tecniche di governo in un paese multietnico. tecniche di governo 19 aprile festa di san giorgio...
TRANSCRIPT
Tecniche di governo
in un paese multietnico
Tecniche di governo
19 aprile
Festa di San Giorgio vescovo di Antiochia
Antiochíæ Pisídiæ sancti Geórgii Epíscopi, qui, ob sanctárum Imáginum cultum, exsul occúbuit.
Tecniche di governo
• composizione etnica del territorio
• strutture ecclesiastiche
• strutture amministrative– preesistenti– nuove
• persone
Tecniche di governo
Abbildung
Bildarchiv Foto Marburg
Tecniche di governo
Lo stato multietnico tra etnie e religioni
Tecniche di governo
...si terram, idolis deditam, ad cultum divinum revocaret, et fructus vel redditus terrae, quos gens Deo ingrata sibi usurpaverat, ipse [Ruggero I], in Dei servitio dispensaturus, temporaliter possideret.
Malaterra , pref. al libro II, ed. Pontieri 29
Tecniche di governo
Ruggero I per Messina
1087 luglio
ADM 1049
Tecniche di governo
… pro eripienda insula Sicilie a tyrannica potestate Sarracenice gentis …
Tecniche di governo
… casale Sarracenorum quod dicitur Butah … secundum antiquas divisiones Sarracenorum …
Tecniche di governo
… in posterum casale ipsum a Christianis habitari et ecclesias in ea vel in pertinentiis suis construi …
Tecniche di governo
Tecniche di governo
… obiit Anna mater Grisandi et sepulta fuit … anno m°c°xl°viii°
Tecniche di governo
• Costa Fagie
• Johannes Stracari
• Plastarus
• Arcudius Changemii
• Petrus Scazioti, burgensis Sancte Lucie
• inter terram et vineam Maymonis Lardofage , saraceni villani ecclesie Sancti Philippi
• Philippus de Hebdochia, burgensis Sancti Philippi
• Herition
• Scarparena
• Nicolaus Cantamissa
• Buttatius
Tecniche di governo
a Patti (D W.II.149)
• Mazariensi episcopo, Caputaquensi archidiacono et regio cappellano
• Conquestione Nicholai studentis Parisius• Iohannes Grafeus et Philippus de Lagene
parrochiani sui• decimam reddere contradicant … cum Greci
sint…• licet dispar sit in aliis ritus Grecorum ab
observatione Latinorum,…• in ecclesia Latinorum baptismum sumant
Tecniche di governo
Tecniche di governo
+ Ego Franciscus Longobardus iuris civilis professor testor.
+
Tecniche di governo
La politica ecclesiastica di Ruggero I e dei successori
tra vescovati e monasteri
Tecniche di governo
Archiepiscopum [Nicodemus], qui, ab impiis deiectus, in paupere ecclesia sancti Cyriaci quamvis timidus et natione graecus - cultum Christianae religionis pro posse exequebatur, revocantes restituunt.Malaterra II,45, ed. Pontieri 53
Palermo:
Tecniche di governo
Palermo:
• Nicodemo riconosciuto da papa Alessandro II
• Alcherio, il successore, confermato da Gregorio VII nel 1083: il primo latino di provenienza ignota
• nessuna indicazione precisa su i confini della diocesi e vescovi suffraganei
• Roberto il Guiscardo tiene sotto controllo almeno la metà della città di Palermo
Tecniche di governo
Palermo:
omnes eius suffraganeos episcopatus, vel siqui destructis illis in eorum loco statuti sunt vel opitulante Domino statuentur, ut in praefatae tuae ecclesiam pristinam redeant potestatem.
referente politico è il duca di Puglia, Roberto Guiscardo, Ruggero I non viene nominato
Tecniche di governo
• Mileto: il vescovo latino viene esentato dalla giurisdizione dell’arcivescovo di Reggio, ancora greco
• contemporaneamente viene creato un vescovo a Troina, primo centro normanno in Sicilia sotto l’esclusivo controllo di Ruggero
• la diversità del rito non viene ancora problematizzata
Tecniche di governo
dal registro di Gregorio VII: lib. IX, ep. 25
Gregorius episcopus servus dervorum Dei, R. nobili comiti salutem et apostolicam benedictionem. Non dubitet prudentia tua nos libenter petitioni sue favere …
Tecniche di governo
De cetero quia Traianensem electum a nobis consecrari postulas, licet electioni eius hoc defuerit quod legatus apostolice sedis et consensus noster non affuit, tamen monentes ne de futuro id fiat … annuimus ut veniens Deo favente per nos consecretur.
