Strategija razvoja opštine Mali Iđoš

2017-2027

I deo

ANALIZA STANJA REALNOG I JAVNOG SEKTORA

PREDHODNOG PERIODA

Mali Iđoš, oktobar 2017.

Sadržaj

1. Osnovni podaci o opštini Mali Iđoš .................................................................................... 5

1.1.Lokacija ................................................................................................................................. 5

1.2.Opštinsko područje ................................................................................................................ 6

1.3.Osnovni podaci ...................................................................................................................... 7

2. Cilj i metodologija izrade programa razvoja .................................................................... 8

2.1.Cilj izrade i principi programskog dokumenta ...................................................................... 8

2.2.Metodološki pristup ............................................................................................................... 9

3. Prirodne karakteristike.....................................................................................................10

4. Demografija........................................................................................................................12

5. Tržište radne snage............................................................................................................19

6. Infrastruktura, ekologija i prostorno planiranje ............................................................ 24

6.1.Saobraćajna infrastruktura ................................................................................................... 24

6.2.Komunalno-stambena infrastruktura ................................................................................... 28

6.3 Prostorno planiranje ............................................................................................................. 33

7. Zaštita životne sredine ....................................................................................................... 34

8. Privreda i preduzetništvo..................................................................................................42

9. Poljoprivreda, lov i šumarstvo..........................................................................................50

10. Turizam...............................................................................................................................52

11. Socijalni i humani razvoj...................................................................................................55

11.1. Obrazovanje......................................................................................................................55

11.2. Zdravstvo...........................................................................................................................57

11.3. Socijalna zaštita.................................................................................................................58

11.4. Kultura...............................................................................................................................59

11.5. Javne finansije .................................................................................................................. 61

12. SWOT Analiza ................................................................................................................... 68

Projekat: Strategija razvoja opštine Mali Iđoš 2017-2027. godina

I deo: Analiza stanja realnog i javnog sektora predhodnog perioda

II deo: Strategija razvoja i akcioni plan

Naručilac projekta: Skupština opštine Mali Iđoš

Izvršilac projekta: Euro Audit doo Beograd, Bulevar despota Stefana 12/V

Projektni tim:

1. dr Milovan Filipović, direktor i recezent

2. dr Mirko Andrić, rukovodilac projekta

3. Tanja Mičić, član tima

4. Marina Lalić, član tima

5. Slobodan Budimlić, član tima

Konsultatnti:

1. Marko Lazić,presednik opštine Mali Iđoš

2. Baranyi Szilárd, rukovodilac odeljenja za budžet, finansije, lokalnu poresku

administraciju i imovinsko-pravne poslove.

UVOD Lokalna samouprava, njeni politički i stručni organi imaju misiju i strateški cilj da delujući

odlukama kratkoročne i dugoročne prirode obezbede uslove i ambijemt za realno mogući održiv

privredni , javni i kulturni razvoj u ekološki očuvanoj životnoj sredini. U takvom ambijentu treba

očekivati da životni i kulturni standard stanovnika opštine Mali Iđoš ima stalnu tendenciju rasta.

Povećan životni standard, povoljni uslovi privređivanja, ekološki zadovoljavajuća sredina treba da

zaustave odliv stanovništva i poveća njihov broj pre svega prirodnim priraštajem.

Proces izgradnje uslova za prelazak iz jednog ambijenta u drugi (tzv. tranzicioni proces)

pretpostavlja nužnost promene u načinu delovanja na svim nivoima – od državnih institucija do

lokalnih zajednica. Rukovodstvo Opštine Mali Iđoš na osnovu opredeljenja koje su postavili kao

svoje kratkoročne i dugoročne ciljeve želi da na osnovu sagledavanja svih raspoloživih i

potencijalno dostupnih resursa stvara ambijent kao podlogu za realizaciju ciljeva. Dve suštinske

funkcije koje su stavljene pred lokalnu zajednicu je razvijanje partnerskih odnosa sa svim

predstavnicima na lokalu, kao i sa drugim akterima na horizontalnom i vertikalnom nivou, i

uvođenje principa decentralizacije, kao sistema kojim se afirmiše uloga lokalne zajednice da kreira

i bude odgovorna za sopstveni razvoj.

U tom kontekstu, Opština Mali Iđoš se opredelila za izradu Straregije razvoja za perod od 2017 do

2027 godine koja predstavlja osnov za socio-ekonomski razvoj opštine Mali Iđoš. Strategija će biti

pripremljena u dva dokumenta: 1. analize stanja realnog i javnog sektora i 2.strategije dugoročnog

razvoja. Cilj ovog projekta je da se detaljno i svestranano sagleda sadašnji nivoa razvoja i razvojne

mogućnosti opštine, identifikuju osnovni privredni i socijalni problemi i definišu pravci razvoja.

Prilikom izrade strateškog dokumenta pošlo se od raspoloživih prirodnih i stvorenih resursa,

demografskih karakteristika stanovništva i objektivnih i očekivanih razvojnih pretpostavki.

Svrha izrade programskog dokumenta je da se u savremenim uslovima poslovanja participiraju svi

potencijali opštine i definiše vizija njenog daljeg razvoja. Ostvarivanje ovog cilja podrazumeva

dijagnosticiranje postojećih, i nevalorizovanih potencijala opštine, s jedne strane, kao i

obezbeđivanje podrške lokalnoj administraciji u daljim procesima planiranja, s druge strane.

Topografija potencijala omogućila je da se izradi profil opštine Mali Iđoš. U tu svrhu kao

metodološko sredstvo poslužila je SWOT analiza.

Ciljevi i interesi razvoja opštine Mali Iđoš usklađeni su sa osnovnim razvojnim opredeljenjima

Republike Srbije. Shodno tome, ovaj strateški program razvoja opštine posebno je naglasio

neophodnost razvoja privredne infrastrukture, strukturnog prilagođavanja privrede, efikasnijeg

rešavanja kadrovskih i socijalnih problema.

1. Osnovni podaci o opštini Mali Iđoš

1.1 Lokacija

1.2 Opštinsko područje

1.3. Osnovni podaci

Površina: - 181 km2

Broj stanovnika: - 12,031

Gustina naseljenosti: - 66 st/km2

Procenat poljoprivrednih površina: - 93,4%

Stopa godišnjeg pada stanovništva (2016): - -6,3‰

Broj zaposlenih (2016): - 2,023

Broj nezaposlenih (2016): - 2,000

ND po stanovniku (2016): - 69,5% nivoa Republike Srbije

Struktura ND po sektorima: - poljoprivreda (59,4%), industrija (21,9%), trgovina

(14,2%), saobraćaj (2,2%), građevinarstvo (0,9%),

ostalo (1,7%)

Broj MSP: - 46 mikro, 13 malih i 6 srednjih preduzeća

Drumski saobraćaj: - Autoput E-75 Novi Sad – Subotica (15,7 km),

Magistralni M-22 Srbobran-Mali Iđoš-Subotica (17,8

km), Regionalni put P-118 Feketić-Vrbas (4,5 km)

Železnička pruga: - Međunarodni kolosek Beograd-Novi Sad-Subotica

Reke: - Krivaja (73 km)

Ustanovljeno lovište: - Lovačko udruženje “Krivaja” i lovačka društva:

Lovćenac – Lovćenac

Jelen – Feketić

Fazan – Mali Iđoš

Kulturne manifestacije i seoski turizam: - Katai salaš i Etno kuća, Domboš Fest, Dani

feketićke višnje, Spomen dani CSÉPE IMRE

2. Cilj i metodologija izrade programa razvoja

2.1 Cilj izrade i principi programskog dokumenta

Strategija razvoja opštine Mali Iđoš je relevantan dokument kojim rukovodstvo opštine definiše

osnovne ciljeve i pravce razvoja društvenog, kulturnog i privrednog razvoja i koji će obezbediti

dobre uslove za povećanje društvenog bruto proizvoda i životnog standarda svih stanovnika. U tom

smislu Strategijom su definisani prioriteti razvoja i planirani projekti koji će omogućiti ostvarenje

postavljenih ciljeva.

Cilj izrade Strategije razvoja je da na osnovu raspoloživih potencijala i njihovog vrednovanja,

njihovo ekspolatisanje privede ka što kvalitetnijem i što većem doprinosu postizanja glavnog cilja

koje ima Rukovodstvo opštne Mali Iđoš: stvaranje preduslova za kvalitetno privređivanje i

podizanje standarda života stanovništva.

Svrha strateškog planiranja jeste izgradnja lokalnih kapaciteta za unapređenje budućeg stanja u

opštini. Prema Zakonu o lokalnoj samoupravi ("Sl. glasnik RS", br. 129/2007, 83/2014 - dr. zakon

i 101/2016 - dr. zakon Član 20.) svaka opština ima obavezu da donese program razvoja bez koga ne

može da aplicira za sredstva. Program razvoja Opštine će korespondirati sa Strategijom dugoročnog

razvoja. To je naročito važno, s obzirom da se opštinama u narednom periodu, stavljaju na

raspolaganje sredstva iz fondova Evropske unije i sredstva iz Nacionalnog investicionog plana, kao

i sredstva iz fondova AP Vojvodine koji finansiraju razvoj – Fond za kapitalna ulaganja, Fond za

ruralni razvoj, Garancijski fond, Fond za razvoj AP Vojvodine, Fond za razvoj neprofitnog sektora

i dr.

Strategija se temelji na poštovanju ključnih principa na kojima se zasniva uspešan privredni i

društveni razvoj: tržišna privreda, konkurentnost, privatna svojina kao najefikasniji oblik svojine,

visok nivo znanja, korišćenje novih informacionih i komunikacionih tehnologija, efikasan

menadžment, podsticaji razvoja malih i srednjih entiteta, podsticaj razvoja individualnih

preduzetnika. Cilj razvoja je uposliti stanovnike u širokom spektru poslovanja na kvalitetan način

i privući širu okolinu da sagledava uslove opštine kako bi i oni videli svoje ekonomske interese.

Strategija razvoja Opštine Mali Iđoš je izraz potrebe za dugoročnim planiranjem odnosno da se

sistemskim pristupom privrednom i društvenom razvoju u skladu sa savremenim kretanjima u

okruženju da adekvatan značaj. Cilj je poboljšanje života članova zajednice, stvaranje novih

ekonomskih uslova i sposobnosti rukovodstva da koordinira procesom lokalnog društvenog i

ekonomskog razvoja. Reč je o procesu u kojem se javni, poslovni i nevladin sektor udružuju da bi

zajednički radili na stvaranju privlačnog ambijenta za investiranje i nova radna mesta.

Strategijom razvoja, opština Mali Iđoš izražava potrebu i spremnost da planira svoju budućnost, da

stvori preduslove za definisanje i implementiranje projekata, da iskoristi sve raspoložive prirodne,

materijalne, ljudske i finansijske resurse, kao i pomoć lokalnih, pokrajinskih, republičkih institucija

i institucija Evropske unije.

Strategija razvoja opštine Mali Iđoš podstavlja strateški i operativni dokument koncipiran tako da

obezbedi odgovorno planiranje programskog budžeta Opštine po kalendarskim periodima,

realizaciju inicijativa lokalnog razvoja, održivost i prirast u privrednom, društveno-socijalnom,

infrastrukturnom i ekološkom smislu.

2.2 Metodološki pristup

Strategija razvoja opštine Mali Iđoš sadrži dva dokumenta . Prvi dokumenat je Analiza stanja u

privrednom, društvenom i kulturnom ostvarenju u proteklom peridu koji se može smatrati

relevantnim za buduće projekcije. Informacije o činjeničnom stanju odnosno sakupljeni su na

osnovu javno dostupnih podataka I informacija koje sunu nam stručne službe stavile na

raspolaganje. Strategija razvoja uvaževa dostigniti nivo razvoja (postojeće stanje), strategije razvoja

Republike Srbije i Strategiju razvoja AP Vojvodine. Drugi dokument Program razvoja opštine Mali

Iđoš za perod od 2017 do 2017 godine.Za projektovanje razvoja u budućam desetogodišnjem peridu

aktivno su učestvovali su predstavnici lokalne samouprave, predstavnici poslovne zajednice

(privatni i društveni sektor), udruženja i asocijacije.

Prilikom prikupljanja i pripreme kvantitativnih podataka korišćeni su podaci o osnovnim prirodnim,

ekonomskim, geografskim, demografskim i socijalnim faktorima u peridu od 2014 do 20016.

godini. Kvalitativnom analizom prikupljeni podaci su stavljeni u određeni kontekst, na osnovu čega

je utvrđena perspektiva daljeg privrednog razvoja opštine.

Na osnovu analize socio-ekonomske situacije opštine Mali Iđoš, izradena je SWOT analizu za svaku

oblast, na osnovu koje su markirane glavne prednosti i nedostaci pojedinih segmenata opštine, što

je bila osnova za definisanje programskih prioriteta i mera.

Nadležni organi opštine Mali Iđoš će na osnovu ovog dokumenta biti u mogućnosti da kvalitetno i

pravovremeno sačinjavaju planski Budžet opštine po godinama a odgovorni rukovodioci da

„iznalaze“ najpoljnije načine i izvore finansiranja.

3. Prirodne karakteristike

Geografski položaj

U centralnom delu Bačke, u podnožju Telečke visoravni i

dolini reke Krivaje prostire se opština Mali Iđoš (181 km²),

koja predstavlja jednu od najmanjih opština (posle Bačkog

Petrovca i Temerina) u Vojvodini. U tri naselja - Feketić,

Lovćenac i Mali Iđoš prema popisu iz 2011. godine živi

12.031 stanovnika.

Međunarodni put E-75, kao i glavna železnička pruga, koji

povezuju Beograd-Suboticu i državnu granicu (Horgoš i

Kelebija) sa srednjom Evropom, prolaze kroz sva tri naselja

opštine.

Opština se nalazi na 50 kilometara od Subotice (na severu) i

Novog Sada (na jugu), dok je glavni grad Beograd udaljen

oko 130 km. Veći privredni centri, Vrbas i Bačka Topola su udaljeni na oko 12 km od opštine a u

neposrednom teritorijalnom kontaktu je i sa opštinama Bečej, Srbobran i Kula.

Reljef

Reljef je izrazito ravničarskog karaktera. U morfološkom pogledu reljef čine dve celine. To su

Bačka lesna zaravan, čiji se južni deo naziva Telečka a istočni Žuti ili Gornji breg i dolina Krivaje.

Zaravan je talasastog izgleda, ispunjena lesnim dinama, dolovima, predolicama i interkolinskim

depresijama. Brežuljci i depresije koji se prostiru u pravcu jugoistok-severozapad nastali su

erozivno-akumulativnim radom vetrova, dok su predolice nastale fizičko-hemijskim procesima. Na

Bačkoj lesnoj zaravni nalazi se 13 dolova u kojima su usečeni vodotoci u prirodnom ili veštačkom

koritu. Najduži i najveći do je Krivaja koja nastaje spajanjem Pavlovačke i Đurđinske doline. Dolina

Krivaje spada u red složenih dolina dubine 10-15 m. U velikim rečnim proširenjima (500-800m)

nalazi se jedna terasa visine tri metara u odnosu na rečno korito na kojoj su naselja Feketić i

Lovćenac, i druga koja se nalazi van opštine.

Najrasprostrajeniji tipovi zemljišta su černozem i livadska crnica (96%) i predstavlja značajan

resurs za razvoj poljoprivrede. Debljina humusnog horizonta černozemna od 56 cm najveća je na

dnu depresija i dobro zadržava vlagu što mu daje posebnu vrednost. Livadska crnica zahvata

površinu od naselja Mali Iđoš u pravcu severozapad-jugoistok, s leve strane Krivaje na visinama od

100-134m i debljinom humusa od 51 cm. Površine pod livadskom crnicom koja se ubraja u visoko

produktivno zemljište su u celosti pod poljoprivrednim kulturama. Pored ova dva tipa zemljišta,

podjednako je zastupljen i černozem sa znacima oglejavanja u lesu i rasprostranjen je na zapadnoj

strani opštine (zapadno od Krivaje). Sva tri tipa zemljišta pogodna su za obradu i gajenje

poljoprivrednih kultura.

Jedini rečni tok u opštini je rečica Krivaja dužine 73 m nastala spajanjem Pavlovačkog i

Đurđinskog potoka. Najveći pad Krivaja ima u svom gornjem delu a najmanji u donjem, što

prouzrokuje meandriranje po čemu je ova rečica i dobila ime. Krivaja dobija vodu od izdani koja

leži na donjoj zoni lesa i peska, kao i od atmosferskih taloga. Glavnu i stalnu količinu vode dobija

od mnogobrojnih arteških bunara. Kolebanja količina vode tokom godine su vrlo mala. Problemi

podzemnih voda jedino su prisutni u vreme izuzetno kišnih godina. Premošćavanje Krivaje vrši se

na oko 30 mesta na području opštine.

Klima

Opština Mali Iđoš se nalazi u kontinentalnom klimatskom pojasu, karakterističnom za Bačku, ali sa

izvesnim specifičnostima nastalih usled odsustva većih šumskih i vodenih površina. Srednja

godišnja temperatura je 10,8ºC, dok u periodu od aprila do septembra ona iznosi 17,7ºC što pogoduje

razvoju poljoprivrednih kultura. Područje opštine spada u prosečno vetrovite delove Vojvodine.

Najučestaliji su severozapadni (153‰) i jugoistočni vetrovi – košave (127‰). Srednja godišnja

relativna vlažnost vazduha je veoma niska i iznosi 77%. Najveća oblačnost je u decembru i januaru

a najmanja u avgustu i septembru, što se poklapa sa količinom padavina. Godišnja količina padavina

(588mm) je niža od proseka Vojvodine (650mm) i neravnomerno su raspoređene tokom godine.

Prirodni potencijali

Prirodne potencijale u opštini čine plodno zemljište više lesne zaravni i niže lesne terase, umerena

kontinentalna klima i rečica Krivaja. Ovi uslovi predstavljaju izuzetno povoljne geografske odlike,

kako za ljudske aktivnosti, tako i za njihovo stanište. Najveće prirodno bogatstvo opštine je izuzetno

kvalitetno poljoprivredno zemljište. Zemljište po pedološkom sastavu čine cernozemi i livadske

crnice na lesnoj podlozi.

Poljoprivredno zemljište prostire se na 16.929 ha i obuhvata 93% teritorije opštine. Najveći deo je

pod oranicama i baštama (98,3%) u okviru kojih je najzastupljenija površina pod žitom (64,0%) i

industrijskim biljem (27,8%). Manje površine su pod krmnim (5,4%) i povrtnim (2,1%) biljem.

Voćnjaci i vinogradi prostiru se na manje od 1% poljoprivrednog zemljišta i uglavnom se nalaze u

naseljima. Neobrađeno zemljište koje zahvata površine pod livadama i pašnjacima kao i ribnjake,

trstike i bare takođe zauzima 1% poljoprivrednog zemljišta.

Šume se prostiru na svega 44 ha teritorije opštine i predstavljaju nedovoljno zastupljen resurs.

Stanje šumskog zelenila kako po veličini, tako i po sastavu, tipu uzgoja i drugim osobenostima ne

zadovoljava funkcije koje zelenilo ima u domenu privrednih i ekoloških zahteva.

Najznačajniji prirodni potencijal pored poljoprivrednog zemljišta je rečica Krivaja i njene pritoke.

Protiče kroz sva tri naselja i svojim tokom pravca severozapad-jugoistok preseca deo bačke lesne

zaravni na dva dela. Za razliku od ostalih ravničarskih reka Krivaja ima dovoljno vode tokom cele

godine. Plodno tle i hidrografske odlike Krivaje predstavljaju prirodne potencijale i vrednosti za

dinamičniji razvoj opštine.

Kratak istorijski pregled

Dinamični istorijski događaji uticali su na naseljenost, nacionalnu strukturu i stepen urbanizacije

opštine Mali Iđoš. Dominacija velikih sila (Austro-Ugarske i Otomanskog carstva), uticali su na

demografske tokove današnje opštinske populacije. Naime, s obzirom da je područje opštine Mali

Iđoš, kao i šira regija, predstavljalo periferiju tadašnjih imperija, demografska politika vodećih sila

dobila je na intezitetu što je dalo pečat i drugim sferama života i rada.

