Support our students

Jildou Dijkstra

2

Support our students

Wat is het effect van de studiebegeleiding door team S.O.S. op studenten?

Jildou Dijkstra

Sociaal maatschappelijke dienstverlening

Februari, 2014

3

Voorwoord

De motivatie waarom er voor dit onderwerp is gekozen, is omdat dit een net nieuw opgestart project is en we daarom nog niet veel hebben kunnen evalueren met de studenten die we begeleiden. Omdat we dit nog niet veel hebben kunnen doen, ga ik onderzoeken hoe de studenten de begeleiding ervaren en hoe het effect is op de studenten. Ook n.a.v. het onderzoek van Elbrich Terpstra was de motivatie groter om dit de schrijven, omdat zij dit als een aanbeveling voor een vervolgonderzoek had. Hiernaast wil ik graag de volgende mensen bedanken die mij hebben ondersteund tijdens het onderzoek: De studenten die ik heb geïnterviewd.

De studenten waarvan ik een enquête heb afgenomen.

Mariam van Banjak en Berber van der Woude

Mijn stagebegeleider Hans Jantzen

Mijn onderzoek lerares Susanne Dieudonné

4

Inhoudsopgave

Voorwoord ......................................................................................... 3

Inleiding ............................................................................................ 5

Hoofdstuk 1 - Methode ....................................................................... 6

Hoofdstuk 2 – Theorie ........................................................................ 7

Hoofdstuk 2.1 – Studiebegeleiding ..................................................................... 7

Hoofdstuk 2.1.1 – Doel van de begeleiding ...................................................... 7

Hoofdstuk 2.1.2 – Wat doet de studiebegeleider? ............................................. 7

Hoofdstuk 2.2 – Kenmerken studenten MBO ....................................................... 8

Hoofdstuk 2.2.1 - Generaties .......................................................................... 8

Hoofdstuk 2.2.2 – Kenmerken van de generaties .............................................. 8

Hoofdstuk 3 – De praktijk .................................................................. 11

Hoofdstuk 3.1 – De hulpvraag .......................................................................... 11

Hoofdstuk 3.2 – Ervaringen van de studenten ................................................... 12

Hoofdstuk 3.3 - Verbeterpunten ...................................................................... 13

Hoofdstuk 4 – Vergelijking theorie en praktijk ..................................... 14

Hoofdstuk 4.1 – Overeenkomsten .................................................................... 14

Hoofdstuk 4.2 – Verschillen .............................................................................. 14

Hoofdstuk 5 – Samenvatting en conclusie ........................................... 15

Hoofdstuk 5.1 – Samenvatting ......................................................................... 15

Hoofdstuk 5.2 - Conclusie ................................................................................ 15

Hoofdstuk 6 - Aanbevelingen ............................................................. 16

Bronnenlijst ...................................................................................... 17

Bijlagen ............................................................................................ 18

5

Inleiding

Dit onderzoek schrijf ik voor mijn afstuderen op het Friesland College. Hier doe ik de opleiding Sociaal Maatschappelijke Dienstverlening. Het is mijn derde en tevens laatste jaar hier op het Friesland College. Sinds september 2015 loop ik stage bij het leerbedrijf Lis (Leerbedrijf Invloed Studenten). Lis is een leerbedrijf wat word gerund door studenten, het motto is dan ook voor studenten, door studenten. Lis is er voor het verbeteren van de kwaliteit van onze school. Bij Lis wordt er gewerkt aan verschillende projecten en opdrachten. Toen ik in september begon met stage, was er net een nieuw project opgezet wat team S.O.S. heet. Het S.O.S. betekend support our students. Hiermee willen we zeggen dat we de studenten willen ondersteunen met hun schoolwerk. Deze ondersteuning geven wij op vrijwillige basis. We doen dit op vrijwillige basis omdat studenten het anders voelen als een verplichting om te komen en de bedoeling is juist dat studenten zelf vinden dat ze hulp nodig hebben, hierdoor zijn de studenten die zich aanmelden ook gemotiveerd. Dit onderzoek schrijf ik ook als een vervolgonderzoek op het onderzoek van Elbrich Terpstra. Zij heeft onderzocht hoe wij van Lis/Jip’per het beste studiebegeleiding kunnen bieden aan de studenten van het Friesland College. Uit dit onderzoek kwam als aanbeveling voor het volgende onderzoek dat er nog geëvalueerd moet worden met de studenten en te kijken wat het effect is op de studenten. Hierdoor kunnen we kijken hoe we nog beter studiebegeleiding kunnen geven aan de studenten. Hoofdvraag:

Wat is het effect van de studiebegeleiding door team S.O.S. op studenten?

Deelvragen:

Wat houdt studiebegeleiding in?

Wat zijn de kenmerken van de studenten die op dit moment het middelbaarberoepsonderwijs volgen?

Waarvoor melden studenten zich aan voor team S.O.S. ?

Wat zijn de ervaringen van de cliënten over de begeleiding van team S.O.S. ?

Hoe zou team S.O.S. de studiebegeleiding van studenten kunnen verbeteren?

6

Hoofdstuk 1 – Methode

Tijdens dit onderzoek zijn er meerdere interviews gehouden met verschillende mensen. Dit zijn interviews met de studenten die onder begeleiding zijn bij team S.O.S. Hiernaast zijn er verschillende interviews gehouden met de mensen binnen de organisatie van team S.O.S. Er is voor een interview gekozen omdat ik hierdoor meer informatie krijg en ondertussen ook extra dingen kan vragen waardoor ik ook weer meer informatie zal krijgen. Al deze interviews zijn opgenomen. Daarnaast is er voor gekozen om een enquête van 15 studenten die onder begeleiding zijn bij team S.O.S. af te nemen. Er is voor een enquête gekozen omdat er dan gekeken kan worden waarvoor de studenten zich hebben aangemeld bij team S.O.S. Daarom is ervoor gekozen in deze enquete één vraag te stellen, om specifiek antwoord te krijgen op de vraag.

Tijdens het onderzoek is er voor gekozen om twee cliënten te interviewen omdat je hierdoor makkelijker informatie krijgt over hoe hun de begeleiding hebben ervaren en hoe hun kijk op team S.O.S. is. De eerste student is 17 jaar oud. Doet de opleiding onderwijsassistent op het Friesland College in Heerenveen en heeft problemen met het plannen. De tweede student is ook 17 jaar oud en doet de opleiding autotechniek op Saturnus(Friesland College) in Heerenveen. Ook hij heeft moeite met het plannen van zijn schoolwerk.

