supply chain and logistics management for cassava products...

รายงานวจยฉบบสมบรณ

โครงการวจย

การจดการโซอปทานและโลจสตกสของผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย Supply Chain and Logistics Management for Cassava Products in Thailand

โดย

ผศ.ดร. ปรารถนา ปรารถนาด มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ผศ.ดร. จรชย พทธกลสมศร สถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร ดร. เจรญชย โขมพตราภรณ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร ดร. ชมพล มณฑาทพยกล มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

สนบสนนโดย สานกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.) (ความเหนในรายงานนเปนของผวจย สกอ. ไมจาเปนตองเหนดวยเสมอไป)

กนยายน 2552

รายงานวจยฉบบสมบรณ: โครงการการจดการโซอปทานและโลจสตกสของผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย

i

บทสรปสาหรบผบรหาร (Executive Summary)

สาหรบประเทศไทย ผลตภณฑมนสาปะหลงจดเปนผลตภณฑทางการเกษตรทสาคญและมมลคา

ทางเศรษฐกจสง ขอมลจากกระทรวงพาณชยรายงานวา ในปพ.ศ. 2550 และปพ.ศ. 2551 ผลตภณฑมนสาปะหลงมปรมาณการสงออกสงเปนอนดบท 2 รองจากขาว และมมลคาการสงออกสงเปนอนดบท 3 รองจากยางพาราและขาว มลคาการสงออกตอปมากกวา 4 หมนลานบาท และมสดสวนใน GDP ภาคเกษตรเทากบ 1.8% ประเทศไทยสามารถเพาะปลกมนสาปะหลงไดมากเปนอนดบท 3 ของโลก รองจากไนจเรยและบราซล และเปนผสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงมากเปนอนดบหนงของโลก โดยครองสวนแบงการตลาดประมาณ 70% มนสาปะหลงเปนพชเศรษฐกจทมความสาคญตอประเทศไทยเปนอยางมาก เพราะเปนพชทเกยวพนกบวถชวตทางเศรษฐกจของประชาชนชาวไทยจานวนมากมาชานาน เกษตรกรมากกวา 480,000 ครวเรอนเปนเกษตรกรผผลตมนสาปะหลง ซงกระจายตวอยท วทกภมภาคของประเทศไทย ยกเวนภาคใต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอเปนภาคทมการเพาะปลกมนสาปะหลงมากทสดในประเทศ โดยมแหลงเพาะปลกหลกอยทจงหวดนครราชสมา (ผลตมนสาปะหลงไดมากถงรอยละ 25 ของผลผลตทงประเทศ) ถงแมวามนสาปะหลงจะเปนพชเศรษฐกจทสาคญ แตในปจจบนยงมการศกษาวจยในระดบภาพรวมในเชงการจดการตลอดโซอปทาน (Supply chain) อยนอย งานศกษาวจยในอดตมกเปนเพยงการศกษาเชงลกในบางสวน เชน การศกษาวจยเพอพฒนามนสาปะหลงพนธใหม การวจยและพฒนาเทคโนโลยการผลตทเหมาะสมเฉพาะพนท การวจยเพอพฒนากระบวนการผลตแปงมนสาปะหลง การวจยเพอพฒนาผลตภณฑใหมจากมนสาปะหลงและแปงมนสาปะหลง เปนตน ซงยงขาดการเชอมโยงโดยพจารณาถงองครวมในระดบโซอปทานตงแตตนนาถงปลายนา ดงนนงานวจยนจงมงเนนศกษาในระดบภาพรวมของการจดการโซอปทานโดยมวตถประสงค คอ

1) เพอแสดงโครงสรางการเชอมโยงโซอปทานและระบบโลจสตกสของอตสาหกรรมผลตภณฑมนสาปะหลง

2) เพอศกษาประสทธภาพการดาเนนงานของผทเกยวของในโซอปทานของอตสาหกรรมผลตภณฑมนสาปะหลง

3) เพอเสนอแนะแนวนโยบายการพฒนาและปรบปรงประสทธภาพการดาเนนงาน รวมถงภาค

การขนสงทเกยวของ

โดยการศกษาครงนใชเครองมอวจย 6 ประเภทหลก คอ การสมภาษณผทเกยวของ การเยยมชมสถานทจรง การตอบแบบสอบถามทงทางจดหมายและทางโทรศพท การรวบรวมและประมวลผลขอมลทตยภม การวเคราะหขอมลทางสถต และการจาลองสถานการณและประมวลผลดวยเครองคอมพวเตอร โดยผลจากการวจยสามารถตอบสนองแผนยทธศาสตรท 2 ยทธศาสตรการเพมประสทธภาพระบบขนสงและโลจสตกส ตามแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบโลจสตกสของประเทศไทย (พ.ศ. 2550-2554)


ii

ผลการศกษาวจยสามารถสรปไดดงตอไปน 1) ภาพรวมความเชอมโยงของโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย

ผลตภณฑมนสาปะหลงหลกในประเทศไทย ประกอบดวย มนเสน มนอดเมด แปงมน

สาปะหลง ทงในรปของแปงดบและแปงดดแปร และเอทานอล ซงผลตภณฑมนสาปะหลงเหลานไดมการนาไปใชเปนวตถดบตอเนองในหลากหลายอตสาหกรรม สาหรบโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลง เรมจากสวนตนนา คอ เกษตรกรผปลกมนสาปะหลงจาหนายผลผลตใหแกลานมน โรงงานแปรรป หรอพอคาคนกลาง ลานมนจะทาการแปรรปหวมนสาปะหลงสดเบองตนเปนมนเสน เพอจาหนายใหแกผสงออกมนเสน โรงงานแปรรปมนอดเมด โรงงานอาหารสตว หรอโรงงานอนๆ ทผลตผลตภณฑจากมนเสนสาหรบใชหรอบรโภคในประเทศ นอกจากน ลานมนบางแหงยงอาจทาหนาทเปนพอคาคนกลาง รวบรวมหวมนสาปะหลงสดไปจาหนายใหแกโรงงานแปรรปอนๆ อกดวย ตลาดสงออกหลกของผลตภณฑมนเสน คอ จน ซงนาเขามนเสนจากไทยมากกวารอยละ 90 ของปรมาณทงหมดทสงออก สวนโรงงานแปรรปมนอดเมดจะผลตผลตภณฑมนอดเมดเพอจาหนายใหแกโรงงานอาหารสตวหรอผสงออก โดยมตลาดหลก คอ สหภาพยโรป สาหรบโรงงานผลตแปงมนสาปะหลง จะทาการแปรรปหวมนสดเปนแปงมนสาปะหลงเพอสงไปจาหนายทงภายในประเทศและตางประเทศ ตลาดสงออกแปงมนสาปะหลงหลกของไทย ไดแก ญปน ไตหวน จน และอนโดนเซย นอกจากน หวมนสดยงสามารถนามาแปรรปเปนเอทานอลเพอใชเปนเชอเพลงภายในประเทศ แตในปจจบน พบวายงมโรงงานผลตเอทานอลทใชมนสาปะหลงเปนวตถดบอยในจานวนนอย และจะนยมผลตเอทานอลจากหวมนสด ถงแมวาจะสามารถใชมนเสนเปนวตถดบไดเชนกน รปแบบการขนสงทมกใชในการขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศคอการขนสงทางถนน โดยมการใชระบบการขนสงทางนาและทางรางอยบาง การขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงทางนาจะนยมใชขนสงมนเสนและมนอดเมดในลกษณะสนคาเทกอง (Bulk) ดวยเรอโปะไปตามแมนา แลวขนถายขนเรอเดนสมทรททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชงเพอสงออกตอไป สวนการขนสงทางราง พบวายงมสดสวนการขนสงในรปแบบนทนอยมาก โดยเปนการขนสงแปงมนสาปะหลงบรรจในตคอนเทนเนอรไปยงทาเรอกรงเทพ หรอ สถานบรรจและแยกสนคากลอง (Inland container depot, ICD) ทเขตลาดกระบง ซงบรษทเอกชนทไดรบสมปทานจากการรถไฟแหงประเทศไทยจะใหบรการขนสงสนคาทางรางไปยงทาเรอแหลมฉบงตอไป แตปจจบนพบวา ความสามารถในการใหบรการทางรางจากสถานบรรจและแยกสนคากลองทลาดกระบงไปยงทาเรอแหลมฉบงยงไมเพยงพอตอความตองการขนสงสนคา ทาใหตองมการขนสงสนคาบรรจตคอนเทนเนอรทางรถบรรทกควบคไปดวย

ตนทนโลจสตกสของประเทศไทยสงมากเมอเทยบกบประเทศอน เนองจากการขนสงสวนใหญเปนทางถนน ไมใชทางรางหรอทางนา

2) ประสทธภาพการดาเนนงานของผทเกยวของในโซอปทานและการปรบปรงประสทธภาพ

ผลการศกษาการวดประสทธภาพในการดาเนนงานของผทเกยวของตลอดทงโซอปทาน

สามารถสรปไดดงน


iii

สาหรบเกษตรกร จากการรวบรวมและประมวลผลขอมลทตยภม และการสารวจขอมลโดยการสมภาษณ

เกษตรกรดวยแบบสอบถามในเขตพนทจงหวดตางๆ ทมการเพาะปลกมนสาปะหลงมาก และสามารถผลตมนสาปะหลงไดมากกวา 1 ลานตนในปเพาะปลก 2550/51 อนไดแก จงหวดนครราชสมา กาแพงเพชร ชยภม ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา และกาญจนบร พบวา เกษตรกรชาวไทยมอตราผลผลตตอไรเฉลยทคอนขางสง เมอเปรยบเทยบกบประเทศผผลตมนสาปะหลงอนๆ แตยงมศกยภาพทจะเพมอตราผลผลตตอไรใหสงขนไดอกมาก หนวยงานภาครฐเองกมเปาหมายทจะยกระดบอตราผลผลตมนสาปะหลงตอไรเฉลยใหสงขนถง 5.4 ตนตอไร เพอใหสามารถตอบสนองตอความตองการใชมนสาปะหลงทเพมขนในปจจบน โดยทยงสามารถคงปรมาณเนอทการเพาะปลกมนสาปะหลงไวทระดบเดมได สาหรบปญหาการเพมประสทธภาพในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรนน พบวาเกษตรกรสวนใหญยงทาการเพาะปลกโดยใชประสบการณเปนหลก และนยมปรกษาปญหาการเพาะปลกกบญาตและเพอนบานซงเปนเกษตรกรดวยกน เกษตรกรในพนทเดยวกนจงมกจะดาเนนการเพาะปลกในลกษณะคลายคลงกน และเปนไปในรปแบบเดมๆ สวนใหญยงขาดการเขาถงแหลงความรหรอนกวชาการ ขาดการวางแผนเพาะปลกอยางเปนระบบและครบวงจร และขาดการบนทกขอมลทสาคญตอการเพมประสทธภาพการเพาะปลก เชน แผนการเพาะปลกและการใสป ย เปนตน ขาดความรในการควบคมและกาจดศตรพชและโรคพชทถกตอง การเพาะปลกสวนใหญจะอาศยนาฝนตามธรรมชาตเทานน ขาดระบบชลประทานและแหลงนาเพมเตม ขาดการใชเครองทนแรงในการเกบเกยว การขนสงออกจากไรบางสวนยงขาดประสทธภาพ และในบางพนท ยงขาดการเอาใจใสคณภาพมนสาปะหลงในดานเปอรเซนตแปงดวย โดยเฉพาะในพนททนยมซอขายมนสาปะหลงแบบเหมารวม โดยไมพจารณาเปอรเซนตแปง นอกจากน การทเกษตรกรประสบปญหาตนทนการเพาะปลกเพมขนอยางตอเนอง ยงสงผลตอการปฏบตดานการเตรยมการเพาะปลกและการดแลพชในไรอยางพอเพยง ทาใหประสทธภาพในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรตากวาทควร

สาหรบโรงงานแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง จากการสารวจผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงดวยแบบสอบถาม ซงม

ผประกอบการทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามรวม 54 ราย โดยเปนผประกอบการโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลง 27 ราย ลานมนและโรงงานแปรรปมนอดเมดอก 27 ราย พบวา ปญหาทผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงพบมาก ไดแก ปญหาปรมาณวตถดบไมไดตามแผน (รอยละ 25.93) ปญหาคณภาพวตถดบไมไดตามมาตรฐาน (รอยละ 11.11) และปญหาขาดแคลนแรงงานในบางชวง (รอยละ 9.26) สวนประเดนทผประกอบการตองการไดรบความชวยเหลอจากบคคลภายนอก ไดแก การบรหารการผลต การตลาด การเงน และการขนสง ซงมสดสวนของผประกอบการทตองการความชวยเหลอในประเดนดงกลาวประมาณรอยละ 22-25 ของผตอบแบบสอบถามทงหมด

ในการศกษาน คณะวจยไดทาการวเคราะหความสมพนธระหวางกลยทธการดาเนนธรกจ

และความสามารถในการแขงขนของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง ผลจากการศกษาพบวา การสรางความรวมมอและประสานงานระหวางผประกอบการกบทงเกษตรกร/ผสงมอบและลกคา จะชวย


iv

ใหองคกรมความสามารถในการแขงขนดานตางๆ มาก การทาแผนการตลาดอยางสมาเสมอและการพฒนาตลาดใหมๆ จะชวยสงเสรมความสามารถในการแขงขนขององคกรในหลายๆ ดาน เชนเดยวกบการใหความสาคญกบความพงพอใจของลกคาในระดบสง โดยถอเปนหนงในนโยบายหลกขององคกร นอกจากน องคกรควรใหความสาคญกบการพฒนาความรความสามารถของบคลากรในทกระดบ ทกตาแหนงและหนาทอยางตอเนอง โดยเฉพาะความรดานระบบคณภาพทไดมาตรฐานสากล เชน ระบบ ISO 9000, HACCP (Hazard analysis and critical control point) และ GMP (Good manufacturing practice) เปนตน การใหความสาคญกบการประหยดพลงงานกสงผลตอการเพมขดความสามารถในการแขงขน ทงนเนองจากอตสาหกรรมมนสาปะหลงเปนอตสาหกรรมทมสดสวนกาไรตอตนทนของสนคาไมมากนก การมนโยบายดานการประหยดพลงงานและนาไปปฏบตจรงจะสามารถชวยลดตนทนการผลตสนคาลงไดมาก

สาหรบโรงงานผลตเอทานอลเพอใชเปนเชอเพลง ในการศกษาน คณะวจยมไดเนนศกษาประสทธภาพของการผลตเอทานอลจากมนสาปะหลง

ทงนเนองจากพบวา ปจจบนยงมโรงงานทผลตเอทานอลจากมนสาปะหลงทเปดดาเนนการแลวอยในจานวนทนอย แมวาจะมโรงงานทจดทะเบยนเพอขออนญาตทาการผลตเอทานอล ทระบวาจะใชมนสาปะหลงเปนวตถดบในการผลตอยเปนจานวนมาก จากการสมภาษณผประกอบการแปรรปมนสาปะหลงเปนเอทานอลรายหนงพบวา ปญหาหลกของอตสาหกรรม คอ ความไมแนนอนของนโยบายในการสงเสรมพลงงานของภาครฐ และปญหาการกาหนดราคาขายของเอทานอลซงมราคาตากวาตนทน ซงในประเดนหลงนน ทางภาครฐไดพจารณาอนมตการใชหลกเกณฑกาหนดราคาเอทานอลโดยอางองตนทนการผลตในประเทศเปนการชวคราวแลว ทาใหราคาเอทานอลในปจจบนไดปรบตวสงขน สามารถบรรเทาปญหาดงกลาวไปไดอยางนอยระยะหนง สวนปญหาอนๆ ทพบ ไดแก ปญหาความสกปรกของหวมนสดซงทาใหทางโรงงานตองเสยคาใชจายในการทาความสะอาดหวมนสดกอนดาเนนการผลตอยางมาก เนองจากหากไมดแลจดการใหเหมาะสมแลว จะสงผลตอการทางานของเครองจกรทใชผลตได ปญหาการเรยนรเทคโนโลยและการบารงรกษาเครองจกรทใชในการผลตซงนาเขาจากตางประเทศ และปญหาจากการจดเกบผลตภณฑซงสงผลตอความบรสทธของเอทานอล

สาหรบการขนสงทเกยวของ การขนสงในโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศจะเปนการขนสงทางถนนเปนหลก

โดยเกษตรกรจะนยมใชรถบรรทกขนาดเลก (รถอแตน) และรถบรรทกหกลอในการขนสงผลตผล สาหรบการขนสงสนคาออกจากลานมนและโรงงานจะใชรถบรรทกขนาดใหญขน ตงแตรถบรรทกหกลอจนถงรถหวลากตคอนเทนเนอร ซงในกรณหลง จะมสดสวนการใชทนอยและเปนการขนสงแปงมนสาปะหลงเพอสงออกเทานน ปญหาการขนสงดวยรถบรรทก ไดแก ปญหารถบรรทกขนาดเลกมประสทธภาพการใชเชอเพลงตา ปญหาการขนสงไมเตมคนรถ ขาดการรวมผลผลตของชาวไรแตละรายเพอขนสงดวยรถเทยวเดยว และการขนสงเกนพกดนาหนกทกฎหมายกาหนด นอกจากน พบวามการคดอตราคาขนสงทไมเปนระบบ ทาใหเกดความไมยตธรรมระหวางผวาจางขนสงและผประกอบการขนสง โดยเฉพาะในการขนสง


v

ผลตผลออกจากไร ในการขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงออกจากสถานประกอบการ พบวายงมโอกาสในการปรบปรงเพอเพมประสทธภาพการขนสงและประสทธภาพการใชเชอเพลงไดเชนเดยวกบการขนสงผลตผลออกจากไรของเกษตรกร

สาหรบการขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศดวยระบบการขนสงตอเนองหลาย

รปแบบนน พบวามการใชใน 2 รปแบบหลก คอ การขนสงทางถนนรวมกบทางลานา และการขนสงทางถนนรวมกบทางราง สาหรบการขนสงทางถนนรวมกบการขนสงทางลานาดวยเรอโปะนน ไดมการใชเพอขนสงผลตภณฑมนสาปะหลง ทงมนเสน มนอดเมด และแปงมนสาปะหลงมานานแลว เนองจากชวยประหยดตนทนการขนสงไดมากและสะดวกตอการขนถายสนคาขนเรอเดนสมทรททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชง ในการขนสงตอเนองในรปแบบน พบวายงมสดสวนการขนสงสนคาขากลบทตา ซงสามารถปรบปรงเพอลดตนทนดาเนนการได

สาหรบการขนสงทางถนนรวมกบการขนสงทางรางนน จะใชขนสงเฉพาะผลตภณฑแปงมน

สาปะหลงเพอการสงออก โดยบรรจสนคาในตคอนเทนเนอรเทานน ซงปจจบนยงมสดสวนการขนสงในรปแบบนนอย เนองจากระบบการขนสงทางรางของไทยยงขาดความพรอมของโครงสรางพนฐานและการอานวยความสะดวกในการขนสงอยมาก ซงในประเดนน ทางภาครฐกไดพยายามปรบปรงโครงสรางพนฐาน โดยไดทมงบประมาณกวาหมนลานบาทในการขยายโครงขายรถไฟทางคใหเพมขน เพอเพมประสทธภาพการเดนรถ และเชอมโยงระบบการขนสงจากภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอมายงฝ งทะเลในภาคตะวนออกและทาเรอแหลมฉบง ในดานปญหาการดาเนนงานขนสงทางรางนน จากการศกษาระบบการขนสงแปงมนสาปะหลงสงออกโดยระบบการขนสงตอเนองระหวางทางรถและทางราง ดวยเทคนคการจาลองสถานการณของคณะวจย พบวา การลดความไมแนนอนในการขนสงทางรางจะชวยลดตนทนการขนสงสนคาของผประกอบการกรณศกษาไดอยางนอย 6% และในกรณทปรมาณความตองการการขนสงสนคาทางรางมมากพอ การเพมจานวนขบวนรถไฟตอวนจะชวยประหยดตนทนการขนสงไดมากกวา 8% ซงตวเลขทแสดงนเปนเพยงการลดตนทนการขนสงของผประกอบการเพยงรายเดยวเทานน ดงนน หากสามารถปรบปรงระบบการขนสงทางรางใหมประสทธภาพมากขน กจะกอใหเกดประโยชนตอการพฒนาระบบโลจสตกสในภาพรวมของทงประเทศเปนอยางมาก

การปรบปรงดานระบบการขนสงตอเนองหลายรปแบบนน นบวามความสาคญอยางยงกบ

การพฒนาระบบโลจสตกสของประเทศไทย การทตนทนโลจสตกสของประเทศไทยสงมากเมอเทยบกบประเทศอน (รอยละ 18.6 ตอ GDP ในป 2551 ในขณะทประเทศทพฒนาแลวมตนทนโลจสตกสประมาณรอยละ 9-11 ตอ GDP เทานน) สวนหนงเนองมาจากการทการขนสงสนคาสวนใหญในประเทศไทยยงอาศยการขนสงทางถนน มไดใชรปแบบการขนสงทมตนทนการขนสงตอหนวยตา และมประสทธภาพการใชเชอเพลงสง (เชน การขนสงทางรางและการขนสงทางนา) ในสดสวนทสง ดงนน หากภาครฐสามารถดาเนนการปรบปรงโครงสรางพนฐาน รวมทงประสทธภาพการใหบรการของการขนสงตอเนองหลายรปแบบ โดยเฉพาะการขนสงทางราง ใหมประสทธภาพดไดแลว จะเปนประโยชนไมเพยงแตในอตสาหกรรมผลตภณฑมนสาปะหลงเทานน ยงจะเปนประโยชนตออตสาหกรรมสนคาสงออกอนๆ อกเปนจานวนมาก รวมทงจะสงผลถงการลดตนทนโลจสตกสของประเทศไทยไดอยางมากอกดวย


vi

3) แนวนโยบายการพฒนาและปรบปรงประสทธภาพการดาเนนงาน ขอสรปแนวนโยบายการพฒนาระบบการจดการโซอปทานและโลจสตกสของผลตภณฑมน

สาปะหลงในประเทศไทย มดงตอไปน สาหรบเกษตรกร ควรมการอบรมนกวชาการเกษตรในพนทอยางตอเนอง เพอใหสามารถนาความรไป

ถายทอด รวมทงสามารถชวยแกปญหาเกยวกบการผลตมนสาปะหลงใหแกเกษตรกรไดอยางถกตอง เนองจากนกวชาการเกษตรในพนทเปนผทใกลชดเกษตรกร การนาระบบการจดการความร (Knowledge management) มาใชจะสามารถสนบสนนการถายทอดความรของนกวชาการเกษตร และสงเสรมการเรยนรของเกษตรกรผผลตมนสาปะหลงไทยไดเปนอยางด นอกจากน ควรสงเสรมการใหความรแกเกษตรกรอยางทวถงและตอเนอง เพอใหเกษตรกรในทกพนทไดมการเรยนรและพฒนาความรความสามารถของตนเองอยางสมาเสมอ ควรมการฝกอบรมเกษตรกรในเรองตางๆ เพมเตม เชน การปฏบตในการเพาะปลกทถกตอง ตามหลกเกษตรดทเหมาะสม (Good Agricultural Practice, GAP) และตามพนธ สภาพดน และสภาพแวดลอม ในพนทของตน การบรหารจดการไร การจดบนทกขอมลทจาเปน การนาขอมลมาใชประโยชนในการวางแผนอยางเปนระบบและครบวงจร การจดทาบญชธรกจการเกษตรอยางงาย การกาจดและปองกนศตรพชและโรคพชทเหมาะสม การใชเครองทนแรงทเหมาะสม การเลอกใชขนาดรถบรรทกในการขนสง และการควบคมตนทนการผลตและตนทนการขนสง เปนตน ซงหากหนวยงานทเกยวของ ทงภาครฐและเอกชน สามารถใหการอบรม นาเสนอความรหรอเทคโนโลยการผลตทใหผลสาเรจไดจรงแลว กจะชวยผลกดนใหเกษตรกรในพนทปรบเปลยนวธการผลตตามได เนองจากไดเหนความสาเรจจากเกษตรกรรายอน การสงเสรมการเพาะปลกทถกตองตามหลกมาตรฐานจดเปนสงสาคญ ทงนเพอใหวตถดบมนสาปะหลงมคณภาพสมาเสมอ ซงจะสงผลถงการแปรรปผลตภณฑในอตสาหกรรมตอเนองและการยอมรบคณภาพผลตภณฑจากลกคาในตางประเทศดวย นอกจากน ภาครฐควรจดหาแหลงนาเพมเตมใหกบเกษตรกรทอยไกลจากแหลงนา แนะนาวธการในการเพมผลผลตตอไร จดตงศนยเพอการใชเครองมอและอปกรณรวมกนภายในหมบาน (Village equipment pool center) แนะนาระบบการคดอตราคาขนสงทเหมาะสมใหแกเกษตรกร เพอลดการไดเปรยบเสยเปรยบระหวางผวาจางและผประกอบการขนสง รวมทงจดหาแนวทางการชวยเหลอในการกเงนลงทนทเหมาะสมใหแกเกษตรกร

สาหรบสถานประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง สถานประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงควรเนนกลยทธการสรางความรวมมอและ

การประสานงานกบเกษตรกรและลกคาอยางตอเนอง และสงเสรมการทาสญญาตกลงซอขายกบเกษตรกร (Contract Farming) ควรมการจดทาแผนการตลาดอยางสมาเสมอ รวมทงเพมการทาการตลาดเชงรก ใหความสาคญกบคณภาพสนคาและความพงพอใจของลกคา พฒนาบคลากรทกระดบอยางตอเนอง ดาเนนนโยบายการประหยดพลงงาน มการวางแผนกลยทธขององคกร เนนการรบรองระบบและการทางานท


vii

เปนมาตรฐาน เชน HACCP, 5ส และฮาลาล เปนตน รวมทงพจารณาการลงทนในระบบอตโนมตเพอลดปญหาการขาดแคลนแรงงาน และเพอประหยดพลงงาน ซงจะชวยลดตนทนการดาเนนงานในระยะยาวได

นอกจากน ควรมการชวยเหลอผประกอบการรายยอย ในดานการบรหารการผลต การตลาด

การเงน และการขนสง เพอสงเสรมศกยภาพของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงไทย สาหรบการขนสงทเกยวของ ภาคการขนสงควรศกษาและกาหนดมาตรการการลดตนทนการขนสงโดยการเพม

ประสทธภาพการใชเชอเพลงของรถบรรทก ซงการดาเนนการนสามารถทาไดทงวธทไมตองเสยเงนลงทนมาก เชน การลดการบรรทกทไมเตมคนรถ การลดการวงรถเทยวเปลา การเลอกใชขนาดรถทเหมาะสม การรวมกลมเกษตรกรเพอประหยดคาขนสง การฝกอบรมพนกงานขบรถเพอการขบขอยางมประสทธภาพและปลอดภยไดระดบมาตรฐาน การเพมมาตรฐานบารงรกษารถบรรทก โดยการตรวจสอบและบารงรกษาสภาพรถบรรทกอยางสมาเสมอ ฯลฯ และวธทตองเสยเงนลงทน แตกมระยะเวลาคนทนทรวดเรว เชน การตดตงอปกรณลดแรงตานอากาศพลศาสตร การพจารณาเพมเพลาและลอของรถบรรทก เพอเพมนาหนกการบรรทกตอเทยว ซงนอกจากจะชวยลดตนทนการขนสงใหแกผประกอบการแลว ยงชวยลดจานวนรถบรรทก อบตเหต และปญหามลภาวะอกดวย นอกจากน ผประกอบการขนสงควรพจารณาการควบคมตนทนคาขนสง และการคดอตราคาขนสงอยางมหลกการ โดยการกาหนดโครงสรางอตราคาขนสงทพจารณาทงนาหนกบรรทกและระยะทางการขนสง เพอใหเกดความยตธรรมระหวางผวาจางและผประกอบการขนสง

สาหรบภาครฐ โดยกระทรวงคมนาคมและกระทรวงพลงงาน ควรพจารณากาหนดกลไกการ

สนบสนนโครงการการประหยดพลงงานเชอเพลงในภาคขนสงรวม เชน การใหความชวยเหลอดานการเงน (Subsidize) ในการลงทนในโครงการประหยดพลงงานเชอเพลง การสงเสรมมาตรการการเพมประสทธภาพการใชพลงงานเชอเพลงตางๆ อยางจรงจง เพอเรงผลกดนใหเกดการนาไปใชจรงในภาคเอกชน นอกจากน ควรใหการสนบสนนการศกษาวจยเพอการเพมประสทธภาพการใชเชอเพลงในภาคการขนสงเพมมากขนดวย ซงการสงเสรมมาตรการการเพมประสทธภาพการใชพลงงานเชอเพลงในภาคการขนสงทางบกน จดเปนแนวทางการลดตนทนการขนสงทตาและใหผลเรว จงควรใหความสาคญและเรงดาเนนการ

สาหรบการสงเสรมการขนสงตอเนองหลายรปแบบ (Multi-modal transportation) ในการ

ขนสงทางลานา ควรสนบสนนการเพมการใชอรรถประโยชนของเรอบรรทกสนคา เชนเดยวกบในรปแบบการขนสงอนๆ เพอเพมประสทธภาพการใชเชอเพลงและลดตนทนดาเนนการ เชน การพฒนาระบบการแจงขอมลขาวสารความตองการขนสงสนคา เพอประโยชนในการเจรจาตกลงรบสงสนคาขาไป-ขากลบทางเรอ เปนตน สาหรบการขนสงทางราง ควรปรบปรงประสทธภาพการใหบรการในการขนสงสนคาทางราง ลดความไมแนนอนในการขนสง พรอมทงจดหาทรพยากรในการขนสง (หวรถจกรและแคร) เพมเตมใหเหมาะสมตอปรมาณความตองการการขนสง เปลยนทดแทนหวรถจกรและแครทเกา หมดอายการใช


viii

งาน และหวรถจกรทมประสทธภาพการใชเชอเพลงตา ซงหากระบบการขนสงนมความพรอมในการใหบรการมากขน กจะมผประกอบการหนมาใชบรการการขนสงรปแบบนมากขนมาก กอใหเกดประโยชนตอการจดการโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลง รวมทงผลตภณฑสงออกอนๆ ในภาพรวมของทงประเทศอยางมาก ทงน หากภาครฐไมพรอมทจะลงทน อาจพจารณาเปดโอกาสใหเอกชน รวมทงบรษทตางชาต เขามารวมลงทนโดยใชระบบใหสมปทาน เพอเรงสรางโครงสรางพนฐานของระบบรางเพมเตมใหเพยงพอตอความตองการดานการขนสง สามารถใหบรการครอบคลมพนทอตสาหกรรมตางๆ ทวประเทศ และภาครฐควรพจารณาการแปรสภาพรฐวสาหกจการรถไฟแหงประเทศไทย เพอยกระดบการใหบรการ และเพมประสทธภาพการทางานใหเทยบเทาภาคเอกชน ซงการพฒนาระบบการขนสงทางรางน จะสามารถชวยลดตนทนโลจสตกสของประเทศไทยไดอยางมาก สามารถพฒนาระบบโลจสตกสของประเทศใหเตบโตไปอยางกาวกระโดดไดเปนอยางด


ix


x


xi

สารบญ

หนา บทท 1 บทนา 1

1.1 ความสาคญและทมาของปญหาวจย 1 1.2 วตถประสงค 4 1.3 ระเบยบวธวจย 4 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากโครงการ 5

บทท 2 ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ 7 2.1 ขอมลพนฐานของมนสาปะหลง 7 2.2 การใชประโยชนจากมนสาปะหลง 17 2.2.1 อตสาหกรรมการแปรรปมนสาปะหลง 19 2.2.2 อตสาหกรรมทใชแปงมนสาปะหลงเปนวตถดบหลกในการแปรรป 19 2.2.3 อตสาหกรรมทใชแปงมนสาปะหลงเปนวตถดบประกอบ 20 2.3 สถานการณปจจบนของตลาดผลตภณฑมนสาปะหลง 21 2.4 การสารวจเอกสารทเกยวของ 31

บทท 3 การจดการโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงในปจจบน 35 3.1 โซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงของประเทศไทย 35 3.2 ตวแบบอางองการปฎบตงานโซอปทาน 42 3.3 การเพาะปลกและการเกบเกยวมนสาปะหลง 45 3.3.1 การจดหาวตถดบ (Source) 45 3.3.2 การผลต (Make) 45 3.3.3 การจดสง (Delivery) 46 3.3.4 การวางแผน (Plan) 49 3.3.5 การสงคนสนคา (Return) 49 3.4 การรวบรวมและแปรรปเบองตนทลานมนและโรงงานแปรรป 49 3.4.1 การจดหาวตถดบ (Source) 49 3.4.2 การผลต (Make) 54 3.4.2.1 การผลตมนเสน 55 3.4.2.2 การผลตมนสาปะหลงอดเมด 56 3.4.3 การจดสง (Delivery) 61 3.4.4 การวางแผน (Plan) 69 3.4.5 การสงคนสนคา (Return) 69


xii

สารบญ (ตอ)

หนา 3.4.6 กลไกการจาหนายแปงมนสาปะหลงในประเทศ 70 3.4.7 กลไกการจาหนายแปงมนสาปะหลงเพอการสงออก 70 3.5 การแปรรปทโรงงานผลตเอทานอล 72 3.5.1 การจดหาวตถดบ (Source) 73 3.5.2 การผลต (Make) 74 3.5.3 การจดสง (Delivery) 74 3.5.4 การวางแผน (Plan) 76 3.5.5 การสงคนสนคา (Return) 76 3.5.6 ปญหาทพบในอตสาหกรรมการผลตเอทานอลจากหวมนสาปะหลงในปจจบน 76 3.6 การสงออกผลตภณฑมนสาปะหลง 77 3.7 การแทรกแซงราคามนสาปะหลง 85 3.8 ตลาดสนคาลวงหนาของผลตภณฑมนสาปะหลง 89

บทท 4 ประสทธภาพของการจดการโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลง 91 4.1 ตววดประสทธภาพ 91 4.1.1 กลมตววดดานคณภาพ 91 4.1.2 กลมตววดดานตนทน 93 4.1.3 กลมตววดดานการขนสง 93 4.2 ประสทธภาพการเพาะปลก 97 4.2.1 การเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณตวอยางเกษตรกร 97 4.2.2 ผลจากการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณตวอยางเกษตรกร 98 4.2.3 ตนทนการเพาะปลก 111 4.2.4 ปรมาณผลผลตตอไร 117 4.2.5 คณภาพของการเพาะปลก 120 4.2.6 การประมาณอตราคาขนสงมนสาปะหลงระยะใกลของเกษตรกร 121 4.3 ประสทธภาพการแปรรป 130 4.3.1 การเกบรวบรวมขอมลโรงงานแปรรป 130 4.3.2 ตนทนการแปรรป 132 4.3.3 กลยทธสาหรบผผลตแปงมนสาปะหลง 133 4.4 การเพมมลคาของผลตภณฑมนสาปะหลง 143


xiii


หนา บทท 5 แนวทางการพฒนาเพอเพมประสทธภาพของการจดการโซอปทานผลตภณฑ

มนสาปะหลง 148

5.1 การเพมประสทธภาพการเพาะปลก 148 5.1.1 พนธ 149 5.1.2 วธการเพาะปลกทถกตอง 150 5.1.3 ปรมาณแปงในมนสาปะหลง 154 5.1.4 วธการเพมปรมาณผลผลตมนสาปะหลงอนๆ 154 5.1.5 การวเคราะหเปรยบเทยบการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบดงเดม

และแบบวถชวภาพ 155

5.1.6 การเพมประสทธภาพการเพาะปลกอนๆ 161 5.2 การสรางเสถยรภาพราคาหวมนสาปะหลงดวยการประกนราคาพชผล 162 5.3 การเพมประสทธภาพการดาเนนงานของผประกอบการแปรรปผลตภณฑ

มนสาปะหลง 164

5.4 การเพมประสทธภาพการขนสง 167 5.4.1 การเพมประสทธภาพการใชเชอเพลงของรถบรรทก 167 5.4.2 แนวทางการคดอตราคาขนสงและการควบคมตนทนการขนสง 171 5.4.3 การใชระบบการขนสงตอเนองหลายรปแบบในการขนสงผลตภณฑมนสาปะหลง 173

บทท 6 สรปและขอเสนอแนะ 184 6.1 สรปผลการศกษา 184 6.2 แนวทางการปรบปรงและพฒนาระบบโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลง 188

เอกสารอางอง 193 กตตกรรมประกาศ 313


xiv


ภาคผนวก หนา ก การประชมวชาการระดบนานาชาต World Tapioca Conference 2009 205 ข เครองทนแรงทใชในการผลตมนสาปะหลง 215 ค แบบสอบถาม 221 ค-1 แบบสอบถามเกษตรกรผปลกมนสาปะหลง 223 ค-2 แบบสอบถามผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง 233 ง การสารวจขอมลจากเกษตรกรกลมตวอยางในจงหวดตางๆ 247 ง-1 การสารวจขอมลกลมตวอยางเกษตรกร จาแนกตามพนท 249 ง-2 ผลการสารวจขอมลจากกลมตวอยางเกษตรกร จาแนกตามจงหวด 250 ง-3 ตนทนการผลตมนสาปะหลง รายภาค ตงแตปพ.ศ. 2543-2550

สารวจโดยสานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ 264

ง-4 ราคารบซอหวมนสาปะหลงและเปอรเซนตแปงในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551 266 จ การวเคราะหเพอประมาณอตราคาขนสงมนสาปะหลงระยะใกลของเกษตรกร 273 จ-1 การเกบและวเคราะหขอมลเบองตน 275 จ-2 การเกบและวเคราะหขอมลแบบชนภม 281 ฉ การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง 291 ฉ-1 ตวอยางการวเคราะหขอมลตวแปรตอบสนองเชงลาดบ (Ordinal data) 293 ฉ-2 ตวอยางการวเคราะหความสมพนธสาหรบตวแปรอสระเชงลาดบ (Ordinal data) 297 ช การศกษาเปรยบเทยบรปแบบการขนสงแปงมนสาปะหลงเพอการสงออก

ดวยแบบจาลองสถานการณบนคอมพวเตอร 301

ซ การเผยแพรผลงานของโครงการวจยการจดการโซอปทานและโลจสตกสของ ผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย

309


xv

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1-1 มลคาการสงออกของผลตผลทางการเกษตรของประเทศไทยในปพ.ศ. 2550-2551 2 1-2 ปรมาณการสงออกของผลตผลทางการเกษตรของประเทศไทยในปพ.ศ. 2550-2551 3 2-1 พนทเพาะปลก พนทเกบเกยว และผลผลตของมนสาปะหลงในปเพาะปลก 2549/50

และ 2550/51 10

2-2 การเปรยบเทยบการพฒนาพนธมนสาปะหลง 18 2-3 สถานการณการผลตมนสาปะหลงของประเทศไทยในชวงตงแตปพ.ศ. 2542-2551 21 2-4 ประมาณการความตองการใชผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศ 24 2-5 ปรมาณและมลคาการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงในปพ.ศ. 2551 26 2-6 ประมาณการความตองการหวมนสาปะหลงสดในป 2552 31 3-1 จานวนผเกยวของในโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลงในปพ.ศ. 2551 38 3-2 มาตรฐานมนเสน มนเสนสะอาด และมนอดเมด 57 3-3 ขอมลของโรงงานผลตแปงมนสาปะหลงในประเทศไทย ในปพ.ศ. 2551 58 3-4 มาตรฐานแปงมนสาปะหลง 60 3-5 ระเบยบการนาเขาและภาษนาเขาผลตภณฑมนสาปะหลงของประเทศคคา 79 3-6 คณลกษณะของหวมนสดแปรสภาพเปนมนเสน ตามทกาหนดในโครงการแทรกแซง

ตลาดมนสาปะหลง ป 2551/52 86

3-7 คณลกษณะของหวมนสดแปรสภาพเปนแปงมนสาปะหลง ตามทกาหนดในโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง ป 2551/52

86

3-8 คาใชจายไมรวมภาษมลคาเพมทกาหนดจายใหคลงสนคารบฝากในโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง ป 2551/52

87

3-9 มาตรการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลงของป 2549/50, ป 2550/51 และ ป 2551/52 88 3-10 มาตรฐานมนเสนทใชซอขายในตลาดสนคาเกษตรลวงหนา 90 4-1 ตวอยางนยามของคาวาคณภาพ (Quality) 92 4-2 ตววดประสทธภาพดานตางๆ ของโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลง 94 4-3 จานวนตวอยางเกษตรกรทเหมาะสมสาหรบการสมสมภาษณ และจานวนตวอยาง

เกษตรกรทสมภาษณจรง ในเขตเพาะปลกทง 7 จงหวด 99

4-4 ลกษณะทางประชากรศาสตรของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม 100 4-5 การรบรขอมลเกยวกบการปลกมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม 102 4-6 สภาพแวดลอมของการเพาะปลกมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม 103 4-7 พนธและการเตรยมทอนพนธมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม 104 4-8 แนวทางการปฏบตในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม 106 4-9 แนวทางการปฏบตในการเกบเกยวผลผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบ

แบบสอบถาม 109

4-10 อทธพลของปจจยตางๆ ตอปรมาณเฉลยของผลผลตตอไรและเปอรเซนตแปงเฉลย 110


xvi

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา 4-11 ตนทนการผลตมนสาปะหลง รายจงหวด (เขต 5) ในปเพาะปลก 2548/49 116 4-12 สถานการณการผลตมนสาปะหลงของประเทศผผลตสาคญของโลกในปพ.ศ. 2550 118 4-13 สรปเปอรเซนตแปงในมนสาปะหลงในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551 120 4-14 ประเภทรถทเกษตรกรใชในการขนสงมนสาปะหลง 121 4-15 ประเภทของการขนสงและจานวนตวอยางทใชประเภทการขนสงนนๆ 122 4-16 อตราคาขนสงมนสาปะหลงโดยรวมจากการจางขนสงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร 122 4-17 อตราคาขนสงมนสาปะหลงโดยรวมจากการจางขนสงในหนวยบาทตอกโลกรม 123 4-18 อตราคาขนสงจากการจางขนสง โดยแบงตามจงหวด ในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร 123 4-19 อตราคาขนสงจากการจางขนสง โดยแบงตามจงหวด ในหนวยบาทตอกโลกรม 124 4-20 อตราคาขนสงจากการจางขนสง โดยแบงตามประเภทของรถ ในหนวยบาทตอ

ตน-กโลเมตร 126

4-21 อตราคาขนสงจากการจางขนสง โดยแบงตามประเภทของรถ ในหนวยบาทตอกโลกรม 128 4-22 ตวอยางอตราคาขนสงมนสาปะหลงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตรและบาทตอกโลกรม 128 4-23 การเปรยบเทยบอตราคาขนสงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร และบาทตอกโลกรม 128 4-24 อตราการตอบแบบสอบถามของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง 130 4-25 ตนทนการผลตแปงมนสาปะหลงดบ 132 4-26 คาถามและระดบของกลยทธการจดการ 135 4-27 ตววดสมรรถนะการแขงขน 137 4-28 ความสมพนธระหวางความสามารถในการแขงขนและกลยทธในการจดการทมคา

p-value < 0.05 138

5-1 ราคาของป ยเคมและระดบการเปลยนแปลงของราคาเมอเปรยบเทยบกบกรณฐาน 156 5-2 การเปรยบเทยบตนทนและผลผลตของการปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมและแบบ

วถชวภาพ 157

5-3 จดคมทนของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพ เปรยบเทยบกบวธดงเดม ทระดบราคารบซอ 1.35 บาทตอกโลกรม

159

5-4 จดคมทนในการทากาไรของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมและแบบวถชวภาพ ภายใตสถานการณความไมแนนอนตางๆ

160

5-5 สรปผลการศกษาเพอเพมประสทธภาพการดาเนนงานของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงไทย

164

5-6 ปจจยและพารามเตอรทใชในการจาลองสถานการณการขนสงตอเนอง 179 5-7 ตนทนคาขนสงรวมและตนทนคาขนสงรวมทลดลงจากการเพมขบวนรถไฟตอวน 180 5-8 ตนทนคาขนสงรวมทเพมขนจากความไมแนนอนของการขนสงทางราง 181 5-9 ปรมาณและสดสวนของแปงมนสาปะหลงทขนสงทางรางและทางรถ 182


xvii

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางผนวกท หนา ง-1 รายละเอยดของกลมตวอยางเกษตรกรทไดสมภาษณ จาแนกตามพนท 249 ง-2 ลกษณะทางประชากรศาสตรของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม จาแนกตามจงหวด 250 ง-3 การรบร/บนทกขอมลเกยวกบการปลกมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม

จาแนกตามจงหวด 252

ง-4 สภาพแวดลอมของการเพาะปลกมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม 254 ง-5 พนธและการเตรยมทอนพนธมนสาปะหลงของเกษตรกร 255 ง-6 แนวทางการปฏบตในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม 257 ง-7 แนวทางการปฏบตในการเกบเกยวผลผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม 262 ง-8 ตนทนการผลตมนสาปะหลง รายภาค ตงแตปพ.ศ. 2543-2550 264 ง-9 ราคารบซอหวมนสาปะหลงทเชอแปง 30% ตาสดในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551 266 ง-10 ราคารบซอหวมนสาปะหลงเหมารวมตาสดในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551 268 ง-11 เปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงตาสดในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551 270 จ-1 จานวนตวอยางเกษตรกรทเหมาะสมสาหรบแตละจงหวด 281 จ-2 จานวนขอมลกบระยะทางขนสง 282 จ-3 ขอมลจาแนกตามระยะทางและการใชรถรบจางขนสง 282 จ-4 จานวนขอมลคาขนสงระยะใกลดวยรถรบจางจาแนกตามจงหวดและประเภทรถ 283 ฉ-1 ผลการตอบสนองของระดบความสามารถในการแขงขนดานคณภาพของผลตภณฑ

จากการวางแผนกลยทธความรวมมอและการประสานงานของกจการ 294

ฉ-2 ผลลพธของคาสมประสทธของแบบจาลอง OLRM จากการวเคราะหขอมลความสมพนธระหวางการวางแผนกลยทธความรวมมอและการประสานงานของ กจการ และระดบความสามารถในการแขงขนดานคณภาพของผลตภณฑ

295

ฉ-3 Response probabilities ของคาถามท 4.1.2 สาหรบผประกอบการทเลอกคาตอบทแตกตางกนในคาถามท 2.15

296

ฉ-4 ผลของ Likelihood ratio test และ Goodness-of-fit tests 297 ฉ-5 ผลการตอบสนองตอคาถามท 2.5 และคาถามท 2.15 298


xviii

สารบญรป

รปท หนา 1-1 รอยละของมลคาการสงออกผลตผลทางการเกษตรของประเทศไทยในปพ.ศ. 2551 2 1-2 รอยละของปรมาณการสงออกผลตผลทางการเกษตรของประเทศไทยในปพ.ศ. 2551 3 2-1 เขตการเกษตรทเหมาะสมตอการเพาะปลกมนสาปะหลงดวยนาฝนตามธรรมชาต 8 2-2 พนทการเพาะปลกมนสาปะหลงในประเทศไทย 9 2-3 สถานการณการผลตมนสาปะหลงของประเทศไทยในชวงตงแตปพ.ศ. 2542-2551 22 2-4 ราคาหวมนสาปะหลงสดคละเฉลยรายเดอนเฉลยทงประเทศ 22 2-5 มลคาและสดสวนการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงในปพ.ศ. 2551 25 2-6 ราคาภายในประเทศของผลตภณฑมนเสนและแปงมนสาปะหลงชนพเศษเฉลยรายเดอน 30 2-7 ราคาสงออกของผลตภณฑมนเสนและแปงมนสาปะหลงชนพเศษเฉลยรายเดอน 30 3-1 โซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงของประเทศไทย 35 3-2 ปรมาณการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงผานทาเรอตางๆ 37 3-3 แผนภาพแสดงความสมพนธของกจกรรมภายในองคกรและระหวางองคกร ภายใต

SCOR model 43

3-4 วธการเกบเกยวหวมนสาปะหลงดวยเครองมอขดหวมนสาปะหลงแบบดมพ 47 3-5 การเกบเกยวผลตผลมนสาปะหลง 48 3-6 รถอแตนทใชขนสงผลตผลออกจากไร 48 3-7 หวมนสาปะหลงสดทขนสงมาแปรรป 50 3-8 การชงนาหนกรถบรรทกทลานมน/โรงงาน 50 3-9 การถายมนสาปะหลงทลานมน/โรงงาน 51 3-10 รายละเอยดของเครองชงหาเปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงดวยหลกการแทนทนา 52 3-11 ลกษณะของเครองชงหาเปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงดวยหลกการแทนทนา 53 3-12 หวมนสาปะหลงทเนากบไมเนา 53 3-13 หวมนสาปะหลงทมสวนของตนปน และการจดการกอนการแปรรปโดยโรงงาน 53 3-14 ผลตภณฑมนเสนและผลตภณฑมนอดเมด 54 3-15 การโมมนเสนดวยเครองและการตากมนเสน 55 3-16 กระบวนการผลตมนเสนและมนอดเมด 56 3-17 กระบวนการผลตแปงมนสาปะหลง 59 3-18 แผนทบรเวณทาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชง 62 3-19 การขนถายสนคาเทกองขนเรอเดนสมทรททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชง 63 3-20 รถบรรทกทใชในการขนสงแปงออกจากโรงงาน 65 3-21 การยกถงแปงออกจากรถเพอบรรจเขาตคอนเทนเนอร 66 3-22 การบรรจแปงเขาตคอนเทนเนอรทโรงงาน 66 3-23 การขนสงดวยตคอนเทนเนอรผานระบบราง 67


xix

สารบญรป (ตอ)

รปท หนา 3-24 การขนสงแปงทางแมนาดวยเรอโปะทบรเวณทาเรอ 68 3-25 กระบวนการผลตเอทานอลจากมนสาปะหลง 75 3-26 ราคารบซอหวมนสาปะหลงสดเปรยบเทยบกบราคารบจานา 88 3-27 ขนตอนการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา 90 4-1 ตนทนการผลตมนสาปะหลงรายภาคในปพ.ศ. 2543-2550 112 4-2 ปรมาณผลผลตและผลผลตตอไรของประเทศตางๆ ในปพ.ศ. 2550 118 4-3 ความสมพนธระหวางพนทเพาะปลกตอปรมาณผลผลตตอไรในพนทจงหวดตางๆ 119 4-4 อตราคาขนสงจากการจางขนสงโดยแบงตามประเภทของรถในหนวย

บาทตอตน-กโลเมตร 127

4-5 ลกษณะทางธรกจของผตอบแบบสอบถาม 131 4-6 การเพมมลคาของผลตภณฑมนสาปะหลง 147 5-1 จดคมทนของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพ เปรยบเทยบกบแบบดงเดม

ทระดบราคารบซอตางๆ 159

5-2 จดคมทนในการทากาไรของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมและแบบวถชวภาพ 160 5-3 โครงขายเสนทางรถไฟทางคและทางสามในปจจบน 175 5-4 โครงการกอสรางทางคในเสนทางรถไฟสายชายฝ งทะเลตะวนออก

ชวงฉะเชงเทรา-ศรราชา-แหลมฉบง 176

5-5 โครงการกอสรางทางคในเสนทางรถไฟสายชายฝ งทะเลตะวนออก ชวงฉะเชงเทรา-คลองสบเกา-แกงคอย

176

5-6 โครงการกอสรางทางคเปนชวง ตามความจาเปนในเสนทางรถไฟสายเหนอ สายตะวนออกเฉยงเหนอ และสายใต

177


xx

สารบญรป (ตอ)

รปผนวกท หนา ก-1 การปลกมนสาปะหลงใหไดผลผลตสง 207 ก-2 เครองจกรกลเกษตรทใชในการปลกมนสาปะหลง 208 ก-3 กระบวนการผลตมนเสน 209 ก-4 กระบวนการผลตมนอดเมด 210 ก-5 กระบวนการผลตแปงมนสาปะหลง 211 ก-6 กระบวนการตรวจสอบผลตภณฑมนเสน 212 ข-1 เครองทนแรงในการขดมนสาปะหลงดวยแรงงานคน 217 ข-2 เครองทนแรงในการขดมนสาปะหลงแบบตดทายรถแทรกเตอร 218 จ-1 การตรวจสอบสมมตฐานการกระจายตวของขอมลแบบปกต 276 จ-2 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของขอมลเบองตน 277 จ-3 การวเคราะหคาความคลาดเคลอน เพอวเคราะหสมมตฐานของ

การวเคราะหความแปรปรวน 278

จ-4 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของขอมลจากเกษตรกร 7 จงหวด 284 จ-5 ชวงความเชอมนท 95% ของความแตกตางของคาขนสงเฉลยของทกคจงหวด 285 จ-6 การวเคราะหคาความคลาดเคลอน เพอวเคราะหสมมตฐานของ

การวเคราะหความแปรปรวนของอตราคาขนสง 7 จงหวด 286

จ-7 ชวงความเชอมนท 95% ของความแตกตางของคาขนสงเฉลยของทกคประเภทรถ 289 ช-1 ผงแสดงตรรกะในแบบจาลองสถานการณการขนสงผลตภณฑแปงมนสาปะหลงสงออก 303


xxi


xxii


1

บทท 1 บทนา

1.1 ความสาคญและทมาของปญหาวจย

ปจจบนรฐบาลกาลงใหความสาคญกบอตสาหกรรมสงออก ซงมอตราการเตบโตสงขนทกป

ประกอบกบการทประเทศไทยไดมการจดทาขอตกลงเขตการคาเสร (Free Trade Agreements, FTAs) กบหลายประเทศ สงผลใหภาคอตสาหกรรมจาเปนตองมการปรบตว เพอรองรบการขยายตวดานการสงออกของประเทศ นอกจากน สถานการณการคาของโลกทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ทาใหอตสาหกรรมหลกตางๆ ในประเทศตองมการพฒนาและปรบปรงขดความสามารถในการแขงขน โดยเฉพาะอยางยงในดานการจดการโซอปทานและโลจสตกส ซงสวนใหญผประกอบการไทยยงขาดการบรหารจดการทด ขาดการเชอมโยงกนทงระบบโซอปทาน ทาใหตนทนรวมในระบบสง การบรหารจดการโซอปทานและโลจสตกสทดจะชวยเพมศกยภาพของอตสาหกรรมสงออก ชวยใหประเทศไทยไดเปรยบทางการคา และนาไปสการพฒนาทย งยน การศกษาระบบการบรหารจดการโซอปทานและโลจสตกสในภาคอตสาหกรรมตางๆ อยางจรงจง จะชวยใหไดมาซงแนวทางในการวางนโยบายเพอการปรบปรงและสงเสรมกจกรรมโลจสตกสใหสามารถรองรบการเตบโตของอตสาหกรรม และสามารถลดตนทนดาน โลจสตกสและตนทนรวมในระบบโซอปทาน

เพอสนบสนนยทธศาสตรของรฐบาล นกวจย และสมาชกเครอขายมหาวทยาลยไทยดานการ

บรหารจดการโซคณคาและโลจสตกส (Thai Researchers’ Consortium of Value Chain Management and Logistics, Thai-VCML) ในฐานะหนวยงานสนบสนนของภาครฐ ตระหนกดถงสถานการณการแขงขนทกาลงกอตวขนกบภาคอตสาหกรรม จงไดรวมกนทาโครงการวจยการจดการโซอปทานและโลจสตกส สาหรบอตสาหกรรมทมความสาคญตอเศรษฐกจของประเทศ โดยไดรบทนสนบสนนการวจยจากสานกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.) โครงการวจยแตละโครงการมงศกษาเปนรายอตสาหกรรม และเนนการเชอมโยงในโซอปทานของอตสาหกรรมทศกษาใหเกดจดแขงในอตสาหกรรมอยางครบวงจร เพอชวยเพมศกยภาพในการแขงขน และสงเสรมการเชอมโยงอตสาหกรรมระดบตางๆ ทเกยวของเขาดวยกน อนจะสงผลใหผประกอบการสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดรวดเรว และตรงตามความตองการของลกคามากขน รวมทงมตนทนในการผลตทตาลง

อตสาหกรรมผลตผลทางการเกษตรเปนหนงในอตสาหรรมหลกทกลมนกวจยและสมาชก

เครอขายมหาวทยาลยไทยดานการบรหารจดการโซคณคาและโลจสตกสไดเลงเหนความสาคญทจะศกษาพฒนาระบบโซอปทานและโลจสตกส จากขอมลการคาระหวางประเทศของไทยในปพ.ศ. 2551 ซงรายงานโดยกระทรวงพาณชย (ตารางท 1-1 และรปท 1-1) พบวา ผลตผลทางการเกษตรทมมลคาการสงออกมาก 5 อนดบแรก ไดแก ยางพารา ขาว ผลตภณฑมนสาปะหลง ผลไม และขาวโพด ตามลาดบ โดยผลตผลทางการเกษตรทมปรมาณการสงออกสง 5 อนดบแรก ไดแก ขาว ผลตภณฑมนสาปะหลง ยางพารา ผลไม และขาวโพด ตามลาดบ (ตารางท 1-2 และรปท 1-2)


2

ตารางท 1-1 มลคาการสงออกของผลตผลทางการเกษตรของประเทศไทยในปพ.ศ. 2550-2551

ผลตภณฑ 2550 2551 ลานบาท ลานเหรยญสหรฐฯ ลานบาท ลานเหรยญสหรฐฯ

ยางพารา 194,338.73 5,639.98 223,628.25 6,791.73 ขาว 119,215.43 3,467.43 203,218.72 6,204.07 ผลตภณฑมนสาปะหลง 48,552.24 1,404.46 47,765.08 1,455.63 ผลไมสดแชเยน แชแขง และแหง 13,200.08 383.91 13,589.29 415.70 ขาวโพด 3,537.69 103.07 7,197.94 216.77 ผกสดแชเยน แชแขง และแหง 6,867.14 198.41 6,898.92 210.07 อนๆ 16,784.56 485.92 16,566.40 504.05 มลคารวม 402,495.87 11,683.18 518,864.60 15,798.02

ทมา: กระทรวงพาณชย (2552)

ยางพารา43%

ขาว39%

ผลตภณฑมนสาปะหลง

9%

ผลไม3%

ขาวโพด2%

ผก1%

อนๆ3%

มลคาการสงออกผลตผลทางการเกษตรของประเทศไทยในป 2551

รปท 1-1 รอยละของมลคาการสงออกผลตผลทางการเกษตรของประเทศไทยในปพ.ศ. 2551 ทมา: กระทรวงพาณชย (2552)


3

ตารางท 1-2 ปรมาณการสงออกของผลตผลทางการเกษตรของประเทศไทยในปพ.ศ. 2550-2551 หนวย: ตน

ผลตภณฑ 2550 2551 ขาว 9,192,517.55 10,216,042.58 ผลตภณฑมนสาปะหลง 7,241,458.94 5,228,408.16 ยางพารา 2,965,877.67 2,832,071.10 ผลไมสดแชเยน แชแขงและแหง 703,322.31 725,754.29 ขาวโพด 375,749.00 672,897.32 ผกสดแชเยน แชแขงและแหง 202,111.35 216,730.68 อนๆ 513,732.50 462,845.53 ปรมาณการสงออกรวม 21,194,769.31 20,354,749.65


ยางพารา14%

ขาว50%

ผลตภณฑมนสาปะหลง

26%

ผลไม4%

ขาวโพด3%

ผก1%

อนๆ2%

ปรมาณการสงออกผลตผลทางการเกษตรของประเทศไทยในป 2551

รปท 1-2 รอยละของปรมาณการสงออกผลตผลทางการเกษตรของประเทศไทยในปพ.ศ. 2551 ทมา: กระทรวงพาณชย (2552)

จากขอมลขางตน จะเหนไดวา กลมผลตภณฑมนสาปะหลงจดเปนกลมผลตผลทางการเกษตร

หลกอยางหนงของประเทศไทย มปรมาณการสงออกสงเปนอนดบ 2 รองจากขาว และมมลคาการสงออกสงเปนอนดบ 3 รองจากยางพาราและขาว ประเทศไทยสามารถเพาะปลกมนสาปะหลงไดมากเปนอนดบ 3 ของโลก รองจากประเทศไนจเรยและบราซล (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ก) และเปนผสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงมากเปนอนดบหนงของโลก (FAOSTAT, 2009) ในปเพาะปลก 2550/51 ประเทศไทยมปรมาณผลผลตมนสาปะหลงสงถง 25.57 ลานตน (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ก) ซง


4

ปรมาณผลผลตมนสาปะหลงยงมแนวโนมจะเพมสงขนเรอยๆ เนองจากปรมาณความตองการมนสาปะหลงเพอใชในประเทศและเพอการสงออกยงคงเพมสงขนอยางตอเนอง แตในปจจบน ยงไมไดมการศกษาระบบการบรหารจดการโซอปทานและโลจสตกสของผลตผลนอยางจรงจง ดงเชนทไดดาเนนการไปแลวในผลตผลทางการเกษตรอนๆ (เชน ขาว ยางพารา และผลไม) ดงนน คณะวจยจงเลงเหนความสาคญทจะรเรมศกษาแนวทางในการพฒนาปรบปรงกระบวนการบรหารจดการโซอปทานและโลจสตกสของผลตภณฑกลมน เพอสงเสรมใหเกดการบรหารจดการอยางเปนระบบและมประสทธภาพ สามารถลดตนทนและลดการสญเสยทเกดขนในโซอปทาน เพมศกยภาพในการแขงขนของผเกยวของในโซอปทาน ทกราย ทกหนวยงาน รวมถงการสงเสรมการรวมมอกนในโซอปทาน เพอนาไปสการพฒนาทย งยนตอไป 1.2 วตถประสงค

1) เพอแสดงโครงสรางการเชอมโยงโซอปทานและระบบโลจสตกสของอตสาหกรรมผลตภณฑ

มนสาปะหลง

2) เพอศกษาประสทธภาพการดาเนนงานของผเกยวของในโซอปทานอตสาหกรรมผลตภณฑมนสาปะหลง และเสนอแนะแนวทางการพฒนาและปรบปรงประสทธภาพการดาเนนงาน

3) เพอศกษาการปรบรปแบบการขนสงสาหรบระบบโซอปทานและโลจสตกสของอตสาหกรรมผลตภณฑมนสาปะหลง และศกษาแนวทางการปรบปรงประสทธภาพการขนสง

1.3 ระเบยบวธวจย ระเบยบวธวจยแบงเปนสองแนวทาง แนวทางแรกเปนการศกษาการจดการโซอปทานสาหรบ

ผลตภณฑมนสาปะหลงในภาพรวม เพอหาแนวทางการพฒนาและปรบปรงการบรหารจดการโซอปทานสาหรบเกษตรกร องคกร หนวยงาน หรอผประกอบการทเกยวของ และแนวทางทสองเปนการศกษาการขนสงดวยระบบขนสงตอเนอง (Multimodal transportation systems) เพอประโยชนในการปรบรปแบบการขนสง (Modal shift) เพอลดตนทนดานโลจสตกสสาหรบผลตภณฑมนสาปะหลง

ในการศกษาการจดการโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงน จะดาเนนการศกษาโซอปทาน

ปจจบนในทกระดบชน (Echelons) โดยอาศยการรวบรวมขอมล ทงขอมลปฐมภมและทตยภม รวมกบการเยยมชมไรของเกษตรกร หนวยงาน และสถานประกอบการตางๆ ทาการสมตวอยางและเกบขอมลเชงปรมาณ และสมภาษณเชงลกกบเกษตรกรและบคลากรในองคกรและหนวยงานทเกยวของ เพอศกษาถงสถานการณ วธการดาเนนงาน และปญหาตางๆ ทเกดขนในระบบปจจบน (As-is system) ขอมลทรวบรวมไดจะถกนามาวเคราะหดวยหลกการทางสถต เพอทดสอบสมมตฐานการวจยตางๆ รวมทงใชเพอแสดงโครงสรางโซอปทานและระบบโลจสตกสปจจบนของผลตภณฑมนสาปะหลง จากนนจงระบตวชวดทสามารถใชวดประสทธภาพกจกรรมโลจสตกสและการดาเนนงานในโซอปทานของผเกยวของ ซงจากการ


5

สรางโครงสรางโซอปทานและระบบโลจสตกสปจจบนน จะชวยใหสามารถเหนภาพการดาเนนงานไดอยางครอบคลม สามารถศกษาวเคราะหและกาหนดแนวทางในการปรบปรงการดาเนนงานใหม (To-be system) ทมประสทธภาพมากขนได

นอกจากน คณะวจยยงไดนาเทคนคการจาลองสถานการณดวยคอมพวเตอร (Computer

simulation modeling technique) มาประยกตใชในการศกษากจกรรมโลจสตกส ดานการขนสงดวยระบบขนสงตอเนอง เทคนคการจาลองสถานการณดวยคอมพวเตอรเปนเครองมอทสามารถใชจาลองรปแบบการดาเนนงาน ในระบบงานปจจบนและระบบใหม เพอทดสอบเปรยบเทยบผลของการปรบเปลยนรปแบบการดาเนนงานในแบบจาลองทสรางขนบนคอมพวเตอร วเคราะหเปรยบเทยบผลของการปรบปรงโดยอาศยหลกทางสถตประกอบ เพอสรปผลและนาเสนอแนวทางการปรบปรงการดาเนนงานทเหมาะสม กอนจะนาไปดาเนนการจรง การศกษาจะเนนทการเปลยนรปแบบการขนสงจากระบบถนนไประบบราง โดยรวบรวมขอมลตางๆ จากการสมภาษณบคลากรในหนวยงานทเกยวของ ซงขอมลทรวบรวมประกอบดวย ลกษณะการดาเนนงานขนสงของผลตภณฑมนสาปะหลงในปจจบน ทงในระบบถนนและระบบราง ตนทนคาขนสงทเกดขน ปญหาและอปสรรคของการขนสง ฯลฯ เมอรวบรวมขอมลแลว จงทาการวเคราะหขอมลการขนสงดวยระบบราง เปรยบเทยบกบการขนสงดวยระบบถนน พจารณาแนวทางการปรบปรง/เปลยนแปลงการขนสงดวยระบบรางในปจจบน และวเคราะหเปรยบเทยบประโยชนทนาจะไดรบจากการปรบปรงระบบขนสงทางราง รวมถงการเปลยนรปแบบการขนสงสาหรบผลตภณฑมนสาปะหลง 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากโครงการ

1) ทราบถงภาพรวมสถานการณในปจจบนของการบรหารจดการโซอปทานและโลจสตกสของ

ผลตภณฑมนสาปะหลง สาหรบภาคเกษตรกรและภาคอตสาหกรรม

2) ไดมาซงแนวทางการพฒนาและการเพมประสทธภาพของระบบการจดการโซอปทานและ โลจสตกส สาหรบหนวยงานและสถานประกอบการตางๆ

3) ไดมาซงขอเสนอแนะสาหรบการปรบปรงระบบการขนสงดวยระบบราง รวมถงประโยชนทจะ

ไดรบจากการปรบปรงระบบ 4) ไดมาซงขอเสนอแนะในการปรบปรงประสทธภาพการขนสงทางถนน สาหรบกลมผลตผล

ทางการเกษตร โดยผลทไดรบทงหมดน สามารถตอบสนองแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบโลจสตกสของ

ประเทศไทย (พ.ศ. 2550-2554) ซงคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบ เมอวนท 27 กมภาพนธ พ.ศ. 2550 ในกลมอตสาหกรรมผลตผลทางการเกษตร ดงน


6

ยทธศาสตรท 2 ยทธศาสตรการเพมประสทธภาพระบบขนสงและโลจสตกส (Transport and Logistics Network Optimization) ไดแก

1) ทราบถงแนวทางการพฒนาและการเพมประสทธภาพของระบบการจดการโซอปทานและ

โลจสตกสของผลตภณฑมนสาปะหลง

2) ทราบถงปญหาและประโยชนทไดรบในเชงเศรษฐศาสตร จากการพฒนาเครอขายโลจสตกสดวยการเชอมโยงระบบการขนสงตอเนองหลายรปแบบ รวมทงทราบถงแนวทางการจดการการขนสงทเหมาะสม

3) ลดตนทนการขนสง และเพมประสทธภาพในการตอบสนองตออปสงค ดวยการปรบปรงเพมประสทธภาพในการบรหารจดการ

4) สนบสนนการใชรปแบบการขนสงและวธการจดการการขนสงทประหยดเชอเพลง


7

บทท 2 ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

2.1 ขอมลพนฐานของมนสาปะหลง

มนสาปะหลง (ชอวทยาศาสตร Manihot esculenta Crantz) มชอสามญเรยกไดหลายชอ

แตกตางตามทองถนและภาษาทใช ในภาษาองกฤษ เรยกวา Cassava หรอ Tapioca แตโดยทวไป คาวา Tapioca มกจะใชแทนผลตภณฑททาจากมนสาปะหลง ในภาษาสเปน โดยประเทศแถบอเมรกาใตและอเมรกากลาง เรยกวา Yuca ในภาษาโปรตเกส โดยประเทศบราซล เรยกวา Mandioca และในภาษาฝรงเศส โดยประเทศทวปแอฟรกาทใชภาษาฝรงเศสเปนภาษาพด เรยกวา Manioc (เจรญศกด, 2546) มนสาปะหลงมถนกาเนดอยในเขตรอนของทวปอเมรกา ตอมาไดมการขยายการเพาะปลกไปสแหลงอนๆ จนทาใหมนสาปะหลงกลายเปนพชอาหาร (พชทใหคารโบไฮเดรตสง) ทสาคญเปนอนดบ 5 ของโลก รองจากขาวสาล ขาวโพด ขาว และมนฝรง สาหรบประเทศไทย คาดวาไดมการนามนสาปะหลงจากประเทศมาเลเซยเขามาปลกในไทยเมอประมาณปพ.ศ. 2329 (ดนย, 2537) โดยเรมปลกเพอใชทาแปงและสาคในภาคใต ในระหวางแถวของตนยางพารา ตอมาเมอมการขยายการเพาะปลกยางพาราในเขตภาคใตมากขน การปลกมนสาปะหลงในภาคใตจงคอยๆ ลดลง และแพรกระจายการเพาะปลกไปยงเขตภาคตะวนออกและภาคตะวนออกเฉยงเหนอมากขน (จรงสทธ และ อจฉรา, 2547) จนกระทงปจจบน พบวาไมมการเพาะปลกมนสาปะหลงในภาคใตแลว (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ก)

มนสาปะหลงเปนพชเขตรอน สภาพแวดลอมทเหมาะสมในการปลก คอ เขตรอนชวงบรเวณเสน

รงท 30 องศาเหนอ ถง 30 องศาใต และทความสงระดบนาทะเลจนถง 2,000 เมตรจากระดบนาทะเล สามารถเจรญเตบโตไดในดนทกชนด แตชอบดนรวนปนทรายเพราะจะลงหวงาย สภาพอากาศทเหมาะสมคอทระดบอณหภม 10-35 องศาเซลเซยส แตอณหภมทเหมาะสมโดยเฉลยตองไมตากวา 25 องศาเซลเซยส ประเทศไทยมสภาพแวดลอมและสภาพภมอากาศทเหมาะสมตอการปลกมนสาปะหลงมากแหงหนงของโลก ดงแสดงในรปท 2-1 ขอดของมนสาปะหลงคอ เปนพชทปลกงาย ทนแลงไดดกวาพชอนๆ ตองการการดแลตา มโรคและศตรพชรบกวนนอย และสามารถปลกไดผลแมจะปลกในพนททมความอดมสมบรณของดนไมเพยงพอ จงทาใหเกษตรกรนยมปลกมนสาปะหลงกนมาก พนธทนยมปลกในประเทศไทยแบงไดเปน 3 กลม คอ พนธทใชประดบ พนธทใชบรโภคเปนอาหารโดยตรง (พนธหวาน) และพนธทใชในอตสาหกรรมแปรรปตางๆ (พนธขม) (จาลอง, 2547)


8

รปท 2-1 เขตการเกษตรทเหมาะสมตอการเพาะปลกมนสาปะหลงดวยนาฝนตามธรรมชาต ทมา: FAO/GAEZ (2000) อางถงโดย Biopact (2007)


9

รปท 2-2 พนทการเพาะปลกมนสาปะหลงในประเทศไทย ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2550)


10

ปจจบน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอเปนภาคทมการเพาะปลกมนสาปะหลงมากทสดในประเทศไทย โดยมพนทเพาะปลกเทากบ 4,242,124 ไร หรอรอยละ 54.73 ของพนทเพาะปลกมนสาปะหลงทงประเทศ ใหผลผลต 13.71 ลานตน หรอรอยละ 53.64 ของผลผลตมนสาปะหลงทงประเทศ (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ก) รปท 2-2 แสดงภาพรวมของพนทเพาะปลกมนสาปะหลงในประเทศไทยและปรมาณผลผลตรายเดอนในชวงป 2549/50 และตารางท 2-1 แสดงพนทเพาะปลก พนทเกบเกยว และผลผลตของมนสาปะหลงในปเพาะปลก 2549/50 และ 2550/51 ในเขตจงหวดตางๆ ทมการเพาะปลกมนสาปะหลงมาก และมผลผลตสงเกน 1 ลานตน ตารางท 2-1 พนทเพาะปลก พนทเกบเกยว และผลผลตของมนสาปะหลงในปเพาะปลก 2549/50 และ 2550/51

จงหวด พนทเพาะปลก (ไร) พนทเกบเกยว (ไร) ผลผลต (ตน) 2549/50 2550/51 2549/50 2550/51 2549/50 2550/51

นครราชสมา 1,938,345 1,978,454 1,876,954 1,896,546 7,017,931 6,516,532 กาแพงเพชร 423,890 448,306 413,939 422,573 1,550,202 1,513,657 สระแกว 382,720 389,938 368,085 372,664 1,356,761 1,288,672 ชยภม 401,460 399,012 382,359 383,730 1,345,139 1,305,066 ชลบร 303,180 310,288 291,871 295,786 1,202,509 1,084,647 ฉะเชงเทรา 307,206 316,275 298,089 304,288 1,138,104 1,098,175 กาญจนบร 306,993 314,580 297,217 300,434 1,114,564 1,065,940 รวมทงประเทศ 7,622,883 7,750,413 7,338,809 7,397,098 26,915,541 25,565,636

ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ก)

มนสาปะหลงเปนพชทขยายพนธดวยลาตน ปลกโดยคดเลอกตนพนธทสมบรณ สด ใหม อาย 8-12 เดอน ปราศจากโรคและศตรพช นามาตดเปนทอนพนธ ยาวประมาณ 20 เซนตเมตร มจานวนตาไมนอยกวา 5 ตา แลวนาไปปกในแปลงปลกใหมระยะปลกทเหมาะสม (กรมวชาการเกษตร, 2545) การทมนสาปะหลงขยายพนธดวยลาตน ทาใหการขยายพนธเปนไปอยางลาชา เมอเทยบกบพชไรอนๆ ทขยายพนธดวยเมลด การกระจายพนธทดไปสเกษตรกรจงอาจลาชาและไมเพยงพอตอความตองการ การพฒนาวธการขยายพนธมนสาปะหลงเพอผลตทอนพนธทดและมคณภาพจงจดไดวามความสาคญมาก (จารน, 2537) พนธมนสาปะหลงทผลตเพอจาหนายแกโรงงานอตสาหกรรมทไดมการสงเสรมและพฒนาขนในประเทศไทย (อจฉรา และ จรงสทธ, 2537; มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย, 2552ก; กรมวชาการเกษตร, 2552; วรรณภา และคณะ, 2551) มดงน พนธระยอง 1

- เปนพนธพนเมองทใหผลผลตสงจากการทดลองเปรยบเทยบผลผลตของพนธมนสาปะหลงทรวบรวมไดจากทองทตางๆ ทวประเทศและพนธทนาเขาจากตางประเทศ ในปพ.ศ. 2500


11

- ในปพ.ศ. 2518 กลมนกวชาการดานมนสาปะหลงไดคดเลอกและตงชอพนธมนสาปะหลงนวา “พนธระยอง 1” และไดผลตตนพนธเพอแจกจายใหเกษตรกร

- ปจจบนเกษตรกรไมนยมปลก เนองจากมพนธใหมๆ ทดกวาอยมากมายหลายพนธ ซงพนธใหมๆ หลายพนธกไดมาจากการผสมพนธระยอง 1 กบพนธอนๆ

- ลกษณะเดน: o สามารถงอกไดดในทกสภาพแวดลอมและทกฤดกาล o ลาตนตงตรงสง ทาใหสะดวกในการกาจดวชพชและการเกบทอนพนธ o ปรบตวไดดกบสภาพแวดลอมทวไป

- ขอจากด: o ปรมาณเปอรเซนตแปงตา

พนธระยอง 3

- ไดจากการนาเมลดพนธลกผสมระหวางพนธ Mmex 55 กบ Mven 307 มาคดเลอกในปพ.ศ. 2518

- ลกษณะเดน: o ปรมาณแปงสง o ตอบสนองตอป ยและพนททมความอดมสมบรณสง

- ขอจากด: o ตนเตยและแตกกง ทาใหไดพนธนอย และปฏบตดแลรกษายาก o หวแหลมยาว เกบเกยวยากกวาพนธระยอง 1 o ตองการสภาพแวดลอมทดเพอใหไดผลผลตด o ทอนพนธเสอมความงอกเรว


- เปนพนธทเกดจากการผสมระหวางพนธ mcol 1684 กบพนธระยอง 1 ทศนยวจยพชไรระยอง ในปพ.ศ. 2524

- ตงชอพนธวา “ระยอง 60” เพอเฉลมพระเกยรตเนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 60 พรรษาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ

- ลกษณะเดน: o เปนพนธทสะสมนาหนกหวสดไดเรว o อายเกบเกยวสน ใหผลผลตสง สามารถเกบเกยวไดตงแตอาย 8 เดอน o ทรงตนสงตรง แตกกงนอย สะดวกในการปฏบตดแลรกษา เกบเกยว และขนยายตน

พนธ o ตนพนธคณภาพด อตราขยายพนธสง o ตานทานปานกลางตอโรคใบไหม


12

- ขอจากด: o เนอในหวมสขาวครม ทาใหอาจถกตดราคา o เปอรเซนตแปงตา โดยเฉพาะเมอเกบเกยวในฤดฝน จะมเปอรเซนตแปงประมาณ 20%

หรอตากวา

- ขอแนะนา: o ฤดปลกทเหมาะสม คอ ตนฤดฝน (พฤษภาคม-มถนายน) และปลายฤดฝน (กนยายน-

ตลาคม) o ใหผลผลตดในภาคตะวนออก

พนธศรราชา 1

- เปนพนธทเกดจากการผสมระหวางพนธ MKU 2-162 กบพนธระยอง 1 ทสถานวจยศรราชา ในปพ.ศ. 2526

- ลกษณะเดน: o มคณสมบตคลายกบพนธระยอง 1 แตมเปอรเซนตแปงสงกวา o ขนไดในพนททมความอดมสมบรณตา

- ขอจากด: o เปอรเซนตแปงไมสง o เนอในหวมสครม ทาใหอาจถกตดราคา


- เปนพนธทเกดจากการผสมระหวางพนธ CMC 76 กบพนธ V 43 ทศนยวจยพชไรระยอง ในปพ.ศ. 2521

- ตงชอพนธวา “ระยอง 90” เพอรวมเทอดพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ในวโรกาสททรงเจรญพระชนมายครบ 90 พรรษา

- ลกษณะเดน: o ผลผลตหวสดสง o เปอรเซนตแปงสง และผลผลตมนแหงสง o ตานทานตอโรคใบไหม

- ขอจากด: o ลาตนมลกษณะโคง หากมการแตกกง (เมอปลกในสภาพดนด) จะทาใหการปฏบตดแล

รกษาไดยาก o หากปลกในสภาพดนด ขนาดของหวไมสมาเสมอ จงไมเหมาะกบการใชเครองขด o ตนพนธเสอมคณภาพเรว (แหงเรว) ในฤดแลง เกบไวไดไมนาน ดงนน เมอตดตนพนธ

แลวควรรบนาไปปลก ไมควรเกบไวนานเกน 2 สปดาห เพราะเปอรเซนตความงอกจะลดลง


13

- ขอแนะนา: o ฤดปลกทเหมาะสม คอ ตนฤดฝน (พฤษภาคม-มถนายน) o สามารถปลกไดดทงในภาคตะวนออกและภาคตะวนออกเฉยงเหนอทมดนคอนขางด o ไมเหมาะสมกบพนททพบการแพรระบาดของแมลงหวขาว o ตอบสนองตอป ยและความอดมสมบรณของดน จงใหผลผลตสงในดนทดหรอคอนขางด

พนธเกษตรศาสตร 50

- พฒนาโดยความรวมมอระหวาง 3 หนวยงาน คอ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรมวชาการเกษตร และศนยเกษตรเขตรอนนานาชาต (Centro Internacional de Agricultura Tropical, CIAT) ทสถานวจยศรราชา ในปพ.ศ. 2527

- เกดจากการผสมพนธระหวางพนธระยอง 1 กบพนธระยอง 90 - ตงชอพนธวา "เกษตรศาสตร 50" เพอฉลองวาระครบรอบ 50 ปของการกอตงมหาวทยาลย

เกษตรศาสตร ในปพ.ศ. 2536 - ลกษณะเดน:

o ใหผลผลตหวสดและเปอรเซนตแปงสง o สามารถปลกไดทวประเทศ งอกด ลาตนสงใหญ หวดก และหวมลกษณะเปนกลม o สามารถเกบเกยวสะดวกโดยแรงงานคนเครองขด o ตนพนธเกบไวไดนานถง 30 วนหลงจากตดตน o ปรบตวเขากบสภาพแวดลอมตางๆ ไดด

- ขอจากด: o ในสภาพแวดลอมผดปกต จะมการแตกกง ทาใหไมสะดวกตอการปฏบตดแลรกษา

เชนเดยวกบพนธระยอง 90 o เมอนาไปปลกในสภาพดนด จะทาใหลาตนโต หกลมงาย ทาใหผลผลตลดลงและขนาด

ของหวไมสมาเสมอ จงไมเหมาะกบการใชเครองปลก

- ขอแนะนา: o ควรเกบเกยวผลผลตเมออาย 12 เดอน หากเกบเกยวเรวจะใหผลผลตหวสดตากวาพนธ

รบรองพนธอนๆ พนธระยอง 5

- เกดจากการผสมระหวางพนธ 27-77-10 กบพนธระยอง 3 เมอปพ.ศ. 2525 ทศนยวจยพชไรระยอง

- ลกษณะเดน: o ผลผลตหวสดสง เปอรเซนตแปงสงปานกลาง o มความงอกของทอนพนธทใชปลกด และตนพนธอยรอดจนถงเวลาเกบเกยวสงถง 93% o มเสถยรภาพ และมการปรบตวเขากบสภาพแวดลอมไดด ทนแลง


14

- ขอจากด: o พบอาการโรคใบไหมมากกวาพนธอนๆ แตไมรนแรงถงกบทาใหตนตาย และไมมผลตอ

ผลผลต o ใหผลผลตตา เมอปลกในดนทมความอดมสมบรณตา


ตลาคม) o สามารถปลกไดดทงในภาคตะวนออกและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ


- เกดจากการผสมพนธระหวางพนธระยอง 1 กบพนธระยอง 5 ในปพ.ศ. 2533 ทศนยวจยพชไรระยอง

- เปนพนธทเหมาะสมทจะปลกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ปรบตวไดดในสภาพแวดลอมของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

- ลกษณะเดน: o ใหผลผลตสง โดยเฉพาะเมอปลกในสภาพดนด o ตนพนธมคณภาพด o ทนแลง มเสถยรภาพ ทอนพนธมความอยรอดถงเกบเกยวสงถง 92% o ทรงตนด ลาตนตงตรง สงใหญ แตกกงบางเลกนอยในระดบทสงจากโคนตน ตดตนไว

ปลกไดงาย สามารถทาใหขยายพนธไดมากขน o ผลผลตสง ตนเจรญเตบโตเรว คลมวชพชไดด o ตานทานตอโรคใบจด และตานทานปานกลางตอโรคใบไหม

- ขอจากด: o เปอรเซนตแปงในหวตา o ในการนาไปผลตมนเสน ตองตากแดดนานกวาพนธอนประมาณ 25% o ขนาดของหวไมสมาเสมอ มกานหว หวขาดงาย จงไมเหมาะกบการใชเครองขด


ตลาคม) o เมอปลกในภาคตะวนออก ไมควรเกบเกยวในฤดฝน เพราะอาจทาใหมแปงตากวา 20%


- ไดจากการผสมพนธของสายพนธแม CMR31-71-25 กบสายพนธพอ OMR29-20-118 ในปพ.ศ. 2535 ทศนยวจยพชไรระยอง


15

- ลกษณะเดน: o ใหผลผลตสง ผลผลตมคณภาพสง เปอรเซนตแปงสง โดยเฉพาะเมอปลกในดนดทม

ความชนสง o ทอนพนธงอกเรวมาก ลงหวเรว o ไมเกดปญหาตนหกลม ขนาดหวใกลเคยงกน เรยงเปนชนรอบโคนตน o ปลกปลายฤดฝนไดด เนองจากงอกเรว และมความอยรอดสง o เหมาะสาหรบการใชเครองขดมนสาปะหลงตดทายแทรกเตอร หรอเครองขดดวยมอ

เนองจากไมมกานของหว และมจานวนหวมากออกรอบโคนตน o ตนพนธคณภาพด ทนแลง

- ขอจากด: o หากปลกในดนทมความอดมสมบรณตา และประสบภาวะแลงยาวนาน จะทาใหลาตน

แคระแกรน ผลผลตไมสง และเมอไดรบนาฝนอกครง จะเกดการแตกตาตามลาตนมากกวาในสภาพปกต ทาใหไดปรมาณทอนพนธทจะนาไปปลกลดลง

o คอนขางออนแอตอไรแดงและโรคใบไหม พนธระยอง 9

- เปนพนธทไดจากการผสมพนธของสายพนธแม CMR31-19-23 กบสายพนธพอ OMR29-20-118 ในปพ.ศ. 2535 ทศนยวจยพชไรระยอง

- ปลกไดดในทกแหลงปลกมนสาปะหลง ศกยภาพในการใหผลผลตขนอยกบสภาพพนทและการดแลรกษา

- ลกษณะเดน: o เปอรเซนตแปงและผลผลตสง o ตานทานโรค o เหมาะสมในการใชผลตเอทานอล เนองจากใหผลผลตเอทานอลสงททกอายเกบเกยว o ทรงตนด สงตรง o เจรญเตบโตไดเรวในสภาพแวดลอมทวไป o อตราการขยายพนธสงกวา 1:8

- ขอจากด: o เมอปลกในสภาพดนด จะทาใหลาตนโตมากและลงหวชา o คอนขางออนแอตอไรแดง

- ขอแนะนา: o ควรเกบเกยวผลผลตเมออาย 12 เดอน เนองจากมเปอรเซนตแปงสง แตสะสมนาหนก

ชา หากเกบเกยวเรวจะใหผลผลตหวสดตากวาพนธรบรองพนธอนๆ


16

พนธเขยวปลดหน

- คดเลอกจากการผสมขามระหวางระยอง 5 เปนแม และ CMR29-20-118 เปนพอ ในปพ.ศ. 2535 ทศนยวจยพชไรระยอง

- ลกษณะเดน: o มเปอรเซนตแปงสง ใหปรมาณแปง และปรมาณมนแหงสง o ใหผลผลตหวสด ใกลเคยงกบพนธระยอง 5 และเกษตรศาสตร 50 o ทนความแหงแลงไดด

- ขอแนะนา: o ควรเกบเกยวผลผลตเมออายประมาณ 12 เดอน หากเกบเกยวเรวจะใหผลผลตหวสดตา

กวาพนธรบรองพนธอนๆ พนธหวยบง 60

- พฒนาโดยความรวมมอระหวางมลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทยและภาควชาพชไรนา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

- เปนลกผสมระหวางพนธเกษตรศาสตร 50 กบพนธระยอง 5 ในปพ.ศ. 2534 และไดทาการคด เลอก ทดสอบ และเปรยบเทยบพนธ จนถงปพ.ศ. 2544

- ตงชอพนธวา “หวยบง 60” เพอฉลองวาระครบรอบ 60 ปของการกอตงมหาวทยาลยเกษตร ศาสตร ในปพ.ศ. 2546

- ลกษณะเดน: o ใหผลผลตสง และปรมาณแปงในหวสดสง o แปงมความหนดสง เหมาะสาหรบนาไปใชกบอตสาหกรรมตอเนองไดหลายชนด o ทนทานตอความแหงแลงไดด o ทอนพนธแขงแรง เปอรเซนตความงอกและความอยรอดสง

- ขอจากด: o หากปลกในสภาพดนด ลาตนจะแตกกงมาก ลงหวนอย ขนาดหวโตไมสมาเสมอ มกาน

หว จงไมเหมาะกบการใชเครองขด - ขอแนะนา:

o เปนมนสาปะหลงพนธคอนขางใหม ควรทดลองปลกเปรยบเทยบกบพนธอน กอนขยายปรมาณการปลก

o ไมควรเกบเกยวผลผลตเมออายตากวา 10 เดอน พนธหวยบง 80

- พฒนาโดยความรวมมอระหวางมลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทยและภาควชาพชไรนา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

- เปนลกผสมระหวางพนธระยอง 5 และพนธเกษตรศาสตร 50 ณ สถานวจยศรราชา จ.ชลบร ในปพ.ศ. 2535


17

- ตงชอพนธวา “หวยบง 80” เพอเฉลมพระเกยรตเนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 80 พรรษาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ

- ลกษณะเดน: o มแปงเฉลยสงถง 27.3% ซงสงกวาพนธเกษตรศาสตร 50 และหวยบง 60 o ปรมาณผลผลตหวสดใกลเคยงกบพนธหวยบง 60 แตสงกวาพนธเกษตรศาสตร 50 o มลกษณะทรงตนสง แตกกงนอย ลาตนคอนขางตรง ทาใหสะดวกตอการตดเกบทอน

พนธ และสามารถปลกไดถ ทาใหเพมจานวนตนตอไรใหสงขนได - ขอจากด:

o เปนมนสาปะหลงพนธใหม ดงนน ควรทดลองปลกเปรยบเทยบกบพนธอน กอนขยายปรมาณการปลก

o ไมควรเกบเกยวผลผลตเมออายตากวา 10 เดอน ตารางท 2-2 แสดงการเปรยบเทยบปรมาณผลผลตและเปอรเซนตแปงของมนสาปะหลงพนธ

ตางๆ ทไดมการรายงานไวโดยมลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย (2552ก) และกรมวชาการเกษตร (2552) นอกจากน ยงมรายงานการศกษาเปรยบเทยบการทดสอบพนธมนสาปะหลงตางๆ อกมาก เชน สมพงษ (2537) และ โอภาสและคณะ (2549) เปนตน ผทสนใจสามารถศกษาเพมเตมไดจากเอกสารดงกลาว

2.2 การใชประโยชนจากมนสาปะหลง

มนสาปะหลงเปนพชทสามารถนามาใชประโยชนไดหลากหลาย ทงในรปของการบรโภคสด และ

ผลตภณฑทผานการแปรรปแลว ทกสวนของตนมนสาปะหลงสามารถนามาใชประโยชนไดทงสน ในสวนของหวมนสาปะหลงสด สามารถนามาใชเปนอาหารมนษยโดยตรง หรอนามาผลตเปนแปงเพอแปรรปเปนอาหารชนดตางๆ สามารถนามาใชเปนอาหารสตว และสงโรงงานอตสาหกรรมแปรรปผลตภณฑจากมนสาปะหลง ในสวนของใบ สามารถนามาใชเปนอาหารมนษย และเปนอาหารสตวทงในรปของใบสดและตากแหงปนผสม สวนของลาตน นยมนามาใชเปนทอนพนธสาหรบการเพาะปลก และสามารถนาไปใชเปนอาหารสตวได สวนของเมลด สามารถนาไปสกดนามนเพอใชในอตสาหกรรมยาได การใชมนสาปะหลงในอตสาหกรรมการแปรรปตางๆ (พวงเพชร, 2547; กลาณรงค และ เกอกล, 2548) จาแนกไดดงน


18

ตารางท 2-2 การเปรยบเทยบการพฒนาพนธมนสาปะหลง

พนธ ปทเรมพฒนา ปทแนะนาพนธ ปรมาณผลผลต (ตนตอไร) ปรมาณแปง (%) ระยอง 1 - 2518 3.22 ฤดฝน: 18.3%

ฤดแลง: 24.0% ระยอง 3 2518 2526 2.73 ฤดฝน: 23%

ฤดแลง: 28% ระยอง 60 2524 2530 3.52

4.2* 18.5% ฤดฝน: 20%* ฤดแลง: 24%*

ศรราชา 1 2526 2533 N/A 21.9% ระยอง 90 2521 2534 3.65

3.81* 23.7% ฤดฝน: 24%* ฤดแลง: 25-27%*

เกษตรศาสตร 50 2527 2535 5.4 4.4*

25.0% ฤดฝน: 23%* ฤดแลง: 28%*

ระยอง 5 2525 2537 4.02 4.4*

22.3% ฤดฝน: 22.7%* ฤดแลง: 27-29%*

ระยอง 72 2533 2543 5.09 20.0% ฤดฝน: 20-22%* ฤดแลง: 24%*

ระยอง 7* 2535 2548 6.08* 27.7%* ฤดฝน: 23%* ฤดแลง: 27-29*

ระยอง 9* 2535 2549 4.9* ฤดฝน: 24%* ฤดแลง: 28-31%*

พนธเขยวปลดหน* 2535 N/A 4.77* ฤดฝน: 25.8%* ฤดแลง: 29-32%*

หวยบง 60 2534 2548 5.8 25.5% หวยบง 80 2535 2552 5.5 27.3%

ทมา: มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย (2552ก) และ *กรมวชาการเกษตร (2552)


19

2.2.1 อตสาหกรรมการแปรรปมนสาปะหลง อตสาหกรรมมนเสน (Cassava chips) ผลตโดยนาหวมนสาปะหลงสดเขาเครองโมมนเสน เพอให

กลายเปนชนเลกๆ จากนนนาไปตากแดดใหแหง มนเสนทไดจะนาไปใชเปนวตถดบในการผลตมนอดเมด อาหารสตว หรอเอทานอลตอไป

อตสาหกรรมมนอดเมด (Cassava pellets) เปนการนามนเสนมาแปรรป เพอลดขนาดและ

ปรมาตรลง เพอประโยชนในการลดคาใชจายในการขนสง มนอดเมดทไดจะนาไปจาหนายเปนอาหารสตวตอไป

อตสาหกรรมแปงมนสาปะหลง ซงในทน หมายถง แปงดบ (Native starch) ซงเปนแปงมน

สาปะหลงทสกดจากหวมนสาปะหลงสด และยงไมมการดดแปร แปงมนสาปะหลงดบนสามารถนาไปใชบรโภคโดยตรง และใชเปนวตถดบในการผลตและแปรรปผลตภณฑอนๆ

อตสาหกรรมการผลตเอทานอล (Ethanol) หรอ เอทลแอลกอฮอล (Ethyl alcohol) ผลตโดยการ

ยอยสลายแปงในหวมนสาปะหลงสดหรอมนเสนใหเปนนาตาลกลโคส แลวนาไปหมกโดยยสต เพอเปลยนกลโคสเปนแอลกอฮอล จากนน นาไปกรองและกลนเพอใหไดแอลกอฮอลไรนา หรอ แอลกอฮอลบรสทธ 99.5% ปจจบน มความตองการนาเอทานอลทผลตขนนไปใชผสมนามนเบนซน (Gasohol) หรอนามนดเซล (Diesohol) เพอลดปรมาณการใชนามนเชอเพลงโดยรวม 2.2.2 อตสาหกรรมทใชแปงมนสาปะหลงเปนวตถดบหลกในการแปรรป

อตสาหกรรมแปงดดแปร (Modified starch) เปนการนาแปงดบมาปรบปรงคณสมบตใหเหมาะสม

กบการนาไปใชงานในอตสาหกรรมตางๆ ทงทเปนอตสาหกรรมอาหาร และไมใชอาหาร การปรบปรงคณสมบตนทาไดโดยนาแปงดบไปผานกระบวนการตางๆ เพอเปลยนแปลงโมเลกลของแปง เชน Degradation หรอ Conversion ซงทาใหความเหนยวของแปงลดลง Pregelatinization ซงทาใหแปงมคณสมบตเปนกาวทนทเมอถกนาเยน Derivatives ซงเปนการใชสารเคมในการเปลยนโมเลกลของแปง เปนตน

