struktura kataloga znanja · web view2. analitička hemija za drugi razred medicinske škole, b....

C E N T A R Z A S T R U Č N O O B R A Z O V A NJ Ehttp://www.cso.cg.yu Tel. +381 81 234 530 E-mail [email protected] Fax +381 81 234 530Trg Vektre, 81000 Podgorica, Crna Gora

1. Naziv predmeta:

ANALITIČKA HEMIJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave:

RazredVrste nastave Ukupno

T V P

I - - - -

II 72 - - 72

III - - - -

IV - - - -

Ukupno 72 - - 72

T – teorijska nastava uz izradu računskih zadataka se izvodi za sve učenike u odjeljenju

3. Opšti ciljevi nastave:- Sadržajno povezivanje odabranih tematskih cjelina sa sadržajima već obrađenim tokom prethodnog školovanja.- Sticanje sposobnosti upotrebe stručnih izraza, simbola i grafikona.- Razvijanje smisla za organizovan rad, tačnost, sistematičnost i urednost. - Sticanje znanja o analitičkim metodama (kvalitativnim i kvantitativnim) za ispitivanje supstanci.- Osposobljavanje učenika da na osnovu stečenog znanja vrše odabir metoda za ispitivanje, dokazivanje i određivanje sadržaja sastojaka u datoj supstanci.- Razvijanje sposobnosti za posmatranje, zaključivanje, uopštavanje i tumačenje posmatranih pojava.- Sticanje znanja o značaju sadržaja koji se izučavaju u analitičkoj hemiji za usvajanje sadržaja iz drugih hemijskih disciplina. - Osposobljavanje učenika za istraživački rad u drugim oblastima (zaštiti životne sredine,medicini, farmaciji, modernoj industriji).- Sticanje sposobnosti pravilnog korišćenja odgovarajuće literature preko knjiga i kompjuterske pretrage.- Razvijanje stvaralačke mašte, analitičkog mišljenja, objektivnosti.


4. Sadržaji / Standardi znanja predmeta / Operativni ciljevi

RAZRED: DRUGI

Informativni ciljevi Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifičnosti u izvođenjuUčenik Učenik

1. Pojam, podjela i značaj analitičke hemije- Pojašnjava i obrazlaže značaj analitičke hemije.

- Interpretira značaj analitičke hemije i vrši njenu podjelu.- Razlikuje kvalitativnu od kvantitativne analize.

- Razvija analitičko mišljenje.- Razvija moć zapažanja.

2. Hemijska ravnoteža u homogenom sistemu- Definiše hemijsku ravnotežu.- Navodi faktore koji utiču na hemijsku ravnotežu.- Definiše Le Šatelijeov princip.- Definiše: elektrolitičku disocijaciju, stepen disocijacije, jake i slabe elektrolite.- Definiše slabe elektrolite i konstantu disocijacije.- Definiše značaj izračunavanja koncentracija H+ i OH- jonova u rastvorima.- Definiše suzbijanje disocijacije slabih elektrolita.

- Pojašnjava brzinu hemijske reakcije i analizira faktore koji utiču na brzinu hemijske reakcije.- Primjenjuje zakon o dejstvu masa na različitim primjerima.- Objašnjava Le Šeteljeov princip na primjerima i nabraja faktore koji utiču na pomjeranje hemijske ravnoteže.- Analizira elektrolite i vrši njihovu podjelu.- Pravilno piše elektrolitičku disocijaciju kiselina, baza i soli.- Razlikuje jake i slabe elektrolite na osnovu vrijednosti stepena disocijacije.- Pravilno piše izraze za konstante disocijacije kiselina.- Pravilno vrši podjelu kiselina u odnosu na veličinu konstante disocijacije.- Izračunava koncentracije H+ i OH- jonova u rastvorima slabih kiselina i slabih baza.- Objašnjava suzbijanje disocijacije slabih elektrolita uticajem zajedničkog jona na primjerima.

- Razvija analitičko mišljenje.- Razvija moć zapažanja.- Razvija preciznost i tačnost.

