Strateka studija o vjerojatno znaajnom utjecaju

na okoli Okvirnog plana i programa

istraivanja i eksploatacije

ugljikovodika na Jadranu

Zagreb, svibanj 2015.

NOSITELJ ZAHVATA: Ministarstvo gospodarstva Republike Hrvatske Ulica grada Vukovara 78, 10000 Zagreb

IZRAIVAI STUDIJE: Ires ekologija d.o.o. za zatitu prirode i okolia Prilaz baruna Filipovia 21, 10000 Zagreb SURADNA INSTITUCIJA: ZaVita, svetovanje d.o.o.

Tominkova 40, SI - 1000 Ljubljana

VODITELJ STUDIJE: Mirko Mesari, dipl. ing. biol. KOORDINATORICA: Jelena Liki, prof. biol. STRUNI TIM:

AUTOR/ICA: SASTAVNICA

Ires ekologija d.o.o. Jelena Liki, prof. biologije

Uvod; Meunarodne i nacionalne direktive, strategije, planovi i programi; Prirodna batina; Krajobrazna obiljeja; Turizam; Ribarstvo; Klimatoloke znaajke; Zdravlje ljudi i kvaliteta ivota; Oneienje mora (stupca vode i morskog dna); Kulturno-povijesna batina; Socio-ekonomske znaajke, Okoline znaajke podruja na koja provedba OPP-a moe utjecati; Okolini prolemi vani za OPP; Glavna ocjena; Meunarodni ugovori i sporazumi; Miljenja tijela; Utjecaji; Mjere; Praenje stanja; Varijantna rjeenja; Rad na preostalim dijelovima

Dr. sc. Toni Safner

Petra Pele, mag. oecol. et prot. nat. mag. ing. agr.

Marko Dobo, mag. oecol. et prot. nat

Boris Boi,mag. oecol. et prot. nat.

Mr. sc. Marijan Gredelj

Mirko Mesari, dipl. ing. biologije

Dunja Deli, mag. oecol.

Ivana Gudac, mag. ing. geol.

ZaVita, svetovanje d.o.o.

Matja Harmel, univ. dipl. in. gozd.

Metodologija Klemen Strmnik, univ. dipl. geog.

Aleksandra Privek, univ. dipl. geog.

Vanjski dradnici

Prof. dr. sc. Nediljka Gaurina-Meimurec

Sveuilite u Zagrebu Rudarsko-geoloko-naftni fakultet Zavod za naftno inenjerstvo

Tehniki aspekti istraivanja i eksploatacije ugljikovodika

Prof. dr. sc. Josipa Veli

Sveuilite u Zagrebu Rudarsko-geoloko-naftni fakultet

Geoloke i naftnogeoloke znaajke podzemlja

Prof. dr. sc. Damir Zec Sveuilite u Rijeci Pomorski fakultet u Rijeci

Gospodarske znaajke - Morsko brodarstvo, pomorski promet i plovni putovi

Dr. sc. Branko Gelo

Fizikalne znaajke, Klimatoloke znaajke

dr. sc. Drako Holcer Plavi svijet d.o.o. Katel 24, 51551 Veli Loinj

Kitovi, morske kornjae i ribe hrskavinjae u Jadranskom moru

dr. sc. Peter C. Mackelworth

dr. sc. Bojan Lazar

Odjel za biodiverzitet, Fakultet matematike, prirodoslovlja i informacijskih tehnologija, Sveuilite Primorska, Koper Institut za biodiverzitetne studije, Znanstveno-istrtaivaki centar, Sveuilite Primorska, Koper Studij znanosti o moru, Sveuilite Jurja Dobrile, Pula

ODGOVORNE OSOBE IZRAIVAA:

Ires ekologija d.o.o. Mr. sc. Marijan Gredelj

Zagreb, svibanj 2015.

1 Uvod ............................................................................................................................................................. 1

1.1 Strateka procjena utjecaja na okoli....................................................................................................... 2

1.2 Utvrivanje Sadraja Strateke studije Okvirnog plana i programa ..................................................... 5

1.3 Provedene konzultacije tijekom izrade Strateke studije .....................................................................21

1.4 Glavni ciljevi Okvirnog plana i programa ...............................................................................................21

1.5 Tehniki aspekti istraivanja i eksploatacije ugljikovodika .................................................................21

1.5.1 Pregled dosadanjeg istraivanja i eksploatacije ugljikovodika na Jadranu ...................................................................... 21

1.5.2 Platforme ............................................................................................................................................................................ 24

1.5.3 Istraivanje ugljikovodika ................................................................................................................................................... 30

1.5.4 Eksploatacija ugljikovodika ................................................................................................................................................ 45

1.5.5 Akcidentne situacije ........................................................................................................................................................... 48

2 Odnos Okvirnog plana i programa s drugim planovima, programima i direktivama ........................51

2.1 Meunarodne direktive, strategije, planovi i programi .........................................................................52

2.2 Nacionalne strategije, planovi i programi ..............................................................................................57

3 Podaci o postojeem stanju morskog okolia i mogui razvoj okolia bez provedbe Okvirnog plana i programa .................................................................................................................................................66

3.1 Fizikalne znaajke .....................................................................................................................................68

3.1.1 Deskriptor 7 Trajno mijenjanje hidrografskih i oceanografskih uvjeta ................................................................................ 68

3.1.2 Topografija i batimetrija morskog dna ................................................................................................................................ 69

3.1.3 Toplinska energija .............................................................................................................................................................. 70

3.1.4 Svojstva morske vode ........................................................................................................................................................ 71

3.1.5 Opa stanja u moru ............................................................................................................................................................ 75

3.1.6 Morske struje ..................................................................................................................................................................... 76

3.1.7 Valovi ................................................................................................................................................................................. 81

3.2 Kemijske znaajke ....................................................................................................................................90

3.2.1 Deskriptor 5 Eutrofikacija ................................................................................................................................................... 90

3.2.2 Prostorna i vremenska raspodjela pH vrijednosti, otopljenog kisika, hranjivih tvari i organske tvari u vodenom stupcu ... 91

3.3 Klimatoloke znaajke..............................................................................................................................98

3.3.1 Utjecaj pojedinih meteorolokih elemenata ....................................................................................................................... 98

3.4 Geoloke i naftnogeoloke znaajke podzemlja .................................................................................105

3.4.1 Podloga Jadranske karbonatne platforme (JKP), srednji karbon - rani toarcij; prva naftnogeoloka jedinica ................. 106

3.4.2 Stijene JKP, kasni toarcij kraj krede; druga naftnogeoloka jedinica ............................................................................ 108

3.4.3 Stijene paleogena i miocena; trea naftnogeoloka jedinica ........................................................................................... 109

3.4.4 Naslage pliocena, pleistocena i holocena; etvrta naftnogeoloka jedinica .................................................................... 110

3.4.5 Tektonski pregled ............................................................................................................................................................. 110

3.4.6 Osnovno o naftnogeolokim znaajkama ........................................................................................................................ 111

3.4.7 Potresi, likvefakcija i slampiranje rahlih sedimenata ........................................................................................................ 112

3.5 Buka .........................................................................................................................................................117

3.5.1 Deskriptor 11 Unos energije (podvodna buka) ................................................................................................................ 117

3.5.2 Prirodna buka ................................................................................................................................................................... 119

3.5.3 Buka uzrokovana ljudskom djelatnou ........................................................................................................................... 119

3.6 Bioraznolikost .........................................................................................................................................121