Tecniche di governo
+ Ruggero I per Troina, 1082
Tecniche di governo
Concedoque ei et successoribus eius omnes presbiteros episcopatus tam latinos quam grecos …
Tecniche di governo
Catania
• il monastero di S. Agata diventa sede del vescovato
• sacerdoti greci nel capitolo
• le lettere di Gregorio Magno come attestato di esistenza
Lipari invece, altrettanto attestato, viene stralciato a causa dell’esiguità della popolazione
Tecniche di governo
… terra Sicilie, terra Sarracenorum, habitaculum nequitie et infidelitatis, sepulcrum quoque nostri generis et sanguinis …
Tecniche di governo
Sigillografia
• imitazione di modelli greci:
• iconografia
• supporto materiale
in Puglia e Sicilia
• Roberto Guiscardo, duca di Puglia dal 1060 1079 luglio
per Puglia
Tecniche di governo
Ruggero Borsa 1085 – 1111, duca di Puglia
cambio di lingua 1086
S.Pietro sostituito da Matteo, patrono di Salerno, intorno all‘anno 1100
Tecniche di governo
Tecniche di governo
Guglielmo, duca di Puglia 1111 - 1127
testimonianze conservate dal 1116
Tecniche di governo
• Ruggero I.
Tecniche di governo
Tecniche di governo
ADM 1339
Tecniche di governo
ADM 1339
Ruggero II. : 1130 rex Sicilie
per il confronto: Niceforo III. (2), Alessio I., Andronicoi, Costantino XI.
Tecniche di governo
Tecniche di governo
Niceforo III.
Tecniche di governo
Alessio I.
Tecniche di governo
Andronico II, Andronico III
Tecniche di governo
Costantino XI
• Ruggero II, bolla di piombo 1144• recto titolo greco, verso iscrizione latina + greca
Tecniche di governo
Tecniche di governo
ADM 1247
Tecniche di governo
ADM 1247
Tecniche di governo
+
Tecniche di governo
Legislazione e riforma amministrativa
• le assise di Ariano
• giustizieri, camerarii, baiuli
Tecniche di governo
Rex autem Rogerius in regno suo perfecte pacis tranquillitate potitus, pro conservanda pace camerarios et iusticiarios per totam terram instituit, leges a se noviter conditas promulgavit, malas consuetudines de medio abstulit.
Romoaldo di Salerno
Tecniche di governo
De officialibus publicis
Qualitas persone gravat et relevat penam falsi.
Vat.lat. 8782
Tecniche di governo
Vat.lat. 8782
Tecniche di governo
… sapientes viros diversorum ordinum et e diversis mundi partibus evocatos, suo faciebat consilio interesse. Nam Georgium virum utique maturum sapientem providum et discretum, ab Antiochia adductum, magnum constituit ammiratum, cuius consilio et prudencia in mari et terra victorias multas optinuit. Guarinum et Robbertum clericos litteratos et providos per successionem temporum cancellarios ordinavit. …
Novissime Maionem iuvenem de Baro oriundum, virum utique facundum satis providum et discretum, primo scriniarium, dehinc vicecancellarium, postremo cancellarium fecit. De novo multos in regno suo comites ordinavit ….
Romoaldo di Salerno
Tecniche di governo
Circa finem autem vitae suae secularibus negociis aliquantulum postpositis et ommissis, Iudeos et Sarracenos ad fidem Christi convertere modis omnibus laborabat, et conversis dona plurima et necessaria conferebat.
Fuit autem rex Rogerius statura grandis, corpulentus, facie leonina, voce subrauca, sapiens, providus, discretus, subtilis ingenio, magnus consilio, magis utens racione quam viribus. In acquirenda pecunia multum sollicitus, in expendenda non plurimum largus, in publico ferus, in privato benignus, fidelibus suis honores et premia largiens, infidelibus contumelias et supplicia inferens. Erat suis subditis plus terribilis quam dilectus, Grecis et Sarracenis formidini et timori.
Romoaldo di Salerno
Tecniche di governo
ammiratus - ammiratus ammiratorum
jarcön - jarcön tön jarcóntön
notarius - magister notarius
camerarius - magister camerarius
iustitiarius - magister iustitiarius
Tecniche di governo
ammirati
Georgiusammiratus ammiratorum
notarii
Robertuscancellarius
Rogeriusrex Sicilie
Tecniche di governo
ammirati iustitiarii
cancellaria
Matheusmagister notarius
camerarii
Maioammiratus ammiratorum
Rogeriusrex Sicilie, ducatus Apulie et principatus Capue
Tecniche di governo
ammirati
ammiratus ammiratorum
magister notarius notarii
cancellarius
iustitiarii
magister iustitiarius
magister camerarius
Curia regis
Tecniche di governo
http://web.uni-bamberg.de/ggeo/hilfswissenschaften/giorgio/