szczepionki zawierające żywe drobnoustroje

Szczepionki zawierające Szczepionki zawierające żywe drobnoustrojeżywe drobnoustroje

Szczepionki przeciwko gruźlicySzczepionki przeciwko gruźlicy

Czynnik etiologiczny – Czynnik etiologiczny – Mycobacterium tuberculosisMycobacterium tuberculosis kształt – pałeczka (0,4 x 3 kształt – pałeczka (0,4 x 3 μμm)m) właściwościwłaściwości• bakterie tlenowe bakterie tlenowe • nie wytwarzają zarodnikównie wytwarzają zarodników• trudno się barwią, po zabarwieniu odporne trudno się barwią, po zabarwieniu odporne

na odbarwianie mieszaniną HCl i EtOHna odbarwianie mieszaniną HCl i EtOH• namnażają się wewnątrzkomórkowo (komórki żerne)namnażają się wewnątrzkomórkowo (komórki żerne)• po pierwotnym zakażeniu nie są eliminowane z organizmupo pierwotnym zakażeniu nie są eliminowane z organizmu• rozprzestrzeniają się poprzez układ limfatyczny i krwionośny rozprzestrzeniają się poprzez układ limfatyczny i krwionośny • rosną na podłożach wzbogaconych zawierających żółtko jaja kurzego, rosną na podłożach wzbogaconych zawierających żółtko jaja kurzego,

surowicę zwierzęcą lub wyciągi tkankowesurowicę zwierzęcą lub wyciągi tkankowe• są odporne na wysychanie są odporne na wysychanie droga przenoszenia: oddechowa, pokarmowadroga przenoszenia: oddechowa, pokarmowa chorobotwórcze dla człowieka, bydła i świnek morskich chorobotwórcze dla człowieka, bydła i świnek morskich

Szczepionki przeciwko gruźlicySzczepionki przeciwko gruźlicyGruźlicaGruźlica gruźlica płucgruźlica płuc gruźlica pozapłucnagruźlica pozapłucna• gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowychgruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych• gruźlicze zapalenie mózgugruźlicze zapalenie mózgu• gruźlica opłucnejgruźlica opłucnej• gruźlica nerekgruźlica nerek• gruźlica nadnerczygruźlica nadnerczy• gruźlica kości i stawówgruźlica kości i stawów• gruźlica obwodowych węzłów chłonnychgruźlica obwodowych węzłów chłonnych• gruźlica rozsianagruźlica rozsiana objawy – zmęczenie, osłabienie, utrata masy ciała, przewlekły objawy – zmęczenie, osłabienie, utrata masy ciała, przewlekły

kaszel i krwioplucie, martwica tkanki w zaatakowanych narządach kaszel i krwioplucie, martwica tkanki w zaatakowanych narządach


Według danych Światowej Organizacji ZdrowiaWedług danych Światowej Organizacji Zdrowia

2 miliardy ludzi jest zakażonych prątkiem gruźlicy2 miliardy ludzi jest zakażonych prątkiem gruźlicy rocznie stwierdza się 8 mln nowych zachorowań (w tym 1,5 mln dzieci)rocznie stwierdza się 8 mln nowych zachorowań (w tym 1,5 mln dzieci) i ok. 1,5 mln zgonów (w tym 500 tys. dzieci)i ok. 1,5 mln zgonów (w tym 500 tys. dzieci) na świecie co 10 sekund umiera na gruźlicę 1 człowiekna świecie co 10 sekund umiera na gruźlicę 1 człowiek

Gruźlica jest najczęstszą przyczyną zgonów spośród wszystkich Gruźlica jest najczęstszą przyczyną zgonów spośród wszystkich chorób zakaźnych !!! chorób zakaźnych !!!


Żywe atenuowane szczepionkiŻywe atenuowane szczepionki

substancja czynna – atenuowany szczep substancja czynna – atenuowany szczep Mycobacterium bovisMycobacterium bovis obecnie stosowanych jest kilkanaście podszczepów o różnej obecnie stosowanych jest kilkanaście podszczepów o różnej

szczątkowej zjadliwościszczątkowej zjadliwości• francuski francuski Pasteur 1173P2Pasteur 1173P2 • duński duński Copenhagen 1331Copenhagen 1331• Praga 825Praga 825• MadrasMadras• rosyjskirosyjski• Glaxo 1077Glaxo 1077• Tokyo 172Tokyo 172• brazylijskibrazylijski Moreau Moreau