Hiernaast is er voor gekozen om beide leidinggevenden van de teams te interviewen. De eerste persoon die is geïnterviewd is Berber van der Woude. Berber is 18 jaar oud en zit in het derde en tevens laatste jaar van de opleiding sociaal maatschappelijk dienstverlening. Berber is leidinggevende in Leeuwarden en zorgt ervoor dat team S.O.S. in Leeuwarden goed verloopt. Berber is vanaf november 2015 leidinggevende geworden bij team S.O.S. Leeuwarden. Naast Berber is er ook een interview gedaan met Mariam van Banjak, Mariam is 27 jaar oud en zit net als Berber in het laatste jaar van haar opleiding sociaal maatschappelijk dienstverlening. Ook Mariam is leidinggevende, maar dan in het team van Heerenveen. Zij zorgt er voor dat bij team S.O.S. in Heerenveen alles goed verloopt. Net als Berber is ook Mariam vanaf november 2015 leidinggevende geworden.

7

Hoofdstuk 2 – Theorie

In dit hoofdstuk wordt er antwoord gegeven op de volgende twee deelvragen:

Wat houdt studiebegeleiding in?

Wat zijn de kenmerken van de studenten die op dit moment het middelbaarberoepsonderwijs volgen?

Hoofdstuk 2.1 – Studiebegeleiding

Op school zijn er veel scholieren die wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken met hun schoolwerk. Bijvoorbeeld door een thuissituatie, concentratieproblemen of omdat ze gewoon niks van de lesstof begrijpen. Deze studiebegeleiding kan dus een uitkomst bieden voor de studenten, maar wat is studiebegeleiding nou precies? Studiebegeleiding wordt ook wel huiswerkbegeleiding genoemd. Huiswerkbegeleiding is begeleiding die wordt gegeven op een school, maar het kan ook bij een speciale instelling die studiebegeleiding geeft. Bij deze begeleiding krijgen studenten hulp bij schoolwerk, hulp bij plannen, maar ook hulp bij het leren van een toets of het maken van een samenvatting. (Nationaleonderwijsgids, z.d.)

Hoofdstuk 2.1.1 – Doel van de begeleiding Huiswerkbegeleiding is iets anders dan bijles. Bij Bijles gaat het vooral om het beter worden in een bepaald vak en bij huiswerkbegeleiding gaat het om het om het beter worden in het algehele functioneren op schoolgebied. (Leerwiki, z.d.)

Hoofdstuk 2.1.2 – Wat doet de studiebegeleider? Een begeleider probeert een compleet beeld te krijgen van de situatie. Hoe gaat het met de leerling, hoe gaat het in de les op school, hoe gaat het thuis met het huiswerk, heeft de leerling zelfvertrouwen en is hij gemotiveerd? Kan de leerling z’n huiswerk goed plannen en weet hij hoe hij effectief en efficient aan de slag kan? Hoe gaat het bij het ene vak en hoe bij het andere? (Brouwer & Eechoud, 2014, p. 23) Vanaf hier kan de begeleider gaan kijken naar de aanpak die nodig is. Deze aanpak zal per student verschillend zijn.

8

Hoofdstuk 2.2 – Kenmerken studenten MBO Tijdens de werkzaamheden ben je alleen maar aan het werk met studenten bij team S.O.S. Ook zelf ben ik een student daarom wordt er in dit hoofdstuk onderzocht welke generatie wij studenten van het MBO precies zijn en wat de kenmerken van die generatie zijn. “De Nederlandse socioloog Henk Becker introduceerde begin jaren ’90 het generatie denken. Hij liet zien dat mensen ervaringen die ze tussen hun 10e en 25e levensjaar opdoen, meestal de rest van hun leven met zich meedragen. Je jeugd is een belangrijke vormende periode en wordt voor een deel ook gevormd door het tijdperk waarin je opgroeit. Zo is iedereen product van zijn of haar tijd en ontstaat er pakweg elke 15 jaar een nieuwe generatie van mensen die dezelfde maatschappelijke ervaringen opdoen en zo overeenkomsten hebben in houding en gedrag. Iemand die opgroeide in crisistijd staat anders in het leven dan iemand die alleen welvaart en economische groei heeft gekend. En jongeren van nu, die zijn opgegroeid in een tijd waarin internet steeds vanzelfsprekender werd, staan weer anders in het leven dan oudere generaties.” (Youngworks, 2011)

Hoofdstuk 2.2.1 - Generaties Er zijn heel veel benamingen voor verschillende generaties. Hieronder staan de generaties in volgorde van tijd. Stille generatie of geraniumzitters (geboren tussen 1931 en 1940)

Protestgeneratie (geboren tussen 1940 en 1955)

Generatie X (geboren tussen 1955 en 1970) (verloren generatie, generatie nix)

Pragmatische generatie (geboren tussen 1970 en 1985) (patat generatie)

Generatie Y (geboren tussen 1980 en 1994) (grenzeloze generatie, generatie

einstein, generation next, digitale generatie, screenagers, game generation, milleniumgeneratie, prestatiegeneratie, echoboomers, Google-generatie)

Generatie Z (geboren tussen 1990 en 2000) (Net generatie, generatie I, iGeneration, of generatie Yi)

Hoofdstuk 2.2.2 – Kenmerken van de generaties

Gemiddeld zit een student die op het MBO zit, tussen de 15 en 30 jaar oud. De generaties waar op dit moment mee gewerkt wordt zijn de generatie Y en de generatie Z. Daarom zal er hieronder dieper op deze kenmerken worden ingegaan.

9

Generatie Y (ongeveer geboren tussen 1980 en 1994)

De jongeren van de generatie Y, zijn de jongeren die opgegroeid zijn met de media. Deze jongeren voelen zich meestal bijzonder en zelfverzekerd. Doordat ze opgeroeid zijn met de media zijn ze vaak slimmer, sterker en socialer.

Maar de huidige generatie jongeren wordt ook wel veel negatief genoemd. De generatie Y heeft daarom ook verschillende negatieve benamingen. Hieronder een aantal van deze benamingen met uitleg:

Achterbank generatie, omdat alles voor hen geregeld is door hun ouders.

Knip en plak generatie, omdat alles al eens bedacht is. Peter pan generatie, omdat jongeren nooit volwassen lijken te worden.

Swag generatie, omdat swag wordt geassocieerd met zelfverheerlijking en

arrogantie, twee eigenschappen die oudere generaties huidige jongeren regelmatig toewijzen.