- Rješavanjem računskih zadataka izračunava na različitim primjerima koncentracije H+ i OH- jonova.


- Definiše: disocijaciju vode, jonski proizvod vode, vodonični eksponent pH, hidroksilni eksponent pOH.- Definiše: kiselo-bazne indikatore, regulatorske smješe-pufere.

- Izračunava koncentraciju H+ i OH- na osnovu jonskog proizvoda vode (Kw).- Izračunava pH i pOH rastvora na osnovu [H+] ili [OH-] na različitim primjerima.- Nabraja neke kiselo-bazne indikatore.- Analizira promjenu boje indikatora u kiseloj i baznoj sredini.- Razlikuje pH vrijednosti u sredini univerzalnim indikatorom (na osnovu skale boja).- Pravilno određuje pH vrijednost u puferu i izračunava [H+] i [OH-] vrijednosti u puferskoj smješi.

- Rješavanjem računskih zadataka izračunava na različitim primjerima pH i pOH rastvora.

3. Hemijska ravnoteža u heterogenom sistemu.- Pojašnjava ravnotežu u rastvorima teško rastvorljivih elektrolita.- Definiše proizvod rastvorljivosti.- Nabraja faktore koji utiču na proizvod rastvorljivosti.- Definiše taloženje i rastvaranje.

- Pravilno predstavlja jednačinu ravnotežnog stanja i proizvod rastvorljivosti kod teško rastvorljivog elektrolita.- Izračunava rastvorljivosti teško rastvorljivog elektrolita na osnovu proizvoda rastvorljivosti.- Razlikuje reakcije taloženja i rastvaranja i pravilno ih predstavlja hemijskim jednačinama.

- Razvija analitičko mišljenje.- Razvija moć zapažanja.- Razvija preciznost i tačnost.

- Rješavanjem računskih zadataka izračunava na različitim primjerima koncentracije jonova u rastvoru teško rastvorljivih elektrolita na osnovu proizvoda rastvorljivosti.

4. Kompleksna jedinjenja- Upoznaje opšte karakteristike kompleksnih jedinjenja.- Pojašnjava disocijaciju i konstantu disocijacije kompleksnih jedinjenja.

- Interpretira nomenklaturu kompleksnog jedinjenja.- Pravilno određuje graditelje kompleksa, koordinacioni broj i navodi ligande u kompleksnim jedinjenjima.- Uočava značaj i primjenu kompleksnih jedinjenja (neorganskih i organskih) u analitičkoj hemiji.

- Razvija moć zapažanja.


5. Kvalitativna analiza- Pojašnjava i obrazlaže značaj kvalitativne analize u analitičkoj hemiji.- Definiše:metode kvalitativne analize, analitičke reakcije i uslove za njihovo izvođenje.- Navodi osnovne karakteristike analitičkih reakcija.

- Interpretira osnovne principe kvalitativne hemijske analize.- Analizira analitičke reakcije i način njihovog izvođenja.- Nabraja reakcije suvim putem.- Navodi promjene koje su uočljive kod reakcija mokrim putem na primjerima.- Navodi primjere specifičnih , selektivnih i karakterističnih reakcija.- Razlikuje reagense (specifične, selektivne i grupne) i navodi primjere.


6. Analitičke grupe katjona- Navodi podjelu analitičkig grupa katjona.- Obrazlaže I analitičku grupu katjona.- Navodi podjelu II analitičke grupe na sulfobaze i sulfokiseline.- Obrazlaže smješu katjona II analitičke grupe - sulfobaze.- Nabraja katjone III analitičke grupe.- Obrazlaže smješu katjona III analitičke grupe.- Nabraja katjone IV analitičke grupe.- Obrazlaže smješu katjona IV analitičke grupe.- Nabraja katjone V analitičke grupe.- Obrazlaže smješu katjona V analitičke grupe.- Nabraja katjone VI analitičke grupe.- Obrazlaže smješu katjona VI

- Razlikuje VI analitičkih grupa katjona i grupne reagense za pojedine grupe.- Analizira taložne i dokazne reakcije za Ag+, Pb2+ i Hg2