Macierzysty atenuowany szczep Macierzysty atenuowany szczep Mycobacterium bovis Mycobacterium bovis otrzymany został w 1921 r. przez Calmette’a i Guerina w otrzymany został w 1921 r. przez Calmette’a i Guerina w

Instytucie Pasteura we FrancjiInstytucie Pasteura we Francji

((Bacille Calmette-GuerinBacille Calmette-Guerin – BCG) – BCG)

sposób atenuacji – wielokrotne pasażowanie (231 pasaży, 13 lat)sposób atenuacji – wielokrotne pasażowanie (231 pasaży, 13 lat) otrzymany szczep otrzymany szczep • niejednorodny bakteriologicznieniejednorodny bakteriologicznie• trwale pozbawiony właściwości chorobotwórczychtrwale pozbawiony właściwości chorobotwórczych

• zachowane właściwości antygenowe i alergogennezachowane właściwości antygenowe i alergogenne


postać szczepionki – płynnapostać szczepionki – płynna trwałość – 2 – 4 tygodnietrwałość – 2 – 4 tygodnie sposób podawania – doustniesposób podawania – doustnie dawkowanie – 3 dawki (2, 4, 6 lub 3, 5, 7 dzień życia)dawkowanie – 3 dawki (2, 4, 6 lub 3, 5, 7 dzień życia)

postać szczepionki – liofilizowanapostać szczepionki – liofilizowana sposób przechowywania i trwałość sposób przechowywania i trwałość • 2 - 82 - 8°°C, 1 rokC, 1 rok• po rozpuszczeniu 4 godzinypo rozpuszczeniu 4 godziny• wrażliwa na światło wrażliwa na światło sposób podawania – śródskórniesposób podawania – śródskórnie dawkowanie – 4 dawki (1 doba po urodzeniu, 12 m.ż., 7 r.ż., 12 r.ż.) dawkowanie – 4 dawki (1 doba po urodzeniu, 12 m.ż., 7 r.ż., 12 r.ż.)


Skuteczność szczepionki (badania laboratoryjne)Skuteczność szczepionki (badania laboratoryjne) brak testu laboratoryjnego pozwalającego na ocenę poziomu brak testu laboratoryjnego pozwalającego na ocenę poziomu

odporności wzbudzanej przez szczepionkę BCGodporności wzbudzanej przez szczepionkę BCG siła immunogenna szczepionki mierzona jest pośrednio – pomiar siła immunogenna szczepionki mierzona jest pośrednio – pomiar

działania alergogennego za pomocą testu tuberkulinowegodziałania alergogennego za pomocą testu tuberkulinowego

test tuberkulinowytest tuberkulinowy – test mierzący reakcję zapalną skóry na – test mierzący reakcję zapalną skóry na wprowadzoną tuberkulinęwprowadzoną tuberkulinę

• stara tuberkulina Kocha – poddany działaniu wysokiej temperatury 6 – 8 stara tuberkulina Kocha – poddany działaniu wysokiej temperatury 6 – 8 tygodniowy przesącz hodowli tygodniowy przesącz hodowli Mycobacterium tuberculosis Mycobacterium tuberculosis na pożywce na pożywce bulionowo-glicerolowej z peptonembulionowo-glicerolowej z peptonem

• tuberkulina PPD-S – oczyszczona pochodna białkowa, zawiera tylko tuberkulina PPD-S – oczyszczona pochodna białkowa, zawiera tylko materiał prątkowy, bez składników podłożamateriał prątkowy, bez składników podłoża

• tuberkulina PPD-RT-23 – tuberkulina PPD, Tween 80 tuberkulina PPD-RT-23 – tuberkulina PPD, Tween 80


Skuteczność szczepionki - test tuberkulinowySkuteczność szczepionki - test tuberkulinowy

działanie testu oparte jest na odmiennej reakcji na tuberkulinę osoby chorej działanie testu oparte jest na odmiennej reakcji na tuberkulinę osoby chorej lub z przebytą gruźlicą i osoby zdrowejlub z przebytą gruźlicą i osoby zdrowej

• osoba chora lub z przebytą gruźlicą – po śródskórnym podaniu tuberkuliny reakcja osoba chora lub z przebytą gruźlicą – po śródskórnym podaniu tuberkuliny reakcja zapalna w miejscu podania po 72 godz. (obrzęk, stwardnienie, rumień)zapalna w miejscu podania po 72 godz. (obrzęk, stwardnienie, rumień)

