4.50

5.00

Συνδέει το μάθημα με

πεδία εφαρμογής της

καθημερινής ζωής

Ελέγχει τις εργασίες που έχουμε για το

σπίτι

Έχω δυσκολευτεί να κερδίσω την

εκτίμηση του/της

Ήταν πρόθυμος/η να απαντήσει σε απορίες μου

Ενισχύει τη συμμετοχή των μαθητών στο

μάθημα

Ενδιαφέρεται για την πρόοδο μου στη Χημεία

Ο/Η καθηγής/τρια της Χημείας

Αγόρια

Κορίτσια

Σχήμα 8: Η Ενίσχυση του/ης Καθηγητή/τριας, διακριτά ως προς το φύλο του/ης μαθητή/τριας

Συμπεράσματα

Η θετική στάση των αγοριών και των κοριτσιών που διαπιστώθηκε στη χημεία,

δίνει ελπιδοφόρο μήνυμα τόσο για επιστημονικά εγγράμματους πολίτες, όσο και την

βελτίωση της αυτοπεποίθησης της νέας γενιάς κοριτσιών στη Χημεία. Βέβαια, ο

ερευνητής δεν μπορεί να κάνει έγκυρες γενικεύσεις των αποτελεσμάτων του στον

πληθυσμό στόχο αν το δείγμα δεν είναι αντιπροσωπευτικό. Η επιλογή του ενός σχολείου

καθιστά το δείγμα μη ασφαλές ώστε να έχουμε γενίκευση συμπερασμάτων για όλους

τους μαθητές της Α’ λυκείου του νομού Χανίων.

Από την έρευνα διαπιστώσαμε ότι οι μαθητές/τριες έχουν θετική στάση στη

Χημεία, με τα κορίτσια να είναι θετικότερα από τα αγόρια. Η πατρική ενθάρρυνση

μετρήθηκε λίγο περισσότερο στα αγόρια από ότι στα κορίτσια, ενώ το αντίστροφο ισχύει

για τη μητρική ενθάρρυνση που μετρήθηκε λίγο περισσότερο στα κορίτσια.

Αξιοπρόσεκτο είναι ότι ενώ σε όλες τις ερωτήσεις που αφορούσαν τη γονική

ενθάρρυνση, η πατρική ενθάρρυνση είχε υψηλότερες τιμές στα αγόρια, και στις

αντίστοιχες ερωτήσεις η μητρική ενθάρρυνση είχε υψηλότερες τιμές για τα κορίτσια,

στην ερώτηση για το αν πιστεύει ο γονιός ότι το παιδί του είναι ο/η τύπος μαθητή/τριας

που τα καταφέρνει, τα κορίτσια πίστευαν περισσότερο από τα αγόρια τόσο για τη μητέρα

τους όσο και για τον πατέρα τους, ότι πιστεύουν σε αυτά. Και στα δυο φύλα η ενίσχυση

του εκπαιδευτικού είχε μεγαλύτερη μέτρηση από τη γονική ενθάρρυνση με τα κορίτσια

να ξεπερνάει λίγο τα αγόρια. Τόσο στην Α’ λυκείου όσο και στην προηγούμενη τάξη, τη

Γ’ γυμνασίου, η πλειοψηφία των μαθητών είχε γυναίκα χημικό. Αξίζει να διερευνηθεί,

αν, και πόσο, το φύλο του/ης εκπαιδευτικού επηρεάζει περισσότερο τη στάση του ίδιου

φύλου των μαθητών/τριών.

Οι στάσεις φαίνεται να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο και οι θετικές στάσεις

συνδέονται με υψηλές επιδόσεις (Παντζιαρά, 2003). Οι στάσεις όμως είναι επίκτητες. Η

ενίσχυση του/ης καθηγητή/τριας φαίνεται να είναι καθοριστική στην ανάπτυξη θετικής

στάσης και μπορεί να αποτελέσει διδακτικό στόχο των εκπαιδευτικών στην τάξη.

Βιβλιογραφία

Archer, L., Dewitt, J., Osborne, J., Dillon, J., Willis, B., Wohg, B. (2012).“Balancing

Acts”: Elementary School Girls’ Negotiations of Femininity, Achievement, and

Science, Science Education, 96 (6), 967–989.

http://www.researchgate.net/publication/263066935_Balancing_Acts'_Elementary_sc

hool_girls'_negotiations_of_femininity_achievement_and_science

Becky,F.,& Skelton, C. (2008). Διερευνώντας το κοινωνικό φύλο: σύγχρονες

προσεγγίσεις για την εκπαίδευση (μτφ. Γ. Κωστοπούλου). Αθήνα: ΚΕΘΙ.

http://www.kethi.gr/attachments/143_INVESTIGATING_GENDER_TRANSLATIO

N.pdf

Kordaki, Μ., & Berdousis, Ι., (2015). Computing and STEM in Greece: Gender

representation of students and teachers during the decade 2002/2012. Education and

Information Technologies , pp 1-24 DOI 10.1007/s10639-015-9432-2.