3.6.1 Deskriptor 1 Bioloka raznolikost ..................................................................................................................................... 121

3.6.2 Ostali deskriptori vani za bioraznolikost ......................................................................................................................... 132

3.6.3 Morski sisavci i gmazovi .................................................................................................................................................. 138

3.6.4 Ribe .................................................................................................................................................................................. 157

3.6.5 Morske ptice ..................................................................................................................................................................... 165

3.6.6 Beskraljenjaci ................................................................................................................................................................. 166

3.6.7 Plankton ........................................................................................................................................................................... 168

3.6.8 Stanini tipovi ................................................................................................................................................................... 176

3.6.9 Zajednice morskih cvjetnica i bentoskih algi .................................................................................................................... 178

3.6.10 Strane vrste ...................................................................................................................................................................... 182

3.7 Zatiena podruja .................................................................................................................................186

3.7.1 Kategorije zatienih podruja na obali i moru ................................................................................................................ 186

3.7.2 Nacionalni parkovi ............................................................................................................................................................ 189

3.7.3 Posebni rezervati ............................................................................................................................................................. 189

3.7.4 Parkovi prirode ................................................................................................................................................................. 192

3.7.5 Spomenici prirode ............................................................................................................................................................ 192

3.7.6 Znaajni krajobrazi ........................................................................................................................................................... 194

3.7.7 Aktivnosti u zatienim podrujima .................................................................................................................................. 197

3.8 Oneienje mora (stupca vode i morskog dna) .................................................................................199

3.8.1 Deskriptor 8 Koncentracije oneiujuih tvari ................................................................................................................ 199

3.8.2 Deskriptor 9 Oneiujue tvari u morskim organizmima namijenjenima prehrani ljudi .................................................. 200

3.8.3 Deskriptor 10 Morski otpad .............................................................................................................................................. 200

3.8.4 Ekotoksini metali (Cd, Pb, Cu, Zn, Cr, Hg), organokositreni spojevi i postojane organske oneiujue tvari (lindan, DDT, PCB) u morskom okoliu ................................................................................................................................................. 201

3.8.5 Radionuklidi ..................................................................................................................................................................... 202

3.9 Kulturno-povijesna batina ...................................................................................................................205

3.10 Socioekonomske znaajke ..................................................................................................................206

3.10.1 Regulatorni okvir istraivanja i eksploatacije ugljikovodika .............................................................................................. 206

3.10.2 Javno nadmetanje za istraivanje i eksploataciju ugljikovodika na Jadranu .................................................................... 206

3.10.3 Ekonomske znaajke ....................................................................................................................................................... 209

3.10.4 Socioloke znaajke ........................................................................................................................................................ 211

3.11 Gospodarske znaajke ...........................................................................................................................214

3.11.1 Deskriptor 3 Komercijalno znaajne ribe, rakovi i mekuci .............................................................................................. 214

3.11.2 Ribarstvo .......................................................................................................................................................................... 217

3.11.3 Pridneni parangali ............................................................................................................................................................ 267

3.11.4 Analiza populacijske strukture najvanijih vrsta u lovinama ............................................................................................ 267

3.11.5 Marikultura ....................................................................................................................................................................... 270

3.11.6 Turizam ............................................................................................................................................................................ 273

3.11.7 Morsko brodarstvo, pomorski promet i plovni putovi ........................................................................................................ 278

3.12 Gospodarenje otpadom..........................................................................................................................289

3.12.1 Deskriptor 10 Morski otpad .............................................................................................................................................. 289

3.12.2 Otpad u procesu istraivanja i eksploatacije ugljikovodika .............................................................................................. 289

3.12.3 Gospodarenje otpadom tijekom istraivanja i eksploatacije ugljikovodika ....................................................................... 290

3.12.4 Postupanje s otpadom prema vaeim meunarodnim i nacionalnim propisima ............................................................ 291

3.13 Infrastruktura ...........................................................................................................................................291

3.14 Mogui razvoj okolia bez provedbe Okvirnog plana i programa .....................................................292

4 Okoline znaajke podruja na koja provedba koritenja Okvirnog plana i programa moe utjecati .....................................................................................................................................................296

5 Postojei okolini problemi koji su vani za Okvirni plan i program ................................................302

6 Glavna ocjena prihvatljivosti Okvirnog plana i programa za ekoloku mreu .................................308

6.1 Obiljeja podruja ekoloke mree .......................................................................................................309

6.1.1 Opis podruja ekoloke mree ......................................................................................................................................... 309

6.1.2 Opis ciljeva ouvanja podruja ekoloke mree .............................................................................................................. 317

6.2 Obiljeja utjecaja provedbe Okvirnog plana i programa na ekoloku mreu ...................................332

6.2.1 Utjecaji na vrste ptica koje su cilj ouvanje podruja ekoloke mree ............................................................................. 334

6.2.2 Utjecaji na dobrog dupina (Tursiops truncatus) ............................................................................................................... 337

6.2.3 Utjecaj na morske kornjae .............................................................................................................................................. 340

6.2.4 Utjecaj na stanita ............................................................................................................................................................ 342

6.2.5 Kumulativna priroda utjecaja provedbe OPP-a na ciljeve ouvanja i cjelovitost podruja ekoloke mree ..................... 344

6.2.6 Akcidenti .......................................................................................................................................................................... 355

6.3 Prikaz drugih pogodnih mogunosti (varijantnih rjeenja) i utjecaja varijantnih rjeenja na ciljeve ouvanja i cjelovitost podruja ekoloke mree .................................................................................360

6.4 Mjere ublaavanja tetnih posljedica provedbe Okvirnog plana i programa na ciljeve ouvanja i cjelovitost podruja ekoloke mree ....................................................................................................362

6.5 Zakljuak o utjecaju Okvirnog plana i programa na ekoloku mreu ...............................................364

7 Ciljevi zatite okolia uspostavljeni po zakljuivanju meunarodnih ugovora i sporazuma, koji se odnose na Okvirni plan i program ........................................................................................................365

8 Utjecaj Okvirnog plana i programa na okoli ......................................................................................369

8.1 Pregled aktivnosti istraivanja i eksploatacije ugljikovodika u odnosu na mogue utjecaje na okoli ..................................................................................................................................................................370

8.1.1 Faza istraivanja ugljikovodika ........................................................................................................................................ 370

8.1.2 Faza eksploatacije ugljikovodika ...................................................................................................................................... 376

8.1.3 Faza uklanjanja rudarskih postrojenja i objekata ............................................................................................................. 379

8.2 Okolini ciljevi i indikatori za procjenu utjecaja ..................................................................................380

8.3 Procjena utjecaja provedbe OPP-a .......................................................................................................382

8.3.1 Metodologija procjene utjecaja ........................................................................................................................................ 382

8.3.2 Procjena utjecaja provedbe OPP-a .................................................................................................................................. 386

8.4 Procjena ispunjenosti okolinih ciljeva strateke studije ..................................................................472

8.5 Prekogranini utjecaji.............................................................................................................................473

8.5.1 Republika Slovenija ......................................................................................................................................................... 474

8.5.2 Talijanska Republika ........................................................................................................................................................ 478

8.5.3 Republika Crna Gora ....................................................................................................................................................... 490

8.6 Kumulativni utjecaji ................................................................................................................................495

8.6.1 Pomorski promet .............................................................................................................................................................. 495

8.6.2 Brodovi za kruna putovanja (cruiser) ............................................................................................................................. 498