• osoba zdrowa – brak zmian skórnych osoba zdrowa – brak zmian skórnych podanie szczepionki BCG również powoduje po pewnym czasie reakcję podanie szczepionki BCG również powoduje po pewnym czasie reakcję

skórną na podaną tuberkulinęskórną na podaną tuberkulinę


Skuteczność szczepionki - test tuberkulinowySkuteczność szczepionki - test tuberkulinowy

siła wywoływanej przez szczepionkę „alergii tuberkulinowej” nie jest siła wywoływanej przez szczepionkę „alergii tuberkulinowej” nie jest proporcjonalna do siły indukowanej przez nią odpornościproporcjonalna do siły indukowanej przez nią odporności

„„alergia tuberkulinowa” – nadwrażliwość typu późnego na białka prątkaalergia tuberkulinowa” – nadwrażliwość typu późnego na białka prątka• reakcja z dominacją odpowiedzi typu komórkowegoreakcja z dominacją odpowiedzi typu komórkowego• jest wynikiem działania limfocytów Th1, które poprzez wydzielane cytokiny aktywują jest wynikiem działania limfocytów Th1, które poprzez wydzielane cytokiny aktywują

limfocyty Tc i makrofagilimfocyty Tc i makrofagi kontakt z antygenami prątka indukuje powstanie swoistej odpowiedzi kontakt z antygenami prątka indukuje powstanie swoistej odpowiedzi

immunologicznej zarówno komórkowej jak i humoralnejimmunologicznej zarówno komórkowej jak i humoralnej wygasanie „alergii tuberkulinowej” – podstawa do rewakcynacji – nie jest wygasanie „alergii tuberkulinowej” – podstawa do rewakcynacji – nie jest

równoznaczne z zanikaniem odporności równoznaczne z zanikaniem odporności


Skuteczność szczepionek (badania epidemiologiczne)Skuteczność szczepionek (badania epidemiologiczne)

chronią przed zachorowaniem na gruźlicę wywoływanym pierwotną infekcjąchronią przed zachorowaniem na gruźlicę wywoływanym pierwotną infekcją nie wpływają na rozwój gruźlicy popierwotnejnie wpływają na rozwój gruźlicy popierwotnej nie chronią przed zachorowaniem w wyniku superinfekcjinie chronią przed zachorowaniem w wyniku superinfekcji brak pewności co do czasu trwania odporności poszczepiennejbrak pewności co do czasu trwania odporności poszczepiennej duże rozbieżności w wynikach badań epidemiologicznych prowadzonych w duże rozbieżności w wynikach badań epidemiologicznych prowadzonych w

różnych krajachróżnych krajach• USA – 80% skutecznościUSA – 80% skuteczności• Wielka Brytania – 75% skutecznościWielka Brytania – 75% skuteczności• Polska – 65% skutecznościPolska – 65% skuteczności• Indie – 0% skutecznościIndie – 0% skuteczności znaczne różnice w skuteczności zapobiegania różnym postaciom chorobyznaczne różnice w skuteczności zapobiegania różnym postaciom choroby• gruźlica płuc – 50% skutecznościgruźlica płuc – 50% skuteczności• rozsiane postacie gruźlicy – 75 – 90% skuteczności rozsiane postacie gruźlicy – 75 – 90% skuteczności


Bezpieczeństwo szczepionekBezpieczeństwo szczepionek

bezpieczne – szczepy trwale pozbawione zjadliwościbezpieczne – szczepy trwale pozbawione zjadliwości niepożądane odczyny poszczepienneniepożądane odczyny poszczepienne• długo gojące się owrzodzenia w miejscu szczepieniadługo gojące się owrzodzenia w miejscu szczepienia• ropne zapalenie węzłów chłonnychropne zapalenie węzłów chłonnych• zapalenie kościzapalenie kości• ogólny rozsiew BCGogólny rozsiew BCGw Polsce NOP u 0,2 w Polsce NOP u 0,2 ‰ zaszczepionych, w tym 52,9% - zmiany miejscowe‰ zaszczepionych, w tym 52,9% - zmiany miejscowe częstość występowania NOP uzależniona odczęstość występowania NOP uzależniona od• podszczepu BCGpodszczepu BCG• technologii produkcji (zalecany system „szczepu siewnego”)technologii produkcji (zalecany system „szczepu siewnego”)• żywotności szczepionki (liczby żywych i martwych prątków w 1 dawce)żywotności szczepionki (liczby żywych i martwych prątków w 1 dawce)• dawki szczepionkidawki szczepionki• wiekuwieku• czynników osobniczych np..rasyczynników osobniczych np..rasy• wykonania szczepienia wykonania szczepienia


