tekstİl teknolojİsİ - megep.meb.gov.tr · pdf filepatlama mukavemet testi uygulanırken...

23
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI TEKSTİL TEKNOLOJİSİ MUKAVEMET TESTLERİ 1 Ankara, 2015

Upload: dobao

Post on 30-Jan-2018

294 views

Category:

Documents


5 download

TRANSCRIPT

Page 1: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

TEKSTİL TEKNOLOJİSİ

MUKAVEMET TESTLERİ 1

Ankara, 2015

Page 2: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

.

Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve

Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak

öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenme

materyalidir.

Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir.

PARA İLE SATILMAZ.

Page 3: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

i

AÇIKLAMALAR .................................................................................................................... ii GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1 ÖĞRENME FAALİYETİ–1 .................................................................................................... 2 1. PATLAMA MUKAVEMETİ TESTİ................................................................................... 2

1.1. Amacı ............................................................................................................................ 2 1.2. Teste Uygun Numune Hazırlama .................................................................................. 2 1.3. Numuneyi Kondüsyonlama........................................................................................... 3 1.4. Testin Uygulanışı .......................................................................................................... 3 1.5. Patlama Testi Metotları ................................................................................................. 5

1.5.1. Yağ Basıncı ile Patlama ......................................................................................... 5 1.5.2. Hava Basıncı ile Patlama ....................................................................................... 5

1.6. Patlama Mukavemeti Değerini Hesaplama ................................................................... 5 1.7. Testi Değerlendirme ...................................................................................................... 5 UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................................ 6 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ...................................................................................... 8

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 .................................................................................................... 9 2. KOPMA MUKAVEMETİ TESTİ ....................................................................................... 9

2.1. Amacı ............................................................................................................................ 9 2.2. Teste Uygun Numune Hazırlama .................................................................................. 9 2.3. Numuneyi Kondüsyonlama ........................................................................................ 10 2.4. Numuneyi Test Cihazına Yerleştirme ......................................................................... 10 2.5. Testin Yapılışı ............................................................................................................. 11 2.6. Kopma Mukavemeti Test Metotları ............................................................................ 11

2.6.1. Grap Metodu ........................................................................................................ 11 2.6.2. Strip Metodu ........................................................................................................ 11

2.7. Testi Değerlendirme .................................................................................................... 12 UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 13 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 16

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 17 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 18 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 19

İÇİNDEKİLER

Page 4: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

ii

AÇIKLAMALAR

ALAN Tekstil Teknolojisi

DAL/MESLEK Tekstil Laborantlığı

MODÜLÜN ADI Mukavemet Testleri 1

MODÜLÜN TANIMI

Mukavemet testlerinden patlama ve kopma testlerinin

önemini kavrama ve standartlara göre uygulama

becerisinin kazandırıldığı bir öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/24

ÖN KOŞUL Bu modülün ön koşulu yoktur.

YETERLİK Patlama ve kopma mukavemet testlerini yapmak

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Uygun ortam sağlandığında standartlara göre mukavemet

testlerini yaparak yaptığınız testleri

değerlendirebileceksiniz.

Amaçlar

1. Ulusal ve uluslararası standartlar doğrultusunda

patlama mukavemeti testlerini yapabileceksiniz.

2. Ulusal ve uluslararası standartlar doğrultusunda

kopma mukavemeti testlerini yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİM

ORTAMLARI VE

DONANIMLARI

Ortam: Aydınlık laboratuvar ortamı Donanım: Patlatma makinesi, kopma mukavemet test

cihazı, makas, kumaş, cetvel

ÖLÇME VE

DEĞERLENDİRME

Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra

verilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz.

Öğretmen modül sonunda ölçme aracı (çoktan seçmeli,

doğru-yanlış testi, boşluk doldurma, eşleştirme vb.)

kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve

becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

Page 5: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Bir tekstil materyalinin kullanımı sırasında karşılaştığı etkenlere karşı dirençli olması

beklenir. Bu nedenle kullanım haslıkları testlerinin önemi gittikçe artmaktadır. Günümüz

tüketicileri daha bilinçli, daha eleştirel olduklarından materyalin üzerindeki kullanım

talimatına dikkat etmekte, kullanımı sırasında oluşabilecek hasarın müşteri hatası dışındaki

nedenlere bağlı olması durumunda tazminini talep etmektedir. Firmalar ürün değişimi ile

müşteri memnuniyetini sağlamaya çalışsalar da itibarın yeniden kazanılması zor ve zahmetli

bir süreçtir. O hâlde ürün satışa sunulmadan yapılacak testler sonucu alınacak tedbirler

işimizi kolaylaştıracaktır.