8.6.3 Nautiki turizam ............................................................................................................................................................... 499

8.6.4 Ribarstvo .......................................................................................................................................................................... 501

8.6.5 Istraivanje i eksploatacija ugljikovodika .......................................................................................................................... 504

8.6.6 Saetak ............................................................................................................................................................................ 511

8.6.7 Zakljuak .......................................................................................................................................................................... 512

9 Varijantna rjeenja ..................................................................................................................................513

9.1 Izuzimanja i oganienja u istranim prostorima radi konflikata s nautikim turizmom ..................514

9.2 Ogranienja u istranim prostorima radi konflikata s ribarstvom .....................................................515

9.3 Izuzimanja i ogranienja u istranim prostorima radi zatite ciljeva ouvanja Ekoloke mree NATURA 2000 ..........................................................................................................................................516

9.4 Ogranienja u istranim prostorima radi zatienih podruja ...........................................................517

10 Mjere zatite okolia ...............................................................................................................................522

11 Praenje stanja okolia ..........................................................................................................................527

12 Miljenja tijela i/ili osoba odreenih posebnim propisima koja su sudjelovala u postupku odreivanja sadraja strateke studije .................................................................................................531

13 Zakljuci i preporuke ..............................................................................................................................537

13.1 Utjecaj na turizam ...................................................................................................................................538

13.2 Utjecaj na ribarstvo .................................................................................................................................538

13.3 Utjecaj na bioraznolikost .......................................................................................................................540

13.3.1 Kitovi i morske kornjae ................................................................................................................................................... 540

13.3.2 Koraligenske zajednice .................................................................................................................................................... 541

13.3.3 Zatiena podruja ........................................................................................................................................................... 541

13.4 Ekoloka mrea .......................................................................................................................................542

13.5 Kulturno povijesna batina ....................................................................................................................544

13.6 Prekogranini utjecaj..............................................................................................................................544

14 Izvori podataka ........................................................................................................................................547

14.1 Znanstveni i struni radovi ....................................................................................................................548

14.2 Internetske baze podataka .....................................................................................................................571

14.3 Direktive, pravilnici, uredbe, zakoni ......................................................................................................572

14.4 Konvencije, protokoli, sporazumi .........................................................................................................574

14.5 Prostorni planovi ....................................................................................................................................575

14.6 Planovi, strategije ...................................................................................................................................575

14.7 Publikacije, posteri .................................................................................................................................576

14.8 Fotografije koritene u studiji ...............................................................................................................576

14.9 Izvjea ....................................................................................................................................................577

15 Saetak .....................................................................................................................................................578

15.1 Uvod .........................................................................................................................................................579

15.1.1 Opis Okvirnog plana i programa ...................................................................................................................................... 579

15.1.2 Glavni ciljevi Okvirnog plana i programa .......................................................................................................................... 579

15.2 Okoline znaajke podruja na koja provedba koritenja Okvirnog plana i programa moe utjecati .....................................................................................................................................................580

15.3 Obiljeja podruja ekoloke mree .......................................................................................................585

15.3.1 Opis podruja ekoloke mree ......................................................................................................................................... 585

15.3.2 Obiljeja utjecaja provedbe Okvirnog plana i programa na ekoloku mreu ................................................................... 587

15.3.3 Akcidenti .......................................................................................................................................................................... 593

15.3.4 Prikaz drugih pogodnih mogunosti (varijantnih rjeenja) i utjecaja varijantnih rjeenja na ciljeve ouvanja i cjelovitost podruja ekoloke mree ................................................................................................................................................. 595

15.4 Procjena utjecaja provedbe OPP-a .......................................................................................................595

15.4.1 Kemijske znaajke ........................................................................................................................................................... 596

15.4.2 Klimatoloke znaajke ..................................................................................................................................................... 596

15.4.3 Buka ................................................................................................................................................................................. 596

15.4.4 Bioraznolikost ................................................................................................................................................................... 597

15.4.5 Utjecaj na zatiena podruja za vrijeme istraivanja i eksploatacije .............................................................................. 600

15.4.6 Ekoloka mrea ............................................................................................................................................................... 600

15.4.7 Oneienje mora (stupca vode i morskog dna) .............................................................................................................. 600

15.4.8 Gospodarske znaajke .................................................................................................................................................... 601

15.4.9 Gospodarenje otpadom ................................................................................................................................................... 603

15.4.10 Socio-ekonomske znaajke ............................................................................................................................................. 603

15.4.11 Utjecaj fizikalnih znaajki (valova i morskih struja) na provoenje OPP-a ....................................................................... 603

15.4.12 Prekogranini utjecaji ....................................................................................................................................................... 604

15.4.13 Akcidenti .......................................................................................................................................................................... 607

15.5 Mjere zatite okolia ...............................................................................................................................610

15.6 Praenje stanja okolia ..........................................................................................................................613

15.7 Zakljuci i preporuke ..............................................................................................................................616

15.7.1 Utjecaj na turizam ............................................................................................................................................................ 616

15.7.2 Utjecaj na ribarstvo .......................................................................................................................................................... 616

15.7.3 Utjecaj na bioraznolikost .................................................................................................................................................. 618

15.7.4 Ekoloka mrea ............................................................................................................................................................... 620

15.7.5 Kulturno povijesna batina ............................................................................................................................................... 622

15.7.6 Prekogranini utjecaj ........................................................................................................................................................ 622

16 Prilozi ............................................................................................................................................................ I

16.1 Prilog 1 Odluka o provoenju postupka strateke procjene utjecaja na okoli Okvirnog plana i programa istraivanja i eksploatacije ugljikovodika na Jadranu .......................................................... II

16.2 Prilog 2 Odluka o sadraju strateke studije za Okvirni plan i program istraivanja i eksploatacije ugljikovodika na Jadranu ....................................................................................................................... XVI

16.3 Prilog 3 Pregled OPP-om predvienih vrsta aktivnosti i njihovih utjecaja ..................................... XXIII

16.4 Prilog 4 Odluka o imenovanju Savjetodavnog strunog povjerenstva ......................................... XXXV

16.5 Prilog 5 Popis podruja ekoloke mree s moguim rizikom od negativnog djelovanja akcidentnih situacija .............................................................................................................................................. XXXVII

16.6 Prilog 6 Ovlatenja za obavljanje strunih poslova zatite prirode i okolia tvrtke IRES EKOLOGIJA d.o.o........................................................................................................................................................... XL

16.7 Prilog 7 Institut za oceanografiju i ribarstvo - Prilozi za dopunu Strateke studije utjecaja na okoli Okvirnog plana i programa istraivanja i eksploatacije ugljikovodika na Jadranu .......................XLVI