Ime naselja Mali Iđoš (koje na mađarskom znači „Mali brdoviti”) pominje se prvi put 1462. godine

kad je kralj Maćaš svojoj majci Eržebet Silađi poklonio više pustara u okolini Subotice, među

kojima je bio i prostor današnje opštine. U dokumentima iz 1465. godine prostor je zabeležen kao

posed Marotijevih, koji kasnije kralj Matija Korvin daruje Milošu Belmuževiću. Zbog stalnog

nadiranja Turaka, stanovništvo se seli na sever, u bezbednije krajeve. S obzirom da je ležalo na

putevima kojima su prolazile vojske, prostor je vremenom opusteo. Kao pustara pripalo je kulskom

vlastelinstvu. Turci, posle Senćanske bitke (1697.) i zaključenja Karlovačkog mira (1699.),

napuštaju Bačku, u kojoj je tada ostalo svega 50-60 naseljenih mesta, gde stanovništvo pretežno

čine Srbi koji su tu ranije bili ili oni koji su se doselili tokom Velike seobe pod pećkim patrijarhom

Arsenijem Čarnojevićem 1690. godine. Grof Grašalković Antal imao je nameru da od 1720. naseli

današnju Vojvodinu, ali bez mnogo uspeha. Kasnije carica Marija Terezija uspešno organizuje

naseljavanje, uglavnom Nemcima iz okoline Rajne. Dolaskom Josifa II na vlast, počinje intenzivno

naseljavanje ovih prostora.

Feketićani - potomci Kumana, naseljeni iz današnje Mađarske, potiču sa teritorija Nadkunšaga.

Pripadnici su reformatorske vere. Kumani, kao poslednji nomadi, vremenom su se asimilovali, ali

su sačuvali teritoriju i svest o poreklu. Novi stanovnici iz Kunheđeša i Tisabure na pustari Feketić

žive od 1785, a svoje naselje nazivaju Feketeheđ. Sami su sagradili kuće, za razliku od Nemaca

kojima je sve dala država. Prema materijalnim mogućnostima i radnoj snazi pridošlica, dodeljena

im je zemlja, novčana nadoknada za drvenu građu i tri godine su bili oslobođeni poreza, a za prvu

setvu dobili su seme na zajam. Kolonisti su odmah sagradili crkvu i organizovali rad škole. Prvi

sveštenik doveden je iz Kunheđeša. Matična knjiga sačuvana je do danas. Od 1820. Nemci počinju

da kupuju zemlju i da grade kuće u Feketiću. Vremenom oni će činiti trećinu stanovništva. Za vreme

Mađarske revolucije 1848/49, feketićki Mađari odlaze u zbeg, uglavnom u Kiškunhalaš. Posle

Prvog svetskog rata Austro-Ugarska monarhija se raspada. U novoformiranoj Kraljevini SHS, kao

i svuda, u Feketiću se škola odvaja od crkve i uvodi državni jezik. Dvadeset jedna porodica srpskih

dobrovoljaca poreklom iz Like, Dalmacije i Hercegovine godine 1920. dobija dozvolu da se nastani

na Tomanovićevom, imanju nekoliko kilometara od sela. Naselje dobija ime Novo Selo

(Tomanovićevo). Mađarske vojne vlasti 1941. godine interniraju stanovnike Novog Sela, a na

njihovo mesto dovode Sekelje (Mađare) iz Bukovine. Kad 1944. nadire Sovjetska armija, oni beže,

a Srbi se vraćaju na svoja ognjišta. Kasnije, u nedostatku infrastrukture, selo zamire jer se

stanovništvo u većoj ili manjoj meri preseljava u Feketić.

Lovćenac Naselje se prvi put pominje 1476. godine pod nazivom "Szegegyháza" - Segeđhaza kao

deo imanja Maroti u županiji Bač-Bodrog. 1543. godine u urbarijumu nadbiskupije Kaloča

pojavljuje se pod nazivom Sekić i tadašnji živalj je srpske nacionalnosti. Za vreme Jozefa drugog

sekićku pustu naselili su nemcima iz doline Rajne. U Sekiću nemci ostaju 158 godina, dok se 1944.

godine naselje opustošilo njihovim raseljavanjem.

Nakon II svetskog rata, po odluci tadašnje vlade Jugoslavije, selo naseljavaju Crnogorci.

Kolonizacija je trajala dve godine. Prvi kolonisti su stigli 15. novembra 1945. godine. 4. decembra

1946. godine naziv sela se menja u Lovćenac. Tokom svoje istorije, naselje se vidno razvijalo u

svim aspektima društvenog života. Danas se žitelji Lovćenca, naročito mladi trude da uspostave

modernu urbanu sredinu, po sopstvenim stvarnim potrebama što oslikava ljubav, poštovanje i

odanost prema rodnom mestu.

4. Demografija

Programiranje razvoja jednog područja polazi od istraživanja obima, dinamike i smerova razvoja.

Realizacija strategije razvoja, njena dinamika, obim i smer razvoja, koji se zasnivaju na znanju,

definisani su najvažnijim faktorom – radnom snagom, odnosno njenim obimom, starosnom,

ekonomskom i obrazovnom strukturom.

Stanovništvo

Opština Mali Iđoš, kao teritorijalno najmanja opština u Vojvodini, zauzima prostor od 181 km2 na

kome je po popisu iz 2002. godine živelo 13.494 stanovnika ili 75 stanovnika na km2, što je

svrstavlo u relativno gusto naseljena područja (prema kriterijumu da gusto naseljeni prostori imaju

51-100 stanovnika na km2). Prema popisu stanovništva obavljenom 2011. godine u opštini Mali

Iđoš živilo je 12.031 stanovnika ili 66,5 stanovnika po kilometru kvadratnom. Podaci pokazuju

izrazit višedecenijski trend smanjenja broja stanovnika i gustine naseljenosti (1953. godine iznosila

je 92,6; 1961. - 94,7; 1971. - 86,4; 1981. - 82,7; 1991.- 80; 2002. – 75 i 2011 – 66,5 stanovnika na

km2 ).

Tabela 1: Porast-pad stanovništva opštine Mali Iđoš 1948-2011.

Godina Broj stanovnika Lančani indeksIndeks porasta

(1948-100)

1948 17.683 - 100,0

1953 16.767 94,8 94,8

1961 17.144 102,2 97,0

1971 15.651 91,3 88,5

1981 14.975 95,7 84,7

1991 14.137 94,4 79,9

2002 13.494 95,5 76,3

2011 12.031 89,2 66,5

Grafikon 1

Kretanje stanovništva na području opštine Mali Iđoš, pored apsolutnog smanjenja stanovništva,

karakterišu tri osnovne determinante: (a) nizak natalitet, (b) povećanje stope mortaliteta i (v)

migracioni procesi.

Područje opštine Mali Iđoš spada u grupu emigracionih i depopulacionih područja. Kretanje

stanovništva na području opštine Mali Iđoš moguće je pratiti od prvog zvaničnog popisa 1869.

godine do danas. Kvantitativno posmatrano, ukupan broj stanovnika se u posmatranom periodu

povećao za svega 0,3% (sa 11.992 stanovnika, koliko je registrovano 1869. godine, na 12.031

stanovnika po poslednjem popisu 2011. godine). Međutim, ovaj period karakterišu različita

razdoblja. U periodu 1869-1948. ukupno stanovništvo beleži uzlazni trend, pri čemu je 1948. godine

u opštini registrovan maksimalan broj stanovnika (17.683), zatim sledi kratak nestabilan period

emigracionih tokova do 1961. godine (17.144) i negativno demografsko razdoblje od 1961. do

danas, kada se ukupno stanovništvo smanjilo za 42,5%.

Sva tri naselja beleže pad broja stanovništva, pri čemu najveći odliv stanovništva u poslednjih 20

godina ima naselje Mali Iđoš (sa 6.603 - 1971.godine na 4.890 – 2011. godine). U poslednjim

dekadama 1971-1981. i 1991-2011. godine opština Mali Idjoš beleži negativne stope prosečnog

godišnjeg rasta stanovništva (-3,9 i -14,8 na 1.000 stanovnika). Za razliku od većine vojvođanskih

opština, Mali Iđoš nije monocentrična opština i stanovništvo je ravnomerno raspoređeno u sva tri

naselja.

Osnovno obeležje demografskih kretanja opštine Mali Iđoš jeste nizak prirodni priraštaj, tako

da više nije osigurana ni prosta reprodukcija stanovništva.

Kretanje prirodnog priraštaja, posebno u periodu posle 1990. godine, je izuzetno nepovoljno i 1996.

godine dostiže negativnih 6,4‰, da bi 2004. godine pao na čak -9,3‰.

Stope nataliteta su veoma niske (prosek poslednjih pet godina je ispod 10‰), dok su stope

mortaliteta jedne od najvećih u Vojvodini (npr. u 2000. iznosila je 17,2‰).

Negativna stopa prirodnog priraštaja u dužem vremenskom periodu ukazuje na problem

depopulacije, odnosno "bele kuge". Mehanički priraštaj je bio vrlo značajan izvor populacionog

rasta.

60

65

70

75

80

85

90

95

100

105

1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. 2011.

Lančani saldo Index porasta (baza 1948.)

Grafikon 2

Nacionalna struktura stanovništva opštine Mali Iđoš je heterogena sa pretežnim učešćem

stanovništva mađarske nacionalnosti (53,91%), zatim srpske (19,85%), crnogorske (16,26%) i

romske (2,35%) i u manjem broju pripadnika drugih nacionalnosti.

Grafikon 3

0

5

10

15

20Prirodni priraštaj stanovništva opštine Mali Iđoš

Stopa nataliteta Stopa mortaliteta

Stopa prirodnog priraštaja

Srbi20%

Mađari54%

Crnogorci16%

Romi2%

Ostali8%

Stanovništvo prema nacionalnosti, 2011.

Srbi Mađari Crnogorci Romi Ostali

Starosna struktura stanovništva

Starosna struktura stanovništva opštine Mali Iđoš sve više ima karakteristike «regresivnog»,

odnosno starijeg tipa stanovništva, budući da se smanjuju fertilni i omladinski kontingent

stanovništva, što se može uočiti iz oblika starosne piramide za 2011. godinu.

Tabela 2: Polna i starosna struktura stanovništva Grafikon 4 opštine Mali Iđoš 2011.

Pad nataliteta ubrzao je starenje stanovništva od baze starosne piramide, a povećanje prosečnog

trajanja života sredovečnog i starog stanovništva, intenziviralo je starenje s vrha piramide.

Dominantan broj stanovnika spada u kategoriju radno-sposobnog stanovništva (66,1%), što se može

uzeti u obzir kao značajan razvojni potencijal koji će opredeljujuće uticati na tržište rada i

zaposlenost.

Takođe, promene u broju stanovnika po pojedinim starosnim grupama u međupopisnom periodu

2002-2011. kontingent starog stanovništva iznad 65 godina u posmatranom periodu smanjio za oko

11% što je samo posledica ukupnog smanjenja broja stanovništva.

Posmatrajući stanovništvo po velikim starosnim grupama, zaključak je da se inače nisko učešće

mladog još više smanjilo u odnosu na prethodni popis.

Starost Ukupno Žene MuškarciBroj žena na 100

muškaraca

UKUPNO 100 100 100 -

0-4 4,47 4,32 4,64 93,26

5-9 5,19 5,40 4,99 108,06

10-14 5,90 5,64 6,19 91,16

15-19 6,40 5,92 6,92 85,50

20-24 6,59 6,05 7,17 84,27

25-29 7,02 6,47 7,60 85,10

30-34 6,29 5,82 6,80 85,57

35-39 6,28 5,64 6,80 82,94

40-44 6,07 5,75 6,41 89,79

45-49 6,52 6,52 6,53 99,85

50-54 8,01 8,03 8,01 100,24

55-59 8,26 8,30 8,23 100,90

60-64 6,75 6,53 6,99 93,51

65-69 5,19 5,75 4,62 124,58

70-74 4,36 5,25 3,44 152,49

75-79 3,32 4,26 2,33 182,38

80-84 2,16 2,65 1,65 160,26

85+ 1,21 1,71 0,68 250,34

0 100 200 300 400 500 600

0-4

5-9

10-14

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65-69

70-74

75-79

80-84

85+

žene muškarci

Grafikon 5

Jedan od najpouzdanijih analitičkih pokazatelja starosne strukture stanovništva, a time i procesa

demografskog starenja jeste indeks starenja, koji izražava odnos starog i mladog stanovništva.

Ukoliko indeks starenja premaši vrednost 40 (starih na 100 mladih stanovnika), govorimo o staroj

populaciji. Indeks starenja od 103,1 na području opštine Mali Iđoš, evidentno premašuje graničnu

vrednost i u odnosu na prethodni popis znatno se pogoršao, ali je i dalje ispod proseka Severno-

bačkog okruga, odnosno AP Vojvodine.

Starosna struktura stanovništva, posmatrana po naseljima je neujednačina, odnosno najnepovoljnija

u naselju Mali Iđoš (17% stanovništva iznad 65 godina).

Demografski razvoj zavisi u velikoj meri od brojnosti omladine u mlađim starosnim grupama i

ukoliko je ta omladina brojnija i njen veći deo doživi fertilni period života i duže u njemu živi,

utoliko će biti jača i njena reprodukcija. Iako na taj razvoj utiču i drugi faktori (psihološki, socijalni,

ekonomski, tradicija, etnička pripadnost), starosna struktura ipak najpouzdanije pruža određeno

obaveštenje u kojoj meri će starije generacije biti zamenjene mladima i onim starosnim grupama

koje će se uliti u kategoriju radnog potencijala.

Grafikon 6

Komparativna starosna struktura po naseljima, 2011. godine

-400

-300

-200

-100

0

100

200

300

0-4 5-910-14

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65-69

70-74

75-79

80-84

85+

razlika -154 -142 -192 -208 -187 3 10 -48 -297 -324 27 265 40 -91 -99 -51 41 -56

Porast-pad stanovništva po starosnim grupama 2002-2011.

0-1416%

15-4439%

45-6428%

65+17%

Mali Iđoš

0-14 15-44 45-64 65+

Obrazovna struktura stanovništva

Obrazovna struktura stanovništva ima poseban značaj u demografskim istraživanjima, s obzirom na

uticaj koji ima na prirodno i migraciono kretanje stanovništva.

U obrazovnoj strukturi stanovništva starog 15 i više godina na području Mali Iđoš (2011.), završena

srednja škola je najčešći vid obrazovanja kod oba pola (49% stanovnika), na drugom mestu je

osnovno obrazovanje (27% uglavnom starijeg sloja stanovništva), dok je 8,3% stanovništva opštine

sa višom i visokom stručnom spremom.

Značajno je napomenuti da je više od 40% stanovništva opštine na nivou osnovnog i nižeg

obrazovanja, što nesporno zahteva veće angažovanje na obrazovanju stanovništva kroz

dokvalifikaciju, prekvalifikaciju i programe permanentnog obrazovanja. U odnosu na podatke iz

prethodnog popisa (2002.) prisutan je manji napredak, ali se I dalje radi o velikom procentu nižeg

obrazovanja.

Takođe, broj stanovnika sa srednjim obrazovanjem je za 1,2% ispod proseka AP Vojvodine. Iako je

zabeležen trend smanjenja broja nepismenih u poslednjih deset godina i dalje je prisutan značajan

procenat nepismenog stanovništva (217 stanovnika), posebno ženskog stanovništva (1,6%

stanovništva starog 15 i više godina).

0-1414%

15-4437%

45-6433%

65+16%

Lovćenac

0-14 15-44 45-64 65+

0-1416%

15-4440%

45-6429%

65+15%

Feketić

0-14 15-44 45-64 65+

Grafikon 7

Tabela 3: Struktura stanovništva starog 15 i više godina prema školskoj spremi – uporedni pregled

Obrazovanje AP Vojvodina Severno-bački okrug Opština Mali Iđoš

Bez školske spreme 2,58 1,78 2,52

Nepotpuna osnovna škola 10,68 11,51 12,25

Osnovno obrazovanje 21,75 24,16 27,52

Srednje obrazovanje 50,91 49,37 49,40

Više i visoko obrazovanje 14,08 13,18 8,32

UKUPNO 100 100 100

Ekonomska struktura stanovništva

Kritična masa aktivnog stanovništva opštine Mali Iđoš iznosi 35,3% ukupnog stanovništva, dok je

8,8% izdržavanog stanovništva.

Posmatrajući kroz period od popisa 1971. godine, evidentno je opadanje udela izdržavanog, a porast

udela aktivnih i lica sa ličnim prihodom. Opšta stopa aktivnosti je oko 2,5% ispod proseka AP

Vojvodine i Republike Srbije. Stopa zaposlenosti aktivnog stanovništva iznosi 74,9% (RS 59,7%),

a 1991. godine ova stopa iznosila je 54,4%;

0 500 1000 1500 2000 2500 3000

Bez školske spreme

Nepotpuno osnovno obrazovanje

Osnovno obrazovanje

Srednje obrazovanje

Više obrazovanje

Visoko obrazovanje

Nepoznato

Stanovništvo staro 15 i više godina prema polu i školskoj spremi, 2011.

Žensko Muško

Grafikon 8

Navedene tendencije u kretanju stanovništva ove opštine prema aktivnosti najbolje ilustruje

koeficijent ekonomske zavisnosti (odnos broja lica sa ličnim prihodima i izdržavanih i broja aktivnih

lica) koji pokazuje tendenciju smanjenja u posmatranom periodu (sa 149,2 u 1971. do 145,1 u 2002.

na 183,53 u 2011. god.) i oko 20% prevazilazi prosek Republike Srbije.

Učešće poljoprivrednog u ukupnom stanovništvu iznosi 14,6%, dok je učešće njegovog aktivnog

dela u ukupnom aktivnom stanovništvu 75%.

Na osnovu pregleda ekonomske strukture stanovništva opštine Mali Iđoš dobija se potvrda teze da

od privredne strukture zavise promene u opštoj aktivnosti i njenim pojedinačnim stopama

(zaposlenosti i nezaposlenosti). Takođe, razvijen privredni sektor determinisao je da u ekonomskoj

strukturi stanovništva žene čine čak 63% izdražavane populacije, tačnije, zbog strukture radnih

mesta ženska radna snaga se teže zapošljava.

Na dalje kretanje onog dela populacije koje vrši ekonomsku funkciju, a to je aktivno stanovništvo i

njegovu «reprodukciju», može se uticati sadejstvom demografskih i socio- ekonomskih činilaca. U

osnovi prvih nalazi se biološko ili društveno modifikovano kretanje nataliteta i mortaliteta, dok su

u drugim sadržani značajni socijalni, ekonomski i tehnološki elementi aktivnosti. Ovi drugi

opredeljuju stopu po kojoj će stanovništvo svake starosno- polne grupe učestvovati u ekonomskoj

delatnosti, pa prema tome opredeljuju i opštu stopu, obim i karakter aktivnog stanovništva.

5. Tržište radne snage (Ljudski resursi)

Ljudski resursi i tržište radne snage kroz prizmu zaposlenosti i nezaposlenosti mogu se posmatrati

višestruko. Radni kontingent stanovništva, kao izraz starosne strukture i aktivno stanovništvo (radna

snaga), kao izraz ekonomske strukture stanovništva su kvantitativni pokazatelji čiji obim prevazilazi

privredne mogućnosti ove opštine.

Nizak stepen zaposlenosti je jedan od efekata tranzicije, procesa koji je prouzrokovao dve relevantne

posledice na tržištu rada. Sa jedne strane, strukturna transformacija ekonomije ima za posledicu da

određene vrste poslova potpuno nestaju, dok sa druge strane prelazak na tržišnu ekonomiju

poništava fenomen karakterističan za socijalistički period, a pre svega stvaranje poslova

angažovanjem neproduktivnih radnika. Ukupni bilans ovih pojava je veliki broj zaposlenih koji je

ostalo bez posla. Stopa zaposlenosti ukupnog stanovništva opštine je 18,7% (u Srbiji 28%).

45.13 40.78 35.27

9.35 22.15 26.42

50.52 37.02 38.31

1 9 7 1 2 0 0 2 2 0 1 1

STANOVNIŠTVO PREMA AKTIVNOSTIMA

Aktivno stanovništvo Lica sa ličnim prihodom Izdržavano stanovništvo

Tabela 4: Zaposleni u opštini Mali Iđoš, 2016. godine – godišnji prosek

Zaposleni

Zaposleni u

preduzećima,

ustanovama,

zadrugama i

organizacijama

Registrovani

individualni

poljoprivrednici

Privatni

preduzetnici, i

zaposleni kod

njih

Broj zaposlenih na 100

stanovnika

Ukupno

Ukupno

Zaposleni u

preduzećima,

ustanovama,

zadrugama i organizacijama

2.163 1.512 182 469 187 131

Tabela 5: Struktura broja zaposlenih po sektorima, 2016.