อตสาหกรรมสาค (Sago) ผลตโดยนาแปงมาขนรป โดยใชเครองเขยาใหจบกนเปนกอน เปน

เมดๆ จากนน รอนเพอคดขนาด แลวนาไปอบแหง อตสาหกรรมผงชรส หรอ โมโนโซเดยมกลตาเมต (Monosodium glutamate) โดยแปงมน

สาปะหลงจะถกนามายอยเปนนาตาลกลโคสดวยเอนไซม แลวนาไปหมกรวมกบแบคทเรยบางชนดและอาหารอนๆ จนไดท จากนนนาไปทาปฏกรยากบโซดาไฟใหตกผลกเปนผงชรส


20

อตสาหกรรมไลซน (L-lysine) ในกระบวนการผลตแอล-ไลซน อนเปนกรดอะมโนทจาเปนตอการใชสรางโปรตนของสตว ซงสตวไมสามารถสงเคราะหไดเองนน แปงมนสาปะหลงจะถกนามาเปลยนเปนนาตาลกลโคสดวยเอนไซมบางชนด เพอใชเปนแหลงคารบอนในการเพาะเลยงจลนทรยทสามารถผลตแอล-ไลซนได แอล-ไลซนทผลตขนจะนาไปใชผสมอาหารสตวเพอปรบปรงคณภาพของอาหาร

อตสาหกรรมสารใหความหวาน ไดแก กลโคสเหลว (Glucose syrup) กลโคสผง (Dextrose

monohydrate) กลโคสผงแหง (Dextrose anhydrous) ซอรบตอล (Sorbitol) และไฮฟรกโตส (Hifructose) แปงมนสาปะหลงจะถกยอยใหเลกลงเปนหนวยของนาตาลตางๆ เพอนาไปใชอตสาหกรรมอน เชน อตสาหกรรมขนมหวาน ลกกวาด ยาสฟน และยา

พลาสตกทสลายไดทางชวภาพ (Biodegradable plastic) โดยนาแปงมนสาปะหลงมาผลตเปน

ภาชนะใสอาหารตางๆ เพอชวยลดมลภาวะเปนพษแกสงแวดลอม สารดดนา หรอ โพลเมอรดดซมนามาก (High water absorbing polymer) ซงผลตจากแปงมน

สาปะหลง เปนโพลเมอรทสามารถดดซมของเหลวไดตงแต 15 เทาจนถงหลายรอยเทาของนาหนกตนเอง นยมใชในดานอนามยทางการเพทย

ไซโคลเดกซตรน (Cyclodextrin) เปนผลตภณฑทนามาใชในการรกษาสภาพรส กลน ลดการ

ระเหย เพมความเสถยรและเพมการละลายของสารบางชนด และใชกาจดสารทไมตองการออกจากระบบ สามารถนาไปใชในอตสาหกรรมตางๆ ไดหลากหลาย

2.2.3 อตสาหกรรมทใชแปงมนสาปะหลงเปนวตถดบประกอบ

อตสาหกรรมสงทอ โดยการนาแปงดดแปรไปเคลอบเสนใยผาใหลนและเรยบ ชวยใหเสนดายไม

ตดกน และทาใหพมพลายไดสมาเสมอ โดยจะใชแปงในปรมาณประมาณรอยละ 1 ของนาหนกดาย อตสาหกรรมกระดาษ ใชเปนตวประสานและเคลอบกระดาษ ชวยใหกระดาษเรยบ โดยจะใชแปง

ในปรมาณประมาณรอยละ 5 ของนาหนกกระดาษ อตสาหกรรมไมอดและกาว แปงมนสาปะหลงจะถกนามาผสมกบสารเคมตางๆ เพอทากาว ซงใน

การผลตไมอด จะตองมการใชกาวในการประกบไมใหตดกน ไมอด 1 แผนจะมแปงประมาณ 0.4 กโลกรม อตสาหกรรมอาหารและเครองดม ใชแปงเปนตวทาใหเหนยว สรางลกษณะเงาวาว ใชเพมความ

ขน เพมปรมาณหรอลดตนทนการผลต และใชทาใหอาหารคงสภาพตามทตองการ


21

2.3 สถานการณปจจบนของตลาดผลตภณฑมนสาปะหลง มนสาปะหลงเปนพชททารายไดกบประเทศไทยเปนจานวนมาก ในปพ.ศ. 2551 ผลตภณฑมน

สาปะหลงมมลคาการสงออกสงเปนอนดบ 3 ในกลมผลตผลทางการเกษตร รองจากยางพาราและขาว โดยมมลคาการสงออก 47,765.08 ลานบาท (กระทรวงพาณชย, 2552) และมสดสวน GDP ในภาคการเกษตร เทากบรอยละ 1.8 (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ข) ประเทศไทยสามารถผลตมนสาปะหลงไดมากเปนอนดบ 3 ของโลก (ผลตไดรอยละ 11.58 ของผลผลตทงโลก) รองจากไนจเรย (ผลตไดรอยละ 20.05 ของผลผลตทงโลก) และบราซล (ผลตไดรอยละ 11.97 ของผลผลตทงโลก) (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ก; FAO, 2009) และเปนผสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงมากเปนอนดบหนงของโลก โดยมสวนแบงการตลาดสงถงรอยละ 70 ในตลาดโลก (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ข) ทงนเนองจากประเทศทเพาะปลกมนสาปะหลงมากหลายประเทศมปรมาณการบรโภคในประเทศสง ตารางท 2-3 และรปท 2-3 แสดงถงภาพรวมของสถานการณการผลตมนสาปะหลงของประเทศไทยในชวง 10 ปทผานมา และรปท 2-4 แสดงถงราคาหวมนสาปะหลงสดคละเฉลยรายเดอน เฉลยทงประเทศ ตงแตเดอนมกราคม พ.ศ. 2542 ถงเดอนธนวาคม พ.ศ. 2551

ตารางท 2-3 สถานการณการผลตมนสาปะหลงของประเทศไทยในชวงตงแตปพ.ศ. 2542-2551 ป เนอทเพาะปลก

(ลานไร) เนอทเกบเกยว

(ลานไร) ผลผลต (ลานตน)

ผลผลตตอไร (ตนตอไร)

ราคาทเกษตรกรขายได (บาทตอกโลกรม)

2542 7.200 6.659 16.507 2.479 0.91 2543 7.406 7.068 19.064 2.697 0.63 2544 6.918 6.558 18.396 2.805 0.69 2545 6.224 6.176 16.868 2.731 1.05 2546 6.435 6.386 19.718 3.087 0.93 2547 6.757 6.608 21.440 3.244 0.80 2548 6.524 6.162 16.938 2.749 1.33 2549 6.933 6.693 22.584 3.375 1.29 2550 7.623 7.339 26.916 3.668 1.18 2551 7.750 7.397 25.566 3.456 1.73 ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ก)


22

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

7,000

8,000

9,000

2542

2543

2544

2545

2546

2547

2548

2549

2550

2551

เนอท (พนไร)

เนอทเพาะปลกและเกบเกยว

เน อทเพาะปลก เน อทเกบเก ยว

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

2542

2543

2544

2545

2546

2547

2548

2549

2550

2551

ผลผลต

(พนตน

)

ปรมาณผลผลต

(ก) เนอทเพาะปลกและเกบเกยว (ข) ปรมาณผลผลตรวม

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

3,500

4,000

2542

2543

2544

2545

2546

2547

2548

2549

2550

2551

ผลผลต

(กโลกรมตอไร)

ผลผลตตอไร

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

2542

2543

2544

2545

2546

2547

2548

2549

2550

2551

ราคา

(บาทตอกโลกรม

)

ราคาเฉลยทเกษตรกรขายได

(ค) ปรมาณผลผลตตอไรเฉลย (ง) ราคาเฉลยทเกษตรกรขายได

รปท 2-3 สถานการณการผลตมนสาปะหลงของประเทศไทยในชวงตงแตปพ.ศ. 2542-2551 ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ก)

รปท 2-4 ราคาหวมนสาปะหลงสดคละเฉลยรายเดอนเฉลยทงประเทศ ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2552)


23

จากตารางท 2-3 และรปท 2-3 จะเหนไดวา ประเทศไทยมพนทเพาะปลกและเกบเกยวมนสาปะหลงประมาณ 6-7 ลานไร ซงภาครฐกตองการทจะควบคมพนทการเพาะปลกมนสาปะหลงใหคงทอยในชวงดงกลาว เชนเดยวกบพชอนๆ ยกเวนปาลมนามนทภาครฐมนโยบายสนบสนนขยายพนทเพาะปลกใหมากขน เพอใหเพยงพอตอความตองการใช แตจากการทประเทศไทยไดมการสนบสนนการวจยดานเทคโนโลยการผลตมนสาปะหลง เชน การปรบปรงพนธ และการวจยดานดน ป ย การอนรกษความอดมสมบรณของดน ฯลฯ อยางตอเนอง จงทาใหเกษตรกรสามารถผลตมนสาปะหลงไดอยางมประสทธภาพมากขน ปรมาณผลผลตตอไรและปรมาณผลผลตรวมจงมแนวโนมสงขนเรอยๆ แมวาพนทเพาะปลกและเกบเกยวจะมไดเปลยนแปลงมากนก ซงภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของกยงคงมงสนบสนนการวจยพฒนาพนธและเทคโนโลยการผลตมนสาปะหลงตอไป ทงนเพอเพมปรมาณผลผลตตอไรและปรมาณผลผลตรวมใหมากเพยงพอตอความตองการใชภายในประเทศและการสงออกทมแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนอง

สาหรบราคาทเกษตรกรขายได (ตารางท 2-3 รปท 2-3(ง) และรปท 2-4) จะเหนไดวา ในชวงสบปทผานมา ราคารบซอหวมนสาปะหลงสดมแนวโนมเพมสงขนเรอยๆ โดยในชวงตงแตเดอนกรกฎาคมพ.ศ. 2550 จนถงเดอนเมษายนพ.ศ. 2551 ราคารบซอหวมนสาปะหลงสดไดเพมสงขนมากเปนประวตการณ ในเดอนเมษายนพ.ศ. 2551 ราคารบซอหวมนสาปะหลงสดคละเฉลยรายเดอน เฉลยทงประเทศ ไดเพมสงถง 2.23 บาทตอกโลกรม และในชวงเวลาดงกลาวไดมรายงานวา ราคารบซอหวมนสาปะหลงสดทเชอแปง 30% ในบางพนทไดเพมขนสงสดถง 2.65 บาทตอกโลกรม (สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย, 2552ก) ซงการเพมขนของราคารบซอหวมนสาปะหลงสดในชวงปพ.ศ. 2550-2551 น นาจะเปนสาเหตหลกททาใหพนทการเพาะปลกมนสาปะหลงในชวงเวลาดงกลาวเพมขนจากปเพาะปลกกอนหนา

หวมนสาปะหลงสดทผลตได (ประมาณ 26-27 ลานตนตอป) จะถกนาไปใชแปรรปเปนแปงมน

สาปะหลง (แปงดบและแปงดดแปร) ประมาณรอยละ 55 สวนทเหลอจะนาไปผลตเปนมนเสนและมนอดเมด ประมาณรอยละ 45 และมการนาไปใชผลตเปนเอทานอลเพยงเลกนอย (ประมาณไมเกนรอยละ 1) แปงมนสาปะหลงทผลตขนจะใชบรโภคในประเทศเพยงประมาณรอยละ 35 สวนทเหลออกรอยละ 65 จะถกสงออกไปขายยงประเทศตางๆ ทวโลก ตลาดทสาคญของแปงมนสาปะหลงไทย คอ ญปน จน อนโดนเซย ไตหวน มาเลเซย เนเธอรแลนด สงคโปร และฮองกง สาหรบมนเสนและมนอดเมดจะใชบรโภคในประเทศประมาณรอยละ 20 สวนทเหลออกรอยละ 80 จะถกสงออก โดยมตลาดทสาคญ คอ จน (สานกสงเสรมการคาสนคาเกษตร, 2550; วรรณภา และคณะ, 2551)

ในปพ.ศ. 2551 อทย และคณะ (2552) จากสถาบนสวรรณวาจกกสกจเพอการคนควาและพฒนา

ปศสตว มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จงหวดนครปฐม ไดจดทารายงานการศกษาการตลาดการคามนสาปะหลงในประเทศ พบวา สามารถประมาณการความตองการใชผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไดดงแสดงในตารางท 2-4


24

ตารางท 2-4 ประมาณการความตองการใชผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศ (ก) แปงมนสาปะหลง

อตสาหกรรม ปรมาณ (ตนตอป) กระดาษ ประมาณ

264,000-300,000 ตนตอปตออตสาหกรรม

กาว สารใหความหวาน ผงชรส ไลซน 120,000-164,000 ขนมขบเคยว 33,600-38,400 วนเสน 16,800-19,200 ไมอด 12,000-14,400 สงทอ 9,600-12,000 ยา 10,000 กวยเตยว 8,800 วสดยอยสลายไดตามธรรมชาต 400 รวม 1,267,200-1,467,200

(ข) หวมนสด

อตสาหกรรม ปรมาณ (ตนตอป) เอทานอล 90,000-120,000

(ค) มนเสน

อตสาหกรรม ปรมาณ (ตนตอป) อาหารสตว 1,872,756 กรดมะนาว 80,000 รวม 1,952,756

ทมา: อทยและคณะ (2552)

สาหรบตลาดสงออกผลตภณฑมนสาปะหลง ในปพ.ศ. 2551 ประเทศไทยไดสงออกผลตภณฑมน

สาปะหลงมากกวา 5 ลานตนไปยงประเทศตางๆ กวา 120 ประเทศทวโลก คดเปนมลคาการสงออกรวม 1,412 ลานเหรยญสหรฐฯ (กระทรวงพาณชย, 2552) รปท 2-5 แสดงมลคาและสดสวนการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงในปพ.ศ. 2551 จาแนกตามผลตภณฑ และจาแนกตามประเทศผนาเขา และตารางท 2-5 แสดงปรมาณและมลคาการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงในปพ.ศ. 2551 ในผลตภณฑมนสาปะหลงทงหมดน แปงและแปงดดแปร (หรอโมดฟายดสตารช) จะเปนผลตภณฑทมมลคาการสงออกสงทสด โดยมมลคาการสงออกรวมถง 874 ลานเหรยญสหรฐฯ หรอคดเปนรอยละ 61.90 ของมลคาการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงทงหมด โดยมปรมาณการสงออกรวม 1,933 ลานตน หรอคดเปนรอยละ 37.63 ของปรมาณการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงทงหมด สวนผลตภณฑหลกทสงออกอก 2 ผลตภณฑ คอ ผลตภณฑมนเสนและมนอดเมด มปรมาณการสงออก 1,202 ลานตนและ 1,564 ลานตน ตามลาดบ แตเนองจากผลตภณฑทงสองนมมลคาตอหนวยตากวาผลตภณฑแปงมนสาปะหลง ทาใหมมลคาการสงออกเพยงรอยละ 14.07 และ 18.88 ตามลาดบ รปท 2-6 และ 2-7 แสดงราคาภายในประเทศและราคาสงออกของผลตภณฑมนเสนและแปงมนสาปะหลงชนพเศษเฉลยรายเดอน ตงแตเดอนตลาคม พ.ศ. 2547 ถงเดอนเมษายน พ.ศ. 2552

จากความตองการใชผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศและเพอการสงออกดงกลาว นายเจน วงศ

บญสน นายกสมาคมการคามนสาปะหลงไทย (ปพ.ศ. 2550-2551) ไดประมาณการความตองการหวมน


25

สาปะหลงสดในปพ.ศ. 2552 ไววา จะมความตองการใชหวมนสดในอตสาหกรรมตางๆ รวม 34 ลานตน (ตารางท 2-6) และไดคาดการณปรมาณผลผลตหวมนสดไววาจะมมากกวา 30 ลานตน ซงยงไมเพยงพอตอความตองการใชในอตสาหกรรม (วรรณภา และคณะ, 2551) ดงนน จงจะตองมการสงเสรมใหความรดานเทคโนโลยการผลตมนสาปะหลงแกเกษตรกร เพอเพมประสทธภาพการผลตและปรมาณผลผลตตอไรใหสงขน เพอตอบสนองความตองการของอตสาหกรรมตอไป (ก) มลคาการสงออก จาแนกตามผลตภณฑ

ผลตภณฑ มลคา (ลานเหรยญสหรฐฯ)

รอยละ

แปง 454.87 32.21 แปงดดแปร 419.30 29.69 มนอดเมด 266.59 18.88 มนเสน 198.67 14.07 อนๆ 72.83 5.16 รวม 1,412.25 100.00

(ข) มลคาการสงออก จาแนกตามประเทศผนาเขา

ประเทศ มลคา (ลานเหรยญสหรฐฯ)

รอยละ

จน 330.53 23.40 ญปน 221.47 15.68 เกาหลใต 142.76 10.11 เนเธอรแลนด 106.97 7.57 ไตหวน 90.13 6.38 อนโดนเซย 82.69 5.86 สเปน 66.23 4.69 มาเลเซย 61.99 4.39 อนๆ 309.48 21.91 รวม 1,412.25 100.00

รปท 2-5 มลคาและสดสวนการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงในปพ.ศ. 2551 ทมา: กระทรวงพาณชย (2552)


26

ตารางท 2-5 ปรมาณและมลคาการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงในปพ.ศ. 2551

พกดศลกากร (HS Code)

รายการ ประเทศ ปรมาณ (ลานตน)

รอยละ มลคา (ลานเหรยญสหรฐฯ)

รอยละ

0714.10.11.000/KGM มนสาปะหลงฝาน หรอทาเปนเพลเลท เปนแผนบางแหง

จน 1,130.92 94.05 186.93 94.09 อนๆ 71.55 5.95 11.73 5.91 รวม 1,202.46 100.00 198.67 100.00

0714.10.19.001/KGM หวมนสาปะหลง ญปน 0.05 2.17 0.20 34.26 เนเธอรแลนด 0.15 5.95 0.16 27.54 ลาว 2.20 88.88 0.13 22.50 อนๆ 0.07 3.00 0.09 15.70 รวม 2.48 100.00 0.58 100.00

0714.10.19.002/KGM มนสาปะหลงอดเมด เกาหลใต 449.65 28.75 82.47 30.94 เนเธอรแลนด 465.59 29.77 72.96 27.37 สเปน 399.70 25.55 65.61 24.61 อนๆ 249.14 15.93 45.56 17.09 รวม 1,564.07 100.00 266.59 100.00

0714.10.19.090/KGM อนๆ จน 79.01 95.87 13.37 94.68 อนๆ 3.40 4.13 0.75 5.32 รวม 82.42 100.00 14.12 100.00



27

ตารางท 2-5 (ตอ) ปรมาณและมลคาการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงในปพ.ศ. 2551




รอยละ

1106.20.10.000/KGM แปงททาจากมนสาปะหลง ฮองกง 11.61 23.65 3.91 22.81 จน 10.72 21.85 3.54 20.67 ญปน 5.78 11.79 2.19 12.81 บงคลาเทศ 5.51 11.22 1.83 10.70 มาเลเซย 4.98 10.16 1.67 9.76 ลาว 3.12 6.37 1.15 6.73 อนๆ 7.35 14.98 2.83 16.51 รวม 49.08 100.00 17.12 100.00

1108.14.00.000/KGM สตารชทาจากมนสาปะหลง จน 226.07 18.58 79.99 18.27 ไตหวน 227.69 18.71 76.68 17.52 ญปน 150.23 12.35 55.92 12.78 อนโดนเซย 157.47 12.94 54.41 12.43 มาเลเซย 126.41 10.39 43.15 9.86 อนๆ 328.89 27.03 127.59 29.15 รวม 1,216.76 100.00 437.74 100.00



28





รอยละ

1903.00.00.001/KGM สาคทาจากแปงมนสาปะหลง ญปน 1.65 8.46 1.96 18.81 บงคลาเทศ 5.00 25.62 1.48 14.22 เบลเยยม 2.71 13.90 1.39 13.28 ฮองกง 1.97 10.08 1.16 11.09 อนๆ 8.18 41.94 4.44 42.60 รวม 19.51 100.00 10.43 100.00

2303.10.10.000/KGM กากเหลอจากการผลตสตารช ของมนสาปะหลง หรอสาค

เกาหลใต 255.53 77.02 38.05 79.77 ฟลปปนส 67.62 20.38 8.35 17.51 อนๆ 8.62 2.60 1.30 2.72 รวม 331.78 100.00 47.69 100.00

3505.10.10.000/KGM เดกซทรนสตารชทละลายได หรอท คว อบ หรอปง

ญปน 111.29 53.11 61.06 51.77 เนเธอรแลนด 13.91 6.64 7.24 6.14 สงคโปร 12.16 5.80 6.93 5.87 อนโดนเซย 9.50 4.53 5.75 4.88 อนๆ 62.68 29.91 36.96 31.34 รวม 209.54 100.00 117.94 100.00



29





รอยละ

3505.10.90.003/KGM โมดฟายดสตารชอนๆ ททา จากแปงมนสาปะหลง

ญปน 86.43 32.93 47.35 31.94 จน 35.83 13.65 21.84 14.73 เนเธอรแลนด 18.70 7.13 9.91 6.68 อนๆ 121.50 46.29 69.14 46.64 รวม 262.47 100.00 148.24 100.00

3505.10.90.004/KGM ไนโตรสตารชททาจาก แปงมนสาปะหลง

ญปน 67.88 34.83 46.69 30.49 สหรฐอเมรกา 16.40 8.42 17.43 11.39 อนโดนเซย 23.59 12.11 17.28 11.28 จน 22.67 11.63 16.08 10.50 แคนาดา 14.35 7.36 13.90 9.08 อนๆ 49.97 25.65 41.74 27.26 รวม 194.86 100.00 153.12 100.00



30

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย

.ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย

.ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย

.ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย

.ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย

.

2547/48 2548/49 2549/50 2550/51 2551/52

ราคาเฉลยในตลาด

(บาทตอตน

)

ราคาภายในประเทศ

มนเสน

แปงมนสาปะหลง ชนพเศษ

รปท 2-6 ราคาภายในประเทศของผลตภณฑมนเสนและแปงมนสาปะหลงชนพเศษเฉลยรายเดอน ทมา: สมาคมการคามนสาปะหลงไทย

อางถงโดย มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย (2552ข)

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย

.

ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย

.

ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย

.

ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย

.

ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย

.

2547/48 2548/49 2549/50 2550/51 2551/52

ราคาสงออก

(เหรยญสหรฐฯ ตอตน

)

ราคาสงออก

มนเสน

แปงมนสาปะหลง ชนพเศษ

รปท 2-7 ราคาสงออกของผลตภณฑมนเสนและแปงมนสาปะหลงชนพเศษเฉลยรายเดอน ทมา: สมาคมการคามนสาปะหลงไทย

อางถงโดย มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย (2552ข)


31

ตารางท 2-6 ประมาณการความตองการหวมนสาปะหลงสดในป 2552

ผลตภณฑ ปรมาณการใชหวมนสาปะหลงสด (ลานตน) มนอดเมดสงออก 3 มนเสนสงออก 7 แปงมนสาปะหลงสงออก 10 แปงมน/มนอดเมด/มนเสนทใชในประเทศ 9 เอทานอล 5 รวม 34

ทมา: วรรณภา และคณะ (2551) 2.4 การสารวจเอกสารทเกยวของ

งานวจยและการศกษาดานการผลต การตลาด และการสงออกมนสาปะหลงจะเรมศกษากนมาก

ในชวงทศวรรษท 2520 (พ.ศ. 2529-2530) ซงเปนชวงทมนสาปะหลงไดรบการสงเสรมการเพาะปลกเปนอยางมาก และเปนชวงทประเทศไทยมการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลง โดยเฉพาะมนอดเมด ไปยงประชาคมยโรปเปนจานวนมาก

สวนงานวจยเกยวกบมนสาปะหลงในปจจบนจะเนนศกษา การจาแนกพนธและการปรบปรงพนธ

(เชน Howeler, 2002; Kawano, 2003) เทคโนโลยการผลตและเทคโนโลยหลงการเกบเกยว (เชน เจรญศกด, 2549; วรยทธ, 2549; วจารณ, 2550; โอภาษ, 2551; Howeler, 2002; Abera and Rakshit, 2004) และการใชประโยชนและการพฒนาผลตภณฑจากมนสาปะหลง (เชน Kasemsuwan et al., 1998; Howeler, 2002; Promthong et al., 2004; Suknark et al., 2006) นอกจากน ไดมการศกษาการพฒนาแปงมนสาปะหลงดดแปรใหมคณสมบตเหมาะสมตอการนาไปใชงาน (เชน วรวกลยา และ สนนทา, 2551; Kiatkamjornwong et al., 2001; Santayanon and Wootthikanokkhan, 2003) การปรบปรงกระบวนการผลตแปงมนสาปะหลง (เชน Piyachomkwan et al., 2005; Somboonchai et al., 2008) และการศกษาวจยทเกยวของกบประเดนดานสงแวดลอม (เชน เดชา, 2549; Nguyen et al., 2007a; Nguyen et al., 2007b; Chavalparit and Ongwandee, 2009) ซงกาลงไดรบความสนใจอยางมากในขณะน

สาหรบการศกษาเกยวกบผลกระทบของการขนสงผลตผลทางการเกษตรภายในประเทศไทยทง

ประเทศมมาตงแต พ.ศ. 2524 โดย Conley and Heady (1981) ซงศกษาการขนสงขาวภายในประเทศ ระหวางจงหวดตางๆ ทง 71 จงหวด (จานวนจงหวดในขณะนน) แบงออกเปน 5 ภาค คอ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวนออก และภาคใต โดยสรางเปนแบบจาลองคณตศาสตรของปญหาการขนสง ในรปของโปรแกรมเชงเสนตรง (Linear programming formulation) สมประสทธตางๆ เชน คาขนสง จานวนอปสงคของขาว (ทเหลอจากการบรโภคและใชในการผลตอนๆ จงหวดนนๆ) และจานวนอปทาน ไดจากการประมาณตวเลขจากขอมลทไดจากหนวยงานตางๆ ของรฐฯ เชน กระทรวงเกษตรและสหกรณ สานกงานสถตการเกษตร เปนตน ผลจากการศกษาพบวา การขนสงภายในประเทศ


32

ในสมยนนมกใชรปแบบการขนสง (Transportation modes) ทางถนน ทางลานา หรอทางรถไฟ เพยงรปแบบใดรปแบบหนงเทานน เนองจากการเปลยนรปแบบการขนสงจะใชเวลาการเปลยนถายและรอตอการขนสงในอกรปแบบหนงนาน การศกษานยงพบวาภมภาคทไดรบผลกระทบมากทสด หากราคาคาขนสงทางถนนเปลยนแปลงไป ไมวาจะเพมขนหรอลดลง คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เนองจากภมภาคนมขอจากดดานลานาและเสนทางรถไฟ จงขนกบการขนสงทางถนนเปนสวนหลก รองลงมาคอภาคเหนอ ภาคใต ภาคตะวนออก และภาคกลาง ตามลาดบ

งานวจยทศกษาประสทธภาพของระบบการขนสงมนสาปะหลงทสาคญในอดต ไดแก การศกษา

รปแบบการเคลอนยายและคาใชจายในการขนสงมนสาปะหลงโดย ปรชา และคณะ (2531) งานวจยนไดจาแนกระดบการศกษาออกเปน 3 ระดบ คอ ระดบเกษตรกร โรงงานแปรรป และผสงออก โดยเนนศกษาในเขตจงหวดนครราชสมา ขอนแกน อดรธาน ฉะเชงเทรา ชลบร และพระนครศรอยธยา ซงเปนแหลงเพาะปลกและศนยกลางการคาและการสงออกทสาคญของประเทศ ในชวงเวลาททาการศกษา ผลจากการศกษาสามารถสรปไดดงน

1) สาหรบอตสาหกรรมมนเสนและมนอดเมด ในระดบเกษตรกร พบวา เกษตรกรจะขายผลผลต

ใหกบพอคาคนกลางหรอโรงงานแปรรปภายในจงหวดเปนหลก โดยจาหนายในรปของหวมนสดและมนเสน และใชรถบรรทกหกลอเลก หรอรถบรรทกสลอ หรอรถอแตน ซงมคาใชจายในการขนสงระหวาง 0.069-0.090 บาทตอกโลกรม โดยมระยะทางเฉลยจากไรไปยงจดรบซอระหวาง 15.38-20.90 กโลเมตร (หรอประมาณ 4.30-5.46 บาทตอตน-กโลเมตร) การเคลอนยายของมนสาปะหลงโดยสวนใหญเปนการขนหวมนสดมากกวามนเสน

2) สาหรบอตสาหกรรมมนเสนและมนอดเมด ในระดบโรงงาน พบวา โรงงานมนเสนและโรงงาน

มนอดเมดจะกระจายอยตามบรเวณทปลกมนสาปะหลง และบรเวณศนยกลางการสงออก หรอเขตจดเกบมนสาปะหลง (ซงเปนเขตปฏบตการรวมของสานกงานมาตรฐานสนคาและกรมศลกากร) ไดแก นครราชสมา ฉะเชงเทรา พระนครศรอยธยา และสมทรปราการ โดยทวไปผสงออกรอยละ 80 จะมโรงงานมดอดเมดเปนของตนเอง เพอรบซอมนเสนจากโรงงานมนเสน หรอรบซอผานตวแทน (หรอทเรยกวา หยง) การขนสงมนเสนและมนอดเมดจะขนสงดวยรถบรรทกสบลอ โดยมคาใชจายระหวาง 0.30-0.55 บาทตอตน-กโลเมตร โดยในฤดแลง (ซงเปนฤดทมผลผลตทางการเกษตรออกสทองตลาดมาก สงผลใหมความตองการใชรถบรรทกสง) จะมตนทนเพมขนอกโดยประมาณรอยละ 30-50

3) สาหรบอตสาหกรรมแปงมนสาปะหลง ในระดบเกษตรกร พบวา เกษตรกรจะขนสงหวมนสดจากแหลงเพาะปลกมายงโรงงานดวยรถบรรทกหกลอเลก หรอรถบรรทกสลอ หรอรถอแตน โดยมคาใชจายอยในระดบเดยวกนกบในอตสาหกรรมมนเสนและมนอดเมด

4) สาหรบแปงมนสาปะหลง หลงจากผลตแลวโรงงานผผลตจะขนสงแปงมนสาปะหลงไปยงคลงของผสงออก ซงกระจายตวอยทเขตอาเภอบางประกง จงหวดฉะเชงเทรา อาเภอปากเกรด จงหวดนนทบร และหลายๆ คลงในเขตกรงเทพมหานครดวยรถบรรทกสบลอ นอกจากน ยงขนสงไปยงโรงงานตางๆ ทใช


33

แปงมนสาปะหลงเปนวตถดบในการผลต เชน โรงงานผลตผงชรส สงทอ อาหาร และยา เปนตน โดยมคาขนสงแตกตางกนไปตามแหลงผลต จดหมายปลายทางของคลงผสงออก และชวงฤดกาล

5) สาหรบผสงออกแปงมนสาปะหลง จะถกแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ การขนสงแบบเทกองและการขนสงดวยตคอนเทนเนอร โดยการขนสงแบบเทกอง จะขนสงออกจากคลงของผสงออกดวยเรอลาเลยงไปยงเรอขนาดใหญทบรเวณทาทอดสมอเรอทเกาะสชงและทาเรอกรงเทพ สาหรบการขนสงดวยตคอนเทนเนอร แปงมนสาปะหลงจะถกขนสงดวยรถบรรทกสบลอหรอเรอลาเลยงลาเลยงมายงทาเรอกรงเทพ เพอบรรจลงในตคอนเทนเนอร กอนสงออกไปยงตางประเทศ

สาหรบงานวจยอนทศกษาถงประสทธภาพของอตสาหกรรมมนสาปะหลง ไดแก เดชา (2550) ซงไดพฒนาระบบสารสนเทศเพอการพฒนาประสทธภาพเชงเศรษฐนเวศน (Eco-efficiency) สาหรบอตสาหกรรมการผลตแปงมนสาปะหลง โดยไดรบทนสนบสนนจากสานกงานความรวมมอทางวชาการของเยอรมน (German Technical Cooperation, GTZ) การศกษานมวตถประสงคหลกเพอประยกตใชระบบสารสนเทศในการพฒนาประสทธภาพเชงเศรษฐนเวศนใหกบโรงงานอตสาหกรรมผลตแปงมนสาปะหลงขนาดกลางและขนาดยอม เดชา (2550) ไดสรปคาปจจยหลก 5 ประการทเหมาะสมตอการวดประสทธภาพการผลตเชงเศรษฐนเวศนของโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลง คอ ปรมาณการใชนา ปรมาณการใชไฟฟา ปรมาณการใชเชอเพลง ปรมาณการสญเสยแปงในนาทงและกากมน และปรมาณการใชกามะถน และเสนอใหมการเกบรวบรวมขอมลทจาเปนดวยโปรแกรมการจดเกบและวเคราะหขอมล (Database management system, DMS) รวมทงประมวลผลขอมล และจดทารายงานพรอมดชนวดผลงาน (Key performance indices, KPIs) เพอประโยชนในการปรบปรงประสทธภาพการผลตและแปรรปของอตสาหกรรมการผลตแปงมนสาปะหลง

เจรญชย และคณะ (2551) ไดศกษาระบบโลจสตกสภายในประเทศไทยทเชอมตอไปยงทาเรอตางๆ ในสาธารณรฐประชาชนจน เพอเปนแนวทางในการพฒนาระบบโลจสตกสในการสงออกสนคาไปยงจน เพอรองรบขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน-จน จากการศกษาในสวนของผลตภณฑมนสาปะหลง สรปไดวา คาขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงภายในประเทศเฉพาะสนคาเทกองจากเกษตรกรไปยงโรงงานหรอลานมนโดยทางรถมคาประมาณ 500-2,000 บาทตอตน คาขนสงจากโรงงานไปยงทาเรอรมแมนาโดยทางรถประมาณ 100-1,000 บาทตอตน คาขนสงจากทาเรอรมแมนาไปยงทาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชงโดยทางนามคาประมาณ 50-75 บาทตอตน และคาขนสงไปยงทาเรอของสาธารณรฐประชาชนจนมคาประมาณ 24-29 เหรยญ สหรฐฯ ตอตน ทงนขนอยกบสถานทตนทางและปลายทาง สวนคาขนสงแปงมนสาปะหลงจะแตกตางจากสนคาเทกองภายหลงจากทผลตเปนแปงมนสาปะหลงแลวเทานน โดยทคาขนสงจากโรงงานไปยงทาเรอกรงเทพหรอทาเรอแหลมฉบงโดยทางรถมคาประมาณ 500-690 บาทตอตน และทางรถไฟประมาณ 320-460 บาทตอตน และจากทาเรอในประเทศไทยไปยงทาเรอในสาธารณรฐประชาชนจนมคาใกลเคยงกบสนคาเทกอง คอประมาณ 25-30 เหรยญสหรฐฯ ตอตน สาหรบเวลาทใชในการขนสงภายในประเทศ โดยทวไป จะใชเวลาประมาณไมเกน 3 วนในกรณทไมมการคลาดเคลอนหรอเหตฉกเฉนในการขนสง สวนการขนสงทางเรอระหวางไทยและจนใชเวลาประมาณ 7-18 วนแลวแตเสนทางและทาเรอทใชขนสง


34

นอกจากน เจรญชย และคณะ (2551) ยงทาการวเคราะหสหสมพนธระหวางเนอททใชเพาะปลก

และผลผลตทไดในแตละปโดยใชขอมลศกษา 7 ป พบวาเนอททใชเพาะปลกไมมความสมพนธอยางมนยสาคญกบผลผลตทได นนหมายความวาผลผลตมความเปลยนแปรไปโดยไมสมพนธกบเนอททเพาะปลก เหตผลหนงอาจเกดจากสภาพอากาศในแตละป อกสวนหนงอาจเกดจากเกษตรกรรายใหมๆ ทสนใจเขามาเพาะปลกเมอราคาของมนสาปะหลงสงขนแตขาดประสบการณ และอกสวนหนงอาจเกดจากเกษตรกรรายเดมทมทกษะในการปลกมากขน แตในภาพรวมแลว เนอททใชเพาะปลกไมมความสมพนธอยางมนยสาคญกบผลผลตทได

สาหรบประเดนการแขงขนระดบประเทศ ประเทศเวยดนามเปนประเทศทเรมมบทบาทในการ

แขงขนในระดบประเทศมากขน อยางไรกตาม เนองจากระบบขนสงในประเทศเวยดนามและเนอทพ นราบทใชในการเพาะปลกของประเทศเวยดนามมจากด จงทาใหการเพมผลผลตของประเทศเวยดนามเพอสงออกในปจจบนเปนไปไดอยางจากดเชนกน


35

บทท 3 การจดการโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงในปจจบน

3.1 โซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงของประเทศไทย

โซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงของประเทศไทยแสดงไดดงในรปท 3-1 โซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงเรมตนจากสวนตนนา คอ เกษตรกรผผลตจานวน 480,484 รายใน 45 จงหวด ซงมพนทเพาะปลกเฉลย 16.13 ไรตอครวเรอน มผลผลตหวมนสดเฉลย 3.40 ตนตอไร คดเปนผลผลตรวม 25.16 ลานตน (ขอมลในปพ.ศ. 2551 โดย สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ค) เกษตรกรทมปรมาณผลผลตนอยจะขายผลผลตใหกบพอคาคนกลางซงรวบรวมมนสาปะหลงสดไปขายตอใหกบลานมนและโรงงานแปรรป สาหรบเกษตรกรทมผลผลตมากพอจะสามารถขายผลตผลโดยตรงใหกบลานมนและโรงงานแปรรป การขนสงหวมนมนสาปะหลงสดจากไรของเกษตรกรไปยงลานมนและโรงงานแปรรปจะใชรถอแตน รถบรรทกหกลอ หรอรถบรรทกสบลอ ขนอยกบปรมาณทขนสง แตโดยมากจะขนสงดวยรถบรรทกหกลอและรถอแตน นอกจากน จะมการใชรถจกรยานยนตขนสงบาง ในกรณขนสงปรมาณนอย เพอไปขายใหกบพอคาคนกลางหรอลานมน สวนมากเกษตรกรจะขายผลผลตใหกบพอคาคนกลาง ลานมน หรอโรงงานแปรรปทอยในเขตพนทใกลเคยง มเพยงสวนนอยเทานนทจาหนายผลผลตใหกบแหลงรบซอทอยไกลจากพนทเพาะปลก หรอนอกจงหวด

รปท 3-1 โซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงของประเทศไทย


36

ลานมนเปนผประกอบการทรบซอหวมนสาปะหลงสดจากเกษตรกรรายยอยและพอคาคนกลาง แลวทาการแปรรปจากหวมนสดเปนมนเสน และจาหนายใหกบผสงออกมนเสน มนเสนสวนหนงจะถกจาหนายใหกบโรงงานแปรรปมนอดเมด และโรงงานทผลตผลตภณฑสาหรบใชหรอบรโภคในประเทศ (ไดแก โรงงานอาหารสตว และโรงงานผลตกรดมะนาว) นอกจากน มลานมนบางแหงททาหนาทเสมอนพอคาคนกลาง คอ รบซอหวมนสาปะหลงสดจากเกษตรกรแลวนาไปขายตอ (โดยไมไดแปรรป) ใหกบโรงงานแปงมนสาปะหลง การขนสงมนเสนจากลานมนไปคลงสนคาของผสงออกมนเสนและโรงงานตางๆ จะใชรถบรรทกหกลอ รถบรรทกสบลอ และรถบรรทกพวง ขนอยกบปรมาณทขนสง และระยะทางในการขนสง โดยมากจะใชรถบรรทกสบลอ และรถบรรทกพวง

โรงงานแปรรปมนอดเมดจะใชมนเสนเปนวตถดบในการผลต โรงงานมนอดเมดสวนใหญจะมลาน

มนเปนของตนเอง ดงนนจงสามารถรบซอหวมนสดทงจากเกษตรกรและพอคาคนกลาง บางโรงงานอาจรบซอมนเสนจากลานมนดวย การขนสงมนอดเมดไปยงโรงงานอาหารสตว ผสงออก และทาเรอ จะใชรถบรรทกสบลอและรถบรรทกพวงเปนหลก

สาหรบการขนสงมนเสนและมนอดเมดจากคลงสนคาของผสงออกไปยงทาเรอสงออกตางๆ ทาได

2 วธ คอ ขนสงทางถนนดวยรถบรรทกสบลอ หรอรถบรรทกพวง หรอขนสงตามแมนาดวยเรอลาเลยงหรอเรอโปะ ณ ทาเรอรมแมนา (เชน ทอาเภอทาเรอ อาเภอบางไทร และอาเภอนครหลวง จงหวดพระนครศรอยธยา และอาเภอบางปะกง จงหวดชลบร) การสงออกมนเสนและมนอดเมดทนยมมากทสด คอ การขนสงแบบเทกองดวยเรอโปะ เพอไปขนถายลงเรอบรรทกสนคาททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชง กอนสงออกไปยงตางประเทศตอไป

โรงงานผลตแปงมนสาปะหลงใชมนสาปะหลงสดจากเกษตรกร พอคาคนกลาง และลานมนเปน

วตถดบในการผลต การขนสงแปงมนสาปะหลงไปยงโรงงานอตสาหกรรมตอเนองอนๆ (เชน โรงงานผลตผงชรส โรงงานสงทอ โรงงานกระดาษ โรงงานอาหาร ฯลฯ) ใชรถบรรทกสบลอ รถบรรทกพวง หรอรถหวลาก สาหรบการสงออก รปแบบการขนสงม 3 รปแบบ คอ การขนสงทางถนน ทางราง และทางนา การขนสงทใชมากทสดคอทางถนน โดยใชรถบรรทกสบลอและรถบรรทกพวง สาหรบเคลอนยายแปงมนสาปะหลงทบรรจถงแลวไปบรรจเขาตคอนเทนเนอรทสถานบรรจและแยกสนคากลอง (Inland container depot, ICD) ของการรถไฟแหงประเทศไทย ทเขตลาดกระบง ทาเรอแหลมฉบง หรอทาเรอกรงเทพ สาหรบการขนสงทางราง จะตองใชรถหวลากลากตคอนเทนเนอรเปลาไปบรรจแปงมนสาปะหลงเขาตทโรงงานแลวจงลากตคอนเทนเนอรบรรจแลวไปยงสถานรถไฟเพอขนสงตอไป เสนทางขนสงทใชจะเรมจากการขนสงทางถนนจากโรงงานไปยงสถานรถไฟ แลวขนสงดวยรถไฟไปยง ICD ลาดกระบงกอนสงตอไปทาเรอแหลมฉบง หรอขนสงดวยรถไฟไปยงทาเรอกรงเทพโดยตรง การขนสงทางรางโดยทวไปจะมตนทนการขนสงทตากวาการขนสงทางถนน ทงนขนอยกบคาใชจายในการลากตคอนเทนเนอรเปลา และระยะทางจากโรงงานไปยงสถานรถไฟตนทางดวย ซงการขนสงทางรถไฟจะมคาใชจายตากวากตอเมอคาใชจายในการลากตเปลาไมสงมาก และระยะทางจากโรงงานไปยงสถานรถไฟตนทางไมไกลเกนไป อนง การขนสงดวยรถไฟยงประสบปญหาเรองปรมาณการขนสงตอครงซงจะตองมปรมาณสนคาทมากพอ จานวนเทยวรถและสถานตนทางทสามารถขนสงไดมจากด และความไมแนนอนในเรองตารางเวลาการ


37

ขนสง ทาใหการใชรถไฟในการขนสงแปงมนสาปะหลงยงไมเปนทนยมนก สาหรบการขนสงแปงมนสาปะหลงทางนา จะดาเนนการโดยขนสงแปงมนสาปะหลงบรรจถงดวยรถบรรทกไปยงทาเรอรมแมนา และขนสงดวยเรอโปะไปลงเรอบรรทกสนคาททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชง แตการขนสงแปงมนสาปะหลงในรปแบบนจะมไมมากนก และมกขนกบความตองการของลกคา รปท 3-2 แสดงปรมาณการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงผานทาเรอตางๆ

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

หวมน มนอดเมด แปงมน สตารช โมดไฟดสตารช

มนเสน อ น ๆ

ทาเรอกรงเทพ 82.43 459,771.24 26,864.14 559,292.32 158,441.91 295,790.18 194,138.25

ทาเรอแหลมฉบง 113.68 19,022.78 9,333.44 422,247.75 422,161.83 12,465.93 10,025.34

ทาทอดสมอเรอเกาะสชง 0.00 1,043,649.63 0.00 9,644.36 11,224.75 491,822.54 205,138.69

ทาเรออ นๆ 0.00 8,894.00 2,224.63 15,023.07 6,502.08 171,639.61 11.83

รอยละของปรมาณการสงออก

ปรมาณการสงออกมนสาปะหลงททาเรอตางๆในป 2551 (ตน)

รปท 3-2 ปรมาณการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงผานทาเรอตางๆ ทมา: ประมวลผลจากขอมลทรวบรวมโดย สานกเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กรมศลกากร (2551)

ตารางท 3-1 แสดงจานวนผเกยวของในโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลงในปพ.ศ. 2551 โดย

เรยงลาดบตามพนทเพาะปลก ขอมลจานวนครวเรอนทผลตมนสาปะหลงรวบรวมโดยสานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ข) และขอมลโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงรวบรวมโดยสมาคมแปงมนสาปะหลงไทย (2552ข) สาหรบขอมลจานวนลานมน จากฐานขอมลของกรมโรงงานอตสาหกรรม (2551) พบวา ณ สนปพ.ศ. 2550 มสถานประกอบการทสามารถผลตมนเสนไดมากกวา 2,000 แหง แตจากขอมลทรวบรวมโดยมลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย พบวา ปจจบนมลานมนทเขารวมเปนสมาชกลานมนอยทงหมดเพยง 275 ราย และมโรงงานมนอดเมดอยท งหมด 41 แหง ซงกระจายอยในพนทตางๆ ดงทแสดงในตารางท 3-1 จากตาราง จะเหนไดวาสถานประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงสวนใหญจะตงอยในพนททมการเพาะปลกมนสาปะหลงมาก พนททมการเพาะปลกนอยมกจะไมคอยมสถานประกอบการตงอยในพนท ทาใหเกษตรกรตองจาหนายผลตผลขามเขตพนท หรอจาหนายใหแกพอคาคนกลางทมารบซอผลตผลจากไรโดยตรง นอกจากน สถานประกอบการบางแหงจะรบซอวตถดบทผานการแปรรปเบองตนมาแลวมาทาการแปรรปตอ (ไดแก การแปรรปมนอดเมดจากมนเสน หรอการแปรรปแปงดดแปรจากแปงดบ) ทาใหสถานประกอบการนนๆ อาจตงอยในเขตทไมมการเพาะปลกมนสาปะหลงเลย


38

ตารางท 3-1 จานวนผเกยวของในโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลงในปพ.ศ. 2551

จงหวด พนทเพาะปลก1 (ไร)

จานวนครวเรอน1 (ครวเรอน)

พนทเพาะปลกเฉลย ตอครวเรอน1 (ไร)

ผลผลตตอไร2 (ตนตอไร)

จานวนโรงงาน แปงมน3

จานวนโรงงาน มนอดเมด4

จานวนลานมน4

นครราชสมา 1,978,454 83,268 23.76 3.436 21 14 80

กาแพงเพชร 448,306 19,517 22.97 3.582 8 1 3

ชยภม 399,012 24,464 16.31 3.401 3 - 23

สระแกว 389,938 15,394 25.33 3.458 2 - 7

ฉะเชงเทรา 316,275 15,075 20.98 3.609 4 - 1

กาญจนบร 314,580 12,169 25.85 3.548 2 - 3

ชลบร 310,288 16,873 18.39 3.667 5 12 19

กาฬสนธ 280,530 38,587 7.27 3.461 8 3 29

จนทบร 262,236 10,841 24.19 3.646 3 - 7

ระยอง 244,644 12,709 19.25 3.663 8 1 15

นครสวรรค 241,945 11,402 21.22 3.409 - - -

ขอนแกน 225,660 23,955 9.42 3.138 1 3 13

อทยธาน 224,191 12,373 18.12 3.423 - 2 6

บรรมย 213,431 12,079 17.67 3.492 - - 6

ทมา: 1 สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ค) 2 สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ข)

3 ขอมลจาก สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย (2552ข) 4 ขอมลเฉพาะสมาชกลานมน ซงรวบรวมโดยมลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย (2552ค)


39

ตารางท 3-1 (ตอ) จานวนผเกยวของในโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลงในปพ.ศ. 2551








พษณโลก 181,152 12,958 13.98 3.385 - 1 6

อดรธาน 179,260 16,491 10.87 3.479 2 - 13

ปราจนบร 160,478 7,045 22.78 3.524 - - -

เลย 156,307 13,906 11.24 3.227 1 - 10

มหาสารคาม 123,084 12,875 9.56 3.288 2 - -

อบลราชธาน 121,891 14,206 8.58 3.471 - - 11

ลพบร 110,239 4,597 23.98 3.629 1 - 1

รอยเอด 104,214 15,910 6.55 3.359 1 - 1

มกดาหาร 99,591 14,268 6.98 3.016 1 1 7

ราชบร 96,101 5,448 17.64 3.326 2 - 4

ศรสะเกษ 81,485 6,982 11.67 3.457 2 - -

ชยนาท 74,870 3,527 21.23 3.361 - - 2

สกลนคร 68,044 10,232 6.65 3.189 - - 1

ยโสธร 47,133 5,214 9.04 3.506 - - 1




40









หนองบวลาภ 43,253 4,587 9.43 3.276 - 1 -

หนองคาย 38,220 6,215 6.15 3.160 2 - 4

สพรรณบร 37,295 1,495 24.95 3.399 - - 1

สรนทร 36,458 3,363 10.84 3.350 - - -

อานาจเจรญ 32,608 3,714 8.78 3.351 - - -

เพชรบรณ 32,053 1,554 20.63 3.373 - - -

สระบร 31,681 989 32.03 3.696 - - -

นครพนม 13,499 2,122 6.36 3.099 - - -

อตรดตถ 9,389 1,304 7.20 3.258 1 - -

ตาก 5,719 305 18.75 3.304 - - -

เชยงราย 4,980 801 6.22 3.017 - - -

เพชรบร 4,058 658 6.17 3.461 - - 1

พจตร 3,553 337 10.54 3.202 - - -

สโขทย 2,317 171 13.55 3.213 - - -




41









แพร 1,288 334 3.86 3.114 - - -

พะเยา 432 107 4.03 2.942 - - -

ลาปาง 269 63 4.27 2.794 - - -

พระนครศรอยธยา - - - - - 1 -

กรงเทพฯ - - - - - 1 -

นครปฐม - - - - 3 - -

ปทมธาน - - - - 1 - -

รวมทงประเทศ 7,750,413 480,484 16.13 เฉลย 3.456 84 41 275




42

3.2 ตวแบบอางองการปฎบตงานโซอปทาน สาหรบการศกษาโซอปทานมนสาปะหลง ตวแบบอางองการปฎบตงานโซอปทาน (Supply chain operations reference model หรอ

SCOR model) เปนการรวมสงกปของกระบวนการทางธรกจ (Business concept) การวดประเมนกระบวนการ (Process measurement) และการประเมนเปรยบเทยบ (Benchmarking) เขาเปนกรอบเดยวกน (Huang et al., 2004) ตวแบบอางองการปฎบตงานโซอปทานถกพฒนาโดย Supply-Chain Council (SCC) เพอชวยใหองคกรทเกยวของกบโซอปทานสามารถประเมนการปฎบตงานเชงกระบวนการไดอยางมประสทธภาพ (Stewart, 1997) ปจจบน ตวแบบอางองการปฎบตงานโซอปทานนไดถกพฒนามาถงเวอรชน 9.0 (SCOR™ 9.0) แลว (SCC, 2008) ในตวแบบอางองการปฎบตงานโซอปทานจะแบงระดบการวเคราะหออกเปนหลายระดบ โดยในระดบท 1 (Level 1) เปนการมองภาพองครวมระดบสง (Top Level) มกระบวนการหลก 5 กระบวนการ (Lockamy and McCormack, 2004; SCC, 2008) ไดแก

1. การวางแผน (Plan) เปนกระบวนการจดสมดลระหวางอปสงค (Demand) และอปทาน

(Supply) โดยอาศยกลไกของกระบวนการการสงซอ (Source) การผลต (Make) และการจดสงสนคา (Delivery)

2. การจดหา (Source) เปนกระบวนการจดหาวตถดบและชนสวนเพอนามาผลตสนคาท

ตอบสนองแผนการผลตหรอความตองการของลกคา ในราคาทเหมาะสม คณภาพด และภายในเวลาทกาหนด

3. การผลต (Make) เปนกระบวนการแปลงวตถดบและชนสวนตางๆ อยางมประสทธภาพใหเปนสนคาทตรงตามแผนการผลตหรอทอปสงคของลกคา

4. การจดสง (Delivery) เปนกระบวนการสงสนคาหรอบรการใหถงมอลกคาหรอผบรโภค ซง

มกอยภายใตเงอนไขของเวลาและคาใชจายทจากด และเกยวของกบการจดการใบสงซอ (Order management) การจดการการขนสง (Transportation management) และการจดการการกระจายสนคา (Distribution management)

5. การสงคนสนคา (Return) เปนกระบวนการจดการตอสนคาทลกคาสงคนดวยสาเหตตางๆ เชน สนคาไมไดคณภาพตามทลกคาตองการ หรอสงสนคาไปลาชาเกนกวาเวลาทกาหนด เปนตน และรวมถงการจดการตอสนคาทคนใหแกผสงมอบขององคกรเชนกน

ความสมพนธระหวางกระบวนการเหลานภายในองคกร และความสมพนธตอผสงมอบ (Suppliers) และลกคา (Customers) แสดงดงในรปท 3-3


43

รปท 3-3 แผนภาพแสดงความสมพนธของกจกรรมภายในองคกรและระหวางองคกร ภายใต SCOR model

ตววดประสทธภาพ (Performance measures) ของตวแบบอางองการปฎบตงานโซอปทานในระดบท 1 ประกอบไปดวย ตววดประสทธภาพ 5 กลม คอ ความนาเชอถอ (Reliability) ความตอบสนองตอลกคา (Responsiveness) ความยดหยน (Flexibility) ตนทน (Cost) และสนทรพย (Assets) ดงรายละเอยดตอไปน

1. ความนาเชอถอ (Reliability) ไดแก

- การเตมเตมการสงซอทสมบรณ (Perfect order fulfillment)

2. ความตอบสนองตอลกคา (Responsiveness)

- เวลาทใชในการเตมเตมการสงซอ (Order fulfillment cycle time)

3. ความยดหยน (Flexibility) - ความยดหยนเมอโซอปทานขยายขนาดหรอเตบโต (Upside supply chain

flexibility) - การปรบตวเมอโซอปทานขยายขนาดหรอเตบโต (Upside supply chain

adaptability) - การปรบตวเมอโซอปทานลดขนาดลงหรอหดตว (Downside supply chain

adaptability)

Make Source Delivery

Plan

Return

Supplier

Supplier

Customer

Customer

Intra-Organization

Inter-Organization


44

4. ตนทน (Cost) - ตนทนรวมของโซอปทาน (Supply chain management cost)

- ตนทนของสนคา (Cost of goods sold)

5. สนทรพย (Assets) - เวลาทใชในการคนทน (Cash-to-cash cycle time)

- ผลตอบแทนตอสนทรพย (Return on supply chain fixed assets) - ผลตอบแทนตอเงนทนหมนเวยน (Return on working capitals)

ในระดบท 2 (Level 2) เปนการแบงกระบวนการตางๆ ตามหมวด (Process แategories)

(Persson and Araldi, 2007) ดงน 1. การวางแผน (Plan) แบงยอยออกเปน

ก. การวางแผนโซอปทาน (Plan supply chain) ข. การวางแผนการสงซอ (Plan source) ค. การวางแผนการผลต (Plan make) ง. การวางแผนการจดสง (Plan deliver) จ. การวางแผนการสงคนสนคา (Plan return)

2. การจดหา (Source) แบงยอยออกเปน

ก. การสงซอสาหรบสนคาทผลตเพอเกบไวรอจาหนาย (Source stocked product) ข. การสงซอสาหรบสนคาทผลตตามคาสงซอ (Source make-to-order product) ค. การสงซอสาหรบสนคาทผลตตามการออกแบบทางวศวกรรม (Source engineer-to-

order product)

3. การผลต (Make) แบงยอยออกเปน ก. การผลตเพอเกบไวรอจาหนาย (Make-to-stock) ข. การผลตสนคาตามคาสงซอ (Make-to-order) ค. การผลตสนคาตามการออกแบบทางวศวกรรม (Engineer-to-order)

4. การจดสง (Delivery) แบงยอยออกเปน

ก. การจดสงสนคาทผลตเพอเกบไวรอจาหนาย (Deliver stocked product) ข. การจดสงสนคาทผลตตามคาสงซอ (Deliver make-to-order product) ค. การจดสงสนคาทผลตตามการออกแบบทางวศวกรรม (Deliver engineer-to-order

product) ง. การจดสงสนคาใหแกผคาปลก (Deliver retail product)


45

5. การสงคนสนคา (Return) เปนการจดการกบสนคายอนกลบ แบงออกเปน ก. การจดการการสงสนคาคนใหแกผสงมอบ (Source return) ข. การจดการกบสนคาทสงคนมาจากลกคา (Delivery return) โดยสนคาทสงคนยอนกลบเหลานยงแบงออกเปน

- สนคาทมตาหนหรอไมไดมาตรฐาน (Defective product) - สนคาทตองการการบารงรกษาและซอมแซม (Maintenance, repair, and overhaul

product or MRO product) - สนคาทสงไปเกนปรมาณทส ง (Excess product)

นอกจากน ตวแบบอางองการปฎบตงานโซอปทานยงแบงเปนระดบยอยๆ อก ซงระดบยอย

ตงแตระดบ 3 ขนไปจะมความเฉพาะเจาะจงมากขน โดยในระดบยอยเหลานเปนการบงชถงกจกรรมยอยๆ ซงอาจนาไปสการมองเหนถงประเดนตางๆ ของกระบวนการภายในองคกร (Insights) นนเอง 3.3 การเพาะปลกและการเกบเกยวมนสาปะหลง

3.3.1 การจดหาวตถดบ (Source)

วสดในการปลกทใชในการผลตมนสาปะหลงสด ประกอบดวย ทอนพนธ ป ย สารปองกนและกาจดศตรพช สารกาจดวชพช และอปกรณทางการเกษตรตางๆ ในการจดหาทอนพนธ สวนใหญเกษตรกรจะใชทอนพนธจากในไรของตนเอง บางสวนอาจจดหาจากไรของญาตหรอเพอนบาน และในบางครงกไดรบทอนพนธจากหนวยงานราชการ สมาคม และ/หรอศนยวจยตางๆ สาหรบวสดในการปลกอนๆ นน เกษตรกรมกดาเนนการจดหาเทาทตองการและเมอตองการใช โดยไมมการวางแผนลวงหนา เนองจากวสดเหลานมราคาแพง และอาจเสอมเสยไดในระหวางการจดเกบ สวนใหญเกษตรกรจะซอวสดในการปลกจากรานคาทวไปในตวเมอง หรอในหมบาน เนองจากสะดวกตอการหาซอ และบางสวนจะซอจากสหกรณ เนองจากไดราคาถก นอกจากน พบวามเพยงสวนนอยทรวมกลมกนซอวสดในการปลก 3.3.2 การผลต (Make)

มนสาปะหลงเปนพชทปลกงาย ทนแลงไดด ตองการการดแลตา มโรคและศตรพชรบกวนนอย

สามารถเจรญเตบโตไดในดนทกชนด แมในพนททมความอดมสมบรณของดนตา แตสภาพพนท การเตรยมพนท การเลอกพนธ การเตรยมทอนพนธ และการดแลมนสาปะหลงทเหมาะสม จะชวยใหเกษตรกรสามารถผลตมนสาปะหลงไดในปรมาณมาก ผลผลตตอไรสง และมเปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงสดสง สภาพพนททเหมาะสมตอการปลกมนสาปะหลง คอ ทดอนหรอทลมทไมมนาขง ความสงไมเกน 200 เมตรจากระดบนาทะเล พนทราบสมาเสมอ มลกษณะดนเปนดนรวน ดนรวนปนทราย หรอดนเหนยว มความอดมสมบรณปานกลาง มการระบายนารวมทงการถายเทอากาศทด ระดบหนาดนลกไมตากวา 30


46

เซนตเมตร ความเปนกรด-ดาง 5.5-7.5 และอยใกลแหลงรบซอผลผลต สภาพภมอากาศทเหมาะสมตอการเจรญเตบโต คอ มแสงแดดจด อณหภมของอากาศประมาณ 25-37 องศาเซลเซยส และมปรมาณนาฝนสมาเสมอประมาณ 1,000-1,500 มลลลตรตอป ซงหากพนทเพาะปลกมปรมาณนาฝนไมเพยงพอ เกษตรกรอาจตองใหนาเพมในบางชวง เพอใหไดผลผลตในปรมาณทสงขน ในพนททมการปลกมนสาปะหลงตอเนอง ควรมการปรบปรงสภาพดนดวยการเตมอนทรยวตถลงในดน ปลกพชหมนเวยน หรอปลกพชบารงดน นอกจากน ควรมการใสป ย ดแลและกาจดวชพชอยางสมาเสมอ การใหป ยทาครงเดยวหลงปลก 1-2 เดอน โดยโรยสองขางของตน แลวพรวนดนกลบโดยใหป ยเคมสตร 15-7-18 หรอ 15-15-15 หรอ 16-8-14 ในอตรา 70 กโลกรมตอไร สาหรบดนรวนหรอดนรวนปนทราย และในอตรา 100 กโลกรมตอไร สาหรบดนทราย สาหรบในการปองกนและกาจดศตรพช เชน โรคใบไหม โรคใบจด ไรแดง เพลยแปงลาย และแมลงหวขาว พบวา ในสภาพการปลกมนสาปะหลงทวไป จะพบศตรพชเพยงเลกนอย แตหากพบการระบาดรนแรง ควรดาเนนการเกบสวนของพชทถกทาลายมาเผาทาลายนอกแปลงปลก และพนสารปองกนและกาจดตามคาแนะนา สวนในการปองกนและกาจดวชพช ควรเกบเศษซากของวชพชออกจากแปลงใหหมด พนสารกาจดวชพชทนทหลงปลกกอนวชพชงอก และพนอกครงเมอพบวามปรมาณวชพชในแปลงมาก หรอกาจดโดยใชจอบ เครองกลขนาดเลก หรอแรงงานสตว เพอกาจดวชพชระหวางแถวปลก กอนใสป ย เมอมนสาปะหลงอาย 1-2 เดอน (กรมวชาการเกษตร, 2545) รปผนวกท ก-1 และ ก-2 แสดงการผลตมนสาปะหลง

ในดานการผลตหวมนสาปะหลงสด เกษตรกรสวนใหญจะมประสบการณในการปลกมนสาปะหลง

มานาน จงปลกมนสาปะหลงโดยอาศยประสบการณของตน รวมกบการรบรขอมลจากเพอนบานหรอญาต บางสวนอาจไดรบการอบรมจากเจาหนาทสงเสรมการเกษตร สมาคม และหนวยงานราชการ รวมทงบรษทเอกชนบางแหง โดยมาก เกษตรกรในพนทเดยวกนหรอใกลเคยงกนมกมรปแบบและเทคนคในการผลตมนสาปะหลงทคลายคลงกน นอกจากน เกษตรกรมกจางแรงงานมาชวยในการเพาะปลก ตงแตการเตรยมดน การใสป ย การฉดพนสารเคม รวมถงการเกบเกยวผลตผล และการขนสงผลตผลไปจาหนาย

3.3.3 การจดสง (Delivery)

ในการเกบเกยวผลตผล สามารถเกบเกยวไดตงแตมนสาปะหลงมอาย 8 เดอน แตอายท

เหมาะสมทสด คอ เมอมนสาปะหลงอาย 12 เดอน โดยไมควรเกบเกยวในชวงทมฝนตกชก เนองจากหวมนจะมเปอรเซนตแปงตา (กรมวชาการเกษตร, 2545) แตเกษตรกรบางรายอาจปลอยมนสาปะหลงทงไวในแปลงนานกวานน หรอแบงเกบเกยวมนสาปะหลงทอายครบ 12 เดอนเฉพาะบางสวนไปจาหนาย ทงนเนองจากเมอมนสาปะหลงอายมากขน จะมนาหนกหวมากขน แมเปอรเซนตแปงจะตาลง สงผลใหราคารบซอตาลง (กรณรบซอตามเปอรเซนตแปง) แตเกษตรกรบางรายเหนวาการเกบเกยวทอายมากกวา 12 เดอน (สวนใหญไมเกน 18 เดอน) ทาใหสามารถลดคาใชจายในการเตรยมแปลงปลกรอบตอไป และคดวากาไรโดยรวมทไดจะมากกวาการเกบมนสาปะหลงทอาย 12 เดอน ซงแมจะมราคารบซอตอกโลกรม (ตามเปอรเซนตแปง) ทสงกวา แตปรมาณผลผลตทไดจะนอยกวาเมอเกบเกยวมนสาปะหลงทอายมากขน ดงนน จงควรทาการวเคราะหเชงการเงนเพอเปรยบเทยบผลตอบแทนทไดรบของเกษตรกร


47

ในการเกบเกยว เกษตรกรจะใชมดตดตนออก ถอนโดยใชจอบขด หรอเครองมอขดหวมนสาปะหลงแบบตางๆ เชน แบบดมพ แบบจอบขด หรอแบบตดทายรถแทรกเตอร (รปผนวกท ข-1 และ ข-2) จากนน ตดแยกสวนของหวมนสาปะหลงออกจากตนหรอเหงา (กรมวชาการเกษตร, 2545) รปท 3-4 แสดงวธการเกบเกยวหวมนสาปะหลงดวยเครองมอขดหวมนสาปะหลงแบบดมพ

(1) (2) (3)

(4) (5)

รปท 3-4 วธการเกบเกยวหวมนสาปะหลงดวยเครองมอขดหวมนสาปะหลงแบบดมพ ทมา: กลาณรงค และ เกอกล (2550)

หวมนสาปะหลงสดทเกบเกยวแลวจะถกขนสงไปจาหนายยงลานมนหรอโรงงานแปรรปทนท เนองจากหากทงไวนาน จะทาใหเสอมคณภาพและมเปอรเซนตแปงลดตาลง โดยทวไป เกษตรกรจะนยมจาหนายผลตผลใหแกลานมนหรอโรงงานแปรรปทอยในพนท ตามความคนเคย หรอพจารณาจากราคาทไดรบรวมดวย ในกระบวนการน เกษตรกรมกจางแรงงานมาชวยในการเกบเกยว จดเรยง และขนสงผลตผลจากไรไปจาหนาย (รปท 3-5) การขนสงผลตผลจากไรมกใชรถบรรทกขนาดเลก เชน รถบรรทกหกลอ หรอ รถอแตน เปนตน (รปท 3-6) โดยจะจดเรยงผลตผลใหสามารถขนสงตอเทยวไดในปรมาณมาก และทาการขนสงไปตามเสนทางหลก


48

(ก) การสบเหงาออกจากหวมน (ข) ตะกราสาหรบขนถาย

(ค) การลาเลยงหวมนลงตะกราขนถาย

รปท 3-5 การเกบเกยวผลตผลมนสาปะหลง

รปท 3-6 รถอแตนทใชขนสงผลตผลออกจากไร


49

3.3.4 การวางแผน (Plan)

สวนใหญเกษตรกรจะดาเนนการเพาะปลกโดยมการวางแผนหรอตดสนใจในระยะสนเทานน ไมมการวางแผนลวงหนาระยะยาว เกษตรกรสวนใหญจะทาการเพาะปลกและเกบเกยวตามรอบ เชน ปลกมนสาปะหลงในชวงมนาคมถงเมษายน และเรมเกบเกยวมนสาปะหลงเมออายครบ 8-12 เดอน จากนนเตรยมพนทเพอทาการเพาะปลกในชวงเวลาเดม หลงจากทเรมมฝนตกในพนท บางรายอาจมการปลกพชบางชนดทมอายเกบเกยวสนคนระหวางรอบการเพาะปลก นอกจากน เกษตรกรสวนหนงอาจตดสนใจปลกมนสาปะหลงมาก-นอย หรอเกบเกยวมนสาปะหลงชา-เรว โดยพจารณาราคารบซอในขณะนน การจดเตรยมวสดในการปลก มกจะจดหาในปรมาณเทาทตองการและในระยะเวลาทตองการใช เกษตรกรสวนใหญจะไมทาการจดบนทกขอมลในการเพาะปลกและดแลรกษา เนองจากเหนวายงยาก ไมมความจาเปน เพราะมกจะดาเนนงานตามรอบอยแลว 3.3.5 การสงคนสนคา (Return)

ในการจาหนายหวมนสาปะหลงสด มกจะไมมการคนสนคา โรงงานแปรรปและลานมนจะใหราคา

หวมนสาปะหลงตามคณภาพของผลตผล ไดแก เปอรเซนตแปง สภาพทางกายภาพ เชน การเนาเสย และความสดของหวมนสาปะหลง ดงนน หากหวมนสาปะหลงทนาไปจาหนายมคณภาพตา ทางโรงงานแปรรปและลานมนกจะใหราคาตา โดยไมสงคนสนคา

3.4 การรวบรวมและแปรรปเบองตนทลานมนและโรงงานแปรรป


ในการจดหาวตถดบมนสาปะหลง สวนใหญเกษตรกรจะนาหวมนสาปะหลงสดมาจาหนายทลาน

มน/โรงงานแปรรปมนอดเมด/โรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงโดยตรง ซงอาจมการพจารณาจากปายบอกราคาหนาลานมน/โรงงาน ประกอบการตดสนใจขาย หรออาจจาหนายตามความคนเคย หรอเลอกจาหนายใหแกลานมน/โรงงานทอยใกลกบไรของตน ในบางครงลานมน/โรงงานอาจมการรบซอหวมนสาปะหลงสดจากพอคาคนกลางดวย นอกจากน โรงงานแปรรปมนอดเมดบางแหงกอาจรบซอมนเสนจากลานมนเพอนามาแปรรปเปนมนอดเมด โดยมไดรบซอหวมนสดเลย และโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงดดแปรกอาจรบซอแปงดบมาแปรรปเปนผลตภณฑ รปท 3-7 แสดงถงหวมนสาปะหลงสดทขนสงมาจาหนายทลานมน/โรงงาน รปท 3-8 แสดงการชงนาหนกรถบรรทกทลานมน/โรงงาน และรปท 3-9 แสดงการถายมนสาปะหลงทนามาจาหนายทลานมน/โรงงาน


50

รปท 3-7 หวมนสาปะหลงสดทขนสงมาแปรรป

รปท 3-8 การชงนาหนกรถบรรทกทลานมน/โรงงาน


51

(ก) การถายมนสาปะหลงดวยการเท

(ข) การถายมนสาปะหลงดวยแรงงานคน

(ค) การถายมนสาปะหลงโดยใชรถตก

รปท 3-9 การถายมนสาปะหลงทลานมน/โรงงาน


52

ในการรบซอหวมนสาปะหลงสด จะมการวดเปอรเซนตแปงทลานมน/โรงงานแปรรปมนอดเมด ดวยการแทนทนา โดยใชเครองชงหาเปอรเซนตแปงดงแสดงในรปท 3-10 และ 3-11 ในการชง จะตองใชนาจดทสะอาดใสลงในถง แลวสมเลอกมนสาปะหลงสดจานวน 5 กโลกรมใสลงในตะกรา คนชงตวลางใชหานาหนกและเปอรเซนตสงสกปรก โดยทเปอรเซนตสงสกปรก 0% จะตรงกบนาหนกหวมนสาปะหลง 5 กโลกรม และท 60% จะตรงกบนาหนกหวมนสาปะหลง 2 กโลกรม คนชงตวบนใชหานาหนกและเปอรเซนตแปง โดยทเปอรเซนตแปง 10% จะตรงกบนาหนกแปง 280 กรม และท 30% จะตรงกบนาหนกแปง 670 กรม (สานกชงตวงวด, 2549) หวมนสาปะหลงสดทดตองสด มเปอรเซนตแปงสง 27-30% และไมเนา รปท 3-12 แสดงการเปรยบของหวมนสาปะหลงทเนาและไมเนา โดยหวมนสาปะหลงดานขวาเปนหวมนหวมนสาปะหลงทเนา ซงเกดจากการขงของนาทไร การใหราคาหวมนสาปะหลงสดจะขนกบคณภาพของหวมนสาปะหลงสด โดยเฉพาะเปอรเซนตแปง โดยจะมการกาหนดราคารบซอทเปอรเซนตแปง 30% เอาไวทหนาลานมน/โรงงาน และกาหนดการลดราคาลงประมาณ 0.020-0.025 บาทตอกโลกรมตอเปอรเซนตแปงทนอยกวา 30% ในบางพนทหรอในบางชวงฤดกาลทมปรมาณผลผลตออกสตลาดนอย อาจมการรบซอหวมนสาปะหลงสดแบบคละหรอเหมารวม โดยไมคานงถงเปอรเซนตแปง สงผลใหเกษตรกรบางรายนยมเกบเกยวมนสาปะหลงทอายมากกวา 12 เดอน เพอเพมนาหนกหวและปรมาณผลผลตรวม (ซ◌◌งคณภาพดานเปอรเซนตแปงในหวมนจะตาลง) นอกจากน เกษตรกรบางรายอาจจงใจตดหวมนสาปะหลงใหตดเหงาปนมา เพอใหไดนาหนกมากขน แตลานมน/โรงงานกจะตดราคารบซอใหตาลงดวย เนองจากจะตองเสยเวลาและคาใชจายในการคด/แยกเหงาออก กอนนาไปแปรรป (รปท 3-13) โดยมากลานมนและโรงงานแปรรปมนอดเมดจะรบซอหวมนสาปะหลงสดทมคณภาพตากวาทโรงงานผลตแปงมนสาปะหลงรบซอ และรบซอในราคาทตากวา

รปท 3-10 รายละเอยดของเครองชงหาเปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงดวยหลกการแทนทนา ทมา: สานกชงตวงวด (2549)


53

รปท 3-11 ลกษณะของเครองชงหาเปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงดวยหลกการแทนทนา

รปท 3-12 หวมนสาปะหลงทเนากบไมเนา

รปท 3-13 หวมนสาปะหลงทมสวนของตนปน และการจดการกอนการแปรรปโดยโรงงาน

เนา


54

สาหรบโรงงานผลตมนอดเมดทรบซอมนเสนจากลานมนเพอนามาแปรรปตอ จะมการตรวจสอบคณภาพโดยดลกษณะทางกายภาพ เชน ส กลน สงปนเปอน และความแหงของมนเสน รวมทงตรวจสอบคณภาพดานความชนและการปนเปอนของเมดทราย และใหราคาตามคณภาพ การตรวจสอบคณภาพดานความชนและการปนเปอนของเมดทรายทาโดยสมตวอยางมนเสนมาทาการบดใหมขนาดเลกลง แลวนาไปวดความชนดวยเครองวดความชน จากนนนาไปชงนาหนกดวยเครองชงวเคราะหอยางละเอยด นาไปเผา แลวนาเถาและทรายทเหลอจากการเผามาชงนาหนกอกครง โดยทวไปกาหนดใหมนเสนมความชนไมเกน 14% และปรมาณทรายไมเกน 3% หากมปรมาณความชนหรอทรายมากเกนไป (ความชนมากกวา 16% และปรมาณทรายมากกวา 5-6%) จะไมรบซอ บางโรงงานอาจรบซอมนเสนทม ความชนสงมาตากแดดใหปรมาณความชนลดลง โดยใหราคาทตาลง

3.4.2 การผลต (Make)

ผลตภณฑมนเสนและมนอดเมดมลกษณะดงแสดงในรปท 3-14 มนเสนจะมขนาดแตกตางกน

ตามลกษณะการหน/สบหวมนสด สวนมนอดเมดจะมขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 1 เซนตเมตร และยาวประมาณ 2-3 เซนตเมตร การแปรรปหวมนสาปะหลงสดใหอยในรปของมนเสนมวตถประสงคเพอใหสามารถจดเกบมนสาปะหลงไดนานขน สะดวกตอการนาไปใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมแปรรปอนๆ ไดแก มนอดเมด อาหารสตว กรดมะนาว และเอทานอล สวนการผลตมนอดเมดมวตถประสงคหลกเพอลดขนาดและปรมาตรของมนเสนลง เพอลดคาใชจายในการขนสงและจดเกบ นอกจากน ในการนาไปใชในอตสาหกรรมอาหารสตว บางโรงงานจาเปนตองใชมนอดเมดในสายการผลต เนองจากขอจากดของเครองจกรและเทคโนโลยการผลตทใช สวนการแปรรปแปงมนสาปะหลงนน จะทาเพอสกดเอาแปงทมอยในหวมนสาปะหลงมาใชประโยชนตอไป กระบวนการผลตมนเสน มนอดเมด และแปงมนสาปะหลง สามารถอธบายไดดงน

(ก) ผลตภณฑมนเสน (ข) ผลตภณฑมนอดเมด

รปท 3-14 ผลตภณฑมนเสนและผลตภณฑมนอดเมด


55

3.4.2.1 การผลตมนเสน

ในการแปรรปมนเสน สามารถทาไดโดยใชเครองโมมนเสนสบหวมนสาปะหลงสดใหเปนเสนเลกๆ แลวนาไปตากแดดบนลานซเมนตประมาณ 2-3 วน เพอลดความชน เนองจากในหวมนสาปะหลงสดจะมความชนสงมากถงมากกวา 60% (รปท 3-15) ในระหวางตาก จะตองมการกลบมนเสนอยเสมอเพอใหมนเสนแหงทวถง ในฤดฝน จะใชเวลาในการตากมนเสนมากกวาปกต และจะตองมการเกบหรอคลมผาใบเพอปองกนฝนดวย การสบมนเสนม 2 แบบ คอสบตามขวางและสบตามยาว การสบตามขวางจะสบไดงายและตากแหงไดเรว สวนการสบตามยาวจะสบไดคอนขางชาและใชเวลาตากแหงนานกวา แตจะมการสญเสยนาหนกนอยและมเปอรเซนตแปงสง (อทย และ สกญญา, 2550) ขนตอนการผลตมนเสนแสดงดงในรปท 3-16 และรปผนวกท ก-3 ในการตากมนเสน นอกจากจะใชวธตากแดดแลว ยงสามารถทาใหแหงโดยการอบไดดวย แตการใชเครองอบมนใหแหงนนตองใชเชอเพลง เชน นามนหรอแกส ซงมตนทนทสงกวาการตาก การผลตมนเสน 1 กโลกรม ตองใชหวมนสาปะหลงสดประมาณ 2.00-2.50 กโลกรม ทงนขนอยกบปจจยหลายประการดวยกน เชน ลกษณะการหน ลกษณะการตากแหง ฤดททาการแปรรป เปนตน หวมนสาปะหลงสดทมเปอรเซนตแปงสงกจะผลตมนเสนไดสงดวย (สถาบนวจยพชไร, 2551) เมอมนเสนแหงดแลวจะตองมคณภาพตามมาตรฐานมนเสน (ตารางท 3-2) ซงหากมนเสนทไดมความชนเกนระดบมาตรฐานทกาหนด (มากกวา 14%) จะทาใหเกดราและแบคทเรยในระหวางการจดเกบในโกดง และหากนาไปผลตมนอดเมด กจะสงผลตอคณภาพของมนอดเมด ทาใหมนอดเมดทไดมลกษณะนมกวาปกต (สถาบนวจยพชไร, 2551)

รปท 3-15 การโมมนเสนดวยเครองและการตากมนเสน นอกจากน ผผลตบางรายยงมไดใสใจทจะทาความสะอาดหวมนสาปะหลงสดกอนนามาผลตเปน

มนเสน ทาใหมเศษดน ทราย หรอสวนของตนมนสาปะหลงปนลงในมนเสน หรออาจจงใจละเลยเพอใหไดมนเสนในปรมาณทมากขนแตมคณภาพตากวามาตรฐาน ดงนน ภาครฐและหนวยงานตางๆ จงไดรวมกนรณรงคใหมการผลตมนเสนสะอาดคณภาพด เหมาะสาหรบการใชเปนอาหารสตวและใชในอตสาหกรรม


56

ตางๆ รวมทงเพอการสงออกดวย กระบวนการผลตมนเสนสะอาดจะแตกตางจากกระบวนการผลตมนเสนทวไป คอ จะตองมการทาความสะอาดสงเจอปนออกจากหวมนสาปะหลงสด โดยการคดเลอกเหงา ราก สงปลอมปน เคาะดนทรายออกจากหวมนสาปะหลงดวยแรงงานคน หรอรอนดนทรายออกดวยเครองรอน กอนทจะทาการสบหรอตมนสาปะหลงเปนเสน ในบางกรณอาจมการปอกเปลอกหวมนสาปะหลงกอนดวย (อทย และ สกญญา, 2550; กรมการคาภายใน, 2550) คณภาพมาตรฐานมนเสนสะอาดแสดงดงในตารางท 3-2 ปจจบน มผประกอบการลานมนทไดรบการขนทะเบยนเปนผผลตมนเสนสะอาดกบกรมการคาตางประเทศอยทงหมด 97 ราย (ขอมล ณ วนท 4 มถนายน 2552) (กรมการคาตางประเทศ, 2552ก)

3.4.2.2 การผลตมนสาปะหลงอดเมด

ในการแปรรปมนสาปะหลงอดเมด จะใชมนเสนเปนวตถดบในการผลต จากนนนามาผาน

กระบวนการพนไอนาหรอนามนพชใหมระดบความชนทเหมาะสม แลวสงเขาไปยงเครองตป นและเครองอดมนใหเปนเมด ซงจะมการใชแมเหลกเพอดกจบเศษโลหะทอาจเจอปนดวย เมอมนสาปะหลงถกอดเมดแลว จะถกเปาดวยพดลมเพอระบายความรอนและลดอณหภมและความชน จากนนสงผานเขาตะแกรงรอนเพอคดขนาด มนอดเมดทมขนาดไมไดมาตรฐานจะถกสงกลบไปอดเมดใหม มนอดเมดทมขนาดตามมาตรฐานจะถกสงไปตามสายพานลาเลยงเพอจดเกบและขนสงใหกบลกคาตอไป ขนตอนการผลตมนสาปะหลงอดเมดแสดงดงในรปท 3-16 และในรปผนวกท ก-4 มาตรฐานของผลตภณฑมนสาปะหลงอดเมดแสดงดงในตารางท 3-2 ซงลกคาบางรายอาจกาหนดคณภาพเฉพาะของมนอดเมดทตองการเพมมาดวย

รปท 3-16 กระบวนการผลตมนเสนและมนอดเมด

หวมนสด

ตหวมนสดดวยเครอง

ตากแดด 2-3 วน

พนไอนา/นามนพช

ตปนดวยเครอง

มนเสน

เขาเครองอดมน

ทาใหเยน คดขนาด

มนอดเมด

มนอดเมดทไมไดขนาด


57

ตารางท 3-2 มาตรฐานมนเสน มนเสนสะอาด และมนอดเมด รายการ มาตรฐานมนเสน/มนอดเมด มาตรฐานมนเสนสะอาด

แปง ไมนอยกวา 65% ไมนอยกวา 70% ความชน ไมเกน 14% ไมเกน 13% เยอใย ไมเกน 5% ไมเกน 4% ดนทราย ไมเกน 3% ไมเกน 2% อนๆ ไมมวตถอนเจอปน

ไมมกลน และสผดปกต ไมบดเนา ไมขนรา และไมมแมลงทยงมชวต

ไมมวตถอนเจอปน ไมมกลน และสผดปกต ไมบดเนา ไมขนรา และไมมแมลงทยงมชวต

ทมา: World Tapioca Conference 2009 (กรมการคาตางประเทศ, 2552ข) 3.4.2.3 การผลตแปงมนสาปะหลง

อตสาหกรรมการผลตแปงมนสาปะหลงในประเทศไทยสามารถจาแนกได 3 ประเภท คอ

อตสาหกรรมการผลตแปงมนสาปะหลงสาเรจรป (Native starch industry) อตสาหกรรมการผลตแปงมนสาปะหลงแปรรป (Modified starch industry) และอตสาหกรรมแปรรปผลตภณฑอนๆ จากแปงมนสาปะหลง (Starch derivative industry) (เดชา, 2550) จากขอมลของสมาคมแปงมนสาปะหลงไทย (2552ข) พบวา ในปพ.ศ. 2551 ประเทศไทยมโรงงานผลตแปงมนสาเรจรปรวมทงหมด 84 โรงงาน โดยมโรงงานทสามารถผลตแปงดดแปรไดอยทงหมด 30 โรงงาน โรงงานผลตแปงมนสาปะหลงสวนใหญจะผลตโดยใชหวมนสาปะหลงสดเปนวตถดบเพยงอยางเดยวเทานน มเพยง 5 โรงงานทผลตโดยใชทงหวมนสาปะหลงสดและแปงมนสาปะหลงเปนวตถดบ และมโรงงานจานวน 11 โรงงานทผลตโดยใชแปงมนสาปะหลงเปนวตถดบเพยงอยางเดยว โรงงานสวนใหญตงอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และมทตงโรงงานอยใกลกบบรเวณทมการเพาะปลกมนสาปะหลงมาก ยกเวนโรงงานในจงหวดนครปฐมและปทมธาน ซงตงอยในบรเวณทไมมการเพาะปลกมนสาปะหลง เนองจากเปนโรงงานทผลตแปงดดแปรโดยใชแปงมนสาปะหลงเปนวตถดบ (ตารางท 3-3)

รปท 3-17 และรปผนวกท ก-5 แสดงถงกระบวนการผลตแปงมนสาปะหลง ซงเรมตงแตการนาวตถดบเขาสกระบวนการผลต ผานขนตอนการผลตตางๆ จนผลตเปนแปงมนสาปะหลง กระบวนการผลตแปงมนสาปะหลงสามารถแบงออกไดเปน 3 สวนหลกๆ คอ สวนของการเตรยมวตถดบ สวนของการสกดแปงและการแยกนาออกจากแปง และสวนสนบสนนการผลต ในสวนของการเตรยมวตถดบจะเรมตงแตการนาหวมนสดมากาจดสงสกปรก จาพวกดน ทราย และรากมนสาปะหลง จากนนนาไปปอกเปลอกและลางหวมนสาปะหลง โดยเปลอกของมนสาปะหลงสามารถนาไปขายได จากนนนาหวมนไปสบและบด เพอสงเขาสกระบวนการในสวนการสกดแปงมนสาปะหลงตอไป


58

ตารางท 3-3 ขอมลของโรงงานผลตแปงมนสาปะหลงในประเทศไทย ในปพ.ศ. 2551

จงหวด จานวนโรงงาน แปงมน

ผลตแปง ดดแปรได

ใชทงหวมนสดและ แปงมนเปนวตถดบ

ใชแปงมนเปนวตถดบ เพยงอยางเดยว

นครราชสมา 21 7 1 3 กาแพงเพชร 8 - - - ชยภม 3 1 - - สระแกว 2 - - - ฉะเชงเทรา 4 2 1 กาญจนบร 2 1 - - ชลบร 5 - - - กาฬสนธ 8 4 - - จนทบร 3 1 1 - ระยอง 8 4 1 2 ขอนแกน 1 - - - อทยธาน 2 2 1 - อดรธาน 2 - - - เลย 1 - - - มหาสารคาม 2 1 - - ลพบร 1 - - - รอยเอด 1 - - - มกดาหาร 1 - - - ราชบร 2 2 - 1 ศรสะเกษ 2 1 1 - อตรดตถ 1 - - - นครปฐม 3 3 - 3 ปทมธาน 1 1 - 1 รวมทงประเทศ 84 30 5 11

ทมา: ขอมลจากสมาคมแปงมนสาปะหลงไทย (2552ข)


59

รปท 3-17 กระบวนการผลตแปงมนสาปะหลง ทมา: เดชา (2550)


60

กระบวนการสกดแปงมนสาปะหลงเรมทการแยกนาออก การสกดแปงดวยสารละลายซลเฟอร การทาแปงใหบรสทธ การอบแปงโดยการผลตลมรอนออกมาเปา จากนนปลอยใหเยน แลวจงบรรจแปงมนสาปะหลงในบรรจภณฑขนาดตางๆ โดยแปงมนสาปะหลงทผลตไดจะตองมคณภาพเปนไปตามมาตรฐานดงแสดงในตารางท 3-4 สาหรบในสวนสนบสนนการผลตจะประกอบไปดวยระบบปรบปรงคณภาพนา ระบบผลตลมรอนดวยหวเผาโดยใชนามนเตา ชวมวล และกาซชวภาพ ระบบบาบดนาเสย ระบบกาซชวภาพ และระบบผลตไฟฟา ตารางท 3-4 มาตรฐานแปงมนสาปะหลง

รายการ สตารชชนพเศษ สตารชชน 1 สตารชชน 2 แปง ไมนอยกวา 85% ไมนอยกวา 83% ไมนอยกวา 80% ความชน ไมเกน 13% ไมเกน 14% ไมเกน 14% เถา ไมเกน 0.20% ไมเกน 0.30% ไมเกน 0.50% เยอ ไมเกน 0.2 ลกบาศก

เซนตเมตรตอนาหนกแปง 50 กรม

ไมเกน 0.5 ลกบาศกเซนตเมตรตอนาหนกแปง 50 กรม

ไมเกน 1.0 ลกบาศกเซนตเมตรตอนาหนกแปง 50 กรม

ความเปนกรด-ดาง ตงแต 4.5-7.0 สวนของแปงทสามารถผานตะแกรงขนาด 150 ไมโครเมตร ไมนอยกวา 95% โดยนาหนก

ทมา: World Tapioca Conference 2009 (กรมการคาตางประเทศ, 2552ข)

อตราการแปรรปแปงมนสาปะหลงจากหวมนสาปะหลงสด จะขนอยกบเปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลง หากในหวมนสดมเปอรเซนตแปงประมาณ 20% จะตองใชหวมนสด 5 กโลกรม เพอผลตแปงมน 1 กโลกรม และจะไดกากมนประมาณ 0.4-0.5 กโลกรม (พวงเพชร, 2547)

เนองจากแปงมนสาปะหลงดบ (Native starch) มกมคณสมบตไมตรงตอความตองการใชในอตสาหกรรมตอเนองบางประเภท จงจาตองมการปรบปรงคณสมบตของแปงใหเหมาะสมตอการนาไปใชโดยการผลตเปนแปงดดแปร (Modified starch) ดวยการนาแปงมาผานกระบวนการตางๆ เพอเปลยนแปลงโครงสรางโมเลกลของแปง เพอใหแปงมคณสมบตตามตองการ การแปรรปแปงมนสาปะหลงดดแปรในประเทศไทยม 3 วธ ดงน (พวงเพชร, 2547)

- วธ Acid Degradation หรอ Acid conversion โดยการเตมเกลอหรอกรดกามะถน เพอลดความ

เหนยวของแปงลง และสามารถคงรปเจลไดโดยการทาความเยน แปงทไดจะเรยกวา “Acid modified starch”

- วธ Pregelatinization โดยการนาแปงทมความเขมขนรอยละ 40-50 มาเทลงบนผวถงรอน แปงจะแหงและสกเปนแผนบาง จากนน นาไปบดผานตะแกรงเปนแปงอกครง เรยกวา “แปงอลฟา” (Alpha starch) หรอ “Cold water soluble starch” (CWS) เนองจากแปงทไดจะมคณสมบตเปนกาวทนท เมอสมผสนาเยน หรออาจเรยกวา “แปงทดดแปรดวยกระบวนการทางกายภาพ”


61

(Physically modified starch หรอ converted starch) แปงชนดนจะสก 100% สามารถนาไปใชในงานทไมตองใชความรอนในการทาใหเปนกาวได

- วธ Derivatives ซงเปนการใชสารเคมในการเปลยนคณสมบตของแปง วธนจะผลตแปงดดแปรได 2 ประเภท คอ Starch ester และ Starch ether แปงประเภท Starch ester เชน Acetylated starch ซงใชในอตสาหกรรมอาหาร กระดาษ และกาว และ Phosphoric acid ester ซงใชในอตสาหกรรมอาหาร แปงประเภท Starch ether เชน Carboxymethyl ether, Hydroxyethylated starch, Hydropropylated starch และ Cationic starch ซงทนความเยนไดดกวา Starch ester และมราคาแพงกวา Starch ester นอกจากน ยงม Starch ether ชนด Crossed-linked starch ซงใชในอตสาหกรรมอาหาร ในขนตอนสดทายของการแปรรปอาหาร เพอใหแปงคงทนตอภาวะกรดดางผดปกต รวมทงทนตอแรงกวนและความรอน ในอตสาหกรรมซอสตางๆ เชน ซอสมะเขอเทศ อาหารกระปอง จะใช Crossed-linked starch และ Hydropropylated starch เพอเพมความคงตว ไมใหเกดการตกตะกอน สาหรบอตสาหกรรมลกกวาด จะใช Hydroxyethylated starch เพอใหลกกวาดมความแขง ปจจบน การพฒนาปรบเปลยนคณสมบตของแปงมนสาปะหลงดดแปรยงคงเปนทสนใจ และม

การศกษาอยางตอเนอง ดงเชนในงานวจยโดย วรวกลยา และ สนนทา (2551), Kiatkamjornwong et al. (2001), Santayanon and Wootthikanokkhan (2003) เปนตน ทงนเพอพฒนาผลตภณฑใหมทม คณสมบตตรงตามลกษณะการใชงานในอตสาหกรรม และสามารถตอบสนองตอความตองการของผใชไดดยงขน


ในการจดสงผลตภณฑมนเสนและมนอดเมดไปยงโรงงานอตสาหกรรมตอเนองอนๆ และ

คลงสนคาของผสงออก จะนยมขนสงทางถนน ดวยรถบรรทกหกลอ รถบรรทกสบลอ หรอรถบรรทกพวง ขนอยกบปรมาณทขนสง และระยะทางในการขนสง ในการขนสงระยะไกล เชน การขนสงผลตภณฑมนเสนและมนอดเมดไปยงคลงสนคาของผสงออก ซงมกอยรมแมนาตางๆ และไกลจากแหลงผลต จะนยมขนสงดวยรถบรรทกขนาดใหญ เพอใหคมคาตอเวลาและคาใชจายทเสยไป สนคามนเสนและมนอดเมดเพอการสงออกจะถกขนถายขนเรอโปะ และลาเลยงจากคลงสนคาของผสงออกผานลานาในประเทศออกสอาวไทย เพอไปถายขนเรอใหญททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชง ซงเปนทาสงออกสนคาทางเรอประเภทสนคาเทกองหลกของประเทศไทย (รปท 3-18) รปท 3-19 แสดงการขนถายสนคาขนเรอใหญททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชง และรปผนวกท ก-6 แสดงขนตอนการตรวจสอบผลตภณฑมนเสนเพอสงออกไปขายยงตลาดตางประเทศ จากการศกษา พบวา การขนสงผลตภณฑเหลานยงคงมรปแบบคลายกบทไดดาเนนการมาในอดต ตามทไดมการศกษาไวโดย ปรชา และคณะ (2531) เพยงแตในอดตนน มนอดเมดจะเปนผลตภณฑหลกทมการสงออกมาก เนองจากมปรมาณความตองการซอเปนจานวนมากจากสหภาพยโรป (หรอ ประชาคมยโรป ในขณะนน) แตปจจบน มนเสนจะมปรมาณการสงออกมากกวา เนองจากความตองการใชจากสาธารณรฐประชาชนจน ซงรบซอมนเสนจากประเทศไทยปละมากกวา 1


62

พนลานตน หรอประมาณรอยละ 94 ของปรมาณมนเสนสงออกทงหมด นอกจากน ในอดตไดมการทาขอตกลงวาดวยการผลต การคา และการตลาดมนสาปะหลง ระหวางไทยกบสหภาพยโรป ซงกาหนดโควตาการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงจากประเทศไทยไปยงสหภาพยโรป รฐบาลโดยกระทรวงพาณชยจงไดมการจดสรรโควตาการสงออก ตามสดสวนสตอคมนสาปะหลงทผสงออกแตละรายมอย โดยมการตรวจสอบสตอคเปนงวดๆ ในเขตปฏบตการรวมของสานกงานมาตรฐานสนคาและกรมศลกากร ทาใหผสงออกไมสามารถสงออกผลตภณฑไดในปรมาณตามตองการ นอกจากจะสงออกไปยงประเทศอนนอกสหภาพยโรป