Popis slika

Slika 1.1 Zemljovid istranih prostora nafte i plina na Jadranu (izvor: OPP) ............................................................................................. 4 Slika 1.2 Smjetaj eksploatacijskih prostora Izabela, ''Sjeverni Jadran'' i ''Marica'' (izvor: Ministarstvo gospodarstva) ........................ 22 Slika 1.3 Eksploatacijske platforme Ika A, Ika B, Marica i Katarina ......................................................................................................... 23 Slika 1.4 Eksploatacijska platforma Ivana A i kompresorska platforma Ivana K ..................................................................................... 24 Slika 1.5 elina platforma reetkaste konstrukcije oslonjena na morsko dno (izvor: http://www.ina.hr/) .............................................. 25 Slika 1.6 Platforma u obliku tornja oslonjena na morsko dno (izvor: http://www.offshore-technology.com) ............................................ 26 Slika 1.7 Betonske gravitacijske platforme (izvor: http://en.wikipedia.org) .............................................................................................. 26 Slika 1.8 Plutajue platforme s nategom u nogama usidrene na morskom dnu (izvori: slika lijevo (http://www.offshore-mag.com) ....... 27 Slika 1.9 Samopodiue buae platforme Ocean King (A) i Labin (B)) ............................................................................................. 27 Slika 1.10 Plutajua platforma u obliku valjka (izvor: http://en.wikipedia.org) .......................................................................................... 28 Slika 1.11 Poluuronjive platforme (izvor: http://en.wikipedia.org) ............................................................................................................ 28 Slika 1.12 Brodovi za buenje (izvor: http://www.2b1stconsulting.com/drillshipi; http://www.upstreamonline.com) ............................... 29 Slika 1.13 Plutajui brodovi za eksploataciju, skladitenje i otpremu ugljikovodika (izvor: https://www.rigzone.com) ............................ 29 Slika 1.14 Usporedni prikaz tipova eksploatacijskih platformi (izvor: NOAA, 2010.) ............................................................................... 30 Slika 1.15 Prikaz depresija u Jadranskom podzemlju (izvor: VELI i MALVI, 2011.) ........................................................................... 31 Slika 1.16 Karta bougerovih anomalija Jadranskoga podzemlja i ire okolice (izvor: Wrigley i dr., 2014.) ............................................. 33 Slika 1.17 Snimanje 3D seizmike s 4 linije streamera i vie zranih puaka (izvor: Dragoset, 2005.) .................................................... 34 Slika 1.18 Poloaj snimljenih geofizikih podataka u podruju hrvatskoga dijela Jadranskoga podzemlja 2D seizmiki profili oznaeni su sivom bojom, a 3D seizmiki volumeni zeleno (izvor: www.azu.hr) .................................................................................................... 34 Slika 1.19 Prikaz snimljenih geofizikih profila u 2013. godini od strane tvrtke Spectrum (izvor: http://www.spectrumasa.com) ........... 35 Slika 1.20 Prikaz ekspolatacijskih i koncesijskih prostora te smjestita buotina na podruju hrvatskoga dijela Jadrana (izvor: AZU) .. 36 Slika 1.21 Mjesta plinskih polja u podzemlju Sjevernoga Jadrana .......................................................................................................... 37 Slika 1.22 Shematski prikaz konstrukcije buotine .................................................................................................................................. 41 Slika 1.23 Preventerski sklop BOP (izvor: http://www.drilltech.cn) ....................................................................................................... 42 Slika 1.24 Primjeri metoda polaganje cijevi na moru (izvor: Cranswick, 2001.) ...................................................................................... 47 Slika 3.1 Batimetrijska karta Jadranskoga mora (izvor: Peljar, 1999.) .................................................................................................... 69 Slika 3.2 Uzduni presjek podzemlja Jadrana prikazan kao blok dijagram (izvor: Peljar, 1999.) ............................................................ 70 Slika 3.3 Sedimentoloka karta Jadranskoga mora (izvor: Peljar, 1999.) ............................................................................................... 70 Slika 3.4 Razdioba srednje slanosti na povrini Jadranskog mora (http://skola.gfz.hr) ........................................................................... 71 Slika 3.5 Uzduni jadranski profil saliniteta, 1976. (izvor: http://skola.gfz.hr/) ......................................................................................... 72 Slika 3.6 Razdioba srednje temperature (C) na povrini Jadranskog mora (http://skola.gfz.hr) ............................................................ 72 Slika 3.7 Dinamika obalnog izdizanja i poniranja (upwelling, downwelling) (http://skola.gfz.hr/) ............................................................. 73 Slika 3.8 Zvuni kanal u oceanu. Lijevo: promjena temperature T i slanosti S s dubinom (km). Sredina: promjene brzine zvuka zbog promjene temperature (Cp). Desno: brzina zvuka u ovisnosti dubine (izvor: http://oceanworld.tamu.edu/resources/ocng_textbook/chapter03/chapter03_06.htm) ............................................................................ 74 Slika 3.9 Najvia, srednja i najnia godinja morska razina (izvor: http://skola.gfz.hr/) ........................................................................... 76 Slika 3.10 Princip geostrofikog strujanja u moru na sjevernoj Zemljinoj polutci. Geostrofika struja ostavlja podruje nieg tlaka (L) s lijeve strane (izvor: http://skola.gfz.hr/) .................................................................................................................................................... 77 Slika 3.11 Shematski prikaz rastavljanja struja na komponente (izvor: http://skola.gfz.hr/) .................................................................... 77 Slika 3.12 Vjetrena struja u povrinskom sloju, Ekmanova spirala i prijenos vode (izvor: http://skola.gfz.hr/) ........................................ 78 Slika 3.13 Shema opeg strujanja vode u Sredozemnom moru, koje ukljuuje i osnovni tok struje u Jadranskom moru (izvor: http://www.grida.no/) ................................................................................................................................................................................ 80 Slika 3.14 Povrinsko strujanje u Jadranu, ljeti/zimi (Buljan i Zore-Armanda, 1976) ............................................................................... 80 Slika 3.15 Sezonske razdiobe povrinskog strujanja u Jadranu (http://skola.gfz.hr/) .............................................................................. 81 Slika 3.16 Dolaz vala na obalu pod kutem i njihov lom (Pond i Pickard, 1983) ....................................................................................... 84 Slika 3.17 Uestalosti valnih visina u junom Jadranu u zimi, brodska motrenja (lijevo). Povratni periodi znaajne visine vala u sjevernom Jadranu na temelju desetgodinjih mjerenja (desno) (2004) (izvor: http://skola.gfz.hr/) ......................................................................... 84 Slika 3.18 Pojava sea, luke Ploe, 27. lipnja 2003., period 30 min (lijevo), relativne amplitude osnovnog sea splitske luke, perioda 7 min., dobivene numerikim modelom (desno) (izvor: http://skola.gfz.hr/) ............................................................................................. 86 Slika 3.19 Prikaz irenja obalnog Kelvinovog vala na sjevernoj polutci (izvor: http://skola.gfz.hr/) ......................................................... 86 Slika 3.20 Gibanja potresnog vala u Jadranu. Potres 1979. u moru Crnogorskog primorja. Raun vremena nailaska fronte vala, u minutama (izvor: http://skola.gfz.hr/) ........................................................................................................................................................ 87 Slika 3.21 Shema utjecaja Sunca i Mjeseca na jakost morskih mijena (izvor: http://skola.gfz.hr/) .......................................................... 88 Slika 3.22 Primjer dnevne morske mijene. Zadar (2004) (izvor: http://skola.gfz.hr/) ............................................................................... 88 Slika 3.23 Amplitude i faze poludnevnih komponenata M2 u Sredozemnom moru (izvor: http://skola.gfz.hr/) ....................................... 89 Slika 3.24 Znaajke glavne poludnevne M2 i dnevne K1 plimne komponente (izvor: http://skola.gfz.hr/) .............................................. 90 Slika 3.25 Raspored mjernih postaja kemijskih znaajki mora u Jadranu (Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia Hrvatskog dijela Jadrana, 2012) .............................................................................................................................................................. 93