Ukupno Prerađivač

ka Industrija

Poljoprivreda Građevinarstvo Saobraća

j i veze

Trgovina Obrazovanje Ostalo

Mali Iđoš 100.00 26,6 18,4 2,5 2,6 16,3 8,6 25

Severno-

bački Okrug

100.00 25,3 5,8 3,7 6,7 17,6 6,6 34,3

AP Vojvodina 100.00 22,7 4,3 3,9 5,8 16,2 7,1 40

R Srbija 100.00 19,1 1,8 4,4 5,9 15,8 6,7 46,3

Posmatrajući privredne strukture opštine Mali Iđoš, Severno-bačkog okruga, AP Vojvodine i

Republike Srbije, uočava se (2016.) da od ukupnog broja zaposlenih u privredi i vanprivredi 18,4%

u Malom Iđošu radi u sektoru poljoprivrede, dok je na nivou Pokrajine i Srbije taj procenat značajno

manji (AP Vojvodina 4,3%, Republika Srbija 1,8%).

Takođe, visoko je učešće zaposlenih u prerađivačkoj industriji 26,6% (iznad proseka Republike).

Iznadprosečan broj zaposlenih u opštini u odnosu na AP Vojvodinu i Srbiju radi u sektoru

obrazovanja.

Grafikon 9 Grafikon 9a

Registrovana zaposlena lica, 2011-2016. Registovana nezaposlena lica prema polu, 2011-

2016.

2500

2000

1500

1400

1200

1000

800

1000

500

0

2011 2012 2013 2014 2015 2016

600

400

200

0

2011 2012 2013 2014 2015 2016

Žene Muškarci

21

Nezaposlenost

Prema podacima Nacionalne službe za zapošljavanje u 2016 godini (datum) registrovano je 2.000

nezaposlenih lica. Dodatni problem čini velika prikrivena nezaposlenost, koja premašuje razmere

realne nezaposlenosti. Problem nezaposlenosti je prisutan ne samo kod lica koja se vode na tržištu

rada već i kod jednog broja radnika koji su formalno zaposleni, ali zbog privredne neaktivnosti

njihovih preduzeća nemaju posla.

Kvalifikaciona struktura nezaposlenih je izuzetno nepovoljna. Najveći je procenat nezaposlenih

nekvalifikovanih radnika sa samo osnovnim obrazovanjem. Njihove radne sposobnosti zahtevaju

značajno unapređenje, kako bi se ispunili budući zahtevi privrede. Takođe, visoko je učešće

nezaposlenih sa III i IV stepenom stručne spreme, što ukazuje na nefleksibilnost obrazovnog sistema

i njegovu neprilagođenost potrebama privrede.

Kvalifikaciona struktura nezaposlenosti stanovništva

2014 2015 2016 2017

01. Nekvalifikovani 862 807 817 740

02. Niža stručna sprema i polukvalifikovani 138 117 115 111

03. Kvalifikovani 513 476 421 376

04. Srednja stručna sprema 570 541 544 482

05. Visokokvalifikovani 6 5 4 5

06. Viša stručna sprema 30 31 25 26

07. Visoka stručna sprema 61 67 74 52

Ukupno 2.180 2.044 2.000 1.792

22

Grafikon 10

Učešće nezaposlenih prema

starosnim grupama u ukupnom

broju nezaposlenih,2016.

Učešće nezaposlenih prema starosnim grupama I polu

u ukupnom broju nezaposlenih, 2016.

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Žene Muškarci

01. Nekvalifikovani

02. Niža stručna sprema i polukvalifikovani

03. Кvalifikovani

04. Srednja stručna sprema

05. Visoko kvalifikovani

06. Viša stručna sprema

07. Visoka stručna sprema

13

23

65

54

23

22

23

Najveće učešće u registrovanoj nezaposlenosti posmatrano prema starosti, imaju nezaposlena lica

lica od 30-54 godina starosti.

Mere aktivne politike zapošljavanja koje, sprovodi Nacionalna služba za zapošljavanje (NSZ) na

teritoriji opštine Mali Iđoš u skladu sa definisanim merama na nivou Republike.

Takođe, u okviru sprovođenja mera aktivne politike zapošljavanja prisutne su sledeće aktivnosti:

- obuka za aktivno traženje posla (obučavanje nezaposlenih lica o tome kako pisati radnu biografiju

i kakao voditi razgovor sa poslodavcem);

- grupni informativni razgovor na kojem se nezaposlena lica informišu o merama aktivne politike

zapošljavanja;

- posete poslodavcima u okviru kojih oni dobijaju informacije o aktivnim merama zapošljavanja;

- organizovanje sajmova zapošljavanja koji je ove godine organizovan i u opštini Mali Iđoš.

Ponovno uravnoteženje tržišta radne snage zahteva politiku orijentisanu kako na strani ponude radne

snage, sa ciljem da podrži prilagođavanje ljudskih resursa strukturnim promenama, tako i na strani

potražnje za radnom snagom, sa ciljem stvaranja povoljnijih uslova za nove investicije. Konačno

moraju se kreirati nove aktivnosti kojima bi se izbegao rizik već prisutan u drugim tranzicionim

ekonomijama – nepodudarnosti ponude i potražnje za radnom snagom. Sistem obrazovanja mora

biti usklađen sa strukturnim promenama u ekonomiji i na tržištu rada. U skladu s tim treba se

pripremiti za doživotno obrazovanje i svakodnevno sticanje novih znanja i veština u izabranom

zanimanju.

SWOT ANALIZA

Prednosti Nedostaci - Entuzijazam i kreativnost za pozitivne

promene

- Mladi obrazovani kadrovi među

nezaposlenima

- Kvalitetna radna snaga u određenim

oblastima

- Dominantno i fleksibilno radno sposobno

stanovništvo

- Prezentacija opštine na Internetu - Mere aktivne politike zapošljavanja

- Multikulturalnost

- Nepovoljna kvalifikaciona struktura

nezaposlenih

- Neobučenost radne snage i menadžmenta za

savremena znanja i veštine

- Nepovoljna starosna struktura

- Nedostatak mera za podsticanje radjanja na

lokalnom nivou

- Visoka stopa nezaposlenosti

- Priliv izbeglih i interno raseljenih lica - Značajan procenat neobrazovanog i

nepismenog stanovništva

- Nepostojanje prepoznatljivog imidža opštine u

širem okruženju

Mogućnosti Opasnosti

- Podrška privatnoj inicijativi - Programi za razvoj ljudskih resursa

- Prihvatanje evropskih standarda

- Obrazovanje kadrova u turizmu

- Jačanje imidža destinacije

- Pad nataliteta - Demografsko pražnjenje

- Migracioni procesi

- Odlazak visokoobrazovanih kadrova

- Nedostatak stručnih kadrova

24

6. Infrastruktura, ekologija i prostorno planiranje

6.1 Saobraćajna infrastruktura

Povoljan saobraćajni položaj opštine Mali Iđoš čine delovi veoma značajnih putnih i

železničkih saobraćajnica panevropskog Koridora 10 koje presecaju njenu teritoriju. Koridor

omogućava komplementarno odvijanje drumskog i železničkog saobraćaja i njihovo

integrisanje. Takođe, predstavlja podsticaj razvoju naselja i privrede, kroz izgradnju pratećih

sadržaja (benzinskih stanica, servisa i dr.) i aktiviranje ostalih delatnosti (tranzitni turizam,

ugostiteljstvo, saobraćaj i ostale usluge). Istovremeno, to je i faktor od uticaja za ublažavanje

procesa višegodišnje depopulacije ovog prostora.

Komparativna analiza stanja infrastrukture poredila je opštinu Mali Iđoš u okviru Severno-

bačkog okruga, AP Vojvodine i Republike Srbije (bez podataka za AP Kosovo i Metohiju).

Drumski saobraćaj

Osnovne saobraćajne veze sa okruženjem opština Mali Iđoš ostvaruje preko kategorisane putne

mreže putnih pravaca ukupne dužine 105,7 km (sa autoputem), čija je struktura sledeća:

- deonica autoputa E-75 Novi Sad-Subotica na panevropskom Koridoru 10 dužine 15,7 km;

- deonica državnog puta I reda (magistralni put) M-22.1 Novi Sad-Srbobran-Mali Iđoš-

Bačka Topola-Subotica dužine 17,8 km. Ovo je osnovni saobraćajni kapacitet opštine koji

ima funkciju da kumulira saobraćaj na nivou opštine i distribuira ga ka okruženju. Znatan

obim tranzita prolazi ovim putem ali ne ugrožava saobraćaj u naseljima;

- deonica državnog puta II reda (regionalni put) R-118 Feketić-Vrbas dužine 4,5 km;

- mreža opštinskih (lokalnih) puteva duga je 67,7 km.

25

Region

Oblast

Grad-opština

Ukupno

Savremeni

kolovoz

Državni putevi I reda Državni putevi II reda Оpštinski putevi

svega savremeni

kolovoz

svega savremeni

kolovoz

svega savremeni

kolovoz

Mali Iđoš 83,53 33,15 - - 16,4 16,4 67,13 16,75

Severnobačka oblast 491,799 383,693 40,64 40,64 158,45 158,45 292,709 184,603

Region Vojvodine 5953,855 5448,308 1315,055 1315,055 1950,109 1945,999 2688,691 2187,254

Republika Srbija 44995,044 29745,12 4804,33 4763,75 10951,022 10087,682 29239,692 14893,688

Pored kategorisanih puteva, na teritoriji opštine postoji znatan broj nekategorisanih neuređenih

atarskih puteva koji su različitog značaja i izgrađeni sa savremenom i zemljanom podlogom.

Oni su u funkciji zadovoljenja poljoprivredne proizvodnje i ostalih transportnih potreba.

Trebalo bi ih osavremeniti da bi se poboljšala prohodnost pri lošim atmosferskim uslovima.

U pogledu gustine putne mreže opština Mali Iđoš je iznad proseka Republike Srbije, AP

Vojvodine i Severnobačkog okruga po svim kategorijama, osim kod državnih puteva II reda

(regionalni putevi). Ovi putevi imaju manji udeo u strukturi putne mreže i znatno zaostaju u

pogledu gustine u odnosu na posmatrane oblasti.

Glavni problem putne mreža opšine predstavlja stanje i kvalitet puteva. Usled nedovoljnog

ulaganja u proteklih deceniju I po, njeno održavanje nije bilo adekvatno i redovno, zbog čega

su mnogi pravci u nezadovoljavajućem stanju, sa neodgovarajućim elementima. Mreža puteva

nije u potpunosti izgrađena i u pogledu tehničko-eksploatacionih performansi ne može da pruži

dovoljnu bezbednost i nivo usluga po evropskim standardima. Nedostaje i projektna

dokumentacija i odgovarajuća baza podataka za izgradnju, rekonstrukciju i održavanje puteva.

Najlošije stanje je kod opštinskih (lokalnih) puteva, od kojih je 76,1% sa kolovoznim

zastorom od tucanika i zemljani i potrebno je njihovo asfaltiranje. Ovi putevi su od primarnog

značaja za svakodnevno funkcionisanje, razvoj i aktiviranje potencijala opštine, naselja i

seoskih područja. Dužina opštinskih puteva u Srbiji i razvijenim državama iznosi oko 60%, a u

najnerazvijenijim područjima prevazilazi 70% (75,2% u Malom Iđošu) ukupno kategorisane

mreže puteva.

26

Tabela 7: Opštinki putevi na teritoriji Malog Iđoša

Putni pravac Ukupno, km

Savremeni kolovoz, km

Zemljani putevi, km

Mali Iđoš-Lipar 9,20 0,8 8,4

Mali Iđoš-Ada 8,85 - 8,85

Mali Iđoš-Bajša 5,0 0,5 4,5

Mali Iđoš-Kula 5,0 0,4 4,6

Mali Iđoš-Vrbas 4,95 1,3 3,65

Mali Iđoš-Senta 7,9 0,8 7,1

Lovćenac-Miloševo 8,9 7,5 1,4

Lovćenac-žel.stanica 3,85 3,5 0,35

Feketić-Kula

7,1 - 7,1

Feketić-Bečej 6,9 1,4 5,5

Ukupno 67,65 16,2 51,45

Izvor: RZR na osnovu podataka RZS

Opštinski putevi su dosta zapušteni, a njihovi elementi su veoma oskudni jer su sagrađeni od

materijala koji ne odgovaraju standardima za izgradnju puteva. Zaštita puta od površinskih voda

je uglavnom nedovoljna. Česte su pojave sleganja nasipa, nestabilnosti kosina i nastanak

klizišta. Kolovozi su nedovoljne nosivosti. Zbog lošeg stanja opštinskih puteva, troškovi

eksploatacije su veliki, a bezbednost odvijanja saobraćaja smanjena.

Najveći problem održavanja i izgradnje opštinskih puteva su finansijska sredstva, koja su

nedovoljna. U slučaju kada ova kategorija puteva u pogledu privrednog, turističkog, kulturnog

i drugog razvoja ima širi značaj, javno preduzeće ’’Putevi Srbije’’ participira u skladu sa

raspoloživim mogućnostima.

Stanje ulica je takođe loše u sva tri naselja opštine Mali Iđoš. U naseljima Lovćenac i Feketić

ulice su u fazi propadanja, a na pojedinim delovima i neprohodne. U naselju Mali Iđoš polovina

ulica imaju zemljani kolovoz.

Zahvaljujući povoljnim geomorfološkim uslovima značajno mesto komunikacije u opštini ima

biciklistički saobraćaj, kojim se obavljaju mnogi svakodnevni poslovi (odlazak na posao, u

školu, kupovinu i dr.). Biciklisti se kreću po saobraćajnicama predviđenim za motorni

saobraćaj, što u znatnoj meri usporava odvijanja motornog saobraćaja i ugrožava bezbednost.

Da bi se stvorili što povoljniji uslovi za kretanje biciklista, potrebna je izgradnja biciklističkih

staza duž glavne naseljske saobraćajnice, kao i prema Bačkoj Topoli i do buduće zone rekreacije

(jezero).

U opštini Mali Iđoš ne postoji ni jedna autobuska stanica, već funkciju terminusa za transfer

putnika obavljaju neizgrađena autobuska stajališta, koja su obeležena samo znakom i locirana

duž glavne naseljske saobraćajnice-magistralnog puta na mestima okupljanja putnika.

27

Železnički saobraćaj

Opština Mali Iđoš ima dugu tradiciju korišćenja železničkog saobraćaja jer međunarodna pruga

evrpskog značaja (Novi Sad-Subotica, segment Koridora 10) prolazi kroz sva tri naselja

(Feketić, Lovćenac i Mali Iđoš) i pruža mogućnost povezivanja sa okruženjem ovim vidom

saobraćaja. Pruga preseca državni put prvog reda M-22.1 Novi Sad–Subotica i opštinske puteve

ka Liparu i Bajši. Oba presecišta pruge su denivelisana, tako da nije ugrožena bezbednost

odvijanja drumskog saobraćaja. U naselju Mali Iđoš postoji železnička stanica sa dva koloseka,

od kojih je jedan preticajni (dužina 745 m) a drugi prolazni (dužine 698 m). Postoji potreba i za

trećim kolosekom. Železnička stanica izgrađenošću i tehnološki ne zadovoljava međunarodne

standarde. Van naselja se nalazi ukrsnica Mali Iđoš–polje, koja će izgradnjom brze pruge Novi

Sad–Subotica izgubiti svoju funkciju. Železnička stanica za naselja Feketić i Lovćenac je

zajednička. Ona je registrovana za putničko–robnu otpremu. Pored stanične zgrade postoji robni

magacin i stočna rampa. Od stanične zgrade idu magacinski kolosek (701m), kolosek za

ukrštanje (718/712 m), prolazni kolosek (799/801m) i još jedan kolosek dužine 892 m. Stanica

po svojoj izgrađenosti i pratećim sadržajima ne zadovoljava osnovne kriterijume savremenog

odvijanja železničkog saobraćaja, zog čega je potrebno rekonstruisati i modernizovati.

PTT saobraćaj

Na teritoriji opštine ima tri pošte za odvijanje poštanskog saobraćaja, koje zadovoljavaju

sadašnje potrebe. Jedna pošta opslužuje prosečno 4.011 stanovnika, što je manje od proseka

Srbije i susednih opština (Kula, Vrbas, Srbobran, Bečej), ali je nepovoljnije u odnosu na AP

Vojvodinu i Severnobački okrug.

Pokrivenost opštine telekomunikacionim kapacitetima je uglavnom zadovoljavajuća. U

svakom naselju opštine nalazi se jedna digitalna automatska telefonska centrala u rangu krajnje

centrale, a optičkim kablom su povezane sa nadređenom centralom u Bačkoj Topoli. Sa ukupno

instalisanih 3.385 telefonskih priključaka odgovara potrebama opštine. Mesna TT mreža u

naseljima je povezana kablovima položenim ispod zemlje. U obavljanju telefonskog saobraćaja

naselja nemaju problema.

Mobilna mreža obezbeđuje prijem signala sva tri operatora mobilnih mreža na teritoriji opštine.

Ima više internet provajdera koji pružaju usluge zadovoljavajućeg kvaliteta. SZR TV Domboš

omogućuje usluge kablovske televizije i dobar prijem više programa. Značajno je da je optički

kabel koji ide pored autoputa ušao u sva tri naselja. Optički kabal je važan infrasrukturni

elemenat za budući razvoj privrednog i javnog sektora jer predstavlja najbrži najbezbedniji

prenos podataka.

28

Elektroenergetika

Naselja opštine Mali Iđoš snabdevaju se električnom energijom preko 20 kV iz TS 110/20 kV,

’’Bačka Topola 2’’ i iz 20 kV izvoda ’’Feketić’’ iz TS 110/20 kV, ’’Vrbas 2’’. Napajanje se

vrši preko 70 trafo distributivnih stanica 20/0,4 kV. Prenos električne energije vrši se preko

dalekovoda 20 kV, i to dva iz Bačke Topole do Malog Iđoša i jedan iz Vrbasa do Malog Iđoša

u ukupnoj dužini od 55 km;

Distribucija električne energije do domaćinstava vrši se preko 0,4 kV vodova ukupne dužine

104 km. U ukupnoj potrošnji električne energije u opštini Mali Iđoš najveći je udeo

domaćinstava sa 60%, potrošači na visokom naponu učestvuju sa 13,35% i ostali potrošači sa

26,65%. Procenat elektrifikacije u opštini je 100%, što znači da je svim domaćinstvima u

potpunosti dostupna električna energija. Pouzdanost napajanja električnom energijom opštine

Mali Iđoš je na zadovoljavajućem nivou jer se snabdevanje vrši preko tri nezavisna dalekovoda

iz dva različita čvorišta. S obzirom da je kvalitet mreže dobar, gubici energije su u dozvoljenim

granicama.

Tabela 8: Potrošnja električne energije u opštini Mali Iđoš i njena struktura, 2016.

Područje Ostala potrošnja Visoki napon Domaćinstva

Br.potr. kWh Br.potr. kWh Br.potr. kWh

Mali Iđoš 182 5.520.291,54 6 1.417.993,6 2.236 10.233.198

Lovćenac 133 2.136.236,39 4 822.004,8 1191 6.510.859

Feketić 139 3.365.156,78 5 3.271.343,2 1642 7.977.675

UKUPNO 454 11.021.687,71 15 5.511341,6 5.069 24.721.732

Izvor: Elektrovojvodina doo, pogon ’’Bačka Topola’’

Javna rasveta je obnovljena u potpunosti tokom 2012. godine ali je potrebno kvantitativno

povećati osvetljenost opštine. U cilju racionalizacije potrošnje i kvalitetnijeg osvetljenja

potrebno je pristupiti modernizaciji u vidu uvođenja osvetljenja sa led sijalicama.

Celokupno područje opštine Mali Iđoš je pokriveno primarnom gasnom instalacijom.

Priključivanje domaćinstava zbog cene priključka i cene gasa je malo.