รปท 3-18 แผนทบรเวณทาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชง ทมา: สรยน และคณะ (2549)


63

(ก)

(ข)

รปท 3-19 การขนถายสนคาเทกองขนเรอเดนสมทรททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชง ทมา: สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (2550)


64

ในการจดสง ลานมนและโรงงานบางแหงจะมรถบรรทกเปนของตนเอง และมการวาจางรถบรรทกขนสงเมอมความตองการการขนสงมาก การคดอตราคาขนสงจะเปนการตกลงกนระหวางลานมน/โรงงานกบผประกอบการขนสง และขนลงตามฤดกาล กลาวคอ ในชวงฤดแลงทมผลตผลมนสาปะหลงออกสตลาดมาก จะเปนชวงทมผลตผลทางการเกษตรอนๆ ออกสตลาดมากเชนกน ทาใหเกดการแขงขนแยงใชรถบรรทกกนมาก ทาใหคาขนสงในชวงฤดแลงสงกวาในชวงฤดฝนมาก ขณะทในชวงฤดฝน ความตองการการขนสงจะลดลงมาก จนทาใหผประกอบการขนสงอาจตดราคากนเองจนตา จนกระทงบางครง ลานมนและโรงงานทมรถบรรทกเปนของตนเองกหนไปใชรถบรรทกรบจางแทน เนองจากมคาใชจายตากวา สถานการณเชนนมมาตงแตในอดต (ปรชา และคณะ, 2531) จนกระทงในปจจบนกยงเปนเชนนนอย เพยงแตอาจลดความรนแรงลง เนองจากในปจจบน ผสงออกไมจาเปนตองระดมซอผลตภณฑมาเกบไวในโกดงในชวงฤดทมผลตผลมนสาปะหลงมากเพอรบการจดสรรโควตาการสงออกดงเชนในอดต และระยะเวลาทใชในการขนสงกลดลงจากเดมมาก เนองจากมการขยายโครงขายเสนทางการขนสงมากขน และถนนมสภาพดขน

นอกจากน ยงพบวาไดมการดาเนนการขนสงเทยวกลบ (Backhauling) มาตงแตในอดต โดย

รถบรรทกจะวงไปรบสนคาเบดเตลดทวไปทกรงเทพฯ หรอรบวสดกอสรางทจงหวดสระบร หรอรบป ยทกรงเทพฯ และสมทรปราการ ฯลฯ ในเทยวกลบ แตในชวงฤดแลงทมการแขงขนดานการขนสงสง ปรมาณการขนสงเทยวกลบจะลดลง โดยผประกอบการขนสงมกจะรบนารถวงเทยวเปลากลบมารบผลผลตทตนทาง เนองจากการรอรบสนคาขากลบจะกนเวลานาน และผวาจางขนสงกมกจะจายเงนเพมใหเพอแลกกบจานวนเทยวรถทเพมขน ซงการปฏบตในรปแบบนกยงคงเปนไปเชนเดม ตงแตในอดตจนถงปจจบน

การขนสงแปงมนสาปะหลงจะมจดหมายปลายทาง 2 แหงหลกๆ คอ การขนสงเพอสงออกไป

จาหนายยงตางประเทศและการขนสงเพอจาหนายในประเทศ การขนสงเพอจาหนายในประเทศ จะนยมขนสงทางถนนดวยรถบรรทกหกลอ รถบรรทกสบลอ รถบรรทกพวง หรอรถหวลาก ตามปรมาณการขนสง สวนการขนสงเพอสงออกจะขนสงทงทางถนนดวยรถบรรทกขนาดใหญ ทางนาดวยเรอบรรทก และทางรถไฟ โดยการขนสงทางถนนจะเปนรปแบบทนยมมากทสด ชองทางการขนสงผลตภณฑแปงมนสาปะหลงเพอสงออกสามารถสรปไดดงน

1. ขนสงผานทางถนนดวยรถบรรทกขนาดใหญ (รปท 3-20) เขาสสถานบรรจและแยกสนคากลอง

(Inland container depot, ICD) ของการรถไฟแหงประเทศไทย ทเขตลาดกระบง บรรจสนคาเขาตคอนเทนเนอร (รปท 3-21) แลวถายลงระบบรางเพอขนสงไปยงทาเรอแหลมฉบงตอไป

2. บรรจสนคาเขาตคอนเทนเนอรทโรงงาน (รปท 3-22) แลวขนสงผานระบบรางจากจดเปลยนถายอนๆ เชน ทชมทางจระ จงหวดนครราชสมา เปนตน (รปท 3-23) จากนน ขนสงดวยระบบรางไปยงทาเรอกรงเทพหรอทาเรอแหลมฉบง


65

3. ขนสงผานระบบถนนดวยรถหวลากไปยงทาเรอแหลมฉบงหรอทาเรอกรงเทพโดยตรง (โดยไมผานระบบราง)

4. ขนสงผานระบบถนนไปยงทาเรอรมแมนา เชน ทรมแมนาเจาพระยา (อาเภอนครหลวง อาเภอ

ทาเรอ และอาเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา) ทรมแมนาบางปะกง (อาเภอบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา) เพอถายลงสเรอโปะ แลวลาเลยงผานทางแมนาออกสอาวไทย (รปท 3-24) จากนนถายขนเรอใหญททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชง (ขนสงแบบเทกอง ไมใชตคอนเทนเนอร)

(ก) รถบรรทกหกลอ

(ข) รถบรรทกสบลอ

(ค) รถบรรทกสบสองลอ

(ง) รถบรรทกพวง

(จ) รถหวลาก

รปท 3-20 รถบรรทกทใชในการขนสงแปงออกจากโรงงาน ทมา: บรษท สงวนวงษอตสาหกรรม จากด (2550)


66

รปท 3-21 การยกถงแปงออกจากรถเพอบรรจเขาตคอนเทนเนอร ทมา: บรษท สงวนวงษอตสาหกรรม จากด (2550)

รปท 3-22 การบรรจแปงเขาตคอนเทนเนอรทโรงงาน ทมา: บรษท สงวนวงษอตสาหกรรม จากด (2550)


67

รปท 3-23 การขนสงดวยตคอนเทนเนอรผานระบบราง ทมา: บรษท สงวนวงษอตสาหกรรม จากด (2550)


68

(ก) การลาเลยงแปงขนเรอโปะทบรเวณทาเรอ

(ข) แปงทถกลาเลยงขนเรอโปะ

(ค) การขนสงแปงทางแมนาดวยเรอโปะขณะลองตามลานา

รปท 3-24 การขนสงแปงทางแมนาดวยเรอโปะทบรเวณทาเรอ

ทมา: บรษท สงวนวงษอตสาหกรรม จากด (2550)


69

3.4.4 การวางแผน (Plan) ในการวางแผนการจดซอวตถดบ ผลต และขนสง ลานมน/โรงงานแปรรปมนอดเมดบางแหงจะม

การรบคาสงซอ (Order) มาจากโรงงานอตสาหกรรมตอเนองอนๆ ในประเทศและบรษทผสงออก ซงจะมการสงสนคาลวงหนาประมาณ 1-2 เดอน แลวแตกรณ บางครงอาจมการสงสนคาดวนบาง สวนใหญแลว จะไมรบสงสนคาลวงหนาระยะยาว และจะทาการผลตตามคาสงซอ (Make-to-order) และ/หรอปรมาณความตองการทไดคาดการณเอาไว

สาหรบโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลง มการผลตทงแบบผลตเกบไวเพอรอจาหนาย (Make-to-

stock) และผลตตามคาสงซอ (Make-to-order) โดยสวนใหญจะเปนการผลตตามคาสงซอ โดยเฉพาะในกรณของแปงดดแปรซงลกคาจะกาหนดลกษณะเฉพาะของสนคาทตองการมาให นอกจากน อาจมการผลตตามปรมาณความตองการทไดคาดการณเอาไว เนองจากมลกคาประจาบางรายทมกจะสงซอสนคาในรปแบบและปรมาณทแนนอนดวย ในการผลต โรงงานขนาดใหญบางแหงจะมการกาหนดปรมาณการผลตขนตาเอาไว เพอลดเวลาทใชในการตงเครองจกรและการทาความสะอาดสายการผลต และมการตรวจสอบสนคาคงคลงอยเสมอ นอกจากน ยงมการกาหนดปรมาณการสงซอวตถดบทเหมาะสม สาหรบวตถดบอนๆ ทไมใชหวมนสาปะหลงสด เพอลดคาใชจายในการสงซอ และในโรงงานบางแหงยงไดมการนาซอฟทแวรและเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ มาใช เพอชวยในการวางแผนและจดการภายในโรงงาน เชน ระบบ Enterprise Resource Planning (ERP) สาหรบโรงงานขนาดเลกหลายแหง อาจยงไมมการวางแผนทเปนระบบมากนก และยงไมมการนาซอฟทแวรและเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ มาใชในการวางแผนดาเนนงาน

ในการแปรรป ทงลานมนและโรงงานตางๆ มกจะใชอตราคาไฟฟาตามชวงเวลาของการใช หรอ

อตรา TOU (Time of use rate) และวางแผนการผลตโดยเนนผลตใหเตมกาลงสงสดในชวงเวลา Off peak คอ ตงแตวนจนทร-ศกร เวลา 22.00-09.00 น. และวนเสาร-อาทตย วนหยดราชการ (ไมรวมวนหยดชดเชย) ทงวน เพอรบประโยชนจากการใชอตราคาไฟฟา TOU (สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน, 2545) นอกจากน โรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงหลายแหงยงไดผลตกาซชวภาพและไฟฟาขนมาใชในโรงงาน เพอลดคาใชจายในดานการใชพลงงานอกดวย (ดงแสดงในรปท 3-16)

3.4.5 การสงคนสนคา (Return)

ในอตสาหกรรมผลตภณฑมนสาปะหลง พบวา ไมมการสงคนสนคา โดยมากสนคาทไมไดตาม

มาตรฐานมกจะถกรบซอในราคาทถกลง หรอถกนาไปขายใหกบลกคารายอนตอไป เชนเดยวกบกรณของวตถดบหวมนสาปะหลงสด


70

3.4.6 กลไกการจาหนายแปงมนสาปะหลงในประเทศ

ผคาแปงมนสาปะหลงดบภายในประเทศแบงไดเปน 3 กลมใหญๆ คอ ผคารายใหญ ผคาแบงบรรจ และผคารายยอย

ผคารายใหญสวนมากเปนผผลตแปงมนสาปะหลงเองหรอมความสมพนธกบผผลตแปงมน

สาปะหลงเปนเวลานาน โดยจะมการทาการตลาดเอง เชน ทาการเสนอขายใหแกซเปอรมารเกตรายใหญ เปนตน สวนผคาแบงบรรจ ในทนหมายถง ผทรบซอแปงมนสาปะหลงจากโรงงานผผลต แลวนามาแบงบรรจถงในขนาดบรรจทเลกลง เชน นาแปงมนสาปะหลงขนาดบรรจ 500 กโลกรมจากโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงมาทาการแบงบรรจใหมในขนาดบรรจตงแต 1, 5, 20 จนถงขนาด 50 กโลกรม เปนตน จากนนจะมการจาหนายใหแกผผลตสนคาอปโภคบรโภครายยอย เชน โรงงานทาเสนกวยเตยว หรอหากเปนถงขนาดเลก กจะจาหนายใหรานคาปลกตอไป สาหรบผคารายยอย มกเปนผจาหนายแปงมนสาปะหลงปลกในขนาดบรรจเลกๆ ใหแกผบรโภคโดยตรง

แหลงวตถดบของแปงมนสาปะหลงสาหรบผคารายใหญหรอผคาแบงบรรจอาจมาจากโรงงานแปง

มนสาปะหลงเพยงโรงเดยว หรอจากหลายโรงงาน จากนนนาแปงมนสาปะหลงมาทาการผสมกนแลวบรรจลงถงขนาดเลก ซงผลทตามมาคอปญหาดานความสมาเสมอของคณภาพของแปงมนสาปะหลงในแตละลอตของการสงมอบ การซอขายมกใชระบบเครดตแทนการชาระดวยเงนสด ซงจะสงเกตไดวาโรงงานแปงมนสาปะหลงสวนมากจะไมทาการตลาดเพอจดจาหนายในประเทศใหแกผบรโภคโดยตรง เนองจากมกจะไมเชยวชาญดานการตลาดเทาผคาแปงมนสาปะหลง

ในกรณของลกคารายใหญ เชน อตสาหกรรมผลตผงชรส ซงใชวตถดบหลกคอแปงมนสาปะหลง

ดบในการผลต จะมรปแบบการซอขายอกประเภทหนง คอการเปดประมลประจาป โดยผผลตแปงมนสาปะหลงจะทาการยนซองประกวดราคาแกลกคา ผทใหราคาถกทสดจะเปนผทไดทาสญญาซอขายกบลกคารายนนๆ สาเหตทกลไกนสามารถนามาใชไดเนองจากเทคโนโลยการผลตแปงมนสาปะหลงดบเปนเทคโนโลยทโรงงานผผลตแปงมนสาปะหลงทกโรงงานสามารถทาได จงมผผลตอยเปนจานวนมาก แตหากเปนการซอขายแปงดดแปรทตองใชเทคโนโลยข นสงขน การเปดการประมลและประกวดราคาเชนนจะมความเปนไปไดยาก เพราะแปงดดแปรบางประเภท มผผลตเพยงไมกรายเทานนทสามารถผลตได 3.4.7 กลไกการจาหนายแปงมนสาปะหลงเพอการสงออก

การคาแปงมนสาปะหลงในตลาดตางประเทศสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทหลกๆ คอ การคาโดยผานบรษทพอคาคนกลาง (Traders) และการขายใหแกลกคาในตางประเทศโดยตรง

การคาผานบรษทพอคาคนกลางนนยงเปนทปรากฏในการคาแปงมนสาปะหลงจากประเทศไทย

แมวาจะมการคาขายแปงมนสาปะหลงมาเปนเวลานานแลว ทงนเนองจากบรษทผผลตแปงมนสาปะหลงของไทยยงไมมความชานาญในการตลาดเชงรก จงตองอาศยบรษทพอคาคนกลางเปนผชวยดาน


71

การตลาดในประเทศตางๆ จะมกเพยงไมกบรษทเทานนทสามารถทาการตลาดในตางประเทศไดด นอกจากน กลมตลาดใหม เชน ประเทศในตะวนออกกลาง กยงมความตองการในการใชบรษทพอคาคนกลางเพอเปนตวแทนในการตดตอซอขายกนอยมาก

ในประเทศทไดมการซอขายแปงมนสาปะหลงระหวางกนมานานและเปนประเทศทแปงมน

สาปะหลงจากไทยมชอเสยงเปนทรจกในแวดวงอตสาหกรรม ลกคาในประเทศนนอาจมการรวมกลมกนเพอจดซอแปงมนสาปะหลงจากโรงงานในประเทศไทยโดยตรง เชน ลกคาจากประเทศญปน เปนตน

สาหรบตลาดแปงมนสาปะหลงดดแปร โรงงานผผลตแปงดดแปรเกอบทงหมดในประเทศไทยเปน

ผผลตแปงมนสาปะหลงดบอยเดม ดงทไดแสดงไวในตารางท 3-3 ประเทศไทยมโรงงานแปรรปแปงดดแปรอย 30 แหง จากจานวนโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงทงหมด 84 แหง โดยมโรงงานจานวน 11 แหงทผลตแปงดดแปรจากแปงดบเพยงอยางเดยว (ไมไดผลตแปงจากหวมนสาปะหลง) การผลตแปงดดแปรมความยงยากซบซอนกวาการผลตแปงดบ เนองจากตองใชเทคเทคโนโลยเพมเตมหรอมสวนผสมเฉพาะเพอเปลยนแปลงแปงมนสาปะหลงดบใหมคณสมบตทางเคมทเหมาะสมกบการนาไปใชในอตสาหกรรมตอเนองตางๆ

ชองทางการจาหนายแปงดดแปรโดยทวไปจะมความคลายคลงกบแปงดบ เพยงแตแตกตางกนท

การผลตแปงดดแปรมกเปนการผลตตามคาสงซอ แทนการผลตเพอเกบไวรอจาหนายในกรณของแปงดบ การสงซอแปงดดแปรจากทงลกคาในประเทศและตางประเทศมกเปนการสงจากลกคาโดยตรง เนองจากสารเคมหรอสนคาบางอยางตองการการควบคมคณภาพตงแตโรงงานผลตวตถดบจนกระทงผลตเปนสนคาแลว

กลมลกคาของแปงดดแปรแบงไดเปน 2 ประเภทหลก คอ กลมลกคาทซอตรงและกลมลกคาท

เปนบรษทพอคาคนกลาง (Traders) กลมลกคาททาการซอขายโดยตรงมกเปนกลมผซอทนาแปงดดแปรไปผลตเปนผลตภณฑอนๆ

การสงซอมกทาการสงซอลวงหนา หรออาจทาเปนสญญาซอขาย (Contract) กอนการสงมอบจรงหลายเดอน เนองจากการผลตแปงดดแปรมความยงยากในการควบคมคณภาพมากกวาแปงดบ ซงการสงซอสนคาลวงหนามผลดตอโรงงานผผลต เนองจากสามารถทาการวางแผนการผลตไดกอนลวงหนา แตมขอเสยคอ ผซอจะไดราคาตามทตกลงไว ณ วนทส งซอ ซงราคาของแปงมนสาปะหลงอาจมการขนลงไดกอนวนทสนคาไดถกสงมอบจรง หากราคา ณ วนททาการสงมอบสงกวาราคาทตกลงกนไวลวงหนา ผขายจะเสยโอกาสในการทากาไรทมากขน

แปงดดแปรบางสวนจะถกจาหนายใหแกกลมลกคาทเปนบรษทพอคาคนกลาง (Traders) ซง

มกจะเปนบรษทในตางประเทศ เนองจากบรษทในประเทศจะมขอมลผผลตแปงดดแปรในประเทศอยแลว จงสามารถทาการตดตอซอขายไดโดยตรง ผานชองทางการจาหนายในประเทศ พอคาคนกลางในตางประเทศบางรายจะดาเนนการแยกบรรจแปงดดแปรลงบรรจภณฑทมขนาดเลกลง กอนจาหนายตอไป


72

ยงลกคาในประเทศของตน และบางรายอาจมการทาการตลาดดวยการตดตราสนคาของตนบนบรรจภณฑเพอสรางตราสนคาของตนดวย การซอขายกมกมการตกลงกนลวงหนาเชนเดยวกบกลมลกคาทมการซอตรง

เนองจากธรรมชาตของธรกจแปงดดแปรเปนการซอขายลวงหนากนอยแลว ตลาดสนคาลวงหนา

(Future market) ของแปงดดแปรจงไมเปนทนยมนกในหมผผลตและลกคาทมการซอขายในปจจบน จะมประโยชนกเพยงแตสาหรบผเกงกาไรทไมไดเกยวของกบการซอขายโดยตรงเทานน 3.5 การแปรรปทโรงงานผลตเอทานอล

วตถดบทนามาใชผลตเอทานอลเพอใชเปนเชอเพลงในประเทศไทยแบงไดเปน 2 กลมหลก คอ วตถดบจากออย (กากนาตาล/ออย/นาออย) และวตถดบจากมนสาปะหลง (หวมนสาปะหลงสด/มนเสน) ซงประเทศไทยมโรงงานทจดทะเบยนเพอขออนญาตทาการผลตเอทานอลเพอใชเปนเชอเพลง ณ วนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2551 อยทงหมด 47 โรงงาน มกาลงการผลตทไดรบอนญาตรวม 12.295 ลานลตรตอป มโรงงานทจดทะเบยนใชมนสาปะหลงเปนวตถดบจานวน 25 โรงงาน (กาลงการผลตรวม 8.590 ลานลตรตอป) โรงงานทจดทะเบยนใชวตถดบจากออยจานวน 15 โรงงาน (กาลงการผลตรวม 2.685 ลานลตรตอป) สวนทเหลออก 7 โรงงานจะผลตโดยใชทงวตถดบจากออยและมนสาปะหลง (กาลงการผลตรวม 1.020 ลานลตรตอป) สวนใหญมทาเลทต งอยในภาคตะวนออกและภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศ ใกลกบแหลงวตถดบ อยางไรกตาม โรงงานทไดจดทะเบยนไวนนยงมไดเปดดาเนนการทงหมด มเพยงบางแหงเทานนทไดเปดดาเนนกจการจรง (กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน, 2551)

ปจจบน โรงงานทผลตเอทานอลจากหวมนสาปะหลงทเปดดาเนนการแลวยงมอยเปนจานวนนอย แตในอนาคตอนใกลน อตสาหกรรมนจะขยายตวขนอก จากขอมลของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน (2551) โรงงานผลตเอทานอลทใชมนสาปะหลงเปนวตถดบทอยระหวางการกอสรางมจานวนทงหมดถง 11 โรงงาน จากจานวนโรงงานทอยระหวางการกอสรางทงหมด 12 โรงงาน

อตสาหกรรมการผลตเอทานอลจากหวมนสาปะหลงไดเกดกาเนดขนเนองจากนโยบายของ

รฐบาล โดยกระทรวงพลงงาน ในปพ.ศ. 2549 ทไดกาหนดเปาหมายใหมการใชเอทานอลในปรมาณ 1 ลานลตรตอวน เพอทดแทน MTBE (Methyl tertiary butyl ether หรอสารทใชเพมออกเทนในนามนเบนซน) ในนามนเบนซน 95 ภายในปพ.ศ. 2549 และใหมการใชเอทานอลวนละ 3 ลานลตร เพอทดแทน MTBE ในนามนเบนซน 95 และทดแทนเนอนามนในนามนเบนซน 91 ภายในปพ.ศ. 2554 เนองจากสภาวะราคานามนทสงขนอยางตอเนอง แตตอมา กระทรวงพลงงานไดประเมนสถานการณการใชนามนเชอเพลงและอตราการเตบโตทางดานเศรษฐกจ และไดปรบลดเปาหมายการใชเอทานอลเพอทดแทน MTBE ในนามนเบนซน 95 และทดแทนเนอนามนในนามนเบนซน 91 ภายในปพ.ศ. 2554 ลงเปนวนละ 2.4 ลานลตร และในปพ.ศ. 2549 นน คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) ไดมมตใหเปดเสร


73

ในการขอจดตงโรงงานผลตและจาหนายเอทานอลเพอใชเปนเชอเพลง เพอเปนการเรงรดและสงเสรมใหมการผลตและจาหนายเอทานอลเปนเชอเพลงไดตามเปาหมายทกาหนด สอดคลองกบนโยบายของกระทรวงพลงงาน (กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน, 2551) ในชวงตนปพ.ศ. 2552 ปรมาณความตองการใชเอทานอลเปนเชอเพลงของประเทศไทยโดยเฉลยมปรมาณประมาณ 1.2-1.3 ลานลตรตอวน (ซงยงนอยกวาปรมาณการใชเอทานอลทไดมการตงเปาหมายเอาไว) โดยสวนใหญจะผลตจากวตถดบจากออย ประมาณ 1.17 ลานลตรตอวน และผลตจากมนสาปะหลงประมาณ 0.09 ลานลตรตอวน (กรงเทพธรกจออนไลน, 2552ก) การวเคราะหการใชพลงงานตลอดทงโซอปทานเพอผลตเอทานอลจากมนสาปะหลงในประเทศไทยไดถกนาเสนอไวใน Nguyen et al. (2007a, 2007b)


จากขอมลทไดจากการสมภาษณโรงงานอตสาหกรรมผลตเอทานอลจากมนสาปะหลงแหงหนง

พบวา โรงงานจะรบซอหวมนสาปะหลงสดจากเกษตรกรทอยในบรเวณใกลเคยงเปนหลก ซงผลผลตของเกษตรกรในพนทจะอยทประมาณ 2-3 ตนตอไรเทานน โดยเฉลยราคารบซอหวมนสาปะหลงสดของโรงงานจะตากวาราคาหวมนสาปะหลงสดในจงหวดนครราชสมา (ซงเปนแหลงเพาะปลกมนสาปะหลงทใหญทสด รวมทงมลานมนและโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงมากทสดในประเทศ) สาหรบแหลงหวมนสาปะหลงสดของโรงงานอกแหลงคอ ลานมนในบรเวณใกลเคยง แตโรงงานไมนยมใชหวมนสดจากลานมนมากนก เนองจากไมมนใจในคณภาพของหวมนสาปะหลงทไดจากลานมน

ในปจจบน โรงงานจะผลตเอทานอลไดประมาณ 70,000-80,000 ลตรตอวน โดยใชมนสาปะหลง

สดประมาณ 500 ตนตอวน ปรมาณหวมนสาปะหลงสดทจดซอไดจะแปรผนไปตามฤดกาลเปนอยางมาก โดยทวไป ในราวๆ เดอนกรกฎาคมถงเดอนกนยายน จะซอหวมนสาปะหลงสดไดประมาณ 300 ตนตอวนขนไป แตในเดอนพฤศจกายนจนถงเดอนมกราคม ซงเปนชวงทมผลตผลออกสตลาดมาก จะสามารถซอหวมนสาปะหลงสดไดมากกวา 300-500 ตนตอวน สาหรบชวงเวลาอนๆ นอกเหนอจากน จะซอหวมนสดไดนอยลง และในบางชวงเวลาแทบจะไมสามารถจดหาหวมนสดเพอใชในการผลตไดเลย เนองจากหวมนสาปะหลงสวนใหญจะถกนาไปจาหนายใหกบอตสาหกรรมอน สาหรบสถานการณในปจจบน สามารถพจารณาไดวาโรงงานมกาลงการผลตมากเกนกวาวตถดบทสามารถหาซอไดในแตละวน

สาหรบการสงเสรมความรใหแกเกษตรกรในชมชนเพอเพมปรมาณผลผลตในพนท ทางโรงงานไดจดใหมการเผยแพรความรในการปลกมนสาปะหลงใหแกเกษตรกร รวมทงกรรมวธการนากากมนไปผลตเปนป ย ปจจบน โรงงานมพนทเพาะปลกมนสาปะหลงในแปลงทดลองและพนทเพาะปลกจากเกษตรกรในโครงการบางสวนทศกษาวธการปลกเพอเพมปรมาณผลผลตตอไรใหสงขน โดยไดรบความชวยเหลอในการอบรมใหความรจากนกวชาการซงเชยวชาญดานการผลตมนสาปะหลง รวมทงไดพจารณาการใชป ยจากกากทเหลอจากกระบวนการผลตเอทานอลในแปลงปลกอยางเหมาะสมดวย


74

3.5.2 การผลต (Make)

หลงจากรบซอหวมนสาปะหลงสดจากเกษตรกรในพนทใกลเคยงแลว โรงงานจะดาเนนการแปรรปหวมนสาปะหลงสดไปเปนเอทานอล ตามขนตอนการผลตตอไปน

ขนตอนการผลตเอทานอลจากหวมนสาปะหลงสด 1. รบหวมนสาปะหลงจากเกษตรกร 2. ทาการกาจดสงเจอปนตางๆ เชน ดน ทราย เปนตน 3. ลางหวมนสาปะหลงใหสะอาด 4. สบหยาบหวมน 5. โมละเอยดจนกระทงวตถดบมลกษณะเหลวคลายโจก 6. ตม 7. ใสเอมไซมเพอยอยแปงเปนนาตาล 8. เตมยสต 9. หมกเปนเวลา 48-56 ชวโมง 10. กลนแยกแอลกอฮอล เพอใหไดแอลกอฮอล 95% 11. ทาการ Dehydration เพอใหไดแอลกอฮอล 99% โดยทแอลกอฮอลกอนการกลน 100 สวน จะสามารถกลนไดเปนกาก 90 สวนและแอลกอฮอล

เพยง 10 สวนเทานน โดยเฉลย หวมนสาปะหลงสดประมาณ 7 กโลกรมจะสามารถนามาใชผลตเอทานอลได 1 ลตร (ทงนขนกบเปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงสดดวย) สาหรบของเสยจากกระบวนการผลตจะถกนาไปหมกเพอผลตเปนกาซชวภาพเพอใชเปนพลงงานทดแทนอกขนตอนหนง พนทผลตของโรงงานจงสามารถแบงออกไดเปน 3 สวนหลก คอ สวนของโรงงานผลตเอทานอล สวนหมอตม (Boiler) และสวนบาบดนาเสยและระบบผลตกาซชวภาพ รปท 3-25 แสดงแผนภาพและรายละเอยดของกระบวนการผลตเอทานอลจากมนสาปะหลง


ในปจจบน ผซอเอทานอลจะจดรถบรรทกมารบเอทานอลทโรงงานเอง และคดคาขนสงกบทาง

โรงงาน ซงอตราคาขนสงจะอยทประมาณ 0.70-1.00 บาทตอลตร โดยปกตลกคาจะมารบสนคาทโรงงานทกวน วนละประมาณ 1-2 คนรถ


75

รปท 3-25 กระบวนการผลตเอทานอลจากมนสาปะหลง ทมา: กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน (2551)


76

3.5.4 การวางแผน (Plan) ในปจจบน โรงงานและลกคาจะเซนสญญาซอขายตามคาสงซอ (Order) ทก 3 เดอน โดยโรงงาน

จะทราบขดความสามารถในการผลตลวงหนาและตรวจสอบความสามารถในการผลตกอนตกลงรบคาสงซอทกครงเพอปองกนไมใหเกดปญหาเรองการสงสนคาไมทนตามกาหนด

นอกจากน ทางโรงงานไดมการสารวจความตองการสงซอของลกคาเพอนามาทาการพยากรณ

ความตองการ และวางแผนการผลตตามคาพยากรณทได

3.5.5 การสงคนสนคา (Return)

พบวาไมมการสงคนสนคาในอตสาหกรรมการผลตเอทานอลจากหวมนสาปะหลง

3.5.6 ปญหาทพบในอตสาหกรรมการผลตเอทานอลจากหวมนสาปะหลงในปจจบน 1. ปญหาจากความไมแนนอนของนโยบายของภาครฐทตองการสงเสรมใหเอทานอลเปน

พลงงานทดแทน หรอใหเปนเพยงพลงงานทางเลอกเทานน ซงสงผลตอความเชอมนในการลงทนเพอขยายกาลงการผลตในอนาคตของอตสาหกรรม ยกตวอยางเชน การสงเสรมหรอสนบสนนการใชนามน E85 อาจทาใหอตสาหกรรมพจารณาขยายกาลงการผลตเพมเตม แตการสงเสรมใหเกดการใชกาซธรรมชาต (Compressed natural gas; CNG) จะสงผลใหทางอตสาหกรรมเกดความลงเลในการลงทน ทง นเพราะนโยบายของภาครฐจะสงผลกระทบตอความตองการใชเอทานอลในอนาคต ดงน น อตสาหกรรมจงไมกลาลงทน เพราะไมแนใจในทศทางในอนาคต

2. สบเนองจากการกาหนดราคาของเอทานอล โดยสานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.)

ซงคานวณราคาโดยอางองกบราคาเอทานอลจากตลาดบราซล ทาใหราคาขายเอทานอลตากวาตนทนการผลตจรง สงผลใหอตสาหกรรมผลตเอทานอลเกดการขาดทนอยางตอเนอง ในปพ.ศ. 2549 ราคาขายเอทานอลอยท 25 บาทตอลตร แตในปพ.ศ. 2550 ราคาขายลดตาลงมาอยท 19.33, 18.62, 16.82 และ 15.29 บาทตอลตรในไตรมาสท 1-4 ตามลาดบ (สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน, 2552ก) ขณะทมนสาปะหลงกลบมราคาสงขนอยางตอเนอง นอกจากน โรงงานยงมตนทนการผลตเอทานอลอกประมาณ 4 บาทตอลตร (ทงนยงไมรวมคาเสอมราคาและดอกเบย)

3. ความสกปรกและสงเจอปนในหวมนสาปะหลงสด ทาใหเกดความยงยากในขนตอนการผลต 4. ปญหาในการผลต ซงสวนมากเกดจากเครองจกรทนาเขาจากตางประเทศทตองมการ

บารงรกษาเปนอยางมาก และในบางครง พบวามการปนเปอนจากเศษดนและนา ทาใหตองมการปรบปรงเครองจกรเบองตน


77

5. ปญหาความไมเขาใจและการใชเวลานานในการเรยนรเทคโนโลยการผลต เนองจากเทคโนโลยการผลตทใชเปนเทคโนโลยการผลตทนาเขามาจากตางประเทศ

6. ปญหาในการจดเกบเอทานอล เนองจากการเกบเอทานอลเปนเวลาทไมเหมาะสมจะสงผลให

ความบรสทธของเอทานอลมคาลดลง เชน ลดจาก 99.8% เปน 99.7% เปนตน

สาหรบประเดนการกาหนดราคาเอทานอลนน เมอวนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2552 คณะกรรมการบรหารนโยบายพลงงาน (กบง.) ไดมมตเหนชอบตอการขออนมตใชหลกเกณฑการกาหนดราคาเอทานอลใหมเปนการชวคราว โดยอางองกบตนทนการผลตในประเทศ แทนสตรเดมทอางองกบราคาเอทานอลจากตลาดบราซล เพอใหมความเหมาะสมและเปนธรรมกบทกฝาย โดยเหนชอบใหใชหลกเกณฑการคานวณตนทนราคาเอทานอลใหมนเปนการชวคราว 6 เดอน หลงจากนน จะมการพจารณาหลกเกณฑการคานวณใหมอกครง (สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน, 2552ข; กรงเทพธรกจออนไลน, 2552ก)

3.6 การสงออกผลตภณฑมนสาปะหลง

เนองจากผลตภณฑมนสาปะหลงเปนสนคาทมมาตรฐานการสงออกสนคา ประเภทสนคาทตองขออนญาตสงออก ผสงออกผลตภณฑจะตองเปนผทไดจดทะเบยนเปนผทาการคาขาออกซงสนคามาตรฐาน และในการสงออกสนคา จะตองมใบรบรองมาตรฐานสนคากากบทกครง การสงออกสนคาจะแบงออกเปน 2 กลมใหญ คอ กลมผลตภณฑมนสาปะหลงทไดจากการแปรสภาพหวมนสาปะหลง (ไมรวมแปงมนสาปะหลง และกากมนสาปะหลง) และกลมผลตภณฑแปงมนสาปะหลง สาหรบกลมผลตภณฑมนสาปะหลงแปรสภาพ ผสงออกจะตองขออนญาตสงออกทกครง ในกรณทสงออกผลตภณฑ (ทงสองกลม)ไปยงประเทศทมความตกลงเขตการคาเสร (Free Trade Agreements, FTA) กบประเทศไทย ผสงออกจะตองยนขอหนงสอรบรองแหลงกาเนดสนคา (Certificate of Origin, C/O) ตามแบบฟอรมทไดตกลงกบประเทศทมความตกลงเขตการคาเสรนนๆ เพอสงใหผนาเขาในประเทศนนๆ นาไปแสดงประกอบพธการทางศลกากร และในกรณทสงออกไปยงสหภาพยโรปและตองการใชสทธภายใตโควตาภาษ ผสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงแปรสภาพจะตองยนขอหนงสอรบรองแหลงกาเนดสนคา และผสงออกผลตภณฑแปงมนสาปะหลงจะตองยนขอ Export certificate เพอสงไปใหผนาเขาของสหภาพฯ นาไปแสดงประกอบการผานพธการทางศลกากร ปจจบน มผทาการคาขาออกซงสนคามาตรฐานผลตภณฑมนสาปะหลง ทไดจดทะเบยนตามพระราชบญญตมาตรฐานสนคาขาออก พ.ศ. 2503 ณ สานกงานมาตรฐานสนคา ประจาปพ.ศ. 2552 รวม 55 บรษท (ขอมล ณ วนท 15 มถนายน พ.ศ. 2552) และผทาการคาขาออกซงสนคามาตรฐานแปงมนสาปะหลง รวม 143 บรษท (ขอมล ณ วนท 19 มถนายน พ.ศ. 2552) ซงใบทะเบยนผทาการคาขาออกซงสนคามาตรฐานน จะใชไดถงวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2552 เทานน ตารางท 3-5 แสดงมาตรการการนาเขาผลตภณฑมนสาปะหลงของประเทศคคา ซงรวบรวมไวโดยกรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย (2549)

สาหรบการทาความตกลงเขตการคาเสร (FTA) ซงเปนการรวมกลมเศรษฐกจ เพอลดภาษ

ศลกากรสนคาระหวางประเทศภายในกลมลงใหเหลอนอยทสดหรอเปน 0% รวมทงลดอปสรรคในการ


78

สงออกระหวางประเทศภายในกลมนน ประเทศไทยไดมการทาขอตกลงกบประเทศคคาตางๆ ทงภายใตขอตกลงของกลมอาเซยน และขอตกลงระหวางประเทศไทยและประเทศคคาเอง (ตารางท 3-5 ไดรวมรายละเอยดอตราภาษภายใตการทาความตกลงเขตการคาเสรแลว) ในสวนของผลตภณฑมนสาปะหลงนน ประโยชนจากการทา FTA ยงจดวามไมมากนก เมอเทยบกบสนคากลมอนๆ แมวาการลดภาษตามขอตกลง FTA ระหวางไทย-จน จะชวยสงผลใหการสงออกมนสาปะหลงไปยงสาธารณรฐประชาชนจนเพมขนในชวงทผานมา แตหลายฝายกเหนวา สาเหตหลกของการเพมปรมาณการสงออกนนเกดจากการทสาธารณรฐประชาชนจนมความตองการผลตภณฑเพมสงขน มากกวาจะเปนปจจยอนเนองมาจากการทาขอตกลง FTA นอกจากน ตงแตมกราคม พ.ศ. 2549 เปนตนมา ประเทศอนๆ ในอาเซยน ซงเปนคแขงในการสงออกมนสาปะหลงไปสาธารณรฐประชาชนจน เชน เวยดนาม กไดรบการลดภาษนาเขาเชนกน ดงนน ประเทศไทยกมไดไดเปรยบประเทศอนในเรองของกาแพงภาษอกตอไป


79

ตารางท 3-5 ระเบยบการนาเขาและภาษนาเขาผลตภณฑมนสาปะหลงของประเทศคคา ประเทศ มนเสน/มนอดเมดและอนๆ

(HS.0714) แปงมนสาปะหลงหยาบ

(HS.1106) สตารชจากมนสาปะหลง

(HS.1108) แปงแปรรป (HS.3505)

สหภาพยโรป 6.00% สาหรบ 21 ลานตน/4 ป หรอประมาณ 5.25 ลานตน/ป

95 ยโร/ตน สาหรบนอกโควตา

HS.11062010: 95 ยโร/ตน HS.11062095: 166 ยโร/ตน

66 ยโร/ตน สาหรบโควตานาเขาพเศษ (Global quota) ซงกาหนดไว 10,000 ตน สาหรบไทย และ 500 ตน สาหรบประเทศอน

166 ยโร/ตน นอกโควตา

HS.35051010/HS35051090: เดม 9.00% + 177 ยโร/ตน แตขณะน EU ใหสทธพเศษ GSP แกไทย เสยภาษนาเขา 0.00% และไมมโควตา

HS.35051050: 7.70% ญปน 0.00% เมอใชในอตสาหกรรม

อาหารสตว 15.00% เมอใชในวตถประสงค

อน

0.00% เมอใชในอตสาหกรรมอาหารสตว

15.00% เมอใชในวตถประสงคอน

ภายใตโควตารวม (Pooled quota) ซงญปนกาหนดใหนาเขาแปงขาวโพด แปงมนฝรง สตารชจากมนสาปะหลง และแปงอนๆ รวมปละ 157,000 ตน

0.00% เมอใชในการผลตเดกซตรน กาว

25.00% เมอใชในวตถประสงคอน

119 เยน/กโลกรม (ปรกต)

HS.3505 Esterified starch: 0.00% (นาเขาภายใตสทธ

พเศษ GSP ภายใตเพดาน 10,721.34 ลานเยน)

6.80% (ปรกต) HS.3505 อนๆ กาว: 4.26% หรอ 5.10 เยน/กโลกรม

(นาเขาภายใตสทธพเศษ GSP ภายใตเพดาน 152.72 ลานเยน)

21.30% หรอ 25.50 เยน/กโลกรม (ปรกต)

ทมา: กรมการคาตางประเทศ (2549)


80

ตารางท 3-5 (ตอ) ระเบยบการนาเขาและภาษนาเขาผลตภณฑมนสาปะหลงของประเทศคคา ประเทศ มนเสน/มนอดเมดและอนๆ




สาธารณรฐเกาหล

มนเสน 20% ในโควตา 117,000 ตน 986% นอกโควตา (ใชใน

อตสาหกรรมผลตแอลกอฮอลเพอผลตสราพนเมอง โดยมอบใหสมาคมผผลตแอลกอฮอลและสราเปนผรองขออนญาตนาเขาตอกระทรวงเกษตรเกาหล)

มนอดเมด โควตานาเขา 1 ลานตน 2% สาหรบ 320,000 ตน 3% สาหรบ 680,000 ตน 986% นอกโควตา (ใหสหพนธ

สหกรณการเกษตรเกาหลและสมาคมผผลตอาหารสตวเกาหลเปนผขออนญาตนาเขา โดยการประมลราคาขนตา)

19.7% นอกโควตา 9% โควตา 2,400 ตน 506% นอกโควตา (หามใชใน

อตสาหกรรมอาหาร ใหนาไปใชในอตสาหกรรมกระดาษ สงทอ กาว และเภสชภณฑ อาจขยายปรมาณไดตามความเหมาะสม โดยสมาคมทเกยวของ)

8% โควตา 45,692 ตน 385.7% นอกโควตา

(HS350520: 201.2% นอกโควตา) (ใชในอตสาหกรรมอาหารได อาจขยายโควตาไดตามความจาเปน สหพนธสหกรณการเกษตรเกาหลเปนผจดสรรใหแกกลมอตสาหกรรมอาหาร)



81





สาธารณรฐประชาชนจน

ภายใตขอตกลง FTA ไทย-จน ลดภาษเหลอ 0.00% ตงแต 1 ต.ค. 46

N/A HS.11081400: ภายใตขอตกลง FTA ไทย-จน

ลดภาษตงแต 1 ก.ค. 48 5.00% ตงแต 1 ม.ค. 52 0.00% ตงแต 1 ม.ค. 53 ม SO2 ไมเกน 30 ppm

ภายใตขอตกลง FTA ไทย-จน ลดภาษตงแต 1 ก.ค. 48

5.00% ตงแต 1 ม.ค. 52 0.00% ตงแต 1 ม.ค. 53

HS.190300 สาค: 15.00% ปรบลดในปค.ศ. 2004 (พ.ศ.2547) (ภายใตกรอบ WTO) ไตหวน 5.00% 10.00%

ลดเหลอ 6.00% ในปค.ศ. 2007 (พ.ศ. 2550)

10.00% ลดเหลอ 7.00% ในปค.ศ. 2007

(พ.ศ. 2550) ม SO2 ไมเกน 150 ppm

16.00% ลดเหลอ 10.00% ในปค.ศ.

2007 (พ.ศ. 2550)

อนโดนเชย 5.00% มนอดเมด ตองเสยภาษมลคา

เพมอก 10%

5.00% (ภาษมลคาเพม 10%) 5.00% (ภาษมลคาเพม 10%) 5.00% (ภาษมลคาเพม 10%)

ฟลปปนส 40.00% สนคาอยในรายการออนไหว

(Sensitive list) เรมนามาลดภาษตงแตปพ.ศ. 2544-2546 และสนสดปพ.ศ. 2553

10.00% 3.00% 3.00%


82





มาเลเซย มนเสน: 2.00% มนอดเมด: 5.00%

0.00% 0.00% 0.00%

สงคโปร 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% โปแลนด 9.00% ทวไป

0.00% จากประเทศกาลงพฒนา 12.80 + 0.17 ยโร/กโลกรม

ทวไป 0.00% จากประเทศกาลงพฒนา

30.00 + 0.29 ยโร/กโลกรม ทวไป

8.90 + 0.22 ยโร/กโลกรม จากประเทศสมาชก WTO

9.00 + 0.18 ยโร/กโลกรม จากประเทศสมาชก WTO

0.08 ยโร/กโลกรม จากประเทศสมาชกสหภาพฯ

ออสเตรเลย 0.00% 0.00% 4.00% 0.00% นวซแลนด 0.00% 0.00% 4.00% 0.00% แคนาดา 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% สหรฐอเมรกา 11.30% 0.00% 0.00% 0.007 เหรยญสหรฐฯ/กโลกรม อนเดย ภาษนาเขา 30%

ภาษนาเขาพเศษ 4% รวม 35.20%

ภาษนาเขา 30% ภาษนาเขาพเศษ 4% รวม 44.04%

ภาษนาเขา 30% ภาษสรรพสามตพเศษ 16% ภาษนาเขาพเศษ 4% รวม 56.832%

ภาษนาเขา 30% ภาษสรรพสามตพเศษ 16% ภาษนาเขาพเศษ 4% รวม 56.832%

(1) ภาษนาเขา (Basic customs duty); (2) Additional duty of customs (หรอมกเรยกกนวา CVD เทยบเทากบภาษสรรพสามต); (3) Special additional duty บงคลาเทศ 22.50% 32.50% 7.50% 7.50% ปากสถาน 10.00% 20.00% 20.00% 25.00% ทมา: กรมการคาตางประเทศ (2549)


83





บาหเรน คเวต กาตาร โอมาน ซาอดอาราเบย สหรฐอาหรบ เอมเรตส

0.00% 0.00% 0.00% 0.00%

ศรลงกา ภาษนาเขา 25.00% ภาษนาเขา 25.00% ภาษพเศษ 20.00% ภาษมลคาเพม 20.00%

ภาษนาเขา 5.00% ภาษพเศษ 20.00% ภาษมลคาเพม 20.00%

HS.35051001 ภาษนาเขา 5.00% ภาษพเศษ 20.00% ภาษมลคาเพม 20.00%

HS.35051009/ HS.35052000 ภาษนาเขา 10.00% ภาษพเศษ 20.00% ภาษมลคาเพม 20.00%

แอฟรกาใต HS.07141010 (หวมนสด): 5.00%

HS.07141090 (มนสาปะหลงชนดอนๆ): 0.00%

N/A HS.11081410 (สตารชจากมนสาปะหลง ในถงขนาด 5 กโลกรม): 0.00%

HS.11081410 (สตารชจากมนสาปะหลงอนๆ): 10.00%

0.00%



84





บราซล ภาษนาเขา 11.50% ภาษมลคาเพม 18.00% ภาษอนๆ 10.00%

ภาษนาเขา 11.50% ภาษมลคาเพม 18.00% ภาษอนๆ 10.00%



HS.190300 (สาค): ภาษนาเขา 17.50% ภาษมลคาเพม 18.00% ภาษอนๆ 10.00% ทมา: กรมการคาตางประเทศ (2549)


85

3.7 การแทรกแซงราคามนสาปะหลง โครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลงดวยการรบจานาหวมนสาปะหลงสด จดตงขนเพอ

ชวยเหลอเกษตรกร จากการทมปรมาณผลผลตหวมนสาปะหลงสดออกสตลาดเปนจานวนมากในชวงฤดกาลเกบเกยว จนสงผลใหราคาผลผลตตกตา โดยเปนทางเลอกในการตดสนใจขายผลผลตของเกษตรกร

สาหรบโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง ป 2551/52 ในเบองตนไดประกาศเปดดาเนนการ

รบจานาหวมนสาปะหลงสด 5 ลานตน โดยมระยะเวลารบจานาตงแต 1 พฤศจกายน พ.ศ. 2551 จนถง 30 เมษายน พ.ศ. 2552 ระยะเวลาไถถอนใน 3 เดอนนบจากเดอนทรบจานา ราคารบจานาหวมนสาปะหลงสดทมเปอรเซนตแปง 25% ในเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2551 กโลกรมละ 1.80 บาท ปรบเพมขนเดอนละ 0.05 บาทตอกโลกรม จนถงเดอนเมษายน พ.ศ. 2552 กโลกรมละ 2.05 บาท และใหเพม/ลดราคารบจานา ตามเชอแปง 0.02 บาทตอเปอรเซนต ทงน เกษตรกรจะตองเปนผทจดทะเบยนเกษตรกรผปลกมนสาปะหลง ป 2551/52 กบกระทรวงเกษตรและสหกรณ และมหนงสอรบรองความเปนเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) หรอหนวยงานทคณะกรรมการเพอแกไขปญหาเกษตรกรอนเนองมาจากผลผลตการเกษตรระดบจงหวดกาหนด และใหฝากหวมนสาปะหลงสดแปรสภาพเปนมนเสนหรอแปงมนสาปะหลง ในปรมาณไมเกนรายละ 250 ตน หรอเปนวงเงนไมเกนรายละ 350,000 บาท เมอเกษตรกรนาหวมนสาปะหลงสดมาฝากเพอจานา เจาหนาทจะตรวจสอบคณภาพ วดเปอรเซนตแปง และชงนาหนก แลวออกใบรบฝากหวมนสาปะหลงสดแปรสภาพทระบนาหนกหวมนสดและนาหนกแปงมนสาปะหลงหรอมนเสนจากการแปรสภาพใหเกษตรกร โดยกาหนดอตราแปรสภาพ คอ หวมนสด 2.38 กโลกรม:มนเสน 1 กโลกรม และหวมนสด 4.40 กโลกรม:แปงมนสาปะหลง 1 กโลกรม จากนน ใหเกษตรกรนาใบรบฝากหวมนสดมาขอรบใบประทวนสนคา และใบรบของคลงสนคา ภายใน 3 วนทาการ เกษตรกรจะตองนาใบประทวนสนคา และใบรบของคลงสนคาไปจานากบธ.ก.ส. ภายใน 15 วน ภายในระยะเวลา 3 เดอน หากเกษตรกรตองการไถถอนหวมนสดแปรสภาพทไดจานาไว สามารถตดตอธ.ก.ส.เพอชาระเงนตนและดอกเบยในอตรารอยละ 3 ตอป จากนน เกษตรกรสามารถนาหลกฐาน ใบประทวนสนคา และใบรบของคลงสนคาไปขอรบหวมนสดแปรสภาพคนจากองคการคลงสนคา (อคส.) โดยจะตองชาระคาใชจายตางๆ (เชน คาแปรสภาพ คาฝากเกบ) ใหแกอคส.กอนรบสนคาคน (กรมการคาภายใน, 2551; องคการคลงสนคา, 2551)

ในการเปดจดรบจานา จะคดเลอกลานมนและโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงทมคณสมบตตาม

หลกเกณฑทกาหนดเขารวมโครงการ ลานมนทเขารวมโครงการจะตองโมแปรสภาพหวมนสด ตากแหง รวมทงจดหาพาหนะขนสงมนเสนไปสงมอบยงปลายทางทอคส.กาหนด โดยมอตราคาจางแปรสภาพมนเสน รวมภาษมลคาเพมและคาใชจายตางๆ (เชน คาแรงงาน และคาจดเกบรกษาชวคราวระหวางรอการขนยาย) เทากบ 300 บาทตอตนมนเสน คาขนสงจายตามทจายจรง แตไมเกน 246.50 บาทตอตนมนเสน สาหรบโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงทเขารวมโครงการ จะตองบรรจแปงทผลตไดในถง PP/PE 2 ชนใหม นาหนกสทธ 50 กโลกรมตอถง ตตราเครองหมายตามทไดกาหนด และพรอมทจะสงมอบแปงมนสาปะหลงภายใน 10 วน นบจากวนทรบหวมนสดไปแปรสภาพ โดยมอตราคาจางแปรสภาพแปงมน


86

สาปะหลง รวมภาษมลคาเพมและคาใชจายตางๆ (เชน คาแรงงาน คาถงบรรจ คาตงเรยงกอง และคาจดเกบรกษาชวคราวระหวางรอการขนยาย ในระยะเวลาไมเกน 30 วนนบจากวนแปรสภาพ) เทากบ 2,550 บาทตอตนแปง คาขนสงจายตามทจายจรงแตไมเกน 246.50 บาทตอตน ทงน ลานมนและโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงทเขารวมโครงการจะตองมหลกประกนสญญาเปนเงนสด หรอหนงสอคาประกนธนาคารตามทกาหนดดวย คณลกษณะของหวมนสดแปรสภาพแสดงไดดงในตารางท 3-6 และ 3-7 (องคการคลงสนคา, 2551) ตารางท 3-6 คณลกษณะของหวมนสดแปรสภาพเปนมนเสน ตามทกาหนดในโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง ป 2551/52

รายการ มนเสน แปง ไมนอยกวา 65% ความชน ไมเกน 14% เยอใย ไมเกน 5% ดนทราย ไมเกน 3% อนๆ ไมมวตถอนเจอปน ไมมกลน และสผดปกต ไมบดเนา ไมขนรา

ไมมแมลงทยงมชวต และไมมวตถอนเจอปน เชน กากแปงมนสาปะหลง

ทมา: องคการคลงสนคา (2551) ตารางท 3-7 คณลกษณะของหวมนสดแปรสภาพเปนแปงมนสาปะหลง ตามทกาหนดในโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง ป 2551/52

รายการ แปงมนสาปะหลง แปง ไมนอยกวา 85% ความชน ไมเกน 13% ความขาว (ส) ไมนอยกวา 90% ความเหนยว ไมนอยกวา 700 B.U. ความเปนกรด-ดาง 4.5-7.0 ปรมาณสารซลเฟอรไดออกไซด ไมเกน 100 ppm. เถา ไมเกน 0.2% เยอ ไมเกน 0.2 ลกบาศกเซนตเมตรตอนาหนกแปง 50 กรม สวนของแปงทสามารถผานตะแกรง ขนาด 150 ไมโครเมตร

ไมนอยกวา 95%

ทมา: องคการคลงสนคา (2551)

ในการรบสมครคลงสนคารบฝากหวมนสดแปรสภาพ จะคดเลอกคลงสนคาทมคณสมบตตามหลกเกณฑทกาหนดเขารวมโครงการ คลงสนคารบฝากมนเสน จะตองมเครองชงนาหนกรถบรรทก หรอเครองชงขนาดไมตากวา 500 กโลกรม คลงสนคารบฝากแปงมนสาปะหลงจะตองมความสงภายใน


87

คลงสนคาไมตากวา 5 เมตร สามารถจดเกบแปงมนสาปะหลงไดไมนอยกวา 5,000 ตนตอหลง มเครองชงนาหนกรถบรรทกขนาดไมตากวา 30 ตน คาใชจายทอคส.กาหนดจายใหคลงสนคารบฝากแสดงดงในตารางท 3-8 (องคการคลงสนคา, 2551)

ในการตรวจสอบสตอก เจาหนาทจากอคส. รวมกบเจาหนาทจากจงหวดจะทาการตรวจสอบ

สตอกของผเขารวมโครงการทกราย กอนดาเนนการรบจานามนสาปะหลงจากเกษตรกร เพอแยกผลตภณฑทไดจากการแปรสภาพจากการคาปกตและจากการรบจานาออกจากกนอยางชดเจน รวมทงตรวจสอบสตอกเปรยบเทยบกบหลกฐานเอกสารการรบมอบมนสาปะหลงเปนประจา (กรมการคาภายใน, 2551; องคการคลงสนคา, 2551) ตารางท 3-8 คาใชจายทกาหนดจายใหคลงสนคารบฝากในโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง ป 2551/52

รายการ คลงสนคารบฝากมนเสน คลงสนคารบฝากแปงมน คาฝากเกบ รวมคาเบยประกนภย 21.90 บาทตอตนตอเดอน 25.00 บาทตอตนตอเดอน คารกษาคณภาพ (คาพลกกอง) 16.00 บาทตอตนตอครง

(พลกกอง 2-3 เดอนตอครง) -

คาตรวจสอบคณภาพ 17.10 บาทตอตน 17.10 บาทตอตน คาแรงกรรมกรขนเขา-ออก 10.00 บาทตอตน 60.00 บาทตอตน ทมา: องคการคลงสนคา (2551)

ในชวงปเพาะปลก 2550/51 ราคานามนในตลาดโลกมราคาสงขนมากจากการป นราคา รวมทง

ราคาธญพช เชน ขาวสาลและขาวโพด มราคาสง ทาใหความตองการผลตภณฑมนสาปะหลงในตลาดโลกเพมสงขนมาก สงผลใหราคารบซอหวมนสาปะหลงสดหนาโรงงาน/ลานมนสงกวาราคารบจานา ผลจากการทราคารบซอหวมนสาปะหลงสดในตลาดในปเพาะปลก 2550/51 สงทาใหเกษตรกรหนมาปลกมนสาปะหลงมากขนในปเพาะปลก 2551/52 จนมผลผลตออกสตลาดมาก แตปรมาณความตองการผลตภณฑมนสาปะหลงกลบเรมลดตาลง ทาใหราคารบซอหวมนสาปะหลงสดในตลาดในปเพาะปลก 2551/52 มราคาตาลง และตากวาราคารบจานาหวมนสาปะหลงสดมาก (รปท 3-26) ผลจากสถานการณดงกลาวจงทาใหเกษตรกร รวมทงลานมนและโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลง ใหความสนใจเขารวมโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลงเพมขนอยางมากในชวงตนปพ.ศ. 2552 จนทาใหรฐบาลจาตองเพมปรมาณการรบจานาจากเดม 5 ลานตนเปน 10 ลานตนในเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2552 และเพมเปน 13 ลานตนในชวงตนเดอนเมษายน พ.ศ. 2552 ตารางท 3-9 แสดงการเปรยบเทยบมาตรการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลงของป 2549/50, ป 2550/51 และป 2551/52


88

รปท 3-26 ราคารบซอหวมนสาปะหลงสดเปรยบเทยบกบราคารบจานา ตารางท 3-9 มาตรการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลงของป 2549/50, ป 2550/51 และ ป 2551/52

รายการ ป 2549/50 ป 2550/51 ป 2551/52 ปรมาณการรบจานาทไดตงไว 7.5 ลานตน 5 ลานตน 5/10/13 ลานตน ระยะเวลารบจานา พ.ย. 49 – เม.ย. 50 ม.ค. 51 – เม.ย. 51 พ.ย. 51 – เม.ย. 52 ราคารบจานาหวมนสด ทมเชอแปง 25% (บาทตอกโลกรม)

พ.ย. 49: 1.25 (+0.05 ทกเดอน)

ม.ค. 51: 1.70 (+0.05 ทกเดอน)

พ.ย. 51: 1.80 (+0.05 ทกเดอน)

เปดจดรบจานา ลานมน 166 ราย โรงแปง 14 โรง

N/A ลานมน 508 ราย โรงแปง 47 โรง

ปรมาณหวมนสด (ลานตน) 1.141 N/A 11.635 ปรมาณมนเสน (ลานตน) 0.286 N/A 3.399 ปรมาณแปงมน (ลานตน) 0.105 N/A 0.810 ทมา: สานกสงเสรมการคาสนคาเกษตร (2551)

และกรมการคาภายใน (2552) (อางถงโดย สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย, 2552ค)

แตอยางไรกตาม จากการประเมนผลการดาเนนการของโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง ปเพาะปลก 2551/52 พบวา ไดใชงบประมาณในการดาเนนการสงมาก รวมประมาณ 32,745.44 ลานบาท ประกอบดวย วงเงนรบจานา 25,755 ลานบาท ตนทนดาเนนการ (คาแปรสภาพ คาขนสง และคาฝากเกบสนคา) 6,118.79 ลานบาท คาใชจายบรหารโครงการรวมดอกเบยธ.ก.ส. 851.65 ลานบาท ประมาณการผลการขาดทนจากการดาเนนการ ณ สนเดอนเมษายน พ.ศ. 2552 สงถงประมาณ 9,700 ลานบาท คณะรฐมนตรจงไดมมตเหนชอบในหลกการของแนวทางใหมในการรกษาเสถยรภาพราคามนสาปะหลงปเพาะปลก 2552/53 ตามมตคณะกรรมการนโยบายมนสาปะหลง เมอวนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2552 ซง


89

เสนอใหรฐฯ ปลอยใหมการซอขายผลตผลตามกลไกตลาดตามปกต โดยกาหนดราคาประกนขนตาไว ซงราคาขนตาของหวมนสาปะหลงสดฤดกาลผลตปเพาะปลก 2552/53 กาหนดโดยใชเกณฑตนทนการผลต ณ ไรนา (1.21 บาทตอกโลกรม) บวกคาขนสง (0.15 บาทตอกโลกรม) และผลตอบแทนรอยละ 25 (0.34 บาทตอกโลกรม) รวมเปน 1.70 บาทตอกโลกรม ทเปอรเซนตแปง 25% ทงนเพอไมใหราคาประกนขนตาสงกวาราคาตลาดมากจนเกนควร และใหธ.ก.ส.ทาสญญาประกนราคาขนตาใหแกเกษตรกรในพนทเปาหมายทไดขนทะเบยนกบกรมสงเสรมการเกษตรไวแลวและมความประสงคจะเขารวมโครงการ โดยเกษตรกรจะไมสามารถขดหวมนสดออกจาหนายกอนครบกาหนดระยะเวลาประกน เมอครบกาหนดระยะเวลาประกน หากราคาในตลาดตากวาราคาประกนทไดตกลงไว เกษตรกรจะไดรบเงนชดเชยเทากบสวนตางระหวางราคาประกนกบราคาตลาด หากราคาตลาดสงกวาราคาประกน เกษตรกรจะขายหวมนสดในตลาดทองถนไดตามปกต ซงมาตรการนจะสามารถลดภาระคาใชจายของรฐบาลในการใชงบประมาณเพอชวยเหลอเกษตรกรลง ลดภาระในเรองการเกบสตอกและการระบายสนคาเกษตร อกทงยงเปนมาตรการทไมบดเบอนกลไกการตลาดอกดวย (สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยง เหนอ, 2552ก) ซงฝายวจยและวางแผน ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย (AFET) ไดใหความเหนตอโครงการนวา ความสาเรจของโครงการประกนราคาพชผลจะขนอยกบความสามารถในการควบคมปรมาณผลผลตและกระบวนการปองกนการทจรตของรฐบาล รวมทงการกาหนดราคาประกนทเหมาะสมกบสภาพตลาดในขณะนน (AFET, 2552)

3.8 ตลาดสนคาลวงหนาของผลตภณฑมนสาปะหลง

ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย (The Agricultural Futures Exchange of Thailand, AFET) เปนองคกรทถกจดตงขนตามพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ปพ.ศ. 2542 เพอทาหนาทเปนศนยกลางในการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ภายใตกฎระเบยบทชดเจน เพอสรางความเปนธรรมใหแกผซอและผขายในตลาดสนคาเกษตรลวงหนา ตลาด AFET มฐานะเปนนตบคคลอสระซงอยภายใตการกากบดแลของคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนา และไดเรมเปดซอขายสนคาเกษตรลวงหนา เมอวนท 28 พฤษภาคม พ.ศ. 2547 ผลตภณฑมนสาปะหลงทมการซอขายผานตลาด AFET ไดแก มนสาปะหลงเสน (Tapioca chips, TC) และแปงมนสาปะหลงประเภทสตารช ชนพเศษ (Tapioca starch, TS) (ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย, 2549) แตปจจบนไดมการหยดการซอขายแปงมนสาปะหลงในตลาดสนคาเกษตรลวงหนาไป ทงนอาจเนองมาจากผลตภณฑไมไดรบความนยมจากผซอและผขาย เพราะธรรมชาตของธรกจเปนการซอขายลวงหนากนอยแลว

มนสาปะหลงเสนไดเรมมการซอขายในตลาดสนคาเกษตรลวงหนา ตงแตวนท 18 สงหาคม พ.ศ.

2549 โดยกาหนดคณภาพสนคาทสงมอบดงในตารางท 3-10 กาหนดหนวยการซอขายท 15,000 กโลกรม หรอ 15 เมตรกตน และหนวยการสงมอบท 150,000 กโลกรม หรอ 150 เมตรกตน มอตราการขนลงของราคาท 0.01 บาทตอกโลกรม และอตราการขนลงของราคาสงสดประจาวนท 0.11 บาทตอกโลกรม จานวนการถอครองขอตกลงไมเกน 800 ขอตกลงในเดอนสงมอบ และไมเกน 4,000 ขอตกลงของทกเดอนรวมกน ยกเวนผทมฐานะเปนผประกนความเสยงทไดร บอนญาตจากตลาด ทอาจถอครองไดมากกวาขอจากดดงกลาว กาหนดอตราเงนประกนและหลกประกนการสงมอบ ตามอตราเงนประกนแบบ


90

เฉพาะดานซอหรอดานขาย (Outright margin) และเงนประกนแบบสองดาน (Spread margin) ทไดประกาศบงคบใชลาสด เวลาซอขายในตลาด คอ ตงแต 10.00 น. ถง 15.45 น. กาหนดวนซอขายสดทาย คอ วนทาการท 5 ของเดอนสงมอบ และวนสงมอบสดทาย คอ วนทาการสดทายของเดอนสงมอบ เมอครบกาหนดสงมอบ ใหสงมอบทกเดอนตดตอกนไมเกน 6 เดอน และกาหนดจดสงมอบ ณ คลงสนคาหรอโรงงานทผซอกาหนดในจงหวดพระนครศรอยธยา ในการสงซอขาย สามารถทาไดโดยผานเจาหนาทการตลาดของบรษทนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา (Brokers) หรอสงคาสงซอขายไดดวยตนเองผานบรการการซอขายผานระบบอนเตอรเนต afetdirect (Internet trading) กลไกการซอขายในตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทยสามารถสรปไดดงในรปท 3-27

ตารางท 3-10 มาตรฐานมนเสนทใชซอขายในตลาดสนคาเกษตรลวงหนา รายการ มาตรฐานมนเสน

แปง ไมนอยกวา 67% โดยนาหนก ความชน ไมเกน 14% โดยนาหนก เยอใย ไมเกน 5% โดยนาหนก ดนทราย ไมเกน 3% โดยนาหนก อนๆ ไมมวตถอนเจอปน

ไมมกลน และสผดปกต ไมบดเนา ไมขนรา และไมมแมลงทยงมชวต

ทมา: ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย (AFET) (2549)

รปท 3-27 ขนตอนการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ทมา: กรมการคาภายใน (2547)


91

บทท 4 ประสทธภาพของการจดการโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลง

4.1 ตววดประสทธภาพ

ในบทนจะอธบายถงตววดประสทธภาพในดานตางๆ ของการจดการโซอปทานผลตภณฑมน

สาปะหลง ซงขอบเขตของการศกษาจะครอบคลมเฉพาะกจกรรมภายในโซอปทาน (Supply chain activities) ดงทไดกลาวไวในบทท 3 กลาวคอ ครอบคลมกจกรรมการเพาะปลก การขนสงผลตผลออกจากไรมนสาปะหลง การดาเนนงานของผแปรรปผลตภณฑหลกจากผลตผลมนสาปะหลง (ไดแก ลานมน โรงงานแปรรปมนอดเมด และโรงงานผลตแปงมนสาปะหลง) และการขนสงหลงการแปรรปเพอจาหนายในประเทศและตางประเทศ ในทน คณะวจยไมไดพจารณาศกษาประสทธภาพการดาเนนงานของโรงงานผลตเอทานอลจากมนสาปะหลง เนองจากปจจบนยงมโรงงานผผลตทเปดดาเนนการอยเปนจานวนนอย

ทงนตววดทใชวดในแตละกจกรรมจะมงเนนวดประสทธภาพใน 3 ดานหลก คอ กลมดชนวด

ประสทธภาพดานคณภาพ (Quality) กลมตววดประสทธภาพดานตนทน (Cost) และกลมตววดประสทธภาพดานการขนสง (Delivery) สาหรบตววดประสทธภาพของการจดการโซอปทานในดานอนๆ จะอยนอกเหนอของการศกษาในครงน เชน ความยดหยนของการจดการโซอปทาน (Flexibility) การตอบสนอง (Responsiveness) เปนตน ผทสนใจสามารถศกษารายละเอยดของตววดประสทธภาพของการจดการโซอปทานจากรายงานการศกษาของ Beamon (1999)

รายละเอยดของตววดทง 3 กลมทใชในการศกษาสาหรบงานวจยครงนมรายละเอยดดงตอไปน

4.1.1 กลมตววดดานคณภาพ

ผเชยวชาญหลายทานไดใหคาจากดความของคาวา “คณภาพ (Quality)” ไวมากมาย ซงโดยสวน

ใหญคาจากดความเหลานนจะมงเนนไปทความสอดคลองตอการนาไปใชงาน การตอบสนองตอความตองการหรอความคาดหวงของลกคา ทงนเพอมงเนนผลตสนคาหรอบรการทสามารถตอบสนองตอการใชงาน ทาใหลกคามความพงพอใจและดวยตนทนการผลตทตา ตารางท 4-1 แสดงตวอยางคานยามของคาวา “Quality” ทผเชยวชาญหลายทานไดใหคาจากความไว ซง Ho and Fung (1998) ไดสรปและแยกคานยามออกเปนกลม คอ กลมคานยามบนฐานของลกคา (Customer-based definitions) กลมคานยามบนฐานของการผลตและบรการ (Manufacturing and service-based definitions) และกลมคานยามบนฐานของคณคา (Value-based definitions)


92

ตารางท 4-1 ตวอยางนยามของคาวาคณภาพ (Quality)

นยามของคาวา “คณภาพ” กลมคานยามบนฐานของลกคา (Customer-based definitions)

• Edwards (1968): Quality consists of the capacity to satisfy wants... • Gilmore (1974): Quality is the degree to which a specific product satisfies the wants of a

specific consumer. • Kuehn and Day (1962): In the final analysis of the marketplace, the quality of a product

depends on how well it fits patterns of consumer preferences. • Juran (1988): Quality is fitness for use. • Oakland (1989): The core of a total quality approach is to identify and meet the

requirements of both internal and external customers.

กลมคานยามบนฐานของการผลตและบรการ (Manufacturing and service-based definitions)

• Crosby (1979): Quality [means] conformance to requirements • Price (1985): Do it right the first time

กลมคานยามบนฐานของคณคา (Value-based definitions)

• Broh (1982): Quality is the degree of excellence at an acceptable price and the control of variablity at an acceptable cost.

• Feigenbaum (1983): Quality is the degree to which a specific product conforms to a design or specification

• Newell and Dale (1991): Quality must be achieved in five basic areas: people, equipment, methods, materials and the environment to ensure customer’s need are met.

• Kanji (1990): Quality is to satisfy customers’ requirements continually; TQM is to achieve quality at low cost by involving everyone’s daily commitment

ทมา: Ho and Fung (1998) ในงานวจยน ใชนยามคาวา “คณภาพ” คอ ความคาดหวงและความพงพอใจของลกคา โดยท

ลกคาหมายถงผรบมอบสนคาในลาดบชนตอไปในโซอปทานเทานน โดยไมไดครอบคลมถงลกคาขนปลาย (End customers) และลกคาในมตอนๆ เชน บคลากรภายในองคกร (Internal customers) เจาของหรอผลงทน (Owners/Investors) หรอสงคม (Society) เปนตน (ISO 9000:2000)


93

4.1.2 กลมตววดดานตนทน งานวจยนมงเนนการวดตนทนการผลตของกจกรรมตางๆ ตลอดโซอปทานของผลตภณฑมน

สาปะหลง ซงสะทอนถงอตราผลตภาพ (Productivity) ของการเพาะปลก (Planting) การผลตหรอการแปรรป (Transformation) และการขนสง (Delivery) ของการจดการโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลง ดงนนกลมตววดประสทธภาพดานตนทนตองสะทอนถงความสามารถในการใชทรพยากรการผลตในดานตางๆ ตอตนทนทเสยไปในกจกรรมหนงๆ ในทกลาดบชน 4.1.3 กลมตววดดานการขนสง

งานวจยนไดประเมนประสทธภาพการขนสงตลอดโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลง โดยเรม

ตงแตการขนสงมนสาปะหลงออกจากไรของเกษตรกร ตลอดจนการขนสงผลตภณฑจากมนสาปะหลงหลก อนไดแก มนเสน มนอดเมด และแปงมนสาปะหลง ไปจาหนายยงตลาดตางๆ ทงตลาดภายในประเทศและตลาดตางประเทศ ดงนนกลมตววดประสทธภาพดานการขนสงจงมงเนนถงประสทธภาพในการขนสงในทกกจกรรม และในทกลาดบชน

ตารางท 4-2 แสดงตววดประสทธภาพดานคณภาพ ดานตนทน และดานการขนสง ของโซ

อปทานผลตภณฑมนสาปะหลงทไดกาหนดขนสาหรบงานวจยน โดยมงเนนถงประสทธภาพในการตอบสนองตอความตองการของลกคาในลาดบชนทอยตดกนในโซอปทานเปนสาคญ กจกรรมตลอดโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงภายใตขอบเขตของการศกษานมทงหมด 7 กจกรรม โดยเรมตงแตการเพาะปลกมนสาปะหลงไปจนถงการสงผลตภณฑไปจาหนายยงแหลงตลาด การประเมนประสทธภาพของโซอปทานดวยตววดเหลานจะดาเนนการโดย การลงสารวจพนทจรง การเยยมชมสถานประกอบการตางๆ ในพนท การสมภาษณผทเกยวของ และการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามของเกษตรกรและผแปรรป รวมกบการวเคราะหและสรปผลจากขอมลทตยภมทไดรวบรวมมาจากเอกสารและแหลงขอมลตางๆ ทงน คณะวจยไดพยายามทจะประเมนประสทธภาพของโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลงดวยตววดประสทธภาพทกาหนดในตารางท 4-2 ใหครอบคลมมากทสดเทาทจะทาได


94

ตารางท 4-2 ตววดประสทธภาพดานตางๆ ของโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลง กจกรรม กลมตววดคณภาพ กลมตววดตนทน กลมตววดการขนสง

1. การเพาะปลก - เปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลง - ระยะเวลาในการเพาะปลก

(อายการเกบเกยวของมนสาปะหลง)

- ความสดของหวมนสาปะหลง (เปอรเซนตเยอใย)

- ไมมวตถอนเจอปน นอกจากดนทรายทตดมากบหวมน และมปรมาณไมมากเกนไป ปราศจากเหงา

- ไมมกลนและสผดปกต ไมบดเนาหรอขนรา

- ผลผลตตอไร (สงหรอตา) - วธการเพาะปลกมประสทธภาพหรอไม - ความเหมาะสมของพนธ-ดน

- ความสามารถในการเขาถงแหลงพนธ - คาใชจายในการเพาะปลกและเกบเกยว

- อตรากาไรโดยรวม

-

2. การขนสงออกจากไร - ปรมาณการสญเสยจากการขนสง - ประสทธภาพของยานพาหนะ (อตราการใชเชอเพลงตอระยะทาง และนาหนกบรรทก)

- การใชอรรถประโยชนจากยานพาหนะ (นาหนกบรรทก)

- คาใชจายในการขนสง (อตราคาขนสง อตราการใชเชอเพลง)

- เสนทางการขนสง

- ถงทหมายตรงตามเวลา

- ถงทหมายครบถวนและปลอดภย


95

ตารางท 4-2 (ตอ) ตววดประสทธภาพดานตางๆ ของโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลง กจกรรม กลมตววดคณภาพ กลมตววดตนทน กลมตววดการขนสง

3. การจดเกบและแปรรป เปนมนเสนทลานมน

- คณภาพเปนไปตามมาตรฐานมนเสน หรอมาตรฐานมนเสนสะอาด (ตารางท 3-2)

- อตราการรองเรยนของลกคา - การใหความสาคญกบลกคา หรอการบรการ

หลงการขาย

- มระบบบรหารงานคณภาพ

- นโยบายการบรหาร - นโยบายการพฒนาบคลากร - ความรและทกษะในการปฏบตงาน

- การมสวนรวมของพนกงาน - การออกแบบผลตภณฑใหม

- การใชพลงงานและนาในโรงงาน - การบารงรกษาอปกรณและเครองจกร

- การรบคาแนะนาของผเชยวชาญ - การใชนวตกรรมใหม

- อตราผลผลตและอตถประโยชนของทรพยากร

-

4. การแปรรปเปนมนอดเมด ทโรงงานผลตมนอดเมด

- คณภาพเปนไปตามมาตรฐานมนอดเมด (ตารางท 3-2)

- คณภาพเปนไปตามขอกาหนดของลกคา

- อตราการรองเรยนของลกคา - การใหความสาคญกบลกคา หรอการบรการ

หลงการขาย - มระบบบรหารงานคณภาพ

(ใชตววดเชนเดยวกบลานมนในขอท 3) -


96

ตารางท 4-2 (ตอ) ตววดประสทธภาพดานตางๆ ของโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลง กจกรรม กลมตววดคณภาพ กลมตววดตนทน กลมตววดการขนสง

5. การแปรรปเปนแปง ทโรงงานผลตแปง มนสาปะหลง

- คณภาพเปนไปตามมาตรฐาน แปงมนสาปะหลง (ตารางท 3-4)

- คณภาพเปนไปตามขอกาหนดของลกคา - อตราการรองเรยนของลกคา - การใหความสาคญกบลกคา

- หรอการบรการหลงการขาย - มระบบบรหารงานคณภาพ

(ใชตววดเชนเดยวกบลานมนในขอท 3) -

6. การขนสงภายในประเทศ (ใชตววดเชนเดยวกบในขอท 2) (ใชตววดเชนเดยวกบในขอท 2) - ถงทหมายตรงเวลา

- ถงทหมายครบถวนและปลอดภย - การตดตามสถานะของสนคา

7. การขนสงไปยงทาเรอ เพอสงออกไปยงตลาดตางประเทศ

(ใชตววดเชนเดยวกบในขอท 2) - ประสทธภาพของรปแบบการขนสงทใช (ทางถนน ทางนา ทางราง)

- ประสทธภาพการปลยนรปแบบการขนสง - เสนทางการขนสง

- ประสทธภาพของยานพาหนะ (อตราการใชเชอเพลงตอระยะทาง และนาหนกบรรทก)

- การใชอรรถประโยชนจากยานพาหนะ (นาหนกบรรทก) - คาใชจายในการขนสง

(อตราคาขนสง อตราการใชเชอเพลง)

- ถงทหมายตรงเวลา - ถงทหมายครบถวนและปลอดภย

- การตดตามสถานะของสนคา


97

4.2 ประสทธภาพการเพาะปลก ในการศกษาประสทธภาพการเพาะปลกมนสาปะหลงในปจจบนน ขอมลสวนหนงทนามาใชใน

การศกษาไดมาจากการรวบรวมขอมลจากเอกสารอางองและจากหนวยงานตางๆ อกสวนหนงไดมาจากการสมภาษณเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงโดยตรง โดยใชแบบสอบถามประกอบ ในการเกบขอมลดวยการสมภาษณเกษตรกรน คณะวจยไดทาการทดสอบแบบสอบถามเบองตนในพนทจงหวดนครราชสมา ซงเปนจงหวดทมการเพาะปลกมนสาปะหลงมากทสดในประเทศไทย แลวนาขอมลเบองตนทไดมาคานวณหาจานวนตวอยางทเหมาะสมสาหรบการเกบรวบรวมขอมลจากเกษตรกรในจงหวดตางๆ ตามหลกสถต รวมทงทาการปรบแกแบบสอบถามใหเหมาะสมกอนทาการเกบขอมลจรง แบบสอบถามทใชในการสารวจแสดงดงในภาคผนวก ค-1

4.2.1 การเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณตวอยางเกษตรกร

เนองจากประเทศไทยมพนทเพาะปลกมนสาปะหลงมากถง 45 จงหวด คณะวจยจงไดทาการ

คดเลอกตวอยางเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงจากทกภาคทวประเทศ จานวน 7 จงหวด โดยทง 7 จงหวดทถกเลอกนเปนจงหวดทมปรมาณผลผลตเกน 1 ลานตนตอป ในปเพาะปลก 2550/51 ซงประกอบดวย

- ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก นครราชสมา และชยภม - ภาคกลาง ไดแก ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา และกาญจนบร

- ภาคเหนอ ไดแก กาแพงเพชร - สาหรบภาคใต ปจจบนไมมการเพาะปลกมนสาปะหลงแลว

โดยในทน ไดอางองการแบงภาค ตามการแบงภมภาคการเกษตรของสานกงานเศรษฐกจ

การเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ก) ในการศกษาวจยน จานวนตวอยางทเหมาะสมถกคานวณตามหลก “การสมตวอยางแบบแบงชน

ภม” (Stratified sampling) ซงจะแบงกลมประชากรหรอเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงในประเทศไทยออกเปน “ชนภม” (Stratum) โดยใหแตละชนภมมลกษณะทเหมอนกน (Homogeneous stratum) เพอลดความคลาดเคลอนในการประมาณคา (Thompson, 1992) ในทน ใชการแบงกลมเกษตรกรตามเขตจงหวดทเพาะปลกมนสาปะหลงมาก 7 จงหวด ตามทไดกลาวมาแลว และใชจานวนครวเรอนเกษตรกรทเพาะปลกมนสาปะหลงในเขตจงหวดนนๆ ในการคานวณคานาหนกความสาคญ เนองจากการสารวจขอมลเกษตรกรน มวตถประสงคเพอประมาณอตราคาขนสงผลตผลจากไรของเกษตรกรดวย คณะวจยจงกาหนดคาความคลาดเคลอนทยอมรบได ในการคานวณหาจานวนตวอยางเกษตรกรทเหมาะสม ตามคาความคลาดเคลอนของอตราคาขนสงผลตผลจากไร เมอกาหนดใหคาความคลาดเคลอนของคาใชจายในการขนสงผลตผลจากไรทยอมรบไดมคาตากวา 1 บาทตอตน-กโลเมตร จานวนตวอยางเกษตรกรรวมทง 7 จงหวดทเหมาะสมสาหรบการสมสมภาษณ คอ 114 ราย โดยมจานวนตวอยางเกษตรกรทเหมาะสม


98

สาหรบการสมสมภาษณ และจานวนตวอยางเกษตรกรทไดสมภาษณจรงในแตละจงหวด ดงแสดงในตารางท 4-3 รายะเอยดการวเคราะหขอมลเบองตนและการหาจานวนตวอยางเกษตรกรแสดงในภาคผนวกท จ-1

ในการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางเกษตรกร คณะวจยไดใชวธสมตามสะดวก โดยไดขอ

ความอนเคราะหในการตดตอเกษตรกรผานเกษตรอาเภอ ในพนททมการเพาะปลกมนสาปะหลงมาก ในแตละจงหวดทไดคดเลอก รายละเอยดของกลมตวอยางเกษตรกรทไดสมภาษณเพอเกบขอมลจาแนกตามพนทไดดงแสดงในตารางผนวกท ง-1

4.2.2 ผลจากการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณตวอยางเกษตรกร

ในสวนนจะนาเสนอผลจากการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณตวอยางเกษตรกรจากพนททง 7 จงหวดโดยรวม ซงผลการสารวจจาแนกตามจงหวดแสดงในภาคผนวกท ง-2 อนง ขอมลทไดรายงานน เปนขอมลเฉพาะจากกลมตวอยางเกษตรกรผตอบแบบสอบถามในโครงการวจยนเทานน ผทสนใจศกษาขอมลการผลตมนสาปะหลงทวประเทศ ควรศกษาจาก รายงานผลการสารวจมนสาปะหลงโรงงานประจาป ทรวบรวมโดยสานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ลกษณะทางประชากรศาสตรของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม

เกษตรกรผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนชาย (รอยละ 57.21) มอายอยในชวง 36-45 ป (รอย

ละ 38.43) ระดบการศกษาของเกษตรกรอยในระดบชนประถมศกษามากทสด (รอยละ 72.49) ดงนน ในการถายทอดความร ควรหลกเลยงการใชศพททางวชาการทเขาใจยาก และควรมการใหความรอยางละเอยด ผานการอบรมปฏบตจรง โดยเฉพาะในการประยกตใชเทคโนโลยสมยใหม สาหรบประสบการณของเกษตรกรในดานการเพาะปลกสวนใหญจะมประสบการณในการปลกมนสาปะหลงมายาวนานกวา 20 ป (รอยละ 39.30) แสดงใหเหนวาผลตอบแทนจากการลงทนปลกมนสาปะหลงยงจงใจเกษตรกรใหทาการเพาะปลก แตจากการทเกษตรกรมประสบการณยาวนาน เกษตรกรอาจจะยดถอการผลตแบบเดมทเคยทามา จงเปนอกสาเหตหนงทอาจสงผลตอการยอมรบการถายทอดความรใหมๆ สวนดานพนทการเพาะปลก เกษตรกรในทองถนททาการศกษาสวนใหญใชพนทของตนเองในการปลกมนสาปะหลง (รอยละ 85.15) แตกมบางสวนเชาหรอไดพนทในการเพาะปลกฟร และบางสวนทาการเพาะปลกทงบนพนทของตนเองและพนทเชา กลมเกษตรกรผตอบแบบสอบถามมพนทเพาะปลกในชวง 5-220 ไร เฉลย 44 ± 40 ไร ซงจดวาอยในเกณฑทสง เมอเทยบกบขอมลจากสานกงานเศรษฐกจการเกษตรในตารางท 3-1 เกษตรกรผตอบแบบสอบถามสวนใหญมพนทถอครอง 11-30 ไร (รอยละ 36.68) ลกษณะทางประชากรศาสตรของเกษตรกรผตอบแบบสอบถามสามารถสรปไดดงในตารางท 4-4


99

ตารางท 4-3 จานวนตวอยางเกษตรกรทเหมาะสมสาหรบการสมสมภาษณ และจานวนตวอยางเกษตรกรทสมภาษณจรง ในเขตเพาะปลกทง 7 จงหวด

จงหวด พนท เพาะปลก1

(ไร)

พนท เกบเกยว1

จานวน ครวเรอน1 (ครวเรอน)

พนทเพาะปลก เฉลยตอครวเรอน1

(ไร)

ผลผลต1 (ตน)

ผลผลตตอไร เพาะปลก1

(ตน)

ผลผลตตอไร เกบเกยว1

(ตน)

จานวนตวอยาง เกษตรกร ทเหมาะสม

จานวนเกษตรกร ทสมภาษณจรง (ชาย / หญง)

นครราชสมา 1,938,345 1,876,954 81,143 23.89 7,017,931 3.621 3.739 51 99 (57/42)

กาแพงเพชร 423,890 413,939 19,799 21.41 1,550,202 3.657 3.45 13 33 (30/3)

สระแกว 382,720 368,085 15,056 25.42 1,356,761 3.545 3.86 10 21 (8/13)

ชยภม 401,460 382,359 24,420 16.44 1,345,139 3.351 3.518 16 18 (8/10)

ชลบร 303,180 291,871 16,081 18.85 1,202,509 3.966 4.120 11 22 (11/11)

ฉะเชงเทรา 307,206 298,089 14,518 21.16 1,138,104 3.705 3.818 10 19 (11/8)

กาญจนบร 306,993 297,217 11,819 25.97 1,114,564 3.631 3.750 8 17 (6/11)

รวม 7,622,883 7,338,809 474,823 16.05* 26,915,541 3.531* 3.668* 119 229 (131/98)

* คาเฉลย ทมา: 1 สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2550ข)


100

ตารางท 4-4 ลกษณะทางประชากรศาสตรของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม ลกษณะทางประชากรศาสตร รายละเอยด รอยละ เพศ ชาย 57.21 หญง 42.79 อาย ≤ 25 ป 3.49 26-35 ป 10.92 36-45 ป 38.43 46-55 ป 22.27 > 55 ป 24.89

ระดบการศกษา ตากวาประถมศกษา 5.68 ประถมศกษา 72.49

มธยมศกษาตอนตน 6.99

มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. 8.73

อนปรญญา/ปวส. 2.18

ปรญญาตร 2.18

ไมตอบ 1.75

ประสบการณในการเพาะปลกมนสาปะหลง ≤ 5 ป 16.59

6-10 ป 14.41

11-15 ป 13.54

16-20 ป 16.16

> 20 ป 39.30 ลกษณะการถอครองทดน พนทของตนเอง 85.15 พนทเชา 32.31 พนททไดทาฟร 2.62 จานวนพนทเพาะปลก ≤ 10 ไร 18.78 11-30 ไร 36.68 31-50 ไร 20.09 > 50 ไร 24.45


101

การรบรขอมลและความรเกยวกบการปลกมนสาปะหลง

ตารางท 4-5 แสดงสรปผลดานการรบรขอมลและความร รวมทงการบนทกขอมล เกยวกบการปลกมนสาปะหลงของเกษตรกร เกษตรกรทตอบแบบสอบถามสวนใหญไดรบความรเกยวกบการปลกมนสาปะหลงจากเพอนบานทปลกมนสาปะหลง (รอยละ 74.67) รองลงมาคอ สมาชกภายในครอบครวและญาต (รอยละ 58.52) และเจาหนาทกรมสงเสรมการเกษตร (รอยละ 54.15) ตามลาดบ ดงนน กรมสงเสรมการเกษตรควรใหความสาคญเกยวกบการฝกอบรมและพฒนาเจาหนาทใหมความรทถกตอง สามารถถายทอดความรใหเกษตรกรไดเปนอยางด ซงนอกจากจะเปนการชวยเหลอเกษตรกรทมาตดตอเจาหนาทโดยตรงแลว ยงสงผลตอการเผยแพรความรกนเองในหมเกษตรกรอกดวย ทงนเนองจากหากเกษตรกรสวนหนงในพนทสามารถยอมรบเทคโนโลยใหมๆ ได กอาจจะสงผลใหเกษตรกรรายอนๆ ไดเหนและรบรถงผลของการถายทอดเทคโนโลยจากเกษตรกรเพอนบานหรอญาต และปฏบตตาม แหลงขอมลและความรหลกอนๆ ของเกษตรกร ไดแก การฝกอบรม (รอยละ 21.83) เจาหนาทของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) (รอยละ 20.52) และรานคาทจาหนายปจจยในการผลตในพนท (รอยละ 10.48)

สาหรบสอขาวสารความรเกยวกบการปลกมนสาปะหลงทเกษตรกรใชมหลากหลาย แตสวนมากเกษตรกรจะทราบสอขาวสารความรไดจากโทรทศน (รอยละ 50.66) จากคาแนะนาและเอกสารเผยแพร (รอยละ 35.81) และจากวทย (รอยละ 22.71) ดงนน การสงเสรมความรหรอเสนอแนะวธการแกปญหา รวมถงการเตอนเกยวกบการระบาดของโรคมนสาปะหลง ควรเนนการสอสารผานสอตางๆ เหลานเปนหลก และหากเกษตรกรมปญหาเกยวกบการปลกมนสาปะหลง สวนใหญจะปรกษาปญหากบเพอนบาน (รอยละ 37.99) รองลงมาคอ การศกษาดวยตนเอง (รอยละ 20.09) เจาหนาทของรฐ (รอยละ 15.72) และเกษตรกรผนาทองถน (รอยละ 15.28) ซงการทเกษตรกรเลอกปรกษาปญหากบเพอนบานเปนหลก อาจเนองมาจากมความใกลชดกน สามารถปรกษาปญหาไดตลอดเวลา อยางไรกตาม เกษตรกรรอยละ 58.95 มการตดตอกบเจาหนาทกรมสงเสรมการเกษตรดวย จงถอไดวาเจาหนาทกรมสงเสรมการเกษตรกมบทบาทสาคญมากเชนกน ดงนน ในการเลอกเจาหนาทมาปฏบตงาน ควรคดเลอกผทมความรความสามารถเพอจะไดชวยเหลอเกษตรกรไดเปนอยางด การฝกอบรมเจาหนาทใหไดเรยนรเทคโนโลยและความรใหมๆ รวมทงทนตอขาวสารอยเสมอ จะชวยการพฒนาระบบการผลตมนสาปะหลงไดเปนอยางด นอกจากน การนาเทคนคการจดการความร (Knowledge management) มาใชกจะชวยสงเสรมการพฒนาเจาหนาทใหสามารถใหความรและชวยแกปญหาในการผลตมนสาปะหลงใหแกเกษตรกรไดดยงขน

นอกจากน พบวาเกษตรกรจานวนหนงมการบนทกขอมลการเพาะปลก (รอยละ 29.26) สวนใหญ

บนทกขอมลเนองจากตองการทราบตนทนการผลต และนามาใชคานวณผลกาไรเปนหลก มเพยงเกษตรกรบางสวนเทานนทบนทกขอมลเพอประโยชนในการจดการแปลงเพาะปลก เชน บนทกขอมลการใสป ยแตละครง โดยเฉพาะผทมแปลงเพาะปลกหลายแปลง หรอนาขอมลทบนทกมาใชในการวางแผนการเพาะปลกในรอบถดไป หรอเพอเปรยบเทยบผลการปฏบตตามเทคโนโลยการผลตใหมๆ ทไดเรยนรมา สวนเกษตรกรทไมบนทกขอมลนน สวนใหญใหเหตผลวา ยงยาก เหนวาไมมความจาเปน หรอไมทราบวา


102

ควรจะบนทกขอมลใดบาง ดงนน การใหความรเกษตรกรในเรองการบนทกขอมลและการนาขอมลทไดบนทกไวมาใชประกอบการตดสนใจ กนาจะเปนประโยชนตอเกษตรกรอยางมาก ตารางท 4-5 การรบร/บนทกขอมลเกยวกบการปลกมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม การรบรขอมล/ความร รายละเอยด รอยละ แหลงขอมล/ความร เพอนบาน 74.67 สมาชกภายในครอบครว/ญาต 58.52 เจาหนาทกรมสงเสรมการเกษตร 54.15 การฝกอบรม 21.83 เจาหนาทธ.ก.ส. 20.52 รานจาหนายอปกรณการเกษตร 10.48 นกวชาการ/อาจารย 6.99 แปลงสาธต 6.11 ตวแทนบรษทเอกชน 3.49 อนๆ 5.68 สอขาวสาร/ความร โทรทศน 50.66 คาแนะนา/เอกสารเผยแพร 35.81 วทย 22.71 หนงสอพมพ 9.61 อนๆ 12.23 การปรกษาปญหา เพอนบาน 37.99 ศกษาดวยตนเอง 20.09 เจาหนาทของรฐ 15.72 เกษตรกรผนาทองถน 15.28 ญาตพนอง 13.54 อนๆ 4.37 การตดตอเจาหนาทสงเสรมการเกษตร ตดตอ 58.95 ไมตดตอ 41.05 การบนทกขอมลการเพาะปลก บนทก 29.26 ไมบนทก 70.74


103

ปจจยการผลตและแนวทางการปฏบตในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกร

ตารางท 4-6 แสดงขอมลดานสภาพแวดลอมของการเพาะปลกมนสาปะหลงของกลมเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม พบวา สภาพพนทในการปลกของเกษตรกรโดยมากเปนทดอน (รอยละ 64.63) และมลกษณะดนเปนดนรวนปนทราย (รอยละ 31.00) และดนรวน (รอยละ 24.89) ตารางท 4-6 สภาพแวดลอมของการเพาะปลกมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม สภาพแวดลอม รายละเอยด รอยละ ลกษณะสภาพพนท ทดอน 64.63 ทลม 28.82 อนๆ 15.28 ลกษณะสภาพดน ดนรวนปนทราย 31.00 ดนรวน 24.89 ดนทราย 15.28 ดนเหนยว 13.97 ดนปนลกรง 13.54 อนๆ 15.28

สาหรบพนธมนสาปะหลงทเกษตรกรผตอบแบบสอบถามสวนใหญปลก คอ พนธระยอง 5 (รอยละ 51.97) หวยบง 60 (รอยละ 42.36) และเกษตรศาสตร 50 (รอยละ 34.93) ซงจะมสดสวนของพนธทนยมปลกในเขตพนทตางๆ แตกตางกนออกไป (ตารางท 4-7) พบวา ประเทศไทยมการกระจายทอนพนธไดด ดงจะเหนไดวา ในปทสารวจขอมล (ปลายปพ.ศ. 2550 ถงตนปพ.ศ. 2551) มการเพาะปลกมนสาปะหลงพนธหวยบง 60 ซงไดเรมมการแนะนาพนธในป 2548 เปนจานวนมากแลว คาดวาในไมชากนาจะมการกระจายทอนพนธของมนสาปะหลงพนธใหม “หวยบง 80” ในอตราทสงเชนกน ทอนพนธทนามาปลกสวนใหญจะมาจากไรของตนเอง โดยมกใชจานวนทอนพนธนอยกวา 1,000 ทอนตอไร ถง 1,000-2,000 ทอนตอไร โดยมากจะใชทอนพนธทมอาย 8-10 เดอน โดยตดทอนพนธใหยาวประมาณ 20 เซนตเมตร สวนใหญมการเตรยมทอนพนธโดยการคดขนาดหรออายของทอนพนธ และชบทอนพนธดวยสารกาจดแมลง ฮอรโมน หรอนามลสกร (ตารางท 4-7) โดยรวมแลว จดไดวาเกษตรกรสวนใหญมวธการปฏบตในการเตรยมทอนพนธทเหมาะสม