“Haaks op deze negatieve beelden staat het beeld van de prestatiegeneratie. Generatie Y wil authentiek, speciaal en creatief zijn. Deze jongeren groeien veelal op in luxe en kennen daardoor grenzeloze ambities: een eigen bedrijf, werken in het buitenland. Alles is mogelijk! Dit resulteert in een groeiend aantal jonge ondernemers, ambitieuze werknemers en allerhande bijzondere prestaties van jongeren op verschillende gebieden. Wel blijkt dat niet alle jongeren kunnen voldoen aan de door zichzelf geschepte verwachtingen en moeite hebben zich staande houden in die complexiteit van keuzes. Deze groep valt buiten de boot en kampt met problemen en keuzestress.” (Youngworks, 2011)

Een aantal kenmerken van deze generatie:

Ze staan voor veel dingen open en delen graag hun kennis met anderen en werken hiernaast ook graag samen.

Ze kunnen in een hoog tempo informatie verwerken.

Is altijd op zoek naar een uitdaging. Dit kan alleen wel een negatief effect hebben,

omdat er teveel naar een uitdaging wordt gezocht en het daarna onderschat. Hierdoor zou er bijvoorbeeld een burn-out kunnen komen.

Generatie Z (ongeveer geboren tussen 1990 en 2000) Dit is de generatie van dit moment, met de jongste jongeren van vandaag. Deze generatie heeft veel weg van de generatie Y. Het verschil tussen deze twee generaties is dat generatie Y nog voor het digitale tijdperk is geboren en dus nog weet hoe de maatschappij was zonder internet. Juist voor de generatie Z is dit niet te begrijpen en is het internet vanzelfsprekend. (Youngworks, 2011) Een aantal kenmerken van deze generatie:

10

Ze vinden zelfstandigheid belangrijk. Ze willen hun eigen keuzes maken.

Ze zijn goed in netwerken. Ze hebben bijna geen scheiding tussen het werk en privé.

Ze zijn opgegroeid in een tijdperk van internet en zijn dus gewend om in de digitale

wereld te leven en ook hier hun informatie weg te halen. Over generatie Z wordt er gezegd dat dit een generatie is die opgroeit in een 24/7 informatie maatschappij. Dit zorgt ervoor dat je snel informatie kunnen opzoeken, maar het betekent niet altijd dat deze informatie goed gescreend is en daarom ook vaak oppervlakkig is. (Youngworks, 2011)

11

67%

20%

6% 7%

Waarvoor heb jij je aangemeld bij team S.O.S.?

hulp bij plannen/organiseren

hulp bij leren

hulp bij huiswerk

overige

Hoofdstuk 3 – De praktijk

In dit hoofdstuk worden de drie praktische deelvragen beantwoord. Hier zullen de resultaten van de enquête en de interviews in verwerkt worden.

Hoofdstuk 3.1 – De hulpvraag Waarvoor melden studenten zich aan voor team S.O.S. ? Om deze deelvraag te beantwoorden heb ik 15 studenten de onderstaande vraag gesteld. In de diagram staat de uitkomst van deze vraag. Daarnaast is er uit het interview met Berber van der Woude naar voren gekomen, dat de meeste studenten die zich bij team S.O.S. aanmelden daar komen voor het plannen. Maar niet alleen de planning maken vinden de studenten lastig, maar ook hoe ze zich aan de gemaakte planning moeten houden. Uit de twee interviews die zijn gehouden met de cliënten van team S.O.S. is naar voren dat ze moeite hebben met het plannen van hun huiswerk. Bij beide cliënten zie je ook duidelijk dat ze en moeite hebben met het maken van de planning en moeite hebben met het zich aan de gemaakte planning houden. Uit de bovenstaande informatie kun je duidelijk zien dat er veel studenten zijn die kampen met het probleem dat ze moeite hebben met het plannen van hun schoolwerk en/of het maken van die planning.

12

Hoofdstuk 3.2 – Ervaringen van de studenten Wat zijn de ervaringen van de cliënten over de begeleiding van team S.O.S. ? Om deze deelvraag te beantwoorden, wordt er gebruik gemaakt van de interviews die afgenomen zijn met de cliënten van team S.O.S. Van dit interview worden er een aantal vragen gebruikt, alleen worden deze antwoorden een beetje anders gesteld. Dit zodat beide interviews erin verwekt kunnen worden.

Hoe hebben de cliënten de begeleiding ervaren? De cliënten die geïnterviewd zijn, geven aan dat ze de begeleiding als prettig en positief ervaren. Er wordt aangegeven dat het wekelijks contact erg fijn is omdat er hierdoor een wekelijkse planning voor de cliënten is en ze daardoor duidelijk op een rijtje hebben wat er moet gebeuren en wanneer dat moet gebeuren. Dit vinden ze prettig omdat als ze zich aan die planning houden ernaast nog vrije tijd hebben voor hun hobby’s. Daarnaast vinden ze het ook prettig omdat ze nu op schema liggen met hun huiswerk.

Wat vonden de cliënten goed gaan tijdens de begeleiding? Er wordt door de cliënten aangegeven dat ze het zoals hierboven genoemd erg fijn vinden dat ze nu op schema liggen en alle opdrachten binnen de genoemde tijd afhebben. Daarnaast vinden ze het prettig dat er wordt doorgevraagd waardoor er bijvoorbeeld een nieuwe hulpvraag komt zoals: hoe maak ik het beste een samenvatting?

In hoeverre heeft team S.O.S. geholpen met de hulpvraag van de cliënt? De cliënten geven aan dat ze redelijk een planning kunnen maken en daardoor met hun hulpvraag zijn geholpen. Wel zijn er nog wat onzekerheden, bijvoorbeeld bij één van de twee interviews wordt aangegeven dat er moeite is met het helemaal alleen doen van de planningen.

In hoeverre zijn de doelen van de cliënten behaald? Er wordt door de cliënten aangegeven dat de doelen die gesteld zijn allemaal behaald zijn of aangepast zijn. In sommige gevallen worden de doelen namelijk te hoog ingeschat en moeten daarom tijdens het proces aangepast worden. Wel wordt er bij één van de interviews aangekaart dat er te weinig wordt gekeken naar de doelen en dat daar meer de focus op moet komen te liggen.