Slika 3.26 Box-whisker prikazi pH vrijednosti u vodenom stupcu istraenih postaja za razdoblje 1994-2010 godine (donja crta - minimalna vrijednost, pravokutnik podruje 25-tog do 75-tog percentila, gornja crta - maksimalna vrijednost, sredinja crta - medijan) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia Hrvatskog dijela Jadrana, 2012) ...................................................................... 93 Slika 3.27 Box-whisker prikazi zasienja kisikom u vodenom stupcu istraenih postaja za razdoblje 1994-2010 godine (donja crta - minimalna vrijednost, pravokutnik podruje 25-tog do 75-tog percentila, gornja crta - maksimalna vrijednost, sredinja crta medijan) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia Hrvatskog dijela Jadrana, 2012) ........................................................... 94 Slika 3.28 Box-whisker prikazi koncentracije ukupnog anorganskog duika u vodenom stupcu istraenih postaja za razdoblje 1994 2010 godine (donja crta - minimalna vrijednost, podruje pravokutnika - 25-ti do 75-ti percentil, gornja crta - maksimalna vrijednost, sredinja crta medijan) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia Hrvatskog dijela Jadrana, 2012) ................... 95 Slika 3.29 Box-whisker prikazi koncentracije ortofosfata u vodenom stupcu istraenih postaja za razdoblje 1994-2010 godine (donja crta - minimalna vrijednost, podruje pravokutnika - 25-ti do 75-ti percentil, gornja crta - maksimalna vrijednost, sredinja crta - medijan) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia Hrvatskog dijela Jadrana, 2012) ........................................................... 96 Slika 3.30 Box-whisker prikazi koncentracije ortosilikata u vodenom stupcu istraenih postaja za razdoblje 1994-2010 godine (donja crta - minimalna vrijednost, podruje pravokutnika - 25-ti do 75-ti percentil, gornja crta - maksimalna vrijednost, sredinja crta - medijan) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia Hrvatskog dijela Jadrana, 2012) ........................................................... 97 Slika 3.31 Srednje godinje temperature zraka u podrujima blie Jadranu, razdoblje 1961. 1990. (DHMZ) ...................................... 99 Slika 3.32 Bura na sjevernom i jugo na junom Jadranu (DHMZ) ......................................................................................................... 100 Slika 3.33 Jugo (opi vremenski uvjeti) (DHMZ) .................................................................................................................................... 101 Slika 3.34 Vjetrovi Sredozemnog mora (DHMZ) .................................................................................................................................... 102 Slika 3.35 Srednje godinje brzine zraka u podrujima blie Jadranu, razdoblje 1992. 2001. (izvor: DHMZ) .................................... 103 Slika 3.36 Osnovne brzine zraka u podrujima blie Jadranu, razdoblje 1992. 2001., za povratno razdoblje 50 godina (izvor: DHMZ) ............................................................................................................................................................................................................... 103 Slika 3.37 Modelirani srednji prizemni vjetar nad Jadranom danju (lijevo) i nou (desno) tijekom ljetnih neporemeenih dana s etezijama i obalnom cirkulacijom (izvor: Benceti Klai, Pasari, Tudor, 2009.) ................................................................................................... 104 Slika 3.38 Prognozirano polje prizemnog vjetra na visini 10 m iznad mora (m/s), za 14.11.2004. u 18 UTC. (izvor: Janekovi i Tudor, 2005.) - slika lijevo i Prognozirano polje visine valova (m), za 14.11.2004. u 18 UTC. (izvor: Janekovi i Tudor, 2005.) - slika desno 104 Slika 3.39 Shematski geoloki stup s naznaenim formacijama i naftnogeolokim jedinicama (izvor: Jttner Preradovi, 2005) ........ 106 Slika 3.40 Prikaz dijapira na podruju Srednjega Jadrana (izvor: AZU) ................................................................................................ 111 Slika 3.41 Karta Hrvatske s potresnim podrujima. Karta poredbenog vrnog ubrzanja tla tipa A s vjerojatnosti premaaja 10 % u 10 godina (povratno razdoblje 95 godina) izraeno u jedinicama gravitacijskoga ubrzanja (Izvor: DGU) .................................................. 112 Slika 3.42 Karta Hrvatske s potresnim podrujima Karta poredbenog vrnog ubrzanja tla tipa A s vjerojatnosti premaaja 10 % u 50 godina (povratno razdoblje 475 godina) izraeno u jedinicama gravitacijskoga ubrzanja. (Izvor: DGU) ............................................... 113 Slika 3.43 Epicentri potresa iz Hrvatskoga kataloga potresa (izvor: Geofiziki odsjek PMF-a, 2011.) .................................................. 114 Slika 3.44 Karta epicentara potresa u irem podruju otoka Palagrue (izvor: Geofiziki odsjek PMF-a, 2011.) ................................. 115 Slika 3.45 Poduprta platforma s podvodnom konstrukcijom (lijevo) i gravitacijska platforma (desno) (izvor: Jttner Preradovi, 2005) ............................................................................................................................................................................................................... 116 Slika 3.46 Lokacije mjernih postaja za mjerenje podvodne buke (Izvor: Akcijski program Strategije upravljanja morskim okoliem i obalnim podrujem: Sustav praenja i promatranja za stalnu procjenu stanja Jadranskog mora, Vlada Republike Hrvatske (NN 153/14)) ............................................................................................................................................................................................................... 118 Slika 3.47 Odnos frekvencija uzorkovanih prirodnim procesima i procesima uzrokovanih ljudskom djelatnou ................................. 121 Slika 3.48 Podruja velike brojnosti obinog dobrog dupina u Jadranskom moru (izvor: ISPRA i IPS, neobjavljeni podaci): analiza gustoe jezgre, ARCGis algoritam (Fortuna i dr. 2014b) i istrani prostori ugljikovodika na Jadranu (MINGO, 2014) ......................... 140 Slika 3.49 Podruja od velike vanosti za megafaunu u Jadranskom moru (Holcer i dr. 2014b) i istrani prostori ugljikovodika na Jadranu (MINGO, 2014) ...................................................................................................................................................................................... 140 Slika 3.50 Podruja velike brojnosti prugastog dupina u Jadranskom moru (izvor: ISPRA i IPS, neobjavljeni podaci): analiza gustoe jezgre, ARCGis algoritam (Fortuna i dr. 2014b) i istrani prostori ugljikovodika na Jadranu (MINGO, 2014) ...................................... 144 Slika 3.51 Podruja u Sredozemnom moru koja su od velike vanosti za Cuvierovog kljunastog kita gornja vrijednost 95 % intervala pouzdanosti relativnog indeksa gustoe (Caadas i dr. 2011) .............................................................................................................. 145 Slika 3.52 Podruja u Jadranskom moru koja su od velike vanosti za Cuvierovog kljunastog kita gornja vrijednost 95 % intervala pouzdanosti relativnog indeksa gustoe (Caadas i dr. 2011) i istrani prostori ugljikovodika na Jadranu (MINGO 2014) .................. 146 Slika 3.53 Podruje velike brojnosti glavate elve u Jadranskom moru (izvor: ISPRA i IPS, neobjavljeni podaci): analiza gustoe jezgre, ARCGis algoritam (Fortuna i dr. 2014b) i istrani prostori ugljikovodika na Jadranu (MINGO, 2014) .................................................. 148 Slika 3.54 Distribucija sedimenata u Jadranskom moru (prilagoeno prema (Pigorini 1967) i zimske izoterme (prilagoeno prema (Buljan i Zore-Armanda 1971)). Podruje sa najviom stopom prilova glavate elve u koarskom ribolovu je oznaeno sa pravokutnikom (Lazar 2009) ...................................................................................................................................................................................................... 149 Slika 3.55 Sastav veliinskih kategorija glavatih elvi u sjevernom i srednjem dijelu Jadranskog mora (N = 223; iz Lazar 2009) ....... 151 Slika 3.56 Podruja velike brojnosti goluba uhana u Jadranskom moru (izvor: ISPRA i IPS, neobjavljeni podaci): analiza gustoe jezgre, ARCGis algoritam (Fortuna i dr. 2014b) i istrani prostori ugljikovodika na Jadranu (MINGO 2014) .................................................... 160