Bezpieczeństwo szczepionekBezpieczeństwo szczepionek

przeciwwskazania do szczepieńprzeciwwskazania do szczepień• pierwotne i wtórne niedobory odpornościpierwotne i wtórne niedobory odporności• dodatni odczyn tuberkulinowydodatni odczyn tuberkulinowy• choroby nowotworowe (białaczka, chłoniak)choroby nowotworowe (białaczka, chłoniak)• przyjmowanie leków immunosupresyjnychprzyjmowanie leków immunosupresyjnych• ciążaciąża• w przypadku noworodków – choroba matkiw przypadku noworodków – choroba matki


Skuteczność i bezpieczeństwo szczepionek – kontrola jakościSkuteczność i bezpieczeństwo szczepionek – kontrola jakości

laboratorium referencyjne – Sekcja BCG Departamentu Kontroli Jakości laboratorium referencyjne – Sekcja BCG Departamentu Kontroli Jakości Statens Serum Institut w KopenhadzeStatens Serum Institut w Kopenhadze

w Polsce – Zakład Badania Surowic i Szczepionek Państwowego Zakładu w Polsce – Zakład Badania Surowic i Szczepionek Państwowego Zakładu HigienyHigieny

każda seria szczepionki BCG musi uzyskać certyfikat każda seria szczepionki BCG musi uzyskać certyfikat testy kontrolnetesty kontrolne• test jałowościtest jałowości• test termostabilności – liczba żywych prątków pozostająca po 28-dniowej inkubacji w test termostabilności – liczba żywych prątków pozostająca po 28-dniowej inkubacji w

3737°°C (≥ 20% próbki przechowywanej w 4C (≥ 20% próbki przechowywanej w 4°°C)C)• test żywotności – liczba żywych prątków w 1 mg szczepionki (≥ 3 mln)test żywotności – liczba żywych prątków w 1 mg szczepionki (≥ 3 mln)• testy bezpieczeństwa – toksyczności, resztkowej zjadliwości (wykonywane na testy bezpieczeństwa – toksyczności, resztkowej zjadliwości (wykonywane na

świnkach morskich) świnkach morskich)


Pomimo stosowania od ponad 80 lat szczepionki BCG nie Pomimo stosowania od ponad 80 lat szczepionki BCG nie nastąpiło opanowanie gruźlicynastąpiło opanowanie gruźlicy

Nadal trwają badania nad nowymi szczepionkamiNadal trwają badania nad nowymi szczepionkami

właściwości nowej szczepionkiwłaściwości nowej szczepionki• skuteczność – ochrona osób nie zakażonych, zakażonych i szczepionych skuteczność – ochrona osób nie zakażonych, zakażonych i szczepionych

BCG przed chorobą rozwijającą się w wyniku pierwotnej infekcji, reaktywacji BCG przed chorobą rozwijającą się w wyniku pierwotnej infekcji, reaktywacji prątków gruźlicy i superinfekcjiprątków gruźlicy i superinfekcji

• bezpieczeństwo – możliwość stosowania u osób z niedoborami odpornościbezpieczeństwo – możliwość stosowania u osób z niedoborami odporności• brak alergii tuberkulinowejbrak alergii tuberkulinowej• trwałośćtrwałość• łatwość stosowania łatwość stosowania


przeszkody w opracowaniu nowej szczepionkiprzeszkody w opracowaniu nowej szczepionki• niedostateczne poznanie mechanizmów odporności indukowanych przez niedostateczne poznanie mechanizmów odporności indukowanych przez

zakażenie zakażenie Mycobacterium tuberculosisMycobacterium tuberculosis• polimorfizm odpowiedzi immunologicznej zależny od czynników polimorfizm odpowiedzi immunologicznej zależny od czynników

genetycznych, środowiskowych oraz fazy chorobygenetycznych, środowiskowych oraz fazy choroby• brak dobrego zwierzęcego układu modelowegobrak dobrego zwierzęcego układu modelowego• konieczność długotrwałych badań klinicznych na dużych grupach ludzi w konieczność długotrwałych badań klinicznych na dużych grupach ludzi w

celu wyselekcjonowania uniwersalnych mechanizmów odpowiedzi celu wyselekcjonowania uniwersalnych mechanizmów odpowiedzi immunologicznejimmunologicznej