Heeft de cliënt er moeite mee dat hij/zij door een student begeleidt wordt? Er wordt aangegeven dat ze er geen moeite mee hebben dat ze door een student begeleidt worden. Alleen dat het in het begin nog wel lastig kan zijn. Dit vinden ze omdat je al te snel vriendschappelijk met iemand om gaat en daardoor te snel over een grens heen gaat. Maar beide geven ze aan als de begeleider professioneel blijft, dat het fijn is en je daardoor niet meer over de grens heen gaat.

13

Hoofdstuk 3.3 - Verbeterpunten Hoe zou team S.O.S. de studiebegeleiding van studenten kunnen verbeteren? Om deze deelvraag te beantwoorden wordt er gebruikt gemaakt van de interviews die zijn afgenomen van de cliënten van team S.O.S. Hiernaast wordt er gebruik gemaakt van de interviews die gehouden zijn met Mariam van Banjak en Berber van der Woude.

Hieronder staan de verbeterpunten die zijn genoemd door de geïnterviewde personen. Tips en trucs Er zouden meer tips en trucs gegeven kunnen worden. Het betreft hier om tips en trucs voor het plannen. Maar ook tips en trucs bij het maken van een samenvatting of de manier waarop je efficiënt zou kunnen leren. Communicatie De communicatie verloopt erg lastig. Dit komt doordat er geen vaste locatie is en geen telefoonnummer, waardoor het enige communicatiemiddel e-mailen is. Dit is vervelend voor de student omdat hij/zij niet meteen in contact is met zijn of haar begeleider en daardoor ongemotiveerd zou kunnen raken. Er zou dus een vaste locatie moeten komen en hiernaast ook een vast telefoonnummer waar de student zo nodig heen zou kunnen bellen of whatsappen. De reden dat whatsapp op de telefoon moet zitten is omdat dit het beste aansluit in de begeleiding die gegeven wordt door team S.O.S. Het is namelijk makkelijk om dan contact te onderhouden, zowel voor begeleiders als de cliënten. Daarnaast is het ook nog eens laagdrempelig was goed aansluit bij de organisatie.

Doelgericht Tijdens de begeleiding moet er meer gekeken worden naar de doelen die er gesteld zijn aan het begin van elke begeleiding. Er moet gekeken worden of een doel wel haalbaar is en of het doel misschien bijgesteld moet worden. Dit moet regelmatig gedaan worden zodat je aan het einde van de begeleiding kunt kijken of de doelen die gesteld zijn, behaald zijn of niet. Intervisies De intervisies die gehouden worden moeten nog verbeterd worden. Er zijn meerdere dingen waar tegenaan wordt gelopen. Hoe voer je bijvoorbeeld een goed intervisie of hoe zorg je ervoor dat iedereen met een inbreng komt tijdens de intervisie. Op dit moment is team S.O.S. hier druk mee bezig door middel van verschillende intervisie technieken uit te proberen en te kijken welke manier het beste voor team S.O.S. werkt. Hiermee moet team S.O.S. doorgaan totdat het een juiste manier heeft gevonden. Hierdoor zal de kwaliteit van de begeleiding die wordt gegeven ook verbeterd worden. Communicatie tussen begeleider en cliënt Doordat het een student is die de begeleiding geeft, is de grens soms erg laag waardoor het al snel te vriendschappelijk wordt. En dit kan als resultaat leiden dat de begeleider niet serieus genomen wordt. Het is dus belangrijk dat alle studenten die werkzaam zijn bij team S.O.S. ten alle tijden professioneel blijven en niet uit hun rol van begeleider moeten stappen en vrienden probeert te worden met de cliënt.

14

Hoofdstuk 4 – Vergelijking theorie en praktijk

In dit hoofdstuk wordt er gekeken naar de overeenkomsten en de verschillen tussen de praktijk en de theorie.

Hoofdstuk 4.1 – Overeenkomsten Overeenkomsten

In de theorie wordt er gesproken over dat de studiebegeleiding een uitkomst kan bieden voor de student. Je ziet uit het interview met de cliënt heel goed naar voren komen dat hij voordat hij begon met de begeleiding het niet meer zag zitten met school, en nu de begeleiding gestopt is hij alles op een rijtje heeft en geen grote zorgen over zijn schoolwerk meer heeft. Dit laat zien dat de studiebegeleiding een uitkomst voor deze student is geweest.

In de theorie staat dat bijles meer voor een bepaald vak is en studiebegeleiding juist voor het algehele functioneren op schoolgebied is. In de praktijk zie je naar voren komen dat de meeste studenten ook niet voor het huiswerk maken komen bij team S.O.S. Maar deze studenten hebben vaak juist moeite met het algehele functioneren op schoolgebied, denk hierbij aan het plannen van opdrachten of het leren van een toets.

Hoofdstuk 4.2 – Verschillen Verschillen

In de theorie staat dat de generatie die nu op MBO zitten goed zijn in het netwerken. In de praktijk zie je dat dit meer moet gebeuren. Als studenten zich bij team S.O.S. aanmelden, wordt er vaak gekeken naar wat de student al geprobeerd heeft om hetgene op te lossen waarvoor zij komen. Vaak zie ik dat er te weinig om hen heen wordt gevraagd aan familie of vrienden of die misschien kunnen helpen.

15

Hoofdstuk 5 – Samenvatting en conclusie

In dit hoofdstuk wordt het onderzoek kort samengevat en er zal een conclusie gegeven worden.

Hoofdstuk 5.1 – Samenvatting In dit hoofdstuk wordt er kort samengevat wat de uitkomsten zijn van de deelvragen die er gesteld zijn. Daarnaast wordt er kort gekeken naar vergelijking van de theorie en praktijk. Tijdens het onderzoek is er gekeken naar wat studiebegeleiding inhield. De uitkomst hiervan is dat studiebegeleiding begeleiding is die op een school of instelling gegeven kan worden. Bij deze studiebegeleiding krijgen de studenten hulp bij o.a. plannen en samenvattingen maken.

Ook is er gekeken naar wat de kenmerken zijn van de doelgroep waarmee gewerkt wordt en de dus ook de kenmerken van de begeleiders van team S.O.S. De uitkomst hiervan is dat onze doelgroep in 2 generaties verdeeld kan worden, generatie Y en generatie Z. Per generatie zijn er verschillende kenmerken.

Hiernaast is er gekeken naar hetgene waarvoor de studenten zich aanmelden bij team S.O.S. De uitkomst hiervan is dat 10 van de 15 ondervraagde studenten zich aanmeld voor hulp bij het plannen en organiseren. De rest meld zich aan voor de andere onderwerpen.