Βιτσιλάκη-Σορωνιάτη, Χ., & Μαράτου–Αλιπράντη, Λ., & Καπέλλα Α. (2011).

Εκπαίδευση και φύλο. Αθήνα: ΚΕΘΙ.

http://www.kethi.gr/attachments/158_FYLO_EKPAIDEUSI.pdf

Ιωαννίδου-Μουζακίτη, Φ.(2010). Διαφορές των Φύλων στo Εκπαιδευτικό Επίτευγμα:

Μελέτη για τα Μέτρα που Λαμβάνονται και την Κατάσταση που Επικρατεί στην

Ευρώπη Σήμερα. 1η έκδοση στο Βέλγιο, Gender Differences in Educational

Outcomes: Study on the Measures Taken and the Current Situation in Europe,

EACEA P9 ‘Eurydice’. Εκτελεστικός Οργανισμός Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών

Μέσων και Πολιτισμού, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2010).

http://www.eurydice.org

Καραγεώργος, Δ., & Γιαλαμάς, Β., & Κασιμάτη, Α., (1996, Νοέμβριος), Η επίδοση των

μαθητών Α’ γυμνασίου στα Μαθηματικά και η στάση τους απέναντι σε αυτά: Μία

προσπάθεια διερεύνησης της μεταξύ τους σχέσης. Ανακοίνωση στο: 13ο πανελλήνιο

συνέδριο μαθηματικής παιδείας: Κριτική και σχεδιασμός της μαθηματικής παιδείας

(202-235), Αλεξανδρούπολη: ΕΜΕ.

http://www.hdml.gr/pdfs/conferences/834.pdf

Καραδήμας, Ε. (2003), Συμπεριφορικές και γνωστικές θεωρίες προσωπικότητας,

Πανεπιστημιακές σημειώσεις, ΕΚΠΑ.

Λεοντίου, Ε. (2015), Στάσεις και γονική εμπλοκή για τα μαθηματικά: μια συστημική

προσέγγιση, Διπλωματική Εργασία, ΕΚΠΑ

http://www.math.uoa.gr/me/dipl/2014-15/dipl_Leontiou.pdf

Παντζιαρά, Μ., & Π., & Παφίτη, Χ., & Παπαναστασίου, K., (2003, Νοέμβριος), Οι

στάσεις και πεποιθήσεις σε σχέση με την επίδοση των μαθητών στα μαθηματικά – Τα

αποτελέσματα τριών χωρών. Ανακτήθηκε από:

http://www.pee.gr/wp-content/uploads/praktika_synedrion_files/e21_11_03/sin_ath_

mer_c/them_enot_vii/pantziara_magoy_pafiti_papanastasioy.htm

Παπαγιαννοπούλου, Μ. (2008). Σειρά Εκθέσεων με Εξειδικευμένα Θέματα με

Αποδέκτες Κέντρα Λήψης Αποφάσεων και Άσκηση Πολιτικής. Αθήνα: ΚΕΘΙ.

http://www.kethi.gr/attachments/139_SEIRA_EKTHESEWN_EMPEIROGNWMOS

YNIS.pdf

Παπαναστασίου, Κ. (2002, Μάιος), Παράγοντες που επηρεάζουν τις στάσεις των

μαθητών για τις φυσικές επιστήμες. Ανακοίνωση στο: 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο

Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών & Εφαρμογή Νέων Τεχνολογιών στην

Εκπαίδευση, Ρέθυμνο: Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστήμιο Κρήτης.

http://www.clab.edc.uoc.gr/aestit/3rd/contributions/232.pdf

Φύττας, Γ. (2010, Μάιος) Η στάση των μαθητών Γυμνασίου Β΄ και Γ΄ τάξης απέναντι

στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες. Η διαφοροποίηση των μαθητών των

Πειραματικών Σχολείων. Ανακοίνωση στη: Διημερίδα Το Πειραματικό Σχολείο:

καινοτομία και έρευνα, Θεσσαλονίκη: Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

http://ppl.pplpamak.eu/lykpuom/ekdiloseis/10_diimerida/PDF/B/FYTTAS1.pdf

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Ερωτηματολόγιο: Οι στάσεις των μαθητών/τριών Α΄ Λυκείου στη Χημεία