Slika 3.57 Zastupljenost biogeografskih ihtiofaunistikih elemenata u jadranskoj ihtiofauni: AM atlantsko-sredozemne, kozmopolitske i druge irokorasprostranjene, M sredozemne, MC sredozemno-crnomorske, L lesepsijske i J jadranske vrste, (izvor: Jardas, I i dr. 2008) ................................................................................................................................................................................................ 162 Slika 3.58 Postotak zabiljeenih vrsta i podvrsta riba po pojedinim geografskim dijelovima Jadranskog mora (izvor: Jardas, I i dr. 2008) ............................................................................................................................................................................................................... 162 Slika 3.59 Raspodjela biomase gospodarski vanih vrsta u koarskom ribolovu za vrijeme ekspedicije Hvar 1948/49 (A) i izmeu 1996/2006 godine (B), (izvor: Jardas, I i dr. 2008) ................................................................................................................................ 163 Slika 3.60 Jadranski preletniki put ptica selica ..................................................................................................................................... 165 Slika 3.61 Vremenski nizovi brojnosti glavnih taksonomskih skupina u obalnim vodama u Jadranu (izvor: Poetna procjen stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................. 169 Slika 3.62 Vremenski nizovi primarne proizvodnje u otvorenim i obalnim vodama (srednja vrijednost, raspon standardne pogreke i standardne devijacije) (izvor: Skup znaajki dobrog stanja okolia (DSO) za morske vode pod suverenitetom Republike Hrvatske i skup ciljeva u zatiti morskog okolia, 2014.) ................................................................................................................................................ 172 Slika.3.63 Normalizirane vrijednosti koncentracije klorofila a u obalnim vodama (izvor: Skup znaajki dobrog stanja okolia (DSO) za morske vode pod suverenitetom Republike Hrvatske i skup ciljeva u zatiti morskog okolia, 2014.) .................................................. 173 Slika.3.64 Dugoroni podaci o brojnosti heterotrofnog nanoplanktona (HNAN) i mikrozooplanktona (tintinidi) u srednjem Jadranu (izvor: Skup znaajki dobrog stanja okolia (DSO) za morske vode pod suverenitetom Republike Hrvatske i skup ciljeva u zatiti morskog okolia, 2014.) ....................................................................................................................................................................................... 174 Slika.3.65 Odnos izmeu bakterijske proizvodnje i bakterijske biomase (A), te izmeu bakterijske brojnosti i brojnosti heterotrofnih nanoflagelata (HNF) u podrujima s razliitim trofikim statusom u srednjem Jadranu (izvor: Skup znaajki dobrog stanja okolia (DSO) za morske vode pod suverenitetom Republike Hrvatske i skup ciljeva u zatiti morskog okolia, 2014.) ............................................. 174 Slika 3.66. Odnos izmeu primarne proizvodnje (PP) i bakterijske proizvodnje (BP) (A), te izmeu Chl a i bakterijske proizvodnje (B) u srednjem Jadranu (izvor: Skup znaajki dobrog stanja okolia (DSO) za morske vode pod suverenitetom Republike Hrvatske i skup ciljeva u zatiti morskog okolia, 2014.) ................................................................................................................................................ 175 Slika 3.67. Viegodinja kolebanja ukupnog mezozooplanktona, kopepodnih raia i meroplanktonskih liinki u obalnim i otvorenim vodama Jadranskog mora (isprekidanom linijom prikazan je trend u ukupnoj brojnosti zooplanktona) (izvor: Skup znaajki dobrog stanja okolia (DSO) za morske vode pod suverenitetom Republike Hrvatske i skup ciljeva u zatiti morskog okolia, 2014.) ..................... 175 Slika 3.68. Kartografski prikaz morskih stanita prema nacionalnoj klasifikaciji stanita (NKS) ............................................................ 177 Slika 3.69. Bentoske stepenice u Jadranskom moru (izvor, Morska stanita, Bakran-Petricioli, 2007.) ............................................... 177 Slika 3.70 Brojana zastupljenost glavnih sistematskih odjeljaka bentoskih alga u Jadranskom moru (Izvor: Institut za oceanografiju i ribarstvo, 2012) ...................................................................................................................................................................................... 180 Slika 3.71 Australska zelena alga Caulerpa racemosa var. Cylindracea je do kraja 2009. godine pronaena na gotovo 80 lokaliteta (izvor: Institut za oceanografiju i ribarstvo) ............................................................................................................................................ 183 Slika 3.72 Crvena nitasta alga Womersleyella setacea najbre je irea alohtona invazivna vrsta (izvor: Institut za oceanografiju i ribarstvo) ................................................................................................................................................................................................ 184 Slika 3.73 Ficopomatus enigmaticus, bentoski strani mnogoetina razvijen na podruju ua Mirne, Zrmanje, Krke i Neretve (izvor: Institut za oceanografiju i ribarstvo) ....................................................................................................................................................... 184 Slika 3.74 Dinoflagelat Alexandrium minutum (izvor: Institut za oceanografiju i ribarstvo) .................................................................... 185 Slika 3.75. Obalna i morska zatiena podruja u zoni mogueg utjecaja OPP-a ................................................................................ 197 Slika 3.76 Naftna platforma u Waddenskom moru (http://www.wintershall.com) .................................................................................. 197 Slika 3.77 Nacionalni park Waddensko more (http://whc.unesco.org/en/list/1314) ............................................................................... 198 Slika 3.78 Liverpulski zaljev eksploatacija ugljikovodika unutar zatienih podruja ......................................................................... 198 Slika 3.79 Koncentracije aktivnosti 90Sr u povrinskoj vodi istone obale Jadranskog mora 1963-2010 g. (zvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ........................................................................................................... 203 Slika 3.80 Koncentracije aktivnosti 137Cs u povrinskoj vodi istone obale Jadranskog mora za razdoblje 1978.-2010. godine (izvor stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................................................ 203 Slika 3.81 Koncentracije aktivnosti 90Sr u povrinskoj vodi istone obale Jadranskog mora za razdoblje 2000.-2010.godine. (izvor stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ........................................................................................................... 203 Slika 3.82 Koncentracije aktivnosti 137Cs u povrinskoj vodi istone obale Jadranskog mora za razdoblje 2000.-2010. godine. (izvor stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................................................ 204 Slika 3.83: Zatieno nalazite amfora i olupina broda Baron Gautsch (izvor: Ministarstvo kulture) .................................................... 205 Slika 3.84 Prikaz istranih prostora ponuenih na Prvom javnom nadmetanju za istraivanje i eksploataciju ugljikovodika na Jadranu (izvor: AZU) ............................................................................................................................................................................................ 208 Slika 3.85 Platforma Zagreb 1 u trogirskom brodogradilitu .................................................................................................................. 211 Slika 3.86 Podjela hrvatskog ribolovnog mora (izvor: http://www.izor.hr/) ............................................................................................. 218 Slika 3.87 Usporedba ulova u Jadranskom moru izmeu Hrvatske i Italije (izvor: Ministarstvo poljoprivrede Uprava ribarstva) ....... 219 Slika 3.88 Ribolovne zone u Jadranu .................................................................................................................................................... 219 Slika 3.89 Ulov nekih vanih vrsta morskih organizama po zonama u 2011. godini (t) (izvor: Ministarstvo poljoprivrede - Uprava ribarstva) ............................................................................................................................................................................................................... 220 Slika 3.90 Kretanje ribolovnih brodova u Jadranu tijekom 2013. godine (izvor: Ministarstvo poljoprivrede Uprava ribarstva) ........... 222

file:///D:/Dropbox/CH%20MORE/SPUO%20OPP%20Jadran%20U%20RADU%20v2.docx%23_Toc421099127