6.2 Komunalno - stambena infrastruktura

Vodoprivredna infrastruktura

Reka Krivaja (63 km) i protiče kroz više opština i većih naseljenih mesta (Srbobran, Feketić,

Lovćenac, Mali Iđoš, Bačka Topola i dr.). Krivaja ima vodu preko čitave godine ali se njen

vodostaj koleba. U periodu vlažnih godina, u proleće i u vreme izrazito velikih padavina,

Krivajom protiču velike vode, koje nanose velike štete poljoprivrednim usevima ili naseljenim

mestima kroz koje protiče. Izgradnjom akumulacije kod Bačke Topole protok ove reke je

regulisan i pod kontrolom, što isključuje mogućnost izlivanja i plavljenja priobalnog područja.

Razvoj naselja i industrije duž toka Krivaje i njenih pritoka, doveo je do ispuštanja sve većih

količina otpadnih voda, što je prouzrokovalo na pojedinim deonicama vodotoka i melioracionih

kanala do masovne degradacije voda u njima. Izgrađeno je malo uređaja za prečišćavanje

otpadnih voda, a mnogi od njih uopšte ne rade ili su u pogonu sa slabim efektom, tako da je

stanje nepovoljno.

29

Poseban problem i opasnost po životnu sredinu je što industrijska preduzeća, stočne farme i

naselja ispuštaju svoje otpadne vode i nisu zainteresovana za njihovo prečišćavanje, jer im to

predstavlja finansijsko opterećenje, a kaznene mere nisu stimulativne za sprečavanje ove

negativne pojave.

Vodosnabdevanje

Snabdevanje vodom stanovništva i privrede na teritoriji opštine Mali Iđoš nije rešeno na

zadovoljavajući način i suočeno je sa nizom problema, od kojih su najvažniji: nedovoljne

količine vode, niski pritisci na točećim mestima i neadekvatan kvalitet vode koja se isporučuje

korisnicima. To je rezultat nedovoljnog broja i lošeg stanja bunara i hidroforskih stanica,

dotrajalosti i lošeg kvaliteta vodovodne mreže (čelične i cementno azbestne cevi). U sva tri

naselja za snabdevanje se koristi voda iz subarteske izdani koju karakteriše povišen sadržaj

gvožđa i amonijačnog azota. U mesnoj zajednici Mali Iđoš pokrivenost vodosnabdevanja

korisnicima je 100%, a voda se distribuira pomoću nekoliko mikrovodovodnih sistema koji čine

bunari, hidrofor i distributivna mreža dužine 56 km. Od pet visokokapacitetnih bunara prečnika

329 mm, tri su opremljena frekventnim regulatorom i nisu stariji od četiri godine. Dva starija

bunara su u lošem stanju. Ovi bunari obezbeđuju potrebnu količinu vode za naselje.

Distributivna mreža građena je neplanski, ugrađivani su neadekvatni prečnici cevi i u znatnoj

meri je dotrajala. Oko 8 km starih metalnih cevi ne odgovaraju po kvalitetu, ne mogu da

zadovolje potrebe za koje su namenjene i uzrok su svakodnevnih havarija i gubitaka vode u

snabdevanju. Jedan broj domaćinstava vodom se snabdeva iz klipnih ili sopstvenih bunara.

Privredne organizacije vodom se snabdevaju preko sopstveno bušenih bunara ili lokalne

vodovodne mreže. Oko 40% analizirane vode nije dobrog kvaliteta i mutna je zbog prevelike

koncentracije gvožđa. Teškoće u vodosnabdevanju ima mesna zajednica Lovćenac, koja se

snabdeva vodom preko lokalnog vodozahvata koga čine dva bušena bunara nedovoljnog

kapaciteta u odnosu na potrebe i distributivne mreže (dužina 20km, presek cevi 25-100 mm,

neke su azbestne). Osnovni problemi vodosnabdevanja su nezadovoljavajući kvalitet vode,

nedovoljne količine i nizak pritisak. Pokrivenost snabdevanja stanovništva vodom iz sopstvenih

i zajedničkih bunara je 100%. Lokalna vodovodna mreža (dužina 28 km, presek cevi 80-250

mm, jedna trećina su azbestne) u mesnoj zajednici Feketić iz tri bunara obezbeđuje potrebne

količine vode za 4.000 stanovnika. Pokrivenost snabdevanja stanovništva vodom iz sopstvenih

i zajedničkih bunara je oko 95%. Kvalitet vode nije zadovoljavajući. Za piće je ispravno svega

30%.

Rešavanje problema vodosnabdevanja opštine trebalo bi usmeravati u pravcu korišćenja

podzemnih voda dubokih vojvođanskih akvifera isključivo za snabdevanje vodom stanovništva,

dok je u slučaju industrije neophodno napustiti duboke bunare i preći na zahvatanje površinskih

voda ili podzemnih voda iz plićih akvifera.

Odvođenje i prečišćavanje otpadnih voda

Na teritoriji opštine ne postoji izgrađena kanalizaciona mreža (fekalna i atmosferska). Samo

pojedini centralni delovi naselja imaju izgrađenu kanalizacionu mrežu na koju je priključeno

nekoliko objekata. U centru mesne zajednice Mali Iđoš izgrađena je kanalizaciona mreža duga

200 m, koja nije u funkciji. Prisutan je problem odvođenja atmosferskih voda jer je sistem

kanala zapušten i delimično zatrpan. U mesnoj zajednici Lovćenac izgrađena je kanalizaciona

mreža u dužini od 720 m i ’bio-disk’ za 1.000 ekvivalentnih stanovnika. Naselja Mali Iđoš i

30

Lovćenac raspolažu sa mini kompaktnim postrojenjima za prečišćavanje ali ovi objekti nisu u

funkciji, tako da se otpadna voda upušta u Krivaju direktno bez ikakvog prečišćavanja. Ostali

delovi naselja koji nisu priključeni na kanalizacione sisteme većinom upuštaju svoje

upotrebljene vode u kopane bunare ili nepropisno izvedene septičke jame, čime se direktno

ugrožava kvalitet podzemnih voda i životna sredina. U mesnoj zajednici Feketić izgrađena je

kanalizaciona mreža duga 800 m sa taložnikom na reci Krivaja. Na nju su priključeni preduzeće

’Antilop’, osnovna škola i stambeni blokovi u ul. Nikole Đurakovića i Maršala Tita.

Sva tri naselja na teritoriji opštine imaju ’divlje’ deponije, koje se nalaze na neodgovarajućim

lokacijama (blizu naselja i reke Krivaje), nemaju ni osnovnu komunalnu opremljenost (ograda,

struja, pristupni put) i ne ispunjavaju sanitarno tehničke uslove. Recikliranje otpada se ne vrši.

Opština je potpisala ugovor o priključenju regionalnoj međuopštinskoj deponiji u Subotici. Na

taj način projektovani su uslovi za ukidanje ovih ’ilegalnih’ smetlišta i za saniranje terena.

Stambeni fond

Prema rezultatima popisa stanovništva u opštini Mali Iđoš 2011. godine bilo je 5.293 stanova

prosečne površine 83,5 m2 u kojima u proseku živi 2,3 stanovnika. Prosečna veličina stana veća

je po svim izvedenim pokazateljima od proseka Republike, AP Vojvodine i Severnobačkog

okruga.

Tabela 9: Pokazatelji kvaliteta stanovanja u 2011.

Područje Broj stanovnika na

jedan stan

Prosečna veličina

stana, m2

R Srbija 2,4 72,3

AP Vojvodina 2,4 78,4

Severnobački orug 2,3 76,8

Mali Iđoš 2,3 83,5

Izvor: RZR na osnovu podataka RZS

U opštini Mali Iđoš povoljnija je stambena struktura u odnosu na republički prosek. Veći je

udeo dvosobnih, trosobnih i četvorosobnih stanova, dok su garsonjere i jednosobni stanovi

manje zastupljeni. U Malom Iđošu po broju najzastupljeniji su dvosobni i trosobni stanovi, i po

broju i po kvadraturi.

31

Grafikon 11

Tabela 10: Struktura stambenog fonda u 2011.

Područje Gars i 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni I više

sobni

R Srbija 15,32% 34,65% 27,9% 22,13%

AP Vojvodina 12,06% 34,29% 29,23% 24,42%

Severnobački okrug 11,86% 41,56% 29,87% 16,8%

Mali Iđoš 6% 32,74% 36,14% 25,12%

Izvor: RZR na osnovu podataka RZS

U stambenom fondu opštine Mali Iđoš dominantna je individualna gradnja. Međutim,

nepovoljna je starosna struktura stanova i neadekvatan kvalitet materijala od koga su izgrađeni.

Prema proceni, oko 35% stambenog fonda na teritoriji opšine su objekti dotrajale konstrukcije,

a mnogi su i napušteni. U pogledu opremljenosti stanova vodovodom, kanalizaciom i

električnom strujom oni ne odstupaju od republičkog proseka. Opremljenost stanova centralnim

grejanjem nema 75% stanova, što je nepovoljnije od Republike (58%) i AP Vojvodine (56%).

Tabela 11: Opremljenost stanova u 2011.

Područje

Učešće

stanova

opremljenih

vodovodom,

%

Učešće

stanova

opremljenih

knalizaciom

%

Učešće

stanova

opremljenih

el. strujom, %

Učešće

stanova

opremljenih

centranim

grejanjem, %

Učešće

stanova bez

instalacija, %

R Srbija 93,99 93,97 98,82 41,71 7,8

AP Vojvodina 97,30 97,30 99,37 43,44 0,48

Severnobački okrug 97,53 97,48 99,39 42,98 0,51

Mali Iđoš 95,65 95,61 98,79 25,05 0,88

Izvor: RZR na osnovu podataka RZS

15%

35%28%

22%

Gars. I 1-sobni 2-sobni 3-sobni 4-sobni i više

32

SWOT АNALIZA

Prednosti Nedostaci - Mogućnost izgradnje pruge do industrijske

zone - Postojeći projekti za izgradnju lokalnih

puteva - Tim za izradu i realizaciju projekata u

opštini - Saradnja sa susednim opštinama - Postojanje GUP - U toku je izrada prostornog plana opštine

(za sva 3 naselja) - Mala zagađenost - Projekat vodovoda i kanalizacije - Energetski potencijal za biomase - Lokacija opštine - Odlučnost za rešavanje problema - Stavljanje u funkciju regionalne deponije

Subotica - Nezagadjeno zemljište za eko proizvodnju

- Nedovoljno izgrađena putna mreža - Loše održavanje (stara bazična

infrastruktura)

- Nizak nivo bezbednosti saobraćaja

- Nedostatak projektne i programske

dokumentacije

- Nedostatak finansijskih sredstava u budžetu - Nezadovoljavajuća kvalifikaciona struktura

kadrova

- Loša komunalna infrastruktura (zastarele

vodovodne cevi, loš kvalitet vode)

- Nedostatak efikasnih kaznenih mera protiv

zagađivača reke Krivaje

- Nedovoljno izgradjena kanalizaciona mreža

- Neadekvatno stočno groblje

- Neuredjene deponije u naseljima

- Komplikovane procedure za dobijanje

dozvola za gradnju (dugi rokovi)

- Nedostatak savremene mehanizacije

- Otpor promenama

- Niži rang železničkog stajališta

- Kapacitet postojeće ptt centrale - Ekološka edukacija stanovništva

Mogućnosti Opasnosti

- Geografski položaj

- Podsticajna politika države za nerazvijena

područja

- Povezanost privrede sa drugim regijama

- Mogućnost iskorišćenja gasifikacije - Izgradnja regionalne deponije

- Povoljno kreditiranje

- Mogućnost dobijanja sredstava iz fondova

(NIP, VIF, IPA) - Evropske integracije

- Nezadovoljavajući uticaj na donošenje

planova viših nivoa

- Spori integracioni procesi

- Slab uticaj na realizaciju postojećih

sredstava

- Nezainteresovanost potencijalnih investitora

- Usporena decentralizacija

- Spoljni zagađivači reke

- Komplikovane zakonske procedure

33

6.3 Prostorno planiranje

Osnovni strateški planski dokument na lokalnom nivou u Republici Srbiji je prostorni plan

opštine. Posebno je važna regulativna funcija plana kroz određivanje pravila korišćenja,

uređenje i zaštitu područja.

Infrastrukturni dokumenti, planovi, programi i projekti koji uređuju prostorno- urbanističku

infrastrukturu opštine Mali Iđoš su Prostorni plan opštine Mali Iđoš i Plan detaljne regulacije

za naselje Mali Iđoš.

Usvajanjem Prostornog plana Mali Iđoš, Feketić i Lovćenac u planskom periodu do 2027.

godine, kao osnov za izgradnju i uređenje prostora, definišu se prostori za izgradnju malih i

srednjih preduzeća, prostor za izgradnju mini farmi i farmi, staklenika i uslova za obavljanje

manjih proizvodnih i uslužnih delatnosti u okviru domaćinstva. Ovaj zakonski akt obuhvata

područje blizu 1.412 ha teritorije opštine koje je podeljena prema nameni na javno i ostalo

građevinsko zemljište.

Tabela 12: Namena i bilans površina prema GUP-u za Mali Iđoš, Feketić i Lovćenac

Mali Iđoš Feketić Lovćenac

JAVNE POVRŠINE P u ha % P u ha % P u ha %

CENTRALNI SADRŽAJI 2,50 0,42 2,34 0,52 1,91 0,53

Obrazovanje 0,45 0,08 1,69 0,38 0,65 0,18

Zdravstvena i socijalna zaštite 0,77 0,13 0,31 0,07 0,70 0,19

Kultura i informacije 0,47 0,08 0,16 0,04 0,33 0,09

Uprava i administracija 0,81 0,13 0,18 0,04 0,23 0,06

SPORTSKO REKREATIVNE POVRŠINE 3,12 0,52 3,35 0,75 5,15 1,43

KOMUNALNE POVRŠINE 42,22 7,04 42,07 9,4 41,4 11,47

SAOBRAĆAJNE POVRŠINE I OBJEKTI 125,95 21,00 113,14 25,29 57,31 15,88

Ukupno javne površine 173,79 28,98 160,90 35,96 105,77 29,32

STANOVANJE 360,08 60,05 270,45 60,46 225,49 62,49

RADNE POVRŠINE 64,78 10,80 24,88 3,33 29,40 8,15

RASADNIK 0,72 0,12 - - - -

VERSKI OBJEKTI 0,31 0,05 0,41 0,09 0,13 0,04

UGOSTITELJSTVO I TURIZAM - - 0,71 0,16 - -

Ukupno ostale površine 425,89 71,02 286,45 64,04 255,02 70,68

UKUPNA POVRŠINA GRAĐAVINSKOG

REONA 599,68 100 447,35 100 360,79 100

Kroz izradu Generalnog urbanističkog plana Mali Iđoš, izvršeno je usklađivanje sa Zakonom o

planiranju i izgradnji, Prostornim planom Republike Srbije, Prostornim planom područja

infrastrukturnog koridora autoputa E-75 Subotica-Beograd. Izrada Generalnog urbanistički plana

za naselja Feketić i Lovćenac je u toku.

Prostornim planom Republike Srbije naselje Mali Iđoš ostaje centar opštine, sa pripadajućim

funkcijama opštinskog centra. Njegovo funkcionalno područje poklapa se sa opštinskim

granicama, osim za funcije saobraćaja, proizvodnje i tranzitnog turizma. U zadovoljavnju

potreba višeg reda područje opštine Mali Iđoš pripada funcionalnom području regionalnog

centra Subotica.

34

Karta 1: Prostorni plan Republike Srbije

35

7. Zaštita životne sredine

Stanje životne sredine kao razvojni kriterijum za planiranje tehnoloških rešenja, korišćenja

privrednih, infrastrukturnih i drugih potencijala na teritoriji opštine Mali Iđoš ima sledeće

odlike:

Vazduh

U skladu sa Programom sprovođenja Konvencije o prekograničnom zagađivanju vazduha na

velike daljine u Evropi (LRTAP), objavljeni su podaci2 o potrošnji goriva u industriji kao i o

utrošku goriva u ostalim oblastima privrede. Podaci su iskazani po vrstama goriva i sirovina po

kvadrantima definisanim na osnovu Konvencije LRTAP, površine 50x50 km².

Opština Mali Iđoš (pripada Kvadrantu 7.2. zajedno sa Kulom, Vrbasom, Srbobranom i

Bečejom) prema ovoj analizi pripada kvadrantu koji ima registrovanu vrednost od 1,445 za

emisiju SO2 što je 17 mesto po visini vrednosti od ukupno 45 kvadranta.

Karta 2: Emisija SO2 u Republici Srbiji

Problem zagađenja vazduha u opštini Mali Iđoš kao i uvećini opština koje nemaju industrijske

zagađivače potiče iz kotlarnica i individualnih ložišta kao i od potrošnje čvrstih goriva u

domaćinstvima. Gasifikacijom opštine obezbeđuje se povećanje broja individualnih i

privrednih potoršača prirodnog gasa što bi se trebalo odraziti na smanjenje emisije SO2 i

poboljšanje kvaliteta vazduha na tritoriji opštine. U proteklom periodu broj priključaka nije bio

u skladu sa očekivanjima, zbog cene priključaka i cene gasa.

36

Voda

Osnovnu poziciju u reljefu, i jednu od dve morfološke celine opštine, čini reka i područje oko

reke Krivaje i iz tog razloga njeno stanje je od velikog značaja kako za poljoprivredu i

vegetaciju, tako i za vodosnabdevanje i zdravlje stanovništva.

Osnovne hidrološke odlike Krivaje su: izvire na Telečkoj visoravni, blizu Tavankuta, a kod

Turije se uliva u kanal Bezdan - Bečej; duga je 63 km; kod Bačke Topole njoj se pridružuju

Široki Do, Veliki Do i Duboki Do; protiče kroz više opština (Srbobran, Mali Iđoš, Bačka Topola

i Subotica) i većih naseljenih mesta; ima vodu preko čitave godine i dobija je od izdani koja

leži na dodiru peska i lesa, ali i od atmosferskog taloga, zbog čega je vodostaj Krivaje

promenjiv. Izgradnjom akumulacije kod Bačke Topole protok ove reke je regulisan i dirigovan,

odnosno velike vode su pod kontrolom, a to isključuje mogućnost izlivanja i plavljenja

priobalnog područja. Nagli razvoj naselja i industrije duž toka Krivaje i njenih pritoka doveo je

do ispuštanja sve većih količina otpadnih voda, što je uzrok masovne degradacije vode na

pojedinim deonicama vodotoka i melioracionih kanala.

Voda ove reke koristi se za navodnavanje poljoprivrednih površina na teritoriji opštine, dok je

režim podzemnih voda posebno važan za uređenje i zaštitu vodotoka na teritoriji naselja

opštine. U vodonosnim sredinama osnovnog vodonosnog kompleksa, formirane subarteske i

arteske akumulacije podzemnih voda predstavljaju glavni resurs vode za piće opštine.

Zagađenje izvorišta podzemnih voda glavni je uzrok mikrobiološke i fizičkohemijske

neispravnosti vode za snabdevanje stanovništva. Prostor Severno-bačkog okruga je na osnovu

Izveštaja o zaštiti životne sredine u 2015. godini kategorisan kao okrug koji ima vrlo loš kvalitet

izvorišta podzemnih voda, sa velikim procentom mikrobiološke neispravnosti uzoraka iz

izvorišta podzemnih voda i značajnim uticajem kvaliteta vode na zdravlje stanovnika.

Snabdevanje stanovništva i privrede vodom u opštini Mali Iđoš suočeno je sa velikim brojem

problema koji za rezultat imaju neadekvatan kvalitet vode koja se isporučuje korisnicima. U

sva tri naselja za vodosnabdevanje se koristi voda iz subarteske izdani koju karakteriše povišen

sadržaj gvožđa i amonijačnog azota. Vode sa ovakvim odlikama javljaju se na određenim

delovima terena u peskovitim eolskim i lesnim sedimentima gde se formira tzv. prva izdan koja

direktno »komunicira« sa površinom terena. Zbog antropoloških uticaja dolazi do značajnog

pogoršanja kvaliteta ovih voda. Od kritičnih supstanci ističu se gvožde, mangan, utrošak

KMnO4 (kalijumpermanganat), amonijak, nitriti, nitrati, rastvorene ukupne soli, organske

materije.

37

Karta 3: Kvalitet izvorišta podzemnih voda Srbije

fizičkohemijska ispravnost, 2006.

