studiedag jos vander sloten / christel heylen 06-09-'07 competenties in de praktijk. naar...

06-09-'07

Competenties in de praktijk. Naar competentiegericht onderwijs in (bio)wetenschappen en technologie

1

STUDIEDAG

Jos Vander Sloten / Christel Heylen

De ingenieur als problem-solver en entrepreneur:

projectgebaseerd onderwijs in de eerste fase van beide ingenieursopleidingen

OOF 2005/10

06-09-'07


2

STUDIEDAG


Inhoud

• Inleiding• De ingenieur als problem-solver• De ingenieur als entrepreneur• Besluit

06-09-'07


3

STUDIEDAG


Inhoud


06-09-'07


4

STUDIEDAG


Inleiding

• Competenties in de ingenieurspraktijk– Projectmatig in het beroep (taak)– Samenwerken in een diverse groep

(context)

• Achtergrond– New Engineering Competencies – Changing

the Paradigm! (SEFI – 2001)– Grafische werken – OO – P&O – Associatie – Studentgecentreerd onderwijs

INLE

IDIN

G

06-09-'07


5

STUDIEDAG


theoretische diepgang

praktische toepassingen

waarom?

hoe?

abstractievermogen

beheersing uitvoeringstechnieken

synthesevermogen

technische bagage

multidisciplinariteit

specialisatie

onderzoek

ontwikkeling

burgerlijk ingenieur industrieel ingenieur

06-09-'07


6

STUDIEDAG


Inhoud

• Inleiding• De ingenieur als problem-

solver– Projectgebaseerd onderwijs– Overeenkomsten– Verschillen– Feedback van studenten– Besluit

• De ingenieur als entrepreneur• Besluit

06-09-'07


7

STUDIEDAG


Projectgebaseerd onderwijs

‘Een groep studenten werkt gedurende een langere periode als taakgerichte groep in samenspraak met een begeleider aan een opdracht of probleem.’

• Nadruk op:

– leren samenwerken in groep

– leren toepassen van verworven kennis

• Aandacht voor kennis, vaardigheden en attitudes

• Active learning - studentgecentreerdPR

OB

LEM

-SO

LVE

R

(Dekeyser en Baert, 1999)

06-09-'07


8

STUDIEDAG


Projectgebaseerd onderwijs in de eerste fase van de

ingenieursopleidingenInstelling Projectgebaseerde

cursus Semester (1, 2 of 3)

Studie- punten

Aantal studenten

Katholieke Universiteit Leuven (Leuven)

Probleemoplossen en Ontwerpen

1-2-3 4-3-5 300 to 400

Groep T Leuven Hogeschool (Leuven)

Integral Engineering Experience

1-2-3 3-4-4 220

Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende (Oostende)

Wetenschappelijk project

3 3 90

Katholieke Hogeschool Sint Lieven (Gent)

Gedifferentieerde vorming

1 and 2 3 350

Katholieke Hogeschool Limburg (Diepenbeek)

Project 1 and 2 3 80 to 120

Hogeschool voor W&K – De Nayer Instituut (Sint-Katelijne-Waver)


3 3 150

Katholieke Hogeschool Kempen (Geel)


3 3 60

PR

OB

LEM

-SO

LVE

R

06-09-'07


9

STUDIEDAG


FirW - P&O

06-09-'07


10

STUDIEDAG


Doelstellingen

• ALGEMENE COMPETENTIES– Informatie verwerven en verwerken– Kritisch reflecteren– Projectmatig en methodisch handelen in functie van

creatieve kennisontwikkeling– Denk- en redeneervaardigheid beoefenen– Leiding geven– Mondeling en schriftelijk communiceren met

specialisten en leken

– Attitudes• Zelfredzaamheid• Motivatie, engagement, verantwoordelijkheidszin• Nauwkeurig werken• Creativiteit

PR

OB

LEM

-SO

LVE

R

06-09-'07


11

STUDIEDAG


Doelstellingen

• ALGEMENE WETENSCHAPPELIJKE COMPETENTIES– Maatschappelijke, wetenschappelijke en ethische

betrokkenheid– Een onderzoekende houding hebben– Onderzoeksmethodologie kunnen hanteren– Probleemgestuurd onderzoek– Toenemende interesse in wetenschap en techniek

• WETENSCHAPPELIJKE COMPETENTIES– Inhoud project– Efficiënt gebruik van ICTP

RO

BLE

M-S

OLV

ER

06-09-'07


12

STUDIEDAG


Groepswerk

Leren met en van elkaar

Voorwaarden voor succesvol groepswerk:

• Positieve onderlinge afhankelijkheid

• Individuele aanspreekbaarheid

• Gelijkwaardigheid in positie en bijdrage

• Interactieve leersituatie

• ‘Rijke’ leer- of probleemtaak

PR

OB

LEM

-SO

LVE

R

06-09-'07


13

STUDIEDAG


Inhoud




06-09-'07


14

STUDIEDAG


Implementatie

Werkvorm

Virtueel

Vastgelegd

Van buitenaf bepaald

Eén vak

Individu

Onderwijsvorm

Reëel

Open

Zelfgestuurd

Interdisciplinair

GroepPR

OB

LEM

-SO

LVE

R


06-09-'07


15

STUDIEDAG


Evaluatie

• Formatieve evaluatie– Feedback belangrijk (mondeling en informeel)– Peer-assessment

• Summatieve evaluatie– Teamcijfer + individuele cijfer– Proces- en productevaluatie– Peer-assessment

! Concrete evaluatiecriteria opstellen die rechtstreeks aansluiten bij de doelstellingenP

RO

BLE

M-S

OLV

ER

06-09-'07


16

STUDIEDAG


2.3 Leiding geven (AC5) (KHBO – Wetenschappelijk project)

De projectcoördinator/dagvoorzitter:– maakt een haalbare werkplanning en redelijke

taakverdeling op;– leidt een vergadering op efficiënte wijze en

organiseert de besluitvorming zodanig dat iedereen zijn bijdrage kan leveren;

– motiveert en inspireert alle groepsleden;– stimuleert de samenwerking;– spreekt de groepsleden op hun functioneren aan

(indien nodig).

Nadruk vooral op vaardigheden en Nadruk vooral op vaardigheden en attitudesattitudes

! Doelstellingen heel concreet ! Doelstellingen heel concreet definiërendefiniëren

DoelstellingenP

RO

BLE

M-S

OLV

ER

06-09-'07


17

STUDIEDAG


Inhoud




06-09-'07


18

STUDIEDAG


Implementatie

Werkvorm

Virtueel

Vastgelegd

Van buitenaf bepaald

Eén vak

Individu

Onderwijsvorm

Reëel

Open

Zelfgestuurd

Interdisciplinair

GroepPR

OB

LEM

-SO

LVE

R


06-09-'07


19

STUDIEDAG


Implementatie

• Belangrijkste verschil: sturing – Onderwerp van het project– Aard van de opdracht (open/gesloten)

opengegevenopen4

openopenopen3

openopengegeven2

opengegevengegeven1

gegevengegevengegeven0

conclusieprocedureprobleem niveau

PR

OB

LEM

-SO

LVE

R

06-09-'07


20

STUDIEDAG


Implementatie

Meer zelfgestuurd vanuit studententeam:+ motivatie studenten+ onderzoekende houding

- belasting begeleiders, organisatie en faciliteiten (tijd, grote aantallen studenten)

- aanleren van specifieke wetenschappelijke basiskennis en –vaardigheden

! Leerlijn: sturing stilaan meer in handen geven van studenten

zelfstandig leren functionerenPR

OB

LEM

-SO

LVE

R

06-09-'07


21

STUDIEDAG


Inhoud




06-09-'07


22

STUDIEDAG


Feedback van studenten

"De relevantie van het vak 'Probleemoplossen en Ontwerpen' voor mijn opleiding tot ingenieur is mij duidelijk."

0%

10%

20%

30%

40%

50%

helemaalniet

akkoord

nietakkoord

eerderniet

akkoord

eerderwel

akkoord

welakkoord

zeer zekerakkoord

P&O-3 0405

P&O-1 0405

P&O-2 0405

K.U.Leuven – Probleemoplossen en OntwerpenPR

OB

LEM

-SO

LVE

R

06-09-'07


23

STUDIEDAG



"Het werken in teamverband is een verrijkende ervaring."

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

helemaalniet

akkoord

nietakkoord

eerderniet

akkoord

eerderwel

akkoord

welakkoord

zeer zekerakkoord

P&O-3 0405

P&O-1 0405

P&O-2 0405

K.U.Leuven – Probleemoplossen en OntwerpenPR

OB

LEM

-SO

LVE

R

06-09-'07


24

STUDIEDAG



KHBO, Wetenschappelijk project:

– “We vinden het fijn dat we zelf kunnen beslissen wat we gaan doen.”