2+ jone.- Interpretira ulogu H2S, uslove taloženja i piše reakcije taloženja.- Analizira reakcije rastvaranja taloga i dokazivanja katjona sulfobaza (Pb2+, Hg2+, Cu2+ i Bi3+).- Interpretira grupni reagens, uslove taloženja i piše reakcije za identifikaciju III grupe katjona.- Uočava amfoterni karakter Al3+ i Cr3+.- Piše hemijske jednačine reakcija Al(OH)3 i Cr(OH)3 sa jakim kiselinama i jakim bazama.- Interpretira grupni reagens za IV grupu katjona (svježe pripremljen).- Analizira reakcije taloženja i pravilno

- Razvija sistematičnost.- Razvija logiku mišljenja.- Razvija preciznost i tačnost.- Razvija sposobnost zapažanja.


analitičke grupe.

piše reakcije za identifikaciju Mn2+ i Zn2+. - Obrazlaže amfoternost Zn2+ i jednačinama prikazuje amfoternost Zn(OH)2.- Interpretira grupni reagens za V grupu katjona.- Analizira reakcije taloženja i pravilno piše reakcije za identifikaciju Ca2+ i Ba2+.- Analizira i pravilno piše reakcije za identifikaciju Na+, Mg2+, NH4

+ jona.7. Analitičke grupe anjona- Navodi podjelu analitičkih grupa anjona.

- Razlikuje grupe anjona.- Analizira i pravilno piše reakcije za identifikaciju najvažnijih anjona.

- Razvija sistematičnost.- Razvija preciznost i tačnost.- Razvija sposobnost zapažanja.

8. GravimetrijaPojam i klasifikacija gravimetrijskih analiza- Definiše gravimetriju.- Navodi klasifikaciju metoda i osnovne operacije gravimetrijske analize.- Obrazlaže zticaj primjesa na onečišćenje taloga (koprecipitacija).

-------------------------------------------------Proračun u gravimetriji- Navodi podatke za izračunavanje mase (m), masenog udjela () pepela i vlage.

- Razumije princip gravimetrijske analize, izdvajanje i određivanje mase supstance.- Razlikuje tipove gravimetrijskih analiza prema načinu izdvajanja ispitivane supstance iz uzorka (žarenjem, sušenjem, taloženjem).- Analizira uslove koje treba da ispunjava talog za uspješnu gravimetrijsku analizu i okolnosti pod kojima talog ispunjava te uslove (kristalan, teško rastvorljiv, hemijski čist...).- Razlikuje pojave površinske adsorpcije, okluzije i načine kako se mogu otkloniti ili smanjiti.----------------------------------------------- Pravilno primjenjuje stehiometrijski račun i na različitim primjerima izračunava masu (m) i maseni udio () pepela i vlage.


----------------------------------------------- Razvija preciznost.- Razvija tačnost.

----------------------------------------------- Rješavanjem računskih zadataka određuje % vlage i pepela različitih supstanci.


- Definiše gravimetrijski faktor.- Navodi načine prikazivanja sadržaja supstance u analizi.- Obrazlaže gravimetrijsko određivanje gvožđa i sumporne kiseline.

- Izvodi gravimetrijski faktor na različitim primjerima i upotrebljava ga u gravimetrijskim izračunavanjima mase (m), masenog udjela () i zapremine (V) ispitivane supstance. - Analizira reakcije taloženja i žarenja ispitivane supstance.- Interpretira uslove kvantitativnog taloženja Fe3* i SO4

2-, način ispiranja taloga, žarenja i mjerenja.- Pravilno primjenjuje stehiometrijski proračun i izračunava sadržaj Fe3* i SO4

2- u uzorku.9. VolumetrijaOpšti pojmovi, principi i klasifikacija volumetrijskih metoda- Navodi opšte pojmove, principe i uslove volumetrijskih metoda.- Navodi klasifikaciju volumetrijskih metoda.- Definiše standardne rastvore.