Na osnovu Izveštaja o zaštiti životne sredine u 2006. godini, kvalitet izvorišta podzemnih voda

(koji je načinjen na osnovu godišnjih izveštaja regionalnih Zavoda za javno zdravlje o kvalitetu

voda namenjenih vodosnabdevanju) na teritoriji okruga, a time i opštine Mali Iđoš, u 37,3%

uzoraka voda je mikrobiološki neispravna (najčešći uzrok neispravnosti voda ovog okruga su

Koliformne bakterije, Aerobne mezofilne bakterije i Streptokoke fekalnog porekla), a u 77,1%

fizičko-hemijski neispravna (uzrok KmnO4, Fe, NO2, Mn, NH3, Arsen) što svrstava ovaj okrug

u grupu sa vrlo lošom fizičko-hemijskom ispravnošću i velikom mikrobiološkom

neispravnošću.

38

Antropoloških uticaj i slaba efikasnost sistema za prečišćavanje otpadnih voda, osnovni su

uzroci neispravnosti vode za piće na teritoriji opštine, što povećava zdravstveni rizik

stanovnika. Neispravnost vode za piće na osnovu analiza iz 2005. godine Instituta za javno

zravlje Srbije na teritoriji Severnobačkog okruga pokazuje da od 857 ispitanih uzoraka, 64,41%

ima fizičkohemijsku neispravnost, dok od 1.513 analiziranih uzoraka, 28,16% mikrobiološki je

neispravno. Opština Mali Iđoš na osnovu ovih analiza pripada kategoriji opština (ukupno 45

opština) koje imaju centralni vodovodni sistem sa fiziološkohemijskom i mikrobiološkom

neispravnošću.

Karta 4: Centralni vodovodni sistemi sa procentom neispravnosti vode za piće

Fiz. hemijska neispravnost %

Mikrobiološka neispravnost %

3 Ekološki atlas zdravstevenih rizika Republike Srbije, 2006. Institut za javno zdravlje Srbije, Dr Milan Jovanovnić Batut

39

Karta 5: Centralni vodovodni sistemi sa koncentracijom

amonijaka i gvožđa iznad MDK, 2005.

40

Zemljište

Kompleksnost održivosti zemljišta kao resursa je u činjenici da je zemljište trofazni sistem sa

čvrstom, tečnom i gasovitom fazom. Ravnoteža svih komponenti je zahtevan i sveobuhvatan

proces i iz tog razloga obnovljivost ovog resursa je dugotrajna.

Osnovno zagađenje zemljišta na tеritoriji opštine potiče od prekomernog zagađenja podzemnih

i voda reke Krivaje koje su izložene je intezivnim eutrofikacionim promenama izazvanim

hidrološkim uslovima, raspoloživim nutrientima i velikim sadržajem organskih materija. Divlje

deponije na teritoriji dva naselja takođe, su izvor zagađenja površinskog sloja zemljišta.

Zagađenje zemljišta osim na zdravlje ljudi, posredno putem hrane i vode, utiče i na prirodne

odlike celine. Reka Krivaja i okolina predstavlja jedino pribežište divljači, ptica i drugih

ugroženih vrsta životinja i ima ulogu ekološkog koridora. Determinisanje zaštite zemljišta u

velikoj meri utiče na ekološki lanac flore i faune na prirodnim lokalitetima opštine. Jedan od

ciljeva zaštite životne sredine, predviđen realizacijom Prostornog plana je i rekultivacija i

sanacija zemljišta podizanjem šumskih pojaseva duž većih saobraćajnica i drugih

aerozagađivača, podizanje prigradskih šuma po obodu gradskih i industrijskih zona (uz

prethodno preispitivanje svih mogućnosti, rekultivacije i iskorišćavanja prostora, kao i

podizanje šumskih zaštitnih pojaseva).

41

SWOT ANALIZA

Prednosti Nedostaci

- Prirodni resursi

- Vodeni potencijal - Razvijena poljoprivreda

- Usmerenje prema organskoj proizvodnji

hrane

- Usvojeni planski dokumenti (Generalni

urbanistički plan i Prostorni plan opštine)

- Postojanje inspekcijskih službi

- Međuopštinska saradnja

- Uključenost u projekat regionalne deponije

Subotica

- Saradnja sa opštinama koje su usvojile

LEAP

- Spremnost opštine za operacionalizaciju

projektnih planova

- Slaba ekonomska razvijenost i siromaštvo

- Zagađenost reke Krivaja - Nekontrolisana upotreba hemijskih

sredstava u obradi zemljišta

- Blizina autoputa E-75 i M-22

- Loš kvalitet vode za piće - Nepostojanje funkcionalne vodovodno-

kanalizacione mreže

- Pojava nekontrolisane akumulacije

atmosferskih voda

- Neprečišćavanje otpadnih voda

- Nedostatak zaštite biodiverziteta - Mala pošumljenost

- Divlje deponije

- Mali kapaciteti opštine za praćenje i

kontrolu kršenja propisa

- Slaba projektna održivost

- Niska ekološka edukovanost

Mogućnosti Opasnosti

- Iskorišćenost potencijala za navodnavanje

- Izgradnja vodovodno-kanalizacione mreže - Izgradnja objekta za prečišćavanje otpadnih

voda

- Strateška usmerenost nadležnih institucija

- Razvoj poljoprivrede - Razvoj turizma

- Gasifikacija

- Iskorišćenost železničke mreže

- Izmeštanje tranzitnog saobraćaja - Projektni planovi u skladu sa setom zakona

o zaštiti životne sredine

- Izrada Studija o proceni uticaja na životnu

sredinu koje su u lokalnoj nadležnosti

- Dostupnost nacionalnim i pokrajinskim

razvojnim fondovima

- Razvoj GIS - Promocija održive potrošnje resursa

- Međuregionalna saradnja

- Promocija uspeha i dobrih primera na

lokalnom nivou

- Marginalna pozicija u strateškim

dokumentima

- Nekontrolisana upotreba prirodnih resursa

- Nesaniranje zagađenih lokaliteta

- Neplanska izgradnja

- Nepoštovanje definisanih prostornih celina - Nepostojanje međusektorske saradnje

- Nepostojanje LEAP i drugih strateških

dokumenata

- Nedostatak kvalitetne planske

dokumentacije

- Budžetska neodrživost projekata

- Nepripremljenost za decentralizovani sistem

upravljanja

- Slab kadrovski potencijal

- Slaba uključenost stanovništva

42

8. Privreda i preduzetništvo

Nizak nivo i nerazvijena privredna struktura, nekompletiranost infrastrukturnih i socijalnih

uslova i nepovoljne demografske tendencije svrstavaju opštinu Mali Iđoš u nedovoljno

razvijeno područje AP Vojvodine. Privredu opštine karakteriše dominantnost primarne

poljoprivredne proizvodnje u formiranju dohotka (59,4%), sa visokim učešćem privatnog

sektora (privatna gazdinstva raspolažu sa 53,9% poljoprivrednog zemljišta), nedovoljna

razvijenost industrijskog sektora (naročito prehrambene industrije) i veliki broj trgovinskih

mikro preduzeća (polovina ukupnog broja preduzeća). Nizak nivo konkurentnosti rezultat je

niske produktivnosti, nedovoljne međusobne poslovne povezanosti privrednika i zastarele

tehnologije. Nedostatak standarda, stručnih kadrova, bolje organizovanosti prodaje i promocije

izvoza dodatno smanjuju izvozne kapacitete, pre svega poljoprivrednih proizvoda.

Tabela 13: Opšti ekonomski podaci u 2015. godini

Površina Stanovništvo ND po stanovniku

u km2 poljopriv.,

u % ukupno

poljopriv.,

u % u dinarima

nivo

APV = 100

R Srbija 88.499 38,9 7.236.519 1,9 123.473 85,4

AP Vojvodina 21.614 74,8 1.932.945 4,5 144.598 100,0

Severnobački okrug 1.784 78,6 190.919 6,0 133.838 92,6

Mali Iđoš 181 84,9 12.031 20,1 53.176 36,8

Izvor: RZS: Opštine u Srbiji 2016.

Razvojni problemi nosioca privredne aktivnosti opštine, pre svega, iz oblasti poljoprivrede i

nedovoljno razvijen preduzetnički sektor uticali su na povećanje nezaposlenosti. U odnosu na

2006. godinu, zaposlenost je povećana za 161 radnika ili 8%. Od 2.163 zaposlenih u 2015.

godini, 1.512 radnika (69,9%) je angažovano u realnom sektoru, dok su preduzetnici zaposleni

469 odnosno 30,1% u radnji uglavnom u uslužnim delatnostima, prerađivačkoj industriji i

građevinarstvu.

Tabela 14: Zaposleni u opštini Mali Iđoš (godišnji prosek)

Zaposleni Struktura, u %

ukupno pravna lica preduzetnici pravna lica preduzetnici

2006 2.002 1.371 631 68,5 31,5

2015 2.163 1.512 469 69,9 30,1

2006-2015 161 141 -162

stopa rasta 8,0 10,3 -25,7

Izvor: RZS: Opštine u Srbiji 2016.

43

Privredni subjekti na teritoriji opštine Mali Iđoš su u 2016. godini poslovali sa neto dobitkom

– dobitak mnogostruko veći od ostvarenog gubitka (preduzeća u Severnobačkom okrugu su

ostvarila ukupan pozitivan finansijski rezultat - dobit je za 79,4% veća od gubitka).

Tabela 15: Osnovni indikatori poslovanja u 2016. godini

Broj

preduzeća

Broj

zaposlenih

Stalna

imovina Kapital

Ukupan

prihod Dobit Gubitak

Severnobački o. 3.305 27.500 233.754.099 93.752.654 207.931.657 10.329.869 5.756.711

Mali Iđoš 96 1.065 6.834.435 2.497.827 7.495.160 317.991 26.405

učešće 2,9 3,9 2,9 2,7 3,6 3,1 0,5

Izvor: RZR na osnovu podataka APR

Prosečno ostvareni finansijski pokazatelji po zaposlenom takođe ukazuju na nedovoljnu

razvijenost opštine. Zaposleni u opštini ostvaruju manji dobitak (298 hiljada dinara), i manji

ukupan prihod (7.037 hiljada dinara), nego zaposleni u Severnobačkom okrugu (401 hijljada

dinara, 7.561 hiljada dinara, respektivno). Opština Mali Iđoš ostvaruje 3,6% prihoda i 3,1%

dobiti Severnobačkog okruga.

Osnovne finasijske preformanse privrednih društava i preduzetnika opštine Mali Iđoš u period

2014-2016 godine prema podacima APR-a prikazani su u sl tabelema:

Finansijske performance privrednih društva opštine Mali Iđoš 2014 2015 2016

01. Broj privrednih društava 89 96 96

02. Broj zaposlenih 841 696 1.065

03. Poslovni prihodi 7.008.600 6.922.645 7.495.160

04. Neto dobit 244.072 349.764 317.991

05. Broj privrednih društava sa neto dobitkom 53 54 60

06. Neto gubitak 155.128 178.517 26.405

07. Broj privrednih društava sa neto gubitkom 30 32 23

08. Ukupna sredstva 7.034.846 7.989.294 6.834.435

09. Kapital 1.495.985 2.375.744 2.497.827

10. Gubitak 689.904 1.098.837 623.037

11. Broj privrednih društava sa gubitkom iznad visine kapitala 23 23 20

44

Finansijske preformanse preduzetnika opštine Mali Iđoš 2014 2015 2016

01. Broj preduzetnika 6 5 5

02. Broj zaposlenih 45 45 44

03. Poslovni prihodi 108.729 111.463 107.680

04. Neto dobitak 2.526 934 889

05. Broj preduzetnika 5 5 4

06. Neto gubitak 2 3.667

07. Broj preduzetnika sa neto gubitkom 1 1

08. Ukupna sredstva 60.576 67.875 75.067

09. Kapital 5.045 5.384 5.529

10. Gubitak 2 3.667

11. Broj preduzetnika sa gubitkom iznad visine kapitala 1 1

Ukupni podsticaji regionalnog razvoja prema

namenama

2014 2015 2016 2017

01. Podsticanje zapošljavanja 1.004 2.017 3.427 2.423

02. Podsticanje izvoza 300

03. Podsticanje proizvodnje 3.550

04. Podsticanje proizvodnje 140.775 83.096 39.756 25.334

05. Naučno-istraž. rad I razvoj 288

06. Zaštita životne sredine 60

07. Saobraćajna infrastruktura 1.900 13.307 1.060

08. Komunalna infrastruktura 3.304

09. Infrastruktura-drugo 5.500

10. Zdravstvo 3.967

11. Obrazovanje, nauka, kultura i sport 629

12. Izgradnja i jačanje institucija 1.224

13. Druge namene 200 178 2.260 52

Ukupno 150.602 102.591 54.309 28.109

Privrednu strukturu opštine u 2016. godini čini 96 preduzeća koja zapošljavaju 1.065

radnika. Osnovni problem povećanja broja zaposlenih u postojećim preduzećima je

neodogovarajuća kvalifikaciona struktura nezaposlenih kao i nerazvijen sistem adekvatne

prekvalifikacije i dokvalifikacije, pa veliki broj stanovnika radi na privatnim gazdinstvima.

45

Pravna lica registovana u naselju Mali Iđoš

Naziv Pravni

status Grana privrede

Broj

zaposlenih Ukupna aktiva

Ukupni

prihod

Neto dobitak

/ gubitak

AGRIROMAGNA DOO poljoprivreda 27 523,022 692,884 139,149

CHICK PROM DOO poljoprivreda 170 339,031 705,685 3,121

LASTA - u lokvidaciji ZZ poljoprivreda 2 5,526 209 -432

AGROITALY DOO poljoprivreda 6 160,138 97,768 18,144

OSKAR DOO poljoprivreda 2 23,328 61,640 2,229

AGROKONS FMZ DOO poljoprivreda 17 5,895 8,877 238

TE ST NEW COMPANY DOO prerađivačka

industrija 16 210,654 44,180 17,228

BELL-IMPEX DOO

prerađivačka

industrija 7 33,160 48,048 4,030

AGROMONT DOO

prerađivačka

industrija 17 26,381 17,083 566

AGROKONS DOO prerađivačka

industrija 12 184,679 253,799 7,616

ČANOX DOO

prerađivačka

industrija 10 48,649 24,322 996

WOOD AND MORE DOO

prerađivačka

industrija 16 42,218 145,685 3,898

BIODIZELA NO001 DOO prerađivačka

industrija 0 5,383 0 -555

KENTER DOO

prerađivačka

industrija 0 48,663 1,103 -351

DRACAENA DOO

prerađivačka

industrija 12 3,769 7,547 342

VP FERRO DOO prerađivačka

industrija 5 4,210 10,411 189

MANTIKI DOO

prerađivačka

industrija 2 74 444 49

AIRKONS DOO

prerađivačka

industrija 7 1,756 3,496 206

VRTLARI DOO prerađivačka

industrija 0 7,040 1,429 112

UTAŠI DOO saobraćaj 0 5,053 0 -284

DUKER DOO trgovina 4 6,350 9,280 24

HT DOO trgovina 24 39,434 163,839 52

ZICOM DOO trgovina 2 5,833 1,149 -342

FORUMCOOP DOO trgovina 8 25,873 27,991 3,837

LIBERTAS KOMERC DOO trgovina 1 28,488 12,949 458

SUBSTRATUM DOO trgovina 7 57,098 171,461 8,145

PATOS-ČA DOO trgovina 7 9,683 31,821 299

BEEFODIO DOO trgovina 1 1,540 422 -910

GAZDABOLT DOO trgovina 2 873 10,101 408

N.A.M. TOTAL TECH DOO usluge (inžinjerstvo) 5 5,649 4,450 121

WORLDNET DOO usluge (konsalting) 0 96 0 0

KLAB DOO usluge (konsalting) 0 4,870 4,989 361

TIZES DOO usluge

(računovodstvo) 3 427 2,783 162

ANI DOC DOO

usluge (veterinarske

delatnosti) 4 3,518 7,406 406

EUROVET 2008 DOO

usluge (veterinarske

delatnosti) 6 8,239 19,740 1,988

UKUPNO 402 1,876,600 2,592,991 211,500

46

Grafikon 12

Prema podatcima sa sajta scoring.rs u naselju Mali Iđoš aktivnih 35 pravnih lica zapošljavaju 402

radnika, imaju ukupnu aktivu u iznosu od 1,876,600 hiljada RSD. Ukupan prihod svih navedenih

preduzeća je 2,592,991 hiljada dinara od čega je ukupna neto dobit 211,500 hiljada dinara. Najveća

preduzeća sa najvećim brojem zaposlenih, bave se poljoprivrednom, zapošljavaju 55,72% zaposlenih

na teritoriji naselja Mali Iđoš i ostvaruju 60% ukupnog prihoda.

-100,000

0

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

600,000

700,000

800,000A

GR

IRO

MA

GN

A

CH

ICK

PR

OM

LAST

A -

u lo

kvid

aciji

AG

RO

ITA

LY

OSK

AR

AG

RO

KO

NS

FMZ

TE S

T N

EW C

OM

PA

NY

BEL

L-IM

PEX

AG

RO

MO

NT

AG

RO

KO

NS

ČA

NO

X

WO

OD

AN

D M

OR

E

BIO

DIZ

ELA

NO

00

1

KEN

TER

DR

AC

AEN

A

VP

FER

RO

MA

NTI

KI

AIR

KO

NS

VR

TLA

RI

UTA

ŠI

DU

KER H

T

ZIC

OM

FOR

UM

CO

OP

LIB

ERTA

S K

OM

ERC

SUB

STR

ATU

M

PA

TOS-

ČA

BEE

FOD

IO

GA

ZDA

BO

LT

N.A

.M. T

OTA

L TE

CH

WO

RLD

NET

KLA

B

TIZE

S

AN

I DO

C

EUR

OV

ET 2

00

8

Preduzeća naselja Mali Iđoš po ukupnom prihodu i neto dobitku

Ukupni prihod Neto dobitak / gubitak

47

Pravna lica registovana u naselju Feketić

Naziv Pravni

status Grana privrede

Broj

zaposlenih

Ukupna

aktiva Ukupni prihod

Neto dobitak /

gubitak

VINUM DOO poljoprivreda 0 2,379 0 -198

PP FEKETIĆ AD poljoprivreda 66 938,916 568,828 32,672

FEKETIĆ ZZ poljoprivreda 4 34,942 8,376 19

SCOM DOO poljoprivreda 8 814,230 684,787 7,455

ADVANCE AGRAR DOO poljoprivreda 0 87,259 5,806 -25,910

BEST SEED PRODUCER DOO poljoprivreda 106 1,631,867 2,198,782 24,906

AGROBUDUĆNOST ZZ poljoprivreda 1 295 615 0

NOVI JADRAN ZZ poljoprivreda 0 3 5 -16

ANDROCKI OZZ poljoprivreda 3 4,722 0 -1,196

FUTURA DOO prerađivačka industrija 9 281,526 91,749 862

LIBERTAS COMPANY DOO prerađivačka industrija 2 20,500 47,698 875

BALZAM DOO prerađivačka industrija 1 1,254 2,046 230

FE-KOVAR DOO prerađivačka industrija 1 6 128 -72

AMARA DOO prerađivačka industrija 15 3,058 9,037 359

TOMEX-TOMIS GROUP DOO prerađivačka industrija 0 202 244 -159

MATTEO OBUCA DOO prerađivačka industrija 243 179,786 158,889 1,902

PERPES FRUIT DOO prerađivačka industrija 0 4,229 189 160

GILJEN-AMD DOO saobraćaj 3 1,060 1,610 -306

COLD-STORAGE DOO saobraćaj (skladištenje) 5 47,010 50,721 7,375

EKO-KOMUNAL DOO snabdevanje vodom 11 1,190 9,903 57 TEHNO-INDUSTRIJA

DOO DOO trgovina 1 5,843 2,446 199

20. MAJ DOO trgovina 1 457 3,199 -236

KVIKI DOO trgovina 1 12,084 43,358 556

AGROVERO DOO trgovina 1 11,745 3,567 292

PETROLUX 2015 DOO trgovina 8 11,417 144,174 1,550

ŠINDER TIM DOO usluge (konsalting) 1 143 69,505 0

DOMAKOM-AMD DOO usluge (popravka motornih vozila) 3 559 2,408 175

SRBOLAB DOO FEKETIC DOO

usluge (tehničko

ispitivanje) 9 3,165 9,835 -1,314

OBOD D DOO usluge (ugostiteljstvo) 1 10,652 4,124 40

JELENČLIT DOO usluge (ugostiteljstvo) 3 1,745 4,274 72

Ukupno 507 4,112,244 4,126,303 50,349

48

Grafikon 13

Prema podatcima sa sajta scoring.rs u naselju Feketić aktivnih 29 pravnih lica i jedno pravno lice

koje posluje na teritoriji naselja ali je njegovo središte registrovano u opštini Sombor. Ova preduzeća

zapošljavaju 507 radnika, imaju ukupnu aktivu u iznosu od 4,112,244 hiljada RSD. Ukupan prihod

svih navedenih preduzeća je 4,126,303 hiljada dinara od čega je ukupna neto dobit 50,343 hiljada

dinara. Preduzeća koja se bave poljoprivrednom, zapošljavaju 37% zaposlenih na teritoriji naselja

Feketić i ostvaruju 84% ukupnog prihoda. Dok preduzeća u prerađivačkoj industriji zapošljavaju

53,45% zaposlenih u naselju Feketić, primarno Matteo obuća doo Fektić.

