1

Teoria e Prodhimit dhe Produkti Marxhinal

Besart Hajrizi

2

Konceptet kyce:

Produkti total

Produkti marxhinal

Produkti mesatar

Veprimi i të ardhurave zbritëse

Të ardhurat e shkallës

Faktori kohë dhe ndryshimet në teknologji

3

Prodhimi paraqet procesin e shndërrimt të inputeve

në autpute - të mira dhe shërbime

Lidhja midis inputeve të përdorura në prodhim

dhe autputit shprehet me anë të funksionit të

prodhimit

Funksioni i Prodhimit:

4

Cilat supozime duhen të bëhen për të paraqitur funksionin e prodhimit?

Qëllimi i firmës-maksimizimi i profitit Për ta mbajtur analizën të thjeshtë

supozojmë që firma përdor vetëm dy inpute: kapitalin (i pandryshueshëm në afat të shkurtër) dhe punën

Konkurrenca e plotë Paga përfaqëson të vetmen kosto të punës

dhe puna që shfrytëzon ndërmarrja është homogjene

Firma nuk ndryshon teknologjinë e përdorur

5

Funksioni i Prodhimit

Q= f (K,L) Pasiqë kapitali është i pandryshueshm,

ndërsa puna e ndryshueshme, firma mund të prodhojë më shumë produkte, nëse punëson më shumë punëtorë në periudhën afatshkurtër

6

Produkti Total

Sasia e produktit të prodhuar nga kombinimi i inputit punë L me inputin kapital K quhet produkt total dhe shenohet me Q ose TP

7

Produkti Marxhinal

Produkti marxhinal mat ndryshimin në produktin total që rezulton nga ndryshimi për një njësi në madhësinë e inputit të përdorur dhe shenohet me MP.

Psh. Meqenëse kapitali është i pandryshueshëm, produkti marxhinal i punës është ndryshimi i prodhimit total që rezulton nga ndryshimi për një njësi i punës shtesë të përdorur (cetiris paribus).

8

Produkti Marxhinal

MP = TP ÷ L

TP - shtesa në produktin total

L - shtesa në inputin punë

9

Produkti Mesatar

AP = Produkti total / inputi i shfrytëzuar p.sh. numri i punëtorëve

10

Relacioni në mes MP dhe AP

Puna

16

14

12

10

8

6

4

2

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Au

tpu

ti/P

rod

hi

mi

AP

MP

11

Relacioni në mes MP dhe AP Kur produkti marxhinal është i barabartë me atë

mesatar, arrihet vlera më e lartë e produktit mesatar

MC = AP Kur produkti marxhinal është më i madh se ai

mesatar, produkti mesatar rritet me shtimin e inputit variabil.

MC > AP Kur produkti marxhinal është më i vogël se ai

mesatar, produkti mesatar zvogëlohet me shtimin e inputit variabil.

MC < AP

12

Ligji i të ardhurave zbritëse

Në qoftë se një sasie të dhënë të faktorit të fiksuar (kapitali konstant) i shtohen sasi të njepasnjëshme të një faktori të ndryshueshëm të prodhimit (në rastin tonë punës) produkti marxhinal dhe ai mesatar i faktorit të ndryshueshëm eventualisht do të bien.

Supozimet thjeshtëzuese: • periudha afatshkurtëra;• të paktën njëri faktor i prodhimit është i

pandryshueshem, dhe• teknologjia e pandryshueshme

13

Ligji i të ardhurave zbritëse

Puna

16

14

12

10

8

6

4

2

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Au

tpu

ti/P

rod

hi

mi

AP

MP

14

Të ardhurat e shkallës

Paraqesin reagueshmërinë e produktit total ur të gjitha inputet rriten në të njëjtin proporcion.

15

Të ardhurat e shkallës

Të ardhurat konstante të shkallës: autputi ndryshon përpjestimisht me ndryshimin e inputeve. P.sh. me dyfishimin e inputeve tokës, punës dhe kapitalit dyfishohet edhe prodhimi

Të ardhurat zbritëse të shkallës: një rritje ëprpjestimore e inputeve con në një rritje në ppërpjestim më të vogël të autputit total. P.sh. 50% rritja e inputeve con në rritje prej 30 % të autputit.