-------------------------------------------------Proračun u volumetriji

- Razumije titraciju kao najvažniju operaciju volumetrijskih analiza.- Razlikuje završnu tačku titracije (ZTT) i ekvivalentnu tačku titracije (ETT).- Interpretira uslove koje treba da ispunjava hemijska reakcija u volumetriji i vrši klasifikaciju volumetrijskih metoda na osnovu osnovne reakcije koja se dešava u toku titracije.- Razlikuje primarne i sekundarne standardne rastvore prema načinu pripremanja i navodi njihovu ulogu kao titracionog sredstva.----------------------------------------------- Pravilno piše hemijsku reakciju između titracionog rastvora i titracionog sredstva i uočava molski odnos.- Primjenjuje stehiometrijski račun za izračunavanje mase (m), masenog udjela (), zapremine (V) i

- Razvija moć zapažanja.

----------------------------------------------- Razvija preciznost.- Razvija tačnost.

----------------------------------------------- Rješavanjem računskih zadataka izračunava na različitim primjerima:m - masu, - maseni udio,V - zapreminu ic - koncentraciju ispitivane supstance.


----------------------------------------------Neutralizacione metode- Definiše metodu.- Navodi opšte principe neutralizacionih (kiselo-baznih) metoda. - Definiše kiselo-bazne indikatore.- Objašnjava titraciju jake i slabe kiseline sa jakom bazom.- Obrazlaže standardizaciju HCl, NaOH i određivanje sadržaja baze, jake i slabe kiseline.

koncentracije (c) ispitivane supstance.-------------------------------------------------- Pravilno piše reakciju neutralizacije u molekulskom i jonskom obliku.- Razlikuje acidimetriju i alkalimetriju.- Interpretira značaj promjene boje indikatora za određivanje ZTT.- Analizira kiselo-bazne indikatore i uticaj različitih faktora na promjenu boje indikatora.- Analizira tok neutralizacije preko grafičkog prikaza promjene pH vrijednosti u zavisnosti od dodate zapremine titracionog sredstva (krive neutralizacije).- Uočava uticaj jačine elektrolita i koncentracije na pH vrijednost u neposrednoj blizini ekvivalentne tačke, kao i mogućnost izbora indikatora za titraciju.- Upoređuje titracije jake kiseline i slabe kiseline sa jakom bazom i izvodi zaključke u pogledu izgleda neutralizacione krive, vrijednosti pH prije ETT i sredini u kojoj se nalazi ETT.- Izračunava potrebnu masu ili zapreminu supstance za pripremanje rastvora približne koncentracije (HCl i NaOH).- Interpretira postupak određivanja tačne koncentracije (HCl i NaOH).- Pravilnom primjenom stehiometrijskog proračuna izračunava sadržaj ispitivane supstance i prikazuje rezultat kao

----------------------------------------------- Razvija preciznost.- Razvija analitičko mišljenje.- Razvija moć zapažanja.- Razvija logiku mišljenja.- Razvija tačnost.

-------------------------------------------------

- Izračunava masu baza i zapreminu kiselina za pripremu rastvora različitih koncentracija.- Rješavanjem računskih zadataka izračunava: m - masu, - maseni udio, V - zapreminu i c - koncentraciju kiselina i baza u uzorku.


----------------------------------------------Oksido-redukcione metode- Navodi opšte principe oksido- redukcionih metoda.- Navodi podjelu oksido-redukcionih metoda.

a) Permanganometrijske metode- Definiše permanganometriju.- Navodi osobine KMnO4 kao standardnog rastvora.- Obrazlaže određivanje sadržaja Fe po Cimerman-Rajnhartovoj (Zimmermann-Reinhardt) metodi.

masu (m), maseni udio (), zapreminu (V) ili koncentraciju (c).-------------------------------------------------- Analizira reakcije oksido-redukcije, razmjenu elektrona između ispitivane supstance i standardnog rastvora.- Primjenjuje jonsko-elektronsku metodu pri pisanju reakcija oksido- redukcije i određuje oksidaciono i redukciono sredstvo.- Razlikuje oksidacione i redukcione metode na osnovu oksidacionih, odnosno redukcionih sposobnosti standardnog rastvora.