Bu modül ile bir tekstil ürününün patlama ve kopma dayanıklılığının ulusal ve

uluslararası standartlara uygunluğunun ölçülmesinde kullanılan mukavemet test yöntemlerini

öğrenecek ve bu testleri uygulayabileceksiniz.

GİRİŞ

Page 6: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

2

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Ulusal ve uluslararası standartlar doğrultusunda patlama mukavemeti testini

yapabileceksiniz.

Basınç ve güç karşısında çok dayanıklı olması beklenen tekstil ürünlerinden bir

liste oluşturunuz.

1. PATLAMA MUKAVEMETİ TESTİ

1.1. Amacı

Patlama mukavemeti, aynı anda çeşitli yönlerden kuvvet etkisi altında kalan tekstil

ürünlerinin mukavemetini ölçebilecek bir test metodudur. Örgü kumaşlar, dokunmuş

kumaşlar, dokusuz yüzeylere ve lamine kumaşlara uygulanabilir. Özellikle paraşüt

kumaşları, filtre bezleri, çuval ve ağ gibi bezler için patlama mukavemeti son derece

önemlidir.

1.2. Teste Uygun Numune Hazırlama

Test ortamı, hidrolik veya pnömatik patlatma cihazı ve numune deney alanı olarak iki

parçadan oluşur.Standarda göre örülmüş kumaşlar için deney alanı 50 cm² (79,8 mm çap)

seçilmektedir fakat yüksek veya düşük kumaş genleşmesi veya diğer kumaş özellikleri söz

konusu ise 100 cm2 (112,8 mm çap), 10 cm

2 (37,7 mm çap) ve 7,3 cm

2lik (30,5 mm çap)

deney alanları da kullanılabilir.

7,3 cm2 lik bir deney alanı içeren numune örneği için önceden standart atmosfer

koşullarında 24 saat bekletilerek kondüsyonlanmış kumaş düz bir zemin üzerine yayılır. 150

mm içeriden 140x140 mm ölçülerinde 5 adet numune kesilerek hazırlanır. Numunelerin

farklı atkı ve çözgü iplikleri içermesine, kırışık olan yerlerden alınmamasına dikkat

edilmelidir. Cihazın kavrama özelliğinden dolayı test kumaşı kesilmeden de cihaza

yerleştirilebilir.

Kumaş numunesi için verilmiş bir özelliğin olmaması durumunda Şekil 1.1’de verilen

örnek kullanılmalıdır.

ARAŞTIRMA

AMAÇ

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Page 7: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

3

Şekil 1.1: Deney parçalarının önerilen konumu

Islak şartlarda yapılan deneyler için deney numunesi sıcaklığı 20 (+/-2) ˚C olan su

içine bir saat süreyle daldırılır. Su yerine 1 litrede en fazla 1 gram ıslatma reaktifi içeren sulu

çözeltiler kullanılabilir. Deney numunesi sudan çıkarıldıktan hemen sonra fazla suyu almak

için bir kurutma kağıdının üzerine kısa bir süre konularak kurutulur, kenarlarından kesilir ve

cihaza yerleştirilerek deneye geçilir.

1.3. Numuneyi Kondüsyonlama

Deneyden önce standart atmosfer koşullarında (%65 nispi nem ve 20± 2

oC oda

sıcaklığı) 24 saat bekletilerek numune kondüsyonlanır.

1.4. Testin Uygulanışı

Patlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram

kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki gibidir.

Page 8: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

4

Şekil 1.2: Patlatma mukavemeti test cihazı

Belirtilen ebatların herhangi birinde hazırlanan deney parçası diyaframın üzerine,

herhangi bir gerilim uygulamadan yerleştirilir. Test numunesi alanı ile cihazın kavrama

alanının aynı olmasına dikkat edilmelidir. Deney numunesi dairesel tutturucu ile sıkıca

tutturulur. Cihaz sıfıra ayarlanır ve emniyet mahfazası yerine yerleştirilir. Deney

numunesinin patlatılması için çalışma hızı 20 ±5 saniye olacak şekilde ayarlanır. Kumaş

patlayıncaya kadar belirtilen çalışma hızında numuneye basınç uygulanır (Şekil 1.3).