-100,000

400,000

900,000

1,400,000

1,900,000

2,400,000

VIN

UM

PP

FEK

ETIĆ

FEK

ETIĆ

SCO

M

AD

VA

NC

E A

GR

AR

BES

T SE

ED P

RO

DU

CER

AG

RO

BU

DU

ĆN

OST

NO

VI J

AD

RA

N

AN

DR

OC

KI

FUTU

RA

LIB

ERTA

S C

OM

PA

NY

BA

LZA

M

FE-K

OV

AR

AM

AR

A

TOM

EX-T

OM

IS G

RO

UP

MA

TTEO

OB

UC

A

PER

PES

FR

UIT

GIL

JEN

-AM

D

CO

LD-S

TOR

AG

E

EKO

-KO

MU

NA

L

TEH

NO

-IN

DU

STR

IJA

DO

O

20

. MA

J

KV

IKI

AG

RO

VER

O

PET

RO

LUX

20

15

ŠIN

DER

TIM

DO

MA

KO

M-A

MD

SRB

OLA

B D

OO

FEK

ETIC

OB

OD

D

JELE

NČ

LIT

Preduzeća naselja Feketić po ukupnom prihodu i neto dobitku

Ukupni prihod Neto dobitak / gubitak

49

Pravna lica registovana u naselju Lovćenac

Naziv Pravni status Grana privrede Broj

zaposlenih Ukupna aktiva Ukupni prihod

Neto

dobitak

/

gubitak

TERMO-COMPONENTS DOO građevinarstvo 1 3,197 6,331 352

AIP NJEGOŠ - u stečaju DP poljoprivreda 0 1,009,062 26,122 22,459

AGROPOPOVIĆ DOO poljoprivreda 2 21,591 97,991 938

M.I. COMPANY DOO poljoprivreda 0 21,696 0 0

LOVĆENČANI ZZ poljoprivreda 0 0 394 -16

AGROLIRI-COM DOO prerađivačka industrija 3 9,407 68,399 216

LTS - u stečaju DOO prerađivačka industrija 1 1,433,481 12,086 -1,521

HIDROTON DOO prerađivačka industrija 1 1,214 4 -620

V&B EURO 92 DOO prerađivačka industrija 13 38,814 52,843 2,861

RADOMAN DOO prerađivačka industrija 14 84,209 71,445 12,985

TORO GRANDE DOO prerađivačka industrija 1 16,743 886 -1,319

ZITKO MLIN DOO prerađivačka industrija 23 35,293 280,290 51

MARKISIC DOO saobraćaj 1 49 0 -59

DOMEX-TRADE DOO saobraćaj 3 5,695 5,639 226

MI&GO COMPANY DOO saobraćaj 1 457 353 -180

KOOPERATIVA D & B DOO trgovina 4 133,115 481,499 13,893

DGM DOO trgovina 0 11,663 9,601 -293

ORS SAVETOVANJE DOO trgovina 0 5,501 0 -316

SZRS PROMET 2011 DOO trgovina 8 25,394 41,204 1,640

PRESTIGE PROMET DOO trgovina 12 25,111 69,082 9

INTER DUO PETROL DOO trgovina 4 3,917 5,526 -699

INFINIUM DOO usluge (frizerske i kozmetičke) 1 808 2,052 102

ZLATNO DOBA TRADECOM DOO zdravstvena i socijalna zaštita 1 281 283 37

Ukupno 94 2,886,698 1,232,030 50,746

50

Grafikon 14

Prema podatcima sa sajta scoring.rs u naselju Lovćenac aktivnih 23 pravnih lica. Ova preduzeća

zapošljavaju 94 radnika, imaju ukupnu aktivu u iznosu od 2,886,698 hiljada RSD. Ukupan prihod

svih navedenih preduzeća je 1,232,030 hiljada dinara od čega je ukupna neto dobit 50,746 hiljada

dinara. Preduzeća koja se bave prerađivačkom delatnošću, zapošljavaju 56% zaposlenih na teritoriji

naselja Lovćenac i ostvaruju 39,44% ukupnog prihoda. Dok preduzeća u trgovini zapošljavaju

29,78% zaposlenih u naselju Lovćenac I ostvaruju 49,26%, primarno Kooperativa D&B doo

Lovćenac.

9. Poljoprivreda, lov i šumarstvo

Poljoprivredna proizvodnja odvija se na površini od 15,372 ha, a 20,1% stanovništva se

bavi poljoprivrednom.

Tabela 16: Poljoprivreda u 2012. godini

Oblast,

opština

Broj

gazdinstava

Korišćeno

poljoprivredno

zemljište

Oranice i

bašte

Voćnjaci

Vinogradi

Livade i

pašnjaci

Severnobanatska oblast 14345 178301 154501 1278 254 21821

Kikinda 4910 64876 60076 261 51 4338

Аda 1615 19531 19049 57 3 387

Кanjiža 2880 30052 23383 623 80 5866

Novi Kneževac 1477 21085 16865 127 7 4030

Senta 1783 20990 20047 138 10 746

Čoka 1680 21768 15080 73 103 6453

Severnobačka oblast 11361 140269 133571 2867 490 2925

Subotica 6626 75519 69509 2668 413 2659

Bačka Topola 3419 49378 48869 156 52 202

Mali Iđoš 1316 15372 15193 43 24 64

Izvor: RZR na osnovu podataka RZS

-100,000

0

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

600,000

Preduzeća naselja Lovćenac po ukupnom prihodu i neto dobitku

Ukupni prihod Neto dobitak / gubitak

51

Oblast, opština

Goveda

Svinje

Оvce

Živina

Тraktori

Godišnja radna

jedinica

Severnobanatska

oblast

38326 163956 41642 404387 10993 13239

Kikinda 10210 68545 5126 123363 3302 3470

Аda 4065 19433 6596 32400 1282 1562

Кanjiža 9738 20938 10244 138944 2658 3520

Novi Kneževac 3378 9217 2424 42174 1046 1013

Senta 7253 24602 8582 34642 1617 2150

Čoka 3682 21221 8670 32864 1088 1523

Severnobačka oblast 33962 198441 21113 1163015 8291 12080

Subotica 19896 77606 12989 293949 4945 7527

Bačka Topola 11767 114188 6401 482729 2635 3473

Mali Iđoš 2299 6647 1723 386337 711 1080

Poljoprivredno zemljište predstavlja najvredniji prirodni potencijal koji pruža uslove za

raznovrsnu poljoprivrednu proizvodnju i obuhvata 93,4% teritorije opštine, od čega je 53,9%

vlasništvo individualnog sektora. Relativna ukrupnjenost poseda pruža mogućnost plantažne

proizvodnje. U strukturi poljoprivrednog zemljišta dominiraju oranice i bašte sa 98,8%, dok su

pašnjaci zastupljeni sa 0,4%.

Tabela 17: Poljoprivredna površina prema načinu korišćenja u 2012. godini

Izvor: RZR na osnovu podataka RZS

Oranične površine se najvećim delom koriste za gajenje žita (76%) i to pre svega kukuruza i

pšenice.

Ostvarena primarna proizvodnja u svim granama poljoprivrede bitan je preduslov za brži razvoj

kako prerađivačkih kapaciteta u okviru prehrambenog kompleksa, tako i za razvoj opštine u

celini. Neophodno je efikasnije korišćenje poljoprivrednih resursa, navodnjavanje i izmena

poljoprivredne proizvodnje u korist proizvodnje sirovina koje se na licu mesta ili u postojećim

pogonima opštine mogu prerađivati.

Šumarstvo

Opština nema pravih šuma, osim 3 ha obrasle šumske površine. U narednom periodu neophodno

je povećati površine pod šumama i ostalim zelenilom, u cilju zaštite poljoprivrednog zemljišta

od eolske erozije, unapređivanja pejzažnih vrednosti i životne sredine. Postojeće obrasle

Opština Mali Iđoš

ukupno, u ha

u %

Poljoprivredna površina 15.372 100,0

Oranice i bašte

ukupno

žito

industrijsko bilje

povrtno bilje

krmno bilje

15.192

11.320

2.968

6

300

98,8

76,2

20,1

0,1

2,4

Voćnjaci 43 0,4

Vinogradi 24 0,3

Livade i pašnjaci 64 0,5

52

šumske površine treba zadržati i unaprediti, a nove podizati na degradiranom i slabo

produktivnom zemljištu, za šta je neophodno pripremiti plan pošumljavanja, očuvanja i zaštite

šumskog fonda.

Lovstvo

Lovni potencijal predstavlja najatraktivniji resurs kojim opština raspolaže za razvoj turizma.

Prirodna sredina pogodna je za formiranje staništa za veliki broj životinjskih vrsta, a

najzastupljenije su: srneća divljač, zec, fazan, afrička grlica, prepelica, patka i dr. Lovne

površine zauzimaju 16.000 m2 teritorije opštine i spadaju u red bogatih lovišta za srneću, zečiju

i fazansku divljač. Lovištem gazduje LU Krivaja, organizovano u lovačka društva u svakom

naselju: LD Njegoš Lovćenac, LD Jelen Feketić i LD Fazan Mali Iđoš. U Feketiću na površini

od jednog hektara nalazi se fazanerija. Lovački dom (uređeni salaši) u Lovćencu i Malom Iđošu

obezbeđuju usluge smeštaja i ishrane domaćih i stranih lovaca.

10. Turizam

Jedan od razvojnih ciljeva opštine Mali Iđoš u narednom periodu je veća iskorišćenost

turističkog potencijala. Turizam, kao privredna delatnost, je atraktivan vid aktiviranja već

postojećih resursa i brzog razvoja privredne infrastrukture malog i srednjeg preduzetništva, u

cilju otvaranja novih radnih mesta i privrednog oporavka opštine. Prirodne pogodnosti,

hidrografske prilike, klimatski uslovi, karakteristike flore i faune, kulturološke odlike i

geostrateški položaj opštine Mali Iđoš diferenciraju sledeće vidove turizma.

Tabela 18: Odlike turističkih potencijala

TIPOLOGIJA PODRUČIJE/LOKALITET NAPOMENA

Kulturne manifestacije i

seoski turizam

Salaš Mali Iđoš

Ispod Brda-Mali Iđoš

Naselje Feketić

Naselje Mali Iđoš

Katai salaš i Etno kuća – u čijoj

blizini se nalazi i zavičajna kuća

tipična za ovaj kraj, pekarska

radionica u kojoj se vrši

demonstracija zanata i mali muzej

sa starim razbojima za tkanje u

kojem se organizuju demonstracije

ovog zanata i radionice tkanja, kao

i Muzej pekarstva.

Udruženje građana Domboš iz

Malog Iđoša svake godine, od

2001. godine, tokom jula meseca

organizuje kulturno muzičku

manifestaciju Domboš Fest.

Manifestacije u naselju Feketic -

Dani feketićke višnje, Dani naselja,

Dani berbe grožđa, knjizevni dani

"Podolszki".

Kao poseban vid seoskog turizma

ističu se i poseta vinskom podrumu,

pčelarima i zabavnom parku sa

poni konjima KK Zlatna potkovica.

53

Spomen dani "CSÉPE IMRE "-

Mali Iđoš okupljanje eminentnih

književnika, književnih kritičara, istoričara i folklorista.

Zdravstevni turizam Mali Iđoš i opštine Bačka Topola,

Subotica, Kanjiža, Senta, Ada i

Bečej

Fromiranje regionalnog klastera

zdravstvenog turizma

Lovišta

Lovački dom-Lovćenac Depadans-Mali Iđoš

Atari i šumski pojas pored puta

Lovćenac-Mileševo i Telečka visoravan

Lovačko udruženje Krivaja i lovačka društva: “Lovćenac”– Lovćenac “Jelen”- Feketić “Fazan”- Mali Iđoš.

Tranzitni turizam i

sportsko rekreativni

turizam

Deonica autoputa E-75 Novi Sad- Subotica na panevropskom Koridoru

10 Deonica državnog puta I reda

(magistralni put) M-22.1 Novi Sad-

Srbobran-Mali Iđoš-Bačka Topola-

Subotica

Nova trasa regionalnog puta ozmeđu

naselja Mali Iđoš i Mol (opština Ada)

Međunardni železnički kolosek

Beograd-Novi Sad-Subotica

Razvoj turističko rekreativne zone

oko zone autoputa.

Železničke stanice Mali Iđoš,

Feketić, Lovćenac.

51

Tabela 19: Turistički pokazatelji, opštine Severno-bačkog okruga 2015

Opštine Dolasci turista Noćenja turista

2003. 2005. 2015. 2003. 2005. 2015.

Subotica 36.364 42.097 86.747 59.032 77.687 154.224

Bačka Topola 4.359 3.516 3437 9.504 7.570 8.587

Mali Iđoš 207 99 - 327 99 -

Ukupno: Severnobački

okrug 40.930 45.712 90.184 68.863 85.356 16.2811

Izvor: RZS

Mali broj kategorisanih smeštajnih kapaciteta na teritoriji opštine uzrok su male iskorišćenosti

turističkog potencijala i kratkog zadržavanja turista koji dolaze u opštinu. Manifestacije kao što

su Domboš Fest, koji prema nekim procenama privlači i do 14.000 posetilaca, ili književni dani

u Feketiću tokom kojih u opštinu dođe 200 stranih i domaćih turista. Na teritoriji opštine

izdvajaju se dve smeštajne jedinice Katai Salaš sa kapacitetom smeštaja od 80 osoba i

prenoćište Pipač sa smeštajnim kapacitetom od 32 osobe.

52

SWOT ANALIZA

Prednosti Nedostaci

- Geografski položaj opštine

- Dobra povezanost sa okruženjem - Prirodni resursi za razvoj agrokompleksa

- Komunalno opremljeni građevinski objekti

- Predispozicije za razvoj organizovanog

izletničkog, eko i lovnog turizma

- Rešenost aktera da poboljšaju privrednu situaciju

- Udruženja građana i nevladinih organizacija - Organizacija i aktivnosti opštinske uprave

- Prezentacija Opštine na internetu

- Visoka nezaposlenost, neodgovarajuća

kvalifikaciona struktura

- Nedovoljan broj uskoprofilisanih kadrova

- Tehničko-tehnološka zastarelost

- Odsustvo velikih privrednih sistema

- Nedovoljna podsticajna sredstva

- Nedovoljna informisanost

- Nepostojanje službe za razvoj - Nepostojanje lokalnog fonda za razvoj

- Usitnjenost poseda

- Nekvalifikovanost kadrova u udruženjima

- Nerazvijeni turistički kapaciteti

Mogućnosti Opasnosti

- Saradnja sa stranim partnerima (strana direktna

ulaganja, donatorska sredstva i sl.)

- Uključivanje u programe prekogranične saradnje

- Crnogorsko tržište

- Mađarsko tržište

- Razvoj i promocija turizma

- Povezivanje sa velikim gradovima - Izgradnja puta istok-zapad (Temišvar-Osijek)

- Privredna neintegrisanost sa velikim gradovima - Nesprovođenje strateških smernica razvoja

opštine

- Nerazvijena preduzetnička kultura

- Spora reakcija na poslovne impulse

- Nedostatak stručnih kadrova

- Odliv visokoobrazovanih kadrova - Odsutstvo medijske prezentacije potencijala

opštine

53

11. Socijalni i humani razvoj

11.1 Obrazovanje

Obrazovanje kao jedan od najznačajnijih faktora ličnog i društvenog razvoja podrazumeva

doživotni proces u okviru kojeg se usvajaju stavovi, vrednosti, veštine i znanja. Centralno mesto

njegovom razvoju pripada školi koja stvara uslove za zadovoljavanje obrazovnih potreba kako

mladih, tako i odraslih učenika. Proučavanje odnosa škole i lokalne sredine rezultira zahtevom,

gotovo imperativom za otvaranje škole prema lokalnoj zajednici. U tom smislu, neophodno je

da škola svoje aktivnosti i programe razvija na osnovu kontinuiranog proučavanja obrazovnih

potreba u okruženju kao i da svoje kapacitete adaptira i stavlja na raspolaganje za višestruku

namenu za sve uzraste. Na školama je da integrišu na najbolji mogući način obrazovne,

socijalne, fizičke, rekreacione i zdravstvene programe, kao i da u planiranju svojih aktivnosti

uključe sve zainteresovane osobe za sprovođenje različitih programa i usluga.

Osnovno obrazovanje kao temelj obrazovno vaspitnog procesa mora biti atraktivan, dostupan

svima, široko determinisan, fleksibilan i zasnovan na saradnji i partnerstvu sa lokalnom

zajednicom kako bi postao prilagodljiv za promene koje se dešavaju u društvu.

Obrazovanjem i vaspitanjem dece i omladine, u opštini Mali Iđoš bave se tri osnovne škole i

jedna predškolska ustanova. Postojeće obrazovne institucije su realna osnova za kvalitetno i

efikasno pružanje opšteg znanja i vrednosti neophodnih za normalan život u ovoj multikulturnoj

i multietničkoj sredini. Posmatrajući kvantitativne pokazatelje po godinama, negativan prirodni

priraštaj i visoka stopa mortaliteta u opštini reflektuju se i na pad broja đaka osnovnih škola u

odnosu na ukupno stanovništvo.

Tabela 20: Broj učenika osnovnih škola 2001/05.

Broj učenika osnovnih škola 2014/15

Redovne osnovne škole

Škole

odeljenja

Učenici

svega Završili

školu

R. Srbija 3413 25081 555573 67652

AP Vojvodina 535 7338 149469 17772

Severnobački okrug 47 757 13964 1720

Mali iđoš 3 54 973 123

2001.

osnovne škole učenici

R Srbija 706.872

AP Vojvodina 190.848

Severnobački 18.354

okrug

Mali Iđoš 1.358

% u

uk.

stan.

9,4

9,4

9,2

10,1

2005.

osnovne škole učenici

3.607

534

47

31.399

8.466

820

61

3.578

536

47

odeljenja

31.019

8.428

811

59

svega

656.103

176.354

16.910

1.234

% u

uk.

stan.

8,8

8,7

8,4

9,1

54

Predškolsko obrazovanje 2016

Broj ustanova 1

Broj objekata 4

Broj dece starosti 0-3 godine u predškolskom vaspitanju i

obrazovanju

44

Obuhvat dece uzrasta od 0-3 godine predškolskim

vaspitanjem i obrazovanjem (u%)

11,8

Broj dece uzrasta od 3 godine do polasna u pripremni

predškolski program

197

Obuhvat dece uzrasta od 3 godine do polasna u pripremni

predškolski program, predškolskim vaspitanjem i

obrazovanjem (u %)

50,8

Broj dece koja pohađaju pripremni predškolski program 121

Izvor podataka APR

Prostorni, organizacioni, tehnički i menadžment uslovi za rad većine škola su nepovoljni.

Nedostaju učionice za redovnu nastavu, kabineti za praktičnu nastavu, fiskulturne sale, oprema

itd. Takođe, nedostaju stručni kadrovi koji bi organizovano sarađivali sa drugim školama i

lokalnom privredom u celini. Prema stručnim procenama opremljenost škola u poređenju sa

savremenim standardima za obrazovanje je 30% u Lovćecu i Malom Iđošu i 60% u Feketiću.