104

ตารางท 4-7 พนธและการเตรยมทอนพนธมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม ทอนพนธ รายละเอยด รอยละ พนธ ระยอง 5 51.97 หวยบง 60 42.36 เกษตรศาสตร 50 34.93 ระยอง 90 5.68 ระยอง 60 3.93 ระยอง 3 0.44 อนๆ 8.30 แหลงทมาของทอนพนธ มาจากไรของตนเอง 59.39 ซอจากไรเพอนบาน 46.29 รบมาจากหนวยงานราชการ 28.38 อนๆ 5.24 ขนาดความยาว < 15 เซนตเมตร 1.31 15 เซนตเมตร 19.21 20 เซนตเมตร 48.47 25 เซนตเมตร 24.02 อนๆ 10.04 ไมมขอมล 1.31 อายของทอนพนธ < 8 เดอน 6.11 8-10 เดอน 63.32 11-12 เดอน 29.69 > 12 เดอน 0.87 การเตรยมทอนพนธ ม 60.70 ไมม 39.30 วธการเตรยมทอนพนธ คดขนาดหรออายของทอนพนธ 46.29 ชบทอนพนธดวยสารกาจดแมลง 11.35 อนๆ 8.30 ไมมขอมล 8.30 จานวนทอนพนธตอไร < 1,000 22.27 1,001-2,000 17.03 2,001-3,000 10.48 3,001-4,000 4.80 > 4,001 4.37 ไมมขอมล 41.05


105

ปจจยการผลตและแนวทางการปฏบตในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกร

ตารางท 4-8 แสดงแนวทางการปฏบตในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม พบวา เกษตรกรประมาณรอยละ 80 จะปลกมนสาปะหลงในชวงตนฤดฝน (มนาคม-พฤษภาคม) เพออาศยนาฝนในการเจรญเตบโตของมนสาปะหลงในแปลง ระยะปลกทใชจะคอนขางแตกตางกน โดยมากจะไมนยมปลกพชแซมในไรมนสาปะหลง และมกไมมการเปลยนไปปลกพชชนดอน เนองจากพนทมความอดมบรณตาและไมมแหลงนา จงไมเหมาะทจะเพาะปลกพชชนดอน รอยละ 62.01 ของเกษตรกรมการวางแผนการเพาะปลก ซงสวนมากจะเปนการวางแผนเตรยมปจจยการผลต เชน เตรยมพนธ คดเลอกพนธทจะใช วางแผนการเตรยมแปลง หาป ย หมกป ย ฯลฯ อยางใดอยางหนง มเพยงสวนนอยทดาเนนการวางแผนอนๆ เชน วางแผนการปลกพชโดยพจารณาราคาพชอนๆ ประกอบ ในการเตรยมดนกอนปลก รอยละ 41.05 ใชการไถดวยผาล 3 แลวพรวนดวยผาล 7 สวนใหญจะทาการไถ 1-2 ครง มการยกรองปลก และมกไถกลบเศษซากในแปลงเพอชวยบารงดน สาหรบการใสป ยนน เกษตรกรสวนใหญจะใชป ยเคม (รอยละ 79.04) ป ยคอก (รอยละ 41.05) และป ยชวภาพ (รอยละ 27.95) สวนป ยชนดอนๆ จะมเกษตรกรจานวนนอยทใช เกษตรกรสวนใหญจะใสป ย 2 ครง คอ ใชมลไกรองพนกอนปลก และหลงจากปลกมนสาปะหลงแลวไประยะหนง ซงระยะเวลาทใสป ยครงท 2 (และครงท 3) นนจะแตกตางกนไป สวนใหญจะเปนชวงตงแต 1 เดอนถง 6 เดอนหลงปลก เกษตรกรสวนใหญดาเนนการกาจดวชพชในแปลง โดยเกษตรกรจานวนมากถงรอยละ 65.50 ใชสารกาจดวชพช รองลงมา คอ การใชจอบถาก (รอยละ 38.43) และการใชรถไถเดนตาม (รอยละ 11.35) ศตรพชทพบมากทสด คอเพลยแปง สวนโรคทพบมาก ไดแก โรคหวเนา โรคใบไหม โรคใบจดสนาตาล เมอเกดปญหาการระบาดของศตรพชและโรคพช สวนใหญเกษตรกรจะไมไดใชสารเคมในการกาจดศตรพชและโรคพช รวมทงไมไดดาเนนการใดๆ เนองจากไมมความร และพบวาถงใชสารเคมกไมหาย ซงเมอมศตรพชและโรคพชเกดขน กจะกอใหเกดความเสยหายแกเกษตรกรอยางมาก ดงนน เจาหนาทสงเสรมการเกษตรควรเรงใหความรในการปองกนและกาจดศตรพชและโรคพชทถกตองแกเกษตรกร เพอลดความเสยหายทเกดขน เกษตรกรสวนใหญจะอาศยนาฝนตามธรรมชาตเปนหลก มกไมมการใหนาเพม โดยเกษตรกรทมการใหนาเพมแกมนสาปะหลง (รอยละ 14.85) สวนใหญจะอาศยแหลงนาจากบอนาและคลองชลประทาน และมกใชระบบสปรงเกอรตดตงบนพนดน การทเกษตรกรสวนใหญไมมการใหนาเพม สวนใหญเนองมาจากเหนวาเปนการเพมตนทนการผลต แตกมเกษตรกรบางรายทตองการใหนาเพมแกพช แตอยไกลจากแหลงนา ซงหากทางภาครฐชวยดาเนนการจดหาแหลงนาใหแกเกษตรกรเหลาน กจะสามารถชวยเพมปรมาณผลผลตตอไรของเกษตรกรได สาหรบการจดซอปจจยการผลต (เชน ป ยเคม สารควบคมวชพช เปนตน) พบวา เกษตรกรมกจะทาการซอเมอใช และไมซอพรอมกน เนองจากปจจยการผลตเหลานมราคาแพง และหากเกบรกษาไมดกจะเสยได นอกจากน พบวามเกษตรกรเพยงสวนนอยทจะรวมกนซอปจจยการผลตกบเพอนบาน โดยมากมกจะซอเองจากรานคาในหมบาน บางรายจะซอจากรานคาในตวเมอง เมอมการเดนทางไปขายผลตผลหรอทาธระ เนองจากมราคาถกกวา มเพยงบางรายเทานนทเปนสมาชกของสหกรณและซอปจจยการผลตจากสหกรณ


106

ตารางท 4-8 แนวทางการปฏบตในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม แนวทางการปฏบต รายละเอยด รอยละ ฤดปลก ตนฤดฝน (ม.ค.-พ.ค.) 80.79 ปลายฤดฝน/ฤดแลง (พ.ย.-ก.พ.) 15.72 อนๆ 3.49 ระยะปลก 100 x 50 เซนตเมตร 5.24 100 x 66 เซนตเมตร 12.23 100 x 80 เซนตเมตร 19.21 80 x 80 เซนตเมตร 6.55 อนๆ 55.46 ไมมขอมล 1.31 การเปลยนไปปลกพชอน ม 24.89 ไมม 75.11 การปลกพชแซมในไร ม 7.42 ไมม 92.58 การวางแผนเพาะปลก ม 62.01 ไมม 37.99 การเตรยมพนทปลก ไถดวยผาล 3 ตามดวยผาล 7 41.05 ไถดวยผาล 3 25.33 ไถดวยผาล 7 29.26 อนๆ 2.62 ไมมขอมล 1.75 การยกรอง ม 75.55 ไมม 24.45 ชนดของป ยทใช ป ยเคม 79.04 ป ยคอก 41.05 ป ยชวภาพ 27.95 ป ยหมก 8.30 ป ยพชสด 6.99 อนๆ 7.86 จานวนครงในการใสป ย 1 ครง 27.51 2 ครง 52.84 > 2 ครง 19.65


107

ตารางท 4-8 (ตอ) แนวทางการปฏบตในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม แนวทางการปฏบต รายละเอยด รอยละ การบารงรกษาดนอนๆ ไมไดดาเนนการ 29.26 ไถกลบเศษซาก 60.26 ปลกพชบารงดน 11.79 ปลกพชหมนเวยน 9.17 วธการกาจดวชพช สารกาจดวชพช 65.50 ใชจอบถาก 38.43 ใชรถไถเดนตาม 11.35 ไถพรวนระหวางแถว 2.62 ปญหาศตรพช ม 55.02 ไมม 43.67 ไมมขอมล 1.75 ศตรพชทพบ เพลยแปง 30.13 ไรแดง 9.17 แมลงหา 5.68 แมลงหวขาว 0.44 อนๆ 10.92 ไมมขอมล 5.68 การใชสารเคมกาจดศตรพช ใช 9.61 ไมใช 48.91 ไมมขอมล 41.48 ปญหาโรคพช ม 37.99 ไมม 51.97 ไมมขอมล 10.04 โรคทพบ โรคหวเนา 24.02 โรคใบไหม 19.65 โรคใบจดสนาตาล 13.10 โรคใบจดสขาว 5.68 โรคลาตนเนา 5.24 อนๆ 9.61 การใชสารเคมปองกนและกาจดโรค ใช 10.92 ไมใช 48.03 ไมมขอมล 41.05 การใหนา ม 14.85 ไมม 85.15


108

ตารางท 4-8 (ตอ) แนวทางการปฏบตในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม แนวทางการปฏบต รายละเอยด รอยละ การซอปจจยการผลต ซอเมอใช 70.74 ซอเกบเอาไวลวงหนา 31.88 รวมกนซอกบเพอนบาน 5.24 การซอปจจยการผลตพรอมกน พรอมกน 27.95 ไมพรอมกน 72.05 ผลผลตและแนวทางการเกบเกยวมนสาปะหลงของเกษตรกร

ตารางท 4-9 แสดงการปฏบตในการเกบเกยวผลผลตของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม

เกษตรกรสวนใหญจะทาการเกบเกยวผลตผลเมออายของมนสาปะหลงประมาณ 10-12 เดอน ซงเปนชวงอายทเหมาะสม บางรายอาจเกบเกยวมนสาปะหลงออนเกนไป เนองจากราคารบซอในตลาดในชวงนนสง หรอมความจาเปนตองใชเงน ทาใหเกษตรกรรบขดหวมนสาปะหลงออกมาขาย สาหรบเกษตรกรบางรายทเกบเกยวมนสาปะหลงแก (เกบเกยวทอายมากกวา 12 เดอน โดยมากจะนยมเกบเกยวทอายประมาณ 18 เดอน ดงนน จงมรอบการเกบเกยวมนสาปะหลงนอยกวา 1 ครงตอป) ใหเหตผลวา คดวาการเกบเกยวมนสาปะหลงแกใหผลคมคากวา เพราะถงแมวาเปอรเซนตแปงในหวมนจะลดลง ไดราคาตา และขายใหกบโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงไมคอยได แตเมอเทยบกบนาหนกหวมนสาปะหลงทเพมขนและคาใชจายในการผลตตอปทลดลงแลว โดยรวมจะไดกาไรมากกวา ซงความเชอดงกลาวอาจเปนจรงหรอไมกได โดยเฉพาะในบางพนททนยมรบซอหวมนสาปะหลงแบบเหมารวม โดยไมพจารณาเปอรเซนตแปง นอกจากน พบวา มเกษตรกรบางรายทาการเกบเกยวมนสาปะหลงทง 2 รปแบบ กลาวคอ แบงขดมนสาปะหลงทอาย 10-12 เดอน และเกบบางแปลงไวขดทอายมากกวา 12 เดอน ดงนน หากตองการใหเกษตรกรเกบเกยวผลผลตทอายทเหมาะสม ควรมการศกษาถงผลตอบแทนทเกษตรกรจะไดรบในการเกบเกยวมนสาปะหลงทอายตางกน และนามาใชประกอบการพจารณาเพอกาหนดเกณฑในการตงราคารบซอมนสาปะหลงทเหมาะสมตอไป

โดยเฉลยเกษตรกรผตอบแบบสอบถามจะปลกมนสาปะหลงได 4-6 ตนตอไร (รอยละ 48.03)

หรอนอยกวา 4 ตนตอไร (รอยละ 37.02) มเพยงสวนนอยทสามารถปลกไดผลผลตมากกวาน (รอยละ 5.24) ซงจากการสมภาษณ พบวา บางรายสามารถปลกมนสาปะหลงไดมากถง 8-10 ตนตอไรในบางป เมอสภาพภมอากาศเอออานวย เปอรเซนตแปงเฉลยทไดสวนมากจะอยในชวง 26-28% รองลงมาคอทเปอรเซนตแปงเฉลยประมาณ 28-30% ซงความแตกตางนขนอยกบหลายปจจย ทงจากสภาพแวดลอมในการเพาะปลก สภาพดน สภาพอากาศ พนธทใช และการปฏบตดแลรกษาผลผลตในแปลง


109

ในการเกบเกยวผลผลตนน เกษตรกรมกจะวาจางแรงงานมาชวยในการเกบเกยว สวนใหญจะใชแรงงานคนเกบเกยวมากกวาใชเครองทนแรง การทจะเกบผลผลตทงหมดในครงเดยวหรอทยอยเกบนน มกจะขนกบปรมาณผลผลตทจะตองเกบเกยวและจานวนแรงงานทจดหาไดเปนหลก นอกจากน พบวามปญหาการเนาเสยของผลผลตมาก ซงสวนใหญจะมสาเหตมาจากฝนทตกลงมาในชวงฤดเกบเกยว ตารางท 4-9 แนวทางการปฏบตในการเกบเกยวผลผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม แนวทางการปฏบต รายละเอยด รอยละ รอบการเกบเกยว 1 ครงตอป 94.32 <1 ครงตอป 13.97 อายของมนสาปะหลง 6-7 เดอน 0.87 8-9 เดอน 20.09 10-12 เดอน 66.81 > 12 เดอน 6.11 ไมมขอมล 6.11 ปรมาณผลผลตเฉลย < 4 ตนตอไร 37.12 4-6 ตนตอไร 48.03 > 6 ตนตอไร 5.24 ไมมขอมล 9.61 เปอรเซนตแปงเฉลย < 25% 15.72 26-28% 31.88 28-30% 22.71 > 30% 0.44 ไมไดวด 7.42 ไมมขอมล 21.83 การเกบเกยว เกบครงเดยวทงหมด 46.29 ทยอยเกบ 53.28 ไมมขอมล 0.44 วธการเกบเกยว ใชแรงงานคนถอน/จอบขด 87.77 ใชเครองขดมนตดทายรถแทรกเตอร 20.09 ใชดมพ 10.04 อนๆ 3.93 การเนาเสย ม 72.05 ไมม 27.51 ไมมขอมล 0.44


110

การวเคราะหอทธพลของปจจยตางๆ ตอผลผลตมนสาปะหลงของเกษตรกร

ผลการศกษาอทธพลของประสบการณในการปลกมนสาปะหลงของเกษตรกร ปจจยการผลต และแนวทางการปฏบตในการผลต ตอปรมาณเฉลยของผลผลตตอไรและเปอรเซนตแปงเฉลยของมนสาปะหลง (ตารางท 4-10) พบวา ปจจยทแตกตางกนไมสงผลตอปรมาณเฉลยของผลผลตตอไรและเปอรเซนตแปงเฉลยของมนสาปะหลงอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบนยสาคญ 5% ซงผลการวเคราะหทางสถตทไดน วเคราะหโดยอาศยขอมลทไดจากการสมภาษณเกษตรกร จงอาจไมถกตองนก เนองจากเกษตรกรผใหขอมลอาจรายงานผลตามการประมาณการ และอาจมผลจากปจจยอนๆ ทไมไดนามาพจารณารวมดวย อยางไรกตาม จากการวเคราะหพบวา เกษตรกรทมประสบการณในการเพาะปลกสงมแนวโนมทจะมปรมาณผลผลตมนสาปะหลงตอไรสง และในสภาพดนทระบายนาไดด เชน ดนรวน และดนรวนปนทราย จะมแนวโนมทจะมปรมาณผลผลตมนสาปะหลงตอไรสงกวา สาหรบเปอรเซนตแปงเฉลยนน พบวาไมมความแตกตางกนมากนก แมวาประสบการณในการปลกมนสาปะหลงของเกษตรกร ปจจยการผลต และแนวทางการปฏบตของเกษตรกรจะแตกตางกน ตารางท 4-10 อทธพลของปจจยตางๆ ตอปรมาณเฉลยของผลผลตตอไรและเปอรเซนตแปงเฉลย

ปจจย รายละเอยด ปรมาณผลผลตเฉลย (ตนตอไร)

เปอรเซนตแปงเฉลย (%)

ประสบการณในการปลก ≤ 5 ป 3.67 (0.58)a 27.75 (2.21)a 6-10 ป 4.85 (2.41)a 28.14 (1.77)a 11-15 ป 4.07 (0.86)a 27.36 (1.50)a 16-20 ป 5.29 (2.44)a 27.69 (1.96)a > 21 ป 5.29 (2.44)a 27.17 (1.87)a ลกษณะสภาพพนท ทลม 4.50 (1.31)a 27.56 (2.00)a ทดอน 4.72 (1.84)a 27.30 (1.72)a ลกษณะสภาพดน ดนรวน 5.00 (2.52)a 27.71 (1.70)a ดนทราย 4.09 (1.00)a 27.44 (2.19)a ดนรวนปนทราย 4.85 (1.90)a 27.36 (1.60)a ดนเหนยว 3.86 (1.90)a 27.71 (2.06)a ดนปนลกรง 4.00 (1.41)a 29.00 (0.00)a การเตรยมพนทปลก ไถดวยผาล 3 ตามดวยผาล 7 4.48 (1.42)a 27.53 (1.64)a ไถดวยผาล 3 3.72 (0.67)a 26.65 (1.31)a ไถดวยผาล 7 4.91 (2.09)a 27.75 (2.30)a หมายเหต ตวเลขในวงเลบ ( ) แสดงถง คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ตวเลขในคอลมนเดยวกน ทตามดวยตวอกษรภาษาองกฤษทเหมอนกน ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบนยสาคญ 5%


111

ตารางท 4-10 (ตอ) อทธพลของปจจยตางๆ ตอปรมาณเฉลยของผลผลตตอไรและเปอรเซนตแปงเฉลย ปจจย รายละเอยด ปรมาณผลผลตเฉลย

(ตนตอไร) เปอรเซนตแปงเฉลย

(%) ขนาดความยาวทอนพนธ 15 เซนตเมตร 4.36 (1.78)a 27.36 (1.50)a 20 เซนตเมตร 4.83 (1.86)a 27.47 (2.09)a 25 เซนตเมตร 4.12 (0.88)a 27.46 (1.26)a ชนดของป ยทใช ป ยเคม 4.58 (1.71)a 27.18 (1.84)a ป ยคอก 4.20 (1.27)a 27.40 (1.70)a ป ยหมก 4.44 (1.51)a 28.18 (2.18)a ป ยชวภาพ 4.69 (2.01)a 27.62 (2.01)a ป ยพชสด 3.75 (0.71)a 27.89 (1.36)a วธการกาจดวชพช สารกาจดวชพช 3.80 (1.00)a 28.04 (1.80)a ใชจอบถาก 4.50 (0.71)a 29.50 (0.71)a ใชรถไถเดนตาม 3.70 (0.67)a 26.89 (2.47)a ไถพรวนระหวางแถว 3.77 (0.95)a 27.75 (1.97)a หมายเหต ตวเลขในวงเลบ ( ) แสดงถง คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ตวเลขในคอลมนเดยวกน ทตามดวยตวอกษรภาษาองกฤษทเหมอนกน ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบนยสาคญ 5%

4.2.3 ตนทนการเพาะปลก

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ (2551ก) ไดทาการศกษาสารวจ

ขอมลทเกยวของกบเศรษฐกจและการผลตผลตผลทางการเกษตรตางๆ เพอประโยชนในการตดตามสถานการณดานเศรษฐกจการเกษตร และการกาหนดนโยบายและการวางแผนการพฒนาการเกษตรของประเทศ และเผยแพรเปนรายงานสถตการเกษตรและตวชวดเศรษฐกจการเกษตรของประเทศไทยทกป ซงตนทนการเพาะปลกของพชตางๆ กเปนขอมลหนงทสานกงานเศรษฐกจการเกษตรไดทาการสารวจไว ตนทนการผลตมนสาปะหลงรายภาคทไดสารวจโดยสานกงานเศรษฐกจการเกษตร ตงแตปพ.ศ. 2543-2550 แสดงไดดงในรปท 4-1 (รายละเอยดแสดงในภาคผนวกท ง-3)


112

1,500.001,700.001,900.002,100.002,300.002,500.002,700.002,900.00

2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550

ตนทนผนแปร

(บารตอไร)

ป

1. ตนทนผนแปร

ทงประเทศ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง

(ก) ตนทนผนแปร

200220240260280300320340360

2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550

ตนทนคงท (บาทตอไร)

ป

2. ตนทนคงท


(ข) ตนทนคงท

รปท 4-1 ตนทนการผลตมนสาปะหลงรายภาค ในปพ.ศ. 2543-2550 ทมา: ประมวลผลจากขอมลการสารวจทรวบรวมโดยศนยสารสนเทศการเกษตร (2550)


113

1,800

2,000

2,200

2,400

2,600

2,800

3,000

3,200

2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550ตนทนรวมตอไร

(บาทตอไร)

ป

3. ตนทนรวมตอไร


(ค) ตนทนรวมตอไร

0.65

0.70

0.75

0.80

0.85

0.90

0.95

1.00

2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550ตนทนรวม


)

ป

4. ตนทนรวมตอกโลกรม


(ง) ตนทนรวมตอกโลกรม รปท 4-1 (ตอ) ตนทนการผลตมนสาปะหลงรายภาค ในปพ.ศ. 2543-2550 ทมา: ประมวลผลจากขอมลการสารวจทรวบรวมโดยศนยสารสนเทศการเกษตร (2550)


114

0500

1,0001,5002,0002,5003,0003,5004,000

2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550ผลผลตตอไร

(กโลกรมตอตน

)

ป

5. ผลผลตตอไร


(จ) ผลผลตตอไร

รปท 4-1 (ตอ) ตนทนการผลตมนสาปะหลงรายภาค ในปพ.ศ. 2543-2550 ทมา: ประมวลผลจากขอมลการสารวจทรวบรวมโดยศนยสารสนเทศการเกษตร (2550)

ตนทนผนแปร (รปท 4-1ก) ประกอบดวย คาแรงงานตงแตเตรยมดนจนถงเกบเกยว คาวสด อนไดแก คาทอนพนธ ป ย สารเคม และอปกรณ คาซอมอปกรณ และคาเสยโอกาส สวนตนทนคงท (รปท 4-1ข) ประกอบดวย คาใชทดน และคาเสอมของอปกรณทางการเกษตร จากรปท 4-1 จะเหนไดวา ตนทนการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรจะสงขนเรอยๆ ซงมสาเหตหลกมาจากสภาพเศรษฐกจทเปลยนแปลงไป โดยในชวงป 2546 ตนทนคงทจะมการปรบคาเพมขนจากเดม สวนตนทนผนแปรจะมการปรบคาสงขนอยางตอเนองตงแตป 2548 เปนตนมา โดยตนทนผนแปรในป 2548 จะมคาเพมขนจากป 2547 ประมาณรอยละ 9-12 ในป 2549 จะมคาเพมขนจากป 2548 ประมาณรอยละ 14 และในป 2550 จะมคาเพมขนจากป 2549 ประมาณรอยละ 7 สงผลใหตนทนการผลตรวมตอไรเพมสงขนคอนขางมาก ซงตลอดระยะเวลาทผานมาน ปรมาณผลผลตมนสาปะหลงตอไรของประเทศกสงขนเชนกน แตจะเพมสงขนในอตราทชากวาตนทนการผลต เมอคดเปนตนทนการผลตตอกโลกรม จะพบวา โดยรวมแลว ตนทนการผลตไดปรบตวสงขนจากในอดต แตในป 2547 ซงตนทนการผลตรวมมคาสงขน แตผลผลตตอไรในปดงกลาวมปรมาณสง ทาใหตนทนการผลตเฉลยตอกโลกรมในป 2547 มคาตาลง ในขณะทในป 2548 ตนทนการผลตรวมยงคงมการปรบตวสงขน แตผลผลตตอไรในปดงกลาวกลบมปรมาณตา จงสงผลใหตนทนการผลตเฉลยตอกโลกรมในป 2548 มคาสงกวาในปอนๆ

นอกจากน พบวาตนทนสวนใหญจะอยในรปตนทนผนแปร คดเปนรอยละ 85-90 ของตนทน

ทงหมด ตนทนผนแปรเฉลยของภาคกลางจะมคาสงทสด และมากกวาตนทนผนแปรเฉลยของทงประเทศ สวนตนทนคงทของทกภาคจะมคาใกลเคยงกน นบตงแตป 2546 เปนตนมา โดยภาคเหนอจะมตนทนคงทสงทสด และตงแตป 2547 เปนตนมา ตนทนรวมตอกโลกรมของภาคกลางจะสงทสด ทงนเนองจากภาคกลางมตนทนการผลตมนสาปะหลงตอไรทสงกวาภาคอนอยางเหนไดชด แมวาภาคกลางจะสามารถผลต


115

มนสาปะหลงไดผลผลตตอไรทสงกวา แตกยงไมสามารถทาใหตนทนรวมเฉลยตอกโลกรมตากวาภาคอนได ในทน จะเหนไดวา ตนทนการผลตมนสาปะหลงของภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะมคาใกลเคยงกบตนทนการผลตมนสาปะหลงของประเทศ ทงนเนองจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอเปนภมภาคทผลตมนสาปะหลงไดมากทสด โดยมปรมาณผลผลตรวมมากกวารอยละ 50 ของผลผลตทงประเทศ

ตารางท 4-11 แสดงตนทนการผลตมนสาปะหลง รายจงหวด ของจงหวดนครราชสมา บรรมย

สรนทร ศรสะเกษ และอบลราชธาน ในปเพาะปลก 2548/49 ทไดสารวจโดยสานกงานเศรษฐกจการเกษตร เขต 5 จากตารางท 4-11 จะเหนไดวาตนทนคาจางแรงงานจะมสดสวนมากทสด คดเปนประมาณรอยละ 60 ของตนทนทงหมด โดยมคาจางแรงงานปลกและคาจางแรงงานเกบเกยวอยในอตราทพอๆ กน จากการเปรยบเทยบกบตนทนการผลตมนสาปะหลงของภมภาคตางๆ รวมถงผลผลตตอไร ในปเพาะปลกเดยวกน พบวา ทกจงหวดในเขต 5 มตนทนการผลตทสงกวาตนทนการผลตเฉลยของทงประเทศ และของภมภาคตางๆ รวมทงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ อกทงยงมผลผลตตอไรเฉลยทตากวาภาคอนๆ ดวย ซงเนอทเพาะปลก เนอทเกบเกยว และปรมาณผลผลตรวมของทง 5 จงหวดน มปรมาณรวมมากถงรอยละ 30-31 ของทงประเทศ โดยเฉพาะในเขตจงหวดนครราชสมา ซงมเนอทเพาะปลก เนอทเกบเกยว และปรมาณผลผลตรวม คดเปนรอยละ 25-26 ของทงประเทศ ดงนน หากสามารถปรบปรงประสทธภาพการผลตมนสาปะหลงของทง 5 จงหวดน โดยเฉพาะในเขตจงหวดนครราชสมาใหดยงขน กจะชวยใหการผลตมนสาปะหลงของประเทศไทยมประสทธภาพเพมขนมาก


116

ตารางท 4-11 ตนทนการผลตมนสาปะหลง รายจงหวด (เขต 5) ในปเพาะปลก 2548/49

รายการ นครราชสมา บรรมย สรนทร ศรสะเกษ อบลราชธาน ตนทนผนแปร (บาทตอไร) 2,588.20 2,587.52 2,616.75 2,600.09 2,588.50 1. คาแรงงานเตรยมดนจนถงเกบเกยว 1,535.76 1,549.83 1,566.40 1,545.85 1,551.85 1.1 คาแรงงานปลก 759.44 774.75 792.17 770.32 778.02 1.2 คาแรงงานเกบเกยว 776.32 775.08 774.23 775.53 773.83 2. คาวสด (ทอนพนธ ป ย ยา และอปกรณ) 949.76 935.85 947.68 949.57 935.79 3. อนๆ (คาซอมอปกรณ และคาเสยโอกาส) 102.68 101.84 102.67 104.67 100.86 ตนทนคงท (บาทตอไร) 353.73 346.44 384.51 356.38 347.14 1. คาใชทดน 346.50 339.46 376.82 349.80 341.25 2. คาเสอมอปกรณการเกษตร 7.23 6.98 7.69 6.58 5.89 ตนทนรวมตอไร (บาท) 2,941.93 2,933.96 3,001.26 2,956.47 2,935.64 ผลผลตตอไร (กโลกรม) 3,000.00 2,987.00 2,860.00 2,900.00 2,987.00 ตนทนรวมตอกโลกรม (บาท) 0.98 0.98 1.05 1.02 0.98 ตนทนเปนเงนสดตอไร (บาท) 1,660.44 1,683.43 1,709.85 1,674.59 1,688.92 ตนทนเปนเงนสดตอกโลกรม (บาท) 0.55 0.56 0.60 0.58 0.57

ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร เขต 5 (2550)


117

4.2.4 ปรมาณผลผลตตอไร จากขอมลทรวบรวมโดยสานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ก) (ตารางท 2-3 ในบทท 2) พบวา

ในปพ.ศ. 2551 ผลผลตมนสาปะหลงตอไรเฉลยทงประเทศ มคาเทากบ 3.456 ตนตอไร ลดลงจากผลผลตตอไรเฉลยในปพ.ศ. 2550 (3.668 ตนตอไร) รอยละ 5.78 เมอเปรยบเทยบปรมาณผลผลตตอไรเฉลยของประเทศไทยกบผลผลตตอไรเฉลยของประเทศผผลตมนสาปะหลงทวโลก พบวา ประเทศไทยมปรมาณผลผลตตอไรเฉลยอยในเกณฑทสง (ตารางท 4-12 และรปท 4-2) ภาคทมผลผลตตอไรเฉลยสงทสด คอ ภาคกลาง (3.566 ตนตอไร ในปพ.ศ. 2551) รองลงมา คอ ภาคเหนอ (3.468 ตนตอไร ในปพ.ศ. 2551) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (3.391 ตนตอไร ในปพ.ศ. 2551) จงหวดทมผลผลตตอไรเฉลยสงทสดในปพ.ศ. 2551 คอ สระบร (3.696 ตนตอไร) และจงหวดทมผลผลตตอไรเฉลยตาทสด ในปพ.ศ. 2551 คอ ลาปาง (2.794 ตนตอไร) ความแตกตางของปรมาณผลผลตตอไรน สวนหนงมาจากความผนแปรของลกษณะของสภาพแวดลอมในการเพาะปลก ซงจงหวดทมพนทเพาะปลกมาก จะมการเพาะปลกมนสาปะหลงทงในพนททมความอดมสมบรณของดนตาและในพนททมความอดมสมบรณของดนสง ทาใหเมอคดคาเฉลยแลวมปรมาณผลผลตตอไรตา ดงทไดแสดงในรปท 4-2 ซงแสดงความสมพนธระหวางพนทเพาะปลกตอปรมาณผลผลตตอไรในพนทจงหวดตางๆ นอกจากน ปรมาณผลผลตตอไรทแตกตางกนนยงเกดจากสภาพแวดลอมในการเพาะปลกโดยรวมในเขตนน จะเหนไดวา ปรมาณผลผลตตอไรในพนทภาคกลาง จะมคาสงกวาภาคอนๆ เนองจากพนทเพาะปลกโดยรวมมดนคอนขางอดมสมบรณด สภาพอากาศเหมาะสม และมปรมาณนาฝนมากกวาในพนทอนๆ โดยเฉพาะในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แตอยางไรกตาม จากขอมลทแสดงและขอมลทไดจากการสมภาษณเกษตรกรชใหเหนวา เกษตรกรผปลกมนสาปะหลงในประเทศไทยยงมศกยภาพในการเพมปรมาณผลผลตตอไรใหสงขนไดอก ซงจากขอมลการเพาะปลกทผานมา (ตารางท 2-3 และรปท 2-3 ในบทท 2) จะเหนไดวา โดยรวมแลว ปรมาณผลผลตมนสาปะหลงเฉลยตอไรของประเทศไทยมแนวโนมเพมสงขนเปนลาดบ อนเปนผลมาจากการศกษาวจยเพอปรบปรงพนธ รวมถงการปรบปรงเทคโนโลยการผลต และการใหความรดานเทคโนโลยการผลตแกเกษตรกรอยางตอเนอง ซงทางกระทรวงเกษตรและสหกรณเองกไดตงเปาหมายทจะยกระดบปรมาณผลผลตมนสาปะหลงเฉลยตอไรใหได 5.4 ตนตอไร (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ข) การมงพฒนาและเนนศกษาวจยเพอปรบปรงพนธมนสาปะหลง รวมทงเพอเพมประสทธภาพในการเพาะปลกตอไป จะชวยสงเสรมการบรรลเปาหมายดงกลาว


118

ตารางท 4-12 สถานการณการผลตมนสาปะหลงของประเทศผผลตสาคญของโลกในปพ.ศ. 2550

ประเทศ เนอทเกบเกยว (ลานไร) ผลผลต (ลานตน) ผลผลตตอไร (ตน) ไนจเรย 24.063 45.750 1.901 บราซล 12.155 27.313 2.247 ไทย 7.339 26.916 3.668 อนโดนเซย 7.543 19.610 2.600 คองโก 11.563 15.000 1.297 กานา 5.000 9.650 1.930 เวยดนาม 3.500 8.900 2.543 องโกลา 4.750 8.800 1.853 อนเดย 1.513 7.600 5.023 โมซมบก 6.188 7.350 1.188 อนๆ 31.499 47.384 1.504 รวมทงโลก 115.113 224.273 1.948

ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ก)

45.75

27.31 26.92

19.61

15.00

9.65 8.90 8.80 7.60 7.35

47.38

1.90 2.25

3.67

2.60 1.30 1.93 2.54 1.855.02

1.19 1.50

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

30.00

35.00

40.00

45.00

50.00

ไนจเรย

บราซล

ไทย

อนโดนเซย

คองโก

กานา

เวยดนาม

องโกลา

อนเดย

โมซมบก

อน ๆ

ปรมาณผลผลตมนสาปะหลงทวโลก

ผลผลต (ลานตน) ผลผลตตอไร (ตน)

รปท 4-2 ปรมาณผลผลตและผลผลตตอไรของประเทศตางๆ ในปพ.ศ. 2550 ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ก)


119

y = 0.0741ln(x) + 2.5523R² = 0.4619

2.5

2.7

2.9

3.1

3.3

3.5

3.7

3.9

0 100,000 200,000 300,000 400,000 500,000


(ตนตอไร)

พนท เพาะปลก (ไร)

พนทเพาะปลกและผลผลตตอไร

(ก) ความสมพนธระหวางพนทเพาะปลกและปรมาณผลผลตตอไร

y = 0.263ln(x) + 2.6983R² = 0.5571

2.5

2.7

2.9

3.1

3.3

3.5

3.7

3.9

0 5 10 15 20 25 30 35


(ตนตอไร)

พนท เพาะปลกเฉลย (ไรตอครวเร อน)

พนทเพาะปลกเฉลยตอครวเรอนและผลผลตตอไร

(ข) ความสมพนธระหวางพนทเพาะปลกเฉลยตอครวเรอนและปรมาณผลผลตตอไร

รปท 4-3 ความสมพนธระหวางพนทเพาะปลกตอปรมาณผลผลตตอไรในพนทจงหวดตางๆ ทมา: ประมวลผลจากขอมลจากสานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ก)


120

4.2.5 คณภาพของการเพาะปลก สาหรบดานเปอรเซนตแปง จากขอมลทรวบรวมโดยสมาคมแปงมนสาปะหลงไทย (2552ก)

พบวา เปอรเซนตแปงในมนสาปะหลงทซอขายกนในเขตพนทตางๆ มความแตกตางกนดงทไดสรปไวในตารางท 4-13 (อางองจากขอมลปพ.ศ. 2551) พบวาเขตพนทท 3 (กาฬสนธ มหาสารคาม ขอนแกน และรอยเอด) และเขตพนทท 4 (เลย สกลนคร มกดาหาร และอดรธาน) มกจะผลตมนสาปะหลงไดเปอรเซนตแปงสงกวาเขตพนทอนๆ ในขณะทเขตพนทท 7 (กาแพงเพชร นครสวรรค พษณโลก และอตรดตถ) เขตพนทท 8 (ราชบรและกาญจนบรตอนใต) และเขตพนทท 9 (อทยธาน สพรรณบร และกาญจนบรตอนเหนอ) มกจะผลตไดเปอรเซนตแปงตากวาเขตพนทอนๆ (ภาคผนวกท ง-4) ซงสาเหตหนงอาจเนองมาจากการทสถานประกอบการแปรรปผลตผลในเขตพนทดงกลาวนยมซอขายมนสาปะหลงแบบเหมารวม (คละ) จงทาใหเกษตรกรสวนใหญไมไดใสใจการดแลคณภาพมนสาปะหลงในดานเปอรเซนตแปงมากนก นอกจากน เกษตรกรบางรายยงนยมเกบเกยวมนสาปะหลงแก (อายมากกวา 12 เดอน) เพอประโยชนในดานการเพมนาหนกหวของผลผลต ซงมนสาปะหลงทแกมกจะมเปอรเซนตแปงในหวมนตากวามนสาปะหลงทเกบเกยวทอายเหมาะสม แตเนองจากเปอรเซนตแปงไมมผลตอราคารบซอ ทาใหเกษตรกรไมไดคานงถงคณภาพดานเปอรเซนตแปง ตารางท 4-13 สรปเปอรเซนตแปงในมนสาปะหลงในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551

พนท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 คาตาสด 19 19 20 20 20 19 17 17 17 คาสงสด 28 28 28 29 28 29 26 26 29 ฐานนยม 23 27 27 25 25 25 20 24 18 หมายเหต: พนท 1: นครราชสมาตะวนออก (อ.เมอง อ.หนองบญมาก อ.เสงสาง) และจงหวดขางเคยง (ศรสะเกษ) พนท 2: นครราชสมาตะวนตก (อ.สคว อ.ดานขนทด) และจงหวดขางเคยง (ชยภม ลพบร สระบร) พนท 3: กาฬสนธและจงหวดขางเคยง (มหาสารคาม ขอนแกน รอยเอด) พนท 4: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน (เลย สกลนคร มกดาหาร อดรธาน) พนท 5: ชลบรและระยอง พนท 6: สระแกว ปราจนบร จนทบร และฉะเชงเทรา พนท 7: ภาคเหนอตอนลาง (กาแพงเพชร นครสวรรค พษณโลก อตรดตถ) พนท 8: ราชบร และกาญจนบรตอนใต พนท 9: อทยธาน สพรรณบร และกาญจนบรตอนเหนอ

ทมา: ประมวลผลจากขอมลจากสมาคมแปงมนสาปะหลงไทย (2552ก)


121

4.2.6 การประมาณอตราคาขนสงมนสาปะหลงระยะใกลของเกษตรกร การประมาณอตราคาขนสงมนสาปะหลงระยะใกลของเกษตรกร เปนการประมาณคาใชจายใน

การขนสงจากไรของเกษตรกรไปจาหนายยงสถานประกอบการทรบซอ คอลานมนหรอโรงงานผลตแปงมนสาปะหลง โดยมการเลอกตวอยางจากเกษตรกรทกภาคทวประเทศทมการปลกมนสาปะหลงมา 7 จงหวด โดยทง 7 จงหวดทถกเลอกเปนจงหวดทมปรมาณผลผลตเกน 1 ลานตนตอปในปเพาะปลก 2550/51 ทง 7 จงหวดนประกอบดวย จงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2 จงหวด ไดแก นครราชสมา และชยภม จงหวดในภาคกลาง 4 จงหวด ไดแก ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา และกาญจนบร และจงหวดในภาคเหนอ1 จงหวด ไดแก กาแพงเพชร สวนในภาคใตนน ปจจบนไมมการเพาะปลกมนสาปะหลงแลว ซงในทนไดอางองการแบงภาคตามการแบงภมภาคการเกษตรของสานกงานเศรษฐกจการเกษตร (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ก)

การเกบรวบรวมขอมลทาโดยการสมภาษณโดยตรงกบเกษตรกร โดยใชแบบสอบถามประกอบ

(ดงในภาคผนวกท ค-1) รายละเอยดทเกยวของกบการขนสงทเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย ประเภทของรถ นาหนกบรรทก จานวนเทยวขนสงตอวน การมรถขนสงเปนของตนเอง/การใชรถรบจาง ระยะทางทขนสง และคาใชจายในการขนสง

ผลการสมภาษณพบวา ประเภทรถทใชในการขนสงมนสาปะหลงแบงไดเปน 4 ประเภท ดงแสดง

ในตารางท 4-14

ตารางท 4-14 ประเภทรถทเกษตรกรใชในการขนสงมนสาปะหลง ประเภทรถ นาหนกบรรทกทพบโดยประมาณ* (ตน)

รถบรรทกสบลอ 8-25 รถบรรทกหกลอ 4-15 รถบรรทกสลอ 2.5-6 รถบรรทกเลก (กระบะ อแตน) 2.5-6 * อาจมการบรรทกไมเตมคนรถ หรอบรรทกเกนพกดนาหนกทกาหนดตามกฎหมาย

ระยะทางการขนสงมการจาแนกเปน 2 ประเภท ไดแก การขนสงระยะใกล (Short haul) และ

ระยะไกล (Long haul) โดยเกณฑทใชคอ ถาระยะทางขนสงไป-กลบนอยกวา 60 กโลเมตรจะถอเปนการขนสงระยะใกล ซงขอมลการขนสงทไดจากการสมภาษณกลมตวอยางเกษตรกรสามารถแบงประเภทไดดงแสดงในตารางท 4-15


122

ตารางท 4-15 ประเภทของการขนสงและจานวนตวอยางทใชประเภทการขนสงนนๆ

ประเภทของการใชรถ ประเภทการขนสง

การขนสงระยะใกล (< 60 กโลเมตร)*

การขนสงระยะไกล (≥ 60 กโลเมตร)

ใชรถของเกษตรกรเอง 50 2 ใชรถรบจาง 227 7 * จากการกาหนดโดยคณะวจย ซงไดตรวจสอบความเหนชอบจากผทรงคณวฒแลว

ในการศกษาน คณะวจยมไดทาการประมาณอตราคาขนสงระยะไกลของเกษตรกร เนองจากพบวามตวอยางขอมลนอย ทงนเนองจากเกษตรกรสวนใหญไมนยมขนสงมนสาปะหลงไปจาหนายในพนททอยหางไกลจากแหลงเพาะปลก ดงนน จงพจารณาเฉพาะการประมาณอตราคาขนสงระยะใกลเทานน ผลจากการคานวณเพอประมาณอตราคาขนสงมนสาปะหลงของเกษตรกรจะมหนวยของคาขนสง 2 แบบ คอ บาทตอตน-กโลเมตร และบาทตอกโลกรม เนองจากในทางปฎบตทวไป เกษตรกรและผรบซอนยมคดอตราคาขนสงเปน บาทตอกโลกรม ดงนน คณะวจยจงคานวณหนวยของอตราคาขนสงทง 2 แบบ คอ หนวยทเหมาะสมตอการจดการดานโลจสตกส และหนวยทนยมใชตามการปฎบตงานจรงของเกษตรกร ซงผลการคานวณอตราคาขนสงจากการรวมทกปจจยและจาแนกตามปจจยตางๆ แสดงดงในตารางท 4-16 ถงตารางท 4-21 (รายละเอยดของการวเคราะหแสดงในภาคผนวก จ)

จากตารางท 4-16 อตราคาขนสงมนสาปะหลงโดยรวมจากการจางขนสงปรมาณ 1 ตนโดยมระยะ

การขนสง 1 กโลเมตร มอตราคาขนสงเฉลยท 6.01 บาทตอตน-กโลเมตร ชวงความเชอมนท 95% ของอตราคาขนสงเฉลยคอ 5.50 - 6.57 บาทตอตน-กโลเมตร และชวงความเชอมนของอตราคาขนสงทเปนไปไดคอ 3.12-11.57 บาทตอตน-กโลเมตร ตารางท 4-16 อตราคาขนสงมนสาปะหลงโดยรวมจากการจางขนสง ในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร อตราคาขนสงมนสาปะหลงเฉลย 6.01 ชวงความเชอมนท 95% ของคาเฉลย (5.50, 6.57) ชวงความเชอมนท 95% ของคาประมาณ (3.12, 11.57) * ราคาขายปลกนามนเดเซลในชวงเดอนมนาคม-เมษายน พ.ศ. 2551 เทากบ 29.94 - 33.44 บาทตอลตร (สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน, 2551)

ตารางท 4-17 แสดงอตราคาขนสงมนสาปะหลงโดยรวมของเกษตรกรจากการจางขนสงมน

สาปะหลง 1 กโลกรม พบวาอตราคาขนสงเฉลยมคาเทากบ 0.137 บาทตอกโลกรม ชวงความเชอมนท 95% ของอตราคาขนสงเฉลยคอ 0.132-0.143 บาทตอกโลกรม และชวงความเชอมนของอตราคาขนสงทเปนไปไดคอ 0.099-0.176 บาทตอกโลกรม


123

ตารางท 4-17 อตราคาขนสงมนสาปะหลงโดยรวมจากการจางขนสง ในหนวยบาทตอกโลกรม อตราคาขนสงมนสาปะหลงเฉลย 0.137 ชวงความเชอมนท 95% ของคาเฉลย (0.132, 0.143) ชวงความเชอมนท 95% ของคาประมาณ (0.099, 0.176) * ราคาขายปลกนามนเดเซลในชวงเดอนมนาคม-เมษายน พ.ศ. 2551 เทากบ 29.94 - 33.44 บาทตอลตร (สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน, 2551)

ตารางท 4-18 แสดงอตราคาขนสงของเกษตรกรโดยแบงตาม 7 จงหวด โดยมหนวยเปนบาทตอตน-กโลเมตร ทงนเพอพจารณาถงความแตกตางของการจางขนสงระหวางจงหวดตางๆ ผลการสารวจพบวา สามารถแบงคาเฉลยของการขนสงไดเปน 3 กลม ตามเสนสเทาใตตาราง ซงเปนการแบงกลมโดยใชการเปรยบเทยบเชงสถตดวยวธของ Tukey (Tukey’s multiple comparison method) กลมจงหวดกลมแรกประกอบดวย จงหวดกาญจนบร นครราชสมา และชยภม ซงมอตราคาขนสงใกลเคยงกนอยท 4.07-6.24 บาทตอตน-กโลเมตร กลมทสองประกอบดวย จงหวดชยภม ชลบร กาแพงเพชร และสระแกว คาเฉลยของอตราคาขนสงอยท 6.24-10.37 บาทตอตน-กโลเมตร และกลมทสามประกอบดวย จงหวดกาแพงเพชร สระแกว และฉะเชงเทรา มคาเฉลยของอตราคาขนสงท 9.22-14.30 บาทตอตน-กโลเมตร ซงสามารถสงเกตไดวา บางจงหวดเปนสมาชกมากกวา 1 กลม ในขณะทบางจงหวดเปนสมาชกของกลมเพยงหนงกลมเทานน ซงทงนเปนผลทไดจากการทดสอบทางสถต ผลการเปรยบเทยบโดยไมพจารณาจงหวดทเปนสมาชกของกลมทซาซอน สามารถสรปภาพรวมไดดงน

- อตราคาขนสงในจงหวดชลบร กาแพงเพชร และสระแกว มคาเฉลยสงกวาอตราคาขนสงในจงหวดนครราชสมา และกาญจนบรอยางมนยสาคญทางสถต

- อตราคาขนสงในจงหวดฉะเชงเทรากมคาเฉลยสงกวาอตราคาขนสงในจงหวดชลบร ชยภม

นครราชสมา และกาญจนบร อยางมนยสาคญทางสถต

- อตราคาขนสงในภมภาคทแตกตางกนไมมความแตกตางกนทางสถต กลาวคอ กลมแรกประกอบดวยทงจงหวดทอยในภาคกลางและตะวนออกเฉยงเหนอ กลมทสองประกอบดวยจงหวดจากทงสามภาค และกลมทสามประกอบดวยจงหวดจากภาคกลางและภาคเหนอ

ตารางท 4-18 อตราคาขนสงจากการจางขนสง โดยแบงตามจงหวด ในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร

จงหวด กาญจนบร นครราชสมา ชยภม ชลบร สระแกว กาแพงเพชร ฉะเชงเทรา อตราคาขนสงเฉลย

4.07 4.36 6.24 7.11 9.22 10.37 14.30

* ราคาขายปลกนามนเดเซลในชวงเดอนมนาคม-เมษายน พ.ศ. 2551 เทากบ 29.94 - 33.44 บาทตอลตร


124

ตารางท 4-19 แสดงผลจากการคานวณอตราคาขนสงของเกษตรกรโดยแบงตาม 7 จงหวด โดยใชหนวยเปนบาทตอกโลกรม พบวาสามารถแบงคาเฉลยของอตราคาขนสงไดเปน 4 กลม คอ กลมแรกประกอบดวย จงหวดสระแกว ซงมคาเฉลยของอตราคาขนสงถกทสดคอ 0.101 บาทตอกโลกรม กลมทสองประกอบดวย จงหวดนครราชสมา กาแพงเพชร ชยภม และกาญจนบร ซงมคาเฉลยของอตราคาขนสงอยท 0.131-0.150 บาทตอกโลกรม กลมทสามประกอบดวย จงหวดกาแพงเพชร ชยภม กาญจนบร และฉะเชงเทรา มคาเฉลยของอตราคาขนสงอยท 0.132-0.162 บาทตอกโลกรม และกลมทส ประกอบดวย จงหวดชยภม กาญจนบร ฉะเชงเทรา และชลบร มคาเฉลยของอตราคาขนสงอยท 0.145-0.172 บาทตอกโลกรม ซงสามารถสรปผลในภาพรวม เมอพจารณาเฉพาะอตราคาขนสงตอนาหนกบรรทก โดยไมพจารณาถงระยะทางในการขนสง ไดดงน

- อตราคาขนสงในจงหวดสระแกวมอตรา (ในหนวยบาทตอกโลกรม) ตาทสดอยางมนยสาคญทางสถต

- อตราคาขนสงในจงหวดนครราชสมา กาแพงเพชร ชยภม และกาญจนบร มคาเฉลยสงกวาอตราคาขนสงในจงหวดสระแกวอยางมนยสาคญทางสถต

- อตราคาขนสงในจงหวดฉะเชงเทรากมคาเฉลยสงกวาอตราคาขนสงในจงหวดนครราชสมาและสระแกวอยางมนยสาคญทางสถต รวมทงอตราคาขนสงในจงหวดชลบรกมคาเฉลยสงกวาอตราคาขนสงในจงหวดกาแพงเพชร นครราชสมา และสระแกวอยางมนยสาคญทางสถต

- นอกจากน ภมภาคทแตกตางกนไมมผลตออตราคาขนสงในหนวยบาทตอกโลกรม เชนเดยวกบกรณของอตราคาขนสงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร

ตารางท 4-19 อตราคาขนสงจากการจางขนสง โดยแบงตามจงหวด ในหนวยบาทตอกโลกรม จงหวด สระแกว นครราชสมา กาแพงเพชร ชยภม กาญจนบร ฉะเชงเทรา ชลบร

อตราคาขนสงเฉลย

0.101 0.131 0.132 0.145 0.150 0.162 0.172

* ราคาขายปลกนามนเดเซลในชวงเดอนมนาคม-เมษายน พ.ศ. 2551 เทากบ 29.94 - 33.44 บาทตอลตร

จากผลการวเคราะหทแสดงในตารางท 4-18 และ 4-19 จะเหนไดวา ลาดบของคาขนสงสาหรบทง 7 จงหวดแตกตางกนเมอใชหนวยของอตราคาขนสงทแตกตางกน ตวอยางเชน ถาใชหนวยเปนบาทตอกโลกรม จงหวดชลบรมอตราคาขนสงสงทสด แตถาใชหนวยเปนบาทตอตน-กโลเมตร จะพบวาจงหวดชลบรมอตราคาขนสงปานกลาง ในขณะทสระแกวมอตราคาขนสงถกทสดเมอใชหนวยเปนบาทตอกโลกรม แตกลบมอตราคาขนสงแพงเปนอนดบท 2 เมอใชหนวยเปนบาทตอตน-กโลเมตร ทงนเนองจาก


125

เกษตรกรกลมตวอยางในจงหวดชลบรจะมระยะทางการขนสงผลตผลเฉลยทสงกวาเกษตรกรกลมตวอยางในจงหวดสระแกว โดยทเกษตรกรในทงสองจงหวดนมปรมาณการขนสงเฉลยทไมแตกตางกนมากนก

จากขอมลทไดจากการสารวจ พบวา โดยเฉลยแลว เกษตรกรกลมตวอยางในจงหวดฉะเชงเทรา

และสระแกวจะขนสงผลตผลจานวนมากในระยะทางทส น เมอเทยบกบเกษตรกรในจงหวดอนๆ ทงนเนองจากเกษตรกรกลมตวอยางในทงสองจงหวดนนยมจาหนายผลตผลแบบเหมารวมใหแกผประกอบการลานมนทมารบซอผลตผลทตลาดหนาหมบาน มเพยงสวนนอยทนาผลผลตไปจาหนายยงสถานประกอบการเอง เกษตรกรกลมนมกเปนเกษตรกรทสามารถเพาะปลกมนสาปะหลงไดเปอรเซนตแปงสง จงตองการจาหนายผลตผลใหแกโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลงทอยไกลออกไป เพอใหไดราคารบซอทดกวา ในทางตรงกนขาม เกษตรกรกลมตวอยางในจงหวดกาญจนบรและชยภมมกจะขนสงผลตผลจานวนนอยในระยะทางไกล เมอเทยบกบเกษตรกรในจงหวดอนๆ เนองจากมผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงอยในพนทนอย ลกษณะการขนสงผลตผลของเกษตรกรจงสงผลตอลาดบของคาขนสงเมอใชหนวยของอตราคาขนสงทแตกตางกน ซงคณะวจยเหนวาการใชหนวยเปนบาทตอตน-กโลเมตรมความถกตองมากกวา เนองจากเปนอตราทพจารณาทงปรมาณและระยะทางทขนสง และจากตวอยางทงสองขางตน จะเหนไดวาการใชหนวยทแตกตางกนสามารถนาไปสความเขาใจเรองคาขนสงทแตกตางกน ดงนน คณะวจยจงมขอเสนอแนะวา หนวยของอตราคาขนสงทควรนามาใชเปนมาตรฐานคอ บาทตอตน-กโลเมตร โดยเฉพาะเมอตองการเปรยบเทยบคาขนสงระหวางจงหวด แตในกรณการขนสงในพนทจงหวดเดยวกน อาจพจารณาใชอตราคาขนสงในหนวยบาทตอกโลกรมตามความเคยชนและเพอความสะดวกในการสอสารกได เนองจากการขนสงในพนทเดยวกนมกมระยะทางในการขนสงไมแตกตางกนมากนก จงนาจะทาใหการคดอตราคาขนสงในทงสองหนวยไมแตกตางกนไปดวย หรอเกษตรกรอาจพจารณาใชวธการคดอตราคาขนสงตามแนวทางทนยมปฏบตกนในหมผประกอบการกจการขนสงแทน กลาวคอ ขนสงเตมคนรถแลวคดอตราคาขนสงตามระยะทาง ซงแนวทางดงกลาวจะนาเสนอในบทท 5 (สวนท 5.4.2) ตอไป แตอยางไรกด คณะวจยเหนวาการคดอตราคาขนสงในหนวยมาตรฐานคอ บาทตอตน-กโลเมตร นาจะเหมาะสมตอการขนสงผลตผลจากไรของเกษตรกรทสด เนองจากการคดอตราคาขนสงตามนาหนกบรรทก นอกจากจะไมเปนหนวยมาตรฐานแลว ยงอาจสงผลใหผประกอบการขนสงบรรทกผลตผลเกนพกดนาหนกทกฎหมายกาหนด สวนการคดอตราคาขนสงตามระยะทางกอาจสงผลในทานองเดยวกน กลาวคอ ในกรณทผประกอบการขนสงเปนผเลอกสถานทจาหนายผลตผลใหแกเกษตรกรผวาจาง ผประกอบการอาจเลอกจาหนายผลตผลใหแกสถานประกอบการแปรรปทอยในพนทไกลเพอใหไดระยะทางขนสงมากขนโดยไมจาเปน

ตารางท 4-20 และรปท 4-4 แสดงอตราคาขนสงโดยแบงตามประเภทของรถรบจาง จากการ

ประมาณและเปรยบเทยบทางสถตพบวา รถบรรทกหกลอจะมคาเฉลยถกทสด คอ 5.08 บาทตอตน-กโลเมตร รวมทงเปนประเภทรถบรรทกทเปนทนยมใชในการขนสงมากทสด สวนรถบรรทกเลกมคาขนสงเฉลยแพงทสด คอ 9.49 บาทตอตน-กโลเมตร และมความแปรผนของอตราคาขนสงมากกวารถประเภทอนๆ สวนมากจะใชขนสงผลตผลในระยะทางใกลไมเกน 15 กโลเมตร สาหรบรถบรรทกสบลอและรถบรรทกสลอมคาเฉลยของอตราคาขนสงทใกลเคยงกน จากผลการวเคราะหพบวา ประเภทของรถรบจางทเหมาะสมและมประสทธผลของตนทนคาขนสง (Cost effectiveness) สงทสดสาหรบเกษตรกรผ


126

ปลกมนสาปะหลง คอรถบรรทกหกลอ ในขณะทรถบรรทกเลก (รถอแตนและกระบะ) มประสทธผลของตนทนคาขนสงตาทสด ในความเปนจรง เกษตรกรบางรายเปนเกษตรกรรายยอยทมพนทเพาะปลกนอยมาก ซงอาจมปรมาณมนสาปะหลงไมเพยงพอทจะขนสงดวยรถบรรทกหกลอไดเตมคนรถ หากเกษตรกรรายยอยเหลานขาดการวางแผนการเกบเกยวและขนสงรวมกน อาจทาใหเกษตรกรรายยอยเลอกใชประเภทรถบรรทกทมอตราคาขนสงแพง (ประสทธผลของตนทนคาขนสงตา) ดงนน คณะวจยจงเสนอแนะวา เกษตรกรรายยอยควรมการวางแผนการเกบเกยวและขนสงรวมกน เพอใหมการขนสงวนเดยวกนและสามารถรวมกนจางรถบรรทกหกลอซงมประสทธผลของตนทนคาขนสงสงทสดได แตทงนอาจมความยากลาบากในการปฏบตงานจรงบาง เนองจากปรมาณมนสาปะหลงของเกษตรกรแตละรายมไมเทากน และคณภาพดานเปอรเซนตแปงของมนสาปะหลงของเกษตรกรแตละรายอาจแตกตางกน ซงจะสงผลตอจานวนเงนทเกษตรกรแตละรายจะไดรบจากการจาหนายหวมนสาปะหลงสด และคาใชจายในการขนสงทเกษตรกรแตละรายควรจะตองรบผดชอบ แตจากการสอบถามผประกอบการ พบวามเกษตรกรบางกลมไดรวมกลมกนขนสงมนสาปะหลงไปจาหนายยงสถานประกอบการ โดยใชแผงไมกนระหวางมนสาปะหลงจากตางไร แตวธการนกอาจกอใหเกดความลาชาในการปฏบตงานบาง เนองจากตองมการชงนาหนกและขนถายมนสาปะหลงทอยบนรถบรรทกหลายครง แตกจะชวยเพมประสทธภาพและประสทธผลของการขนสงไดมาก ตารางท 4-20 อตราคาขนสงจากการจางขนสง โดยแบงตามประเภทของรถ ในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร ประเภทรถ รถบรรทกหกลอ รถบรรทกสลอ รถบรรทกสบลอ รถบรรทกเลก คาเฉลยของอตราคาขนสง 5.08 6.44 6.63 9.49 * ราคาขายปลกนามนเดเซลในชวงเดอนมนาคม-เมษายน พ.ศ. 2551 เทากบ 29.94 - 33.44 บาทตอลตร


127

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

30.00

35.00

0 10 20 30 40 50 60 70อตราคาขนสง

(บาทตอตน-กโลเมตร)

ระยะทาง (กโลเมตร)

อตราคาขนสงดวยรถบรรทกสบลอ

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

30.00

35.00

0 10 20 30 40 50 60 70อตราคาขนสง



อตราคาขนสงดวยรถบรรทกหกลอ

(ก) อตราคาขนสงดวยรถบรรทกสบลอ (ข) อตราคาขนสงดวยรถบรรทกหกลอ

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

30.00

35.00

0 10 20 30 40 50 60 70อตราคาขนสง



อตราคาขนสงดวยรถบรรทกสลอ

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

30.00

35.00

0 10 20 30 40 50 60 70

คาขนสง



อตราคาขนสงดวยรถบรรทกเลก

(ค) อตราคาขนสงดวยรถบรรทกสลอ (ง) อตราคาขนสงดวยรถบรรทกเลก

รปท 4-4 อตราคาขนสงจากการจางขนสง โดยแบงตามประเภทของรถ ในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร


128

ตารางท 4-21 แสดงผลการวเคราะหอตราคาขนสงเดยวกบการวเคราะหในตารางท 4-20 แตวเคราะหในหนวยบาทตอกโลกรม จะเหนไดวา เมอใชหนวยของอตราคาขนสงทไมคานงถงระยะทางในการขนสง รถบรรทกสบลอมคาใชจายสงทสด และสงกวาของรถบรรทกหกลออยางมนยสาคญ ซงไมตรงกบผลการวเคราะหในตารางท 4-20 ความแตกตางระหวางผลการเปรยบเทยบในตารางท 4-20 และ 4-21 ชวยสนบสนนขอเสนอแนะของคณะวจยวา ควรใชหนวยของอตราคาขนสงเปน บาทตอตน-กโลเมตร หรอวธการคดคานวณอตราคาขนสงแบบอนทคานงถงทงปรมาณและระยะทางในการขนสง จะมความเหมาะสมตอการจดการดานโลจสตกสมากกวา ตารางท 4-21 อตราคาขนสงจากการจางขนสง โดยแบงตามประเภทของรถ ในหนวยบาทตอกโลกรม ประเภทรถ รถบรรทกหกลอ รถบรรทกเลก รถบรรทกสลอ รถบรรทกสบลอ คาเฉลยของอตราคาขนสง 0.135 0.141 0.144 0.153 * ราคาขายปลกนามนเดเซลในชวงเดอนมนาคม-เมษายน พ.ศ. 2551 เทากบ 29.94 - 33.44 บาทตอลตร

ตารางท 4-22 แสดงตวอยางอตราคาขนสงมนสาปะหลงของเกษตรกร 5 ราย ซงเปนขอมลจรง

ของเกษตรกรในจงหวดนครราชสมา เกษตรกรทง 5 รายนขนสงผลตผลไปจาหนายดวยรถบรรทกหกลอรบจาง ในปรมาณเทากน (10 ตน) และตารางท 4-23 แสดงการเปรยบเทยบอตราคาขนสงใน 2 หนวยจากตารางท 4-22

ตารางท 4-22 ตวอยางอตราคาขนสงมนสาปะหลงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร และบาทตอกโลกรม เกษตรกร อตราคาขนสง ปรมาณ ระยะทางขาเดยว อตราคาขนสงตอหนวย (บาท) (ตน) (กโลเมตร) (บาทตอกโลกรม) (บาทตอตน-กโลเมตร)

1 1,000 10 8 0.100 12.50 2 1,000 10 16 0.100 6.25 3 1,500 10 24 0.150 6.25 4 1,300 10 26 0.130 5.00 5 1,400 10 40 0.140 3.50

ตารางท 4-23 การเปรยบเทยบอตราคาขนสงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร และบาทตอกโลกรม

อตราคาขนสง เปรยบเทยบ บาทตอกโลกรม บาทตอตน-กโลเมตร

1 และ 2 เทากน รายท 1 เปนสองเทาของรายท 2 2 และ 3 รายท 3 แพงกวา 50% เทากน 4 และ 5 รายท 5 แพงกวา รายท 4 แพงกวา


129

จากตวอยางการเปรยบเทยบ พบวา

- กรณแรก (เปรยบเทยบเกษตรกรรายท 1 และ 2) เกษตรกรอาจเหนวาขนสงดวยอตราคาขนสงทเทากน ถาใชอตราในหนวยบาทตอกโลกรม (พจารณาแตปรมาณทขนสง ไมพจารณาระยะทาง) แตเมอใชอตราในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร (พจารณาทงปรมาณและระยะทาง) จะพบวาเกษตรกรรายท 1 จายคาจางการขนสงดวยอตราทแพงกวาเกษตรกรรายท 2 หนงเทาตว

- กรณท 2 (เปรยบเทยบเกษตรกรรายท 2 และ 3) เมอใชอตราในหนวยบาทตอกโลกรม จะเหนวาเกษตรกรรายท 3 ขนสงดวยอตราทแพงกวา เนองจากขนสงในระยะทางไกลกวา แตไมสามารถตดสนไดวาขนสงแพงกวาอยางเหมาะสมหรอไม แตเมอใชอตราในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร จะเหนวาอตราคาขนสงมอตราเทากน

- กรณท 3 (เปรยบเทยบเกษตรกรรายท 4 และ 5) เมอใชอตราในหนวยบาทตอกโลกรม จะเหนวาเกษตรกรรายท 5 ขนสงดวยอตราทแพงกวา เนองจากขนสงในระยะทางไกลกวา แตเมอใชอตราบาทตอตน-กโลเมตร จะเหนวาเกษตรกรรายท 5 ขนสงดวยอตราทถกกวา

จากตวอยางการเปรยบเทยบทงสามกรณ จะเหนวาอตราคาขนสงในหนวยบาทตอกโลกรม ซง

เปนหนวยทเกษตรกรและผรบซอมนสาปะหลงนยมใชกนในทางปฏบต บางครงไมสามารถบอกไดวาอตราคาขนสงทเกษตรกรจายใหรถรบจางมความเหมาะสมหรอไม เนองจากเปนอตราทไมพจารณาระยะทาง ในขณะทอตราคาขนสงบาทตอตน-กโลเมตร ซงมการประเมนคาใชจายโดยพจารณาทงระยะทางและปรมาณผลตผลทบรรทก จะมความสอดคลองกบแนวทางการจดการดานโลจสตกสมากกวา และสามารถใชประเมนความเหมาะสมของอตราคาขนสงไดถกตองกวา ดงนน การคดอตราคาขนสงมนสาปะหลงควรเลอกใชอตราในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร อนเปนหนวยมความเปนมาตรฐานสงกวา

นอกจากน ในการเลอกใชรถเพอขนสงมนสาปะหลง ควรเลอกใชรถทมขนาดเหมาะสมกบปรมาณ

ผลตผลทม เพราะถาเลอกรถทมขนาดใหญกวาปรมาณผลตผลทมจะทาใหขนสงไดไมเตมคนรถ และมตนทนคาขนสงสง หรอถาเปนไปได ควรเลอกใชรถทมประสทธผลของตนทนคาขนสงสง เชน รถบรรทกหกลอ โดยอาจรวมผลตผลกบเกษตรรายอนเพอใหสามารถขนสงไดในปรมาณเตมคนรถ


130

4.3 ประสทธภาพการแปรรป 4.3.1 การเกบรวบรวมขอมลโรงงานแปรรป

ในการศกษาประสทธภาพการแปรรปของลานมนและโรงงานแปรรป คณะวจยไดทาการออกแบบแบบสอบถามเพอใชในการเกบขอมลดงแสดงในภาคผนวกท ค-2 แบบสอบถามนประกอบดวยคาถามรวมทงสน 49 คาถาม ไดแก คาถามทเกยวของกบกจการ การปฏบตงาน กลยทธการบรหารจดการ และตนทน/คาใชจาย กลมตวอยางทใชในการสารวจแบงไดเปน 2 กลมตามประเภทกจการ คอ กลมโรงงานแปงมนสาปะหลงทวประเทศ รวมทงหมด 83 แหง และกลมลานมนและโรงงานแปรรปมนอดเมดทมกาลงการผลตสงสดในประเทศ จานวน 100 อนดบแรก จากนนคณะวจยไดทาการสารวจขอมลโดยการสงแบบสอบถามไปยงกลมตวอยางทางไปรษณย ซงผตอบแบบสอบถามสวนหนงไดสงแบบสอบถามกลบมายงโครงการวจยทางไปรษณยโดยตรง และบางสวนไดเกบขอมลโดยการสมภาษณทางโทรศพท โดยผตอบแบบสอบถามดแบบสอบถามทสงใหลวงหนาทางไปรษณยประกอบระหวางการสมภาษณ และมผประกอบการอกสวนหนงทคณะวจยไดเขาเยยมชมกระบวนการผลตและทาการสมภาษณขอมลโดยตรง อตราการตอบแบบสอบถามแสดงดงในตารางท 4-24 ซงนบตามจานวนแบบสอบถามทตอบกลบโดยสมบรณเทานน ลกษณะทางธรกจของผตอบแบบสอบถามสามารถสรปไดดงในรปท 4-5 โดยกาลงการผลตของผประกอบการทงประเภทโรงงานแปงมนสาปะหลง โรงงานแปรรปมนอดเมด และลานมนทสารวจไดมตงแต 30-1,000 ตนตอวน ตารางท 4-24 อตราการตอบแบบสอบถามของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง

ลกษณะสถาน ประกอบการ

วธการสารวจ จานวนทสง จานวนท ตอบกลบ

อตราการตอบ แบบสอบถาม

โรงงานแปรรป แปงมนสาปะหลง

ไปรษณย 65 9 สมภาษณโดยตรง 3 3 สมภาษณทางโทรศพท 15 15 รวม 83 27 32.5%

ลานมนและ โรงงานแปรรป มนอดเมด

ไปรษณย 89 16 สมภาษณโดยตรง 2 2 สมภาษณทางโทรศพท 9 9 รวม 100 27 27.0%


131

ลานมน50%

โรงแปง41%

โรงมนอดเมด9%

ประเภทของสถานประกอบการ

เอเชย58%ยโรป

15%แอฟรกา

6%

อเมรกา/แคนาดา

3%

ออสเตรเลย/นวซแลนด

12%

อนๆ6%

การสงออกของกจการ

(ก) ประเภทของกจการ (ข) ลกคาสงออกหลกของกจการ

บรหารเอง83%

จางพนกงานเปนผบรหารสงสด6%

เครอของบรษทแมหรอโฮลดง

7%

อนๆ4%

ลกษณะการบรหารงาน

บรษท42%

หางหนสวน15%

บคคลธรรมดา38%

อนๆ6%

ลกษณะการจดทะเบยนของธรกจ

(ค) ลกษณะการบรหารงาน (ง) ลกษณะการจดทะเบยนธรกจ

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

< 100 ตน/วน

101-200 ตน/วน

201-300 ตน/วน

301-400 ตน/วน

401-500 ตน/วน

> 501 ตน/วน

ลานมน 47.8 30.4 13 0 8.7 0

โรงมนอดเมด 0 25 0 25 0 50

โรงแปง 16.7 33.3 5.6 22.2 5.6 16.7

รอยละ

กาลงการผลตสงสดของสถานประกอบการ

(จ) กาลงการผลตสงสดของสถานประกอบการ

รปท 4-5 ลกษณะทางธรกจของผตอบแบบสอบถาม


132

จากการสารวจผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงดวยแบบสอบถาม พบวา ปญหาทผประกอบการแปรรปผลตภณฑพบมาก ไดแก ปญหาปรมาณวตถดบไมไดตามแผน (รอยละ 25.93 ของผตอบแบบสอบถาม) ปญหาคณภาพวตถดบไมไดตามมาตรฐาน (รอยละ 11.11 ของผตอบแบบสอบถาม) และปญหาขาดแคลนแรงงานในบางชวง (รอยละ 9.26 ของผตอบแบบสอบถาม) สวนประเดนทตองการ

ความชวยเหลอจากบคคลภายนอก ไดแก การบรหารการผลต การตลาด การเงน และการขนสง ซงมสดสวนของผประกอบการทตองการความชวยเหลอในประเดนตางๆ เหลานประมาณรอยละ 22-25 ของผตอบแบบสอบถามทงหมด 4.3.2 ตนทนการแปรรป

จากการเกบขอมลพบวา สถานประกอบการเกอบทงหมดไมสะดวกทจะใหขอมลตนทนการแปรรปแกคณะวจย ดงนน คณะวจยจงอางองขอมลประมาณการตนทนการแปรรปแปงมนสาปะหลงจากสมาคมแปงมนสาปะหลงไทย (2551) (ตารางท 4-25) และขอมลจากโครงการแทรกแซงราคามนสาปะหลงป 2551/52 (องคการคลงสนคา, 2551) ตารางท 4-25 ตนทนการผลตแปงมนสาปะหลงดบ

ลาดบ รายการ ตนทนประมาณการในป 2551 (บาทตอตน) 1 คานามนเตา/โซลา 1,120.00 2 คาไฟฟา 700.00 3 คานา 120.00 4 คาเคมภณฑ 50.00 5 คาบรหาร/คาแรงงาน 500.00 6 คาเสอมเครองจกร 260.00 7 คาซอมแซม/บารงรกษา 125.00 8 คาบาบดนาเสย 75.00 9 คากระสอบบรรจ 300.00 10 คาดอกเบยธนาคาร 200.00 รวม 3,450.00 หมายเหต: 1. ตนทนการผลตแปงมนสาปะหลงดบนเปนราคาตนทน ณ หนาโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลง ไมรวมคา

ขนสง ไมรวมคาขนกระสอบขน (ประมาณ 1.50 บาทตอกระสอบ) ไมรวมคาตรวจวเคราะห และไมรวมภาษมลคาเพม 7%

2. ตนทนการผลตนคานวณทปรมาณแปงมนสาปะหลง 200 ตนตอวน หรอ หวมนสดประมาณ 900 ตนตอวน 3. กระสอบบรรจทใชคอถง PP/PE 2 ชน ขนาดบรรจ 50 กโลกรมตอถง

ทมา: สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย (2551)


133

ขอมลจากโครงการแทรกแซงราคามนสาปะหลงป 2551/52 (องคการคลงสนคา, 2551) ไดกาหนดอตราคาจางการแปรสภาพไวดงน

1. อตราคาจางแปรสภาพมนเสน รวมภาษมลคาเพมและคาใชจายตางๆ (เชน คาแรงงาน และ

คาจดเกบรกษาชวคราวระหวางรอการขนยาย) เทากบ 300 บาทตอตนมนเสน คาขนสงจายตามทจายจรง แตไมเกน 246.50 บาทตอตนมนเสน โดยกาหนดอตราแปรสภาพ คอ หวมนสด (ทเปอรเซนตแปง 25%) 2.38 กโลกรม ตอมนเสน 1 กโลกรม

2. อตราคาจางแปรสภาพแปงมนสาปะหลง บรรจในถง PP/PE 2 ชน นาหนกสทธ 50 กโลกรม

ตอถง รวมภาษมลคาเพมและคาใชจายตางๆ (เชน คาแรงงาน คาถงบรรจ คาตงเรยงกอง และคาจดเกบรกษาชวคราวระหวางรอการขนยาย) เทากบ 2,550 บาทตอตนแปง คาขนสงจายตามทจายจรง แตไมเกน 246.50 บาทตอตน โดยกาหนดอตราแปรสภาพ คอ หวมนสด (ทเปอรเซนตแปง 25%) 4.40 กโลกรม ตอแปงมนสาปะหลง 1 กโลกรม

นอกจากน ศนยสารสนเทศ กรมสงเสรมการเกษตร (2551) ไดประมาณอตราแปรสภาพมน

สาปะหลงไวดงน (1) หวมนสด 2.35 กโลกรม ตอมนเสน 1 กโลกรม; (2) หวมนสด 2.45 กโลกรม ตอมนอดเมด 1 กโลกรม; และ (3) หวมนสด 4.66 กโลกรม ตอแปงมนสาปะหลง 1 กโลกรม อนง อตราการแปรสภาพจะขนกบคณภาพของหวมนสดโดยเฉพาะเปอรเซนตเชอแปงในผลผลตดวย

อตราตางๆ เหลานสามารถนาไปใชเปนดชนวดประสทธภาพในการผลตของสถานประกอบการ

แปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงได กลาวคอ ลานมนและโรงงานแปรรปควรมอตราแปรสภาพมนสาปะหลง และคาใชจายในการแปรสภาพตากวาหรอเทากบอตราทแสดง (ใชหวมนสดในปรมาณนอยเพอผลตผลตภณฑ 1 หนวยกโลกรม) นอกจากน การเกบขอมลอตราแปรสภาพมนสาปะหลงและตนทนการผลต จาแนกตามรายการหรอกจกรรมการดาเนนงาน จะชวยใหสถานประกอบการสามารถควบคมประสทธภาพการผลตและตนทนการผลตไดดยงขน ซงหากสถานประกอบการมการใชระบบสารสนเทศทชวยในการบรหารจดการ เชน ระบบการวางแผนทรพยากรทางธรกจขององคกร (Enterprise Resource Planning, ERP) ขอมลเหลานกจะถกรวบรวมและสามารถนามาวเคราะหไดโดยงาย ซงระบบสารสนเทศดงกลาวยงชวยใหองคกรสามารถบรหารและวางแผนการใชทรพยากรทงหมดขององคกรใหเกดการใชประโยชนอยางสงสดได 4.3.3 กลยทธสาหรบผผลตแปงมนสาปะหลง

ในการศกษาเพอเสนอกลยทธทเหมาะสมสาหรบสถานประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงนน คณะวจยไดวเคราะหความสมพนธระหวางกลยทธทลานมนและโรงงานแปรรปตางๆ ปฏบตอยกบตววดสมรรถนะเชงธรกจ โดยใชขอมลทรวบรวมจากแบบสอบถาม (ภาคผนวกท ค-2) คาถามทเกยวของกบการปฏบตงานและกลยทธการบรหารจดการในแบบสอบถามสามารถแบงออกเปน 3 ประเภท ดงน


134

1. ขอมลทวไป เชน ชอและสถานทตงของผประกอบการ ทนจดทะเบยน กาลงการผลต อตราอรรถประโยชนของกาลงการผลต (Capacity utilization)

2. กลยทธการบรหารจดการของผประกอบการ เชน นโยบายการผลต (รอยละของการผลตเพอจดเกบ Make-to-stock (MTS) และรอยละของการผลตตามคาสงซอ Make-to-order (MTO)) การพฒนาบคลากร นโยบายการตลาดและการสรางตลาดใหม การใชระบบอตโนมตในการผลต การประสานงานกบผสงมอบและลกคา นโยบายการประหยดพลงงาน การบารงรกษาเครองจกร การควบคมคณภาพ การจดการสารสนเทศ และการจดการขนสง

3. ความสามารถในการแขงขน โดยแบงเปน 6 ดาน คอ ราคา คณภาพ เวลานาในการจดการคาสงซอ การสงสนคาตรงเวลาและตรงตามคาสง ความมเอกลกษณของสนคา และความหลากหลายของผลตภณฑ

ประเภทของขอมลทเกบแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ ขอมลเชงลาดบ (Ordinal data) ขอมลเชงหมวดหม (Categorical data) และขอมลเชงตวเลข (Numerical data) โดยคาถามทเกยวกบกลยทธการจดการจะมลกษณะการเกบขอมลในทง 3 แบบดงทไดสรปไวในตารางท 4-26 สาหรบคาถามทเกยวกบความสามารถในการแขงขนจะเกบขอมลเชงลาดบ (Ordinal data) ทงหมด โดยผประกอบการทาการประเมนความสามารถของตนตามระดบ 1-5 ดงตารางท 4-27

วธการวเคราะหผล

ในการศกษาน มวตถประสงคหลก คอ การหาความสมพนธ (Associations) ทมนยสาคญ

ระหวางกลยทธในการจดการ และความสามารถในการแขงขน โดยเฉพาะระดบของกลยทธทมความสมพนธเชงบวกกบความสามารถในการแขงขน เพอเสนอกลยทธทเหมาะสมใหแกผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง เพอใหผประกอบการทราบวาควรเนนการดาเนนกลยทธใด หรอหากไดปฏบตตามกลยทธนนๆ อยแลว ระดบการปฏบตนนเพยงพอทจะสงผลตอความสามารถในการแขงขนของตนหรอไม หากไมเพยงพอควรปฏบตอยางนอยในระดบใด โดยการหาความสมพนธนจะวดจากคาความนาจะเปน (รายละเอยดของการวเคราะหผลแสดงในภาคผนวก ฉ) ตวอยางเชน ในการหาความสมพนธระหวาง “การวางกลยทธดานการตลาด” ซงมระดบ 1 คอ ไมมการวางแผน ระดบ 2 คอ มการวางแผนบางเปนครงคราว และระดบ 3 คอ มการวางแผนอยางตอเนอง และ “ความสามารถในการแขงขนดานราคา” ซงมคาระหวาง 1-5 โดยระดบ 1 คอ แขงขนไดนอยมาก และระดบ 5 คอ แขงขนไดสงมาก ผลจากการวเคราะหหาความสมพนธสามารถสรปไดวา (1) ระดบการวางแผนการตลาดมความสมพนธเชงบวกกบการแขงขนดานราคา (2) ผประกอบการททาการวางแผนการตลาดอยางสมาเสมอมโอกาสแขงขนทางดานราคามากกวาผประกอบการทไมวางแผน หรอวางแผนการตลาดเพยงครงคราวเทานน และ (3) ความนาจะเปนทผประกอบการจะสามารถแขงขนทางราคาโดยมการวางแผนการตลาดเพยงครงคราวไมมความแตกตางอยางมนยสาคญกบผประกอบการทไมมวางแผนการตลาดเลย


135

ตารางท 4-26 คาถามและระดบของกลยทธการจดการ กลยทธ หวขอ ระดบ 1 ระดบ 2 ระดบ 3 ระดบ 4

การวางแผน 1. ระยะเวลา สน (< 1 ป) กลาง (1-3 ป) ยาว (> 3 ป) 2. นโยบายหลก เนนราคา เนนคณภาพ เนนบรการ

การจดหาวตถดบ 3. การทาสญญาตลาดขอตกลง

ไมมนโยบาย มนโยบายแตยงไมไดปฏบต มนโยบายและเรมปฏบตแลว

4. การใหความรแกเกษตรกร

ไมไดปฏบต ปฏบต

การผลต 5. การควบคมการผลตดวยระบบคอมพวเตอร

ไมม มบางในบางอปกรณ มการควบคมดวยระบบคอมพวเตอรเกอบทงหมด

6. นโยบายการผลต ผลตเกบเพอจาหนาย ผลตตามคาสงซอ การประสานงาน 7. ระดบการ

ประสานงาน เฉพาะภายในบรษทเทานน ประสานงานกบผสงมอบ

หรอลกคา ประสานงานทงกบผสงมอบและลกคา

การตลาด 8. การวางกลยทธดานการตลาด

ไมมการวางแผน วางแผนบางเปนครงคราว ไมสมาเสมอ

มการวางแผนอยางตอเนอง

9. กระบวนการพฒนาตลาด

เนนตลาดเดม พฒนาตลาดใหม ทาตลาดเชงรกและพฒนาอยางตอเนอง

ขอมลเชงหมวดหม (Categorical variable) ขอมลเชงตวเลข (Numerical variable)


136

ตารางท 4-26 (ตอ) คาถามและระดบของกลยทธการจดการ กลยทธ หวขอ ระดบ 1 ระดบ 2 ระดบ 3 ระดบ 4

การบรการลกคา 10. ความพงพอใจ ไมมการตดตามวดผล มการตดตาม เนนมาก 11. บรการหลงการขาย มเฉพาะลกคาทมปญหาและ

ตดตอกลบมาเอง มสาหรบลกคาบางราย เนนความพงพอใจของ

ลกคาโดยถอเปนนโยบายหลก

ระบบสารสนเทศ 12. การประยกตใชระบบสารสนเทศในการ วางแผนการผลต

นอย: ใชบคคลากรในการปฏบตงานเปนหลก

ปานกลาง: มการใชซอฟตแวรควบคกบบคคลากร

มาก: มการใชซอฟทแวรเปนหลก

การพฒนาบคลากร

13. มโปรแกรมพฒนาและความบอยครง

มนอยมาก มสาหรบพนกงานบางกลมงาน

มสาหรบพนกงานทกระดบ

14. การฝกอบรมดานคณภาพ

ISO GMP HACCP อนๆ

นโยบายการบารงรกษา

15. การปฏบต ซอมแซมเมอเกดปญหา มการบารงรกษาเปนประจาตามแผนทกาหนด

มการบารงรกษาแบบ TPM

นโยบายการประหยดพลงงาน

16. การวางแผนและปฏบต

ยงไมมการศกษาและวางแผน

มการศกษาและวางแผนบาง แตยงไมไดเรมปฏบต

มการศกษา วางแผน และเรมปฏบตบางบางสวน

มการวางแผน และนาไปปฏบตอยางมประสทธภาพ

อนๆ 17. การรบรองระบบ ISO GMP HACCP อนๆ ขอมลเชงหมวดหม (Categorical variable) ขอมลเชงตวเลข (Numerical variable)


137

ตารางท 4-27 ตววดสมรรถนะการแขงขน ตววดสมรรถนะการแขงขน ระดบ 1 ระดบ 2 ระดบ 3 ระดบ 4 ระดบ 5

ราคา นอยมาก นอย ปานกลาง สง สงมาก คณภาพ นอยมาก นอย ปานกลาง สง สงมาก เวลานาในการจดการคาสงซอ นอยมาก นอย ปานกลาง สง สงมาก การสงสนคาตรงเวลาและตรงตามคาสงซอ

นอยมาก นอย ปานกลาง สง สงมาก

ความมเอกลกษณของสนคา นอยมาก นอย ปานกลาง สง สงมาก ความหลากหลายของผลตภณฑ นอยมาก นอย ปานกลาง สง สงมาก

ในการวเคราะหความสมพนธระหวางขอมลเชงอนดบกบขอมลแบบเดยวกนหรอขอมลเชงหมวดหม ใชการทดสอบความสอดคลอง (Test of concordance) และใชแบบจาลองการถดถอยโลจสตกอนดบ (Ordinal logistic regression model, OLRM) นอกจากน คณะวจยยงไดทาการวเคราะหหาความสมพนธเบองตนระหวางตวแปรดานกลยทธในการจดการเพอใหแนใจวาตวแปรเหลานไมมความสมพนธอยางมนยสาคญระหวางกน ในขณะทถกวเคราะหในแบบจาลองเดยวกน ในกรณทตวแปรกลยทธการจดการหลายตวมความสมพนธระหวางกน ตวแปรเหลานจะถกวเคราะหแยกกน ทงนเพอใหมนใจวาตวแปรกลยทธเหลานไมไดอธบายความแปรปรวนในตวแปรตอบสนอง (ตวแปรดานความสามารถในการแขงขน) ซาซอนกน (รายละเอยดของวธการวเคราะหการถดถอยโลจสตกอนดบสามารถหาอานไดจาก Agresti (2002) เปนตน) ผลการวเคราะหและขอเสนอแนะ

จากการวเคราะหขอมลดวยแบบจาลองการถดถอยแบบ Ordinal logistic regression พบความสมพนธทมนยสาคญทางสถต ระหวางความสามารถในการแขงขนและกลยทธในการจดการของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง (p-value < 0.05) ดงในตารางท 4-28


138

ตารางท 4-28 ความสมพนธระหวางความสามารถในการแขงขนและกลยทธในการจดการทมคา p-value < 0.05

กลยทธในการจดการ ตววดความสามารถในการแขงขน

ดานราคา ดานคณภาพ ดานเวลานา ดานการจดสงสนคา ดานเอกลกษณของสนคา ดานความหลากหลาย การวางแผน: ระยะเวลา - (2) 0.036 - (2) 0.013 (2) 0.009 (2) 0.001

(3) 0.033 นโยบายหลก (ราคา, คณภาพ, บรการ)

- - - - (2) 0.024 -

การจดหาวตถดบ: การทาสญญาตลาดขอตกลง (3) 0.031 (2) 0.031 - (2) 0.017 (2) 0.046 - การใหความรเกษตรกร - - - - - - การผลต: การใชระบบอตโนมต (3) 0.030 - - - - - นโยบายการผลต (ผลตเพอเกบ, ผลตตามคาสง)

- - - - - -

การประสานงาน (3) 0.013 (3) 0.001 (3) 0.009 (3) 0.018 (3) 0.007 (3) 0.014 การตลาด การวางแผนกลยทธการตลาด - (2) 0.0001

(3) 0.023 (2) <0.0001 (2) <0.0001 (2) 0.001

(3) 0.023 (2) 0.014 (3) 0.009

การพฒนาตลาดใหม (3) 0.030 (3) 0.001 (2) 0.037 (3) 0.002

(3) 0.004 (2) 0.023 (3) 0.001

(3) 0.002

ตวเลขในวงเลบ (2) หมายถง ระดบท 2 ของกลยทธนนๆ มความสมพนธอยางมนยสาคญกบตววดสมรรถนะการแขงขน โดยทระดบท (1) เปนระดบอางอง ตวเลขในวงเลบ (3) หมายถง ระดบท 3 ของกลยทธนนๆ มความสมพนธอยางมนยสาคญกบตววดสมรรถนะการแขงขน โดยทระดบท (1) เปนระดบอางอง ตวเลขทศนยม แสดงถงคา p-value ของความสมพนธนนๆ; ขอมลเชงหมวดหม (Categorical variable); ขอมลเชงตวเลข (Numerical variable)


139

ตารางท 4-28 (ตอ) ความสมพนธระหวางความสามารถในการแขงขนและกลยทธในการจดการทมคา p-value < 0.05

กลยทธในการจดการ ตววดความสามารถในการแขงขน

ดานราคา ดานคณภาพ ดานเวลานา ดานการจดสงสนคา ดานเอกลกษณของสนคา ดานความหลากหลาย การใหบรการลกคา: ความพงพอใจ (3) 0.003 (2) <0.0001

(3) <0.0001 (2) 0.001 (3) 0.001

(2) 0.001 (3) <0.0001

(2) 0.050 (3) <0.0001

(2) 0.013 (3) <0.005

การบรการหลงการขาย (3) 0.001 (3) <0.0001 (3) 0.026 (3) 0.012 (3) 0.002 (3) 0.001 การใชระบบสารสนเทศ - - - - - - การพฒนาบคลากร: ระดบการอบรม (3) 0.001 (2) 0.004

(3) 0.001 (2) 0.022 (3) 0.008

(2) 0.039 (3) 0.004

(2) 0.050 (3) 0.004

(2) 0.039 (3) 0.005

การอมรมดานคณภาพ - - 0.007 (HACCP) 0.016 (HACCP) - 0.007 (ISO) 0.030 (GMP)

นโยบายดานการบารงรกษาและดานพลงงาน: นโยบายการบารงรกษา - (2) 0.001 (2) 0.015 (2) 0.039 - - นโยบายการประหยดพลงงาน (3) 0.043 (2) 0.005

(3) <0.0001 (2) 0.031 (3) 0.001

(2) 0.018 (3) 0.001

(2) 0.002 (3) 0.001

(2) 0.004 (3) 0.009

อนๆ 0.050 (5S) 0.032 (HACCP)

0.023 (5S) 0.002 (HACCP) 0.039 (Halal)

0.006 (HACCP)

ตวเลขในวงเลบ (2) หมายถง ระดบท 2 ของกลยทธนนๆ มความสมพนธอยางมนยสาคญกบตววดสมรรถนะการแขงขน โดยทระดบท (1) เปนระดบอางอง ตวเลขในวงเลบ (3) หมายถง ระดบท 3 ของกลยทธนนๆ มความสมพนธอยางมนยสาคญกบตววดสมรรถนะการแขงขน โดยทระดบท (1) เปนระดบอางอง ตวเลขทศนยม แสดงถงคา p-value ของความสมพนธนนๆ; ขอมลเชงหมวดหม (Categorical variable); ขอมลเชงตวเลข (Numerical variable)


140

จากผลการวเคราะหในตารางท 4-28 พบวาความสมพนธทงหมดทพบเปนความสมพนธเชงบวก (Positive associations) แสดงวา หากผประกอบการปฏบตตามกลยทธในประเดนตางๆ เหลานในระดบทสงขน จะยงสงผลให “มโอกาส” ในการแขงขนในประเดนตางๆ ไดมากขน ซงในแตละชองตารางไดแสดงระดบของกลยทธ (ตวเลขในวงเลบ) และคา p-value (ตวเลขทศนยม) ไว เชน ในการวเคราะหความ สมพนธระหวางระยะเวลาการวางแผนและความสามารถในการแขงขนดานคณภาพ ตวเลขทแสดงในชองตาราง คอ (2) 0.036 หมายความวา พบความสมพนธเชงบวกทมนยสาคญระหวางระดบท 2 ของระยะเวลาการวางแผน (กลยทธการจดการ) และความสามารถในการแขงขนดานคณภาพ (สมรรถนะการแขงขน) ดวยคา p-value เทากบ 0.036 ซงระดบท 2 ของการวางแผน หมายถง การวางแผนในระยะ 1-3 ป หากวางแผนนอยหรอมากกวานอาจจะมความนาจะเปนทความสามารถในการแขงขนดานคณภาพจะนอยกวาการวางแผน 1-3 ป

จากตารางสามารถจาแนกกลยทธตามความสาคญไดออกเปน 4 กลม คอ 1. กลยทธทสาคญมากทสด เนองจากมคาความสมพนธกบความสามารถในการแขงขนมากกวา

5 ดานขนไปอยางมนยสาคญ 2. กลยทธทสาคญมาก เนองจากมคาความสมพนธกบความสามารถในการแขงขน 3-4 ดาน

อยางมนยสาคญ 3. กลยทธทสาคญพอสมควร เนองจากมคาความสมพนธกบความสามารถในการแขงขน 1-2

ดานอยางมนยสาคญ 4. กลยทธทสาคญนอย เนองจากไมมคาความสมพนธกบความสามารถในการแขงขนอยางม

นยสาคญ กลยทธทมความสาคญมากทสด

กลยทธในกลมนมความสาคญกบผประกอบการอยางมาก และควรเปนกลมกลยทธทผประกอบการใหความสาคญและปฏบตอยางตอเนอง โดยมประเดนสาคญดงน

การประสานงาน ผประกอบการควรสรางรวมมอและประสานงานกบทงเกษตรกร ผสงมอบ และ

ลกคา ไมควรเลอกประสานงานเพยงฝายใดฝายหนง หากตองการใหองคกรสามารถแขงขนไดในทงดานราคา คณภาพ เวลานา การจดสงสนคา เอกลกษณของสนคา และความหลากหลายของสนคา ทงนเนองจากการประสานงานกบลกคาทาใหสามารถทราบความตองการทแทจรงของลกคา และการประสาน งานกบผสงมอบทาใหไดรบวตถดบไดรวดเรว คณภาพด และในปรมาณเพยงพอ


141

การตลาด ผประกอบการควรมการทาแผนการตลาดอยางสมาเสมอ และหากตองการใหสามารถแขงไดมากขนในบางดาน องคกรควรตองมการพฒนาตลาดใหมๆ ขนอยางตอเนองอกดวยเพอใหสามารถแขงขนไดดในดานตางๆ ทง 6 ดาน

ความพงพอใจของลกคา เชนเดยวกบกลยทธดานการตลาด ผประกอบการควรใสใจกบความพง

พอใจของลกคาอยางมาก (ระดบท 3 ซงเนนความสาคญของความพงพอใจของลกคาและการบรการหลงการขายเปนหนงในนโยบายหลกขององคกร) หากผประกอบการใหความสาคญกบความพงพอใจลกคาของลกคาเพยงระดบปานกลางเทานน จะทาใหความนาจะเปนทจะสามารถแขงขนไดในเชงราคาของสนคาตาลง

การพฒนาบคลากร เพอใหองคกรสามารถแขงขนไดในเกอบทกดาน ผประกอบการควรม

นโยบายสงเสรมใหบคลากรในองคกรไดรบการพฒนาความรความสามารถอยางตอเนอง รวมทงใหโอกาสการพฒนาบคลากรในทกระดบ ทกตาแหนงและหนาท