Şekil 1.3: Diyafram kalınlığı 2 mm’ ye kadar ve yüksek genleşmeye sahip olmalıdır.

Kumaş patladıktan sonra cihaz eski konumuna geri getirilir. Patlama anındaki

yükseklik (mm) ve/ veya patlama hacmi, patlama basıncı (kg/ cm², kp/ cm², N/ cm² ) ve

deney süresi (saniye) kaydedilir. Tutturma çizgisinin 2 mm içinde oluşan tutucu çene

kopmaları kabul edilmez. Böyle bir durumda deney kumaşın farklı yerlerinden en az 4 defa

tekrarlanır.

Page 9: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

5

1.5. Patlama Testi Metotları

Patlama dayanımı test cihazı kumaşların patlama mukavemetinin ve patlama yüzey

gerilmesinin tayini için yağ basıncı ile ( pnömatik) veya hava basıncı ile (hidrolik ) çalışır.

1.5.1. Yağ Basıncı ile Patlama

Kumaş üzerindeki gerilimi ölçmek için diyaframın gerisinde basınçlı bir akışkan

kullanılır.

1.5.2. Hava Basıncı ile Patlama

Bu metotta diyafram basıncı hava ile sağlanır.

1.6. Patlama Mukavemeti Değerini Hesaplama

Test numunesinin patlaması 20±5saniyede gerçekleşmelidir.20±5saniyede

patlamayanların test sonucu kabul edilmez.

Patlama gerçekleştiğinde cihaza bağlı bilgisayar ekranında patlama anındaki hız, süre,

numunedeki şişme, kaç kilo/ pascal’da patladığı tespit edilir. Bu şekilde 5 adet numune test

edilerek aritmetik ortalaması alınır.

1.7. Testi Değerlendirme

En son diyafram tek başına aynı işleme tabi tutulur. Diyafram basıncı numunenin

aritmetik ortalamasından çıkarılarak patlama mukavemeti otomatik olarak hesaplanır.

Page 10: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

6

UYGULAMA FAALİYETİ

Patlama mukavemeti testi için gerekli malzemeleri hazırlayınız.

İşlem Basamakları Öneriler

Standarda uygun numune hazırlayınız

(7.3 cm2 deney alanı için

140x140mm’lik numune).

Numuneye uygun taban levhasını

cihaza yerleştiriniz.

Numuneyi cihaza yerleştiriniz.

Kumaşı diyafram üzerine halka

yardımıyla tutturunuz.

Test edilecek kumaş numunesini önceden

standart atmosfer koşullarında düz bir zemin

üzerinde 24 saat bekleterek

kondüsyonlayınız.

Basıncı, numuneyi patlatacak şekilde

ayarlayınız.

UYGULAMA FAALİYETİ

Page 11: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

7

Cihazı çalıştırınız.

Cihaz durunca göstergeden değerleri

okuyarak kaydediniz.

Standarda uygun sayıda numune için

testi tekrarlayınız.

20±5saniyede patlamayan numunelerin test

sonucunu geçerli saymayınız.

Aynı numune üzerinde farklı bölgelerde

testi tekrarlayınız.

Page 12: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

8

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Aşağıda verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcükleri yazınız.

1. Patlama mukavemeti, aynı anda çeşitli yönlerden …………….etkisi altında kalan

tekstil ürünlerinin mukavemetini ölçebilecek bir test metodudur.

2. Test ortamı, hidrolik veya pnömatik patlatma cihazı ve numune …………….olarak iki

parçadan oluşur.

3. Islak şartlarda yapılan deneyler için deney numunesi sıcaklığı ……….. olan su içine

bir saat süreyle daldırılır.

4. Test numunesi alanı ile cihazın ……………alanının aynı olmasına dikkat edilmelidir.

5. Test numunesinin patlaması ………..saniyede gerçekleşmelidir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap

verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.

Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Page 13: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

9

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

Ulusal ve uluslararası standartlar doğrultusunda kopma mukavemeti testini

yapabileceksiniz.