Er is ook gekeken naar hoe de studenten die begeleidt worden door team S.O.S. de begeleiding ervaren. Hieruit zijn een paar belangrijke ervaringen naar voren gekomen. De studenten geven vooral aan de ze de begeleiding als positief hebben ervaren.

Als laatste is er gekeken naar hoe team S.O.S. de studiebegeleiding zou kunnen verbeteren. De uitkomst hiervan is dat er een aantal verbeterpunten zijn waar naar gekeken moet worden voor in de toekomst.

Ook is er een vergelijking in de praktijk en theorie gedaan, hieruit is naar voren gekomen dat in de theorie wordt er gesproken over dat de studiebegeleiding een uitkomst kan bieden voor de student, je ziet dat ook terug in het interview met de cliënt. In de theorie staat dat bijles meer voor een bepaald vak is en studiebegeleiding juist voor het algehele functioneren op schoolgebied is. In de praktijk zie je ook naar voren komen dat ze het meeste moeite hebben met het algehele functioneren op school. Als laatste zie je dat in de theorie staat dat de studenten van deze generatie goed zijn in het netwerken, maar in de praktijk gebeurd dit te weinig.

Hoofdstuk 5.2 - Conclusie Uit dit onderzoek komt naar voren dat studenten de begeleiding die ze krijgen van team S.O.S. positief ervaren en het daarnaast ook een uitkomst voor ze kan bieden. Daarnaast zijn er omdat het project nog maar een jaar loopt nu, nog wel wat dingen die verbeterd zouden kunnen worden. Als deze verbeteringen toegepast zouden worden, zou er nog beter studiebegeleiding gegeven kunnen aan de studenten.

16

Hoofdstuk 6 - Aanbevelingen

De aanbevelingen voor team S.O.S.

Ze zouden nog meer kunnen promoten en er voor zorgen dat er nog meer promotiemateriaal komt. Studenten kunnen dan zelf met het initiatief komen om zich aan te melden wat nu veelal via de coaches gaat.

Er zou een vaste locatie en een telefoonnummer kunnen komen. Hierdoor wordt team S.O.S. beter bereikbaar.

Er zouden cursussen/bijscholing voor de begeleiders kunnen komen. Bijvoorbeeld een cursus leren plannen en organiseren. Daar zouden 10 van de 15 studenten die ondervraagd zijn in het onderzoek iets aan kunnen hebben.

Ze zouden het nog vaker over de professionele houding van de begeleider kunnen hebben tijdens de intervisies. Dit kan de kwaliteit van de begeleiding die er gegeven wordt verbeteren, daarnaast zou het kunnen voorkomen dat de je als begeleider te snel te vriendschappelijk wordt.

De aanbeveling voor een vervolgonderzoek

In een vervolgonderzoek zou iemand kunnen gaan onderzoeken wat de begeleiders nog meer kunnen doen om de studiebegeleiding die gegeven wordt aan de studenten beter te maken.

17

Bronnenlijst

Literatuur

Harm, T. (2009). Huiswerkbegeleiding. Barneveld: Nelissen.

Brouwer, A., & van Eechoud, M. (2014). Hoe geef je professionele studiecoaching? Baarn: Studiecentrum Baarn.

Internet

Nationale onderwijsgids (z.d.). Wat is huiswerkbegeleiding. Geraadpleegd op 9 maart 2016 van, http://www.nationaleonderwijsgids.nl/voortgezet-onderwijs/paginas/wat-is-voortgezet-onderwijs/wat-is-huiswerkbegeleiding.html

LeerWiki (z.d.). Wat is huiswerkbegeleding. Geraadpleegd op 9 maart 2016 van, http://www.leerwiki.nl/Wat_is_huiswerkbegeleiding

Youngworks (2011, 15 juli). Van patatgeneratie tot prestatiegeneratie. Geraadpleegd op 16 februari 2016 van, http://www.youngworks.nl/van-patatgeneratie-tot-prestatiegeneratie/

Leadersonline (z.d.). Generatie Z. Geraadpleegd op 10 maart 2016 van, http://www.leadersonline.nl/visie/id/10/visie-generatie-z

B.Smits (z.d.). Generatie Y. Geraadpleegd op 10 maart 2016 van, http://www.viasomnium.nl/_files/Nieuwsbrief%203%20-%20Generatie%20Y.pdf

18

Bijlagen

Enquêtes cliënten van team S.O.S.

Afname enquête cliënt B.

Waarvoor heb jij je aangemeld bij team S.O.S?

1. Hulp bij plannen

2. Hulp bij leren

3. Hulp bij huiswerk maken

4. Overige

Afname enquête cliënt R.

Waarvoor heb jij je aangemeld bij team S.O.S?

1. Hulp bij plannen

2. Hulp bij leren

3. Hulp bij huiswerk maken

4. Overige

Afname enquête cliënt T.

Waarvoor heb jij je aangemeld bij team S.O.S?

1. Hulp bij plannen

2. Hulp bij leren

3. Hulp bij huiswerk maken

4. Overige

19

Afname enquête cliënt J.

Waarvoor heb jij je aangemeld bij team S.O.S?

1. Hulp bij plannen

2. Hulp bij leren

3. Hulp bij huiswerk maken

4. Overige

Afname enquête cliënt A.

Waarvoor heb jij je aangemeld bij team S.O.S?

1. Hulp bij plannen

2. Hulp bij leren

3. Hulp bij huiswerk maken

4. Overige

Afname enquête cliënt L.

Waarvoor heb jij je aangemeld bij team S.O.S?

1. Hulp bij plannen

2. Hulp bij leren

3. Hulp bij huiswerk maken

4. Overige

20

Interview met cliënt van team S.O.S.

Dit zijn de vragen die ik vooraf heb opgesteld.

Hoe ben bij team S.O.S. terecht gekomen? Waarvoor heb je je aangemeld bij team S.O.S.? Hoe heb jij de begeleiding ervaren? Wat vond je goed gaan tijdens de begeleiding? In hoeverre heeft team S.O.S. jou geholpen met je hulpvraag? In hoeverre zijn je doelen behaald door de geboden begeleiding? Had je er moeite mee dat je door een andere student begeleidt werd? Wat raad je ons aan om voor de volgende begeleiding te verbeteren?

Ik begin het interview met de vraag hoe hij bij team S.O.S. terecht is gekomen. Hij verteld dat hij veel moeite heeft met zijn schoolwerk en er ook erg mee achter ligt. Hij heeft hierover samen met zijn coach een gesprek gevoerd, waaruit naar voren kwam dat team S.O.S. misschien wel een uitkomst zou kunnen zijn.