นโยบายการประหยดพลงงาน การประหยดพลงงานถอวามความสาคญอยางมากในอตสาหกรรม

มนสาปะหลง เนองจากเปนอตสาหกรรมทมสดสวนกาไรตอตนทนของสนคาไมมากนก การมนโยบายดานการประหยดพลงงานและนาไปปฏบตจรง เชน การผลตกาซชวภาพจากนาเสยทเกดขนจากกระบวนการผลตมาและนามาใชเปนเชอเพลงแทนนามนเตา การดาเนนการผลตเตมกาลงสงสดในชวงเวลา Off peak ฯลฯ จะสามารถชวยลดตนทนการผลตสนคาลงไดมาก พบวาผประกอบการทปฏบตตามนโยบายประหยดพลงงานมความนาจะเปนสงทจะมความสามารถในการแขงขนในทกๆ ดาน กลยทธทมความสาคญมาก

การวางแผนกลยทธขององคกร จากผลการวเคราะหขอมลพบวาองคกรทมการวางแผนในระยะ 1-3 ป มความสมพนธเชงบวกอยางมนยสาคญกบความสามารถในแขงขนเชงคณภาพสนคา การจดสงสนคา เอกลกษณของสนคา และความหลากหลายของสนคา

การทาสญญาตลาดขอตกลง (Contract farming) พบวาผผลตทมการทาสญญาตลาดขอตกลงใน

การเพาะปลกและสงมอบมนสาปะหลงกบเกษตรกรมโอกาสในการแขงขนไดมากขนในดานราคา คณภาพ การจดสงสนคา และเอกลกษณของสนคา

การอบรมบคลากร โดยเฉพาะความรดานระบบคณภาพตางๆ ไดแก ISO (International

Organization for Standardization), HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point) และ GMP (Good manufacturing practice) สามารถเพมโอกาสในการแขงขนใน 3 ดานคอ เวลานา การจดสงสนคา และความหลากหลายของสนคา


142

การรบรองกระบวนการผลต โดยเฉพาะ HACCP, 5ส และฮาลาล สงเสรมใหองคกรมโอกาสในการแขงขนดานคณภาพ เวลานา และการจดสงสนคามากขน กลยทธทมความสาคญพอสมควร

การเนนความสาคญดานคณภาพ จากขอมลผลสารวจพบวาผผลตทเนนความสาคญดานคณภาพมโอกาสสงทจะสามารถแขงขนในดานเอกลกษณของสนคา

การประยกตใชระบบอตโนมต มความสมพนธเชงบวกกบความสามารถในการแขงขนดานราคา

ซงอาจเปนการชใหเหนวาระบบอตโนมตทแมจะตองลงทนในระยะแรกสง แตในระยะยาวแลว มประสทธภาพในการลดตนทนโดยรวมมากกวาระบบการผลตทไมใชระบบอตโนมต กลยทธทมความสาคญนอย

กลยทธทพบวายงมความสาคญนอยในอตสาหกรรมแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง คอ การใหความรแกเกษตรกร นโยบายการผลต (ทงการผลตเพอเกบไวรอจาหนาย และการผลตตามคาสงซอ) โครงสรางพนฐานของระบบสารสนเทศ อยางไรกตาม มไดหมายความวากลยทธในกลมนไมมสาคญเลย เพยงแตผประกอบการสวนใหญอาจยงไมไดมการถอปฏบตอยางจรงจงทาใหไมสามารถสรปหาความสมพนธทมนยสาคญระหวางกลยทธเหลานและความสามารถในการแขงขนจากขอมลทไดสารวจได ขอเสนอแนะ

จากผลการสารวจแสดงใหเหนวา ผประกอบกจการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงควรใหความสาคญกบประเดนตางๆ แตกตางกน ประเดนทควรใหความสาคญมากเปนพเศษ คอ ประเดนกลยทธในกลมทมความสาคญมากทสด ซงประกอบไปดวย (1) การประสานงานกบคคาในโซอปทาน โดยควรประสานงานกบทงผสงมอบวตถดบและลกคา (2) การตลาด ควรมการวางแผนและพฒนาตลาดใหมๆ อยางสมาเสมอ (3) ผประกอบการควรคานงถงความพงพอใจของลกคาอยางมาก เพอใหเกดความสามารถในการแขงขน (4) ผประกอบการตองมการพฒนาบคลากรขององคกรอยางตอเนองและทวถง และ (5) ผประกอบการตองมนโยบายประหยดพลงงานและมการปฏบตตามนโยบายนน ซงทง 5 ประเดนเปนประเดนทควรไดรบการพฒนาและถอปฏบตเปนอนดบตนๆ สวนประเดนในหวขอกลยทธทม ความสาคญมาก พอสมควร และนอยนน ผประกอบการควรใหความสาคญมากนอยลงไปตามลาดบ

ประเดนทนาสนใจจากผลการสารวจ คอ การใหความรแกเกษตรกร จากขอมลทสารวจพบวายงม

ผผลตทใหความรการเพาะปลกแกเกษตรกรนอยมาก ซงอาจเปนผลใหไมสามารถหาความสมพนธระหวางการใหความรแกเกษตรกรกบความสามารถในการแขงขนอยางมนยสาคญได แตจากการสมภาษณผประกอบการบางรายทมการดาเนนกจกรรมน พบวา การจดการอบรมใหความรแกเกษตรกรจะชวยสรางความสมพนธทดระหวางเกษตรกรผสงมอบมนสาปะหลงและผประกอบการไดมาก ดงนน


143

หากผผลตไดมการใหความรแกเกษตรกรและประสานงานกนมากขน กอาจสงผลใหเพมความสามารถในการแขงขนแกผประกอบการได 4.4 การเพมมลคาของผลตภณฑมนสาปะหลง

รปท 4-6 อธบายถงการเพมมลคาของผลตภณฑมนสาปะหลง โดยเรมตงแตการเพาะปลกมน

สาปะหลง การแปรรปมนสาปะหลงเปนมนเสน มนอดเมด แปงมนสาปะหลง และเอทานอล จากนนกระจายสนคา (ขนสง) ไปยงตลาด/ลกคา ซงประกอบไปดวยตลาดภายในประเทศและตางประเทศ ทงนรปแบบการขนสงประกอบไปดวยการขนสงทางถนน การขนสงตอเนองดวยทางถนนและทางนา และการขนสงตอเนองดวยทางถนนและทางราง ขอมลการเพมมลคาของผลตภณฑมนสาปะหลงทแสดงในรปท 4-6 คานวณโดยใชขอมลดงตอไปน

1. ตนทนการผลตมนสาปะหลงสด 1,079 บาทตอตน (หรอประมาณ 1.08 บาทตอกโลกรม) ซง

ตวเลขทไดนเปนขอมลทไดจากการสารวจโดยสานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ค) ในปเพาะปลก 2550/51 แตหากใชขอมลทไดจากการสมภาษณเกษตรกรในพนท 7 จงหวดทมปรมาณผลผลตเกน 1 ลานตนของคณะวจย ตนทนการผลตจะเทากบ 1,422.50 บาทตอตน (หรอประมาณ 1.42 บาทตอกโลกรม) ซงสงกวาตนทนทสานกงานเศรษฐกจการเกษตร เขต 5 (2550) และสานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ค) ไดสารวจและประมาณคาไว นอกจากน ยงสงกวาเกณฑตนทนการผลต ณ ไรนา (1.21 บาทตอกโลกรม) ทรฐบาลจะใชในการกาหนดราคาประกนขนตาของหวมนสาปะหลงสดฤดกาลผลตป 2552/53 อกดวย ดงนน เกษตรกรอาจตองควบคมตนทนการผลตของตนเองใหเหมาะสม มการวางแผนการผลตทด และดแลผลตผลอยางสมาเสมอตามวธการปฏบตทถกตองเพอใหสามารถทากาไรได ในขณะเดยวกน ทางรฐบาลอาจตองดาเนนการสารวจความถกตองของตนทนการผลตมนสาปะหลงในแตละพนทดวย

2. ตนทนคาขนสงผลตผลจากไรเฉลยเทากบ 137 บาทตอตน (0.137 บาทตอกโลกรม) จากการ

ประมาณการโดยคณะวจย 3. ผลผลตมนสาปะหลงเฉลยของประเทศไทย เทากบ 3.401 ตนตอไร โดยมราคารบซอหวมน

สดคละเฉลยเทากบ 1.93 บาทตอกโลกรม ผลตอบแทนสทธเทากบ 851 บาทตอตน หรอ 2,894 บาทตอไร ในป 2551 (ปเพาะปลก 2550/51) (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ข)

4. ตนทนการผลตและแปรรปผลตภณฑจากหวมนสด ตนทนการจดเกบ และคาขนสง

ภายในประเทศดวยรถบรรทก อางองจากอตราคาจางแปรสภาพในโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง ป 2550/51 (องคการคลงสนคา, 2550) ดงน

- อตราคาแปรสภาพมนเสน รวมภาษมลคาเพมและคาใชจายตางๆ (เชน คาแรงงาน และคาจดเกบรกษาชวคราวระหวางรอการขนยาย) เทากบ 300 บาทตอตนมนเสน


144

- คาใชจายในการจดเกบมนเสน (คาฝากเกบ คาเบยประกนภย คาพลกกอง คาตรวจสอบคณภาพ คาแรงกรรมกรขนเขา-ออก) รวม 97 บาทตอตนมนเสนตอเดอน

- อตราคาแปรสภาพแปงมนสาปะหลง รวมภาษมลคาเพมและคาใชจายตางๆ (เชน คาแรงงาน คาถงบรรจ คาตงเรยงกอง และคาจดเกบรกษาชวคราวระหวางรอการขนยาย) เทากบ 2,550 บาทตอตนแปง

- คาใชจายในการจดเกบแปงมนสาปะหลง (คาฝากเกบ คาเบยประกนภย คาตรวจสอบคณภาพ คาแรงกรรมกรขนเขา-ออก) รวม 102.10 บาทตอตนแปงตอเดอน

- อตราแปรสภาพหวมนสดทเปอรเซนตแปง 25% คอ หวมนสด 2.38 กโลกรมตอมนเสน 1 กโลกรม และหวมนสด 4.40 กโลกรมตอแปงมนสาปะหลง 1 กโลกรม

- คาขนสง ไมเกน 272 บาทตอตนผลตภณฑ

สาหรบคาขนสงมนเสนในปพ.ศ. 2552 ทรายงานโดยสมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (2552ค) มดงน

- ระยะทางไมเกน 50 กโลเมตร เหมาจายท 100 บาทตอตน

- ระยะทาง 51-100 กโลเมตร 1.55 บาทตอตน-กโลเมตร - ระยะทาง 101-200 กโลเมตร 1.38 บาทตอตน-กโลเมตร

- ระยะทาง 201-300 กโลเมตร 1.29 บาทตอตน-กโลเมตร - ระยะทาง 301 กโลเมตรขนไป 1.20 บาทตอตน-กโลเมตร

5. อตราแปรสภาพมนสาปะหลงเปนมนอดเมด คอ หวมนสด 2.45 กโลกรมตอมนอดเมด 1

กโลกรม (ศนยสารสนเทศ กรมสงเสรมการเกษตร, 2551) 6. ราคาขายผลตภณฑอางองขอมลในป 2551 จากสานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551ง)

ดงน - ราคาขายสงมนเสนทตลาดกรงเทพฯ 5.25 บาทตอกโลกรม

- ราคาขายสงแปงมนสาปะหลงทตลาดกรงเทพฯ 13.09 บาทตอกโลกรม

- ราคาสงออกมนอดเมด 5.59 บาทตอกโลกรม - ราคาสงออกมนเสน 5.75 บาทตอกโลกรม

- ราคาสงออกแปงมนสาปะหลง 12.32 บาทตอกโลกรม

สาหรบรายงานราคาประจาสปดาห สามารถคนหาขอมลไดจากเวบไซตของสมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และสมาคมแปงมนสาปะหลงไทย


145

7. ตนทนการผลตเอทานอลจากมนสาปะหลง อางองจาก สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน. (2552ข) เทากบ 7.107 บาทตอลตร ซงจะตองรวมตนทนวตถดบมนสาปะหลงทใชในการผลตดวย ตนทนวตถดบคานวณโดยใชอตราการแปรรปหวมนสด 2.38 กโลกรม ทเปอรเซนตแปง 25% แปรสภาพเปนมนเสน 1 กโลกรม และมนเสน 2.63 กโลกรม ทเปอรเซนตแปงไมนอยกวา 65% แปรสภาพเปนเอทานอล 1 ลตร โดยคดอตราคาใชจายในการแปรสภาพจากหวมนสดเปนมนเสนท 300 บาทตอตนมนเสน ดงนน การผลตเอทานอล 1 ลตรจะใชมนสาปะหลงสดประมาณ 6.259 กโลกรม โดยมตนทนเทากบ 19.977 บาทตอลตร ทราคารบซอหวมนสดเทากบ 1.93 บาทตอกโลกรม ซงเมอเปรยบเทยบกบคาเฉลยของราคาเอทานอลอางองในปพ.ศ. 2551 ท 18.735 บาทตอลตรแลว จะเหนไดวา โรงงานผลตเอทานอลจากมนสาปะหลงขาดทนจากการดาเนนการจรง แตหลงจากทคณะกรรมการบรหารนโยบายพลงงาน (กบง.) ไดอนมตใชหลกเกณฑการกาหนดราคาเอทานอลใหมเปนการชวคราว 6 เดอน เมอวนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2552 โดยใหอางองการกาหนดราคาเอทานอลกบตนทนการผลตในประเทศ แทนการใชราคาอางองจากบราซล และประกาศราคารายเดอนแทนรายไตรมาส พบวา ราคาเอทานอลอางองไดเปลยนแปลงจากเดม โดยเทากบ 18.59 บาทตอลตร ในเดอนพฤษภาคม, 20.10 บาทตอลตร ในเดอนมถนายน, 20.70 บาทตอลตร ในเดอนกรกฎาคม และ 21.29 บาทตอลตร ในเดอนสงหาคม (สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน, 2552ก) ซงชวยใหอตสาหกรรมเอทานอลสามารถอยรอดและทากาไรได

8. ตนทนการสงออกมนเสนดวยเรอโปะ (ปพ.ศ. 2552) ทอาเภอบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา

478 บาทตอตน ทจงหวดพระนครศรอยธยา อาเภอบางไทร 488 บาทตอตน อาเภอนครหลวง 498 บาทตอตน และอาเภอทาเรอ 508 บาทตอตน ซงคาใชจายทแตกตางกนนมาจากคาจางขนสงดวยเรอโปะ ทแตกตางกนตามทาเรอรมแมนาทใชขนสง โดยคาจางขนสงดวยเรอโปะจะเทากบ 55 บาทตอตน ทอาเภอบางปะกง, 65 บาทตอตน ทอาเภอบางไทร, 75 บาทตอตน ทอาเภอนครหลวง และ 85 บาทตอตน ทอาเภอทาเรอ (สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, 2552ง)

9. ตนทนการขนสงแปงมนสาปะหลงดวยรถไฟ อางองจากขอมลทไดจากการสมภาษณผประกอบการทมการขนสงในรปแบบน ประกอบดวย คาขนสงดวยรถบรรทกไปยงสถานรถไฟ ประมาณ 100 บาทตอต (ตคอนเทนเนอรขนาด 20 ฟต) คายกขน-ลงรวม 670 บาทตอต คาขนสงดวยรถไฟเฉลยประมาณ 6,900 บาทตอต โดย 1 ตจะบรรจแปงไดประมาณ 17-20 ตน ขนอยกบรปแบบการบรรจแปง และบางครงอาจตองเสยคาใชจายในการไปเอาต 1,000-1,500 บาทตอตดวย

อนง คณะวจยไมสามารถขอมลตนทนบางรายการได เชน ตนทนการแปรสภาพและจดเกบมน

อดเมด ตนทนจดเกบและขนสงเอทานอลดวยรถบรรทก ตนทนการขนสงแปงมนสาปะหลงทางเรอ ฯลฯ นอกจากน ตนทนตางๆ ทแสดงยงมไดพจารณาความแปรผนจากการขนลงของราคาวตถดบและผลตภณฑในแตละฤดกาล คณภาพของวตถดบทใชในการผลต ผลพลอยไดอนๆ จากกระบวนการผลต (เชน เปลอก กากมน กาซชวภาพ) การสญเสยระหวางการจดเกบ ระยะทางในการขนสง ยานพาหนะและรปแบบการขนสงทใช อตราแลกเปลยนเงนตรา ฯลฯ ดงนน การเพมมลคาของผลตภณฑจากมนสาปะหลงทแสดงในรปท 4-6 อาจยงไมถกตองนก เพยงแตแสดงภาพรวมของการเพมมลคาของผลตภณฑเทานน สาหรบตนทนการจดเกบและการขนสงเอทานอล ไดมนกวชาการเสนอแนะใหรฐฯ


146

พจารณาสรางโครงสรางพนฐานของระบบขนสงเอทานอลผานทางทอและทางรถไฟ รวมทงหาแนวทางสรางคลงเอทานอลกลางทวประเทศ เพอลดตนทนการจดเกบและขนสงเอทานอล ทงสาหรบจาหนายในประเทศและสงออก โดยเชอวาจะสามารถลดตนทนการขนสงเอทานอลของประเทศไดถง 1,000 ลานบาทในปพ.ศ. 2561 (ปยาพรรณ, 2552)


147

ตนทนการผลต 1,079 บาท/ตนตนทนคาขนสง 137 บาท/ตนผลผลตตอไรเฉลย 3.401 ตน/ไรราคารบซอเฉลย 1,930 บาท/ตนผลตอบแทนสทธ 851 บาท/ตน

(2,894 บาท/ไร)

ตนทนวตถดบหวมนสด 1,930 บาท/ตน ตนทนวตถดบหวมนสด 1,930 บาท/ตน ตนทนวตถดบหวมนสด 1,930 บาท/ตน ตนทนวตถดบหวมนสด 1,930 บาท/ตนตนทนวตถดบมนเสน 2,205.88 บาท/ตนมนสด ตนทนการแปรรป 126.05 บาท/ตนมนสด ตนทนการแปรรป 579.55 บาท/ตนมนสด ตนทนวตถดบมนเสน 2,205.88 บาท/ตนมนสด

(5,250 บาท/ตนมนเสน) (300 บาท/ตนมนเสน) (2,550 บาท/ตนแปง) (5,250 บาท/ตนมนเสน)ตนทนการแปรรป N/A ตนทนการจดเกบ 40.76 บาท/ตนมนสด/เดอน ตนทนการจดเกบ 23.20 บาท/ตนมนสด/เดอน ตนทนการแปรรป 3,191.46 บาท/ตนมนสดตนทนการจดเกบ N/A (97 บาท/ตนมนเสน/เดอน) (102.10 บาท/ตนแปง/เดอน) (19.977 บาท/ลตร)

ตนทนการจดเกบ N/A

การขนสงดวยรถบรรทก 114.29 บาท/ตนมนสด การขนสงดวยรถบรรทก 114.29 บาท/ตนมนสด การขนสงดวยรถบรรทก 61.82 บาท/ตนมนสด การขนสงดวยรถบรรทก N/A(272 บาท/ตนมนอดเมด) (272 บาท/ตนมนเสน) (272 บาท/ตนแปง)

การขนสงดวยเรอโปะ 22.45‐34.69 บาท/ตนมนสด การขนสงดวยเรอโปะ 23.11‐35.71 บาท/ตนมนสด การขนสงดวยเรอโปะ N/A(จากทาเรอรมนา) (55‐85 บาท/ตนมนอดเมด) (จากทาเรอรมนา) (55‐85 บาท/ตนมนเสน) (จากทาเรอรมนา)

ตนทนการสงออกดวยเรอโปะ 200.84‐213.45 บาท/ตนมนสด การขนสงดวยรถไฟ 87.16‐122.59 บาท/ตนมนสด(รวม) (478‐508 บาท/ตนมนเสน) (จากโรงงาน) (383.50‐539.41 บาท/ตนแปง)

มนเสน มนเสน ‐ ราคาขายสงทตลาดกรงเทพฯ 2,205.88 บาท/ตนมนสด ‐ ราคาสงออก 2,415.97 บาท/ตนมนสด

(5,250 บาท/ตนมนเสน) (5,750 บาท/ตนมนเสน)มนอดเมด มนอดเมด N/A ‐ ราคาสงออก 2,281.63 บาท/ตนมนสด

(5,590 บาท/ตนมนอดเมด)แปงมนสาปะหลง 3,191.46 บาท/ตนมนสด แปงมนสาปะหลง ‐ ราคาขายสงทตลาดกรงเทพฯ 2,975 บาท/ตนมนสด ‐ ราคาสงออก 2,800 บาท/ตนมนสด

(13,090 บาท/ตนแปง) (12,320 บาท/ตนแปง)เอทานอล ‐ ราคาอางองปพ.ศ. 2551 2,760.82‐3,532.51 บาท/ตนมนสด

(17.28‐22.11 บาท/ลตร)

การเพาะปลกมนสาปะหลง

การแปรรปเปนมนเสน

การกระจายสนคา

ตลาดในประเทศ ตลาดตางประเทศ

การแปรรปเปนมนอดเมด

การกระจายสนคา การกระจายสนคาการกระจายสนคา

การแปรรปเปนเอทานอลการแปรรปเปนแปงมนสาปะหลง

รปท 4-6 การเพมมลคาของผลตภณฑมนสาปะหลง


148

บทท 5 แนวทางการพฒนาเพอเพมประสทธภาพของการจดการโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลง

5.1 การเพมประสทธภาพการเพาะปลก

จากการสารวจขอมลเกษตรกรพบวา เกษตรกรสวนใหญทาการเพาะปลกโดยใชประสบการณ

เปนหลก และเกษตรกรในพนทเดยวกนมกจะดาเนนการเพาะปลกในลกษณะคลายคลงกน และเปนไปในรปแบบเดมๆ กลาวคอ มการเตรยมดน ใหป ย ดแลและกาจดศตรพช ตามสมควร ซงเกษตรกรบางรายอาจมการดแลพชในแปลงไมเพยงพอ เพอลดตนทนการผลต จงสงผลใหไดปรมาณผลผลตตา เกษตรกรสวนใหญจะปลกมนสาปะหลงโดยอาศยนาฝนตามธรรมชาตเทานน ไมมการใหนาเพมเตม เมอฝนแลง ซงสงผลตอประสทธภาพการเพาะปลก แตอยางไรกตาม พบวามเกษตรกรจานวนหนงทมความสนใจเรยนรเทคโนโลยการเพาะปลกและการเพมผลผลตใหมๆ เพมเตมอยเสมอ ดงจะเหนไดจากการเขารวมการอบรมทจดขนโดยองคกรตางๆ ทงภาครฐและเอกชน และนาความรทไดจากการฝกอบรมมาประยกตใชในการผลตมนสาปะหลงในแปลงของตน ซงหากเทคโนโลยการเพมผลผลตททดลองใชประสบผลสาเรจแลว กจะสามารถชวยผลกดนใหเกษตรกรในบรเวณใกลเคยงปรบเปลยนวธการผลตตามได ดงนน การสงเสรมและใหความรแกเกษตรกรอยางทวถงจะสงผลตอการพฒนาคณภาพการเพาะปลกมนสาปะหลงของประเทศไทยไดอยางดยง นอกจากน การสงเสรมการบนทกขอมลและนาขอมลมาใชประโยชนในการวางแผนการเพาะปลกกจะชวยพฒนาระบบการผลตมนสาปะหลงไดเชนกน

วรยทธ (2549) กลาววา ปจจยหลกทมผลตอการเพมปรมาณผลผลตหวมนสาปะหลงตอไร คอ

เกษตรกร ความอดมสมบรณของดน แหลงความร แหลงของเงนทนและปจจยการผลตอนๆ วรยทธ (2549) ไดแบงเกษตรกรออกเปน 3 กลมใหญ คอ กลมเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงมออาชพ กลมเกษตรกรทจะปลกมนสาปะหลงเมอราคาด และเกษตรกรทปลกมนสาปะหลงเนองจากพนทดนทมอยมความอดมสมบรณตา ปลกอยางอนไมไดผล กลมเกษตรกรกลมแรกจะมประสทธภาพการเพาะปลกมนสาปะหลงสง สวนใหญสามารถผลตมนสาปะหลงไดมากกวา 5 ตนตอไร และบางรายอาจผลตไดมากถง 8-10 ตนตอไรในบางป เกษตรกรกลมนจะคอนขางมความพรอมในดานปจจยการผลต และพรอมทจะเรยนรเทคโนโลยใหมๆ และมกทาการปรบปรงความอดมสมบรณของดนในแปลงอยเสมอ สาหรบกลมเกษตรกรกลมท 2 จะเรมปลกมนสาปะหลงเมอเหนวาราคาในปนนด ทาใหเมอถงเวลาเกบเกยว มปรมาณมนสาปะหลงออกสทองตลาดพรอมกนเปนจานวนมาก สงผลใหราคารบซอตา ตามกลไกของตลาดทแปรผนตามปรมาณอปสงคและปรมาณอปทาน กลมเกษตรกรกลมนจะขาดความรความชานาญในการเพาะปลกมนสาปะหลง รวมทงเงนทน จงมกไมอยากลงทนเพอปรบปรงความอดมสมบรณของดนในแปลง หรออนๆ เนองจากอาจมการเปลยนไปลงทนปลกพชอนในปถดไป สาหรบเกษตรกรกลมท 3 ซงปลกมนสาปะหลงในพนททดนมความอดมสมบรณตา มกจะลงทนในการผลตมนสาปะหลงแตเพยงนอย ไมไดดแลผลตผลในแปลงมากเพยงพอ เนองจากเหนวาอยางไรกไดผลผลตตา เนองจากมปญหาดานความอดมสมบรณของดนอยแลว และการลงทนเพมความอดมสมบรณของดนในพนทนนจะตองใชเวลาและเงนทนคอนขางสง ทาใหเกษตรกรกลมนผลตมนสาปะหลงไดปรมาณผลผลตตอไรตา การทจะพฒนาเพมปรมาณผลผลตหวมนสาปะหลงตอไรนน การใหความรในการปลกมนสาปะหลงทถกตองแกเกษตรกร


149

จดเปนสงสาคญ เนองจากเกษตรกรมกจะปฏบตตามคาแนะนาของเพอนบานหรอญาต โดยมไดคานงถงความเหมาะสมและความแตกตางของพนทเพาะปลก เชน ความเหมาะสมของพนธตอพนทเพาะปลกและสภาพดน การใสป ยทถกตอง ทงชนด ปรมาณ และระยะเวลาการใหป ยทเหมาะสม ฯลฯ สาหรบในดานแหลงเงนทน เกษตรกรสวนใหญจะขาดแคลนทนทรพย ตองกเงนจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) หรอชมนมสหกรณตางๆ และบางรายอาจตองกเงนจากแหลงเงนทนนอกระบบอกดวย ในการสนบสนนใหความชวยเหลอ และการใหความร ควรคานงถงความแตกตางของเกษตรกรทงสามกลมนดวย

จากการสารวจเอกสารวชาการตางๆ สามารถสรปแนวทางในการเพมประสทธภาพการเพาะปลก

มนสาปะหลงไดดงน

5.1.1 พนธ

ประเทศไทยมการพฒนาปรบปรงพนธมนสาปะหลงอยางตอเนองมาเปนเวลานาน สงผลใหเกษตรกรหนมาปลกมนสาปะหลงพนธดมากขน แตในการเพาะปลกนน จะตองมการคดเลอกพนธใหเหมาะสมกบพนทเพาะปลกดวย ซงเกษตรกรตองทดลองปลกพนธตางๆ เอง โดยอาจใชขอมลทนกวชาการและหนวยงานตางๆ แนะนาประกอบ และเมอตองการปลกพนธใหมๆ ใหทดลองปลกในปรมาณไมมากกอน แลวจงขยายพนทเมอเหนผล เนองจากพนธมนสาปะหลงใหมๆ อาจเหมาะสมกบพนทปลกเฉพาะบางพนทเทานน (วรยทธ, 2549; วจารณ, 2550; โอภาษ, 2551) สาหรบการคดเลอกพนธมนสาปะหลงใหเหมาะสมกบพนทเพาะปลกนน โอภาษ (2551) แนะนาวา พนธทเหมาะกบดนรวนเหนยว ไดแก พนธระยอง 72 และระยอง 5 พนธทเหมาะกบดนรวนทราย ไดแก พนธเกษตรศาสตร 50, หวยบง 60, ระยอง 90 และระยอง 9 เนองจากทง 4 พนธน เมอนาไปปลกในดนรวนเหนยว จะเจรญเตบโตในสวนของลาตนเหนอดนมากกวาสวนหว พนธระยอง 7 จะปลกไดดทงในดนรวนเหนยวและดนรวนทรายทมความชนของดนดตลอดชวงของการเจรญเตบโต แตไมเหมาะกบสภาพดนทแหงแลง โดยทวไป พนธเกษตรศาสตร 50 และพนธระยอง 5 จะเปนพนธทใหผลผลตสงในเกอบทกสภาพแวดลอม

นอกจากน คณะวจยจากศนยบรการวชาการดานพชและปจจยการผลต (ศบ.ป.) ศนยสารสนเทศ

และศนยวจยพชไร ในเขตพนทตางๆ (สกจ และคณะ, 2551) ไดทาการศกษาและจดทาแผนทเทคโนโลยการผลตมนสาปะหลงเฉพาะพนทข น โดยนาเทคโนโลยดาน Geographic Informaition System (GIS) มาใชสรางเครองมอสนบสนนการตดสนใจเลอกใชพนธใหเหมาะสมกบพนท โดยพจารณาถงการตอบสนองตอพนธ ชดดน สภาพภมอากาศ ปรมาณนาฝน และฤดปลกในพนทตางๆ ในระดบตาบลทวประเทศ ซงขอมลดงกลาวสามารถตรวจสอบไดผานระบบอนเทอรเนตของศนยสารสนเทศ กรมวชาการเกษตร และในอนาคต คณะวจยจะดาเนนการวเคราะหการใชป ยใหเหมาะสมกบพนทปลกตอไป (สกจ, 2551 อางถงโดย วรรณภา และคณะ, 2551)


150

5.1.2 วธการเพาะปลกทถกตอง

เกษตรกรจะตองมความเขาใจเกยวกบสภาพแวดลอมและสภาพดนในพนทปลก รวมถงการปฏบตดแลมนสาปะหลงในแปลงปลกอยางถกตอง เชน การคดเลอกใชทอนพนธทสมบรณ ฤดกาลและระยะเวลาการปลกทเหมาะสม การใสป ย การกาจดวชพช และการปรบปรงสภาพดน (วจารณ, 2550) วธการปฏบตในการเพาะปลกและดแลมนสาปะหลงสามารถสรปไดดงน

(1) การปรบปรงบารงดน

ปยะ (2546) กลาววา การเพาะปลกมนสาปะหลงโดยไมมการวางแผนและการจดการดนทดจะทาใหดนในแปลงมนสาปะหลงเสอมโทรมได เชน การปลกมนสาปะหลงเพยงอยางเดยวตดตอกนเปนระยะเวลานานโดยไมมการปลกพชหมนเวยนและไมมการปรบปรงดน การปลกมนสาปะหลงโดยมการใชป ยอนทรยหรอป ยเคมเพยงอยางเดยว หรอใชป ยในปรมาณทนอยเกนไป ไมเพยงพอตอปรมาณธาตอาหารทพชดดออกไปจากดน ไมมการควบคมการสญเสยเนอดนทมคณภาพและนาในดน หรอควบคมไดไมดพอ ทาใหเกดการชะลางพงทลายของดน เปนตน ปยะ (2546) แนะนาวา เกษตรกรควรใชป ยชนดตางๆ ทงป ยเคมและป ยอนทรย รวมกบสารปรบปรงดนตางๆ อยางเหมาะสม เพอปรบปรงและบารงดนใหมสมบตทงทางกายภาพและความอดมสมบรณของดนดขนพรอมๆ กนอยางยงยน

การเพมอนทรยวตถใหแกดนทปลกมนสาปะหลงควรถอปฏบตอยเสมอ เพอใหดนม

คณภาพด สามารถอมนาไดด เชน การใชป ยพชสดโดยปลกและไถกลบพช เชน ถวพรา และปอเทอง การใชป ยคอก เชน มลไก มลวว และการใชป ยหมก จะชวยปรบโครงสรางดนและชวยใหตนมนสาปะหลงดดซมป ยเคมไปใชไดอยางมประสทธภาพ สาหรบพนทลาดเอยง ควรปองกนการสญเสยธาตอาหารโดยการยกรองและปลกหญาแฝกขวางแนวลาดเอยง (กรมวชาการเกษตร, 2545; วจารณ, 2550) เมอผลผลตมนสาปะหลงลดลงตากวา 3 ตนตอไร ควรเพมอนทรยวตถในดน โดยการไถระเบดดนดานดวยเครองจกร หรอปลกหญาแฝกบนพนทปลกมนสาปะหลงประมาณ 1-2 ป เนองจากหญาแฝกมระบบรากลกถง 3 เมตร สามารถทาลายชนดนดานได และยงชวยเพมอนทรยวตถใหกบดนดวย (โอภาษ, 2551) นอกจากน เกษตรกรอาจทาการเกบตวอยางดนในแตละแปลงเพอสงไปวเคราะหคาความเปนกรด-ดาง คาอนทรยวตถ ธาตอาหาร และคานาไฟฟา แลวใหผเชยวชาญเรองดนและป ยแปลผลคาวเคราะหดน และแนะนาสตรป ยทควรจะใช รวมถงแนะนาถงความจาเปนในการใหจลธาตเสรม ซงการวเคราะหดนนจะเพมคาใชจายใหแกเกษตรกร ดงนน ทางหนวยงานตางๆ เชน มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย สมาคมหรอโรงงานทเกยวของ ควรจะมการใหความชวยเหลอ เชน จดตงกองทนเพอชวยเหลอสนบสนน เปนตน (วรยทธ, 2549)

(2) การเลอกฤดปลกใหเหมาะสม

โอภาษ (2551) แนะนาใหจดการการปลกเพอใหมนสาปะหลงไดรบนาฝนมากทสดในชวง

อาย 3-12 เดอน การปลกในชวงฤดรอน (กมภาพนธ-มนาคม) จะใหผลผลตสงทสด และการปลกในชวง


151

ตนฤดฝน (เมษายน-พฤษภาคม) และปลายฤดฝน (ตลาคม-พฤศจกายน) จะใหผลผลตลดตาลงมา ตาม ลาดบ การปลกในชวงฤดรอนและปลายฤดฝนมขอจากด เนองจากปรมาณนาฝนคอนขางนอย สงผลตอการงอกของทอนพนธ

(3) การเตรยมดน

ควรไถดนใหลกและพรวนใหมความรวนซย เพอกาจดวชพช และทาใหดนเกบกกความชน

ไวได (วจารณ, 2550) โดยทวไป ในการไถครงแรก ควรไถดะใหลกทสดดวยผาล 3 ขณะทดนมความชนพอเหมาะ จะชวยเพมความสามารถในการเกบกกความชนของดนใหมากขน และชวยใหมนสาปะหลงลงหวไดงายขน จากนน ทงไวประมาณ 7-10 วนเพอตากหนาดนใหวชพชแหงตาย แลวจงไถแปรดวยผาล 7 หากดนในพนทเปนดนรวนเหนยว (กรมวชาการเกษตร, 2545; โอภาษ, 2551) หรออยางนอย ไมควรเวนการไถดะดวยผาล 3 เกน 3-5 ป (วรยทธ, 2549)

(4) การคดเลอกตนพนธทสมบรณและปลกอยางถกตอง

ควรใชตนพนธทสมบรณ ปราศจากโรคและการทาลายของศตรพช ทมอายประมาณ 8-12 เดอน ไมควรเกบตนพนธไวนานเกน 15 วน แตถาจาเปน ควรเกบตนพนธรวมเปนกอง วางตงไวในแปลงใหโคนตนสมผสดน จะชวยเพมอายการเกบของตนพนธ ควรตดทอนพนธยาวประมาณ 20 เซนตเมตร ใหมจานวนตาไมนอยกวา 5 ตา ปลกตงตรงหรอเฉยงเลกนอย โดยปกใหลกประมาณ 10 เซนตเมตร (ครงหนงของความยาวทอน) (กรมวชาการเกษตร, 2545; วจารณ, 2550) ไมควรใชเทคนคเฉอนตาขางของทอนพนธเพอใหเกดหวเพม เพราะยงไมมหลกฐานมากพอวาจะชวยเพมผลผลตไดจรง ดงทไดมการกลาวอางไว ซงตามหลกแลว รากฝอยทเกดจากรอยแผลทโคนทอนพนธจะพฒนาเปนหวสะสมอาหารไดดกวารากฝอยทเกดจากรอยแผลทตา (โอภาษ, 2551 และ สมศกด, 2551 อางถงโดย วรรณภา และคณะ, 2551)

(5) การจดระยะปลกทเหมาะสม

ในดนทมความอดมสมบรณสง ควรใชระยะปลกใหหาง แตถาดนมความอดมสมบรณตา

ควรใชระยะปลกทถข น เพอใหมนสาปะหลงคลมพนทไดเรวและลดปญหาวชพช การปลกระยะถจะทาใหจานวนหวตอไรเพมมากขน แตขนาดหวจะเลกลง ซงผลผลตทไดอาจไมจาเปนตองสงเสมอไป (วจารณ, 2546) นอกจากน จะตองคานงถงทรงตนของพนธมนสาปะหลงทใชดวย เชน พนธระยอง 5 ควรมระยะหางระหวางตนไมนอยกวา 80 เซนตเมตร สาหรบพนธระยอง 72, ระยอง 90 และเกษตรศาสตร 50 ควรมระยะหางระหวางตนประมาณ 100 เซนตเมตร (วรยทธ, 2549) วธการดแลรกษามนสาปะหลงในแปลงและวธการเกบเกยวทจะใช กสงผลตอระยะปลกทเหมาะสมเชนกน (วจารณ, 2550) ซงหากใชแรงงานคนในการดแลและเกบเกยว อาจไมจาเปนตองเวนระยะปลกมากนก


152

(6) การใหป ย นอกเหนอจากการไถกลบเศษซากมนสาปะหลง การใชป ยพชสด และการโรยมลไกรองพน

แปลงปลก (อตรา 1 ตนตอไรทกปหรอทก 2 ป) ในขนตอนการเตรยมพนทปลกแลว ควรมการใหป ยเพมแกมนสาปะหลงดวย โอภาษ (2551) แนะนาใหเลอกใชป ยอตราสวน 2:1:2 เชน ป ยเคมสตร 15-7-18 หรอ 15-15-15 ในอตรา 50 กโลกรมตอไร แนะนาใหใสป ยครงเดยว เมอมนสาปะหลงอายได 1 เดอนหลงปลก หรอไมเกน 3 เดอนหลงปลก เพราะเปนชวงทมนสาปะหลงตองการธาตอาหารพชมาก (ปยะ, 2546) โดยตองใสป ยเคมขณะทดนมความชนและตองไถกลบดวย หากดนมธาตอาหารอยางเพยงพอแลว ไมจาเปนตองใสป ยเคมอกกได

ปยะ (2546) กลาววา ป ยอนทรยในรปมลสตวหรอป ยคอกนน ใหผลเดนชดในการปรบปรง

ดนใหดข นและมผลตอการเพมผลผลตมนสาปะหลงดวย ป ยมลสตวทนยมใชกนทวไป ไดแก ป ยมลวว มลควาย มลไก และมลเปด แตป ยมลไกจะมธาตอาหารหลก คอ ไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรส (P) และโปแทส เซยม (K) มากทสด อกทงยงมธาตอาหารรอง คอ แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) และกามะถน (S) และธาตอาหารเสรม คอ เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) สงกะส (Zn) ทองแดง (Cu) โมลบดนม (Mo) โบรอน (B) และคลอรน (Cl) ครบทกชนด นอกจากน ป ยมลไกยงชวยปรบปรงโครงสรางของดนใหดขนดวย หากเกษตรกรใชป ยอนทรยทมธาตอาหารหลกตา ควรใชในปรมาณทนอย แลวเสรมปรมาณธาตอาหารหลกโดยการใสป ยเคม ซงป ยทงสองชนดจะชวยเกอกลสงเสรมประสทธภาพซงกนและกน ทาใหเกดผลดยงขน สาหรบป ยหมก พบวา มปรมาณธาตตากวาป ยมลสตวมาก แตถาใชในปรมาณมาก (เชน ป ยหมกทหมกจากเปลอกมนสาปะหลง อนเปนผลพลอยไดจากโรงงานแปงมนสาปะหลง) พบวาจะใหผลดตอการปรบปรงและบารงดน แตอยางไรกตาม ควรใชป ยหมกรวมกบป ยเคมในสดสวนทเหมาะสมจะใหผลดกวา

สาหรบป ยพชสด ควรใชพชทเตบโตไดเรว มศตรพชนอย ทนแลง และตานทานตอการ

ทาลายโรคและแมลงไดด เชน พชตระกลถว จะชวยบารงรกษาระดบความอดมสมบรณของดนในดานธาตอาหารพชและปรมาณอนทรยวตถในดนใหสงอยเสมอ ในบางกรณ การใชป ยพชสดจะมความสะดวกกวาและเสยคาใชจายนอยกวาการใชป ยคอกและป ยหมก ทงนเพราะใชเมลดพชป ยสดจานวนไมมากในการปลก โดยหวานลงบนพนททจะมการปลกมนสาปะหลงในภายหลง แลวปลอยใหพชป ยสดเจรญเตบโตเอง กอนไถกลบลงดน (ปยะ, 2546) แตจากการสมภาษณเกษตรกร พบวาเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงจะไมนยมใชป ยพชสดนก เนองจากตองเสยคาใชจายในการไถกลบ

สาหรบการใชป ยเคม จะใหผลชดและรวดเรว โดยเฉพาะในดนทมความอดมสมบรณตา ซง

ผลจากการวจยพบวา มนสาปะหลงมกจะตอบสนองตอการใสธาตป ยไนโตรเจน (N) มากกวาธาตป ย ฟอสฟอรส (P) และโปแทสเซยม (K) และการใสป ยฟอสฟอรสในปรมาณมากตดตอกนนานๆ อาจทาใหมนสาปะหลงทปลกมปญหาขาดแคลนธาตสงกะสได ดงนนในการเลอกใชป ยเคม จะตองพจารณาชนดธาตอาหารในป ย และพจารณาถงปฏกรยาสมพนธทจะทาใหเกดผลกระทบระหวางธาตอาหารชนดตางๆ ในป ยเคม และทมอยเดมในดนดวย นอกจากน ปยะ (2546) แนะนาวา การผสมป ยใชเองจะมตนทนตากวาการใชป ยสาเรจรป อกทงยงสามารถผสมสตรไดเหมาะสมกบสภาพดนไดมากกวา และใชแรงงานหรอ


153

เสยคาใชจายในการใสป ยนอยกวา แตมขอเสยคอ เกษตรกรตองคานวณสตรป ยทจะนามาผสมไดอยางถกตอง และกอนการใสทกครงตองเสยเวลาและแรงงานในการผสมป ย

(7) การใหนา

การใหนาอยางเหมาะสมจะชวยเพมปรมาณผลผลตตอไรได โดยเฉพาะอยางยงในฤดแลง

หรอในชวงทฝนทงชวงนาน เนองจากหากมนสาปะหลงขาดนาจะหยดการเจรญเตบโตและการสะสมอาหารในหว และจากการศกษาของอจฉรา ลมศลา นกวชาการเกษตร ศนยวจยพชไรระยอง (วรรณภา และคณะ, 2551) พบวา การใหนานน นอกจากจะชวยเพมปรมาณผลผลตแลว ยงทาใหเปอรเซนตแปงในหวมนเพมขนดวย แตทงนอาจขนอยกบปจจยเรองคณสมบตของดน พนธ และการจดการของเกษตรกรดวย การใหนาในหนาแลงอาจใหเพยงเดอนละครง หรอแลวแตสภาพความแหงแลงในเขตพนทนนๆ (โอภาษ, 2551) ในเขตพนทเพาะปลกมนสาปะหลงทอยใกลแหลงนา อาจตดตงระบบนาหยดหรอแบบหวฉด ซงจะทาใหประหยดนาไดมาก ตนทนในการวางระบบจะมคาประมาณ 7,000-10,000 บาทตอไร และมอายการใชงานนานถง 4-5 ป (วจารณ, 2550) นอกจากน ภาครฐควรชวยสงเสรมการเขาถงแหลงนาใหทวถงในทกพนทการเกษตร ทงดานการกกเกบนาและการนานามาใชในแปลงเพาะปลก ไมวาจะโดยการขดเจาะแหลงนาบาดาล การสรางบอนา หรอการพฒนาระบบชลประทาน เพอพฒนาประสทธภาพการผลตผลตผลทางการเกษตรของประเทศ

(8) การกาจดวชพช

การกาจดวชพชควรดาเนนการอยางถกตองและทนเวลา (วจารณ, 2546) ในชวง 1-4

เดอนแรกหลงปลก ควรดแลใหมวชพชนอยทสด โดยการใชจอบถาก รถไถเดนตาม หรอใชสารควบคมและกาจดวชพช จานวนครงทตองกาจดวชพชจะไมแนนอน ขนอยกบปรมาณวชพชในแปลง (วจารณ, 2550) นอกจากน ไมควรใชไกลโฟเสทในขณะทมนสาปะหลงยงตนเลกอย เพราะจะทาใหชะงกการเจรญเตบโตได (โอภาษ, 2551)

(9) การขดเกบเกยวในชวงเวลาทเหมาะสม

การเกบเกยวผลผลตสามารถทาไดตงแตมนสาปะหลงอายได 8 เดอน (โดยเฉพาะในพนธ

ระยอง 60 ซงเปนพนธทมอายเกบเกยวสน) แตอายเกบเกยวทเหมาะสมทสด คอ 12 เดอนหลงปลก การยดอายการเกบเกยวใหมากกวา 12 เดอน จะใหผลผลตหวมนสาปะหลงสดเพมขน ขนอยกบปรมาณนาฝนทไดรบ แตหวมนจะมเปอรเซนตแปงตาลง และมปรมาณเยอใยมาก ไมเหมาะสมตอการผลตแปงมนสาปะหลง ไมควรใหมนสาปะหลงมอายเกน 18 เดอน ในการเกบเกยวผลผลต ไมควรเกบเกยวในชวงทมฝนชก เนองจากมนสาปะหลงจะมเปอรเซนตแปงตา และควรปลอยใหใบและยอดมนสาปะหลงคลมดน และไถกลบเพอบารงดนตอไป (กรมวชาการเกษตร, 2545; วจารณ, 2550)


154

(10) การใชเครองทนแรงในการเพาะปลกและเกบเกยว การใชเครองทนแรงในการเพาะปลกและเกบเกยวจะชวยเพมประสทธภาพในการ

เพาะปลกไดเปนอยางมาก สามารถลดปญหาการขาดแคลนแรงงานได ซงภาครฐควรเขามาชวยเหลอในดานการเงนสาหรบจดหาเครองมอและอปกรณทางการเกษตร และพจารณาหาแนวทางการจดตงศนยเพอการใชเครองมอและอปกรณรวมกนภายในหมบาน (Village equipment pool center) ใหแกเกษตรกร นอกจากน ควรสงเสรมการวจยเพอการออกแบบเครองมอและอปกรณทางการเกษตร โดยเฉพาะเครองทนแรงในการเพาะปลกและเกบเกยวทมประสทธภาพสงและมอตราการสญเสยตาดวย

5.1.3 ปรมาณแปงในมนสาปะหลง

เจรญศกด (2549) กลาววา ปรมาณแปงในหวมนสาปะหลงจะมากหรอนอย จะขนกบพนธมน

สาปะหลง ฤดกาลเกบเกยว ดนและป ย และวธการปฏบตในการเกบเกยว ในปจจบน พนธมนสาปะหลงใหมๆ จะถกพฒนาใหสามารถสะสมแปงในหวไดเพมมากขน มากกวาพนธพนเมอง (ระยอง 1) จากรายงานการศกษาพบวา เปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงจะเพมขนตามอายจนกระทง 6 เดอนหลงปลก แตหลงจากนน การขนลงของเปอรเซนตแปงจะขนอยกบฤดกาลเกบเกยวมากกวา (วจารณ, 2546) โดยทวไป การเกบเกยวในชวงฤดแลงจะไดปรมาณแปงมากกวาในชวงฤดฝน โดยเฉพาะชวงอากาศเยนในเดอนพฤศจกายนถงกมภาพนธ จะมปรมาณแปงในหวสงกวาการเกบเกยวในชวงเวลาอน สาหรบการใสป ยเคมและป ยอนทรย จะชวยใหหวมนสาปะหลงมขนาดใหญขน ชมฉาขน ผลผลตทไดเพมขน แตปรมาณแปงในหวจะลดลง 1-2% แตโดยรวม ผลผลตแปงทไดตอพนทจะเพมมากขน เพราะผลผลตสงขนแตเปอรเซนตแปงลดลงเพยงเลกนอย วธการปฏบตในการเกบเกยวทไมถกตองจะทาใหปรมาณแปงในหวมนสาปะหลงลดลง เชน หลงจากตดตนกอนการเกบเกยวแลว ควรรบขดหวมนสาปะหลงไปขายโรงงานทนท เพราะหากทงหวมนสาปะหลงไวในแปลงแลว จะทาใหปรมาณแปงในหวลดลงเรอยๆ และตองใชอยางนอยอก 75 วน ทจะใหปรมาณแปงในหวคอยๆ สะสมเพมขน และเมอขดหวมนสาปะหลงขนจากดนแลว ควรรบสงเขาโรงงานทนท เพราะปรมาณแปงในหวจะลดลง จากการทเซลลในหวมนสาปะหลงใชแปงในการหายใจ อกทงจลนทรยจากภายนอกจะทาลายใหหวเนาเสยได (เจรญศกด, 2549) นอกจากน การใหนาทเหมาะสมยงสงผลตอการเพมปรมาณแปงในหวมนดวย (อจฉรา, 2551 อางถงโดย วรรณภา และคณะ, 2551)

5.1.4 วธการเพมปรมาณผลผลตมนสาปะหลงอนๆ

นอกจากทไดกลาวมาแลว ยงมนกวชาการและเกษตรกรอกจานวนมากทไดแนะนาวธการเพม

ปรมาณผลผลตมนสาปะหลงไว เชน การแชทอนพนธมนสาปะหลงในนาสกดมลสกรกอนปลก 1 คน รวมทงฉดพนนาสกดมลสกรอยางสมาเสมอ (อทย, 2551 อางถงใน หนงสอพมพ คม ชด ลก, 2552) การใหป ยทางใบ ซงจดเปนวธการใหป ยทมประสทธภาพสง เนองจากธาตอาหารจะซมผานเขาไปในใบ ทาใหพชสามารถนาไปใชไดทนท (อศจรรย และ เรณ, 2550) การเพมผลผลตมนสาปะหลงโดยการเตม


155

แคลเซยมซงเปนธาตอาหารรองทจาเปนตอการสรางตน ในรปของหนฝนหรอหนปนบด (อศจรรย, 2551 อางถงโดย วรรณภา และคณะ, 2551) แตทงน หลายๆ วธการทไดมการนาเสนอไวนน อาจไมไดมการวางแผนการทดลองตามกระบวนการทางวทยาศาสตรและใชหลกการทางสถตมาสนบสนนอยางเพยงพอ สงผลตอความนาเชอถอของวธการนนๆ เชน การเฉอนตาขางของทอนพนธเพอใหเกดหวเพม การใชป ยชวภาพจากจลนทรย 12 ตระกล และการใชฮอรโมนเรงการเกดราก เปนตน ดงนน หากเกษตรกรตองการทจะทดลองปฏบตตามวธการเหลาน ควรทดลองปลกในปรมาณไมมากแลวเปรยบเทยบผลกบแปลงอนทปลกตามปกตกอน เพอลดความเสยงในการลงทน

5.1.5 การวเคราะหเปรยบเทยบการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมและแบบวถชวภาพ

ในสวนน คณะวจยไดศกษาการลงทนเพาะปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพ (การใชป ยชวภาพ

จากจลนทรย 12 ตระกล) ตามผลงานวจยของนางสาวปยดา บญสถตทรพย และนายสมคด กจวถ ซงเปนแนวทางการเพมผลผลตมนสาปะหลงอกแนวทางหนงทมผใหความสนใจกนมาก แตการลงทนเพาะปลกตามแนวทางดงกลาวจะทาใหเกษตรกรมตนทนการผลตทสงขนมาก และยงไมสามารถรบรองไดวาเกษตรกรจะไดผลผลตสงขนมากตามทไดคาดการณไวหรอไม เนองจากคณะนกวจยเจาของผลงานมไดนาเสนอผลงานวจยในเชงวทยาศาสตร หรอมการตพมพผลงานวจยในวารสารวชาการใดๆ ซงในประเดนน ทาใหมผเชยวชาญไดแสดงความคดเหนขดแยงตอแนวทางการปลกนไว เชน โอภาษ (2551) เปนตน ในการศกษาน คณะวจยมวตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบตนทนการผลตระหวางวธเพาะปลกตามวถชวภาพดงกลาว และวธการเพาะปลกแบบดงเดม โดยศกษาวเคราะหจดคมทน (Break-even analysis) ในการลงทนผลตมนสาปะหลงแบบวถชวภาพ เปรยบเทยบกบแบบดงเดม ภายใตสถานการณความไมแนนอนตางๆ เพอใชประกอบการตดสนใจของเกษตรกรกอนการลงทนปลก ทงน คณะวจยมไดมจดมงหมายทจะสนบสนนใหเกษตรกรลงทนเพาะปลกมนสาปะหลงตามวถชวภาพ หรอยนยนวาวธการปลกมนสาปะหลงดงกลาวจะสามารถใหผลผลตทสงกวาวธการปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมแตอยางใด ซงวธการวเคราะหในเชงเศรษฐศาสตรทนาเสนอน จะเปนแนวทางสาหรบนาไปประยกตใชเพอเปรยบเทยบผลตอบแทนและความเสยงในการลงทนในวธการเพาะปลกอนๆ ได

ขอมลทใชประกอบการวจย เพอวเคราะหหาจดคมทนของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบวถ

ชวภาพน รวบรวมจาก ขอมลทไดจากการสมภาษณเกษตรกร หนวยงานตางๆ และเอกชน และขอมลจากบทความ รายงาน และเอกสารของหนวยงานตางๆ ทเกยวของ รวมทงจากเอกสารเผยแพร “โครงการพฒนาการเพมผลผลตมนสาปะหลงดวยวถชวภาพ” ของบรษท สงวนวงษอตสาหกรรม จากด (2551) ในทน คณะวจยไดพจารณาปจจยความไมแนนอน 2 ปจจย คอ ราคาของปจจยการผลตหลก ซงไดแก ป ยเคมและป ยจลนทรย และราคารบซอหวมนสาปะหลงสดในพนท จากการสอบถามราคาป ยเคมจากรานคาปลกแหงหนง พบวา ป ยเคมมราคาขายปลกประมาณ 600 บาทตอถงในปพ.ศ. 2549 เพมเปนประมาณ 680 บาทตอถงในปพ.ศ. 2550 และเพมสงขนเปนประมาณ 1,000 บาทตอถงในชวงตนปพ.ศ. 2551 (กรณฐาน) และในชวงททาการศกษา (ชวงกลางปพ.ศ. 2551) พบวา ราคาป ยเคมยงไดเพมสงขนเปนประมาณ 1,200 บาทตอถง คณะวจยจงทดสอบปรบราคาป ยเคมตามราคาในชวงตางๆ และได


156

ทดสอบปรบราคาเพม 50% จากราคาในกรณฐานดวย ตารางท 5-1 แสดงขอสมมตของราคาป ยเคมและระดบการเปลยนแปลงของราคาเมอเปรยบเทยบกบกรณฐานทใชในการวเคราะหน นอกจากน คณะวจยไดสมมตใหราคาป ยจลนทรยมระดบการเปลยนแปลงของราคาไปในทศทางเดยวกนกบราคาป ยเคม ตามขอสมมตวา หากราคาป ยเคมเพมสงขน เกษตรกรจะหนมาใชป ยจลนทรยมากขน ทาใหราคาป ยจลนทรยเพมสงขนตามไปดวย ซงหากราคาป ยจลนทรยไมไดปรบสงขนตามราคาป ยเคมดงทไดสมมตไว จดคมทนในการลงทนจะลดตาลงจากคาทไดวเคราะหไว จงไมสงผลทางลบ หากเกษตรกรนาผลไปใชและเลอกตดสนใจลงทนปลกแบบวถชวภาพ สวนราคารบซอหวมนสาปะหลงสด คณะวจยไดทดสอบปรบราคารบซอหวมนสาปะหลงสด ตงแต 0.25 บาทตอกโลกรมขนไป

ตารางท 5-1 ราคาของป ยเคมและระดบการเปลยนแปลงของราคาเมอเปรยบเทยบกบกรณฐาน

กรณ ป 2549 ป 2550 ตนป 2551 (กรณฐาน)

กลางป 2551 อนาคต

ราคาขายปลก (บาท/ถง) 600 680 1,000 1,200 1,500 การเปลยนแปลงราคาป ย -40% -32% 0% +20% +50%

ทมา: ขอมลจากการสมภาษณผคาปลก

ความแตกตางหลกระหวางวธการผลตมนสาปะหลงตามวถชวภาพและวธดงเดมทเกษตรกรนยมปลกโดยทวไป คอ การไมใชสารเคมและการใชแตป ยจลนทรยในการเพาะปลก การปลกมนสาปะหลงตามวถชวภาพจะไมใชป ยเคมเลย และใชแตป ยจลนทรย 12 ตระกล ซงประกอบดวย Photosynthetic Bacteria, Yeasts, Actinomyces, Streptococcus, Bacillus, Lactobacillus, Aspergillus, Clostridium, Pediococcus, Azomonas, Saccharomyces และ Streptomyces ในปรมาณ 2 ตนตอไรแทน การปลกแบบวถชวภาพจะจดการวชพชดวยวธการโรยวสดหยาบ เชน แกลบ กากมน ฯลฯ แลวไถกลบกอนขนรองปลก แทนการใชสารเคม เนองจากการใชสารเคมควบคมและกาจดวชพชอาจสงผลใหตนมนสาปะหลงชะงกการเจรญเตบโตได นอกจากน การเพาะปลกแบบวถชวภาพยงไดใชแนวทางการเพาะปลกทถกตองทไดมผแนะนาไวประกอบดวย เชน การเตรยมดนใหลก โดยไถดะดวยผาล 3 ใหลกทสด แลวไถพรวนดวยผาล 7 เพอใหดนรวน กอนไถขนรองดวยผาลเดยวใหลกประมาณ 50 เซนตเมตร และมระยะรอง 100 เซนตเมตร รวมทงยกรองขวางทางนาเพอไมไหเกดการชะลางของป ย การเตรยมตนพนธโดยแยกขนาดของตนพนธกอนปลก เพอใหตนมนสาปะหลงโตสมาเสมอทงแปลง ตดทอนพนธใหยาว (ขนาด 30-50 เซนตเมตร) และใชระยะปลก 100 x 100 เซนตเมตร หรอปลกได 1,600 ตนตอไร ซงในการปลกแบบดงเดม เกษตรกรมกทาการปลกโดยไมมการคดขนาดตนพนธ และปลกถกวา โดยใชระยะปลกทนอยทสด (นยมใชระยะปลก 80 x 80 เซนตเมตร หรอปลกได 2,500 ตนตอไร) (ขอมลจากเอกสารเผยแพรโครงการพฒนาการเพมผลผลตมนสาปะหลงดวยวถชวภาพ, 2551)

ซงจากการทดลองปลกมนสาปะหลงในแปลงสาธต คณะนกวจยเจาของผลงานรายงานวา การ

ปลกตามวถชวภาพใหผลผลตด และคาดวาจะสามารถเพมผลผลตมนสาปะหลงใหมปรมาณสงถง 10-30 ตนตอไรได ขณะทการปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมนน จะใหผลผลตเฉลยประมาณ 4 ตนตอไรเทานน แตผลทคณะนกวจยเจาของผลงานไดอางไวน มไดมาจากการทดลองดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรแต


157

อยางใด เปนเพยงผลทไดจากการสงเกตเทานน จงไมอาจรบรองไดวา จะสามารถเพมปรมาณผลผลตมนสาปะหลงไดสงจรง เมอเพาะปลกในแปลงเกษตรกร นอกจากน ตนทนรวมของการปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพยงสงกวาตนทนของการปลกแบบดงเดมคอนขางมาก ดงทไดเปรยบเทยบไวในตารางท 5-2 ซงหากเกษตรกรลงทนเพาะปลกตามแนวทางดงกลาวแลวไมไดผลผลตสงจรง กอาจจะขาดทนได การวเคราะหหาจดคมทนของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพน จะชวยสนบสนนการตดสนใจของเกษตรกรได ตารางท 5-2 การเปรยบเทยบตนทนและผลผลตของการปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมและแบบวถชวภาพ

ตนทน (บาท/ไร) วธปลกแบบดงเดม วธปลกแบบวถชวภาพ

ทอนพนธ* (ราคา 0.50 บาท/ทอน)

1,250 (ใช 2,500 ทอน ทระยะปลก

80 ซ.ม. x 80 ซ.ม.)

800 (ใช 1,600 ทอน ทระยะปลก

100 ซ.ม. x 100 ซ.ม.) คาจางไถพรวนดน 840 1,040

คาจางปลก 200 200

คาป ยเคม (อตรา 1.5 ถง/ไร) 1,500 -

คาป ยจลนทรย (อตรา 2 ตน/ไร) - 6,000

คาจางใหป ย 300 300

คาสารเคมกาจดวชพช และคาจางฉดพน

800 -

ประมาณการผลผลต (ตน/ไร) 4 10 20 30

คาจางเกบเกยว* (200 บาท/ตน)

800 2,000 4,000 6,000

คาขนสง* (139.80 บาท/ตน)

559.20 1,398.00 2,796.00 4,194.00

ตนทนรวม 6,249.20 11,738.00 15,136.00 18,534.00

รายไดโดยประมาณ** (ราคารบซอ 2.00 บาท/ก.ก.)

8,000.00 20,000.00 40,000.00 60,000.00

กาไรโดยประมาณ 1,750.80 8,262.00 24,864.00 41,466.00

* ขอมลจากการสมภาษณเกษตรกรในจงหวดนครราชสมา ** คาเฉลยของราคารบซอในจงหวดนครราชสมาในป 2551 รายงานโดยสมาคมแปงมนสาปะหลงไทย (2552ก)

ทมา: ปรบเปลยนจากเอกสารเผยแพร “โครงการพฒนาการเพมผลผลตมนสาปะหลงดวยวถชวภาพ” (บรษท สงวนวงษอตสาหกรรม จากด, 2551)

จากตารางท 5-2 พบวาการปลกมนสาปะหลงดวยวถชวภาพจะใชจานวนทอนพนธลดลง จากแบบดงเดม 2,500 ทอนตอไรเหลอเพยง 1,600 ทอนตอไร ทาใหตนทนของทอนพนธลดลงจาก 1,250


158

บาทตอไรเปน 800 บาทตอไร (เมอคดคาทอนพนธท 0.50 บาทตอทอน) แตการปลกแบบวถชวภาพจะมคาจางไถเพอเตรยมพนทปลกสงกวาแบบดงเดม 200 บาทตอไร และจะใชป ยจลนทรยแทนป ยเคม ซงจะตองใชในปรมาณทมากกวา ทาใหมตนทนคาป ยสงกวาการปลกแบบดงเดมถง 4 เทา แตขณะเดยวกน การปลกแบบวถชวภาพจะไมมการใชสารเคมควบคมวชพช ทาใหลดคาใชจายดงกลาวลงได สวนคาจางแรงงานในการปลก การใสป ย การขดถอน และอตราคาขนสงหวมนสาปะหลงสดไปยงโรงงาน จะคดทอตราเดยวกน แตเนองจากการปลกตามแนวทางทงสองใหปรมาณผลผลตทตางกน ดงนน จงมตนทนในการจางเกบเกยวและคาขนสงผลตผลตอไรทตางกน เมอเปรยบเทยบตนทนรวม พบวา การปลกแบบดงเดมจะมตนทนรวมทประมาณ 6,249.20 บาทตอไร สวนการปลกตามวถชวภาพจะมตนทนรวมทประมาณ 11,378-18,534 บาทตอไร ซงจะเหนไดวา เทคนคการปลกมนสาปะหลงตามวถชวภาพนนมตนทนรวมทสงกวาการปลกแบบดงเดมประมาณ 2-3 เทา แตเนองจากการปลกตามวถชวภาพนาจะใหผลผลตทสงกวา (ตามทคณะนกวจยผนาเสนอแนวทางการเพาะปลกนไดอางไว) ทาใหนาจะใหผลกาไรตอไรสงกวาการลงทนปลกแบบดงเดมมาก อยางไรกตาม การปลกตามวถชวภาพทไดมการดาเนนการมาแลวนน เปนเพยงการปลกในแปลงทดลอง และมไดมการนาเสนอผลงานวจยในเชงวทยาศาสตรแตอยางใด จงไมอาจรบรองไดวาการปลกตามวธนจะใหผลผลตสงตามทอางไว เมอปลกจรงในแปลงของเกษตรกร ดงนน คณะวจยจงไดศกษาวเคราะหหาจดคมทนของการปลกแบบวถชวภาพ เปรยบเทยบกบตนทนการปลกแบบดงเดม ภายใตสถานการณความไมแนนอนของราคาป ยเคมและป ยจลนทรย และราคารบซอหวมนสาปะหลงสด ซงจดคมทนนจะแสดงถง ปรมาณผลผลตมนสาปะหลงขนตา (ในหนวยตนตอไร) ทตองผลตไดจากการปลกแบบวถชวภาพ ทจะทาใหการลงทนปลกแบบวถชวภาพใหผลตอบแทนทางการเงนไมตางจากการลงทนปลกแบบดงเดม รปท 5-1 แสดงกราฟของจดคมทนระหวางการลงทนปลกแบบดงเดมและการลงทนปลกแบบวถชวภาพทคานวณไดจากโปรแกรม Microsoft Excel Solver โดยกาหนดใหโปรแกรมคนหาปรมาณผลผลตตอไรทจะทาใหการลงทนปลกทงสองวธใหผลกาไรไมแตกตางกน

จากรปท 5-1 จะเหนไดวา เมอราคารบซอหวมนสาปะหลงตา จดคมทนหรอปรมาณผลผลตขนตาทตองผลตไดจากการปลกตามวถชวภาพจะมคาสง โดยเฉพาะเมอราคาป ยปรบตวสงขนมาก แตทราคารบซอหวมนสาปะหลงมากกวา 2 บาทตอกโลกรมขนไป จดคมทนจะมคาไมแตกตางกนมากนก ทราคารบซอหวมนสาปะหลงทตาทสด คอ 0.25 บาทตอกโลกรม การลงทนปลกตามวถชวภาพจะขาดทนมากกวาการลงทนปลกแบบดงเดมเสมอ ทาใหไมสามารถคานวณหาจดคมทนทระดบราคาดงกลาวได แตหากราคารบซอหวมนสาปะหลงสดสงกวา 1.25 บาทตอกโลกรมแลว จดคมทนของการลงทนปลกตามวถชวภาพเปรยบเทยบกบแบบดงเดมจะอยทระดบตากวา 10 ตนตอไร ยกเวนเมอราคาป ยปรบตวสงขนกวาระดบฐานมากถง 50% (ซงกรณดงกลาวจะมจดคมทนเทากบ 10.26 ตนตอไร) เมอพจารณาราคารบซอหวมนสาปะหลงในเขตจงหวดนครราชสมา ในปพ.ศ. 2551 พบวา มราคาทตาทสด เทากบ 1.35 บาทตอกโลกรม (พจารณาจากราคาหวมนสาปะหลงเหมารวม ซงไมคดราคาตามเปอรเซนตแปง) (สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย, 2552ก) ทระดบราคาดงกลาว จดคมทนของการลงทนปลกตามวถชวภาพเปรยบเทยบกบการลงทนปลกแบบดงเดมจะมคาดงแสดงในตารางท 5-3 โดยจดคมทนจะมระดบตากวา 10 ตนตอไรในทกกรณ ซงปรมาณดงกลาวเปนปรมาณผลผลตขนตาทคาดวาจะผลตไดจากการปลกมนสาปะหลงดวยวถชวภาพ


159

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

45.0

0.00

0.25

0.50

0.75

1.00

1.25

1.50

1.75

2.00

2.25

2.50

2.75

3.00

3.25

3.50

3.75

4.00

ผลผลตตอไรทจดคมทน

(ตนตอไร

)

ราคารบซอมนสาปะหลง (บาทตอกโลกรม)

จดคมทนของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพเปรยบเทยบกบแบบด งเดม

-40% (ป 2549)

-32% (ป 2550)

กรณฐาน (ตนป 2551)

20% (กลางป 2551)

50% (อนาคต)

รปท 5-1 จดคมทนของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพ เปรยบเทยบกบแบบดงเดม ทระดบราคารบซอตางๆ ตารางท 5-3 จดคมทนของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพ เปรยบเทยบกบวธดงเดม ทระดบราคารบซอ 1.35 บาทตอกโลกรม



ราคาป ย -40% -32% 0% +20% +50% จดคมทน (ตนตอไร) 5.63 5.99 7.42 8.31 9.64

เมอพจารณาถงจดคมทนในการทากาไรของการลงทนปลกตามวถชวภาพ พบวาทราคารบซอ

หวมนสาปะหลงทตาทสด คอ 0.25 บาทตอกโลกรม การลงทนปลกตามวถชวภาพจะขาดทนเสมอ ทาใหไมสามารถคานวณหาจดคมทนทระดบราคาดงกลาวได หากราคารบซอหวมนสาปะหลงสดสงกวา 0.75 บาทตอกโลกรม จะทาใหจดคมทนในการทากาไรของการลงทนปลกตามวถชวภาพมคาตากวา 30 ตนตอไร โดยมจดคมทนท 20.33 ตนตอไร สาหรบกรณฐาน, 23.36 ตนตอไร กรณราคาป ยสงขน 20% และ 27.65 ตนตอไร กรณราคาป ยสงขน 50% จากกรณฐาน เมอราคารบซอหวมนสาปะหลงสดเทากบ 1.35 บาทตอกโลกรม จะทาใหจดคมทนในการทากาไรของการลงทนปลกตามวถชวภาพมคาเทากบ 8.26 ตนตอไร สาหรบกรณฐาน, 9.44 ตนตอไร กรณราคาป ยสงขน 20% และ 11.33 ตนตอไร สาหรบกรณราคาป ยสงขน 50% จากกรณฐาน ตารางท 5-4 แสดงถงจดคมทนในการทากาไรของการลงทนปลกแบบวถชวภาพและแบบดงเดม ภายใตสถานการณราคารบซอหวมนสาปะหลงสดท 0.75 บาทตอกโลกรม, 1.35 บาทตอกโลกรม (ราคารบซอหวมนสาปะหลงทตาทสด ในเขตจงหวดนครราชสมา ในปพ.ศ. 2551) และ


160

2.00 บาทตอกโลกรม (ราคารบซอหวมนสาปะหลงเฉลย ในเขตจงหวดนครราชสมา ในปพ.ศ. 2551) (สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย, 2552ก) และรปท 5-2 แสดงถงจดคมทนในการทากาไรของการลงทนปลกมนสาปะหลงทง 2 แบบ ซงจากตารางท 5-4 และรปท 5-2 จะเหนไดวา การปลกแบบดงเดมจะมความเสยงในการลงทนตากวา และมความทนทานตอการเปลยนแปลงของราคาป ยมากกวาการปลกแบบวถชวภาพ แตการลงทนปลกตามวถชวภาพนนจะทาใหเกษตรกรมโอกาสทากาไรไดมากกวาการลงทนปลกแบบดงเดมมาก ตารางท 5-4 จดคมทนในการทากาไรของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมและแบบวถชวภาพ ภายใตสถานการณความไมแนนอนตางๆ

ราคารบซอ (บาท/ก.ก.)



การเปลยนแปลงราคาป ย -40% -32% 0% +20% +50% 0.75 แบบดงเดม 7.53 7.69 8.33 8.73 9.33 แบบวถชวภาพ 14.48 15.65 20.33 23.26 27.65 1.35* แบบดงเดม 4.18 4.27 4.63 4.85 5.18 แบบวถชวภาพ 5.88 6.36 8.26 9.44 11.23 2.00** แบบดงเดม 2.82 2.88 3.12 3.27 3.50 แบบวถชวภาพ 3.58 3.87 5.02 5.75 6.83 *,** คาตาสดและคาเฉลยของราคารบซอหวมนสาปะหลงสดทจงหวดนครราชสมาในปพ.ศ. 2551 (สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย, 2552ก)

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

0.00

0.25

0.50

0.75

1.00

1.25

1.50

1.75

2.00

2.25

2.50

2.75

3.00

3.25

3.50

3.75

4.00

ผลผลตตอไรทจดคมทน

(ตนตอไร

)

ราคารบซอมนสาปะหลง (บาทตอกโลกรม)

จดคมทนในการทากาไรของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบด งเดมและแบบวถชวภาพ

กรณฐาน (วถชวภาพ)

+20% (วถช วภาพ)

+50% (วถช วภาพ)

กรณฐาน (วธด งเดม)

+20% (วธ ดงเดม)

+50% (วธ ดงเดม)

รปท 5-2 จดคมทนในการทากาไรของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมและแบบวถชวภาพ


161

ขอเสนอแนะ การลงทนปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพมตนทนการผลตทสงกวาการลงทนปลกแบบดงเดม

มาก จากการเปรยบเทยบการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมและแบบวถชวภาพ พบวา ทราคารบซอหวมนสาปะหลงทตาทสด คอ 0.25 บาทตอกโลกรม การลงทนปลกตามวถชวภาพจะขาดทนเสมอ ขณะทการลงทนปลกแบบดงเดม แมจะพบวามโอกาสทจะไมขาดทน แตจดคมทนในการทากาไรจะอยทปรมาณผลผลตขนตาเทากบ 22.6 ตนตอไร ซงไมสามารถทาไดในความเปนจรง เมอราคารบซอหวมนสาปะหลงตา จดคมทนหรอปรมาณผลผลตขนตาทตองผลตไดจากการปลกตามวถชวภาพจะมคาสง โดยเฉพาะเมอราคาป ยปรบตวสงขนมาก แตทราคารบซอหวมนสาปะหลงมากกวา 2.00 บาทตอกโลกรมขนไป จดคมทนจะมคาไมแตกตางกนมากนก ทราคารบซอหวมนสาปะหลงสงกวา 1.25 บาทตอกโลกรม จดคมทนของการลงทนปลกตามวถชวภาพเปรยบเทยบกบการลงทนปลกแบบดงเดมจะอยทระดบตากวา 10 ตนตอไร ยกเวนเมอราคาป ยปรบตวสงขนกวาระดบฐานมากถง 50% เมอพจารณาราคารบซอหวมนสาปะหลงในเขตจงหวดนครราชสมาทตาทสด ในปพ.ศ. 2551 คอทราคา 1.35 บาทตอกโลกรม พบวา จดคมทนของการลงทนปลกแบบวถชวภาพเปรยบเทยบกบการลงทนปลกแบบดงเดมและจะมระดบตากวา 10 ตนตอไร (ซงเปนปรมาณผลผลตขนตาทคาดวาจะผลตไดจากการลงทนปลกแบบวถชวภาพ) ในทกกรณ เมอพจารณาถงจดคมทนในการทากาไร พบวา การลงทนปลกแบบดงเดมจะมความเสยงในการลงทนทตากวา และมความทนทานตอการเปลยนแปลงของราคาป ยมากกวาการลงทนปลกแบบวถชวภาพ ดงนน เกษตรกรจงควรพจารณาทงตนทนการผลตทตองลงทน ราคารบซอและกาไรทคาดวาจะไดรบ และความเสยงในการลงทน กอนตดสนใจลงทนเพาะปลกมนสาปะหลงตามแนวทางใหมน และหากตดสนใจลงทน ควรทดลองปลกในปรมาณนอยกอน เพอลดความเสยงจากการลงทน 5.1.6 การเพมประสทธภาพการเพาะปลกอนๆ

นอกจากน เกษตรกรยงสามารถเพมประสทธภาพในการเพาะปลกไดโดยการวางแผนการเพาะปลกอยางเปนระบบ เพอเตรยมจดหาทรพยากรทจาเปนตอการเพาะปลกลวงหนา ทงปรมาณ เงนทน และระยะเวลาทจะตองจดเตรยม การบนทกขอมลการเพาะปลก (เชน พนธ วนและเวลาทเพาะปลก ใสป ย ใหนา ใหสารควบคมวชพช และอนๆ ในแตละแปลง) และการจดทาบญชธรกจการเกษตรอยางงาย จดเปนสงสาคญทจะชวยใหเกษตรกรสามารถวางแผนการเพาะปลกไดดยงขน รวมทงสามารถวดประสทธภาพการดาเนนงานของตนเองได ซงภาครฐหรอหนวยงานทเกยวของควรใหการสนบสนน โดยจดฝกอบรมใหเกษตรกรไดเรยนรวธการวางแผนอยางเปนระบบและครบวงจร และเรยนรการนาขอมลทจดเกบมาใชประโยชนในการประเมนผลการดาเนนงานของตนเอง รวมทงในการวางแผนเพาะปลกในรอบปถดไป ซงขอมลทจดเกบยงเปนประโยชนตอเกษตรกรคนอนๆ อกดวย การสงเสรมการเพาะปลกตามหลกเกษตรดทเหมาะสม (Good Agricultural Practice, GAP) จดเปนสงสาคญ ทงนเพอใหวตถดบมนสาปะหลงมคณภาพสมาเสมอและไดมาตรฐาน ซงจะสงผลถงการแปรรปผลตภณฑในอตสาหกรรมตอเนองและการยอมรบคณภาพผลตภณฑจากลกคาในตางประเทศดวย


162

ในการกาหนดราคารบซอหวมนสาปะหลงสดซงมอย 2 ระบบ คอ การรบซอตามเปอรเซนตแปง และการรบซอหวมนสาปะหลงสดแบบคละหรอเหมารวมนน พบวา สวนใหญจะเปนไปตามกลไกของตลาด กลาวคอ ในพนททเพาะปลกมนสาปะหลงไดเปอรเซนตแปงเฉลยตา มกนยมซอขายมนสาปะหลงแบบเหมารวม ขณะทพนททเพาะปลกมนสาปะหลงไดเปอรเซนตแปงเฉลยคอนขางสง จะนยมซอขายมนสาปะหลงตามเปอรเซนตแปง ยกเวนในชวงเวลาทมปรมาณผลผลตออกสตลาดนอย ไมเพยงพอตอความตองการ ลานมนและโรงงานแปรรปกอาจรบซอมนสาปะหลงแบบเหมารวม เพอจงใจเกษตรกรทงในพนทและนอกพนทใหนามนสาปะหลงมาจาหนาย การรบซอมนสาปะหลงแบบเหมารวมนน ทาใหเกษตรกรในบางพนทไมใสใจทจะปรบปรงคณภาพการเพาะปลกในดานเปอรเซนตแปง และเนนแตการเพมปรมาณผลผลตเทานน ซงเกษตรกรบางรายยงนยมยดเวลาในการเกบเกยวมนสาปะหลงออกไป แมจะทราบวาจะทาใหเปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงลดตาลง เนองจากจะไดปรมาณผลผลตเพมขน ดงนน หากตองการปรบปรงคณภาพของมนสาปะหลงในดานเปอรเซนตแปง จะตองมการกาหนดราคารบซอตามเปอรเซนตแปงและแบบเหมารวมใหแตกตางกนมากพอทจะสามารถจงใจใหเกษตรกรมงเนนทจะปรบปรงคณภาพผลผลตใหมเปอรเซนตแปงสงขน 5.2 การสรางเสถยรภาพราคาหวมนสาปะหลงดวยการประกนราคาพชผล

จากการสารวจพนทจรงและการสมภาษณผทเกยวของในโซอปทานผลตผลจากมนสาปะหลง

พบวาปญหาหนงทพบมากสาหรบเกษตรกรไทย คอ ปญหาเรองราคาพชผลการเกษตรทมความไมแนนอน ในบางป ราคาของพชผลการเกษตรจะมราคาสง สงผลใหเกษตรกรมรายไดด แตในบางป ราคาของผลตผลทางการเกษตรตกตา ทาใหเกษตรกรรายไดตา ไมเพยงพอตอคาใชจาย และขาดทน จนอาจเกดการรวมกลมเพอประทวงขอความชวยเหลอจากรฐบาล สรางความเดอดรอนใหแกผทเกยวของเปนอนมาก ดงเชนเหตการณในชวงตนปพ.ศ. 2552 ทผานมา ซงในชวงปเพาะปลก 2550/51 เกษตรกรจานวนมากไดหนมาปลกมนสาปะหลงมากขน เนองจากราคามนสาปะหลงและผลตภณฑในปเพาะปลก 2550/51 ไดปรบตวสงขนมากเปนประวตการณ อนเปนผลมาจากการทผลผลตธญพชในตลาดโลกมปรมาณตามากจนเกดปญหาวกฤตอาหาร สงผลใหราคาธญพชและแปงททาจากธญพชปรบตวสงขนมาก ประกอบกบราคานามนเชอเพลงมมลคาสงขน ปรมาณความตองการมนสาปะหลงและผลตภณฑ ซงนยมใชเปนวตถดบทดแทนในอตสาหกรรมตางๆ จงเพมสงขนมาก แตในชวงปเพาะปลก 2551/52 ภาวการณดานอาหารและราคานามนเชอเพลงเรมปรบตวเขาสภาวะปกต ทาใหความตองการมนสาปะหลงลดตาลง สงผลใหราคารบซอหวมนสดในตลาด แตกตางจากราคารบซอหวมนสดในโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลงมาก (รปท 3-26 ในบทท 3) เกษตรกรผปลกมนสาปะหลงในหลายเขตพนทจงไดรวมตวกนปดถนน เพอเรยกรองใหรฐบาลดาเนนการใหความชวยเหลอ จนตองมการเพมปรมาณการรบจานามนสาปะหลงในโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง จากเดมทไดตงไวท 5 ลานตนเปน 10 ลานตน ในเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2552 และเพมเปน 13 ลานตนในชวงตนเดอนเมษายน พ.ศ. 2552 ซงจากผลการประเมนการดาเนนการของโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง ป 2551/52 พบวา ประมาณการผลการขาดทนจากการดาเนนการ ณ สนเดอนเมษายน พ.ศ. 2552 ไดสงถงประมาณ 9,700 ลานบาท (สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, 2552) ในประเดนน ผทเกยวของหลายทานไดเสนอใหใชแนวทางการสรางเสถยรภาพราคาพชผลทางการเกษตรดวยการประกนราคาพชผลแทน ซง


163

แนวทางดงกลาวจะสามารถชวยลดปญหาราคาพชผลตกตา สรางความเชอมนในการลงทนใหแกเกษตรกร อกทงยงเปนมาตรการทไมบดเบอนกลไกการตลาด และยงสามารถชวยลดภาระคาใชจายของรฐฯ ได มาตรการการประกนราคาพชผลนจะเรมนามาใชในการรกษาเสถยรภาพราคาพชผลทางการเกษตรตางๆ รวมทงหวมนสาปะหลงสด ในฤดกาลผลตป 2552/53

สาหรบมนสาปะหลง คณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบในหลกเกณฑการรกษาเสถยรภาพราคามน

สาปะหลงดวยการประกนราคาขนตา โดยกาหนดราคาขนตาไวท 1.70 บาทตอกโลกรม ทเปอรเซนตแปง 25% ซงใชเกณฑตนทนการผลต ณ ไรนา ท 1.21 บาทตอกโลกรม รวมคาขนสง 0.15 บาทตอกโลกรม และผลตอบแทนอกรอยละ 25 หรอเทากบ 0.34 บาทตอกโลกรม โดยเกษตรกรทเขารวมโครงการจะตองขนทะเบยนเกษตรกร และทาสญญาประกนราคาขนตากบธ.ก.ส. โดยเกษตรกรจะไมสามารถขดหวมนสาปะหลงสดออกจาหนายกอนครบกาหนดระยะเวลาประกนได เมอครบกาหนดระยะเวลาประกน หากราคาในตลาดตากวาราคาประกนทไดตกลงไว เกษตรกรจะไดรบเงนชดเชยเทากบสวนตางระหวางราคาประกนกบราคาตลาด หากราคาตลาดสงกวาราคาประกน เกษตรกรจะขายหวมนสดในตลาดทองถนไดตามปกต การกาหนดราคาตลาดอางอง คานวณโดยหาคาเฉลยราคาซอขายมนเสน ณ โกดงผสงออกและราคาซอขายแปงมนสาปะหลง ณ หนาโกดงทาเรอกรงเทพ เฉลยยอนหลง 15 วน โดยถวงนาหนกปรมาณการแปรรปเปนมนเสนและแปงมนสาปะหลงในสดสวน 2:1 หกทอนคาขนสงเฉลยถวงนาหนกผลผลตแตละจงหวด (0.42 บาทตอกโลกรม สาหรบมนเสน และ 0.41 บาทตอกโลกรม สาหรบแปงมน) หกคาแปรสภาพ (0.30 บาทตอกโลกรม สาหรบมนเสน และ 2.55 บาทตอกโลกรม สาหรบแปงมน) และใชอตราแปรสภาพ หวมนสด 2.38 กโลกรมตอมนเสน 1 กโลกรม และหวมนสด 4.40 กโลกรมตอแปงมนสาปะหลง 1 กโลกรม เกษตรกรทข นทะเบยนสามารถใชสทธขอรบเงนชดเชยสวนตางไดตามปรมาณทผลตไดจรงและไดแจงขนทะเบยนไว แตไมเกนครวเรอนละ 100 ตน โดยใชสทธไดหลงจากวนทาสญญา 45 วน แตไมเกน 6 เดอนนบจากวนทาสญญา และไมเกนวนท 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 (สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, 2552ก, 2552ข)

การประกนราคาพชผลทร ฐบาลกาลงจะนามาใชแทนการรบจานาผลตผลในฤดกาลผลตป

2552/53 นน เปนการประกนความเสยงในดานราคา (Price risk) แตยงมความเสยงอกดานทเกษตรกรมกประสบอยเสมอ คอ ความเสยงในดานการผลต (Production risk) ซงเปนความเสยงจากการทพชผลเสยหายจากภยธรรมชาต เชน จากความแหงแลง ไฟปา หรอ อทกภย หรอจากการระบาดของโรคพชและศตรพช ฯลฯ ซงเกษตรกรสามารถลดความเสยงจากปญหานไดโดยทาการประกนภยพชผลกบบรษทประกนภย โดยจายเบยประกน ตามวงเงนเอาประกนและความเสยงหรอโอกาสในการเกดภยตางๆ เหลานน (The World Bank, 2008) ในอดตทผานมา รฐบาลไทยกไดมการดาเนนโครงการสนบสนนการประกนภยพชผล ในโครงการนารองตามโครงการสงเสรมการเกษตรไทย-เยอรมน ตงแตปพ.ศ. 2521 โดยเรมจากการประกนภยฝายในพนทอาเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา และไดขยายการดาเนนงานไปยงพนทอนๆ และครอบคลมพชผลอนๆ ในเวลาตอมา โดยในระยะแรก รฐบาลไดสนบสนนการจายเบยประกนใหแกเกษตรกร และไดเลกสนบสนนในภายหลง ทาใหเกษตรกรไมสนใจทาประกนภยพชผลตอ เนองจากเหนวาเปนภาระคาใชจายทเพมขนมา และหากสนคาเกษตรไดรบความเสยหาย รฐบาลกตองเขาไปชวยเหลออยแลว สงผลใหการประกนภยพชผลในประเทศไทยยงไมประสบความสาเรจ (โพสตทเดย,


164

2548) นอกจากน รปแบบการประกนภยทมกใชกนในประเทศตางๆ ทวโลกนน พบวายงไมไดใหผลเปนทนาพอใจ กลาวคอ มกใชงบประมาณในการดาเนนการสง และไมไดเขาถงเกษตรกรอยางทวถง ธนาคารโลก (The World Bank) จงไดทาการวจยและเสนอแนวทางในการประกนภยแบบใหมโดยการใชดชนสภาวะอากาศ (Weather index crop insurance) ใหแกประเทศตางๆ ทวโลก รวมทงประเทศไทย ขณะน ประเทศไทยไดเรมดาเนนโครงการนารองการประกนภยพชผลโดยใชดชนภมอากาศ โดยรวมมอระหวางกรมการประกนภย ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) สมาคมประกนวนาศภย และธนาคารโลก โดยใชดชนนาฝนเปนตวชวดในการใหความคมครองภยแลงสาหรบพชผลทเอาประกนภย ซงในการประกนภยรปแบบใหมน บรษทประกนภยจะจายคาชดเชยตามปรมาณนาฝนสะสมทตกจรง โดยไมมการประเมนความเสยหายจรงของพชผลทเอาประกนภย ในระยะแรก ไดนารองประกนภยแลงใหแกขาวโพด ในเขตพนทเพาะปลกในอาเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา และวางแผนจะขยายการดาเนนการไปยงพนทอนๆ เพมเตม รวมทงขยายการประกนพชแบบดชนสาหรบขาวดวย ซงจากการดาเนนการประกนภยแลงใหแกขาวโพดทผานมา มเกษตรกรเขารวมโครงการนบแสนราย ครอบคลมพนททดลองคดเปนมลคา 12,000 ลานบาท คมครองความเสยหาย 12.5 ลานบาท และไดมการจายชดเชยความเสยหายใหเกษตรกรแลว 80 ราย เปนเงนสนไหมทดแทน 140,000 บาท เบยประกนทเกษตรกรตองจายเทากบ 100 บาทตอไร หากเสยหาย เกษตรกรจะไดรบชดเชย 800 บาทตอไร ซงจะมการปรบคาชดเชยใหสงขนตามตนทนการเพาะปลกทเพมสงขนตอไป (The World Bank, 2008; สานกขาวอนโฟเควสท, 2551; กรงเทพธรกจออนไลน, 2552ข) ในอนาคต คาดวาแนวทางการประกนภยพชผลนจะไดนามาขยายผลใชประกนภยอนๆ ในพชเศรษฐกจอนๆ รวมทงมนสาปะหลงตอไป

5.3 การเพมประสทธภาพการดาเนนงานของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง

จากผลการสารวจกลยทธการดาเนนธรกจและความสามารถในการแขงขนของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง สามารถสรปเปนขอเสนอแนะเพอเพมประสทธภาพการดาเนนงานในประเดนสาคญๆ ไดดงตารางท 5-5

ตารางท 5-5 สรปผลการศกษาเพอเพมประสทธภาพการดาเนนงานของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงไทย

ขอสรป ขอสนบสนนจากผลการวเคราะหขอมล 1. องคกรควรมการวางกลยทธทาง

การตลาดอยางตอเนอง เนองจากจะสงผลใหความสามารถในการแขงขนขององคกร

สงขนในหลายๆ ดาน อนไดแก ความสามารถในการแขงขนทางดานราคาขาย (Price) ดานคณภาพ (Quality) ดานระยะ เวลานา (Lead time) ดานการสงสนคาตรงตามเวลาและตรงตามคาสงซอ (On-time delivery and order accuracy) ดานความเปนเอกลกษณของสนคา (Uniqueness) และความหลากหลายของผลตภณฑ (Product variety)


165

ตารางท 5-5 (ตอ) สรปผลการศกษาเพอเพมประสทธภาพการดาเนนงานของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงไทย

ขอสรป ขอสนบสนนจากผลการวเคราะหขอมล 2. องคกรควรเนนการพฒนาตลาด

ใหมๆ เปนอยางมาก และควรมการทาตลาดเชงรกดวย องคกรไมควรมงเนนแตการผลตตามคาสงซอจากตลาดเดมๆ เทานน

สาหรบองคกรทเนนพฒนาตลาดใหมๆ จะมโอกาสเพมความสามารถในการแขงขนขององคกรทางดานคณภาพ ดานระยะเวลานา ดานการสงสนคาตรงตามคาสงซอและตรงตามเวลา ดานเอกลกษณของสนคา และดานความหลากหลายของผลตภณฑ

สาหรบองคกรททาตลาดเชงรกจะมโอกาสเพมความสามารถ

ในการแขงขนดานคณภาพ ดานเอกลกษณของสนคา และดานความหลากหลายของผลตภณฑ

สาหรบองคกรทมงเนนแตตลาดเดมและผลตตามยอดสงซอ

เทานน จะมระดบความสามารถในการแขงขนตาในทง 5 ดาน คอ ดานคณภาพ ดานระยะเวลานา ดานการสงสนคาตรงตามคาสงซอและตรงตามเวลา ดานเอกลกษณของสนคา และดานความหลากหลายของผลตภณฑ

3. องคกรควรมการวางแผนรวมกบ

ลกคาและผสงมอบมนสาปะหลง เนองจากจะเพมความสามารถในการแขงขนขององคกร 6

ดาน คอ ดานราคา ดานคณภาพ ดานระยะเวลานา ดานการสงสนคาตรงตามคาสงซอและตรงตามเวลา ดานเอกลกษณของสนคา และดานความหลากหลายของผลตภณฑ

4. องคกรควรสงเสรมใหพนกงานทก

คนเขาใจความตองการของลกคา และใหลกคามบทบาทในการใหขอมลเพอปรบปรงสนคา

เนองจากจะเพมความสามารถในการแขงขนขององคกร 6 ดาน คอ ดานราคา ดานคณภาพ ดานระยะเวลานา ดานการสงสนคาตรงตามคาสงซอและตรงตามเวลา ดานเอกลกษณของสนคา และดานความหลากหลายของผลตภณฑ

5. องคกรควรมการตดตามความพง

พอใจของลกคา องคกรทพนกงานทกคนเขาใจความตองการของลกคา และ

ใหลกคามบทบาทในการปรบปรงสนคา จะสงผลใหมขดความสามารถสงในทง 6 ดาน สาหรบองคกรทมเพยงการตดตามความพงพอใจของลกคา จะมขดความสามารถในการแขงขนทกดาน ยกเวนดานราคา สวนองคกรทไมมการตดตามความพงพอใจของลกคาจะมความสามารถในการแขงขนตาทง 6 ดาน


166


ขอสรป ขอสนบสนนจากผลการวเคราะหขอมล 6. องคกรควรเนนความพงพอใจของ

ลกคาโดยถอวาการบรการหลงการขายเปนหนงในนโยบายหลก

เนองจากจะเพมความสามารถในการแขงขนขององคกรทง 6 ดาน คอ ดานราคา ดานคณภาพ ดานระยะเวลานา ดานการสงสนคาตรงตามคาสงซอและตรงตามเวลา ดานเอกลกษณของสนคา และดานความหลากหลายของผลตภณฑ

7. องคกรควรมนโยบายการทา

สญญาตลาดขอตกลง (Contract farming) กบเกษตรกร

เนองจากจะเพมความสามารถในการแขงขนขององคกร 4 ดาน คอ ดานราคา ดานคณภาพ ดานการสงสนคาตรงตามคาสงซอและตรงตามเวลา และดานเอกลกษณของสนคา

8. องคกรควรมนโยบายสงเสรมการ

พฒนาพนกงานในทกระดบ เนองจากจะเพมความสามารถในการแขงขนขององคกรทง 6

ดาน คอ ดานราคา ดานคณภาพ ดานระยะเวลานา ดานการสงสนคาตรงตามคาสงซอและตรงตามเวลา ดานเอกลกษณของสนคา และดานความหลากหลายของผลตภณฑ

9. องคกรควรมนโยบายใหความรแกพนกงาน โดยเฉพาะในระบบ เชน HACCP, GMP, ISO 9000

เนองจากจะเพมความสามารถในการแขงขนขององคกร 3 ดาน คอ ดานระยะเวลานา ดานการสงสนคาตรงตามคาสงซอและตรงตามเวลา และดานความหลากหลายของผลตภณฑ

10. นอกเหนอจากแผนระยะสนแลว

องคกรควรมการวางแผนการผลตระยะปานกลางและระยะยาวดวย

เนองจากการวางแผนมากกวาการวางแผนเพยงระยะสนจะสงผลตอขดความสามารถในการแขงขนดานคณภาพ ดานการสงสนคาตรงตามคาสงซอและตรงตามเวลา ดานเอกลกษณของสนคา และดานความหลากหลายของผลตภณฑ

11. องคกรควรมแผนดานนโยบาย

การใชพลงงาน เนองจากอตสาหกรรมนเปนอตสาหกรรมทมสดสวนผลกาไร

ตอตนทนคอนขางตา (Low margin) และมการใชพลงงานคอน ขางมาก หากสามารถเพมประสทธภาพของตนทนพลงงานได จะสามารถชวยเพมสดสวนของกาไรซงมผลตอความอยรอดขององคกรไดอกทางหนง