Kopma mukavemetinin yüksek olması beklenen tekstil ürünlerinden bir liste

oluşturunuz.

Test yapılacak numunelerin kondüsyonlanması ne demektir, nasıl yapılır

araştırınız.

2. KOPMA MUKAVEMETİ TESTİ

2.1. Amacı

Dokuma ve dokunmuş bant kumaşlarda yapılan basit kopma mukavemeti testinin

amacı, kopma gerçekleşmeden hemen öncesine kadar etki eden kuvvet ile uzama arasındaki

ilişkinin belirlenmesidir. Bu deney jeotekstil ürünlerine, dokusuz yüzeylere, dokunmuş

elastik kumaşlara, cam elyaftan dokunmuş kumaşlar, karbon elyaf, poliolefin şeritli

ipliklerden üretilmiş kumaşlar ve kaplanmış kumaşlar haricindeki diğer dokunmuş kumaşlara

uygulanmaktadır.

2.2. Teste Uygun Numune Hazırlama

Düz bir zemin üzerinde serilip 24 saat bekletilerek kondüsyonlanan test kumaşından

atkı yönünde 5, çözgü yönünde 5’er adet iki takım numune hazırlanmalıdır. Numuneler

kumaş kenarına çok yakın yerden alınmamalı; 150 mm içeriden, kat izli ve kırışık olmayan

yerlerden alınmasına dikkat edilmelidir. 60 mm eninde 300 mm boyunda (çene payları ile

beraber) kesilip hazırlanacak numuneler çizilirken aynı atkı ve çözgü ipliklerini içermeyecek

şekilde yerleştirilmelidir. Uzun kenarı atkıya paralel olanlar atkı, uzun kenarı çözgüye

paralel olanlar çözgü numunesi olarak adlandırılır. Test cihazına yerleştirilmeden önce

numune, eninden 5mm, sağ taraftan 5mm, soldan iplikleri sökülerek eni 50 mm’ye

ayarlanacak şekilde saçaklandırılır. Böylece deney parçası içerisinde kuvvete maruz

kalmayan iplik bulunmaz. Atkı ve çözgü mukavemeti kuru ve ıslak hâlde tespit edilmesi

isteniyorsa o zaman numune ölçüleri iki katı alınır, yarısı ıslak (Şekil 2.1’de kesik çizgi ile

gösterilmiş.), yarısı kuru test için kullanılır. Islak hâlde yapılan deneylerde, deney parçası

20˚C ±2˚C’deki ISO 3696’ya uygun sınıf -3˚C suya 1 saat süreyle daldırılır. Su yerine içinde

en fazla 1 g/L iyonik olmayan ıslatma maddesi ihtiva eden bir sulu çözelti de kullanılabilir.

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

AMAÇ

ARAŞTIRMA

Page 14: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

10

Test edilecek kumaştan alıncak numunelerin aşağıdaki şekilde hazırlanması önerilir

(Şekil 2.1).

Şekil 2.1: Kumaş numunelerinin hazırlanması

2.3. Numuneyi Kondüsyonlama

Test edilecek kumaş parçasından numune alınmadan önce düz bir zemin üzerine

yayılarak standart atmosfer şartlarında (% 65 nispi nem ve 20±2oC oda sıcaklığı) 24 saat

bekletilir. Böylece normal hava koşullarına uyumlanmış olur (kondüsyonlanır).

2.4. Numuneyi Test Cihazına Yerleştirme

Kopma dayanımı test cihazı (uzatma hızı sabit (CRE) çekme cihazı) deney parçasını

gerdirerek koparmak için uygulanan kuvvet (hareketsiz sabit alt ve hareketli üst çeneler) ile

bu kuvvete karşılık gelen uzamayı gösteren veya kaydeden bir donanıma sahip olmalıdır.

Cihazın kullanıldığı aralıktaki herhangi bir noktada gösterilen veya kaydedilen en büyük

kuvvetin hatası ± %1’i geçmemelidir. Belirtilen ve kaydedilen çeneler arası mesafenin hatası

Page 15: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

11

± 1 mm’yi geçmemelidir. Kuvvet ve boyca uzama değerleri, veri toplama kartı ve yazılımı

ile kaydediyorsa veri toplama sıklığı saniyede en az 8 kez olmalıdır. Cihazın her iki

çenesinin orta noktasını birleştiren doğru çekme doğrusuna paralel, çene ağızları ise bu

doğrultuya dik ve iki çene arası mesafe 200 mm olmalıdır.