Om hierop aan te sluiten vraag ik waar hij dan precies moeite mee heeft. Hij verteld dat hij moeite heeft met het plannen van zijn schoolwerk en hierdoor alles op het laatste moment moet doen. Dan vraag ik of dat dan ook de reden is dat hij zich bij ons heeft aangemeld. Hij verteld dat het inderdaad de reden is.

Ik vraag aan hem of hij nog steeds begeleidt wordt door iemand van team S.O.S. Hij antwoord hierop dat de begeleiding net is gestopt, dus ik vraag hoe hij de begeleiding heeft ervaren. Hij verteld dat hij de begeleiding als erg prettig heeft ervaren. Ik vraag hem wat hij dan precies zo prettig vond, hij verteld dat hij het wekelijks contact heel prettig vind omdat hij hierdoor een wekelijkse planning heeft. Daarnaast verteld hij dat hij voordat hij begon bij team S.O.S. door de bomen het bos niet meer zag. Mede door team S.O.S. is het uiteindelijk allemaal goed gekomen en ligt hij weer op schema.

Ik vraag aan hem wat hij nog meer goed vond aan de begeleiding. Hij verteld dat hij naast dat hij goed wordt geholpen met het plannen en organiseren ook wordt geholpen met het maken van samenvattingen. Hij verteld dat hij niks had aangegeven maar dat de begeleidster er zelf mee kwam, omdat die een samenvatting van me had gezien die niet helemaal goed was.

Dan vraag ik in hoeverre team S.O.S. hem heeft geholpen met zijn hulpvraag, hij zegt dat hij nu redelijk een planning kan maken en veel meer overzicht heeft. Wel verteld hij dat hij had verwacht dat wij als team S.O.S. wat meer tips en trucs zouden kunnen geven.

Ik vraag of de doelen die aan het begin van de begeleiding opgesteld zijn ook zijn behaald? Hij verteld dat alle doelen volgens hem wel zijn behaald, alleen dat hier niet echt naar is gekeken tijdens de begeleiding. Ik vraag hierop door en stel de vraag: Hoe komt het dan dat jullie daar niet naar hebben gekeken? Hij antwoord hierop dat hij dat niet weet en dat er meer naar de hulpvraag is gekeken.

21

Ik vraag aan hem of hij het ook lastig vind dat hij werd begeleidt door een student. Hij verteld me dat hij het helemaal niet erg vond dat hij door een student begeleidt werd, omdat het allemaal wel heel professioneel was.

Daarop vraag ik of hij het niet moeilijk vond om iets aan iemand van je eigen leeftijdsgenootjes te vertellen en hierop verteld hij dat hij het juist makkelijker verteld aan een leeftijdsgenootje.

Als laatste stel ik de vraag wat hij ons aanraadt om de volgende keer te veranderen of te verbeteren. Hij zegt dat hij het lastig vind om contact met ons te zoeken omdat hij ons nergens kan vinden en ook niet gemakkelijk kan bereiken.

22

Interview met cliënt van team S.O.S.

Dit zijn de vragen die ik vooraf heb opgesteld.

Hoe ben bij team S.O.S. terecht gekomen? Waarvoor heb je je aangemeld bij team S.O.S.? Hoe heb jij de begeleiding ervaren? Wat vond je goed gaan tijdens de begeleiding? In hoeverre heeft team S.O.S. jou geholpen met je hulpvraag? In hoeverre zijn je doelen behaald door de geboden begeleiding? Had je er moeite mee dat je door een andere student begeleidt werd? Wat raad je ons aan om voor de volgende begeleiding te verbeteren?

Ik begin het interview met de vraag hoe de student bij team S.O.S. terecht is gekomen. Ze verteld me dat ze naar haar coach toe is gestapt voor hulp bij het plannen. Ze verteld dat haar coach haar heeft doorverwezen naar team S.O.S. En dat ze toen een mailtje gestuurd en mocht komen voor intake.

Omdat ze me net verteld waarvoor ze zich heeft aangemeld vraag ik aan haar wat ze precies bedoeld met hulp bij plannen. Ze verteld me dat ze veel sport en daardoor een drukke week heeft en hierdoor vaak in de knoei komt met haar huiswerk. Ook vraag ik haar of ze het moeilijk vind om een planning te maken of om zich eraan te houden. Ze antwoord hierop dat ze het beide lastig vind. Dit omdat ze vaak aan het sporten is en daarnaast niet altijd zin in huiswerk heeft.

Dan vraag ik aan haar hoe ze de begeleiding van team S.O.S. tot nu toe heeft ervaren. Ze verteld me dat ze het een positieve ervaring vind. Om hierop door te vragen, vraag ik haar waarom ze het positief vind. Ze antwoord hierop dat ze nu altijd keurig op tijd haar opdrachten af heeft. Ook verteld ze me dat ze nu weet wanneer ze het beste tijd kan nemen om huiswerk te gaan maken en hiernaast ook nog te kunnen sporten en leuke dingen te doen.

Ik vraag aan haar in hoeverre ze is geholpen met haar hulpvraag, ze antwoord hierop dat ze bang is dat als ze het straks een keer helemaal alleen moet doen en nog niet kan. Maar verder wel goede planningen kan maken nu en me er ook aan kan houden. Ik vraag aan haar waarom ze bang is om het straks allemaal alleen te doen. Ze verteld dat ze het nog nooit helemaal alleen de planning heeft gemaakt, maar altijd met hulp.

Dan vraag ik haar of de doelen die er gesteld zijn, ook behaald zijn. Ze verteld me dat de doelen zijn behaald en ze sommige doelen samen met haar begeleider heeft bijgesteld omdat de doelen die gesteld waren te hoog gegrepen waren.

Ik vraag haar of ze er moeite mee had dat ze begeleidt werd door een student? Ze antwoord hierop dat ze het in het begin nog wel lastig vond omdat ze al snel vriendschappelijk ging

23

doen en af en toe dingen zei die je wel kan zeggen tegen een vriend of vriendin maar niet tegen je begeleider. Nadat er een aantal keren op was gewezen dat die soort dingen niet konden en doordat alles professioneel bleef ben ik er inmiddels aan gewend dat het mijn begeleider is en niet zomaar een vriend of vriendin.