12. องคกรควรมนโยบายการวาง

แผนการบารงรกษา รวมทงปฏบตตามแผน

เนองจากจะเพมความสามารถในการแขงขนขององคกร 3 ดาน คอ ดานคณภาพ ดานระยะเวลานา ดานการสงสนคาตรงตามคาสงซอและตรงตามเวลา


167


ขอสรป ขอสนบสนนจากผลการวเคราะหขอมล 13. องคกรควรมนโยบายการควบคม

ดวยคอมพวเตอรทงหมด การประยกตใชระบบควบคมดวยคอมพวเตอร สามารถเพม

ความสามารถในการแขงขนขององคกรดานราคาในระยะยาว เพราะลดตนทนดานแรงงาน และอาจสงผลใหสามารถใชพลงงานไดอยางมประสทธภาพมากขน อยางไรกด ควรมการศกษาถงความคมคาเชงเศรษฐศาสตรของการลงทนในระบบควบคมอตโนมตและระบบคอมพวเตอรประกอบดวย

5.4 การเพมประสทธภาพการขนสง 5.4.1 การเพมประสทธภาพการใชเชอเพลงของรถบรรทก

ปจจบน เกษตรกรและผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงสวนใหญจะใชการขนสงทาง

ถนนเปนหลก โดยเกษตรกรมกใชรถบรรทกขนาดเลก (เชน รถอแตน รถบรรทกหกลอ หรอ รถปคอพ) ขนสงผลตผลจากไรไปขายยงสถานประกอบการแปรรปมนสาปะหลง เนองจากมปรมาณผลตผลทเกบเกยวตอรอบในปรมาณนอย ขณะทผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงมกขนสงผลตภณฑดวยรถบรรทกขนาดใหญ เชน รถบรรทกสบลอ หรอรถบรรทกพวง ขนอยกบปรมาณและระยะทางทขนสง ทงนเพอใหคมคาตอเวลาและคาใชจายทเสยไป การเพมประสทธภาพการใชเชอเพลงของรถบรรทกจดเปนแนวทางหนงทจะชวยการเพมประสทธภาพในการขนสงดวยรถบรรทกได จากการทบทวนเอกสารทเกยวของ พบวาไดมการศกษาในประเดนนไวมากในตางประเทศ โดยในระยะหลง การศกษาจะมงเนนไปทการลดปรมาณการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดสช นบรรยากาศ (CO2 emission reduction) แตขณะเดยวกนการดาเนนการดงกลาวกจะชวยลดตนทนการขนสงของผประกอบการดวย ซงแนวทางการปฏบตทไดมการนาเสนอไวนนสามารถสรปไดดงน

(1) การดาเนนงานดานการขนสงทเหมาะสม สามารถชวยเพมประสทธภาพการใชเชอเพลงได

ซงนอกจากจะเปนการลดตนทนการขนสงแลว ยงชวยยดอายการใชงานของยานพาหนะไดอกดวย การปฏบตทเหมาะสม (การทาเรอแหงประเทศไทย, 2551) เชน

- การบรรทกสนคาตามนาหนกบรรทกและตามความสงทเหมาะสม การเพมนาหนกบรรทกจากนาหนกบรรทกปกตจะทาใหสนเปลองเชอเพลงเพมขน 0.05-0.06 ลตรตอกโลเมตร ทกๆ 10 ตน ในขณะทการบรรทกทความสงเกน 3.6 เมตร จะทาใหสนเปลองเชอเพลงเพมขน 0.01 ลตรตอกโลเมตร ทกๆ ความสง 15 เซนตเมตร


168

- การเลอกใชกาลงเครองยนตของรถบรรทกใหเหมาะสมกบนาหนกบรรทก โดยผประกอบการรถบรรทกควรเลอกใชกาลงเครองยนตทปรมาณ 10-12 แรงมาตอตน ผประกอบการรถพวงและรถลากจงควรเลอกใชกาลงเครองยนตทปรมาณ 8-10 แรงมาตอตน

- การเลอกเสนทางทเหมาะสม เชน หลกเลยงเสนทางลาดชน และเสนทางทมสภาพการจราจรตดขด จะสามารถลดการสนเปลองเชอเพลงได

- การลดการตดเครองยนตทงไว เมอจอดพก จะชวยลดการสนเปลองเชอเพลงโดย

เปลาประโยชนได ในตางประเทศ ไดมการสนบสนนใหตดตง APU (Auxiliary power unit) ในรถบรรทก เพอจายไฟใหกบระบบอานวยความสะดวกตางๆ ขณะจอดพก พบวาสามารถลดปรมาณการใชเชอเพลงไดมาก (Ang-Olson and Schroeer, 2003)

(2) การเพมการใชอรรถประโยชนจากยานพาหนะในการขนสง (Vehicle utilization) โดย

ขนสงใหเตมคนรถ ใชรถบรรทกขนาดใหญในการขนสงระยะไกล รวมมอกนขนสงระหวางบรษท และเพมอตราการขนสงสนคาขากลบ (Backhauling) (McKinnon, 2006)

(3) สงเสรมมาตรฐานการบารงรกษายานพาหนะ เชน การตรวจสอบการรวไหลของเชอเพลง การตรวจสอบความดนลมยางอยางสมาเสมอ การตงศนยเพลาใหตรงกน เปนตน พบวา การบารงรกษาเครองยนตทเหมาะสม จะสามารถลดการสนเปลองนามนเชอเพลงได 0.19 ลตรตอกโลเมตร (การทาเรอแหงประเทศไทย, 2551)

- จากรายงานของ McKinnon (2006) การตงเพลาไมตรงไป 1 องศาจะทาให

สนเปลองเชอเพลงมากขนประมาณรอยละ 3 และหากไมตรงไป 2 องศาจะทาใหสนเปลองเชอเพลงมากขนถงรอยละ 8

- เพลาคทายทไมขนานกนจะสงผลทาใหการสนเปลองนามนเชอเพลงเพมขน 0.01 ลตรตอกโลเมตร (การทาเรอแหงประเทศไทย, 2551)

- แรงดนลมยางทนอยเกนไปจะทาใหหนายางสมผสผวถนนมากเกนไป มผลตอการเพมแรงตานทานการหมนของลอ ทาใหสนเปลองนามนเชอเพลงเพมขน โดยแรงดนลมยางทตากวาปกต 0.81 ปอนดตอตารางนว ทาใหสนเปลองนามนเชอเพลงขน 0.01 ลตรตอกโลเมตร (การทาเรอแหงประเทศไทย, 2551)


169

(4) การบนทกขอมล กาหนดดชนวดประสทธภาพการใชเชอเพลง และการเปรยบเทยบประสทธภาพ (Benchmarking) จะชวยใหผประกอบการทราบถงประสทธภาพในการขบขของตน ตวอยางขอมลและดชนเหลาน ไดแก อตราการบรรทก ระยะทางการวงเทยวเปลาตอระยะทางรวม ประสทธภาพการใชเชอเพลง ฯลฯ (McKinnon, 2006)

(5) การฝกอบรมผขบขรถบรรทกใหขบอยางปลอดภย ประหยดเชอเพลง ถกหลกและไดมาตรฐาน จากรายงานการศกษาพบวา การฝกอบรมผขบขรถบรรทกสามารถเพมประสทธภาพการใชเชอเพลงไดถงรอยละ 4-10 ในบางประเทศ เชน สหราชอาณาจกร รฐบาลไดสนบสนนโครงการฝกอบรมการขบรถบรรทกอยางปลอดภยและมประสทธภาพการใชเชอเพลงสง (Safe and fuel efficient driving (SAFED) training program, 2008) ซงไดรบการตอบรบจากผประกอบการเปนอยางด นอกจากน ยงเสนอใหมการใหรางวลตอบแทนแกผขบขของบรษทเพอสรางแรงจงใจในการขบขอยางประหยดดวย (Transport for London, 2006

สาหรบในประเทศไทย จากผลการทดสอบของบรษทตรเพชรอซซ ประเทศไทย

การศกษาเรอง Best practice ในการบรหารจดการขนสงเพอการประหยดพลงงานของสภาวศวกร ในปพ.ศ.2547 และการศกษา Green logistics ของ JETRO ใหผลการศกษาตรงกนวา การอบรมพนกงานขบรถบรรทกใหขบรถอยางถกหลกและไดมาตรฐานระดบมออาชพ จะสามารถชวยประหยดการใชเชอเพลงไดถงรอยละ 15-20 และลดอบตเหตจาก 2 กรณตอ 1 ลานกโลเมตร เหลอ 1.5 กรณตอ 1 ลานกโลเมตร (อางถงโดย สานกงานคณะ กรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2552) ในรายงานโลจสตกสของประเทศไทยประจาป 2552) ซงปจจบน สมาพนธโลจสตกสไทยกไดรวมมอกบกรมพฒนาฝมอแรงงาน จดอบรมหลกสตร "พนกงานขบรถมออาชพ" ซงผลจากกาจดอบรมพบวา บรษทท ส งพนก งาน เขาอบรมสามารถลดตนทน โลจสตกส ไดถ ง 20% (สมาพนธ โลจสตกสไทย, 2552)

(6) สงเสรมการใชรถบรรทกทประหยดเชอเพลง

- การดดแปลงและตดตงเครองยนตเพอใชกาซธรรมชาต (Compressed natural gas, CNG) ในรถบรรทก จะชวยลดตนทนคาขนสงและสามารถชวยลดปรมาณการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดได ทงนเนองจากกาซธรรมชาตเปนพลงงานทสะอาดและเปนมตรตอสงแวดลอมมากกวานามนดเซล (Transport for London, 2006)

- การเลอกใชรถบรรรทกทมนาหนกรถเปลานอย เชน ใชรถททาจากวสดทม

นาหนกเบา เชน อลมเนยม คารบอนไฟเบอร เปนตน (McKinnon, 2006) ในประเทศไทย บรษท สามมตรมอเตอรสแมนแฟคเจอรง จากด (มหาชน) กไดม


170

การวจยและพฒนาการเทคโนโลยการผลตจนสามารถผลตรถบรรทกเพอการพาณชยทมนาหนกเบา สามารถบรรทกของไดมากขนในพกดทกฎหมายกาหนด เทคโนโลยทนามาใช ไดแก การขนรปเฟรมของตวถงรถทใชการผลตแบบป ม (Press) ขนรปแทนการใชเหลกแผนเชอมตอ ทาใหมนาหนกเบาแตแขงแรงมากขน และการใชแหนบรดปลาย ซงใชเทคโนโลย Long taper ทนยมใชในกระบวนการผลตรถของประเทศในแถบยโรป ทาใหจานวนชนของแหนบลดลงจากปกต 10 ชนเหลอเพยง 4 ชน ทาใหนาหนกแหนบเบากวาแหนบปกต แตรบนาหนกไดเทาเดมและนมนวลกวา เมอวงรถเปลา กจะไมกนกาลงเครอง สามารถชวยลดการสกหรอของเครองยนตชวงลางและยางได (เจดบบลวท พบบลค รเลชนส, 2548)

(7) พจารณาการลดแรงตานอากาศ ตามหลกการของอากาศพลศาสตร (Aerodynamics) แรงตานของอากาศจะตานการเคลอนทของรถทาใหสนเปลองเชอเพลงเพมขนสงสด 0.20 ลตรตอกโลเมตร (การทาเรอแหงประเทศไทย, 2551) การขบรถบรรทกทความเรวทเหมาะสมจะสามารถชวยลดแรงตานอากาศได จากการศกษาของ Rocky Mountain Institute (2007) พบวา การลดความเรวในการขบรถบรรทกจาก 115 กโลเมตรตอชวโมงเปน 105 กโลเมตรตอชวโมงสามารถลดอตราการใชเชอเพลงโดยเฉลยไดประมาณรอยละ 7 (Ang-Olson and Schroeer, 2003; Ogburn and Ramroth, 2007) การตดตงอปกรณลดแรงตานอากาศ (Aerodynamics devices) ตางๆ เชน Roof Fairings, Gap fairings, Side skirts, Trailer base จะชวยลดอตราการใชเชอเพลงในรถบรรทกขนาดใหญไดรอยละ 4-10 (Ang-Olson and Schroeer, 2003; Ogburn and Ramroth, 2007; Delft University of Technology, 2008; Georgia Tech Research Institute, 2008) สาหรบผประกอบการในประเทศไทย ในเบองตนอาจพจารณาวธการลดแรงตานอากาศแบบงายๆ เชน การขบรถบรรทกทความเรวทเหมาะสม การคลมผาใบ การตดตงอปกรณดกลมทมราคาไมสงมากนก เปนตน

(8) พจารณาการออกแบบเครอขายโซอปทานใหม ลดจานวนจดรบสงสนคาทไมจาเปน พจารณาเลอกผสงมอบทอยในพนท รวมทงจดเสนทางการเดนรถใหเหมาะสม เพอลดระยะทางในการขนสงโดยรวม (McKinnon, 2006)

(9) ใชรปแบบการขนสงทมอตราคาขนสงตา เชน การขนสงทางนา และการขนสงทางรถไฟ

ซงนอกจากจะมอตราคาขนสงทตาแลว ยงเปนรปแบบการขนสงทมประสทธภาพการใชเชอเพลงสง อกทงยงเปนมตรตอสงแวดลอมมากกวาการขนสงทางถนนและทางอากาศดวย (Dings and Dijkstra, 1997; McKinnon, 2006)

นอกจากน ผประกอบการอาจพจารณาเพมเพลาลอของรถบรรทกพวงจาก 18 ลอเปน 22 ลอ

(อนมตเมอปพ.ศ. 2549) เพอเพมนาหนกการบรรทกสนคาจาก 47 ตน เปน 50.5 ตน ตามพกดนาหนก


171

บรรทกใหม ปพ.ศ. 2549 ซงในระยะแรก กระทรวงคมนาคมไดผอนผนเพมพกดนาหนกบรรทกของรถบรรทกพวง 22 ลอเปน 53 ตน และไดขยายระยะเวลาผอนผนเรอยมา จนกระทงลาสดไดมการประกาศขยายเวลาการผอนผนออกไปจนถงวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2555 โดยประกาศเปนการผอนผนใหเปนครงสดทาย ทงนเพอชวยบรรเทาความเดอดรอนของผประกอบการทไดรบผลกระทบจากภาวะเศรษฐกจถดถอยในปจจบน (หนงสอพมพเดลนวส, 2552) ซงตนทนในการตดตงเพลาลอเพมจะประมาณ 70,000-80,000 บาทตอคน (ASTV ผจดการออนไลน, 2549) หากผประกอบการคานวณเปรยบเทยบจานวนเทยวบรรทกและตนทนขนสงทประหยดไดแลว จะเหนวาการลงทนดงกลาวจะมระยะเวลาคนทนทรวดเรว ทงน ภาครฐ โดยกระทรวงคมนาคมและกระทรวงพลงงาน อาจพจารณากาหนดกลไกการสนบสนนโครงการประหยดพลงงานเชอเพลงในภาคขนสงรวมดวย เชน การใหความชวยเหลอดานการเงน (Subsidize) ในการลงทนเพอการประหยดพลงงานเชอเพลง การสงเสรมมาตรการการเพมประสทธภาพการใชพลงงานเชอเพลงตางๆ อยางจรงจง ทงนเพอเรงผลกดนใหเกดการนาไปใชจรงในภาคเอกชน ซงการสงเสรมมาตรการการเพมประสทธภาพการใชพลงงานเชอเพลงในภาคการขนสงทางบกน จดเปนแนวทางการลดตนทนการขนสงทตาและใหผลเรว จงควรใหความสาคญและเรงดาเนนการอยางยง

5.4.2 แนวทางการคดอตราคาขนสงและการควบคมตนทนการขนสง

จากการศกษาการประมาณอตราคาขนสงมนสาปะหลงระยะใกลของเกษตรกร และจากการ

สมภาษณผประกอบการ พบวา ในโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลง ผใหบรการดานการขนสงนยมคดอตราคาขนสงตามนาหนกสนคาทขนสง ไดแก คดในหนวยบาทตอกโลกรม สาหรบการขนสงจากไรไปจาหนายยงสถานประกอบการแปรรปผลตภณฑ และคดในหนวยบาทตอตน สาหรบการขนสงจากสถานประกอบการไปยงแหลงอนๆ หากมการขนสงในระยะทางทไกลขน เชน นอกเขตพนท กจะคดอตราคาขนสงทแพงขนในหนวยบาทตอนาหนกบรรทก นอกจากน ยงพบวามความแตกตางในการคดอตราคาขนสงคอนขางมาก โดยเฉพาะในการขนสงผลตผลออกจากไรของเกษตรกร บางกรณผวาจางอาจเปนฝายเสยประโยชน และบางกรณผประกอบการขนสงกอาจเปนฝายเสยประโยชน ซงอาจเกดโดยความตงใจหรอไมตงใจกได ทงนเนองจากทงสองฝายมกตอรองราคากนโดยใชประสบการณและความรสกเปนตวตดสน ตามหลกการแลว การคดอตราคาขนสงควรพจารณาทงระยะทางและปรมาณสนคาทบรรทก โดยอาจคดอตราคาขนสงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร หรออาจใชหลกการทนยมใชในการขนสงในตางประเทศ กลาวคอ ขนสงสนคาในปรมาณเตมคนรถภายใตพกดนาหนกทกฎหมายกาหนดเสมอ แลวคดอตราคาขนสง (เฉพาะขาไป หรอ Line haul) ตามระยะทางการขนสง รวมทงคดอตราคาบรการเพม หากมจานวนครงในการขนถายสนคาขน-ลงมากกวา 1 ครง หรอกรณทลกคาตองการบรการดานขนสงอนๆ เพมเตม นอกจากน ผประกอบการในตางประเทศจะคดคานามนเชอเพลงเพม (Fuel surcharge) เมอคาเฉลยของราคานามนสงขนดวย (Truckloadrate.com, 2009)

ตวอยางการคานวณคานามนเชอเพลงเพม เชน สมมตใหราคาฐานของนามนดเซลเทากบ 25.39

บาทตอลตร (ราคา ณ วนท 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2552) ราคานามนดเซลปจจบนเฉลยเทากบ 28.09 บาทตอลตร (ราคา ณ วนท 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2552) และอตราสนเปลองนามนเชอเพลงของรถบรรทกเทากบ 4 กโลเมตรตอลตร ทราคาฐาน อตราคานามนเชอเพลงจะเทากบ 25.39/4 = 6.3475 บาทตอ


172

กโลเมตร ขณะทอตราคานามนเชอเพลง ทราคานามนดเซลปจจบน จะเทากบ 28.09/4 = 7.0225 บาทตอกโลเมตร ดงนน คานามนเชอเพลงเพมจะมคาเทากบ 7.0225 - 6.3475 = 0.6750 บาทตอกโลเมตร (ดดแปลงจากตวอยางการคานวณโดย The Owner-Operator Independent Drivers Association, 2009)

นอกจากน ผประกอบการขนสงควรบนทกขอมลการขนสงเพอคานวณตนทนคาขนสงของตนเอง

Siebert (2009) ไดแนะนาการคดตนทนคาขนสงตอหนวยระยะทาง โดยคดตนทนคาใชจายรายป จาแนกตามประเภทของตนทน จากนนหารดวยจานวนระยะทางทว งรถบรรทกรายป เพอคานวณตนทนคาขนสงในหนวยเงนตอหนวยระยะทาง (บาทตอกโลเมตร) ตนทนคาขนสงประกอบดวย

1. ตนทนคงท ไดแก ตนทนของยานพาหนะ คาประกนภยและอบตเหต ภาษรถ และอนๆ

ตนทนคงทเปนตนทนคาใชจายทเกดขนทกป ไมวาผประกอบการจะทาการขนสงสนคาหรอไม ดงนน การคดตนทนคงทจงมความสาคญตอผประกอบการขนสง ทาใหผประกอบการขนสงทราบวาจะตองไดรบรายรบมากกวาคาใชจายทจายจรงตอเทยวเปนจานวนเงนอยางนอยเทาใด จงจะไมขาดทน

2. ตนทนแปรผน เปนคาใชจายโดยตรงทเกดขนเมอมการดาเนนการขนสง คาใชจาย

เหลาน ไดแก คาเชอเพลง คายางรถยนต คาซอมและบารงรกษา คาใชจายในการทาความสะอาดยานพาหนะ คาผานทาง คาปรบ คาชงนาหนก คาธรรมเนยมตางๆ คาเคลมสนคาเสยหาย คาจางแรงงาน คาโทรศพท คาทพกและอาหาร คาใชจายเบดเตลด และอนๆ

Siebert (2009) แนะนาวา ผประกอบการควรไดรบผลตอบแทนอยางนอย 30% ของคา

ดาเนนการขนสง ซงคดจากตนทนคาขนสง (ผลรวมของตนทนคงทและตนทนแปรผน) บวกกบผลตอบแทนของผประกอบการ ดงนน ผลตอบแทนควรมคาอยางนอยเทากบ 3 ใน 7 ของตนทนคาขนสง หากรายรบของผประกอบการตากวาคาดาเนนการขนสงทคานวณไว (ซงรวมผลตอบแทน 30% แลว) ผประกอบการควรพจารณาควบคมตนทนคาใชจายในการขนสง รวมทงพยายามหาทางเพมรายรบจากการประกอบการ การลดตนทนคาขนสง โดยเฉพาะคาเชอเพลง ซงเปนตนทนแปรผนหลก แมเพยงเลกนอยกจะสงผลตอการประหยดคาใชจายรวมตลอดทงป ตามหลกแลว หากผประกอบการคดอตราคาขนสงตามระยะทางทว ง เมอระยะทางการวงรถบรรทกรายปเพมขน ตนทนคาขนสงตอกโลเมตรจะลดลง เนองจากตนทนคงทมการกระจายตอหนวยระยะทางมากขน มอตราการใชอรรถประโยชนจากรถบรรทกสงขน ซงหมายความวารายรบตอหนวยระยะทางจะเพมสงขนดวย

นอกจากน Siebert (2009) ยงแนะนาใหทาการคานวณกาไรตอเทยวดวย การคานวณกาไรตอ

เทยวจะชวยใหผประกอบการเหนตวเลขรายรบและรายจาย ทงขาไป-ขากลบ ไดชดเจนยงขน สามารถวเคราะหการทากาไรของแตละเทยวการเดนทางและแตละเสนทางได การคานวณคาดาเนนการขนสงรายเดอนกสนบสนนการวเคราะหผลการดาเนนงานของผประกอบการเชนกน

การคดอตราขนสงอยางมหลกการ โดยพจารณาทงนาหนกบรรทกและระยะทางในการขนสง และ

บรรทกเตมคนรถภายใตพกดนาหนกทกฎหมายกาหนด รวมทงควบคนตนทนการขนสง จะชวยใหทง


173

ผประกอบการขนสงและผวาจางไดร บประโยชน สามารถลดการไดเปรยบ-เสยเปรยบระหวางผประกอบการขนสงและผวาจางได

5.4.3 การใชระบบการขนสงตอเนองหลายรปแบบในการขนสงผลตภณฑมนสาปะหลง

ในการขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศนน มการใชระบบการขนสงตอเนองหลายรปแบบ

อย 2 แบบหลก คอ การขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงทางถนนรวมกบการขนสงทางลานา และการขนสงแปงมนสาปะหลงทางถนนรวมกบการขนสงทางรถไฟ สาหรบการขนสงทางถนนรวมกบการขนสงทางลานาดวยเรอโปะนน ไดมการใชเพอขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงมาเปนเวลานานแลว (ปรชา และคณะ, 2531) เนองจากชวยประหยดตนทนการขนสงไปไดมาก และสะดวก ทาใหสามารถขนถายสนคาจากเรอโปะขนเรอเดนสมทรททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชงไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ ซงจากการสอบถามผประกอบการขนสง พบวาปญหาทมกพบในการประกอบการสวนหนงจะมาจากระดบนา ซงเพมและลดตามฤดกาล ทาใหบางชวงไมสามารถสงสนคาทางนาในบางเสนทางได ปญหาปรมาณการขนสงตอเทยว ซงการขนสงทางนาดวยเรอโปะออกไปยงทาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชงนน จะตองมปรมาณการขนสงทสงเพอชวยรกษาสมดลของเรอเมอออกสทะเล (อยางนอย 500 ตนตอเทยว) และอกปญหาหนง คอ ความตองการเพมการใชอรรถประโยชนของเรอขนสง ซงผประกอบการตองการทจะเพมปรมาณการขนสงสนคาขากลบเพอลดการแลนเปลาของเรอ สวนใหญเมอผประกอบการไดขนถายผลตภณฑมนสาปะหลงแลว จะรบสนคาในขากลบ เชน ถานหนลกไนต ปน เหลก แตกยงไมสามารถดาเนนการไดทงหมด ซงผประกอบการตองการใหมการพฒนาระบบการแจงขอมลขาวสารความตองการขนสงสนคา เพอประโยชนในการเจรจาตกลงรบสงสนคาขาไป-ขากลบทางเรอ เชนเดยวกบการขนสงดวยรถบรรทก ทผานมานน ผประกอบการไดอาศยความสนทสนมสวนตวระหวางผประกอบการดวยกน ในการรวมมอกนขนสงสนคา ในลกษณะแลกการใชเรอระหวางกน ทาใหปรมาณการรบสนคาขากลบทางเรอในปจจบนยงอยในระดบทตา

อกประเดนปญหาหนงทเปนทถกเถยงกนมากเกยวกบการขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงทางนา

คอ ประเดนผลกระทบทางสงแวดลอม เนองจากการขนถายผลตภณฑมนสาปะหลงและสนคาบางชนดทขนสงแบบเทกองขน-ลงเรอเดนสมทรททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชงนน กอใหเกดการฟงกระจายของฝนละอองมาก จากการศกษาผลกระทบของการขนถายสนคาทางเรอในบรเวณเกาะสชงของสรยน และคณะ (2549) พบวา คณภาพของนาทะเลในบรเวณทมการขนถายสนคาทตรวจสอบไดยงมคาอยในเกณฑมาตรฐานของกรมควบคมมลพษ ปพ.ศ. 2537 เชนเดยวกบผลการตรวจสอบคณภาพอากาศ ในดานฝนละออง ซงยงมคาอยในเกณฑมาตรฐาน พบวาดนตะกอนในบรเวณจดเกบตวอยาง รอบๆ บรเวณทไดรบผลกระทบ จะมปรมาณสารอนทรยคอนขางสง ซงอาจเกดไดจากหลายสาเหต รวมทงจากการตกตะกอนสะสมลงสดนของสารอนทรยจากการขนถายสนคาและการถายของเสยและสงปฏกลจากเรอสนคาทมาจอดพก นอกจากน พบวา สตวหนาดนมปรมาณลดลง ทาใหอาหารของสตวนาลดลง สงผลตอหวงโซอาหารและระบบนเวศในพนทดงกลาว โดยสตวหนาดนทพบจะเปนกลมททนทานตอสภาวะมลพษ สาหรบดานสขภาพอนามยของประชาชนในพนท พบวาการขนถายสนคาทมการฟงกระจาย (ซงรวมถงผลตภณฑมนสาปะหลง) สงผลกระทบตอการดาเนนชวตประจาวนของประชาชน และตอสขภาพของ


174

ประชาชนในระยะยาว พบวา ประชาชนมปญหาสขภาพในโรคทเกยวกบระบบทางเดนหายใจ และมประวตการเกดภมแพฝนละอองมาก ซงภายหลงผประกอบการทขนถายสนคาในบรเวณเกาะสชงไดมการดาเนนการเพอลดผลกระทบเหลาน โดยยายจดขนถายสนคาไปในบรเวณทหางจากฝ งทะเล และพยายามขนถายโดยปลอยสนคาลงเรอในระดบตา ใกลทองเรอ เพอลดการฟงกระจาย ทาใหชมชนเกาะสชงไดรบผลกระทบนอยลง แตทงนพบวา จดขนถายสนคาใหมจะอยใกลชายฝ งศรราชาแทน ทาใหอาจสงผลกระทบตอชมชนบรเวณเมองศรราชาในอนาคต ซงคณะผศกษาวจยเหนวาควรมการประชมระหวางหนวยงานทเกยวของเพอกาหนดกรอบทศทางและแนวทางการจดการแกไขปญหาในระยะยาวตอไป

สาหรบการขนสงทางถนนรวมกบการขนสงทางรถไฟ พบวามการใชขนสงเฉพาะผลตภณฑแปง

มนสาปะหลงเทานน เนองจากผลตภณฑมนเสนและมนอดเมดสวนมากจะสงออกผานทาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชงมาก จงมกใชการขนสงทางลานาดวยเรอโปะ การขนสงผลตภณฑแปงมนสาปะหลงทางรถไฟยงมสดสวนการขนสงทนอย และดาเนนการในบางบรษทเทานน ทงนเนองจากระบบการขนสงตอเนองหลายรปแบบนยงขาดความพรอมอยมาก เชน จานวนแครและหวรถจกรมไมเพยงพอตอความตองการ หรอเกาและชารด รวมทงมประสทธภาพในการใชงานตา ปญหาความไมแนนอนของการเดนรถ และปญหารางคทมอยเปนระยะทางสน นอกจากน บางบรษทมทต งอยไกลจากสถานรถไฟ ทาใหไมคมตอการขนสงดวยรปแบบน และจากการทมผใชบรการนอย ทาใหบรษททตองการใชบรการระบบการขนสงตอเนองน จะตองมปรมาณสนคามากพอทจะขนสงตามจานวนแครข นตาทกาหนดไวได ในปจจบน บรษทผใหบรการดานโลจสตกส (Third party logistics providers) จะเปนผรบผดชอบการขนสงตอเนองระหวางทางรถและทางรางใหกบโรงงานแปรรปแปงมนสาปะหลง โดยทาการเชาพนทของการรถไฟแหงประเทศไทยทสถานชมทาง และนาเครองมอทจาเปนตอการยกตสนคามาตดตงทสถาน พรอมทงประสานงานกบเจาหนาทของบรษทผวาจาง และเจาหนาทของการรถไฟแหงประเทศไทย ในการขนสงสนคาตงแตตนทางจนถงปลายทาง

สาหรบปญหารางคนน การรถไฟแหงประเทศไทยไดเรมดาเนนโครงการขยายโครงขายทางคให

เพมขน เพอเพมประสทธภาพการเดนรถ และเพมศกยภาพของการขนสงระบบราง โดยเชอมโยงระบบการขนสงจากภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอมายงพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก (ทาเรอแหลมฉบง) (รปท 5-3 – รปท 5-6) โครงการทไดเรมดาเนนการแลวตงแตปพ.ศ. 2551 ไดแก โครงการกอสรางทางคในเสนทางรถไฟสายชายฝ งทะเลตะวนออก ชวงฉะเชงเทรา – ศรราชา – แหลมฉบง รวมระยะทาง 78 กโลเมตร ในวงเงนลงทนประมาณ 5,850 ลานบาท (รปท 5-4) และโครงการกอสรางทางคในเสนทางรถไฟสายชายฝ งทะเลตะวนออก ชวงฉะเชงเทรา – คลองสบเกา – แกงคอย (ซงดาเนนการตอเนองจากโครงการกอสรางทางค ตอนฉะเชงเทรา – ศรราชา – แหลมฉบง) รวมระยะทาง 106 กโลเมตร ในวงเงนลงทนประมาณ 7,648 ลานบาท ซงจะรวมการกอสรางทางคเลยงเมอง (Chord lines) 3 แหง ระยะทางประมาณ 6 กโลเมตรทชมทางฉะเชงเทรา ชมทางแกงคอย และชมทางบานภาชดวย (รปท 5-5) ผลจากการดาเนนการนจะเพมโครงขายเสนทางรถไฟทเปนทางคและทางสามจากเดมทมอยเปนระยะทางประมาณ 340 กโลเมตรเปน 524 กโลเมตร และในอนาคต การรถไฟแหงประเทศไทยมแผนทจะดาเนนการโครงการกอสรางทางคเปนชวงตามความจาเปน ในเสนทางรถไฟสายเหนอ สายตะวนออกเฉยงเหนอ และสายใต รวมระยะทางอกประมาณ 832 กโลเมตรดวย (รปท 5-6) การ


175

ดาเนนการในโครงการเหลานมเปาหมายเพอพฒนาโครงสรางพนฐานตามแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบโลจสตกส เพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย และสนนสนนการเปลยนรปแบบการขนสง (Modal shift) จากการขนสงดวยรถบรรทกมาใชการขนสงทางรถไฟแทน ซงจะชวยลดปรมาณการจราจรบนถนน ลดปรมาณการใชนามนเชอเพลงในรถบรรทก ลดปรมาณมลพษ ลดอบตเหตและการสญเสยตางๆ บนทองถนน จากรายงานการศกษาพบวา หากมการเปลยนแปลงรปแบบการขนสงสนคาตคอนเทนเนอรจากรถบรรทกมาใชรถไฟในปรมาณ 500,000 TEUs (Twenty-foot equivalent units) ตอป หรอเทยบเทากบการขนสงทางรถไฟ 22 ขบวนตอวน (60 TEUs ตอขบวน) จะสามารถประหยดนามนเชอเพลงไดอยางนอยปละ 200 ลานบาท (การรถไฟแหงประเทศไทย, 2551)

รปท 5-3 โครงขายเสนทางรถไฟทางคและทางสามในปจจบน ทมา: การรถไฟแหงประเทศไทย (2551)


176

รปท 5-4 โครงการกอสรางทางคในเสนทางรถไฟสายชายฝ งทะเลตะวนออก ชวงฉะเชงเทรา – ศรราชา – แหลมฉบง ทมา: การรถไฟแหงประเทศไทย (2551)

รปท 5-5 โครงการกอสรางทางคในเสนทางรถไฟสายชายฝ งทะเลตะวนออก ชวงฉะเชงเทรา – คลองสบเกา – แกงคอย ทมา: การรถไฟแหงประเทศไทย (2551)


177

* ชวงทาง ระยะทาง และวงเงนลงทนเปนเพยงตวเลขเบองตนทอางองจากแผนแมบทการพฒนาระบบรถไฟรางคทจดทาไวเมอปพ.ศ. 2545

รปท 5-6 โครงการกอสรางทางคเปนชวง ตามความจาเปนในเสนทางรถไฟสายเหนอ สายตะวนออก เฉยงเหนอ และสายใต ทมา: การรถไฟแหงประเทศไทย (2551) การศกษาระบบการขนสงแปงมนสาปะหลงโดยการขนสงตอเนองระหวางทางรถและทางรางดวยเทคนคการจาลองสถานการณ

สาหรบปญหาอนๆ ของระบบการขนสงทางรางนน คณะวจยไดศกษาเปรยบเทยบผลของการปรบปรงประสทธภาพการขนสงทางรางดวยเทคนคการจาลองสถานการณบนคอมพวเตอร โดยสรางแบบจาลองสถานการณของการขนสง 2 รปแบบ คอ ทางรถและทางราง ในโปรแกรมจาลองสถานการณ ARENA 11.0 รายละเอยดของการจาลองสถานการณและกระบวนการการขนสงแสดงดงในภาคผนวก ช

ในการศกษาน คณะวจยพจารณาเฉพาะการขนสงทางรางของผลตภณฑแปงมนสาปะหลงเพอ

การสงออก ซงขนสงโดยการบรรจสนคาในตคอนเทนเนอรเทานน เนองจากเปนรปแบบการขนสงทเปนไปไดและมการใชจรงในทางปฏบต จากการสารวจขอมลดวยแบบสอบถาม พบวามผประกอบการผลตแปงมนสาปะหลงเพอการสงออกเพยง 2 รายทมการขนสงทางราง โดยทง 2 รายมโรงงานแปรรปตงอยในจงหวดนครราชสมา ดงนน คณะวจยจงไดเลอก 1 ใน 2 ผประกอบการเปนโรงงานกรณศกษา การขนสงทางรางโดยโรงงานกรณศกษาจะเรมจากการบรรจผลตภณฑแปงมนสาปะหลงลงในตคอนเทนเนอร แลวทาการขนสงโดยใชรถหวลากลากตคอนเทนเนอรไปทสถานรถไฟชมทางจระ จงหวดนครราชสมา เพอยก


178

ตคอนเทนเนอรขนแคร จากนน หวรถจกรจงลากขบวนตคอนเทนเนอรไปยงจดหมายปลายทางเพอการสงออก คอ ทาเรอกรงเทพ หรอ สถานบรรจและแยกสนคากลอง (Inland container depot, ICD) ของการรถไฟแหงประเทศไทย ทเขตลาดกระบง กอนทาการขนสงตอไปยงทาเรอแหลมฉบง การขนสงตตอไปยงทาเรอแหลมฉบงนน จะรบผดชอบโดยบรษทเอกชนทไดรบสมปทานจากการรถไฟแหงประเทศไทย โดยบรษทจะใหบรการขนสงสนคาทางรางไปยงทาเรอแหลมฉบง แตปจจบน พบวาความสามารถในการใหบรการขนสงทางรางจาก ICD ไปยงทาเรอแหลมฉบงยงไมเพยงพอตอความตองการขนสงสนคา ทาใหตองมการขนสงสนคาบรรจตคอนเทนเนอรทางรถบรรทกควบคไปดวย คาดวาหลงจากทโครงการกอสรางทางคในเสนทางรถไฟสายชายฝ งทะเลตะวนออก ชวงฉะเชงเทรา – ศรราชา – แหลมฉบง แลวเสรจ กจะลดปญหานลงได ในการศกษาน คณะวจยจะพจารณาปลายทางการขนสงถง ICD เทานน จะไมพจารณาการขนสงตสนคาตอไปยงทาเรอแหลมฉบง

การขนสงดวยรถบรรทกจะดาเนนการโดยบรรจแปงมนสาปะหลงทโรงงานแลวขนสงไปยงทาเรอ

กรงเทพ หรอ ICD โดยตรง ซงปกตจะใชระยะเวลาเดนทางทงสนประมาณ 6 ชวโมง โดยในการขนสงแตละครง อาจตองใชรถบรรทกหลายคนในการบรรทกสนคา สาหรบการขนสงดวยรถไฟ แบบจาลองสถานการณจะตองคานวณปรมาณทจะขนสงดวยรถไฟกอน โดยพจารณาปรมาณทบรรทกไดทางรถไฟ หากความสามารถในการบรรทกทางรถไฟมมากเพยงพอ จะใชชองทางการขนสงดวยรถไฟกอน แตหากปรมาณแปงมนสาปะหลงทตองการขนสงมจานวนมากกวาทความสามารถในการบรรทกทางรถไฟจะรองรบได แบบจาลองจะเลอกใชการขนสงทางรถไฟรวมกบการขนสงทางรถบรรทก ในการขนสงสนคาดวยรถไฟ หลงจากใชรถหวลากลากตคอนเทนเนอรทบรรจแปงมนสาปะหลงจากโรงงานตนทางมายงสถานชมทางจระแลว จะทาการยกตคอนเทนเนอรขนแครรถไฟ โดยมตนทนในการยกตขนแครตามจานวนต ระยะเวลาในการขนสงแปงมนสาปะหลงดวยรถหวลากจากโรงงานตนทางและขนถายจากรถมายงแครรถไฟจะใชเวลาทงสน 45 นาท (ไมรวมเวลารอและบรรจแปงมนสาปะหลงเขาตคอนเทนเนอรทโรงงาน)

เนองจากจดหมายปลายทางของการขนสงม 2 แหง คอ ICD ลาดกระบง และทาเรอกรงเทพ ใน

แบบจาลองสถาณการณ คณะวจยจงไดสมมตใหรอยละ 70 ของการขนสงมจดหมายปลายทางท ICD และอกรอยละ 30 มจดหมายปลายทางททาเรอกรงเทพ กอนทจะเรมการขนสงทางรถไฟจากสถานชมทาง จระ สนคาจะตองรอหวรถจกร โดยจะเรมออกเดนทางจากสถานชมทางจระในเวลาประมาณ 10.00 น.

ในบางสถานการณ เชน หวรถจกรไมมาตามตารางเวลา ผประกอบการอาจจาเปนตองตดสนใจ

เปลยนรปแบบการขนสงจากทางรถไฟมาเปนทางรถบรรทกแทน เพอใหมนใจวาสามารถจดสงสนคาขนเรอสงออกไดทนเวลา จากการสอบถามจากผประกอบการสามารถประมาณไดวา สถานการณททาใหตองเปลยนรปแบบการขนสงมาเปนการขนสงดวยรถบรรทกน จะมโอกาสเกดขนประมาณ 5% ซงโอกาสในการเกดเหตการณนไดถกพจารณาในแบบจาลองสถานการณดวย โดยไดทดสอบผลกระทบของความไมแนนอนของหวรถจกร ในกรณทหวรถจกรมาตรงตามตารางเวลา (โอกาสทหวรถจกรจะไมมาตามตารางเวลา เทากบ 0%) และกรณทหวรถจกรไมมาตามตารางเวลา ทโอกาสเกดเหตการณ 5% และ 10%


179

การขนสงทางรางใชเวลาเดนทางประมาณ 16 ชวโมงจงมาถงสถานรถไฟยานพหลโยธน หลงจากนน ขบวนรถจะตองหยดรอเวลาการปลอยขบวนเพอเดนทางไปยงปลายทางสดทาย กรณทปลายทางคอทาเรอกรงเทพ จะตองรอจนถงเวลา 20.00 น. จงออกเดนทางจากยานพหลโยธนไปถงปลายทาง โดยใชเวลาเดนทางอก 1 ชวโมง จากนนทาการขนถายสนคาทปลายทาง โดยใชเวลาดาเนนการประมาณ 2 ชวโมง สวนในกรณทปลายทางคอ ICD จะตองรอเวลาการปลอยขบวนทสถานรถไฟยานพหลโยธนจนถงเวลา 8.00 น. โดยทการขนสงในเสนทางนมกเกดความลาชาในการจดการประมาณ 2-12 ชวโมง (โดยเฉลยประมาณ 6 ชวโมง) จากนนจงเดนทางออกจากยานพหลโยธนถง ICD โดยใชเวลาประมาณ 2 ชวโมง เมอถงปลายทางท ICD สายเรอทรบขนสงสนคาระหวางประเทศจะรบผดชอบดแลการจดสงสนคาไปยงทาเรอแหลมฉบงตอไป โดยในแบบจาลองไดกาหนดใหใชเวลาในการจดการทปลายทาง ICD เปนเวลาประมาณ 2 ชวโมง

การทดลองโดยใชแบบจาลองสถานการณจะพจารณาทดสอบปจจยและพารามเตอรทสาคญดง

แสดงในตารางท 5-6 และกาหนดระยะเวลาในการจาลองสถานการณแตละรอบเทากบ 1 ป โดยมการทาซา 10 รอบตอ 1 ชดคาปจจย ตววดประสทธภาพของระบบทใช ไดแก (1) ตนทนคาขนสงรวม ประกอบดวย คาขนสงแปงมนสาปะหลงดวยรถหวลากตคอนเทนเนอร (จากโรงงานแปรรปทนครราชสมาถงทาเรอกรงเทพหรอ ICD) และคาขนสงแปงมนสาปะหลงดวยรถไฟ (ซงรวมคาใชจายในการขนสงดวยรถหวลากจากโรงงานถงสถานชมทางจระ คายกตคอนเทนเนอรขนแคร คาขนสงทางราง และคายกตคอนเทนเนอรลงจากแคร) และ (2) ปรมาณและสดสวนของแปงมนสาปะหลงทขนสงทางรางหรอทางรถ ตารางท 5-6 ปจจยและพารามเตอรทใชในการจาลองสถานการณการขนสงตอเนอง

ปจจยหลก คาทเปนไปได ปรมาณสนคาทจดสงตอวน 200, 400, …, 1,600 ตนตอคาสงซอ โอกาสทหวรถจกรจะไมมาตามตารางเวลาทสถานจระ 0%, 5%, 10% จานวนหวรถจกร 1, 2 คน

พารามเตอร คาทใช คาเชาหวรถลาก 15,000 บาทตอคน ขนาดบรรทกของรถหวลากตคอนเทนเนอร 19 ตน คาขนสงทางราง 6,900 บาทตอตคอนเทนเนอร ขนาดบรรทกของรถไฟ 612 ตนตอขบวน* หมายเหต: * คานวณจาก 17 ตนตอตคอนเทนเนอร × 2 ตคอนเทนเนอรตอแคร × 18 แครตอขบวน

ผลการทดลองดวยแบบจาลองสถานการณพบวา ควรมการเพมจานวนขบวนรถไฟตอวน หาก

ปรมาณความตองการการขนสงสนคาทางรางมมากพอ และควรมการลดความไมแนนอนของการขนสงสนคาทางราง ตนทนคาขนสงรวมสาหรบแปงมนสาปะหลงสงออกจะลดลงตามปรมาณสนคาทเพมขน คาประมาณของตนทนคาขนสงรวมและรอยละของคาขนสงรวมทลดลงจากการเพมจานวนขบวนรถไฟแสดงในตารางท 5-7 คาประมาณของตนทนคาขนสงรวมทเพมขนเนองจากความไมแนนอนในการขนสง


180

ทางรถไฟแสดงในตารางท 5-8 ปรมาณและสดสวนของแปงมนสาปะหลงทขนสงทางรางและทางรถบรรทกแสดงในตารางท 5-9 ตารางท 5-7 ตนทนคาขนสงรวมและตนทนคาขนสงรวมทลดลงจากการเพมขบวนรถไฟตอวน

หนวย: บาทตอป

ปรมาณสนคา ตอวน (ตน)

โอกาสทหวรถจกรจะ ไมมาตามตารางเวลา

จานวนขบวนรถไฟตอวน คาขนสงรวมทลดลง 1 2 (บาท) (รอยละ)

200 0% 37,341,480 37,341,480 - 0% 5% 39,844,200 39,844,200 - 0% 10% 42,185,880 42,185,880 - 0%

400 0% 76,438,320 76,438,320 - 0% 5% 81,420,300 81,420,300 - 0% 10% 86,106,420 86,106,420 - 0%

600 0% 113,895,840 113,895,840 - 0% 5% 121,106,100 121,106,100 - 0% 10% 127,926,540 127,926,540 - 0%

800 0% 171,948,960 154,072,920 17,876,040 10% 5% 179,535,240 163,324,650 16,210,590 9% 10% 185,333,220 170,151,240 15,181,980 8%

1,000 0% 229,740,960 190,100,040 39,640,920 17% 5% 237,279,240 201,917,430 35,361,810 15% 10% 243,081,720 210,125,880 32,955,840 14%

1,200 0% 285,348,960 229,398,420 55,950,540 20% 5% 292,935,240 243,591,150 49,344,090 17% 10% 298,733,220 253,038,240 45,694,980 15%

1,400 0% 343,140,960 286,363,800 56,777,160 17% 5% 350,679,240 299,718,510 50,960,730 15% 10% 356,481,720 313,988,250 42,493,470 12%

1,600 0% 398,748,960 341,952,300 56,796,660 14% 5% 406,335,240 355,317,510 51,017,730 13% 10% 412,133,220 369,710,250 42,422,970 10%


181

ตารางท 5-8 ตนทนคาขนสงรวมทเพมขนจากความไมแนนอนของการขนสงทางราง หนวย: บาทตอป


โอกาสทหวรถจกรจะ ไมมาตามตารางเวลา

จานวนขบวนรถไฟตอวน 1 2

200 0% - - 5% 2,502,720 2,502,720 10% 4,844,400 4,844,400

400 0% - - 5% 4,981,980 4,981,980 10% 9,668,100 9,668,100

600 0% - - 5% 7,210,260 7,210,260 10% 14,030,700 14,030,700

800 0% - - 5% 7,586,280 9,251,730 10% 13,384,260 16,078,320

1,000 0% - - 5% 7,538,280 11,817,390 10% 13,340,760 20,025,840

1,200 0% - - 5% 7,586,280 14,192,730 10% 13,384,260 23,639,820

1,400 0% - - 5% 7,538,280 13,354,710 10% 13,340,760 27,624,450

1,600 0% - - 5% 7,586,280 13,365,210 10% 13,384,260 27,757,950


182

ตารางท 5-9 ปรมาณและสดสวนของแปงมนสาปะหลงทขนสงทางรางและทางรถ หนวย: ตน


โอกาสทหวรถจกร จะไมมาตามตาราง

จานวนขบวนรถไฟตอวน 1 2

ทางราง ทางรถ %ราง ทางราง ทางรถ %ราง 200 0% 50,880 20,840 71% 50,880 20,840 71%

5% 47,540 24,200 66% 47,540 24,200 66% 10% 44,720 27,000 62% 44,720 27,000 62%

400 0% 101,760 41,680 71% 101,760 41,680 71% 5% 95,080 48,400 66% 95,080 48,400 66% 10% 89,440 54,000 62% 89,440 54,000 62%

600 0% 152,640 62,520 71% 152,640 62,520 71% 5% 142,620 72,600 66% 142,620 72,600 66% 10% 134,160 81,000 62% 134,160 81,000 62%

800 0% 153,734 133,286 54% 200,880 86,080 70% 5% 143,147 143,752 50% 188,259 98,720 66% 10% 136,354 150,728 47% 180,066 106,814 63%

1,000 0% 153,734 205,286 43% 251,100 107,600 70% 5% 143,147 215,752 40% 235,079 123,660 66% 10% 136,354 222,728 38% 225,266 133,334 63%

1,200 0% 153,734 277,286 36% 301,320 129,120 70% 5% 143,147 287,752 33% 281,899 148,600 65% 10% 136,354 294,728 32% 270,466 159,854 63%

1,400 0% 153,734 349,286 31% 309,672 192,982 62% 5% 143,147 359,752 28% 292,781 209,934 58% 10% 136,354 366,728 27% 268,852 233,374 54%

1,600 0% 153,734 421,286 27% 309,672 264,982 54% 5% 143,147 431,752 25% 292,781 281,934 51% 10% 136,354 438,728 24% 268,852 305,374 47%

จากตารางท 5-7 พบวา การเพมจานวนเทยวรถไฟจาก 1 ขบวนตอวนเปน 2 ขบวนตอวนจะ

สามารถประหยดตนทนคาขนสงรวมตอปได เมอปรมาณสนคาทจ ดสงตามคาสงซอตอวนมคาเกนความสามารถในการขนสงของรถไฟ 1 ขบวน (มากกวา 612 ตน) การลดลงของตนทนคาขนสงมคาเพมขนตามปรมาณสนคาทเพมขน (จาก 800 ตนตอวน ถง 1,200 ตนตอวน) เมอปรมาณคาสงซอเกนความจของรถไฟ 2 ขบวน (1,224 ตน) การลดลงของคาขนสงมคาไมเปลยนแปลงอยางมนยสาคญ เนองจากความตองการการขนสงสนคามมากกวาความสามารถในการขนสงของรถไฟ 2 ขบวน


183

นอกจากน พบวาการเพมขนของความไมแนนอนของการขนสงทางราง (โอกาสทหวรถจกรจะไมมาตามตารางเวลา) ทาใหการลดลงของตนทนคาขนสงมคานอยลง ตามระดบความไมแนนอนทเพมขน การสญเสยโอกาสในการลดคาใชจายเนองจากความไมแนนอนนมคามากขนตามปรมาณคาสงซอทเพมขน (สงเกตไดจากคาขนสงรวม กรณทปรมาณสนคาทจดสงเทากบ 800 ตนตอวน ถง 1,600 ตนตอวน) โดยการเพมขนของความไมแนนอนจาก 0% ถง 5% สวนใหญจะมผลตอการลดคาขนสงมากกวาการเพมขนของความไมแนนอนจากจาก 5% ถง 10%

ในแบบจาลองสถานการณ มการกาหนดใหการขนสงแปงมนสาปะหลงเปนทางรถ 30% ทางราง 25% และอก 45% เปนทางรางหากเลอกได ซงเปนไปตามขอกาหนดของโรงงานแปรรปกรณศกษาและผใหบรการดานขนสงของโรงงาน ดงนน สดสวนการขนสงแปงมนสาปะหลงทางรางทมากทสดทเปนไปไดจะมคาประมาณ 70% (หรออาจมากกวา 70% ได เนองจากในแบบจาลองใชการสมเลอกรปแบบการขนสง ตามคาความนาจะเปน) เมอพจารณาปรมาณและสดสวนการขนสงทางรางและทางรถในตารางท 5-9 พบวา โดยรวมแลว เมอความไมแนนอนของการขนสงทางรางเพมขน สดสวนการขนสงทางรางจะมคาลดลง สาหรบกรณทมรถไฟ 1 ขบวนตอวน เมอปรมาณคาสงซอนอยกวาความสามารถในการขนสงของรถไฟ 1 ขบวน (612 ตน) สดสวนการขนสงทางรางมคาใกลเคยง 70% เมอปรมาณคาสงซอมากกวา 612 ตน สดสวนการขนสงทางรางมคาลดลงตามลาดบ สาหรบกรณทมรถไฟ 2 ขบวนตอวน เมอปรมาณคาสงซอนอยกวาความสามารถในการขนสงของรถไฟ 2 ขบวน (1,224 ตน) สดสวนการขนสงทางรางมคาใกลเคยง 70% เมอปรมาณคาสงซอมากกวา 1,224 ตน สดสวนการขนสงทางรางมคาลดลง ตามลาดบ

จากผลการศกษาระบบการขนสงแปงมนสาปะหลงโดยการขนสงตอเนองระหวางทางรถและทาง

รางดวยเทคนคการจาลองสถานการณน ชใหเหนวา การปรบปรงประสทธภาพการใหบรการของการขนสงทางราง ลดความไมแนนอนในการขนสง พรอมทงจดหาทรพยากรในการขนสง (หวรถจกรและแคร) เพมเตมใหเหมาะสมตอปรมาณความตองการการขนสง เปลยนทดแทนหวรถจกรและแครทเกา หมดอายการใชงาน และหวรถจกรทมประสทธภาพการใชเชอเพลงต า จะชวยลดตนทนการขนสงของผประกอบการไดอยางมาก

ทงน หากภาครฐไมพรอมทจะลงทน อาจพจารณาเปดโอกาสใหเอกชน รวมทงบรษทตางชาต

เขามารวมลงทนโดยใชระบบใหสมปทาน เพอเรงสรางโครงสรางพนฐานของระบบรางเพมเตมใหเพยงพอตอความตองการดานการขนสง สามารถใหบรการครอบคลมพนทอตสาหกรรมตางๆ ทวประเทศ นอกจากน ควรพจารณาการแปรสภาพรฐวสาหกจการรถไฟแหงประเทศไทย เพอยกระดบการใหบรการ และเพมประสทธภาพการทางานใหเทยบเทาภาคเอกชน ซงหากระบบการขนสงนมความพรอมในการใหบรการมากขนแลว กจะมผประกอบการหนมาใชบรการการขนสงรปแบบนมากขนมาก กอใหเกดประโยชนตอการจดการโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลง รวมทงผลตภณฑสงออกอนๆ ในภาพรวมของทงประเทศ สามารถลดตนทนโลจสตกสของประเทศไทยไดมาก รวมทงชวยพฒนาระบบโลจสตกสของประเทศใหเตบโตไปอยางกาวกระโดดดวย


184

บทท 6 สรปและขอเสนอแนะ

6.1 สรปผลการศกษา

รายงานฉบบนนาเสนอผลการศกษาการจดการโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศ

ไทย โดยมวตถประสงคเพอแสดงโครงสรางการเชอมโยงโซอปทานและระบบโลจสตกสของอตสาหกรรมผลตภณฑมนสาปะหลง ศกษาประสทธภาพการดาเนนงานของผเกยวของในโซอปทานอตสาหกรรมผลตภณฑมนสาปะหลง และเสนอแนะแนวทางการพฒนาและปรบปรงประสทธภาพการดาเนนงาน รวมถงการปรบรปแบบการขนสงสาหรบระบบโซอปทานและโลจสตกสของอตสาหกรรม ทงนเนองจากผลตภณฑมนสาปะหลงเปนผลตผลทสาคญของประเทศไทย มปรมาณการสงออกเปนจานวนมาก เปนอนดบท 2 รองจากขาว และมมลคาการสงออกรวมมากกวา 4 หมนลานบาทตอป ซงมากเปนอนดบท 3 รองจากยางพาราและขาว (จากขอมลการสงออกในปพ.ศ. 2550-2551 โดยกระทรวงพาณชย) นอกจากน ประเทศไทยยงเปนผสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงมากเปนอนดบหนงของโลกอกดวย โดยสามารถครองสวนแบงการตลาดสงถงรอยละ 70 ในตลาดโลก

งานวจยนไดศกษารปแบบของโซอปทานปจจบนของผลตภณฑมนสาปะหลงตามแนวทางของ

“แบบจาลองอางองการดาเนนงานของโซอปทาน” (Supply-chain operations reference model หรอ SCOR model) (The Supply-Chain Council, 2008) และสามารถสรางแบบจาลองของโซอปทานไดดงในรปท 3-1 (บทท 3) ซงสามารถอธบายพอสงเขปไดดงน โซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทยเรมจากการเพาะปลกของเกษตรกรชาวไทยทกระจายอยทงในภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และพนทตอนกลางของประเทศ โดยมการเพาะปลกทจงหวดนครราชสมามากทสด (ประมาณรอยละ 25 ของการเพาะปลกทงประเทศ) พนทการเพาะปลกมนสาปะหลงของประเทศไทยจะมประมาณ 7.75 ลานไร เฉลยเทากบ 16.13 ไรตอครวเรอน มผลผลตหวมนสดเฉลย 3.40 ตนตอไร (ขอมลในปพ.ศ. 2551 โดย สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ค) เกษตรกรสวนใหญจาหนายผลผลตของตนใหกบลานมนเพอแปรรปเบองตนเปนมนเสน หรอจาหนายใหกบโรงงานแปรรปเพอแปรรปเปนแปง หรอมนอดเมด หรอเอทานอล ผลตภณฑจากมนสาปะหลงจะถกจาหนายทงในประเทศและตางประเทศ โดยการขนสงสวนใหญจะใชทางถนน และมบางสวนทใชการขนสงทางนาและทางรางรถไฟ

ผลจากการศกษาการจดการโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงสามารถระบถงสภาพปญหา

ตางๆ และแนวทางในการพฒนาประสทธภาพไดดงน สภาพปญหาทไรมนสาปะหลง พบวาเกษตรกรทเพาะปลกมนสาปะหลงมานานจะมประสทธภาพในการเพาะปลกมนสาปะหลง

คอนขางด แตบางรายขาดทนทรพยในการลงทนเพาะปลก ทาใหไมสามารถเตรยมการเพาะปลกและดแลพชไดเตมท ทงนเพอลดตนทนการผลตของตน สงผลใหมปรมาณผลผลตตอไรตากวาทควร เกษตรกร


185

สวนใหญทาการเพาะปลกโดยใชประสบการณเปนหลก และนยมปรกษาปญหาการเพาะปลกกบญาตและเพอนบานซงเปนเกษตรกรดวยกน จงมกพบวาเกษตรกรในพนทเดยวกนมกจะดาเนนการเพาะปลกในลกษณะคลายคลงกน และเปนไปในรปแบบเดมๆ แตอยางไรกตาม พบวามเกษตรกรจานวนหนงทมความสนใจเรยนรเทคโนโลยการเพาะปลกและการเพมผลผลตใหมๆ เพมเตมอยเสมอ ดงนน หากหนวยงานของรฐฯ และเอกชนสามารถจดการฝกอบรมและนาเสนอความรและเทคโนโลยการผลตทสามารถใหผลสาเรจไดจรงแกเกษตรกรจานวนหนงแลว กจะสามารถผลกดนใหเกษตรกรในพนทเดยวกนปรบเปลยนวธการผลตตามได นอกจากน ควรสงเสรมการใหความรแกเกษตรกรอยางทวถง โดยอาจเนนในพนททมการเพาะปลกมากกอน เพอเรงรดการปรบปรงประสทธภาพการเพาะปลกในภาพรวมของประเทศ

การสงเสรมการพฒนาและฝกอบรมเจาหนาทกรมสงเสรมการเกษตรในพนทอยางตอเนองจดเปน

สงสาคญ ทงนเพอใหเจาหนาทมความรความสามารถอยางพอเพยง ทนตอขอมลขาวสารและเทคโนโลยใหมๆ สามารถถายทอดความร รวมทงใหคาแนะนาเพอชวยแกปญหาการผลตพชผลแกเกษตรกรไดอยางถกตอง ประเทศไทยไดมการวจยและพฒนาพนธ รวมทงศกษาเทคนคการเพาะปลกมนสาปะหลงมาเปนเวลานานแลว แตความรทมอยย งกระจดกระจายคอนขางมาก การนาระบบการจดการความร (Knowledge management) มาใช จะชวยสนบสนนการทางานของเจาหนาทกรมสงเสรมการเกษตร และสงเสรมการพฒนาระบบการผลตมนสาปะหลงของไทยไดเปนอยางด

นอกจากน ควรมการฝกอบรมใหเกษตรกรไดเรยนรวธการบนทกขอมลการเพาะปลก การจดทา

บญชธรกจการเกษตรอยางงาย และการวางแผนการเพาะปลกอยางเปนระบบและครบวงจร ซงจะชวยใหเกษตรกรสามารถวางแผนการเพาะปลกไดดข น สามารถควบคมตนทนการผลตและวดประสทธภาพการดาเนนงานของตนเองได ซงขอมลทเกษตรกรจดเกบยงเปนประโยชนตอเกษตรกรรายอนๆ อกดวย

ในการกาหนดราคารบซอหวมนสาปะหลงสด พบวามระบบราคา 2 ระบบ คอ การรบซอตาม

เปอรเซนตแปง และการรบซอหวมนสาปะหลงสดแบบคละหรอเหมารวม ในพนททเพาะปลกมนสาปะหลงไดเปอรเซนตแปงเฉลยตา มกนยมซอขายมนสาปะหลงแบบเหมารวม ขณะทพนททเพาะปลกมนสาปะหลงไดเปอรเซนตแปงเฉลยคอนขางสง จะนยมซอขายมนสาปะหลงตามเปอรเซนตแปง ยกเวนในชวงเวลาทมปรมาณผลผลตออกสตลาดนอย ไมเพยงพอตอความตองการ ผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงกอาจรบซอมนสาปะหลงแบบเหมารวม เพอจงใจเกษตรกรทงในพนทและนอกพนทใหนามนสาปะหลงมาจาหนาย การรบซอมนสาปะหลงแบบเหมารวมนน ทาใหเกษตรกรในบางพนทไมใสใจทจะปรบปรงคณภาพการเพาะปลกในดานเปอรเซนตแปง จะเนนแตการเพมปรมาณผลผลตเทานน ดงนน หากตองการปรบปรงคณภาพดานเปอรเซนตแปงในหวมน จะตองมการกาหนดราคารบซอในทงสองระบบใหแตกตางกนมากพอทจะจงใจใหเกษตรกรมงเนนการปรบปรงคณภาพผลผลตดานเปอรเซนตแปงดวย


186

สภาพปญหาของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง จากการสารวจดวยแบบสอบถาม พบวา ปญหาทผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง

พบมาก ไดแก ปญหาปรมาณวตถดบไมไดตามแผน (รอยละ 25.93) ปญหาคณภาพวตถดบไมไดตามมาตรฐาน (รอยละ 11.11) และปญหาขาดแคลนแรงงานในบางชวง (รอยละ 9.26) สวนประเดนทผประกอบการตองการไดรบความชวยเหลอจากบคคลภายนอก ไดแก การบรหารการผลต การตลาด การเงน และการขนสง ซงมสดสวนของผประกอบการทตองการความชวยเหลอในประเดนดงกลาวประมาณรอยละ 22-25 ของผตอบแบบสอบถาม ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางกลยทธการดาเนนธรกจและความสามารถในการแขงขนของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง พบวา การสรางรวมมอและประสานงานระหวางผประกอบการกบทงเกษตรกร/ผสงมอบวตถดบและลกคา จะชวยใหองคกรสามารถแขงขนไดในทงดานราคา คณภาพ เวลานา การจดสงสนคา เอกลกษณของสนคา และความหลากหลายของสนคา การทาแผนการตลาดอยางสมาเสมอ และการพฒนาตลาดใหมๆ จะชวยสงเสรมความสามารถในการแขงขนขององคกรในหลายๆ ดาน เชนเดยวกบการใหความสาคญกบความพงพอใจของลกคาในระดบสง โดยกาหนดเปนหนงในนโยบายหลกขององคกร องคกรควรใหความสาคญกบการพฒนาความรความสามารถของบคลากรในทกระดบ ทกตาแหนงและหนาท อยางตอเนอง โดยเฉพาะความรดานระบบคณภาพตางๆ การใหความสาคญกบการประหยดพลงงานกจะชวยเพมขดความสามารถในการแขงขนได ทงนเนองจากอตสาหกรรมมนสาปะหลงเปนอตสาหกรรมทมสดสวนกาไรตอตนทนของสนคาไมมากนก การมนโยบายดานการประหยดพลงงานและนาไปปฏบตจรง จะสามารถชวยลดตนทนการผลตสนคาลงไดมาก

สภาพปญหาการแปรรปมนสาปะหลงเปนเอทานอลเพอใชเปนเชอเพลง จากการสมภาษณผประกอบการแปรรปมนสาปะหลงเปนเอทานอลรายหนง พบวา ปญหาหลก

ของอตสาหกรรม คอ ความไมแนนอนของนโยบายในการสงเสรมพลงงานของภาครฐ และปญหาการกาหนดราคาขายของเอทานอลซงมราคาตากวาตนทน ซงในประเดนหลงนน ทางภาครฐไดพจารณาอนมตการใชหลกเกณฑกาหนดราคาเอทานอลโดยอางองตนทนการผลตในประเทศเปนการชวคราวแลว ทาใหราคาขายเอทานอลในปจจบนสงขน สามารถบรรเทาปญหาดงกลาวไปไดอยางนอยระยะหนง สวนปญหาอนๆ ทพบ ไดแก ปญหาความสกปรกของหวมนสด ซงทาใหทางโรงงานตองเสยคาใชจายในการทาความสะอาดหวมนสดกอนดาเนนการผลตมาก เนองจากหากไมดแลจดการใหเหมาะสมแลว จะสงผลตอการทางานของเครองจกรได ปญหาการเรยนรเทคโนโลยและการบารงรกษาเครองจกรทใชในการผลตซงนาเขาจากตางประเทศ และปญหาจากการจดเกบผลตภณฑซงสงผลตอความบรสทธของเอทานอล

สภาพปญหาของการขนสง การขนสงในโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลงเปนการขนสงดวยถนนเปนหลก จากการศกษา

พบวาเกษตรกรนยมใชรถบรรทกขนาดเลก (รถอแตน) ซงมประสทธภาพการใชเชอเพลงตาในการขนสงหรอขนสงผลตผลไมเตมคนรถ การรวมผลตผลของเกษตรกรเพอขนสงดวยรถเทยวเดยวจะชวยลด


187

ปญหานได สาหรบการขนสงออกจากโรงงานจะใชรถบรรทกขนาดใหญขน ตงแตรถบรรทกหกลอจนถงรถหวลากตคอนเทนเนอร และยงมโอกาสในการปรบปรงเพอเพมประสทธภาพการขนสงและประสทธภาพการใชเชอเพลง ซงการเพมประสทธภาพการใชเชอเพลง แมเพยงเลกนอย กจะชวยลดตนทนโดยรวมไดมาก

นอกจากน พบวา ผใหบรการดานการขนสงนยมคดอตราคาขนสงตามนาหนกบรรทกทขนสง

ไดแก คดในหนวยบาทตอกโลกรม สาหรบการขนสงจากไรไปจาหนายยงสถานประกอบการแปรรปผลตภณฑ หรอในหนวยบาทตอตน สาหรบการขนสงจากสถานประกอบการไปยงแหลงอนๆ หากมการขนสงในระยะทางทไกลขน เชน นอกเขตพนท กจะคดอตราคาขนสงทแพงขนในหนวยบาทตอนาหนกบรรทก ซงตามหลกการแลว การคดอตราคาขนสงควรพจารณาทงระยะทางและปรมาณสนคาทบรรทก การกาหนดโครงสรางอตราคาขนสง คานวณอตราคาขนสงอยางมหลกการ โดยพจารณาทงนาหนกบรรทกและระยะทางในการขนสง บรรทกเตมคนรถภายใตพกดนาหนกทกฎหมายกาหนด รวมทงบนทกขอมลการขนสง เพอควบคมตนทนการดาเนนการ จะชวยใหทงผประกอบการขนสงและผวาจางไดรบประโยชน สามารถลดการไดเปรยบ-เสยเปรยบระหวางผประกอบการขนสงและผวาจางได

สาหรบการขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศดวยระบบการขนสงตอเนองหลายรปแบบนน

มการใชใน 2 รปแบบหลก คอ การขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงทางถนนรวมกบการขนสงทางลานา และการขนสงแปงมนสาปะหลงทางถนนรวมกบการขนสงทางราง สาหรบการขนสงทางถนนรวมกบการขนสงทางลานาดวยเรอโปะนน ไดมการใชเพอขนสงผลตภณฑมนสาปะหลงมานานแลว เนองจากชวยประหยดตนทนการขนสงไดมากและสะดวกตอการขนถายสนคาขนเรอเดนสมทรททาทอดสมอเรอบรเวณเกาะสชง ในการขนสงตอเนองในรปแบบน สามารถเพมประสทธภาพไดโดยการเพมปรมาณการขนสงขากลบ เพอเพมประสทธภาพการใชเชอเพลง และลดตนทนดาเนนงาน การพฒนาระบบการแจงขอมลขาวสารความตองการขนสงสนคา เพอประโยชนในการเจรจาตกลงรบสงสนคาขาไป-ขากลบทางเรอ จะชวยแกปญหาดงกลาวได สวนปญหาดานผลกระทบทางสงแวดลอมจากการฟงกระจายของฝนละอองทเกดจากการขนถายผลตภณฑมนสาปะหลงและสนคาเทกองอนๆ ในบรเวณเกาะสชงนน สรยน และคณะ (2549) ไดเสนอแนะใหประชมหารอระหวางหนวยงานทเกยวของ เพอกาหนดกรอบทศทางและแนวทางการจดการแกไขปญหาในระยะยาวตอไป

สาหรบการขนสงทางถนนรวมกบการขนสงทางราง พบวา ปจจบนมการใชขนสงเฉพาะ

ผลตภณฑแปงมนสาปะหลงเพอการสงออกเทานน และยงมสดสวนการใชทนอย เนองจากระบบการขนสงตอเนองหลายรปแบบนยงขาดความพรอมอยมาก ซงภาครฐกไดพยายามปรบปรงโครงสรางพนฐานของระบบการขนสงทางราง โดยไดทมงบประมาณกวาหมนลานบาทในการขยายโครงขายทางคใหเพมขน เพอ เพมประสทธภาพการเดนรถไฟ และเชอมโยงระบบการขนสงจากภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอมายงทาเรอแหลมฉบง สาหรบในดานปญหาการดาเนนงานของการขนสงทางราง จากการศกษาระบบการขนสงแปงมนสาปะหลงสงออกดวยการขนสงตอเนองระหวางทางรถและทางราง โดยใชเทคนคการจาลองสถานการณดวยคอมพวเตอร ซงอางองขอมลการดาเนนงานจากโรงงานกรณศกษาแหงหนงทมการขนสงในรปแบบน พบวา การลดความไมแนนอนในการขนสงทางรางจะ


188

สามารถลดตนทนการขนสงสนคาไดอยางนอย 6% และในกรณทปรมาณความตองการการขนสงสนคาทางรางมมากพอ การเพมจานวนขบวนรถไฟตอวนจะชวยประหยดตนทนการขนสงไดมากกวา 8% ซงตวเลขทแสดงนเปนเพยงการลดตนทนการขนสงของผประกอบการเพยงรายเดยวเทานน ดงนน หากสามารถปรบปรงระบบการขนสงทางรางใหมประสทธภาพมากขนได กจะกอใหเกดประโยชนตอการพฒนาระบบโลจสตกสในภาพรวมของทงประเทศเปนอยางมาก

6.2 แนวทางการปรบปรงและพฒนาระบบโซอปทานผลตภณฑมนสาปะหลง

สาหรบเกษตรกร

1) ควรมการอบรมนกวชาการเกษตรในพนทอยางตอเนอง เพอใหสามารถนาความรทถกตองไปถายทอดและชวยแกปญหาเกยวกบการเพาะปลกพชผลใหแกเกษตรกร เนองจากนกวชาการเกษตรในพนทเปนผทใกลชดเกษตรกร นอกจากน ควรจดทาระบบการจดการความรเพอสนบสนนการถายทอดความรของนกวชาการเกษตร

2) ฝกอบรมเกษตรกรในเรองตางๆ เพมเตม ทงในดานการปฏบตในการเตรยมการเพาะปลก

ดแล และเกบเกยวผลผลตทถกตองตามหลกเกษตรดทเหมาะสม (Good Agricultural Practice, GAP) และตามพนธ สภาพดน และสภาพแวดลอมในพนทของตน อบรมใหความรเกยวกบเทคโนโลยการเพมผลผลต การบรหารจดการไร การจดบนทกขอมลทจาเปน และการนาขอมลมาใชประโยชนในการวางแผนอยางเปนระบบและครบวงจร การกาจดและปองกนศตรพชและโรคพชทเหมาะสม การใชเครองทนแรงทเหมาะสม และการเลอกใชขนาดรถบรรทกในการขนสง การควบคมตนทนการผลตและตนทนการขนสงผลตผล โดยควรดาเนนกจกรรมการถายทอดความรใหแกเกษตรกรอยางตอเนองและทวถง การสงเสรมการเพาะปลกทถกตองนนจดเปนสงสาคญอยางยง เนองจากจะทาใหวตถดบมนสาปะหลงมคณภาพสมาเสมอมากขน โดยจะสงผลถงการแปรรปผลตภณฑในอตสาหกรรมตอเนองและการยอมรบคณภาพผลตภณฑจากลกคาในตางประเทศตอไปอกดวย

3) ภาครฐควรจดหาแหลงนาเพมเตมใหเกษตรกร เนองจากเกษตรกรจานวนมากอยหางไกล

จากแหลงนา ถงแมวามนสาปะหลงจะเปนพชทนแลง แตพบวา หากพชไดรบนาในปรมาณทเหมาะสม จะชวยเพมปรมาณผลผลตและเปอรเซนตแปงได

4) ภาครฐควรพจารณาการชวยเหลอดานการเงนทเหมาะสม สาหรบการลงทนจดหาเครองมอ

และอปกรณทางการเกษตร และพจารณาหาแนวทางการจดตงศนยเพอการใชเครองมอและอปกรณรวมกนภายในหมบาน (Village equipment pool center) ใหแกเกษตรกร เพอชวยเพมประสทธภาพในการเพาะปลก และลดปญหาการขาดแคลนแรงงาน ซงมแนวโนมทจะเกดปญหาในอนาคต


189

สาหรบโรงงานแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง

ผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงควรพฒนากลยทธในการบรหารจดการองคกร เพอเพมความสามารถในการแขงขนของตน โดยกลยทธทพบวามความสาคญมากตอการเพมความสามารถในการแขงขนในหลายๆ ดาน ไดแก

1) การสรางรวมมอและประสานงานระหวางผประกอบการกบทงเกษตรกรผสงมอบมน

สาปะหลงและลกคา รวมทงสงเสรมการทาสญญาตกลงซอขายกบเกษตรกร (Contract farming) 2) การทาแผนการตลาดอยางสมาเสมอ และการทาการตลาดเชงรก

3) การเนนใหความสาคญกบคณภาพสนคาและความพงพอใจของลกคา 4) การพฒนาความรความสามารถของบคลากรในทกระดบ ทกตาแหนงและหนาท อยาง

ตอเนอง โดยเฉพาะความรดานระบบคณภาพตางๆ 5) การใหความสาคญกบนโยบายการประหยดพลงงาน

นอกจากน ผประกอบการควรพจารณาการลงทนในระบบอตโนมตเพอลดปญหาการขาดแคลน

แรงงาน และเพอลดการใชพลงงานภายในสถานประกอบการ ซงจะชวยลดตนทนการดาเนนงานในระยะยาวได และภาครฐควรเขามาชวยเหลอผประกอบการรายยอย ในดานการบรหารการผลต การตลาด การเงน และการขนสง เพอสงเสรมศกยภาพของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงไทย

สาหรบการขนสงทเกยวของ

ภาคการขนสงควรศกษาและกาหนดมาตรการการลดตนทนการขนสง โดยการเพมประสทธภาพ

การใชเชอเพลงของรถบรรทก ไดแก การลดการบรรทกทไมเตมคนรถ การลดปรมาณการวงรถเทยวเปลา โดยสรางความรวมมอระหวางองคกรใหมากขน การเลอกใชขนาดรถทเหมาะสม การรวมกลมเกษตรกรเพอประหยดคาขนสง การฝกอบรมพนกงานขบรถเพอการขบขอยางมประสทธภาพและปลอดภยไดมาตรฐาน การเพมมาตรฐานบารงรกษารถบรรทก การตดตงอปกรณลดแรงตานอากาศพลศาสตร การพจารณาเพมเพลาและลอของรถบรรทกเพอเพมนาหนกการบรรทกตอเทยว ฯลฯ นอกจากน ควรพจารณาการควบคมตนทนคาขนสง และการคดอตราคาขนสงอยางมหลกการ โดยกาหนดโครงสรางอตราคาขนสง ทพจารณาทงนาหนกบรรทกและระยะทางการขนสง เพอใหเกดความยตธรรมระหวางผวาจางและผประกอบการขนสง

สาหรบภาครฐ โดยกระทรวงคมนาคมและกระทรวงพลงงาน ควรพจารณากาหนดกลไกการ

สนบสนนโครงการการประหยดพลงงานเชอเพลงในภาคขนสง เชน การใหความชวยเหลอดานการเงน


190

(Subsidize) ในการลงทนในโครงการประหยดพลงงานเชอเพลง การสงเสรมมาตรการการเพมประสทธภาพการใชพลงงานเชอเพลงตางๆ อยางจรงจง เพอเรงผลกดนใหเกดการนาไปใชจรงในภาคเอกชน นอกจากน ควรใหการสนบสนนการศกษาวจยเพอการเพมประสทธภาพการใชเชอเพลงในภาคการขนสงเพมมากขนดวย ซงการสงเสรมมาตรการการเพมประสทธภาพการใชพลงงานเชอเพลงในภาคการขนสงทางบกน จดเปนแนวทางการลดตนทนการขนสงทตาและใหผลเรว จงควรใหความสาคญและเรงดาเนนการ

สาหรบการขนสงทางลานา ควรสนบสนนการเพมการใชอรรถประโยชนของเรอบรรทกสนคา

เชนเดยวกบในรปแบบการขนสงอนๆ สาหรบการขนสงทางราง ควรลดความไมแนนอนในการขนสงทางราง พรอมทงจดหาทรพยากรในการขนสง ไดแก หวรถจกรและแคร เพมเตมใหเหมาะสมตอปรมาณความตองการการขนสง เปลยนทดแทนหวรถจกรและแครทเกา หมดอายการใชงาน และหวรถจกรทมประสทธภาพการใชเชอเพลงตา ซงหากระบบการขนสงนมความพรอมในการใหบรการมากขน กจะมผประกอบการหนมาใชบรการการขนสงรปแบบนมากขนมาก กอใหเกดประโยชนตอการจดการโซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลง รวมทงผลตภณฑสงออกอนๆ ในภาพรวมของทงประเทศอยางมาก

การปรบปรงดานระบบการขนสงตอเนองหลายรปแบบน นบวามความสาคญอยางยงกบการ

พฒนาระบบโลจสตกสของประเทศไทย การทตนทนโลจสตกสของประเทศไทยสงมากเมอเทยบกบประเทศอน (รอยละ 18.6 ตอ GDP ในป 2551 ในขณะทประเทศทพฒนาแลวมตนทนโลจสตกสประมาณรอยละ 9-11 ตอ GDP เทานน) สวนหนงเนองมาจากการทการขนสงสนคาสวนใหญในประเทศไทยยงอาศยการขนสงทางถนน มไดใชรปแบบการขนสงทมตนทนการขนสงตอหนวยตา และมประสทธภาพการใชเชอเพลงสง (เชน การขนสงทางรางและการขนสงทางนา) ในสดสวนทมาก ดงนน หากภาครฐสามารถดาเนนการปรบปรงโครงสรางพนฐาน รวมทงประสทธภาพการใหบรการของการขนสงตอเนองหลายรปแบบ โดยเฉพาะการขนสงทางราง ใหมประสทธภาพดไดแลว จะเปนประโยชนไมเพยงแตในอตสาหกรรมผลตภณฑมนสาปะหลงเทานน ยงจะเปนประโยชนตออตสาหกรรมสนคาสงออกอนๆ อกเปนจานวนมาก รวมทงจะสงผลถงการลดตนทนโลจสตกสของประเทศไทยไดอยางมากอกดวย

ทงน หากภาครฐไมพรอมทจะลงทน อาจพจารณาเปดโอกาสใหเอกชน รวมทงบรษทตางชาต

เขามารวมลงทนโดยใชระบบใหสมปทาน เพอเรงสรางโครงสรางพนฐานของระบบรางเพมเตมใหเพยงพอตอความตองการดานการขนสง สามารถใหบรการครอบคลมพนทอตสาหกรรมตางๆ ทวประเทศ นอกจากน ภาครฐควรพจารณาการแปรสภาพรฐวสาหกจการรถไฟแหงประเทศไทย เพอยกระดบการใหบรการ และเพมประสทธภาพการทางานใหเทยบเทาภาคเอกชน ซงการพฒนาระบบการขนสงทางรางน จะสามารถชวยลดตนทนโลจสตกสของประเทศไทยไดอยางมาก สามารถพฒนาระบบโลจสตกสของประเทศใหเตบโตไปอยางกาวกระโดดไดเปนอยางด


191


192


193

เอกสารอางอง กรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย. 2549. สนคาหลก (ขาว GI , ขาว,มนสาปะหลง,สงทอ)

http://www.dft.moc.go.th/level3.asp?Level2=11 [19 มถนายน 2552] กรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย. 2552ก. สนคามาตรฐานและมาตรฐานสนคา (Commodity

Standards and Standard Comodities). http://www.dft.moc.go.th/level3.asp?Level2=12 [19 มถนายน 2552]

กรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย. 2552ข. การประชมวชาการระดบนานาชาต World Tapioca Conference 2009. 15-16 มกราคม 2552. นนทบร. http://www.world-tapiocaconference.com

กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย. 2547. ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย (แผนพบ). กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย. 2550. การสมมนาเชงปฏบตการ การผลตมนปนและศกษาดงาน

การผลตมนเสนสะอาด ภายใตโครงการจดระบบพเศษเฉพาะพนทมนสาปะหลง ป 2550/51. บรษท บพธการพมพ จากด, กรงเทพฯ.

กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย. 2551. การรบจานาสนคาเกษตร. http://www.dit.go.th/contentmain.asp?Typeid=8 [10 พฤศจกายน 2551]

กรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม. ขอมลโรงงานตามประเภทโรงงานหลก. โรงงานประกอบกจการเกยวกบ เมลดพช หรอหวพชอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง 009(2)-(6). http://www.diw.go.th/data_fac/cl00902-00906.zip [23 มนาคม 2552]

กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2545. เกษตรดทเหมาะสมสาหรบมนสาปะหลง. เกษตรดทเหมาะสม ลาดบท 13. โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2552. เลอกพนธมนสาปะหลงใหเหมาะกบพนท. มนสาปะหลง คาแนะนาพนธใหเหมาะกบพนท กจกรรมเครอขายเกษตรกรผปลกมนสาปะหลง. http://210.246.186.198/~cassava/index.php [23 มนาคม 2552]

กระทรวงพาณชย. 2552. การสงออกสนคาตามโครงสรางสนคาสาคญของไทย http://www2.ops3.moc.go.th/export/recode_export/ [26 กมภาพนธ 2552]

การทาเรอแหงประเทศไทย. 2551. การบรหารตนทนเพอเพมประสทธภาพการขนสง. สาระทาเรอ. http://www1.port.co.th/knowledge/logistics/logistics2.html [8 สงหาคม 2551].

การรถไฟแหงประเทศไทย. 2551. โครงการกอสรางทางคในเสนทางรถไฟ http://www.railway.co.th/resultproject/project_doubletrack.asp [6 สงหาคม 2551]

กรงเทพธรกจออนไลน. 2552ก. กบง.ปรบราคาอางองเอทานอลใหมเปน18.59/ลตร. ธรกจ: นโยบาย. วนศกรท 1 พฤษภาคม 2552.

กรงเทพธรกจออนไลน. 2552ข. ธ.ก.ส.เตรยมใชดชนภมอากาศประกนพชผล. ธรกจ. วนจนทรท 6 กรกฎาคม 2552.

กลาณรงค ศรรอต และ เกอกล ปยะจอมขวญ. 2548. ประโยชนของมนสาปะหลง, น. 35-38. ใน สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย. ครบรอบ 28 ป สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย, กรงเทพฯ.

กลาณรงค ศรรอต และ เกอกล ปยะจอมขวญ. 2550. มหศจรรยมนสาปะหลง, น. 95-99. ใน สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย. ครบรอบ 30 ป สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย, กรงเทพฯ.


194

จารน จนทรคา. 2537. การขยายพนธมนสาปะหลง, น. 63-69. ใน ศนยวจยพชไรระยอง สถาบนวจยพชไร. เอกสารวชาการ มนสาปะหลง. โรงพมพครสภาลาดพราว, กรงเทพฯ.

จรงสทธ ลมศลา และ อจฉรา ลมศลา. 2547. ประวตและความสาคญ, น. 1-3. ใน กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. เอกสารวชาการ มนสาปะหลง, เอกสารวชาการลาดบท 7/2547. หจก.ไอเดย สแควร, กรงเทพฯ.

เจดบบลวท พบบลค รเลชนส. 2548. “กลมสามมตร” สนองนโยบายประหยดพลงงานของรฐฯ — เปดตวนวตกรรมรถพวงประหยดพลงงานพรอมกน 4 รน !!! วนองคารท 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2548.

เจรญชย โขมพตราภรณ, เตอนใจ สมบรณววฒน, ธนญญา วสศร, วลยลกษณ อตธรวงศ และชชชาล รกษตนนทชย. 2551. รายงานฉบบสมบรณเรอง การศกษาเพอพฒนาระบบโลจสตกสของการคาไทย-จน เพอรองรบขอตกลงการคาเสรอาเซยน-จน กรณศกษาสนคาสงออกไปยงจน. ชดโครงการ การศกษาระบบโลจสตกสเพอรองรบขอตกลงการคาเสร อาเซยน-จน. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

เจรญศกด โรจนฤทธพเชษฐ. 2546. ความรท วไปเกยวกบมนสาปะหลง. ใน มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย. มนสาปะหลง การผลต การแปรรป การใชประโยชน: เอกสารประกอบการฝกอบรม โครงการพฒนาศกยภาพการผลตและการตลาดมนสาปะหลง ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 4-8 สงหาคม 2546, กรงเทพฯ.

เจรญศกด โรจนฤทธพเชษฐ. 2549. แปงในหวมนสาปะหลง, น. 79-85. ใน หนงสอครบรอบ 30 ป สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย. สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย.

จาลอง เจยมจานรรจา. 2547. มนสาปะหลง, น. 81-93. ใน นพพร คลายพงษพนธ (บรรณาธการ).พชเศรษฐกจ. พมพครงท 2. สานกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

ดนย ศภาหาร. 2537. พฤกษศาสตรและพนธศาสตรของมนสาปะหลง, น. 14-29. ใน ศนยวจยพชไรระยอง สถาบนวจยพชไร. เอกสารวชาการ มนสาปะหลง. โรงพมพครสภาลาดพราว, กรงเทพฯ.

เดชา พมพสทธ. 2549. การประยกตใชระบบสารสนเทศเพอการพฒนาประสทธภาพเชงเศรษฐนเวศนอตสาหกรรมผลตแปงมนสาปะหลง, น. 47-59. ใน หนงสอครบรอบ 30 ป สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย. สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย.

ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย. 2549. ขอกาหนดการซอขายลวงหนา: TC. http://www.afet.or.th/v081/thai/product/tc/specification.php. [19 มถนายน 2552]

ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย. 2552. โครงการประกนราคาพชผลทางการเกษตร. หนงสอพมพ ASTV ผจดการรายวน ฉบบประจาวนพธท 3 มถนายน พ.ศ. 2552.

บรษท สงวนวงษอตสาหกรรม จากด. 2551. โครงการพฒนาการเพมผลผลตมนสาปะหลงดวยวถชวภาพ (แผนพบ).

ปรชา ชทรพย, วจตต นมตรวานช, วนย อยสบาย และไชยยนต พงเกยรตไพโรจน. 2531. รายงานการศกษา เรอง รปแบบการเคลอนยายและคาใชจายในการขนสงมนสาปะหลง. ฝายเศรษฐกจการขนสงและสอสาร กองเศรษฐกจการขนสงและคมนาคม สานกงานปลดกระทรวงคมนาคม.

ปยะ ดวงพตรา. 2546. ดนและป ยมนสาปะหลง. ใน มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย. มนสาปะหลง การผลต การแปรรป การใชประโยชน: เอกสารประกอบการฝกอบรม โครงการ


195

พฒนาศกยภาพการผลตและการตลาดมนสาปะหลง ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 4-8 สงหาคม 2546, กรงเทพฯ.

ปยาพรรณ ยงเทยน. 2552. นกวชาการ วอนรฐบาลและผประกอบการธรกจเอทานอล เรงปรบระบบขนสงเอทานอล. http://thainews.prd.go.th/printnews.php?M_newsid=255201270338&tb=N255201 วนทขาว 28 มกราคม 2552. เลขทขาว 255201270338. สานกขาวแหงชาต กรมประชาสมพนธ.

พวงเพชร นรนทราพร. 2547. การแปรรปและการใชประโยชนมนสาปะหลง, น. 91-110. ใน กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. เอกสารวชาการ มนสาปะหลง, เอกสารวชาการลาดบท 7/2547. หจก.ไอเดย สแควร, กรงเทพฯ

มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย. 2552ก. พนธมนสาปะหลง. http://www.tapiocathai.org/K1.html [23 มนาคม 2552]

มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย. 2552ข. ราคา/ปรมาณ. http://www.tapiocathai.org/M2.html [24 มถนายน 2552]

มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย. 2552ค. ผผลต-สงออก. http://www.tapiocathai.org/M1.html [23 มนาคม 2552]

วรยทธ ปฏภาณวฒน. 2549.การเพมผลผลตหวมนสาปะหลงตอหนวยพนท, น. 37-43. ใน หนงสอครบรอบ 30 ป สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย. สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย.

วรวกลยา เกยรตพงษลาภ และสนนทา ทองทา. 2550. การผลตแปงทนตอการยอยดวยเอนไซมจากแปงมนสาปะหลง. การประชมวชาการ โครงการทนวจยมหาบณฑต สกว. สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลยและทน สกว.-บรษท ปนซเมตนครหลวง จากด (มหาชน). 20-22 เมษายน 2550. พทยา ชลบร.

วรรณภา เสนาด, กรกญญา อกษรเนยม, ดวงใจ เขมแดง และ อทพฒน บญเพมราศ. 2551. ถอดรหสมนสาปะหลง พชทองคาใตดน. วารสารเคหการเกษตร ฉบบท 7 เดอน กรกฎาคม 2551. น. 71-104.

วจารณ วชชกจ. 2546. การเขตกรรมทเหมาะสมเพอเพมผลผลตมนสาปะหลง. ใน มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย. มนสาปะหลง การผลต การแปรรป การใชประโยชน: เอกสารประกอบการฝกอบรม โครงการพฒนาศกยภาพการผลตและการตลาดมนสาปะหลง ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 4-8 สงหาคม 2546, กรงเทพฯ.

วจารณ วชชกจ. 2550. เทคนคการเพมผลผลตมนสาปะหลงตอไร. ใน รายงานประจาป 2550. สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ.

สถาบนวจยพชไร กรมวชาการเกษตร. 2551. อตสาหกรรมมนเสน. http://as.doa.go.th/fieldcrops/cas/pro/p005.HTM [8 เมษายน 2551]

สมพงษ กาทอง. การเขตกรรมมนสาปะหลง, น. 73-83. ใน ศนยวจยพชไรระยอง สถาบนวจยพชไร. เอกสารวชาการ มนสาปะหลง. โรงพมพครสภาลาดพราว, กรงเทพฯ.

สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย. 2552ก. สรปภาวะการผลตและราคาหวมนสาปะหลงประจาสปดาห. http://www.thaitapiocastarch.org/market.asp [20 มกราคม 2552]

สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย. 2552ข. รายชอและทต งโรงงานอตสาหกรรมแปงมนสาปะหลง (Excel File). [27 กมภาพนธ 2552]


196

สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย. 2552ค. ความคบหนาการดาเนนโครงการแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง ป2551/52. http://www.thaitapiocastarch.org/support_detail.asp?Id=27 [24 มถนายน 2552]

สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย. 2552ง. คาใชจายตนทนการผลตแปงมนสาปะหลงดบ ป 2551 (PDF File). สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. 2552ก. แนวทางใหมในการรกษา

เสถยรภาพราคามนสาปะหลงป 2552/53. http://www.nettathai.com/pdf/netta_pdf167.pdf [19 มถนายน 2552].

สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. 2552ข. หลกเกณฑวธดาเนนการโครงการประกนราคามนสาปะหลง ป 52/53. http://www.nettathai.com/pdf/netta_pdf192.pdf [14 สงหาคม 2552]

สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. 2552ค. คาใชจายขนสงมนเสน http://www.nettathai.com/pdf/netta_pdf164.pdf [21 พฤษภาคม 2552]

สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. 2552ง. คาใชจายในการสงออกมนเสน. Http://www.nettathai.com/pdf/netta_pdf163.pdf [20 พฤษภาคม 2552]

สมาพนธโลจสตกสไทย. 2552. สมาพนธโลจสตกสไทยรวมมอกรมพฒนาฝมอแรงงานอบรมหลกสตร "พนกงานขบรถมออาชพ". http://www.siamzip.com/tlog/newsgallerydetails.php?Cat_id=66 [10 สงหาคม 2552]

สกจ รตนศรวงษ, วลยพร ศะศประภา, วนย ศรวต, นรลกษณ วรรณสาย, โสภตา สมคด, วภารตน ดารเขมตระกล, สนต พรหมคา, เชาวนาถ พฤทธเทพ, แคทลยา เอกอน และ ณรงคศกด ศรสวอ. 2551. มนสาปะหลง คาแนะนาพนธใหเหมาะกบพนท กจกรรมเครอขายเกษตรกรผปลกมนสาปะหลง. http://210.246.186.198/~cassava/index.php [23 มนาคม 2552]

สรยน ธญกจจานกจ, อลงกต อนทรชาต, ไตรเทพ วชยโกวทเทน, เมธ จนทโรปกรณ, ลขต ชชต, สาโรจน เรมดารห, ปรเมษฐ พลอยประดบ, เฉลมชย อยสาราญ และ อรรถวฒ กนทะวงศ. 2549. รายงานฉบบสมบรณ โครงการศกษาผลกระทบของการขนถายแปงมนสาปะหลงและสนคาอนๆทมการฟงกระจายจากเรอขนถายสนคาในบรเวณพนทอาวศรราชาและเกาะสชง. คณะประมง. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สานกขาวอนโฟเควสท. 2552. คปภ.เลงขยายโครงการประกนพชผลจากภยแลงไปสพ นทเพาะปลกขาว. วนพฤหสบดท 24 เมษายน 2552.

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2552. รายงานโลจสตกสของประเทศไทยประจาป 2552.

สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) กระทรวงพลงงาน. 2545. ทาอยางไร ใหไดประโยชน จากอตราคาไฟฟา แบบ TOU: กรณศกษาท 7 โรงงานทาแปงมนสาปะหลง. http://www.eppo.go.th/power/tou/index.html [20 กมภาพนธ 2552]

สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) กระทรวงพลงงาน. 2551. การเปลยนแปลงราคานามนในกรงเทพ. http://www.eppo.go.th/retail_changes.html [10 มถนายน 2551]

สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) กระทรวงพลงงาน. 2552ก. ราคาเอทานอลอางอง. ราคานามนวนน.http://www.eppo.go.th/retail_prices.html [17 สงหาคม 2552]


197

สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) กระทรวงพลงงาน. 2552ข. มตคณะกรรมการบรหารนโยบายพลงงาน ครงท 9/2552 (ครงท 46) เมอวนศกรท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2552 เวลา 10.30 น. ณ หองประชมบญรอด - นธพฒน ชน 11 อาคาร 7 กระทรวงพลงงาน. http://www.eppo.go.th/nepc/kbg/kbg-46.htm [17 สงหาคม 2552]

สานกสงเสรมการคาสนคาเกษตร กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย. 2551. กลมงานวตถดบอาหารสตว. http://agri.dit.go.th/web_dit_sec5/home/view_multi.aspx?Menu_id=2&name=มนสาปะหลง [19 มถนายน 2552]

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2550ก. ขอมลพนฐานเศรษฐกจการเกษตรป2550.