Dokuma kumaşların kopma mukavemeti ve kopma uzaması standarda göre tespit

edilir. Deney parçası test cihazının çeneleri arasına çalışma prensibine bağlı olarak ön

gerilmeli olarak veya gevşek olarak yerleştirilir. Kumaş gramajına bakılarak ön gerilme

değeri girilir.

Kumaş kütlesi 200gr/m

2’den küçük ise ön gerilme 2 N,

Kumaş kütlesi 200-500 gr/m2 arasında ise ön gerilme 5 N ve

500 gr/m2’den büyük ise ön gerilme 10 N.

Ön gerilmeli olarak yerleştirildiğinde bu gerilmenin % 2’den büyük bir boyca

uzamaya sebep olmamasına dikkat edilir. Ön gerilme ile deney parçası yerleştirildiğinde

cihazın kuvvet ve uzama değerleri göstergesi deneye başlamadan önce sıfırlanır. Cihazın

çekme hızı kumaşın kuvvet altında boyca uzama oranına bağlı olarak standartta belirtilen

değere ayarlanır (100 mm/sn) ve test başlatılır.

2.5. Testin Yapılışı

Kopma meydana geldiğinde en büyük kuvvet ve en büyük kuvvet altında meydana

gelen uzama miktarı milimetre olarak veya % olarak bilgisayara kaydedilir ve ikinci

numuneye geçilir. Bu şekilde atkı ve çözgü doğrultusunda en az beş numune test edilir. Bu

değerlerin aritmetik ortalaması test değeri olarak belirlenir.

2.6. Kopma Mukavemeti Test Metotları

2.6.1. Grap Metodu

Test standardı ile uygulanan bu metot bir kumaş şeridinin genişliğinden daha dar

çeneler ile çekilerek kopma direncinin bulunması esasına dayanır. Bu yöntem İngilizler

tarafından tercih edilmektedir.

2.6.2. Strip Metodu

Test standardı ile uygulanan bu metod bir kumaş şeridinin genişliğinden daha geniş

çeneler ile çekilerek kopma direncinin bulunması esasına dayanır. Bu test Orta Avrupa

ülkelerinde tecih edilir.

.

Page 16: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

12

2.7. Testi Değerlendirme

Her bir doğrultuda yapılan deneyden elde edilen en büyük kuvvetlerin ve isteniyorsa

kopma kuvvetlerinin aritmetik ortalaması Newton cinsinden hesaplanır ve

100 newtondan küçük sonuçlar 1 N yaklaşımla

100 N (dahil) ile 1000 N arasındaki sonuçlar 10 N yaklaşımla

1000 N (dahil) üzerindeki sonuçlar 100 N yaklaşımla yuvarlanır.

Ayrıca her bir doğrultuda yapılan deneylerden elde edilen en büyük kuvvet altındaki

ve isteniyorsa kopmadaki uzama oranlarının aritmetik ortalaması hesaplanır ve elde edilen

sonuçlar.

% 8’den küçük uzama oranları için %0,2 yak laşımla

% 8 ( dahil ) ile %75 ( dahil ) arasındaki uzama oranları için %0,5 yaklaşımla

% 75’ten büyük uzama oranları için % 1 yaklaşımla yuvarlatılır.

İsteniyorsa , deneye tabi tutulan özellikler için değişim katsayısı (% 0,1 yaklaşımla) ve

% 95 güven sınırı hesaplanır ve elde edilen sonuçlar ortalama sonuçlara uygulanan kesinlik

değerleri üzerinden yuvarlatılır.

Page 17: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

13

UYGULAMA FAALİYETİ Kopma mukavemeti test uygulaması için gerekli malzemeleri hazırlayınız.

İşlem Basamakları Öneriler

Standarda uygun olarak numuneleri

hazırlayınız (30x600mm).

Numuneyi 5 mm soldan, 5 mm sağdan

saçaklandırınız.

Numuneyi test cihazının çeneleri

arasına yerleştiriniz

Test edilecek kumaş numunesini standart

atmosfer koşullarında düz bir zemin

üzerinde bekleterek kondüsyonlayınız.