Α/Α Δημογραφικά Χαρακτηριστικά1. Φύλο:

Αγόρι Κορίτσι

2. Ποιο είναι το επίπεδο σπουδών;

Πατέρα ΜητέραςΜέχρι απόφοιτος/η υποχρεωτικής εκπαίδευσης

Απόφοιτος/η ΛυκείουΑπόφοιτος/η ΑΕΙ/ΤΕΙΚάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδώνΔεν γνωρίζω / δεν απαντώ

3. Πόσα βιβλία έχετε στο σπίτι σας; (εκτός από περιοδικά, εφημερίδες και σχολικά

βιβλία)

Λίγα ή κανένα

(0-10 βιβλία)

Περίπου όσα χωράει ένα ράφι

(11-25 βιβλία)

Περίπου όσα χωράει μια βιβλιοθήκη

(26-100 βιβλία)

Περίπου όσα χωράνε δύο βιβλιοθήκες

(101-200 βιβλία)

Περίπου όσα χωράνε τρεις

ή περισσότερες βιβλιοθήκες

(περισσότερα από 200 βιβλία)

Στις ακόλουθες ερωτήσεις σημειώστε ανάλογα με τον βαθμό που συμφωνείτε.

Η διαβάθμιση έχει ως εξής:

1-Καθόλου 2-Λίγο 3- Αρκετά 4-Πολύ 5-Πάρα πολύ

Α/Α Η στάση για τη χημεία 1-Κ

αθόλ

ου

2-Λ

ίγο

3- Α

ρκετ

ά

4-Π

ολύ

5-Π

άρα

πολύ

9. Η χημεία είναι σημαντική στη ζωή των ανθρώπων10. Μου αρέσει να μαθαίνω χημεία11. Θεωρώ εύκολο το μάθημα της χημείας12. Η χημεία μου προκαλεί άγχος

13.

Η χημεία είναι πολύ αξιόλογο και απαραίτητο

μάθημα14. Βρίσκω ανιαρό το μάθημα της χημείας

Α/Α Η γονική ενθάρρυνση

1-Κ

αθόλ

ου

2-Λ

ίγο

3- Α

ρκετ

ά

4-Π

ολύ

5-Π

άρα

πολύ

15.

Ο πατέρας μου ενδιαφέρεται πολύ για την πρόοδό

μου στη χημεία

16.

Ο πατέρας μου αδιαφορεί για το αν θα διαβάζω ή

όχι περισσότερες ώρες χημεία

17.

Ο πατέρας μου με ενθαρρύνει συνεχώς να είμαι

καλός/ή στη χημεία

18.

Ο πατέρας μου πιστεύει ότι η χημεία είναι ένα από

τα πιο ενδιαφέροντα μαθήματα που γίνονται στο

σχολείο

19.

Ο πατέρας μου πιστεύει πως είμαι ο/η τύπος

μαθητή/τριας που έχει δυνατότητες στη χημεία

20.

Η μητέρα μου με ενθαρρύνει συνεχώς να είμαι

καλός η χημεία21. Η μητέρα μου πιστεύει ότι η χημεία είναι ένα από

τα πιο ενδιαφέροντα μαθήματα που γίνονται στο

σχολείο

22.

Η μητέρα μου αδιαφορεί για το αν θα διαβάζω ή

όχι περισσότερες ώρες χημεία

23.

Η μητέρα μου πιστεύει πως είμαι ο/η τύπος

μαθητή/τριας που έχει δυνατότητες στη χημεία

24.

Η μητέρα μου ενδιαφέρεται πολύ για την πρόοδό

μου στη χημεία

Α/Α Η ενίσχυση του/ης καθηγητή/τριας

1-Κ

αθόλ

ου

2-Λ

ίγο

3- Α

ρκετ

ά

4-Π

ολύ

5-Π

άρα

πολύ

25.

Ο/Η καθηγητής/τρια συνδέει το μάθημα με πεδία

εφαρμογής της καθημερινής ζωής

26.

Ο/Η καθηγητής/τρια ελέγχει τις εργασίες που

έχουμε για το σπίτι

27.

Έχω δυσκολευτεί να κερδίσω την εκτίμηση των

καθηγητών/τριών μου της χημείας

28.

Ο/Η καθηγητής/τρια της χημείας ήταν πρόθυμος να

απαντήσει σε απορίες μου

29.

Ο/Η καθηγητής/τρια της χημείας ενίσχυε τη

συμμετοχή των μαθητών στο μάθημα

30.

Ο/Η καθηγητής/τρια της χημείας ενδιαφέρεται για

την πρόοδό μου στη χημεία