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2550ข. ขอมลการผลตสนคาเกษตรทสาคญ: มนสาปะหลง. http://www2.oae.go.th/Cassava06.xls [18 พฤศจกายน 2551]

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2551ก. สถตการเกษตรของประเทศไทย ป 2550.

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2551ข. ขอมลพนฐานเศรษฐกจการเกษตรป2551.

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2551ค. ขอมลการผลตสนคาเกษตรทสาคญ: มนสาปะหลง. http://www2.oae.go.th/Cassava08.xls [23 มนาคม 2552]

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2551ง. ภาพรวมสถานการณสนคาเกษตรป 2551 และแนวโนมป 2552: มนสาปะหลง. http://www.oae.go.th/download/document/cassava51.pdf [23 มนาคม 2552]

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2552. ราคาทเกษตรกรขายไดทไรนา เฉลยรายเดอน หวมนสาปะหลงสดคละ เฉลยทงประเทศ. http://www.oae.go.th/Price/monthprice/ cassa-ro.htm [23 มนาคม 2552]

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร เขต 5. สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2550. ตนทนการผลตพชเศรษฐกจทสาคญ ปเพาะปลก 2548/49. (แผนพบ)

สานกชงตวงวด กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย. 2549. เครองชงหาเปอรเซนตแปงในหวมน (แผนพบ).

สานกเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กรมศลกากร. 2551. ขอมลการสงออกของทาเรอกรงเทพ แหลมฉบง และเกาะสชง (Excel File).

ศนยสารสนเทศการเกษตร. สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2550. มนสาปะหลง: ตนทนการผลต เฉลยทงประเทศ แยกเปนรายภาค (Excel File).

หนงสอพมพ คม ชด ลก. 2552. วจยใชมลสกรพนขาว-มนสาปะหลง ผลผลตเพม-ลดตนทนไร 3 พน. ฉบบประจาวนองคารท 20 มกราคม พ.ศ. 2552.

หนงสอพมพ เดลนวส. 2552. ตอลมรถบรรทก 53 ตน 3 ป 6 เดอน. หนาเศรษฐกจ. ฉบบประจาวนศกรท 26 มถนายน พ.ศ. 2552.

หนงสอพมพ โพสตทเดย. 2548. ‘ธนาคารโลก’ ชทาประกนพชผลลดเสยงเกษตรกร. ฉบบประจาวนพธท 31 สงหาคม พ.ศ. 2548.


198

องคการคลงสนคา. ขาวและประกาศองคการคลงสนคา. http://www.pwo.co.th/THAI/LINK1.htm. [19 มถนายน 2552]

อจฉรา ลมศลา และ จรงสทธ ลมศลา. 2537. ชนดและพนธมนสาปะหลง, น. 41-62. ใน ศนยวจยพชไรระยอง สถาบนวจยพชไร. เอกสารวชาการ มนสาปะหลง. โรงพมพครสภาลาดพราว, กรงเทพฯ.

อศจรรย สขธารง และ เรณ ขาเลศ. 2550. เทคนคการเพมผลผลตมนสาปะหลงตอไร. ใน รายงานประจาป 2550. สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ.

อทย คนโธ และ สกญญา จตตพรพงษ. 2550. การสงเสรมพฒนาการผลตและการตลาดมนเสนสะอาด. กรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย.

อทย คนโธ, สกญญา จตตพรพงษ, วราพนธ จนตณวชญ, มนญ ปลงรมย, ศรวฒน กาญจนมงคลศร, อรพน ทองพสษฐสมบต และ วรศรา กาลงแพทย. 2551. รายงานการศกษาวจยตลาดการคามนสาปะหลงภายในประเทศ. สถาบนสวรรณวาจกกสกจเพอการคนควาและพฒนาปศสตว มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เอเอสทว (ASTV) ผจดการออนไลน. 2549. "ทกษณ"ไฟเขยวรถพวงแบกนาหนกเพมเปน 50 ตน. วนจนทรท 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2549.

โอภาษ บญเสง. 2551. ปลกมนสาปะหลงใหไดผลผลตสง...ควรทาอยางไร. หนงสอเทคโนโลยชาวบาน. มตชนบท วนท 1 มนาคม 2551.

โอภาษ บญเสง, เสาวร ตงสกล, เมธ คาหง, สชาต คาออน, สรนย รมมะฉตร, จนทรสวาง ศรหาตา, ธารง เชอกตตศกด, จกรพรรด วนสแซง, สานอง นวลออน, อนศาสตร สมมาตย และ วาสนา ยนทน. 2549. มนสาปะหลงแปงสงพนธระยอง 7. เรองเตมการประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 44: สาขาพช. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

Abera, S. And Rakshit, S.M. 2004. Effect of dry cassava chip storage on yield and functional properties of extracted starch. Starch - Stärke 56(6): 232-240.

Agresti, A. 2002. Categorical Data Analysis, 2e. Wiley-Interscience. Ang-Olson, J. And Schroeer, W. 2003. Energy efficiency strategies for freight trucking: potential

impact on fuel use and greenhouse gas emissions. The 81st Annual Meeting of the Transportation Research Board and Publication in the Transportation Research Record.

Beamon, B.M. 1999. Measuring supply chain performance. International Journal of Operations & Production Management, 19(3): 275-292.

Biopact. 2007. First comprehensive energy balance study reveals cassava is a highly efficient biofuel feedstock. http://news.mongabay.com/bioenergy/2007/04/first-full-energy-balance-study-reveals.html [18 April 2007]

Chavalparit, O. And Ongwandee, M. 2009. Clean technology for the tapioca starch industry in Thailand. Journal of Cleaner Production 17(2): 105-110.

Conley, D.M. and Heady, E.O. 1981. The interregional impacts of improved truck transportation on farm income from rice in Thailand. The Journal of Developing Areas 15: 549-560.


199

Delft University of Technology. 2008. Aerodynamic truck trailer cuts fuel and emissions by up to 15 percent. Sciencedaily. http://www.sciencedaily.com?/releases/2008/04/ 080417105446.htm [7 August 2008]

Dings, J. And Dijkstra, R. 1997. Specific energy consumption and emissions of freight transport. CE, Delft.

Food and Agricultural Organization of the United Nations [FAO]. 2009. FAOSTAT http://faostat.fao.org [26 February 2009]

Georgia Tech Research Institute [GTRI]. 2008. Fuel efficiency: rising diesel prices create renewed interest in fuel-saving technologies developed for heavy trucks. Http://www.gtri.gatech.edu/casestudy/fuel-efficiency-renewed-interest [7 August 2008]

Ho, S.K.M. and Fung, C.K.K. 1998. Introduction to Quality. TQM excellence Model. Http://www.hkbu.edu.hk/~samho/tqm/tqmex/intro.htm

Howeler, R.H. (ed.) 2002. Proceedings of the 7th Regional Workshop: Cassava Research and Development in Asia. 28 October - 1 November 2002, Bangkok, Thailand.

Huang, S.H., Sheoran, S.K., and Wang, G. 2004. A review and analysis of supply chain operations reference (SCOR) model. Supply Chain Management: An International Journal, 9(1): 23-29.

Kasemsuwan, T., Bailey, T. And Jane, J. 1998. Preparation of clear noodles with mixtures of tapioca and high-amylose starches. Carbohydrate Polymers 32(4): 301-312.

Kawano, K. 2003. Thirty years of cassava breeding for productivity - biological and social factors for success. Crop Science 43:1325-1335.

Kiatkamjornwong, S., Thakeow, P. And Sonsuk, M. 2001. Chemical modification of cassava starch for degradable polyethylene sheets. Polymer Degradation and Stability 73(2): 363-375.

Lockamy, III, A., McCormack, K. 2004. Linking SCOR planning practices to supply chain performance: an exploratory study. International Journal of Operations & Production Management, 24(12): 1192-1218.

McKinnon, A. 2006. CO2 Emissions from Freight Transport in the UK: Report Prepared for the Climate Change Working Group of the Commission for Integrated Transport. Logistics Research Centre, Heriot-Watt University, Edinburgh.

Nguyen, T.L.T., Gheewala, S.H., and Garivait, S. 2007A. Energy balance and GHG-abatement cost of cassava utilization for fuel ethanol in Thailand. Energy Policy 35: 4585–4596.

Nguyen, T.L.T., Gheewala, S.H., and Garivait, S. 2007B. Full chain energy analysis of fuel ethanol from cassava in Thailand. Environmental Science and Technology, 41(11): 4135-4142.

Ogburn, M.J. and Ramroth, L.A., 2007, Truck Efficiency and GHG Reduction Opportunities in the Canadian Truck Fleet. Report T07-10. Rocky Mountain Institute.


200

Persson, F. And Araldi, M. 2007. The development of a dynamic supply chain analysis tool — integration of SCOR and discrete event simulation, International Journal of Production Economics, doi: 10.1016/j.ijpe.2006.12.064.

Piyachomkwan, K., Wanlapatit, S., Chotineeranat, S. And Sriroth, K. 2005. Transformation and balance of cyanogenic compounds in the cassava starch manufacturing process. Starch - Stärke 57(2): 71-78.

Promthong, S., Kanto, U., Tirawattanawanich, C., Tongyai, S., Isariyodom, S., Markvichitr, K. And Engkagul, A. 2004. The comparative effects of corn and cassava diets on physiological properties of gastrointestinal tract of broilers. Kasetsart Journal (Natural Science) 38: 113-119.

Safe and Fuel Efficient Driving (SAFED) Training Program. 2008. Cost savings, greener driving, improved safety. Safe and fuel efficient driving (SAFED) training: update and guidance for trainers, fleets and drivers. [27 November 2008]

Santayanon, R. And Wootthikanokkhan, J. 2003. Modification of cassava starch by using propionic anhydride and properties of the starch-blended polyester polyurethane. Carbohydrate Polymers 51(1): 17-24.

Siebert, J. 2009. Figuring Cost per Mile. http://www.ooida.com/Education&businesstools/ Trucking_Tools/costpermile.shtml [31 July 2009]

Somboonchai, W., Nopharatana, M. And Songkasiri, W. 2008. Kinetics of cyanide oxidation by ozone in cassava starch production process. Journal of Food Engineering 84(4): 563-568.

Stewart, G. 1997. Supply-chain operations reference model (SCOR): the first cross-industry framework for integrated supply-chain management. Logistics Information Management, 10(2): 62-67.

Suknark, K., Phillip, R.D. and Huang, Y-W. 2006. Tapioca-fish and tapioca-peanut snacks by twin-screw extrusion and deep-fat frying. Journal of Food Science 64(2): 303-308.

The Owner-Operator Independent Drivers Association [OOIDA]. 2009. Fuel Surcharge Calculator. http://www.ooida.com/Education&businesstools/Trucking_Tools/fuelsurcharge.shtml [31 July 2009]

The Supply-Chain Council. 2008. SCOR overview version 9.0 quick reference guide. SCOR Model. http://www.supply-chain.org/galleries/public-gallery/SCOR 9.0 Overview Booklet.pdf [26 February 2009]

The World Bank. 2008. The agricultural insurance – a risk management tool. Remarks of Benoît Blarel, Country Manager in Romania at ICAR Forum 2008, Risk Management in Agriculture. http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/NEWS/0,,contentmdk:21940059~menupk: 34472~pagepk:34370~pipk:34424~thesitepk:4607,00.html [14 October 2008]

Thompson, S.K. 1992. Sampling. John Wiley & Sons. Transport for London. 2006. Fuel and fleet management guide.


201


202


203

ภาคผนวก


204


205

ภาคผนวก ก การประชมวชาการระดบนานาชาต World Tapioca Conference 2009

15-16 มกราคม 2552 เมองทองธาน นนทบร


206


207

รปผนวกท ก-1 การปลกมนสาปะหลงใหไดผลผลตสง ทมา: World Tapioca Conference 2009 (กรมการคาตางประเทศ, 2552ข)


208

รปผนวกท ก-2 เครองจกรกลเกษตรทใชในการปลกมนสาปะหลง ทมา: World Tapioca Conference 2009 (กรมการคาตางประเทศ, 2552ข)


209

รปผนวกท ก-3 กระบวนการผลตมนเสน ทมา: World Tapioca Conference 2009 (กรมการคาตางประเทศ, 2552ข)


210

รปผนวกท ก-4 กระบวนการผลตมนอดเมด ทมา: World Tapioca Conference 2009 (กรมการคาตางประเทศ, 2552ข)


211

รปผนวกท ก-5 กระบวนการผลตแปงมนสาปะหลง ทมา: World Tapioca Conference 2009 (กรมการคาตางประเทศ, 2552ข)


212

รปผนวกท ก-6 กระบวนการตรวจสอบผลตภณฑมนเสน ทมา: World Tapioca Conference 2009 (กรมการคาตางประเทศ, 2552ข)


213


214


215

ภาคผนวก ข เครองทนแรงทใชในการผลตมนสาปะหลง


216


217

รปผนวกท ข-1 เครองทนแรงในการขดมนสาปะหลงดวยแรงงานคน ทมา: กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ (2547) (เอกสารวชาการลาดบท 7/2547)


218

รปผนวกท ข-2 เครองทนแรงในการขดมนสาปะหลงแบบตดทายรถแทรกเตอร ทมา: กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ (2547) (เอกสารวชาการลาดบท 7/2547)


219


220


221

ภาคผนวก ค แบบสอบถาม


222


223

ภาคผนวกท ค-1 แบบสอบถามเกษตรกรผปลกมนสาปะหลง

แบบสมภาษณเลขท .………………….. ผทาการสมภาษณ ……………………..

แบบสอบถามเกษตรกรผปลกมนสาปะหลง

โครงการการจดการโซอปทานและโลจสตกสของอตสาหกรรมมนสาปะหลง * ขอมลประเภทตวเลข ขอใหระบเปนชวง (ตาสด-สงสด และตวเลขโดยมากทได) * หากมขอมลเพมเตมใดๆ ขอใหเขยนระบเอาไวในแบบสอบถามดวย วนทสมภาษณ ………………………… ชอผตอบแบบสมภาษณ …………………………………………… ชอหมบาน ……………………………... หมท ………….. ตาบล ……………….. อาเภอ ………………… จงหวด …………………………………... โทรศพท …………………………………... ตอนท 1 ลกษณะพนฐานทางเศรษฐกจและสงคมบางประการของเกษตรกร 1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 2. อาย ……….… ป 3. ระดบการศกษา

( ) 1. ตากวาระดบชนประถมศกษา ( ) 2. ชนประถมศกษา ( ) 3.ชนมธยมตน ( ) 4. ม.ปลาย/ปวช. ( ) 5. อนปรญญา/ปวส. ( ) 6. ปรญญาตร

4. ทานมพนทปลกมนสาปะหลงทงหมด ……………….. ไร ( ) 1. เปนทดนของตนเอง ………………. ไร ( ) 2. เปนพนททไดทาฟร ……………….. ไร ( ) 3. เชา ………………. ไร

5. ทานปลกมนสาปะหลงมาแลว …………….. ป 6. ทานไดรบความรเกยวกบการเพาะปลกมนสาปะหลงจากแหลงใดบาง (ตอบไดมากกวา 1ขอ)

( ) 1. สมาชกภายในครอบครว/ญาต ( ) 2. เพอนบาน ( ) 3. เจาหนาทกรมสงเสรมการเกษตร ( ) 4. เจาหนาท ธ.ก.ส. ( ) 5. นกวชาการ/อาจารย ( ) 6. ตวแทนบรษทเอกชน ( ) 7. รานจาหนายอปกรณการเกษตร ( ) 8. แปลงสาธต ( ) 9. การฝกอบรม ( ) 10. อนๆ โปรดระบ ……………….…………

7. แหลงความรเกยวกบมนสาปะหลงททานไดรบความรมากทสด คอ ……………….……………………


224

8. สอทใหความรเกยวกบมนสาปะหลงมากทสด (ตอบไดมากกวา 1ขอ) ( ) 1. วทย ( ) 2. โทรทศน ( ) 3. หนงสอพมพ ( ) 4. คาแนะนา/เอกสารเผยแพร ( ) 5. อนๆ โปรดระบ ……………….………………………………………...………………………..

9. หากทานมปญหาเกยวกบการปลกมนสาปะหลงทานปรกษาใครมากทสด (ตอบเพยง 1 ขอ) ( ) 1. เพอนบาน ( ) 2. ญาตพนอง ( ) 3. ศกษาดวยตนเอง ( ) 4. เกษตรกรผนาทองถน ( ) 5. เจาหนาทของรฐ ( ) 6. อนๆ โปรดระบ ……………….……………

10. ทานมการตดตอกบเจาหนาทสงเสรมการเกษตรทางราชการหรอไม ( ) 1. มการตดตอ ( ) 2.ไมมการตดตอ ความถในการตดตอ (กครงตอเดอน, กครงคอป)

………………………………………………………… 11. ทานมการเกบบนทกขอมลการเพาะปลกของทานหรอไม

(เชน วนทปลก วนทใสป ย ชนดของป ย การใชสารเคม วนทเกบเกยว ฯลฯ) ( ) 1. มการเกบบนทกขอมล ( ) 2.ไมมการเกบบนทกขอมล

12. หากทานมการเกบบนทกขอมลการเพาะปลก ทานบนทกขอมลใดบาง...………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… เหตใดทานจงบนทกขอมลดงกลาว ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

13. ทานคดวาการบนทกขอมลเปนสงทด/มประโยชนหรอไม อยางไร ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

ตอนท 2 การเกบเกยว การปฏบตหลงการเกบเกยว และการขนสง 14. ทานเกบเกยวเมออายมนสาปะหลง (8 เดอน / 11-12 เดอน / >12 เดอน)

( ) 1. เกบประมาณปละครง อายประมาณ …………….. เดอน/ป ไดผลผลตเฉลย เทากบ …………….………………… ตนตอไร เปอรเซนตแปงเฉลยทได …………….…………….%

( ) 2. เกบประมาณสองปครง อายประมาณ …………….. เดอน/ป ไดผลผลตเฉลย เทากบ …………….………………… ตนตอไร เปอรเซนตแปงเฉลยทได …………….…………….% 15. ทานดาเนนการเกบเกยวอยางไร

( ) 1. เกบครงเดยวทงหมด เพราะ …………………………………………………………………… ( ) 2. ทยอยเกบครงละ ……………….. ไร เพราะ ……………………………………………………


225

16. มการเนาเสยบางหรอไม ( ) 1. ม ( ) 2. ไมม ถาม สาเหตของการเนาเสยคอ ………………………………………………………………………....... เกดในชวงใด ……………………………………………………………………………………………… ปรมาณการเนาเสยมประมาณเทาไร …………………………………………………………………….

17. วธการเกบเกยวทใช

( ) 1. ใชแรงงานคนถอน ( ) 2. ใชจอบขด ( ) 3. ใชดม ( ) 4. ใชเครองขดมนตดทายรถแทรกเตอร ( ) 5. อนๆ โปรดระบ ……………………………………………

18. การปฏบตหลงการเกบเกยว ( ) 1. ถอน/ขดแลวสบหวมนออกจากเหงา ( ) 2. ตดตนมนออกเหลอตอ และเกบตนไวทาพนธตอไป ( ) 3. อนๆ โปรดระบ ……………………………………………

19. คาใชจายในการเกบเกยว แรงงานเกบเกยวทใช …..……………………. คนตอไร เปนแรงงานในครอบครว ………………………. คน เปนแรงงานวาจาง ……………...…… คน เวลาทใช ……………………..…..…..……..……. ชวโมง เกบเกยววนละ …….…………………….……..... ไร หรอ ………..…………………………..…. ตน อตราคาจาง (ตอไร, ตอคน, ตอตน, ตอวน) …………………………………………………………….. อตราคาจางนรวมคาอะไรบาง (คาแรงในการขด/ถอน, คาแรงในการจดเรยง) ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ถาใชเครองขดมนตดทายรถแทรกเตอร มอตราคาจางเทากบ ….……………………………………… หากม ”การเหมาไร” มการคดคาใชจายอยางไร ….…………………..……………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………

20. คาใชจายในการขนสง รถทใชในการขนสงมนสาปะหลง คอ ( ) 1. รถอแตน บรรทก ………. ตน ( ) 2. รถปกอพ บรรทก ………. ตน ( ) 3. รถบรรทก 4 ลอเลก บรรทก ………. ตน ( ) 4. รถ 6 ลอ บรรทก ………. ตน ( ) 5. อนๆ ระบ ………………………………… ขนสงวนละ ………………. เทยว รายละเอยด ……………………………………………………......... รถทใช ( ) 1. เปนของทานเอง ( ) 2. เปนรถวาจาง ( ) 3.อนๆ ………………………


226

ถาเปนของรถของทานเอง ราคารถ …………………………..……… บาท อายการใชงาน ……………...…….……………… ป ซอมาเมอไร ……………..… กยมเงนจาก ………..…………………..…. อตราดอกเบย …….……% คาซอมรถ/บารงรกษาเฉลยประมาณ …………………………………………………………… บาท/ป รายละเอยดเพมเตม ….…………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… มการสญเสยมนสาปะหลงระหวางการขนสงหรอไม ปรมาณเทาใด .…………………………………….

อตราคาขนสง (ระบวาสงไปทใด ลานมน หรอโรงงานแปงมน หรออนๆ ระยะทางใกลทสดและไกลทสดทไปสง ฯลฯ)

รถทใช สงไปท (ระบประเภทโรงงาน

และพนท)

ระยะทาง (ระบใหชดเจนวาเทยวเดยวหรอไปกลบ)

อตราคาขนสง (ตอก.ก., ตอ

ก.ม.)

รวมคา นามน?

อตราการใชนามน (ลตรกอก.ม.,

ก.ม.ตอลตร หรอ อางองกบระยะทาง)

ในกรณจางผอนขนสง อตราคาขนสงทจาย รวมคาอะไรบาง ...…………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… เสนทางการขนสงทใช (ใชทางหลก? มเสนทางเดยว?) ………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………… ตอนท 3 การปฏบตของเกษตรกรเกยวกบการผลตมนสาปะหลง 21. แหลงปลก 21.1. ลกษณะสภาพพนทปลกมนสาปะหลง

( ) 1. ทลม ไมมนาขง ( ) 2. ทดอน ( ) 3. อนๆ โปรดระบ ……………….…………..


227

21.2. ชนดของดนทปลกมนสาปะหลง ( ) 1. ดนรวน ( ) 2. ดนทราย ( ) 3. ดนรวนปนทราย ( ) 4. ดนเหนยว ( ) 5. ดนปนลกรง ( ) 6. อนๆ โปรดระบ ……………….………

22. พนธ 22.1. ทานปลกมนสาปะหลงพนธอะไร (ตอบไดมากกวา 1ขอ)

( ) 1. ระยอง 1 ( ) 2. ระยอง 3 ( ) 3. ระยอง 5 ( ) 4. ระยอง 60 ( ) 5. ระยอง 90 ( ) 6. ศรราชา 1 ( ) 7. เกษตรศาสตร 50 ( ) 8. หวยบง ( ) 9. อนๆ โปรดระบ ……………….…………………………

22.2. แหลงทมาของพนธมนสาปะหลง (ตอบไดมากกวา 1ขอ) ( ) 1. พนธจากไรของตวเอง ( ) 2. ซอจากไรเพอนบาน ( ) 3. รบมาจากหนวยงานราชการ ( ) 4. รบมาจากโรงงาน ( ) 5. อนๆ โปรดระบ ……………….………………………………….....…

23. ฤดปลก ทานปลกมนสาปะหลงของทานในชวงใด ระบเดอนทปลก …………………………………… ( ) 1. ตนฤดฝน (ม.ค.-พ.ค.) ( ) 2. ปลายฤดฝน/แลง (พ.ย.-ก.พ.) ( ) 3. อนๆ โปรดระบ ………………………….….………

24. การปลก 24.1. ทานมการเปลยนไปปลกพชอนบางหรอไม

( ) 1. ม เพราะ ……………………………………………………………………………… พชทปลก คอ ………………………………………………………………………… ( ) 2. ไมม เพราะ ……………………………………….………………………………….

24.2. ทานมการวางแผนเพาะปลกกอนหรอไม ( ) 1. ม ( ) 2.ไมม วางแผนเพาะปลก อยางไร …………...…………………………….………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

24.3. ทานมการเตรยมพนทปลกหรอไม ( ) 1. ม ( ) 2.ไมม

24.4. การเตรยมพนทปลกกระทาโดย ( ) 1. ไถดวยผาล 3 แลวพรวนดวยผาล 7 ( ) 2. อนๆ โปรดระบ ……………….…

24.5. ทาการไถกครง …………………………………………………………………………………..


228

24.6. มการยกรองหรอไม ( ) 1. ม ( ) 2.ไมม

24.7. ทอนพนธททานนามาใชปลกมขนาดความยาวประมาณเทาใด ( ) 1. นอยกวา 15 ซ.ม. ( ) 2. 15 ซ.ม. ( ) 3. 20 ซ.ม. ( ) 4. 25 ซ.ม. ( ) 5. อนๆ โปรดระบ…………………………………….………

24.8. ทอนพนธททานนามาใชปลกมจานวนตาประมาณกตา (5 ตา) โปรดระบ ………..….……..…

24.9. ทอนพนธททานนามาใชปลกมอายประมาณกเดอน (≥ 8 เดอน) โปรดระบ ……….……….…

24.10. กอนปลก ทานมการเตรยมทอนพนธหรอไม ( ) 1. ม ( ) 2. ไมม

24.11. มการเตรยมทอนพนธลกษณะใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) 1. ชบทอนพนธดวยสารกาจดแมลง เชน ดลดรน ( ) 2. คดขนาดหรออายของทอนพนธ ( ) 3. อนๆ โปรดระบ ……………….………………………………………………………

24.12. ทานมวธการจดเกบทอนพนธอยางไร และจดเกบเปนระยะเวลาเทาใด กอนนามาปลก …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

24.13. วธการปลกททานใช คอ ( ) 1. ปลกแบบวางนอน (ฝง) ( ) 2. ปลกโดยปกตรง ( ) 3. ปลกโดยปกเฉยง ( ) 4. อนๆ โปรดระบ ……………….…

24.14. ทานใชทอนพนธในการปลกประมาณ ……………… ทอน/ไร (ตน/ไร) 24.15. รายะละเอยดในการเพาะปลก แรงงานในการปลกทใช …..…………………. คนตอไร เปนแรงงานในครอบครว ………………………. คน เปนแรงงานวาจาง ……………...……. คน เวลาทใช ……………………..…..…..……..……. ชวโมง มการใชเครองทนแรงหรอไม ( ) 1. ม คอ ………………..…………………… ( ) 2.ไมม ปลกวนละ …….……… ไร อตราคาจาง (ตอไร, ตอคน, ตอตน, ตอวน) ..…………………………….... อตราคาจางนรวมคาอะไรบาง …………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………. ถาใชเครองทนแรงในการปลก มอตราคาจางเทากบ ….…………………………………………........... 24.16. ทานใชระยะปลกเทาใด (ระยะแถว x ระยะตน)

( ) 1. ระยะ 100 x 66 เซนตเมตร ( ) 2. ระยะ 100 x 80 เซนตเมตร ( ) 3. ระยะ 80 x 80 เซนตเมตร ( ) 4. ระยะ 100 x 100 เซนตเมตร ( ) 5. อนๆ โปรดระบ ……………….…………………...…


229

24.17. ทานมการปลกพชแซมในไรมนสาปะหลงของทานหรอไม ( ) 1. ม ( ) 2. ไมม

24.18. ถาหากมการปลกพชแซม สวนใหญทานปลกพชชนดใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) 1. ถวลสง ( ) 2. ถวเหลอง ( ) 3. ถวเขยว ( ) 4. ขาวโพดหวาน ( ) 5. อนๆ โปรดระบ …………………………………………….…............................

25. การดแลรกษา 25.1. ป ยทใชในการบารงรกษาไรมนสาปะหลงคอ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

( ) 1. ป ยเคม (เชน 15-15-15, 15-7-18, 10-8-14, ป ยยเรย, โปแทสเซยมคลอไรด) ระบ ……………………………………………………………………………...…

( ) 2. ป ยคอก ( ) 3. ป ยหมก ( ) 4. ป ยชวภาพ ( ) 5. ป ยพชสด (ปลกพชบารงดน แลวไถกลบ) ( ) 6. อนๆ โปรดระบ ……………….……………………………………………………

25.2. ทานใสป ยกครง เมอไร ปรมาณทใสคอเทาใด โปรดระบ

ครงท ชนดของป ย ระยะเวลาทใส ปรมาณทใส (ก.ก.ตอไร) 1 2 3

25.3. ทานดาเนนการใสป ยเองหรอวาจางแรงงาน

( ) 1. ทาเอง ( ) 2. จางแรงงาน รายละเอยด ………………….………………………………………………………………..… ….…………………………………………………………………………………………………

25.4. การบารงรกษาดนในรปแบบอนๆ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) 1. ไมไดดาเนนการ ( ) 2. ปลกพชบารงดน แลวไถกลบเปนป ยพชสด ชนดพชทปลก คอ …………………… ( ) 3. ไถกลบเศษซากของมนสาปะหลงในแปลงกอนปลก ( ) 4. ปลกพชหมนเวยนในไรมนสาปะหลง เชน ขาวโพด ชาวฟาง พชตระกลถว ชนดพชทปลก คอ …………………………......................................................... ทาการปลกเมอ ………………………….............................................................

25.5. ทานมกาจดวชพชแปลงเพาะปลกหรอไม ( ) 1. ม ( ) 2.ไมม


230

25.6. ในการกาจดวชพช สวนใหญ ทานใชวธใด ( ) 1. ใชจอบถาก ( ) 2. ไถพรวนระหวางแถว (เดยวรอง) ( ) 3. ใชรถไถเดนตาม ( ) 4. ใชสารกาจดวชพช เชน ไดยรอน เมโทลาคลอร, อะลาคลอร, เมทรบซน, พาราคลอท, ฟลอาซฟอบ-พ-บวทล, ฮาโลซฟอบ-อาร-เมทล, ควซาโลอบ-พ-เทฟรล ชอ ……………………………………………………………………………………… อตราสวนตอลตร …………………………… จานวนลตรตอไร……………………...

25.7. ความถในการกาจดวชพช กครง เมอไรบาง …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

25.8. ทานดาเนนการกาจดวชพชเองหรอวาจางแรงงาน ( ) 1. ทาเอง ( ) 2. จางแรงงาน รายละเอยด ………………….………………………………………………………………….. ….………………………………………………………………………………………………… ….…………………………………………………………………………………………………

25.9. ทาการซอป ย / สารกาจดวชพช / อนๆ อยางไร (ซอเมอใช, ซอเกบเอาไวลวงหนา, รวมกนซอกบเพอนบาน) …….………………………….…………………………………………………. ….……………………………………………..………………………………………………….

25.10. ทานซอป ยพรอมกบการซอสารกาจดวชพช หรอสารเคมอนๆ หรอไม ( ) 1. ซอพรอมกน ( ) 2.ไมไดซอพรอมกน

25.11. แหลงทซอ ซอจากทไหน

(ราน / หาง และเขตพนท) ระยะทางในการ เดนทาง (ก.ม.)

ป ย สารกาจดวชพช สารเคมอนๆ ระบ …………………………… ………………………………….

25.12. การใหนา

( ) 1. ม ( ) 2. ไมม 25.13. แหลงนาทใช

( ) 1. นาฝนตามธรรมชาต ( ) 2. นาบาดาล ( ) 3. บอนา ( ) 4. คลองชลประทาน ( ) 5. อนๆ โปรดระบ ……………………………………………


231

25.14. ความถในการรดนา กครง เมอไรบาง ……………………………………………………………………………………………..…… ………………………………………………………………………………………………..…

25.15. วธการใหนาทใช คอ ( ) 1. ระบบสายยาง เดนลากฉด ( ) 2. ระบบสปรงเกอรตดรถ ( ) 3. ระบบสปรงเกอรตดตงบนพนดน ( ) 4. อนๆ โปรดระบ ……………..……

26. ศตรของมนสาปะหลงและการปองกนกาจด 26.1. ปญหาของศตรททาลายมนสาปะหลง

( ) 1. ไมม ( ) 2. ม คอ ( ) ไรแดง ( ) เพลยแปง ( ) แมลงหา

( ) ไรตวหา ( ) แมลงหวขาว ( ) อนๆ โปรดระบ ……………..…… 26.2. กรณทมศตรรบกวน มการใชสารเคมกาจด (ฟอรมทาเนท, ดลดรน) หรอไม

( ) 1. ไมใช เพราะ ………………………………………………………………………...… ( ) 2. ใช เพราะ ………………………………………………………………………....……

26.3. ปญหาของโรคททาความเสยหายแกมนสาปะหลง ( ) 1. ไมม ( ) 2. ม คอ ( ) โรคใบไหม ( ) โรคใบจดสนาตาล ( ) โรคใบจดสขาว ( ) โรคลาตนเนา ( ) โรคหวเนา ( ) อนๆ โปรดระบ ………………………………………………………...

26.4. กรณเกดโรคททาความเสยหาย มการใชสารเคมปองกนและกาจดหรอไม ( ) 1. ไมใช เพราะ ………………………………………………………………………….. ( ) 2. ใช เพราะ ………………………………………………………………………...…...


232


233

ภาคผนวกท ค-2 แบบสอบถามผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง

แบบสอบถามผประกอบการในอตสาหกรรมมนสาปะหลง

โครงการการจดการโซอปทานและโลจสตกสของผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลย

พระจอมเกลาธนบร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

แบบสอบถามชดนเปนสวนหนงของงานวจยใน “โครงการการจดการโซอปทานและโลจสตกสของ

ผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย” ซงไดรบการสนบสนนเงนทนวจยจาก สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) เพอดาเนนการวจยและพฒนาระบบการจดการโซอปทานและโลจสตกสของอตสาหกรรมผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย โดยขอมลทไดจะนาไปใชเพอการศกษาวจยเทานน คณะวจยจงใครขอความรวมมอผประกอบการในการตอบแบบสอบถาม เพอเปนประโยชนตอการพฒนาอตสาหกรรมผลตภณฑมนสาปะหลงของประเทศในอนาคต

คาชแจง แบบสอบถามชดนแบงออกเปน 4 ตอน ดงน ตอนท 1 สภาพทวไปทางธรกจ จานวน 5 ขอ ตอนท 2 การปฏบตงานในกจการของทาน จานวน 27 ขอ ตอนท 3 ตนทนการผลตและคาใชจายในการจดสง จานวน 12 ขอ ตอนท 4 บทสรปภาพรวมของกจการ จานวน 4 ขอ

ขอความกรณาสงคาตอบภายในวนท 15 กรกฎาคม 2551 มาท

ผศ.ดร. ปรารถนา ปรารถนาด (หวหนาโครงการวจย) ภาควชาเทคโนโลยอตสาหกรรมเกษตร คณะอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 50 ถนนพหลโยธน แขวงลาดยาว เขตจตจกร กทม. 10900 โทร 02-562-5094 หรอ fax มาท 02-562-5092

สอบถามรายละเอยดเพมเตมไดท คณ สรพรรณ พงศอธโมกข โทร xxx-xxx-xxxx

หรอ คณ เมธน ชวยเรอง โทร xxx-xxx-xxxx หรอ คณ วรวลญช เอยมม โทร xxx-xxx-xxxx


234

สวนท 1 สภาพทวไปทางธรกจ 1.1 ชอสถานประกอบการ (ตามหนงสอจดทะเบยนพาณชย) .............................................................................. .................................................................................................................................................................... จดทะเบยนเมอ พ.ศ. ................................................................................................................................... ทนจดทะเบยน ............................................................................................................................................ ชอผใหขอมล .............................................................................................................................................. จงหวด ......................................................................... โทรศพท ............................................................ 1.2 ประเภทสถานประกอบการ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

โรงแปง กาลงการผลตสงสด .................... ตนตอวน กาลงการผลตเฉลยทใช ........................ ตนตอวน

ลานมน กาลงการผลตสงสด .................... ตนตอวน กาลงการผลตเฉลยทใช ........................ ตนตอวน

โรงมนอดเมด กาลงการผลตสงสด .................... ตนตอวน กาลงการผลตเฉลยทใช ........................ ตนตอวน 1.3 ธรกจของทานจดทะเบยนในรปแบบใด

1. บรษท 2. หางหนสวน

3. บคคลธรรมดา 4. อนๆ โปรดระบ .......................................................... การบรหารงานเปนแบบใด

1. เจาของกจการบรหารงานเอง 2. จางพนกงานเปนผบรหารสงสด

3. เปนกจการในเครอของบรษทแมหรอบรษทโฮลดง

4. อนๆ โปรดระบ ....................................................................................... 1.4 จานวนพนกงาน ณ สถานประกอบการ

1.4.1 พนกงานประจา ...................................................... คน 1.4.2 พนกงานชวคราว สงสด ...................................................... คน

ตาสด ...................................................... คน 1.5 กรณทกจการของทานสงสนคาไปขายในตางประเทศดวย กรณาเลอกตามหวขอททานไดจดสงสนคาไปขาย

โดยตรง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

1. ประเทศในเอเชย ระบ ..........................................................................................................................

2. ประเทศในยโรป ระบ ...........................................................................................................................

3. ประเทศในแอฟรกา ระบ ......................................................................................................................

4. ประเทศในอเมรกา/แคนาดา ระบ .........................................................................................................

5. ประเทศในออสเตรเลย/นวซแลนด ระบ ................................................................................................

6. ประเทศอนๆ ระบ ................................................................................................................................


235

สวนท 2 การปฏบตงานในกจการของทาน 2.1 นโยบายหลกในการดาเนนกจการ (เลอกตอบเพยง 1 ขอ)

1. เนนการลดตนทนในการผลต (ตนทนตา) 2. เนนคณภาพและรอบเวลาการผลต

3. เนนการบรการ 2.2 พนกงานในองคกรของทานมความรและทกษะทหลากหลาย ยดหยนตอการปฏบตงานอยางไร

1. พนกงานทางานไดตามหนาทของตนเทานน

2. พนกงานสามารถทางานแทนกนไดบาง

3. พนกงานมความรและทกษะทหลากหลาย สามารถรบผดชอบงานแทนกนได 2.3 องคกรของทานมการกาหนดเปาหมายการพฒนาพนกงานเปนรายบคคลอยางไร

1. มเมอเกดปญหาหรอความผดพลาดขนแลวเทานน

2. มเฉพาะพนกงานในบางระดบ 3. มทกระดบ 2.4 การใหความรเพมเตมหรอการฝกอบรมใหแกพนกงานในบรษทมอะไรบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

1. ISO (โปรดระบ) .......................................... 2. GMP

3. HACCP 4. อนๆ (โปรดระบ) ............................... ความถในการฝกอบรม

ภายในบรษท จานวน ..................... ครง/ป ภายนอกบรษท จานวน ..................... ครง/ป 2.5 กจการของทานมการวางกลยทธการตลาดอยางไร (Marketing Strategy)

1. ไมมการวางกลยทธการตลาด

2. มการวางกลยทธการตลาดบางเปนครงคราวไมสมาเสมอ

3. มการวางกลยทธการตลาดอยางตอเนอง 2.6 กจการของทานมกระบวนการ (Process) พฒนาตลาดอยางไร

1. มการผลตสนคาตามยอดทส งเทานนโดยเนนตลาดเดม

2. เรมมการพฒนาตลาดใหมเพอจะไดมยอดสงซอ

3. มการทาตลาดเชงรก เชน ม Website และปรบปรงพฒนาอยางตอเนอง 2.7 กจการของทานมนโยบายเรองผสงมอบมนสาปะหลง (เกษตรกร, ลานมน) อยางไร

1. ไมมนโยบายทา contract farming

2. มนโยบายทา contract farming แตยงไมไดเรมปฏบต

3. มนโยบายทา contract farming และเรมดาเนนการปฎบตแลว


236

2.8 ทานมการถายทอดความรการปลกมนสาปะหลงแกเกษตรกรหรอไม

1. ม 2. ไมม 2.9 กจการของทานมจานวนผสงมอบมนสาปะหลงใหมากนอยเพยงไร

1. จานวน 5-10 ราย 2. จานวน 11-15 ราย 3. จานวนมากกวา 15 ราย 2.10 กจการของทานมการควบคมการผลตดวยระบบคอมพวเตอรหรอไม

1. ไมม 2. มบางในบางอปกรณ

3. มการควบคมดวยระบบคอมพวเตอรเกอบทงหมด 2.11 กจการของทานมนโยบายการใชพลงงานในโรงงานอยางไร

1. ยงไมมการศกษาและวางแผนการใชพลงงาน

2. มการศกษาและวางแผนบาง แตยงไมไดเรมปฏบต

3. มการศกษา วางแผน และเรมปฏบตบางบางสวน

4. มการศกษา วางแผน และนาไปปฏบตไดอยางมประสทธภาพ 2.12 กจการของทานมการบารงรกษาอปกรณและสถานทอยางไร

1. มการซอมแซมเมอเกดปญหา 2. มการบารงรกษาเปนประจาตามแผนทกาหนด

3. มการบารงรกษาแบบ TPM (Total Productive Maintenance) 2.13 กจการของทานใชเวลาในการซอมแซมอปกรณหลกทใชในการผลตมากนอยเพยงใด

(เลอกไดมากกวา 1 ขอ)

1. ใชเวลาในการซอมแซมเปนวน หรอเปนสปดาห ความถ .................................... ( ครงตอเดอน / ครงตอป )

2. ใชเวลาซอมแซมเปนชวโมง ความถ .................................... ( ครงตอเดอน / ครงตอป )

3. ใชเวลาในการซอมแซมไมกนาท ความถ .................................... ( ครงตอเดอน / ครงตอป ) 2.14 โรงงานของทานเคยไดระบบอะไรบาง (เลอกไดมากกวา 1 ขอ)

1. 5 ส. 2. GMP 3. HACCP 4. ISO 9002 5. ISO 14000

6. ฮาลาล 7. อนๆ โปรดระบ ............................................................................................. 2.15 กจการของทานมการวางแผนและประสานงานกบบคคลภายนอกอยางไร

1. มการวางแผนรวมกนเฉพาะภายในบรษทเทานน

2. มการวางแผนรวมกบลกคา หรอ ผสงมอบมนสาปะหลง

3. มการวางแผนรวมกบลกคา และ ผสงมอบมนสาปะหลง


237

2.16 กจการมการประยกตใชระบบสารสนเทศในการวางแผนการผลตอยางไร

1. ใชบคคลากรในการปฏบตงานเปนหลก

2. มการใชซอฟตแวรควบคกบบคคลากร

3. มการใชซอฟทแวรเปนหลก 2.17 กจการของทานใหความสาคญกบลกคามากนอยเพยงใด

1. ไมมการวดผลความพงพอใจของลกคา

2. มการตดตามความพงพอใจของลกคา

3. พนกงานทกคนเขาใจความตองการของลกคา และลกคามบทบาทในการใหขอมลเพอปรบปรงสนคา 2.18 กจการของทานมการบรการลกคาหลงการขายอยางไร

1. มเฉพาะลกคาทมปญหาและตดตอกลบมายงกจการเอง

2. มการบรการหลงการขายบาง

3. เนนความพงพอใจของลกคาโดยถอวาการบรการหลงการขายเปนหนงในนโยบายหลก 2.19 ลกคามความพงพอใจในตวสนคาของทานอยางไร

1. ยงไมใหความสาคญกบขอรองเรยนของลกคา

2. บรษทจะรบคาตาหนของลกคาเปนสงสาคญทตองรบแกไขและตดตามผลความพงพอใจ

3. ลกคาพงพอใจกบสนคาอยางมาก 2.20 สนคาทถกตกลบจากลกคามปรมาณเทาไร

1. ตากวา 1% 2. 1-2% 3. 2-5% 4. มากกวา 5% 2.21 กจการของทานมการสงมอบสนคาใหลกคาทนตามทตกลงไว อยางไร

1. ตากวา 80% 2. 80-90% 3. 90-95% 4. มากกวา 95% 2.22 ในปจจบนกจการของทานมผลผลตโดยรวมเปนอยางไร

1. ลดลง 2. สมาเสมอ 3. ขน-ลงตามฤดกาล 4. เพมขน 2.23 กจการของทานมรอบระยะเวลาในการผลตเปนอยางไร (โปรดระบตามประเภทของผลตภณฑ)

มนเสน ระยะเวลาในการผลต ...................................... ชวโมง / วน ทาการผลตเปนเวลาทงสน ........................................ วน กอนสงมอบใหลกคา

มนอดเมด ระยะเวลาในการผลต ...................................... ชวโมง / วน ทาการผลตเปนเวลาทงสน ........................................ วน กอนสงมอบใหลกคา


238

แปงมนดบ (Native Starch) ระยะเวลาในการผลต ...................................... ชวโมง / วน ทาการผลตเปนเวลาทงสน ........................................ วน กอนสงมอบใหลกคา

แปงโมดฟายด (Modified Starch) ระยะเวลาในการผลต ...................................... ชวโมง / วน ทาการผลตเปนเวลาทงสน ........................................ วน กอนสงมอบใหลกคา 2.24 ปรมาณผลตภณฑทไมไดมาตรฐานในบรษทคดเปนเทาไร ของผลตภณฑทงหมด

1. 0-1% 2. 1-3% 3. 3-5% 4. 5-10%

5. อนๆ โปรดระบ .............................................. 2.25 อตราการแซงควออเดอรผลตสนคา มปรมาณเทาใด

1. นอยกวา 10% 2. 10-20% 3. มากกวา 20% 2.26 กจการของทานสามารถผลตไดตามแผนทกาหนดไวเปนอยางไร

1. ทาไดตามแผน 3. สวนใหญไมตรงตามแผน

2. สวนใหญใกลเคยงกบแผน 4. อนๆ โปรดระบ .............................................. 2.27 กจการของทานมการวางแผนกลยทธอยางไร

1. ยดเปาหมายทยอดการผลตและตนทน โดยมการวางแผนระยะสน (นอยกวา 1 ป)

2. มการวางแผนระยะกลาง (1-3 ป)

3. มการวางแผนระยะยาว (3-5 ป)

4. อนๆ โปรดระบ ................................................................................................................................... สวนท 3 ตนทนการผลตและคาใชจายในการจดสง (โปรดระบตามประเภทของผลตภณฑ และรปแบบการขนสงททานใช) 1.1 จากหวมนสดทงหมด มการแปรรปเปนผลตภณฑตอไปน เปนสดสวนเทาใด

1. มนเสน ………………………..%

2. มนอดเมด ………………………..%

3. แปงมนดบ ………………………..%

4. แปงโมดฟายด ………………………..% 1.2 มนเสน 1 กโลกรม ไดจากหวมนสดประมาณ ................ กโลกรม

แปงมน 1 กโลกรม ไดจากหวมนสดประมาณ ................ กโลกรม


239

1.3 การแจกแจงตนทนการผลตแปงมนสาปะหลง

รายการ มนเสน (%) มนอดเมด (%) แปงมนดบ (%) แปงโมดฟายด (%) วตถดบ …………… …………… …………… …………… คาแรง …………… …………… …………… …………… คาสาธารณปโภคและโสหย …………… …………… …………… …………… การขนสง …………… …………… …………… …………… อนๆ (โปรดระบ) ......................... ....................................................

…………… …………… …………… ……………

รวม 100 100 100 100

1.4 ผลตภณฑของทานม Margin ประมาณกเปอรเซนต

1. มนเสน ………………………..% 2. มนอดเมด ………………………..%

3. แปงมนดบ ………………………..% 4. แปงโมดฟายด ………………………..% 1.5 บรษทของทานมวธการวางแผนการผลตอยางไร

1. ผลตตาม order ………………….% 2. ผลตเกบสตอก ………………….% 1.6 บรษทของทานมวธปรบกาลงการผลตอยางไร (ตอบได 1-3 ขอ)

1. Outsource (Subcontracting) 2. เพม OT

3. เพม/ลดจานวนคนงานรายวนตามคาสงซอ 4. เพมกะการทางาน

5. ลด/เพมจานวนเครองจกร 6. อนๆ โปรดระบ ............................................ 1.7 บรษทของทานประสบปญหา

1. คาดการณยอดการขายผดพลาด 2. ขาดแคลนแรงงานในบางชวง

3. คนงานมากเกนไป 4. เครองจกรเสยกระทนหนบอยๆ

5. ปรมาณวตถดบไมไดตามแผน 6. คณภาพวตถดบไมไดตามมาตรฐาน

7. ขาดแคลนพาหนะในการขนสง 8. อนๆ โปรดระบ ............................................ 1.8 ทานใชรปแบบการขนสงตางๆ เปนสดสวนเทาใด

1. ทางรถบรรทกอยางเดยว ........................... %

2. ทางรถบรรทกตอดวยรถไฟ ........................... % (ถาไมม ขามขอ 3.10)

3. ทางรถบรรทกตอดวยทางนา ........................... % (ถาไมม ขามขอ 3.11)


240

1.9 ในการขนสงดวยรถบรรทก ทานมการใชรถหวลากตคอนเทนเนอรหรอไม

1. ไมม (ขามขอ 3.9.1 และ 3.9.2)

2. ม 1.9.1 ในการขนสงดวยรถหวลาก โปรดระบ

นาหนกทบรรทก .......................................... ตนตอต

ประเภทเชอเพลง นามน กาซ NGV อนๆ ............................ ขนสงดวยรถของทานเอง ..................................% ใชบรการบรษทขนสง ..................................%

ชอบรษทขนสง ......................................................................... ชอผตดตอ ......................................................................... โทรศพท .........................................................................

1.9.2 ทานมการขนสงดวยรถหวลากไปยงสถานทเหลานหรอไม (กรอกเฉพาะทมการขนสง) ถาม โปรดใหขอมลตอไปน (โดยประมาณ)

1. ไมม

2. ทาเรอแหลมฉบง คดเปนสดสวน ..................................% ระยะทาง .................................. กม. ราคา .................................... บาทตอต

3. ทาเรอกรงเทพฯ คดเปนสดสวน ..................................% ระยะทาง .................................. กม. ราคา .................................... บาทตอต

4. ICD ลาดกระบง คดเปนสดสวน ..................................% ระยะทาง .................................. กม. ราคา .................................... บาทตอต

5. ยานตคอนเทนเนอรสถานรถไฟจระ คดเปนสดสวน ..................................% ระยะทาง .................................. กม. ราคา .................................... บาทตอต

6. ยานตคอนเทนเนอรสถานรถไฟอน ระบ ........................ คดเปนสดสวน ....................% ระยะทาง .................................. กม. ราคา .................................... บาทตอต

1.10 ในการขนสงทางรถบรรทกตอดวยรถไฟ 1.10.1 คาใชจายรถบรรทกเพอตอดวยรถไฟ ..................................... บาทตอต (20 ฟต)

..................................... บาทตอต (40 ฟต) 1.10.2 ระยะทางรถบรรทกไปยงสถานรถไฟ ..................................... กม. 1.10.3 คาบรการยกตคอนเทนเนอรขน/ลงรถไฟ คายกขน ..................................... บาทตอต คายกลง ...................................... บาทตอต 1.10.4 คาใชจายการขนสงดวยรถไฟ ..................................................... บาทตอต (20 ฟต)

..................................................... บาทตอต (40 ฟต)


241

1.10.5 ทานเคยเกดปญหาจากการขนสงดวยรถไฟหรอไม � ไมเคย � เคยประสบปญหาหวรถจกรมาชากวากาหนดมากจนตองเปลยนรปแบบการขนสง ดวยความถประมาณ ........................ ครงตอ .............. หรอคดเปน ................................% ความเสยหายจากปญหาดงกลาว เคยเสยหายมากทสด ..................................... บาท โดยเฉลย ..................................... บาท นอยทสด ..................................... บาท � เคยประสบปญหาขนสงลาชาไมทนกาหนดนดเรอหรอลกคา หรอขนสงไปไมถงจดหมายปลายทาง ดวยความถประมาณ ........................ ครงตอ .............. หรอคดเปน ................................% ความลาชามากทสด .......................... เฉลย ............................. นอยทสด ............................ ความเสยหายจากปญหาดงกลาว เคยเสยหายมากทสด ..................................... บาท โดยเฉลย ..................................... บาท นอยทสด ..................................... บาท � ปญหาอนๆ ระบ ............................................................................................................... ดวยความถประมาณ ........................ ครงตอ .............. หรอคดเปน ................................% ความเสยหายจากปญหาดงกลาว เคยเสยหายมากทสด ..................................... บาท โดยเฉลย ..................................... บาท นอยทสด ..................................... บาท

1.11 สาหรบการขนสงทางรถบรรทกตอดวยทางนา

1.11.1 คาใชจายทางรถบรรทกเพอตอดวยทางนา เทากบ ...................................บาทตอ ........... 1.11.2 ระยะเดนทางของรถบรรทกเพอตอดวยทางนา เทากบ ....................................................

กม. 1.11.3 ทานมการขนสงไปยงจดใด

1. แมนาเจาพระยา จาก ............................................ ไปยง ................................................. ระยะเวลาทใชในการขนสง ................................... ราคา ............................. บาทตอ............

2. แมนาบางปะกง จาก ............................................ ไปยง .................................................. ระยะเวลาทใชในการขนสง ................................... ราคา ............................ บาทตอ.............

3. อนๆ (โปรดระบ) แมนา.................................. จาก ..................................... ไปยง ........................................ ระยะเวลาทใชในการขนสง ................................... ราคา ........................... บาทตอ............ แมนา.................................. จาก ..................................... ไปยง ........................................ ระยะเวลาทใชในการขนสง ................................... ราคา ........................... บาทตอ............ แมนา.................................. จาก ..................................... ไปยง ........................................ ระยะเวลาทใชในการขนสง ................................... ราคา ........................... บาทตอ............


242

1.12 ระยะเวลากาหนดสงสนคา (due date) นบจากวนทผลตเสรจและเรมทาการขนสงออกจากโรงงาน และระยะเวลาทใชในการขนสงจรง

ในประเทศ

โปรดระบ 3 จงหวด ปลายทางหลก ระยะเวลากาหนดสงสนคา

(วน) ระยะเวลาทใชในการขนสงจรง

(วน / ชวโมง)

ทางรถบรรทกอยางเดยว 1. .............................................. 2. .............................................. 3. ..............................................

.................... .................... ....................

.................... .................... ....................

ทางรถบรรทกตอดวยรถไฟ 1. .............................................. 2. .............................................. 3. ..............................................

.................... .................... ....................

.................... .................... ....................

ทางรถบรรทกตอดวยทางนา 1. .............................................. 2. .............................................. 3. ..............................................

.................... .................... ....................

.................... .................... ....................

สงออก ระยะเวลากาหนดสงสนคา (วน)

ระยะเวลาทใชในการขนสงจรง (วน / ชวโมง)

ทางรถบรรทกอยางเดยว

1. ทาเรอกรงเทพ

2. ทาเรอแหลมฉบง

3. ICD ลาดกระบง

....................

....................

....................

....................

....................

....................

ทางรถบรรทกตอดวยรถไฟ

1. ทาเรอกรงเทพ

2. ทาเรอแหลมฉบง

3. ICD ลาดกระบง

....................

....................

....................

....................

....................

....................

ทางรถบรรทกตอดวยทางนา

1. เกาะสชง

....................

....................


243

สวนท 4 บทสรปภาพรวมของกจการ 1.1 ปจจบน กจการของทานมความสามารถในการแขงขนในดานตอไปน เปนอยางไร

ความสามารถ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. ราคา

2. คณภาพ

3. ระยะเวลาการสงจนถงสงสนคา

4. การสงสนคาตรงเวลาและตรงตามคาสง

5. ความเปนเอกลกษณของสนคา

6. ผลตภณฑมสนคาหลากหลายชนด

1.2 กจการของทานมชองทางการขายสนคาอยางไร

1. ภายในประเทศ .............................% 2. ภายนอกประเทศ .............................% สาหรบทงชองทางภายในประเทศและภายนอกประเทศ โปรดระบเปอรเซนตสาหรบแตละรปแบบชองทาง

รปแบบชองทางการขาย ขายในประเทศ (%) ภายนอกประเทศ (%) 1. ขายตรง .................... .................... 2. ตวแทนจาหนาย .................... .................... 3. ผจดจาหนาย .................... .................... 4. ผคาสง .................... .................... 5. พนกงาน .................... .................... 6. สานกงานขาย .................... .................... 7. อนๆ โปรดระบ .............................. .................... ....................

รวม 100% 100% 1.3 ทานเคยไดรบคาแนะนาจากหนวยงานภายนอกหรอไม

ไมเคย เคย ถาเคย ทานไดรบคาแนะนามาจากหนวยงานใดบางภายใน 3 ป ทผานมา (ตอบไดมากวา 1 ขอ) โปรดระบ

หนวยงาน ชอของหนวยงาน 1. หนวยงานราชการ ........................................................................................................................ 2. สถาบนฝกอบรม ........................................................................................................................ 3. หนวยงานทองถน ........................................................................................................................ 4. มหาวทยาลย/วทยาลย ........................................................................................................................ 5. สมาคม/ชมรมธรกจ/ เครอขายธรกจ/หอการคา

........................................................................................................................

........................................................................................................................ 6. บรษททปรกษา ........................................................................................................................ 7. อนๆ โปรดระบ .............. ........................................................................................................................


244

1.4 ทานตองการรบความชวยเหลอจากบคคลภายนอกในประเดนใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

1. กลยทธทางธรกจ 6. การตลาด

2. การบรหารงานคณภาพ 7. การเงน

3. การบรหารพนกงาน 8. แผนธรกจ

4. การบรหารการผลต 9. การขนสง

5. การออกแบบผลตภณฑ/บรรจภณฑ 10. การจดซอ

11. ปรกษาดานอนๆ โปรดระบ ..........................................................................................................

ทางคณะวจยขอขอบคณเปนอยางสงททานใหความอนเคราะหในการใหขอมล หากทานตองการรบรายงานการวจย เมอโครงการวจยแลวเสรจ โปรดกรอกขอมลในแบบฟอรมน

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ชอ- ทอยในการจดสงเอกสารรายงานการวจย

.................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... โทรศพท ...................................................................................................................................... ............


245


246


247

ภาคผนวก ง การสารวจขอมลจากเกษตรกรกลมตวอยางในจงหวดตางๆ


248


249

ภาคผนวกท ง-1 การสารวจขอมลกลมตวอยางเกษตรกร จาแนกตามพนท ตารางผนวกท ง-1 รายละเอยดของกลมตวอยางเกษตรกรทไดสมภาษณ จาแนกตามพนท

จงหวด จานวนตวอยางทเกบขอมลจรง ชาย หญง รวม

นครราชสมา 57 42 99

- หมบานสขไพบลย หมท 1 ต.สขไพบลย อ.เสงสาง 10 9 19

- หมบานประชาไทย หมท 10 ต.สขไพบลย อ.เสงสาง 15 6 21

- หมบานเฉลยงทง หมท 6 ต.เฉลยง อ.ครบร 11 9 20

- หมบานหนองโค หมท 1 ต.ตะแบกบาน อ.ครบร 16 2 18

- หมบานเนนเสมา หมท 12 ต.โคกกระชาย อ.ครบร 5 16 21

ชยภม

- หมบานมอสามชน หมท12 ต.วะตะแบก อ.เทพสถต

8 10 18

กาแพงเพชร

- หมบานหวยแกว หมท 2 ต.วงชะพล อ.ขาณวรลกษบร

30 3 33

ชลบร

- หมท 5 ต.เขาไมแกว อ.บางละมง

11 11 22

สระแกว

- หมบานคลองรวม หมท 5 ต.วงสมบรณ อ.วงสมบรณ

8 13 21

ฉะเชงเทรา

- หมบานฝ งคลอง หมท 21 ต.ทาตะเกยบ อ.ทาตะเกยบ

11 8 19

กาญจนบร - หมท 6 ต.เลาขวญ อ.เลาขวญ

6 11 17

รวม 131 98 229


250

ภาคผนวกท ง-2 ผลการสารวจขอมลจากกลมตวอยางเกษตรกร จาแนกตามจงหวด ตารางผนวกท ง-2 ลกษณะทางประชากรศาสตรของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม จาแนกตามจงหวด

ลกษณะ รายละเอยด นครราชสมา ชยภม กาแพงเพชร ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร รวม จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน %

จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 เพศ ชาย 57 57.58% 8 44.44% 30 90.91% 11 50.00% 8 38.10% 11 57.89% 6 35.29% 131 57.21%

หญง 42 42.42% 10 55.56% 3 9.09% 11 50.00% 13 61.90% 8 42.11% 11 64.71% 98 42.79% อาย ≤ 25 ป 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 1 4.76% 1 5.26% 6 35.29% 8 3.49%

26-35 ป 9 9.09% 3 16.67% 6 18.18% 1 4.55% 0 0.00% 5 26.32% 1 5.88% 25 10.92% 36-45 ป 42 42.42% 10 55.56% 13 39.39% 5 22.73% 6 28.57% 8 42.11% 4 23.53% 88 38.43% 46-55 ป 24 24.24% 1 5.56% 6 18.18% 9 40.91% 6 28.57% 3 15.79% 2 11.76% 51 22.27% > 55 ป 24 24.24% 4 22.22% 8 24.24% 7 31.82% 8 38.10% 2 10.53% 4 23.53% 57 24.89%

ระดบการศกษา ตากวาประถมศกษา 6 6.06% 1 5.56% 1 3.03% 1 4.55% 1 4.76% 1 5.26% 2 11.76% 13 5.68% ประถมศกษา 70 70.71% 13 72.22% 27 81.82% 17 77.27% 15 71.43% 14 73.68% 10 58.82% 166 72.49% มธยมศกษาตอนตน 8 8.08% 1 5.56% 0 0.00% 1 4.55% 1 4.76% 4 21.05% 1 5.88% 16 6.99% มธยมศกษา ตอนปลาย/ปวช.

11 11.11% 3 16.67% 3 9.09% 1 4.55% 2 9.52% 0 0.00% 0 0.00% 20 8.73%

อนปรญญา/ปวส. 3 3.03% 0 0.00% 1 3.03% 0 0.00% 1 4.76% 0 0.00% 0 0.00% 5 2.18% ปรญญาตร 1 1.01% 0 0.00% 1 3.03% 2 9.09% 1 4.76% 0 0.00% 0 0.00% 5 2.18% ไมมขอมล 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 4 23.53% 4 1.75%


251

ตารางผนวกท ง-2 (ตอ) ลกษณะทางประชากรศาสตรของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม จาแนกตามจงหวด ลกษณะ รายละเอยด นครราชสมา ชยภม กาแพงเพชร ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร รวม

จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 ประสบการณในการเพาะปลก มนสาปะหลง

≤ 5 ป 10 10.10% 8 44.44% 5 15.15% 3 13.64% 5 23.81% 3 15.79% 4 23.53% 38 16.59% 6-10 ป 8 8.08% 3 16.67% 4 12.12% 3 13.64% 5 23.81% 4 21.05% 6 35.29% 33 14.41% 11-15 ป 16 16.16% 2 11.11% 3 9.09% 2 9.09% 6 28.57% 2 10.53% 0 0.00% 31 13.54% 16-20 ป 17 17.17% 0 0.00% 8 24.24% 2 9.09% 3 14.29% 2 10.53% 5 29.41% 37 16.16% > 20 ป 48 48.48% 5 27.78% 13 39.39% 12 54.55% 2 9.52% 8 42.11% 2 11.76% 90 39.30%

ลกษณะการ ถอครองทดน

พนทของตนเอง 93 93.94% 13 72.22% 32 96.97% 13 59.09% 20 95.24% 17 89.47% 7 41.18% 195 85.15% พนททไดทาฟร 3 3.03% 0 0.00% 2 6.06% 0 0.00% 0 0.00% 1 5.26% 0 0.00% 6 2.62% พนทเชา 23 23.23% 5 27.78% 8 24.24% 18 81.82% 12 57.14% 1 5.26% 7 41.18% 74 32.31%

จานวนพนทเพาะปลก

≤ 10 ไร 7 7.07% 5 27.78% 3 9.09% 3 13.64% 2 9.52% 8 42.11% 15 88.24% 43 18.78% 11-30 ไร 42 42.42% 12 66.67% 8 24.24% 7 31.82% 6 28.57% 7 36.84% 2 11.76% 84 36.68% 31-50 ไร 26 26.26% 1 5.56% 10 30.30% 4 18.18% 3 14.29% 2 10.53% 0 0.00% 46 20.09% > 50 ไร 24 24.24% 0 0.00% 12 36.36% 8 36.36% 10 47.62% 2 10.53% 0 0.00% 56 24.45%


252

ตารางผนวกท ง-3 การรบร/บนทกขอมลเกยวกบการปลกมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม จาแนกตามจงหวด การรบรขอมล รายละเอยด นครราชสมา ชยภม กาแพงเพชร ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร รวม

จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 แหลงขอมล/ ความร

เพอนบาน 78 78.79% 10 55.56% 22 66.67% 14 63.64% 18 85.71% 14 73.68% 15 88.24% 171 74.67% เจาหนาทกรม สงเสรมการเกษตร

69 69.70% 9 50.00% 15 45.45% 7 31.82% 17 80.95% 5 26.32% 2 11.76% 124 54.15%

สมาชกภายใน ครอบครว/ญาต

52 52.53% 12 66.67% 18 54.55% 16 72.73% 11 52.38% 15 78.95% 10 58.82% 134 58.52%

การฝกอบรม 31 31.31% 0 0.00% 14 42.42% 0 0.00% 5 23.81% 0 0.00% 0 0.00% 50 21.83% เจาหนาท ธกส. 26 26.26% 1 5.56% 7 21.21% 3 13.64% 5 23.81% 5 26.32% 0 0.00% 47 20.52% รานจาหนาย อปกรณ

17 17.17% 1 5.56% 3 9.09% 1 4.55% 0 0.00% 1 5.26% 1 5.88% 24 10.48%

แปลงสาธต 9 9.09% 2 11.11% 1 3.03% 0 0.00% 2 9.52% 0 0.00% 0 0.00% 14 6.11% นกวชาการ/ อาจารย

6 6.06% 1 5.56% 1 3.03% 1 4.55% 5 23.81% 2 10.53% 0 0.00% 16 6.99%

ตวแทนบรษท เอกชน

5 5.05% 0 0.00% 2 6.06% 1 4.55% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 8 3.49%

อนๆ 6 6.06% 0 0.00% 7 21.21% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 13 5.68% สอขาวสาร ความร

คาแนะนา/ เอกสารเผยแพร

46 46.46% 3 16.67% 13 39.39% 9 40.91% 7 33.33% 2 10.53% 2 11.76% 82 35.81%

โทรทศน 44 44.44% 9 50.00% 22 66.67% 10 45.45% 12 57.14% 10 52.63% 9 52.94% 116 50.66% วทย 21 21.21% 6 33.33% 7 21.21% 4 18.18% 0 0.00% 5 26.32% 9 52.94% 52 22.71% หนงสอพมพ 11 11.11% 2 11.11% 2 6.06% 2 9.09% 1 4.76% 2 10.53% 2 11.76% 22 9.61% อนๆ 15 15.15% 1 5.56% 0 0.00% 2 9.09% 5 23.81% 5 26.32% 0 0.00% 28 12.23%


253

ตารางผนวกท ง-3 (ตอ) การรบร/บนทกขอมลเกยวกบการปลกมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม จาแนกตามจงหวด การรบรขอมล รายละเอยด นครราชสมา ชยภม กาแพงเพชร ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร รวม

จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 การปรกษาปญหา เพอนบาน 37 37.37% 4 22.22% 11 33.33% 8 36.36% 10 47.62% 7 36.84% 10 58.82% 87 37.99%

เกษตรกร ผนาทองถน

24 24.24% 1 5.56% 4 12.12% 3 13.64% 3 14.29% 0 0.00% 0 0.00% 35 15.28%

เจาหนาทของรฐ 20 20.20% 1 5.56% 6 18.18% 1 4.55% 7 33.33% 1 5.26% 0 0.00% 36 15.72% ศกษาดวยตนเอง 10 10.10% 8 44.44% 10 30.30% 6 27.27% 2 9.52% 6 31.58% 4 23.53% 46 20.09% ญาตพนอง 8 8.08% 3 16.67% 4 12.12% 7 31.82% 0 0.00% 3 15.79% 6 35.29% 31 13.54% อนๆ 5 5.05% 1 5.56% 0 0.00% 1 4.55% 0 0.00% 3 15.79% 0 0.00% 10 4.37%

การตดตอ เจาหนาท กรมสงเสรม การเกษตร

ตดตอ 72 72.73% 12 66.67% 16 48.48% 16 72.73% 14 66.67% 4 21.05% 1 5.88% 135 58.95% ไมตดตอ 27 27.27% 6 33.33% 17 51.52% 6 27.27% 7 33.33% 15 78.95% 16 94.12% 94 41.05%

การบนทกขอมล บนทก 31 31.31% 8 44.44% 10 30.30% 4 18.18% 9 42.86% 4 21.05% 1 5.88% 67 29.26% ไมบนทก 68 68.69% 10 55.56% 23 69.70% 18 81.82% 12 57.14% 15 78.95% 16 94.12% 162 70.74%


254

ตารางผนวกท ง-4 สภาพแวดลอมของการเพาะปลกมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม สภาพแวดลอม รายละเอยด นครราชสมา ชยภม กาแพงเพชร ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร รวม

จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน % จานวน %

จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 ลกษณะสภาพพนท ทลม 25 25.25% 9 50.00% 11 33.33% 3 13.64% 6 28.57% 6 31.58% 6 35.29% 66 28.82%

ทดอน 63 63.64% 5 27.78% 21 63.64% 19 86.36% 19 90.48% 12 63.16% 9 52.94% 148 64.63%

อนๆ 19 19.19% 4 22.22% 6 18.18% 0 0.00% 0 0.00% 2 10.53% 4 23.53% 35 15.28%

ลกษณะสภาพดน ดนรวน 45 45.45% 2 11.11% 4 12.12% 0 0.00% 4 19.05% 2 10.53% 0 0.00% 57 24.89%

ดนทราย 7 7.07% 8 44.44% 4 12.12% 4 18.18% 1 4.76% 1 5.26% 10 58.82% 35 15.28% ดนรวนปนทราย 15 15.15% 3 16.67% 22 66.67% 17 77.27% 3 14.29% 6 31.58% 5 29.41% 71 31.00%

ดนเหนยว 13 13.13% 3 16.67% 4 12.12% 0 0.00% 9 42.86% 1 5.26% 2 11.76% 32 13.97%

ดนปนลกรง 23 23.23% 0 0.00% 1 3.03% 0 0.00% 2 9.52% 5 26.32% 0 0.00% 31 13.54%

อนๆ 19 19.19% 2 11.11% 4 12.12% 1 4.55% 4 19.05% 5 26.32% 0 0.00% 35 15.28%


255

ตารางผนวกท ง-5 พนธและการเตรยมทอนพนธมนสาปะหลงของเกษตรกร ลกษณะ รายละเอยด นครราชสมา ชยภม กาแพงเพชร ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร รวม


จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 พนธ หวยบง 60 71 71.72% 5 27.78% 6 18.18% 7 31.82% 8 38.10% 0 0.00% 0 0.00% 97 42.36%

เกษตรศาสตร 50 36 36.36% 10 55.56% 1 3.03% 15 68.18% 3 14.29% 8 42.11% 7 41.18% 80 34.93%

ระยอง 3 1 1.01% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 1 0.44%

ระยอง 5 24 24.24% 6 33.33% 33 100.00% 4 18.18% 21 100.00% 16 84.21% 15 88.24% 119 51.97%

ระยอง 60 9 9.09% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 9 3.93%

ระยอง 90 1 1.01% 1 5.56% 0 0.00% 11 50.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 13 5.68%

อนๆ 18 18.18% 1 5.56% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 19 8.30%

แหลงทมาของ ทอนพนธ

มาจากไรของตนเอง 76 76.77% 10 55.56% 24 72.73% 12 54.55% 2 9.52% 2 10.53% 10 58.82% 136 59.39%

ซอจากไรเพอนบาน 61 61.62% 9 50.00% 11 33.33% 15 68.18% 0 0.00% 0 0.00% 10 58.82% 106 46.29%

รบมาจากหนวยงาน ราชการ

25 25.25% 1 5.56% 2 6.06% 1 4.55% 18 85.71% 18 94.74% 0 0.00% 65 28.38%

อนๆ 4 4.04% 4 22.22% 0 0.00% 0 0.00% 2 9.52% 2 10.53% 0 0.00% 12 5.24%

ขนาดความยาว นอยกวา 15 ซ.ม. 1 1.01% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 1 4.76% 1 5.26% 0 0.00% 3 1.31%

15 ซ.ม. 23 23.23% 5 27.78% 3 9.09% 5 22.73% 3 14.29% 3 15.79% 2 11.76% 44 19.21%

20 ซ.ม. 44 44.44% 6 33.33% 27 81.82% 6 27.27% 8 38.10% 8 42.11% 12 70.59% 111 48.47%

25 ซ.ม. 27 27.27% 1 5.56% 4 12.12% 8 36.36% 5 23.81% 5 26.32% 5 29.41% 55 24.02%

อนๆ 9 9.09% 4 22.22% 0 0.00% 3 13.64% 3 14.29% 3 15.79% 1 5.88% 23 10.04%

ไมมขอมล 0 0.00% 2 11.11% 0 0.00% 0 0.00% 1 4.76% 0 0.00% 0 0.00% 3 1.31%


256

ตารางผนวกท ง-5 (ตอ) พนธและการเตรยมทอนพนธมนสาปะหลงของเกษตรกร พนธและ การเตรยม

รายละเอยด นครราชสมา ชยภม กาแพงเพชร ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร รวม


จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 อายทอนพนธ < 8 เดอน 8 8.08% 2 11.11% 3 9.09% 0 0.00% 0 0.00% 1 5.26% 0 0.00% 14 6.11%

8-10 เดอน 61 61.62% 8 44.44% 22 66.67% 8 36.36% 18 85.71% 11 57.89% 17 100.00% 145 63.32%

11-12 เดอน 30 30.30% 8 44.44% 7 21.21% 13 59.09% 3 14.29% 7 36.84% 0 0.00% 68 29.69%

> 12 เดอน 0 0.00% 0 0.00% 1 3.03% 1 4.55% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 2 0.87%

การเตรยม ทอนพนธ

ม 49 49.49% 12 66.67% 32 96.97% 12 54.55% 19 90.48% 8 42.11% 7 41.18% 139 60.70%

ไมม 50 50.51% 6 33.33% 1 3.03% 10 45.45% 2 9.52% 11 57.89% 10 58.82% 90 39.30%

วธการเตรยม ทอนพนธ

ชบทอนพนธดวย สารกาจดแมลง

2 2.02% 1 5.56% 21 63.64% 0 0.00% 2 9.52% 0 0.00% 0 0.00% 26 11.35%

คดขนาดหรอ อายของทอนพนธ

49 49.49% 7 38.89% 16 48.48% 10 45.45% 12 57.14% 7 36.84% 5 29.41% 106 46.29%

อนๆ 3 3.03% 5 27.78% 6 18.18% 3 13.64% 1 4.76% 1 5.26% 0 0.00% 19 8.30%

ไมมขอมล 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 4 19.05% 0 0.00% 0 0.00% 19 8.30%

วธการปลก ปกตรง 99 100.00% 16 88.89% 33 100.00% 17 77.27% 21 100.00% 17 89.47% 17 100.00% 220 96.07%

ปกเฉยง 0 0.00% 2 11.11% 0 0.00% 5 22.73% 0 0.00% 2 10.53% 0 0.00% 9 3.93%

จานวนทอน พนธตอไร

< 1,000 30 30.30% 5 27.78% 0 0.00% 6 27.27% 6 28.57% 1 5.26% 3 17.65% 51 22.27%

1,001-2,000 17 17.17% 3 16.67% 8 24.24% 2 9.09% 6 28.57% 3 15.79% 0 0.00% 39 17.03%

2,001-3,000 14 14.14% 1 5.56% 1 3.03% 2 9.09% 1 4.76% 5 26.32% 0 0.00% 24 10.48%

3,001-4,000 3 3.03% 1 5.56% 1 3.03% 2 9.09% 3 14.29% 1 5.26% 0 0.00% 11 4.80%

> 4,001 1 1.01% 0 0.00% 3 9.09% 0 0.00% 2 9.52% 4 21.05% 0 0.00% 10 4.37%

ไมมขอมล 34 34.34% 8 44.44% 20 60.61% 10 45.45% 3 14.29% 5 26.32% 14 82.35% 94 41.05%


257

ตารางผนวกท ง-6 แนวทางการปฏบตในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม การผลต รายละเอยด นครราชสมา ชยภม กาแพงเพชร ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร รวม


จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 ฤดปลก ตนฤดฝน

(ม.ค.-พ.ค.) 91 91.92% 10 55.56% 29 87.88% 9 40.91% 15 71.43% 18 94.74% 13 76.47% 185 80.79%

ปลายฤดฝน (พ.ย.-ก.พ.)

4 4.04% 7 38.89% 1 3.03% 13 59.09% 6 28.57% 1 5.26% 4 23.53% 36 15.72%

อนๆ 4 4.04% 1 5.56% 3 9.09% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 8 3.49%

ระยะปลก 100 x 50 ซ.ม. 0 0.00% 5 27.78% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 7 36.84% 0 0.00% 12 5.24%

100 x 66 ซ.ม. 12 12.12% 3 16.67% 2 6.06% 7 31.82% 1 4.76% 3 15.79% 0 0.00% 28 12.23%

100 x 80 ซ.ม. 28 28.28% 2 11.11% 2 6.06% 7 31.82% 0 0.00% 2 10.53% 3 17.65% 44 19.21%

80 x 80 ซ.ม. 2 2.02% 1 5.56% 0 0.00% 1 4.55% 3 14.29% 1 5.26% 7 41.18% 15 6.55%

อนๆ 57 57.58% 5 27.78% 29 87.88% 7 31.82% 16 76.19% 6 31.58% 7 41.18% 127 55.46%

ไมมขอมล 0 0.00% 2 11.11% 0 0.00% 0 0.00% 1 4.76% 0 0.00% 0 0.00% 3 1.31%

การเปลยนไป ปลกพชอน

ม 21 21.21% 12 66.67% 1 3.03% 2 9.09% 9 42.86% 9 47.37% 3 17.65% 57 24.89%

ไมม 78 78.79% 6 33.33% 32 96.97% 20 90.91% 12 57.14% 10 52.63% 14 82.35% 172 75.11%

การปลกพช แซมในไร

ม 5 5.05% 2 11.11% 6 18.18% 2 9.09% 1 4.76% 0 0.00% 1 5.88% 17 7.42%

ไมม 94 94.95% 16 88.89% 27 81.82% 20 90.91% 20 95.24% 19 100.00% 16 94.12% 212 92.58%

การวางแผน เพาะปลก

ม 58 58.59% 10 55.56% 23 69.70% 22 100.00% 11 52.38% 10 52.63% 8 47.06% 142 62.01%

ไมม 41 41.41% 8 44.44% 10 30.30% 0 0.00% 10 47.62% 9 47.37% 9 52.94% 87 37.99%


258

ตารางผนวกท ง-6 (ตอ) แนวทางการปฏบตในการผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม การผลต รายละเอยด นครราชสมา ชยภม กาแพงเพชร ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร รวม


จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 การเตรยม พนทปลก

ไถดวยผาล 3, 7 63 63.64% 7 38.89% 4 12.12% 13 59.09% 0 0.00% 0 0.00% 7 41.18% 94 41.05%

ไถดวยผาล 3 32 32.32% 8 44.44% 2 6.06% 2 9.09% 8 38.10% 6 31.58% 0 0.00% 58 25.33%

ไถดวยผาล 7 3 3.03% 1 5.56% 26 78.79% 4 18.18% 12 57.14% 13 68.42% 8 47.06% 67 29.26%

อนๆ 1 1.01% 1 5.56% 0 0.00% 3 13.64% 1 4.76% 0 0.00% 0 0.00% 6 2.62%

ไมมขอมล 0 0.00% 1 5.56% 1 3.03% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 2 11.76% 4 1.75%

มการยกรอง ม 49 49.49% 16 88.89% 33 100.00% 20 90.91% 19 90.50% 19 100.00% 17 100.00% 173 75.55%

ไมม 50 50.51% 2 11.11% 0 0.00% 2 9.09% 2 9.50% 0 0.00% 0 0.00% 56 24.45%

ชนดของป ยทใช ป ยเคม 76 76.77% 15 83.33% 25 75.76% 21 95.45% 17 80.95% 13 68.42% 14 82.35% 181 79.04%

ป ยคอก 46 46.46% 6 33.33% 10 30.30% 9 40.91% 10 47.62% 7 36.84% 6 35.29% 94 41.05%

ป ยหมก 4 4.04% 0 0.00% 7 21.21% 3 13.64% 3 14.29% 1 5.26% 1 5.88% 19 8.30%

ป ยชวภาพ 25 25.25% 3 16.67% 14 42.42% 2 9.09% 11 52.38% 4 21.05% 5 29.41% 64 27.95%

ป ยพชสด 5 5.05% 2 11.11% 4 12.12% 1 4.55% 0 0.00% 4 21.05% 0 0.00% 16 6.99%

อนๆ 9 9.09% 0 0.00% 2 6.06% 0 0.00% 0 0.00% 7 36.84% 0 0.00% 18 7.86%

จานวนครง ในการใสป ย

1 ครง 21 21.21% 7 38.89% 9 27.27% 10 45.45% 1 4.76% 6 31.58% 9 52.94% 63 27.51%

2 ครง 56 56.57% 9 50.00% 15 45.45% 8 36.36% 16 76.19% 11 57.89% 6 35.29% 121 52.84%

> 2 ครง 22 22.22% 2 11.11% 9 27.27% 4 18.18% 4 19.05% 2 10.53% 2 11.76% 45 19.65%


259



จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 การบารงรกษา ดนอนๆ

ไมไดดาเนนการ 27 27.27% 1 5.56% 7 21.21% 9 40.91% 6 28.60% 8 42.11% 9 52.94% 67 29.26%

ปลกพชบารงดน 11 11.11% 1 5.56% 10 30.30% 3 13.64% 0 0% 2 10.53% 0 0.00% 27 11.79%

ไถกลบเศษซาก 63 63.64% 11 61.11% 23 69.70% 9 40.91% 14 66.70% 11 57.89% 7 41.18% 138 60.26%

ปลกพชหมนเวยน 10 10.10% 5 27.78% 0 0.00% 1 4.55% 1 4.80% 3 15.79% 1 5.88% 21 9.17%

มการกาจด วชพช

ม 98 98.99% 15 83.33% 27 81.82% 22 100.00% 21 100.00% 18 94.74% 14 82.35% 215 93.89%

ไมม 1 1.01% 3 16.67% 6 18.18% 0 0.00% 0 0.00% 1 5.26% 3 17.65% 14 6.11%

วธการกาจด วชพช

สารกาจดวชพช 72 72.73% 5 27.78% 19 57.58% 19 86.36% 21 100.00% 2 10.53% 12 70.59% 150 65.50%

ใชจอบถาก 33 33.33% 11 61.11% 9 27.27% 6 27.27% 2 9.52% 19 100.00% 8 47.06% 88 38.43%

ใชรถไถเดนตาม 13 13.13% 3 16.67% 10 30.30% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 26 11.35%

ไถพรวน ระหวางแถว

3 3.03% 1 5.56% 2 6.06% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 6 2.62%

จานวนครง ในการกาจด วชพช

1 ครง 1 1.01% 4 22.22% 8 24.24% 0 0.00% 2 9.52% 0 0.00% 2 11.76% 17 7.42%

2 ครง 6 6.06% 4 22.22% 25 75.76% 2 9.09% 2 9.52% 10 52.63% 8 47.06% 57 24.89%

> 2 ครง 92 92.93% 10 55.56% 0 0.00% 20 90.91% 17 80.95% 9 47.37% 7 41.18% 155 67.69%

ปญหาศตรพช ม 47 47.47% 11 61.11% 13 39.39% 15 68.18% 16 76.19% 14 73.68% 10 58.82% 126 55.02%

ไมม 53 53.54% 7 38.89% 20 60.61% 7 31.82% 5 23.81% 5 26.32% 3 17.65% 100 43.67%

ไมมขอมล 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 4 23.53% 4 1.75%


260



จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 ศตรพชทพบ ไรแดง 10 10.10% 2 11.11% 1 3.03% 2 9.09% 0 0.00% 6 31.58% 0 0.00% 21 9.17%

เพลยแปง 16 16.16% 4 22.22% 12 36.36% 15 68.18% 5 23.81% 13 68.42% 4 23.53% 69 30.13%

แมลงหา 13 13.13% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 13 5.68%

ไรตวหา 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00%

แมลงหวขาว 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 1 4.76% 0 0.00% 0 0.00% 1 0.44%

อนๆ 14 14.14% 1 5.56% 0 0.00% 0 0.00% 1 4.76% 0 0.00% 9 52.94% 25 10.92%

ไมมขอมล 0 0.00% 4 22.22% 0 0.00% 0 0.00% 9 42.86% 0 0.00% 0 0.00% 13 5.68%

การใชสารเคม กาจดศตรพช

ใช 4 4.04% 2 11.11% 3 9.09% 3 13.64% 3 14.29% 1 5.26% 6 35.29% 22 9.61%

ไมใช 50 50.51% 4 22.22% 18 54.55% 12 54.55% 8 38.10% 13 68.42% 7 41.18% 112 48.91%

ไมมขอมล 45 45.45% 12 66.67% 12 36.36% 7 31.82% 10 47.62% 5 26.32% 4 23.53% 95 41.48%

ปญหาโรคพช ม 38 38.38% 6 33.33% 16 48.48% 4 18.18% 6 28.57% 12 63.16% 5 29.41% 87 37.99%

ไมม 58 58.59% 9 50.00% 9 27.27% 17 77.27% 15 71.43% 7 36.84% 4 23.53% 119 51.97%

ไมมขอมล 3 3.03% 3 16.67% 8 24.24% 1 4.55% 0 0.00% 0 0.00% 8 47.06% 23 10.04%

โรคทพบ โรคใบไหม 17 17.17% 2 11.11% 13 39.39% 2 9.09% 3 14.29% 6 31.58% 2 11.76% 45 19.65%

โรคใบจดสนาตาล 21 21.21% 0 0.00% 5 15.15% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 4 23.53% 30 13.10%

โรคใบจดสขาว 5 5.05% 3 16.67% 1 3.03% 0 0.00% 1 4.76% 0 0.00% 3 17.65% 13 5.68%

โรคลาตนเนา 4 4.04% 1 5.56% 3 9.09% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 4 23.53% 12 5.24%

โรคหวเนา 37 37.37% 2 11.11% 10 30.30% 0 0.00% 1 4.76% 2 10.53% 3 17.65% 55 24.02%

อนๆ 6 6.06% 1 5.56% 0 0.00% 2 9.09% 3 14.29% 6 31.58% 4 23.53% 22 9.61%


261



จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 การใชสารเคม ปองกนและ กาจดโรค

ใช 6 6.06% 1 5.56% 8 24.24% 0 0.00% 8 38.10% 0 0.00% 2 11.76% 25 10.92%

ไมใช 53 53.54% 7 38.89% 15 45.45% 11 50.00% 4 19.05% 11 57.89% 9 52.94% 110 48.03%

ไมมขอมล 40 40.40% 10 55.56% 10 30.30% 11 50.00% 9 42.86% 8 42.11% 6 35.29% 94 41.05%

การใหนา ม 15 15.15% 8 44.44% 1 3.03% 8 36.36% 1 4.76% 0 0.00% 1 5.88% 34 14.85%

ไมม 84 84.85% 10 55.56% 32 96.97% 14 63.64% 20 95.24% 19 100.00% 16 94.12% 195 85.15%

แหลงนา อนๆ ทใชนอกจากนาฝน

นาบาดาล 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00%

บอนา 7 7.07% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 1 5.88% 8 3.49%

คลองชลประทาน 4 4.04% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 4 1.75%

อนๆ 6 6.06% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 6 2.62%

ไมมขอมล 0 0.00% 8 44.44% 1 3.03% 8 36.36% 1 4.76% 0 0.00% 0 0.00% 18 7.86%

การซอปจจย การผลต

ซอเมอใช 72 72.73% 15 83.33% 18 54.55% 18 81.82% 6 28.57% 18 94.74% 15 88.24% 162 70.74%

ซอเกบไว ลวงหนา

31 31.31% 1 5.56% 16 48.48% 4 18.18% 16 76.19% 4 21.05% 1 5.88% 73 31.88%

รวมกนซอ กบเพอนบาน

5 5.05% 2 11.11% 1 3.03% 0 0.00% 3 14.29% 0 0.00% 1 5.88% 12 5.24%

อนๆ 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00%

การซอปจจย การผลต พรอมกน

พรอมกน 33 33.33% 6 33.33% 9 27.27% 3 13.64% 7 33.33% 0 0.00% 6 35.29% 64 27.95%

ไมพรอมกน 66 66.67% 12 66.67% 24 72.73% 19 86.36% 14 66.67% 19 100.00% 11 64.71% 165 72.05%


262

ตารางผนวกท ง-7 แนวทางการปฏบตในการเกบเกยวผลผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม ลกษณะ รายละเอยด นครราชสมา ชยภม กาแพงเพชร ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร รวม


จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 รอบการ เกบเกยว

1 ครงตอป 94 94.95% 16 88.89% 29 87.88% 20 90.91% 21 100.00% 19 100.00% 17 100.00% 216 94.32%

< 1 ครงตอป 10 10.10% 2 11.11% 20 60.61% 2 9.09% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 32 13.97%

อายการ เกบเกยว

6-7 เดอน 1 1.01% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 1 5.26% 0 0.00% 2 0.87%

8-9 เดอน 16 16.16% 3 16.67% 10 30.30% 4 18.18% 5 23.81% 7 36.84% 1 5.88% 46 20.09%

10-12 เดอน 63 63.64% 13 72.22% 18 54.55% 16 72.73% 16 76.19% 11 57.89% 16 94.12% 153 66.81%

> 12 เดอน 14 14.14% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 14 6.11%

ไมมขอมล 5 5.05% 2 11.11% 5 15.15% 2 9.09% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 14 6.11%

ปรมาณผล ผลตเฉลย

< 3 ตนตอไร 28 28.28% 4 22.22% 11 33.33% 14 63.64% 3 14.29% 9 47.37% 16 94.12% 85 37.12%

4-6 ตนตอไร 52 52.53% 10 55.56% 14 42.42% 7 31.82% 17 80.95% 9 47.37% 1 5.88% 110 48.03%

> 6 ตนตอไร 7 7.07% 0 0.00% 2 6.06% 1 4.55% 1 4.76% 1 5.26% 0 0.00% 12 5.24%

ไมมขอมล 12 12.12% 4 22.22% 6 18.18% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 22 9.61%

เปอรเซนต แปงเฉลย

< 25% 13 13.13% 0 0.00% 7 21.21% 13 59.09% 3 14.29% 0 0.00% 0 0.00% 36 15.72%

26%-28% 42 42.42% 10 55.56% 9 27.27% 6 27.27% 3 14.29% 3 15.79% 0 0.00% 73 31.88%

28%-30% 30 30.30% 5 27.78% 7 21.21% 3 13.64% 5 23.81% 2 10.53% 0 0.00% 52 22.71%

> 30% 1 1.01% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 1 0.44%

ไมไดวด 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 17 100.00% 17 7.42%

ไมมขอมล 13 13.13% 3 16.67% 10 30.30% 0 0.00% 10 47.62% 14 73.68% 0 0.00% 50 21.83%

การเกบเกยว เกบครงเดยว 50 50.51% 14 77.78% 11 33.33% 11 50.00% 8 38.10% 5 26.32% 7 41.18% 106 46.29%

ทยอยเกบ 48 48.48% 4 22.22% 22 66.67% 11 50.00% 13 61.90% 14 73.68% 10 58.82% 122 53.28%

ไมมขอมล 1 1.01% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 1 0.44%


263

ตารางผนวกท ง-7 (ตอ) แนวทางการปฏบตในการเกบเกยวผลผลตมนสาปะหลงของเกษตรกรผตอบแบบสอบถาม ลกษณะ รายละเอยด นครราชสมา ชยภม กาแพงเพชร ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร รวม


จานวนเกษตรกรทสมภาษณ 99 18 33 22 21 19 17 229 วธการ เกบเกยว

ใชแรงงานคนถอน/ จอบขด

97 97.98% 10 55.56% 5 15.15% 22 100.00% 14 66.67% 19 100.00% 15 88.24% 201 87.77%

ใชดมพ 9 9.09% 1 5.56% 4 12.12% 0 0.00% 1 4.76% 0 0.00% 8 47.06% 23 10.04%

ใชเครองขดมน ตดทายรถ แทรกเตอร

0 0.00% 4 22.22% 20 60.61% 0 0.00% 19 90.48% 0 0.00% 3 17.65% 46 20.09%

อนๆ 0 0.00% 3 16.67% 6 18.18% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0% 9 3.93%

การเนาเสย ม 75 75.76% 9 50.00% 25 75.76% 8 36.36% 15 71.43% 16 84.21% 17 100.00% 165 72.05%

ไมม 23 23.23% 9 50.00% 8 24.24% 14 63.64% 6 28.57% 3 15.79% 0 0.00% 63 27.51%

ไมมขอมล 1 1.01% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 0 0.00% 1 0.44%

สาเหตการ เนาเสย

ฝน 36 36.36% 6 33.33% 16 48.48% 5 22.73% 14 66.67% 11 57.89% 11 64.71% 99 43.23%

อนๆ 46 46.46% 0 0.00% 5 15.15% 2 9.09% 1 4.76% 6 31.58% 10 58.82% 70 30.57%


264

ภาคผนวกท ง-3 ตนทนการผลตมนสาปะหลง รายภาค ตงแตปพ.ศ. 2543-2550 สารวจโดยสานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ตารางผนวกท ง-8 ตนทนการผลตมนสาปะหลง รายภาค ตงแตปพ.ศ. 2543-2550

หนวย: บาท ป รายการ ทงประเทศ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง

2543 1. ตนทนผนแปร 1,742.68 1,665.64 1,701.11 1,859.37

2. ตนทนคงท 281.43 285.48 295.25 245.55

3. ตนทนรวมตอไร 2,024.11 1,951.12 1,996.36 2,104.92

4. ตนทนรวมตอกโลกรม 0.75 0.73 0.77 0.72

5. ผลผลตตอไร (กโลกรม) 2,697 2,685 2,594 2,908

2544

1. ตนทนผนแปร 1,975.73 1,828.28 1,930.53 2,119.90

2. ตนทนคงท 281.43 285.48 295.25 245.55

3. ตนทนรวมตอไร 2,257.16 2,113.76 2,225.78 2,365.45



2545

1. ตนทนผนแปร 1,923.37 1,784.88 1,878.82 2,069.17

2. ตนทนคงท 281.43 285.48 295.25 245.55

3. ตนทนรวมตอไร 2,204.80 2,070.36 2,174.07 2,314.72


5. ผลผลตตอไร (กโลกรม) 2,731.00 2,621.00 2,653.00 2,911.00

2546 1. ตนทนผนแปร 1,952.88 1,828.00 1,898.04 2,093.17

2. ตนทนคงท 335.11 345.11 332.16 335.60

3. ตนทนรวมตอไร 2,287.99 2,173.11 2,230.20 2,428.77



2547 1. ตนทนผนแปร 1,968.53 1,918.43 1,929.59 2,101.38

2. ตนทนคงท 335.11 345.11 332.16 335.60

3. ตนทนรวมตอไร 2,303.64 2,263.54 2,261.75 2,436.98



ทมา: ศนยสารสนเทศการเกษตร สานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ (2550)


265

ตารางผนวกท ง-8 (ตอ) ตนทนการผลตมนสาปะหลง รายภาค ตงแตปพ.ศ. 2543-2550 หนวย: บาท

ป รายการ ทงประเทศ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง

2548 1. ตนทนผนแปร 2,197.33 2,094.21 2,144.43 2,330.72

2. ตนทนคงท 335.11 345.11 332.16 335.60

3. ตนทนรวมตอไร 2,532 2,439 2,477 2,666



2549 1. ตนทนผนแปร 2,510.93 2,388.40 2,449.56 2,667.51

2. ตนทนคงท 335.11 345.11 332.16 335.60

3. ตนทนรวมตอไร 2,846.04 2,733.51 2,781.72 3,003.11



2550 1. ตนทนผนแปร 2,687.94 2,555.81 2,622.20 2,855.87

2. ตนทนคงท 335.11 345.11 332.16 335.60

3. ตนทนรวมตอไร 3,023.05 2,900.92 2,954.36 3,191.47



ทมา: ศนยสารสนเทศการเกษตร สานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2550)