• przeszkody natury etycznej – grupa kontrolna nie może być szczepionaprzeszkody natury etycznej – grupa kontrolna nie może być szczepiona


kierunki badań nad nowymi szczepionkamikierunki badań nad nowymi szczepionkami• szczepionki BCG zawierające szczepy produkujące IFN-szczepionki BCG zawierające szczepy produkujące IFN-γγ stymulujący stymulujący

makrofagi makrofagi (rBCG30/hIFN(rBCG30/hIFNγγ))• szczepionki BCG zawierające szczepy produkujące listeriolizynę szczepionki BCG zawierające szczepy produkujące listeriolizynę

stymulującą limfocyty Tc stymulującą limfocyty Tc (rBCG:(rBCG:ΔΔureC-HlyureC-Hly))• szczepionki BCG zawierające szczepy produkujące antygeny szczepionki BCG zawierające szczepy produkujące antygeny M. M.

tuberculosis tuberculosis (rBCG30, rBCG(mtb)30)(rBCG30, rBCG(mtb)30) • szczepionki zawierające atenuowany szczep szczepionki zawierające atenuowany szczep Mycobacterium tuberculosisMycobacterium tuberculosis• szczepionki zawierające prątki saprofityczne szczepionki zawierające prątki saprofityczne M. microtiM. microti, , M. habanaM. habana, , M. M.

vaccaevaccae czy czy M. smegmatis M. smegmatis nadprodukujące antygeny nadprodukujące antygeny M. tuberculosis M. tuberculosis • szczepionki podjednostkowe szczepionki podjednostkowe (ESAT-6 i Ag85B, TB10.4 i Ag85B, (ESAT-6 i Ag85B, TB10.4 i Ag85B,

Ag85B/ESAT-6/TB10.4) Ag85B/ESAT-6/TB10.4) • szczepionki DNAszczepionki DNA• szczepionki wektorowe wykorzystujące wirus szczepionki wektorowe wykorzystujące wirus vacciniavaccinia lub atenuowane lub atenuowane

szczepy szczepy Salmonella Salmonella (MVA 85A)(MVA 85A)

Szczepionki zawierające Szczepionki zawierające zabite drobnoustrojezabite drobnoustroje

Szczepionki zawierające zabite drobnoustrojeSzczepionki zawierające zabite drobnoustroje

Właściwości szczepionekWłaściwości szczepionek

zawierają drobnoustroje pozbawione całkowicie właściwości zawierają drobnoustroje pozbawione całkowicie właściwości chorobotwórczych (inaktywowane) chorobotwórczych (inaktywowane)

są mniej immunogenne od szczepionek atenuowanych i bardziej są mniej immunogenne od szczepionek atenuowanych i bardziej immunogenne od szczepionek podjednostkowychimmunogenne od szczepionek podjednostkowych

• obecność wielu antygenówobecność wielu antygenów• brak zdolności do namnażania się w organizmiebrak zdolności do namnażania się w organizmie• skrócony czas obecności antygenów w organizmieskrócony czas obecności antygenów w organizmie• wywołują jedynie odpowiedź humoralną wywołują jedynie odpowiedź humoralną wymagają podania większej liczby dawekwymagają podania większej liczby dawek wymagają obecności adiuwantówwymagają obecności adiuwantów nie istnieje możliwość transmisji antygenu szczepionkowegonie istnieje możliwość transmisji antygenu szczepionkowego mogą być podawane osobom o obniżonej odporności mogą być podawane osobom o obniżonej odporności nie istnieje niebezpieczeństwo rewersji do szczepu dzikiego !!!nie istnieje niebezpieczeństwo rewersji do szczepu dzikiego !!!


Przygotowanie antygenu – namnażanie drobnoustrojówPrzygotowanie antygenu – namnażanie drobnoustrojów

namnażanie bakterii w pożywkach syntetycznychnamnażanie bakterii w pożywkach syntetycznych namnażanie wirusów w zarodkach kurzychnamnażanie wirusów w zarodkach kurzych namnażanie wirusów w hodowlach komórkowychnamnażanie wirusów w hodowlach komórkowych • pierwotne hodowle komórkowepierwotne hodowle komórkowe• półciągłe linie komórkowepółciągłe linie komórkowe namnażanie wirusów w zwierzętachnamnażanie wirusów w zwierzętach


Przygotowanie antygenu - inaktywacjaPrzygotowanie antygenu - inaktywacja

inaktywacja termiczna inaktywacja termiczna inaktywacja związkami chemicznymiinaktywacja związkami chemicznymi• formaldehydformaldehyd• fenolfenol• ββ-propiolakton-propiolakton inaktywacja promieniowanieminaktywacja promieniowaniem inaktywacja wysokim ciśnienieminaktywacja wysokim ciśnieniem

warunki inaktywacji muszą być określone indywidualnie dla każdego warunki inaktywacji muszą być określone indywidualnie dla każdego drobnoustrojudrobnoustroju

