taf xi ĠuĠÙĠuĠÙ jfissru -...
TRANSCRIPT
leħħ
il-Malti
Folja elettronika b’tagħrif lingwistiku, ortografiku, grammatikali u kulturali
dwar il-lingwa Maltija maħruġa mid-Dipartiment tal-Malti fi ħdan il-Kulleġġ San
Injazju sabiex il-lingwa tagħna tingħata l-valur li jistħoqqilha. Kull suġġeriment
u/jew diffikultà huma ġentilment milqugħa fuq [email protected]
REMISSA
Taf xi
jfissru
dawn?
Kontenitur tal-fuħħar jew
tal-metall li fl-antik kien
jintuża biex dak li jkun
jobżoq fih.
SPUTATUR ĠUĠÙ ĠUĠÙ Ħelu li ħafna drabi jkun miksi biz-
zokkor u li jkollu togħma ta’ frott,
u meta tomogħdu jiġġebbed qisu
gomma. Bl-Ingliż nirreferu għalih
bħala jujube jew jelly sweets.
Kamra mdaqqsa fejn jinżammu
l-karettuni, għodod marbuta
mar-raba’ u oġġetti oħra li
għandhom x’jaqsmu mal-armar
tal-bhejjem tal-ġarr. Tista’ tkun
ukoll kamra fejn jinżammu
maqfula l-bhejjem tat-tgħabbija.
Għodda qisha trapan irqiq
b’manku li biha wieħed ikun
jista’ jgħawwar fl-injam jew fil-
ġebel biex jagħmel toqba fonda
jew usa’. Għalhekk meta ngħidu
baqa’ jberren inkunu nfissru li
baqa’ jaħseb f’xi ħaġa.
BERRINA Ħass ħażin li bih wieħed jintilef
minn sensih. Tfisser ukoll sens
ta’ telqa kbira wara li wieħed
ikun qala’ xi xebgħa. Għaxwa
tad-daħk tfisser l-istat meta
wieħed tant ikun daħak li ma
jkunx jiflaħ jieħu nifs.
GĦAXWA
Wasal iż-żmien mistenni minn kulħadd... il-KARNIVAL!
I l-Karnival f’Malta jeħodna lura lejn is-seklu ħmistax meta kien festa ta’ ikel. Fi
żmien il-Kavallieri l-Karnival kien isir f’forom differenti. ’Il quddiem bdew
jintużaw il-maskri iżda mhux l-ewwel darba li kien hemm min jabbuża minnhom u
japprofitta ruħu biex ipattiha lil xi ħadd. Iżda l-Gran Mastru Lascaris biex irażżan dawn
l-abbużi weħlu n-nisa ma’ rasu u għalhekk ħareġ ordni li n-nisa ma jistgħux jilbsu
maskri u jattendu għal reċti umoristiċi. Jekk kienet tinqabad xi mara tikser din il-liġi
kienet tingħata l-piena tas-swat… Mhux ta’ b’xejn li għadna sal-lum ngħidu lil xi ħadd
li għandu wiċċ Laskri peress li Lascaris kien kontra l-ferħ u l-bluhat.
L ejn tmiem is-seklu tmintax l-isfilata tal-Karnival kienet tinfetaħ mill-karozzella tal-
Gran Mastru, flimkien mal-kavallerija u d-daqq tat-tnabar. Wara kienu jgħaddu
l-kalessi wara xulxin, imbagħad il-karrijiet. Fi żmien il-ħakma Ingliża l-Karnival kien
naqqas ħafna mill-popolarità tiegħu iżda xorta baqa’ jiġi organizzat. Fil-fatt fl-1926
dan beda kien jiġi organizzat minn kumitat imqabbad mill-Gvern.
F ost it-tradizzjonijiet marbuta mal-Karnival insibu l-Parata jew żifna bix-xwabel tal-
injam, u l-Kukkanja li kienet daħlet f’Malta mill-Gran Mastru Zondadari biex jalje-
na lin-nies mit-tmexxija iebsa tiegħu. Kien jintrama arblu oħxon u għoli f’nofs
il-pjazza tal-palazz tal-Gran Mastru u fil-quċċata tiegħu kienu jpoġġu fniek, perżut u
zalzett. L-arblu kienu jidilkuh bix-xaħam u numru ta’ żgħażagħ kienu jitilgħu miegħu u
kulma jilħqu minn fuq kienu jeħduh.
[email protected] LEĦĦ IL -MALTI [email protected]