Farklı atkı ve çözgü ipliklerini içerecek

şekilde numune almaya dikkat ediniz.

Saçaklandırılan numunenin orta ölçüsünün

50 mm olmasına dikkat ediniz.

Test numunesine uygun çenelerin cihaza

takılı olduğunu kontrol ediniz.

UYGULAMA FAALİYETİ

EĞERLENDİRME

Page 18: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

14

Cihazı çalıştırınız.

Cihazın standarda uygun olarak ayarlarını

yapınız. Kuvvet ve uzama değerlerini

sıfırlayınız.

Numunenin çenelere simetrik

yerleştirilmesine, çok gergin veya gevşek

yerleştirilmemesine dikkat ediniz.

Çene içinde gerçekleşen kopmaları dikkate

almayınız.

Page 19: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

15

Test sonunda cihazdaki sayaç değerini

okuyarak kaydediniz.

Cihazı ve çalışma ortamını bir sonraki

kullanıma hazır hâle getiriniz.

Testi standarda uygun sayıda atkı ve çözgü

yönlerinde hazırlanmış numuneler için

tekrarlayınız.

Page 20: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

16

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıda verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcükleri yazınız.

1. Dokuma kumaşların kopma mukavemeti ve kopma uzaması ‘TS EN ISO

………………standardına göre tespit edilir.

2. Kopma mukavemeti testi için atkı ve çözgü doğrultusunda en az beş numune test

edilir. Bu değerlerin ……………….test değeri olarak belirlenir.

3. ………………metodu kumaş şridinin genişliğinden daha geniş çeneler ile çekilerek

kopma direncinin bulunması esasına dayanır.

4. Kopma testi için kumaş gramajına bakılarak …………………değeri girilir.

5. Cihazın her iki çenesinin orta noktasını birleştiren doğru çekme doğrusuna paralel,

çene ağızları ise bu doğrultuya dik ve iki çene arası mesafe ………mm olmalıdır.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap

verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.

Cevaplarınızın tümü doğru ise “Modül Değerlendirme”ye geçiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Page 21: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

17

MODÜL DEĞERLENDİRME

Aşağıda verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcükleri yazınız.

1. Özellikle paraşüt kumaşları, filtre bezleri, çuval ve ağ gibi bezler için

………………….mukavemeti son derece önemlidir.

2. Numunelerin ……………atkı ve çözgü iplikleri içermesine, kırışık olan yerlerden

alınmamasına dikkat edilmelidir.

3. Patlama dayanımı test cihazı kumaşların patlama mukavemetinin ve patlama yüzey

gerilmesinin tayini için yağ basıncı ile ( pnömatik) veya ……..basıncı ile (hidrolik)

çalışır.

4. Düz bir zemin üzerinde serilip 24 saat bekletilerek …………… test kumaşından atkı

yönünde 5, çözgü yönünde 5’er adet iki takım numune hazırlanmalıdır.

5. Her bir doğrultuda yapılan deneyden elde edilen en büyük kuvvetlerin ve isteniyorsa

kopma kuvvetlerinin aritmetik ortalaması……………. cinsinden hesaplanır.

6. Kopma meydana geldiğinde en büyük kuvvet ve en büyük kuvvet altında meydana

gelen………………. miktarı milimetre olarak veya % olarak bilgisayara kaydedilir ve

ikinci numuneye geçilir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap

verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.

Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize başvurunuz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

Page 22: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

18

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-1’ İN CEVAP ANAHTARI

1 Kuvvet

2 Deney alanı

3 20±2oC

4 Kavrama

5 20±5sn

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’ NİN CEVAP ANAHTARI

1 13934-1

2 Aritmetik ortalama

3 Strip metodu

4 Ön gerilme

5 200

MODÜL DEĞERLENDİRMENİN CEVAP ANAHTARI

1 Patlama

2 Farklı

3 Hava

4 Kondüsyonlama

5 Newton

6 Uzama

CEVAP ANAHTARLARI

Page 23: TEKSTİL TEKNOLOJİSİ - megep.meb.gov.tr · PDF filePatlama mukavemet testi uygulanırken kumaşa yüklenen elastik bir diyafram kullanılır. Cihazın genel görünümü Şekil1.2’deki

19

KAYNAKÇA

e-tex lab.com.tr (23.11.2013/ 16.00)

KAYNAKÇA