suicide en de ontwikkeling van suicidepreventie bij psychiatrische ziekten d. linszen, psychiater...
TRANSCRIPT
Suicide en de ontwikkeling van suicidepreventie bij psychiatrische ziekten
D. Linszen, psychiater
Ypsilon minisymposium:
Zorg om zelfdoding bij mensen met een psychiatrische ziekte
Klinisch beloop van schizofrenieKlinisch beloop van schizofrenie
B 15 20 25 40….
Functioneren
Psychotische Symptomen
Premorbide Progressief (85%) Restversch.Prodromaal
Ontstaan van Psychose
Beloop schizofrenie (‘life time’)Beloop schizofrenie (‘life time’)
15% één psychotische episode zonder 15% één psychotische episode zonder
negatieve symptomen negatieve symptomen
35%35% meer psychotische episodes zonder of metmeer psychotische episodes zonder of met
lichte negatieve symptomenlichte negatieve symptomen
35%35% meer psychotische episodes metmeer psychotische episodes met toenemende toenemende
negatieve symptomennegatieve symptomen
15%15% chronische psychotische en negatieve chronische psychotische en negatieve
symptomensymptomen
NBNB 5-10%5-10% suïcides in de eerste 10 jaarsuïcides in de eerste 10 jaar
Het Amsterdamse “kritieke periode” interventie onderzoek bij patiënten met eerste-episode psychosen en ouders (1998-2007):
Uitkomst na 5 jaar : recidief in 3 ART conditions (n: 170)
Beloop van schizofrenie
Levenslang beloop A’damse 5 jaar interventie
• EEN psychotische episode 15 % 48 %
• MEER psychotische episodes 70 % 45 %
met /zonder negatieve sympt.
• Continu psychotische sympt. 15 % 7 %
met negatieve symptomen
• Suicides in the first 5 years 5 % 4 %
(Bleuler, Ciompi, Harding, Mc Glashan, Hegarty)
Amsterdamse Kritieke Periode Interventie: Sociaal functioneren na 5 jaar interventie
Goed / redelijk 57 %
Matig / slecht 43 %
Criteria: zelfstandig wonen, betaalde baan / studie, vrijwilligerswerk
ER IS BEWIJS VOOR EEN GUNSTIG EFFECT VAN BEHANDELING OP HET BELOOP
VAN PSYCHOSEN EN SCHIZOFRENIE
Beloop van schizofrenie
Levenslang beloop A’damse 5 jaar interventie
• EEN psychotische episode 15 % 48 %
• MEER psychotische episodes 70 % 45 %
met /zonder negatieve sympt.
• Continu psychotische sympt. 15 % 7 %
met negatieve symptomen
• Suicides in the first 5 years 5 % 4 %
(Bleuler, Ciompi, Harding, Mc Glashan, Hegarty)
Risicofactoren suicide schizofrenie
Suicide (= tot voor kort constant)
Twee nieuwe ontwikkelingen:
Vroege herkenning
Herkenning van risicofactoren bij psychiatrische stoornissen
Psychose en co-morbiditeit: een ontwikkelingsperspectief
Duur onbehandelde prodromale fase (DUPP)
Duur onbehandelde psychose fase (DUP)
Premorbide fase
Duur onbehandelde ziekte fase (DUI)
= aspecifieke en/of negatieve symptomen = positieve symptomen
Duur1/2 tot > 2 jaar
Duur 2 tot 5 jaar
Risico factoren voor de ontwikkeling van psychose:- Genetische predispositie- Zwangerschaps complicaties- Geboorte complicaties- Autisme / ADHD
Start prodromale fase:- Angst, depressie, dwang- Bipolaire st./manie- Persoonlijkheidsst.(borderline)- Alc. drugsmisbruik- Cognitieve symptomen- Negatieve symptomen- (eetstoornissen)
Start drugs misbruik:- meestal Cannabis
Mijlpalen normale ontwikkeling soms vertraagd of niet gehaald:- Spreken en lopen- Relatie met leeftijdgenoten- Vroege onverwachte problemen op school- Neurologisch “soft signs”
Functionele achteruitgang:- Problemen op school, studie of werk- Problemen met ouders, vrienden etc.- Andere consequenties, nl suïcide pogingen, agressie, gedragsstoornissen
Ultra-hoge-risico toestand (UHR)
Eerste behandeling
“Mentale stoornissen zijn de chronische ziekten van de jongeren” Insel and Fenton (2005)
Oplossing: Creeer en Implementeer de Best Mogelijke Werkzame Interventies en Verdedig ze
“Op het ogenblik worden psychische stoornissen gediagnosticeerd op basis van symptomen die in een laat stadium zijn ontstaan, vermoedelijk jaren nadat hersensystemen zijn gaan afwijken van een normale ontwikkeling. Het diagnosticeren van schizofrenie of van een bipolaire stoornis met het ontwikkelen van een psychose kan hetzelfde zijn als het diagnosticeren van een ziekte van de kransslagaderen door een myocardinfarct. Een van de meest hoopvolle benaderingen van het verminderen van de morbiditeit en mortaliteit van ernstige psychiatrische ziekten is die ziekten te benaderen volgens de strategie van hart- en vaat ziekten (63% vermindering sterfte).
Vroege diagnose mbv van (bio) markers zijn de reden van deze vermindering.