– “Het is tof dat we eens langer aan één ding kunnen doorwerken. We kunnen hieraan ‘s avonds doorwerken tot een onderdeeltje gedaan is.”

– “Door de peer-assessment werd mijn rol binnen het team duidelijker.”P

RO

BLE

M-S

OLV

ER

06-09-'07


25

STUDIEDAG


Inhoud




06-09-'07


26

STUDIEDAG


Besluit

• Internationaal – Vaardigheden en attitudes– Active learning

• Projectgebaseerd onderwijs in de eerste fase van de bachelor– Positieve ervaringen: docenten én

studenten– Randvoorwaarden

• Bachelor studenten• Grote aantallen studenten• Veel verschillende begeleiders betrokken• Beperkte middelen

PR

OB

LEM

-SO

LVE

R

06-09-'07


27

STUDIEDAG


Besluit

Implementatie belangrijk!– Werkvorm

– Maatschappelijk relevant

– Vastgelegde structuur • Tijdslijn, logboek• Doelstellingen en evaluatiecriteria concreet

formuleren Studenten nodige structuur Uniforme begeleidingP

RO

BLE

M-S

OLV

ER

06-09-'07


28

STUDIEDAG


Besluit

Implementatie belangrijk!– Sterker inhoudelijk en methodisch

sturen wanneer:• Cognitieve doelstellingen• Groot aantal studenten• Beperkte faciliteiten en begeleiders

– Multidisciplinariteit– Nadruk op de groep met oog voor

individuele bijdragenPR

OB

LEM

-SO

LVE

R

06-09-'07


29

STUDIEDAG


Inhoud

• Inleiding• De ingenieur als problem-solver• De ingenieur als

entrepreneur– Ondernemerschap– Samenwerkingsprojecten 1ste sem.– Samenwerkingsprojecten 2de sem.– Besluit

• Besluit

06-09-'07


30

STUDIEDAG


Ondernemerschap

• Deelcompetenties ontwikkelen:– delegeren – complementariteit onderkennen– zin voor initiatief – aanpassingsvermogen en flexibiliteit– communicatie– samenwerken– leiding geven– plannen en organiseren– het economische aspect van ontwerpen

• Multidisciplinaire teams: studenten K.U.Leuven + studenten hogeschool

EN

TR

EP

RE

NE

UR

06-09-'07


31

STUDIEDAG


Inhoud

• Inleiding• De ingenieur als problem-solver• De ingenieur als entrepreneur

– Ondernemerschap– Samenwerkingsprojecten 1ste

sem.– Samenwerkingsprojecten 2de sem.– Besluit

• Besluit

06-09-'07


32

STUDIEDAG


Samenwerkingsprojecten 1ste sem.

Academiejaar 2006-20071ste semester: 3 types samenwerking

(37 studenten)

1. Informatie-uitwisseling (K.U.Leuven & KHBO)

2. Twee deeltaken binnen één groot project (K.U.Leuven & KHBO)

3. Gemengde teams (K.U.Leuven & Groep T)

EN

TR

EP

RE

NE

UR

06-09-'07


33

STUDIEDAG


Samenwerkingsprojecten 1ste sem.E

NT

RE

PR

EN

EU

R


0

2

4

6

8

10

12

14

helemaal nietakkoord

niet akkoord eerder nietakkoord

eerderakkoord

akkoord helemaalakkoord

aant

al s

tude

nten

"Ik vond het een meerwaarde dat er studenten van twee verschillendeopleidingen deelnamen."

"Ik vond het zinvol dat burgerlijk en industrieel ingenieur studenten lerensamenwerken tijdens hun studies."

06-09-'07


34

STUDIEDAG


Samenwerkingsprojecten 1ste sem.E

NT

RE

PR

EN

EU

R


02468

10121416



eerderakkoord


aa

nta

l stu

de

nte

n

"Ik heb het gevoel dat er duidelijke verschillen waren tussen de burgerlijk en deindustrieel ingenieur studenten."

"Ik begrijp nu beter waarom burgerlijk en industrieel ingenieur aanvullendeprofielen zijn in een bedrijf."

06-09-'07


35

STUDIEDAG



! Meerwaarde complementariteit afhankelijk van type samenwerking

1. Informatie-uitwisseling (Leuven – Oostende) andere invalshoek

2. Twee deeltaken (Leuven – Oostende) groter project, complementariteit

3. Gemengde teams in Leuven andere aanpak van problemenE

NT

RE

PR

EN

EU

R

06-09-'07


36

STUDIEDAG



Uitdagingen:– Onderwerp van het samenwerkingsproject– Communicatie

EN

TR

EP

RE

NE

UR

"De communicatie met de studenten van de andere instelling verliep vlot."