Als laatste vraag ik haar wat ze ons aanraad om te volgende keer te verbeteren of te veranderen. Ze geeft aan dat de communicatie moeilijk verloopt en dit wel beter zou kunnen. Ik vraag haar wat ze daar precies mee bedoeld. Ze legt uit dat ze alleen een mailadres heeft waar ze heen kan mailen als ze een vraag heeft, en daarom soms te lang moet wachten op een antwoord. Ook zegt ze dat ze ons nooit ergens kan vinden omdat het niet altijd op dezelfde plaats is.

24

Interview met leidinggevende van team S.O.S. (Mariam van Banjak)

Dit zijn de vooraf opgestelde vragen.

Hoe verloopt de begeleiding die team S.O.S. aan studenten geeft? Waarvoor melden studenten zich voornamelijk aan bij team S.O.S. ? Merk je dat studenten meerwaarde hebben aan de geboden hulp van team S.O.S.? Vind je het lastig dat je als student andere studenten begeleidt? Wat vind je goed gaan tijdens de begeleiding die we geven aan de studenten? Wat vind je juist minder goed gaan aan de begeleiding die we geven? Wat zou er nog

anders moeten? (eventuele verbeterpunten) Zie je verschil hoe team S.O.S. is begonnen en hoe het nu gaat?

Mijn vraag aan Mariam is, hoe de begeleiding die wordt gegeven verloopt. Mariam verteld dat de begeleiding die wordt aangeboden door team S.O.S. erg individueel gericht is. De werkwijze die wij hanteren verschilt. Een cliënt met ADD moet je anders benaderen dan een persoon met asperger. Wij als begeleiders proberen ons aan het niveau van onze cliënten aan te passen. Door rekening te houden met onze cliënten werken we aan een vertrouwensband. Hierdoor zal de begeleiding soepeler verlopen. we proberen in de eerste periode één keer in de week bij elkaar te komen om de planning door te nemen. Op een gegeven moment kan de frequentie verlaagd worden naar één in de twee weken. Het is eigenlijk geheel afhankelijk van het tempo van onze cliënten. Als dit betekend dat we meerdere keren in de week moeten afspreken dan is dit ook gewoon een mogelijk. Zo nu en dan zien we dat we meer aan de hand is met onze cliënten. Ook dan zullen we onze cliënten dus danig begeleiden dat we hem of haar bij de juiste persoon brengen die ze verder kan helpen. Wij begeleiden, helpen met plannen en organiseren zijn een luisterend oor maar wij zijn vooral de bruggenbouwers hier op school. wij zijn de missende schakel die hulpvragers en professionals met elkaar verbind.

Ik vraag aan haar waarvoor de studenten zich voornamelijk aanmelden bij team S.O.S. Mariam verteld dat de studenten die zich aanmelden voor team S.O.S. over het algemeen achter lopen met hun schoolwerk. Ze hebben moeiten met plannen, organiseren en/of het leren leren. Nadat we het een intakegesprek hebben afgenomen zullen we de studenten vragen om een agenda aan te schaffen. Dit is een voorwaarde. Nadat dit is gebeurd zullen we wekelijks met onze studenten nieuwe planningen maken, mee kijken naar de inhoud, stimuleren, motiveren en een luisterend oor bieden. De studenten die zich bij ons aanmelden hebben een steuntje in de rug nodig en het gevoel dat ze op iemand terug kunnen vallen. Daarvoor zijn wij er!

Om hierop door te gaan vraag ik haar of ze ook merkt dat de studenten meerwaarde hebben aan de geboden hulp van team S.O.S. Ze verteld dat de studenten die gemotiveerd zijn, bij ons in een stijgende lijn groeien. Ze komen hun afspraken na en houden zich aan de

25

planning. Deze studenten merken net zoals ons dat ze zeker wel meerwaarde hebben aan de geboden ondersteuning. Naast dat wij deze studenten helpen met het plannen, organiseren en leren leren, helpen we ze door ze te trainen om hun afspraken na te komen en goed te blijven communiceren. Onze cliënten zijn daarom steeds en opnieuw aan het werk en in ontwikkeling.

Ook vraag ik aan haar of zij als student het lastig vind om andere studenten te moeten begeleiden. Mariam verteld dat ze het persoonlijk niet lastig vind om andere studenten te begeleiden. Ik kan me best voorstellen dat er wel studenten zijn die hier moeite mee hebben. Je moet namelijk sterk in je schoenen staan en je positie kunnen innemen als begeleider, dit kan best lastig zijn als je zelf nog in opleiding bent. Ik denk dat een goede bijscholing hieraan kan bijdragen om op deze manier de onzekerheid bij andere begeleidende studenten te minimaliseren.

Mijn vraag aan Mariam is wat zij goed vind aan de begeleiding die wij geven. Ze zegt dat ze het erg leuk vind om te zien hoe de studenten die bij ons binnen komen uiteindelijk het opgestelde doel behalen en toch uit de problemen komen door onze aangeboden begeleiding. Ik vind het fijn dat we een student die weinig verantwoording voelt voor zijn school uiteindelijk op een bepaalde manier begeleiden dat hij die verantwoordelijkheidsgevoel en motivatie wel terug krijgt.

Om hierop door te gaan vraag ik aan haar wat ze dan juist minder goed vind aan de begeleiding of in het algemeen en wat er misschien nog anders zou kunnen. Ze antwoord hierop dat het gebrek aan een vaste ruimte en een vast telefoon nummer ervoor zorgt dat het nog niet helemaal loopt zoals wij graag zouden willen zien. Het zou voor een team als team S.O.S. erg handig zijn als de studenten ons kunnen vinden op een vaste locatie. Dit is een kleine obstakel die we uiteindelijk wel gaan overwinnen maar voor nu is dit gewoon nog lastig. Verbeter punten zijn daarom denk ik ook

Een vaste ruimte Een vast telefoon nummer (met whats app, dit sluit het beste aan bij onze

begeleiding. Het is laagdrempelig en makkelijk om contact te onderhouden voor zowel de cliënten als de begeleiders.)

Flyers ( promotie materiaal)

De drie bovenstaande punten zullen ervoor zorgen dat we bekender worden en nóg beter bereikbaar.