- Uočava oksidacione sposobnosti KMnO4 i različita valentna stanja mangana u zavisnosti od sredine.- Interpretira postupak pripremanja rastvora približne koncentracije i određivanja tačne koncentracije (postupak standardizacije) KMnO4.- Analizira primjenu standardnog rastvora KMnO4 za određivanje većeg broja supstanci bez upotrebe indikatora kao i prednost permanganometrijskog određivanja u kiseloj sredini.- Pravilno piše oksido-redukcionu reakciju između Fe2+ i KMnO4.- Razumije uslove permanganometrijskog određivanja i ulogu Cimerman- Rajnhartovog rastvora.- Primjenjuje stehiometrijski proračun za izračunavanje sadržaja Fe u

----------------------------------------------- Razvija analitičko mišljenje.- Razvija moć zapažanja.

- Razvija preciznost.- Razvija tačnost.

-------------------------------------------------- Rješava računske zadatke iz oksido- redukcione metode.

- Izračunava masu KMnO4 za pripremu rastvora različitih koncentracija.- Rješavanjem računskih zadataka izračunava sadržaj Fe permanganometrijskom metodom u različitim uzorcima.


b) Metode jodimetrije i jodometrije- Definiše metode.- Obrazlaže jodometrijsku metodu.- Navodi osobine natrijum-tiosulfata (Na2S2O3

.5H2O) kao standardnog rastvora.- Obrazlaže određivanje sadržaja bakra (Cu) i hroma (Cr) jodometrijskom metodom.

----------------------------------------------Kompleksometrijske metode- Definiše metodu.- Navodi vrste kompleksona.- Navodi osobine metalnih indikatora.- Pojašnjava načine izvođenja titracije u kompleksometriji.- Obrazlaže kompleksometrijska određivanja Ca2+ i Mg2+.

uzorku i prikazuje rezultat preko mase (m), masenog udjela () ili zapremine (V) rastvora izdatog za analizu.

- Razlikuje jodimetrijsku i jodometrijsku metodu prema standardnom rastvoru za titraciju. - Piše i analizira reakcije na kojima se zasnivaju ove metode.- Interpretira uslove indirektne jodometrijske metode, postupak pripremanja rastvora Na2S2O3

.5H2O približne koncentracije i postupak određivanja tačne koncentracije (standardizacija rastvora).- Pravilno piše oksido-redukcione reakcije ispitivane supstance i standardnog rastvora.- Primjenjuje stehiometrijski proračun za izračunavanje sadržaja Cu i Cr i prikazuje rezultat kao m, i V.----------------------------------------------- Razumije ulogu velike stabilnosti kompleksa između metalnih jona i titracionog sredstva.- Razlikuje kompleksone po sastavu (KI, KII i KIII).- Interpretira praktični značaj KIII (EDTA) i način stvaranja helata.- Analizira reakciju KIII sa dvo, tro i četvorovalentnim katjonima, molski odnos, kao i uticaj kisjelosti na stabilnost kompleksa.- Interpretira uslove koje treba da

- Razvija analitičko mišljenje.- Razvija tačnost.

----------------------------------------------- Razvija analitičko mišljenje.- Razvija moć zapažanja.- Razvija tačnost.

- Rješava računske zadatke iz jodometrijskih metoda.

-------------------------------------------------- Rješavanjem računskih zadataka iz oblasti kompleksometrije izračunava sadržaj različitih metala u ispitivanim uzorcima.


----------------------------------------------Taložne metode- Definiše metode.- Navodi opšte principe metode i uslove za analizu ovom metodom.- Navodi podjelu taložnih metoda.- Obrazlaže argentometrijske metode i određivanje sadržaja hlorida po Moru (Mohr).