Sanitarni čvorovi, krovovi, krovne konstrukcije kao i prozori na školama su dotrajali.

Odgovarajući sportski objekti uz škole za bavljenej fizičkom kulturom (sportska hala I sportski

tereni) nisu adekvatno opremljeni.

U obrazovnoj strukturi stanovništva starog 15 i više godina, završena srednja škola je najčešći

vid obrazovanja, zatim sledi osnovno obrazovanje (29,3%), dok je 5,6% stanovništva opštine

sa višom i visokom stručnom spremom. Značajno je napomenuti da je 70% stanovništva opštine

na nivou osnovnog i nižeg obrazovanja, što zahteva veće angažovanje na obrazovanju

stanovništva kroz dokvalifikaciju, prekvalifikaciju i programe permanentnog obrazovanja.

Iako je zabeležen trend smanjenja broja nepismenih u poslednjih deset godina i dalje je prisutan

značajan procenat nepismenog stanovništva (235 stanovnika), posebno ženskog stanovništva

(2,7%).

Tabela 21: Obrazovna struktura stanovništva

Bez školske spreme 2.58 1.78 2.52

Nepotpuna osnovna škola 10.68 11.51 12.25

Osnovno obrazovanje 21.75 24.16 27.52

Srednje obrazovanje 50.91 49.37 49.40

Više i visoko obrazovanje 14.08 13.18 8.32

UKUPNO 100 100 100

55

Grafikon 15

U tom smislu, da bi se obezbedili uslovi i perspektive za kvalitetan razvoj ljudskih resursa,

neophodno je povezivanje obrazovnih institucija (kroz programe, realizirajući ih samostalno ili

u saradnji sa lokalnim vlastima) sa evropskim edukativnim, naučnim i finansijskim centrima

kako bi se kreirao ambijent za uključenje u evropske međunarodne programe i projekte.

Programski ciljevi u oblasti obrazovanja mogu se realizovati koordinacijom i stalnom

razmenom informacija sa donatorima u oblasti obrazovanja, saradnjom sa nastavničkim

udruženjima, mrežama škola i nevladinim organizacijama koje se zalažu za razvijanje

reformske obrazovne politike.

11.2 Zdravstvo

Ispitivanje i procena zdravstvenog stanja stanovništva u opštini je ne samo osnov savremenog

planiranja zdravstvene zaštite i zdravstvenih službi, već i preduslov za unapređenje i promociju

zdravlja stanovništva. Radi efiksnijeg rada zdravstvenih službi neopohodno je stvoriti uslove

za neprekidnu saradnju i koordinaciju sa privredom i društvenim sektorima, jer se zdravstvena

delatnost ne može razvijati izolovano. To znači da su zdravstvenim radnicima neophodne nove

veštine, dok je zdravstvenim institucijama potrebno unapređivanje organizacije, procedura i

bolja tehnička opremljenost, da bi se kvalitet pružanja zdravstvenih usluga podigao na viši nivo.

Zdravstvene usluge u opštini Mali Iđoš pruža Dom zdravlja "Marton Sandor" i dve ambulante

u Feketiću i Lovćencu. Prema podacima SZR-a u Domu zdravlja zaposleno je 15 lekara, od

čega je 7 doktora opšte prakse, 1 doktor na specijalizaciji i 7 doktora specijalizanata.

Medicinske usluge pružaju se preko dispanzera za žene, odeljenja interne medicine, službe hitne

pomoći, stomatološke i rendgen službe, labaratorije i dispanzera za decu.

Dostignuti nivo obezbeđenosti stanovništva zdravstvenim kadrom beleži ispodprosečne

vrednosti opštine u odnosu na Republiku, Pokrajinu i okrug. U opštini Mali Iđoš u 2011. godini

jedan lekar je obezbeđivao zdravstvenu zaštitu na 772 stanovnika.

3%12%

28%49%

8%

Obrazovanje

Bez školske spreme Nepotpuna osnovna škola Osnovno obrazovanje

Srednje obrazovanje Više i visoko obrazovanje

56

Tabela 22: Broj lekara na 1000 stanovnika 2011.

R Srbija 347

AP Vojvodina 399

Severnobački okrug 460

Mali Iđoš 772

Težište aktivnosti zdravstvenih službi, s obzirom na strukturu stanovništva opštine (17% starih)

potrebno je usmeriti na područje prevencije i promocije zdravlja putem novih zdravstveno

preventivnih programa, čime se postiže bolja zdravstvena zaštita stanovništva (posebno

osetljivih grupa) i poboljšava stručni rad zaposlenih u zdravstvenim ustanovama. Zdravstvenim

programima (preventivni, zdravstveno-rekreativni, dijagnostičko-terapijski i drugi) uz

savremeni pristup i menadžment postiže se bolja iskorišćenost zdravstvenih kadrova, resursa i

kapaciteta.

Na objektima zdravstvenih ustanova stanje grejanja i hlađenja prostora je nezadovoljavajuće, a

posebno su u lošem stanju otvori.

11.3 Socijalna zaštita

Najvažniji deo socijalne politike, koja je jedna od bitnih korektivnih elemenata nejednakosti, je

podizanje opšteg socijalnog blagostanja, a posebno poboljšanje položaja i integracije

pojedinaca i grupa koji su usled različitih okolnosti dospeli u nepovoljan socijalni i ekonomski

položaj. Rešavanje ozbiljnih i dugotrajnih socijalnih restrukturacija, kao problema socijalne

isključenosti, bitno se oslanja na akcijama socijalnih radnika i promovisanju integracije

marginalizovanih i ranjivih grupa. U tom smislu, kao ciljevi socijalne politike navode se

povećanje zapošljavanja, poboljšanje uslova rada, primarna socijalna zaštita, socijalni dijalog i

suzbijanje izolacije socijalno ranjivih grupa.

Glavni nosilac i realizator aktivnosti iz delokruga socijalne zaštite je Centar za socijalni rad koji

posluje kao zajednička ustanova za opštine Mali Iđoš i Bačka Topola.

Promene u starosnoj strukturi stanovništva, odnosno povećanje broja najstarijeg stanovništva

(17%) i veliki broj nezaposlenih lica, dovelo je do povećanog broja korisnika socijalne zaštite,

što zahteva adekvatne i efikasne promene u materijalnoj i organizacionoj snazi Centra za

socijalni rad.

Tabela 23:Pregled broja korisnika socijalne zaštite (2015)

Korisnici socijlane zaštite na evidenciji Centra za

socijalni rad 2567

Udeo korisnika socijalne zaštite u ukupnoj populaciji

(u %) 23,0

Broj stručnih radnika u Centru za socijalni rad 3

Broj korisnika socijalne zaštite na broj stručnih

radnika u Centru za socijalni rad 886

Izvor RZS

57

Porast broja korisnika i pojava novih oblika socijalne zaštite predviđa savremenu organizaciju

stručnog rada i pružanje blagovremene, adekvatne i efikasne pomoći ugroženim socijalnim

kategorijama stanovništva. Za postizanje ovog cilja neophodno je povezivanje Centra za

socijalni rad sa brojnim stručnim institucijama, ustanovama i organizacijama u opštini (NVO,

Crveni krst, privreda), u cilju uspešne realizacije svojih osnovnih funkcija. U oblasti socijalne

zaštite postoji

Novi projekti i inovativne forme rešavanja problema socijalno ugroženih slojeva stanovništva,

unaprediće planiranje, finansiranje, sprovođenje i praćenje rezultata lokalnih usluga socijalne

zaštite. Aktivno unapređivanje partnerstva lokalnih vlasti, institucija obrazovanja, zdravstva,

socijalne zaštite i nevladinih organizacija doprineće solidarnosti i razvijanju kvalitetnijih i

humanijih odnosa među svim građanima u opštini.

11.4 Kultura

Kultura je riznica najvećih vrednosti, sećanja, tradicije, istorije i raznolikog nacionalnog i

internacionalnog nasleđa, putem koje se pokreću novi pravci razvoja i grade mostovi

komunikacije i dijaloga. Širenje svesti o važnosti kulture i tradicije različitih etničkih zajednica.

kao i afirmacija intelektualnih, kreativnih, estetskih i drugih vrednosti, doprinosi razvoju

kulture i uspostavljanju saradnje među ljudima.

Niz značajnih kulturnih i turističkih manifestacija održava se u Malom Iđošu, Lovćencu i

Feketiću. Najznačajniji od njih su: Domboš fest, Dani višnje, Dani vina, Čepe dani i druge.

Kulturnu delatnost promovišu Gradska biblioteka kao i KUD Petefi Šandor, KUD Njegoš i

KUD Feketić. Lokalitet vezan za vojvođansku prošlost je Salaš Katai prilagođen potrebama

edukacije dece i odraslih. U blizini se nalazi i zavičajna kuća tipična za ovaj kraj, opremljena

tradicionalnim pokućstvom, kao i pekarska radionica u kojoj se vrši demonstracija zanata i mali

muzej sa starim razbojima za tkanje u kojem se organizuju demonstracije ovog zanata.

Lokalni listovi koji se objavljuju u opštini So-Besed, Feketićke i Lovćenske novine doprinose

informisanosti građana. U razvoju lokalne zajednice kroz uspostavljanje kulturnog, turističkog,

privrednog i humanitarnog dijaloga učestvuju brojna udruženja među kojima su: Udruženje

gradjana Domboš, Udruženje velikih porodica Kincse, Forum žena, Udružeje za zaštitu majki i

dece Izida, Teledom, Udruženje građana Taltoš, Društvo za razvoj okoline i zajednice Zold

Dombok, Udruženje velikih porodica Katicabogar, Udruženje penzionera Feketić, Udruženje

žena Hestia, Omladinski Savet Lovćenac i Asocijacija za razvoj opštine Mali Iđoš.

Na teritoriji opštine postoje dva doma culture i tri biblioteke koje su delimično opremljene. U

naselju Mali Iđoš postoji zgrada doma kulture, zgrada je privatizovana. Na teritoriji opštine ne

postoji pozorište ni bioskop.

Pred kulturnim ustanovama u opštini predstoji dalje negovanje, poštovanje i predstavljanje

kulture, tradicije i duhovnosti ovog kraja, koje podrazumeva poslovanje po zakonitostima

kulturnog marketinga i maksimalnu edukaciju kadrova u kulturi. Pored revitalizacije i

rekonstrukcije objekata tradicionalne arhitekture i nepokretnih dobara pod zaštitom

(Letnjikovac, sakralni i javni spomenici) neophodno je rešiti satatus objekata domova kulture

kao i uređenje bioskopske sale.

58

SWOT ANALIZA

Prednosti Nedostaci

- Institucije iz oblasti obrazovanja, zdravstva i

socijalne zaštite

- Dovoljna kvalifikaciona struktura u

obrazovnim ustanovama

- Motivisanost i visoka stručnost službe

medicine rada

- Razvijena mreža udruženja

- Saradnja sa humanitarnim organizacijama

- Shvatanje značaja edukacije i ravnopravni

pristup ka obrazovnom procesu

- Podrška edukativnim projektima

- Nedovoljna komunikacija i

međuinstitucionalna saradnja

- Socijalna osetljivost

- Nemogućnost zaposlenja - Nedovoljna materijalna opremljenost

(nedostatak objekata za kulturu)

- Nedovoljna informisanost marginalizovanih

grupa

- Slaba zastupljenost moderne informacione

tehnologije

- Nedovoljno novih obrazovnih i

zdravstvenih programa

Mogućnosti Opasnosti

- Reforma obrazovnog sistema kroz

osavremenjivanje nastavnih programa

- Regionalna saradnja i zajednički nastup

(regionalni klaster zdravstevnog turizma)

- Partnerstvo sa privredom

- Medijske prezentacije

- Uključivanje omladine u javni život opštine

- Projekti za smanjenje siromaštva

- Nedovoljna povezanost škola i tržišta rada - Neizvesnost finansijske podrške započetim

projektima

- Slabe materijalne mogućnosti opštine

- Administrativne prepreke

- Zastarela informaciona tehnologija

- Porast broja siromašnih

59

11.5 Javne finansije

Oznaka OP Pozicija Iznos Iznos Iznos

Index 2016/2014 Index

2015/2014 2016 2015 2014

1 3 4 5 6

2001 TEKUĆI PRIHODI I PRIMANJA

OD PRODAJE NEFINANSIJSKE

IMOVINE (2002 + 2104)

336,311 390,706 398,164 84 98.12

2002 ТЕКUĆI PRIHODI 336,266 390,706 398,164 84 98.12

2003 POREZI (2004 + 2008 + 2010 + 2017

+ 2023 + 2030 + 2033 + 174,409 171,803 169,627 103 101.28

2004 POREZ NA DOHODAK, DOBIT I

KAPITALNE DOBITKE (оd 2005

dо 2007)

110,428 111,364 116,245 95 95.80

2010 POREZ NA IMOVINU (оd 2011 dо

2016) 58,294 54,387 48,555 120 112.01

2017 POREZ NA DOBRA I USLUGE (оd

2018 dо 2022) 4,598 4,127 3,854 119 107.08

2030 DRUGI POREZI (2031 + 2032) 1,089 1,925 938 116 205.22

2057 DONACIJE I TRANSFERI (2058 +

2061 + 2064) 109,332 163,423 151,408 72 107.93

2058 DONACIJE OD INOSTRANIH

DRŽAVA (2059 + 2060) 216 45 0 48

2061 DONACIJE OD

MEĐUNARODNIH

ORGANIZACIJA (2062 + 2063)

451 6,355 7 0

2066 TRANSFERI OD DRUGIH NIVOA

VLASTI (2065 + 2066) 108,881 163,207 145,008 75 112.55

2069 DRUGI PRIHODI (2068 + 2075 +

2080 + 2087 + 2090) 52,505 53,727 76,183 69 70.52

2070 PRIHODI OD IMOVINE (оd 2069

dо 2074) 41,570 40,358 49,299 84 81.86

2077 PRIHODI OD PRODAJE DOBARA

I USLUGA (оd 2076 dо 2079) 7,137 12,171 25,287 28 48.13

2082 NOVČANE KAZNE I ODUZETA

IMOVINSKA KORIST (оd 2081 dо

2086)

537 442 455 118 97.14

2089 DOBROVOLJI TRANSFERI OD

FIZIČKIH I PRAVNIH LICA

(2088 + 2089)

129 60 61 211 98.36

2092 MEŠOVITI I NEODREĐENI

PRIHODI (2091) 3,132 696 1,081 290 64.38

2094 MEMORANDUMSKE STAVKE

ZA REFUNDACIJU RASHODA

(2093 + 2095)

20 1,266 841 2 150.5

2095 MEMORANDUMSKE STAVKE

ZA REFUNDACIJU RASHODA

(2094)

1,266 841 0 150.5

2097 MEMORANDUMSKE STAVKE

ZA REFUNDACIJU RASHODA IZ

PRETHODNE GODINE (2096)

20 26 105 19 24.76

2103 PRIHODI IZ BUDŽETA (2102) 461

2104 PRIHODI IZ BUDŽETA (2103) 461

2106 PRIHODI OD PRODAJE

NEFINANSIJSKE IMOVINE (2105

+ 2112 + 2119 + 2122)

45

2107 PRIMANJA OD PRODAJE

OSNOVNIH SREDSTAVA (2106 +

2108 + 2110)

45

2108 PRIMANJA OD PRODAJE

NEPOKRETNOSTI (2107) 3

2110 PRIMANJA OD PRODAJE

POKRETNE IMOVINE (2109) 42

60

Oznaka

OP Pozicija

Tekuća godina Tekuća

godina

Prethodna

godina

2131 TEKUĆI RASHODI I IZDACI ZA

NEFINANSIJSKU I MOVINU (2130 +

2298)

338,074 365,734 395,82

2132 TEKUĆI RASHOD (2131 + 2153 + 2198 +

2213 + 2237 + 2250 + 2266 + 2281) 316,77 337,633 378,9

2133 RASHODI ZA ZAPOSLENE (2132 + 2134

+ 2138 + 2140 + 2145 + 2147 +2149 + 2151) 93,578 99,133 130,555 72 75.93

2134 PLATE, DODACI I NAKNADE

ZAPOSLENIH (ZАRАDЕ) (2133) 74,194 75,878 96,823 77 78.36

2136 SOCIJALNI DOPRINOSI NA TERET

POSLODAVCA (оd 2135 dо 2137) 13,324 13,560 17,255 77 78.58

2140 NAKNADE U NATURI (2139) 84 38 221 0

2142 SOCIJALNA DAVANJA

ZAPOSLENIMA (od 2141 do 2144) 865 2,738 5,393 16 50.76

2147 NAKNADE TROŠKOVA ZA

ZAPOSLENE (2146) 2,05 2,127 6,145 33 34.61

2149 NAKNADE ZAPOSLENIMA I OSTALI

POSEBNI RASHODI (2148) 3,061 4,663 4,778 64 97.59

2151 POSLANIČKI DODATAK (2150) 167 123 0 135.77

2155 KORIŠĆENJE USLUGA I ROBA (2154 +

2162 + 2168 + 2177 + 2185 + 2188) 108,560 146,253 192,530 56 75.96

2156 STALNI TROŠKOVI (оd 2155 dо 2161) 37,376 38,533 54,234 69 71.04

2164 TROŠKOVI PUTOVANJA (оd 2163 dо

2167) 1,238 2,176 2,513 49 86.58

2170 USLUGE PO UGOVORU (оd 2169 dо

2176) 39,248 79,827 29,957 131 266.47

2179 SPECIJALIZOVANE USLUGE (оd 2178

dо 2184) 5,452 4,882 72,211 8 6.76

2187 TEKUĆE POPRAVKE I ODRŽAVANJE

(2186 + 2187) 11,801 6,880 16,652 71 41.31

2190 MATERIJAL (оd 2189 dо 2197) 13,445 13,955 16,963 79 82.26

2215 OTPLATA KAMATA I PRATEĆI

TROŠKOVI ZADUŽIVANJA (2214 +

2224 + 2231 + 2233)

3 677 551 1 122.86

2216 OTPLATA DOMAĆIH KAMATA (оd

2215 dо 2223) 2 668 549 0 121.67

2235 PRATEĆI TROŠKOVI ZADUŽIVANJA

(оd 2234 dо 2236) 1 9 2 50 450

2239 SUBVENCIJE (2238 + 2241 + 2244 + 2247) 4,018 1,743 5,494 73 31.72

2240 SUBVENCIJE JAVNIM

NEFINANSIJSKIM PREDUZEĆIMA I

ORGANIZACIJAMA (2239 + 2240)

4,018 1360

2243 FINANSIJSKIM INSTITUCIJAMA

(2242 + 2243) 871 0 0

2249 SUBVENCIJE PRIVATNIM

PREDUZEĆIMA (2248 + 2249) 55,913 383 4,623 1,209 8.28

2252 DONACIJE, DOTACIJE I TRANSFERI

(2251 + 2254 + 2257 + 2260 + 2263) 39,856 43,672 940 4,240 4645.95

2259 TRANSFERI OSTALIM NIVOIMA

VLASTI (2258 + 2259) 30,742

2262 DOTACIJE ORGANIZACIJAMA

OBAVEZNOG SOCIJALNOG

OSIGURANJA (2261 + 2262)

660 2,743

2265 OSTALE DONACIJE, DOTACIJE I

TRANSFERI (2264 + 2265) 15,463 10,187 940 1,645 1083.72

61

2268 SOCIJALNO OSIGURANJE I

SOCIJALNA ZAŠTITA (2267 + 2271) 19,950 19,622 0 101.67

2273 NAKNADE ZA SOCIJALNU ZAŠTITU

IZ BUDŽETA (оd 2272 dо 2280) 585 19,950 19,622 3 101.67

2283 OSTALI RASHODI (2282 + 2285 + 2289 +

2291 + 2294 + 2296) 219 26,205 29,208 1 89.71

2284 DOTACIJE NEVLADINIM

ORGANIZACIJAMA (2283 + 2284) 26,100 21,003 19,261 136 109.04

2287 POREZI, OBAVEZNE TAKSE I KAZNE

(оd 2286 dо 2288) 814 3,500 9,127 9 38.34

2291 NOVČANE KAZNE I PENALI PO

REŠENJU SUDOVA (2290) 847 1,525 633 134 240.91

2293

NAKNADA ŠTETE ZA POVREDE ILI

ŠTETU NASTALU USLED

ELEMENTARNIH NEPOGODA ILI

DRUGIH PRIRODNIH UZROKA (2292 +

2293)