012

3456

789



eerderakkoord


aa

nta

l stu

de

nte

n

"De communicatie met de studenten van de andere instelling verliep vlot."

06-09-'07


37

STUDIEDAG



• Start samenwerking: concrete afspraken!– Belang kennismaking (samen werken)– Communicatie– Logboek (verslagen van mondelinge beslissingen!)– Beslissingsprocedure

• Evaluatiemoment teamwerk (bvb. taakverdeling)

• Formele inhoudelijke feedbackEN

TR

EP

RE

NE

UR

06-09-'07


38

STUDIEDAG


Inhoud

• Inleiding• De ingenieur als problem-solver• De ingenieur als entrepreneur

– Ondernemerschap– Samenwerkingsprojecten 1ste sem.– Samenwerkingsprojecten 2de

sem.– Besluit

• Besluit

06-09-'07


39

STUDIEDAG


Samenwerkingsprojecten 2de sem.

Academiejaar 2006-20072de semester: gemengde teams

(K.U.Leuven & Groep T - 64 studenten)

06-09-'07


40

STUDIEDAG



• Structuur meer vastgelegd– Planning– Communicatie:

• Studenten onderling: logboek• Student – docent:

1 vaste coach, 1 Toledo-cursus• Docenten onderling:

uniforme begeleiding

– Praktisch:• Werkruimte• Uniforme PC-infrastructuur

EN

TR

EP

RE

NE

UR

06-09-'07


41

STUDIEDAG



• Studenten:– ‘Kei tof’– ‘Echt één team, taken niet voorbestemd’

– Meerwaarde = • ‘de complementariteit van beide opleidingen’• ‘verschil in kennis’ • ‘andere aanpak’

• Docenten:– ‘Studenten stimuleren elkaar om

diepgaander na te denken’

EN

TR

EP

RE

NE

UR

06-09-'07


42

STUDIEDAG


Inhoud

• Inleiding• De ingenieur als problem-solver• De ingenieur als

entrepreneur– Ondernemerschap– Samenwerkingsprojecten 1ste sem.– Samenwerkingsprojecten 2de sem.– Besluit

• Besluit

06-09-'07


43

STUDIEDAG


Besluit

Samenwerkingsprojecten:• ‘Ingenieursvaardigheden’ • (h)erkennen van de eigenheid opleidingsprofiel• Stimuleren zin voor initiatief en

ondernemerschap• delegeren – complementariteit onderkennen• zin voor initiatief • aanpassingsvermogen en flexibiliteit• communicatie• samenwerken• leiding geven• plannen en organiseren• het economische aspect van ontwerpenE

NT

RE

PR

EN

EU

R

06-09-'07


44

STUDIEDAG


Besluit

• Studenten en docenten vinden dit zinvol en een meerwaarde

• Meerwaarde afhankelijk van het type samenwerking:

1. Informatie-uitwisseling: andere invalshoek2. Deeltaken: complementariteit, groter project3. Gemengd team: andere aanpak

• Verschil tussen studenten van beide opleidingen: ‘In theorie is er geen verschil tussen praktijk en theorie, maar in de praktijk vaak wel’

(student 3de bach. KHBO)

EN

TR

EP

RE

NE

UR

06-09-'07


45

STUDIEDAG


Besluit

• Implementatie:

– Keuze onderwerp interessant +

complementair

– Organisatie concrete praktische

afspraken

– Communicatie» Studenten onderling» Studenten en begeleiders» Begeleiders onderling

EN

TR

EP

RE

NE

UR

06-09-'07


46

STUDIEDAG


Inhoud


06-09-'07


47

STUDIEDAG


De ingenieur als problem-solver en entrepreneur:

projectgebaseerd onderwijs in de eerste fase van beide ingenieursopleidingen

• Leerrijk voor student én docent

• Extra inspanning, maar toegevoegde waarde

! Academiejaar 2007-2008: voortzetting samenwerkingsprojecten

• Definitie opdrachten• Coördineren (zeker samenwerking)• Ondersteuning: - personeel - infrastructuur• Ruimte

• Vorming ingenieursvaardigheden• Appreciatie door student• Integratie associatie- partners• Aanzet tot vorming in ondernemerschap

ALG

EM

EE

N B

ES

LUIT

studiedag jos vander sloten / christel heylen 06-09-'07 competenties in de praktijk. naar...

Documents