• sposób sposób inaktywacjiinaktywacji• czasczas• stężenie zawiesiny drobnoustrojówstężenie zawiesiny drobnoustrojów• warunki fizyko-chemiczne (temperatura, pH)warunki fizyko-chemiczne (temperatura, pH)• obecność dodatkowych substancji zwiększających skuteczność inaktywacji obecność dodatkowych substancji zwiększających skuteczność inaktywacji


Skład szczepionekSkład szczepionek

adiuwantyadiuwanty• wodorotlenek glinuwodorotlenek glinu• fosforan glinufosforan glinu substancje konserwującesubstancje konserwujące• tiomersaltiomersal• fenol fenol substancje pochodzące z procesu produkcjisubstancje pochodzące z procesu produkcji• antybiotykiantybiotyki• formaldehydformaldehyd• białka jaj kurzych białka jaj kurzych


Postać szczepionekPostać szczepionek

płynnepłynne liofilizowaneliofilizowane

Sposób podawania szczepionekSposób podawania szczepionek

podskórniepodskórnie domięśniowodomięśniowo


ChorobaChoroba Antygen szczepionkowyAntygen szczepionkowy

CholeraCholera Vibrio choleraeVibrio cholerae

Dur brzusznyDur brzuszny Salmonella enterica subsp. enterica Salmonella enterica subsp. enterica serovarserovar Typhi Typhi

DżumaDżuma Yersinia pestisYersinia pestis

GrypaGrypa Influenza virusInfluenza virus

Japońskie zapalenie mózguJapońskie zapalenie mózgu wirus JEVwirus JEV

Kleszczowe zapalenie mózguKleszczowe zapalenie mózgu wirus kleszczowego zapalenia mózguwirus kleszczowego zapalenia mózgu

KrztusiecKrztusiec Bordetella pertussisBordetella pertussis

PoliomyelitisPoliomyelitis poliowiruspoliowirus

Wirusowe zapalenie wątroby typu AWirusowe zapalenie wątroby typu A wirus HAVwirus HAV

WściekliznaWścieklizna wirus wściekliznywirus wścieklizny

Gorączka QGorączka Q Coxiella burnettiCoxiella burnetti

Epidemiczny dur wysypkowy Epidemiczny dur wysypkowy

(tyfus plamisty)(tyfus plamisty)

Rickettsia provazekiiRickettsia provazekii

Szczepionki przeciwko wściekliźnieSzczepionki przeciwko wściekliźnie

Czynnik etologiczny – wirus wściekliznyCzynnik etologiczny – wirus wścieklizny

rodzina:rodzina: Rhabdoviridae Rhabdoviridae rodzaj:rodzaj: Lyssavirus Lyssavirus 7 genotypów7 genotypów• 1 – laboratoryjne szczepy referencyjne używane do produkcji szczepionek 1 – laboratoryjne szczepy referencyjne używane do produkcji szczepionek

dla ludzi i zwierzątdla ludzi i zwierząt• 2, 3, 4 – Afryka2, 3, 4 – Afryka• 5, 6 – Europa5, 6 – Europa• 7 - Australia7 - Australia struktura: kapsyd spiralny, otoczony osłonką, o kształcie pociskustruktura: kapsyd spiralny, otoczony osłonką, o kształcie pocisku kwas nukleinowy: RNA o ujemnej polarnościkwas nukleinowy: RNA o ujemnej polarności replikacja: w jądrze komórkowymreplikacja: w jądrze komórkowym namnażanie i migracja: nabłonek, mięśnie namnażanie i migracja: nabłonek, mięśnie → nerwy obwodowe → → nerwy obwodowe →

ośrodkowy układ nerwowy → nerwy obwodowe → inne tkanki ośrodkowy układ nerwowy → nerwy obwodowe → inne tkanki rezerwuar wirusa: zwierzętarezerwuar wirusa: zwierzęta droga przenoszenia: ukąszenie, lizanie uszkodzonej skóry droga przenoszenia: ukąszenie, lizanie uszkodzonej skóry


WściekliznaWścieklizna okres wylęgania: 10 dni – 1 rok (średnio 1 – 3 miesiące)okres wylęgania: 10 dni – 1 rok (średnio 1 – 3 miesiące) objawy: złe samopoczucie, gorączka, ból głowy, mrowienie skóry, objawy: złe samopoczucie, gorączka, ból głowy, mrowienie skóry,

zaburzenia psychicznezaburzenia psychiczne wścieklizna pobudzeniowa: pobudzenie, lęk, niepokój, wysoka wścieklizna pobudzeniowa: pobudzenie, lęk, niepokój, wysoka

gorączka, wodowstręt, zaburzenia świadomości, ogniskowe gorączka, wodowstręt, zaburzenia świadomości, ogniskowe porażenia, śpiączka porażenia, śpiączka → śmierć→ śmierć

wścieklizna porażenna: postępujący paraliż → śmierć wścieklizna porażenna: postępujący paraliż → śmierć