21,304 177 187 11,393 94.65

2300 IZDACI ZA NEFINANSIJSKU

IMOVINU (2299 + 2321 + 2330 + 2333 +

2341)

18,644 28,101 169,200 11 16.60

2301 OSNOVNA SREDSTVA (2300 + 2305 +

2315 + 2317 + 2319) 108 28,101 16,920 1 166.08

2302 ZGRADE I GRAĐEVINSKI OBJEKTI

(оd 2301 dо 2304) 11,191 18,294 12,331 91 148.35

2307 MAŠINE I OPREMA (оd 2306 dо 2314) 1,612 8,996 4,248 38 211.77

2317 OSTALE NEKRETNINE I OPREMA

(2316) 162 0 0

2321 NEMATERIJALNA IMOVINA (2320) 811 179 0 453.07

2346 Višak prihoda i primanja- budžetski suficit (2001- 2129) (ОP 5434)

24,972 2,344 0 1065.35

2345 Manjak prihoda i primanja- budžetski deficit

(2129- 2001) (ОP 5435) 1,763

2346 KORIGOVANJE VIŠKA, ODNOSNO

MANJKA PRIHODA I PRIMANJA

(2347+2348+2349+2350+2351)

8,314 5970 0 139.26

2347

Deo neraspoređenog viška prihoda i primanja

iz ranijih godina koji je korišćen za pokriće

rashoda i izdataka tekuće godine

8,314 5970 0 139.26

2355 VIŠAK PRIHODA I PRIMANJA-

SUFICIT (2344 +2346- 2352) ili (2346+

2345 - 2352)

33,286 8,314 0 400.36

2356 MANJAK PRIHODA I PRIMANJA-

DEFICIT (2345- 2346) 1763

2357 VIŠAK PRIHODA I PRIMANJA-

SUFICIT (ZA PRENOS U NAREDNU

GODINU) (2358 + 2359 = 2355)

31029 33286 8314 373 400.36

2359 Neraspoređeni deo viška prihoda i primanja za prenos u narednu godinu

31029 33286 8314 373 400.36

62

Oznaka

OP Pozicija 2016 Stuktura 2015 Struktura 2014 Struktura

AKTIVA

1001 NEFINANSIJSKA IMOVINA (1002 + 1020) 1,792,794 94.75% 613,388 87.56% 506,126 96.07%

1002 NEFINANSIJSKA IMOVINA U STALNIM

SREDSTVIMA (1003 + 1007+1009 +

1011+1015 + 1018)

1,792,794 94.75% 613,388 87.56% 506,126 96.07%

1003 NEKRETNINE I OPREMA ( OD 1004 DO

1006) 1,022,352 54.03% 535,393 76.42% 405,671 77.00%

1004 Zgrade i građevinski objekti 1,001,787 52.95% 506,553 72.31% 380,468 72.22%

1005 Oprema 20,429 1.08% 24,635 3.52% 21,648 4.11%

1006 Ostale nekretnine i oprema 136 0.01% 4,205 0.60% 3,555 0.67%

1011 PRIRODNA IMOVINA (оd 1012 dо 1014) 756,435 39.98% 70,406 10.05% 76,035 14.43%

1012 Zemljište 752,711 39.78% 70,406 10.05% 76,035 14.43%

1014 Šume i vode 3,724 0.20% 0.00% 0.00%

1015 NEFINANSIJSKA IMOVINA U PRIPREMI I

AVANSI (1016 + 1017) 318 0.02% 318 0.05% 23,564 4.47%

1016 Nefinansijska imovina u pripremi 318 0.02% 318 0.05% 23,564 4.47%

1018 NEMATERIJALNA IMOVINA (1019) 13,689 0.72% 7,271 1.04% 856 0.16%

1019 Nematerijalna imovina 13,689 0.72% 7,271 1.04% 856 0.16%

1028 FINANSIJSKA IMOVINA (1029 + 1049 +

1067) 99,246 5.25% 87,183 12.44% 20,721 3.93%

1029 DUGOROČNA FINANSIJSKA IMOVINA

(1030 + 1040) 382 0.02% 605 0.09%

1030 DUGOROČNA DOMAĆA FINANSIJSKA

IMOVINA (оd 1031 dо 1039) 382 0.02% 605 0.09%

1036 Krediti fizičkim licima i domaćinstvima u zemlji 0.00% 384 0.05%

1039 Domaće akcije i ostali kapital 382 0.02% 221 0.03%

1049

NOVČANA SREDSTVA, PLEMENITI

MATERIJALI, HARTIJE OD VREDNOSTI,

POTRAŽIVANJA I KRATKOROČNI

PLASMANI (1050 + 1060 + 1062)

66,020 3.49% 53,996 7.71% 8,923 1.69%

1050 NOVČANA SREDSTVA, PLEMENITI

MATERIJALI, HARTIJE OD VREDNOSTI

(оd 1051 dо 1059)

34,030 1.80% 36,247 5.17% 8,314 1.58%

1051 Žiro i tekući računi 31,029 1.64% 33,287 4.75% 8,314 1.58%

1057 Ostala novčana sredstva 3,001 0.16% 2,960 0.42% 0.00%

1060 KRATKOROČNA POTRAŽIVANJA (1061) 1,298 0.07% 17,559 2.51% 597 0.11%

1061 Potraživanja po osnovu prodaje i druga potraživanja

1,298 0.07% 17,559 2.51% 597 0.11%

1062 KRATKOROČNI PLASMANI (оd 1063 dо

1066) 30,692 1.62% 190 0.03% 12 0.00%

1064 Dati avansi, depoziti i kaucije 692 0.04% 190 0.03% 12 0.00%

1066 Ostali kratkoročni plasmani 30 0.00% 0.00% 0.00%

1067 AKTIVNA VREMENSKA

RAZGRANIČENJA (1068) 32,844 1.74% 32,582 4.65% 11,798 2.24%

1068 AKTIVNA VREMENSKA

RAZGRANIČENJA 32,844 1.74% 32,582 4.65% 11,798 2.24%

1069 Razgraničeni rashodi do jedne godine 3,840 0.20% 306 0.04% 0.00%

1070 Obračunati neplaćeni rashodi i izdaci 29,004 1.53% 32,144 4.59% 11,166 2.12%

1071 Ostala aktivna vremenska razgraničenja 132 0.02% 632 0.12%

1072 UKUPNA AKTIVA (1001 + 1028) 1,892,040 700,571 526,847

1073 VANBILANSNA AKTIVA 90,97 92,634 284,438

63

Oznaka

OP Pozicija 2016 Struktura 2015 Struktura 2014 Struktura

PASIVA

1074 OBAVEZE (1075 + 1095 + 1114 + 1169 + 1194 +

1208) 67,835 3.59% 53,676 7.66% 12,407 2.35%

1075 DUGOROČNE OBAVEZE (1076 + 1086 + 1093) 132 0.02% 634 0.12%

1076 DOMAĆE DUGOROČNE OBAVEZE (оd 1077 dо

1085) 132 0.02% 634 0.12%

1085 Dugoročne obaveze za finansijske lizinge 132 0.02% 634 0.12%

1118 OBAVEZE PO OSNOVU RASHODA ZA

ZAPOSLENE (1115 + 1121 + 1127 + 1133+ 1137 +

1143 + 1149 + 1157+ 1163)

8,233 0.44% 8,948 1.28% 1,314 0.25%

1119 OBAVEZE ZA PLATE I DODATKE (оd 1116 dо

1120) 5,719 0.30% 5,947 0.85% 1,106 0.21%

1120 Obaveze za neto plate i dodatke 4,086 0.22% 4,259 0.61% 795 0.15%

1121 Obaveze po osnovu poreza na plate i dodatke 465 0.02% 480 0.07% 91 0.02%

1122 Obaveze po osnovu doprinosa za penzijsko i

invalidsko osiguranje na plate i dodatke 823 0.04% 850 0.12% 155 0.03%

1123 Obaveze po osnovu doprinosa za zdravstveno osiguranje na plate i dodatke

302 0.02% 312 0.04% 57 0.01%

1124 Obaveze po osnovu doprinosa za nezaposlenost na

plate i dodatke 43 0.00% 46 0.01% 8 0.00%

1125 OBAVEZE PO OSNOVU NAKNADA

ZAPOSLENIMA (оd 1122 dо 1126) 3 0.00% 34 0.00%

1126 Obaveze po osnovu neto naknada zaposlenima 3 0.00% 33 0.00%

1127 Obaveze po osnovu poreza za naknade zaposlenima 0.00% 1 0.00%

1137 OBAVEZE PO OSNOVU SOCIJALNIH

DOPRINOSA NA TERET POSLODAVCA (оd

1134 dо 1136)

1,046 0.06% 1,085 0.15% 198 0.04%

1138 Obaveze po osnovu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje na teret poslodavca

705 727 0.10% 133 0.03%

1139 Obaveze po osnovu doprinosa za zdravstveno

osiguranje ne teret poslodavca 302 0.02% 312 0.04% 57 0.01%

1140 Obaveze po osnovu doprinosa za slučaj

nezaposlenosti na teret poslodavca 39 0.00% 46 0.01% 8 0.00%

1147 OBAVEZE PO OSNOVU SOCIJALNE POMOĆI

ZAPOSLENIMA (оd 1144 dо 1148) 381 0.02% 189 0.03%

1148 Obaveze po osnovu neto isplata socijalne pomoći

zaposlenima 234 0.01% 171 0.02%

1149 Obaveze po osnovu poreza na socijalnu pomoć zaposlenima

24 0.00% 3 0.00%

1150 Obaveze po osnovu doprinosa za penzijsko i

invalidsko osiguranje za socijalnu pomoć zaposlenima 84 0.00% 10 0.00%

1151 Obaveze po osnovu doprinosa za zdravstveno

osiguranje za socijalnu pomoć zaposlenima 34 0.00% 4 0.00%

1152 Obaveze po osnovu doprinosa za slučaj

nezaposlenosti za socijalnu pomoć nezaposlenima 5 0.00% 1 0.00%

1153 SLUŽBENA PUTOVANJA I USLUGE PO

UGOVORU ( od 1150 do 1156) 1,084 0.06% 1,693 0.24% 10 0.00%

1154 Obaveze po osnovu neto isplata za službena putovanja 0.00% 5 0.00%

1156 Obaveze po osnovu neto isplata za usluge po ugovoru 613 0.03% 1,002 0.14% 6 0.00%

1157 Obaveze po osnovu poreza na isplate za usluge po ugovoru

174 0.01% 200 0.03% 2 0.00%

1158 Obaveze po osnovu doprinosa za penzijsko i

invalidsko osiguranje za usluge po ugovoru 226 0.01% 363 0.05% 2 0.00%

64

1159 Obaveze po osnovu doprinosa za zdravstveno

osiguranje za usluge po ugovoru 71 0.00% 111 0.02%

1160 Obaveze po osnovu doprinosa za slučaj

nezaposlenosti za usluge po ugovoru 0.00% 12 0.00%

1168 Obaveze za neto isplaćeni sudijski dodatak 1,003 0.05% 0.00% 0.00%

1173 OBAVEZE PO OSNOVU OSTALIH RASHODA,

IZUZEV RASHODA ZA ZAPOSLENE

(1170 + 1175+ 1180 + 1185 + 1188)

1,574 0.22% 30 0.01%

1174 OBAVEZE PO OSNOVU OTPLATE KAMATA I

PRATEĆIH TROŠKOVA ZADUŽIVANJA (оd

1171 dо 1174)

2 0.00% 30 0.01%

1175 Obaveze po osnovu otplate domaćih kamata 523 0.03% 2 0.00% 30 0.01%

1184 OBAVEZE PO OSNOVU DONACIJA,

DOTACIJA I TRANSFERA (оd 1181 dо 1184) 523 0.03% 452 0.06%

1187 Obaveze po osnovu transfera ostalim nivoima vlasti 452 0.06%

1189 OBAVEZE ZA SOCIJALNO OSIGURANJE (

1186 + 1187) 459 0.02% 40 0.01%

1191 Obaveze po osnovu socijalne pomoći iz budžeta 459 0.02% 40 0.01%

1192 OBAVEZE ZA OSTALE RASHODE (оd 1189 dо

1193) 21 0.00% 1,080 0.15%

1194 Obaveze za ostale poreze, obavezne takse i kazne 32 0.00% 1,080 0.15%

1198 OBAVEZE IZ POSLOVANJA (1195+ 1199 + 1202

+ 1204) 17,340 0.92% 19,611 2.80% 9,822 1.86%

1199 PRIMLJENI AVANSI, DEPOZITI I KAUCIJE

(оd 1196 dо 1198) 2,960 0.42%

1201 Primljeni depoziti 2,960 0.42%

1203 OBAVEZE PREMA DOBAVLJAČIMA (1200 +

1201) 17,175 0.91% 16,303 2.33% 9,674 1.84%

1204 Dobavljači u zemlji 17,175 0.91% 16,303 2.33% 9,674 1.84%

1208 OSTALE OBAVEZE ( оd 1205 dо 1207) 165 0.01% 348 0.05% 148 0.03%

1209 Obaveze iz odnosa budžeta i budžetskih korisnika 49 0.00% 180 0.03% 148 0.03%

1211 Ostale obaveze iz poslovanja 116 0.01% 168 0.02%

1212 PASIVNA VREMENSKA RAZGRANIČENJA

(1209) 41,259 2.18% 23,411 3.34% 607 0.12%

1213 PASIVNA VREMENSKA RAZGRANIČENJA (

od 1210 do 1213) 41,259 2.18% 23,411 3.34% 607 0.12%

1215 Razgraničeni plaćeni rashodi i izdaci 4,532 0.24% 190 0.03% 12 0.00%

1216 Obračunati nenaplaćeni prihodi i primanja 746 0.04% 17,583 2.51% 595 0.11%

1217 Ostala pasivna vremenska razgraničenja 35,981 1.90% 5,638 0.80%

1218 KAPITAL, UTVRĐIVANJE REZULTATA I

VANBILANSNA EVIDENCIJA (1215 + 1225 -

1226 + 1227 - 1228 + 1229 - 1230)

1,824,205 96.41% 646,895 92.34% 514,440 97.65%

1219 KAPITAL (1216) 1,825,968 96.51% 613,609 87.59% 506,126 96.07%

1220 KAPITAL (1217 + 1218 - 1219 +1220 + 1221 -1222

+ 1223 + 1224) 1,825,968 96.51% 613,609 87.59% 506,126 96.07%

1221 Nefinansijska imovina u stalnim sredstvima 1,792,794 94.75% 613,388 87.56% 482,562 91.59%

1224 Finansijska imovina 382 0.02% 221 0.03%

1225 Izvori novčanih sredstava 32,792 1.73% 0.00% 23,564 4.47%

1229 Višak prihoda i primanja- suficit 33,286 4.75% 8,314 1.58%

1230 Manjak prihoda I primanja-deficit 1,763 0.09%

1239 UKUPNA PASIVA (1074 + 1214) 1,892,040 700,571 526,847

1240 VANBILANSNA PASIVA 90,97 92,634 284,438

65

12. SWOT Analiza

SWOT analiza kao opšte prihvaćen metodološki postupak i standardizovan instrument

strateškog planiranja, namenjen je identifikaciji svih relevantnih karakteristika opštine,

izvedenih na osnovu detaljne analize pojedinih oblasti.

Korišćenjem ove tehnike dolazi se do specifičnih problema ili potencijala područja, na osnovu

kojih se utvrđuju glavni inputi i generatori daljeg razvoja. SWOT analiza je sastavni deo

detaljne Ex-post analize ekonomske, socijalne i infastrukturne sfere života i rada, koji se

dopunjuju demografskim kretanjima i potencijalima uz sagledavanje prirodnih karakteristika

područja.

SWOT proizlazi iz dve vrste analitičkog postupka:

(a) analizom dosadašnjeg razvojnog trenda, koja se izvodi iz statističko- dokumentacione

osnove, i (b) subjektivnom ocenom (procenom) analitičara o (ne)predvidivim ili

(ne)očekivanim faktorima koji mogu u budućnosti da limitiraju (ugrožavaju), odnosno afirmišu

i doprinose razvojnoj strategiji i politici.

Procena spoljnih i unutrašnjih uslova je osnovni upravljački (analitički) ''alat'' u rešavanju

problema i strateškom planiranju. Ovaj proces se vrši analizom unutrašnjih elemenata

(prednosti i nedostaci) i eksternih elemenata (mogućnosti i pretnje). Podaci prikupljeni

ovakvom analizom predstavljaju dobru osnovu za utvrđivanje postojećeg stanja i obezbeđuju

neophodne informacije za identifikaciju razvojnih politika i mera. Treba napomenuti da SWOT

analiza nije potpuna, detaljna analiza. Na ovaj način dobijaju se osnovni elementi (parametri)

za definisanje strateških pravaca, ciljeva, programskih prioriteta i mera za unapređenje

celokupnog razvoja područja. Ona služi samo kao osnova za nastavak procesa planiranja i za

neke mnogo sofisticiranije analitičke metode koje će se u kasnijim fazama primeniti.

Slika 1: SWOT analiza

Skraćenice od engleskih reči: Strengths (S) - prednosti; Weaknesses (W) - nedostaci; Opportunities (O) mogućnosti и

Threats (T) - opasnosti.

+

_

OKRUŽENJE MOGUĆNOSTI

PREDNOSTI

NEDOSTACI

ZAJEDNICA OPASNOSTI

66

INTEGRALNA SWOT ANALIZA OPŠTINE

PREDNOSTI NEDOSTACI

- Geografski položaj

- Multikulturalnost i multietičnost

- Tim za razvoj opštine

- Saradnja sa susednim opštinama i partnerima

- Postojanje GUP i izrada prostornih planova za

sva naselja (vodovod i kanalizacija)

- Nazagađenost zemljišta za eko proizvodnju

- Energetski potencijal za biomase

- Postojanje institucija suprastrukture

- Uključivanje u Regionalni klaster zdravstvenog

turizma

- Kadrovski potencijal

- Postojanje NVO i razvijena mreža udruženja

- Podrška edukativnim projektima

- Motivisanost za razvoj

- Otvorenost prema široj javnosti

- Industrijska zona u osnivanju

- Stabilnost poslovanja dobrih MSP

- Potencijal privatnih gazdinstava

- Nezaposlenost

- Slaba ekonomska razvijenost i siromaštvo

- Nedovoljna povezanost obrazovnih institucija i

tržišta rada (privrede)

- Nedostatak projektne dokumentacije

- Neadekvatna kvalifikaciona struktura

- Nedovoljno održavanje bazične infrastrukture

- Nizak nivo komunalne infrastrukture

- Neuređene deponije po naseljima

- Zagađenost reke Krivaje

- Otpor promenama

- Nedovoljna ekološka edukacija stanovništva

- Nedovoljna međuinstitucionalna saradnja

- Socijalna osetljivost - Niska opremljenost institucija suprastrukture

- Programska nespremnost privrede i drugih

institucija

- Jezičke prepreke i nedovoljna međuetnička

saradnja

- Slaba organizovanost privatnih gazdinstava

MOGUĆNOSTI OPASNOSTI

- Širok spektar institucija i fondova za

realizaciju strateških smernica

- Podsticajna politika države nerazvijenim

područjima

- Mere Nacionaonalne službe za zapošljavanje

- Povezanost privrede sa drugim regijama

- Reforma obrazovnog sistema

- Mogućnost iskorišćenja gasifikacije

- Izgradnja regionalne deponije - Približavanje EU

- Iskorišćenje infrastrukturnog položaja

- Međunarodna saradnja i regionalno

povezivanje

- Blizina auto-puta

- Industrijska zona

- Razvoj klastera

- Razvoj prehrambenih kapaciteta

- Nezainteresovanost potencijalnih investitora

- Usporena decentralizacija

- Porast nezaposlenosti - Nemogućnost zadržavanja školovanih mladih

kadrova

- Emigracija

- Mogućnost ulaska prljave industrije

- Nedovoljna finansijska podrška započetim

projektima

- Komplikovane zakonske procedure

- Nedovoljna stimulacija za razvoj

preduzetništva

- Udaljenost od većih industrijskih centara

- Porast siromašnih i drugih socijalnih kategorija

stanovništva

- Politička nestabilnost i spori integracioni

procesi

- Nepostojanje standarda (tehnologija, proizvodi,

kadrovi)

67