Als laatste stel ik haar de vraag of zij verschil ziet in hoe het nu gaat met team S.O.S. en hoe het in het begin van team S.O.S. ging. Ze antwoord hierop dat het zou raar zijn als ik het verschil niet zou zien. We hebben in zowel Leeuwarden als in Heerenveen keihard gewerkt aan het project team S.O.S. het begon met studenten die niet kwamen opdagen zonder tegenbericht en die niet gemotiveerd waren. door veel overleg binnen team S.O.S. LWD en team S.O.S. HV zijn er protocollen opgesteld. Wij vanuit team S.O.S. willen natuurlijk de mensen helpen die onze hulp nodig hebben maar ook willen. In Heerenveen begeleiden we op het moment ongeveer 12 studenten. Dit hebben we opgebouwd in een tijd van ongeveer vijf maanden. We hebben meerdere studenten begeleid maar vanwege motivatie en andere problemen zijn deze weggevallen. De 12 overgebleven studenten zijn de gemotiveerde

26

studenten. Persoonlijk geeft dit mij veel voldoening, ik merk en ik zie dat team S.O.S. wel enig invloed heeft binnen het Friesland College. Met wat meer tijd en eigen ruimte zou dit project nog veel groter kunnen worden, hier in Heerenveen.

27

Interview met leidinggevende van team S.O.S. (Berber van der Woude)

Dit zijn de vooraf opgestelde vragen.

Hoe verloopt de begeleiding die team S.O.S. aan studenten geeft? Waarvoor melden studenten zich voornamelijk aan bij team S.O.S. ? Merk je dat studenten meerwaarde hebben aan de geboden hulp van team S.O.S.? Vind je het lastig dat je als student andere studenten begeleidt? Wat vind je goed gaan tijdens de begeleiding die we geven aan de studenten? Wat vind je juist minder goed gaan aan de begeleiding die we geven? Wat zou er nog

anders moeten? Zie je verschil hoe team S.O.S. is begonnen en hoe het nu gaat?

Ik begin het interview met de vraag hoe de begeleiding die team S.O.S. aan de studenten geeft verloopt. Berber verteld dat het erg goed loopt en dat team S.O.S. op dit moment hele positieve begeleidingen heeft. Dit komt doordat de studenten die we begeleiden gewoon komen opdagen en we merken dat ze zichzelf er ook echt voor in willen zetten. Hierdoor loopt de begeleiding goed en je ziet dat iedereen z´n best ervoor wil doen, de studenten maar ook de begeleiders die zelf ook student zijn. Berber verteld dat ze merkt omdat het vrijwillig is de studenten ook meer motivatie hebben. Om hierop door te gaan, vraag ik aan haar hoe ze dan duidelijk maken dat het vrijwillig is voor de student. Ze antwoord hierop dat ze tijdens de presentaties die ze aan team S.O.S. geven duidelijk maken dat het op vrijwillige basis is en hiernaast geven ze het ook aan bij de coaches. Hiermee willen we voorkomen dat studenten door hun coach worden gestuurd terwijl ze zelf het nut niet inzien van de studiebegeleiding.

Ik vraag aan Berber waar studenten zich voornamelijk voor komen aanmelden bij team S.O.S. Berber verteld dat de meeste studenten toch het meeste moeite hebben met het plannen. Ze hebben moeite met de planning te maken, maar hiernaast ook moeite met het aan de planning houden. Vaak is het zo omdat de studenten te laat met hun opdrachten beginnen het niet af krijgen en dus een slecht resultaat inleveren.

Om hierop door te gaan vraag ik aan berber of de studenten ook echt een meerwaarde hebben aan de hulp van team S.O.S. Berber zegt volmondig ja en verteld dat ze ook vaak te horen krijgt van de studenten dat ze er iets aan hebben. Ze verteld dat deze studenten vaak een achterstand hebben met de opdrachten en door onze hulp weer op schema komen. Dan vertellen de studenten vaak dat ze er erg dankbaar voor zijn. En daarnaast is het ook goed om te horen voor de student van team S.O.S. want die worden daardoor ook gemotiveerd.

Ik vraag Berber of ze het ook lastig vind als student een andere student te moeten begeleiden. Ze antwoord hierop dat ze het in het begin als ze een nieuwe student voor zich krijgt wel lastig vind, bijvoorbeeld bij een intakegesprek. Je weet namelijk niet precies hoe

28

iemand met jou omgaat en hoe iemand jou ziet. Of als iemand gelijk vriendschappelijk met je omgaat, is dat toch anders dan dat iemand jou meteen als begeleider ziet. Tot nu toe is het allemaal goed gegaan, een student ziet dat jij serieus en professioneel bent en daardoor word de student ook serieus. Ook wordt het altijd van te voren aangegeven dat zij begeleidt worden door een andere student en ze weten dus ook wat ze te wachten staat.

Ik vraag Berber of ze ook dingen minder goed vind tijdens de begeleiding of bij team S.O.S. zelf en of dat er iets veranderd moet worden. Berber verteld de intervisies die nu plaatsvinden dat die nog verbeterd moeten worden. Er zijn een aantal dingen waar tegenaan wordt gelopen. Bijvoorbeeld, hoe voer je een goede intervisie? Hoe zorg je ervoor dat iedereen met een inbreng komt? Of iemand die heeft de ene week een probleem, maar komt niet aan de beurt om zijn situatie te vertellen. De week erna is het probleem opgelost, alleen niemand weet dan als een dergelijke situatie komt hoe dit opgelost moet worden. Hier zijn we nu dus druk mee bezig, we zijn bezig met het uitzoeken van hoe je het beste een intervisie kunt houden. Door heel veel methodes uit te proberen en te kijken wat het beste werkt zodat we uiteindelijk een goede manier kunnen vinden.

Ik vraag aan Berber of ze verder nog verbeterpunten heeft. Berber zegt dat ook de communicatie tussen de student en de begeleider duidelijk moet zijn. Ze verteld dat er niet te vriendschappelijk met de student om moet worden gegaan, omdat de grenzen hierdoor heel laag zijn en de begeleider niet meer serieus wordt genomen. Het is dus belangrijk dat je als begeleider bij team S.O.S. professioneel met de student om moet gaan en niet vrienden gaat worden.

Als laatste vraag ik aan Berber of ze ook verschil ziet tussen het begin van team S.O.S. en hoe het nu gaat. Ze verteld dat daar een heel groot verschil in zit, iedereen wordt professioneler en weet wat hij/zij moet doen. In het begin was er veel nog niet duidelijk en daardoor was af en toe wel een beetje rommelig. Dit is nu toch heel anders, er worden goede overleggen gehouden, presentaties gegeven, veel overleggen met o.a. SAW’ers (school als werkplaats) om advies te krijgen en is alles dus veel professioneler.