Według danych Światowej Organizacji ZdrowiaWedług danych Światowej Organizacji Zdrowia50 000 osób umiera rocznie z powodu zakażenia wirusem wścieklizny50 000 osób umiera rocznie z powodu zakażenia wirusem wścieklizny


W 1885 r. Ludwik Pasteur opracował pierwszą szczepionkę W 1885 r. Ludwik Pasteur opracował pierwszą szczepionkę przeciwko wściekliźnieprzeciwko wściekliźnie

wirus wścieklizny był pasażowany w mózgach królikówwirus wścieklizny był pasażowany w mózgach królików rdzenie kręgowe padłych na wściekliznę królików były suszone na rdzenie kręgowe padłych na wściekliznę królików były suszone na

powietrzu w temperaturze pokojowej przez 15 dnipowietrzu w temperaturze pokojowej przez 15 dni sproszkowana zawiesina rdzenia posłużyła jako szczepionka dla zwierzątsproszkowana zawiesina rdzenia posłużyła jako szczepionka dla zwierząt

w 1885 r. L. Pasteur zaszczepił swoją szczepionką 9 letniego chłopca w 1885 r. L. Pasteur zaszczepił swoją szczepionką 9 letniego chłopca Josepha Meistera pogryzionego przez wściekłego psaJosepha Meistera pogryzionego przez wściekłego psa

preparat wstrzyknięty w pierwszej dawce był suszony przez 15 dni, a preparat wstrzyknięty w pierwszej dawce był suszony przez 15 dni, a następne przez okresy zmniejszające się o 1 dzieńnastępne przez okresy zmniejszające się o 1 dzień

szczepionka okazała się skuteczna szczepionka okazała się skuteczna


Szczepionki zawierające wirusa wścieklizny Szczepionki zawierające wirusa wścieklizny namnażanego w zwierzęcej tkance nerwowejnamnażanego w zwierzęcej tkance nerwowej

szczepionka Sempleszczepionka Semple• wirus wścieklizny namnażany w tkance nerwowej królików, owiec lub kózwirus wścieklizny namnażany w tkance nerwowej królików, owiec lub kóz szczepionka Fuenzalidaszczepionka Fuenzalida• wirus wścieklizny namnażany w tkance nerwowej osesków mysich wirus wścieklizny namnażany w tkance nerwowej osesków mysich sposób inaktywacji: chemiczny – fenolsposób inaktywacji: chemiczny – fenol niska immunogennośćniska immunogenność silna odczynowośćsilna odczynowość• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowychzapalenie opon mózgowo-rdzeniowych• zapalenie mózguzapalenie mózgu• zapalenie rdzenia kręgowego zapalenie rdzenia kręgowego • mnogie zapalenia pojedynczych nerwówmnogie zapalenia pojedynczych nerwów• 1 na 1 000 zaszczepionych – zgon w wyniku powikłań poszczepiennych1 na 1 000 zaszczepionych – zgon w wyniku powikłań poszczepiennych


Szczepionki zawierające wirusa wścieklizny namnażanego w Szczepionki zawierające wirusa wścieklizny namnażanego w hodowlach komórkowychhodowlach komórkowych

szczepionka HDCVszczepionka HDCV• wirus wścieklizny namnażany w hodowli ludzkich komórek diploidalnychwirus wścieklizny namnażany w hodowli ludzkich komórek diploidalnych szczepionka PCECVszczepionka PCECV• wirus wścieklizny namnażany w hodowli fibroblastów kurzych wirus wścieklizny namnażany w hodowli fibroblastów kurzych szczepionka PVRVszczepionka PVRV• wirus wścieklizny namnażany w linii komórek Vero wirus wścieklizny namnażany w linii komórek Vero sposób inaktywacji: chemiczny – sposób inaktywacji: chemiczny – ββ-propiolakton-propiolakton wysoka immunogennośćwysoka immunogenność niska odczynowośćniska odczynowość• miejscowe odczyny poszczepienne: zaczerwienienie, obrzęk, ból, świąd miejscowe odczyny poszczepienne: zaczerwienienie, obrzęk, ból, świąd • ogólne odczyny poszczepienne: ból głowy, gorączka, nudności, ogólne reakcje ogólne odczyny poszczepienne: ból głowy, gorączka, nudności, ogólne reakcje

alergiczne alergiczne • 1 na 1 mln zaszczepionych – zgon w wyniku szczepienia poekspozycyjnego1 na 1 mln zaszczepionych – zgon w wyniku szczepienia poekspozycyjnego trwałość odporności – co najmniej 5 lattrwałość odporności – co najmniej 5 lat