ispunjava metalni indikator za kompleksometrijska određivanja.- Razlikuje direktne i indirektne kompleksometrijske titracije.- Interpretira postupak pripreme standardnog rastvora KIII i uslove izvođenja titracije.- Analizira reakciju između jona Ca2+

i Mg2+ sa KIII.- Pravilno primjenjuje stehiometrijski proračun za izračunavanje sadržaja Ca2+ i Mg2+ i prikazuje rezultat kao m, iV.----------------------------------------------- Razumije stvaranje teško rastvorljivog jedinjenja (taloga) i ograničenost primjene taložnih reakcija. - Analizira uslove koji su neophodni za primjenu taložnih metoda.- Razlikuje taložne metode prema upotrebi titracionog sredstva.- Vrši klasifikaciju argentometrijskih metoda prema tehnici izvođenja analize.- Interpretira postupak pripremanja standardnog rastvora AgNO3.- Analizira reakciju stvaranja taloga i reakciju indikatora (K2CrO4) sa standardnim rastvorom AgNO3.- Utvrđuje molski odnos i pravilnom primjenom stehiometrijskog proračuna izračunava sadržaj hlorida i prikazuje rezultat kao m, i V.

----------------------------------------------- Razvija analitičko mišljenje.- Razvija preciznost.- Razvija tačnost.

------------------------------------------------- - Rješava računske zadatke iz taložnih metoda.

- Rješavanjem računskih zadataka izračunava sadržaj hlorida u različitim uzorcima.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora: 1. Analitička hemija sa osnovama instrumentalne analize za treći razred hemijsko-tehničkog smjera, Vilim Vajgand, Naučna knjiga Beograd, 1981. 2. Analitička hemija za drugi razred medicinske škole, B. Stanković, J. Jorgović Kremzer, S. Draklić Đinđić, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Beograd, 2003.

3. Analitička hemija sa praktikumom za treći razred hemijsko-tehnološke struke, Darko Šepa, Naučna knjiga Beograd, 1981. 4. Analitička hemija za drugi razred usmjerenog obrazovanja prehrambene struke, Momčilo Jovetić, Zavod za izdavanje udžbenika Novi Sad, Zavod za izdavanje udžbenika Beograd, 1988. 5. Analitička hemija sa praktikumom za drugi razred hemijsko-tehnološke struke, M. Krajačević, M. Ignjatov, O. Mladenović, Budućnost Novi Sad, 1997. 6. Stehiometrija, M. Sikirica, Školska knjiga Zagreb, 1979.

S obzirom da ne postoji jedan udžbenik koji u sebi sadrži sve tematske cjeline koje su predviđene za obrađivanje preporučuje se izrada novog udžbenika hemije prilagođenog školama sa četvorogodišnjim stručnim obrazovanjem.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave: - kompjuter sa priključkom za internet - računarska video projekcija

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja:- Znanje se provjerava i ocjenjuje usmeno i pismeno (testovi posle svake oblasti), minimum po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. Takođe se ocjenjuje aktivnost na času tokom izrade računskih zadataka.

8. Uslovi za napredovanje i završetak obrazovnog programa- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručna spreme nastavnika i stručnih saradnika:Profesor hemije može biti:

univerzitetskog studijskog hemijskog obrazovanja (Hemijski fakultet, Prirodno - matematički - grupa hemija), VII stepen.


OSNOVNI SADRŽAJ TEORIJSKA NASTAVA (BROJ ČASOVA)1. Pojam, podjela i značaj analitičke hemije 12. Hemijska ravnoteža u homogenom sistemu 83. Hemijska ravnoteža u heterogenom sistemu 44. Kompleksna jedinjenja 15. Kvalitativna analiza-uvod 46. Analitičke grupe katjona - I grupa katjona - II grupa katjona - III grupa katjona - IV grupa katjona - V grupa katjona - VI grupa katjona

333 223

7. Analitičke grupe anjona 38. Gravimetrija 69. Volumetrija - opšti pojmovi, principi i klasifikacija volumetrijskih metoda - proračun u volumetriji - neutralizacione metode - oksido-redukcione metode - kompleksometrijske metode - taložne metode

2251055

Napomena u broj časova teorijske nastave uračunava se i izrada računskih zadataka koje izvodi nastavnik ili neko od učenika.

ukupno 72

struktura kataloga znanja · web view2. analitička hemija za drugi razred medicinske škole, b....

Documents