Vroege diagnose van de meeste psychiatrische aandoeningen in de adolescentie met biomarkers zou de ernst van deze ziektes en de sterfte door suicide kunnen verminderen.
T. Insel: 1. Arch Gen Psychiatry 2009, 66:128-133)
2. http://www.youtube.com/watch?v=u4m65sbqbhY (2013)
Belangrijkste psychische stoornissen (60-70%) met een ontstaan tussen 14 en 25 jaar met een verhoogde kans op
suicide Psychotische stoornissen (MAD)
Niet-affectieve/ affective Psychotische stoornissen
Stemmingsstoornissen (SAD)
(depressie, bipolair, angst)
Persoonlijkheidsstoornissen: antisociaal (man.) borderline (vrl) (BAD)
Alcohol- en drugs misbruik (BAD)
Eetstoornissen (FAT en LEAN)
obesitas en anorexie
Vroeg detectie en geindiceerde preventie
Het focus op jonge mensen (12-25) in de cruciale risicoperiode is cruciaal….MAAR…
Het (G)GZ systeem is het zwakst waar het het sterks zou moeten zijn …..DUS…..
Nieuwe stigma-vrije, bij de ontwikkeling passende cultuur moet worden ontwikkeld
Vroege detectie en geindiceerde preventie
Stadium Definitie Verwijzers Potentiele interventies
0
Verhoogd risico op psychotische of symptomen van ernstige stemmingsstoornissen, maar thans asymptomatisch
First-degree young relatives of probands
Op de hoogte brengen van psychiatrisch stoornissen
Familie en drug voorlichting
Korte cognitieve vaardigheidstraining
1aMilde of niet-specifieke symptomen, lichte verandering of achteruitgang in het functioneren
Screenen van jongeren populaties
Verwijzing door huisartsen of schooltutoren
Formele informatie of psych. stoornissen/eHealth
Problemen oplossen en steun
Familie psychoeducatie
Reductie/staken drugsmisbruik
Sport/fitness
1b
Ultra-hoog risico: matige maar subklinische stemmings-/psychotische /negatieve symptomen met matige neurocognitieve veranderingen en functionele achteruitgang (GAF < 70)
Verwezen door onderwijsinstanties, huisartsen, eerste hulp / krisisdiensten, sociale diensten
Formele CBT/CM
Familie psychoeducatie
Reductie staken drugsmisbruik
Omega-3 vetzuren
Atypische antipsychotica?
Antidepressiva, stemmingsstabilisatoren?
2
Eerste psychotische episode met matige tot ernstige symptomen, neurocognitieve stoornisen en achteruitgang in functioneren (GAF 30 - 50)
Verwezen door huisartsen, eerste hulp / krisisdiensten, sociale diensten,
GGZ instellingen, drug en alcohol instellingen
Formele CBT/CM
Familie psychoeducatie
Reductie/staken drugsmisbruik
Atypische antipsychotica
Rehabilitatie / IPS
Het in kaart brengen van Biomarkers en Klinisch Stadium
Stadium
Structurele MRI
Neurocognitie Electrofysiologie Neuroimmunologie Oxidative stress HPA axis dysregulatie
Sz
BD MD Sz BD MD Sz BD MD Sz BD MD Sz BD MD Sz BD MD
0
1a
1b
2
3
4
Waarschuwingssignalen voor Suicide
• Praten over dood te willen
• Zoeken naar een manier om dood te gaan
• Praten over gevoelens van hopeloosheid of doelloosheid
• Praten over gevoel klem te zitten of over een onverdragelijke pijn
• Spreken over een ander tot last te zijn
• Toename van alcoholgebruik of drugs
• Angstig, geagiteerd of roekeloos gedrag
• Te weinig of teveel slapen
• Terugtrekken of zich geisoleerd voelen
• Woede tonen of erover praten wraak te nemen
• Vertonen van extreme stemmingswisselingen
Negen suicide preventie aanbevelingen UK
http://www.surgeongeneral.gov/library/reports/national-strategy-suicide-prevention/
Uitgebreid rapport, met een schets van dit man-op-de- maan project, dat verwijst naar vele, ook internationale websites
http://www.samhsa.gov/prevention/
Celebrating Children’s Mental Health Awareness Day and National Mental Health Awareness MonthPresident Obama heeft Mei uitgeroepen tot Nationale Mentale Gezondheid Bewustwording Maand. Dat moet helpen om een negatieve houding en discriminatie tegen het krijgen van geestelijke gezondheidszorg uit te bannen en te vertellen dat hulp zoeken geen teken van zwakte, maar eerder een teken van kracht is.. Als onderdeel van de Nationale Mental Health Awareness Month ondersteunt SAMHSA de Nationale “Mental Health Awareness” Dag op 9 mei 2013.
Preventing Suicide: A Toolkit for High Schools
De Drugs Misbruik- en Mentale Gezondheid diensten (SAMHSA) binnen het Amerikaanse Ministerie van Gezondheid en Sociale Zaken bracht onlangs een nieuwe brochure uit als onderdeel van een nationale campagne met als doel om één van de vijftien middelbare scholieren te helpen die zich jaarlijks proberen te suïcideren.
Suicide en de ontwikkeling van suicidepreventie bij psychiatrische ziekten
Discussie
Ypsilon minisymposium:
Zorg om zelfdoding bij mensen met een psychiatrische ziekte