Szczepionki zarejestrowane w PolsceSzczepionki zarejestrowane w Polsce

Verorab (Aventis Pasteur)Verorab (Aventis Pasteur)• wirus namnażany w linii komórek Verowirus namnażany w linii komórek Vero• szczep Wistar Rabies PM/WI 38 1503-3Mszczep Wistar Rabies PM/WI 38 1503-3M• inaktywacja chemiczna - inaktywacja chemiczna - ββ-propiolakton-propiolakton Rabipur (Chiron Behring)Rabipur (Chiron Behring)• wirus namnażany w hodowli fibroblastów kurzychwirus namnażany w hodowli fibroblastów kurzych• szczep szczep Flury LEPFlury LEP • inaktywacja chemiczna - inaktywacja chemiczna - ββ-propiolakton-propiolakton postać szczepionek – liofilizowanepostać szczepionek – liofilizowane przechowywanie i trwałość – 2 - 8przechowywanie i trwałość – 2 - 8°°C, 3 lataC, 3 lata sposób podania - domięśniowo sposób podania - domięśniowo


Wskazania do szczepieńWskazania do szczepień szczepienie poekspozycyjne szczepienie poekspozycyjne • uodpornienie czynno-bierne u osób wcześniej nie szczepionychuodpornienie czynno-bierne u osób wcześniej nie szczepionych• uodpornienie czynne u osób szczepionych profilaktycznieuodpornienie czynne u osób szczepionych profilaktycznie szczepienie profilaktyczne – osoby z grup podwyższonego ryzykaszczepienie profilaktyczne – osoby z grup podwyższonego ryzyka pracownicy laboratoriów diagnozujących wściekliznępracownicy laboratoriów diagnozujących wściekliznę lekarze weterynariilekarze weterynarii osoby zajmujące się odłowem zwierząt osoby zajmujące się odłowem zwierząt

Przeciwwskazania do szczepieńPrzeciwwskazania do szczepień w przypadku szczepienia poekspozycyjnego – brakw przypadku szczepienia poekspozycyjnego – brak w przypadku szczepienia profilaktycznegow przypadku szczepienia profilaktycznego• choroby przebiegające z wysoką gorączkąchoroby przebiegające z wysoką gorączką• ciążaciąża• przyjmowanie leków immunosupresyjnychprzyjmowanie leków immunosupresyjnych• przyjmowanie leków przeciwmalarycznych przyjmowanie leków przeciwmalarycznych


Schemat szczepieńSchemat szczepień uodpornienie czynne – szczepienie profilaktyczneuodpornienie czynne – szczepienie profilaktyczne• szczepienie podstawowe – 3 dawki w 0, 7 i 21 (28) dniuszczepienie podstawowe – 3 dawki w 0, 7 i 21 (28) dniu• szczepienie przypominające – 1 dawka po rokuszczepienie przypominające – 1 dawka po roku• kolejne szczepienia przypominające – 1 dawka co 5 lat (lub przy spadku kolejne szczepienia przypominające – 1 dawka co 5 lat (lub przy spadku

miana przeciwciał) miana przeciwciał) uodpornienie czynne – szczepienie poekspozycyjneuodpornienie czynne – szczepienie poekspozycyjne• osoby nie szczepione – 5 dawek w 0, 3, 7, 14 i 30 dniuosoby nie szczepione – 5 dawek w 0, 3, 7, 14 i 30 dniu• osoby wcześniej zaszczepione – 2 dawki w 0 i 3 dniuosoby wcześniej zaszczepione – 2 dawki w 0 i 3 dniu uodpornienie czynno-bierneuodpornienie czynno-bierne• 5 dawek szczepionki w 0, 3, 7, 14 i 30 dniu5 dawek szczepionki w 0, 3, 7, 14 i 30 dniu• immunoglobulina ludzka przeciwko wściekliźnie w 0 dniu lub do 7 dnia od immunoglobulina ludzka przeciwko wściekliźnie w 0 dniu lub do 7 dnia od

podania 1 dawki szczepionki podania 1 dawki szczepionki

szczepionki zawierające żywe drobnoustroje

Documents