Slika 3.91 Podruja ribolova plivaricom tijekom 2013. godine u odnosu na istrane prostore predloene OPP-om (izvor: Ministarstvo poljoprivrede Uprava ribarstva) ........................................................................................................................................................... 224 Slika 3.92 Rasprostranjenost i biomasa hrskavinjaa u Jadranskom moru 1948/49 (Hvar ekspedicija) i recentno stanje (MEDITS ekspedicija) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ..................................... 225 Slika 3.93 Trendovi indeksa biomase pridnenih vrsta u ribolovnom moru RH (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 227 Slika 3.94 Indeks biomase pridnenih vrsta u pojedinim ribolovnim zonama u 2010 (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 228 Slika 3.95 Trendovi indeksa biomase oslia u ribolovnom moru RH i u pojedinim zonama (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................................................................................. 228 Slika 3.96 Kretanje indeksa biomase novaka oslia u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................ 229 Slika 3.97 Kretanje indeksa biomase odraslih oslia u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................ 229 Slika 3.98 Trendovi indeksa biomase trlje blatarice u ribolovnom moru RH i u pojedinim zonama (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................. 230 Slika 3.99 Kretanje indeksa biomase novaka trlje blatarice u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 230 Slika 3.100 Kretanje indeksa biomase odraslih primjeraka trlje u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................................................................................. 231 Slika 3.101 Trendovi indeksa biomase arbuna u ribolovnom moru RH i u pojedinim zonama (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................................................................................. 231 Slika 3.102 Kretanje indeksa biomase novaka arbuna u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................ 232 Slika 3.103 . Kretanje indeksa biomase odraslih arbuna u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 232 Slika 3.104 Trendovi indeksa biomase kampa u ribolovnom moru RH i u pojedinim zonama (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................................................................................. 233 Slika 3.105 Kretanje indeksa biomase novaka kampa u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 233 Slika 3.106 Kretanje indeksa biomase odraslih kampa u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 234 Slika 3.107 Trendovi indeksa biomase bijelog muzgavca u ribolovnom moru RH i u pojedinim zonama (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................. 234 Slika 3.108 Kretanje indeksa biomase novaka bijelog muzgavca u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................................................................................. 235 Slika 3.109 Kretanje indeksa biomase odraslih primjeraka bijelog muzgavca u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.)Stanje populacije crnog muzgavca je bilo stabilno sve do 2010. godine, kada je dolo do naglog pada indeksa biomase vrste (Slika 3.110). Najnegativnije promjene su se dogodile u ribolovnoj zoni A gdje se i nalazi veina biomase crnog muzgavca u Jadranskom moru. Pad indeksa biomase novaka (Slika 3.111) i odraslih primjeraka (Slika 3.112) uoljiv je u 2010. godini. ............................................................................................................................................................. 235 Slika 3.110 Trendovi indeksa biomase crnog muzgavca u ribolovnom moru RH i u pojedinim zonama (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................. 236 Slika 3.111 Kretanje indeksa biomase novaka crnog muzgavca u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................................................................................. 236 Slika 3.112 Kretanje indeksa biomase odraslih primjeraka crnog muzgavca u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................. 237 Slika 3.113 Dijagram duinskih frekvencija oslia tijekom demerzalnog monitoringa (MLS - minimalna lovna duina, LFM - duina prve spolne zrelosti) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................... 237 Slika 3.114 Dijagram duinskih frekvencija trlje blatarice tijekom demerzalnog monitoringa (MLS - minimalna lovna duina, LFM . duina prve spolne zrelosti) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ....................... 238 Slika 3.115 Dijagram duinskih frekvencija arbuna tijekom demerzalnog monitoringa (MLS - minimalna lovna duina, LFM . duina prve spolne zrelosti, LSI- duina na kojoj dolazi do inverzije spola) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................................ 238 Slika 3.116 Dijagram duinskih frekvencija kampa tijekom demerzalnog monitoringa (MLS - minimalna lovna duina, LFM - duina prve spolne zrelosti) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................... 239 Slika 3.117 Dijagram duinskih frekvencija crnog muzgavca tijekom demerzalnog monitoringa (MLS - minimalna lovna duina, LFM - duina prve spolne zrelosti) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............ 239 Slika 3.118 Dijagram duinskih frekvencija bijelog muzgavca tijekom demerzalnog monitoringa (MLS - minimalna lovna duina, LFM - duina prve spolne zrelosti) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............ 239