266

ภาคผนวกท ง-4 ราคารบซอหวมนสาปะหลงและเปอรเซนตแปงในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551 ตารางผนวกท ง-9 ราคารบซอหวมนสาปะหลงทเชอแปง 30% ตาสดในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551

หนวย: บาทตอกโลกรม วนท พนท 1 พนท 2 พนท 3 พนท 4 พนท 5 พนท 6 พนท 7 พนท 8 พนท 9

8 ม.ค. 51 2.05 2.17 2.08 2.35 2.15 15 ม.ค. 51 2.15 2.17 2.20 2.40 2.18 2.26 22 ม.ค. 51 2.25 2.30 2.25 2.35 2.20 2.25 29 ม.ค. 51 2.35 2.30 2.15 2.38 2.30 2.35 5 ก.พ. 51 2.35 2.35 2.20 2.31 2.25 2.35 12 ก.พ. 51 2.35 2.35 2.13 2.27 2.30 2.35 19 ก.พ. 51 2.35 2.35 2.18 2.30 2.38 26 ก.พ. 51 2.30 2.35 2.22 2.30 2.30 2.40 4 ม.ค. 51 2.33 2.40 2.27 2.30 2.34 2.40 11 ม.ค. 51 2.35 2.40 2.60 2.35 2.40 2.40 18 ม.ค. 51 2.55 2.60 2.55 2.50 2.50 2.45 1 เม.ย. 51 2.50 2.55 2.50 2.50 2.48 2.45 8 เม.ย. 51 2.50 2.55 2.40 2.50 2.39 2.40 22 เม.ย. 51 2.30 2.30 2.40 2.50 2.39 2.36 29 เม.ย. 51 2.30 2.30 2.35 2.50 2.33 2.24 6 พ.ค. 51 2.33 2.36 2.35 2.35 2.45 2.34 2.21 13 พ.ค. 51 2.30 2.35 2.30 2.20 2.45 2.30 2.18 20 พ.ค. 51 2.35 2.35 2.25 2.45 2.26 2.04 27 พ.ค. 51 2.18 2.30 2.00 2.45 2.18 2.00 11 ม.ย. 51 2.08 2.08 2.00 2.15 2.10 17 ม.ย. 51 2.08 2.08 2.00 2.15 2.08 24 ม.ย. 51 2.10 2.10 1.92 2.00 2.08 1.90 หมายเหต: พนท 1: นครราชสมาตะวนออก (อ.เมอง อ.หนองบญมาก อ.เสงสาง) และจงหวดขางเคยง (ศรสะเกษ) พนท 2: นครราชสมาตะวนตก (อ.สคว อ.ดานขนทด) และจงหวดขางเคยง (ชยภม ลพบร สระบร) พนท 3: กาฬสนธและจงหวดขางเคยง (มหาสารคาม ขอนแกน รอยเอด) พนท 4: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน (เลย สกลนคร มกดาหาร อดรธาน) พนท 5: ชลบรและระยอง พนท 6: สระแกว ปราจนบร จนทบร และฉะเชงเทรา พนท 7: ภาคเหนอตอนลาง (กาแพงเพชร นครสวรรค พษณโลก อตรดตถ) พนท 8: ราชบร และกาญจนบรตอนใต พนท 9: อทยธาน สพรรณบร และกาญจนบรตอนเหนอ



267

ตารางผนวกท ง-9 (ตอ) ราคารบซอหวมนสาปะหลงทเชอแปง 30% ตาสดในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551 หนวย: บาทตอกโลกรม

วนท พนท 1 พนท 2 พนท 3 พนท 4 พนท 5 พนท 6 พนท 7 พนท 8 พนท 9 1 ก.ค. 51 2.05 2.10 1.90 1.70 2.06 2.00 1.85 8 ก.ค. 51 2.10 2.10 2.00 2.00 2.06 2.00 1.85 15 ก.ค. 51 2.10 2.10 2.00 2.00 2.06 2.00 1.85 22 ก.ค. 51 2.10 2.10 2.00 2.02 2.00 1.85 29 ก.ค. 51 2.05 2.10 1.90 2.00 5 ส.ค. 51 2.00 2.00 1.83 1.70 2.06 1.94 13 ส.ค. 51 2.00 2.00 1.80 1.85 19 ส.ค. 51 1.96 2.00 1.77 1.84 26 ส.ค. 51 1.94 1.95 1.70 1.55 1.95 1.78 2 ก.ย. 51 1.82 1.80 1.70 1.60 1.80 1.72 9 ก.ย. 51 1.79 1.79 1.66 1.60 1.70 1.70 16 ก.ย. 51 1.75 1.80 1.64 1.60 1.60 1.65 23 ก.ย. 51 1.70 1.70 1.64 1.60 1.46 1.50 1.70 30 ก.ย. 51 1.58 1.68 1.30 1.60 1.46 1.55 7 ต.ค. 51 1.58 1.68 1.50 1.60 1.50 1.55 14 ต.ค. 51 1.60 1.68 1.50 1.60 1.50 1.55 21 ต.ค. 51 1.60 1.65 1.50 1.43 1.60 1.50 1.55 28 ต.ค. 51 1.50 1.50 1.50 1.40 1.50 1.44 1.50 4 พ.ย. 51 1.55 1.60 1.50 1.40 1.50 1.53 1.50 11 พ.ย. 51 1.50 1.55 1.50 1.40 1.50 1.50 1.50 18 พ.ย. 51 ไมมรายงาน 25 พ.ย. 51 1.45 1.55 1.50 1.50 1.50 1.55 1.50 2 ธ.ค. 51 1.60 1.55 1.50 1.50 1.45 1.48 1.50 9 ธ.ค. 51 1.55 1.50 1.48 1.50 1.40 1.50 16 ธ.ค. 51 1.40 1.40 1.40 1.33 1.30 1.45 หมายเหต: พนท 1: นครราชสมาตะวนออก (อ.เมอง อ.หนองบญมาก อ.เสงสาง) และจงหวดขางเคยง (ศรสะเกษ) พนท 2: นครราชสมาตะวนตก (อ.สคว อ.ดานขนทด) และจงหวดขางเคยง (ชยภม ลพบร สระบร) พนท 3: กาฬสนธและจงหวดขางเคยง (มหาสารคาม ขอนแกน รอยเอด) พนท 4: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน (เลย สกลนคร มกดาหาร อดรธาน) พนท 5: ชลบรและระยอง พนท 6: สระแกว ปราจนบร จนทบร และฉะเชงเทรา พนท 7: ภาคเหนอตอนลาง (กาแพงเพชร นครสวรรค พษณโลก อตรดตถ) พนท 8: ราชบร และกาญจนบรตอนใต พนท 9: อทยธาน สพรรณบร และกาญจนบรตอนเหนอ



268

ตารางผนวกท ง-10 ราคารบซอหวมนสาปะหลงเหมารวมตาสดในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551 หนวย: บาทตอกโลกรม

วนท พนท 1 พนท 2 พนท 3 พนท 4 พนท 5 พนท 6 พนท 7 พนท 8 พนท 9 8 ม.ค. 51 2.04 2.04 2.29 2.08 2.20 2.20 15 ม.ค. 51 2.10 2.17 2.29 2.20 2.30 2.15 22 ม.ค. 51 2.30 2.35 2.18 2.22 2.35 2.35 2.30 2.30 2.15 29 ม.ค. 51 2.35 2.35 2.25 2.13 2.38 2.37 2.35 2.40 2.15 5 ก.พ. 51 2.32 2.30 2.21 2.15 2.25 2.30 2.32 2.35 2.15 12 ก.พ. 51 2.32 2.30 2.24 2.10 2.25 2.30 2.32 2.30 2.15 19 ก.พ. 51 2.30 2.30 2.24 2.13 2.26 2.25 2.35 2.30 2.15 26 ก.พ. 51 2.30 2.30 2.40 2.16 2.25 2.35 2.30 2.20 4 ม.ค. 51 2.40 2.40 2.45 2.21 2.29 2.35 2.30 2.20 11 ม.ค. 51 2.40 2.40 2.43 2.51 2.43 2.40 2.35 2.30 18 ม.ค. 51 2.55 2.60 2.65 2.45 2.45 2.45 2.35 2.35 1 เม.ย. 51 2.50 2.50 2.54 2.45 2.50 2.38 2.40 2.35 2.35 8 เม.ย. 51 2.45 2.50 2.45 2.40 2.30 2.30 2.35 22 เม.ย. 51 2.20 2.40 2.20 2.30 2.35 29 เม.ย. 51 2.05 2.33 2.05 2.30 2.20 6 พ.ค. 51 2.30 2.30 2.15 2.20 1.80 2.30 2.20 13 พ.ค. 51 2.30 2.35 2.15 2.10 1.80 2.30 2.15 20 พ.ค. 51 2.20 2.20 2.00 2.10 1.80 2.20 2.15 27 พ.ค. 51 2.10 2.10 1.90 1.90 1.70 2.20 2.15 11 ม.ย. 51 1.90 2.00 1.70 1.80 2.00 1.90 2.20 17 ม.ย. 51 1.90 1.90 1.70 1.78 1.80 1.90 2.10 24 ม.ย. 51 1.90 1.90 1.62 1.78 1.80 1.90 1.75 หมายเหต: พนท 1: นครราชสมาตะวนออก (อ.เมอง อ.หนองบญมาก อ.เสงสาง) และจงหวดขางเคยง (ศรสะเกษ) พนท 2: นครราชสมาตะวนตก (อ.สคว อ.ดานขนทด) และจงหวดขางเคยง (ชยภม ลพบร สระบร) พนท 3: กาฬสนธและจงหวดขางเคยง (มหาสารคาม ขอนแกน รอยเอด) พนท 4: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน (เลย สกลนคร มกดาหาร อดรธาน) พนท 5: ชลบรและระยอง พนท 6: สระแกว ปราจนบร จนทบร และฉะเชงเทรา พนท 7: ภาคเหนอตอนลาง (กาแพงเพชร นครสวรรค พษณโลก อตรดตถ) พนท 8: ราชบร และกาญจนบรตอนใต พนท 9: อทยธาน สพรรณบร และกาญจนบรตอนเหนอ



269

ตารางผนวกท ง-10 (ตอ) ราคารบซอหวมนสาปะหลงเหมารวมตาสดในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551 หนวย: บาทตอกโลกรม

วนท พนท 1 พนท 2 พนท 3 พนท 4 พนท 5 พนท 6 พนท 7 พนท 8 พนท 9 1 ก.ค. 51 1.90 1.90 1.85 1.78 1.70 1.90 8 ก.ค. 51 2.05 2.05 1.90 2.00 2.00 1.70 1.90 15 ก.ค. 51 2.05 2.05 1.86 2.00 2.00 1.90 1.80 22 ก.ค. 51 2.05 2.05 1.78 1.85 1.84 1.90 2.00 29 ก.ค. 51 2.05 2.10 1.75 1.75 2.10 1.80 1.90 2.00 5 ส.ค. 51 1.90 1.90 1.60 1.60 1.76 1.90 2.00 13 ส.ค. 51 1.90 1.90 1.60 1.55 2.02 1.66 1.70 1.60 19 ส.ค. 51 1.90 1.90 1.60 1.55 2.00 1.70 1.75 1.80 26 ส.ค. 51 1.90 1.90 1.50 1.66 1.75 1.60 2 ก.ย. 51 1.70 1.60 1.50 1.62 1.70 1.75 9 ก.ย. 51 1.70 1.70 1.55 1.60 1.75 1.70 1.80 16 ก.ย. 51 1.80 1.85 1.50 1.60 1.60 1.70 1.80 23 ก.ย. 51 1.60 1.50 1.47 1.50 1.70 1.65 1.70 30 ก.ย. 51 1.50 1.40 1.30 1.50 1.50 1.60 1.60 1.50 7 ต.ค. 51 1.50 1.50 1.35 1.50 1.55 1.60 1.60 1.50 14 ต.ค. 51 1.50 1.50 1.40 1.45 1.45 1.60 1.50 1.50 21 ต.ค. 51 1.45 1.60 1.36 1.50 1.60 1.50 1.55 28 ต.ค. 51 1.35 1.40 1.40 1.35 1.50 1.30 1.45 4 พ.ย. 51 1.50 1.50 1.40 1.40 1.40 1.40 1.50 11 พ.ย. 51 1.45 1.50 1.40 1.45 1.40 1.35 1.40 1.50 18 พ.ย. 51 ไมมรายงาน 25 พ.ย. 51 1.45 1.50 1.45 1.45 1.40 1.35 1.57 2 ธ.ค. 51 1.50 1.50 1.45 1.40 1.45 1.30 1.50 9 ธ.ค. 51 1.50 1.40 1.43 1.40 1.40 1.30 1.55 16 ธ.ค. 51 1.40 1.30 1.35 1.40 1.30 1.45 หมายเหต: พนท 1: นครราชสมาตะวนออก (อ.เมอง อ.หนองบญมาก อ.เสงสาง) และจงหวดขางเคยง (ศรสะเกษ) พนท 2: นครราชสมาตะวนตก (อ.สคว อ.ดานขนทด) และจงหวดขางเคยง (ชยภม ลพบร สระบร) พนท 3: กาฬสนธและจงหวดขางเคยง (มหาสารคาม ขอนแกน รอยเอด) พนท 4: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน (เลย สกลนคร มกดาหาร อดรธาน) พนท 5: ชลบรและระยอง พนท 6: สระแกว ปราจนบร จนทบร และฉะเชงเทรา พนท 7: ภาคเหนอตอนลาง (กาแพงเพชร นครสวรรค พษณโลก อตรดตถ) พนท 8: ราชบร และกาญจนบรตอนใต พนท 9: อทยธาน สพรรณบร และกาญจนบรตอนเหนอ



270

ตารางผนวกท ง-11 เปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงตาสดในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551 วนท พนท 1 พนท 2 พนท 3 พนท 4 พนท 5 พนท 6 พนท 7 พนท 8 พนท 9

8 ม.ค. 51 25 26 27 27 25 27 24 25 27 15 ม.ค. 51 26 26 27 27 25 26 24 25 28 22 ม.ค. 51 27 27 27 28 25 27 24 25 28 29 ม.ค. 51 27 27 27 27 27 27 25 25 26 5 ก.พ. 51 27 27 27 27 25 27 25 25 26 12 ก.พ. 51 26 27 27 26 25 26 25 24 25 19 ก.พ. 51 26 26 27 26 24 26 24 24 24 26 ก.พ. 51 26 26 27 27 24 25 24 24 24 4 ม.ค. 51 26 26 27 26 23 25 24 24 23 11 ม.ค. 51 26 27 27 26 23 25 23 24 21 18 ม.ค. 51 26 27 26 26 23 24 24 24 20 1 เม.ย. 51 25 26 25 23 22 23 24 23 21 8 เม.ย. 51 24 25 23 23 22 23 22 23 20 22 เม.ย. 51 22 24 23 25 22 22 21 20 18 29 เม.ย. 51 22 24 20 20 21 20 20 20 18 6 พ.ค. 51 20 22 21 23 22 21 18 21 18 13 พ.ค. 51 20 22 21 23 22 20 18 21 18 20 พ.ค. 51 20 21 21 20 19 18 21 18 27 พ.ค. 51 19 19 21 20 19 18 21 18 11 ม.ย. 51 21 21 22 22 20 18 19 17 17 ม.ย. 51 21 21 23 21 20 18 19 17 24 ม.ย. 51 20 21 23 21 21 18 19 18 หมายเหต: พนท 1: นครราชสมาตะวนออก (อ.เมอง อ.หนองบญมาก อ.เสงสาง) และจงหวดขางเคยง (ศรสะเกษ) พนท 2: นครราชสมาตะวนตก (อ.สคว อ.ดานขนทด) และจงหวดขางเคยง (ชยภม ลพบร สระบร) พนท 3: กาฬสนธและจงหวดขางเคยง (มหาสารคาม ขอนแกน รอยเอด) พนท 4: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน (เลย สกลนคร มกดาหาร อดรธาน) พนท 5: ชลบรและระยอง พนท 6: สระแกว ปราจนบร จนทบร และฉะเชงเทรา พนท 7: ภาคเหนอตอนลาง (กาแพงเพชร นครสวรรค พษณโลก อตรดตถ) พนท 8: ราชบร และกาญจนบรตอนใต พนท 9: อทยธาน สพรรณบร และกาญจนบรตอนเหนอ



271

ตารางผนวกท ง-11 (ตอ) เปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงตาสดในเขตพนทตางๆ ในปพ.ศ. 2551 วนท พนท 1 พนท 2 พนท 3 พนท 4 พนท 5 พนท 6 พนท 7 พนท 8 พนท 9

1 ก.ค. 51 21 22 23 21 21 18 19 18 8 ก.ค. 51 22 24 23 24 22 21 17 19 19 15 ก.ค. 51 22 23 23 24 22 21 18 17 19 22 ก.ค. 51 23 23 23 24 22 22 18 21 19 29 ก.ค. 51 21 22 25 24 22 21 18 21 5 ส.ค. 51 22 24 25 24 22 23 17 22 13 ส.ค. 51 22 24 25 24 22 23 17 22 19 ส.ค. 51 23 25 25 25 22 23 19 23 26 ส.ค. 51 24 25 25 25 23 22 19 21 2 ก.ย. 51 23 24 25 25 23 23 19 21 9 ก.ย. 51 23 24 25 25 23 23 20 20 18 16 ก.ย. 51 23 23 24 25 22 22 20 23 20 23 ก.ย. 51 21 22 25 24 22 22 20 23 18 30 ก.ย. 51 22 23 24 25 23 21 20 21 19 7 ต.ค. 51 24 24 25 25 23 21 20 20 20 14 ต.ค. 51 23 24 25 25 23 21 20 20 20 21 ต.ค. 51 23 24 25 25 23 22 20 20 21 28 ต.ค. 51 23 24 25 25 24 22 22 20 21 4 พ.ย. 51 22 22 24 26 23 22 22 20 23 11 พ.ย. 51 23 24 25 26 23 23 22 19 23 18 พ.ย. 51 ไมมรายงาน 25 พ.ย. 51 23 24 25 25 24 22 22 20 24 2 ธ.ค. 51 25 25 26 26 24 22 23 22 24 9 ธ.ค. 51 25 25 26 26 24 24 23 23 24 16 ธ.ค. 51 25 25 26 27 25 25 23 23 25 หมายเหต: พนท 1: นครราชสมาตะวนออก (อ.เมอง อ.หนองบญมาก อ.เสงสาง) และจงหวดขางเคยง (ศรสะเกษ) พนท 2: นครราชสมาตะวนตก (อ.สคว อ.ดานขนทด) และจงหวดขางเคยง (ชยภม ลพบร สระบร) พนท 3: กาฬสนธและจงหวดขางเคยง (มหาสารคาม ขอนแกน รอยเอด) พนท 4: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน (เลย สกลนคร มกดาหาร อดรธาน) พนท 5: ชลบรและระยอง พนท 6: สระแกว ปราจนบร จนทบร และฉะเชงเทรา พนท 7: ภาคเหนอตอนลาง (กาแพงเพชร นครสวรรค พษณโลก อตรดตถ) พนท 8: ราชบร และกาญจนบรตอนใต พนท 9: อทยธาน สพรรณบร และกาญจนบรตอนเหนอ



272


273

ภาคผนวก จ การวเคราะหเพอประมาณอตราคาขนสงมนสาปะหลงระยะใกลของเกษตรกร


274


275

ภาคผนวก จ การวเคราะหเพอประมาณอตราคาขนสงมนสาปะหลงระยะใกลของเกษตรกร

การเกบและวเคราะหขอมลจากเกษตรกรเพอประมาณอตราคาขนสงระยะใกล แบงเปน 2 ขนตอน คอ การเกบขอมลและวเคราะหเบองตนเพอประมาณจานวนตวอยางทงหมด และการเกบขอมลและวเคราะหแบบชนภมเพอประมาณและวเคราะหอตราคาขนสงระยะใกล ภาคผนวกท จ-1 การเกบและวเคราะหขอมลเบองตน

การเกบขอมลเบองตนทาในจงหวดนครราชสมาซงเปนจงหวดทมพนทเพาะปลกและปรมาณ

ผลผลตมนสาปะหลงสงทสดในประเทศ โดยมวตถประสงคเพอประมาณคาความแปรปรวนของอตราคาขนสงระยะใกล เพอนาไปใชประมาณจานวนตวอยางเกษตรกรโดยรวมทตองสารวจจากจงหวดทมการเพาะปลกมนสาปะหลงทวประเทศ ในงานวจยน การประมาณอตราคาขนสงจะอางองหนวยบาทตอตน-กโลเมตร ซงเปนหนวยทพจารณาทงนาหนกบรรทกและระยะทางทขนสงและสอดคลองตามทฤษฎการจดการโลจสตกส การวเคราะหขอมลเบองตนมข นตอนและผลการวเคราะหดงน 1. การกระจายตวของขอมล

ขอมลเบองตนของอตราคาขนสงระยะใกลทสารวจไดจากเกษตรกรในจงหวดนครราชสมา แสดง

ไดดงในรปผนวกท จ-1 ซงจากรปจะเหนไดวา คาขนสงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร (THBpTonKm ในรปซาย) มการกระจายตวไมเปนไปตามรปแบบของการแจกแจงแบบปกต ทงในกรณคาขนสงทเกษตรกรเปนเจาของรถ (OwnHire = 1) ซงม 20 ตวอยาง และในกรณคาขนสงทเกษตรกรใชรถรบจางขนสงผลตผล (OwnHire = 2) ซงม 45 ตวอยาง (คา p-value นอยกวา 0.005 ทงสองกรณ) ดงนน ขอมลคาขนสงจงถกแปลงคาดวยฟงกชนลอการธมธรรมชาต (Natural logarithm) เพอใหการกระจายตวของขอมลมลกษณะการแจกแจงเปนการแจกแจงแบบปกต (LnTHBpTonKm ในรปขวา) พบวาขอมลทถกแปลงคาแลวมการแจกแจงแบบปกตจรง (คา p-value = 0.775 และ 0.586 ตามลาดบ) ซงพรอมทจะถกวเคราะหในขนตอนตอไป


276

Perc

ent

151050-5

99

9590

80706050403020

105

1

3210-1

99

9590

80706050403020

105

1

THBpTonKm LnTHBpTonKm

THBpTonKm

1.825 <0.0055.035 2.519 43 1.353 <0.005

LnTHBpTonKmMean StDev

Mean

N AD P0.3405 0.6129 20 0.231 0.7751.504 0.4833

StDev

43 0.293 0.586

N AD P1.72 1.380 20

OwnHire12

รปผนวกท จ-1 การตรวจสอบสมมตฐานการกระจายตวของขอมลแบบปกต

2. การวเคราะหความแปรปรวน (Analysis of Variance, ANOVA)

การวเคราะหความแปรปรวนของขอมลใชคาแปลงดวยลอการธมธรรมชาตของคาขนสงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร เปนตวแปรตอบสนอง และใช (1) ประเภทของคาขนสง (OwnHire) ซงแบงเปนกรณเกษตรกรเปนเจาของรถ และเกษตรกรใชรถรบจาง; (2) ประเภทของรถบรรทก (Truck) ซงประกอบดวย รถบรรทกขนาดเลก (อแตน) รถบรรทกหกลอ และรถบรรทกสบลอ เปนตวแปรอสระทใชอธบายความแปรปรวนของคาขนสง โดยตวแปรท (1) และ (2) เปนตวแปรปจจยหลก (Main factors) ทมลกษณะขอมลเปนเชงหมวดหม (Categorical variables) ผลการวเคราะหความแปรปรวนแสดงดงในรปผนวกท จ-2


277

Factor Type Levels OwnHire Fixed 2 Truck Fixed 3

ANOVA

Source DF SS MS F P OwnHire 1 18.14 18.11 97.03 < 0.0001 Truck 2 0.50 0.25 1.35 0.268 Error 51 9.52 0.19 Total 54 28.17

S = 0.432 R-sq = 66.20% R-sq(adj) = 64.21% รปผนวกท จ-2 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของขอมลเบองตน

ผลการวเคราะหความแปรปรวนสามารถอธบายไดดงน - ประเภทของรถไมมผลตอคาขนสง (p-value = 0.268)

- ประเภทของคาขนสง (ในกรณเจาของรถหรอรถรบจาง) มผลตอคาขนสงอยางมนยสาคญ (p-value < 0.0001) เมอเปรยบเทยบคาขนสงกรณเกษตรกรเปนเจาของรถและกรณเกษตรกรใชรถรบจาง โดยใชการ

เปรยบเทยบ (Multiple comparison test) ของ Tukey พบวา คาขนสงแบบใชรถรบจางมคาสงกวาแบบเจาของรถอยางมนยสาคญ ชวงความเชอมนท 95% ของความแตกตางของคาขนสงเฉลยของทงสองกรณมคา (1.32, 1.54) ในรปของคาขนสงทแปลงดวยลอการธมธรรมชาต ทงน อาจมสาเหตเนองมาจากการทคาขนสงกรณเกษตรกรเปนเจาของรถประมาณโดยไมไดรวมคาใชจายอนๆ เชน คาบารงรกษารถ คาซอมรถ คาประกนภย ฯลฯ ดงนน คณะวจยเหนวา ควรประมาณอตราคาขนสงกรณเกษตรกรใชรถรบจางเทานน เนองจากเกษตรกรทเปนเจาของรถมสดสวนนอยกวาเกษตรกรทใชรถรบจาง และเกษตรกรทใชรถของตนเองไมมการเกบรวบรวมขอมลคาใชจายอนๆ อยางครบถวน ทาใหไมสามารถประมาณคาขนสงแบบใชรถตนเองไดอยางถกตอง

รปผนวกท จ-3 ประกอบดวยกราฟของการวเคราะหคาความคลาดเคลอน ตามสมมตฐานของ

การวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) รปผนวกท จ-3 (ก) แสดงใหเหนวาคาความคลาดเคลอนมการแจกแจงแบบปกต รปผนวกท จ-3 (ข)-(ง) แสดงวาคาความคลาดเคลอนมความแปรปรวนคอนขางคงท


278

ผลจากกราฟทงสยนยนวาสามารถยอมรบสมมตฐานของคาความคลาดเคลอนจากการวเคราะหความแปรปรวนในรปผนวกท จ-2 ได

Residual

Perc

ent

1.00.50.0-0.5-1.0-1.5

99

95

90

80

70

60504030

20

10

5

1

Normal Probability Plot of the Residuals(response is LnTHBpTonKm)

(ก) การทดสอบการแจกแจงแบบปกตของคาความคลาดเคลอน

Fitted Value

Res

idua

l

1.61.41.21.00.80.60.40.20.0

1.0

0.5

0.0

-0.5

-1.0

-1.5

Residuals Versus the Fitted Values(response is LnTHBpTonKm)

(ข) การกระจายตวของของคาความคลาดเคลอนเปรยบเทยบกบคาจากแบบจาลอง

รปผนวกท จ-3 การวเคราะหคาความคลาดเคลอน เพอวเคราะหสมมตฐานของการวเคราะหความแปรปรวน


279

OwnHire

Res

idua

l

2.01.81.61.41.21.0

1.0

0.5

0.0

-0.5

-1.0

-1.5

Residuals Versus OwnHire(response is LnTHBpTonKm)

(ค) การกระจายตวของของคาความคลาดเคลอนเปรยบเทยบตวแปรปจจยหลกประเภทคาขนสง

cTruck

Res

idua

l

3.02.52.01.51.0

1.0

0.5

0.0

-0.5

-1.0

-1.5

Residuals Versus Truck(response is LnTHBpTonKm)

(ง) การกระจายตวของของคาความคลาดเคลอนเปรยบเทยบตวแปรปจจยหลกประเภทของรถ

รปผนวกท จ-3 (ตอ) การวเคราะหคาความคลาดเคลอน เพอวเคราะหสมมตฐานของการวเคราะหความแปรปรวน


280

3. การหาจานวนตวอยางเกษตรกรโดยรวม คาประมาณของคาเบยงเบนมาตรฐานของคาขนสงแบบใชรถรบจางเทากบ 0.499 ของ

ลอการธมธรรมชาตของคาขนสงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร ชวงความเชอมนท 95% ของคาขนสงเฉลยคอ (1.34, 1.70) ในรปของลอการธมธรรมชาตของคาขนสงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร สมการทใชคอ

nStX να ,2/± (สมการท จ-1)

โดยท X คอ คาขนสงเฉลย να ,2/t คอ คาจากการแจกแจงแบบ t ซงใชในกรณทตองการ

ประมาณคาเฉลยโดยไมทราบคาเบยงเบนมาตรฐาน α คอ ระดบความเชอมน (ท 95% α มคาเทากบ 0.05) ν คอ องศาเสร (Degree of freedom, df) ของคาเบยงเบนมาตรฐาน S คอ คาเบยงเบนมาตรฐาน และ n คอ จานวนขอมล

จากชวงความเชอมนท 95% สามารถประมาณคาครงความกวาง (Half-width) ของชวงความ

เชอมนไดเทากบ 0.18 หรอเทากบ 0.81 บาทตอตน-กโลเมตร (คานวณจากการแปลงชวงความเชอมนในรปลอการธมธรรมชาตกลบเปนหนวยเดม แลวจงหารสอง โดย (1.34, 1.70) มคาเทากบ (3.84, 5.46) บาทตอตน-กโลเมตร ซงมคาครงความกวางของชวงความเชอมน เทากบ 0.81 บาทตอตน-กโลเมตร) คาครงความกวางของชวงความเชอมนเปนตวกาหนดจานวนตวอยางเกษตรกรรวม โดยการประมาณจานวนตวอยางใชสมการท จ-2

2

,2/⎟⎟⎠

⎞⎜⎜⎝

⎛=

ESt

n να (สมการท จ-2)

โดย n คอ จานวนตวอยางรวม να ,2/t คอ คาจากการแจกแจงแบบ t ทระดบความเชอมน α

และองศาเสรเทากบ ν S คอ คาเบยงเบนมาตรฐาน และ E คอ คาครงความกวางของชวงความเชอมนทตองการ ทงน คาองศาเสรเปนฟงกชนของ n ซงทาใหการแกสมการท จ-2 ตองใชการลองผดลองถก (Trial and error) ในทน การหาคา n ทาโดยใชการลองผดลองถกของคาขนสงในรปลอการธม ธรรมชาต

คณะวจยเลอกกาหนดคาครงความกวางของชวงความเชอมนใหไมเกน 0.50 บาทตอตน-

กโลเมตร (ประมาณ 0.106 ในหนวยของคาแปลงลอการธมธรรมชาต) หรอคาความคลาดเคลอนไมเกน 1 บาทตอตน-กโลเมตร ทระดบความเชอมน 95% โดยตงสมมตฐานวาคาเบยงเบนมาตรฐานคงท จากการลองผดลองถกพบวา จานวนตวอยางเกษตรกรรวมมคาเทากบ 114 ตวอยาง (โดย να ,2/t =

272.2113,025.0 =t , 499.0=S และ 106.0=E ) ซงเปนจานวนตวอยางเกษตรกรขนตาทตองทาการ

เกบขอมลจากจงหวดตางๆ ทมการเพาะปลกมนสาปะหลง (เฉพาะจงหวดทไดคดเลอก)


281

ภาคผนวกท จ-2 การเกบและวเคราะหขอมลแบบชนภม

ขนตอนการเกบและวเคราะหขอมลโดยรวม เปนดงน

1. การเกบขอมลดวยการสมตวอยางแบบชนภม (Stratified Sampling)

การเกบขอมลทงหมดเพอประมาณอตราคาขนสงของเกษตรกรทาโดยวธสมตวอยางแบบชนภม (Stratified sampling) โดยผวจยไดเลอกเกบขอมลเฉพาะในจงหวดทมปรมาณผลผลตมนสาปะหลงในรอบปเพาะปลก 2549/50 และ 2550/51 มากกวา 1 ลานตน ซงประกอบดวย 7 จงหวดจาก 3 ภมภาคทมการเพาะปลกสาปะหลง ไดแก นครราชสมา ชยภม ชลบร สระแกว ฉะเชงเทรา กาญจนบร และกาแพงเพชร ในทน กาหนดใหจงหวดเปนชนภม (Stratum) การแบงจานวนตวอยางใหแตละจงหวดทาโดยใชสมการท จ-3

NnN

nWn hhh == (สมการท จ-3)

โดย h = 1, 2, …, 7 แทนดชนชนภม hn คอ จานวนตวอยางเกษตรกรทตองสารวจในชนภม

h (จงหวด h ) เปนอยางนอย hW คอ คานาหนกของชนภม h hN คอ จานวนเกษตรกรทงหมดในชนภม h (จงหวด h ) และ N คอ จานวนเกษตรกรรวมของทง 7 ชนภม (7 จงหวดทไดคดเลอก) และ n คอ จานวนตวอยางรวม (114 ตวอยาง)

ผลการแบงตวอยางสาหรบแตละจงหวดแสดงในตารางผนวกท จ-1 ในทน ไดทาการปดเศษของ

จานวนตวอยางเกษตรกรทคานวณไดขน ทาใหจานวนตวอยางรวมทเหมาะสมเพมจานวนเปน 119 ตวอยาง จานวนเกษตรกรทไดสารวจขอมลจรงในแตละจงหวด (เฉพาะกรณขนสงระยะใกลดวยรถรบจาง) แสดงดงในตารางท 4-3 (บทท 4) ตารางผนวกท จ-1 จานวนตวอยางเกษตรกรทเหมาะสมสาหรบแตละจงหวด

จงหวด จานวนครวเรอน1 จานวนตวอยางทคานวณได จานวนตวอยางทเหมาะสม นครราชสมา 81,143 50.6 51 กาแพงเพชร 19,799 12.3 13 สระแกว 15,056 9.4 10 ชยภม 24,420 15.2 16 ชลบร 16,081 10.0 11 ฉะเชงเทรา 14,518 9.1 10 กาญจนบร 11,819 7.4 88

รวม 474,823 114 119

ทมา: 1 สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2550ข)


282

2. การจดการขอมลเบองตนเพอจาแนกการขนสงระยะใกล ตารางผนวกท จ-2 แสดงจานวนขอมล จานวนขอมลสะสม ความถ และความถสะสม คณะวจย

เลอกใชระยะทางขนสงท 60 กโลเมตร (เดนทางขาเดยว) เปนเกณฑในการจาแนกการขนสงระยะใกล (Short haul) เนองจากทระยะทางนมจานวนขอมลอยางนอย 95% ของขอมลทงหมด เมอจาแนกขอมลทงหมดตามระยะทางขนสงใกล-ไกล และการใชรถรบจางขนสง พบวาม 227 ตวอยางขอมลทเปนประเภทรบจางขนสงระยะใกล (ตารางผนวกท จ-3) ตารางผนวกท จ-4 แสดงจานวนขอมลอตราคาขนสงดวยรถรบจางในระยะใกล จาแนกตามจงหวดและประเภทรถ โปรดสงเกตวา เมอคณะวจยทาการเกบขอมลเบองตนในจงหวดนครราชสมาเพอประมาณคาความแปรปรวนของอตราคาขนสงระยะใกล เพอนาไปใชประมาณจานวนตวอยางเกษตรกรโดยรวมทตองเกบจากจงหวดตางๆ นน ประเภทของรถบรรทกทใชมเพยง 3 ประเภท คอ รถบรรทกขนาดเลก (อแตน) รถบรรทกหกลอ และรถบรรทกสบลอ แตเมอสารวจเกบขอมลจรง พบวามการใชรถบรรทกสลอในบางพนทดวย ตารางผนวกท จ-2 จานวนขอมลกบระยะทางขนสง

ระยะทาง (กโลเมตร) จานวนขอมล จานวนขอมลสะสม ความถ ความถสะสม ≤ 10 63 63 21.95% 21.95% 11-20 73 136 25.44% 47.39% 21-30 53 189 18.47% 65.85% 31-40 71 260 24.74% 90.59% 41-50 11 271 3.83% 94.43% 51-60 7 278 2.44% 96.86% > 60 9 287 3.14% 100.00%

ตารางผนวกท จ-3 ขอมลจาแนกตามระยะทางและการใชรถรบจางขนสง

ระยะทาง รถรบจาง รถตนเอง รวม ระยะใกล 227 51 278 ระยะไกล 7 2 9 รวม 234 53 287


283

ตารางผนวกท จ-4 จานวนขอมลคาขนสงระยะใกลดวยรถรบจางจาแนกตามจงหวดและประเภทรถ

จงหวด รถรบจาง รวม รถสบลอ รถกระบะสลอ รถหกลอ รถขนาดเลก

นครราชสมา 15 0 79 3 97 ชยภม 0 2 0 13 15 กาแพงเพชร 0 3 0 23 26 ชลบร 17 0 6 0 23 สระแกว 0 0 21 0 21 ฉะเชงเทรา 7 3 11 3 24 กาญจนบร 0 2 19 0 21

รวม 39 10 136 42 227

3. การประมาณอตราคาขนสงระยะใกลแบบชนภม

การประมานอตราคาขนสงเฉลยแบบชนภม (เพอประมาณอตราคาขนสงเฉลยทวประเทศ) คา

เบยงเบนมาตรฐานของอตราคาขนสงเฉลยแบบชนภม ชวงความเชอมนของอตราคาขนสงเฉลยแบบชนภม คาเบยงเบนมาตรฐานของคาขนสงแบบชนภม และชวงความเชอมนของคาขนสงแบบชนภม ใชสมการท จ-4 ถง จ-8 ตามลาดบ คาประมาณทไดดงแสดงในตารางท 4-17 และ 4-18 (บทท 4)

∑=

=7

1hhh XWX (สมการท จ-4)

∑=

=7

1

22).(.

h h

hh n

sWXes (สมการท จ-5)

).(.,2/ XestX να± (สมการท จ-6)

∑=

⎟⎟⎠

⎞⎜⎜⎝

⎛+=

7

1

22 11)(h h

hh nsWXs (สมการท จ-7)

)(,2/ XstX να± (สมการท จ-8)

โดย X คอ คาขนสงเฉลยแบบชนภม hX คอ คาขนสงเฉลยของตวอยางจากชนภมท h

).(. Xes คอ คาเบยงเบนมาตรฐานของคาขนสงเฉลยแบบชนภม hs คอ คาเบยงเบนมาตรฐานของคาขนสงของตวอยางจากชนภมท h และ )(Xs คอ คาเบยงเบนมาตรฐานของคาขนสงแบบชนภม


284

4. การประมาณคาขนสงระยะใกลจาแนกตามจงหวดและการวเคราะหเปรยบเทยบ

การวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ของอตราคาขนสงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร (ในรปลอการธมธรรมชาต) เปนตวแปรตอบสนอง และใช (1) จงหวด (Province); (2) ประเภทของรถ (Truck) ซงเปนไปไดตงแต รถบรรทกขนาดเลก (อแตน) รถบรรทกสลอ รถบรรทกหกลอ และรถบรรทกสบลอ เปนตวแปรอสระทใชอธบายความแปรปรวนของคาขนสง โดยตวแปรท (1) และ (2) เปนตวแปรปจจยหลก (Main factors) ทมลกษณะขอมลเปนเชงหมวดหม (Categorical variables) จากผลการวเคราะหความแปรปรวน (รปผนวกท จ-4) พบวาจงหวดทตางกนมผลตอคาขนสงอยางมนยสาคญ (p-value <0.0001) สาหรบผลของประเภทของรถจะไมใชผลการวเคราะหความแปรปรวนนโดยตรง เนองจากคาขนสงทแตกตางโดยประเภทรถนนควรมการใชนาหนกความสาคญทแตกตางกนสาหรบแตละจงหวดในการวเคราะหดวย

Factor Type Levels Province Fixed 7 Truck Fixed 4

ANOVA

Source DF Seq SS Adj SS Adj MS F P Province 6 43.1042 32.2745 5.3791 15.65 < 0.0001 Truck 3 2.6994 2.6994 0.8998 2.62 0.052 Error 217 74.6069 74.6069 0.3438 Total 226 120.4106

S = 0.586 R-sq = 38.04% R-sq(adj) = 35.47% รปผนวกท จ-4 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของขอมลจากเกษตรกร 7 จงหวด

ในการเปรยบเทยบความแตกตางของอตราคาขนสงระหวางจงหวด ใชวธเปรยบเทยบความแตกตางของ Tukey โดยใชสมการท จ-9

( )ji

kji nn

sqXX 11

2,, +±− να (สมการท จ-9)

โดย iX และ jX คอ อตราคาขนสงเฉลยของจงหวด i และ j ทตองการเปรยบเทยบ s คอ คา

เบยงเบนมาตรฐานของคาความคลาดเคลอน α คอ ระดบความเชอมน k คอ จานวนจงหวดทตองการ


285

เปรยบเทยบ ν คอ คาองศาเสรของคาเบยงเบนมาตรฐานของคาคลาดเคลอน in และ jn คอ จานวน

ตวอยางจากจงหวด i และ j ทตองการเปรยบเทยบ ตามลาดบ จากการเปรยบเทยบความแตกตางของอตราคาขนสงระหวางจงหวด พบวา มความแตกตางของ

อตราคาขนสงเฉลยระหวางบางจงหวดอยางมนยสาคญ ชวงความเชอมนท 95% ของความแตกตางของอตราคาขนสงเฉลยระหวางสองจงหวด (โดยทาการเปรยบเทยบทกค) มคาดงแสดงในรปผนวกท จ-5 โดยชวงความเชอมนของคเปรยบเทยบทมคาศนยอยในชวงความเชอมน แสดงวาไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต ในขณะทชวงความเชอมนทไมมคาศนย แสดงวามความแตกตางอยางมนยสาคญ ผลโดยรวมของการเปรยบเทยบสามารถดไดจากตารางท 4-19 (บทท 4)

จงหวด นครราชสมา ชยภม ชลบร สระแกว กาแพงเพชร ฉะเชงเทรา

คาเฉล ย 1.47 1.83 1.96 2.22 2.34 2.66

n 97 15 23 21 26 24

กาญจนบร 1.40 21 0.373 0.193 -0.004 -0.251 -0.396 -0.708

-0.511 -1.048 -1.112 -1.384 -1.474 -1.805

นครราชสมา 1.47 97 0.151 -0.064 -0.307 -0.461 -0.769

-0.868 -0.915 -1.191 -1.272 -1.606

ชยภม 1.83 15 0.479 0.231 0.088 -0.224

-0.740 -1.011 -1.103 -1.433

ชลบร 1.96 23 0.295 0.149 -0.162

-0.814 -0.903 -1.234

สระแกว 2.22 26 0.421 0.110

-0.656 -0.987

กาแพงเพชร 2.34 21 0.199

-0.841

α = 0.05, k = 7, d.f. = 220, q(α,k,d.f.) = 4.212, s = 0.6167

รปผนวกท จ-5 ชวงความเชอมนท 95% ของความแตกตางของคาขนสงเฉลยของทกคจงหวด

รปผนวกท จ-6 ประกอบดวยกราฟของการวเคราะหคาความคลาดเคลอน ตามสมมตฐานของการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ของขอมลอตราคาขนสง 7 จงหวด รปผนวกท จ-6 (ก) แสดงใหเหนวาคาความคลาดเคลอนใกลเคยงกบแบบปกต (ยกเวนคาความคลาดเคลอน 4 คาทมคานอยผดปกต) รปผนวกท จ-6 (ข)-(ง) แสดงวาคาความคลาดเคลอนมความแปรปรวนคอนขางคงท ผลจากกราฟทงสยนยนวาสามารถยอมรบสมมตฐานของคาความคลาดเคลอนจากการวเคราะหความแปรปรวนในรปผนวกท จ-2 ได


286

Residual

Perc

ent

210-1-2-3

99.9

99

9590

80706050403020

10

5

1

0.1

Normal Probability Plot of the Residuals(response is LnTHBpTonKm)

(ก) การทดสอบการแจกแจงแบบปกตของคาความคลาดเคลอน

Fitted Value

Res

idua

l

3.002.752.502.252.001.751.50

2

1

0

-1

-2

-3

Residuals Versus the Fitted Values(response is LnTHBpTonKm)

(ข) การกระจายตวของของคาความคลาดเคลอนเปรยบเทยบกบคาจากแบบจาลอง

รปผนวกท จ-6 การวเคราะหคาความคลาดเคลอน เพอวเคราะหสมมตฐานของการวเคราะหความแปรปรวนของอตราคาขนสง 7 จงหวด


287

province

Res

idua

l

7654321

2

1

0

-1

-2

-3

Residuals Versus province(response is LnTHBpTonKm)

(ค) การกระจายตวของของคาความคลาดเคลอนเปรยบเทยบตวแปรปจจยหลกจงหวด

Truck

Res

idua

l

4.03.53.02.52.01.51.0

2

1

0

-1

-2

-3

Residuals Versus Truck(response is LnTHBpTonKm)

(ง) การกระจายตวของของคาความคลาดเคลอนเปรยบเทยบตวแปรปจจยหลกประเภทของรถ

รปผนวกท จ-6 (ตอ) การวเคราะหคาความคลาดเคลอน เพอวเคราะหสมมตฐานของการวเคราะหความแปรปรวนของอตราคาขนสง 7 จงหวด


288

5. การประมาณคาขนสงระยะใกลจาแนกตามประเภทรถและการวเคราะหเปรยบเทยบ การประมาณคาขนสงระยะใกลจาแนกตามประเภทรถทาโดยประมาณคาขนสงเฉลยสาหรบแตละ

ประเภทรถ โดยใชคาเฉลยแบบชนภม ตามสมการท จ-10 และประมาณคาเบยงเบนมาตรฐานแบบชนภมของคาขนสงเฉลยของรถแตละประเภทตามสมการท จ-11

∑=

=7

1hihhi XWX (สมการท จ-10)

∑=

=7

1

22)(h

ihhi sWXs (สมการท จ-11)

โดย 4,...,1 , =iX i คอ คาขนสงเฉลยแบบชนภมของรถทง 4 ประเภท ihX คอ คาขนสงเฉลย

ของรถประเภท i ของตวอยางจากชนภมท h )( iXs คอ คาเบยงเบนมาตรฐานของคาขนสงของรถประเภท i แบบชนภม ihs คอ คาเบยงเบนมาตรฐานของคาขนสงของรถประเภท i ของตวอยางจากชนภมท h และ ihn คอ จานวนตวอยางคาขนสงรถประเภท i จากชนภมท h

จากนนจงใชวธเปรยบเทยบความแตกตางของ Tukey เปรยบเทยบอตราคาขนสงของรถประเภท

ตางๆ โดยคาเบยงเบนมาตรฐาน ps ทใชในสมการเปรยบเทยบความแตกตางของอตราคาขนสงระหวาง

ประเภทรถ มาจากการเฉลยคาเบยงเบนมาตรฐานของรถประเภทตางๆ ตามสมการ จ-12

∑

∑

=

=

−

−= 4

1

4

1

2

)1(

)1(

ii

iii

p

n

sns (สมการท จ-12)

รปผนวกท จ-7 แสดงชวงความเชอมนท 95% ของทกคการเปรยบเทยบ ผลสรปจากการ

เปรยบเทยบสามารถดไดจากตารางท 4-21 (บทท 4)


289

ประเภทรถ 4 ลอ 10 ลอ บรรทกเลก

คาเฉล ย 1.86 1.89 2.25

n 10 39 42

6 ลอ 1.63 136 0.087 -0.086 -0.451

-0.557 -0.444 -0.798

4 ลอ 1.86 10 0.321 -0.041

-0.376 -0.734

10 ลอ 1.89 39 -0.140

-0.578

α = 0.05, k = 4, d.f. = 223, q(α,k,d.f.) = 3.663, s = 0.3798

รปผนวกท จ-7 ชวงความเชอมนท 95% ของความแตกตางของคาขนสงเฉลยของทกคประเภทรถ

นอกจากน คณะวจยยงไดประมาณอตราคาขนสงในหนวยบาทตอกโลกรมดวย เนองจากในทางปฏบตทวไป เกษตรกรนยมคดอตราคาขนสงเปนบาทตอกโลกรม ซงวธการคานวณจะเปนไปในรปแบบเดยวกนกบการประมาณอตราคาขนสงในหนวยบาทตอตน-กโลเมตร ผลการประมาณอตราคาขนสงในหนวยบาทตอกโลกรมแสดงไดดงในตารางท 4-18, 4-20 และ 4-22 (บทท 4)


290


291

ภาคผนวก ฉ การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง


292


293

ภาคผนวก ฉ การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง

ภาคผนวก ฉ อธบายการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง เพอหาความสมพนธ (Association) ทมนยสาคญทางสถต ระหวางกลยทธในการจดการและความสามารถในการแขงขน โดยเฉพาะระดบของกลยทธทมความสมพนธเชงบวกกบความสามารถในการแขงขน เพอเสนอกลยทธทเหมาะสมใหแกผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง กลยทธการบรหารจดการของผประกอบการทพจารณา เชน นโยบายการผลต (เพอจดเกบ Make-to-stock, MTS และผลตตามคาสงซอ Make-to-order, MTO) การพฒนาบคลากร นโยบายการตลาดและการสรางตลาดใหม การใชระบบอตโนมตในการผลต การประสานงานกบผสงมอบและลกคา นโยบายการประหยดพลงงาน การบารงรกษาเครองจกร การควบคมคณภาพ การจดการสารสนเทศ และการจดการขนสง เปนตน ซงกาหนดใหเปนตวแปรอสระ สวนความสามารถในการแขงขน แบงเปน 6 ดาน ไดแก ราคา คณภาพ เวลานาในการจดการคาสงซอ การสงสนคาตรงเวลาและตรงตามคาสง ความมเอกลกษณของสนคา และความหลากหลายของผลตภณฑ และใชเปนตวแปรตอบสนอง ตวแปรความสามารถในการแขงขนน มลกษณะขอมลเปนขอมลเชงลาดบ (Ordinal data) ดงนน ในการวเคราะหหาความสมพนธ จะตองใชแบบจาลองการถดถอยโลจสตกลาดบ (Ordinal logistic regression model, OLRM) ในการวเคราะห ดงทแสดงในภาคผนวกท ฉ-1 ภาคผนวกท ฉ-2 แสดงตวอยางการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรอสระทมลกษณะเปนขอมลเชงลาดบ ซงการวเคราะหนมจดประสงคเพอตรวจสอบใหแนใจวา ตวแปรอสระในแบบจาลอง OLRM ไมมความสมพนธกนเอง (นนคอ ตวแปรตวแปรอสระทตางกนไมไดอธบายตวแปรตอบสนองซาซอนกน) ภาคผนวกท ฉ-1 ตวอยางการวเคราะหขอมลตวแปรตอบสนองเชงลาดบ (Ordinal data)

แบบจาลองการถดถอยแบบ OLRM สามารถอธบายความสมพนธทมนยสาคญระหวางตวแปร

ตอบสนองทเปนขอมลเชงลาดบ (Ordinal data) กบตวแปรอสระแบบตางๆ ได โดยความสมพนธจะอธบายหรอประมาณคาความนาจะเปนของระดบตวแปรตอบสนอง (Response probability) ในรปของฟงกชนของตวแปรอสระ ในภาคผนวกท ฉ-1 น จะแสดงตวอยางการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรตอบสนองและตวแปรอสระจากคาถาม 2 คาถามจากแบบสอบถามผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง (ภาคผนวกท ค-2) คาถามท 2.15 กจการของทานมการวางแผนความรวมมอ และการประสานงานกบผประกอบการอนๆ ภายในโซอปทานอยางไร

1. มการวางแผน ความรวมมอ และประสานงาน เฉพาะภายในบรษทเทานน 2. มการวางแผน ความรวมมอ และประสานงานรวมกบลกคาหรอผสงมอบมนสาปะหลง 3. มการวางแผน ความรวมมอ และประสานงานรวมกบลกคาและผสงมอบมนสาปะหลง


294

คาถามท 4.1.2 ปจจบนกจการของทานมระดบความสามารถในการแขงขนในดานคณภาพเปนอยางไร

ความสามารถในการแขงขน ระดบความสามารถในการแขงขน 5. มากทสด 4. มาก 3. ปานกลาง 2. นอย 1. นอยทสด

คณภาพของผลตภณฑ

ตารางผนวกท ฉ-1 สรปขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามในคาถามท 2.15 และ คาถามท

4.1.2 ของผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงทง 54 รายทใหความรวมมอในการศกษาครงน ในตวอยางน ตวแปรตอบสนอง (Y) คอ ระดบความสามารถในการแขงขนดานคณภาพผลตภณฑ (j = 1, 2,…, 5; จากระดบความสามารถในการแขงขนนอยทสดถงมากทสด) และกลยทธการวางแผนของผประกอบการ (X) เปนตวแปรอสระทใชอธบายความนาจะเปนของระดบของตวแปรตอบสนอง แบบจาลอง OLRM ทแสดงความสมพนธของทงสองตวแปร คอ

[ ] 11 ),|(logit 221121 ,...,J-jxxxxjYP j =++=≤ ββα (สมการท ฉ-1)

[ ]),|(1

),|(log),|(logit21

2121 xxjYP

xxjYPxxjYP≤−

≤=≤ (สมการท ฉ-2)

โดยคา [ ])|(logit xjYP ≤ คอ ฟงกชนลอการธมธรรมชาต (Natural logarithm) ของคาอตราสวนของ (1) ความนาจะเปนสะสมทระดบตวแปรตอบสนอง j ตอ (2) ความนาจะเปนสะสมทระดบตวแปรตอบสนองสงกวา j ตารางผนวกท ฉ-1 ผลการตอบสนองของระดบความสามารถในการแขงขนดานคณภาพของผลตภณฑ จากการวางแผนกลยทธความรวมมอและการประสานงานของกจการ

คาถามท 4.1.2

(Y) ระดบ 0* 1 2 3 4 5 รวม

คาถามท 2.15 (X)

1 4 9 6 5 6 3 33 2 2 0 1 2 4 0 9 3 0 1 0 0 7 4 12 รวม 6 10 7 7 17 7 54

* 0 แสดงถง การทผตอบแบบสอบถามไมตอบสนองตอคาถามท 4.1.2

สาหรบความสมพนธระหวางตวแปรอสระ (คาถามท 2.15) และความนาจะเปนของตวแปรตอบสนอง (คาถาม 4.1.2) แบบจาลอง OLRM อธบายคา [ ])|(logit xjYP ≤ เปนฟงกชนของตวแปร


295

อสระบงช (Indicator variables) 2 ตว คอ 1x และ 2x โดยตวแปร 1x มคาเทากบ 1 เมอผตอบแบบสอบถามเลอกคาตอบท 2 (หรอเทากบ 0 หากเลอกคาตอบอน) ในคาถามท 2.15 และตวแปร 2x มคาเทากบ 1 เมอผตอบแบบสอบถามเลอกคาตอบท 3 (หรอเทากบ 0 หากเลอกคาตอบอน) ในคาถามท 2.15 ตามลาดบ ซงในแบบจาลองใชคาตอบท 1 ของคาถามท 2.15 เปนระดบอางอง ตารางผนวกท ฉ-2 แสดงผลลพธของคาสมประสทธของแบบจาลอง OLRM จากการวเคราะหขอมลความสมพนธระหวางการวางแผนกลยทธความรวมมอและการประสานงานของกจการ (คาถามท 2.15) และระดบความสามารถในการแขงขนดานคณภาพของผลตภณฑ (คาถามท 4.1.2) ในตารางผนวกท ฉ-1 ตารางผนวกท ฉ-2 ผลลพธของคาสมประสทธของแบบจาลอง OLRM จากการวเคราะหขอมลความสมพนธระหวางการวางแผนกลยทธความรวมมอและการประสานงานของกจการ และระดบความสามารถในการแขงขนดานคณภาพของผลตภณฑ

พารามเตอร คาประมาณสมประสทธ คาความคลาดเคลอน คา Z คา P-value

1α -0.851 0.392 -2.17 0.030

2α -0.013 0.362 -0.04 0.970

3α 0.751 0.382 1.97 0.049

4α 3.004 0.619 4.85 0.000

1β -1.034 0.777 -1.33 0.184

2β -2.479 0.743 -3.34 0.001

ตารางผนวกท ฉ-2 แสดงผลลพธทไดจากการประมวลผลดวยโปรแกรม MINITAB 15.0 โดย

แบบจาลองมคาประมาณสมประสทธ jα จานวน 4 คา สาหรบระดบของตวแปรตอบสนองในคาถามท

4.1.2 (โดยใช j = 5 เปนระดบอางอง) และคา 1β และ 2β คอ คาพารามเตอรทแสดงถงการเปลยนแปลงใน Cumulative logits ทตอบสนองตอการเลอกคาตอบท 2 หรอ 3 ในคาถามท 2.15

แบบจาลองทไดสามารถประมาณคา Response probability ของระดบความสามารถในการ

แขงขนระดบท 1 (ระดบความสามารถในการแขงขนทตาทสด) ของคาถามท 4.1.2 ทผประกอบการไดเลอกคาตอบหรอตวเลอกท 3 ในคาถามท 2.15 ได ดงน

=−−+

−−=≤==

))1(479.2851.0exp(1))1(479.2851.0exp()1(ˆ)1(ˆ YPYP 0.0346 (สมการท ฉ-3)

ผลการประมาณคา Response probability ในสมการท ฉ-3 สามารถแปลผลไดวา ผประกอบการ

ทมการวางแผนความรวมมอและประสานงานรวมกบทงลกคาและผสงมอบมนสาปะหลง (ตวเลอกท 3 ของคาถามท 2.15) มคาความนาจะเปนประมาณรอยละ 3.46 ทจะมความสามารถในการแขงขนดานคณภาพของผลตภณฑในระดบตาทสด (ตวเลอกท 1 ของคาถามท 4.1.2) สาหรบคาประมาณความนาจะเปนทระดบอนของคาถามท 4.1.2 สามารถดไดจากตารางผนวกท ฉ-3


296

ตารางผนวกท ฉ-3 Response probabilities ของคาถามท 4.1.2 สาหรบผประกอบการทเลอกคาตอบทแตกตางกนในคาถามท 2.15

ผประกอบการเลอกคาตอบท 3 ในคาถามท 2.15, (x2 = 1)

ผประกอบการเลอกคาตอบท 1 หรอ 2

ในคาถามท 2.15, (x2 = 0)

)1(ˆ ≤YP 0.0346 )1(ˆ =YP * 0.0346 )1(ˆ ≤YP 0.2993 )1(ˆ =YP 0.2993

)2(ˆ ≤YP 0.0764 )2(ˆ =YP 0.0418 )2(ˆ ≤YP 0.4966 )2(ˆ =YP 0.1973 )3(ˆ ≤YP 0.1507 )3(ˆ =YP 0.0744 )3(ˆ ≤YP 0.6793 )3(ˆ =YP 0.1827

)4(ˆ ≤YP 0.6282 )4(ˆ =YP 0.4775 )4(ˆ ≤YP 0.9528 )4(ˆ =YP 0.2734

)5(ˆ ≤YP 1.0000 )5(ˆ =YP 0.3718 )5(ˆ ≤YP 1.0000 )5(ˆ =YP 0.0472 * )(ˆ jYP = คอ คาประมาณความนาจะเปนทระดบท j ของคาถามท 4.1.2

ผลจากแบบจาลอง OLRM สามารถอธบายเพมเตมไดดงน

- มความสมพนธเชงบวกทมนยสาคญระหวาง การทผประกอบการมการวางแผนความรวมมอ และประสานงานรวมกบลกคาและผสงมอบมนสาปะหลง (x2 = 1) และความนาจะเปนทผประกอบการมระดบความสามารถในการแขงขนทางคณภาพของผลตภณฑสง (Response probabilities ในระดบ Y = 4 หรอ 5 มากกวา Y = 1, 2, 3)

- คา p-value = 0.001 ของคาพารามเตอร 2β (แถวสดทายในตารางผนวกท ฉ-2) แสดงใหเหนวา คา Response probabilities ทงหมดทประมาณจากแบบจาลอง OLRM สาหรบผประกอบการทเลอกคาตอบท 3 ในคาถามท 2.15 มคาแตกตางอยางมนยสาคญกบคาประมาณ Response probabilities สาหรบผประกอบการทเลอกคาตอบท 1 หรอ 2 ในคาถามท 2.15 นนคอ ผประกอบการทมการรวมมอกบทงกบลกคาและผสงมอบมนสาปะหลง จะมความแตกตางอยางมนยสาคญ ในเรองระดบความสามารถในการแขงขนดานคณภาพของผลตภณฑ เมอเปรยบเทยบกบผประกอบการทมการวางแผนความรวมมอและประสานงานรวมกบลกคา หรอ ผสงมอบมนสาปะหลง (มความรวมมอกบฝายใดฝายหนงเทานน) หรอกจการทมการวางแผนความรวมมอและประสานงานเฉพาะภายในบรษทเทานน เพอตรวจสอบความเหมาะสมของการนาแบบจาลองมาใชวเคราะหขอมล คณะวจยจงไดทดสอบ

คา Log-likelihood ratio tests (G-statistic) ซงมสมมตฐานหลก (Null hypothesis: H0) เพอทดสอบวาคาประมาณสมประสทธของทง 1β และ 2β มคาเทากบศนย (ไมมนยสาคญ) ดงแสดงในตารางผนวกท ฉ-4 จากตาราง คา G มคาเทากบ 12.841 และคา p-value เทากบ 0.002 แสดงวามหลกฐานทางสถตอยางเพยงพอทจะสรปวา คาพารามเตอรอยางนอยหนงตว ระหวาง 1β และ 2β มคาไมเทากบศนย (มนยสาคญ) นอกจากน การทดสอบสมมตฐานวาแบบจาลอง OLRM เพยงพอทจะใชอธบายความสมพนธระหวางตวแปรตางๆ ในแบบจาลองหรอไม โดยใชคา Pearson และDeviance chi-square statistics ซงในตวอยางน คา p-value สาหรบ Pearson test เทากบ 0.270 และคา p-value สาหรบ Deviance test


297

เทากบ 0.127 แสดงวาแบบจาลอง OLRM สามารถอธบายความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรตอบสนองไดอยางเหมาะสมเพยงพอ

ตารางผนวกท ฉ-4 ผลของ Likelihood ratio test และ Goodness-of-fit tests Likelihood ratio test: สมมตฐานหลกเพอทดสอบวาคาประมาณสมประสทธของทง 1β และ 2β มคาเทากบศนย (ไมมนยสาคญ) G-statistic = 12.841, df = 2, p-value = 0.002 Goodness-of-fit tests:

วธ คา Chi-square df p-value Pearson 7.583 6 0.270 Deviance 9.936 6 0.127 ภาคผนวกท ฉ-2 ตวอยางการวเคราะหความสมพนธสาหรบตวแปรอสระเชงลาดบ (Ordinal data)

ภาคผนวกท ฉ-2 แสดงตวอยางการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรอสระทมลกษณะเปนขอมลเชงลาดบ (Ordinal data) เพอใหแนใจวาตวแปรอสระในแบบจาลอง OLRM ไมมความสมพนธกนเอง (ตวแปรอสระทตางกนไมไดอธบายตวแปรตอบสนองซาซอนกน) ตารางผนวกท ฉ-5 แสดงผลการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรอสระจากคาถามทเกยวกบกลยทธการจดการ 2 ขอ คอ คาถามท 2.15 (ภาคผนวกท ฉ-1) และคาถามท 2.5 ดงทแสดงดานลาง (แบบสอบถามผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลงแสดงในภาคผนวกท ค-2) คาถามท 2.5 กจการของทานมการวางกลยทธทางการตลาดอยางไร (Marketing strategy) 1. ไมมการวางกลยทธทางการตลาด 2. มการวางกลยทธทางการตลาดบางเปนครงคราวไมสมาเสมอ 3. มการวางกลยทธทางการตลาดอยางตอเนอง


298

ตารางผนวกท ฉ-5 ผลการตอบสนองตอคาถามท 2.5 และคาถามท 2.15

คาถามท 2.5

(X2) ระดบ 1 2 3 รวม

คาถามท 2.15 (X1)

1 21 3 2 26 2 5 0 2 7 3 7 6 8 21 รวม 33 9 12 54

การคานวณเพอหาความสมพนธระหวาง X1 และ X2 ทาไดดงน

- จานวนคขอมลทงหมดทมความสอดคลองกน C = 21(0+2+6+8) + 3(2+8) + 5(6+8) + 0(8) = 436 (คขอมลจะถอวามความสอดคลองกน เมอคขอมลมคาของ X1 สงขน และคาของ X2 กสงขนดวย)

- จานวนทงหมดทท งคไมมความสอดคลองกน D = 2(5+0+7+6) + 3(5+7) + 2(7+6) + 0(7) = 98 (คขอมลจะถอวาไมมความสอดคลองกน หากคขอมลมคาของ X1 สงขน แตคาของ X2 ตาลง)

- จากคา C และ D สามารถคานวณคาแกมมา γ ของ Goodman and Kruskal ไดจากสมการท ฉ-4

63.09843698436ˆ =

+−

=+−

=DCDCγ (สมการท ฉ-4)

คาแกมมามลกษณะคลายกบคาสมประสทธสหสมพนธ (Correlation coefficient) สาหรบตวแปร

ทมคาเปนตวเลข (Numerical data) กลาวคอ คาแกมมามคาอยในชวงจาก -1 ถง 1 ซงคาแกมมาเทากบ 1 แสดงวามความสมพนธเชงบวกอยางสมบรณ สวนคา -1 แสดงวามความสมพนธเชงลบ และคาทเขาใกล 0 แสดงวาไมมความสมพนธกน จากตวอยางน คาแกมมาเทากบ 0.63 แสดงวาตวแปรทงสองมความสมพนธเชงบวกคอนขางมาก ดงนนตวแปรตนทมาจากคาถามท 2.15 และ 2.5 ไมควรอยในแบบจาลอง OLRM เดยวกน เนองจากอธบายตวแปรตอบสนองซาซอนกน


299


300


301

ภาคผนวก ช การศกษาเปรยบเทยบรปแบบการขนสงแปงมนสาปะหลงเพอการสงออก

ดวยแบบจาลองสถานการณบนคอมพวเตอร


302

ภาคผนวก ช การศกษาเปรยบเทยบรปแบบการขนสงแปงมนสาปะหลงเพอการสงออก ดวยแบบจาลองสถานการณบนคอมพวเตอร

การศกษาในสวนนมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบผลของการปรบปรงประสทธภาพการขนสงทางรางดวยเทคนคการจาลองสถานการณบนคอมพวเตอร โดยพจารณาเฉพาะการขนสงทางรางของผลตภณฑแปงมนสาปะหลงเพอการสงออกทมการบรรจสนคาในตคอนเทนเนอรเทานน ทงนเนองจากเปนรปแบบการขนสงทเปนไปไดและมการใชจรงในทางปฏบต อกทงการขนสงทางรางโดยบรรจสนคาในตคอนเทนเนอรเปนรปแบบการขนสงทเหมาะสมกบการสงออกมากกวาการขนสงเพอการใชในประเทศ

จากการสารวจขอมลดวยแบบสอบถามพบวามผประกอบการผลตแปงมนสาปะหลงเพอการ

สงออกเพยง 2 รายทมการขนสงสนคาทางราง โดยทง 2 รายมโรงงานแปรรปตงอยในจงหวดนครราชสมา ดงนน คณะวจยจงไดเลอก 1 ใน 2 ผประกอบการเปนโรงงานกรณศกษา การศกษาเปรยบเทยบทาโดยสรางแบบจาลองสถานการณบนคอมพวเตอร ในโปรแกรม ARENA 11.0 เพอจาลองสถานการณการขนสงทางถนนดวยรถบรรทกและการขนสงทางราง โดยตรรกะ (Logic) ทแสดงกระบวนการการขนสงในแบบจาลองเปนดงแสดงในรปผนวกท ช-1

จากรปผนวกท ช-1 การขนสงแปงมนสาปะหลงมตนทางทโรงงานผลตแปงมนสาปะหลง ไปส

ปลายทางคอ ทาเรอกรงเทพ หรอ สถานบรรจและแยกสนคากลอง (Inland container depot, ICD) ของการรถไฟแหงประเทศไทย ทเขตลาดกระบง กอนทาการขนสงตอไปยงทาเรอแหลมฉบง โดยบรษทเอกชนทไดรบสมปทานจากการรถไฟแหงประเทศไทย ซงในการศกษาน คณะวจยจะพจารณาปลายทางการขนสงถง ICD เทานน จะไมพจารณาการขนสงตสนคาตอไปยงทาเรอแหลมฉบง กระบวนการขนสงเรมเมอผลตภณฑแปงมนสาปะหลงไดถกผลตและบรรจเขาตคอนเทนเนอรแลวเสรจ และพรอมทจะถกขนสงออกจากโรงงาน ทางโรงงานจะออกรายการการขนสง ซงประกอบดวยขอมลทสาคญ คอ ปรมาณแปงมนสาปะหลงทตองขนสง (ในหนวยตน) จดหมายปลายทางทตองขนสง และกาหนดเวลาการสงมอบ หลงจากนน โรงงานจะเรมตนกระบวนการขนสงโดยดจากรปแบบการขนสงทสามารถใชได ซงในแบบจาลองน ไดกาหนดใหรอยละ 30 ของการขนสงเปนทางรถ รอยละ 25 เปนทางราง และอกรอยละ 45 เปนการขนสงทางรางหรอรถกได โดยทางรางมลาดบความสาคญทจะถกเลอกกอน ทงนเปนไปตามสดสวนการใชรปแบบการขนสงของโรงงานกรณศกษา ในการขนสงทางราง ผลตภณฑแปงมนสาปะหลงทบรรจในตคอนเทนเนอรจะถกลากดวยรถหวลากไปยงสถานชมทางจระ จงหวดนครราชสมา เพอยกขนแครรถไฟ จากนน หวรถจกรจงลากขบวนตคอนเทนเนอรไปยงจดหมายปลายทางเพอการสงออก คอ ทาเรอกรงเทพ หรอ ICD สาหรบการขนสงทางรถเปนการขนสงจากโรงงานแปงมนสาปะหลงไปยงทาเรอกรงเทพ หรอ ICD โดยตรง


303

รปผนวกท ช-1 ผงแสดงตรรกะในแบบจาลองสถานการณการขนสงผลตภณฑแปงมนสาปะหลงสงออก


304

สาหรบการขนสงโดยรถบรรทก ในการขนสงในแตละครงอาจตองใชรถบรรทกหลายคน โดยคานวณจานวนรถบรรทกทตองใช และตนทนในการขนสงทางรถดงสมการท ช-1 และ ช-2

⎡ ⎤trucktruck COn = (สมการท ช-1)

trucktrucktruck nCostTCost ×= (สมการท ช-2)

โดย truckn คอ จานวนรถบรรทก O คอ ปรมาณคาสงซอ truckC คอ ความสามารถในการบรรทกตอคน truckTCost คอ คาขนสงรวมทางรถบรรทก และ truckCost คาขนสงทางรถบรรทกตอคน

ในกรณทคานวณจานวนรถบรรทกออกมาไดเปนจดทศนยม ใหทาการปดเศษทงหมดขนเปน

จานวนเตม (ใชสญลกษณ ⎡ ⎤ ในสมการท ช-1) นนคอตองใชรถเพมขนอกหนงคนเพอบรรทกสวนทเหลอจากทงหมด ซงจะไดจานวนรถทเพยงพอตอการขนสงทงหมดตามรายการสง สาหรบระยะเวลาในการขนสง ปกตจะใชเวลาทงสนประมาณ 6 ชวโมง หลงจากนนเมอถงปลายทาง จะทาการบนทกตนทนการขนสง แลวจงเสรจสนกระบวนการขนสงทางรถบรรทก

สาหรบการขนสงทางราง จะใชการขนสงดวยรถหวลากตคอนเทนเนอรบรรจแปงมนสาปะหลง

จากโรงงานตนทางมายงสถานชมทางจระกอน โดยจานวนรถบรรทกทใชสามารถหาไดจากสมการท ช-1 หลงจากนน จงทาการยกตคอนเทนเนอรขนแครรถไฟ โดยมตนทนในการยกขนแครดงสมการท ช-3

trucktraintrain nCostLiftTCostLift ×= (สมการท ช-3)

โดย trainTCostLift คอ คาใชจายรวมในการยกตคอนเทนเนอรขนแคร และ trainCostLift คอ ตนทนการยกขนแครตอตคอนเทนเนอร

ระยะเวลาในการขนสงแปงมนสาปะหลงทางรถบรรทกจากโรงงานตนทางและขนถายจาก

รถบรรทกมาขนแครรถไฟจะใชเวลาทงสน 45 นาท (ไมรวมเวลารอและบรรจแปงมนสาปะหลงเขาตคอนเทนเนอรทโรงงาน) สาหรบจานวนตคอนเทนเนอรทใชในการขนสงและตนทนในการขนสงทางรถไฟ สามารถคานวณไดดงสมการท ช-4 และ ช-5

( )⎥⎥

⎤⎢⎢

⎡=

container

traincontainer C

COn ,min (สมการท ช-4)

containercontainertrain nCostTCost ×= (สมการท ช-5)


305

โดย containern คอ จานวนตคอนเทนเนอรทตองใช trainC คอ ปรมาณทรถไฟสามารถขนสงไดใน 1 เทยว containerC คอ ปรมาณขนสงไดตอตคอนเทนเนอร trainTCost คอ คาขนสงรวมทางราง และ

containerCost คอ คาขนสงทางรางตอตคอนเทนเนอร สาหรบปลายทางการขนสงม 2 แหง คอ ICD ลาดกระบง (เพอขนสงตอไปยงทาเรอแหลมฉบง)

และทาเรอกรงเทพ ในทน สมมตใหรอยละ 70 ของการขนสงมปลายทางท ICD และอกรอยละ 30 ทเหลอมปลายทางททาเรอกรงเทพ กอนทจะเรมการขนสงทางรถไฟจากชมทางจระ สนคาจะตองรอหวจกรรถไฟ โดยจะออกจากสถานรถไฟจระเวลาประมาณ 10.00 น. ทกวน

ในบางสถานการณ เชน หวรถจกรไมมาตามตารางเวลา ผประกอบการอาจจาเปนตองตดสนใจ

เปลยนรปแบบการขนสงจากทางรถไฟมาเปนทางรถบรรทกแทน เพอใหมนใจวาสามารถจดสงสนคาขนเรอสงออกไดทนเวลา โดยมกระบวนการและการดาเนนงานเปนไปในรปแบบเดยวกบทไดกลาวไวขางตน จากการสอบถามจากผประกอบการ สามารถประมาณไดวา สถานการณททาใหตองเปลยนรปแบบการขนสงมาเปนการขนสงดวยรถบรรทกน จะมโอกาสเกดขนประมาณ 5% ซงหากหวรถจกรมาตามตารางเวลา (โอกาสเทากบ 95%) จะทาการขนสงทางรถไฟตามปกต

การขนสงทางรางใชเวลาเดนทางประมาณ 16 ชวโมงจงมาถงสถานรถไฟยานพหลโยธน

หลงจากนน ขบวนรถจะตองหยดรอเวลาการปลอยขบวนเพอเดนทางไปยงปลายทางสดทาย กรณทปลายทางคอทาเรอกรงเทพ จะตองรอจนถงเวลา 20.00 น. จงออกเดนทางจากยานพหลโยธนไปถงปลายทาง โดยใชเวลาเดนทางอก 1 ชวโมง จากนนทาการขนถายสนคาทปลายทาง โดยใชเวลาดาเนนการประมาณ 2 ชวโมง แลวทาการบนทกตนทนการขนสง จงเสรจกระบวนการดาเนนงาน

สวนในกรณทปลายทางคอ ICD จะตองรอเวลาการปลอยขบวนทสถานรถไฟยานพหลโยธน

จนถงเวลา 8.00 น. โดยทการขนสงในเสนทางนมกเกดความลาชาในการจดการประมาณ 2-12 ชวโมง (โดยเฉลยประมาณ 6 ชวโมง) จากนนจงเดนทางออกจากยานพหลโยธนถง ICD โดยใชเวลาประมาณ 2 ชวโมง เมอถงปลายทางท ICD สายเรอทรบขนสงสนคาระหวางประเทศจะรบผดชอบดแลการจดสงสนคาไปยงทาเรอแหลมฉบงตอไป โดยในแบบจาลองไดกาหนดใหใชเวลาในการจดการทปลายทาง ICD เปนเวลาประมาณ 2 ชวโมง แลวทาการบนทกตนทนการขนสง จงเสรจกระบวนการดาเนนงาน

ในการทดลองโดยใชแบบจาลองสถานการณน สมมตใหคาเชาหวรถลาก เทากบ 15,000 บาทตอ

คน ขนาดบรรทกของรถหวลากตคอนเทนเนอร เทากบ 19 ตน คาขนสงทางราง เทากบ 6,900 บาทตอตคอนเทนเนอร และขนาดบรรทกของรถไฟเทากบ 612 ตนตอขบวน (คานวณจาก 17 ตนตอตคอนเทนเนอร × 2 ตคอนเทนเนอรตอแคร × 18 แครตอขบวน) และพจารณาทดสอบปจจยทสาคญ 3 ปจจย คอ ปรมาณสนคาทจดสง (ปรมาณ 200, 400, …, 1,600 ตน) โอกาสทหวรถจกรไมมาตามตารางเวลาทสถานชมทางจระ (0%, 5% หรอ 10%) และจานวนหวรถจกร (1 หรอ 2 คน) การทดลองใชสมมตฐานวาระบบเปนแบบ Steady State (นนคอ การขนสงในแบบจาลองสถานการณจะดาเนนการจนกระทงระบบเขาสจดสมดล) ปจจยหลกทง 3 ปจจยจะถกเปลยนแปลงคาจนครบทกชดคาทเปนไปได นนคอ มการทดลอง


306

ทงหมด 7 × 3 × 2 = 42 ชดคาปจจยทเปนไปได ระยะเวลาในการทดลองดวยแบบจาลองแตละรอบคอ 1 ป โดยการทดลองมการทาซา 10 รอบตอ 1 ชดคาปจจย

ตววดประสทธภาพของระบบทใช ไดแก (1) ตนทนคาขนสงรวม ประกอบดวย คาขนสงแปงมน

สาปะหลงดวยรถหวลากตคอนเทนเนอร (จากโรงงานแปรรปทนครราชสมาถงทาเรอกรงเทพหรอ ICD) และคาขนสงแปงมนสาปะหลงดวยรถไฟ (ซงรวมคาใชจายในการขนสงดวยรถหวลากจากโรงงานถงสถานชมทางจระ คายกตคอนเทนเนอรขนแคร คาขนสงทางราง และคายกตคอนเทนเนอรลงจากแคร) และ (2) ปรมาณและสดสวนของแปงมนสาปะหลงทขนสงทางรางหรอทางรถ ซงในแบบจาลองไดมการกาหนดใหสดสวนการขนสงแปงเปนทางรถรอยละ 30, ทางรางรอยละ 25 และทางรถหรอทางรางกได อกรอยละ 45 ดงนน สดสวนการขนสงแปงมนทางรางทมากทสดทเปนไปไดจะมคาประมาณรอยละ 70 (หรออาจมากกวา เนองจากไดทาการสมเลอกรปแบบการขนสง ตามคาความนาจะเปนทกาหนดในแบบจาลอง) ผลการทดลองดวยแบบจาลองสถานการณในโปรแกรม ARENA 11.0 เปนดงทแสดงในสวนท 5.4.3 ในบทท 5


307


308


309

ภาคผนวก ซ การเผยแพรผลงานของโครงการวจย

การจดการโซอปทานและโลจสตกสของผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย


310


311

ภาคผนวก ซ การเผยแพรผลงานวจยของโครงการวจยการจดการโซอปทานและโลจสตกสของผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย 1. Monthatipkul, C., Khompatraporn, C., Parthanadee, P., and Buddhakulsomsiri, J. A study of

supply chain for Thai tapioca starch products. The 4th International Congress on Logistics and Supply Chain Management Systems, Bangkok, Thailand, November 26-28, 2008.

Abstract This research describes the supply chain of tapioca starch products in Thailand. The

supply chain involves many stakeholders including farmers, starch manufacturers, transportation service providers, and customers: both domestic and international. Data collection process utilizes in-depth interviews using a set of questionnaires with stakeholders all over the country. The data are then analyzed in order to show the current state of the supply chain. Since this research is still in an early stage, rooms for improvement and corresponding suggestions of the planting stage are provided. Research results of the other stages will be provided in the subsequent papers. Keywords: Supply chain, Tapioca starch, Questionnaires

2. เมธน ชวยเรอง, ปรารถนา ปรารถนาด, จรชย พทธกลสมศร, เจรญชย โขมพตราภรณ และ ชมพล มณฑาทพยกล. การวเคราะหจดคมทนของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมและแบบวถชวภาพ. ใน รายงานการประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 47 (สาขาพช). มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 17-20 มนาคม 2552.

บทคดยอ

จากการศกษาเปรยบเทยบวธการปลกมนสาปะหลงแบบดงเดมทมผลผลตเฉลยประมาณ 4 ตนตอไร และเทคนคการปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพทคาดวาจะใหผลผลตสงถง10-30 ตนตอไร พบวา ตนทนรวมของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพจะสงกวาการลงทนปลกแบบดงเดมมาก งานวจยนจงไดศกษาวเคราะหจดคมทนของการลงทนปลกมนสาปะหลงแบบวถชวภาพ เปรยบเทยบกบแบบดงเดม ดวย Microsoft Excel Solver ภายใตสถานการณความไมแนนอนของราคาป ยเคมและป ยจลนทรย และราคารบซอหวมนสาปะหลงสด โดยทาการศกษาทชวงราคารบซอหวมนสาปะหลงสด 0.25-4.00 บาทตอกโลกรม และทอตราการเปลยนแปลงของราคาป ยเคมและป ยจลนทรย ลดลงรอยละ 40, ลดลงรอยละ 32, เพมขนรอยละ 20 และเพมขนรอยละ 50 จากกรณฐาน ผลจากการศกษา พบวา การลงทนปลกแบบวถชวภาพนาจะใหผลตอบแทนทอยางนอยไมดอยไปกวาวธการปลกแบบดงเดม แตการปลกแบบดงเดมจะมความเสยงในการลงทนตากวา และมความทนทานตอการเปลยนแปลงของราคาป ยมากกวาการปลกแบบวถชวภาพ Keywords: Break-even analysis, Cassava plantation, Bio-agriculture


312


313

กตตกรรมประกาศ

คณะวจยในโครงการวจยการจดการโซอปทานและโลจสตกสของผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย ขอขอบพระคณผสนบสนนทนวจย ผทรงคณวฒ หนวยงานราชการและภาคเอกชนทเกยวของ รวมถงเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงในเขตพนทตางๆ ทกรณาใหความอนเคราะหขอมล คาชแนะ และขอคดเหนตางๆ อนเปนประโยชนอยางยงตอโครงการวจยน รายนามผใหความอนเคราะหในดานตางๆ แกโครงการวจย เรยงตามหมวดหมและลาดบอกษร มดงตอไปน ผใหทนวจย ผสนบสนนโครงการวจย และผทรงคณวฒ 1. สานกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.) ผสนบสนนทนวจย 2. คณะอนกรรมการทางานจดทาแผนการผลตและพฒนากาลงคนดานโลจสตกส สกอ. 3. ศนยประสานงานวจยดานการจดการโซคณคาและโลจสตกส สกอ. 4. เครอขายมหาวทยาลยไทยดานการบรหารจดการโซคณคาและโลจสตกส

(Thai Researchers’ Consortium of Value Chain Management and Logistics, Thai-VCML) 5. นายทว ตระกลทอง ผทรงคณวฒ 6. นายอนวฒน ฤทยยานนท ผทรงคณวฒ 7. นายอชฌา ลองกร ผทรงคณวฒ 8. นางโรจนา ทองตระกล ผแทนผทรงคณวฒ หนวยงานราชการ และสมาคมตางๆ 9. เกษตรอาเภอกงอาเภอวงสมบรณ ต.วงสมบรณ กงอ.วงสมบรณ จ.สระแกว 10. เกษตรอาเภอขาณวรลกษบร ต.แสนตอ อ.ขาณวรลกษบร จ.กาแพงเพชร 11. เกษตรอาเภอครบร อ.ครบร จ.นครราชสมา 12. เกษตรอาเภอทาตะเกยบ ต.ทาตะเกยบ อ.ทาตะเกยบ จ.ฉะเชงเทรา 13. เกษตรอาเภอเทพสถต ต.วะตะแบก อ.เทพสถต จ.ชยภม 14. เกษตรอาเภอบางละมง อ.บางละมง จ.ชลบร 15. เกษตรอาเภอเลาขวญ ต.เลาขวญ อ.เลาขวญ จ.กาญจนบร 16. เกษตรอาเภอเสงสาง ต.เสงสาง อ.เสงสาง จ.นครราชสมา 17. นายสถาน สถานรถไฟชมทางถนนจระ ต.ในเมอง อ.เมอง จ.นครราชสมา 18. ทาเรอแหลมฉบง การทาเรอแหงประเทศไทย ต.ทงสขลา อ.ศรราชา จ.ชลบร 19. สถานบรรจและแยกสนคากลอง (ICD) เขตลาดกระบง กรงเทพมหานคร 20. สมาคมโรงงานผผลตมนสาปะหลง

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ต.หนองบวศาลา อ.เมอง จ.นครราชสมา

21. สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย เขตยานนาวา กรงเทพมหานคร


314

22. สานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

เขตจตจกร กรงเทพมหานคร

23. สานกงานเศษฐกจการเกษตร เขต 5 ต.โคกกรวด อ.เมอง จ.นครราชสมา 24. สานกเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กรมศลกากร เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร ผประกอบการแปรรปผลตภณฑมนสาปะหลง 25. ช.เจรญทรพย ต.วงทาชาง อ.กบนทรบร จ.ปราจนบร 26. ช.ยงโชคชย ต.หนองสาหราย อ.ปากชอง จ.นครราชสมา 27. โชคไพศาลการเกษตร ต.วงทาชาง อ.กบนทรบร จ.ปราจนบร 28. บรษท กรงไทยอาหารสตว จากด (มหาชน) แขวงบางมด เขตจอมทอง กรงเทพมหานคร 29. บรษท โควซวงเอยะอตสาหกรรมแปงมน จากด ต.หนองปรอ อ.บางละมง จ.ชลบร 30. บรษท จงเกงเซง จากด ต.ดานชาง อ.บวใหญ จ.นครราชสมา 31. บรษท ชลเจรญ จากด ถ.บานบง-หนองซาก อ.บานบง จ.ชลบร 32. บรษท ชอไชยวฒนอตสาหกรรม จากด ต.หวยใหญ อ.บางละมง จ.ชลบร 33. บรษท ชยภมสตารช จากด ต.ละหาน อ.จตรส จ.ชยภม 34. บรษท ซยเฮงหลราชสมา ต.ดานชาง อ.บวใหญ จ.นครราชสมา 35. บรษท ท.เอช.แพลเลท จากด ต.สคว อ.สคว จ.นครราชสมา 36. บรษท ไทยนามนสาปะหลง จากด ต.หมากแขง อ.เมอง จ.อดรธาน 37. บรษท บางนาแปงมน จากด ต.กาฬสนธ อ.เมองกาฬสนธ จ.กาฬสนธ 38. บรษท แปงมนกาฬสนธ จากด ต.คาบง อ.หวยผง จ.กาฬสนธ 39. บรษท แปงมนแสงเพชร ต.หนองบวระเหว อ.หนองบวระเหว จ.ชยภม 40. บรษท พ ว ด อนเตอรเนชนแนล ต.หนองหวแรต อ.หนองบนนาค จ.นครราชสมา 41. บรษท พลอดม จากด ต.ดานเกวยน อ.โชคชย จ.นครราชสมา 42. บรษท อดรเพมผลจากด ต.นาพน อ.หนองววซอ จ.อดรธาน 43. บรษท เอเซยโมดไฟดสตารช จากด ต.บงวชย อ.เมอง จ.กาฬสนธ 44. บรษท ศรวระพชผล จากด ต.บกดอง อ.ขนหาญ จ.ศรสะเกษ 45. บรษท แปงมนเอเชยบรพา จากด ต.ทามวง อ.ทามวง จ.กาญจนบร 46. บรษท แปงมนตะวนออกเฉยงเหนอ (1987) จากด แขวงบางพลด เขตบางพลด กรงเทพมหานคร 47. บรษท พชยแสงตะวน ถ.สคว-ดานขนทด อ.สคว จ.นครราชสมา 48. บรษท แปงมนรอยเอด จากด ต.หนองใหญ อ.โพนทอง จ.รอยเอด 49. บรษท เยนเนรล สตารช จากด ต.อรพมพ อ.ครบร จ.นครราชสมา 50. บรษท สงวนวงษอตสาหกรรม จากด ต.หนองบวศาลา อ.เมอง จ.นครราชสมา 51. บรษท อตสาหกรรมแปงโคราช จากด ต.หนองจะบก อ.เมอง จ.นครราชสมา 52. ลานมนกจอนนต ต.ส อ.ขนหาญ จ.ศรสะเกษ 53. ลานมนเกงไมตร ต.ส อ.ขนหาญ จ.ศรสะเกษ 54. ลานมนคลองตะเขยน ต.ทาตะเกยบ อ. ทาตะเกยบ จ.ฉะเชงเทรา


315

55. ลานมนคเฮงฮวด ต.นาหวา อ.ปทมราชวงศา จ.อานาจเจรญ 56. ลานมนเจรญชยพชไร ต.ทากระดาน อ.สนามชยเขต จ.ฉะเชงเทรา 57. ลานมนโชคเจรญชย ต.ทาเกษม อ.เมอง จ.สระแกว 58. ลานมนทรายทอง ต.หนองสาหราย อ.ปากชอง จ.นครราชสมา 59. ลานมนทาตะเกยบ ต.คลองตะเกรา อ.ทาตะเกยบ จ.ฉะเชงเทรา 60. ลานมนไทเชยง ต.คลองตะเกรา อ.ทาตะเกยบ จ.ฉะเชงเทรา 61. ลานมนพนสยงเจรญ ต.หนองปลง อ.เมอง จ.กาแพงเพชร 62. ลานมนเลาซยเซงพชผล ต.ลาดใหญ อ.เมอง จ.ชยภม 63. ลานมนวรวฒน ต.เขาหนซอน อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชงเทรา 64. ลานมนวานนทการเกษตร 2 ต.บานเลา อ.เมอง จ.ชยภม 65. ลานมนสยามชยเขตพชผล ต.คยายหม อ.สนามชยเขต จ.ฉะเชงเทรา 66. ลานมนศรสมบต ต.ปรอใหญ อ.ขขนธ จ.ศรสะเกษ 67. ลานมนอภชาต ต.คยายหม อ.สนามชยเขต จ.ฉะเชงเทรา 68. สมนกการเกษตร ต.ไพรนกยง อ.หนคา จ.ชยนาท 69. สมบตพชผล ต.คลองหาด อ.คลองหาด จ.สระแกว 70. สยามพชไร ต.บานใหม อ.ครบร จ.นครราชสมา 71. สหกรณนคมนครชม จากด ต.ทรงธรรม อ.เมอง จ.กาแพงเพชร 72. แสงไทยบางปะกง ถนนสขมวท อ.บางปะกง จ.ฉะเชงเทรา 73. หจก. ตงซงจว ต.หวยโปง อ.เมอง จ.ระยอง 74. หจก. ธนวฒนพชผล ต.สลกบาตร อ.ขาณวรลกษณบร จ.กาแพงเพชร 75. หจก. ราชสมาบญนภา ถ.ราชสมา-โชคชย อ.เมอง จ.นครราชสมา 76. หจก. โรงแปงกจรงเรอง ต.หวยโปง อ.เมอง จ.ระยอง 77. หจก. สหชยพมาย ถ.พมาย-ชมพวง อ.พมาย จ.นครราชสมา 78. หจก. สหมตรแปงมน ชลบร ต.บางละมง อ.บางละมง จ.ชลบร 79. ฮะหลพชผล ต.หวยบง อ.ดานขนทด จ.นครราชสมา 80. โรงงานผลตเอทานอล ซงไมประสงคออกนาม ผประกอบการอนๆ 81. บรษท ท ไอ พ เอส จากด ต.ทงสขลา อ.ศรราชา จ.ชลบร 82. บรษท เอเวอรกรน คอนเทนเนอร เทอรมนล

(ประเทศไทย) จากด เขตลาดกระบง กรงเทพมหานคร

83. บรษท เอน ด ซ โลจสตกส จากด


316

เกษตรกร 84. เกษตรกร หมท 6 ต.เลาขวญ อ.เลาขวญ จ.กาญจนบร 85. เกษตรกรหมบานหวยแกว หมท 2 ต.วงชะพล อ.ขาณวรลกษบร จ.กาแพงเพชร 86. เกษตรกรหมบานฝ งคลอง หมท 21 ต.ทาตะเกยบ อ.ทาตะเกยบ จ.ฉะเชงเทรา 87. เกษตรกร หมท 5 ต.เขาไมแกว อ.บางละมง จ.ชลบร 88. เกษตรกรหมบานมอสามชน หมท12 ต.วะตะแบก อ.เทพสถต จ.ชยภม 89. เกษตรกรหมบานหนองโค หมท 1 ต.ตะแบกบาน อ.ครบร จ.นครราชสมา 90. เกษตรกรหมบานเฉลยงทง หมท 6 ต.เฉลยง อ.ครบร จ.นครราชสมา 91. เกษตรกรหมบานเนนเสมา หมท 12 ต.โคกกระชาย อ.ครบร จ.นครราชสมา 92. เกษตรกรหมบานสขไพบลย หมท 1 ต.สขไพบลย อ.เสงสาง จ.นครราชสมา 93. เกษตรกรหมบานประชาไทย หมท 10 ต.สขไพบลย อ.เสงสาง จ.นครราชสมา 94. เกษตรกรหมบานคลองรวม หมท 5 ต.วงสมบรณ อ.วงสมบรณ จ.สระแกว


317

0

0.5

1

1.5

2

2.5

ม.ค.

44

พ.ค

. 44

ก.ย.

44

ม.ค.

45

พ.ค

. 45

ก.ย.

45

ม.ค.

46

พ.ค

. 46

ก.ย.

46

ม.ค.

47

พ.ค

. 47

ก.ย.

47

ม.ค.

48

พ.ค

. 48

ก.ย.

48

ม.ค.

49

พ.ค

. 49

ก.ย.

49

ม.ค.

50

พ.ค

. 50

ก.ย.

50

ม.ค.

51

พ.ค

. 51

ก.ย.

51

ม.ค.

52

พ.ค

. 52

ก.ย.

52

ม.ค.

53

ราคา


)

แผนภาพเปรยบเทยบราคาหวมนสาปะหลงเฉลยรายเดอน

ราคาหวมนสดคละ เฉลยทงประเทศ

ราคาหวมนสดทเชอแปง 25% จ.นครราชสมา

ราคารบจานาหวมนสดทเชอแปง 25%

ราคาประกน

ราคาเกณฑกลางอางอง

ทมา: รวบรวมจากขอมล “ราคาสนคาเกษตร ณ ตลาดทสาคญ” และ “ราคาทเกษตรกรขายไดรายเดอน” ใน ระบบแสดงขอมลดานสถต และ “โครงการประกนรายได” จาก สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2553) * ขอมลเพมเตม ณ วนท 16 มนาคม พ.ศ. 2553


318

โครงการประกนรายไดเกษตรกร ปเพาะปลก 2552/53 ราคาประกนมนสาปะหลง กโลกรมละ 1.70 บาท ตอ 100 ตน ราคาเกณฑกลางอางอง: มนสาปะหลง ป 2552/53

คณะอนกรรมการกาหนดเกณฑกลางอางองโครงการประกนรายไดเกษตรกรผปลกมนสาปะหลง

ป 2552/53 ไดเหนชอบเกณฑกลางอางองมนสาปะหลง ดงน

ครงท ประจาวนท กโลกรมละ (บาท) 1 1 ตลาคม 2552 1.40 2 16 ตลาคม 2552 1.45 3 1 พฤศจกายน 2552 1.50 4 16 พฤศจกายน 2552 1.58 5 1 ธนวาคม 2552 1.64 6 16 ธนวาคม 2552 1.82 7 1 มกราคม 2553 1.85 8 16 มกราคม 2553 1.85 9 1 กมภาพนธ 2553 1.86 10 16 กมภาพนธ 2553 1.85 11 28 กมภาพนธ 2553 1.86 12 15 มนาคม 2553 1.93

* ขอมลเพมเตม ณ วนท 16 มนาคม พ.ศ. 2553 ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2553)

supply chain and logistics management for cassava products...

Documents