Të ardhurat rritëse të shkallës: një rritje përpjestimore e inputeve con në një rritje në përpjestim më të madhe të autputit total. P.sh. 15% rritja e inputeve con në rritje prej 30 % të autputit.

16

Faktori kohë - Dinamika e Prodhimit

Periudha momentale ku të gjithë faktorët e prodhimit janë të pandryshueshëm;

Periudha afatshkurtër ku ndërmarrja mund të shtojë prodhimin duke ndryshuar faktorët e ndryshueshëm (P.Sh. Punen)

Periudha afatgjatë ku faktorët e prodhimit bëhen të ndryshueshëm;

Periudha shumë afatgjatë ku ndryshon edhe teknologjia e prodhimit;

17

Faktori kohë - Ndryshimet në Teknologji

Faktoret e

prodhimit

Ou

tpu

ti/P

rod

him

i

TP

TP”

Kur ndryshon teknologjia, ndyshon edhe fnksioni i prodhimit

18

Funksioni i prodhimit në periudha afatgjata

Firma mund të ndryshojë faktorët e prodhimit

Ka më shumë alternativa para vetes

Funksioni i prodhimit në periudha afatgjata paraqet kombinime të ndryshme mes dy inputeve, punës dhe kapitalit (tabela në vijim), për të arritur maksimume të prodhimit nga një kombinim i tillë, ceteris paribus.

19

Funksioni i prodhimit në periudha afatgjata

6 24 35 42 47 51 54

5 23 32 39 44 48 51

4 20 28 35 40 44 47

3 17 24 30 35 39 42

2 14 19 24 28 32 35

1 5 12 18 21 23 24

1 2 3 4 5 6

Një

sitë

e k

ap

ita

lit

(K)

Njësitë e Punës (L)

20

Izokuantet (Vijat barazsasi)

Izokuanti është një lakore që paraqet të gjitha kombinimet e mundshme të inputeve që japin nivelin e njëjtë të autputit (tabela paraprake).

Pjerrësia e lakores së izokuantit paraqet

normën teknike të zëvendësimit, Psh. Sasia e prodhimit prej 24 njësi mund të prodhohet duke përdorur 3 njësi punë dhe 2 njësi kapital, ose 2 njësi punë dhe 3 njësi kapital.

21

Karakteristikat e izokuanteve

Izokuantet më larg origjinës janë më të preferuara se ato më afër saj.

Izkuantet kanë pjerrësi negative.

Izkuantet nuk priten mes vete.

Izkuantet janë konvekse.

22

Izokuantet (Vijat barazsasi)

Puna

Kap

itla

i

Q=35

Q=24

23

Izokostet (Vijat barazkosto)

Izokostoja është një lakore që paraqet të gjitha kombinimet e mundhsme mes punës dhe kapitalit që mund të blihen me me një cmim të dhënë.

Shërben për përcaktimin e metodës më eficiente të prodhimit të autputit për cdo nvel të dhënë.

Supozoni një firmë e cila blen punë, 20 euro për një njësi pune, dhe 30 ëuro për një njësi kapital. Firma planifikon të shpenzojë 120 euro për të blerë këto inpute:

24

Izokosto (Vijat barazkosto)

Puna

4

3

2

1

Kap

itali

B

1 2 3 4 5 6

6 njësi x 20

euro=120

A 4 njësi x 30euro=120

Cka nëse ndryshon cmimi i punës prej

20 në 30 euro?

25

Zgjedhja Kostominimizuese

Puna

4

3

2

1

Kap

itali

1 2 3 4 5 6

Q=24

Q=35E

Zgjedhja optimale

duke marrë parasysh

izokuantin dhe izokoston

26

Zgjedhja Kostominimizuese

Pika në të cilën lakorja e izokuantit e prek drejtëzn e izokostos (dmth.është tangjente) quhet optimum.

Prodhuesi zgjedh kombinimin e dy inputeve ashtu që norma teknike e zëvendësimit të barazohet me cmimin relativ të inputeve.

27

Zgjedhja Kostominimizuese

Pjerrësia e izokuantit = pjerrësia e

izokostos, gjegjëisisht

Raporti i produkteve marxhinale të inputeve = raporti i cmimeve të

inputeve PML/MPK = PL/PK