Slika 3.119 Rasprostranjenost oslia u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ...................................................................................................................................................................................... 240 Slika 3.120 Rasprostranjenost grdobine u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................................ 240 Slika 3.121 Rasprostranjenost kampa u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................................ 241 Slika 3.122 Rasprostranjenost bijelog muzgavca u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................ 241 Slika 3.123 Rasprostranjenost crnog muzgavca u Jadranskom moru. Izvor podataka: IOR-Split. ....................................................... 242 Slika 3.124 Rasprostranjenost arbuna u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................................ 242 Slika 3.125 Rasprostranjenost arbuna u Jadranskom moru (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................................ 243 Slika 3.126 Podruje istraivanja sa prostornim rasporedom pet glavnih zona (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 244 Slika 3.127 Raspodjela duina srdele u razdoblju od 2001. do 2010. godine (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 245 Slika 3.128 Rasprostranjenost naselja srdele tijekom rujna 2008. godine s obzirom na izmjerene vrijednosti tijekom eho-monitoringa (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ......................................................... 246 Slika 3.129 Duinska struktura adultnog dijela populacije srdele istraivanog podruja tijekom rujna 2009 (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ........................................................................................................... 246 Slika 3.130 Duina prvog spolnog sazrijevanja (uee najnaprednijih stadija zrelosti gonada tijekom maksimalnog mrijeenja) srdele Sardina pilchardus iz uzoraka lovina ostvarenih od prosinca do sjenja u 2002./03., 2003./04. i 2004./05. god. u estuariju rijeke Krke (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ......................................................... 247 Slika 3.131 Kolebanje srednjih mjesenih vrijednosti gonosomatskog indeksa jedinki srdele ulovljenih na ribol ovnom podruju istonog Jadrana, sijeanj- prosinac, 2001. - 2010. god. (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ..................................................................................................................................................................................................... 247 Slika 3.132 Raspodjela starosnih grupa srdele prikupljene na ribolovnom podruju istonog dijela Jadrana tijekom prvih deset mjeseci istraivanja (sijeanj - listopad, 2010. godine) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ..................................................................................................................................................................................................... 248 Slika 3.133 Raspodjela duina inuna u razdoblju od 2001. do 2010. godine (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 248 Slika 3.134 Prostorna analiza prikupljenih akustikih uzoraka inuna (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................ 249 Slika 3.135 Analiza duinske strukture promatrane populacije inuna tijekom rujna 2009. godine (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................. 250 Slika 3.136 Viegodinja kolebanja srednjih vrijednosti ukupne duine i mase populacije inuna na analiziranom podruju tijekom rujna. (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ......................................................... 250 Slika 3.137 Duina prvog spolnog sazrijevanja (uee najnaprednijih stadija zrelosti gonada) inuna Engraulis encrasicolus iz uzoraka lovina ostvarenih u Novigradskom moru, 2003. godina (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ...................................................................................................................................................................................... 251 Slika 3.138 Kolebanje srednjih mjesenih vrijednosti gonosomatskog indeksa jedinki inuna ulovljenih na ribolovnom podruju istonog Jadrana, sijeanj - prosinac, 2001. - 2010. god. (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ..................................................................................................................................................................................................... 251 Slika 3.139 Raspodjela starosnih grupa inuna prikupljenih na ribolovnom podruju istonog dijela Jadrana tijekom prvih deset mjeseci istraivanja (sijeanj - listopad, 2010. god.) (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ..................................................................................................................................................................................................... 252 Slika 3.140 Srednje vrijednosti viline duine tijela lokarde tijekom razdoblja od 1998. do 2007. god. u istonom dijelu Jadrana (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................... 252 Slika 3.141 Kolebanje srednjih mjesenih vrijednosti gonadosomatskog indeksa mujaka, enki i ukupno, uzorci lovina lokarde, istoni dio Jadrana, 1998. - 2007.god. (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ....... 253 Slika 3.142 Raspodjela starosnih grupa lokarde prikupljenih na ribolovnom podruju (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................................................................................. 253 Slika 3.143 Uestalost totalnih tjelesnih duina (LT) analiziranih jedinki iglice u lovinama ostvarenim u istonom dijelu srednjeg Jadrana, 2003.- 2008. god. (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ........................... 254 Slika 3.144 Uee najnaprednijih stadija zrelosti gonada iglice (V, VI, VII) promatrano odvojeno za mujake (a) i enke (b) te za cjelokupni analizirani materijal (c) sakupljen na irem ribolovnom podruju srednjeg Jadrana, oujak - svibanj, 2003.-2008. god. (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................... 255

Slika 3.145 Kolebanje srednjih mjesenih vrijednosti gonosomatskog indeksa mujaka i enki, te u cjelini svih jedinki iglice ulovljenih na irem ribolovnom podruju srednjeg Jadrana, 2003. - 2008. (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................................ 255 Slika 3.146 Raspodjela brojano najzastupljenijih vrsta na svim istraivanim lovinama troslojnih mrea stajaica - poponica tijekom 2010. godine na ribolovnom podruju otoka Oliba, Visa, Bieva, irja i Mljeta (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 258 Slika 3.147 Raspodjela maseno najzastupljenijih vrsta na svim istraivanim lovinama troslojnih mrea stajaica - poponica tijekom 2010. godine godine na ribolovnom podruju otoka Oliba, Visa, Bieva, irja i Mljeta (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 259 Slika 3.148 Uestalost pojavljivanja ukupnih tjelesnih duina (Lt) jedinki krpine u svim analiziranim lovinama mrea poponica tijekom 2010. godine na ribol ovnom podruju otoka Oliba, Visa, Bieva, irja i Mljeta (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 259 Slika 3.149 Starosna zastupljenost jedinki krpine u svim analiziranim lovinama mrea poponica tijekom 2010. godine na ribolovnom podruju otoka Oliba, Visa, Bieva, irja i Mljeta (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ..................................................................................................................................................................................................... 260 Slika 3.150 Uestalost pojavljivanja ukupnih tjelesnih duina (Lt) jedinki trlje od kamena u svim analiziranim lovinama mrea poponica tijekom 2010. godine na ribolovnom podruju otoka Oliba, Visa, Bieva, irja i Mljeta (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................................................................................. 260 Slika 3.151 Starosna zastupljenost jedinki gire oblice u analiziranim lovinama mree migavice tijekom 2010. godine na primotenskom podruju (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) .......................................... 262 Slika 3.152 Starosna zastupljenost jedinki trlje od kamena u svim analiziranim lovinama mree migavice tijekom 2010. godine na primotenskom podruju (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................ 262 Slika 3.153 Zastupljenost ljuskavki manjih od 15 cm u svim analiziranim lovinama mree migavice tijekom 2010. godine na primotenskom podruju (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................ 263 Slika 3.154 Kretanje indeksa biomase najvanijih glavonoaca u prilovu (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................ 264 Slika 3.155 Kretanje indeksa biomase gospodarski manje vanih rakova u lovinama (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ................................................................................................................................. 264 Slika 3.156 Kretanje indeksa biomase najuestalijih hrskavinjaa u prilovu (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................... 265 Slika 3.157 Kretanje indeksa biomase najuestalijih kotunjaa u prilovu (izvor: Poetna procjena stanja i optereenja morskog okolia hrvatskog dijela Jadrana, 2012.) ............................................................................................................................................................ 266 Slika 3.158 Proizvodnja marikulture po vrstama (izvor: Ministarstvo poljoprivrede Uprava ribarstva) ............................................... 271 Slika 3.159. Mjeseni broj turista s brodova na krunim putovanjima u luci Split od 2002. do 2013. godine. (Izvor: Luka uprava Split, http://portsplit.com/cruising/statistika/) ................................................................................................................................................... 277 Slika 3.160 Istrani prostori ................................................................................................................................................................... 279 Slika 3.161 Plovni putovi u Jadranu u odnosu na istrane prostore (prema podacima za drugu polovicu 2013. godine) ..................... 280 Slika 3.162 Jadranski plovni put (prema podacima za drugu polovicu 2013. godine) ........................................................................... 284 Slika 3.163 Kartografski prikaz postojeih podmorskih kablova i cjevovoda na podruju mora RH (Izvor: AZU) ................................. 292 Slika 3.164. Predvieno kretanje izravnog doprinosa turizma i putovanja BDPu. (Izvor: WTTC, 2014) ............................................... 294 Slika 3.165 Predvieno kretanje ukupnog doprinosa turizma i putovanja BDPu. (Izvor: WTTC, 2014) ................................................ 294 Slika 3.166 Trend udjela aktivnosti turista od 1994. do 2014. godine (Institut za turizam, 2015) .......................................................... 295 Slika 6.1 Kartografski prikaz podruja ekoloke mree iji su ciljevi ouvanja morska stanita - od Visa do Jabuke kotline .............. 311 Slika 6.2 Kartografski prikaz podruja ekoloke mree iji su ciljevi ouvanja morska stanita - Palagrua i Galijula .......................... 311 Slika 6.3 Obalna i morska podruja ekoloke mree u Jadranu ............................................................................................................ 312 Slika 6.4 Podruja ekoloke mree u kojima je cilj ouvanja gregula s poznatim lokacijama gnijeenja (izvor: za Hrvatsku DZZP, za Italiju EU Natura 2000) .......................................................................................................................................................................... 318 Slika 6.5 Podruja ekoloke mree u kojima je cilj ouvanja veliki zovoj s poznatim lokacijama gnijeenja (izvor: za Hrvatsku DZZP, za Italij